Atatürk`le Çocukluğum

Transkript

Atatürk’le Çocukluğum
My Childhood with Atatürk
İ. Gürşen KAFKAS
Atatürk’le Çocukluğum
My Childhood with Atatürk
Yazar / Author : İ. Gürşen KAFKAS
Derleyen-Çevirmen-Editör / Compiler-Translator-Editor: Stuart KLINE
Mizanpaj-Kapak Tasarımı / Page Outlay-Cover Design : Orfe Reklam ve Kalite Danışmanlığı
2
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
Kahraman ırkıma bir gül... Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl.
THE TURKISH
NATIONAL ANTHEM
Fear not and be not dismayed,
This crimson flag will never fade,
It is the last hearth burning for my nation,
And we know for sure it will never fail.
It is my nation’s star, shining forever,
It is my nation’s star, and it is mine.
Frown not, fair crescent, for I am ready to die for
you, Smile now upon my heroic nation, leave this
anger Lest the blood shed for thee be unblessed.
Freedom is my nation’s right,
Freedom for us who worship God
And seek what is right.
Atatürk’le Çocukluğum / My Childhood with Atatürk
3
4
5
İÇİNDEKİLER
İstiklâl Marşı
Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi
Gençliğin Atatürk’e Cevabı
Neden Küçük Ülkü’nün Anıları?
ATATÜRK’ün Ülkü’sü İçin / Cemal KUTAY
Önsöz: Yekta Güngör ÖZDEN
Önsöz: Vural SAVAŞ
Sunuş: Ülkü ANIL
Önsöz: İ. Gürşen KAFKAS
ATATÜRK’ün Üç Ülkü’sü / Ben Ülkü’yüm /ATATÜRK’ün Şiiri
Hatıra Defterimi Açarken
Anılarım
Aşık VEYSEL
Ülkü’den Atasına Mektup
Anılar
ATATÜRK ve Alfabe
Soru ve Yanıtlarla Anılarım
ATATÜRK’ün Halkla Bütünleşmesi
Özden TOKER’den
ATATÜRK, Florya Köşkü ve Ben
ATATÜRK ve Ülkü
ATATÜRK ve Öğretmenler
Sabiha GÖKCEN’le Röportaj
“Geçmişten Geleceğe Havacılık” / Özlem KARADAĞLAR
Anılardan Derleme
Sığırtmaç Mustafa
Rezan KÖMÜRCÜOĞLU’ndan bir anı
ATATÜRK’ün Gençliği
Mina URGAN’dan Anılar
Buyan RONA’dan Anılar
Refet ANGIN’dan Anılar
Mustafa KEMAL’in Gözyaşları
Pera Palas Anılarım / Hasan SÜZER’den Anılar
ATATÜRK’ün Ülkü’sünden Gençlere
Kılıç ALİ’nin Anıları
Hasan Rıza SOYAK’dan Anılar
Ercüment Ekrem TALU’dan Anılar
Anılarla ATATÜRK
Gazete Kadıköy’den “Resimli Hayat Dergisi”
Hey Gidi Küçük Ülkü Hey
Cumhuriyet ve ATATÜRK
Gençlik Diyor Ki
ATA’nın Çocukları
ATATÜRK’Ü Seviyorum Çünkü...
Mustatafa Kemal Devrimi ve İlkeleri
ATATÜRK’ten Kurum ve Kuruluşlarla İlgili Sözler
ATATÜRK Diyor ki
ATATÜRK’ün Bilinmeyen Kehaneti
ATATÜRK’ten Kalan Bazı Eşyalar
Küçük Ülkü’nün “ATATÜRK Anıları”nı Anlattığı Yurtiçi Yurtdışı Kurum, Kuruluş ve Dernekler
Yazar Hakkında / Sn. Ülkü ADATEPE Hanımefendi’ye;
Fotoğraflarla Küçük Ülkü
6
3
8
10
12
14
16
18
20
23
26
28
34
38
41
42
45
46
53
64
71
73
74
100
103
106
106
111
116
118
121
122
127
129
132
135
137
141
143
146
149
155
167
169
188
191
193
202
204
211
220
222
225
TABLE OF CONTENTS
The Turkish National Anthem
“The Youth of the Nation” Address
The Reply of the Youth to Atatürk
Why the Memories of Little Ülkü?
Foreword: Cemal KUTAY
Foreword: Mr. Yekta Güngör ÖZDEN
Foreword: Mr. Vural SAVAŞ
Foreword: Ülkü ANIL
Foreword: İ. Gürşen KAFKAS
ATATÜRK’s Three Ideals / “I’m Ülkü”
Prying Open My Dairy of Memories
My Memories
“Friends Shall Remember Me” - Aşık VEYSEL
Ülkü’s Letter to Atatürk
Recollections
ATATÜRK and the Alphabet
Down Memory Lane
ATATÜRK’s Bonding with the People
Recollections of Özden TOKER
ATATÜRK and I at the Florya Villa
ATATÜRK and Ülkü
ATATÜRK and Teachers
An Interview with Sabiha GÖKCEN
“Aviation From the Past to the Future” / Özlem KARADAĞLAR
A Compilation of Recollections
Herdsman MUSTAFA
Recollections of Rezan KÖMÜRCÜOĞLU
ATATÜRK’s Youth
Recollections of Mine URGAN
Recollections of Buyan RONA
Recollections of Refet ANGIN
Gazi Mustafa KEMAL’s Tears
My Memories of the Pera Palas Hotel / Recollections of Hasan SÜZER
From ATATÜRK’s Ülkü To the Youth
Recollections of Kılıç ALİ
Recollections From Hasan Rıza SOYAK
Recollections of Ercüment Ekrem TALU
Memories of ATATÜRK
From Gazete Kadıköy
“Hey You! Little Ülkü, Hey!”
The Republic and ATATÜRK
The Young People of Turkey Say...
ATA’s Children
I Love ATATÜRK Because...
Mustafa Kemal’s Principles and Revolutions
Epigrams...
ATATÜRK Said...
ATATÜRK and MacArthur’s Astounding Political Prophecies
Some Belongings from ATATÜRK
Scholastic Institutions And Establishments in Turkey and
Abroad where Little Ülkü has Shared her Memories with ATATÜRK
About the Author İ. Gürşen KAFKAS / To Mrs. Ülkü ADATEPE
Little Ülkü in Photographs
3
8
10
12
14
16
18
20
23
26
28
34
38
41
42
45
46
53
64
71
73
74
100
103
106
106
111
116
118
121
122
127
129
132
135
137
141
143
146
149
155
167
169
188
191
193
202
204
211
220
222
225
7
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ
Ey Türk gençliği!
Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur.
Bu temel, senin, en kıymetli hazinendir.
İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî bedhahların olacaktır.
Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde
bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin!
Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir.
İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin
mümessili olabilirler.
Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün
orduları dagıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir.
Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hiyanet içinde bulunabilirler.
Hatta bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler.
Millet, fakr ü zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu
ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır!
Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda, mevcuttur!
8
“THE YOUTH OF THE NATION” ADDRESS
Turkish youth!
Your primary duty is forever to preserve and defend the Turkish Independence and the Turkish
Republic.
This is the very foundation of your existence and your future.
This foundation is your most precious treasure.
In the future, too, there may be malovent people at home and abroad who will wish to deprive you of
this treasure.
If some day, you are compelled to defend your independence and the Republic, you must not tarry
to weigh the possibilities and circumstances of the situation before talking up your duty.
These possibilities and circumstances may turn out to be extremely unfavorable.
The enemies conspiring against your independence and your Republic may have won a victory
unprecedented in the history of the world.
It may be that, by violence and ruse, all the fortresses of your beloved fatherland may have been
captured, all its shipyards occupied, all its armies disbanded and every part of the country invaded.
And sadder and graver than all these circumstances, those who are in power within the country
may be heedless, erroneous and may even betray their country, furthermore, they may associate their
personal interests with the political aspirations of the invaders. The country may be impoverished,
ruined and exhausted.
Turkish youth of the future! ‘Even in such circumstances, it is your duty to preserve the
independence and the Republic.
The strength that you need is ever present in your noble blood.
Note: This Address was the conclusion of a 36.5-hour long speech that Gazi Mustafa Kemal gave over a six-day period in front of the
“Republican People’s party Congress in October, 1927.
9
GENÇLİĞİN ATATÜRK’E CEVABI
Ey Ölümsüz Atam!
Birinci görevim, Türk bağımsızlığını, Türk Cumhuriyetini dünya durdukça korumak ve
savunmaktır.
Varlığımın ve geleceğimin tek temeli budur.
Bu temel benim en değerli hazinemdir.
İleride beni bu hazineden yoksun bırakmaya çalışacaklar, içeride ve dışarıda, kötülüğümü isteyenler
olacaktır.
Bir gün bağımsızlığımı ve Cumhuriyetimi savunmak zorunda kalırsam, göreve atılmak için, içinde
bulunacağım durumun imkan ve şartlarını düşünmeyeceğim.
Bu imkan ve şartlar hiç elverişli olmayan bir durumda karşıma çıkabilir.
Bağımsızlığıma ve Cumhuriyetime kastedecek düşmanlar, bütün dünyada benzeri görülmemiş bir
yenilginin temsilcisi olabilirler.
Zorla ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları
dağıtılmış ve ülkenin her köşesi doğrudan doğruya düşman yönetimi altına girmiş olabilir.
Bütün bu şartlardan daha elem verici ve daha kötü olmak üzere, ülke içindeki yöneticiler, gaflete
düşmüş, doğru yoldan sapmış ve hatta hıyanet içinde bulunabilirler.
Hatta yöneticiler kendi yararlarını, yurdu ele geçirmiş olan düşmanların siyasi emelleriyle
birleştirebilirler.
Ulus, yoksulluk ve sıkıntılar içinde harap ve bitkin düşmüş olabilir.
İşte, bütün bu hallerde ve bu şartlar altında bile görevim, Türk bağımsızlığını ve Cumhuriyetini
kurtarmaktır.
Muhtaç olduğum kudret damarlarımdaki asil kanda mevcuttur.
TÜRK GENÇLİĞİ
10
THE REPLY OF THE YOUTH TO ATATÜRK
Our primary duty is protect and defend Turkish independence and the of Turkey until the world
stops turning.
This is the only basis of our existence and our future.
This foundation is our most valuable treasure.
One day in the future, there will be those both in the country and abroad who will wish evil upon
us and are going to try to deprive us of this treasure.
If one day, we shall have to defend our independence and the Republic, we shall not hesitate a
moment and disregard the possibilities and conditions of the situation, however unsuitable they
may be, we shall be faced with when assigned this duty.
Enemies who have designs against our independence and Republic may be the representative of a
defeat, the kind of which has never been seen in the world before.
We may find that all the fortresses of the sacred motherland have been seized by force or deception,
all the shipyards taken over, all the armies dispersed and the administration of the entire nation has
been taken over directly by the enemy.
To make matters even more catastrophic, the nation’s administrators may have become unaware,
strayed from the correct path and may even be involved with treason.
In fact, these same administrators may even collaborate with the political ambitions of our enemies
who have captured the country.
Well, our duty under all these conditions and situations is to save Turkish independence and the
Republic.
The might we need is found in the noble blood which flows through our veins.
THE TURKISH YOUTH
11
NEDEN KÜÇÜK
ÜLKÜ’NÜN ANILARI?
WHY THE MEMORIES
OF LITTLE ÜLKÜ?
O unutulmaz sıcak, sevgi dolu 5-6 yaşlarımdaki
anılarımı bu günlere taşımak ve onlarla bütünleşmek güzel bir duygu olsa gerek. Doğumumla birlikte başlayan Atamın sevgisi, koruma ve kollaması
çocukluğumun ilk basamaklarında en güzel şekliyle
devam etti. Bu sevgi annemin, babamın doğal sevgisinin ötesinde, ulusumun Ata’sının o unutulmaz
sıcak ve içten sevgisiydi. O’nun içten, duygulu, anlayışlı ve sevecen gözetiminde yaşamak, benim için
büyük bir şanstı diye düşünüyorum.
Conveying my five or six years of childhood memories filled with warmth and love to the present
and bonding with them is a great feeling indeed.
My love, protection and watching out for Atatürk,
which began when I was born, continued in the finest manner with the first stages of my childhood.
More than the natural love of my mother and father, this love for my nation and Atatürk was unforgettable, warm and sincere. I believe that living
under the wing of his candid, understanding and
tender protection was my greatest opportunity.
Adımı “ÜLKÜ” koyuşu, beni yönlendirişi, eğitmeye çalışması ve sevgi zenginliğine boğması unutulmaz bir gerçek. “Atatürkçüğüm” güçlükleri aşmayı
bilmiş, ulusunun önündeki engelleri bir bir kaldırmış, sosyal, kültürel ve ekonomik değerlerle bütünleşen yepyeni bir Türkiye’nin kurucusu olmuştu.
Onun bu başarıları tarihimizin dokusunda yerini
aldı. O unutulmaz kurtarıcı, kurucu lider, çocukluğumun zengin anılarında saklı kaldı hep...
It is an unforgettable fact that he gave me my name
“Ülkü”, which means ‘ideal’ in English, that he offered me direction, that he got me started in my
education and that he smothered me in a wealth of
love. “Atatürk” knew how to overcome difficulties
in order to lift each and every one of the obstacles
facing the nation. He went on to become the founder of a brand new Turkey which was fused with
social, cultural and economic values. He became
woven into the fabric of our history with these fundamental successes. That unforgettable savior and
founding leader always remained hidden in the rich
memories of a childhood I haven’t forgotten...
Atamla olan unutulmaz anılarımı uzun süren suskunluğumda kendime sakladım. Anılarımla örtüştüm, avundum. Daha sonra “Atatürkçüğümün”
Türk çocuklarını bir bütün olarak çok sevdiğini,
12
bende diğer manevi çocuklarının sevgisini bulduğunu düşündüm. Ama
bugün Atatürk İlkelerinin
zedelendiğini, bir devrim olarak görmekten
çok, siyasi ve sosyal çıkar
olarak gördüklerini ve
kendi çıkarları doğrultusunda kullandıklarını
üzüntü ile izlemekteyim.
Geleceğimizin
onuru
olarak bildiğimiz çocuklarımızın ve gençlerimizin bu çıkar çevrelerine
kanmamaları için okullarda, kurumlarda, basın ve
televizyonlarda zengin anılarımı anlatmam bir görev oldu. Çocuklarımız ve gençlerimiz Ata’larını
tanımalılar, çalışma ve başarılarına sahip çıkmalıdırlar.
Bugünün ve yarının çocuklarının ve gençlerinin
anılarımı okumalarını, Atatürk’ün çocuk sevgisini, gençlere güven ve inancını bu anılarda bulmalarını istedim. Bu duygularla “ATATÜRK’LE
ÇOCUKLUĞUM” adlı kitabımın hazırlanmasına
karar verdim. Çocukların ve gençlerin bu anılarla
bütünleşmesini düşünüyorum.
Anılar kitabımın kurgu, düzenleme ve yazımındaki titiz çalışmaları için, eğitimci, şair yazar Sn.
İ. Gürşen KAFKAS’a, basımını gerçekleştiren
ERDEMİR’in Genel Müdür ve Yönetim Kurulu
Üyesi Sn. Oğuz ÖZGEN’e, özellikle bütün katkılarından dolayı Amerikalı yazar/araştırmacı dostumuz Sn. Stuart KLINE’ye teşekkürü borç bilirim.
I had kept these unforgettable
memories of Atatürk hidden
in silence for a long time. I was
concealed and consoled with my
memories. Later on, I thought that
as my Atatürk loved all Turkish
children, he loved me as he loved his
other adopted children. Moreover,
today, I sadly observe how Atatürk’s
principles are harmed and see
religion turn into a mere weapon
for political self-interests. In order
for our children and our youth, in
short, what we know as the honor
of our future, not to be influenced
by these self-interest groups, I
made it my duty to convey my
rich memories at schools, at institutions and with
the press and television stations. Our children and
young people must know about their Atatürk and
claim his work and successes as their own.
I decided to prepare my book entitled “My
Childhood with Atatürk” for the children and
young people of today and tomorrow with the
feeling that they are going to discover Atatürk’s
love for children as well as his faith and trust in our
youth. I wanted to have our children and young
people to be covered with these memories.
I want to take this moment to thank educator,
poet and writer Mr. İ. Gürşen KAFKAS, for their
valuable contributions in the preparation of this
edition to Mr. Oğuz ÖZGEN CEO and Board
Member, ERDEMİR, I want to thank writer/
historian Mr. Stuart KLINE, for his self-sacrificing
efforts to coordinate this new edition, transforming
it into a masterpiece befitting the founder of the
Republic of Turkey, Gazi Mustafa Kemal Atatürk.
13
ATATÜRK’ÜN
ÜLKÜ’SÜ İÇİN...
FOR
ATATÜRK’S ÜLKÜ...
Atatürk’ün manevi kızlarından birisi bugün hayattadır; Küçük Ülkü...
One of Atatürk’s adopted daughters is still with us
today; Little Ülkü
ÜLKÜ’ nün ayrıcalığı, annesi Zübeyde Hanımefendi’nin değer verdiği, çok yakın aile dostlarının
kızı olmasıdır. Dünyaya gözlerini onun evinde açmış ve Mustafa Kemal’in ölümüne kadar daima yanında kalmıştır. Çocuklara duyduğu sevginin yanı
sıra öz kızını yetiştirme duyarlılığını eksiksiz olarak
Ülkü’ye göstermiştir. Ülkü’deki yaşının üstündeki
ağırbaşlılık; çocukluğun aşırılığından uzak olması,
o mekanda ve benzersiz o yüce insanın yanında
ayrı bir hususiyet kazanmıştır. Bu yapısıyla Küçük
Ülkü, Atatürk’ün tüm vatan çocuklarında varlığını
hedeflediği yetiştirme tarzının güzel örneği oldu.
Şu anda onunla ilgili hatırladığım hüzün dolu ödevi şuydu: Ata’nın hastalığının ağırlaştığı günlerde
ancak zorunlu memleket meselelerinde dakikalarla
sınırlı, çok kısa kabulleri sırasında zamanın dolduğunu hatırlatmak için Ülkü’nün doktorlar tarafından Ata’nın odasına gönderilmesidir. Atatürk’ün
müdavi müşavir doktorlarının hatıralarını derlerken, Prof. Neşet Ömer İRDELP, Prof. Nihat
Reşat BELGER, Prof. Mim Kemal ÖKE, Prof. Akil
Muhtar ÖZDEN, Küçük Ülkü’nün bu görevi nasıl üzgün ama ciddi bir çehreyle ve dikkatle yerine
Ülkü’s distinction is that she is the daughter of a
family which was a close and valued friend of his
mother, Zübeyde Hanım. She was born in his home
and remained constantly at the side of Mustafa
Kemal until his death. With a dignity beyond her
age, Ülkü did not exhibit any spoiled tendencies
in Atatürk’s presence, whereby she achieved a
distinct personality next to that matchless, exalted
personage. With this makeup, Little Ülkü was a
fine example of the manner Atatürk had in mind
regarding bringing up children in the motherland.
Right now, I can remember she was given quite a
melancholy task: During the days when Atatürk’s
illness steadily worsened, he still had to deal with
state affairs, whereby she was sent into his room
to remind the physicians that the precious few
minutes they were spared to check up on his health
had come to an end. In compiling the memories of
Atatürk’s usual consultant physicians Prof. Neşet
Ömer İRDELP, Prof. Nihat Reşat BELGER, Prof.
Mim Kemal ÖKE and Prof. Akil Muhtar ÖZDEN,
they all recounted with similar feelings just how
she carefully fulfilled her duty with such a seriously
woeful countenance.
14
getirdiğini anlatılmaya değer bir anı olarak benzer
duygularla tekrarlamışlardı.
Ülkü’nün o çocuk yaşına rağmen çok şey hatırlayıp,
anlatmış olacağını ümit ediyorum. Bu konuda diğer
bir ümidim de geç kalmış bu konuyu yetkili, deneyimli, kültürlü insanlarımız İ. Gürşen KAFKAS’ın
ve Amerikalı yazar/araştırmacı dostumuz Stuart
KLINE’nın ele almış olmasıdır.
Yorgun, gözleri iyi görmeyen, doksanını aşmış, o
günlerden bu günlere son kalem olarak köşemdeyim.* Bugünkü yetişkin Hanımefendi Ülkü’yü görmek beni mutlu ediyor.
Ülkü’nün hayatı üzerine bir kitap yazıldığını öğrenince, Atatürk’ün müstesna ve kendine özgü bakış
açısının tüm insanlığa açıklanmasının hazzını duyuyorum. Emeğin beklenileni vermesini tüm gönlümle niyaz ediyorum. Layık olduğu ilgiyi göreceğine Inanıyorum.
Although she was just a child when Atatürk passed
away, I hope that she is still able to explain much
about those days within that physical and spiritual
grandeur. I’m also very pleased to know that the
competent, experienced, cultured person İ. Gürşen
KAFKAS and our esteemed writer/researcher
colleague from the U.S., Stuart KLINE have decided
to undertake this belated task.
As the last writer remaining from those days, I sit
in my corner, an elderly, weary 95 year gentleman
with failing vision.* It makes me happy to be able to
see today’s grown up Lady Ülkü.
When I learned that the effort was being made
to write a book about Ülkü’s life, I was extremely
pleased by the hope that Atatürk’s exceptionally
original outlook on life was to be exposed for all to
learn. I sincerely entreat that the effort yields what
is hoped and expected. I believe it is going to receive
the interest it deserves.
Ülkü, Atatürk’ün o kısacık hayatına en uzun süre
girebilmiş, açtığı devirde bir Türk çocuğunun yetiştirilmesindeki arzu ve tercihlerini başkasıyla kıyaslanmayacak cömertlikte sunduğu; güzel, cici, akıllı
ve asla şımarmayan olgun bir halin çocuğuydu.
Ağustos 2004
Ülkü was able to be a part of the longest part of
Atatürk’s brief life and in the era he inaugurated,
was destined to receive the generosity that cannot
be compared to a child of another close relative or
friend. She was a beautiful, cute, smart child who
was unspoilt and mature beyond her age.
With wishes of happiness. August, 2004
Cemal KUTAY - Tarihçi/Yazar
Cemal KUTAY - Historian/Writer
*Sn. KUTAY, gazetecilik kariyeri, 1928 yılında başladı.
Gazi Mustafa Kemal’nın kurduğu “Hakimiyet-i-Milliye”
ve Ulus gazetesinde 1939 yılında muhabir olarak çalıştı.
Kendisi, bugüne kadar 184 tane eser yazmıştır.
* Mr. KUTAY began his journalism career in 1928,
with Hakimiyet-i-Milliye, a newspaper that Gazi
Mustafa Kemal had established in Ankara. To date, he
has written and published 184 works.
15
Müdafaa-i Hukuk ruhu, Kuva-yı Milliye ateşi ile bağımsızlığımızı, özgürlüğümüzü sağlayıp ulusal egemenliği gerçekleştiren; lâik Türkiye Cumhuriyeti’yle
onurumuzu yücelten; yaşam felsefemiz, varlık
nedenimiz çağdaş ilkeleriyle ulusal yapımızı her
yönden yükselten; Türkiye aydınlanmasının kaynağı, Türkiyemizle özdeşleşerek kurumlaşan, tüm
değerlerimizle varlıklarımızın özeti ve simgesi
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün çocuklara sevgisini
sıcaklıkla yansıtan Sayın Ülkü ADATEPE’nin yapıtını, geleceğimize önemli bir katkı olarak görüyorum. Dünyaya örnek oluşturan Türk mucizesiyle
tutsak ulusların bağımsızlık ve özgürlük savaşına
16
In ensuring our independence and freedom through the victories won by our National Forces and
the soul of the right to defend one’s land, Mustafa
Kemal Atatürk realized our national sovereignty.
He exalted our honor with a secular Republic of
Turkey. With his contemporary principles, he raised our national structure from every aspect. By
identifying with our Turkey and as a source of enlightenment in Turkey, he became associated as a
symbol of all our values and assets.
I consider this work of Mrs. Ülkü ADATEPE,
which reflects Atatürk’s love for children in all his
öncülük eden, yoksunlukları
ve kötülükleri göğüsleyerek
başardığı Türk Devrimleriyle
karanlıklardan kurtarıp hukukun üstünlüğüne dayalı
bilim devletini kuran, insanlık ülküsüyle yaraşır olduğu
seçkin ve saygın yeri alan
ATATÜRK’ün öğretisi saydığımız değerlere çağrısı niteliğindeki anlatımları büyük
ilgi toplamaktadır. Birlikte
olduğumuz kimi etkinliklerde, kimi toplantılarda Ülkü
ADATEPE’nin Atamızı anlatırken nasıl duygulandığını,
O’nun manevi kızı olmanın
kıvancıyla nasıl dolup taştığını, gençlerin içten ilgiyle
nasıl izlediklerini saptadım.
Günümüzün değişik çalkantıları, tutarsızlıkları, değerbilmezlikleri giderek Ulusal Kurtuluş Savaşı kahramanlarına yaklaşımda bağışlanmaz yanlışlıklara
düşülmesi derin üzüntü yaratmaktadır. Engelleri
ATATÜRK’Ü anlayıp anlatarak, unutturmayarak,
ilkelerini benimseterek aşacağız. Ülkü ADATEPE
bu konuda kendinden beklenenleri yerine getirmekte, özenli tutumuyla gerçekleri vurgulayıp
yineleyerek gençlerimize öneri ve dileklerini sunmaktadır. Okunup yararlanılması gereken önemli
bir yapıt kazandırdığı için kendisini kutluyorum.
ATATÜRK’le birlikte olmak, O’nu yakından tanımak, sevgimizi, saygımızı artırarak O’na bağlanmak, ülkemize, ulusumuza, değerlerimize bağlılıktır. O’nunla övünmek en doğal hakkımızdır.
Ne mutlu Atatürk’ü olanlara, ne mutlu Atatürkçü
olanlara...
Ankara - 6 Nisan 2004
Yekta Güngör ÖZDEN
(Sağda) Ülkü Atatürk’ün
yaptırdığı denizci kıyafetiyle.
(1935) (Ülkü ADATEPE Arşivi).
(Right) Ülkü is wearing a sailor’s
outfit that Atatürk had made for
her. (1935)
warmth, as a major contribution for our future.
Atatürk’s Turkish miracle, which is a shining
example throughout the
world, was a pioneer for
emerging nations in the struggle for independence and freedom, and succeeded by resisting a cornucopia of evil intentions and poverty. With his
Turkish Revolutions, he rescued the nation from
darkness and founded a scientific state based on
the superiority of the law. At the various ceremonies and meetings I had the pleasure of attending
with Ülkü ADATEPE, I realized just how emotional she became as she conveyed her memories of
Atatürk, how proud she was in being his adopted
daughter, and how the young people took true meaning from her words.
Mr. Yekta Güngör ÖZDEN
Ankara - April 6th, 2004
17
The end of the Turkey’s Second
President, İsmet İNÖNÜ’s declaration,
which was published after Atatürk’s
death, on November 21st, 1938, went
thusly:
“The incomparable hero, Atatürk!
The founder of our state and the selfsacrificing, loyal servant,
The distinguished and envious face of
the ideal humanity. The motherland is
grateful to you.
Together with the Turkish nation,
we bow in your memory as a sign of
respect to the service you provided
throughout your life. Throughout
your life, you gave us the vigor that
was burning in your soul. Be assured
that your saintly memory will never
be extinguished; it shall be kept burning bright like a torch in our souls.”
İkinci Cumhurbaşkanımız İsmet İNÖNÜ,
Atatürk’ün ölümünden sonra yayınladığı, 21 Kasım
1938 tarihli “beyanname”sini şöyle bitiriyordu:
“Devletimizin banisi (kurucusu) ve milletimizin
fedakar, sadık hadimi (hizmet edeni). İnsanlık
idealinin aşık ve mümtaz (seçkin) siması (yüzü),
Eşsiz kahraman Atatürk!
Vatan sana minnettardır.
Bütün ömrünü hizmetine verdiğin Türk milleti
ile beraber, senin huzurunda tazim (saygı gösterme) ile eğiliyoruz. Bütün hayatında bize ruhun18
If you were to ask me, “Who is at the
top of the list of those who gave us the
vigor that was burning in Atatürk’s
soul?”, my answer would be “Ülkü ADATEPE.”
You are going to find her in this book of photos and
memories of her and Atatürk. I know her from the
visits she makes to various schools and panels she
participates in, as she tirelessly conveys her thoughts
and opinions about Atatürk’s human qualities.
In fact, I have a memory of her that I’ll never forget.
daki ateşten canlılık verdin. Emin ol, aziz hatıran
sönmez bir meşale olarak ruhlarımızı daima ateşli
ve uyanık tutacaktır.”
“Atatürk’ün ruhundaki ateşten canlılık verdiği insanların başında kim gelir?” diye sorarsanız; cevabım “Ülkü ADATEPE” olurdu.
Onu bu kitapta bulacağız, Atatürk’le ilgili resim ve
anılarından, özellikle okul okul dolaşıp, çeşitli toplantılara da katılarak Atatürk’ün “insan” yönünü
bıkmadan ve usanmadan anlatışından zaten tanıyordum. Onunla ilgili bir anımı hiç unutamam.
19 Mayıs 2000 günü, Samsun’da yapılan törenlere
birlikte katılmıştık. Törenler bitince, elimi tuttu,
“Halkın içine birlikte karışalım” dedi.
O ne coşkulu bir halkla bütünleşmeydi. Halkın onu
tanıması, bağrına basması; beni anlatamayacağım
kadar duygulandırdı, gözlerim yaşla doldu.
Bundan birkaç ay önce de, değerli eşi Öke
ADATEPE, Yekta Güngör ÖZDEN, müşterek
dostumuz Bilgin ÖZKAYNAK ve eşi ile birlikte,
bir otel lobisinde bir araya geldik. Ülkü ADATEPE
“Rauf DENKTAŞ’a destek için Kıbrıs’a gitmeyi düşünüyorum” dedi.
We participated in the ceremonies held in Samsun
on May 19th, 2000. The ceremonies had just concluded and she took me by the hand and said, “Let’s
mingle together with the people!”
What an enthusiastic moment that was, meeting
the folks in that fashion. I was inexplicably touched
by all the emotions of the people greeting her, the
hugs and kisses, my eyes welled up with tears.
A few months ago, Ülkü, her esteemed husband,
Mr. Öke ADATEPE, Mr. Yekta Güngör ÖZDEN,
our friend Bilgin ÖZKAYNAK and his wife all
met in the lobby of a hotel. Ülkü ADATEPE said,
“I’m getting ready to go to Cyprus to support Rauf
DENKTAŞ.”
Throughout her life, she has given support to all
national causes and to those with Atatürkçü thinking.
Ülkü ADATEPE is on a sacred mission.
Hayatı boyunca, her milli davaya, her Atatürkçü kişiye omuz verdi.
In our fight for modernization and civilization, she
is striving to do her utmost to have the “Father and
Master” of not only herself but the entire Turkish
nation as well, fondly remembered.
Çağdaşlaşma ve medeniyet savaşımızda, yalnız
kendisinin değil, bütün Türk Milleti’nin “babası ve
ustası” olan Atatürk’ü unutturmamaya çalışıyor.
How many fathers have been able to raise such a
child?
Kaç baba böyle bir evlat yetiştirebilmiştir?
Atatürk, bu yönüyle de hepimizi geçtiğini, Ülkü
ADATEPE’yi yetiştirerek kanıtladı.
In surpassing all of us in this regard, Atatürk has
proved it by raising Ülkü ADATEPE.
Vural SAVAŞ Yargıtay Onursal
C. Başsavcısı 15 Nisan 2004
Honorary Supreme Court
Attorney General Mr. Vural SAVAŞ April 15th, 2004
19
SUNUŞ
PRESENTATION
Türkiye’nin aydın, onurlu insanları ve aydınlanmayı amaç edinmiş genç umutları için sunulacak
her hizmetin temelinde Atatürkçü düşünce ve tavır
vardır. Atatürk’ü her yönüyle tanımak ve anlamak
There is an “Atatürkçü” thought and attitude at
the foundation of every service to be presented to
Turkey’s intellectual and proud people as well as its
young hopefuls who are intent on becoming enlight-
18 Haziran 1936 Yeşilköy Hava Meydanı’nda Başbakan İsmet İNÖNÜ’yü uğurlarken. Fotoğrafta Ülkü, Atatürk, “Kel” Ali
ÇETİNKAYA, Kılıç Ali, yaveri Cemal Bey, İsmet İNÖNÜ, İstanbul Valisi Mühittin ÜSTÜNDAĞ ve İçişleri Bakanı Şükrü KAYA
görünmektedir. June 18”, 1936. Yeşilköy Airport: Ülkü, Atatürk, Bald Ali CETİNKAYA, Kılıç Ali, ADC Cemal Bey. Prime
Minister İsmet İNÖNÜ, İstanbul Governor Muhittin ÜSTÜNDAĞ and Minister of the Interior, KAYA are seen in this photo.
(Courtesy Yapı Kredi Arşiv Müzesi)
20
Ülkü bir yaşında, Gazi Orman Çiftliği’nde.
One-year old Ülkü at the Gazi Orman Çiftliği.
(Courtesy Ülkü ADATEPE)
ülkemiz geleceğinin “olmazsa olmaz” koşuludur.
Dünya tarihinin hiçbir noktasında ve hiçbir coğrafyada Mustafa Kemal Atatürk kadar, ülkenin
aydınlık insanlarında tutku ile aşk yaşatan ve yaşatacak olan ikinci bir lider olmamıştır. Bizler onu
her yönüyle tanımak duymak ve onunla birlikte
düşünmekle ona layık olma çabamızı güçlendiriyor, bunu başardığımız ölçüde mutlu oluyoruz.
Aramızdan ayrıldıktan hemen sonra dünyaya gelmiş olan bizler, daha sonra gelecek olan aydınlık
insanlar, Mustafa Kemal aşkından yoksun kalmış
talihsizlere oranla her zaman ezici bir çoğunluktur
ve böyle de devam edecektir. Bizim için Atatürk sevgisi Türkiye sevgisi ile özdeştir. Bizim için Atatürkçü
olmak, akılcı olmaktır, çağdaş olmaktır. Atatürk
aşkı, bizim namusumuzdur, onurumuzdur.
Öğretmenlik ve Atatürkçülük! Bu iki kutsal kavramı hayatı boyunca yaşatmaya kararlı sevgili dost,
değerli yazar Gürşen KAFKAS’ın Atamızı minicik
bir kız çocuğunun gözünden ve yüreğinden bize
aktarması kararını büyük bir sevinçle karşıladım.
Ülkü’lerin en şanslısı o minik kız çocuğu ile mutlu
bir rastlantı sonucu, ismini almış on binlerden biri
olarak tanışmıştım. Atatürkçüğü!.. ile yaşadıklarını
anlattı. Gözyaşlarıma rağmen onu dinleyebildim.
Ağladım; çünkü Atatürk benim adımı söylüyor-
ened. Getting to know and understand Atatürk
from all aspects is the rigour for the future of our
country. There has not been another leader that
has emerged in any geographical point or time
in world history like Mustafa Kemal Atatürk,
whose passion and love has lived and shall continue to live in the intellectual citizens of this country. We
gain strength through our effort to deserve him,
to think and feel along with him, to know him
from every aspect, whereas we are happy as we succeed in this. Those of us who were born in the days
subsequent to his passing, as well as the intellectuals
who were born later on, are in the overwhelming
majority of those unlucky not to have endeared the
love of Atatürk and will continue to be this way.
For us, endearment for Atatürk is equivalent to endearment for Turkey. For us, being “Atatürkçü” is
to be rationalist and contemporary. Our love for
Atatürk is our honor and our pride.
Teaching and “Atatürkism!” I was immensely delighted when I learned the decision made by our
dear writer colleague Gürşen KAFKAS, who has a
lifelong commitment to enliven these two sacred
concepts, to convey to us the story of Atatürk’s little
girl. Of the tens of thousands of girls who were bestowed the same name as that precious little girl,
I consider myself extremely lucky to have met her
acquaintance. She told me of her experiences with
her Atatürk!.. I was able to watch her despite my
tears. I wept because Atatürk had said my name.
Because that name was given by him before she was
21
du. Çünkü o ismi, gelecek bebeğe, daha doğmadan,
kendisi koymuştu. Bunlar özdeşleşme gözyaşlarıydı. Sevgili babamın yüreğinden vurulduğu 10
Kasım 1938’den iki gün sonra, üç aya kadar doğmasını beklediği çocuğu için “kız olursa adı Ülkü
olsun” kararına bir kez daha sonsuz teşekkür ettim
ve saygı duydum.
even born. These were the tears of identification.
Just two days after November 10th, 1938, the day
he was struck with a devastating blow to the chest,
my dear father exclaimed; “If she’s a girl, let’s name
her Ülkü,” for a child that was still three months
from birth. I have to reiterate here that I am eternally grateful for his decision.
Sevgili genç okur! Atamızın her kararı, her günü ve
her emri öğrenilmelidir. Onu okudukça “erdemi”
tanıyacaksınız. Öğrendiğiniz oranda sevecek ve
saygı duyacaksınız. Türk olmanın gururunu, ülke
sevgisini, dürüstlüğü, hümanizmi, onuru... İnsana
özgü her tür yüceliği onu öğrenirken yaşayacaksınız. Ve sevgili gençler, Onu öğrendiğiniz ölçüde
yurttaş olursunuz, sizler için yaşadı. Ne mutlu bize
ki Atamız var, Ne mutlu bize ki, zorda kaldığımız
her an sevgisinden, bilgeliğinden, cesaretinden ve
erdeminden güç alabileceğimiz bir kaynağımız
var.
Dear young reader! Each decision, each day and
each command of our Atatürk must be learned.
The more you read about him, the more you shall
learn what it is like to be virtuous. You shall love
and respect him the more you learn. The pride of
being a Turk, the love for your country, honesty,
humanism, honor... While learning about who
he was, you are going to experience the loftiness
that is particular to Man. As you learn about him,
you will become a citizen, because he lived for you.
We are happy to say that we have our Ata. We are
happy to say that we have a source from which to
gain strength from his virtue, wisdom, courage and
love at any moment we find ourselves in times of
trouble.
Sevgili Gürşen KAFKAS’ın yaratıcı zekası ve
Atatürk sevgisinden doğacak yapıtlarıyla gençliğimize ışık saçan gerçek bir öğretmen olarak,
daha nice başarıda imzasını görmeyi umut ediyorum.
Türkiye’mizin umudu gençlerin eğitimlerinin ne
ölçüde önemli olduğunu bir an bile göz ardı edemediğimiz için diyorum ki: Bizler öğretmensek
sonsuz özveri ve doğru birikimlerimizle, yaşadığımız sürece sorumluluk taşıyoruz.
Öğretmenliğin sadece sınıflarda ders anlatmakla
sınırlanmaması gereğini kanıtlayan tüm meslektaşlarımıza, sayın yazarımızın şahsında sonsuz teşekkürler ve saygılar.
Ülkü ANIL / Felsefe Öğretmeni Atatürkçü Düşünce Derneği/
Kadıköy Şube 1998-99 Dönemi Başkanı
22
Because we haven’t neglected even for an instant
how important the education of the young people who are the future of our Turkey, I say, “We, as
teachers, with our infinite self-sacrifice and proper
accumulations, we bear this responsibility as long
as we live.”
I wish to extend my infinite gratitude to our dear
writer as well as to all my colleagues who prove the
necessity of not restricting teaching to merely explaining lessons in class.
Ülkü ANIL - Philosophy Teacher Atatürk Thought Association
Kadıköy Branch 1998-99 Period Chairman
“Küçük Ülkü’nün Anıları” Türk ulusunun kurtuluş, kuruluş ve yücelişindeki kahramanlık
destanını yazan büyük önder Atatürk’ün çocuk
sevgisini ve gençlere güvenini gelecek nesillere
aktaracak bir kaynak eserdir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün kimi zaman orduların başında komut veren, keskin bakışlı, uygulayıcı, kararını başarı ile sona erdiren bir komutan olarak; kimi zaman yanmış, yıkılmış vatanımızın yeniden yapılandırılması için çabalayan bir önder; kimi zaman da maddi ve manevi
kalkınmamıza yön veren bir dizi ilke ve devrimlerin uygulayıcısı olarak ciltler dolusu kitapların sayfalarında okumaktayız.
Bu eserin hazırlanmasındaki amaç; Büyük önderin keskin mavi bakışlarındaki okşayıcı, sevgi dolu, sıcak, içten” çocuk sevgisini ve gençliğe
güvenini” yorumlamaktır. Atatürk’ün yoğun
çalışma programları sonrasında çocuklara geniş
zaman ayırdığı ve onlarla birlikte olmaktan huzur duyduğu görülmektedir. Atatürk’ün çocuk
sevgisi ve gençlere güvenini çocukların ve gençlerin öğrenmeleri ve anlayabilmeleri için bir çok
kaynak araştırıldı. Tabi ki en önemli kaynak
Onun manevi kızı Küçük Ülkü idi.
Ülkü’yü birçok eğitim kurumunda öğrenci, öğretmen ve velilere anılarını anlatırken izledim.
Bu anıların bir kitapta toplanmasını, gelecek ku-
”The Memories of Little Ülkü” is a reference
book which shall convey to future generations
the love for children and the trust that our Great
Leader Atatürk, who literally wrote the heroic
saga of the liberation, the foundation and rise of
the Turkish nation, had in young people.
On some occasions, Mustafa Kemal Atatürk is
portrayed in our school textbooks as a sharpeyed commander of armies barking out orders,
an applicator of decisions carried out successfully. In other instances, he is portrayed
as a leader working hard to reconstruct our
burned out, destroyed motherland. Other times,
we see him in our books as an applicator of a
series of principles and revolutions that offered
direction towards our material and spiritual
development.
The purpose of preparing this work; To interpret
the caressing, tender, warm, compassionate
look in the sharp blue eyes of the great leader
who loved children and trusted young people.
To show how Atatürk, despite his heavy work
agenda, set ample time aside to be with children
and was at peace with them. A number of sources
were researched in order to have children and
young people learn and comprehend Atatürk’s
love for children and his trust in young people.
Of course, the most important source was his
adopted daughter, Little Ülkü.
23
I was on hand a number of times to hear Ülkü
relate her memories to students, teachers and
parents at various educational institutions. I
met with her to discuss the subject of gathering
all these memories into a single work for future
generations to read. Mrs. Ülkü ADATEPE wished
for this worked to be published and distributed
free-of-charge.
In addition to Little Ülkü’s memories, we have
also included some historical documents as
well as the memories and interpretations of
personalities who were children during Atatürk’s
time. In addition to all these memories and press
and media clippings, we have included a number
of photographs taken of Ülkü and Atatürk, many
of which are being published for the first time.
Ülkü, annesi Vasfiye, Sabiha GÖKÇEN ve Nüveyre Hanım
(1937) Ülkü, her mother Vasfiye, Sabiha GÖKÇEN and
Nüveyre Hanım.
şağa bir eser olarak ulaşması konusu görüşüldü.
Sn. Ülkü ADATEPE bu eserin bastırılarak ücretsiz olarak dağıtımı isteğindeydi.
Küçük Ülkü’nün anılarının yanında bazı tarihi
belgelere ve o zamanın çocuklarının da anılarına
ve anlatımlarına yer verildi. Küçük Ülkü’nün
anılarının yanında Atatürk’le birlikte çekilmiş
birbirinden eşsiz güzellikte olan ve evinde sergilenen fotoğraflar da bu anıları daha da iyi canlandırır düşüncesiyle kitaba alındı. Ayrıca basında çıkan küçük Ülkü ile ilgili fotoğraf ve yazılara
yer verildi.
O günlerin “Küçük Ülkü’sü” bugünün yetişkini
olan Ülkü ADATEPE; Atatürk ilke ve devrimleri
24
Today, the “Little Ülkü” of a bygone era is the
grown-up Mrs. Ülkü ADATEPE, with two
children and two grandchildren; She grew up
within the framework of Atatürk’s principles
and revolutions and is a modern, secular and
intellectual Turkish woman.
In this work, I tried my utmost to convey to
the children and young people, in essence, the
future of our nation, that they need to be trusted,
directed and education in the best possible
manner through this example.
I wish to extend my thanks to the esteemed Mrs.
Ülkü ADATEPE, who extended her attention
and care into conveying her memories; to
Mr. Oğuz ÖZGEN CEO and Board Member,
ERDEMİR for their valuable contributions in
the preparation of this edition; to the CEO at
Kavram Dershanesi, Mr. Bahattin DURMUŞ, for
underwriting the previous two editions of this
work; as well as the following personalities for
graciously coming forward with their memories
of Atatürk and Ülkü; writer/historian Mr.
Cemal KUTAY; the Honorary Supreme Court
Republican Chief Prosecutor Mr. Vural SAVAŞ;
Ülkü’nün annesi
Vasfiye Hanım (solda)
Kayaş İstasyonu’nun önünde.
Ülkü’s mother, Vasfiye
(left) in front of Kayaş Station.
çerçevesinde yetişmiş, modern, laik ve aydın bir
Türk kadınıdır.
Bu eserde; bir ulusun geleceği olan çocuklarının
ve gençlerinin en iyi şekilde eğitilmelerinin, yönlendirilmelerinin, onlara güven duyulmasının
gerektiğini örnekleyerek anlatmaya çalıştım.
Anılarını aktarmada gösterdiği özen için Sn. Ülkü
ADATEPE’ye, kitabın önceki baskılarını yapan
“Kavram Dersaneleri Yönetim Kurulu Başkanı
Sn. Bahattin DURMUŞ’a, İngilizce ve Türkçe
olarak ve daha kapsamlı bir şekilde basılan bu
eserin sponsorluğunu üstlenen ERDEMİR
Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi Sn.
Oğuz ÖZGEN’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, sunuş yazıları ile katkıda bulunan araştırmacı tarihçi Sn. Cemal KUTAY’a;
İNÖNÜ Vakfı Başkanı Sn. Özden TOKER’e;
Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcı Vural
SAVAŞ’a; eski Atatürk Düşünce Derneği
Başkanı Sn. Yekta Güngör ÖZDEN’e; Pera Palas
Oteli sahibi Sn. Hasan SÜZER’e; Sn. Rezan
KÖMÜRCÜOĞLU’na; eski Atatürkçü Düşünce
Derneği Kadıköy Şubesi Başkanı Sn. Ülkü
ANIL’a; Bakanlığımız danışmanı değerli eğitimci Sn. Refet ANGIN’a; Atatürk’ün manevi kızlarından merhum Sn. Sabiha GÖKÇEN’e teşekkür ederim. Ayrıca, Amerikalı yazar/araştırmacı
Stuart KLINE’a da teşekkürü borç bilirim.
the Chairperson of the İNÖNÜ Foundation, Mrs.
Özden TOKER; former Chairman of the Society
of Atatürkist Thinking, Mr. Yekta Güngor
ÖZDEN; the former Chairperson of the Kadıköy
Branch of the Atatürk Thought Association, Ms.
Ülkü ANIL; the consultant to the Ministry of
Education, Ms. Refet ANGIN; the owner of the
Pera Palas Hotel, Mr. Hasan Süzer; Mrs. Rezan
KÖMÜRCÜOĞLU, to fourth-grade student
and future writer Özlem KARADAĞLARI and
finally, to the memory of Atatürk’s adopted
daughter, the late-Sabiha GÖKÇEN. Moreover,
I wish to extend my warmest gratitude to the
American historian/writer/researcher Mr. Stuart
KLINE.
İ. Gürşen KAFKAS Eğitimci - Şair - Yazar
Foreword İ. Gürşen KAFKAS Educator - Poet - Writer
25
Ülkü, Atatürk, Salih BOZOK, Kılıç Ali ve Cevat ABBAS, Kılıç Ali’nin Florya’daki evinin balkonunda.
Ülkü, Atatürk, Salih BOZOK, Kılıç Ali and Cevat ABBAS on the balcony of Kılıç Ali’s home in Florya.
ATATÜRK’ÜN
ÜÇ ÜLKÜ’SÜ
ATATÜRK’S
THREE IDEALS
1. ÜLKÜ:
Türk ulusunun siyasal, ekonomik ve kültürel
yönden tam bağımsızlığa kavuşması.
1st IDEAL
The Turkish nation’s embracing of total independence in regards to political, economic and
cultural affairs.
2. ÜLKÜ:
Türk ulusunun çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkarılması.
3. ÜLKÜ:
Manevi kızı olan “Küçük Ülkü’ye” olan sevgisi.
(Babalık özlemini giderdiği ve adını kendisinin koyduğu, son yıllarını hep birlikte geçirdiği
Küçük Ülkü)
26
2nd IDEAL
Bringing the Turkish nation up to a level of
modern civilization.
3rd IDEAL
His love for a little girl he named himself “Ülkü,”
with whom he took care of his longing to be a
father and with whom he spent his final years.
BEN ÜLKÜ’yüm
Ben Ülkü’yüm, işitmeyen var mı benim adımı?
Benim adım sandır, şandır, Ülkü’dür.
Türk Ülkü’sü biliniz ki Ülkülerin tuğudur.
Ben Ülkü’yüm işitmeyen var mı benim adımı?
Türk Ülkü’sü unutulmaz kutsal yerin adıdır.
Gelmiş geçmiş ulusların hepsinin yadıdır.
Ülkülere kollar salmış Türk Ülkü’sü büyüktür,
Büyüğüne tapan Türk’ün bucağına varılmaz.
Ülkü, ülke, ocak, ateş işte Türk’ün varlığı,
Yaltınktır, bilsin dünya Türk ülkesi Ülkü’sü,
Ben Ülkü’yüm, işitmeyen var mı benim adımı?..
Notlar:
1) Bu şiir, Mustafa Kemal tarafından Küçük
Ülkü’sü için 1937’de kaleme alınmıştır.
2) Şiir, Ülkü ADATEPE’nin evindeki duvar
sergisinden alınmıştır.
3) Bu şiirin Atatürk’e ait olduğu söylenir.
Belgelerle kanıtlanamadığı için adı yazılmadı.
ATATÜRK’ÜN ŞİİRİ
Atatürk bana bir şiir daha yazmıştı. Bu şiirin
aslı annemdedir.
Şiiri kendisi mi yazdı, yoksa başkası mı,
bilmiyorum. Ancak bana şiiri kendisi
ezberletmişti:
Büyükleri görüyorum, küçükken büyürken ben,
Anladım diyemem pek büyüklük ne demektir
Düşünmem büyüklüğü büyük olmadan ben.
Şüphesiz biliniz ki, büyük olmak ülkümdür.
Bu Ülküme varınca anlarsınız kimim ben
Büyüğüm bilir elbet, nasıl bir çocuğum ben.
Kaynak: 6 Aralık 1958 tarihli Yeni Sabah Gazetesi
Atatürk Küçük Ülkü ile
Atatürk with Little Ülkü
Atatürk wrote me a poem. This poem was with
my mother. I don’t know if he actually wrote
the poem or if he had someone else write it.
However, know that he had me memorize it:
“I see the adults while I am small and growing
up,
I can’t say exactly that I understand what it
means to be an adult
I can’t think what it means to be big without
being big.
Without a doubt, it is my ideal to be an adult.
Once I arive at my ideal, you will understand
who I am.
My seniors know what kind of child I am.”
27
HATIRA DEFTERİMİ
AÇARKEN
PRYING OPEN
MY DAIRY OF MEMORIES
Dört beş yaşlarında bir çocuğun duygularıyla
Atatürk’ün sesini duyunca içimde o inanılmaz
sevinç kuşu ötmeye başlar, göğüs kafesimdeki
suskunluk yerini cıvıltılara bırakırdı.
Hearing the voice of Atatürk with the feelings
of a four or five year old child, the unbelievable
sound of birds of joy chirping would commence
and the silence in my chest would give way to
twittering. The memory of calling to me, talking
with me and looking at me amidst the shrieks of
seagulls hovering in the northwesterly along the
Florya coastline remains hidden in my memories
as a moist, warm breeze.
Deniz kıyısında, örneğin Florya’da uğuldayan
lodosta martıların çığlıklarında Atamın bana
seslenişi, benimle konuşması, bana bakışı, nemli
ve sıcak bir esinti olarak anılarımda saklı.
Onunla olunca ben kendimi güneşte ısınmış sağlam bir kayaya yaslanmış hissederdim. Sağlam,
güvenilir ve güçlü bir kaya. Çocuk gözlerim onun
deniz mavisi bakışlarıyla kesiştiğinde içimde anlatımı güç bir güven ve gurur duyardım.
Beş altı yaşlarımda O’nu yitirdim. Kader, denizlerin kıyısındaki kara çakıl taşları ve onların üstünde yosunlaşmış gönlüm, gerçekler aynasını
paramparça etmişti. Tabi ki bu mümkün değildi. Yosunlu kayalar sonsuza dek anılarımla bütünleşti ve böylece sürüp gitti. Kader çizgimde
bu yosunlar biteviye yol aldı, bugüne kadar da
sürdü gitti...
Atam’la Ankara’da, İstanbul’da zaman zaman
kırlarda, dere yataklarında, dağda, bayırda, eğlence yerlerinde, törenlerde, şölenlerde dolaştı28
Whenever I was with him, I felt like I was
leaning against a solid rock warmed by the sun.
A solid, reliable and powerful rock. Whenever
my childhood eyes met his seablue looks, I
would feel such trust and pride that could not
be explained.
I lost him when I was five or six years old. As a
mirror of reality, fate wanted to smash my mosscovered heart onto the surface of the pitch black
pebbles on the seashore. Of course this wasn’t
possible. The mossy rocks became part of my
memories forever. In the line of my Fate, this
moss had continued to gather incessantly until
today.
I still have memories of taking trips and with
Atatürk in Ankara and Istanbul, from time to
time out to the countryside, in streambeds, in
meadows, in entertainment venues, in ceremonies and festivals. I would gather blue
meadow flowers and present them to him. He
would reciprocate with love and affection.
ğımız günlerin gezintisi anılarımda saklı. Mavi
kır çiçeklerini toplar ona uzatırdım. Derenin
kekik kokulu serin sularını içime çeker yanaklarım al al Atatürk’ümü kucaklardım. O da sevgi
ve şefkatle karşılık verirdi.
O büyük insana “Atatürkçüğüm!”diye yalnız
ben hitap ediyordum. Çocuk masumluğumun
ve onun bana olan hoşgörüsünün bir neticesiydi bu hitap şekli. Bu hitabımı sevgiyle, hoşgörü
ile karşılardı. O çocuk sevecenliği sanki dün gibi
düşlerimde saklı. Her 10 Kasım’lar sonrası gözlerim hep onu arar. Sokaklarda, taşta, toprakta,
kırda, kentte, her yerde... Sanki bir buluyor, bir
yitiriyorum. Mavi mavi bakışıyla, kadife yumuşağı yüreğiyle, o yüce büyüğümü bu güne değin her yerde aradım, durdum. Bazen denizle,
dalgalarla, kumlarla, ağaçlarla konuşur oldum,
O’nunla konuşur gibi... Buruk yüreğimin acısı,
minik gözlerimden akan birkaç damla gözyaşı ile
bütünleştiğinde huzur bulur dinerdi, sakinleşirdim o an. İşte o keder ve acı ile dalar, uyurdum.
Bu kez rüyalar aleminde O’nunla birlikte olur,
O’nunla oynardım. Atatürk’ün manevi kızı olmak, O’nunla büyümek bir onur, bir güven diye
düşündüm hep... Giyimi, sevecenliği, çocuklara
olan sevgisi, halkla bütünleşmesi benim ilgi alanım olmuştur, yaşamım süresincede öyle devam
edecektir hep!.. Bu duygular O’nun emekle yetiştirdiği bir çocuğun anılarıdır.
I was the only one to call him “Atatürk!” This
manner of addressing him was the result of my
childhood innocence and the tolerance he had
for me. He would respond to my addressing
him with love and tolerance. It was as if I put
together that childhood compassion in my
dream yesterday. My eyes would always seek him
out after every November 10th. In the streets,
in the rocks, in the earth, in the countryside, in
the city, everywhere... It was as if I found him
and then lost him. Even today, I have stopped
and looked for that exalted elder with his blue,
blue looks and velvet-soft heart. Sometimes, I
find myself talking with the sea, the waves, the
sand and trees. Just like I’d talk with him... A
few teardrops flowing from my small eyes would
drop into the pain of my acrid heart, acting like
a tranquilizer in calming me. Then I would nod
off and fall asleep with that pain and grief. This
time, I would play with him and be with him in
my dreamworld. I always thought that it was an
honor and a reliance to have grown up with him
as an adopted child of Atatürk. His manner of
dressing, his compassion, his love for children
and his bonding with people became to me a field
of interest and would continue throughout my
life... These feelings are feelings and memories of
the observations of a child that he raised.
29
Atatürk’ün özlem duyduğu babalık
duygusu ve çocuk sevgisi ile ilgili bir
anı:
A Recollection of Atatürk’s yearning
for fatherhood and his love for
children:
Katıldığı bir düğünden ayrılırken yedi sekiz
yaşlarındaki bir kız çocuğunun başını okşar.
Arkasında duran anne ve babasına dönerek yavaşça seslenir: “Öpeyim mi? İzin verir misiniz?”
der. “Olur, tabi.” derler. Atatürk çocuğu iki eliyle kaldırır, öper. Fakat afacan çocuk: “Ben de sizi
As he was departing a wedding he had attended,
he caressed the head of a seven or eight year old
girl. He turned slowly and said to her mother
and father who were standing behind him, “Can
I kiss her? Would you allow me to do so?” “Okay,
sure, “they said. Atatürk lifted the child’s hands
30
öpeyim, ne olur Atatürk, ben de sizi öpeyim”
diye direnir. Atatürk, çocuğu kaldırır, yüzüne
yaklaştırır, öpmesini sağlar. İzleyenler bu sahneyi gözleri yaşlı ve duygulu izlerler ve bu tablo
karşısında onurlanırlar. Bu sıklıkla görülen bir
tabloydu.
Evet!.. Atatürk çocukları çok severdi. “Çocuk
sevgisi insan için bir ihtiyaçtır.” Bakın, Atatürk
çevresindekilere ne diyor: “Çocuklar ne kadar
güzel, ne kadar tatlı yaratıklar değil mi?.. En
çok hoşuma giden halleri nedir bilir misiniz?..
Riyakarlık bilmemeleri, bütün istek ve duygularını içlerinden geldiği gibi açıklamaları.” Atatürk
çocukları işte bu denli içten severdi. O insan ruhunun karanlık uçurumlarını bulurdu. O uçuruma nasıl dalınıp dalınıp gün ışığına çıkıldığını
eylemleriyle, söylemleriyle, devrimleriyle Türk
gençliğine, Türk çocuklarına göstermek istemiştir. Kültürden, sevgiden uzak kitleler bu olumlu
ve yapıcı çözümü anlayamazlar.
Sevgili Çocuklar! Atatürk ilkelerini tüm Türk
çocukları bilmelidirler. Bu ilkeleri sonsuza kadar yüreklerinde taşımalı ve yaşatmalıdırlar.
Bildiğiniz gibi Atatürk ilkeleri, Cumhuriyetçilik,
Milliyetçilik, Devletçilik, Halkçılık, Devrimcilik
ve Laikliktir. Bu ilkeleri ve özgürlüğü bize şehitlerimiz, canları pahasına ve kanlarını dökerek
sağlamışlardır.
Bir yetişkin olarak diyorum ki: Dökülen kanlarımızın hepsi bu vatan için helaldir. Ben
Atatürk’ün küçük kızı Ülkü olarak ve bugünün
yetişkin bir aydın kadını olarak laiklik ilkesinin
anayasamızın açıklamaları doğrultusunda anlamını size aktarmak istiyorum. Laiklik: “Din ve
mezhep herkesin vicdanına anlayış ve düşüncesine göredir. Hiç kimse, hiç kimseyi ne bir din
ne de bir mezhebi kabul etmeye zorlayabilir.
Din ve mezhep hiçbir zaman politika aleti olarak kullanılamaz. Laiklik, din ve devlet işlerinin
and kissed them. However, the mischevious
child resisted by saying, “Let me kiss you, please
Atatürk, let me give you a kiss, too!” Atatürk
picked the child up to his face and let her kiss
him. Those watching this scene looked on with
teary eyes and emotional feelings and were
honored by this touching scene. This was a scene
that was to be frequently observed.
Yes... Atatürk loved children very much. “A
child’s love is one of Man’s basic needs.” Look
what those ground Atatürk had to say. “Children
are such nice, sweet creatures, aren’t they? Do
you know what I like about them the most? They
don’t know what hypocrisy is and they relate all
their needs and desires spontaneously.” Atatürk
loved kids quite sincerely. He could find the
dark abyss of a person’s spirit. He wanted to
show Turkish children and Turkish youth how
to plunge into those depths and reemerge in the
sunlight through actions, pronunciations and
revolutions. Masses which are far from culture
and love could not fathom this positive and
constructive solution.
Dear Children, all Turkish children must know
about Atatürk’s principles. They must carry
these principles in their hearts for eternity and
make them live. As it is known, these principles
are Republicanism, Nationalism, Statism,
Citizenship, Revolutionist and Secularism. Our
principles and freedom were handed to us by
martyrs who spilled blood and sacrificed their
lives.
As an adult I say that spilling our blood for our
homeland is permissible. As Atatürk’s little girl
Ülkü as an adult, intellectual woman, I wish
to convey to you the meaning of the principle
of secularism as is laid out in our constitution.
Secularism: Religion and sects are according to
31
the understanding and thoughts of everyone’s
conscience. Nobody may force anyone else to
accept a religion or sect. Religion and sects may
not be utilized as political tools. Secularism
is the separation between religion and state
affairs; it infers that the state remain impartial
from the standpoint of religion and freedom of
conscience.”
ayrılığı; devletin din ve vicdan özgürlüğünün
gerçekleşmesi bakımından yansız olması demektir.”
Evet, sevgili gençler, sevgili çocuklar! Din ve siyaset birlikte olmamalı. Türk milletinin din ve
vicdan ayrılığı gibi nedenlerle bölünmesi olmamalıdır. O, “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir.” özdeyişiyle milletine verdiği önemi belirtiyor.
Siz Atatürk gençleri ve çocukları; bağımsızlığımızın kazanılması, Cumhuriyetimizin kuruluşu,
devrimlerin bir bir uygulanması sürecinde çekilen güçlükler sonucunda, sağlanan başarıları öğrenmelisiniz. Daha sonra sosyal ve demokrat bir
ulus doğdu. “Özgürlük, insanın mutlak olarak
düşündüğünü yapabilmesidir. “ diyen Mustafa
Kemal, düşünce özgürlüğünü anlatmak istemektedir. Bu arada, medenileşmemizde önemli
bir unsur olan Türk kadını için: “Türk kadını,
dünyanın en aydın, en erdemli ve en ağır kadını olmalıdır” diyerek Türk kadınında aydınlık,
erdemlilik ve olumluluk ön koşul olarak düşünülmüştür. Yüce Atatürk, kızların eğitimine çok
önem veriyordu. Bir kızın eğitimi gelecekte bir
ailenin eğitimi demektir diyordu. Bu nedenle
kız yatılı bölge okulları ve kız öğretmen liseleri
açıldı. O, annesine, kız kardeşine ve biz mane32
Yes, dear young people, dear children! Religion
and politics must not be combined. The
Turkish people should be divided by reasons
like separation of religion and conscience. He
made clear the importance he gave to the people
when he said, “Sovereignty unrestricted and
unconditionally belongs to the people.”
You Atatürk young people and children: You must
learn about the achievements that were facilitated
as a result of the difficulties experienced in the
winning of our independence, the establishment
of our republic and the implementation of each
and every revolution. Later on, a social and
democratic nation was born. Mustafa Kemal
said “Freedom is a man’s capability of doing
whatever he or she thinks.” In the meanwhile,
what is considered to be important factors for
Turkish women in our process of becoming
civilized was emphasized when he said, “Turkish
women must be the most intellectual, most
virtuous and the most precious women in the
world.”He considered intellectualism, virtue
and positivity as preconditions for Turkish
women. The exalted Atatürk cared very much
about girls’ education. He knew that a girl’s education meant a family’s education in the future.
For this reason, he opened regional schools with
girl’s dormitories as well as girl’s teacher highschools. He appreciated his mother, his sister and us adopted daughters in an exemplary
manner.
vi kızlarına da örnek gösterilecek şekilde değer
verirdi.
Türk ve dünya kadınının önemi ile ilgili olarak
söylediği güzel sözler buna örnektir: “Dünyada
gördüğümüz güzel olan her şey kadının eseridir.
“ - Adile Çavuş’a, Mersin’de: “Türk kadınının
yeri aşağılarda değil, her zaman omuzlardadır.
“ - “Kadının temel özelliği analık hakkıdır. “
- “Toplumun uygarlık düzeyi kadına verilen değerle ölçülür.” Onun bu konudaki her özdeyişi
kadına verilen değer, saygı ve sevgisinin anlatımıdır.
Here are some examples of the nice words he
had to say about the importance of Turkish
women and the women of the world as a whole:
“Everything that we see in the world which is
beautiful is the work of women.” “A woman’s
basic feature is the right to motherhood.” “A
society’s level of civilization is measured by the
appreciation given to women.” Every aphorism
of his regarding this issue is an expression of
the appreciation, respect and love he had for
women.
33
ANILARIM
MY MEMORIES
Sevgili Çocuklar!.. Sevgili Gençler!
Dear Children, Dear Youngsters!
Bazen düşünüyorum ve irkiliyorum: Zaman
nasıl da su gibi akıp gidiyor. 1938’den bugüne,
Sometimes I reflect and I am startled. Time passes
like water that flows under a bridge. This is the
34
69 yıl geçmiş. Yıkılmış harap olmuş bir vatanı
onarıp, dahası ilke ve devrimleriyle eğitimden,
kültüre; tarımdan sanayiye; sosyal işlerlikten, hukuka; giyim kuşamdan sanata kadar bütün dallarda pırıl pırıl aydınlıklar içinde geleceğe ümitle bakan bir vatan bıraktı, gitti. O, kısa süreçte
kendi rönesansını uyguladı, ulusuna karanlıktan
aydınlığa geçişin ışığını yaktı ve başardı.
Ata’nın naaşı Tophane’den Karaköy istikametinde ilerlerken, çoğunluğu Rum, Ermeni, Musevi vatandaşların; oturduğu dar cepheli bitişik
evlerde, balkon saksılarından kopararak korteje
69th year since our Atatürk physically departed
this world in 1938. He got a demolished, ruined
homeland back on its feet, whereas through
his principles and revolutions, he left us with
a homeland that looks hopefully towards the
future with bright intellect in all fields ranging
from education to culture, from agriculture to
industry, from social functions to law, from
fashion to the fine arts. He applied his own
renaissance in a brief 15 years and was successful
in lighting the torch that showed the nation the
way from darkness to dazzling illumination.
35
attıkları çiçeklerin ardından hıçkırarak ağladıkları ve “Atatürk, Atatürk!” “Bizleri kime bırakıp
gidiyorsun?..”sorusunu soruyor, ağıtlar yakıyor,
ağlıyor... ağlıyorlardı!...
Aynı endişeli soru ertesi gün, Polatlı’dan geceleyin geçen ve Atatürk’ün naaşını taşıyan trene,
ellerinde meşalelerle yaklaşan köylülerden geldi. Kalabalık, gözleri dolu dolu köylüler; canları
yanmışcasına haykırıyorlardı.
“Ata... Ata... Atatürk!.. Bizleri kimlere koyup da
gidiyon?” İşte “Köylümüz efendimizdir.” de36
As the long funeral procession moved from
Tophane towards Karaköy, the citizens, many
of whom were of Greek, Armenian or Jewish
descent, yanked flowers out of their balcony
flowerpots, tossing them onto the advancing
cortege, sobbing, “Atatürk, Atatürk, Who have
you left us with?” They lamented, they cried and
wept.
The same worried question the following day
came from the torch-bearing peasants who approached the train funeral car carrying Atatürk’s
body, which passed through Polatlı at night. The
crowded mass of peasants with their eyes bulging
diğin insanların sana güveni, sevgisi ve yakarışı... Bu anıları ölümünden sonraki bir süreçteki
sohbet sırasında, o zamanın devlet büyüklerinden birinden duymuştum. Onunla yine gurur ve
onur duymuştum, gözlerim ağlamaklı...
Atatürk’ün aramızdan ayrılış sonrasında üzüntü dolu gerçeği, ülkenin en ünlü aşıklardan Aşık
VEYSEL’den söz alalım.
out, shrieking like they were in real pain.
“Ata... Ata... Atatürk! Who did you leave us with
now that you have gone! Well, that trust and
love of the people you called “Our peasants are
our masters.” I learned of these moments after
his death in conversation with the state elders of
the time. Once again I felt honor and was proud
of him as I cried me a river.
37
38
Ağlayalım Atatürk’e,
Bütün dünya kan ağladı.
Süleyman olmuştu mülke,
Geldi ecel can ağladı.
Let us weep for Atatürk,
The whole world wept blood.
This was once the land of Süleyman
Time was interminable and souls wept.
Doğu, batı, cenup, şimal
Aman Tanrı bu nasıl hal?
Atatürk’e erdi zeval,
Memur, meb’usan ağladı.
East, west, north, south
My God, what has happened?
Eternity has touched Atatürk,
While officials and deputies wept.
Atatürk’ün eserleri,
Söylenecek bundan geri,
Bütün dünyanın her yeri,
Ah çekti, vatan ağladı.
Atatürk’s masterpieces
have not reached an end,
Citizens from all over the world
Sighed deeply and wept.
Fabrikalar icat etti,
Atalığın ispat etti,
Varlığın Türk’e terketti,
Döndü çark, devran ağladı.
He invented factories,
He proved his fatherliness,
He behested his will to the Turkish people,
The cog turned and the world wept.
Bu ne kuvvet, bu ne kudret,
Var mı bunda bir hikmet
Bütün Türkler, İNÖNÜ İsmet,
Gözlerinden kan ağladı.
What is this power, what is this might,
Is their any real meaning to all this?
All Turks, İsmet İNÖNÜ
Wept blood from their eyes.
Tiren hattı, tayyareler...
Türkler giydi hep karalar,
Semerkant’la Buhara’lar,
İşitti her an ağladı.
Railroads, airplanes...
The Turks all wore black,
People of Samarkand and Bukhara
Wept upon hearing the news
Siz sağ olun Türk gençleri,
Çalışanlar kalmaz geri,
Mareşalin askerleri,
Ordular, teğmen ağladı.
Live long and healthy, Turkish youth,
The industrious won’t be far behind,
All the Marshal’s soldiers,
Armies and lieutenants wept.
Zannetme ağlayan gülmez,
Aslan yatağı boş kalmaz.
Yalnız gidenler gelmez,
Her gelen insan ağladı
Don’t suppose those who mourn won’t smile,
Other lions shall emerge from the den
Those who go alone shan’t come
All those who came mourned.
Uzatma Veysel bu sözü,
Dayanmaz herkesin gözü,
Koruyalım yurdumuzu,
Dost değil düşman ağladı.
Don’t drag on like this, Veysel,
Nobody’s heart could bear it much longer
Let’s preserve our homeland,
Both friends and enemies wept together.
(1970) Aşık Veysel (1894-1973)
(1970) Aşık Veysel (1894-1973)
Evet, sevgili gençler, sevgili çocuklar!.. Atatürk’ün
ve silah arkadaşlarının, kahraman ordumuzla,
vatanımızın gazi ve şehitlerimizle kurtardığı bu
değerli yurdumuzu gelecekte, aydınlığa sizler taşıyacaksınız. Atatürk’ün çocuk sevgisi, gençlere
güveni sizlerin rehberi olacaktır. O, ilke ve devrimleriyle yol göstericiniz ve yasanız olmalıdır.
Vatanı karanlıklara taşımak isteyen, gözleri oy
avcılığından başka bir şeyi görmeyenlere değil,
Atatürk’ün ilkelerine bağlı olmalısınız. Ortaçağın
gerici, yoz düşüncelerini taşıyan birtakım ülkelere benzetilmek istememizi isteyenlere, siz
sevgili çocuklarımız çok iyi yetişerek, eğitilerek
izin vermemelisiniz. Atatürk’ün “Cumhuriyet
Erdemliliktir.” deyişindeki bu kutsal sözün anlamını benimseyerek kavramalısınız.
Yes, dear youngsters, dear children! You are
going to carry this precious country, which was
saved by Atatürk and his army colleagues with
our heroic army, with our motherland’s veterans
and martyrs, into daylight. Atatürk’s love for
children and his trust in young people shall be
your guide. With his principles and revolutions,
he must be your road indicator and your law.
You must be bound to Atatürk’s principles and
not to those who want to carry the motherland
into darkness and who are only in pursuit of the
vote. To those who don’t want us to resemble
some other countries in the region that bear
certain medieval scholastic, reactionary, degerate
characteristics must not allow this, but rather
bring up and educate our children well. You
39
İki yaşında
Ülkü için Ege
Vapuru’nda
salıncak çok
eğlenceli!
(Dolmabahçe
Sarayı Arşivi)
The swing on
the Ege Steamer
was exciting
for two-year old
Ülkü!
Sevgili Çocuklar! Ata’nın bana olan temel öğüdünü hatırlıyorum. Her zaman “yalan söylemenin çok kötü olduğu ve gerçekleri söylemenin gerektiği” ile ilgili “Gerçekleri konuşmaktan korkmayınız.”derdi. Evet, sizler de yasalar
çerçevesinde gerçekleri konuşunuz. İrticanın,
anti-laik kavramların, kargaşanın içinde olmayınız. Aydınlık bir yüz, aydınlık bir düşünce
taşıyınız. Unutmayınız ki Ulu Önder Mustafa
Kemal Atatürk, Gençliğe Hitabesinde güçlükler karşısında başvuracağınız en önemli kaynak “Damarlarınızdaki asil kandadır” demiştir.
Unutmayalım ki O, medeni bir dünyanın teknik,
teknolojik düşüncenin olduğu bir ulusun kurtuluşunu, kuruluşunu ve bayındır oluşunu sağladı.
Bu ulusu bu temel özellikleriyle geleceğe siz sevgili çocuklarımız taşıyacaksınız. Şair İ. Gürşen
KAFKAS’ın “Ülkü’den Atatürk’e Mektubum”
adlı şiirindeki duygularımda bakınız neler düşünüyorum.
40
must conceptualize by adopting the meaning
of the sacred words of Atatürk’s saying, “The
Republic is synonmous with virtuosity.”
Dear Children! I remember the basic advice
Atatürk gave me. He used to always say, “Telling
lies is very bad. You need to tell the truth” and
“Don’t be afraid to tell the truth.” Yes, you should
speak the truth within our legal framework. Don’t
get involved with fundamentalism, anti-secular
concepts and anarchy. Bear an enlightened face
and enlightened thoughts. Don’t ever forget that
our Great Leader Atatürk said in his Address
to the Nation’s Youth that the most important
reference you have to resort to is “in the blood
that flows in your noble veins.” Mustafa Kemal
Atatürk ensured the liberation, establishment
and the building up of a nation that possessed
the technical and technological thinking of
a civilized world. It is you, my dear children,
who are destined to carry this nation with these
fundamental characteristics into the future.
ÜLKÜ’DEN ATASINA MEKTUP
ÜLKÜ’S LETTER TO ATATÜRK
“Atam, ben Küçük Ülkü,
Senin manevi kızın
Minicik Ülkü.
Çakır gözlerin
Sevgi dolu yüreğimde,
Ufacık ellerim, avuçlarında
Yaprak yaprak anılarım,
Düşlerimde saklı.
Yürek atışlarımla sevgin
Yıllar geçse de
Hep sana özlemim,
Sana sevgim,
Dağlarda, bayırlarda, her yerde
Gözlerim senin arayışında.
Rüyalar alemindeki
Çocukluk yıllarımda
Sıcak, sımsıcak rüzgarlar esti.
Şimdi her 10 Kasım’da
Vurgun yemiş durgunluğumda
Bulutlar sarar bedenimi,
Karanlıklar çöker yüreğime,
Boğuluyorum sanki.
Seninle olan anılarımı
Sayfa sayfa açıyor,
Seni anlatıyorum.
Küçük Ülkü’lere, Umur’lara, Ezgilere,
Eda’lara...
Çocuklara sevgini, gençlere güvenini, eserlerini.
Sevgi eken bakışlarını,
Koruyucu sesini, düşüncelerini
Özlüyorum sıcak bakışlarını
Nemli gözlerimle anlatırken
Seni özlüyor, sevginle bütünleşiyorum Atam!..
Huzur içinde yat...”
“Atatürk, it’s me, Little Ülkü,
Your adopted daughter,
Little Ülkü,
Your gray-blue eyes
Are in my heart full of love,
My tiny hands are in your palms
The pages of my memories
Remain hidden in my dreams.
Even if the years pass,
My eyes shall always seek you
My yearning for you,
My love for you,
Your love with my heartbeats
In the mountains, in the meadows, everywhere
Warm, hot winds blew
In my childhood years
of my dreamland.
Today, in my depressive state
On every November 10th,
Clouds surround my body,
And darkness collapses in my heart,
Like I’m drowning.
I’m telling about you in the pages of my
Memories of you with moist eyes,
The Little Ülküs, the Umurs, the Ezgis, the Edas
Your love for children, your trust in the young
people and your work,
Your looks thet sowed love,
Your protective voice, your thoughts,
I miss you and I become whole with your love,
Atatürk!...
Rest In Peace.”
İ. Gürşen KAFKAS
İ. Gürşen KAFKAS
41
ANILAR
RECOLLECTIONS
Sevgili Çocuklar! Sevgili Gençler! Atatürk,
Cumhuriyet Bayramı’nın o coşkulu kutlamalarındaki nutkunda:
Dear Children! Dear Young People! From
Atatürk’s enthusiastic celebrations of Republic
Holiday Speech:
“Asla şüphem yoktur ki Türklüğün unutulmuş
büyük medeni özellikleri ve yetenekleri bundan
sonraki gelişmeleriyle geleceğin yüksek medeniyet ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır.
Bu söylediklerim gerçek olduğu gün, senden ve
bütün medeni insanlıktan dileğim şudur: Beni
hatırlayınız!”
“I have no doubt that with the imminent
developments, the forgotten grand civilized
characteristics and talents of being a Turk are
going to be revitalized like a new sun on the
horizon to become the high civilization of the
future. On the day that what I say becomes
reality, my wish to you and the entire civilized
word is: “Remember me!”
“Türk Milleti, ebediyete akıp giden her on senede, büyük millet bayramını daha büyük şerefler,
saadetler, huzur ve refah içinde kutlamanı gönülden dilerim. Ne mutlu Türküm diyene!..”
“Turkish Nation, I truly wish that for every
proceeding decade our grand natonal holiday be
celebrated with even greater honor, happiness
and welfare. Happy is the one who calls himself
a Turk!”
Bu güzel deyişin hüzünlü bölümünü, milletin
neşe ve sevincine gölge düşürmemek için “Beni
hatırlayınız’ın” üstünü çizmiş ve “Pişman olmamanı dilerim” şeklinde eklemede bulunmuştur.
The melancholy part of this beautiful saying was
in order not to overshadow the joy and gladness
of the people, the “Remember me” was crossed
out and the phrase “I wish for you not to be
regretful” was added.
Eğer Atatürk’ü anlayabiliyorsak, akıp giden zamanın önündeki doğrunun, güzelin, barışın,
sevginin, kardeşliğin, özgürlüğün, uygarlığın
sönmeyen ışığı olmalıyız. Bu ışığın meşalesini
taşımalıyız. Medeni, laik, uygar uluslarla bilgi,
If we are able to understand Atatürk, then we have
to become the everlasting light of civilization, of
freedom, of brotherhood, of love, of peace, of
beauty, of the truth in front of flowing time. We
have to compete with civilized, secular nations
42
Atatürk’un Gazi Orman Çiftliği’nde yaptırdığı evin önünde Ülkü, GÖKÇEN’in kucağında, Vuslat Hanım, GÖKÇEN’in
ablası Nafiye Hanım, Tahsin Bey, Vasfiye Hanım, Ülkü’nun babaannesi Mihriye Hanım görülmektedir. (1941)
Ülkü’s family posing in front of the house that Atatürk had constructed at Gazi Orman Çiftliği. Sabiha GÖKÇEN, Vuslat
Hanım, GÖKÇEN’s sister, Nafiye (sitting at right), Vasfiye Hanım and Tahsin Bey (Courtesy Ülkü ADATEPE)
teknik ve beceride boy ölçüşmeliyiz. İşte Atatürkçülük budur. Bu düşünce bizim temel felsefemiz olmalıdır.
for know-how, technology and skills. That is
what Atatürkism is all about. These thoughts
may be our basic philosophy.
Dünyanın en medeni, en uygar ve en akılcı ülkesi olmalıyız. Uygarlığı özümsemiş ailelerimiz,
donanımlı okullarımız, tarihi ve coğrafi değerlerimizle övünmeliyiz. Laik, medeni, uygar bir yaşamdan asla geri dönüş olmamalıdır. Cumhuriyet
bir yaşam biçimidir. Cumhuriyete, demokrasiye
sahip çıkmalıyız. Atatürk’ün: “Cumhuriyeti biz
kurduk, onu yaşatacak sizlersiniz.” özdeyişi düsturumuz olmalıdır.
We must become the most civilized, and the
smartest country in the world. We must be praised
for our families who assimilate civilization, our
well-equipped schools as well as our historical
and geographical assets. There must never be
an about-face on a secular, civilized way of life.
The Republic is our way of life. We must claim
the Republic and democracy for our very own.
Atatürk’s saying, “We established the Republic,
it’s up to the future generations to make it
flourish,” must be our code of law.
43
Türk çocuklarını ve gençlerini çok seven ve onlara büyük bir tutku ile bağlı olan, destek veren
Kemal Atatürk, bir nutkunda: “Milletin bağrında
temiz bir nesil yetişiyor. Bu eseri onlara bırakacağım ve gözüm arkada kalmayacaktır.” demiştir. Bu özdeyişte gençlere özgüven var, inanç var,
gençliğe tutku ile bağlılık var. Dahası yetişecek
neslin gelecekte demokrasinin ve Cumhuriyetin
koruyucusu olacağı güveni var.
(Not: Yukarıdaki anlatım Sn. Ülkü
ADATEPE’nin evindeki bir yazıdan alındı.)
Kemal Atatürk, who supported and loved Turkish
children and young people very much, and who
was connected to them with a great passion,
once said, “A bright generation is being raised
in the bosom of the nation. I’m bequeathing
them this piece of art and I shall not look back.”
With this saying, it is clear to say that he had
confidence and belief in young people, whereas
there was passion and devotion for them as well.
There is faith in the future generations to protect
democracy and the Republic.
Sevgili Gençler ve Değerli Çocuklar!... Küçük
Ülkü olarak anılarımı aktarırken çok güç
koşullarda ve yeniden kurulan ulusumuzun ve
Atatürk’ün önemi ile ilgili duygularımı sizlerle paylaşmak istedim. Örneklerle, özdeyişlerle
desteklediğim bu duygularım sizlere yol gösterici olmalıdır diye düşünüyorum. Atatürk, siz
gençlere seslenişinde, çağdaş uygarlık düzeyine
ulaşmış bir Türkiye vasiyetini yerine getirmenin
birinci koşulu “Vatanın ve milletin bölünmez
bütünlüğünün korunması ve ayrıca laikliğin
ödünsüz uygulanmasıdır.” demiştir.
Dear young people and esteemed children!...
while conveying my memories of Little Ülkü, I
also want to convey my feelings regarding the
importance of Atatürk and our nation, which
was rescued under very adverse conditions and
later re-established. I think that my feelings,
which I have supported with examples and
sayings should usher you down the right path. In
his address to you, young people, Atatürk’s first
condition of carrying out the will of a Turkey that
has achieved a level of contemporary civilization
was thus; “The preservation of the homeland and
the undivided unity of the nation as well as the
application of an uncompromising secularism.”
Ulusumuzun geleceğe hazırlanmasında bilgiye
ulaşmak kadar, sağlam, kişilikli, erdemli, Atatürk ilke ve devrimlerine saygılı, yurtsever ve
sorumluluk bilincinde gençler olmalısınız. Bu
bağlamda siz gençlere düşen görev: Atatürk’ün
düşüncelerini anlamak, onun ilke ve devrimlerini özümsemek, çağdaş uluslarla boy ölçüşmek ve
onlardan daha da ileri gitmek olmalıdır. Gençler!
Ulusumuzun ve ülkemizin bütünlüğüne sahip
çıkmalısınız. Her türlü dogmalardan uzak, bilgiyi aklın ve bilimin süzgecinden geçirmek, tartışmak ve sonuçta en doğru olanı bulmak siz gençlerin görevi olmalıdır. İşte benim, dünün Küçük
Ülkü’sü olarak sizden istediğim budur.
Not only must you know how to access
information regarding the preparation of the
future of our nation, you must be aware of the
responsibility and patriotism and respectful of
Atatürk’s sound, characteristic and virtuous
principles and revolutions, too. In this context,
it is up to you to understand Atatürk’s thoughts,
to assimilate his principles and revolutions, to
compete against contemporary nations and to
exceed their capabilities. Young people! You must
claim our nation and the unity of our country.
It is your duty to scientifically filter, to debate
and in the end, find the truth in knowledge that
is not dogmatic. As the Little Ülkü of yesterday,
this is what I ask of you.
44
Atatürk manevi kızı Ülkü’ye Alfabe’yi öğretirken
(Ülkü 2 yaşında). Atatürk teaching the alphabet
to his two-year old adopted daughter, Ülkü.
Yandaki resim ‘Kentim istanbul
10 Kasım 2003 kitabından”
ATATÜRK
AND THE ALPHABET
ATATÜRK VE ALFABE
Dört beş yaşlarında çocukluğumun anıları, bazen büyüklerimin, tanıkların anlatımı ve bazen
de benim hayal edişim veya hatırlamamla “anılar defterimi” açmak istiyorum. Bu anılar defterimde benim anılarımın yanında kitaplara yansıyan kanıtlar ya da anlatımlar yer aldı. Evimde
o günlerin kanıtı Atatürk’le çekilmiş yüzlerce fotoğraf ve belge var. Lakin bunlardan biri
“ALFABE”, yani Türk eğitim ışığının başlangıcında Atatürk’ün bana okuma-yazma öğretmesiyle ilgili olan birlikte görüntülendiğimiz fotoğraftır. Bu fotoğraf, Ata’nın eğitime verdiği değer
ve önemin gösterilmesi bakımından çok önemli
bir kanıttır. Atatürk okuma-yazma seferberliğinin “BAŞÖĞRETMENLİĞİ”ni bizzat kendisi
üstlendi. Yeni alfabeyi tahta başında Türk ulusuna o öğretti. Atatürk, bilindiği gibi bu nedenle,
“BAŞÖĞRETMEN” ünvanını aldı. O, her zaman
öğretmenliği ile gurur duyardı. “Benim asıl anlatılacak yanım öğretmenliğimdir.” özdeyişi de
bunun kanıtıdır.
I wish to open my diary of memories from the
days when I was four or five years old, things
that my elders and witnesses explained to
me or sometimes moments that I remember
or had imagined. In addition to my personal
recollections, there are also expressions or proof
which are expressed in books published in
years past. There are hundreds of photographs
taken with Atatürk in my home, plenty of
evidence from those days. However, one of
these photographs is one of Atatürk teaching
me how to read and write the alphabet, that is,
the beginning of the light of Turkish education.
This photograph is a crucial piece of evidence
regarding the importance and value that Atatürk
gave to education. In the mobilization to get the
people to read and write, Atatürk himself took
on the duty of ‘Headmaster.’ It was he who stood
at the chalkboard and taught the Turkish people
the new alphabet. As it is known, Atatürk earned
the title of ‘Headmaster’ for this reason. He was
always proud of being a teacher. His saying
“What really needs to be explained about me is
the fact that I’m a teacher,” is suitable evidence
of this.
45
SORU VE YANITLARLA
ANILARIM
DOWN
MEMORY LANE
Atatürk’ün bize armağanı olan Ülkü ADATEPE
ile Şişli’deki evinde söyleşiyoruz. Atatürk’ün adı
anılınca yüzü gülüyor, gözleri parlıyor ve konuşmaya başlıyor. Ortaya çıkacak eseri şimdiden
özlemle bekliyorum. Ülkü ADATEPE, bugüne
kadar iç dünyasını dışa vurmamaya özen gösterdiğini, ancak son yıllarda radyo ve televizyon
programlarında, okul ve kurumlarda Atatürk’le
anılarını aktardığını söyledi. Ülkü ADATEPE,
“Atatürk’ün anılarını saygı ile taşımaya ve o anıların yıpranmamasına özen gösteriyorum.” diyor.
We are meeting with Atatürk’s remembrance
Ülkü ADATEPE in her home in Şişli. Her face
beams, her eyes light up and she begans to speak
when Atatürk’s name is mentioned. She’s already
curious as to what kind of work is going to come
out of all this. Until now, Ülkü ADATEPE has
taken pains not to reflect her inner world to those
beyond her immediate circle, but said she has
reflected her memories at institutions as well as
radio and television programs that have sprung
up over the last few years. “Ülkü ADATEPE
has taken it upon herself to, “Respectfully bear
the memories of Atatürk and not allow her
memories to become worn out.”
Atatürk’ün sizin aile ile tanışıklığı, yakınlığı
nereden geliyor? Açıklar mısınız?
Annem, çok küçük yaşta annesi ve babasını
kaybediyor. Boşnak olan ve Selanik’e yerleşen
dedesi, bir yaşında olan annemi komşuları olan
Mustafa Kemal’in annesi Zübeyde Hanım’a
emanet ediyor. Yani, dedem bu kadar küçük
bir çocuğa bakamayacağı için, komşular annemi Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’a emanet
etmişler. Zübeyde Hanım da bir yaşından itibaren annemi yetiştirmiş. Böylece annem o ailenin
manevi kızı ve bir bireyi olmuştu.
46
Can you explain as to where the acquaintance
and closeness that Atatürk had for your family
came from?
My mother’s family, who was from Bosnia and
had moved to Thessalonica, lost her mother
and father when she was just a year old. Her
grandfather, who was not fit to raise such a young
child, entrusted her to our neighbor, Zübeyde
Hanım, who was Mustafa Kemal’s mother. In
other words, my mother was raised by Atatürk’s
Atatürk ve Küçük Ülkü, Haydarpaşa Tren İstasyonu’nda (1936).
Atatürk and Little Ülkü at Haydarpaşa Train Station.
Selanik’teki eve Mustafa Kemal dinlenmeye geldiğinde, annem küçük bir kız çocuğu olarak onun
başını kaşırmış. Zübeyde Hanım’ın ölümünden
sonra, annem bir süre Mustafa Kemal’in kız kardeşi Makbule Hanım’la kalıyor. Atatürk’ün annesinin yadigarı olarak annemle hep yakından
ilgileniyor ve onu Gazi Orman Çiftliği’nde, istasyon şefliği yapan, Fransızca da bilen çerkez
asıllı babamla evlendiriyor. Annemin hamile
olduğunu duyunca haber gönderiyor, “Erkek
veya kız, bu çocuğun ismi Ülkü olacak.” diyor.
Böylece ben doğmadan adım Atatürk tarafından
“Ülkü” diye belirleniyor.
mother. As a little kid, my mother used to
scratch Atatürk’s head whenever he came home.
After Zübeyde Hanım passed away, my mother
stayed for some time with Mustafa Kemal’s
sister, Makbule Hanım. She always vested much
attention to my mother, who was the keepsake of
Atatürk’s mother, whereby she got her engaged
to my Circassian father, who knew French,
and who was the Station Supervisor at the Gazi
Orman Çiftliği at the time.
When Atatürk learned that my mother was
pregnant, he sent word that “It doesn’t matter
if it’s a baby boy or girl, let the child’s name be
Ülkü.”
47
Thus, Atatürk tells the world that a third Ülkü
has been determined before she was born.
Fine, when did Atatürk first see you?
Ülkü, annesi Vasfiye Hanım, babası Tahsin Bey ile Çankaya’da
(Ülkü ADATEPE Arşivi) Ülkü with her mother, Vasfiye, her
father, Tahsin at Çankaya
Böylece Atatürk’ün üçüncü Ülkü’sünün o
daha doğmadan belirlenmiş olduğunu açıklıyor. Peki, Atatürk sizi dünya gözü ile ilk ne
zaman görüyor?
Ben 26 Kasım, 1932 tarihinde doğdum. Beni
ilk kez kırk günlük bebekken görüyor. Hatta
benim küçücük halime bakıp, hayretler içinde
“Doğduğumuzda hepimiz böyle miydik?!” diyor. O sırada Atatürk Cumhurbaşkanıydı. İşleri
çok ve yoğundu. O arada ben büyüyorum ve
dokuz aylık oluyorum. Ailece Atatürk Orman
Çiftliği’nde oturuyorduk. Atatürk, kendi kurduğu bu çiftliğe sık sık geliyordu. Yine bir gelişinde
48
I was born on November 26th, 1932. He saw me
for the first time when I was 40 days old. In fact,
when he saw me in my tiny state, he exclaimed,
“Are we all like that when we’re bom?” Atatürk
was President at the time. He had a lot of work
to do and was very busy. In the meanwhile I was
growing and one day, when I was about nine
months old, we all went out as a family out to
the Gazi Orman Çiftliği, which was founded by
Atatürk. During one of his frequent outings to
this farm, he saw my mother with me. “Wow!...
Vasfiye, your child has grown,”he said. He
caressed my cheek as I practically jumped into
his lap. Atatürk loved all children very much.
He considered all Turkish children to be his
adopted kids. Nevertheless, he really enjoyed
this close contact and a childishly clean love. He
removed his watch and gave it to me whereas I
promptly put it to my ear to hear the sound of
the tick-tack. He quite enjoyed my curious state
of mind. Later, my mother picked me up from
Atatürk’s lap. I didn’t want to leave him and I
wept constantly. This situation quite affected
him because he was a very sensitive and caring
person. From that day onwards, he had taken a
liking to me for I had become his indispensable
passion.
When did you next encounter him again?
Atatürk had a hard time falling to sleep at night
as apparently the feelings of fatherhood where
getting the best of him. He missed me and wanted
to see me and caress me. That night, he sent a car
for us at midnight to bring us around the villa in
Çankaya. He played with me for about an hour.
istasyonda annemle beni gördü. “Aaa!.. Vasfiye,
çocuğun büyümüş.”demiş. Benim yanağımı okşamış. O zaman ben hemen kucağına atlamışım.
Atatürk bütün çocukları çok seviyordu. Türk çocukları onun da manevi çocukları sayılırdı. Ama
bu kadar yakın bir temas ve çocukça temiz bir
sevgi, çok hoşuna gidiyor. Saatini çıkarıp bana
vermiş. Ben de hemen saati kulağıma götürmüşüm, sesini, saatin tıklamasını dinlemişim. Bu
meraklı halim, onun da hoşuna gitmiş. Sonra
annem beni Atatürk’ün kucağından almış. Ben
ondan ayrılmak istememiş ve sürekli ağlamışım.
Bu durumum onu etkilemiş. Çünkü o çok duyarlı ve ilgili bir insandı. Etkilenmiş ve bana çok
alışmıştı. O günden sonra ben onun için vazgeçilmez bir tutku olmuştum.
Sonra siz, tekrar ne zaman ona kavuştunuz?
Atatürk’ü uyku tutmuyor, babalık duygu ve istemi öne çıkıyor herhalde, beni özlüyor, görmek, sevmek istiyor. Hemen o gece, saat on ikide eve araba göndererek annemle beni köşke,
Çankaya’ya çağırıyor. Benimle bir saat kadar
oynuyor. O, büyükle büyük, çocukla çocuk olmasını çok iyi biliyordu. Çocukları hoş tutacak,
gönül alacak konuları başarıyla uyguluyordu.
Atatürk’le birlikte olmak, hep bir şeyler öğrenmek anlamına geliyordu değil mi? Resimlerde
ve filmlerde vakur bir ciddiyetle size yeni harfleri öğrettiğine tanık oluyoruz. Alfabenin kapağına konu olan o ünlü fotoğraf için neler
söyleyeceksiniz?
Atatürk ile birlikteyken zamanın nasıl geçtiğini
bilemezdik. Ben farkında olmadan bir çok şey
öğrendim. Güven kazandım. Okuma-yazmayı,
resim yapmayı, yemek yerken çatal, kaşık, bıçak
Küçük Ülkü, bebekler ile beraber. (1936)
Little Ülkü with her dolls. (Courtesy Ülkü ADATEPE)
He knew very well how to be an adult around
adults and how to be a child around children.
He successfully applied subjects that they found
pleasant and delightful.
Being with Atatürk meant that you were
learning something new all the time, right? We
witness in photographs and films the solemn
seriousness of him teaching you the alphabet. What can you tell us about that famous
photograph of you learning the alphabet?
We had no idea how time passed when I was
49
kullanmayı, yüzmeyi, daha bir çok şeyi, özellikle kendime saygı duyup güvenmeyi bana hep o
öğretti. Onun ilgisinin geliştirici ve eğitici bir
etkisi vardı. Ama bunları öğretirken ağırlığını
baskısını hiç hissettirmeden, kırmadan, üzmeden, gönül koymadan, yıpratmadan yapardı.
Yani büyüklüğünün yanında iyimser yaklaşımı
ve sonsuz bir hoşgörüsü vardı.
İnsana değer vermek, kendine saygı duygusunu uyandırmak ve güven sağlamak onun
yöntemiydi sanki... Ne dersiniz?
Doğru, aynen öyle... Tam dediğiniz gibi. Halkını
da önce överek yüceltiyor, sonra en büyük işleri yapabileceği güvenini veriyordu. Halkla, toplumla ilişkileri çok iyiydi. Bildiğiniz üzere 10. Yıl
Nutku’nda “Türk milleti çalışkandır, zekidir.”
diyerek onu yüceltiyor, sonra da halkına güvendiğini belirterek, çağdaş uygarlık düzeyinin
üzerine çıkmayı ve geleceğin ufkunda yeni bir
güneş gibi doğmayı hedef gösteriyor ve söylemini “Ne mutlu Türk’üm diyene!” diye bitiriyordu. Bana da usta bir eğitici olarak aynı yöntemi
uyguluyordu. “Ülkü benim akıllı, uslu kızımdır,
yaramazlık yapmaz.” diyerek beni gönüllendirip,
yönlendiriyordu. Oysa ben ele avuca sığmayan
çok yaramaz bir çocukmuşum. Ama yaramaz olduğuma Atatürk’ü bir türlü inandıramamışlar.
Çünkü O’nun yanında, bana güvenini boşa çıkarmamak ve bana verdiği değere layık olmak
için uslu durur, O’nun istediği gibi olurdum.
Örneğin, O yokken yemek yediğimde bazen kolaya kaçar, elimle falan pirzola veya kemikli yemekleri yemeğe kalkardım. Yani çocukça davranışlarım oluyordu. Ama, Atatürk geliyor dediler
mi! hemen toparlanırdım. Çatal, kaşık ve bıçakla
düzgünce yemek yerdim. Atatürk insan olarak
50
together with Atatürk. I learned a whole lot
of things without even realizing it. I gained
confidence in myself. He was always teaching
me things like reading and writing, painting
pictures, how to use a fork, knife and spoon
while eating, to swim and especially to trust and
respect myself. His interest had a developing
and educational effect on me. However, he never
bore down on me or pressured me while he was
trying to teach, he never disappointed me, and
never wore me out. In other words, in addition
to his greatness, he had a positive approach and
infinite tolerance.
It was as if placing value in people, building
confidence in oneself and ensuring trust were
his methods.. What do you think?
Exactly. He first exalted people by praising them,
then he entrusted them to carry out larger tasks.
As you know, he exalted the Turkish people in
his 10th Anniversary speech when he said, “The
Turkish nation is industrious and clever.” Later,
by determining that he had trust in the people,
he indicated the objective was to attain a level
of contemporary civilization and be reborn like
a new sun on the horizon, he concluded his
speech with, “Happy is the one who calls himself
a Turk!” He had applied the same method on me
as a professional educator. He would say, “Ülkü
is my smart, well-behaved girl, she isn’t naughty,”
hence offering me guidance. Nonetheless, I
was a very rambunctious child. However, they
just couldn’t make Atatürk believe that I was
naughty.
Because in order for the trust he gave me not
to go in vain and in order to deserve the merit
he placed in me, I would be good next to him
and did what he said. For instance, I would
(Soldan sağa) Atatürk’ün manevi kızı
Nebile, Ülkü, Annesi Vasfiye ve Sabiha
(1933). (Ülkü ADATEPE Arşivi) From
left to right, Atatürk’s adopted daughter,
Nebile, baby Ülkü her mother Vasfiye
and Sabiha
çok duyarlı ve bir anneden daha sabırlıydı. Hiç
“hayır!” demez, “yapma!”diye davranışları engellemez, fakat yönlendirirdi. Her şeyi en küçük
ayrıntısına kadar anlatırdı. İkna yeteneği olağanüstüydü. İstediği bir şeyi size sevgiyle, baskısız
ve istekle yaptırırdı. O sanki bir rehber, bir psikologdu. Liderlik, önderlik bu olsa gerek diye
düşünüyorum onun için...
Sn. Ülkü Hanım, çocukluğunuzda Atatürk’le
İstanbul ve Ankara’nın dışına da geziye çıkıyor muydunuz?
Tabi... Bir sonbahar mevsimi, sanırım 1937 yılı
idi. Karadeniz’e Ege Vapuru ile geziye çıkmıştık.
Gemide, ben yine O’nun yanındaydım. Hava
çok soğuktu. Çocukça afacanlığım o gün yine
üzerimdeydi. Bulunduğum yerden güverteye
çıktım. Güvertede nöbet tutan bir askeri gördüm. Asker, üşüyen ellerini oğuşturup duruyor,
ileri geri yürüyerek nöbet tutuyordu.
Ben askere: ”Asker ağabey, sen çok üşümüşsün,
haydi gel! Seni Atatürkçüğümün yanına götüreceğim.” dedim. Asker, nöbet görevini bırakmak
istemiyordu. İtiraz etti. Ne var ki ben de dire-
eat lambchops or boney meat
with my hands whenever he
wasn’t around because it was
convenient. That is, I would act
childish. However, I’d straighten
my act any time someone said,
“Atatürk’s coming!” and switch
to cutlery. As a person, he was
very sensitive and had more
patience than women. He would never hinder
my behavior by saying, “No!” or “Don’t do that!”
but rather he offered me guidance.
He would explain everything to me down to
the smallest detail. His talent of persuasion was
extraordinary. He would get me to do anything
with love and desire, without pressure. He was
like a counselor, a pyschologist. I always think
that this is the way leadership should be...
Mrs. ADATEPE, when you were a child, did
you ever accompany Atatürk outside of Ankara or İstanbul?
Of course. I believe it was during the autumn of
1937 when we took a voyage through the Black
Sea. The weather was very cold. I had a spate of
childish mischeviousness. I left the place I was
sitting and went onto the deck where I saw a
soldier on duty. The soldier was rubbing his cold
hands together as he stood guard, pacing back
and forth.
I went up to him and said, “Hey, soldier, come on
over here, you look cold! I’m going to take you
51
tiyordum. Askeri, çekiştire çekiştire Atatürk’ün
huzuruna götürdüm. Asker, korku, heyecan ve
üşüme nedeniyle kaygılıydı, tir tir titriyordu.
Sağa sola telaşlı telaşlı bakıyor, kendini geri çekiyor ve gelmemeye çalışıyordu. Gözleri heyecan ve telaştan fal taşı gibi olmuştu. Ama ben,
diretiyordum onu zorla götürüyordum.
Ben: “Atatürkçüğüm! Bak bu asker ağabey çok
üşümüş, onu ısınsın diye zorlayarak buraya getirdim, o gelmek istemedi, ama bak, soğuktan tir
tir titriyor”dedim. Onu zorla getirdim, dedim.
Atatürk hiç bozuntuya vermeden, askeri oturttu. Adını, memleketini, mesleğini sordu. Onunla bir süre sohbet etti. Çay ikram etti. Sonra onu
görev yerine gönderdi. Daha sonra beni karşısına alarak, herkesin bir işi, mesleği olduğunu
örneklerle anlattı. “Bu askerin de şu anki görevi
bu.” dedi. “Herkes görevini yapmalıdır, vatanın
ve hepimizin güveni için asker ağabeyin nöbet
tutuyor.”şeklinde açıklamada bulundu. Bu konuda da beni eğitti. Ben de bu askerin Atatürk’le
yakınlaşmasını, onunla sohbet etmesini sağlayarak askere büyük bir ödül vermiş oldum. Bu
çocukluk saflığımla, bir askerin Atatürk’le tanışmasını, sohbet etmesini sağlamış ve böylece gönlünü kazanmıştım. Bu anıyı hatırladıkça
mutlu oluyor, duygulanıyorum.
Neyse, o seferde Atatürk’le beraber Trabzon gezisine gittik. Hiç unutmuyorum, oradaki şenliklerde Karadeniz oyunları oynandığı zaman
Atatürk de benim onların arasında oynamamı
istedi ben de severek onların arasına katılmıştım.
52
to see Atatürk... “The soldier, who did not want
to leave his post, objected to this idea. However,
I was also putting up some resistance and after
pulling on his arm for what seemed like hours,
I took him up to see Atatürk. The soldier was
shivering from fright, worry and the cold. He
had an agitated look on his face as he glanced
back and forth furtively as he tried not to come
with me. His eyes were like saucers from anxiety
and worry. However, I wasn’t having any of that
as I kept tugging on his uniform.
I exclaimed, “Atatürk! Look, this soldier looked
cold, so I brought him here so he could warm up
a bit. He didn’t want to come with me, but look
how he shivers from the cold. I forced him to
come here.”
Without making it clear that something was
amiss, Atatürk had the soldier take a seat at the
table. He asked him his name, which part of
the country he was from and his occupation.
He talked with him for quite some time and
offered him some tea. Later, he ordered him
back to his post. Later, he beckoned me over to
him and explained to me that through examples
that everyone had occupations and jobs to do.
“Right now, that soldier’s job is to stand watch,”
he said. He put it to me thusly, “Everyone must
do their job, which includes that soldier, who
stands watch for the security of our country and
all of us.”
He educated me on this subject, whereby I
presented that soldier a golden opportunity to
get close to Atatürk and to have a conversation
with him. My childhood innocence won over
both of their hearts as it allowed a soldier meet
Atatürk and hold a conversation with him. I
get goosebumps every time I remember this
episode.
ATATÜRK’ÜN HALKLA
BÜTÜNLEŞMESİ
ATATÜRK AND HOW
HE BONDED WITH HIS
PEOPLE
Atatürk, halkın içinde olmayı, onlarla bütünleşmeyi, halkın sorunlarını dinlemeyi ön planda tutuyordu. Bu nedenle sık sık yurt gezilerine
çıkılırdı. Bu geziler çoğunlukla trenle yapılırdı.
Trenin penceresinden halkı selamlamak, onlara
gülümsemek, el sallamak onu mutlu kılıyordu.
Atatürk kept the concept of being together with
the people, bonding with them and listening to
their problems in the forefront. This is why he
took frequent train trips around the country.
Greeting the people from the train window,
smiling and waving at them made him very
happy.
Yurdun birçok yerine yaptığı gezilere heyetler
halinde çıkılırdı. Bu heyetlerde aydınlar, politikacılar, eğitimciler, üst rütbeli subaylar yer alırdı. Köylere, kasabalara, kentlere gidilirdi. Kır
kahvelerinde halkla birlikte oturulur, yaşlılarla,
gençlerle günlük sorunlar, geçmiş ve gelecekle
ilgili her konu konuşulur ve tartışılırdı. Onlarla
bilgi alışverişinde bulunuyordu. Köyün, köylünün ekinini, bolluğu, kıtlığı, ihtiyaçlarını konuşuyor ve bunların çözüm yollarını bulmaya çalışıyordu.
He generally had delegations accompany him
on his trips to various villages, towns and cities
throughout the country. These delegations were
comprised of intellects, politicians, educators
and top-ranking officers. They sat together
with the elders as well as the young people in
country coffeehouses, and discussed all sorts of
daily problems as well as about the past and the
future. They exchanged ideas with each other.
They discussed the villages, the villagers’ harvest,
the abundant crops, drought and needs. Thus,
solutions were found.
Atatürk, gezilerde konuşmaları sakin sakin,
kimseye kızmadan ilgi ile dinlerdi. İnandırıcı
yanıtlar verirdi.
Atatürk would listen calmly, intently and without
getting angry at anyone and then respond with
convincing replies.
Şehirlere yaptığı gezilerde, fabrikalarda, tesis-
During his excursions, he liked to inspect
53
lerde, iş yerlerinde incelemelerde bulunuyordu.
Fırsat buldukça sanatsal, kültürel ve sosyal etkinlikleri izlerdi. Her çalışmayı, başarıyı teşvik
eder, okullara gider, öğrencilere sorular sorar,
derslerin işlenişini izlerdi. Ankara’da, İstanbul’da, Bursa’da, Edirne’de, Samsun’da birçok
okula gittiğini biliyorum. Öğretmenlere çok değer verirdi. Onları onurlandıracak konuşmalar
yapardı. Öğretmenlerin eğitimle ilgili görüşlerini alır, onlara destek olurdu. Eğitim ve öğretime
çok önem verirdi.
54
factories, facilities and offices in the cities he
called upon. He also attended fine arts, cultural
and social functions whenever he found the opportunity. He would encourage everyone to
become a success in whatever they were doing.
He visited schools, asking the students questions
and sat in some of the classes. I know that he
visited a number of schools in Ankara, İstanbul,
Bursa, Edirne and Samsun. He placed much
esteem on teachers and gave speeches honoring
them. He would query the teachers about the
educational system and offer them support. He
Bütün bu ayrıntıları çevremdeki büyüklerimden
duydum. Birçoğuna da ben tanık oldum. Çünkü gezi ekibinin birçoğunda ben de bulunuyordum.
Atatürk ne tür eğlenceleri ve oyunları severdi?
Atatürk, kumar şeklinde düşünülmemek koşuluyla poker ve bilardo oynardı. Oyun arkadaşlarından İsmet Paşa’yı hatırlıyorum. Poker oyununu bir eğlence niteliğinde arkadaşlarıyla oynardı. Sonuçta bütün kazanımlar karıştırılırdı.
Tabi bu eğlenceli oyunlarda da arkadaşlarıyla
bol bol sohbet eder, fikir alışverişinde bulunurdu. Çankaya’da masa tenisi, bilardo masası
gibi sportif çalışma yerleri vardı. Atatürk arkadaşlarıyla bu alanlarda da zamanını değerlendiriyordu. Ayrıca, babam Tahsin Bey, Atatürk
için çok güzel bir satranç tahtasını ve parçalarını
kendi elleriyle yapmıştır.
would impart much importance to education
and teaching.
Not only did I learn of all these details from
the elders in my millieu, I witnessed many of
them myself as I was often a member of his
entourage.
What kind of entertainment and games did
Atatürk like?
Atatürk liked to play poker and billiards, as long
as it did not involve money. I remember him
playing games with İsmet Pasha. He would play
poker for fun with his friends and colleagues
whereby all the winnings would be put in one
pot. Of course he would hold lively conversations
and exchange ideas with his friends while
playing these games. I remember that there were
sports rooms in Çankaya that had table tennis
and billiard tables. Also, my father, Tahsin Bey
constructed him a chess set.
O, sanat dallarından en çok hangileriyle
ilgilenirdi?
Which of the fine arts did he show the most
interest in?
Favorisi müzikti. Atatürk sanat alanında müziği
çok severdi. Evet... Müziği çok sevdiğini hatırlıyorum. Boş zamanlarında tanınmış sanatçıları
Çankaya’ya çağırır, onları dinler ve ödüllendirirdi. Bazı yetenekli genç sanatçıların eğitimleri
için yurt dışına gitmelerini sağladı. Onların ve
bizim eğitimimizle bizzat ilgilenirdi. Bu arada
spor, resim, tiyatro gibi alanlarla da ilgilenir, arkadaşlarıyla atla gezintiler yapardı. Ankara’nın
yakın köylerine giderdi. Başarılı sanatçıları
ödüllendirirdi. Sergileri, konserleri, tiyatro eserlerini izlerdi. Rumeli türkü ve şarkılarına bayılırdı. Mırıldanarak bu şarkı ve türküleri söylerdi.
Çankaya ve Dolmabahçe’de Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Bedia Muvahhit, Vasfi Rıza Zobu,
Regarding fine arts, Atatürk’s favorite was music.
He loved music. Yes... I remember that he loved
music the most. In his spare time he would
summons some of the known artists of the day
to Çankaya, listen to their performances and
reward them as well. He made arrangements to
send a number of gifted young artists to continue
their education abroad. He personally followed
up on their education as well as ours. He also
had an interest in the fields of sports, painting
and theater and took horseback riding trips
with his friends into the villages around Ankara.
He rewarded successful artists. He attended
exhibits, concerts and theater performances. He
loved Thracian folksongs and dances and used to
mumble these songs and melodies. He frequently
55
Naşit gibi sanatçıları sık sık köşke davet eder,
onlara iltifat ederek sanatsal yorumlarını dinlerdi. Benim bu sanatçıları çok sevdiğimi biliyordu.
Eğer onlar köşke geldiğinde ben uyumuşsam,
“Ülkü’yü uyandırın gelsin onları görsün, dinlesin, onlarla konuşsun, sonra geldiklerini duyar
ve niçin görmedim diye üzülür.”dermiş. Bu sözleri bana aktarıldığında çok seviniyordum. Bu
sözler beni çok sevdiğinin, değer verdiğinin kanıtıydı. Onunla gurur duyuyorum.
Geceleri zaman zaman Karpiç’e gidilirdi. Bu gidişler grup halindeydi ve ben bu eğlencelerinde
O’nun yanında olurdum. Her gidişte beni sanatçılardan önce sahneye çıkarır, dans ettirir ve
büyük bir zevkle beni seyrederken haz duyardı.
Gülümseyen ve sevgi dolu gözleriyle bana bakardı. Tabi ki ben de o küçük yaşımla bu tablo karşısında sevinir, gurur duyardım. Çocukluğumun
sevinciyle “Atatürkçüğüm” tarafından beğenilmek, takdir edilmek, alkışlanmak çok hoşuma
gidiyordu. Bu keyif verici duyguyla uyurdum.
Çocukluğumun o güzel anısı, kim bilir, beni nasıl motive ediyordu. O günler çocukluk günlerimin sis perdesinde saklı.
invited performing artists such as Safiye Ayla,
Müzeyyen Senar, Bedia Muvahhit, Vasfi Rıza
Zobu and Naşit to his residences at Çankaya and
Dolmabahçe and compliment them by listening
to their artistic interpretations. He knew that
I enjoyed these artists as well. If I was sleeping
when they arrived at the palace, he would say, go
and wake up Ülkü, and let her see and listen and
talk to them. Otherwise, she’s going to be sad if
she learns that they were here and she didn’t see
them.” I liked it very much when they told me
what he had said. These words were proof that
he loved me very much and that he appreciated
me. I am very proud of him.
Sometimes, we would go to Karpiç at night
accompanied by a group, whereas I would be at
his side during these entertainment excursions.
Every time, he would get me on stage before
the performing artists, have me dance and get a
big kick out of watching my antics. Smiling, he
would watch me with eyes filled with affection.
Of course, I felt proud and glad about all that at
my young age. I really enjoyed being applauded,
praised and appreciated by Atatürk in the prime
of my childhood. I would sleep with these feelings
of delight. Who knows how these wonderful
childhood memories motivated me. Those days
of my childhood are hidden in a fogbank.
Atatürk’ün Çankaya Köşkü’ndeki bir günü
nasıl başlardı, hatırlayabildiğiniz kadarıyla
anlatır mısınız?
Can you tell us how Atatürk began his days at
Çankaya?
Çoğunlukla sabahları O’nu ben uyandırırdım.
Geç yattığı zamanlar benim uyandırmamam
söylenirdi. Ben de uyanıncaya kadar kapısının
önünde beklerdim. Uyanınca benimle uzun
uzun konuşur, şakalaşırdı. Sabah kahvaltısını
birlikte yapardık. Bu kahvaltı sofrasında çoğu
zaman Sabiha GÖKÇEN, Afet İNAN, annem ve
tabi ki ben de bulunurdum.
Most of the time, it would be I who woke him up
in the morning. He would tell me to wake him
up whenever he went to bed late. I would wake
him up and wait for him in front of his door.
When he arose, he would have long talks with
me and kid around with me. We would have
breakfast together whereby generally Sabiha
GÖKÇEN, Afet İNAN and my mother would
join us at breakfast.
56
Atatürk’ün kahvaltı sofrası ile birlikte konukları
gidip gelmeye başlardı. Bunlardan Kılıç Ali, Ali
Fuat CEBESOY, İsmail MÜŞTAK, Cevat ABBAS,
Salih BOZOK hatırladıklarımdı. Zaman zaman
İsmet İNÖNÜ ile Fevzi ÇAKMAK da gelirdi.
Ayrıca, annemden duyduğum bir anıyı anlatmak
isterim burada. Çankaya Köşkü yapılırken arsada çok güzel bir ağaç varmış. Atatürk bu ağacın
kesilmemesini söylemiş. Aradan biraz zaman
geçmiş ağacın kesildiğini görmüş. Çok kızmış ve
gözyaşlarını tutamamış.
I want to share a recollection of my mother’s
regarding Çankaya. There was a very splendid
tree on the land where the villa was being
constructed. Atatürk ordered the tree not to
be chopped down, but for some inexplicable
reason, his order was not complied with as it was
chopped down. My mother remembered him
voicing his displeasure in a rather angry tone,
and recalled how he cried after this incident.
Along with Atatürk’s breakfast table at Çankaya,
guests would start to come and go. Those I
remember were Kılıç Ali, Ali Fuat CEBESOY,
57
Kazım ÖZALP’in düğününde, Mustafa Kemal, kızkardeşi Makbule Hanım’ın yanısıra manevi kızları Sabiha (GÖKÇEN),
Afet (İNAN) ve çoluk çocuk da vardır. (1931) Mustafa Kemal, his sister Makbule, his adopted daughters Sabiha (GÖKÇEN)
and Afet (İNAN) as well as numerous children were on hand at Kazım ÖZALP’s wedding.
Atatürk’ün yemek sofralarında kimler olurdu,
neler konuşulurdu?
Atam’ın yemek sofraları bir kültür, bilgi, görgü
ve görüş alışverişi odağı olurdu. Onun sofrasında sanatçılar, edebiyatçılar, yazarlar, şairler,
siyasiler ve bilim insanları bulunurdu. Zaman
zaman çocuklara da yer veriyordu. Onlara sorular sorar, yanıtlarını değerlendirirdi. Çocukça
görüşlere saygı duyuyor, onları sevgiyle dinliyordu. Çocukları yarınların güvencesi olarak
görüyordu.
Katıldığınız balo ve müzikli toplantılarda ilginç gördüğünüz anılarınız var mı?
Evet... Evet var. Atatürk balo veya müzikli eğlen58
İsmail MÜŞTAK, Cevat ABBAS and Salih
BOZOK. Also, İsmet İNÖNÜ and Fevzi
ÇAKMAK would come by on ocassion.
Who would be present at Atatürk’s dining
table and what would they talk about?
Atatürk’s dining table would focus on cultural
discussions, as well as an exchange of knowledge, etiquette and ideas. His dining table
would frequently host artists, literary writers,
politicians and scientists. Once in a while he
would set aside places for children. He would
ask them questions and evaluate their answers.
He respected the viewpoints of children and
listened to them attentively. He viewed children
as the guarantors of the future.
Atam’ın yemek sofraları bir kültür, bilgi, görgü ve görüş alışverişi odağı olurdu. Atatürk’s dining table would focus on
cultural discussions, as well as an exchange of knowledge, etiquette and ideas.
ce yerlerinde bazen dans ederdi. Ben O’nun dans
ettiğini gördüğümde, koşar pantolonuna yapışır
“Atatürkçüğüm” benimle de oyna, “Benimle de
dans et!”dermişim. O da beni kucağına alıp pistte dans edermiş... Tabi ki benim için o an çok
keyifli, sevinç dolu olurdu. Davranışlarıma kızmaz, hoşgörü ve anlayışla karşılık verirdi.
Atatürk ve spor diye sorsam bu konuda anınız
var mı?
Tabi ki var. Atatürk spora da çok önem veriyordu. Bir gün Florya Deniz Köşkü’nde demir
korkuluklara tutunmuş, denizi seyrediyordum.
Yüzme bilmediğim için denizden korkuyordum.
Atatürkçüğüm, benim deniz korkumu bildiği
için bir çözüm düşünüyordu. Bunun üzerine O,
Do you have any interesting memories regarding the balls or musical events you attended?
Yes, I have. Occasionally Atatürk would dance at
these balls or venues that played music. Whenever I saw him dance, I’d run to him, grab his
trousers and say, “Atatürk why don’t you dance
with me, too, come on dance with me, too!” In
turn, he’d pick me up and dance with me on
the floor. Of course, those were some joyful
moments for me. He would not get angry at my
behavior, but would respond with tolerance and
understanding.
Can you share with us your memories regarding
Atatürk and sports?
Yes, of course. Atatürk also gave importance
59
to sports. One day, I was
holding onto the metal
railings at the seaside villa in
Florya. As I didn’t know how
to swim, I was afraid of the
sea. Because Atatürk knew
I was afraid of the water,
he came up with a solution.
He told those around him
to toss her in the water, let
her fall and let her learn to
swim on her own, she won’t
be afraid anymore.” That
is exactly what happened.
Later, I began to swim about
like a fish. Atatürk also
gave importance to Turkish
sports and Turkish athletes,
encouraging and rewarding
Atatürk Ertuğrul Yatı’nın üzerinde Afet Hanım ile (Prof. Afet İNAN) birlikte halka
them for their efforts. After
oyunu oynuyor. (Kentim İstanbul 10 Kasım 2003 kitabından). Atatürk is seen
he passed away, I heard
here on board the Ertuğrul yacht limbering up with a round of ring toss with
Prof. Afet İNAN.
and learned from a number
of sources that he was
çevredekilere “Onu denize itin, düşsün, kendi keen on our national pride, that is, wrestling,
çabasıyla kurtulsun, korkusunu yensin.”demiş. athletism and soccer, providing incentives and
Gerçekten de öyle oldu. Bana yüzme öğretil- contributing to their development.
di. Daha sonra balık gibi yüzmeyi öğrendim.
Atatürk, Türk sporuna ve sporcularına da önem Can we learn of your political thoughts and
veriyor, onları teşvik ediyor ve ödüllendiriyor- opinions?
du. Sonraki yıllarda Atatürk’ün ata sporu güreşe,
atletizme, futbola da meraklı olduğunu, ilgilileri I would like to take this moment to relate
teşvik ettiğini, gelişmeleri için katkıda bulundu- something I heard from Sabiha GÖKÇEN. In
his last will and testament, Atatürk wrote, “My
ğunu birçok kaynaktan duydum ve öğrendim.
daughters shall not get involved in politics, will
Siyasetle ilgili düşüncelerinizi öğrenebilir mi- not become political candidates and will stay
out of politics.” Because Sabiha GÖKÇEN and
yim?
Afet İNAN were much older than I, they read
Bu konuda Sabiha GÖKÇEN’den duyduğum bir his will and told me this later. As it is, I treasure
60
bilgiyi aktarmak istiyorum. Atatürk, vasiyetinde:
“Kızlarım kesinlikle siyasete karışmayın, siyaset
yapmayın, siyasetten uzak durun” demiş. Sabiha
GÖKÇEN ve Afet İNAN, benden çok büyük oldukları için bu vasiyeti duyup bana aktardılar.
Ben onların anlatımından öğrendim. Zaten ben
de, özgürlüğüme düşkünüm, siyaset beni çok
yönlü kısıtlar. O bakımdan da siyaset bana göre
bir uğraş değil diye düşünüyorum. Atatürk’ün
kurduğu CHP’ye üzülüyorum. Bu parti de meclisin içinde görevini yapıyor. Ancak ben, sivil
toplum kuruluşlarında, Atatürkçü Düşünce
Derneği, Türk Kadınlar Birliği vb... çağdaş, yenilikçi, toplumcu sivil toplum örgütlerinde yer almak istiyorum. Onların çağrılarına katılıyorum.
Sn. Ülkü ADATEPE, anlattığınız anılar genellikle siyasi, sosyal ve kültürel konuları içeriyor. Onun askeri yönü ile ilgili anılarınız var
mı? Anlatır mısınız?
Var tabi... Çocukluğumun o sisli ve güzel anılarında “Atatürkçüğümün” askeri yönü tabi ki hep
dikkatimi çekmişti. Gardıroplarda saklı general,
mareşal giysileri, şapkaları; o heybetli duruşlarıyla çekilmiş birbirinden güzel ve farklı fotoğrafları ilgi alanımdaydı.
Atatürkçüğümün arkadaşlarıyla sohbetlerinde askeri anılardan, savaşlardan, şehitlerden,
gazilerden ve çekilen sıkıntılardan, sonuçta ulaşılan başarılardan uzun uzun söz edilirdi. Ben,
çocukluğumun o zengin anılarında söylenenleri
bir bir hatırlıyorum. Bazen de manevi ablalarımın, örneğin Sabiha GÖKÇEN’in bu konuda
bana anlattıklarını anılarımda gururlanarak saklıyorum.
my freedom and politics would limit me from
many aspects. From this standpoint, I knew
politics were not my cup of tea. I’m disappointed
with CHP, the party that Atatürk established. I
believe that it would have been nice if this party
had the majority position in the partliament
today. However, regarding civil community
organizations such as the Atatürkçü Düşünce
Derneği, Türk Kadınlar Birliği, etc., I would
like all these to become more of a contributing
factor in contemporary, innovative, social civil
community organizations. I participate in their
activities.
Mrs. ADATEPE, the memories you have
related to us have generally been of a political,
social or cultural nature. Can you tell us about
your memories of the military?
Sure, of course. Amidst my pleasantly foggy
memories are those of Atatürk and the military.
General and Marshal uniforms and hats that
were hidden away in closets had attracted my
attention, as well as the photographs with his
stately, imposing poses.
In the long, drawn-out conversations Atatürk
would have with his colleagues, they would talk
about their times in the army, about their battles
and wars, about their fallen brothers in arms, war
veterans and the problems they were suffering, as
well as the successes achieved in the end. In my
rich childhood memories, I remember each and
every conversation. Sometimes I can proudly
recall what my sisters such as Sabiha GÖKÇEN
conveyed to me regarding these issues.
61
Gazi Mustafa Kemal, Salih BOZOK Kazım ÖZALP, Şükrü KAYA ile İzmit İstasyonu'nda bir grup öğrenci tarafından
karşılanırken.. Altı ay sonra arapça harfli levha, yeni latin harfli, Türkçe levha ile değiştirilecektir. (5 Haziran 1928) Gazi
Mustafa Kemal, Salih BOZOK, Kazım ÖZALP, Şükrü KAYA are greeted by a group of elementary school students upon
arrival at the İzmit Train Station. A six months later the sign behind them was changed from Arabic script to Latin script.
(June 5th, 1928)
Çağdaş Türkiye’mizin kurucusu, Türk ordusunun dahi komutanı “Atatürkçüğümün” kurtuluş
savaşımızda cepheden cepheye koşarak gösterdiği olağanüstü başarı çevremde anlatılıyordu.
Ben, çocukluğumun yaşantısında bu anlatılanları bir masal gibi dinliyordum.
The founder of our contemporary Turkey, the
genius commander of the Turkish Army, my
Atatürk. His extraodinary successes of archieved
in running from front to front during the war of
Liberation was being told by the people around
me. I would listen to all this as if was all a huge
fairy tale in my childhood experience.
Atatürk askeri deha ve başarısı ile siyasi ve sosyal yönetimde ulusumuzu başarıya ve değişime götürmüştü... Onun ilkeleri, devrimleri ve
Cumhuriyet’i kuruşu onun başarılarının kanıtıdır.
With his military genius and accomplishments,
Atatürk was able to successfully transform
our nation from a political and social
standpoint. His principles, revolutions and the
establishment of the Republic are all evidence of
his accomplishments.
62
Sevgili Çocuklar!.. Sevgili Gençler!.. Atatürk’ü
önce askeri alandaki üstün çabası, zaferleri ve yenik bir ulusu özgürlüğe ulaştırması ile
tanıyoruz. Bu amansız savaşlar denizde, karada yıllarca sürdü. Atatürk, Fevzi ÇAKMAK
ve İsmet İNÖNÜ’yle sık sık bir araya geliyor,
geçmişteki savaşları ve geleceği konuşuyorlardı. Ulusumuzun dünü ve bugünü ile ilgili yerli,
yabancı birçok araştırmacı, bilim adamı, tarihçi,
şair ve yazar ciltler dolusu eserler yazdılar. Bu
eserlerde Atatürk’ün üstün başarıları, hizmetleri
ve devrimleri anlatıldı
Dear Children, Dear Young People!.. We know
Atatürk primarily for his superior struggles
and victories on the military front as well as
for bringing a beaten nation to its feet again.
These ruthless wars lasted years and were fought
at sea and on land. Atatürk, Fevzi ÇAKMAK
and İsmet İNÖNÜ would meet frequently to
talk about past wars and what the future had
in store. A number of researchers, scientists,
historians, poets and writers, both from Turkey
and abroad, have written volumes about the past
and present of our country. Atatürk’s superior
accomplishments, services and revolutions were
written and discussed in these works.
ATAM!.. Ne mutlu seni anlayana, sen, yüreğimizde sevgi, düşüncelerimizde ışıksın. Askeri
dehan ve başarıların sonucunda özgürüz, mutluyuz; çünkü bizler ve siz gençler Atatürkçüyüz.
Can you recall Atatürk ever reciting poetry or
singing folksongs?
Atatürk, şiir okur muydu? Şarkı türkü söyler
miydi? Siz hiç tanık oldunuz mu?
Şiiri severdi, edebiyatı sevdiğini Afet İNAN’la
sohbetlerinden hatırlıyorum. Güzel konuşur ve
yazardı. Afet İNAN’ın tezini vermesine edebi
katkılarda bulunduğunu hatırlıyorum. Sürekli
okur, notlar alırdı. Neler okuduğunu hatırlamıyorum. Ama sürekli okuduğuna hep tanık oluyordum. Şiir gibi konuşurdu. Sözcükleri düzgün
ve yerinde kullanırdı.
Şarkı ve türküyü severdi. Sanatçıları dinlerken
mırıldanarak onlara eşlik eder ve keyiflenirdi.
Gönlü gibi yüzü de hep güleçti. Bakışları sıcak
ve sevgi yüklüydü. Dilimizin başka dillerden
arındırılmasına özen gösteriyordu. Dilimizle
ilgili araştırmalar yaptırıyordu. Türkçe’yi güzel
kullanıyordu.
He liked poetry and I remember he enjoyed
literature through conversations I had with
Afet İNAN. He spoke and wrote eloquently. I
remember the literary contributions he made
regarding Afet İNAN’s thesis. He read constantly
and kept notes. I don’t remember what he read,
but I witnessed that he was always reading. He
would talk very poetically and use vocabulary
properly and in the correct manner.
He loved songs and folk music. While listening
to artists, he would accompany them, cheerfully
mumbling the words as he went. He had a
generous-hearted face and was always smiling.
His looks were warm and full of compassion. He
took pains to render our language free of foreign
vocabulary. He had research conducted about
our language. He also spoke fine Turkish.
As Atatürk’s adopted daughter, would you
be so kind as to share with us one of your
unforgettable memories?
One day, Atatürk took me along with him to
63
Gazi Orman Çiftliği’nde bulunan
Ülkü’nün yatak odasındaki oyuncak bebekler ve imzalı bir Atatürk
fotoğrafı. (Ülkü ADATEPE Arşivi)
Toy doll and an autographed photo
of Atatürk in Ülkü’s bedroom at her
family’s Gazi Orman Çiftliği home.
Atatürk’ün manevi kızı olarak unutamadığınız bir anıyı anlatır mısınız?
Birgün, Atatürk beni alarak İnönü Ailesi’nin
Ankara Pembe Köşk’teki evine ziyarete götürdü.
Büyükler sohbet ederken, biz İsmet İNÖNÜ’nün
kızı Özden’le odasında oynuyorduk. Özden’den
beğendiğim bebeklerden birini bana vermesini
istedim. O da veremeyeceğini söyledi. Aramızda
çocukça bir çekişme oldu. Atatürk’e durumu
anlattım. Ve o da olaya el koydu. Özden’e “Sen
ondan büyüksün, ayrıca o bizim konuğumuz
bebeği ona ver.” dediler. Özden ikna edildi ve
bebek bana verildi. Yıllar sonra Özden TOKER
beni nerede görse, gülerek “Hatırlar mısın?
Sen benim bebeğimi almıştın. Bana bir bebek
borçlusun.”der. Olayı ve o günleri gülerek özlemle anıyorum gözlerim dolu dolu.
İnönü Vakfı Başkanı, Özden TOKER’in Ülkü
ile ilgili anıları:
“Büyük Atatürk, babam İsmet İNÖNÜ’nün
64
call on the home of İsmet
İNÖNÜ’s family, the Pink
Villa in Ankara. While the
elders were talking in the
living room, I played with
İsmet Pasha’s daughter,
Özden in her room. I wanted her to give me one
of her dolls that I liked. She said that she was not
going to give it to me. We then started to struggle
and tug on the doll. Then İsmet Pasha intervened,
taking command of the situation. He said to her,
“Look, you are bigger than Ülkü, besides, she’s
our guest. Give her the doll, please.” Özden was
persuaded to give up the doll and she handed it
to me. Years later, wherever Mrs. Özden TOKER
saw me, she would say light-heartedly, “Don’t
you remember, you took my doll. You owe me
a doll.” In recalling that particular incident and
the memory of those days, my eyes well up in
longing.
Recollections of Ülkü and Atatürk by the
Chairperson of the İnönü Foundation, Mrs.
Özden TOKER:
Together with a number of colleagues, our great
leader Atatürk would call on the home, known
as the ‘Pink Villa’ of my father, İsmet İNÖNÜ.
Whenever he dropped by, İsmet Pasha’s
Pembe Köşk diye bilinen evine, sık sık, arkadaşlarıyla beraber gelirdi. O sıralarda biz, İsmet
Paşa’nın çocukları, Ömer, Erdal, Özden ve ben
ortalarda pek görünmezdik. Bazen merdiven
başından gelişini, karşılanışını, seyrederdik. Üst
kattaki odalarımızdan çıkmazdık.
children, that is, my brothers Ömer, Erdal and
myself, would not be seen within visual range.
Sometimes, we would sit at the top of the stairs
watching as he would arrive and be welcomed.
Generally, we would never come out of our
rooms upstairs.
Bir akşam, makam arabasının gelişini duydum,
koşuşmalar oldu, kapı açıldı ve Atatürk içeriye,
yanında elinden sıkı sıkıya tuttuğu bir küçük
kızla beraber girdi.
Şaşırdım. Biraz sonra daha da çok şaşıracaktım.
Beni, ağabeylerimi değil, yalnız beni aşağıya, büyük misafirimizin yanına çağırdılar.
One night, I heard the arrival of his presidential
car roll to a stop, some running to and fro, the
door opened and Atatürk entered along with a
little girl he held by the hand. I was surprised
and I was going to be even more surprised a little
later when I, and not my brothers, was called
downstairs to be with our great guest.
İndim, elini öptüm.
I went downstairs and kissed his hand.
Bana gülerek baktı.
He looked at me and laughed.
“Özden bak sana bir arkadaş getirdim. İsmi
Ülkü. Haydi gidip, beraber oynayın” dedi.
“Özden, I brought you a friend. Her name’s
Ülkü. Why don’t you go up and play together
with her?” he asked.
Ülkü’yü elinden tutup üst kata çıkardım. Benden
daha küçük, 2-3 yaşlarındaydı. O zamanlar “Ala
garson” denilen kahkülü düz kesilmiş siyah saçları vardı. Beni dikkatle süzüyordu. Hafif çekik
gözlü, şipşirin taşbebek gibi bir kızdı.
Ülkü ile tanışmam böyle oldu.
Atatürk babamla çalışmak üzere bizim eve, arkadaşları ile geldiği akşamlar, bazen Ülkü’yü de
yanında getirmeye başladı. Adet haline geldi. O
gelince, beni çağırıyorlar, aşağıya inip el öpüyor,
sonra Ülkü’yü alıp, yukarıya, kendi odama götürüyordum, oynuyorduk.
Yemek saati gelince Atatürk ve arkadaşları çalışmalarına ara verir ve sofranın etrafına toplanırlardı.
I took Ülkü by the hand and went upstairs. She
was about two or three years younger than me.
Back then, she had straight black hair with bangs.
This cute little girl with a lightly asiatic look put
me under her gaze.
That is how I first met Ülkü.
Sometimes, whenever Atatürk and his entourage
came to work with my father at our home, he
would also bring Ülkü along with him and it
started to become a tradition of sorts. Whenever he arrived, they would call me and I would
go downstairs, kiss his hand, then take Ülkü
upstairs to my room where we would play.
65
O zaman Ülkü ile beni de çağırırlar, biz de inip
Atatürk’ün başında oturduğu uzun, 24 kişilik,
masanın ucunda yerlerimizi alırdık.
When it came time to eat, Atatürk and his
colleagues would take a break and gather around the dining room table.
Böylece ben, Ülkü sayesinde Pembe Köşk’te
büyük yemek odasında, Atatürk’ün masasında
yemek yeme şansına sahip oldum. Hatırladığım
kadar, ağabeylerim bunu yapamadılar.
That is when they would call Ülkü and I, and
we would go downstairs and take our place at
the end of the long 24 person table which was
headed by Atatürk
Atatürk sofrada herkesle ilgilenirdi. Hatta bizimle bile. Bir seferinde bana büyüyünce ne olmak
istediğimi sormuştu. Ben de “Öğretmen” dedim.
Çok hoşuna gitti. Sonra Ülkü’ye döndü.
“Peki, sen söyle bakalım Ülkü, ne yapacaksın,
büyüyünce?”
Küçük Ülkü doğruldu, iskemlesine tırmandı, elbisesinin eteklerini kapattı.
“Bakın Atatürkçüğüm, ben böyle dans edeceğim, balerin olacağım,”dedi.
Thus, thanks to Ülkü, I was privileged to have
the opportunity to dine at Atatürk’s table in the
large dining room at the Pink Villa. As far as I
remember, my brothers were not as lucky.
Atatürk would attend to everyone at the table,
even us. Once, I remember him asking me what
I wanted to be when I grew up. I replied, “A
teacher.” He liked that a lot. Then he turned to
Ülkü and asked, “Fine, what about you, Ülkü,
what do you want to be when you grow up?”
Güzel sanatlara çok düşkün olan ve her zaman
çocukları teşvik etmek için fırsat arayan Atatürk
gülmeye başladı.
Little Ülkü straightened up, climbed off her
chair and brought the skirt of her dress around
her knees.
“Aferin sana Ülkü!”
“Look, Atatürk, I’m going to dance like this, I’m
going to be a ballerina,”she said.
Herkes küçük kızı alkışlamaya başladı. O da büyük ciddiyetle, dizlerini büküp selam verdi.
1934 yıllarında ağabeylerim sünnet olmuşlardı.
Düğün yapıldı. Ömer ağabeyime, Erdal ağabeyime, bütün dostlarından hediyeler geldi.
Atatürk’ten de imzalı altın kol saatleri..
Ben zavallı Özden’i hatırlayan bir tek Kazım
Özalp Paşa’nın eşi, çok sevdiğim Müveddet
Hanımefendi olmuştu. Tabi onu, bundan sonra
daha da çok sevecektim.
66
Atatürk, who was a purveyor of the fine arts and
sought opportunities to encourage children,
started to laugh.
“Very good, good for you, Ülkü!...”
Everyone began to applaud the little girl. She
responded in kind with a curtsy.
My brothers went through the rites of
circumcision in the year 1934 whereas a party
Bana tirol kıyafetli, yeşil deri kısa pantolon, yelek giymiş bir erkek bebek getirmişti. O kadar
çok sevindim, bebeğimi o kadar çok sevdim ki
hiç yanımdan ayırmak istemiyor, onunla beraber yatıp kalkıyordum.
Aradan zaman geçti. Bir akşam Atatürk, Ülkü ile
beraber bize geldi. Odama çıkıp oyuncaklarımla
oynadık. Gitme zamanı gelince, haber verdiler.
Ülkü tam ayrılırken benim tirol bebeğime sarıldı.
“Ben bunu istiyorum. Bana bunu ver” diye tutturdu.
Ben şaşkınlık içinde, bebeği elinden kurtarmaya
çalıştım. O çekti, ben çektim. Aşağıdan seslenmeye başladılar.
Biz de ağlaşmaya...
Biraz sonra babamın Özel Kalem Müdürü Vedit
Uzgören ne oluyor diye yukarı çıktı.
Biz hala bebeği çekiştirerek ağlaşıyoruz.
Durumu öğrenen babamdan emir geldi:
“Özden bebeği versin.”
Ülkü tirol bebeği alıp gitti.
Birkaç hafta sonra beni Cumhurbaşkanlığı
Köşkü’ne davet ettiler. Ülkü’nün yaş günüymüş. Bizim yaşlarımızda bir sürü çocuk vardı.
Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün üst katında mavi
çiçekli, modern döşenmiş salonda oyunlar oynandı, pastalar yendi.
Atatürk bir ara içeriye girdi, aramıza karıştı.
was given to mark the event. Ömer and Erdal
were showered with gifts from all their friends,
including gold watches signed by Atatürk...
The only one to remember poor old Özden was
the wife of Kazım ÖZALP Pasha, Lady Müveddet,
whom showed much affection for.
She brought me a male doll who was decked
out tirolian-style with green leather shorts and a
vest. I was so ecstatic about my doll that I never
wanted it out of my sight, and would always go
to sleep and wake up with it.
In the meanwhile, some time had passed, when
one night, Atatürk had arrived at our place with
Ülkü. She came up to my room and we played
with my toys. They called up when it came time
for her to go. Just as she was about to leave the
room, she grabbed onto my Tirol doll. “I want
this. Give it to me,” she demanded.
I was in shock, and tried to save my doll. She
tugged, I pulled as they started to call out from
downstairs. We started bawling.
Just then, my father’s personal secretary, Vedit
Uzgören came upstairs, shouting, “Hey, what’s
going on?”
We were still tugging on the doll, crying big
crocodile tears. When he learned what was
going on, my father ordered: “Özden, give her
the doll.” Ülkü took my tirol doll and left.
A few weeks later, I was invited to the Presidential
Villa to help celebrate Ülkü’s birthday. There
were a number of kids our age. They set up a
romper room on the top floor of the Presidential
Villa where we played games and eat cake.
67
Ülkü’yü sevdikten sonra, hepimizle ilgilendi.
Bana babamı sordu. Selam söyledi.
Köşkten ayrılırken bana kocaman bir kutu verdiler. Eve döner dönmez paketi açtım, içinden
bir bebek çıktı. Kollarından tutulunca, adım atıyor, yürüyordu. Çok güzeldi.
Ama benim tirol bebeğim değildi.”
İzlediğiniz tiyatro eserlerinde, filmlerde veya
okuduğunuz kitaplarda Atatürk’le ilgili gerçeğe uygun görmediğiniz konular, bölümler var
mı? Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Evet var. Bu çok önemli bir konu. Zaman zaman
gerçeği yansıtmayan ve yanlışlarla dolu eserler
görüyorum. Örneğin; Nezihe ARAS’ın “Dokuzu
Beş Geçe” adlı bir tiyatro eserinde Atatürk’ü;
“yalnızlık hisseden, bunalımlı bir lider” olarak
tanıtmaya çalışmış. Bu çok yanlış! Atatürk, hiçbir
zaman kendisini yalnız hissetmedi. O her zaman
Türk ulusuyla özdeşleşip bütünleşti, kendisini
ulusuna adadı. Onun daha yapacak çok şeyi vardı. Çalışmaları ve iş yoğunluğu nedeniyle yalnızlık ve bunalımlı olmasına olanak yoktu. Hiçbir
dayanağı olmayan ve tümüyle hayal ürünü bir
görüş. Sırf bir şeyler yazmak için böylesi olumsuz yazılar, yazmak beni üzmektedir. Büyük
Atatürk’e ve O’nun hizmetlerine, ilkelerine haksızlık ve saygısızlıktır. Çocuklarımızı ve gençlerimizi böylesi olumsuz, dayanıksız düşünceli kitaplarla, yazılarla ikileme sürüklememeliyiz diye
düşünüyorum.
Bazı çocukça kaprislerinizi de yerine getirir
miydi?
Evet, bakın bununla ilgili yaşadığım güzel bir olay
var. Yaz aylarında Florya Köşkü’ndeyken birlikte geziye çıkmıştık. Koruluk bir yerde koyun
68
Sometime during the day, Atatürk came into
the room and entertained us for a awhile. After
caressing Ülkü, he attended to the rest of us. He
asked me about my father and sent him his best
regards.
As I was departing the villa, they presented me
with a huge box. I opened it as soon as I got home
and in it was a doll. It took steps and walked if
you held onto it’s arm. It was very nice, but it
wasn’t my tirol doll.
In theater plays or films you’ve watched or in
the books you read, have you ever encountered
any issues or chapters regarding Atatürk that
didn’t match up to reality? What are your
thoughts on this subject?
Yes, there have been a few. This is a very important
subject. From time to time, I encounter works
full of mistakes which don’t refect the truth. For
instance, regarding Nezihe ARAS theater play
entitled “Dokuzu Beş Geçe” (Five Past Nine),
she attempted to introduce Atatürk as a “leader
who was suffering from a mental crisis and
who felt alone.” This was very misleading! At
no time did Atatürk ever feel alone. He always
bonded and identified with the Turkish nation,
and dedicated himself to the nation. There was
a lot he still needed to accomplish. Because of
his studies and work tempo, there was no place
or possibility for him to feel alone or depressed.
This is something totally imaginary and has no
basis of reality. Writing such negative articles and
books just for the sake of writing upsets me to no
end. This is unjust and disrespectful to the Great
Atatürk and his services and principles. I don’t
think that our children and young people should
be subject to such negative, falsely opinionated
books and articles.
Kuzuların aristokratı yok ki! (Ülkü ADATEPE Arşivi) There’s
no such thing as an “aristolamb!”
Were you ever spoiled?
sürüsünün geldiğini gördük “Atatürkçüğüm!”
dedim. Öyle derdim ona, O da hoşgörür hatta
sevinirdi. “Ben bu sürüdeki kuzuları sevmek istiyorum.” “Peki”dedi. Gittim, kuzuları sevmeye
başladım ve “Atatürkçüğüm ben bu yavru kuzuyu çok sevdim, ne olursun onu bana al!” dedim.
Kuzu alındı. Dolmabahçe Sarayı’na getirildi.
Ona biberonlar alındı. O kuzuyu, her gün besliyordum ve çok mutluydum. Ne var ki, Saray,
kuzu için uygun bir ortam değildi.
Yes, I must admit that I was a bit spoiled. Let me
share with you an interesting story. One summer
day while we were at the Florya Seaside Villa, we
all went out for a walk. We noticed that a flock of
sheep had ventured into a small woods nearby. I
cried out, “Atatürk!” That’s what I called him; he
didn’t object and in fact, he liked it a lot. “I want
to pet the lambs in that flock.” “Alright,” he said.
So, I approached the lambs and started petting
them. It wasn’t long before I exclaimed, “Atatürk,
I really like this little lamb, pretty please, can you
get it for me?!” He had the lamb come along for
the ride, whereas it was brought to Dolmabahçe
Palace. A baby bottle was bought for the lamb
Kuzuların aristokratı yok ki!..
Evet... Alt tarafı kuzu, sarayda oraya buraya
pisliyordu. Çevreye zarar veriyordu. Sarayda
69
and I had fun feeding it every day. Nevertheless,
the Palace was not the most suitable place to raise
the lamb and the staff there were not entirely
pleased with the situation.
There is no such thing as an “aristolamb,” is
there?
Atatürk, Florya Plajı’nın berrak sularında yüzmeyi çok severdi.
Atatürk enjoyed swimmingin the crystal clear waters of Florya
Beach. (Kentim İstanbul 10 Kasım 2003 kitabından)
çalışanlar bana bir türlü söz geçiremiyorlardı.
Durumu Atatürk’e hemen iletmişler. O, “Aman,
siz Ülkü’ye bir şey demeyin, ben O’nunla görüşürüm.” demiş. Her gün sabahları onunla görüşmemiz, konuşmamız olurdu. Zaten konuşma
arasında bana “Bu kuzu sarayda sorun çıkarıyormuş, onu gönderelim.” diyebilirdi. Ama
bunu yapmadı. Benim hatırımı sordu. “Nasıl
kuzudan memnun musun?” dedi. Benim “Çok
memnunum Atatürkçüğüm!” demem üzerine
“Ama Ülkü’cüğüm! Ben dikkat ettim, bu kuzu
gittikçe zayıflıyor. Düşün bir kere, şimdi seni
annenden, sevdiklerinden, benden ayırsalar,
üzülmez misin? Biz bu kuzuyu annesinden, babasından ve arkadaşlarından ayırdık. O yüzden
üzülüyor ve zayıflıyor sanıyorum.” O zaman
ben, daha o söylemeden, içim acıyarak “Aman
Atatürkçüğüm, o kuzuyu yarın annesinin yanına götürelim!” dedim. Atatürk’te öyle bir sabır
ve saygı vardır ki, yaptırmak istediği bir şeyi
anlatarak karşısındakini ikna ederek, gönül rızasıyla yaptırıyordu. Bu olay, Ata’nın çocuklara
hoşgörülü oluşuna güzel bir örnektir.
70
No, I’m afraid not. The lamb was mucking
things up all over the palace and damaging
the surroundings. The staff weren’t able to get
me to listen to what they had to say, so they
immediately informed Atatürk about what was
happening instead. He said, “Whatever you do,
don’t say anything to Ülkü, I’ll have a word with
her. “As it was, we met and talked about things
every morning. Actually, he could have said
something like, “This lamb is creating problems
in the palace, what do you say, let’s get rid of
it?” But he didn’t put it that way at all. He asked
me how I was, then, “How is the lamb, are you
pleased with it?” I replied, “I’m very pleased,
Atatürk.” He came back with, “But Ülkücüğüm,
I’ve noticed that the lamb is steadily losing
weight. Think about it for a moment, now if
we took you away from your mommy and the
ones you love, wouldn’t you be sad? We took
this lamb away from its mommy, daddy and its
buddies. I think that’s why it’s sad and losing
weight.” At that moment, before he said another
word, I said with sadness in my heart, “For
goodness sake, Atatürk, how about it? Let’s take
that lamb back to his mommy tomorrow!”Well,
Atatürk possessed such patience and respect
that he managed to get things done by simple
persuasion and by explaining the situation in a
sincere manner. This incident is a fine example
of Atatürk’s tolerance for children.
ATATÜRK,
FLORYA KÖŞKÜ VE BEN
ATATÜRK AND I AT THE
FLORYA SEASIDE VILLA
Florya Köşkü ve çevresi o zaman halkın denize
girebildiği temiz ve sakin bir yerdi. Deniz mevsiminde halkın yoğun olduğu Florya sahilinde
Atatürk, bir köşk yapılmasını istedi. Çünkü,
Atatürk halkıyla bütünleşmek, onlarla bir arada
olmaktan mutluluk duyuyordu. Bu isteği doğrultusunda köşkün yaptırılmasıyla bizzat ilgilendi. Projesinin hazırlanması ve yapımını ilgi ile
izledi. O zamanlar Florya ve çevresi sakin, gösterişten uzak ve dinlenmeye uygun bir yerdi. O,
Back in those days, the Florya Seaside Villa and
its vicinity was a clean, quiet location where
the people were able to swim. Atatürk wanted
a villa constructed along the Florya shoreline, a
place which was crowded during the summer.
This was because Atatürk enjoyed being with
the people and bonding with them. In this
regard, he paid personal attention to the design and construction phases of the villa. At the
time, Florya and the surrounding community
was a peaceful, unimposing place
where one could relax and take it
easy. It was here that he would spend
his summers. He could have had a
flashy mansion type villa constructed
here for himself. However, he took
no pleasure and would not allow
such exaggerated structures and
unnecessary expenditures while he
was in charge and get by with what
was available.
Kılıç Ali, Küçük Ülkü, Atatürk ve Salih BOZOK.
(1937) (Dolmabahçe Sarayı Arşivi). Kılıç Ali, Little
Ülkü, Atatürk and Salih BOZOK.
71
her yaz sezonunu burada geçiriyordu. İsteseydi
yalı tipi, şatafatlı bir köşk yaptırırdı orada dinlenirdi. Ama O, bu tip abartılı binalara ve gereksiz
harcamalara, aşırılığa izin vermezdi, bunlardan
hoşlanmazdı. Olanlarla yetinirdi.
Florya Köşkü’nde benim kaldığım bir çocuk
odası vardı. Yatağım, iskemlem, oyuncaklarım
ve giyeceklerim bu odadaydı. Bu giyecek ve diğer eşyalarım askeri müzelerde toplumun ilgisine sunulmaktadır.
Şu an köşkün, yeniden yapılandırıldığını, onarıldığını müze haline getirildiğini öğrendim. Çok
sevindim. Bu müzede Küçük Ülkü’nün odasına
da yer verilmesi beni mutlu etti. Anılara saygı
diye düşünüyorum.
72
I was allocated a children’s room at the Florya
Villa in which I had my bed, armchair, toys and
clothes. Amongst the toys is a model sailboat
called Zozo, which was brought from Edirne by
Atatürk’s chauffeur, Seyfettin Yağız. My name
was painted on the mainsail. Most of these items
have long since been donated to the Military
Museum in Harbiye, where they are on display.
These days, I’ve learned with immense pleasure
that the villa is under renovation and is being
converted into a museum. They made me happy
by naming one of the rooms, “Little Ülkü’s
Room.”That’s what I call respect for memories.
ATATÜRK ve ÜLKÜ
ATATÜRK and ÜLKÜ
1937 yılında Yalova’da bulunan Atatürk ve arkadaşlarından Kılıç Ali, Salih BOZOK, Cevat
ABBAS ile sohbetlerinde arkadaşları Atatürk’e:
“Ülkü’ye olan sevginizi ve yakınlığınızı çok takdir ediyor ve saygı ile karşılıyoruz.” diyorlar.
Bunun üzerine Atatürk: “Çocuk sevgisi insan
için bir ihtiyaçtır. Hele yaş ilerledikçe bu ihtiyaç
kendisini daha kuvvetli hissettiriyor, Onun için
Ülkü’yü yanımdan ayırmak istemiyorum. “ diyor.
One day in 1937, Atatürk was staying in Yalova
with his colleagues Kılıç Ali, Salih BOZOK and
Cevat ABBAS. In conversation, they mentioned
to Atatürk, “We really appreciate your love
and closeness for Ülkü and we respect this very
much.” Atatürk replied, “A child’s love is one of
man’s basic needs in life. Especially as one gets
older, this need makes itself even more apparent.
That’s why I don’t want anyone to take Ülkü
away from me.”
Atatürk’ün benimle ilgili bu sözleri beni çok
mutlu etmektedir. Bu güzel sözleri onun arkadaşlarından defalarca dinledim. Florya Köşkü,
Yalova Kaplıcaları Atatürk’ün en sevdiği yerlerdi.
Buralarda kaldığında ben hep Atatürkçüğümün
yanında oluyordum.
These words that Atatürk said about me made
me happy. I heard these nice words from his
friends on a number of occasions. The Florya
Villa and the Yalova Thermal Spa were Atatürk’s
favorite places and I used to be with my Atatürk
whenever he visited these places.
73
ATATÜRK VE
ÖĞRETMENLER
ATATÜRK
AND TEACHERS
Atatürkçüğüm öğretmenleri çok severdi.
Toplumun aydınlanmasında, yeni harfleri öğrenmede, yeni neslin yetiştirilmesinde, Atatürk
ilke ve devrimlerinin tanıtılmasında ve uygulanmasında hep öğretmenler görev aldılar. Türk
Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu gibi önemli
kültürel değerlerimizde de öğretmenler etkin
oldu. Atatürk, öğretmenliği kendisi için ikinci
bir meslek olarak görüyordu. “Benim asıl anlatılacak yanım öğretmenliğimdir. “ özdeyişi bunun kanıtıdır. Yeni harfleri tahta başında halka
öğretmesi, alfabeyi bana öğretmesi öğretmenlik
tutkusundan olsa gerek.
Atatürk loved teachers very much. They were
tasked with enlightening the populance, with
teaching the new alphabet, with bringing up the
new generation, with introducing and applying
Atatürk’s principles and revolutions. Teachers
also played in active role in our important
cultural assets such as the Turkish Language
Society and Turkish History Society. Atatürk
considered teaching his second occupation. His
saying, “What they should tell about me is my
ability to teach” is evidence of this. Standing at
the blackboard and teaching the people the new
Latin script and teaching me the alphabet meant
that he had a passion for teaching.
74
“Öğretmenler!.. Yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” özdeyişi öğretmenlere verdiği üstün değerin
anlatımıdır.
His saying, “Teachers! The new generation shall
be your masterpiece...” was his way of expressing
the superior esteem he conveyed to teachers.
Cevat ABBAS’ın yazdığı kitaptaki bir anıda
Milli Eğitim eski bakanlarından Mustafa Necati:
“Atam, sizin bütün çalışmalarınızda size destek
olan, çalışmalarınızı halka anlatan öğretmenlere
bir armağanınız olmayacak mı?” demiş. Atatürk:
“Tabi... Bu fedakar öğretmenlerin sağlık ve sosyal sorunlarına katkı için İstanbul Koşuyolu
Valide Sultan Korusu‘nu onların kullanmaları
için vereceğim. “Yani bugün Öğretmenevi olarak kullanılan bu alan Atatürk’ün öğretmenlere
armağanıdır.
The following is a passage of a book written
by Cevat ABBAS. An ex-Minister of National
Education, Mustafa Necati wrote, “Ata, I
wonder if you will be bequeathing anything for
all the teachers who supported you in all your
studies and told of your studies to the people.
“Atatürk replied, “Of course, as a compensating
contribution to the health and social problems
of these self-sacrificing teachers, I’m donating
the Valide Sultan Woods in Koşuyolu, İstanbul
for their use. “That is, this space, which is utilized
as a teacher’s retreat, is “Atatürk’s gift to the
teachers.”
Cevat ABBAS, bir gün Atatürk’e; “Paşam, siz
Ülkü’yü büyük bir gururla izliyorsunuz?” demiş. Onunla ilgili neler düşünüyorsunuz?
One day, Cevat ABBAS said to Atatürk, “You
are following up on Ülkü’s progress with great
pride! What do you think about her?”
Atatürk; “Cevat, ben Ülkü’de büyük bir yetenek
görüyorum. O’nun bir an evvel büyümesini,
kendisinin balerin olmasını istiyorum” demiş.
O zamanlar Türkiye’de bale okulu yoktu. Ama,
benim geleceğim için bunu planlamıştı. O, Türk
kızlarının, kadınlarının okumasını, sanatçı ve
edebiyatçı olarak başarılı olmalarını istiyordu.
Ondaki felsefe insanlıktı. Kadın-erkek ayrıcalığı yerine birleştirici, bütünleştirici insancıl yönü
vardı.
Atatürk replied, “Cevat, I see a lot of talent in Ülkü.
I want her to grow up and become a ballerina.”
At the time, there weren’t any ballerina schools
in Turkey. However, he had this planned for my
future. He wanted Turkish girls and women to
attend school and become successful artists and
literary experts. The philosophy he held was of
humanity. Instead of separating women and
men, he held the belief of bonding and bringing
people together.
O, “Toplumun uygarlık düzeyi kadına verilen
değerle ölçülür.” “Kadının en büyük özelliği
analıktır.”derdi. Bu nedenle Türk kadınına büyük sevgi ve saygı duyardı. Bu bağlamda; manevi kızlarından Sabiha GÖKÇEN’in havacılığa
olan tutkusu sebebiyle onun pilot olmasını, Afet
He was known for quotes such as; “A society’s
level of civilization is measured by the value
placed upon its women,” and “A woman’s
greatest characteristic is motherhood.” Thus, he
had great admiration and respect for Turkish
women. As a consequence, he steered his
adopted daughters, Sabiha GÖKÇEN and Afet
75
İNAN’ın tarihe olan merakı nedeniyle o dalda
eğitim görmesini istemiş. Benim de yukarıda belirttiğim gibi balerin olmamı istiyormuş. Bizim
dışımızda da birçok çocuk ve gencin yetenekleri
doğrultusunda eğitim görmelerine destek vermişti. Ben Atam’ı kaybettiğimde çok küçüktüm,
O’nun isteği doğrultusunda balerin olamadım.
Ama benimle ilgili düşünceleri nedeniyle ona
hep minnet duygusuyla bağlıyım.
İNAN into becoming educated in the fields in
which they showed a marked interest, that is,
aviation and history. Like I mentioned before,
he wanted me to become a ballerina. Besides us,
he provided a number of children and young people with support in order for them to receive
education in the fields they excelled. I was quite
small when I lost my Atatürk. I couldn’t become
the ballerina he had wished. However, because
of the nice thoughts he had for me, I will always
have a debt of gratitude towards him.
Dünyadaki devlet büyüklerinden Atatürk’ü ziyaret edenleri hatırlıyor musunuz? Bu konuyla ilgili anılarınız var mı?
Do you have any memories of any of the world’s
great statesmen who visited Atatürk?
Ben Ürdün Kralı Emir Abdullah’ı hatırlıyorum
Hatta gazetelerde beni severken birlikte çektirdiğimiz bir fotoğrafımız yayınlandı. Atatürk’ün
huzurunda beni kucağına aldı, sevdi. Ben de
kendisine “Niçin böyle giyiniyorsunuz?” diye
merakla sordum. Çünkü kralın üstünde uzun
kaftan, süslü giysiler, başında serpuş vardı. Yani
O, ülkesinin yerli giysilerini üstünde taşıyordu.
I remember the Jordanian King, Emir Abdullah
quite vividly. In fact, the newspapers published
a photograph of the King showering me with
adolation. With Atatürk’s permission, he took me in his lap. I asked him curiously, “Why
do you dress this way?” He was wearing the
indigenous garb of his country, such as a long
caftan, decorative fabric and was crowned with
his country’s headgear.
Kralın: “Bizim ülkede böylesi giyiliyor.”dediğini
hatırlıyorum. Onun onuruna verilen yemekten
sonra Ertuğrul adlı yatıyla boğazda gezinti düzenlendi. Ben de onlarla birlikteydim. Gezi ve
yemek programı çok eğlenceli olmuştu. Bir çocuk olarak çok eğlenmiştim.
I remember the King replying, “This is the way
we dress in my country. “After a banquet which
was given in his honor, a cruise up the Bosphorus
on board the Ertuğrul was arranged whereas I
was also along for the voyage. The cruise and
banquet were a source of much merriment and I
remember I had a lot of fun that day.
Bir de Afgan Kralı Abdullah’ın Türkiye’ye gelişi ve Atatürk tarafından karşılanması anılarım
arasında yer alıyor. Kralın onuruna yemekli bir
şölen düzenlendi. Şölende ben de vardım. Afgan
Kralı beni sevdi, yapılan gezilere ben de katılmıştım.
Also, a visit to Turkey by the Afghan King,
Abdullah and the reception given by Atatürk are
etched upon my mind. A banquet and a festival
were given in his honor and I was a participant
in this festival. The Afghan King showed me
his affection and I recall tagging along on the
excursions.
76
Atatürk, Türk mutfağından hangi yemekleri
seçer ve severdi?
What types of Turkish dishes did Atatürk
enjoy?
Türk mutfağı onun favorisiydi. Omlet, kuru fasulye, pilav, üzüm hoşafı onun ana yemekleriydi.
Yemek sonrası Türk kahvesi içmeye bayılırdı.
Atamın sofrası sade ve özdü. Şatafat, lüks, abartıya ve gereksiz gidere karşıydı. Sofrasında, eğitim,
öğretim, kültür, edebiyat, sanat, sanatçılar ve çocuklarla ilgili konular konuşulurdu. Ata’nın sofrasında ünlü aydınlar olurdu. Konukları çeşitli
konularla ilgili görüş ve düşüncelerini serbestçe
dile getiriyor ve tartışıyorlardı. Sofra adabına,
nezakete her zaman özen gösterilirdi.
Turkish cuisine was his favorite. His main meals
generally consisted of omelettes, beans and rice,
stewed grapes. He loved to have a cup of Turkish
coffee after meals. Atatürk’s dining table was
plain and genuine. He was totally against all
ostentation, luxury and extravagance. Table talk
was generally comprised of education, culture,
literature, art, artists and children. Quite often,
famous intellectuals would join Atatürk at the
table and they were free to present their thoughts
and opinions on a wide range of topics for
discussion. Atatürk always took pains in regards
to table manners and etiquette.
77
Ata’nın insanları yerli yerine koymada, en iyi
yapabilecekleri şeyleri yapma konusunda onlara yardımcı olduğunu biliyoruz. Sizi nereye
yönlendirmek istiyordu?
Dediğiniz gibi, Atatürk insanlardaki eğilimleri
ve yetenekleri keşfetme ve onları ona göre yönlendirme konusunda bir pedagogdu sanki. Ben
çok enerjik, dinamik, ritm duygusu gelişmiş,
müzik duyunca oynamaya başlayan bir çocuktum. Atam, bendeki bu tarafı görmekte gecikmedi. Ama o yıllarda Türkiye’de bale okulu yoktu. Dışarı gitmek için de yaşım küçüktü. Ömrü
yetseydi, beni mutlaka balerin yapacaktı. “Bir
insan neyi seviyorsa, yeteneği neye yatkınsa onu
yapmalı. Çünkü insan ancak sevdiği bir işte başarılı olabilir.” derdi. Karpiç’e, eğlence yerlerine
beni beraberinde götürür, sanatçılardan önce
beni sahneye çıkarırdı. Bunun için bana bale, kazaska elbiseleri yaptırmıştı. Kadınların her konuda önde olmasını istiyordu. O zamanlar artistlik,
oyunculuk ayıp sayılırdı. Bedia Muvahhit’i sahneye çıkma konusunda Atatürk destekliyordu.
Bilindiği gibi başardı, dediği oldu. Sinema ve tiyatro sanatını destekliyor, bunları teşvik ediyor
ve sahneye konan eserleri izliyordu.
Beş altı yaşlarına kadar bütün çocukluğum,
Atatürk’ün havasında, onun dizleri dibinde
geçti. İlk yıllarda bilmeden yaptıklarımı, sonraları yine kendisi, yakınları ve annem anlatırdı. Örneğin; bir gün bahçede çimenler üzerinde
Atatürk’ün oturduğunu görünce, hemen koşup;
“Kalk Atatürkçüğüm! Hasta olacaksın, bak çimler daha ıslak, oturma buraya hasta olursun sonra!” diye onu kaldırmışım. Atatürk bu ilgiden
çok memnun kalmış, duygulanmış.
78
It is known that Atatürk counseled his people
and provided them a sense of direction,
personally intervening on numerous occasions.
In which direction do you think he wanted you
to follow?
As you mentioned, it was as if Atatürk was a
psychologist when it came to offering people
direction according to their tendencies and
discovering their talents. I was a very energetic,
dynamic young girl, with a developed sense of
rhythm who began dancing whenever I heard
music. Atatürk did not hesitate when it came
to this aspect. However, there weren’t any
ballet schools in Turkey at that time. I was too
young to be sent abroad. I know that had he
lived longer, he would have definitely made me
a ballerina. He would say, “A person should do
whatever he or she likes doing or whatever his
or her talents indicate because people can achieve success by getting involved with things they
enjoy.” He used to take me with him to Karpiç
and other entertainment venues and put me up
on stage before the performing artists. For this,
he had a ballet dress and Cossack folkloric outfit
made for me. He wanted women to be in the
forefront in all fields. Back then, being artistic
or having theatrical tendencies was considered
disgraceful. Atatürk supported Bedia Muvahhit
and her aspirations to make a name for herself
in the theater. Thanks to him, she became a big
success. He supported and encouraged cinema
and theater arts, and made it a point to be present
in the theater on opening night.
My childhood up until I was five or six years
old was spent at Atatürk’s side. The things I did
unconsciously in my first years were all related
to me by Atatürk, his closest confidants as well
“Ne duygulu çocuk, beni nasıl da seviyor,
sağlığımı düşünüyor, benimle ilgileniyor.” diye
kız kardeşi Makbule Hanım’a anlatmış.
Giyimi, kuşamı, konuşması ve davranışlarıyla
da özendirici ve etkili bir örnekti, değil mi?
as my mother, Vasfiye. For instance, one day, I
saw Atatürk sitting on the grass in the garden, I
ran to his side, yelling, “Get up Atatürk! You’ll
catch a cold, look the grass is still wet, don’t sit
here or else you’ll soon be ill!” He then got to his
feet. Atatürk was very touched by this attention.
Tabi. Bir kere her yönüyle çok karizmatik bir
kişiydi. Resimlerinde, filmlerinde gördüğünüz
gibi çok şık. Nerede, nasıl giyinileceğini iyi bi-
He even told his sister Makbule, “What an
emotional kid, she really loves me, and thinks of
my health and cares about me...”
79
lirdi. Giydikleri birbiriyle çok uyumluydu. Orta
boyluydu, ama çok orantılı bir vücudu vardı.
Üstündeki elbiseyi iyi taşırdı. Çok alçak gönüllüydü. Başarısını hep millete mal ederdi. Kendi
yüceliğinin bayrağını dalgalandırmak yerine,
başkalarındaki değerleri ortaya çıkarmayı çok
severdi. Dinlemesini çok iyi bilir, herkesin fikrinden yararlanırdı. Küçük bir çocuğu bile incitmemeye özen gösterir, onun seviyesine inerek,
gönüllerini alırdı. O giyimi, kuşamı, kültürü,
davranışları, sanatseverliği ve eğitime olan ilgisiyle dünya çapında bir örnekti. Bu örnek oluş,
dün olduğu gibi bugün de devam etmektedir.
Bugün Anıtkabir Müzesi’nde ve konakladığı
diğer şehirlerdeki müzelerde onun elbiselerini
incelediğimizde stil, kesim ve biçim olarak imrenilecek bir güzellikte ve şıklıkta olduğunu görüyoruz.
Büyüdükçe küçülmek, gerçek büyüklüğün göstergesi olsa gerek... Ne dersiniz?
Gerçekten öyle! Atatürk dürüst, erdemli bir insan
olduğundan doğruluğa çok önem verirdi, yalanı
hiç sevmez ve kullanmazdı. Beni de öyle doğruyu doğruca söyleyen, dobra bir insan olarak yetiştirdi. Bana bu konuda hep inanıp güvendi; ta
ki ölüm döşeğindeki son karşılaşmamıza kadar
böyle sürdü. Hep doğruları, doğru konuşmayı,
doğru söylemeyi bana o telkin etti, öğretti.
Ne oldu o son karşılaşmada? Bir anınız mı var?
Anlatır mısınız?
Evet... Çok önemli bir anım var. Buna daha önce
de değinmiştim. Hatırladıkça duygulanıyorum.
Hastalığı sırasında ilk komaya girdiğinde, komadan çıktıktan sonra ne olduğunu doktor80
He was an influential and supportive example
when it came to his attire, and the way he
behaved, wasn’t he?
Of course. First and foremost, he was a very
charismatic person from all aspects. He was as
chic as he appeared in photographs and film.
He knew quite well what to wear on which
occasion. All his garments matched exquisitely.
He was of medium height but had a well-proportional torso. He bore his attire well. He was
quite modest and always reflected his success
onto his people. Rather than hoisting a banner
of his loftiness up on a flagpole for all to see, he
preferred to reveal the assets and value of others.
He was an incredible listener and benefited very
much from others’ ideas. In taking pains not to
hurt the feelings of small kids, he would come
down to their level and win them over. He was
an example whose finesse in clothes, culture,
attitude, the love for the fine arts and education
was followed around the world. His exemplary
existence carries on today as it did when he was
alive. When we examine his articles of clothing
that are exhibited at Anıtkabir as well as other
museums in cities and towns where he stayed, we
notice the style, cut and shape are of a smartness
and beauty to be coveted.
To get younger as he grew, must be an indicator
of his real greatness... What do you say?
That is exactly how it was! Because of his honesty
and virtue, Atatürk imparted great importance
to the truth and hated lies and never told them.
He brought me up to be a bold person who never
shirked from telling the truth. He always believed
me on this subject; and it continued this way
until the last time I saw him, on his deathbed. he
inspired and taught me to be forward, to speak
properly and to tell me truth.
lara, yakınındakilere soruyor. Aldığı cevapları
doğrucu ve inandırıcı bulmuyor. Bunun üzerine “Bana Ülkü’yü çağırın, o bana doğruyu
söyler”, diyor. Beni çağırıyorlar. İçeri girmeden
önce “Sakın komaya girdiğini söyleme!” diye
öğütlüyorlar. “Ben Atatürk’e yalan söylemem!”
diyorum. Fakat sonunda, doğruyu söylememenin daha uygun olacağına beni inandırıyorlar.
Ama yine de ilk kez Atatürk’e yalan söyleyeceğim için tedirginim. Atatürk’ün yanına gidiyorum. Gözlerine bakamıyorum, yalanım belli
olmasın diye. Atatürk “Gözlerimin içine bak!”
diyor. Zar zor bakıyorum. Yalan söylemek zorunda kalacağımı anlıyor ve bana yalan söyleme
utancını yaşatmamak için “Sana bir şey soracaktım: ama vazgeçtim!” diyor. Ben ağlamaya başlıyorum. Onun da gözleri yaşarıyor. Eliyle saçlarımı okşuyor, gözyaşlarımı siliyor. Öleceğini
sezdiğinden ve benim de bu olayla daha fazla
sarsılmamı istemediğinden, annemi çağırıyor ve
“Siz Ankara Orman Çiftliği’ne gidin, ben de iyileşip oraya geleceğim” diyor.
Ben ağlayarak “Atatürkçüğüm bir şey mi yaptım,
seni üzdüm mü? diyorum. “Hayır. “ diyor. “Sen
annenle oraya git, ben de oraya geleceğim ve
Cumhuriyet Bayramı törenlerini seninle birlikte
izleyeceğim...” Ağlayarak odadan çıkıyorum. Ne
yazık ki bu görüşme benim Atatürk’le olan son
görüşmemdi.
Atatürk’ün son günlerini nasıl hatırlıyorsunuz? Bu konu ile ilgili bir anınızı aktarır mısınız?
O, Savarona yatının gelmesini özlemle bekliyordu. O sırada Savarona’da tedavisi ve yatak istirahatı planlanmıştı. Doktorlar yorulmamasını isti-
What happened the last time you met? Can
you share with us what occurred?
Yes. I have a very important memory of this. I
touched upon this before and I get all emotional
whenever I think back. During his illness, he
suffered his first coma and when he came out
of it, he asked his doctors and those around
him what had happened. Their answer did
not convince me. Subsequently, he said, “Get
Ülkü in here, she’ll tell me the truth,” whereas
they ushered me in, but before I went into his
room, they warned, “Whatever you say, don’t
tell him he suffered a coma!” I replied, “I don’t
lie to Atatürk.” But in the end, they convinced
me that it was better that I didn’t tell him the
truth. Nevertheless, I was worried about lying
to Atatürk for the first time as I approached his
bedside. I didn’t look into his eyes so my lie isn’t
obvious. Atatürk says, “Look into my eyes!” I
looked bewildered but he understood that I was
going to have to lie. However, in order to save
me the embarrassment of telling that terrible lie,
he exclaimed, “I was going to tell you something,
but I changed my mind.” I then start sobbing and
his eyes are starting to well up, too. He caresses
my hair with his hand and wipes away my tears.
He sensed that he was going to die soon and not
wanting me to be fully exposed to the imminent
tragedy, he summoned my mother, saying, “Get
yourselves to the Orman Farm in Ankara; I’ll
join you there when I get better.”
I wept, “Atatürk, did I do anything wrong, did
I disappoint you?” He replied, “No, you just go
with your mother and I’ll meet you there and we’ll
watch the Republic Day festivities together...”I
left the room in tears. Little did I know that it
was to be the last time I saw Atatürk.
81
What is your recollection of Atatürk’s final
days?
He waited eagerly for the arrival of the Savarona
yacht and it was planned for him to recuperate on
aboad. The doctors did not want him to become
overly fatigued. For this, they limited my time
with him whereas I waited impatiently every
day for the few minutes I was to be allocated to
see Atatürk and to be with him. Unfortunately,
his health took a turn for the worse, which is
why he needed to recuperate back on shore in
Dolmabahçe Palace.
Ülkü, Savarona’da Atatürkçüğüm’ü beklerken. (1938 yazı)
Ülkü waiting for her Atatürk on the Savarona (Summer,
1938). (Courtesy Ülkü ADATEPE)
yorlardı. Bu nedenle doktorlar benimle de olan
zamanı kısıtlamışlardı. Ben de bütün bir gün
Atatürk’ü görebilmek için sabırsızlıkla, onunla
beraber olabileceğim dakikaları bekliyordum.
Ne yazık ki onun hastalık seyri ve şekli ağırlaştı.
Dolmabahçe’ye geçmek gereği doğdu.
Dolmabahçe’ye yürüyerek gitmek imkansızdı.
Atatürk, tekerlekli sandalyeyle nakledilecekti.
Halkının onu bu durumda görmesini, üzülmesini istemiyordu. Bunun için tekerlekli sandalyenin
alt kısmı kumaşlarla kapatıldı ve Dolmabahçe’ye
geçildi. Ben, her gün beş veya on dakika onunla
olabiliyordum. Fakat, bir gün Ata’nın iki gün süren bir koma durumu oldu. Doktorlar, benden
82
It was impossible for him to disembark from
the Savarona under his own power, so he had
to be taken off in a wheelchair. However, he
didn’t want the people to see him in this state
so the lower part of the wheelchair was covered
in fabric and he was brought into Dolmabahçe
Palace in this manner. I was able to be with him
for just five or ten minutes a day. Then one day,
he slipped into a two-day long coma. The doctors
wanted me to lie to Atatürk to put his mind at
ease. I objected at first, saiting, “I cannot tell a
lie!..” However, once they said, “This white lie is
what is best forAtatürk’s health,” I had no choice
but to accept.
How did you learn of Atatürk’s death? Who
was the one to break the news to you?
We were receiving updates of his condition every
day by telephone. On morning, I noticed that
everyone was crying. That is when I understood
the situation. I didn’t ask anyone anything and
just shut myself into my room. I wandered about
Atatürk’ün iyiliği için yalan söylememi istediler.
İlk önce itiraz ettim, “Söyleyemem!” dedim. Ne
var ki, “Bu küçük yalan Atatürk’ün sağlığı için
düşünüldü.” denince ister istemez kabul ettim.
Ata’nın ölümünü nasıl öğrendiniz? Ölümünü
size kim duyurdu?
Her gün telefonla bilgi alıyorduk. Bir sabah evde
herkesin ağladığını gördüm. Durumu anladım.
Hiç kimseye bir şey sormadım, odama kapan-
aimlessly for a year as it was just too difficult
to live without him. Finally, after many years,
I was forced to face the fact that he was just as
mortal as the rest of humanity and was humbly
content with my memories. Throughout my life,
I followed in the steps of his immortal thoughts
and memories. I bore and protected those
wonderful memories in my heart.
Today, Ülkü ADATEPE defies the march of
time whenever she wears a bikini, takes a dip in
83
dım. Bir yıl bocaladım; O’nsuz yaşamak çok zor
geldi. Sonunda yıllar geçtikçe O’nun da hepimiz
gibi ölümlü bir insan olduğunu kabullenmek zorunda kaldım ve anılarımla yetindim. Hayatım
boyunca Atatürkçüğümün ölümsüz düşüncelerinin ve anılarının izinden gittim. O güzel anıları
yüreğimde taşıdım, korudum.
Bugün Ülkü ADATEPE, yıllara meydan okurcasına bikini giyiyor, havuza, denize giriyor, yüzüyor, diskolarda dans ediyor. Çevresine enerji,
canlılık ve ışık saçıyor. Atatürk’ten ateşlendiği,
onun elinin, duygularının değdiği belli. Diğer
yandan Atatürk’le yaşayan, O’nun sevgi ve ilgisine alışan insanın O’nsuz yaşamaya alışmasının da zorluğu var.
Atatürk dünyadan ayrılınca, geride doldurulması güç bir boşluk bıraktı. Böyle insanların ölümüyle dünya da bir ölçüde öksüz kalır, sanki
yaşamdan bir şeyler azalıyor gibi...
Atatürk’ün aramızdan ayrıldığı yıllarda batı basınındaki bir değerlendirme, bu durumu güzel
ve özlü bir biçimde şöyle dile getiriyor:
“Atatürk’ün ölümünden sonra, dünya daha
az enteresan!” Evet, dünya daha az enteresan,
O’nun ilkeleri devam ediyor. Sonsuza kadar da
devam edecek. “Benim naçiz vücudum elbet bir
gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti
ilelebet yaşayacaktır!” demişti. Bu özdeyiş O’nun
çok anlamlı ve açık anlatımıdır.
Ben uzun süre o küçücük Ülkü olarak, yaşamımı kendi iç dünyamın limanına demirlemeyi
başardım. Atatürkçüğümün anılarını büyük bir
sevgi ve saygı ile taşıdım. Bu anıların yanlış kullanılmasına izin vermedim. Evimin duvarlarını
84
the pool or surf, or whenever she hits the dance
floor at discos. She radiates energy, liveliness,
and brilliance. It is clear that her hands and
feelings were ignited by Atatürk. On the other
hand, from her, the sense of trying to cope without Atatürk’s love and affection is still evident.
After Atatürk left this world, he left in his wake
a mighty space that could not be filled. With
the passing of such personages, the world is
transformed into an orphanage, and it is as if life
has less meaning...
I remember reading a comment in the foreign
press not long after Atatürk’s death that seemed
to sum up the entire situation in a nutshell.
“The world is much less interesting after Atatürk’s
death.” Yes, the world is much less interesting,
but his principles are still with us and will
continue to be with us in the future. One of his
sayings was, “My humble body will surely turn
to dust one day. However, the Turkish Republic
shall live for eternity!”This epigram is full of
meaning and is quite blunt and to the point.
For a long time, as that tiny Ülkü, I managed
to anchor myself in the inner world of my life.
I bore the memories of my Atatürk with great
love and respect. I did not allow anyone to abuse
these memories. I want to immortalize all the
documents, photographs of Atatürk and Little
Ülkü, the plaques, the gifts, the dresses, the
snakehide-covered shoes that Atatürk bought
for me at the Altın Çizme bootmaker shop, by
making a documentary CD. I believe that my
memories shall be conveyed eternally through
this book and CD whereas I shall live with my
Atatürk.
süsleyen o günlerin “Atatürk ve Küçük Ülkü”
fotoğrafları belki de tarihin dokularında bir anı
belgeseli olacaktır. Yüzleri aşan bu yazı, fotoğraf, plaket, armağan vb... anılarımı bir CD’de
ebedileştirmek istiyorum. Anılarım bu kitapla
ve CD’yle sonsuza taşınacak ve ben de onlarla
‘Atatürkçüğüm’ü yaşayacağım, esenlik duyacağım, diye düşünüyorum.
Atatürk’ten sonra, neler oldu yaşamınızda?
Doğru... O’ndan sonra neler oldu neler? O büyük sevgiyi, değeri kaybetmek beni bunalıma itmişti, O vefat ettikten sonra kendimi iyice yalnız
hissettim. Ülkü ADATEPE, Atatürk’ün ölümünden sonra yeterince ilgi görmediğini söylüyor.
Hatta kolejde okurken maddi zorluklar çekmiş.
Durgun ve güçlüklerle dolu bir hayat sürmüş.
Yine de O’nun yani Atatürk’ün adını kullanarak
bir şeyler elde etmeye çalışmamış. “İnsan, kendi
ayaklarının üzerinde durabilmeli.” diyor. Şu an
“Atatürk’ün Kızı” sıfatıyla yaptığı onurlu bir görevi var. Ülkü Hanım, okulları kurumları ziyaret
ederek öğrencilere Atatürk’ün insani yönlerini hizmetlerini, sevgisini başarılarını anlatıyor.
“Ders kitaplarındaki klişeleşmiş bilgileri zaten
ezbere biliyorlar. Önemli olan, çocuğa duyguyla,
sıkmadan bu büyük insanı anlatmaktır” diyor.
Gittiği yerlerde bazı ilginç olaylarla karşılaştığını, bazen onu resimlerdeki gibi küçüklük haliyle ya da çok daha yaşlı bekleyenler olduğunu
söylüyor. Şu an isteği, İmam Hatip Okullarına
giderek Atatürk’ü anlatmak, Atatürk’ün dine
saygısını, pozitif yaklaşımını, bu konudaki laik
düşüncesini anlatmak istiyor bu gençlere.
What happened in your life after Atatürk?
All sorts of things happened... First and foremost,
losing that great love and esteem pushed me
into a depressive state, and I felt really alone
after he died. It is said that Ülkü ADATEPE
did not receive enough attention after Atatürk
passed away. In fact, she experienced financial
difficulties while she was attending college. She
led a modest lifestyle. Nevertheless, she did not
take advantage of Atatürk’s name to acquire
material gains. He once said, “Everyone must
be able to stand on their own two feet. “These
days, she is carrying out an honorable and
virtuous duty with the title, ‘Atatürk’s Daughter’
by visiting schools and institutions throughout
Turkey and neighboring countries and relating
to the students Atatürk’s great achievements,
service to his country and his humane aspects.
“They have already committed to memory
the overly cliched information found in their
textbooks. What’s important is to relate to them
from a child’s point of view, just how great a
person he was without boring them,” says Ülkü.
She says that she encounters some interesting
situations in places she visits in that some people
expect her to be either much older than she really
is, or else still be the tiny girl Ülkü in those black
and white photos taken all those years ago. Her
desire today is to visit the İmam Hatip Schools
and tell about Atatürk. She wants to tell them
about Atatürk’s respect for religion, his positive
approach as well as his thoughts on secularism.
85
YILLAR SONRA
Ülkü ADATEPE, daha önce uzun yıllar oturduğu
Kadıköy’de bulunan şu an Türk Parlamenterler
Birliği İstanbul Şubesi’ni de ziyaret etti. Ülkü
ADATEPE, burada yıllar önce çocukken Atatürk
ile gezdiği yerleri bu kez kendisi tek başına gezdi. Fenerbahçe Parkı’nın eski yıllara oranla çok
değişmiş olduğunu söyleyen ADATEPE, “Bir
zamanlar burada Atatürk ile dolaşmıştım. Şimdi
ise aynı yerlerde O’nsuz dolaşmak beni çok duygulandırdı, göz pınarım dolu, minik çocuk ellerim onun avuçlarında sanki.”diye dalgın dalgın
konuştu.
YEARS LATER
Ülkü ADATEPE paid a visit to the İstanbul
Branch of the Turkish Parliamentarians
Association, which is located in Kadıköy, a
part of town where she lived for many years.
Recalling how she and Atatürk used to walk
through this neighborhood together, this time
she was by herself. Saying that Fenerbahce Park
had changed considerably over the years, “I
remember wandering about here with Atatürk.
Walking about the same places without him is
quite emotional for me. It is as if I had teary
eyes and my tiny hands were in his palms,” said
ADATEPE, her mind in a reflective moment.
SAVARONA’LI GÜNLER
Atatürk’ün hastalığının son zamanlarını geçirdiği Savarona Yatı’nda, Küçük Ülkü’nün bir
çok anısı olmuş. Hatırlayabildiği en duygusal
anısı, Atatürk’ün zaman zaman güverteye çıkıp, Dolmabahçe’yi seyretmesi... Duygulandığı,
çevreyi doyulmaz bir sevgiyle izlediğini görüyordum. Ayağa kalkamayacak kadar hasta olan
Atatürk, tekerlekli sandalyeye bağlı olduğu zamanlar, halkın kendisini böyle görmemesi için
tekerlekli sandalyenin çevresine örtü sarılarak
taşınırdı.
DAYS ABOARD THE SAVARONA
Ülkü has many memories of the days of Atatürk’s
terminal illness on board the Savarona yacht.
One of the most heart-rendering memories was
of Atatürk coming on deck from time to time
and watching Dolmabahçe. I saw that he was
quite moved as he watched the view with an
insatiable love... Atatürk, who was too ill to get
to his feet, was bound to a wheelchair. In order
not to have the people see him in this state, he
wrapped a covering around the wheelchair.
Hastalığı sırasında günde birkaç dakika görebildiği Atatürk’ü, Ülkü çok özlermiş ve tüm
gün güvertede dolaşarak oyalanmaya çalışırmış.
Savarona, denize demir atmış ve yanında da
bir denizaltı bulunuyormuş. Yine böyle bir gün
Ülkü’nün sıkıntılı olduğunu gören askerler onu
bir süre denizaltıyla dolaştırmışlar. Küçük Ülkü,
“Habersizce ortadan yok olmam Atatürk’ü çok
korkutmuş ve anneme çok kızmıştı. O gün annemden azar işittim, azıcıkta dayak yedim,” diye
hatırladığını anlatıyor.
86
Ülkü, who was only able to see Atatürk for a
few minutes a day during his illness, missed
him very much and tried to dawdle away the
time by wandering around the deck. The Savarona was anchored offshore, and a submarine
was tied alongside to provide auxiliary power
to the yacht. On such a day, sailors on board
the submarine saw how restless Ülkü was,
and decided to take her aboard and show her
around. Ülkü said, “My disappearing without
telling anyone scared Atatürk, whereby he got
very upset at my mother, who in turn scolded
me and spanked my bottom.”
ATA’SIZ YAŞAM
Atatürk’ün, “Ona bir şey
olursa yaşayamam.” dediği
Ülkü, Atatürk’ün son günlerini anlatırken duygulanıyor.
“Hastalığı sırasında günde;
önce on, sonra beş dakika görmem için izin verildi. Ben tüm
gün o beş on dakikayı özlemle
bekliyordum,” diye anlatıyor.
Bir sabah kalktığında herkesi
ağlarken görmüş. Fakat onun
ölümünü kabullenmemek için
hiçbir şey sormamış. Bir müddet odasına kapanmış. Daha
sonra gittiği her yerde onu
gösterip İşte “Atatürk’ün Kızı,
Küçük Ülkü bu” dediklerinde
çocuk ruhuyla şunları düşünüyormuş: “Ülkü’nün varlığı,
Atatürk olmayınca neye yarar
ki? Atatürkçüğüm yok artık.
Küçük Ülkü’nün de ne değeri
kaldı ki?..”Bazen o küçük yüreğimle onsuz yaşamanın neye
yaradığını düşünür oldum. Bu
düşüncem yıllarca sürdü ve
halen sürmektedir.
ATATÜRK; 20. YÜZYIL’IN
YENİLMEYEN TEK DEVRİMCİSİYDİ
Kaliforniya Üniversitesi Tarih Profesörü
Stanford J. Shaw, Atatürk’ü kısaca şöyle anlatıyor: “O, ırkıyla gurur duymanın yanısıra, ihtiyaçlara göre reform ve değişiklikleri doğal gö-
Ülkü’nün Annesi Vasfiye Hanımefendi evleniyor.
Ülkü’s mother Miss Vasfiye in her wedding gown.
87
LIFE WITHOUT ATATÜRK
Ülkü, who said, “I won’t be able
to live if anything happens to
Atatürk,” emotionally recalled
her memories of Atatürk’s final
days. “At first, I was allowed to see
Atatürk for 10 minutes, then later
on, five minutes. I would look
forward to those 5-10 minutes in
anticipation,” she said.
ren, pek çok Osmanlı reformcusunun geçmişte
yaptığı gibi, eski iyi günlere özlemle bakmayan
yeni bir Türk kuşağı yetiştirmek istiyordu.”
Georges Duhamel ise Mustafa Kemal için şunları yazmıştı: “Atatürk’ün ortaya koyduğu yapıt,
İngiliz, Fransız ve Rus devrimlerinin yapıtına
hiçbir bakımdan benzetilemez. Bu ülkelerden
hiçbiri, “dile yazıya” dokunabilmeyi akıllarının kıyısından geçirmemişlerdir. Ne Cromwell,
ne Robespierre, ne Lenin veya ne de başkaları,
önderlik ettikleri ulusu, bilim felsefesi, düşünce
yöntemi, yani kısacası alın yazısını değiştirme
yoluna götürmeye kalkışmamışlardır.”
O, ulusu için düşündüğü her şeyi başardı. Bugün,
tarihi yeterince öğrenmeden ve gerçekleri görmezden gelerek onu karalamaya çalışanlar tabi
ki başarılı olamayacaklardır.
Küçük Ülkü, Mustafa Kemal Atatürk’ün dört
manevi evladından en küçüğüdür. Atatürk’ün
88
One morning when she awoke, she
saw everyone crying. However,
in order not to have his death
accepted, she didn’t ask anything
and kept herself closed up in her
room. Later on, everywhere she
went, they all pointed at her, exclaiming “Look,
there’s Atatürk’s daughter, Little Ülkü!” whereas
with her child’s manner of thought, “What
good is Ülkü without Atatürk? I no longer have
my Atatürk. So what value does Ülkü have
anymore?... “With my small heart, I often asked
myself what good I was without him. These
thoughts lasted for years and I often still find
myself asking such questions.
ATATÜRK WAS THE 20TH CENTURY’S
ONLY UNBEATEN REVOLUTIONARY
Stanford J. Shaw, History Professor at an
university in California, briefly explained Atatürk
in this way: “Besides being proud of his race, he
naturally saw reforms and changes as they were
needed, he wanted to bring up a new Turkish
generation which does not long for the halcyon
days of yore, not unlike a number of Ottoman
reformers in the past.”
Georges Duhamel wrote the following about
Mustafa Kemal: “The work of art that Atatürk
put forward does not resemble those
of the English, French or Russian
revolutions in any way. None of
these countries would ever consider
altering the language or alphabet.
Neither Cromwell, nor Robespierre
nor Lenin nor others ever tried to
change the scientific philosophy,
methods of thought, in short, the
mindset of the nation they were
leading.”
He succeeded in everything he
considered for his nation. Today,
those who don’t learn enough about
history and slander him by turning
a blind eye to reality, will, of course,
not be successful.
Ülkü, Annesi Vasfiye Hanım ve Babaannesi Mihriye
Hanım. (Ülkü ADATEPE Arşivi) Ülkü, her mother Vasfiye
and grandma, Mihriye.
hayatını anlatan kitaplar, Ulu Önder’in manevi çocukları içinde en çok, Küçük Ülkü’yü sevdiğini yazar. Küçük Ülkü, Atatürk ile dört-beş
yıl gibi çok kısa bir süre birlikte olabilmiş, daha
fazlasına Ata’nın ömrü yetmemiş. Ancak, bu
kısa süre bile, küçük Ülkü’nün, O büyük insanı
iyi tanımasına, O’ndan çok şeyler öğrenmesine
yetmiş. Ülkü, şimdi, iki yetişkin erkek evlat sahibi. Çocukları çoktan evlenip barklanmış. O,
Şişli’de, duvarları Atatürklü fotoğraflar, plaketler ve ödüllerle süslü evinde, unutulmaz anılarıyla birlikte yaşıyor günboyu. Bitmeyen konuklarını ağırlıyor, anılarını anlatıyor. Fotoğraf ve
belgelerle ilgili bilgi veriyor.
Little Ülkü was the youngest of
Mustafa Kemal Atatürk’s four
adopted daughters. In biographical works about
Atatürk, they write that of the Great Leader’s
daughters, he loved Little Ülkü the most. Little
Ülkü was able to be together with Atatürk for a
very short time of four to five years and no more,
as he passed away. However, even this short
span of time was sufficient for Little Ülkü to get
to know that great person well and learn much
from him. Today, Ülkü has two grown up sons
and two grandchildren. She lives in Şişli with
her husband Öke, unforgettable memories and
walls decorated with photos of Atatürk, plaques
and awards. It seems their house is always
overflowing with guests and she always tells
them her memories, providing them information
about the photographs and documents.
89
Atatürk nasıl bir insandı?
What kind of person was Atatürk?
Ben onun devlet adamlığını, askerliğini filan
anlatacak değilim. O’nun, o konularda bir dahi
olduğunu zaten herkes biliyor. Bunu tüm dünya
kabul ediyor. Ben size O’nun, ufacık bir çocuğa sevgisini ve neler hissettirdiğini anlatacağım.
Çok küçük olmama rağmen Atatürk’ten pek çok
etkilenmiştim. Onda olağanüstü bir yetenek vardı. Atatürk’ün insanlara yaptıramayacağı hiçbir
şey yoktu. Çünkü, önce kişiye güven veriyordu.
Örneğin, devamlı olarak, “Ülkü akıllı çocuktur,
Ülkü iyi çocuktur.”dediğinde ben küçük de olsam onu mahcup etmek istemiyordum. Son derece sabırlı ve nazik bir kişiydi. Hep, bir şeyin
niçin olması veya olmaması gerektiğini, örneklerle, ölçülü bir dille uzun uzun anlatırdı.
Well, naturally, I’m not the one to tell about his
statesmanship or his career as a military man.
As it is, everyone knows of his genius regarding
these subjects whereas the entire world has
accepted this. I shall tell you of his love for a little
kid and what he felt. Despite the fact I was quite
small, I was very ejected by him. Atatürk had an
incredible talent to get anyone to do anything.
This was because he first instilled a sense of
trust into that person. For instance, he would
constantly say, “Ülkü is a smart kid, Ülkü is a
good kid,” whereas I didn’t want to embarrass
myself even though I was so young. He was an
extremely patient and gentle person in that in
explaining why something needed to be done or
not, he used examples and a moderate tongue.
Atatürk’ten size neler kaldı?
What did Atatürk leave you?
Maddi olarak hiçbir şey. O her şeyi vatanına bıraktı. Parasını İş Bankası’na, Halk Bankası’na,
Türk Tarih Kurumu’na ve Türk Dil Kurumu’na
bıraktı. Sadece “Varislerime şu kadar maaş bağlansın!” diye vasiyet etti. Onlardan biri de benim. Ata’nın vasiyetinde kimler var. Onu tarihi
belgelerde bulabiliriz. Çünkü onlar Atalarının
sevgisiyle büyümüş, vatanını seven insanlar.
O’nu karalamaya çalışanlar ise vatanlarını sevmeyenlerdir diye düşünüyorum. Her şeyleri ile
yalan, sürekli yalan söylüyorlar. Fırsatını bulunca, çıkarları için her türlü hileyi, düzenbazlığı
yapıyorlar. Dindarlık kisvesi altında memleketi
bölmeyi, bir din devleti kurmayı arzuluyorlar.
Gençleri kamplara ayırmak istiyorlar.
Nothing tangible. He left everything to the
country. He bequeathed his fİNANces to İş
Ban-kası, Halk Bankası, to the Turkish History
Society as well as the Turkish Language Society.
However, in his will, he bequeathed that certain
heirs and heiresses receive a certain monthly
salary. I was one of those heirs. Who else was
mentioned in his will? We can find the names
in historical documents, they are people who
love their homeland. Those who try to slander
him don’t love their country. They lie about
everything. They commit all sorts of deceit and
trickery whenever they find the opportunity for
their own gains. Under the guise of religious
garb, they want to divide the country and set up
a religious state. They want to divide the young
people into camps.
Dindarlık saçını başını kapatmak mıdır?
Özellikle biz kadınlar, ona minnet duymak
Is being religious covering one’s head? In
particular, we women must pay our debt of
90
gratitude to him because he gave us our
identity and personality. If we have any value
in society, it is because we owe it to him. The
contemporary Turkish woman’s rights are
the doing of Atatürk.
However, today religious fanatics who pander
women don’t know the value of the political
and social blessing placed upon them. Also,
I believe there is a lot of big money involved
in this business. There are foreign factors
that continue to provoke one another in
order to break up Turkey whereas they send
incredible amounts of money to Turkey for
this purpose. Their goal is to break down and
destroy the secular state of Turkey which
Atatürk established. In its place, they want
to establish a state in accordance with their
viewpoints.
Ülkü, ilkokul kıyafetiyle Ankara’da Atatürkçüğüm’ü özlüyor.
4 Kasım, 1938 (Ülkü ADATEPE Arşivi). Ülkü wearing
her elementary school uniform. She misses her Atatürk.
Nowember, 4th, 1938.
zorundayız. Çünkü, O bize kimlik, kişilik verdi. Toplumda bir değerimiz varsa, bunu O’na
borçluyuz. Çağdaş Türk kadınları, verilen haklar
Atatürk’ün eseridir.
Ancak bugün, yobazların peşinden giden kadınlar, kendilerine verilen siyasi ve sosyal nimetin
değerini bilemiyorlar. Bir de bu işlerde büyük
paralar döndüğü görüşündeyim. Dış etkenler,
Türkiye’yi parçalamak için sürekli kışkırtıcı
çalışmalar yapıyor. Bu iş için Türkiye’ye müt-
Today, some parties use religion as a
political tool in trying to tempt the minds of
a segment of ignorant electorate. Whereas
being religious is something between God
and Man. I’m only going to let God tally
up my good deeds and sins, not the religious
fanatics who go around thinking they are God’s
deputies.
Mrs. Ülkü ADATEPE, do you think that
the youth of Turkey are still committed to
Atatürk’s principles?
I don’t think that today’s youth is laying the
foundation for separatists, but rather, they are
claiming Atatürk’s inheritance as their own and
do so in the future. However, we need to keep
a close eye on İmam Hatip Schools and some
courses where they are brainwashing those
tender young minds. I believe there should not
be any separatism between youths. They should
91
hiş paralar gönderiliyor. Amaçları, Atatürk’ün
kurduğu laik Türkiye’yi parçalamak ve yıkmak
yerine, kendi görüşleri doğrultusunda bir devlet
kurmak istiyorlar.
Bugün bazı partiler dini siyasete alet ederek, bir
kısım cahil halkın aklını çelmeye çalışıyor. Oysa
dindarlık, Allah ile kul arasındadır. Bu dünyadaki sevaplarımın ve günahlarımın hesabını bir tek
Allah’a vereceğim. Yobazlara, kendini Allah’ın
vekili sananlara değil.
Sn. Ülkü ADATEPE, sizce gençler, Atatürk ilkelerine yeterince sahip çıkıyorlar mı?
Gençliğin bölücülere zemin hazırlayacağını
zannetmiyorum. Gençlik Atatürk’ün mirasına sahip çıkıyor, çıkacaktır da. Yalnız şu İmam
Hatip Okulları’na ve bazı kurslara dikkat etmek
gerekir. Orada körpecik çocukların beyinleri yıkanıyor. Gençler arasında bölücülük olmamalı,
diye düşünüyorum. Onlara sevgi vermeli, vatan,
millet, Atatürk sevgisi aşılamalı. Okullar siyasete
bulaştırılmamalı.
Her şey eğitimle başlıyor. Ailede ve okulda eğitim çok önemli. Aydın bir insanın yobazlara
İNANacağını hiç sanmıyorum. Gençlere önerim, herkes üzerine düşeni fazlasıyla yapsın. Art
niyetli insanlara fırsat tanımasınlar. Gençler her
yerde çıkıp fikirlerini savunsunlar. Unutmasınlar ki Atatürk’ün en büyük güvencesi gençlerdir.
1938 sonrasında Küçük Ülkü neler yaptı?
İlkokulu Gazi Orman Çiftliği’nde okudum.
92
Ülkü, Sabiha GÖKÇEN’in kuzeni Ütğm. Fethi DOĞANÇAY ile
1951 yılında dünyaevine girdi. Ülkü married Sabiha GÖKÇEN’s
cousin, 1st Lt. Fethi DOĞANÇAY in 1951. (Courtesy Ülkü
ADATEPE)
be given love and vaccinated with the love of the
homeland, nation and Atatürk. Politics should
not infect the educational system.
Everything begins with education. Education
at school and in the family is very important. I
don’t think that an enlightened person is going
to have any faith in religious fanatics. My recommendation to the youth of Turkey is for them
to do more than what is expected from them.
They should not give any opportunities to those
with the wrong intentions. The young people
of this nation have to take every opportunity to
come out and defend their ideals. They must not
ever forget that Atatürk’s greatest guarantee is
the youth of the country.
Ülkü ve Atatürkçüğüm Haydarpaşa Tren İstasyonu’ndan vapuruna geçerken. (27 Mayıs 1938) Ülkü and Atatürk
while exiting the HaydarpaşaTrain Station to take a motorboat to Dolmabahçe Palace. (May 27th, 1938)
İstanbul’a taşındık. İçerenköy’de oturduk.
Babam beni Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ne
verdi. O okulun müdürü rahmetli Bülent Hanım
Atatürk’ün uzaktan akrabasıydı. O benimle ilgilendi. Ondan başka da ne yazık ki benimle ilgilenen olmadı. Zaten annem, babam çok mütevazi
ve çekingen insanlardı, Çevreyi rahatsız etmek
ve kimseyi yormak istemiyorlardı.
What did Little Ülkü do after 1938?
I attended elementary school at the Gazi Orman
Çiftliği in Ankara. Then we moved to İçerenköy
in İstanbul. My father enrolled me at the Üsküdar
American’s Girl College, whose headmaster,
the late Bülent Hanım was a distant relative of
Atatürk’s. Unfortunately, other than herself,
nobody else showed any interest in me. As it was
my parents were very modest and introverted
folks. They did not want to bother anyone.
93
Siz ilkokul ve ortaokuldayken öğrenci ve öğretmenlerle konumunuz nasıldı?
Öğrenciler, büyükler beni görünce “A..a.. Bakın,
bu küçük Ülkü değil mi?”diye soruyor, şaşkın
şaşkın bakıyorlardı. Ben bu etki ve tepkilere
alışmıştım. Kendi kendime konuşur olmuştum.
Gözlerim dalıp gidiyor ve durgunlaşıyordum.
“Doğru bu Ülkü, Ülkü de, ya Atatürk nerede”
diye sorar oldum. Hiçbir şeyden tat alamıyordum. O küçük bedenim bir vurgun yemişti. Bu
vurguna nasıl dayanacaktı yüreğim. Yıllar geçti,
hep o güzel günleri, anıları ve sıcaklığı arar oldum. O çocukluk zenginliğimi düşledim hep...
Düşlerim, duygularım hep O’nunlaydı.
What was your position with the students and
teachers while you were in elementary and
junior-high school?
The students and adults would stop and stare,
“Aaa, look, you’re Little Ülkü, aren’t you?” I was
accustomed to these impressions and reactions.
I would act as those I was talking to myself, I
would stare out and I would go into a torpid
state. “That’s correct, this is Ülkü, here’s Ülkü,
so where is Atatürk?” Everything seemed so
hollow and tasteless. It was as it my small body
was hit by a truck. How was my heart to endure
this blow. Years passed and I still found myself
searching for those beautiful days, memories
and warmth. I found myself dreaming about the
wealth of my childhood. My dreams and feeling
were always with him.
Sonra ne oldu?
What happened next?
Üsküdar Amerikan Kız Koleji lise birinci sınıftan ayrıldım ve evlendim. İlk evliliğimi Sabiha
GÖKÇEN’in kuzeni olan Üsteğmen Fethi
DOĞANÇAY’la yaptım. Bu evlilikte anne ve babamın arzusu yoktu. Onlar benim okumamı istiyorlardı. Zaman zaman düşünüyorum da anne
ve babamın yoğun baskısı benim evlilik yapmama neden olmuştu. Zira ben Atam’dan aldığım
eğitim gereği baskıya hep karşı koymuşumdur.
Baskı ve zorlama benim için itici olmuştur.
Atatürkçüğüm bana “Hep doğruyu konuş, kesinlikle yalan söyleme, yalan bütün kötülükleri
doğurur! derdi. Sonra “Yalancının evi yanmış da
kimse inanmamış.”öyküsünü anlatırdı.
İlk eşim olan Fethi DOĞANÇAY daha sonraları politikaya atıldı. Türkiye Köylü Millet Partisi’nden milletvekili seçildi. Daha sonra başka
partiye geçtiğini öğrendim; milletvekiliyken biz
ayrılmıştık.
94
I left my studies in my senior high-school year
and married 1st Lt. Fethi DOĞANÇAY, who was
Sabiha GÖKÇEN’s cousin. My mother and father
did not support this marriage but rather wanted
me to stay in school. I sometimes think that the
reason I got married was because of my parents’
constant nagging. As per the education I received
from Atatürk, I had always put up a steady front
to deal with the pressure. I considered pressure
and compulsion to be repulsive. My Atatürk
would say, “Always tell the truth, don’t ever lie,
because lying only leads to evil!” He went on to
tell me the story of the Boy Who Cried Wolf.
Later on, my first husband entered politics,
whereas he was selected to be a parliamentarian
from the Turkish Peasant’s National Party. Later,
I learned he transferred to another party. We had
separated when he was a deputy in Parliament.
Atatürk ve Ülkü, Beyoğlu’nda bulunan Altın Çizme Kundura dükkanından ayrılırken. (Yapı Kredi Arşiv Müzesi)
Ülkü still has the snakeskin shoes that Atatürk bought for her from the Altın Çizme shop in Beyoğlu, İstanbul in 1936.
3. Cumhurbaşkanı Merhum Celal BAYAR benimle ilgilendi. Vefat eden oğlu düğünümde
bulunmuştu. Kızı Nilüfer GÜRSOY benimle ilgili olarak babası Celal Bayar’dan dinlediği
küçüklüğümü ilgilendiren birçok anı nakletti.
Örneğin; Celal Bey’in bir hastalığı anında o sırada kendisi de Savarona Yatı’nda kalıyordu.
Atatürk, geceliğini ona veriyor. Ben o gece Celal
Bey’e masal anlatmışım. İşte bunun gibi anılar...
Bu anıyı bana yıllar sonra bizzat Celal Bey de
anlatarak doğrulamıştı.
Merhum İsmet İNÖNÜ evleneceğimi duyup
bir miktar düğün gideri göndermişti, bunun
dışında ne eğitim ne de sosyal yaşantım ile ilgili bana herhangi bir maddi veya manevi kat-
The 3rd President Celal BAYAR showed interest
in me. His son was present at my wedding. His
daughter Nilüfer GÜRSOY told me several
stories regarding my childhood that she had
heard from her father. For instance, during a
period when Celal Bey was ill, he recuperated on
board the Savarona whereas Atatürk gave him
a pair of his pyjamas to wear. That night, I told
him a bedtime story. There were other memories
as well, but this one was related to me personally
by Celal Bey years later.
When the late İsmet İNÖNÜ learned I was
getting married, he sent some money to defray
the costs. Other than that, he never made any
sort of financial or moral contribution to my
education or social life. This is one of my main
sources of melancholy... As Atatürk’s adopted daAtatürk’le Çocukluğum / My Childhood with Atatürk
95
kıda bulunulmadı. İçimde öyle bir üzüntü var
ki... Atatürk’ün manevi kızı olarak ben Küçük
Ülkü’yü İsmet İNÖNÜ’nün sahipleneceğini,
onu okutup bakımını, yaşantısını sağlayacağı
beklentisi içindeydim. Zira Atatürk’ün, Küçük
Ülkü’ye verdiği sevgiyi ve önemi onun çalışma
arkadaşları gözlemliyor, izliyor ve biliyorlardı.
Bu gerçeğe en çok merhum İsmet Bey tanıktı.
Ama nedendir bilmem bana yetkililerce sıcak
ilgi gösterilmedi, ne yazık ki!.. Bunun nedenini
düşünüyorum ve hala üzülüyorum.
ughter, Little Ülkü, I always had the expectation
that İsmet Bey was going to take me under his
wing and provide assistance when it came to
my education, care and lifestyle. This was only
natural as his close compatriots saw and knew
for themselves the love and importance that
Atatürk gave me. It was İsmet Bey who saw this
the most. However, for reasons unknown to
me, officially, they never showed any sort of real
attention towards me. No matter how much I try
to figure it out, I still am blue.
Okullara, kurumlara giderek Küçük Ülkü’nün
anılarını anlatıyormuşsunuz? Neden, ne zamandan beri bu çalışmayı yapıyorsunuz?
Do you tell about the memories of Little Ülkü
whenever you visit schools and institutions.
For what reason and since when have you been
making these visits?
Altı yedi yıldır bu çalışmalar içindeyim.
Atatürk’ün ulusu için yaptığı hizmetleri ve ayrıca son zamanlarda birtakım kendini bilmez
türedilerin dini siyasete alet ederek Türk kadınının çağdaş, yenilikçi ve özgür imajını yıkmak
istemeleri, Türk kadınını ikinci sınıf bir insan
olarak görmeleri beni fazlasıyla üzdü. Bu nedenle Atatürk’ün ilkelerini, Türk kadınına, insanına
hizmetlerini anılarımla bütünleştirerek okullarda, kurumlarda anlatarak huzur buluyorum.
“Bu benim görevim.” diyorum. Öğrencilerin,
öğretmenlerin ilgisinden anlıyorum ki Atatürk’e
karşı büyük bir sevgi ve saygıları var. Zira Türk
milleti vefakardır. Ona hizmet edeni unutmaz.
Öğrencilerin çok ilginç soruları ile karşılaşıyorum, sorularını yanıtlarken bazen gözlerim
doluyor. “İşte her biri, bir Atatürk!” diyorum.
Bütün Türk çocuklarıyla gurur, öğretmenleriyle de onur duyuyorum. Bu çocuklar Atatürk’ün
sevgili çocukları; bu öğretmenler, “Yeni nesli
emanet ettiği öğretmenler!” diyorum.
96
I’ve been calling on schools and state institutions
for the past six or seven years now. Well, I was
getting too upset with seeing those who made
Turkish women second class citizens as well as
those who wanted to destroy the contemporary,
innovative and free image of Turkish women by
using religion as a political tool. For this reason,
I find tranquility in bringing my memories
together with Atatürk’s principles and his service
to Turkish women and people and explaining all
these at the schools and institutions I visit. I tell
myself that “This is my duty.” From the attention
they demonstration, I perceive the great love
and respect that the students and teachers have
for Atatürk. Because Turkish people are loyal
and don’t forget who served them. Sometimes
the students pose such interesting questions
that my eyes well up. I say, “Every one of them
is an Atatürk!” I hold the highest level of pride
for our kids and the highest level of honor for
their teachers. I say, these children are Atatürk’s
children and these teachers are “The teachers
entrusted with the new generation!”
Sn. Ülkü ADATEPE, ‘En Başarılı 100 Bayan’a
ödül verildi. Bunlardan biri de sizdiniz. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?
Evet... Haziran 2001’de İstanbul Bayrampaşa
Belediyesi “Alanlarında En Başarılı 100 Kadın”a
ödül verdi. Bunlardan biri de bendim. Çalışma
alanım “Atatürk’ün Çocuk Sevgisi ve Gençlere
Güveni” idi. Okullarda, kurum ve kuruluşlarda
bu konuda sürekli görüşmeler yapmaktayım.
Amacım, birikimimle Atatürk’ün insani yönünü, çocuk sevgisini anlatmak, anılarımı topluma
aktarmaktır.
Mrs. Ülkü ADATEPE, you were selected as one
of the ‘Most Successful 100 Women’ in Turkey.
What do you have to say about this?
Well, the Municipality of Bayrampaşa, Istanbul
presented awards to the ‘100 Most Successful
Women’ in June, 2001. One of those was me,
whereas my field was “Atatürk’s Love for
Children and Trust in Youth.” I am constantly
holding interviews on these subjects at schools,
institutions and establishments. My goal is to
to tell about Atatürk’s humane side, his love for
children and to convey my memories to society.
Yerel yönetimlerin bu tarz çağdaş düşünmeleri
ve beni alanımda başarılı görmeleri beni duygulandırdı. Bu ödül töreninde katılımcı bayanlar
bana fazlasıyla ilgi ve yakınlık gösterdiler.
It pleases me to no end to have local administrators
consider me successful in my field and for them
to uphold this type of contemporary thinking.
The other women participating in this awards
ceremony showered me with enough endearment
to last a lifetime.
İnsanların düşüncelerinin açık ve çağdaş olması
sevindiricidir. Çağrılacağım bu tür her ortamda
bulunmak, “Atatürk’le anılarımı” anlatmak istiyorum.
It is pleasing to know that people think openly
and contemporarily whereas it is my utmost
desire to tell of my memories with Atatürk at all
such functions.
Sn. Ülkü Hanım, Atatürk’ün o çocukluk anılarınızdan sizde kalan, unutamadığınız çok
önemli bir başka anı var mı?
Mrs. Ülkü ADATEPE, do you have any
Unforgettable memories from your childhood
of Atatürk?
Var tabi. En önemlisi Atatürk’ün çok şık giyindiği, etkileyici olduğu, Türkiye’de o zamanlar moda denen tutku yokken onun bu kadar
uyumlu, ahenkli ve zevkli giyinmesi beni bir
çocuk olarak bile etkilerdi. Ben zaman zaman
onunla ilgili müzeleri geziyor, onun giyim ve
kuşamını özlemle, tutkuyla izliyor ve geçmişi
düşlüyorum.
Of course I do... The most important is just how
much he affected even a child my age with the
impressive and chic outfits he wore. The point
I’m trying to make is that he made a fashion statement when there was no such thing in
Turkey at the time as fashion. Occasionally I
visit museums that are dedicated to him whereas
I dream of the past as I gaze at the clothes he
wore with longing.
Ne kadar da güzel taşırdı bu giysileri, diyorum.
Atatürkçüğüm özenli giyinir, boy aynasının
I say to myself, “He really knew how to dress
himself.” He would dress with care, pose in front
97
önünde uzun süre kendisini izler, nutkunu okur,
hatalarını kelime kelime tekrarlar, düzeltirdi.
Bugün anlıyorum ki; O, Türk Ulusu’na olan saygısından olacak ki hatasız konuşur ve güzel giyinirdi. Hem kendisine ve hem de temsil ettiği
yüce ulusuna olan saygısı bunu gerektiriyordu,
diye düşünüyorum.
Hatırladığım veya anlatılan o kadar çok anı var
ki onlar zaman zaman bir tesbihin taneleri gibi
hafızama bir bir yerleşiyor. Örneğin Sn. Sabiha
GÖKÇEN’in bana anlattığı çok önemli bir anı;
Dolmabahçe’de tedavi gören Atatürk’ün hastalık seyri ağırlaşır. Benim onunla görüşmem
kısıtlanır. İşte ben o zaman Atatürk’le olan görüşmemin kısıtlanmasını protesto edermişim.
Bulunduğum odadaki kül tablalarını veya diğer eşyaları yere veya denize fırlatıyormuşum.
“Atatürkçüğümü göreceğim!” diye diretiyor,
çocukça tepki gösteriyormuşum. Benim bu tavrım orada bulunanları çok etkiliyormuş, hüzün
ve üzüntüyle izliyorlarmış, beni sakinleştirmeye
çalışıyorlarmış. Çünkü Atatürk’ün bana sevgiyle
bağlılığı kadar ben de ona sevgi, saygı ve tutkuyla bağlıydım.
Atatürk’ün fiziki özelliklerini anlatır mısınız?
O bir bütün olarak mükemmeldi. Giyimi, davranışı konuşması ve masmavi gözleri ile bana
kadife gibi yumuşak ve sevecen bakardı. Bir de
elleri ve ince uzun parmakları ile benim minicik
ellerime dokunduğunda bana güven ve gurur
veriyordu. Sevimli bakan, keskin mavi gözleri,
sarı saçları ve sımsıcak elleri ile benim minik
düşlerime taht kurdu adeta.
98
of his dressing mirror, watching himself while
rehearsing the latest speech he wrote, repeating
it over and over and correcting the mistakes as
he went on. Today, I understand that he had
such immense respect for the Turkish nation
that he dressed immaculately and gave fabulous
speeches. I believe this was de rigour and it was
a direct connection to the respect he held for the
exalted nation he represented.
Did you ever see Atatürk upset and angry?
No. He was someone who knew how to suppress
his feelings, and what manner to speak while
talking with certain individuals, to think before
he spoke, and to take decisions. I don’t ever
remember seeing him upset, angry or furious.
In fact, he always honored children and young
people, while conveying a sense of love and
praise. Tolerance was a passion of his.
There were many photographs taken of you
with Atatürk on trips, during ceremonies
and around dining tables. Were you together
during his illness?
Well, I was with Atatürk during all his studies.
This togetherness continued from the start of his
illness to the end, whereas he tried not to make
his condition obvious to me. As I mentioned
before, he did not want me to be sad, to cry or
to be depressed.
Can you explain Atatürk’s physical features?
He was synonymous with wholesomeness. His
clothes, the manner in which he spoke, looking
at me with his soft, affectionate blue eyes. He
instilled a sense of trust and pride whenever
he touched my tiny hands with his hands and
slim long fingers. It was as if he ornated my tiny
dreams with his sharp blue eyes and blond hair.
Atatürk’ü kızgın, sinirli gördünüz mü?
Hayır. O duygularını bastırmasını, kiminle nasıl
konuşulacağını bilen, düşünerek konuşan, karar
veren biriydi. Onu sinirli, kızgın, öfkeli hatırlamıyorum. Hele çocuklara, gençlere hep sevgiyle, değer vererek, onurlandırarak yaklaşıyordu.
Hoşgörü O’nun için bir tutkuydu.
Atatürk’ün fotoğraflarında sizi hep O’nun
yanında görüyoruz. Gezilerde, törenlerde, yemeklerde. O’nun hastalığında da Atatürk ile
birlikte miydiniz?
Doğru, her zaman, her çalışmasında ben Atam’la
birlikteydim. Hastalığının başlangıcından sonuna kadar bu beraberlik devam etti. Atam, bana
hastalığını belli etmemeye çalışıyordu. Benim
üzülmemi, ağlamamı, sıkılmamı istemezdi. Bu
konuya daha önceki anılarımda değinmiştim.
Ülkü Hanım, Atatürk’ü rüyanızda hiç gördünüz mü?
Çocukluğumun o yalnızlığı karmakarışık. Daha
önceki anılarımda değindim. Onu kaybetmek,
çok sevdiğim bir dostumu, çocukluğumun o temiz duyguları içinde O’nu yitirmek çok zordu.
Yokluğunu kabul etmek, O’nunla dolu günler...
Aylar... Yıllar... Düşlerimde, hayal kurgularımda
donuk yıllar. Geçmişten geleceğe nice yıllar...
Yıllar geçtikçe, gençlik ve olgunluk çağlarımda
o birikimler bir volkan alevi olup göz yaşlarımla
bütünleşiyor zaman zaman. Uykularımda rüyalar bölük pörçük, çocukluk günlerim anılarımda
birer belgesel sanki. O zaman rüyaları bir gerçek
gibi algılıyor, hiç bitmesin diye düşünüyorum
hep...
Do you have any other recollections to share
with us?
I have got so many recollections that each of
them are affixed to my memory like so many
rosary beads. For instance, there is a moment in
time that was related to me by my sister, Sabiha
GÖKÇEN; Atatürk, whose illness steadily
worsened, was being treated in Dolmabahçe Palace, whereas my visits with him were limited.
Apparently, I had a tendency to protest those limited visits with Atatürk by throwing items in
the room I was in, such as ashtrays, either onto
the floor or into the sea. Insisting, “I’m going
to see my Atatürk!,” I threw a temper tantrum
while those watching were very affected by my
behavior, and tried to calm me down. Because
Atatürk was as endeared to me as I was to him.
Ülkü Hanım, have you ever seen Atatürk in
your dreams?
As I mentioned before, the loneliness I experienced in my childhood was traumatic. Believe
me, it was very difficult losing him, a friend I
loved very much, to lose him within the scope of
the pure feelings of my childhood. In trying to
cope with his absence, I lived a nightmare that
lasted days, months, years... My dreams literally
froze during those years. All those years that
went from the past into the future.
As the years passed, the accumulation of my
adolescence erupted like flames from a volcano
and occasionally mixed with my teardrops. I
dreamt broken dreams whereas the memories
from my Childhood days were as if I were
watching old-fashioned newsreels. That’s when I
perceive my dreams to be real and I always wish
that they would never end.
99
SN. SABİHA GÖKÇEN’LE
RÖPORTAJ
AN INTERVIEW WITH
SABİHA GÖKÇEN
“Ben anılarımın doğruca yazılması, anlatılması ve okunmasından yanayım. Basında ve televizyonlarda zaman zaman gerçeği yansıtmayan konuların işlenmesi beni üzüyor ve rahatsız
ediyor. Siz yazacağınız kitapta lütfen doğruları
yazın. Bu anılar birer tarihi değerdir. Geleceğe,
doğru ve yanlışsız bilgiler aktarın. Şu an, yaşlı ve
hastayım. Ama doğruları anlatmak benim görevimdir. Çünkü bunlar tarihi bilgiler ve anlatımlardır. Siz, benim anlatacaklarımı lütfen doğru
yazın.
“I think that my memories should be written,
explained and read correctly. Occasionally,
subjects covered in the press and media don’t
reflect the truth, which really irritates me.
Please write the truth in your book because each
memory possesses historical value... Convey true
and error-free information into the future. Right
now, I’m elderly and ill but it is my duty to tell
the truth because this is historical information
Evet! Atatürk çocukları çok severdi. Onlara
yarınların büyükleri gözüyle bakardı. Ondaki
çocuk sevgisi çocuklara yardım, ilgi ve geleceğe
hazırlamaya dayalıydı.
Atatürk, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Zehra
ve Rukiye adlı iki çocuğu Çocuk Esirgeme
Kurumu’ndan (Himayetül Etfal) alarak eğitimlerini ve bakımlarını sağladı. İstanbul Çocuk
Esirgeme Kurumu’ndan Zehra, Konya Çocuk
Esirgeme Kurumu’ndan Rukiye’yi aldı. Atatürk
hayattayken Zehra, İngiltere’den yurda dönerken öldü. Rukiye eğitildi. Ev hanımı olarak yaşamını sürdürdü. Bir subayla evlendi. Düğünü
Dolmabahçe Sarayı’nda yapıldı. Onun evlatlarından ben, sonradan ünlü bir bilim kadını olan
Prof. Afet İNAN. Ayrıca Nebile diye bir kız var.
Onun da eğitimi ile ilgilendi. Bir hariciyeci ile
evlendi. Düğünü Ankara Palas’ta yapılmıştır.
Atatürk, korumaya muhtaç birçok Türk çocuğunun da eğitim görmesini sağladı. Örneğin;
Sığırtmaç Mustafa’yı tanıyor. Hasta ve bakıma
muhtaç olan bu çocuğu tedavi ettiriyor. Sonra
Mustafa’nın okuması için ona yardımcı oluyor,
100
Sabiha GÖKÇEN’in bu imzalı fotoğrafı, 1936 yılında
Rusya’daki Koktebei Planör Kampı’ndan gönderilmiş. “Çok
sevgili Vasfiye’ciğime, ilk uçman olduğum senenin hatırası,
Sabiha.” (Ülkü ADATEPE Arşivi) Sabiha GÖKÇEN sent this
photo from the Koktebei Glider Camp in Russia in 1936. “Dear
Vasfiye, a souvenir of my first year in the sky, Sabiha.”
Ülkü, Annesi Vasfiye ve Sabiha GÖKÇEN, Türk Hava
Kuvvetleri’nde hizmette bulunan Gotha 145A tipi eğitim uçağın önünde. Ülkü, her mother Vasfiye and Sabiha GÖKÇEN
posing in front of a Turkish Air Force Gotha 145A trainer.
(Courtesy Ülkü ADATEPE).
Askeri okulda eğitim görüp harp okulunu bitiren
Mustafa’yı en son binbaşı rütbesindeyken görmüştüm. Şimdi nerede ve ne durumda olduğunu bilmiyorum. Atatürk, Mustafa gibi birçok çocuğun sağlığı ve eğitimi ile de ilgileniyordu.
Çocuklardan biri de Küçük Ülkü’ydü. Ülkü’nün
annesi Vasfiye Hanım önce Atatürk’ün annesinin, sonradan da kız kardeşi Makbule Hanım’ın
yanında kalıyor. Atatürk, Vasfiye Hanım’ı
Atatürk Orman Çiftliği’ne yerleştiriyor. Tren
istasyon şefi ile evlendiriyor. Doğan çocuklarına “Ülkü” adını Atatürk veriyor. Böylece doğumundan beş yaşına kadar Ülkü, Atatürk’le birlikte oluyor. Ülkü’nün bugün anlattıklarının bir
bölümü çevresinin ona anlattıkları, naklettikleri
bilgilerdir. Çünkü o küçük bir çocuktu. Ama
biz; ben ve Afet İNAN yetişkindik. Tüm anıları
canlı tablo gibi hatırlıyoruz. Atatürk biz manevi
and explanations we are dealing with here. Yes,
Atatürk adored kids. He looked after them as he
percieved them as the adults of tomorrow. His
admiration for children was based on preparing
assistance, interest and a future for them. After
the War of Liberation, Mustafa Kemal Paşa
took two young girls, Zehra and Rukiye and
enrolled them in the Himayeti Etfal (Orhanage
Society), covering their education and health
care expenses in the process. Zehra was enrolled
in the Istanbul Branch Orphanage and Rukiye
was put into the Konya Branch Orphanage.
Zehra passed away while Atatürk was still alive
on her way back from England, whereas Rukiye
received an education, married an officer and
became a housewife. Their wedding was held at
Dolmabahçe Palace.
Besides them, there was also the famous scientist
Prof. Afet İNAN, as well as myself. In addition,
there was another girl named Nebile, whose
education was looked after. She was married to
a foreign service officer and their wedding was
held at the Ankara Palas in 1929.
Atatürk provided for the education for a number
of Turkish children who needed patronage. For
instance, he met an sickly little shepherd boy,
Sığırtmaç Mustafa, and provided for his treatment. Later on, he aided Mustafa with his schooling. I last saw Mustafa, who had completed his
military school and war academy training, when
he was a major. Unfortunately, I’ve since lost
track of him, but I do know that Atatürk showed
attention to the health care and education of a
number of kids like Sığırtmaç Mustafa.
101
Atatürk’ün manevi kızı Afet Hanım’ın Ülkü’nün annesi
Vasfiye’ye gönderdiği imzalı kartpostal. Atatürk’s adopted
daughter, Afet sent this undated postcard to Vasfiye.
çocuklarını Türk çocuklarının bir simgesi olarak görüyordu. O çocukları çok sever, gençlere
güvenir, onlarla onur duyardı. “Gençler ve çocuklar yetenekleri ölçüsünde eğitilsinler.” derdi. Okulların, sanatsal kuruluşların, tiyatroların
yurdumuzda açılmasını, sayılarının artırılmasını
istiyordu. Bilindiği gibi Atatürk; “Cumhuriyetin
temeli kültürdür.” diyerek kültüre verdiği önemi
anlatmak istemiştir.”
Sabiha GÖKÇEN; Atatürk’ün manevi kızlarındandır. Atatürk
onu yeteneği doğrultusunda yetiştirmiş ve dünyanın ilk kadın
savaş pilotu olmuştur. 15 Kasım 2000 tarihinde yapılan bu
röportajdan az bir müddet sonra 22 Mart 2001 tarihinde Sn.
Sabiha GÖKÇEN’i kaybettik. Kendisini rahmetle saygı ile anıyoruz.
102
One of his children was Little Ülkü, who mother, Vasfiye, first lived with Atatürk’s mother,
then later on, with his sister, Makbule. Atatürk
settled Vasfiye Harum down in the Atatürk
Orman Çiftligi in Ankara whereby he married
her off to the chief of the local train station,
Tahsin Bey. Atatürk named the yet to be born
baby, Ülkü. Thus, from the time she was born
until she was five years old, this little child Ülkü
was together with Atatürk. Because she was just
a little girl, the great majority of the memories
she shares with others today were related to her
by others in Atatürk’s closest circle. However,
both Afet İNAN and I were adults, whereby
we remembered all the memories like a living
painting. Atatürk considered his adopted
children as a symbol of Turkish children. He
loved children very much, instilled much trust
in them and was proud of them as well. He once
said, “Have the young people of our country
educated according to their skills and talents.”
He wanted to increase the number of schools,
and fine arts establishments as well as to open
more stage theaters in our country. As it is
known, when Atatürk said, “The foundation of
the Republic is culture,”he wanted to explain the
importance he gave to cultural affairs.”
This interview was conducted on November 15th, 2000. Sabiha
GÖKÇEN passed away shortly after on March 22nd, 2001 at
the age of 88. As the world’s first military woman pilot, Atatürk
ordered her to make a six-day goodwill tour of the Balkans in
June, 1938 in a Consoldiated Vultee V-11 GBT light bomber.
GÖKÇEN was to fly more than 20 types of motorized aircraft
and gliders throughout her career.
GEÇMİŞTEN GELECEĞE
HAVACILIK
AVIATION FROM THE
PAST TO THE FUTURE
Öğretmenimiz, geçen Salı okulumuzda Atatürk
ve Havacılık konulu bir serginin açılışı olduğunu
söyledi. Havacılık ve Atatürk’ü daha iyi anlamamız için bu sergiye gitmemiz gerektiğini anlattı.
O an düşündüm. Atatürk’ün havacılıkla ne ilgisi olabilirdi? Havacılık havacılıktır. Atatürk çok
iyi bir askerdi ama kitaplardaki resimlerde hep
askerlerin başında komutanlık ederken görünüyordu. İçimden hemen sergiye gitmek, her şeyi
okumak ve anlamak geldi. Artık akşamı iple çekiyordum.
Last Tuesday, our teacher told us that an
exhibit was opening that evening at our school
entitled Atatürk and Aviation,* saying that we
should attend it in order to better understand
Atatürk and aviation. Just then, I wondered to
myself, what could Atatürk have anything to
do with aviation? I mean, aviation is aviation.
Atatürk was a very fine military man but the
pictures in our schoolbooks always showed him
commanding his soldiers. Something told me to
attend this exhibit and try to read and understand
everything. Now I was looking forward to the
evening.
Nihayet akşam olmuştu. Büyük bir merakla sergiye gittim. Duvarlara dolu resimler asılmıştı.
Resimlerin altında açıklamaları vardı. Önümde
kocaman bir tarih vardı. Cumhuriyet’in ilk
yıllarındaki uçaklar ile şimdiki uçakların arasında dağlar kadar fark vardı. Sırf uçaklarda mı?
İnsanların kıyafetleri de çok değişikti. Günümüze
gelinceye kadar her şey ne kadar çok gelişmişti.
Resimler arasında dolaşırken aklıma seyrettiğim
savaş filmleri ve çizgi filmler geldi. Hepsinde
savaşlar havada başlıyor ve havacılıkta gelişmiş
olanlar savaşı kazanıyorlardı. O an Atatürk’ün
ne kadar ileriyi gören bir insan olduğunu anladım. Önünde durduğum resimde kocaman harflerle ‘İstikbal Göklerdedir’ cümlesi yazıyordu.
Ah Atam! Sen ne akıl küpüymüşsün! Yıllar önce
bu sözlerin ile, bir ülke için havacılığın ne kadar
önemli olduğunu milletine anlatmak istediğini
şimdi daha iyi anlıyorum. Ah Atam! Seni ben
çok iyi anlıyorum. Hatta bütün çocuklar seni anlıyor ve çok seviyorlar. Ama ne oluyorsa büyüyünce içlerinden bazıları değişiyor. Ben bunları
bir türlü anlayamıyorum. Günümüzde hala
Finally, evening arrived and my family and
I went to the exhibit with great anticipation.
Pictures were hung all over the walls and they
had explanations under them. In essence, there
was a mass of history staring us in the face. For
one, I could easily tell that there was a world of
difference between the aircraft used during the
first years of the Republic and today’s aircraft.
And it wasn’t only the airplanes. Clothing styles
had gone through immense changes as well.
For some reason, war films and cartoons came
to my mind while we were wandering amongst
the pictures. In all of them, wars started in the
air whereby those who were more aviationminded always won the wars. It was then that I
understood that Atatürk was someone who really
foresaw the future. I saw the words, “The Future
Lies in the Skies”In big letters under the picture
I had stopped in front of. Well, Atam! You were
really an intelligent person! With these words
you spoke so many years ago, I now have a better
understanding that you wanted to convey to the
people just how important aviation was for a
103
kızlarını okula bile göndermeyenler var. Sen ki,
yıllar önce kendi kızını okutup, onun pilot olmasını arzu ederek insanlara eğitimin ve havacılığın
önemini gösterdin. Türk Milleti’ne örnek oldun.
Türk Havacılık Tarihine Sabiha GÖKÇEN adı,
“Dünya’nın İlk Kadın Askeri Pilotu” olarak altın
harflerle yazıldı.
Canım Atam! Sakın üzülme. Senin yolundan
sapanlardan çok, senin yolundan gelen milyonlarca genç var. Günümüzde bir çok güzel okulları bitiren, önemli görevler yapan genç kızlarımız
var. Sayende Sabiha GÖKÇEN’i örnek alan ve
izinden giden bir çok kadın pilotumuz yetişti.
Hatta başarılarını dünyada bile kanıtladılar.
Ben kendimi bildim bileli tek bir çocuğun yerinde olmak istemişimdir. Kim mi? Diğer kızın küçük Ülkü! Senin Ülkü ile el ele dolaşmanı, onunla denize girmeni, ona yazı yazmasını öğretmeni, her 10 Kasım’da televizyondan seyrederek
büyüdüm. Bütün kitaplarda küçük Ülkü’ye alfabeyi öğreten resimleri gördükçe onun dünyanın
en şanslı çocuğu olduğunu düşünmüşümdür.
Hatta ablası Sabiha GÖKÇEN’le defalarca uçtuğunu, gökyüzünde kuşlar gibi süzüldüğünü öğrendiğimde daha çok yerinde olmak istedim.
Sevgili Atam, sen yıllar önce sanata ve sanatçıya
ne kadar değer verdiğini göstermek için çok sevdiğin kızın Ülkü’nün balerin olmasını istedin.
Herhalde sırf senin isteğin üzerine balerin olmasını istemedin. Ülkü’deki yeteneği görüp onun
çok yetenekli bir balerin olacağını düşünerek
arzu ettin.
Canım Atam, senin küçük Ülkü’n büyüdü, ama
hiç yaşlanmadı. Yıllardır çağdaş Türk kadınını
en güzel şekilde temsil ediyor. Cumhuriyet dö104
nation. Well Atatürk! I understand you better
now. In fact, all the children understand you
and love you very much. But for some reason,
some of them change when they grow up. I
just can’t understand them. Even today, there
are still those who don’t send their daughters
to school. What you did is send your daughter
to school, encourage her to become a pilot
and showed the people the importance of
education and aviation. You were an example
to the Turkish Nation. Sabiha Gökcen wrote her
name in the golden pages of aviation history as
the World’s First Woman Combat Pilot. Dear
Atatürk! Please don’t be sad. Though there are
those who have deviated from your path, there
are millions of young people who are steering
your course. Today, there are numerous young
ladies who have completed their education and
are carrying out important jobs. Thanks to you,
there have been a number of women pilots who
have taken their cue from Sabiha GÖKÇEN. In
fact, they have proven their success throughout
the world.
If I was to be any child in the whole wide world,
do you know who that would have been? It
would have been your other daughter, Little
Ülkü! I have grown up seeing you and little Ülkü
walking hand in hand, at the seashore, teaching
her how to write every November 10th since I
can remember. Whenever I see pictures in all
the books of you teaching Ülkü the alphabet,
I always thought she was the luckiest child in
the world. In fact, when I learned that she flew
several times with her elder sister Sabiha, drifting
around the sky like birds, this made me want to
be in her place even more.
Dear Atatürk, you wanted that little girl you
loved dearly, Ülkü, to become a ballerina in order
to show the value you placed on art and artists.
You didn’t want her to become a ballerina just
for the heck of it. Most likely, you wished for her
to become a ballerina because you sensed that
she possessed talent and you figured she would
make a talented ballerina.
neminde yetişen bütün kız çocukları Ülkü’yü
örnek aldılar. Büyüdüklerinde de çağdaş Türk
kadını olan Ülkü ADATEPE’yi örnek aldılar. O
Cumhuriyet kadınlarına her zaman önder oldu
ve olmaya da devam edecek.
Sergideki son resmin önüne geldiğimde kafam
çok karışmıştı. Gözlerimi kapadım. Kendimi
bulutların arasında uçuyormuş gibi hissettim.
Uçmak için kuş mu olmak gerekiyordu? Kuş
olamayacağıma göre, hayallerimi ancak havacılık eğitimi alırsam gerçekleştireceğimi düşündüm. Gelecekte ne olacağımı şimdiden bilemiyorum. Hangi mesleği seçeceğime daha karar veremiyorum. Ama bir şeyden çok eminim.
İleride havacılıkla ilgili bir eğitim almasam bile,
havacılık hayalleri olan insanlara bir şekilde yardım edeceğim.
Havacılığımızın gelişmesi için elimden ne gelirse yapacağım. Çünkü ben, Ata’sına bağlı bir
Türk Çocuğuyum. Bana da bu yakışır.
Özlem KARADAĞLAR 4/B Yeşilköy 2001 College
* Atatürk ve Havacılık sergisi, 23 Mart-30 Nisan, 2004 tarihler
arası Stuart KLINE tarafından düzenlendi.
Dear Atatürk, your little Ülkü has grown up,
but she hasn’t aged a bit. For years, she has
represented contemporary Turkish women in
the finest manner. All the girls who grew up
in the Republican period took their cues from
Ülkü. When they grew up, they took their
cues from Ülkü ADATEPE, who is a modern,
contemporary Turkish woman. She has always
been the leader of Republican women and will
continue to be so in the future.
Frankly, I was a bit confused when I stood in
front of the last photograph of the exhibit. I
closed my eyes and felt myself drifting amongst
the clouds. Was I supposed to be a bird in order
to fly? Then I thought that because I wasn’t a bird,
the only way I was going to realize my dreams
were if I took up courses in aviation. I cannot tell
you what I going to do when I grow up and haven’t yet decided what occupation I’m going to
take up. However, one thing is for certain; even
if I never attend any aviation courses, I shall
aid those who have dreams of working in the
aviation field. I am going to do everything I can
to help develop aviation in my country. Because
I am a Turkish child bound to the principles of
Atatürk. This is only fitting for me.
Özlem KARADAĞLAR 4-B / Yeşilköy 2001 College
* The “Atatürk and Aviation” exhibit was organized
by Stuart KLINE March 23 - April 30, 2004.
105
ANILARDAN
DERLEME
A COMPILATION
OF RECOLLECTIONS
SIĞIRTMAÇ MUSTAFA
SIĞIRTMAÇ (HERDSMAN) MUSTAFA
Atatürk tarafından 1929 yılında himaye altına
alınıp okutulan Yalovalı Sığırtmaç Mustafa anlatıyor:
In 1929, Atatürk took a young herdsman of
Yalova named Mustafa under his wing and put
him through school. This is his story:
“O zaman daha sekiz yaşında idim. 1929 yılının
yaz ayları içinde (15 Eylül) bir gündü... Sığırları
otlata otlata çiftliğe geliyordum. Derken, uzakta
yirmi kadar atlı belirdi. En öndeki atlı bana doğru geliyordu. Yaklaşınca atından indi; çiftliğe
nereden gidildiğini soruyordu.
Elimle işaret ettim:
“At the time I was eight years old. It was a
midsummers’ day (September 15th) in the year
1929... I was headed towards the farm while the
cattle were grazing when off in the distance I
made out about 20 men on horseback... The
horseman out in front was coming towards me
and dismounted as he approached. He asked me
which direction the farm was.
- Siz, yanlış yoldan gelmişsiniz. Çiftliğin yolu,
şuradadır!
I pointed with my hand: “You came the wrong
way. The way to the farm is that way!”
Bu atlı, benden adımı öğrenmek istedi:
- Mustafa! diye cevap verince gülümsedi:
- Benim de adım Mustafa... Demek adaşız!
This horseman then asked me my name:
“Mustafa!,” I said and he smiled. “My name’s
Mustafa, too, so, I reckon we have the same
name!”
Sonra birdenbire:
- Gazi’yi tanır mısın? diye sordu.
Then suddenly: “Would you recognize the Gazi
if you saw him?” he asked. “I wouldn’t recognize
106
- Tanımam! dedim.
- Onu sever misin?
-Severim!
-Niçin seversin?
-Paşa olduğu için severim!
Tekrar gülmeye başladı. Ben, cılız, çelimsiz,
hasta bir çocuktum. “Şu adam, benimle eğleniyor galiba” dedim. Fakat O, sorularının arkasını
kesmiyordu; bir aralık sordu:
- Sen, ne iş görürsün?
- İşte şu gördüğün sığırları güderim!
- Ne kazanırsın?
- Ayda üç lira...
- Peki, söyle bana, ayda üç lira, senede kaç lira
eder?..
Kendisinin ve yanımdakilerin yardımıyla, ayda
üç liranın bir senede ne ettiğini hesaplayarak cevap verdim:
- Otuz altı lira eder!
- Sana bu otuz altı lirayı versem, ne yaparsın?
- Hiç!...Almam ki...
- Neden almıyorsun?
- Otuz altı lira çok para...
Sonra biraz düşünerek ekledim:
- Neden aldın diye sorarlar...
Tanımadığım yolcu, tekrar gülümseyerek:
- Aferin oğlum, dedi, böyle olmalı... Fakat, bu parayı yol gösterdiğin için veriyorum sana. Kimse
bir şey demez!
Hâlâ benimle alay edildiğini sanıyordum. Otuz
altı lirayı kabul etmeye bir şartla razı oldum.
Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa’nın ilk tanıştıkları
sıralarda çekilen fotoğrafı. This photo was taken shortly after
Mustafa Kemal met Herdsman Mustafa.
him,”I replied.
“Do you love him?”
“Ilove him.”
“Why do you love him?”
“Because he’s a general!”
He started to laugh again. I was a puny, weak,
sick child. I said to myself, “I think this guy
is messing with my head.”But his questions
wouldn’t stop coming. At one point, he asked
me, “So, what do you do?”
“Well, I herd these cattle you see here!”
”How much do you earn?”
“Three liras a month...”
107
Yolda yemek için getirdiğim yarım okka kadar
ceviz vardı:
-Bu cevizleri alırsan, ben de senin paranı alırım!
dedim.
O, bana bir avuç para verdi, ben ona bir avuç
ceviz verdim. Böylece ödeşmiş olduk.
Ayrılacağı sırada, tekrar adımı sordu:
-Mustafa, dedim.
-Benimki de Mustafa, ama, dedi, yanında
“Kemal”i var. Mustafa ile Kemal, bir araya gelirse ne olur?
Küçük kafamın içi birdenbire karıştı. İlk defa
olarak kendime:
- Sakın, dedim, bu atlı; Mustafa Kemal Paşa olmasın?
Sonra etrafındakilerin ona karşı gösterdikleri
saygılı hareketleri hatırlayarak kararımı verdim:
“So tell me, three liras a month, how much does
that make in one year?”
With his help as well as that of his fellow
horsemen, we figured out how nuch three liras
a month would be for “one year:
“It makes 36 liras!”
I’ll give you that 36 liras, what would you do?”
“Nothing!.. I wouldn’t take it...
“Why wouldn’t you take it?”
“36 liras is a lot of money, that’s why!”
Then I thought about it a little more and added,
“What if they asked,
“Where did you get that money?”
This traveller whom I didn’t know laughed
again: “Good for you, son, that’s the way it ought
to be,” he said. “But I’m giving you this money
for showing us the way! Nobody would say a
thing!”
- Odur!...Odur!...Gazi Paşa’dır! Ama, kendisine
onu tanıdığımı belli etmedim.
I thought he was still making fun of me. I accepted
the 36 liras under one condition. I had a half kilo
of walnuts with me to eat along the way:
Giderken sordu:
- Beni, başka bir yerde görsen tanır mısın?
“If you take these walnuts, then I can take your
money,” I said.
Başımı salladım:
- Tanımaz mıyım ya... Sen Gazi Mustafa Kemal
Paşasın!
Atlarını dörtnala sürüp gittiler. Ben de sığırlarımı alarak çiftliğe döndüm.
Ertesi gün (16 Eylül) kaplıcalara çağırdılar.
Kapıdan içeri girince, hiç şaşalamadım. Hemen
gidip elini öptüm:
108
He gave me a handful of money and I gave him
a handful of walnuts in return. In that way, we
were even Steven.
About the time we were to go our separate ways,
he asked me for my name again. “Mustafa,” I said. “Mine’s Mustafa, too, but I’ve got a “Kemal”
next to it. What do you get when you put Mustafa
and Kemal together?...
My little brain went all haywire as I thought
to myself, “You’ve got to
be kidding? This horseman
isn’t Mustafa Kemal Pasa, is
he?...”
In taking into account the
respect shown to him by his
fellow horsemen, I made my
decision: “It’s him! It’s him!
Gazi Pasha!” But I didn’t let
him know that I figured out
who he was.
Just as he was leaving, he
asked: “Would you recognize
me if you saw me some other
place?”
I shook my head. “You better
believe it. You are Gazi
Mustafa Kemal Pasha!”
Atatürk Alman yapımı Ariel Marka motosikletle birlikte
gezerken çekilmiş bir fotoğraf. A photo of Atatürk sitting in the
sidecar of a German Ariel motorbike.
- Mustafa... dedi, seni çiftliğime kâhya yapacağım! İster misin?..
Sordum:
- Kâhya ne demek?
- Çobanların en büyüğü odur!
Cevap vermedim. O tekrar sordu:
- Kâhyalık işi için ayda dört lira versem yetişir
mi?
- Siz bilirsiniz! dedim. Gülümsedi.
- Hayır, Mustafa... Seni kâhya yapmayacağım,
mektebe göndereceğim. Orada okuyup yazma
öğreneceksin!
Sevindim.
- Mektebe gönderiniz! Bu daha iyi... dedim.
He mounted his stead and galloped off. As for
me, I gathered up my herd and headed back to
the farm.
The next day, (September 16th) they summoned
me to the hotsprings. I didn’t act bewildered when
I opened the door and went inside. I immediately
went up to him and kissed his hand:
“Mustafa,” he said, I’m going to make you
head honcho at my farm, would you like that
position?”
I asked, “What does “head honcho” mean?”
“It means “Grand Herdsman!”
I didn’t reply. He asked again:
“If I paid you four liras a month for this head
honcho business, would it be enough ?”
“It’s up to you, sir!,” I said. He laughed.
“No, Mustafa... I’m not going to make you head
honcho. I’m going to send you to school instead.
There, you are going to learn how to read and
write!
109
Aradan yirmi dört saat geçmeden kendimi
Şişli’deki Himayei Etfal (Çocuk) Hastahanesi’nde bulmuştum. Bana, orada çok güzel bakıyorlardı. Dört ay içinde tanınmayacak kadar değiştim. Yüzümün sarılığı kayboldu, iştahım geldi.
Bir gece yarısı hiç unutmam, hastaneye gelmişti. Doğruca benim yattığım odaya girdi. Onu
görünce şaşırmıştım. Ayağa kalkmak istedim.
Atatürk eli ile engel oldu:
- Sen ayağa kalkmayı bırak da, buradan nasıl çıkacağını düşün! diye gülümsedi.
Sonra: Hani, dedi, seninle pazarlığa girişmiştik,
dört lira aylığa razı olmuştun! Şimdi ver bakalım
hastane paralarını...
Küçüktüm, sığırtmaçtım. Ama şaka ettiğini anlamıştım:
- Sen koskoca Gazi Paşa’sın. Elbette hastane parasını da verirsin! dedim.
Hastaneden çıktıktan sonra Atatürk, beni gene
aratarak Beşiktaş’ta 19’uncu İlk Mektebe yazdırdı.
Beşiktaş’daki okula bir yıl kadar devam ettikten
sonra Atatürk, beni Maçka’daki Fevziye Lisesi’ne
yazdırdı. Lisenin dokuzuncu sınıfında iken, imtihan vererek Kuleli Askerî Lisesi’ne geçtim.”
Kaynak: Selahattin GÜNGÖR, “On Yedi Milyondan Biri
Atatürk’ün Öksüz Bıraktığı Çocuk Neler Anlatıyor?”
Cumhuriyet Gazetesi, Sayı: 5213, 15 Kasım 1938, s.3.
110
I was delighted:
“Send me to school, that is much better!, I said.
Within 24 hours, I found myself checked in at
the Himayel Etfal (Children’s) Hospital. They
looked after me very well there, whereas I was
transformed into an unrecognizable state within
four months. I lost the jaundiced look in my face
and my appetite returned.
I’ll never forget, he came to the hospital around
midnight. He came right into the room I was in.
I was in a state of shock when I saw him and
wanted to get to my feet. Atatürk used his hand
to prevent me from doing so: He smiled, saying:
“Forget about trying to get your feet, rather,
think about how you are going to get out of
here!” Then:
“Hey, don’t you remember I got you to accept
four lira a month for being my head honcho.
Now, it’s time to pay your hospital bill.”
I was just a little herder boy, but I knew he was
joking:
“You are a huge Gazi Pasha. Of course you can
also pay the hospital bill,” I said.
After I got out of the hospital Atatürk came
looking for me again and had me registered into
the 19th Elementary School in Beşiktaş.
After I had attended the school in Beşiktaş for
about a year, Atatürk had me registered in the
Fevziye Secondary School in Maçka. While I was
in 9th grade, I passed a test which got me into the
Kuleli Military High-School.”
ANILARDAN
DERLEMELER SORULAR
VE TANIKLAR
Dr. Rezan KÖMÜRCÜOĞLU’nun Anıları
Ben Atatürk’ün kulak doktoru Ziya Yaltırım’ın
büyük kızı. Atatürk’ü çocukluğumda da olsa tanımak mutluluğuna erişen nadir insanlardanım.
Tabi ki Ülkü ADATEPE’yi de bebekliğinde tanıdım, Atatürk’ün yakınlarının çocukları olarak
Ülkü en küçüğümüzdü bizim aramızda büyüdü.
Bu beraberlikte pek çok anımız oldu. Hepsini
anlatmam imkansız yalnız iki tanesini anlatacağım. Atatürk Florya Köşkü’ne geldiği zaman
bizde babamızdan uzak kalmayalım diye Florya’da ev tutuyorduk. Köşkte gürültü olmasın
diye bizler oraya gitmez çoğunlukla Ülkü bizlere
gelirdi. Bir gün hepimizin büyüğü olan Ayla geldi ve cebinden üzerinde “Gelincik” olan bir sigara paketi çıkardı. “Hadi bunu deneyelim”dedi.
Hepimiz içmeye çalıştık ama beceremedik.
Aksıra öksüre sormayın, o arada Ülkü geldi “Ben
de isterim,”dedi. “Eh bizler de ne de olsa çocuğuz ona da verdik tabi. O da attı. Akşam hepimizin babaları Atatürk’ün sofrasında otururken
Ülkü Ata’nın yanına geliyor ve Atatürk senin
kirpiklerine ne oldu diye soruyor. Biz Ülkü’nün
sigarasını yakalım derken kirpiklerini yakmışız.
A Recollection by Rezan KÖMÜRCÜOĞLU
As the eldest daughter of Atatürk’s Ear, Nose
and Throat (ENT) Doctor, Ziya Yaltırım. I was
one of those rare people who were lucky enough
to have known Atatürk, even though my acquaintance occurred during my childhood. Oc
course, I also knew Ülkü (ADATEPE) when she
was very young. She was the youngest of the
children of Atatürk’s inner circle and she grew
up amongst us. Though there are lots of memories of our time together but to recall them here
would be impossible. Two of those remembrances stick out sharply in my mind and I would like
to relate them to the reader. We were staying in
a home in Florya whenever Atatürk stayed at his
Florya Seaside Villa so that we would not be far
from our father. So that there would not be too
much noise at the residence, we would not go
there, but rather, Ülkü would come to us most
of the time. One day, Ayla, who was older than
all of us, came over to our place and took a pack
of ‘Gelincik’ cigarettes out of her pocket. We
thought we would try to smoke some of them but
it just was not happening. We were coughing and
wheezing up a storm when Ülkü came around
and said that she wanted to try one as well. We
all said, “What storm when Ülkü came around
the heck, we are just kids,” so we gave her one
and of course, she threw it on the ground once
she found she could not smoke it. Anyway, that
111
night, when all our fathers
were sitting at Atatürk’s
dining table, Ülkü went up
next to Atatürk, who asked,
“What happened to your
eyelashes?” It turns put that
in trying to light Ülkü’s
cigarette, we burned her
eyelashes. She blurted out,
“The older kids were smoking cigarettes and I wanted
one too!” Of course, our fathers learned of all this and
we were all severely punished the next day.
Atatürk, tren seferlerini, bakanlarıyla yaparmış. Başbakan
İNÖNÜ, Ekonomi Bakanı BAYAR ve Dış İşleri Bakanı ARAS,
Ülkü ve Afet İNAN. Atatürk made his train trips with ministers.
Prime Minister İNÖNÜ, the Minister of the Economy BAYAR
and the Minister of Foreign Affairs ARAS along with Ülkü and
Afet İNAN.
Çocuktan al haberi! O da “Ablalar ağabeyler sigara içiyordu, ben de istedim,” diyor. Tabi bizim
babalar duyuyor, ertesi gün hepimiz cezalı.
İkinci anı da şöyle gene; Florya’dayız, benden üç
yaş küçük olan kardeşim hastalandı. Doktorlar
hep üşütme üzerinde duruyorlar, tifo aşısı olduğu için kimsenin aklına tifo gelmiyor, Ülkü de
her gün bize gelip kardeşimle oynuyor, tifo ona
geçip o da hastalanıyor, yapılan tahliller sonucu
hastalığı tifo olduğu ortaya çıkıyor, hastane ve
doktorlara yakın olsun diye Ülkü Dolmabahçe
Sarayı’na götürülüyor. Biz de İstanbul’daki evimize iniyoruz Rahmetli Prof. Doktor Neşet
Ömer Bey ikisini de tedavi ediyor. Ülkü’den çıkıp bize, bizden çıkıp Ülküler’e gidiyor. Bir gün
Saray’dan bize geldi ve babama Atatürk “Doktor
bu çocuğu kurtar o ölürse ben yaşamam” diye
dert yanmış. Çok şükür ikisi de iyileşti. Ülkü ate112
My second recollection goes like this: We were
in Florya again, whereas my younger sister became ill. The doctors all thought it that she had
just caught a cold. As she had been vaccinated
for typhoid, it never occurred to anybody that
she might have come down with that disease.
Ülkü, who had been coming over to our place
everday to play with my sister, had become ill as
well. The doctors at the hospital determined that
she had typhoid. So that she may be closer to the
doctors, Ülkü was taken to Dolmabahçe Palace,
whereby we also return to our home in İstanbul.
The late Prof. Dr. Neşet Ömer Bey treated both
of them, leaving Ülkü’s side and running up to
us, then dashing back to Ülkü. During one of his
house calls, the doctor poured out his troubles to
my father, saying that Atatürk told him, “Doctor,
save this child, I won’t be able to live if she dies!”
Finally, they both recovered. When she regained
consciousness after running a dangerously high
fever, the first thing Ülkü wanted was lipstick.
şi düşüp kendine gelince ilk istediği şey dudak
ruju olmuş.
Kılıç Ali’nin Oğlu
Altemur KILIÇ’ın Eşi Güzide KILIÇ
Ülkü ile ikimiz çocukluk arkadaşıyız. Bir gün
Ülkü ile Florya’da denize girdik. Epey yüzdük.
Denizde çocukça oyunlar oynuyor, şakalaşıyorduk. Zamanın nasıl geçtiğini anlayamadık. Hava soğumuş ve gün kararmaya başlamıştı. Ama
biz yüzmeye devam ediyorduk. O sırada Atatürk yanımıza geldi. “Çocuklar, hava soğudu,
geç oldu, haydi bugünlük bu kadar yeter.” dedi.
Çıktık. Atatürk bize dondurma ikram etti. O küçük Ülkü’yü çok severdi. Onun hastalanmasını,
incinmesini istemezdi.
Nilüfer GÜRSOY:
3. Cumhurbaşkanı Celal BAYAR’ın Kızı
Ülkü, Cumhuriyetimizin kuruluş döneminin
simgesiydi. Atatürk, Ülkü’de Türk çocuklarını
görüyordu.
Babamın bana anlattığı bir anıyı aktarmak istiyorum. Savarona yatında Atatürk’le birlikte
çalışma içindeyken babam hastalanır. Atatürk
pijamalarından birini babama verir ve babamın
istirahatını sağlar. Sonra Ülkü’yü çağırır ve ona,
“Bak, Celal Bayar Bey hastalandı. Git ona masal
anlat, iyileşsin.” demiş.
Arzu ERKAL - Psikolog:
Ülkü’yü yıllardır tanıyorum. O, çağdaş, sevecen, sevgi dolu, yenilikçi bir arkadaş ve dosttur. Güven veren arkadaşlığı ve dostluğu vardır.
Küçük Ülkü anılarına sadık kaldı, O anılarıyla
bütünleşti, anılarıyla yaşadı, istismar ettiğini
görmedim. Atatürk’ün Ülkü’sü olmayı iyi taşıdı.
Güzide KILIÇ, wife of Altemur KILIÇ
(son of Kılıç Ali)
We were childhood friends of Ülkü’s. One day, I
entered the sea with Ülkü at Florya and we swam
quite a bit. We were playing childish games in
the water and having fun. Time flew by and before we knew it, the air temperature dropped
and it started getting dark. However, we went
on swimming. Just then, Atatürk came up to us
and said, “Kids, it’s starting to get chilly and it’s
getting late, that’s enough for today.” We got
out of the water. Atatürk treated us to some icecream. He loved Little Ülkü very much and did
not want for her to become ill or hurt.
Daughter of the 3rd Turkish President, Celal
BAYAR, Nilufer GÜRSOY
“Ülkü was a symbol of the founding period of
our Republic. Atatürk saw Turkish children in
Ülkü. I’d like to relate a memory that my father
once told me. One day, while working on board
the Savarona with Atatürk, my father became
ill. Atatürk gave him a pair of his pyjamas and
made him get some bedrest. Later on, he called
Ülkü and said, “Look, Celal Bayar Bey is not feeling well. Go over to him and tell him a bedside
story so he may recover.”
Arzu ERKAL - Psychologist:
I have known Ülkü for years. She is contemporary, compassionate, tender, an innovative friend and companion. We have a trustworthy friendship and companionship. Little Ülkü remained loyal to her memories. She bonded with her
memories and lived with them and never exploited them. She has borne the fact that she was
Atatürk’s Ülkü quite well.
113
ATATÜRK DE
BİR ÇOCUKTU
ATATÜRK WAS
A CHILD, TOO
Mustafa Kemal de bir çocuktu. Onun da her çocuk gibi özlemleri, tutkuları, davranışları ve çocuksu duyguları vardı.
Mustafa Kemal was a child, too. Like every child,
he had his yearnings, desires, attitudes and
childish feelings as well.
O, insanüstü bir varlık değildi; ama tarihin yetiştirdiği çeşitli alanlarda üstünlük gösteren ender
kişilerdendi.
O, kendisine insanüstü bir varlık olduğunu söyleyenleri hiç hoş karşılamamıştır. Kaldı ki, çocukluğunda, bakla tarlasındaki bekçiliğini de
söylemekten hiç çekinmemiştir.
He was not a superhuman being, but he was
one of those rare people found in history who
exhibited superiority in various fields.
Onu yakından tanıyanlardan Münir Hayri
EGELİ bir anısında şöyle anlatır:
“Atatürk, kendisine insanüstü bir varlık olduğunu söyleyenleri hiç hoş karşılamazdı. Çocukluk
arkadaşı Nuri CONKER’in sert çıkışlarını büyük
bir neşe ile dinler ve hepimizin önünde tekrarlatırdı.
Bir gün sofradaki bir kişi:
- Paşam! demişti.
- Kim bilir, çocukluğunuzda ne ayrı bir insandınız, kim bilir ne gibi olağanüstü anılarınız vardır?
114
He did not appreciate people telling him that
he was a superhuman being. As it was, he never
refrained from telling people about the time he
scared away the crows on his uncle’s bean farm
when he was a child.
Münir Hayri EGELI, who knew him quite well,
related the following recollection:
“Atatürk did not appreciate people telling
him that he was superhuman. He would listen
cheerfully to his childhood companion, Nuri
CONKER’s severe attitude and make all of us
repeat it in front of him. One day someone said
at the dining table, “Paşam! Who knows just
how different a person you were during your
childhood, and who knows what wonderful
memories you have?”
Atatürk güldü ve Nuri CONKER’e döndü:
- Nuri anlatsın, dedi.
Atatürk laughed and turned to Nuri CONKER:
“Let Nuri explain,”he said.
Nuri CONKER her zamanki alaylı ifadesiyle:
- Bakla tarlasında karga çobanlığı ederdi, cevabını verdi. Deminki soruyu soran kişi, sözün
bu yola dökülmesinden fena halde ürktü, soruyu
ortaya attığına bin kere pişman oldu.
- Aman efendim! diyecek oldu. Atatürk hemen
sözünü kesti:
- Beni insanüstü olarak yorumlamayınız.
Doğuşumdaki tek insanüstülük sizler gibi “Türk”
olarak dünyaya gelmemdir. dedi.
Nuri CONKER replied in his usual scornful
manner, “He used to scare off the crows on his
uncle’s bean farm.” Whereby the person who
asked the question was startled by this turn
of events and totally regretted even asking the
question to begin with. “For God’s sake, sir!”
Atatürk interrupted immediately: “Don’t ever
infer that I’m superhuman. Like you, the only
superhuman quality about me is that I was born
Turkish.”
Atatürk her zaman bir çocuk ruhu
taşıyordu. (Kentim İstanbul 10 Kasım
2003 kitabından) Once a kid, always
a kid!
115
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞİ
ATATÜRK’S YOUTH
“Atatürk’ün gençliği” kavramı merak konusu
olmuştur. O’nun; önderlik, liderlik ve başarılı hizmetlerinde aranan “Atatürk’e yaraşır bir
gençliktir.”Başarılı bir genç görüldüğünde “Bu
genç Atatürk’ü çağrıştırıyor” deniyor. “Atatürk
gibi ol” “O’nun gibi çalışkan, başarılı ol!” denir.
“Atatürk’s concept of youth” became a topic of
discussion. For him, leadership, and successful
services prompted him to say, “a youth befitting
Atatürk. “Whenever he encountered a successful
youngster, he would say, “This youth reminds me
of Atatürk”. He would also say, “Be like Atatürk”
or “Be industrious like him, make a success of
yourself!”
Atatürk, on beş yaşındayken ilk kez Selanik’ten
ayrılıyor. Manastır’a askeri okula gidiyor. Ali
Fethi’den (OKYAR) Fransızca dersleri alıyor.
Cephelerde süren savaşla ilgileniyor, okuldan
kaçıp savaşa katılmak istiyordu.
116
Mustafa Kemal first left Thessalonica when
he was 15 years old. He studied at the military
school in Manastır. He took French lessons
Mustafa Kemal, en çok matematik dersini seviyordu. Yoğunluğu ve ağırlığı bu derse veriyordu.
Ta ki arkadaşı Ömer Naci ile tanışana kadar.
Ömer Naci, Mustafa Kemal’e okuduğu kitapları
sordu. Bugüne kadar şiir okumadığını öğrendi. Okuduğu kitapları Ömer Naci beğenmedi.
Ona birkaç şiir kitabı verdi. “Kemal, al bunları
oku!”dedi. Bu şiir kitapları onun ilgisini çekmişti. Kendisini şiire fazla kaptırdı. Hocaları:
“Şiirle fazla uğraşırsan askerlikten uzaklaşırsın!”
uyarısında bulundular. Atatürk, en yakın arkadaşlarından Ali Fuat’la İstanbul’da üniformalarını zaman zaman çıkarıp gönüllerince geziyorlardı. O’nda, gençlik değişimi ve gelişimi arayışı
başlamıştı.
İttihat Terakki Akademisi’nde kök salmıştı. O
sırada Mustafa Kemal yirmi yaşındaydı. Namık Kemal’in “Vatan Kasidesi” ilgisini çekiyor,
vatanı düştüğü durumdan kurtarma düşleri kuruyordu. Siyasi düşleri o yıllarda filizleniyordu.
Düşünceleri henüz olgunlaşmamış, netleşmemişti. O baskı rejimine karşı tepki gösteren bir
yapıdaydı. Bu sebeple, arkadaşlarıyla birlikte “el
yazısı” bir dergi çıkardı. Okul müdürü bu çalışmalarını gördü. Ama olayı hoşgörü ile karşıladı.
Mustafa Kemal, ufkunu sürekli geliştirecek kitaplar okuyordu.
Bu günün gençleri Atatürkler’ine diyorlar ki;
“SENİNLE KURTULDUK, SENİNLE
ÖĞRENDİK, SENİNLE DEĞİŞTİK,
SENİNLE... RAHAT UYU ATAM!”
from Ali Fethi. He became enamoured with the
battles on the fronts and wanted to leave school
and sign up to fight.
Mustafa Kemal excelled in math and concentrated
on this subject, that is, up until he met his friend
Ömer Naci. Ömer asked him which books he
had read and learned that until then, Mustafa
Kemal had read no poetry. Ömer Naci didn’t like
the books he had in his library and offered him a
few works of poetry, saying “Here, Kemal, read
these!” Poetry caught his attention and started
to really get into it. His teachers warned him, “If
you get yourself caught up in poetry too much,
you’ll forget all about joining the army!” Once
in a while, Mustafa Kemal and one of his closest
army buddies, Ali Fuat (Cebesoy) would decline
to wear their uniforms and wander about Istanbul in their civilian clothes instead. Progressive
youth and a search for progress.
He took up roots in the Union & Progress
Academy. By that time, Mustafa Kemal was
20 years old. Namık Kemal’s An Eulogy to the
Motherland captivated his imagination, whereas
he began to dream about saving the motherland
from total innihilation. Back then, his political
aspirations were just beginning to took root. His
thinking was yet to mature and become defined. His makeup was one that reacted strongly
against the oppressive regime. For this reason,
he published a magazine with his friends, called
El Yazısı (Manuscript). Though the school
headmaster learned of this business, he turned
a blind eye. Mustafa Kemal was always reading
books that continually expanded his horizons.
Today’s youths say of their Atatürk;
“We were saved by you, we learned with you,
we changed with you, rest in peace, ATAM!”
(Source: Milliyet - Can DÜNDAR, Lord KINROSS - Fatih
RIFKI)
117
Yakın Çevresindekilere Göre
Atatürk ve Çocuk Sevgisi
Atatürk’ün çevresinde bulunanların, onu yakından tanıma fırsatı bulanların hemen hepsinin
Atatürk’ün çocukları çok sevdiği görüşünde birleştiklerini görüyoruz. O, “Çocuklar bizim geleceğimiz, umudumuzdur,” derdi.
Yakın çevresinde bulunanların Atatürk ve çocuk sevgisi ile ilgili anı ve gözlemleri konumuza
ışık tutması bakımından yeterlidir. Bulunduğu
her yerde çocuklarla ilgilenirdi. Onlara, bir büyükmüş gibi değer verirdi.
Mina URGAN’dan Anılar
Mina URGAN’ın “Bir Dinazor’un Anıları” adlı
kitabında (164. sayfa 2.p.) anlattığı Mustafa
Kemal, kişisel yaşamında yalnız ve mutsuz bir
insandı. Yakın çevresinin içtenliğine de tam
güven duymuyordu. Annem, son yıllarında
Atatürk’ün Küçük Ülkü’ye bağlanmasını çok
anlamlı bulurdu. Çünkü beş yaşında bir çocuğun ona dalkavukluk etmesi söz konusu olamazdı. Onun çocukça sevgisine güvenebilirdi”
Bir ulusun kurtuluşu, kuruluşu ve oluşumunda
söz sahibi olan Atatürk, çevresinin ikili, çıkarcı
ve güvensiz oluşumları sonucunda doğruluğu,
dürüstlüğü ve olağanlığı “çocuk sevgisi”nde bulmuştu. Yaşamının son yıllarında küçük Ülkü’ye
bağlanması onun bu çocuk saflığı, dürüstlüğü ve
temizliğiydi. Atatürk, Ülkü ile olunca, yetişkinlerde göremediği doğruluğu, berraklığı ve içten
sevgiyi görüyor ve huzur buluyordu. Atatürk,
ulusunun kuruluşunda diktiği fidenin yeşerdiğini görmüştü. Ağacın dal budak saldığını,
umutlarının gücünü, doğanın yansıttığı onun
ışığı ulusun her köşesinden Türkiye’nin güzelliğini gördü. Güçlü yüreğinde, yükselen sesin
yankılanacağını biliyordu. Güneş gibi doğan
118
His love for children according
to his closest confidants
It is clear from statements made by those in
Atatürk’s inner circle as well as those who had
the opportunity to get to know him in person
that they all agree that Atatürk loved children.
He would say “Children are our future and our
hope.”
The memories and observations regarding
Atatürk and his love for children by those in
his inner circle are enough from the aspect of
throwing light on this subject. He would attend
to children wherever he encountered them and
treat them as though they were adults.
Recollections of Mina URGAN
I attended the wedding of one of Mustafa Kemal’s
adopted daughters at the Ankara Palas.* At first,
my mother Şefika Hanım didn’t want to take
me along on account of the fact that I was quite
small. Later, poet/writer Rusen Esref (Ünaydın)
and his wife Saliha Hanım, who had come by to
pick up my mother and step-father Falih Rıfkı
(ATAY), got me dressed and took us all to the
wedding. When I entered the hall, I found my
mother Şefika speaking with Mustafa Kemal. I
went racing up to my mother and stood at her
side without saying a word. My mother got all
flustered and pretended not to have anything
to do with me. Mustafa Kemal understood that
something was amiss and asked, “Maam, who
is this child?” My mother replied, “She’s my
daughter, sir!” Mustafa Kemal took my hand and
asked, “Why are you looking at me like that?” I
replied, “It’s because I’ve never seen you before,
that’s why.” “Well, you are more than welcome
to visit me at my home in Çankaya whenever
Zehra, Afet ve Ülkü’nün annesi Vasfiye
Hanımlar, Gazi ile seyahat ediyorlar.
(Ülkü ADATEPE Arşivi)
Zehra, Sabiha and Ülkü’s mother,
Vasfiye accompany the Gazi on
one of his excursions.
Türk Milleti ve onun Atası huzurluydu. Ancak;
savaş-barış, oluşum, kuruluş, bayındırlık, eğitim
ve onun gibi daha nice faktörlerle devrimlerini
gerçekleştirdi. Mustafa Kemal’le olan insanların
birçoğunun güvenirliği tartışılırdı. İşte bu konu,
“saflık, dürüstlük ve güzellik”sembolü olan çocuk sevgisi ile bütünleşti. Tabi ki; Ülkü bu oluşumda en önde idi. O, Türk çocuklarının sembolü ve “Küçük Ülkü’sü” olarak anıldı.”
“Mustafa Kemal’in manevi kızlarından birinin
you want.” He then went on to
ask me questions like my age, my
school, the books I liked to read,
whether I enjoyed reading, and
what I wanted to be when I grew
up. Then, he said, “Come with me,
let’s dance.” I was just an 11 year
child at the time, but the manner in
the way he came across is indelibly
etched upon my memory. One
thing is for sure, I would not have
been “me” if it weren’t for Mustafa
Kemal. Today, I’m an educated
adult. When I was young, men and
women would ride the tramways
in separate sections which were
divided by curtains. Mustafa
Kemal tore up all those curtains
which outcast women from having
social lives and locked them up
in dark corners. He defended
the fact that women were on the
same footing as men in all aspects,
whereas their feminine identities went hand in
hand with the fact they were people, first and
foremost. For this reason, I say, “Mustafa Kemal
was a very important leader who made me what
I am.” With my deepest regards and respects for
him.
It is written the second paragraph on page 164
of Mina Urgan’s work, Bir Dinazor’un Anıları
(A Dinosaur’s Memories) that Mustafa Kemal’s
119
Ankara Palas’taki düğününe katıldım.* Önceleri
annem Şefika Hanım benim çocuk olmam nedeniyle bu düğüne katılamayacağımı ileri sürmüş
ve beni götürmemişlerdi. Daha sonra annem
ile üvey babam Falih Rıfkı’yı (ATAY) almaya
gelen Ruşen Eşref (ÜNAYDIN) (şair-yazar) ve
eşi Saliha Hanım beni giydirdiler, süslediler ve
düğüne götürdüler. Salona girdiğimde Mustafa
Kemal’i annem Şefika ile konuşur buldum. Koşarak annemin yanına gittim ve bir şey söylemeden yanında durdum. Annem Şefika çok bozuldu. Beni, önceleri görmezlikten geldi. Mustafa
Kemal durumun farkına vardı. “Hanımefendi, bu çocuk kim?” diye sordu. Annem de;
“Kızım efendim!” dedi. Mustafa Kemal, elimi tuttu; “Bana neden öyle bakıyorsun?” dedi.
“Efendim, sizi daha önce hiç görmemiştim de
ondan.” dedim. “Bundan böyle istediğin zaman
Çankaya’daki evime gelebilirsin.” diyerek, yaşım, okulum, sevdiğim kitaplar, okumayı sevip
sevmediğim, büyüyünce ne olmak istediğim gibi
bir sürü sorular sordu. Sonra; “gel, seninle dans
edelim” dedi. On bir yaşında bir çocuğa insanca, sevgiyle yakınlaşmasını unutamıyorum.
Şuna inanıyorum ki Mustafa Kemal olmasaydı
ben “ben” olmayacaktım. Şu an eğitim görmüş
bir yetişkinim. Gençlik yıllarımda tramvaylarda
kadınlar, erkeklerden ayrı bölümlerde oturuyorlardı. Bu bölümler perdelerle sınırlandırılmıştı.
Mustafa Kemal, o perdeleri ve kadınları toplum
yaşamından dışlayan, karanlık köşelere kapatan
bütün perdeleri yırttı. Kadınların, her açıdan erkeklerle eşit olduklarını savundu ve kadın olma
kimliklerini, önce insan oldukları kimliği ile tamamladı. Bu sebeple “Beni ben yapan çok önemli bir önder!”diyorum Mustafa Kemal’e. Ona her
zaman içten sevgi ve saygı duyuyorum.”
personal life was filled with loneliness and
unhappiness. He just couldn’t put enough trust
into the sincerity of his inner circle. When my
mother entrusted me to Atatürk in his final
years, she found this very meaningful, because
she knew that a five-year old girl was not capable
of inane flattery. He knew he could put trust in
a child’s love. Atatürk, who played the most
crucial role in the nation’s salvation, foundation
and formation, finally found countenance in a
true, honest and normal child’s love to oppose
a teeming sea of hypocrites, self-interest groups,
and insecurity. What connected Little Ülkü
to him in those final years of his life was this
child’s purity, honesty and wholesomeness.
Whenever Atatürk was with Ülkü, he saw the
righteousness, clarity and genuine love that he
couldn’t see in adults, and he took comfort in
this. Atatürk saw that the seedlings planted while
he founded the nation was just beginning to
sprout leaves, the power of his hopes, he saw the
beauty of his light reflected in nature throughout
his nation. He knew that its rising voice was
going to reverberate in its mighty heart. All of
this goodness came about and it evolved into an
astounding success.
* Nebile, Ankara Palas’ta 1929 yılında evlendi.
*Nebile was married at the Ankara Palas in 1929.
120
Emerging like the rising sun, the Turkish Nation
and its Father were at peace. However, factors
such as war and peace, formation, foundation,
public works, education and a host of others
were realized by means of revolutions. The level
of trustworthiness of most of those in his inner
circle was debatable. Of course, Ülkü was in the
forefront of this formation. She was synonymous
with the youth of Turkey and is commemorated
as “His Little Ülkü.”
Buyan RONA’dan Anılar
Emekli öğretmen olan Buyan Rona,
Atatürk’ün on beş yıl berberliğini yapan Mehmet Tanrıkutmete’nin torunudur. Onunla ilgili anılarında şöyle
anlatıyor:
“Atatürk hoşgörülü ve alçak gönüllü bir insandı. Köşkte görev yapanlar arasında asla ayrım yapmazdı.
Kızlarımın adlarını o koydu. Kızlarım
onun manevi evladı gibiydi. Atatürk,
bir erkek güzeliydi. 10. Yıl Marşı’nı
Dolmabahçe’de hep beraber söylerdik. Güzel ve şık giyinirdi. Giyim ve
kuşamda bir örnekti. O çağda, O örnek bir devlet adamıydı. Türkiye’ye
gelen devlet büyükleri ile kıyaslanamayacak kadar titiz, şık ve güzel giyinirdi.
Bir hatıramda da Atatürk’ün manevi kızı Ülkü’nün doğum gününe
gitmiştik. Üstünde robdöşambr olan
Atatürk, biz çocukları kucağına aldı,
sevdi.
Babam hep bir erkek çocuğu olmasını
Babam Tahsin Çukurluoğlu ile beraber Çankaya Köşkü’nde.
(Ülkü ADATEPE Arşivi) With my father, Tahsin Çukurluoğlu at
istermiş. Babam birgün Atatürk’ü tıthe Çankaya Villa.
raş ederken telefon çalmış. Telefonla
konuşan Atatürk, babama dönerek, “Memo, bir kızın daha olmuş”
deyince, babamın usturası elinden düşmüş, bayılır gibi olmuş ve kız çocuğu oldu, diye üzül- A recollection from Buyan RONA
müş. Atatürk’de “Memo, boşuna üzülme. Anne Retired educator Buyan Rona is the
ve babalar için kız çocuklar daha yararlı olur.” granddaughter of Mehmet Tanrıkutmete, who
demiş. Sonra “Evlat evlattır, kız, erkek ne fark served Atatürk for 15 years. “Atatürk was a very
eder ki? Yeter ki sağlıklı olsun.”diyerek uyarmış. tolerant and modest person in that he never
121
Bu uyarıda erkek kız farklılığı yerine sağlıklı bir
evlat duygusu ve önce insan faktörü önemli ve
hakimdir, değil mi?
Refet ANGIN’dan Anılar
“Ben, Gelibolu Cumhuriyet İlkokulu beşinci sınıf
öğrencisiyken Gazi Mustafa Kemal’le tanıştım.
O yaşlarda bir çocuğun heyecanı ve duyguları
içinde Atam’la karşılaşmak ve ona öğretmen olmak istediğimi iletmek benim için çok büyük bir
duygu ve heyecandı. Aradan yıllar geçti. Edirne
Kız Öğretmen Okulu’nun yatılı sınavlarını kazanarak, bu okulun öğrencisi oldum. 1932 yılının
başlarında Atatürk Edirne’ye geldi. Bu tarihte
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı
olarak Edirne’deydi. Okulumuzu ziyaretinde
ona okulum adına çiçek verdim. Ve “Paşam, size
öğretmen olmaya söz verdim. Bakın öğretmen
adayı olarak buradayım” dedim.
Atatürk: “Ne öğretmeni olacaksın? diye sorduğunda; “Matematik öğretmeni” dedim.
O büyük insan “Hayır, hayır. Sen tarih öğretmeni
olacaksın.” emrini verdi. İşte bu emir 1932’lerden
bugünlere beni yıldızlaştırdı. Atatürk’ün tarih
öğretmeni oldum. O’nu, ilkelerini, başarılarını
nesil nesil anlattım. Ata’nın Türk kadınına verdiği değeri, eğitimi yönlendirme konusunda, Türk
kültürü, Türk dili ve edebiyatı ile Türk tarihine
olan katkılarını tüm öğretmenliğimde anlattım.
Konuşmacı olarak katıldığım sivil toplum kuruluşlarında da bir yıldız öğretmen olarak “Atatürk
ve Atatürkçülük’ü” belgeselleştirerek anlatmaya
çalıştım.”
“Çocukluğumda, o erişilmez büyük insanla
bütünleşmem, onun benim meslek seçmemde
yönlendirici telkini yaşamımın en önemli anı122
differentiated between personnel who worked at
the Presidential Villa. He named my daughters
and treated them like they were his own. Atatürk
was a hunk of a man. We would all sing the 10th
Anniversary Anthem in unison at Dolmabahçe
Palace. He dressed very sharply and was an
exemplary statesman of his time.
I remember one day when we went to Ülkü’s
birthday party. Atatürk, who was wearing a
dressing gown, embraced and caressed us all.
My father always wanted a boy. One day,
Atatürk was with my father, when the phone
rang. Atatürk, who answered the phone, turned
to my father, who was shaving at that moment,
and said, “Memo, you’re the proud father of
another girl.” My father dropped his razor
blade and practically fainted, disappointed from
the fact that he had another daughter. Atatürk
consoled him by saying, “Memo, don’t be so sad.
Daughters are more beneficial for the parents.
Besides, what difference does it make if the kid is
a boy or a girl as long as if it’s healthy?”
Recollections of Refet ANGIN
“I was in the 5th grade at Gelibolu Cumhuriyet
Elementary School when I met Gazi Mustafa
Ke-mal. At my age, it was a very exciting and
emotional moment for me to meet him and tell
him that I wanted to be a teacher when I grew up.
Years passed whereas after elementary school, I
passed the examinations to enter the Edirne Girl
Teachers’ School. As the first President of the
Republic of Turkey, Atatürk called on Edirne
at the beginning of 1932, whereas I was chosen
by our school to present him with a bouquet
of flowers during his visit. It was then when I
sıdır. “Benim asıl anlatılacak yanım öğretmenliğimdir.” diyen Kemal Atatürk, çocukları eğiten,
yetiştiren öğretmenleri çok severdi. Atatürk, manevi kızlarının eğitimine çok önem gösteriyordu.
Afet İNAN’ı bir bilim kadını, Sabiha GÖKÇEN’i
pilot olarak yetiştirdi. Küçük Ülkü’ye çok özen
gösteriyordu. O zamanlar Ülkü çok küçüktü.
Ata’nın son yıllarında Ülkü’yü hep Atatürk’le
birlikte görüyordum. Benim de bulunduğum bir
günde, Atatürk Küçük Ülkü’ye:
“Ülkü, bak. Bu ablan tarih öğretmeni olacak, git
ona sorular sor. Sana masal anlatsın” dedi. Küçük
Ülkü koşarak geldi, beni kucakladı. Sorular sordu. İşte o yıllardan bu yana “Küçük Ülkü”yü tanıyorum. Onu her görüşümde Atatürk’ü görür
gibi oluyorum. Zira, Atatürk tüm Türk çocuklarını çok severdi. Gezdiği yerlerde gördüğü kimsesiz, bakımsız çocukları sahiplenirdi. Himayesine
alır, eğitir, okutur, onların yarınlara iyi bir insan
olmalarını sağlardı. İşte “Küçük Ülkü”de onlardan biriydi. Yani Ülkü, Türk çocuklarının bir
sembolüydü. Atatürk, çocukları sever, gençlere
güvenirdi. “Gençler bizim geleceğimizdir” derdi.
Gençliğe Hitabesi’nde onlara olan inanç ve güvenini açıkça belirtiyor. “Damarlarınızdaki asil
kan” diyerek gençleri gururlandırıyor. Atanızın
size olan inanç ve güveni hep sürecektir diye
düşünüyorum.”
“1935’te yapılan genel seçimde 18 kadın milletvekilimiz vardı. Bunlardan biri de Satı Kadın’dı.
1934’te Ankara yakınlarındaki bir köy çevresinde bir at gezintisi yapan Atatürk ve arkadaşları
bu köye uğrarlar. Köyün muhtarı olan Satı Kadın
konuklara ayran sunar. Ne var ki, Atatürk’ün
ayranında bir çöp görülür. Satı Kadın duruma el
koyar, şöyle der:
- Paşam... Bardağınıza o çöpü ben koydum.
told him, “My Pasha, I promised you that I
would become a teacher, and look, I’m here as
a teacher candidate.” Atatürk then asked me,
“What branch to you want to teach?” I replied,
“Mathematics.” “No, that won’t do, you are
going to be a history teacher,” he commanded.
And with that order, I became a star history
teacher of Atatürk’s, teaching about him, his
principles, his successes to several generations.
Throughout my scholastic career, I taught about
the value that Atatürk put on Turkish women,
how he offered educational guidance, as well as
his contributions to Turkish culture, as well as
its language, literature and history.”
“Unifying with that inaccessibly great person
in my youth and having him provide me with
career counseling is the greatest memory of my
life. Kemal Atatürk, who once said, “What they
should tell about me is my teaching abilities,
loved his teachers who brought up and educated
children. Atatürk paid great attention to the
education of his adopted daughters, whereas Afet
İNAN was raised to become a scientist and Sabiha
GÖKÇEN, a pilot. He took pains with Little Ülkü
as well. I always saw Atatürk together with Ülkü
during his final years. One day, when he was with
me, Atatürk said to Little Ülkü, “Look, Ülkü,
One day, this young lady is going to be a history
teacher. Go and ask her questions and have her
tell you stories.” She came running to me, and
asked me questions as she embraced me, Well,
I’ve known Little Ülkü ever since those years
and every time I see her, it is like I see Atatürk.
This is because Atatürk loved all Turkish kids
very much. During his trips around the country,
he would covet those orphaned kids who needed
care. He would take them under his protection,
123
have them trained and educated, ensuring they
became model citizens of the future. Ülkü was
one of those kids. That is, Ülkü was symbolic
of all Turkish children. Atatürk loved children
and instilled trust in them as well. “The youth
are our future, “he would say whereby he clearly
stated his faith and trust in his “The Youth of
the Nation” Address. “The noble blood in your
veins.” instilled a sense of pride in the young
people. I believe that Atatürk’s faith and trust in
you will continue until eternity.”
“One of the 18 women Grand National Assembly
deputies who were elected during the general
election held in 1935 was Satı Kadın. Who was
this Satı Kadın? Well, one day in 1934, Atatürk
and some of his colleagues rode on horseback
through some of the outlying villages around
Ankara. The “muhtar” in one of those villages
was Satı Kadın, who present her guests with
glasses of “ayran.” However,
Zehra, Sabiha ve Ülkü’nün annesi Vasfiye Hanım keyifli bir
tekne gezintisinde, 1930 yılı. (Ülkü ADATEPE Arşivi)
Zehra, Sabiha and Ülkü’s mother, Vasfiye are enjoying a
boat cruise in 1930.
Çünkü siz terlisiniz, ayran da soğuk. Terli terli
ve çabuk çabuk ayranı içip hasta olmayın diye o
çöpü koydum. Bu vatanın size çok ihtiyacı var.
Atatürk gülümseyerek bu zekice savunma amaçlı söylenen sözleri dinler ve daha sonra Satı Kadın’ın meclise girmesi konusunda emir verir.
Satı Kadın iki dönem milletvekili olur.”
124
Atatürk sees a small piece of straw in the ayran,
whereas Satı Kadın explained the situation
thusly:
“Pasha, I put the straw in your glass. Why? With
you being all sweaty and the ayran being cold,
I put it in the ayran so that you wouldn’t catch
cold. This country has a great need for you.”
Atatürk smiled and listened to these intelligently
spoken words. Subsequently, he gave the order
to have Satı Kadın serve in the parliament. As a
consequence, Satı Kadın served two terms as a
deputy.
“Atatürk, who attended the ball to commemorate
the October 29th, 1935 Republic Day, saw a
“29 Ekim 1935 Cumhuriyet Bayramı balosuna katılan Atatürk, bir çiftin dans ettiğini görür. Bu çifti sevgi dolu coşkuları ve neşeleri için
kutlamak ister, yanına çağırır. Bu arada onlara
Cumhuriyet Bayramı ile ilgili sorular sorar.
- Gençler!.. Cumhuriyetimiz kaç yılında ilan
edildi? Daha önceki yönetim şekli nasıldı? gibi
sorular.
Gençler: “Efendim, biz özel azınlık okullarında
okuyoruz. Gerçi Türküz ama Fransız tarihini
okuyoruz. Türk tarihini okumadığımız için bilmiyoruz” derler.
Atatürk çok üzülür, yaverini çağırır.
“Türkiye’deki bütün azınlık okullarında eğitim
öğretimde yeniden yapılanmaya gidilmeli, Türk
tarihine, edebiyatına, mitolojisine ve coğrafyasına genişçe yer verilmesi konusunda gerekli çalışmalar yapılsın,” der. Olay karşısında üzülür,
gerekli önlemleri alır.”
Yine başka bir baloya katılan Atatürk, beyazlar
giyinmiş genç bir deniz subayı ve ailesiyle bir
arada oturan kırmızılar giyinmiş güzel bir genç
kız dikkatini çeker. Genç subayı yanına çağırır
ve eliyle karşı masada oturan kırmızı giysili bayanı göstererek;
“Delikanlı git, şu genç, kırmızı giysili kızımızla
dans et,” der.
Genç subay: “Ama efendim, ya istemezse, ya ailesi, nasıl olur?” diye duraksar, şaşırır durur.
Atatürk rica ediyor, dersin, karşılığını verir.
Emir büyük yerdendir. Genç subay gider, genç
kızın ailesini selamlar, durumu anlatır ve dans
couple dancing cheek to cheek and calls them
over to congratulate them. Just then, he asked
them a few questions about Republic Day;
“You young people, in which year was the
Republic established? What was the previous
administration like?”
The young couple replied; “Sir, we study at
a private minority school. In essence, we are
Turks, but we are studying French History. We
don’t know Turkish History because we don’t
study it.”
Atatürk was very upset and took the necessary
measures when he heard this and summoned
his A.D.C. “All the minority schools in Turkey
need a thorough review of their education and
instruction. Have the necessary studies carried
out regarding giving more emphasis on subjects
such as Turkish History, Literature, Mythology
and Geography.”
“Attending another ball, Atatürk sees a naval
officer in his white dress uniform with his family
on one side and a nice young lady in red on the
other side of the ballroom. He called over the
young officer and pointed out the lady in red
sitting at the opposite table. “Hey young man,
go and get that young lady to dance with you.
“The young officer replied, “But, sir, what if she
doesn’t want to, what about her family, what
would they say?” he hesitated.
“Say, “Atatürk would like us to dance” and she’ll
respond. The young officer goes up to their table,
salutes the young lady’s family, explains the
situation and asks for permission to dance with
her. The two youths dance amidst a crescendo
125
için izin ister. İki genç alkışlar arasında dans
ederler. Pistte kırmızı ve beyaz renkler güzel bir
uyum sağlar. Müzik eşliğinde dalga dalga coşkuyla dans ederler. Kırmızı beyaz renklerin bu
güzel görüntüsü Atatürk’ü mutlu eder. Atatürk
mikrofonda konuklara hitaben şunları söyler:
“Efendiler, Hanımefendiler! İşte bu genç çift
Türk bayrağını bu pistte sembolize ettiler. Çiftin
ailesi ile görüştüm onları bu mutlu günümüzde
nişanlıyorum. Türk bayrağı sonsuza kadar böyle
güzel güzel dalgalanacaktır.” der... Bu baloda küçük Ülkü de Ata’sının yanındaydı.
Ben birkaç yıllık tarih öğretmeniyken İkinci
Türk Tarih Kongresi’ne katılmıştım. Komisyon
başkanı İsviçreli tarih profesörü Pittart’tı. Prof.
Pittart Türk tarihi ile ilgili araştırmalarını uzun
uzun anlattı. Diğer konuşmacılar da düşüncelerini ve bilgilerini aktardılar. Kongrenin kapanış
konuşmasını yapan Atatürk: “Üç gün süren bu
tarih kongresini dikkatle izledim. Başarılı çalışmalarınız için sizleri kutlarım. “diyerek konuşmasına devam etti.
“Türkler 7000 yıldır tarihe mâl olmuşlar ve çeşitli adlar altında devletler kurmuş, mitolojide
yer almışlardır. Asırlardır uygarlıktan uygarlığa,
kıtalardan kıtalara göçmüş, tarihin altın sayfalarına mâl olmuşlardır,” şeklindeki bu söylevini
gözyaşları içinde dile getirdi. Salonda sessizlik ve
duygusal bir tablo yer etmişti. Daha sonra Türk
Tarih Kurumu’nun kurulmasını ve yoğun araştırmalarda bulunulmasını istedi. Bundan sonra
Atatürk’ün emirleriyle Türk Tarihi Kurumu’nun
kurulması yolunda çalışmalar hızlandırıldı.
126
of applause, the red and white colors whirling
in harmony. This wonderful red & white
scene pleased Atatürk to no end. He took the
microphone and addressed the guests: “Ladies
and Gentlemen! This young couple symbolized
the Turkish flag on the dance floor. I’ve met with
the couple’s family and I’m going to have them
engaged on this happy day. The Turkish flag
shall wave this beautifully until the end of time.”
Little Ülkü was at his side at this ball.”
“While I was a history teacher with a couple
of years of experience, I attended the 2nd
Turkish History Congress. The Chairman of the
Commission was the Swiss History Professor
Pittart. Prof. Pittart told us of his studies regarding
Turkish history for a long time. Other speakers
also conveyed their knowledge and opinions.
Atatürk, whe gave the concluding speech, “I’ve
been following ths History Congress for the past
three days. I congratulate you for your successful
studies, “and he went on with his speech with
tears in his eyes.
“Dear Guests,
Turkish history stretches back 7,000 years,
whereby they established a number of states
under various names and attained their place
in historical mythology. They migrated over
the centuries from civilization to civilization,
from continent to continent to take their place
in the golden pages of history.” He left a silent,
emotional impression in the hall. Later on, he
requested the creation of the Turkish History
Society in order for research studies to be carried
out, whereby Atatürk personally intervened in
the effort to establish such an institution.”
Mustafa Kemal’in Gözyaşları
The Tears of Mustafa Kemal
Mustafa Kemal ve Mustafa Necati
“Afet İNAN’ın Anlatımından”
“Mustafa Necati, genç canlı, hareketli ve devrimci bir bakandı. Yeni Türk Harfleri’nin kabulüyle
okuma yazma bilenlerin sayısının artacağını, işte
o zaman Ankara’da “İş Darülfununu”nu (Teknik
Üniversite) açacağını sevinerek anlatıyordu.
Mustafa Necati’nin bu konuşmasını Atatürk’e
anlattım. Atatürk: “Ben, Mustafa Necati’den çok
iş bekliyorum, hepsini yapacak ve başaracaktır,
buna eminim” demişti.
Mustafa Kemal and Mustafa Necati: “From
the pen of Afet İNAN”
Ankara’da siyasi gündem yoğundu. “Millet mekteplerinin, açılma hazırlıkları yapılıyordı (1928).
Atatürk, heyecanlı fakat neşeli değildi. Çünkü
Mustafa Necati, bağırsaklarından rahatsızlanmış, hastaneye kaldırılmış ve ameliyat edilmişti.
Ama sonuç iç açıcı değildi. Mustafa Necati’nin
sağlık haberleri sık sık Atatürk’e bildiriliyordu.
Tablo üzüntü veriyordu.
Atatürk: “Ona yazık olur, çok yazık olur, Mustafa
Necati kurtarılmalı!” diyordu.
Gerçekten de sonuç kötü oldu. “Ben, ilk ve belki
de son defa olarak Atatürk’ün acı duyarak ağladığına tanık oluyordum. Milli heyecan duyduğunda veya savaş sahnelerinin feci ölümlerini
anlatırken de üzüntüden gözlerinin yaşardığını
biliyorum; ama Mustafa Necati’nin zamansız
ölümüne ağlaması, büyük bir milli değerin kaybına duyulan acının anlatımıydı.”
“Kaybımız büyük, milletim sağ olsun!” ifadesini
gayret göstererek mırıldanıyor, çok acı çekiyordu.
“Mustafa Necati was a young dynamic and
revolutionary minister. I recall how he joyously
explained that along with the acceptance of the
New Turkish alphabet that the number of those
who could read and write was going to increase
and that it would be necessary to open a Technical
University in Ankara. I related this conversation
I had with Mustafa Necati to Atatürk.
Atatürk: “I’m expecting great things from
Mustafa Necati. I’m quite sure that he is going
to realize it all and make a big success of himself
in the process”.
There was a lot happening on the political front
in Ankara. The preparation for the opening of
the “People’s Schools” was taking place (1928).
Though Atatürk was excited but not in a good
mood because Mustafa Necati came down with
an intestinal infection, and had to be operated
on at the hospital. However, the prognosis was
not good; Atatürk was kept informed of Mustafa
Necati’s health condition. The news was not
getting any better.
Atatürk: “It’s too bad for him, what a pity,
Mustafa Necati must be saved!”
The end result was really bad. “For the first
and probably last time in my life, I saw Atatürk
break down in tears. I know that he shed tears of
sadness whenever he told us of terrible carnage
127
Mustafa Kemal, Osmanlı Ordusu’nda generallik yaptığı
sırada çekilen bir fotoğraf. This portrait was taken when
Mustafa Kemal was a general in the Ottoman Army.
on the warfronts; but his weeping at the time of
Mustafa Necati’s untimely death was a portrait
of the pain of hearing of the loss of a major
national asset.”
In attempting to shake off the news, he mumbled,
“Our loss is great, long live my people!” but one
could tell he was suffering.
I witnessed him saying wistfully on a number of
occasions, “What a kid he was!”
Ne evlattı o!”diye sızlandığına çoğu kez tanık oldum.
Mustafa Necati, Muallimler (Öğretmenler)
Birliği Başkanı iken Milli Eğitim Bakanı oldu.
O yıl yapılan Muallimler Birliği Kongresi’ni
TBMM salonlarında yapmış ve kongre açılış
konuşmasında “Cumhuriyet prensiplerini en
iyi yayan zümre” olduklarını vurgulayarak, öğretmenlik mesleğinin saygınlığını ve üstlendiği
sorumluluğu göstermek istemiştir.
“ATATÜRK’le ÇOCUKLUĞUM” adlı bu anılar kitabımda merhum Mustafa Necati’yi konu
etmemin nedeni çalışkan, devrimci, başarılı bir
genç siyasetçi oluşudur. 20’lı yaşlarından itibaren vatanın kurtuluşuna, kuruluşuna tüm gücüyle hizmet etmiş. Cepheden cepheye koşmuş,
cemiyetler kurmuş, düşmana karşı koymuş128
While he was the Chairman of the Teachers’
Union, Mustafa Necati became the Minister
of National Education. In his inaugural speech
of the Teachers’ Union Congress held in the
Grand National Assembly auditorium that year,
he emphasized that they were the “best body to
spread the principles of the Republic and wanted
to show the esteem of the scholastic occupation
as well as the responsibility it has undertaken.”
The reason I have included Mustafa Necati in
my memories is because he was a industrious,
revolutionary, successful young politician. Since
his early 20’s he strived tremendously during
the national struggle for liberation. He ran
from battle front to battle front, he established
associations, he repulsed the enemy. He was
someone who was close to Atatürk during the
War of Liberation and subsequently held posts
in the Population Exchange Commission, in
tur. Vatanın kurtuluşu ile Atatürk’ün yakınında bulunmuş; Mübadele (Değişim), İmar ve
İskan, Adliye ve Maarif (Milli Eğitim) Bakanlığı
görevinde bulunmuştur.
30-35 yaşlarında bu önemli görevleri ilkeli bir
başarı ile yapan Mustafa Necati özellikle Milli
Eğitim’de:
a) İlkeli eğitim, b) Eğitimde Örgütlenme, c) Milli
Eğitimde Yönetmelikler, d) Sosyal-Kültürel yapılaşma, alanlarında çok değerli hizmetlerde bulundu.
Öğretmenlerin ve öğretmenlik mesleğinin çekici, saygın ve sevilen bir meslek olarak kamuda yer etmesini sağladı. Öğretmenlerle birebir
ilgilendiğini, sorunlarının çözümüne yardımcı
olduğunu en yakın arkadaşı Vasıf ÇINAR ve diğerlerinden duyuyordum.
Gençlere sevgiyle, güvenle, inançla yaklaşan
Mustafa Kemal bu genç ve başarılı devlet adamı Mustafa Necati’nin kaybından ötürü üzüntü
duymuş ve gözyaşı dökmüştü. Bu değerli genç
siyaset adamının çalışma ve başarıları, Atatürk’le
bütünleşmesi bütün gençlerce örnek alınmalıdır.
PERA PALAS Anılarım
1937-1938 yıllarında Pera Palas Oteli’nde
Atatürkçüğüm’le kaldığım çok günler oldu.
Atatürk, daha önceki yıllarda da İstanbul’a geldiğinde genellikle burada kalırmış. Pera Palas
o yılların İstanbul’unun en güzel oteli sayılırdı.
Otelde Atatürk için ayrılmış bir oda vardı. Otelin
yoğun ve işler olması durumunda da bu oda kapalı tutulur; odaya başka konuk alınmazdı.
the Ministry of Public Works and Housing,
the Ministry of Justice as well as the Ministry
of National Education. Mustafa Necati, who
successfully held these important posts when he
was in his thirties, was the catalyst in providing
valuable educational services such as;
a) Principled Education, b) Organizing in
Education, c) Statutes in National Education,
and d) Social-Cultural Structuring. He ensured
that the occupation of Education became one
which was attractive, respectful and endearing
in the eyes of the public. I learned of the personal
attention he gave to teachers in finding solutions
to their problems from his closest friend Vasıf
Çınar and others.
Mustafa Kemal, who approached the youth of
this nation with love, trust and faith, cried tears
of sorrow when he learned of the untimely death
of this exemplary, successful statesman Mustafa
Necati.
My Memories of the Pera Palas Hotel
We spent many days with my Atatürk at the
Pera Palas Hotel during 1937. In previous years,
Atatürk would generally stay here upon his arrival
in Istanbul, whereas back then, the Pera Palas
was considered to be the finest hotel in the city.
Room 101 was specifically reserved for him, and
not for any other visitors. In addition to myself,
Sabiha GÖKÇEN, Kılıç Ali and sometimes my
mother would accompany Atatürk at the hotel.
As a consequence, ever since 1937, I have always
thought of the Pera Palas as my second home.
My memories of running up and down the hotel
129
Atatürkçüğüm burada kaldığında genellikle ben
de yanında olurdum. Merhum Sabiha GÖKÇEN,
Kılıç Ali ve zaman zaman annem de bizimle oluyordu.
1937 yılından bugüne Pera Palas’ı hep evim gibi
görmüşümdür. Çocukluğumda otelin merdivenlerinden koşarak inip çıkışım, salonlarında koşuşturmam, otel personeli ve konuklarla
sohbetlerim sis dalgaları gibi hep anılarımda
saklı. Atatürkçüğüm’le yemek yemem, onunla sohbetlerim, otele gelişim, otelden ayrılışım,
anılar zincirinin halkalarında saklı. Pera Palas
Oteli’nde bugün Atatürkçüğüm’ün kaldığı oda
sevgi ve saygı gereği olarak “müze” haline getirilmiş. Fotoğraflar, o zamanlar kullanılan
eşyalar olduğu gibi korunmuş. Kapısında da
Atatürkçüğüm’ün odada kaldığını belirten bir
plaket var. Pera Palas’ın sahibi Sn. Hasan SÜZER, Atatürk’e saygılı, ilkelerine bağlı bir zat.
Bu oda onun tarafından düzenlendi. Her 10 Kasımda Ata’yı saygı ile anıyor, Pera Palas’ı ziyaretlerimde, doğum günlerimde geçmiş o güzel
günlerle bütünleşecek tarzda şölenler düzenleniyor. Atatürk’e bağlı ve onu saygı ile anan tüm
insanlara Sn. Hasan SÜZER’in şahsında teşekkür ediyorum
“Kısa süreli evliliği nedeni ile Atatürk’ün içinde
devamlı bir çocuk hasreti vardı. Bu nedenle etrafındaki çocuklarla çok ilgilenir ve bu hasretini
gidermeye çalışırdı. Gerek Ankara’da gerekse
yurdun her yerinde çocuklarla birlikte olmaya
özen gösterir ve onlara sorular sorarak zekice
yanıtlar aldığında çok mutlu olurdu. Bundan
dolayı dünyada 23 Nisan’ı çocuklara, 19 Mayıs’a da gençlere bayram olarak armağan etmesi
işte bu çocuk hasretindendir.
Küçük Ülkü bu çocuklardan bir tanesi idi.
Ülkü’yü çok severek nüfusuna kaydetmiş ve
onun yetiştirilmesi için gayret sarf etmişti.
130
staircases, running through the halls as well as me
chatting with the hotel staff and customers are
hidden like a fog bank. Dining with my Atatürk,
chatting with him, my arrivals and departures at
the hotel all are hidden in the links of the chain
of my remembrances. Marked by a placard with
his name, the room where my Atatürk stayed at
the Pera Palas has been turned into a museum,
whereas one can see numerous photographs and
objects used by him are kept in a preserved state.
The esteemed owner of the Pera Palas Hotel, Mr.
Hasan SÜZER, was the one who organized this
room. He respectfully commemorates Atatürk
every November 10th, arranging events that
bring back those halcyon days on my birthdays
or whenever I visit the Pera Palas.
“Because he was married for such a short period
of time, Atatürk constantly had this longing to
have a child. For this reason, he would attend
to the children around him and thus, try to
eliminate this longing desire. Whether he was
in Ankara or elsewhere around the country,
he would take pains to be with children and
would become very happy whenever he received
smart replies to his questions. As an extension
of his yearning for children, he felt compelled to
bequeath two holidays to the nation; April 23rd
(Children and Sovereignty Day) and May 19th,
(Youth and Sports Day). Well, Little Ülkü was
one of those children. He took Ülkü under his
wing and attended to her upbringing.
Ever since my childhood, I grew up with an
infinite love and respect for Atatürk. One night,
I saw Atatürk in my dream standing at the head
of the entrance stairs of the Pera Palas Oteli. He
took my hand, and pulled me up. The next day,
Ülkü visited the hotel and that is how we met; I
Çocukluğumdan beri Atatürk’e karşı sonsuz bir
sevgi ve saygı ile büyüdüm. Bir gece rüyamda
Atatürk’ü Pera Palas Oteli’nin giriş merdivenlerinin başında gördüm. Elimden tuttu, beni
yukarı doğru çekti, ertesi gün Ülkü, otele geldi
böylece tanışmış olduk, kendisine bu rüyamı anlattım ve o günden itibaren onun manevi ağabeyi oldum.
Atatürk’ün Çanakkale Savaşı’ndan sonra sık
sık kalmakta olduğu 101 No’lu odayı büyük
uğraşılardan sonra müze haline getirdim ve
20 Mart 1981 de o zamanın Kültür Bakanı Cihat BABAN’ın himayesinde açılışını yaptım.
Müzede sergilenen eşyaları arasında Sn. Ülkü
ADATEPE’nin bağışladığı yatak örtüsü ve
Atatürk’ün 1928’den 1938’e kadar 10 yıl süre
ile koruma görevini ve fotoğrafçılığını yapan
Rıdvan GÜRARI’dan büyük maddi fedakarlıklarla temin ettiğim Atatürk’e ait olan elbisesi,
meşhur Panama şapkası, kasketi, manevra gözlüğü, gömlekleri, pijaması, terliği, ayakkabıları,
diş fırçası, sigara tablası, sigaraları, kahve fincanı
gibi paha biçilemeyecek kıymette 37 parça şahsi
eşyasını müzeye kazandırdım.
Çocukluğumla ilgili anılarım arasında, bir tanesini hiç unutmam;
told her of my dream and I’ve been her adopted
elder brother ever since.
After the War at Gallipoli, Gazi Mustafa Kemal,
as he was known before 1934, stayed several
times in Room No. 101. When I acquired the
hotel in 1977, my primary goal was to turn
his room into a museum whereby finally I
inaugurated this room under the auspices of the
Culture Ministry and participation of Minister
Cihat Baban on March 20th, 1981. Amongst the
items on display in this room are; a bedspread
that Mrs. Ülkü ADATEPE donated as well as
37 personal articles I acquired at great expense
from Ridvan Gurari, who was a bodyguard and
photographer of Atatürk’s for ten years starting
in 1928. These priceless items include: shirting,
his famous Panama hat, a helmet, field glasses,
pyjamas, slippers, shoes, toothbrush, ashtray,
cigarettes, coffee cups.
Of my childhood memories, there is one I would
like to relate here;
Ailemle birlikte 8-10 yaşlarındayken Malatya’nın
Akçadağ kazasının Güneşli köyüne gezmeye gittik. Köye bir mektup gelmişti fakat bütün köyde
bu mektubu okuyacak hiç kimse bulunamadı.
Günümüzde Cumhuriyet sayesinde bu köyde
aralarında doktor, mühendis, bilim adamı, bürokrat, işadamı bulunan birçok insan yetişmiş ve
burada kadın, erkek yaşı 70’in altındaki kişilerin
%99’u da okuryazardır.” Sn. Hasan SÜZER
One day, when I was 8-10 years old, my family
and I took a trip to the village of Gunesli, located
in Malatya’s township of Akcadag. A letter had
arrived in the village, but there was nobody in the
village to read it! Today, thanks to the Republic,
99% of the men and women who live in this
district can read and write, whereas numerous
doctors, engineers, scientists and businessmen
have emerged from this village. Mr. Hasan SÜZER
“Amerikalı pilot Russell Boardman ve John Polando’nun,
28-30 Temmuz, 1931 tarihinde yapılan hiç durmaksızın New
York - İstanbul uçuşu ardından Gazi Mustafa Kemal’in 101
No’lu odasında kaldıkları bilinmektedir.
* It is known that the American aviators, Russell Boardman
and John Polando who set a long-distance record (8045 km) by
flying from New York to Istanbul in 49 hours between 28-30
July, 1931, stayed in this room during their stay in İstanbul.
131
ATA’NIN ÜLKÜ’SÜNDEN
GENÇLERE!
FROM ATATÜRK’S ÜLKÜ
TO THE YOUTH!
Ata’sıyla bütünleşen dört beş yaşlarındaki bir
çocuğun duyguları çok farklıdır. Çocukluğun
o temiz, duygulu ve sevecen tavrında Türk’ün
Ata’sıyla sevgisinin doruğunda olmak, O’nun
tarafından korunmak, kollanmak ve sevilmek
çok başka bir şey diye düşünüyorum. O günleri, bazen yaşanmış güzel bir düş ya da görülmüş
renkli bir rüya diye algılıyorum.
The thoughts of a child five or six years old who
was together with Atatürk are very different.
The inquisitive, emotional and tender attitude
of being at the peak of Atatürk’s love of life. I
believe it was something entirely special to be
protected, watched over and endeared by him.
Sometimes, I reflect upon those days as a living
dream in color.
Ulusunun sevgisini yüreğinde taşıyan, dünyanın
saygı duyduğu bir liderin manevi kızı olmak ve
günün her anını O’nunla geçirmek anlatılması
güç bir olgu değil mi? Yaşamımın o beş yılı, evet
o beş yılı, çok farklı ve mutlu bir yaşam çizgisi
oldu. Ya sonrası, sonraki yıllar kabus oldu, sıkıntılı ve benim için üzücü yıllar oldu.
As the adopted daughter of a leader who had
the respect of the world and bore the love of the
nation in his bosom, it is not easy to tell what
it was like being with him every moment of his
day. Admittedly, those first five years of my
life were very precious for me. The years that
followed were nightmarish, troublesome and
sad years for me.
Atatürkçüğüm’ün anılarına sadık kaldım. O
güzel anıları kesinlikle yararıma kullanmadım.
Anılarımı satmadım ve onlardan yararlanmayı
düşünmedim. O güzel anılar, yüreğimin sıcaklığı ile bütünleşti. Anılar defterimin zengin hazinesi olarak içimde yaşattım.
Sevgili Gençler! “Ne oldum değil, ne olacağım.”
özdeyişini kendinize örnek alın. Bulunduğumuz
132
I have remained loyal to the memory of my
Atatürk. I never exploited those wonderful
moments. I did not sell my memories and never
considered to obtain any benefit from them.
Those beautiful memories have become a bonded
whole with my heart. I let them dwell inside of
me as a rich treasure chest of my diary.
ortam ne olursa olsun siz çalışmanıza, başarınıza ve gelecekte çok iyi yetişmiş bir genç olmaya
gayret edin. Büyük Önder Atatürk’ün “Gençler
geleceğimizdir, onlara inanıyor ve güveniyoruz.”
özdeyişi rehberiniz olmalıdır.
Dünyanın kalkınmış ulusları; çocuklarının ve
gençlerinin eğitimine olağanüstü özen gösteriyor, yatırımın büyük dilimini bu alana ayırıyorlar. Donanımlı okullar, teknik ve tekno-
Dear Youth! Pay heed to the phrase “Not what
I was, but what I shall become.” It doesn’t matter what environment you find yourselves in,
through your studies and success, make the
effort to be a young person who is trained for
the future. Let the phrase uttered by our Great
Leader Atatürk, “Our young people are our
future, we trust and have faith in them,” be your
guide.
133
lojik faktörlerle eğitilmiş öğretmenler, görselişitsel duyulara hitap eden eğitim kurumları
hep çocuklarımızın eğitimi ve öğretimi içindir.
Atatürk, eğitim olgusuna çok önem veriyordu.
Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, sanatsal verilerin yapıldığı tiyatro, orkestra, opera
gibi kurumlar ile yüksek okul ve fakültelerin temelleri onun zamanında atıldı. Bu temeller geliştirildi, bugünün yüzü bulan üniversite ve fakültelerine ulaştı. Şuna inanıyorum ki; sizler bu
“eğitimdeki gelişimi” yarınlarda en üst düzeye
ulaştıracaksınız. Siz Atatürk gençliğine yakışan
da budur. “Gençler, durmak zamanı değil, çalışmak zamanıdır.” “Başarı, çalışma rahatına kıyanların olacaktır.” Sizlere inanıyor, güveniyor
ve sizleri seviyoruz. Atatürk’ün Küçük Ülkü’sü
olarak anılarımı “Atatürk’le Çocukluğum” adlı
bir kitapta toplayarak, siz gençlere ve çocuklara
aktarmak istiyorum. Atatürk’ün çocuk sevgisini
örneklerle, anılarla anlatarak o büyük insanın
sevecenliğini toplumun her kesimine anlatmak,
duyurmak istiyorum. Zira gençler yarınlarımızın umududur. Başarıları, başarımız olacaktır.
Atatürk sevgisi onların ışığı olacaktır.
Çocuk Sevgisi İnsan İçin Bir İhtiyaçtır
Atatürk’e göre çocuk sevgisi insan için bir ihtiyaçtır. Abdulkadir İMAN’ın bir anısı: “1936
yılı, çocuk bayramında bir akşam Atatürk’ün
sofrasındayız. Küçük Ülkü, Atatürk’ün sağında oturuyordu. Ülkü, Çocuk Bayramı’nda gördüklerini anlatıyordu. Atatürk Ülkü’yü sevgi ile
dinliyordu. Sonra Ülkü’ye “Kalk da bayramda
gördüklerini şu beylere de anlat.”dedi. Ülkü çok
mutluydu. Atatürk ve yanındakiler onu dinlediler ve alkışladılar.”
134
The education of children and young people
living in the industrialized nations of the world is
given an immense amount of attention whereas
a large portion of investments are made in this
field. Fully-outfitted schools, instructors trained
with all the technical and technological elements,
and scholastic institutions that address the
visual and audio senses are all incorporated in
the education and instruction of their children.
Atatürk also gave importance to the issue of
education. The foundations of the Turkish
Language Society, the Turkish History Society,
institutions, high-schools and faculties with
tremendous artistic input such as stage theaters,
orchestras and operas were all laid during his
time. The foundations expanded to the point
where there are hundreds of universities and
faculties in Turkey today. I believe you will
ensure that the progress made in the field of
national education will be taken to the highest
levels in the years ahead. This is what Atatürk
would have expected from you. “Young people,
now is not the time to stop but the time to work.”
“Success and study shall belong to those who can
sacrifice their comfort.” We have faith in you,
we trust you and we love you. As Atatürk’s Little
Ülkü, it is my only desire to relate my memories
through this work entitled “My Childhood With
Atatürk” to you, the children and young people
as well as the society at large. In relating to you
Atatürk’s love for children through examples
and memories, I want to declare to all segments
of society the compassion of that great person.
In short, the youth is hope of tomorrow. Their
success shall be our success whereby Atatürk’s
love shall be their guiding light.
Atatürk çocukları çok severdi. Gittiği yerlerde gözüne bir çocuk iliştiğinde hemen onunla yorulmadan konuşurdu.
(Kentim İstanbul 10 Kasım 2003 kitabından) “Atatürk loved children very much. Whenever there were kids within
visual range, he would immediately take up conversations with them.”
Kılıç Ali’nin Anıları
“Atatürk çocukları çok severdi. Gittiği yerlerde
gözüne bir çocuk iliştiğinde hemen onunla yorulmadan konuşurdu. Çocukların ellerine kağıt,
kalem verir, yaşlarına göre kimine resim yaptırır,
kimine aritmetik sorar veya başka şeyler yaptırır
ve sorular sorardı. Onları oyalamaktan zevk alırdı. Ülkü de bu çocuklardan biriydi. Tahminlerin
üstünde ona bağlıydı. Onu candan severdi.
Atatürk, son günlerinde dahi hep Ülkü’yü sorar
A Child’s Love Is What Makes The World Go
Round
According to Atatürk, people need the love of a
child. Here is a recollection from Mr. Abdülkadir
İman:
“It was on the Children’s and Sovereignty Day,
April 23rd, 1936 and we were sitting around
Atatürk’s dining table. Little Ülkü was sitting
on Atatürk’s right, telling him what she saw
during the day’s festivities. Atatürk was listening
135
to Ülkü with love and affection, when he said,
“Okay, now get up and tell these gentlemen what
you saw during today’s holiday.” Ülkü was very
happy whereby Atatürk and those around the
table all listened to her and applauded her when
she finished.”
ve arardı. Onu yanına getirtir, saatlerce onunla
konuşur, oynardı. Denebilir ki bütün eğlencesi
Ülkü olmuştu. Ülkü’nün “Atatürkçüğüm!” diye
uzaktan koşup, bağıra bağıra kucağına atlamasından büyük zevk duyardı. Her yerde, nereye
gitse Ülkü’yü yanından ayırmazdı. O büyük insanın Ülkü ile nasıl meşgul olduğu görülecek bir
olaydı.
Küçük Ülkü bir aralık tifoya yakalanmıştı.
Dolmabahçe’de tedavi ediliyordu. Doktorlar,
tifonun bulaşıcı olması nedeniyle Atatürk’ün
Ülkü’ye yakın olmasını istemiyorlardı. Atatürk
ise doktorları dinlemiyor, gece gündüz demeden Florya’dan kalkıp Dolmabahçe’ye geliyor
ve Ülkü’nün sağlığı ile yakından ilgileniyordu.
Doktorlardan daha dikkatli davranılmasını ve
özen gösterilmesini istiyordu.
136
Kılıç Ali’s Recollections
“Atatürk loved children very much. It was
interesting to see that if there were children
within visual range wherever we went, he would
immediately take up a long conversation with
those children. He would provide them with
paper and pens and depending on their age,
have them draw a picture or write up some
math equations, or else have them make other
things, asking them plenty of questions in the
meanwhile. He was delighted to keep them
occupied. Ülkü was one of these children and
he was attached to her beyond all expectations.
He really loved her. Even during his final days,
Atatürk would always ask for Ülkü and look for
her all over the place. He would have her brought
in whereby he would talk with her and play
with her for hours on end. It could be said that
Ülkü was his only plaything. He got a big kick
out of Ülkü shrieking out “Atatürk” from afar
and having her leap into his lap. It didn’t matter
where he went, you couldn’t pull him away from
Ülkü. It was just unbelievable to see that great
person keep himself so attached to Ülkü...
I also remember when Little Ülkü contracted
typhoid fever and she was treated at Dolmabahçe.
Because typhoid fever is a communicable disease,
the doctors didn’t want Atatürk to get near Ülkü.
Paying them no heed, Atatürk left Florya in the
middle of the night to rush out to Dolmabahçe
and care for Ülkü. The doctors wanted him to
take care and act more cautiously in dealing with
her illness.”
Cumhurbaşkanlığı Eski Genel Sekreteri
Hasan Rıza SOYAK’ın Anıları
Atatürk’ün Çocuklar İçin Düşünceleri
“Bir çok ailede öteden beri hoş olmayan bir alışkanlık var. Çocukları konuşturmaz ve dinlemezler. Onlar söze karışınca: “Sen büyüklerin
konuşmasına karışma!” derler. Onları sustururlar. Ne kadar yanlış, hatta zararlı davranış
değil mi? Bunun tam tersi, çocukları serbestçe
konuşmaya, onların düşündüklerini, duygularını anlatmalarına olanak tanınmalıdır. Onların
ileride ikiyüzlü ve yalancı olmaları önlenir.
Çocuklarımızın düşüncelerini hiç çekinmeden
açıkça söylemeleri, inandıkları doğruları savunmaları ve başkalarının düşüncelerine de saygı göstermeleri sağlanır. Çocuklar, yurt, aile ve
yurttaş sevgisiyle birlikte doğruyu, güzeli ve iyiyi
kavrayabilir ve iyi birer yurttaş olurlar.” diyordu.
Ülkü Hakkında
“Atatürk’ün yanından hiç ayırmak istemediği,
şipşirin bir çocuk vardı. Ona, Ülkü adını vermişti. Ülkü, çocuklara karşı beslediği derin ilgiye, ne
kadar yerinde, ne güzel bir isim.
Küçük Ülkü’yü sık sık Çankaya’daki evine
getirirdi. Henüz yürümeyi, yarım yamalak birkaç kelime ile konuşmaya başlamış olan bu çok
sevimli hareketli yavruyu kucağına alır, kendisiyle saatlerce meşgul olurdu.
Bir gün yanına girdiğim zaman, onu yine Büyük
Adam’ın kucağında bulmuştum, şakalaşıyorlardı. Çocuk, katıla katıla gülerek, O’nun altın sarısı saçlarını çekiyor, burnuna yapışıyor,
ara sıra, yumuk elleriyle, yüzüne küçük küçük
tokatlar indiriyordu.
“ Çocuklar, ne sevimli, ne tatlı yaratıklar değil mi?” Florya’da
Kılıç Ali’nin evinde, 1936 yılında. “Children are cute, sweet
creatures, aren’t they?” At Kılıç Ali’s home in Florya, 1936.
Recollections from the former Presidential
General Secretary, Hasan Riza SOYAK
On Atatürk’s thoughts regarding children
“For a long time now, many families have had a
very unpleasant habit in that parents don’t listen to their children and don’t let them speak.
Whenever they try to stick two words in, the parents’ reply would be “Don’t get involved in your
elders’ conversations!’’The children would react
by shutting up and not saying anything. What
wrong, erroneous and harmful behavior, right?
137
“Tüm seyahatlerine, gece-gündüz her yere birlikte giderdik.”
“We went everywhere together, night and day, on all his
trips.”
O da çocuklaşmış gibi, bir yandan kahkahalarla
gülüyor, bir yandan da, saçını başını korumaya
çalışıyordu. Bir aralık bana baktı. Gök parçası
gözleri sevgi ve neşeden ışıl ısıldı.”
Sevgili çocuklar Atatürk, o gün Genel Sekreterine:
“Çocukluk, ne güzel şey...”dedi. Sonra, şunları
ekledi:
“Çocuklar, ne sevimli, ne tatlı yaratıklar değil mi?
En çok hoşuma giden halleri nedir bilir misiniz?
Riyakarlık bilmemeleri, bütün istek ve duygularını içlerinden geldiği gibi açıklamaları.”
Ülkü’yü derin bir şefkatle bağrına bastı, iki yanağından öptü. Ben bu öpücüklerde, bütün çocuklara karşı olan sonsuz sevgisinin izlerini görür gibi olmuştum.”
Atatürk’ün, Ülkü’ye olan sevgisinde, bütün çocuklara olan sevgisi vardı. Atatürk, Ülkü’yü ilk
kez Ankara Tren İstasyonu’nda annesinin kuca138
On the contrary, children
should be given the opportunity to speak freely,
and be allowed to explain
their thoughts and feelings.
This in turn prevents them
from becoming hypocrites
and liars in the future. This
also ensures that children
convey their thoughts unflinchingly, defend what
they believe in, and also
show respect in other peoples’ thoughts. Together
with their love for their country, family and
fellow citizens, children shall be model citizens
who can comprehend the truth, beauty and
goodness.”
Regarding Ülkü
“There was this really cute child who never
wanted to leave Atatürk’s side. It was he who
named her ‘Ülkü.’ The sincere interest he fostered
for children, what a fitting name, Ülkü.
He brought Little Ülkü to his house in Çankaya
quite often. He would take this precious,
rambunctious baby who had just started to say
a few words and could barely walk, and be occupied with her for hours.
One day when I got next to her, I found her in
the lap of the Big Guy again and they were having
a ball. The child was giggling uncontrollably,
tugging his blond hair, rubbing his nose and
once in a while, would slap his face lightly with
her small mittens.
ğında görmüştü. Ülkü, o vakitler, altı aylık şipşirin bir çocuktu.
Atatürk, bu güzel, bu canlı, sevimli yavruyu
görünce dayanamadı ve onu kucağına alarak,
Ankara Tren İstasyonu’na gelinceye dek sevip
okşadı.
Ülkü, bu küçük yavru, doğaüstü bir güçle,
Atatürk’e, öyle sarıldı ki yol boyunca hiç durmadan Atatürk’ün, elleri ve cepleriyle oynayarak
onu öpücüklere boğdu.
Sevgili çocuklar, bu ilk karşılaşma Atatürk’ü
Ülkü’ye bağladı. Atatürk, Ülkü’süz yapamaz
oldu. Atatürk, her sıkıldığında; “Ülkü’yü bana
getirin.”diyordu. Bu günleri, Ülkü’nün annesi,
şöyle anlatıyor:
“Ülkü bir buçuk yaşında iken İstanbul’a gitmişti.
Bir gün Atatürk; bize telefon etti: “Babasından
izin alsın, annesi Ülkü’yü getirsin.” dedi. Aldım
Ülkü’yü götürdüm. Çok sevindi, çok memnun
oldu, bir baba gibi ona sarıldı ve o günden sonra,
artık büsbütün yanından ayıramaz oldu.”
Evet, sevgili çocuklar Atatürk nereye gitse, onu
da götürüyordu. Onunla çok mutlu oluyordu.
Bu sevimli, Türk kızı son günlerine dek, onun
yanında kaldı. Atatürk son hastalığında, ilk komadan çıkar çıkmaz Ülkü’yü istedi. Bugünü
Ülkü’nün annesi şöyle anlatıyor:
İlk komadan dört gün sonra, Ülkü’yü istedi,
yatağın yanında oturttu, onu okşayarak bana:
“Cumhuriyet Bayramı yaklaştı. Ankara’ya gidin.
Bayramı görsün Ülkü.”dedi.
In turn, he had transformed into a child, laughing
heartily while trying to maintain his demeanor.
Just then, he looked over at me. His striking eyes
were beaming with love and joy.
That day, Atatürk said to me, “What a wonderful
thing childhood is. “Then he added, “Children
are cute, sweet creatures, aren’t they? Do you
know what I like about them the most? They
don’t know about hypocrisy and they tell you
whatever they feel deep down inside...”
He pressed Ülkü to his bosom with tenderness,
and kissed her on both cheeks. With those
kisses, I saw the traces of his infinite love for all
children.
The love that Atatürk had for Ülkü was the
same love he bore for all children. Atatürk first
saw Ülkü in her mother’s lap at the Gazi Train
Station. At the time Ülkü was a really cute kid of
about six months old.
Atatürk couldn’t resist when he saw this beautiful, cute, lively baby and taking her in his lap,
he caressed her all the way to the Ankara train
station.
This little baby Ülkü hugged Atatürk with such a
supernatural strength, she drowned him in kisses,
playing with Atatürk’s hands and pockets.
Dear children, this first meeting tied Atatürk
to Ülkü. It got to the point where he couldn’t
do anything without Ülkü. Whenever he got
bored, Atatürk would say, “Bring me Ülkü.”
Ülkü’s mother Vasfiye recalls those days in this
manner:
Ama Küçük Ülkü, Atatürk’ün boynuna saAtatürk’le Çocukluğum / My Childhood with Atatürk
139
“Ülkü went to Istanbul when she was 18 months
old. One day, Atatürk telephoned us: “Tell her
father to let Ülkü come up and stay with me.” I
took Ülkü there. He was very happy and pleased
and he hugged her like a father and ever since
that day, she practically never left his side.”
Yes, dear children, wherever Atatürk went, he
was sure to bring along Ülkü. He was happy
with her. This charming Turkish girl stayed with
him until his last days. As Atatürk entered his
terminal phase, he asked for Ülkü as soon as he
emerged from his first coma. Here is Vasfiye’s
recollection:
“Four days after his first coma, he asked for
Ülkü, had her sit next to the bed, and caressing
her, said to me, “It’s getting close to Republic
Day. Go to Ankara and let Ülkü participate in
the festivities. “
Kimisine göre bir yumurcak, kimisine göre ise dünyanın en
güzel varlıklarıdır çocuklar. Peki ya Atatürk’e göre?
Some think that children are rugrats while others think they
are the world’s most beautiful creatures. Well, what was
Atatürk’s opinion of children?
rılıp: “Sensiz, Ankara’ya gitmem.”diyerek
ağlamaya başladı. Atatürk Ülkü’ye: “Ben de
geleceğim.”diyordu. Ülkü’nün annesi, o günkü
anılarını şöyle sürdürür:
“Bir süre böyle geçti. Nihayet onu, bağrına basarak, tekrar tekrar öptü. On gün sonra, yanından
ayrılırken, Ülkü’nün ağlayışına o kadar üzüldü
ki gözleri doldu.”
Ülkü, o gün Atatürk’e “gidiyorum Atatürkçüğüm,
ama yine geleceğim.” dedikçe Atatürk: “Siz gelmeyin, ben geleceğim.” diyerek Ülkü’yü sevin140
But Little Ülkü hugged Atatürk’s neck and said,
“I can’t go to Ankara without you, “and started
to cry. Atatürk said to Ülkü, “I’ll join you later.”
Vasfiye went on by saying, “It went on like this
for a while. Finally, hugging her, he kissed her
again and again. Ten days later, while leaving his
side, Ülkü’s crying, she was so sad, and her eyes
welled up.”
That day, Ülkü said to Atatürk, “I’m going now,
Atatürkcüğüm, but I’ll be back again.”Atatürk
replied, “Don’t come here, I’ll go and see you,
“trying to make her feel better. Her mother
recalls the end: “We kissed his hand and left. “As
Ülkü left his side, Atatürk said to her mother,
“Take care of the kid.”
Dear children, Atatürk’s dear Ülkü says this
about those days: “Until I was five and-a-half
dirmeye çalışıyordu. Annenin
anıları şöyle son buluyordu:
“Elini öptük, ayrıldık.” Ülkü,
yanından ayrılırken Atatürk, anneye: “Çocuğa iyi bak.”diye seslendi.
Sevgili çocuklar, Atatürk’ün sevgili Ülkü’sü, o günler için şöyle
der:
“Beş buçuk yaşına kadar ki, bütün çocukluğum O’nun havasında, O’nun dizleri dibinde geçti.
İlk yıllar yaptıklarımı kendisi,
yakınları ve annem anlatırdı.”
Ülkü, bir gün Atatürk’ü
Çankaya’daki bahçede, çimenler üzerinde görünce, koşup gelerek; “Kalk
Atatürkçüğüm, hasta olacaksın, “dedi. Bu sıcak davranış Atatürk’ü çok sevindirmişti. Yanındakilere: “Bakın, Ülkü beni ne kadar çok
seviyor.”demiş.
Kaynak: Hasan Rıza SOYAK - Doğumundan Ölümüne Kadar
Atatürk ve Atatürk’ün Hususiyetleri, İst. 1965 S.78)
Ercüment Ekrem TALU’nun Anıları
Atatürk yeni Cumhurbaşkanı seçilmişti, ben de
TBMM Genel Yazmanı’ydım. Atatürk, Cumhurbaşkanı seçildikten sonra da çocuklara olağanüstü ilgi gösteriyordu. Örneğin Atatürk’ün
Küçük Cemil’le karşılaşmasını şöyle anlatıyor:
“Çocuklar Çankaya sırtlarında uçurtma uçuruyorlardı. Bunlardan biri korkusuzca yanımıza
sokuldu. Gazi bu çocuğu yakaladı.
Gözlerini gülümseyerek çocuğun gözlerine dikti
ve ona sordu:
- Senin adın ne?
years old, I spent my entire childhood in his
aura, at his knee.”
One day in the garden at Çankaya, Ülkü saw
Atatürk sitting on the grass and ran up to him,
“Get up Atatürk, you are going to catch a cold.”
This warm attitude made Atatürk very pleased.
He said to those around him, “Look, see how
much Ülkü loves me.”
Source: Hasan Rıza, “Atatürk and Atatürk’s Pecularitles From
Birth to Death” 1st. 1965 Pg. 78
A recollection from Ercüment Ekrem TALU
Atatürk was elected to be the new President, I
was the General Secretary of the Grand National
Assembly of Turkey. After he was elected to the
Presidency, Atatürk exhibited extraordinary
attention towards children. For instance, this
is how he describes Atatürk’s meeting with
Little Cemil. “One day, when we were watching
some kids flying kites on the slopes of Çankaya,
141
- Cemil.
- Nerede oturuyorsun?
- Ayrancı’da.
- Okula gidiyor musun ?
- Evet.
- Peki... Ben kimim?
Çocuk zeki bakışlarıyla Atatürk’e gülüseyerek
ve kendine güvenerek baktı. “Sen, Atatürk’sün”,
dedi.
- Olmadı, sen beni ona benzettin.
- Yok, yok... benzetmedim. Sana hiç kimse benzeyemez ki, sen, Atatürk’sün.
Atatürk, Cemil’i alnından öptü, ona başarılar diledi, armağanlar verdi.
142
Atatürk Fenerbahçe’de, yanında Şükrü KAYA ve manevi
kızı Ülkü ile birlikte, (Fotoğraf Sefahattin GİZ). Atatürk in
Fenerbahçe, İstanbul, with Şükrü KAYA and his adapted
daughter, Ülkü.
one of the kids fearlessly ended up where we
were standing. Gazi caught him and looking
at him straight in the face, asked him: “What’s
your name?” “Cemil.” “Where do you live, “In
Ayrancı.” “Do you go to school?” “Yes.” “Okay,
do you know who I am, Cemil?” Smiling at
Atatürk, this kid looked assuredly and said,
“You’re Atatürk.”Atatürk said, “That’s not true,
you just think I resemble him.” “No, no, I was
not trying to resemble you. Anyway, nobody can
resemble you, you’re Atatürk.” Atatürk kissed
Cemil on the forehead, wished him success and
gave him some presents.
Anılarla ATATÜRK
“İlkokul sıralarında okurken henüz yedi yaşlarında, kısa pantolonlu, çekme kunduralı, belde kuş lastiği, elde çember, Arnavut kaldırımlı
Çiftlik Caddesi’nde aşağı yukarı koşar dururduk.
O zamanlar ne radyo vardı, ne de televizyon.
Her şey belediyelerdeki çığırtkan aracılığıyla duyurulurdu, çığırtkanların bu seferki duyurusu
başka idi: “Bugün saat 11.30’da Gazi Mustafa
Kemal Paşa Samsun’a geliyor!” Paşayı görmek
için derhal park önüne gittim. Büyük bir siyah
otomobilin içinde, yanında arkadaşları ve bir de
kocaman kurt köpeği, araba önde bizler arkada, eski Zafer Sineması’nın yokuşundan Şehir
Kulübü’nün yanındaki ve daha sonra halk evi
olan yere geldik. Yetişmek için çok koşmuştuk.
Otomobil durdu, polisler bize, “Yanaşmayın,
uzak durun!” diye bağırıyordu. Biz üç arkadaş
durmadan bağırıyorduk, “Yaşasın Mustafa Kemal Paşa!” diye. Paşa arabadan indi, sağa sola
selam verdi. Sanki bizi görmüş, bize bakıyor
gibiydi. Yanındaki emir subayına bir şeyler diyordu. Döndü ve bizi parmağıyla gösterdi. Çok
korkmuştuk. Yaver bizi yanına çağırdı. Polisler
de şaşırdı, “Haydi yaklaşın.”dediler. Sıkılarak
gittik. Yaver bize, “Çocuklar, Gazi Paşa size çikolata parası verdi; yalnız kuş lastiklerinizi bana vereceksiniz.”dedi. Mustafa Kemal Paşa bize
gülümseyerek Halkevi’ne girdi. Biz de çikolata
almak için Çiftlik Caddesi’ne döndük.
Artık belinde kuş lastiği, kısa pantolonlu o çocuk değilim. 19 Mayıs Lisesi’nin orta kısmında Almanca şubesinde okuyordum. Yıl 1933
Cumhuriyetin kuruluşunun 10. yılıydı. İzci olarak 10. yıl kutlamalarına katılmak için okula kayıtlar başladı. Ankara’ya gitmek için o zamanın
parası ile beş liraya ben de yazıldım. Tam 75 izci
idik. Ankara’ya hareket günü geldi, çattı. Aileleri-
Mehmet ÖZAYKUT’s
Recollections of ATATÜRK
“I must have been about seven years old, in second grade. We would run up and down the cobblestoned Ciftlik Avenue in short pants, sandals,
a slingshot hooked on the waist, and a hoop in
the hand. We didn’t have television or radio
back then whereby announcements were made
by the town crier. However, his announcement
was different this time around. “Gazi Mustafa
Kemal Pasha is arriving in Samsun today at
11:30!” Upon hearing this, I immediately went
in front of the park to see the Pasha. There he
was, in a big black car with his friends and a
huge German shepherd, the car was in front
and we were chasing it from behind, from the
hill where the old Zafer Cinema was, by the City
Club and finally to the place where the Halkevi*
was. We had to run like crazy just to keep up
with them. The automobile stopped and the police officers shouted at us, “Don’t get any closer,
get back! The three of us were yelling at the top
of our lungs, “Long Live Mustafa Kemal Pasha!”
The Pasha got out of the car, and saluted to his
left and to his right. It was as if he had seen us,
we thought he was looking at us. He said a few
things to his ADC, who turned around and
pointed at us. We froze with terror as the ADC
called us over. The policemen were surprised as
well. “Go on, get over there,”they said gruffly.
We shuffled our way over there whereby the
ADC said, “Kids, Gazi Pasha has treated you to
some chocolate bars, but you have to hand over
your slingshots.” Mustafa Kemal Pasha smiled at
us as he entered the Halkevi whereas we headed
back to Çiftlik Avenue to get that chocolate.
I was no longer that kid with the slingshot on
the waist and short pants. It was 1933, and I was
143
Ülkü, Üsküdar Kız Koleji’nde 1947 yılında yapılan Güzellik
Yarışması’na katıldı. Ülkü participated in the Üsküdar Girl’s
School ‘Queen of the Year’ Contest in 1947. (Courtesy Ülkü
ADATEPE)
mizin uğurlaması ile trenimiz Samsun’dan
Ankara’ya hareket etti. Ankara’ya geldiğimizde
hafif bir yağmur yağıyordu. Bizi Ankara Erkek
Lisesi’nin büyük salonunda konuk ettiler. Yatak
yerine ottan şilteler vardı. Ankara’ya gelişimizin
ikinci günü “10. Yıl Şenlikleri” Ankara’yı şenlendirmiş, Ankara 10 bin izciyi bağrına basmıştı.
Tören saati gelince, “10. Yıl Nutku”nun ardından alfabetik sıra ile resmi geçit başladı. Şeref
kürsüsüne yaklaştığımızda Atatürk ayakta bizleri selamlıyordu. Gururla önünden geçtik. Onu
yakından iyice görmüştüm. Altın saçlı, mavi
gözlü idi. Her yerde 10. Yıl Marşı çalıyordu. Ne
gündü o gün!
10. Yıl törenleri bitmiş, izciler artık memleketlerine uğurlanmaya başlamıştı. Biz Samsun
Lisesi olarak hem Ankara’yı gezmek hem de
Atatürk’ü görürüz umudu ile iki gün daha kal144
in the junior year in the German
branch at 19 Mayıs Lycee. It was the
10th anniversary of the Republic
and the school began taking applications for Boy Scouts who wished to
participate in the 10th Anniversary
celebrations. I signed up to go to
Ankara, and paid a fee of five lira. We
were a total of 75 Boy Scouts and the
day came to leave for Ankara. Our
families saw us off at the Samsun
Train Station. The weather was overcast and drizzly by the time we arrived in Ankara. We were put up in
the gymnasium at the Ankara Boys’
High School. We were provided
thin, grassy mattresses instead of beds. On the
second day in Ankara, the town reveled in the
10th Anniversary festivities, reverberating with
the clamor of 10,000 Boy Scouts. The ceremony
began with Atatürk’s 10th Anniversary Speech
followed by the parade with us marching in alphabetic order. As we approached the podium
of honor, Atatürk was on his feet, saluting us.
We proudly passed in front of him and with his
blond hair and blue eyes, I could make him out
quite well. The 10th Anniversary Anthem was
playing everywhere. What a day that was!
“The 10th Anniversary ceremonies had ended
and the time had come to see the scouts off to
their respective towns and cities. We at Samsun
Lycee stayed in Ankara an extra two days to get
in a little sightseeing and the hope of perhaps
seeing Atatürk as well. In the meanwhile, our
Troop Leader and School Principal told us, “Get
ready boys, we are going to Çankaya.” It was
only 10:00 a.m., but it was already hot outside
and we were outfitted like soldiers with backpacks, blankets and trekking canes. Arriving at
dık. Başımızda oymak beyi ve okul müdürümüz, “Çocuklar Çankaya’ya gidiyoruz, hazır
olun.”dedi. Saat 10.00 idi. Çok sıcak bir gündü.
Üzerimizde çanta, battaniye ve izci sopalarımızla asker gibi teçhizatlı idik. Çankaya’ya geldik.
Köşkün merdivenlerine oturduk. Nöbetçi subay
geldi, müdürle konuştu. Ne konuştularsa müdürümüzün yüzü gülüyordu. Bize “Atatürk’le
karşı karşıya geleceksiniz.”deyince sevinçten
uçuyorduk. 15 dakika sonra kapı açıldı. Paşa
geldi. Kalbimiz duracak gibiydi. “Hoş geldiniz
çocuklar!” kelimesi ile irkildik. Evet rüya değildi.
Atatürk karşımızda, bize gülümseyerek siyah elbisesi ile, başı açık merdivenden indi, büyüklerimizin ellerini sıktı. Biz arka sırada en ufak altı
izci idik. Teftişten sonra geldi, benim karşımda durdu. “Senin adın ne?” dedi. “Mehmet!”
dedim. Desene ki “Mehmetçik.” “Bak sana bir
soru soracağım, bilecek misin?” dedi. “19 Mayıs
1919 sana neyi anlatıyor?” Ben hiç şaşırmadan,
“Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a adım attığı gündür.” deyiverdim. Bayılacak gibiydim. O
anda güldü, “Aferin sana Mehmet!” deyip alnımdan öptü, elleri ile yüzümü okşadı. Bu arada “Birkaç kez Samsun’a geldim; belki o zaman
çok küçüktün, beni görememiş olabilirsin.” Ben
durur muyum, hemen “Gördüm, o zaman yedi
yaşında idim; bana ve arkadaşlarıma çikolata almamız için para vermiştiniz, biz de karşılığında
size kuş lastiklerimizi vermiştik.” deyince, kahkahayı ile güldü. “Demek o yaramazlardan biri
de sendin ha...” dedi.
Gençler! Size öğüdüm: Atatürk sevginizi yüreğinizde, devrimlerinizi kafanızdan hiç silmeyin!
Laik ve demokratik Türkiye Cumhuriyeti’ni
yüceltin! Cumhuriyetin meşalesini kimsenin
söndürmesine izin vermeyin!
Çankaya, we sat down on the steps of the villa,
when a duty officer came out and spoke with the
principal. Whatever he said made the principal
break out in a huge grin. When he said, “In a
little while, you are going to meet Atatürk,” we
became incredibly enthusiastic. 15 minutes later, the gates opened and the Pasha emerged.
We were startled and our hearts were about to
stop beating when he said, “Welcome kids!” No,
we weren’t dreaming, there was Atatürk coming
down the steps, smiling at us in his black tuxedo, without a hat and shaking hands with our
elders. I was in the back row with the six smallest scouts. After his inspection, he came up to
me and asked, “What is your name?” I replied,
“Mehmet.” “Look, Mehmet, let me ask you a question, I wonder if you can answer it. What does
the date May 19th, 1919 mean to you?” Without
blinking, I replied, “Why, it’s the day Mustafa
Kemal Pasha landed at Samsun.” I was about
to pass out from all the excitement. Just then,
he laughed, “Good for you, Mehmet!” He then
kissed my forehead, and caressed my hands and
face. Then, “I came to Samsun a couple of times,
you were pretty small then, you probably didn’t
see me.” Without hesitation, I exclaimed, “I saw
you, I was seven years old at the time, you gave
me and my friends some money to buy some
chocolate, and in return you took our slingshots.
“Atatürk broke out laughing.
Young people! My advice to you is to never erase your love for Atatürk from your hearts and
his revolutions from your minds. Exalt the secular and democratic Republic of Turkey! Don’t
ever let anyone extinguish the torch of the
Republic!”
* Halkevi: A series of multi-purpose recreational/vocational centers established throughout the country by Atatürk.
145
Gazete Kadıköy’ün Küçük Ülkü ile
Röportajından Bir Bölüm
Ülkü’nün annesi, Selanik’te Atatürk’ün annesi
Zübeyde Hanım tarafından büyütülüyor. Daha sonra Atatürk, Gazi Orman Çiftliği’ndeki
istasyon şefi ile Ülkü’nün annesini evlendiriyor.
Ülkü doğacağı zaman Atatürk, çocuğun kız ya
da erkek olsun adının “Ülkü” olmasını istiyor.
Doğumundan sonra bir süre çiftliğe gitmeyen
Atatürk, Ülkü’yü dokuz aylıkken yeni yürümeye başladığında görüyor. Annesiyle Atatürk’ü
karşılamaya giden Ülkü, onun boynuna atılıyor
ve kucağından inmek istemiyor. Bu davranıştan
çok duygulanan Atatürk, aynı günün geç sa-
A Section Of An Interview By Gazete Kadıköy
With Little Ülkü, Atatürk’s Ülkü, Ülkü
ADATEPE Told Us About Her Atatürk
Ülkü’s mother, Vasfiye was raised byAtatürk’s
mother Zübeyde Hanım in Thessalonica. Years
later, Atatürk had Vasfiye marry the station chief
at Gazi Orman Çiftliği. Before the birth of their
child, Atatürk asked for the child, whether it be
a boy or girl, to be named “Ülkü.” After she was
born, Atatürk did not visit the farm until Ülkü
was starting to walk, when she was about age
nine months. Meeting Atatürk with her mother
at the station, Ülkü leapt into his lap and did
not want to leave him. Atatürk, who was quite
affected by her behavior, wanted to see Ülkü
once more that evening, and cared for her for
an hour. Ülkü Hanım said that although Atatürk
didn’t visit the farm very often, beginning when
she was 18 months old, she never left his side.
“We went everywhere together, night and day,
on all his trips.”
Ülkü Hanım said the most important thing we
remembered about Atatürk was the indelible
love and communication they had between each
other. “I was very small, I had no siblings or
friends. He meant everything to me, “she said.
She loved to spend the entire day with him, and
looked forward to seeing whenever Atatürk
was working. Ülkü said that this is why he
understood children so much. She says that he
derived great pleasure caring for her throughout
the day, telling her stories and playing games.
“Babam beni Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ne verdi.” (7 Mayıs
1949) (Ülkü ADATEPE Arşivi) My father enrolled me at the
Üsküdar American’s Girl College.
146
atlerinde Ülkü’yü yeniden görmek istiyor ve o
gün bir saat boyunca onunla ilgileniyor. Ülkü
Hanım, Atatürk’ün çiftliğe sık sık gelmediğini,
fakat bir buçuk yaşından sonra onunla hiç ayrılmadıklarını söylüyor. “Tüm seyahatlerine, gecegündüz her yere birlikte giderdik, “diyor.
He knew her needs...
Atatürk inquisitively and carefully watched
what Ülkü was doing and tried to understand
what she wanted to do. Ülkü ADATEPE shared
with us an unforgettable memory regarding his
character.
Ülkü Hanım, Atatürk’le ilgili hatırlayabildiği en
önemli şeyin aralarındaki güçlü sevgi ve iletişim
olduğunu söylüyor. “Çok küçüktüm, kardeşim
ya da arkadaşım yoktu. O, benim için her şey demekti, “diye konuşuyor. Bütün gününü O’nunla
geçirmeyi çok sevdiğini, Atatürk’ün çalıştığı
zamanlar onu görmeyi iple çektiğini söyleyen
Ülkü, bunun nedenini Atatürk’ün çocuk ruhundan çok iyi anlıyor olmasına bağlıyor. Tüm
gününü onunla ilgilenerek, öyküler anlatarak,
oyunlar oynayarak geçirmekten büyük zevk aldığını söylüyor.
“Sometimes he would work until the morning
and wake up late. I was tasked with waking him
up whereas I would wander about in front of his
room. One day, I saw his shoes in the door of his
room. I decided to start shine his shoes to kill
time. However, I shined them a different color.
When Atatürk saw this, instead of getting mad,
he thought I had a talent for painting things,
so he gave me a set of colorful crayons. I was
thrilled!”
İhtiyacını Bilirdi...
Atatürk, çok sevdiği kızı Ülkü’nün yaptıklarını
dikkatle ve ilgiyle izler ve onun neler yapmak istediğini anlamaya çalışırmış. Bu özelliğini unutamadığı bir anısıyla aktarıyor Ülkü ADATEPE:
“Bazen sabahlara kadar çalışırdı ve geç uyanırdı.
Yanına gidip uyandırılma görevi bana verilirdi.
Ben de odasının önünde dolaşır dururdum.
Birgün odasının kapısında ayakkabılarını gördüm. Zaman geçsin diye boyamaya başladım.
Fakat farklı renklerde boyamışım. Atatürk bunu
gördüğünde kızmak yerine benim boyamaya yeteneğim olduğunu düşünerek bana renkli boya
kalemleri ve defteri verdi. Beni çok sevindirmişti.”
Ülkü Hanım, aslında Atatürk’ün yanında bir
bakıma da görevli olduğunu söylüyor. Çünkü
bazen kimsenin söyleyemediği şeyleri bir çocuk
Ülkü also mentioned that she served at Atatürk’s
side in the capacity of official because, as a child,
it was easy for her to say things bluntly that adults
don’t have the nerve to say. For instance, there
were times when she had to say to visitors who
kept Atatürk up until late, “Come on, it’s time to
go, Atatürk is very tired. Let him get some rest!”
Just as he cared for Ülkü, Atatürk wanted his
other daughters to take up occupations in fields
they showed talent and ability. Actually, with
this attitude, he wanted to show that women,
too, could have careers. He is known to have
said, “If the women in a society are outcast, that
society shall never progress. “This is why his
adopted children were all girls, Sabiha, Ülkü,
Nebile, Afet and Rukiye. He believed in sexual
non-discrimination. Today, Mrs. Ülkü is very
angry at the women in Turkey who do not
benefit from the rights that Atatürk provided.
She complains, “Just as we don’t wear pyjamas
147
saflığıyla
kolayca
söylermiş. Örneğin,
Atatürk’ün yanında
geç vakitlere kadar
kalan ziyaretçilere,
“Haydi gidin artık,
Atatürkçüğüm çok
yoruldu, dinlensin
artık!” dediği olurmuş.
Atatürk, Ülkü ile ilgilendiği gibi diğer
kızlarının da eğilimleri, becerileri ve
yetenekleri olduğu
alanlarda
yetişip
meslek sahibi olmalarını istiyordu.
Aslında bu davranışının diğer bir amacı da kadınların erkekler gibi meslek sahibi olabileceklerini göstermekti. “Bir millet, kadınlarını dışlarsa, hiçbir zaman ilerleyemez.”diyordu.
Bu yüzden de manevi evlatlarının hepsi kızdı.
Sabiha, Ülkü, Nebile, Afet ve Rukiye... O, kadın
erkek eşitliğine inanıyordu. Ülkü Hanım, bugün
Atatürk’ün verdiği haklardan yararlanmayan kadınlara çok kızgın. “İnsanlar, Meclise, üniversiteye nasıl pijamayla giremiyorlarsa, türbanlı da
girmemelidirler. Kılık kıyafet kanunu var. Birtakım insanlara sürekli tavizler veriliyor.”diye yakınıyor.
Bugünkü siyasi bozukluğun nedenini de verilen
tavizlere bağlıyor. Ona göre her şey vatan yararına, dürüstçe ve taviz verilmeden yapılmalı.
Ayrıca demokrasiyi reddeden zihniyetlere demokratik davranmanın bir anlamı olduğuna da
inanmıyorum, diyor.
148
Ürdün Kralı Emir Abdullah, Atatürk’ün huzurunda beni
kucağına aldı, sevdi. With Atatürk’s permission, the Jordanian
King, Emir Abdullah took me in his lap and showered me with
affection.
into the Assembly or in the universities, we shouldn’t be allowed to wear turbans, as well. There
are dress codes in this country, but somehow
concessions are made with certain groups of
people.”
She blamed today’s political instability on
these compromises that have been made. In
her opinion, everything should be done for
the people’s benefit, honestly and without
compromise. In addition, she said she doesn’t
give credence to those minds that reject
democracy while wandering about, acting as
though they are democratic.
HEY GİDİ
KÜÇÜK ÜLKÜ HEY!
HEY YOU!
LITTLE ÜLKÜ HEY!
Yazan: Suzan ESLER,
Mayıs 1955 Resimli Hayat Dergisi”
“Kapıyı çalınca zannettim ki, hep o kısacık etekli, tombul bacaklı küçücük şirin kızcağız karşıma
çıkacak, yaramaz yaramaz gülüp konuşacak...
Hani bir ciddi toplantı esnasında, bütün devlet
ricali arasında kendisini hiç yanından ayırmak
istemeyen Atatürk’e: “Uff... bırak beni canım.
Gideceğim işte, çişim geldi!” deyiveren Küçük
Ülkü...
Newswriter: Suzan ESLER,
May, 1955 - Resimli Hayat
“When I knocked on the door, I expected to
that cute little girl with the short skirt and the
plump legs to answer with her naughty little laugh. Don’t you remember? She was there with
Atatürk, during a serious meeting with all the
state ministers exclaiming, “Hey, leave me alone. I have to go pee!”
Kapıyı bana üç dört yaşlarında kara gözleri ışıl
ışıl parlayan cin gibi küçük bir oğlan açtı. O
günlerin üzerinden seneler geçmiş de, minicik
Ülkü büyümüş, tipik güzel bir hanım olmuş,
evlenmiş. Bana kapıyı açanın büyük oğlu Ali olduğunu söyleyince büsbütün şaşırdım. Meğerse
Ülkü biri üç, diğeri henüz bir yaşında iki çocuk
annesiymiş.
Ali tıpkı annesine benziyor, ikisinin bebeklik resimlerini yan yana koyunca hayret edersiniz.
Atayı kaybettiğimiz zaman Ülkü daha beş yaşında bir çocukmuş.
Instead, a spritely little boy of three to four years
old with shiny black eyes opened the door for
me. So many years had passed, little Ülkü had
grown into a typically nice young lady who got
married. I was shocked when she said that it was
her eldest son Ali who opened the door.
In fact, Ülkü is the mother of two boys, one three
years old while the other is just a year old.
Ali is just like his mother. Put both their infant
photos together and you would be amazed...
Ülkü was just five years old when we lost
Atatürk.
149
Babam Tahsin Bey, annem
Vasfiye Hanım, babaannem
Mihriye Hanım, Nesip Efendi
ve ben 1941 yılında. (Ülkü
ADATEPE Arşivi) Me, my father
Tahsin, my mother Vasfiye, my
grandmother Mihriye and Nesip
Efendi.
- “However, “she says, “I
have quite a few memories. Later on, with the
constant explanations of
those in his inner circle,
those in my head would
become clearer.”
“Ama”diyor “epeyce hatıram var. Sonra etrafın
bana mütemadiyen anlattıklarıyla kafamdakiler
daha da berraklaşıyor.”
Kendisine daima “Atatürkçüğüm” derdim. İlk
defa ben bir yaşındayken karşılaşmışız. Henüz
yeni yeni adım atmaya çalışan bir bebekmişim. Orman Çiftliği’nde bir gün, düşe kalka yürümeye çalışırken, Atatürk de tesadüfen çiftliği
ziyarete gelmiş.
Daha görür görmez kollarını açmış “Baba” diyerek boynuna sarılmışım. Bir daha da bırakmamış
olacağım ki o günden sonra nereye gittiyse beni
de beraber götürdü. Seyahatlerinde, köşkte, çift150
I would always call him
“Atatürk”. We first met
when I was not even a
year old. I was still an infant taking my first steps.
One day, while in the Orman Çiftligi, wobbling
my way down the path, Atatürk happened to pay
a visit to the farm, which he had founded.
No sooner than I saw him that I hugged him
around the neck and called him “Daddy.”I was
never to leave him again as he took me with him
wherever he went. I was always by his side on
his trips, at the villa, at the farm. We’d swim and
bask in the sun together at Florya. He would attend to all my needs, no matter how minor they
may have seemed.
Although I was an extremely naughty, little brat,
I would always behave myself whenever I was
likte daima yanındaydım. Florya’da beraber yüzer, güneşte yatardık. En ufak ihtiyacıma kadar
her şeyimle ilgilenirdi.
by his side. I came down with about of typhoid
when I was three years old. He was deeply affected and did not want to leave my side.
Son derece yaramaz, haşarı bir çocuk olduğum
halde onun yanında durgun ve uslu olurmuşum.
Üç yaşındayken tifoya yakalanmışım. Çok üzülmüş. Hiç yanımdan ayrılmak istemiyormuş.
When I noticed I was getting his complete attention, I became quite the insistent little nag. One
night, after midnight, as I was recovering from
that bout of typhoid, I cried out, “I want some
lipstick!” Rather than disappointing me while I
was ill, he roused up some poor shop owner to
give him some makeup. I had a lot of fun getting
myself all made up!
Ben de bu yoğun ilgiyi görünce tutturdukça tutturuyormuşum. Bir gece saat on ikiyi geçmiş:
“Ruj isterim, allık isterim” diye ağlayınca hasta
hasta üzmemek için bir dükkan açtırıp aldırmışlar, boyanıp süslenince susmuşum.
Ayrıca, şunu anlattılar bana: Atatürk’le bir gezide kimse farkına varmadan Savarona’nın bütün kül tablalarını birer birer denize fırlatmışım.
Neden sonra işin farkına varınca artık beni hiç
gözden uzaklaştırmamışlar. Atatürk, bu olayı
duyunca çok gülmüş.”
Ülkü “Atatürkçüğüm” derken gözleri gülüyordu. Evi baştan aşağıya Ata’nın kıymetli hatıraları, hediyeleri ile dolu. Girer girmez duvarda
koskocaman bir tablo “Milli Mücadele” yıllarında Atatürk. Sonra sıra sıra Ülkü’yle bahçede göğsüne çiçek takarken Florya’da çekilmiş resimler.
Köşede vitrinde, ölen Ürdün Kralı Abdullah’ın
Ülkü’ye hediye ettiği gayet ince işlemeli altın kutu, ufacık gizli bir düğmesi var. Basılınca kapağı
açılarak rengarenk küçük bir kuş çıkıp, ötüyor.
Aynı zamanda kutunun alt kısmını teşkil eden
gizli bölüm açılıyor. Şimdi Ülkü bunu mücevher
kutusu yapmış. Yine, Ürdün Kralı’nın hediyesi
olan kocaman fildişinden yapılmış bir fil. Üzeri
gök yakutlar, türlü değerli taşlarla süslü. Bir mihrace fili. Ürdün kralı da Ülkü’ye bayılıyormuş.
Ondan sonraki gelişlerinde de hediyeler getirir,
Also, one day, when we were on board the
Savarona, I remember tossing all the ashtrays
into the water. Later on, when they caught on to
what I did, they never let me out of their sight.
Atatürk roared with laughter once he learned
about my caper.
Ülkü’s eyes lit up when she said “Atatürk.” Her
home is filled from top to bottom with priceless
souvenirs and gifts from Atatürk. Next to the
entrance is a huge painting on the wall of Atatürk
during the “National Ordeal” years. Then there
is a series of photographs taken of Ülkü pinning
some flowers on his chest at Florya. In the corner display case is a handcrafted golden box with
intricate embroidery which was a gift to Ülkü
from the late-King of Jordan, Abdullah. The box
has a tiny hidden button; pressing this button
opens the cover and a chirpy little colorful bird
emerges. At the same time, the bird triggers the
opening of a secret compartment. Ülkü uses this
box as her jewellery case. The late-Jordanian
King also presented her with an elephant carved
from a huge ivory tusk. This maharajah elephant
is decorated with rubies and all sorts of other
precious gems. He loved Ülkü and would always
151
arar sorar, onu görmeden gitmezmiş. Ülkü, Kral
Abdullah için duygularını şöyle açıklıyor:
“Çok iyi biriydi ve çok iyi dostumdu. Öldüğünde
o kadar üzüldüm ki!”
Kral Abdullah’ın filinin yanında bir yeni beş liralık duruyordu. Yaklaşıp elime aldım. Ata bunu
da küçük Ülkü’süne imzalamış.
“Onun hastalığına ait hatıralarınız var mı?
“Evet, hastalığı sırasında Savarona’da ve Saray’da
yanındaydım. İlk zamanlar yatakta değildi. Her
zamanki gibi yanına girer, çıkardım. Sonra gitgide kendisini sık sık görmem zorlaştı. Girince
de yanında çok kalmamamı söylüyorlardı. Sonra
bir gün konuşurken bana:
“Siz artık Ankara’ya dönün,” dedi.
“Ama sen Atatürkçüğüm?”
“Ben sonra arkanızdan geleceğim. Siz şimdi gidin.”
“Sen gitmeden ben de gitmem. Haydi sen de gel,
gidelim.” diye ağlamaya başladım.
Bilmiyorum neden, bu sefer ondan hiç ayrılmak
istemiyordum. Çocuk aklımın bütün mazeretlerini O’nunla beraber gidebilmek için sıraladım, döktüm. Ağladım, huysuzluk ettim. Kim
bilir O’nu bir daha göremeyeceğimi hissetmiştim herhalde.
Şimdi düşünüyorum da bu huysuzluğuma kim
bilir ne anlam vermiş, arkamdan ne kadar üzülmüştür.
bring her gifts whenever he visited Turkey, never
leaving without seeing her. Ülkü said this about
King Abdullah:
“He was a very good man and was a good friend
of mine. I was devastated when I learned of his
passing!” Next to King Abdullah’s elephant is a
brand-new five lira banknote.* I went up to it
and picked it up. Atatürk signed it for Ülkü.
“Do you have any memories of his illness?”
“Yes, I was by his side on the Savarona and at
Dolmabahçe Palace while he was ill. At first, he
wasn’t bedridden. I was able to go up to him
whenever I wanted to, just like before. Later on,
it got more and more difficult to see him on a
frequent basis. Whenever I entered his room,
they’d tell me not to stay too long. Later on, one
day while he was talking, he told me:
“I think it’s time you returned to Ankara,”
“But what about you, Atatürk?”
“I’ll follow you there. But you should go now.”
“I can’t go without you. C’mon why don’t you
come with us, too?” as I started crying.
I don’t know why, but I didn’t want to leave him
this time. My small child’s brain tried to come
up with all the excuses in the world for us to go
together. I wept and threw a temper tantrum.
Who knows, maybe I sensed I wouldn’t be seeing him again.
Biz Ankara’ya gider gitmez, O hemen bizleri telefonla aramış, yolculuğumuzu sormuş.
In retrospect, who knows what meaning he may
have attributed to my crankiness or just how sad
he was after we had left him.
As soon as we arrived in Ankara, he called us
and asked us how our journey was.
O İstanbul’da, biz Ankara’da. Birbirimizden ayrılınca, etrafındakiler sessiz, durgun, bana da bir
Once we had parted, he in Istanbul and us in
Ankara, those around me became abnormally
152
gariplik çökmüştü. Yemek yememeye başlamışım. Hastalığı sırasında bile sık sık telefonla beni
sordurmuş. Hem de “Ülkü tereyağını yedi mi,
kahvaltısını ediyor mu?” şeklindeki sorularla.
Anlayamadığım sıkıntılı günlerden sonra milletçe üzerimize çöken matem bulutları acımasızlığını göstermişti.
Bana güya bir şey söylememişlerdi. “Atatürk geziye gitti”demişlerdi. Neşeli, canlı, yaramaz bir
çocuk olduğum halde artık yerimden kımıldamaz olmuş, her şeye ağlamaya, bahane bulmaya
başlamışım.
Radyoda zeybek duysam, resmine baksam, olduğum yerde duruyor, ağlamaya başlıyormuşum.
“Geziye gitse beni de yanına alırdı,
Atatürkçüğüm’ü özledim, beni yanına götürün” cümlesini, dilimden düşürmez olmuştum.
Yanımdakilerin bu sözlerimi duydukça gözyaşlarını bana göstermemek için arkalarını döndüklerini o zamanlar görüyordum. *
Ülkü’nün gözleri daldı... İkimiz de sustuk.
Biz konuşurken bir dakika bile yerinde duramayan küçük Ali koşarak bir koltuğu tırmandı duvardaki yağlıboya tabloyu bana gösterek:
“Atatürk’ü ben de tanıyorum. Bak, işte oradaki!”
diye bir anlam veremedi suskunluğumuza.
Ülkü devam etti:
“Bir gün otomobille gezmekten dönmüştüm.
Çiftlikte oturuyorduk. Araba evin önünde durdu. İnerken nasıl oldu bilemiyorum, elim otomobilin kapısına sıkışıverdi. Dört parmağım
birden mosmor olmuştu. Ağlıyor, kıyameti ko-
quiet and still whereas I felt extremely strange. I
started not to eat.
He would frequently have someone call me,
even during his illness, to ask questions like,
“Did Ülkü eat her butter, did she eat breakfast
today?”
It was after those confusing days that the clouds
of mourning draped us as a nation...
I don’t recall anyone telling me what had happened, but I think they said, “Atatürk went on a
trip...”Though I was a joyful, naughty kid, I turned into a remorseful brat who would cry about
everything and would find an excuse not to do
anything.
I’d sit down and start bawling whenever I heard
a zeybek**or the radio or saw his photograph somewhere.
I ended up repeating this sentence, “If he went
on a trip, he would have taken me with him, I
miss my Atatürk, I want to go see him,” over and
over. Whenever they heard these words, those
near me would turn away so I wouldn’t be able
to tell they were crying.
Ülkü stared contemplatively... We both stopped
talking.
While we were talking, little rambunctious was
climbing up an armchair and showing me the
oil painting on the wall: “I know who Atatürk is.
Look, there he is”Of course he didn’t realize it,
but he had broken our moment of silence..
Ülkü continued: “One day, we had come back
from a drive in the car. We were living on the
153
parıyordum. Birden yanı başımda Atatürk’ü
gördüm. Elimin morarmış haline fena halde
üzüldü. Sonra şoföre kızdı adamakıllı bağırdı. O
hırsla kovmaya kalkıştı. Ben hiddetini iyi bildiğim için hemen araya girdim. Çünkü zavallı şoförün gerçekten hiçbir suçu yoktu. Hem elimin
acısından ağlıyor, hem de şoförü koruyordum.
“Atatürkçüğüm, onun hiçbir suçu yok. Elimi
kapıya ben sıkıştırdım. Ona darılma, o bir şey
yapmadı”diye ceketinin eteğini çekiştiriyordum.
Sonradan anlattıklarına göre benim bu yalvarışım hoşuna gittiği için, hem de adamın gerçekten bir suçu olmadığı için şoförü bağışladı.
Sonra, bakın pek anlatılacak bir şey değil ama
yine de söyleyeyim:
Çankaya’da bir öğle sonu birkaç milletvekili Ata’yı ziyarete gelmişlerdi. O sırada ben öğle
uykusundaymışım. Herhalde çok fazla uyumuş
olacağım ki.
“Atatürk seni istiyor” diyerek uyandırmışlar.
Uyku sersemi giydirip yanlarına götürmüşler.
Kapıdan girer girmez benim bu mahmur halim
çok hoşlarına gitmiş olacak ki milletvekillerinden biri (Ülkü, kim olduğunu bana da söylemediler, bilmiyorum diyor.)
“Aman hanımefendiciğim buyurun, efendim.
Şöyle buyurun, yanıma oturun!” diyerek kolumu tutunca adamcağızın yüzüne tükürdüm.
Atatürk kahkahalarını tutamamış. Bu arada da
yanındakilere:
“İşte ben bu çocuğu bunun için seviyorum.
Kimin yüzüne tüküreceğini biliyor!” demiş...”
154
farm. The car stopped in front of our home
and getting out of it, I don’t know how it happened, but I got my hand caught in the door.
Before I knew it, I had four bruised fingers and
I was screaming to high heaven. Suddenly, I
saw Atatürk next to me. He was quite upset to
see with my hand all bruised and started screaming at his driver even threatened to fire him.
As I knew how angry he got sometimes, I came
between them, because the poor driver didn’t do
anything wrong.
Not only was I crying from my swollen hand, I
was also trying to defend his chauffeur.
“Atatürk, it wasn’t his fault at all. I put my hand
in the door. Don’t get mad at him, he didn’t do
anything wrong!” as I pulled on the hem of his
jacket.
Later on, from what I was told later on, because
he appreciated my pleading, he forgave his chauffeur, who was blameless in this case.
Look, here is something else I want to share with
you: One afternoon, a number of deputies came
to visit Atatürk at Çankaya. I was taking my afternoon nap at the time. I guess I had been sleeping too long, when, they woke me up, saying,
“Atatürk is calling for you.”They got me dressed
in my sleepy, confused state and took me up to
him. I walking into the room and I guess they
liked me so much in my groggy state that one of
them, (They never told me who he was), “Well
how about that, little lady, why don’t you just
come on over her and sit next to me?” His grabbing me by the arm was the last straw because
I ended up spitting in his face. Atatürk split his
sides from laughter: “That’s why I love this kid
so much, she knows which face to spit on!” he
chuckled.
“ A zeybek is a form of traditional Turkish music.
CUMHURİYET
VE ATATÜRK
THE REPUBLIC
AND ATATÜRK
Cumhuriyetin kuruluş ilkeleri ile Atatürk devrimlerinin evrenselliği ve düşünsel yapısının
genç kuşaklara aktarılması çalışmaları çerçevesinde Ülkü ADATEPE’nin anıları yararlı bir
kaynak olacaktır.
No doubt, Ülkü ADATEPE’s memories will
become an indispensable source as far as conveying to younger generations the founding
principles of the Republic and the intellectual
structure and the universality of Atatürk’s
revolutions is concerned.
Büyük mücadele yalnız yaşanılan savaşlar, taarruzlar, barış olarak görülmemelidir. O günün
sosyal koşullarını, yaşam felsefesiyle anlatmak,
Atatürk’ün o psikoloji içinde “çocuk sevgisi” ile
huzur bulduğunu zengin anı örnekleriyle aktarmak istedim.
Cumhuriyetin bir siyasal hareket olmaktan çok,
bir yaşam biçimi olduğunu, tüm çocuklarımız ve
gençlerimiz bilmelidirler. Bu arada özgürlük uğrunda savaşan askerleri hatırlayalım. Üstelik özgürlüğü zor kazanılmış, ölüm kalım savaşlarında
büyükleriyle birlikte silah kuşanan, çocukluklarını yaşayacakken savaşan, 15 yaşında Ahmet; 12
yaşında Feridun; 12 yaşında Kamil; 12 yaşında
Nezehat ve daha niceleri ya şehit ya gazi olmuşlardır. Onları cephede gören Mustafa Kemal’in
gözleri yaşarır, sözler boğazında düğümlenir.
Çocukları o onurlu günlerinde de ödüllendirir
ve sever. O çocuk askerleri savaş sonrasında ma-
The national ordeal should not be looked upon
as battles, assaults and peace treaties. I really
desire is to convey the social conditions of that
time through his philosophy on life as well as to
mention examples of a cornucopia of memories
the tranquility Atatürk found within the
psychology of “love for children.”
All our children and young people must be
made aware that the Republic is more to do
with lifestyle than a political movement. At this
time, I would like to remind the reader of this
country’s soldiers, who fought for freedom.
Instead of experiencing a normal childhood,
these teenagers, such as 15 year old Ahmet, 12
year old Feridun, 12 year old Kamil, 12 year old
Nezehat and many others, became martyrs or
were wounded in action for a freedom which
was won tooth and nail. Mustafa Kemal, who
saw them on the fronts, cried tears for them
155
Ülkü, 1943 civarında, Naciye TOROS (soldan üçüncü),
Sabiha GÖKÇEN (sağdan beşinci) ve Vuslat Hanım (sağdan
üçüncü) ile beraber Ankara’da. (Ülkü ADATEPE Arşivi) Ülkü in
Ankara with Naciye TOROS (3rd from left) Sabiha GÖKÇEN
(5th from right) and Vuslat Hanım (3rd from right) (Courtesy
Ülkü ADATEPE)
dalya ile ödüllendirir ve her yerde onlardan övgüyle, gözyaşlarıyla söz ederdi. Çocukluklarını
yaşayacakken savaşan bu küçük askerleri, savaş sonrasında da içten duygularla anmıştır.
Atatürk, Nutku’nda da bu savaşçı çocuklara da
yer vermiş, övgüyle örnek göstermiştir.
Bu kitapta Cumhuriyetin ve Atatürk’ün tarihi
kimliğini yazmak yerine, Atatürk’ün bir insan,
bir lider olarak çocuklara, gençlere olan sevgisini, güvenini, inancını örneklerle aktarmaya
çalıştım. O günün koşullarında “Atatürk’ün ço156
and couldn’t say enough kind words for them
at commemorations. He also awarded children
and showed compassion for them on these
honorable days. He awarded those underage
soldiers with medals after the war and praised
them everywhere he went. Atatürk mentioned
these fighters in his great “Speech” that he gave
in October, 1927.
Instead of writing about the historical identity of
the Republic and Atatürk in this book, I tried to
relate to the reader through examples, Atatürk’s
faith, trust and love in the children and young
people as a person and as a leader. The object is
for the next generation to learn through the real
directions “Atatürk’s love for children” in the
condition of those days.
Mustafa Kemal Atatürk once said, “I’m entrusting
this happy result I obtained to the youth of
cuk sevgisini” gerçek yönleriyle gelecek kuşağın
öğrenmesi amaçlandı.
Kemal Atatürk: “Ben elde ettiğimiz bu mutlu sonucu büyük bir heyecanla Türk gençliğine emanet ediyorum.”demiştir. “Bütün çalışmalarında
güvendiği, inandığı, yarınlara umutla baktığı
güç, başı dik, alnı ak Türk Gençliği” idi. Türk
Gençliği’ne Hitabesi’nde ona verdiği görevleri
açık bir anlatımla dile getirmiştir.
Atatürk, gençliğe olan inancı ve güveni nedeniyle 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışını, “Gençlik
ve Spor Bayramı” olarak “Türk Gençliği’ne”
armağan etmiştir. Bilindiği gibi 19 Mayıs 1919
tarihi Atatürk’ün doğum günü olarak kabul
edilmektedir. Kendisi ve ulusumuz için önemli
olan bugünün gençlere bir bayram sevinci olarak verilişi anlamlıdır. Gençlere bir hitabında:
“Cumhuriyeti biz kurduk, onu yaşatacak olan
sizlersiniz” özdeyişi çok dikkat çekicidir.
Bu özdeyiş onun Türk Gençliği’ne inancını, güvenini anlatmaktadır. Sevgili çocuklar, gençler!
Büyük Önder Atatürk’te sizler gibi çocukluğunu, daha sonra gençliğini yaşadı. Çocukluğu
sıkıntılarla ve güçlüklerle geçti. Gençliğinde askeri okulda, daha sonra harp okulunda okudu.
Yüreği vatan sevgisi ile yoğrulmuş bir subay olarak yetişti. Türk ulusunun kurtarıcısı, kurucusu ve önderi olan bu yüce insan, çocukluğunun
özlemlerini, yetişkinliğinde ulusun çocuklarını
severek, hoşgörülü davranarak ve onlara destek
vererek gidermeye çalıştı.
Atatürk’ün vatanımızın kurtuluşu ve kuruluşu
için yaptıklarını anlamak, ulusun içinde bulunduğu güçlükleri o günün koşullarında öğrenmek
siz çocukların temel görevidir. 1919’dan 1938’e
Turkey with great excitement.” The strength that
he trusted, believed and looked hopefully upon
in all of his studies was the “Upright, honorable
Turkish Youth.” The tasks he assigned to it were
clearly spelt out in Atatürk’s The Youth of the
Nation” address he gave at the conclusion of
his 36.5-hour long speech before his party in
October, 1927.
As a consequence of Atatürk’s faith and trust
in the country’s youth, he bequeathed to the
Turkish youth the date May 19th as “Youth and
Sports Day,” to commemorate the day he landed in Samsun in 1919. As it is known, this day
is regarded as Atatürk’s birthday. Bequeathing
the youth this important holiday is quite
meaningful. The phrase in his “Youth of the
Nation” address, “We established the Republic,
you are the ones who shall make it prosper,” is
thought provoking.
This phrase explains his trust and faith in the
youth of Turkey. Dear children and young people! Like you, our great leader Atatürk lived
his childhood and his youth. He had a tumultuous childhood, whereas he attended a military
school and later on, the War Academy in Istanbul during his youth. He was brought up as a
staff officer with the love for his country beaten
into his heart. This exalted person, who was the
savior, founder and leader of the Turkish nation,
tried to eliminate the longing for his childhood
days, by loving the nation’s children, by showing
them tolerance and by supporting them in his
adulthood.
It is the essential duty for you children to
understand what Atatürk accomplished to save
and establish our motherland, and to learn about
the extremely difficult conditions experienced in
this country during his time. Our children and
157
kadar ki süreçte olan gelişimi gençlerimizin,
çocuklarımızın bilmesi gerekir. Bu on beş yıllık
süreçte bütün ilke ve devrimler gerçekleştirildi. Yani “Atatürk reformlarının” başlangıcı ve
devamı bu süreçtedir. Bu nedenle gelecekte de
Atatürk’ün “Nutuk” isimli eserini okuyunuz.
“Nutuk”ta sizlere anlatmak istediğini anlamaya
çalışınız. O ilke ve devrimlerin nasıl gerçekleştiğini, çekilen güçlükleri öğreneceksiniz.
1919 Mayıs’ında Atatürk Samsun’a çıktığında
şöyle diyor: “Samsun’a çıktım, yürekler parçalanıyordu. Gördüğüm, yaşadığım, duyduğum,
yenik çıkmış Osmanlı ve zedelenmiş, bitkin
bir ordu. Çok ağır koşullarda imzalanmış Sevr
Antlaşması ile ulusumun yorgun, usanmış ve
olabildiğince fakir oluşu.” Bu ağır kavramlar
Samsun’a çıkış gerçeğini hazırlıyordu. Bir müddet daha beklenseydi, vatanı parçalamak ve bölüşmek amacıyla kurulan cemiyetler, dernekler
çalışmalarını gerçekleştirmeye başlayacaklardı.
Galip devletler zaten kendi aralarında, özel gündemlerle vatanı parçalamış ve bölmüşlerdi bile.
Görülen manzara korkunçtu. Şöyle ki; Açlık diz
boyu. Silahsızlık ve eşkiya yurdumuzun toprağında cirit atıyordu. İşte bütün bu durumlar
Atatürk’ün nutkundaki deyimiyle “Ulusal egemenliğe dayanan bağımsız, yepyeni bir devlet kurmaktı. Türk ulusu onurludur, yücedir.
Tarihler boyunca özgür yaşamıştır. Bir ulus
tutsak olmaktansa, ölsün, daha iyidir. O halde
sonuç: “Ya istiklal, ya ölüm!” Amasya Tamimi,
Erzurum’da ilk kongre, ilk ışık, ilk adım, özgürlüğün habercisi oldu. Erzurum Kongresi, milletin fışkıran iradesiydi. Katılanların yüreğindeki güneş, özgürlüğe açılan kapı oldu. Vatanın
bütünlüğü perçinlendi. Ulus sevgisinin yara almazlığı, parçalanmazlığı kanıtlandı.
158
young people have to know about the progress
made in Turkey between 1923-1938. All of
Atatürk’s reforms and revolutions were carried
out during this fifteen-year period. For this
reason, in the future, you should read Atatürk’s
work, “The Speech.” Try to understand the
message behind this work and learn how his
principles and revolutions were carried out
during the difficult times he lived through.
When Atatürk landed at Samsun in May, 1919,
he said, “I encountered a devastating scene after
landing here. I saw, I experienced, I heard a beaten,
exhausted and bruised Ottoman Army. The
Sevres Treaty was signed under very repressive
conditions, my country was weary, fed up and
extremely poor. “These heavy concepts were the
reason why Atatürk came to Samsun. Had he
waited any longer, the associations and societies
established in order to partition and divide the
homeland were about to initiate their activities.
As it was, the victorious nations had already
carved up the motherland amongst themselves.
Things did not look good. For instance;
There was mass starvation and because of the
disarmament situation, bandits were running
rampant throughout the land. In the face of
all this, Atatürk uttered the following in his
Speech. “An independent, brand new state was
established based on national sovereignty. The
Turkish nation is an honorable and exalted one.
It lived free throughout history. This nation
would prefer death to captivity. Consequently,
give me Liberty or give me Death!”
The Amasya Declaration and the Erzurum
Congress were the first steps, the first light
to freedom. The Erzurum Congress was the
bursting willpower of the people. The sunlight
in the hearts of those who participated was the
27 Mayıs 1938; Ankara’dan İstanbul’a gelişinde trende Mareşal
Fevzi ÇAKMAK ile sohbet ederken, manevi kızı Ülkü camdan
bakıyor. (Fotoğraf Selahattin GİZ) Atatürk on board the train
from Ankara to İstanbul, talking to Marshal Fevzi ÇAKMAK as
his adopted daughter, Ülkü, looks out the window. (May 27”,
1938) (Photographed by Selahattin GİZ)
İkinci bir umut doğdu: Sivas Kongresi. Bu ulusal bir çağrı, ulusal bir güç ve inançtı. Devletin
ve milletin istiklalini korumak ve savunmak
için çalışmalıydı. Cins, ırk, mezhep ayrılmaksızın barışın temelini atmak gerekliydi. Yalnız
Osmanlılara değil, o çağın kutsal saydığı “Hürriyet, Milliyet, Vatan” gibi toplumlarca esas kabul
edilen kavramlar, istiklalimizi ve haklarımızı savunmak için temel görev olmalıydı.
Hiçbir güç Türk ulusunu bu haklardan yoksun
bırakamazdı. İstanbul’un işgaliyle yedi yüz yıllık
Osmanlı Devleti’nin yaşamına ve egemenliğine
son verildi. Ankara’da 23 Nisan 1920’de “yeni
bir ağaç yeşeriyordu.” Bu ağaç yeni bir umut,
yeni bir ulus ve yeni bir geleceğin anlatımıydı.
Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de kuruldu.
door that opened to freedom. The motherland
was riveted to wholeness. The nation’s love
proved it could not be broken or injured.
A second hope emerged in the form of the Sivas
Congress. This was a national call and a national
power and faith. The state and the people
needed to protect and defend its independence.
It was needed to lay the foundations for peace
without discriminating against sex, race or
religion. Not only valid for the Ottomans, the
concepts essentially accepted by society needed
to become our basic duty in order to defend our
independence and rights.
No power could deprive the Turkish nation of
these rights. The two-and-a-half long occupation of Istanbul put an end to the life of the 700
year Ottoman State and its sovereignty. “A new
tree sprouted green leaves” in Ankara on April
23rd, 1920. This tree expressed new hope, a new
nation and a new future. The Grand National
Assembly was established on April 23rd, 1920.
This was a brand new formation that forged this
159
Güneş gibi doğan bu millet yazgısına el konan
yepyeni bir oluşumdu. Ulusal egemenliğe dayalı
dünya gerçeklerine uygun bir cumhuriyet devletiydi. Mustafa Kemal Atatürk bu kutsal günü “23
Nisan Ulusal Egemenlik” günü olarak ilan etti.
Böylece bu bayramın adı, “Ulusal Egemenlik ve
Çocuk Bayramı” oldu. Dünya literatüründeki ilk
çocuk bayramıdır. Bu çocuk bayramını dünya
devletleri örnek alarak çeşitli adlar altında çocuk
günleri ve bayramları ilan ettiler. Her 23 Nisan
Bayramı’na dünya çocukları katılmaktadır. “23
Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”
dünya çocukları bayramı niteliğinde evrensel bir
boyut kazandı. İşte Atatürk’ün yenilikçiliği ve
ulusal sevinci çocukların sevincinde, coşkusunda görülüyor değil mi?
Atatürk, çağdaş liderlerden ya da yüzyıla damgasını vuran önderlerden farklı olarak ulusun
iki önemli gününden birini çocuklara, diğerini gençlere bayram olarak armağan etmiştir.
Atatürk, çocukları ve gençleri yarınların büyükleri, ulusun gelecekteki güvencesi ve sahibi olarak görmektedir.
Gençlere güven duyması, onları milletin yarınlarının güneşi olarak görmesi üstün bir değerdir.
Artık ibre yön değiştiriyordu. Dünya devletlerinin Ankara hükümetine bakışı değişiyor, uluslar birer birer kendine geliyor ve Türk ulusunun
gerçek yönetimini yani TBMM hükümetini tanıyorlardı. Böylece yasama ve yürütme yetkisi ile
egemenlik kayıtsız şartsız ulusun olacaktı. Halk
kendi kendini yönetir olacaktır. Bu bağlamda milletin tek temsilcisi Türkiye Büyük Millet
Meclisi oldu.
Zorlu savaşlar kazanıldı. Yeni bir devlet, yeni
bir hükümet kuruldu. Şimdi sıra Osmanlı’yı yok
160
emerging national destiny like the sun. Based
on national sovereignty, it was a republican
state in line with global reality. Mustafa Kemal
Atatürk declared this sacred day “Children’s
and National Sovereignty Day.” It was destined
to become the world’s first children’s holiday
whereas other nations followed suit by announcing their ‘Children’s Day’ under various
names. Children from all over the world participate in Turkey’s April 23rd holiday, one that
has long since taken on a universal dimension.
Well, Atatürk’s innovation, enterprising spirit
and national endearment is clearly seen in the
children’s enthusiasm and joy, isn’t it?
What sets Atatürk apart from leaders in the past
or present is that he set aside two important days
of the year, one for children, the other for the
youth, as national holidays. Atatürk clearly saw
that children and young people were going to be
tomorrow’s leaders, the security and owners of
the future of the nation.
It is a superior quality to trust in the youth and
view them as the sun of the nation’s future.
Now, the needle began to change direction
whereby global leaders were changing their attitudes towards the Ankara government by finally
recognizing it as the real administration of the
Turkish nation. As a consequence, sovereignty
along with the legislative and executive authority
was going to belong unconditionally to the nation.
The people were going to administer themselves.
In this context, the only representative of the
people was to be the Turkish Grand National
Assembly.
Tough battles were won. A new state and a new
government were established. Now it was time
for a new peace treaty which would globally
represent our independence instead of the
“Sevres Treaty,” which wiped out the Ottoman
edip parçalayan, “Sevr Antlaşması”nın yerine,
bağımsızlığımızın dünyaca tescil edileceği yeni
bir antlaşmadaydı. Mondros’la başlayan işgal ve
esaret dönemi, Milli Mücadele ile sembolleşmiş,
ulusal direniş kazanılmıştır. Bu amansız mücadele, ulusal ve kutsal değerlerimizin ortaya çıkmasının sonucuydu. 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması, Türk ulusunun kazandığı zaferin, milli mücadelenin hedefini koruma
kararlılığımızın sembolüdür. Savaş alanlarında
kazanılmış başarının siyasi tuzaklara kurban
edilmemesinin onurudur. Sevr Antlaşması bir
ölüm, Lozan Antlaşması ise diriliş olarak görülmektedir. Lozan Antlaşması yeni bir ulusun
“hukuki” temelinin atılışıdır. Bağımsızlığa ve
çağdaşlığa açık ve ona dayalı bir antlaşmadır.
Lozan’la yepyeni bir barış dönemi başlamış,
bu antlaşma ile ulusumuzla ilgili “hayalperestlerin” düşü suya düşmüştür. Koca Osmanlı’yı,
Türklüğü tarihe gömmek düşü bir daha hortlayamayacaktır. Osmanlı’nın 700 yıllık yürüyüşü,
yerini yüce “Türk Ulusu’nun ileriye yürüyüşüne
bırakmıştır.
Lozan Antlaşması’nda savaş alanlarındaki başarının, masa başında da kazanılmasının onuru, yani dirilişimizin göstergesi vardır. “Lozan,
bütün çıkar yollarının kesiştiği noktadır.” Bu
kesişmenin koordinatlarının stratejisini belirleyen Mustafa Kemal’di. Türk Milleti Lozan’da
hem gururunu hem de onurunu ortaya koydu.
Atatürk, Lozan Antlaşması nedeniyle İsmet
Paşa’ya çektiği telgrafta “Milletin ve Hükümetin
size verdiği görevi başarı ile tamamladınız. Ulusa
yaptığınız hizmetlerinizi bu başarıyla taçlandırdınız. Sizi ve arkadaşlarınızı kutlar, teşekkür
ederim” diyerek duygularını, sevincini diye dile
getirmiştir.
Empire. The occupation and emprisonment
period, which started with the Mudros Treaty,
was symbolized by the National Ordeal and achieved national resistance. This ruthless struggle
was the result of the revealing of our national
and sacred assets. Signed on July 24th, 1923,
the Lausanne Treaty is the symbol of the victory
achieved by the Turkish nation and our decision
to preserve the objective of the national ordeal.
It was honorable not to sacrifice the successes
won on the battlefield through political booby
traps. While the Sevres I Treaty was a deathknoll,
the Lausanne Treaty was our resurrection. The
Lausanne Treaty laid the legal foundation of a
new nation. It was a treaty based on independence
and modernity. A brand new era of peace had
begun with Lausanne, whereas this treaty threw
cold water on the fanciful dreamers regarding
our nation. The former Ottomans and their
dream of burying Turkishness in the history
books would never rise from the dead. The 700year plodding trail of the Ottomans was replaced
with the advancing march of the exalted Turkish
Nation.
With the Lausanne Treaty, both the honor of
winning on the battlefield and the gains acquired at the peace talks were indicative of our
resurrection. “Lausanne was the junction of all
our self-interests.” It was Mustafa Kemal who
determined the strategy of the junction’s coordinates. The Turkish people put the pride and
honor on the line at Lausanne. In the telegram
that Atatürk sent İsmet Pasha, who headed the
Turkish side in grueling negotiations which lasted
several months, he wrote, “You have successfully
completed the duties which were assigned to
you by the Nation and the Government. You
have crowned the service you have carried out
for your nation with this success. I wish to take
this moment to congratulate and thank you and
your colleagues.”
161
Evet! Sevgili Gençler!...Umudumuz çocuklar!..
Aşağıda okuyacağınız sloganlar özgürlüğümüzün temelini oluşturdu.
Erzurum Kongresi’nde: “Vatan bölünmez bir
bütündür.” Sivas’ta: “Tam bağımsız, bölünmez
bir bütün olan Türkiye”Büyük Millet Meclisinde
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır, O
satıh bütün vatandır.” Ve Lozan’da: “Kayıtsız
şartsız millet egemenliğine dayalı tam bağımsız,
hür ve laik Türkiye Cumhuriyeti...” Bu, kavram
genç Türkiye Cumhuriyeti’nin varlık tapusu olmuştur. Bu oluşum özgürlük gülünü açtı, hem
de renk renk. “Ey yükselen yeni nesil, yarınlar
sizindir! Siz insanlık onurunun ve vatan sevgisinin, fikir özgürlüğünün sembolüsünüz.”
Atatürk; “Gençler!.. Yorulsanız bile beni izleyiniz.” demişti. Atatürk’ün ilkelerini, devrimlerini
benimsemek ve onu izlemek, onun yolunda ilerlemek başarınızın yolu olacaktır.
“Bir ulusun kurtuluşu eğitimdeki başarısına
bağlıdır.” Ulusumuz insanına, çağdaş ve toplumumuza uygun eğitim sistemi gereklidir.
Kazanılacak asıl zafer eğitimdeki zaferdir. Atatürk’ün öğretmene sevgisi ve eğitime verdiği değeri içeren güzel bir anlatımı da şudur:
“Gelecek gençlerin, gençler ise öğretmenlerin
eseridir.” Okullarımızda öğretme görevi güvenilir ellerdedir. “En saygılı, en fedakar öğretmenler!.. Ulusal ahlakımızı çağdaş fikirlerle
besleyen, güçlendiren; güzel sanatları seven,
sevdiren, en saygıdeğer öğretmenlerdir. Bilime
162
Yes! Dear Young People, Our Hopeful Children
The following slogans formed the foundation
of our freedom.
At the Erzurum Congress, he said, “The
motherland is an inseparable whole.” At Sivas,
“Turkey, which is completely independent and
an inseparable whole...” In the Grand National
Assembly, he said, “There was no line of defense
but a plain of defense, and that this plain was
the whole of the country. “And at Lausanne,
“An independent, free and secular Republic
of Turkey based on unconditional national
sovereignty... “This concept was the title deed
of the young Republic of Turkey. From this
formation, freedom blossomed into a myriad of
colors.
“Well, the ascending new generation, tomorrow
is yours! You are the symbol of human honor,
the love of the motherland, and freedom of
expression. “Atatürk said, “Young People! Follow me even if you get tired.”Yes! Identifying
and following Atatürk’s principles and revolutions, and to advance along his path is the way to
success.
“A nation’s salvation depends on the successes
gleaned in education.” “We are in need of
contemporary education and training methods
suitable for our society. The victory to be earned is the “victory in education.”This is a fine
explanation containing Atatürk’s value he placed on education and his endearment for the
educators.
önem veren, hurafelerden uzak, fikren, ilmen
ve bedenen güçlü öğretmenler yetiştirmeliyiz. O
öğretmenler ki ancak ve yalnız milletleri kurtaranlardır.” (1930)
Gençlik diyor ki: “Atam! Sen öyle bir ışık yaktın ki bize, güneşin nuru söner de o ateş sönmez, sönmeyecek de. Atam, bu özlü sözümüzle
bize verdiğin cumhuriyeti, demokrasiyi bir ışık
olarak algılıyoruz. Bu iki değeri sonsuza kadar
yaşatmak görevimizdir. Bütün çocuklar ve gençlik gelecek nesillerde de düşüncelerinize ve fikirlerinize sonsuza kadar saygı duyacağız. Atam!.
Dünya üstümüze gelse de, yer altımızdan kaysa
da ne senden, ne senin eserinden vazgeçeriz.”
Atatürk Söylevi’nde: “Şunu bilin ki; Türkler demokrat, hür ve sorumluluk taşıyan vatandaşlardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucuları bizzat kendileridir.”
Atatürk’ün sanat ile ilgili görüşü: “Sanat, güzelliğin ifadesidir. Bu ifade sözle olursa şiir, nağme
ile olursa musiki, resimle olursa mimarlık olur.”
“İnsanlık olgunlaşmak için bazı faktörlere muhtaçtır. Resim yapmak, heykel yapmak, fennin
teknolojinin gereğini yapmak, bunlar yapılmıyorsa o milletin ilerleme ve olgunlaşma yolunda
yeri yoktur.”
Atatürk ilke ve devrimlerinin asıl amaçlarından
olan batıyla bütünleşme hedefine yönelik çalışmalarda gençlerin ve kadınların siyasi hayata
etkin katılımları sağlanmıştır. O dönemde batılı
kadınların elde edemedikleri, onlara verilmeyen siyasi ve sosyal hakları Türk kadınları kazanmışlardı. Medeni kanunla Türk kadınlarının
yüzlerce yıldır süren eşitsizliğine son verilmiştir.
Bu kanun o dönemde bir reformdu. Atatürkçülük
bir bütün olarak ele alındığında Türkiye’nin
önünü açarken asla tutucu olmamayı hedefler.
Türkiye’de yaşayan Türk ulusunun ortak payda-
“The future belongs to the youth, whereby the
youth are the work of their teachers. The task
of teaching in our schools is in reliable hands.
The most respected and most self-sacrficing
teachers! Teachers foster and strengthen our
national morals and ethics with contemporary
ideas; they enjoy fine arts, and are worthy of our
highest respect and endearment. We must bring
up teachers who give importance to science,
who don’t believe in old wives tales and who are
reflectingly, scientifically, and physically strong.”
(1930)
The young people say, “Atatürk, you illuminated
such a powerful beacon for us that though the
halo around the sun may go out, it’s fire does
not diminish, nor shall it ever diminish. With
these essential words, we perceive the republic
and democracy that Atatürk gave us as a light.
It is our duty to foster these two values to the
end of time. We, the children and young people
of today and of future generations, shall respect
your thoughts and ideas for eternity. Dear
Atatürk, even if the world collapses on top of us
or the ground slips from under our feet, we shall
neither give up on you nor your ideas.”
In his Speech, Atatürk said, “Know this to be true,
Turks are citizens who bear democracy, freedom
and responsibility. They are the founders of the
Republic of Turkey.”
Atatürk’s viewpoint regarding art: “Art is a
statement of beauty. If this statement is in verse,
it is poetry; music if it is in song and architecture
if it is pictorial. Some factors, such as painting
pictures, making sculpture or doing what is
required in science and technology, are needed
for people to mature. If these things are not
being done, then that society has no right being
on the road to progress and maturity.”
Ensuring that women and young people make
effective contributions in the political mainstream regarding the objective of merging with the
163
sı ATATÜRKÇÜLÜK’tür. Atatürk’ün yenilikleri, atılımları, uygarlığa katkı, ilme katkı, Atatürkçülüğün eseri ve temel felsefesi olacaktır.
Atatürk, kadınları yeryüzündeki en kutsal görevi
yerine getiren, yaşamları boyunca engin ve tanımı zor bir sevgiyle bağlı olduğumuz çok değerli
varlıklarımız olarak tanımlar.
Geleceğimizin güvencesi olan çocuklarımızın,
dünya sorunlarına duyarlı, insan sevgisi ile dolu,
barış, kardeşlik ve sevgi kültürü ile donanımlı, uygar bireyler olarak yetiştirilmelerinin annelerin önemli görevinden olduğunu belirtmiştir.
Türk gençliği olarak yapılacak tek şey, Atatürk’ün
izinde yürümek, onun söylemlerini kavramak,
sadece kavramakla kalmayıp yaşantımıza aktarmak, gelecek nesillere gerçek Atatürkçü değerleri öğretmek olmalıdır. Yanıtına cevap aradığımız
her soruda başvuru kaynağımız Atatürk ve onun
devrimleri, ilkeleri, kısaca Atatürkçülük’tür.
Okunan her yazı, kitap ve metni kaynak sayıp
inanmadan önce, araştırma yapılmasını isteyen
Atatürk’ün tarihçilere ve Türk gençliğine önerisi: “Herhangi bir tarihi belgeyi elinize aldığınız
zaman onun gerçeğe uygun olup olmadığına güven duymak için dayandığı kaynak ve belgeleri
araştırınız,” olmuştur.
Bizim şimdiye kadar doğru bir milli tarihe sahip olmayışımızın sebebi tarihlerimizin belgelere dayanmaktan çok birtakım meddahların
veya birtakım kendini beğenmişlerin gerçek ve
mantıktan uzak anlatımlarından başka kaynak
bulamamak şansızlığıdır. Ben diyorum ki: “Ben
başkalarının yaptıkları prensiplere değil, ancak
kendi prensiplerime uyarım.”
Kaynak: Afet İNAN, Atatürk’ün B.M.M, S. 37
164
west is one of the main objectives of Atatürk’s
principles and revolutions. The newly-instated
civil code granted Turkish women a myriad of
political and social rights, the likes of which their
counterparts in the West had yet to acquire, thus
ending the inequality between Turkish men
and women, which had existed for hundreds of
years. This legislation was a major reform for
that time. When looking at Atatürkism from
its full spectrum, it broke much ground for
Turkey while steering clear of conservatism.
Atatürkism is the common denominator of
the Turkish nation living in Turkey. Atatürk’s
innovations, developments, contributions
towards civilization, his contributions towards
science are the work of Atatürk is and shall be
its basic tenets.
Atatürk defines women as our most valuable
assets who accomplish the most sacred missions
on earth and to whom we are intertwined with
an indescribable love.
He determined that mothers have an important
duty to bring up their children, the guarantee
of our future, to become civilized individuals,
sensitive to global problems, full of love for their
fellow man, and equipped with a culture for
peace love and brotherhood.
The Turkish youth needs not only to follow in
Atatürk’s footsteps and not only to comprehend
his pronunciations but to incorporate them
into their lifestyles as well. The real Atatürkism
values must be taught to the future generations.
The source of the answers we seek to each and
every question is Atatürk and his revolutions
and principles, in short, Atatürkism.
Before considering every article, book and
publication as a trustworthy source, here is
some advice for the Turkish youth and Atatürk
historians who wish to conduct research.
“Whenever you obtain any sort of historical
document, in order to rely on whether it
corresponds with the truth, research the
sources and documents they are based
on.”
The reason we have not claimed our true
national history until now is because
we are unlucky in not being able to
uncover real historical documents but
rather those based on hearsay or else the
illogical and unreal words of a number
of conceited individuals, whereby I say,
7 shall conform to my own principles
and not those which were set down by
others.”
Ülkü, oğulları Ali ve Ahmet’le DOĞANÇAY ailesi ile birlikte.
(1955) (Ülkü ADATEPE Arşivi). Ülkü, her sons Ali and Ahmet
with the Doğançay family. 1955
Atatürk’ün gençlerin yetiştirilmesi ile ilgili söylediği önemli özdeyişleri: “Gençleri yetiştiriniz.
Onlara ilim ve irfanın müspet fikirlerini veriniz.
Gençliğin aydınlığına onlarla kavuşacaksınız.
Hür fikirler uygulanmaya geçtiği vakit, Türk
milleti yükselecektir. Türkiye Cumhuriyeti’nin
esenliği konusunda “Ey Türk Gençliği!” hitabemi dikkatle okuyunuz, kavrayınız!” der.
Büyük Önder Atatürk, Türk gençliğine inanç
ve güveninin yanında dünya gençliğinin de
aydın, huzurlu ve başarılı olmasını isterdi.
Çanakkale’de ölen düşman askerleri için şöyle
der: “Bu memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın
topraklarındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun
koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe
gönderen anneler! Gözyaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler, huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu
toprakta canlarını verdikten sonra, artık bizim
evlatlarımızdırlar.”Bu söylev, çağdaş, birleştirici,
toplumcu ve sevgi dolu bir yakınlaşmanın söylemidir. Yani evrensel bir söylevdir.
Source: Afet İNAN, “Atatürk’ün B.M.M. (Atatürk’s
Grand National Assembly), Pg. 37)
Regarding the upbringing of young people,
Atatürk said these important words: “Raise the
young people. Provide them with your positive
scientific and cultural thoughts. Together, you
shall embrace their enlightenment. The Turkish
nation shall rise up once it begins to apply free
thoughts. Read carefully and comprehend my
“The Youth of the Nation” address regarding the
health of the Turkish Republic.
Besides the faith and trust that the Great Leader
Atatürk had in the Turkish youth, he also wanted
the world’s youth to be intellectual, peaceful and
successful. He had this to say about the dead
enemy soldiers who fought at Çanakkale: “To
the heroes who spilt their blood on the soil of
this country. You are on the land of a friendly
nation. Rest in peace and tranquility. You are in
the same bed, side by side with Turkish soldiers.
To the mothers of sons who were sent from
faraway lands to fight wars! You have stopped
your tears and your sons are in our bosom. They
are at ease and they shall sleep comfortably in
peace. After they gave their lives on this land,
they are our sons now.” This is universal address
is one which has a contemporary, unifying,
socialist and endearing approach.
165
166
GENÇLİK
DİYOR Kİ:
THE YOUNG PEOPLE OF
TURKEY SAY...
“Atam sen rahat uyu. Çünkü, ‘Cumhuriyeti biz
kurduk, Onu yüceltecek sizlersiniz.’özdeyişin
bizim rehberimizdir. Senin kurduğun demokrat,
laik, hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti
sonsuza kadar yaşayacak, medeni ve çağdaş
ulusların düzeyinde bir ulus olma yolunda hızla
ilerleyecektir.”
“Atatürk, rest in peace. Because your epigram
‘We established the Republic, it is you who shall
exalt it!’ is our guide. The democratic, secular,
judicial state that you established, in short, the
Republic of Turkey, shall live for eternity whereas
it shall progress rapidly along the way to become
a nation comparable with other civilized and
contemporary nations.”
Bernard Shaw ‘Gülen Düşünceler’ adlı eserinde “Hiç düş kırıklığına uğramayanlar, hiç umut
beslememiş olanlardır.”der. Türk çocukları
ve gençliği yüksek bir yerden, daha yüksek bir
yere sıçramaya endişe etmeden, kararlı ve sağlam adımlarla yürümelidirler. Korkmadan, asla
aşağıya ve geriye bakmadan ilerlemelidirler.
Türk gençliği küresel ve bölgesel düzeyde dünya
gençliği ile entegrasyon hareketlerinin öncüsü,
Avrupa Birliği devletleriyle doğuya ve güneye
uzanarak köprü işlevini başarı ile yerine getirmelidir. Gençlerimiz çağın standartlarını yakaladıkları ölçüde, hedeflerine ulaşacak ve kendilerine verilen sorumluluğu kavramış olacaklardır.
In Bernard Shaw’s work entitled Too True to
be Good, he says, “Those who never experience
disappointment are those who never entertain
hope.” Rather than worrying about leaping
from one high place to another high place, the
children and young people of Turkey should take
decisive and sound steps. They must fearlessly
move forward with without looking down or
back. The Turkish Youth are pioneers when it
comes to integrating with the young people in
the region and in the world at large. They must
successfully carry out the mission of acting as
a bridge between the European Union and the
east and south. Once our young people achieve
the standards of the times, they are going to
reach their targets and thereby comprehend the
responsibilities given to them.
Ayrıca, çağdaş bilimin ve teknolojinin bütün
gereklerini gençlerimiz yerine getirmeli ve aydınlanma seferberliğinin de içinde olmalıdırlar.
Atatürkçülüğü, batı uygarlığına ulaşma çabasının bayraklaşmış şekliyle ve sevgisi ile kavramalıdırlar. Her ne pahasına olursa olsun, onun ilkelerini, devrimlerini sonsuza dek korumak ve kollamak temel görevleri olmalıdır. Atatürkçülük
In addition, our young people must undertake
whatever is required regarding the latest
in science and technology. They also need
to mobilize a national development and
enlightenment process. One must conceptualize
Atatürkism as an ideology to pave the way to
western civilization. They must undertake the
essential tasks in order to preserve and protect
his principles and revolutions forever whatever
the cost.
167
demek, yurdunu ve ulusunu canından çok sevmek demektir. Yani akılcılık ve bilimselliktir.
Atatürk bir konuşmasında: “Doktrin istemem,
donar kalırız. Biz ulusça yürüyüş halindeyiz”...
Yani sürekli ilerleyen, gelişen bir ulus olmalıyız,
demektedir.
Atatürkism means wholeheartedly loving
one’s homeland and nation. In other words,
rationalism and scientific thinking. Atatürk said
in one of his speeches, “Don’t give me doctrine, we’ll freeze to death. We are marching as
a nation.” What he meant was we must be a
continually advancing and developing nation.
Atatürk’ün sanata ve sanatçıya bakışı da farklıydı. O günün teknik ve teknolojik ortamında
gelişmeleri izleyerek çocuklarımızın ve gençlerimizin teknolojiden yararlanmalarını isterdi.
Bugün gelişen teknolojide bilgisayar ve internet
ortamında büyüyen çocuklarımızın ruhsal durumu önemlidir. Atatürk: “Müzik ve sanat zevkini kanıksayan bir ulusun gençlerini yetiştirmek mümkün değildir.”demiştir. Güzel sanatların tümünde milletin çocuklarını ve gençlerini
yetiştirmeliyiz. Genç yetenekleri ortaya çıkarıp
onları yarınlara hazırlamalıyız. Türk sanatını,
Türk müziğini, Türk motiflerini ortaya çıkarıp
sevdirmeliyiz. Bir ulusun yenileşmesinde ölçü
müzikte, sanatsal verilerde gerekli değişikliği
alabilmesi ve kavrayabilmesidir. Ulusal, lirik
duyguları, düşünceleri anlatmak; yüksek anlamda değişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir an
önce sanatın genel işlevine göre yönlendirmek
gerekir. Türk sanatı ve müziği ancak bu düzeyde evrensel boyut kazanır. Bu anlatımda temel kazanç ve istek, çocuklarımızı ruhsal gelişmelerinde etken olan sanatın her boyutunu ön
plana çıkarmaktır. Atatürk’ün silah arkadaşı,
İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İNÖNÜ şöyle der:
“Eşsiz kahraman Atatürk, vatan sana minnettardır.” Vatan bu başarılı, aydın, yenilikçi, kurucu
ve kurtarıcı önderine çok şey borçlu ve minnettardır.
Atatürk’s opinion of art and artists was also
unique. He wanted our children and young people
to benefit from technological developments
occurring in various technical and technological fields. The mental condition of today’s
children who are raised in the rapidly progressive computer and internet environment is very
important. Atatürk once said, “It is impossible
to raise a nation’s young people who are sick
and tired of music and art.” We must bring up
the nation’s children and young people in all
the fine arts. We must prepare for tomorrow by
revealing young talents today. We must reveal
Turkish art, Turkish music and Turkish motifs
and enjoy them. Rejuvenating a nation depends
on being able to grasp and apply the necessary
changes in the fine arts. To convey lyrical and
national feelings and thoughts, to gather truly
meaningful sayings and proverbs, one needs
to offer some expedient direction according
to the art’s general function. Turkish art and
music can onlu achieve a universal dimension
in this manner. In this regard, the essential
achievement and desire is to thrust art, which is
a factor in our children’s mental development,
into the forefront from every aspect. Atatürk’s
right-hand man and the 2nd President of the
Republic, İsmet İNÖNÜ, had this to say, “Dear
incomparable hero Atatürk, the motherland is
grateful to you.” The motherland owes much to
this successful, intellectual, innovative, founder
and savior of a leader.
168
“Biz çocuklar Atatürk’ün bu bitmek tükenmek bilmeyen çocuk sevgisine her zaman hayran olmuş, Mustafa Kemal’i ilk defa
çocuk sevgisi ile tanımışızdır,” (Fotoğraf Selahattin GİZ) “We children have always been amazed by Atatürk’s everlasting love for
children. We got acquainted with Mustafa Kemal for the first time with his love for children” (Photographed by Selahattin GİZ)
ATA’NIN
ÇOCUKLARI
ATATÜRK’S
CHILDREN
169
Atatürk’ün “Çocuk Sevgisi” konulu aşağıda bulunan on dört
yazı İstanbul Kadıköy Acıbadem İlköğretim Okulu öğretmen
ve öğrencileritarafından yazıldı. Amaç: Öğretmen ve öğrencilerin Atatürk’ün çocuk sevgisi ile ilgili düşüncelerini öğrenmekti.
Gösterdikleri ilgiden ötürü okulunun yönetici, öğretmen ve öğrencilerine teşekkür ederiz.
The following 14 articles, which were written by students and
teachers at Kadıköy Acıbadem Elementary School, are comprised of thoughts regarding Atatürk’s love for children and
particularly his interest in Ülkü. Our thanks go out to all the
participants.
Onu hep deniz mavisi gözleri, altın sarısı saçları, çatık kaşlarının ardında gülümseyen çehresi,
elinde tebeşir, Küçük Ülkü’süyle kara tahta başında hatırlarım.
I recall his deep-sea blue eyes, his golden blond
hair and furrowed eyebrows behind a smiling
countenance, with chalk in his hand and his
Little Ülkü standing at the blackboard. I don’t
know how many times I dreamt to be in that
little girl’s place. The first word I pronounced
was “Atatürk.” Atatürk is in the black & white
picture decorating my room.
Kaç kez o küçük kızın yerinde olma hayallerine
daldım bilinmez...
Hecelediğim ilk sözcük de Atatürk...
Odamı süsleyen siyah - beyaz resimde Atatürk...
Her 23 Nisan’da söylediğim şiirde Atatürk...
Çocuklar senin için yeni bir güneş demekti, özgürlük demekti, çağdaşlık demekti.
Sen, en parlak geleceği çocuklarda gördün.
Onların yolunu aydınlatan meşale, içlerini sevgiyle, güvenle ısıtan öğretmen, Başöğretmen oldun!..
Kimi zaman Çoban Mustafa’da yarını gördün,
sevindin! Kimi zaman Küçük Ülkü’de ideallerinin filizlendiğini gördün, kıvançla doldu gönlün!..
Türk olmanın gururunu temsil eden biz çağdaş
Atatürkçü Türk çocuklarına 23 Nisan’ı armağan
ettin.
I mentioned Atatürk in every poem I recited on
April 23rd.
For you, children meant a new sun, freedom,
modernity.
You saw that the brightest future was with
children. You are the Headmaster who warms
their insides with love and trust. You are that
torch that illuminates their path!.. Sometimes
you saw tomorrow in Shepherd Mustafa and
you took delight in this! Other times, you saw
your ideals sprout with Little Ülkü and your
heart filled with gladness!..
You presented us contemporary Atatürkist
Turkish children who represent the pride of
being Turkish, with the April 23rd Children and
National Sovereignty Day.
Bizlere güvendin hız verdin...
You trusted us and gave us impetus...
Nice Küçük Mustafa’lar, Küçük Ülkü’ler senin
ilkelerinin ışığı altında ellerinde tuttukları meşale ile müspet ilimle yürüdüler.
Here’s to many more Little Mustafas and Little
Ülküs, who walked with positive science with
torches in their hands under the light of your
principles.
170
Çağdaşlığı, evrenselliği senin görmek istediğin
güzelliği, inancınla bezediler.
They ornated the modernity, universality and
the beauty you wanted to see with your faith.
Ne mutlu senin gibi Atası olan 23 Nisan
Çocukları’na!..
Happy are the Children of April 23rd who follow
in your footsteps!
Hatice SEDAY / Türkçe Öğretmeni
Hatice SEDAY/Turkish Teacher
Atatürk’ün resmini gördüğümü anımsıyorum
yıllar öncesine dönüp... Küçük bir kızın elinden
tutmuş yürüyor, gözlerimi kapadım, ben oldum
Ata’nın elinden tutan. O çocuk yerinde olmak
istedim yıllarca. Benim için yaşam, Atatürk’le
birliktelikti.
Looking at Atatürk’s picture takes me back many
years... He’s holding a little girl by the hand and
walking with her. I close my eyes and vision
myself as the girl whom Atatürk is holding. For
years, I wanted to be in that child’s place. For
me, my life is togetherness with Atatürk.
Çocuklar ve gençler Atatürk için gelecekti.
Çağdaş, özgür, duyarlı, içi insan sevgisiyle dolu,
bilimin yolunda ilerleyen çocuklar ve gençler istedi, onlara güvendi.
Children and young people were the future for
Atatürk. He wanted and trusted children and
young people who progressed down the path of
science, who were filled with love for their fellow
man, contemporary, free and sensitive.
23 Nisan Çocuk Bayramı’nı Türk çocuklarına armağan ederek dünya çocuklarının birlikteliğini
sağladı. Küçük Ülkü’de ideallerinin tomurcuklandığını duyumsadı, içi kıpır kıpır oldu.
Hasta yatağında Ata, Ülkü’yü istedi; gözleri birbirine kenetlendi. “Sen, gururlu, kararlı ve ayakta dimdik duracak çağdaş Türk kadınını en iyi
şekilde temsil edeceksin” sözlerini gözleriyle anlattı.
Sevimli Ülkü, şahsınızda, dünyada yaşayan lider
özelliğini taşıyan bu büyük insanın manevi kızı
olmanın güzelliğini ve gururunu hep birlikte yaşıyoruz, yaşayacağız.
Filiz ERTUĞ / Türkçe Öğretmeni
Atatürk’ün çocukları ne kadar sevdiğini, çocuklara ne derece bağlı olduğunu biliyoruz.
In presenting Turkish children with the April
23rd Children’s Holiday, he ensured unity with
the children of the world. He perceived his ideals
were blossoming in Little Ülkü and his enthusiasm showed.
He called for Ülkü while he was convalescing
and their eyes locked onto each other. “You are
going to represent the proud, decisive, upright,
modern Turkish women in the finest fashion,”
he conveyed with his eyes.
Dear Ülkü, in your character, we are experiencing
and shall always experience the pride and beauty
of you being the adopted daughter of the greatest
leader the world has ever seen.
Filiz ERTUĞ/Turkish Teacher
171
Atatürk, çocuklara neden bağlıdır, diye hiç düşündük mü? Neden çocukları bu kadar seviyor?
Çocuklara neden bu denli değer verdiğini bilmek
için filozof olmak gerekmez. “ Bence, Atatürk’ün
çocuklara verdiği özenin nedeni, bu ülkenin ileride kimlere kalacağıdır. Atatürk Ülkü’yü çok sevmiştir, bunu biliyoruz. Ama yalnızca Ülkü değil
tabi. Atatürk çocuklar için bayramlar yaratmış.
Bunların nedeni, ülkemizi emanet edeceği ço172
We know how much Atatürk loved children and
to what degree he was bound to his affection for
them. Did we ever stop to think why Atatürk
had such a connection with children? Why
did he love children so much? It doesn’t take a
philosopher to figure out why he placed so much
value on children.
I think that the reason why he placed so much
emphasis on children is because he knew that
“Atatürk, tohumlarına daha küçükken sevgi ekerdi ve geleceği onlara emanet ettiğini yinelerdi.”
“Atatürk planted love on the seeds while they were still young and once again entrusted the future to them.”
cukları en iyi şekilde hazırlamaktır. Ülkemizde
çocukların en iyi şekilde hazırlanıp onların ileride ülkelerine faydalı birer insan olmaları, onun
en büyük arzusudur. Yurdunu emanet edeceği
çocukların en iyi şekilde yetişmesini istemiştir.
Ülkü, Atatürk’ün manevi kızıdır. Atatürk, Ülkü
doğunca onun tüm giderlerini karşılamak istemiştir. Ülkü’ye olan sevgisi çok büyüktür. O’na
hem maddi hem de manevi her açıdan ilgisini
hiç eksik etmemiştir. Atatürk’ün manevi de olsa
kızı olmak büyük bir gururdur. O’nu dünyadaki
en şanslı birey olarak görüyorum ve onu ben de
çok seviyorum.
Zeynep YILDIZ/İlköğretim Okulu İH/A
they were eventually going to inherit this country.
Atatürk loved Ülkü very much, and we know this.
But Ülkü was not the only one. Atatürk created
a holiday for children. The reason for this was to
prepare the children who were to be entrusted
with our country in the best possible manner. It
was his greatest desire for our country’s children
to get prepared and later become exemplary
citizens. He wanted the children entrusted with
the country to be brought up in the best possible
manner. Ülkü is Atatürk’s adopted daughter.
When Ülkü was born, Atatürk wanted to meet
all of her expenses because he had a great love
for her. He never deprived her any spiritual or
material attention. I believe that Ülkü is the
173
luckiest person in the world. It is source of great
pride to be the daughter of Atatürk, even if she
was adopted. I see her as the world’s luckiest
person and I love her very much.
Hangi insan istemez ki Atatürk’ün manevi kızı
olmayı. Çocuklara ve özellikle kız çocuklarına
olan düşkünlüğü Atatürk’ün daha sevecen olmasını sağlıyor.
Zeynep YILDIZ /IH-A
Görünüşüyle, duruşuyla her şeyiyle harika bir
insan olan Atatürk’ün o engin sevgisini küçük
bir kıza vermesi onun ne kadar büyük bir insan
olduğunu gösteriyor.
Who wouldn’t want to be Atatürk’s adopted
daughter? His fondness for children and
especially for girls ensured him to be more
compassionate.
Neden bir kız çocuğu? Bu sorunun cevabı çok
da uzak değil. Atatürk’ün kadınlara verdiği değer günümüzde tartışılmayacak kadar geçerli.
Zamanını analarımız, bacılarımız gibi kadınların
daha iyi bir yaşam sürdürmesi için yaptıkları göz
ardı edilemeyecek kadar büyük.
One can clearly see just how great a person
Atatürk was by the fact that he gave his immense
love to a little girl.
Ülkü Hanım’ın O’nun yanında yaşaması, O’nu
görmesi bizim için o kadar önemli ki! Ülkü
Hanım gibi O’nu görmüş insanlarımız çok kutsal. Değeri günümüzde çok büyük bir yere sahip
olan bu insanları kutsal hatıraların en büyüğü
sayarız, O’na duyduğumuz saygıyı ise ölçmemiz
mümkün değildir.
Işıl GÜRKAN/İlköğretim Okulu 7/1
Atatürk, çocukları çok sever ve onlara değer
verirdi. Çünkü onların geleceğin büyükleri olduğuna inanıyordu.
Atatürk’ün Ülkü’ye olan düşkünlüğünü Atatürk
ile ilgili eski belgesellerde de görebiliyoruz.
Örneğin; Ülkü ile denize girmesi, oyunlar oynaması vb. Atatürk için Ülkü yalnız manevi kızı değil
arkadaşıydı. Atatürk’ün çocuklara olan sevgisini
kitaplarda ve eski resimlerde de görebiliyoruz.
Atatürk yaşadığı zamanlarda okullara gitmiştir.
174
Why a daughter? The answer to this question is
not very illusive. The value that Atatürk instilled
upon women is just as valid today as it was in
his time. In order to ensure that women like our
mothers and sisters live better lives in his time,
the achievements he carried out are much too
great for us to ignore.
It is important for us to know that Ülkü Hanım
lived beside him and saw him. People like Ülkü
Hanım who spent time with him are sacred to us.
We consider these people who have the dearest
place in today’s world as the greatest of sacred
memories, whereby it is not die to measure the
respect we have for her.
Işıl GÜRKAN/7th Grade
Atatürk loved children very much and placed
value upon them. Because he believed they were
going to be the adults of the future.
We can see Atatürk’s fondness for Ülkü in
documentaries about Atatürk. For instance,
Atatürk çocukların eğitimine, öğretimine çok
önem veriyordu. Çünkü; onların geleceğin büyükleri olacaklarını biliyor ve eğitimli bir nesil
yetiştirilirse ileride bilgili bir toplum, eğitilmiş
halk olacağını düşünüyordu. Bu düşüncelerini
büyüklere de aşılamıştı. Atatürk’ün çocuklara
olan bu düşkünlüğü, sevgisini okuyup dinleyince keşke şimdi de yaşasaydı, diye düşünebiliriz.
Ancak Atatürk’ün yaşaması onun fiziki olarak
yaşaması değildir. Atatürk’ün yaşaması, onun
fikirlerinin, ilkelerinin, düşüncelerinin yaşaması
demektir.
Eğitimi lütfen, zorunluluk olarak görmeyelim.
Derslerimize, ailemiz istiyor diye değil, ileride
iyi bir insan olmak için çalışalım! Saygılarımla...
Melis ONARAN/İlköğretim Okulu 7/C
Atatürk çocukları çok severdi. Çocuklara olan
bu sevgisinden dolayı, onlar için özel bir bayram
bile vardır.
going into the sea with Ülkü, playing games with
her, etc. Atatürk did not consider Ülkü to be his
adopted daughter, but his friend as well. We can
see Atatürk’s love for children in books and old
photographs. Atatürk visited schools and he
placed much importance upon the education and
teaching of our young people. Because he knew
they were going to be the adults of the future
and he thought that if an educated generation
was raised, then we would have an informed
society and an educated populance. He instilled
these thoughts in adults as well. Whenever we
read about Atatürk’s fondness and love for
children, we wish he was still with us today.
However, it doesn’t matter if Atatürk is alive in
the physical sense. “Living Atatürk” means his
ideas, principles and thoughts are alive.
Let us not look at education as mandatory. Let
us not study our lessons because our families
want us to, but rather so that we may become
better people in the future.
Melis ONARAN/7th Grade
Atatürk küçükken çok akıllı, kurnaz ve anlayışlı
bir çocuktu. Büyüyünce büyük işleri başaracağı
henüz çocukken belliydi. Atatürk devlet işleri ve
savaşlar ile meşgul olmadığı zamanlarda halkın
İçinde dolaşır ve İnsanların sorunlarını dinlerdi. Şehirde gezerken, yolda karşılaştığı çocuklar
ile konuşur, onların ne yaptıklarını sorardı. Biz
de kitaplarımızda Atatürk ile çocukların arasında geçen diyalogları okuyoruz. Biz çocuklar
Atatürk’ün bu bitmek tükenmek bilmeyen çocuk sevgisine her zaman hayran olmuş, Mustafa
Kemal’i ilk defa çocuk sevgisi ile tanımışızdır.
Savaşlar bittikten, Cumhuriyet ilan edildikten
sonra Küçük Ülkü’yü manevi kızı olarak yanına
aldı. Onu da bütün çocukları sevdiği kadar sevdi. Ancak Ülkü’yü beş yıl görebildi.
Atatürk loved children very much. As a
consequence of this endearment, he even presented them with a special holday.
Atatürk was a very intelligent, inquisitive and
understanding child. While he was still a child,
it was clear that he would accomplish great
things when he grew up. When he was occupied
with state affairs and battles, he would wander
amongst the people and listen to their problems.
While traveling about the cities, he would make
it a point to speak with the children he met along
the way and asked them what they were doing.
We also read in our books the dialogues that
took place between Atatürk and children. We
children have always been amazed by Atatürk’s
everlasting love for children. We got acquainted
175
1930’lu yıllarda
oyuncaklar
bambaşkaydı.
(Ülkü ADATEPE
Arşivi)
Toys back in the
1930’s had a
special quality to
them.
Küçüklüğümden beri bitmeyen çocuk sevgisi ile
tanıdığım Atatürk’ü, ben de onun bizi sevdiği kadar çok seviyorum. Ülkü’nün de Atatürk’ü asla
unutmayacağına ve çok sevdiğine inanıyorum.
Didem DİZDAR/İlköğretim Okulu 6/C
with Mustafa Kemal for the first time with his
love for children.
He took Little Ülkü as his adopted daughter
after the wars were won and the Republic was
declared. He loved her as much as he loved all
children. However, he was able to see Ülkü for
just five years.
Atatürk çocukları şüphesiz çok sever ve onlara çok önem verirdi. Onları henüz yeşermemiş
ancak ileride yeşerip büyüyecek ağaçlar gibi düşünürdü belki de. Tohumlarına daha küçükken
sevgi ekerdi ve geleceği onlara emanet ettiğini
yinelerdi.
Didem DİZDAR/6th Grade
Onun için önemi büyük olan manevi kızı Ülkü
O’nun sevgisini en iyi tadan insandı. Atatürk,
çocuklara sevgi aşılarken saygıyı da aşılamış, çocuklarla arasındaki ilişkileri hem sevgi hem de
saygıya dayalı kılmıştı. Ülkü’de O’nun bu sevgi-
Without a doubt, Atatürk loved children very
much and place much value upon them. Perhaps
he thought that they were like trees in that they
had not turned green but were going to become
176
I believe that Ülkü will never forget Atatürk and
that she loved him very much.
sine layık oluyordu. Bu ilişki karşılıklı
sevgi, saygı ve dürüstlüğe dayanıyordu.
Çocuklar bir toplumun geleceği, adeta
yaşken eğilmesi gereken ağaçlarıydı.
Atatürk bunu biliyor ve tüm çocuklara
değer veriyordu. Sevgiyle büyüyen, aydın insanlar yetiştirmek esas ilke alınmıştı. Büyük bir çoğunluk böyle yetişse
de bu konuda her şeyin toz pembe gitmediğini de yaşanan çeşitli olaylardan
gördük. Atatürk çoğunluğu Atatürkçü
ve aydın yapmaya çalıştı. Şu sıralar bizim de bunu yapmamızı isterdi belki
de. Belki Atatürkçü insanlar yetiştirmek için çok çalışır ve bu amaca ulaşabiliriz. Ancak Atatürk gibi birine bir
daha sahip olamayız. Fotoğraflarından
bile bu kadar etkilendiğimiz birinin yanında yaşayıp onu en yakından tanıma
şansına sahip olan Ülkü’yü çok şanslı
buluyorum.
Şüveyda BAYRAKTAR/İlköğretim Okulu 9-A
Atatürk çocukları çok seven bir insandı. Onlarla çok iyi anlaşır, zamanının
çoğunu onlarla geçirirdi. Onları her
zaman için sayar ve severdi. Çocuklara
olan sevgisi çok büyüktü. Yanına almış
olduğu Ülkü’yü manevi kızı olarak kabul etmişti. Onun bir dediğini iki etmiyordu. Ülkü’de O’nun isteklerini güzellikle
yerine getiriyor. Atatürk’ün her istediğini yapıyordu. Bu da O’na çok bağlı olmasından kaynaklanıyor. Aynı şekilde Atatürk de Ülkü’ye son
derece bağlıydı.
Atatürk’ün gözünde her zaman Küçük Ülkü’ydü.
Zamanını, bütün gününü ayırmazsa bile bir iki
saatini onunla geçirirdi. Ülkü, Atatürk’ün hep
yanındaydı. Kötü günlerinde yani Atanın hastalığında Ülkü hep başındaydı.
green and grow. He planted love on the seeds
while they were still young and once again
entrusted the future to them.
His adopted daughter Ülkü, who bore great
importance for him, was the one who received
the majority of his love. Atatürk not only
instilled love upon the children but respect as
well. He based his relationships with children
on both respect and love. Ülkü was also found
177
Atatürk’ü kaybetmemize rağmen bizler için hala
o Atamızın Küçük Ülkü’süydü.
deserving of his love. This relationship was based
on reciprocal love, respect and honesty.
Ebru TAVLI/İlköğretim Okulu 9-A
Atatürk, çocuk sevgisinin her şeyden daha önde
ve üstün olduğunu görüyordu.
Atatürk, çocukları çok seviyordu. Çünkü onların yarının gelecekleri olduğunu düşünüyor ve
onların daha büyük işler başaracağına inanıyordu. Atatürk her düşüncesinde, her fikrinde bunu
sürekli öne sürmüştür. Çocukların en yüksek kabiliyete sahip olacaklarına inanıyordu. Atatürk,
çocukların sevgiyle başarıya ulaşacaklarına ve
ülkeyi ancak dostluk sevgisi ve bu sevginin getirdiği kültürle kalkındıracağına inanıyordu.
Çocuklar insanların düşüncelerine ve fikirlerine
göre yetişiyor. Her yapılan işten bir örnek alıyor.
Bunların hepsi hayat boyu çocuklara verilen bir
yaşam örneği gibi daha ileride bunları uygulamaya çalışacaklarını biliyordu. Bu da O’nda en
önemli şeyi çocuk sevgisini öğretmiştir. Çocuk
sevgisi O’nun için çok mukaddes bir varlık olarak yaşamında yer almıştır. Atatürk’ün manevi
kızı olan Ülkü’ye Atatürk sürekli olarak yanında, göz önünde tutarak, onun hayatta başarılı
olmasını ve onun gibi insanlar yetiştirerek ülkeye yararlı öğrenci ve bu öğrenciler ile ileride
kalkınılacağına inanıyordu. Bu nedenle Atatürk
“Bugünün çocukları yarının büyükleri.” sözünü
söylemiştir. Bu deyişteki anlam O’nu çocuk sevgisine yönlendirmiştir.
Atatürk, çocukları sevdiği için onlara özgürlük
ve Cumhuriyet gibi birçok armağan bırakmış
ve bunları çocuklardan değerlendirmelerini istemiştir. Bu nedenle bizim en büyük görevimiz
ona ve onun sevgisine saygı duyup onun yürü178
As the future of a society, the children were
as if they were trees that needed to lean while
young. Atatürk knew this and gave merit to all
of them. He made it an essential principle to
bring up intellectual people who grew up with
love. Though the great majority were raised in
this fashion we witnessed various incidents
that showed us that not everything came up
smelling like roses regarding this issue. Atatürk
tried to make the majority into Atatürkçü and
intellectual. I think that he would have liked us
to do the same today. Perhaps we can work very
hard and reached this goal to bring up people
who are Atatürkcu. However, we will never have
another personlike Atatürk. I consider Ülkü to
be very lucky to have had the opportunity to live
and get to know someone whom we are extremely
affected whenever we look at his photographs.
Süveyda BAYRAKTAR/9th Grade
Atatürk was someone who loved children very
much. He got along with them very well and spent
a lot of his free time with them and was always
very considerate and compassionate towards
them. His love for children was endless and he
accepted Ülkü, whom was at his side everywhere
he went, as his adopted daughter. There wasn’t
anything he wouldn’t do for her whereas Ülkü
would do everything that Atatürk asked of her
in fine fashion. This stemmed from the fact that
they were extremely tuned into each other.
Atatürk always had Little Ülkü on his mind. Even
if he didn’t put aside his entire day, he would
spend at least an hour or two with her. Ülkü
was always with him even during his terminal
illness.
düğü yoldan yürümeliyiz.
Ebru ÖZDEMİR/İlköğretim Okulu LH2/A
Although we have lost Atatürk, we still have his
Little Ülkü with us today.
Ebru TAVLI/9th Grade
Dünyada en çok sevilen çocuklardır. Çocuklar
öyle varlıklardır ki insanın hayatını değiştirir.
Çoğu insan çocuklara dayanamaz. Bu çocuklar
isterse bir baba, isterse diktatör olsun veya bir
lider. Tıpkı Mustafa Kemal gibi. Güçlü, hırslı,
başarılı ama sevgi dolu bir lider, özellikle çocuklara sevgiyle bağlıdır. Bence çocukları sevmeyen,
insanları da sevmez. Nasıl bir bitki tohumla oluşuyorsa insanın tohumu da çocuktur.
Mustafa Kemal’in evrensel duygularından biri
de çocuk sevgisidir. O tüm dünya çocuklarına ilgilidir. Çünkü insanın başlangıcının çocuk olduğuna inanmaktaydı ve şanslı bir çocuk
vardı Atatürk’ün hayatında. Ülkü ADATEPE.
Onun yerinde olmak isteyen o kadar çocuk
vardı ki. Ama şanslı olan Ülkü ADATEPE idi.
Mustafa Kemal tüm çocuklara bağlıydı. Ülkü
ADATEPE’nin Atatürk’le olan fotoğraflarında
bir ışıltı vardı. Bu ışıltı çocuk sevgisiydi.
Aycan DOĞRU/İlköğretim Okulu 8/A
Atatürk, dünyaca tanınan bir Türk liderdir.
Osmanlı’yı bilmeyen bir yabancı bile gördüğüm
kadarıyla Atatürk’ü tanıyor. Peki tanıyanlar
Atatürk’e nasıl bakıyor? Ben Atatürk’ü hiçbir
zaman tam olarak anlayacağımı sanmıyorum.
Fakat onu kafamda ileri görüşlü, kendisini işine
adamış ve ailesine çok zaman ayıramayan bir lider olarak düşünüyorum.
Atatürk araştırdığım kadarıyla eski eşine zaman
ayıramamış ve birbirlerini sevmelerine rağmen
ayrılmışlar. Sonra bence doğal olarak konuşacak birini istemiştir. Belki çocukları çok sev-
Atatürk considered a child’s love to be in front
of and above all else. Atatürk loved children
very much because he believed that they were
tomorrow’s future and that they were going to
achieve much bigger accomplishments. Atatürk
constantly brought this point forward in each
and every one of his thoughts and ideas. He
believed that the children were going to possess
their highest capabilities. Atatürk also believed
that the children were going to achieve success
through love whereas the nation would develop
through friendship, love and the culture this
love brought. Children are raised according
to people’s thoughts and ideas. They acquire
examples of every work which is accomplished.
He knew that they would try to apply those
experiences in the future. It was taught that
the most important thing in life was the love
of children. For him, a child’s love took a very
sacred existence in his life. Atatürk would keep
his adopted daughter by his side and believed
that she would be successful in life and children
like herself would be brought up in order to aid
in the development of the country. This is why
Atatürk said, “The children of today are the
adults of tomorrow. “The meaning of this saying
was intended for his love for children.
Because of his endearment for children, Atatürk
left behind several gifts such as freedom and the
Republic, wanting them to take advantage of
these gifts in the proper manner. For this reason
our greatest duty is respect him and his love and
continue along the path he walked on.
Ebru ÖZDEMİR/LH2-A
179
diğinden ve çocuğu olmadığından bir çocuk.
Bence Atatürk gibi çocukları çok seven ve onlara
bir bayram veren birinin bir çocuğu olması, onu
sevmesi kadar doğal bir şey olamaz. Atatürk manevi kızı Ülkü’yü hep yanında istemiştir. Ondan
ayrı olmak istememiştir. Ben de bu duyguyu çok
iyi bilirim. Çünkü benim annem ve babam da
ayrı. Ülkü Hanım size inanıyorum. Atatürk hiç
kimseyle paylaşılacak gibi değildi, değil mi? Belki
böyle olmasa bile sizi çok seven biri sizin kötü180
Children are the most loved entities in the
world. Children are such beings that they change a person’s life. Most people can’t put up with
children. These kids, whoever they shall be,
whether a father or dictator or a leader... Just
like Mustafa Kemal. As a leader, he was strong,
ambitious, successful but full of love especially
for children. I believe that those who don’t love
children don’t love people as well. As a plant is
formed by means of a seed, a person’s seed is a
child.
lüğünüzü düşünecek bir şey yapmaz en azından.
Hele Atatürk’se bu kişi.
Atatürk’ü ben hiç tanıyamadım; ama kızını tanımak isterdim. Belki böylece Atatürk’ün Ülkü’ye
olan sevgisiyle O’na daha yakın olurdum. Siz çok
şanslısınız; çünkü ben Atatürk hakkında dönem
ödevi yazabilirim.
Utku BORANÇ/İlköğretim Okulu 8/A
Atatürk, çocukları ve gençleri çok severdi.
Onların sevgisiyle, ilgiyle ve bilgiyle en iyi şekilde yetiştirilebileceğini, Türk milletine yararlı birer birey olabileceğini biliyordu.
Atatürk manevi kızı Ülkü’yü de çok sevmiş, onu
en iyi şekilde eğitmeye ve yetiştirmeye çalışmıştı. Çünkü Atatürk, yeni neslin ülkesine yararlı
olmasını, geri kafalı insanların düşüncesinde
değil, Atatürk devrim ve ilkelerine bağlı olarak
yetişmesini, her türlü alanda kendilerini kanıtlamalarını önemsemiştir. Zaten Atatürk sözlerinde de bunu belli etmiştir.
Atatürk, Ülkü’nün her türlü giderlerini karşılamış, ona gerekli ilgiyi ve sevgiyi göstermiştir. Bu
nedenle de Ülkü, saygın, bilgili, görgülü ve zarif
bir Hanımefendi olarak yetişmiştir.
Bence tüm yetişkinler Atatürk gibi çocukları
sevmeli ve onlara ilgi göstermelidir.
Ayda COŞKUNPINAR/İlköğretim Okulu 8/A
Atatürk, vatanımızı kurtaran, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran kahramanımızdır.
Onun, Türk milleti için yaptığı fedakarlıklar,
One of Mustafa Kemal’s universal feelings is the
love for children. He concerned himself with all
the world’s children. He believed that a person
starts as a child whereby Ülkü ADATEPE was
the lucky child in his life. There were so many
kids who wanted to be in her place but the lucky
one was Ülkü ADATEPE. Mustafa Kemal was
bound to all children. There is a sparkle in all
of the photographs taken with Ülkü and Atatürk
together. That sparkle was the love for children.
Aycan DOĞRU/8th Grade
Atatürk was the world-renown leader of the
Turkish people. I have noticed that foreigners
who aren’t familiar with Ottoman history know
Atatürk. What do those familiar with him know
about him? I don’t think I’ll ever fully understand
Atatürk. However, I believe he was a leader with
progressive thinking, devoted to his work and
someone who could not spare much time for his
family.
As far as I have been able to research, because
Atatürk did not spare very much time for his
wife, they separated, though they still loved
each other. Later, he needed someone to talk
to. Perhaps a child, because of his love for them
and because he didn’t have any of his own.
I believe that there can’t be anything more
natural than someone like Atatürk, who loved
children very much and presented them with a
holiday, to have a child and to love that child.
He always wanted his adopted daughter Ülkü at
his side and did not want to be separated from
her. I know this feeling very well because my
mother and father are separated. I believe you,
Ülkü Hanım. Atatürk was not to be shared with
anyone, isn’t that right? Perhaps even if it wasn’t
181
yenilikler bizi bu hale getirmiştir. Şu anda her
okulda Atatürk haftası, Atatürk’ün Ölüm Yıl
Dönümü Töreni, Cumhuriyeti Anma Töreni
yapmaktayız. Onun hakkında birçok kitap
okumakta belgeseller izlemekteyiz. Bütün bu
belgesellerden ve kaynaklardan edindiğim bilgiler bana Atatürk’ün çocukları çok sevdiğini, onları koruduğunu gösterdi. Doğrusu bu bana çok
ilginç geldi. Koskoca bir Cumhurbaşkanı olarak
o kadar yoğun işleri arasında çocuklarla ilgilenmek çok büyük bir olay.
Hepimiz mutlaka Atatürk haftalarında gerçekleştirilen çeşitli programlarda, Atatürk’ü, bir
çocuğu okşarken, severken veya oyun oynarken
182
Ankara’da çekilen bu fotoğrafta Vuslat Hanım, Ülkü’nün Annesi
Vasfiye Hanım, Sabiha GÖKÇEN ve hayatını zamansız
kaybeden eşi Yzb. Kemal gösterilmektedir. (Ülkü ADATEPE
Arşivi) Vuslat Hanım, Ülkü’s mother, Vasfiye, Sabiha GÖKÇEN
and her husband Capt. Kemal, who passed away not long
after this photo was taken.
like this, someone who loves you dearly, would
never harm you, at least. Even if that person was
Atatürk.
I never knew Atatürk, but I would like to get
to know his daughter. Then perhaps through
izlemişizdir. İlk zamanlarda bu bana fazla inandırıcı gelmemişti; ama bunu defalarca izleyip
bilgiler edindikten sonra bunu benimsedim.
Atatürk’s love for Ülkü, I would get a much better
idea of who he was. You are very lucky because
now I’m able to write my semester homework
about Atatürk.
Çeşitli kaynaklar Atatürk’ün birçok manevi çocuğu olduğunu söyler. Atatürk onları korumuş,
eğitmiş ve toplum içinde başarılı büyük yerler
edinmiş bir insan haline getirdi. Bu da ancak sayılı kişilerin yapabileceği iştir.
Utku BORANÇ/8th Grade
Atatürk’ün Türk milletine yaptığı bütün bu
iyilikler bizi kültürlü, saygılı insanlar yapmaya
yetti. Çünkü biz her şeyiyle Atatürk’ü örnek alıyoruz. En önemlisi Atatürk’ün çocuklara olan
davranışları, onları koruması ve onlara olan alçakgönüllülüğü bütün Türk milletine örnek olmalıdır. Bu bize Atatürk’ten bir armağandır.
Gülşah KAYA/İlköğretim Okulu 7/C
Çocuklar, yani bizler, geleceğin güvencelerinden
söz ediyoruz. Kimisine göre bir yumurcak, kimisine göre ise, dünyanın en güzel varlıklarıdır çocuklar. Peki ya Atatürk’e göre?
Atatürk’e göre çocuklar dünyanın en güzel varlıkları, pırlantalarıdır. Atatürk, kimin için o savaşlara girdi biliyor musunuz? Tabii ki bizler,
yani çocuklar için. Atatürk çocukları o kadar
çok seviyordu ki onlar için canını bile vermeye
hazırdı. Atatürk bunu, 23 Nisan’ı tüm dünya
çocuklarına armağan ederek belirtmiştir. Her yıl
23 Nisan günü tüm dünya çocukları bizim ülkemize bugünü kutlamak için gelirler.
Atatürk çocuğu olmadığı için manevi kızı
Ülkü’ye özel bir ilgi göstermiştir. Ülkü’yü kendi öz kızı gibi sevmişti. Bunun için onu bir an
olsun yanından ayırmamaya çalışıyordu. Ama
Atatürk loved children and young people very
much. He knew that they could be raised in
the best possible manner with love, care and
knowledge and knew they could become beneficial individuals for the Turkish nation.
Atatürk also loved his adopted daughter Ülkü
very much and tried to educate and bring her
up in the best possible manner. Because Atatürk
identified with the idea of the new generation
becoming useful to the nation, raising them
according to Atatürk’s principles and revolutions
and not with the thoughts of reactionaries, and
wanted the forthcoming generations to prove
themselves in every field. As it is, Atatürk make
this clear in the speeches he gave.
Atatürk met all of Ülkü’s expenses and showed
her the necessary care and love. For this reason,
Ülkü was brought up as a respected, wellinformed, sophisticated and elegant lady.
I believe that all adults should love children and
give them attention as Atatürk did.
Ayda COŞKUNPINAR/8th Grade
Atatürk was a hero who saved our motherland
and established the Republic of Turkey.
The self-sacrifices and innovations he carried out
for the Turkish nation have carried us to where
183
işleri çok yoğun olduğu için fazla göremiyordu.
Buna çok üzülüyordu. Küçük kızı Ülkü ile daha
fazla vakit geçirmek istiyordu.
Çünkü o hem Ülkü’yü hem de tüm çocukları
çok seviyordu.
Merve YILDIZ/İlköğretim Okulu 6/D
184
we are today. Right now, in every school, we
commemorate Atatürk Week, the anniversary
of his death as well as Republic Day. We read
many books and watch many documentaries
about him. The knowledge I have obtained from
these documentaries and resources indicates
that Atatürk loved children and protected them
very much. I find all this to be very interesting. It
must of been quite amazing to have a President
Sayın Ülkü Hanımefendi;
Öncelikle buraya geldiğiniz için çok teşekkür
ederim. Yıllar önce ilkokula giderken, kitaplarımızda Atatürk’ümüzün yanında, elinden tuttuğu minik, küçük Ülkü’yü gördüğümüzde ona
imrenir ve çok şanslı bir çocuk olduğunu düşünürdük.
Yıllar sonra, küçük Ülkü’müzü karşımızda görebileceğimizi hiç düşünmemiştik. Siz sadece
Büyük Atatürk’ümüzün değil hepimizin küçük
Ülkü’süydünüz inanın. Biz bu sevgiyle büyüdük.
Sizi Ata’yla özdeşleşmiş bir bütün olarak düşünürdük.
Bugün; çocuklardaki, okullardaki ve evdeki heyecanları size anlatamam. Tüm insanlar akın
akın, Özel Utku Koleji’ne gidiyorduk. Sizi cankulağı ile dinlemek için yerimden kalktım ve
duvara yaslandım. Anlattıklarınızı gözümde
canlandırırken bazı yerlerde gözyaşlarıma hakim olamadım.
Ata’mızla ilgili pek çok kitap, dergi vs. okumama rağmen inanın hiçbirşey sizin anlattıklarınız
kadar etkili olamaz. Siz gercek bir tarihsiniz. Ben
küçük Ülkü’müzü gördüğüme çok sevindim.
Bu sevinci size anlatacak kelime bulamıyorum.
Buraya Atatürk gelmiş gibi oldu inanın. Binlerce
teşekkür Ata’mızın sevgili kızı binlerce teşekkür.
Allah daha nice sağlıklı uzun ömürler versin.
Sevgi ve Saygılarımızla
Figen Albayrak ve oğlu
Utku Koleji öğrencisi H. Burak Albayrak
with was busy with a myriad of state affairs to be
able to care for children at the same time.
All of us have most definitely seen on various
programs broadcast during Atatürk week
about his life, images of his caressing, or else
playing games with a child. At first, I didn’t
find it believable, but later, after watching these
programs repeatedly, and learned more about
who he was, I was convinced that his love for
children was for real.
Various sources say that Atatürk had several
adopted children. Atatürk took them under his
wing, educated them and transformed them into
major success stories in the community. This is
something that only a very few number of people
can do.
All the beneficial things that Atatürk
accomplished for the Turkish nation were
enough to turn is into cultured, esteemed
people. Because we identify with Atatürk as our
benchmark. What is most important is that the
way he treated children should be taken as an
example for the entire Turkish nation. This was
a gift to us from Atatürk.
Gülşah KAYA/7th Grade
Mention children, that is, us, and we are talking
about the guarantee of the future. Some think
that children are rugrats while others think they
are the world’s most beautiful beings. Well, what
was Atatürk’s opinion of children?
According to Atatürk, children are world’s most
beautiful beings, diamonds in the rough. Do you
know for whom Atatürk fought those battles
for? For us, of course. Atatürk loved children
185
ÜLKÜ ADATEPE’YE
Gözlerinize bakınca
Ürperiyorum.
Ötelerde, çok ötelerde
Şimşek şimşek bakan
Masmavi gözleriyle
Mustafa Kemal’i görüyorum
Ellerinize bakınca
İrkiliyorum.
Uzanıyorum ileriye
“Ordular, ilk hedefiniz
Akdeniz’dir, ileri!” diyen
Atam’ın ellerini görüyorum
Dudaklarınıza bakınca
Titriyorum
Sesiniz çınlıyor kulaklarımda
“Ne mutlu Türk’üm diyene!”
Atatürk’ümün sesini duyuyorum.
Siz Atatürk’ün
Küçük Ülkü’sü
Onurlu ve çağdaş hanım
Size baktıkça
Her seferinde
Atatürkler görüyorum.
20/11/2003
Aynur DÜLGER
186
so much that he was willing to give his life for
them. He made this clear when he presented
April 23rd to all the world’s children. Every year,
children from around the world come to Turkey
to celebrate April 23rd.
Because he didn’t have any natural children of
his own, he showed Ülkü much attention and
loved her as if she was his very own. For this, he
tried not to be away from her even if it was for
only one moment. However, because he had a
tremendous workload, he couldn’t see her very
much and was very saddened by this fact. He
wanted to spend more time with Little Ülkü.
Because not only did he love Ülkü, he loved all
kids, too.
Merve YILDIZ/6th Grade
187
ATATÜRK’Ü
SEVİYORUM ÇÜNKÜ
I LOVE ATATÜRK
BECAUSE...
Aydınlar - Gençler - Çocuklar
ATATÜRK’Ü neden seviyor?
Why Intellectuals, Young People and Children
love Atatürk?
Kevser BAYRAKTAR: “Hem Ata hem de Türk
olduğu için seviyorum.”
Kevser BAYRAKTAR: “I love him because he is
both Ata (Father) and Turk (Turkish)”
Saime SEÇGEL: “Atatürk’ü vatanseverliği ve
milliyetçiliği için seviyorum.”
Saime SEÇGEL: “I love Atatürk because he was
a patriot and a nationalist.”
Aslıhan BAHÇETEPE: “Bu yurdu gençlere armağan ettiği için seviyorum.”
Neriman YILMAZ: “Türk insanına kişiliğiyle,
ilke ve devrimleriyle örnek olduğu için seviyorum.”
Yasemin GÜNEY: “Bugün ben olarak var olmamı sağladığı için seviyorum.”
Münir ÖZKUL: “O, sanata ve sanatçıya çok
önem verirdi.”
Umman ÖZKUL: “Mantıklıca hareket etme kabiliyeti vardı.”
Aslıhan BAHÇETEPE: “I love him because he
bequeathed this motherland to the youth.”
Neriman YILMAZ: “I love him because he was
an example to Turkish people for his personality,
principles and revolutions.”
Yasemin GÜNEY: “I love him because he
facilitated my being here today.”
Münir ÖZKUL: “I love him because he placed
great importance on art and on artists.”
Umman ÖZKUL: “I love him because he had
the ability to act logically”
Saime ÖZKUL: “Yaptığı herşeyi seviyorum.”
Saime ÖZKUL: “I love him for everything he
did.”
Hilal ALP: “O da bizi severdi.”
Hilal ALP: “I love him because he loved us.”
188
Sıdıka TACHOULİ: “O, Türk kadınına da çalışma imkanı sağladı. Türk kadınını bir mevkiye
kavuşturdu.”
Silhem TACHOULİ: “O, tüm güzel niteliklere
sahipti ve bu niteliklerini tümüyle Türk Milleti
için kullandı.”
Bahar DERECİ: “O, eşi benzeri bulunmayan bir
insandı.”
Sıdıka TACHOULİ: “He provided Turkish
women the opportunity for employment. He
ensured that Turkish women reached a certain
point.”
Silhem TACHOULİ: “He possessed all the
wonderful characteristics whereby he utilized
these characteristics for the Turkish nation.”
Bahar DERECİ: “He was a person the likes of
189
Sevil AKSEZER: “Her hareketi cesaret doluydu.”
Tarık TACHOULİ: “O cesaret azim, çalışkanlık, mertlik, akıllılık, korkusuzluk ve daha böyle birçok özelliği sahip ve bu vasıfları kimsenin
kullanamayacağı şekilde kullandı.”
Talha GÜL: “Atatürk’ü güç durumda milletimizi kurtardığı için ve ileri görüşlü bir insan olduğu için seviyorum.”
Aslıhan BAHÇETEPE: “Bence eşi benzeri yoktu.”
Neriman YILMAZ: “En bilge insandı. Onun
için onu seviyorum.”
Tarık TACHOULİ: “O çok iyi bir insandı ve
Türkiye’yi kurtardı.”
Mehmet POYRAZOĞLU: “Sevgilerin en güzeline layıktı.”
Canan SEVER: “O, hep yenilikçi bir kişiliğe sahipti.”
Ülkü ORAK: “Yepyeni bir ülke yarattı.”
Yağmur REHA: “Gökleri ve denizleri o mavileştirdi.”
Cahit ÜRKMEZ: “Pırıl pırıl düşüncelerle dolu
bir insandı.”
Alev KIRIM: “Şu anda onun sayesinde burdayım.”
which will never be seen again.”
Sevil AKSEZER: “His every movement was
courageous.”
Tarık TACHOULİ: He possessed courage,
determination, diligence, dependability, fearlessness and many other such personality traits
and utilized these qualities in a manner that
nobody would dare to consider.”
Talha GÜL: “I love him because he rescued our
nation from a very difficult situation and he was
someone who saw far into the future.”
Aslıhan BAHÇETEPE: “I don’t think there was
anyone like him.”
Neriman YILMAZ: “He was the most wise
person.”
Tarık TACHOULİ: “He was a very nice person
and he saved Turkey.”
Mehmet POYRAZOĞLU: “He deserved the
finest love.”
Canan SEVER: “He always had an innovative
personality.”
Ülkü ORAK: “He created a brand-new nation.”
Yağmur REHA: “He made the skies and seas
blue.”
Cahit ÜRKMEZ: “He was a person full of
brilliant ideas.”
Alev KIRIM: “I’m here today because of him.”
Şerri ULU: “Doğumdan ölümüne kadar Türkiye
için savaştı ve bu savaş sırasında kendini unuttu.”
Şerri ULU: “He fought for Turkey from the time
he was born until the time he died, and during
that fight, he completed forgot about himself.”
Bilkem TACHOULİ (4 yaşında): “Atatürk çok
iyi okuma öğretti, yazma öğretti.”
Bilkem TACHOULİ (4-year old): “Atatürk was
great; He taught us how to read and write.”
190
MUSTAFA KEMAL
DEVRİMİ VE İLKELERİ
MUSTAFA KEMAL’S
PRINCIPLES AND
REVOLUTIONS
191
Atatürkçülük artık tarih olmuş, bir kişiye gösterilen sevgi ve saygı şeklinde değil temeli akılcılık
olan sosyal, politik ve ekonomik bir dünya görüşü olarak anlaşılmalıdır.
Atatürk’ün sadece Anadolu’yu işgalci güçlerden
kurtaran bir komutan, fesi kaldırıp şapka giydiren veya teokratik siyasal yönetimin yerine halkçı bir rejim kuran kişi olarak incelenmesi yeterli
değildir. Bütün bunların üstünde Kemalizm’in
ruhunda ve temel noktasında akılcılık vardır.
Atatürk kendi çağına kadar problemlerini akıl
dışı ölçüler ve mistik yollarla çözmeye alışmış
topluma insan aklını ve bilimini tanıtmıştır.
Hangi çağda ve koşulda olursa olsun sorunların
içinden ancak aklın yardımıyla çıkılabileceğini
ve hedef seçilen çağdaş uygarlığa ancak bu yolla
ulaşabileceğini öğretmiştir.
Atatürk’ün sağlığında yaptığı yenilikler günlük politika açısından incelenmiştir. Bugünün
Atatürk devrimlerinin belli ilkelere dayandığı
daha iyi anlaşılmaktadır. Her biri çok önemli
olan bu ilkelerin uygulanması yeni Türkiye’yi
oluşturmuştur. Türk Devleti’nin varlığını
sürdürebilmesi sonsuza kadar yaşaması, Atatürk
İlkelerini günümüz şartlarına göre yorumlayıp
uygulaması gücümüzü arttıracaktır.
Bugün çağdaş uygarlıkla aramızdaki açıklık her
aydını düşündürecek ve üzecek kadar fazladır.
Çıkış yolu ise Atatürkçülüktür.
192
Atatürkism should be construed as showing
love and respect for someone is a part of history,
but rather should be a socially, politically and
economically global plane based on rationalism.
It is not enough to examine Atatürk from
the standpoint of a commander who rescued
Anatolia from the occupation forces, or someone
who made everyone replace their fezzes for hats,
or someone who established a populist regime
in place of a theocratic political administration.
Above all these is rationalism at the spiritual and
fundamental viewpoint of Kemalism. Atatürk
introduced human intelligence and science to a
society which up until his time was accustomed
to solving their problems by means of mysticism
and illogical reasoning. He taught them whatever
the age and condition, problems could be solved
by using one’s mind whereas the chosen target
of modern civilization could only be achieved by
this manner.
Innovations carried out while Atatürk was
still alive were taken into consideration of the
political standpoint of the day. Today, it is easier
to understand that Atatürk’s revolutions were
based on certain principles. The application
of each of these very important principles
formulated the new country of Turkey. The
eternal existence and the success of the Turkish
State shall be based and how we interpret and
conform to Atatürk’s principles according to the
conditions of today.
The gap between us and modern civilization is
getting to be more than any intellectual can bear.
The only clear way out is Atatürkism.
ATATÜRK’TEN
KURUM VE
KURULUŞLARLA
İLGİLİ SÖZLER
EPIGRAMS FROM
ATATÜRK REGARDING
INSTITUTIONS AND
ORGANIZATIONS
193
CUMHURİYET
- Cumhuriyetimize vereceğimiz en büyük
armağan gençlerimizin eğitimi olacaktır.
- Gelecek Cumhuriyettir.
- Gençler! Cumhuriyetimizi biz kurduk, Onu
yaşatacak olan sizlersiniz.
THE REPUBLIC
KÜLTÜR
- Cumhuriyetin temeli kültürdür.
- Ülkeler çeşitlidir, ancak medeniyet birdir.
CULTURE
194
- The greatest gift we can give our Republic is
the education of our young people.
- The future is the Republic.
- Young People! We established the Republic.
You are the ones who are going to make it
thrive.
- The Foundation of the Republic is Culture.
- There are a myriad of countries, however,
there is one civilization. (1923)
1923
- Bir ulusun kültürü yükseldikçe, kişisel
özgürlüğün uygulama alanları genişler ve
çoğalır.
- As a nation’s level of culture rises, the
application fields of personal freedom widen
and multiply.
EDUCATION
EĞİTİM
- İnsanlar eğitimle doğmaz, ama eğitimle
yetişir.
- Çocuklarını okutmayan bir millet yok
olacaktır.
- People are not born educated but they are
brought up with education.
- A nation which does not make its children
read is condemned to obliteration.
SCHOOL
OKUL
- Genç beyinlere insanlığa hizmeti, millet ve
memlekete sevgisini ve bağımsızlığı öğretir.
- En gerçek yol gösterici eğitimdir, bilimdir.
- Okul, gençliğe insanlığı, saygıyı ve ülkeyi
sevmeyi öğretir.
- Teaches Young Brains Service to Humanity as
well as Love and Independence to the
People and Nation.
- The most real indicator is education and
science.
- Düşlerin eğitimle gerçekleşecek.
- School teaches youth to love humanity,
respect and to love the nation.
GENÇLİK
YOUTH
- Genç fikirli demek gerçek fikirli demektir.
- To think like a young person means to think
like a realist.
- Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil
kanda mevcuttur.
- Bütün ümidim gençliktedir.
- The Strength we Need is Found in the Noble
Blood Flowing Through Our Veins.
- Gençlik geleceğin ışığıdır.
- My Entire Hope Lies with the Young.
- Tek şeye ihtiyacımız vardır; çalışkan olmak.
- The only thing we need: To be industrious.
- Benliğini yitiren toplumlar başka toplumlara
yem olur.
- Societies that lose their identities are bait for
other societies.
- Benim umudum gençliktedir.
- My hope is with youth.
ÖĞRETMENLER
TEACHERS
- Öğretmenler! Yeni nesil sizin eseriniz olacak.
- Teachers! The new generation shall be your
masterpiece.
- Benim asıl anlatılacak yanım
öğretmenliğimdir.
- Öğretmenlik çocuğu sevmekle başlar.
- What needs to be told about me is my
teaching profession.
195
DOKTORLAR
- Beni Türk doktorlarına emanet ediniz.
DOCTORS
- Entrust me to Turkish doctors.
SANATÇILAR
- Sanatsız ülke, ruhsuz bir insana benzer.
- Efendiler! Mebus, bakan, başbakan ve hatta
reisicumhur olabilirsiniz. Ancak; sanatçı
olamazsınız.
- Sanatçı, toplumda uzun çalışma, çabalardan
sonra alnında ışığı ilk hisseden insandır.
ARTISTS
- A country without art is like a person without
a soul.
- Gentlemen! You can be Deputies, Ministers,
Prime Ministers and even Presidents.
However, you cannot be artists.
- An artist is the first person to feel the light on
196
TİYATRO
- Tiyatro, bir milletin kültür seviyesinin
aynasıdır.
his/her forehead after long effort and stud ies
in the society.
THEATER
KÖYLÜ
- Theater mirrors a nation’s level of culture.
- Milletin hakiki efendisi köylüsüdür.
PEASANTS
ANNELER
- A nation’s true gentleman is its peasant.
- Toplumun uygarlık düzeyi kadına verilen
değerle ölçülür.
MOTHERS
- Kadının en büyük özelliği analıktır.
- Kadınlarımız, erkeklerden daha çok aydın,
daha çok verimli, daha çok bilgili olmak
zorundadırlar.
HUKUK
- Efendiler! Türk Hukukunun geleceği
sizlerin dünya medeniyetine ve hukukuna
vereceğiniz değerle ölçülecektir. Ümmetçi
toplumu, toplumcu ve demokrat yaşama
sizler taşıyacaksınız.
- Adalet mülkün temelidir.
ORDU
- A Society’s level of civilization is measured by
the value placed on women.
- A woman’s biggest characteristic is
motherhood.
- Our women most be more intellectual, more
efficient and more knowledgeable than our
men.
LAW
- Gentlemen! The future of Turkish Law shall
be measured by the value you place upon
global civilization and law. You shall carry
forward a communial society, as well as
a social and democratic lifestyle.
- Hattı müdafaa yoktur. sathı müdafaa vardır.
Bu satıh bütün vatandır.
- Justice is the basis of property.
- Ordumuz Türk birliğinin, Türk kudret ve
kabiliyetinin, Türk vatanseverliğinin
ifadesidir.
THE ARMY
HAVACILIK
- İstikbal göklerdedir!
- Yarının dünyası teknik ve teknolojinin
dünyası olacaktır.
- Geleceğin en etkili silahı da aracı da hiç
- Armies! Our objective is the Mediterranean
Sea, march!
- Our Army is the epitomy of Turkish unity,
Turkish might and capability and Turkish pat
riotism.
- There was no line of defense but a plain of
defense, and that this plain was the whole
of the country.
197
kuşkunuz olmasın uçaklardır. Bir gün
insanoğlu uçaksız da göklerde
yürüyecek, gezegenlere gidecek,
belki de aydan bize mesajlar yollayacaktır.
Bu mucizenin gerçekleşmesi için 2000 yılını
beklemeye gerek kalmayacaktır.
Gelişen teknoloji bize daha şimdiden bunu
müjdeliyor. Bize düşen görev ise, Batı’dan bu
konuda fazla geri kalmamayı temindir.
198
AVIATION
- The future is in the skies!
- Tomorrow’s world will be one of technique
and technology.
- Unquestionably, aircraft shall be the most
effective vehicles of the future. One
day, Man kind shall walk in the skies
without aircraft, travel to the planets
and maybe send us messages from the
Yeşilköy Hava Meydanı’nda Breguet XIX tipi bombardıman uçağın önünde çekilen bu fotoğrafta; Küçük Ülkü, Cevat ABBAS,
Sabiha GÖKÇEN, Makbule ATADAN, Semiha İNANÇ, İçişleri Bakanı Şükrü KAYA, Atatürk ve Ulaştırma Bakanı Ali ÇETİNKAYA
görünmektedir. (Stuart Kline Arşivi) Little Ülkü, Cevat ABBAS, Sabiha GÖKÇEN, Makbule ATADAN, Semiha İNANÇ, Interior
Minister Şükrü KAYA, Semiha İNÖNÜ, Atatürk and Minister of Communications, Ali ÇETİNKAYA are in this photo taken at
Yeşilköy Airport in front of a Breguet XIX bomber aircraft.
LAİKLİK
- Laiklik, yalnız din ve devlet işlerinin
birbirinden ayrı düşünülmesi değil, insanın
akıl prensibinde olayları, din ve devlet
işlerini yorumlamasıdır. Aklın ve düşüncenin
hoşgörülü yorumudur.
Moon. We shall not have to wait until
the new millennium for these miracles
to occur. Today’s emerging technologies are
already heralding the imminent good news. It
is our duty to ensure that we do not remain
very far behind the West in these matters.
TÜRK AİLESİ
SECULARISM
- Toplumsal hayatın başlangıcı aile hayatıdır.
- Secularism should not only interpreted as
199
Bir “yorgunluk” kahvesi içen Atatürk, Başbakan İsmet İNÖNÜ, sivil pilotu Mustafa “Deli” Tahir MANER, Meydan Amiri Seyfi
ALOK, Makbule ve Rükiye Hanım ile beraber Yeşilköy Hava Meydanı’nda. (Erdal ALOK ve Najla OSSEIRAN Arşivi) Atatürk is
drinking a cup of Turkish coffee with Prime Minister İsmet İnonu, civil pilot Mustafa “Crazy” Tahir MANER, Airfield Manager Seyfi
ALOK, Makbule Hanım and Rukiye Hanım at Yeşilköy Airport.
POLİS TEŞKİLATI
- Polis, asker kadar disiplinli, hukukçu kadar
hukuk adamı, bir anne kadar şefkatli
olmalıdır.
BAYRAK
- Bayrak, bir milletin bağımsızlık alametidir.
(simgesidir.)
BARIŞ
separation between religion and state, but mat
ters in a person’s mental principles as well as
religious and state affairs.
FAMILY VALUES
- The beginning of social life is family life.
THE POLICE ORGANIZATION
- The police have to be as disciplined as the
army, as judicial as a lawyer and as tender as
a mother.
- Yurtta barış, cihanda barış.
- Millet hayatı tehlikeye maruz kalmayınca,
savaş bir cinayettir.
200
THE FLAG
- The Flag is a symbol of a nation’s
independence
DEMİRYOLU
- Memleketin tüfekten, toptan daha önemli,
güvenli silahı demiryoludur. Demiryollarıyla
saralım yurdu.
SPOR
- Sporcunun ahlaklı ve karakterli olanını
severim.
DENİZCİLİK
- Denizciliği Türk’ün büyük, milli ülkü’sü
olarak düşünmeli ve onu az zamanda
başarmalıyız.
PEACE
- Peace at Home, Peace in the World.
RAILWAYS
- A reliable railway system is a more important
weapon than a country’s rifles and artillery.
SPORTS
- I love a sportsman who has got character and
morals.
MARITIME AFFAIRS
- Maritime affairs must be considered as a
Turk’s greatest national ideal whereby
we must succeed in it as soon as possible.
201
ATATÜRK DİYOR Kİ!..
“İnsan zekası ve kültürü soyut ve somut kavramlarıyla bir bütündür. Sanata, bilime ve
söylediğin türküye ekmek kadar acıkıyorsan ne mutlu sana. Barış, zeka ürünüdür.
Savaş, aklı olmayanlara aittir. Eğer uğruna
savaşacak bir şey varsa o olsa olsa özgürlüğündür, bağımsızlığındır. Zaman akacak ve gidecektir. Hiçbir şeyi tabulaştırma.
Doğmalara karşı koy. Büyük devrimlere
gereğin kalmayacak kadar devrimci kal yeter. Eğer bir ulusun kurtarıcıya gereksinimi
yoksa artık ulus olmuştur. Sakın kurtarıcı
bekleme. Yoksa sana karşı olan vazifemi
yapamadım sayarım.”
202
ATATÜRK SAID...
“A person’s acumen and culture becomes
whole with abstract and tangible concepts.
Happy is the one who is as hungry for art,
science and music as he is for bread. Peace
is a product of intelligence whereas war belongs to those who without minds. If there is
anything to fight for, it should be for one’s
freedom or independence. Time flows and
flies. Don’t make anything taboo and resist
dogmatic thought. Remain as much as a revolutionary in order not to carry out extreme
revolutions in the future. If a nation doesn’t
need a savior, then it has become a nation.
Don’t ever expect a savior or else I shall say
that I didn’t carry out my obligations I had
to you.”
203
ATATÜRK’ÜN BİLİNMEYEN KEHANETİ
Amerikalı ünlü MacArthur’a dünyanın geleceğini okumuştu. İşte Ata’nın söyledikleri...
Atatürk and MacArthur’s Astounding Political
Prophecies
(Bu yazı General MacArthur’un imzasıyla
Amerikan Caucasus Dergisi’nin Ağustos 1951
sayısında yayınlanmıştır. General, 2. Dünya
Savaşı’nda Japonya’yı teslim almış, ABD’ye
başkan adayı olmuştur)
In Turkey, 20 years ago, Atatürk and MacArthur
had a significan talk, the gist of which we give
below.
Yıl 1932. O yıllar Albay olan MacArthur,
Türkiye’ye geliyor. Devrin en büyük adamı
Atatürk kendisini kabul edince sevinçten uçuyor. Hoş beş, askerlik sohbetlerinden sonra
Ata’ya dünyanın geleceğini, neler olabileceğini
soruyor.
MacArthur, Ata’ya ilk olarak kaynayan
Avrupa’nın geleceğini soruyor. (O yıllarda
Mussolini ve faşistler İtalya’da iktidarda. Naziler
ve Hitler Almanya’da iktidar peşinde.)
Atatürk’ün yorumu şöyle;
- Mussolini İtalya’ya ekonomik refahı getirdi.
Ancak başarısı gözünü döndürmeye başladı.
Kendini yeni Sezar sayarak fetihlere kalkışırsa
yıkılır, çünkü İtalyanlar savaşçı millet değil...
204
General MacArthur, hero of the last war and
victory of Japan, visited Turkey in September,
1932. While there, he was afforded the
opportunity of making the acquaitance of
Atatürk,
Turkey’s gifted war leader and reformer.
The two great soldiers conceived a liking for
each other from the moment they met. During
a long conversation, conducted in the warm
atmosphere of sincerity, the two men, in touching
on world subjects, expressed some remarkable
thoughts regarding the future, which were full
of both hopes and fears. 20 years have gone by
since then, crowned with historical events and
the sufferings and misfortunes of war, the end of
which cannot be seen even today.
Could World War II have been avoided?
Our readers will find from the talk we give below
that the answer is “yes.” Simultaneously, it will
become clear how the responsible statesmen, who
held the fate of the world in their hands, blinded
with excessive national egoism and passions, lost
the art of seeing ahead and unwittingly became
the cause of World War II.
Gazi Mustafa Kemal, Cumhuriyet Bayramı 29 Ekim, 1933,
10. Yıl Nutku’nu okurken. Sağda Başbakan İsmet Paşa var.
Gazi Mustafa Kemal reading his famous speech during the
Republic’s 10th Anniversary Celebrations in Ankara October
29th, 1933. To his left is Prime Minister İsmet Pasha.
(Aynen böyle gerçekleşti 2. Dünya Savaşı’nda,
Mussolini savaşa girdi, İtalyanlar dövüşmedi,
yıkıldılar, Mussolini’yi öldürüp bacaklarından
astılar).
Ata devam ediyor; Almanya’ya gelince, Hitler
iki yıla kadar iktidara geçer. 1. Dünya Savaşı’nda gururu kırılmış Almanya, milliyetçi
Naziler ile hırs kazanarak sanırım büyük bir
kalkınma gösterecektir. Çünkü bu milletin yapısı bunu gerektiriyor. Büyüyen Almanya ise
İngiltere ile Fransa’dan ezilen haysiyetinin hesabını sormaya kalkacaktır.
Burada MacArthur; “Yani bugünkü yıkık
Almanya, 1. Dünya Savaşı’nda kendisini yenen iki ülkeye meydan okuyacak kadar güç kazanabilir mi?” diye soruyor.
Atatürk “Size diyebilirim ki en geç 1940 - 1945
yıllarında Almanya, Avrupa’da savaş çıkaracaktır. Bu asıl büyük dünya savaşı olacaktır.”
Clemenceau once said that war was so important
that its conduct should not be entrusted to the
military.
Atatürk and MacArthur, two great soldiers,
who in their political prognosis foretold the
future with astonishing clarity, could easily
have retorted to many of yesterday’s and today’s
diplomats, the “Tiger” included, that politics are
too important to leave to the diplomats.
To MacArthur’s question about the situation in
Europe, Atatürk answered as follows:
The Versailles Treaty has not removed a single
one of the reasons which caused World War I. On
the contrary, it has deepened the chasm between
the main rivals of yesterday. The victors, steeped
in hostile feelings, dictated to the vanquished
conditions of peace, without taking into account
either the ethnical, geopolitical, or economic
peculiarities of the defeated countries. Hence
the peace we have today, is better described as
an armistice. If you, American gentlemen, had
not withdrawn from European affairs and had
insisted on the execution of Wilson’s program,
we could today have had a lasting peace.”
“It seems to me that the future of Europe
205
MacArthur heyecanlanıyor: “Peki, savaşı kim
kazanır?”
Atatürk: “Almanya, ilk olarak kaybettiği toprakları isteyecek, Çekoslovakya, Polonya ve
Fransa’ya saldıracaktır. Ardından Sovyetlere
girecektir. Nazilerin ilk hedefi komünizmi yer
yüzünden kaldırmak olduğuna göre... Sonra
İngiltere ve ardından siz Amerikalılar savaşa gireceksiniz. Bu savaşta Almanya yenilir.
Çünkü Rusya’nın buz çöllerine girmiş Alman
ordusu, ardından da onlara saldıran İngiltere
ve Amerika’yla başa çıkamaz. Ancak, Amerika
ve İngiltere, Ruslar ile birlik olup Almanya’yı
yeryüzündan silmeye kalkarsanız, işte o zaman
savaştan kazançlı çıkan Rusya olur. Yürür,
yürür, taaa Avrupa’nın kalbine kadar girer.
Bence çıkacak bir dünya savaşında Almanya
yenilmeli, ama ezilmemeli, Rusların karşısında hep bir kalkan olarak tutulmalı.”
(Evet, büyük Ata’nın bütün söyledikleri gerçekleşti. Almanlar 2. Dünya Savaşı’nı başlattı. ABD
ile İngiltere Almanya’yı mağlup etti; Sovyetler,
Avrupa’nın kalbine, yani Berlin’e kadar girip
oturdu.)
Şimdi böylesine bir büyük adam bizim Ata’mız
olduğu için sevinelim mi, yoksa saçı sakalı karışık, babasını kesen deyyuslar gibi kötüleyelim
mi?
Yukarıdaki kehanetleri savaşa giren ülkelerin
ünlü yöneticileri bile yapamadı. Eğer yapsalardı
dünyadaki bir çok kriz önlenmiş olur, 2. Dünya
Savaşı’nda da 55 milyon insan ölmezdi. Bizi insanlığa iade eden, özgür ve uygarca yaşamamızı
sağlayan Büyük Ata’ya dil uzatan her kafirin suratına, Ata’nın huzurunda zevkle tükürürüm.
206
depends today, as it did yesterday, on the situation of Germany. The 70 million strong people,
disciplined, hardworking and extremely dynamic, will sooner or later try to remedy the Versailles
Treaty, if it is led by a political movement capable
of exciting its national feelings and passions.”
Atatürk went on to say that Germany was capable
of creating within a short space of time an army
able to occupy the whole of Europe, excepting
England and Russia; that war would break out
not later than 1940-45; and that France had lost
the quality which goes to the making of a large
army and that England could no longer count
on her for the defense of her islands.
Concerning Italy, Atatürk said: “Italy has
undoubtedly risen to considerable heights under
Mussolini and had taken great strides forward. If
Mussolini abstains from entering the future war,
he will be able to play one of the main roles at the
peace conference table, thereby exploiting Italy’s
imposing outer facade and greatness. But, I am
afraid that Italy’s present chief will not be able
to resist the temptation of playing the role of a
Caesar and will demonstrate immediately that
Italy is far from becoming a military force.”
Atatürk added that America, as in the last war,
will not remain neutral and that Germany will
lose the war as a result of American intervention.
He then spoke words which today sound like
an amazing prophecy: “If Europe’s statesmen,
casting aside national egoism and differences, do
not tackle with all sincerity and determination
the solution of fundamental political problem
in the interests of all, I am afraid that it will be
impossible to avert a new catastrophe. Strictly
speaking, the European problem has long passed
the stage when it was caused by differences
between England, France and Germany. Today,
there has appeared in the East, a new power,
which threatens civilization, and even the
whole of mankind. This terrible power, besides
mobilizing all its moral and material resources
for world revolution, employs new political
methods as yet unknown to Europeans and
Americans and is skilled in making very good
use of the slightest mistakes and oversights of its
enemies.”
“In the war, which will break out in Europe, the
first victory will not be either England, France,
or Germany, but Bolshevik Russia. As close
neighbors to Russia and as a nation which had
fought Russia the most, we, Turks, are better
207
placed to watch the events occurring in that
country, and see the danger which it is preparing
in all its nakedness. The Bolsheviks, who are
exploiting the feelings of the awakening peoples
of the East and are conniving in their national
passions and feelings, and who know how to
excite their hatred, have become a power, which
threatens not only Europe, but also Asia.”
When Asia, came to be discussed, MacArthur
said the following:
“I agree with you completely. The circumstance
that European and American statesmen do not
see the real danger alarms also. We are slipping
towards a war from which only an enemy who
threatens us all will benefit. I think that the
war which breaks out in Europe, will flare up
immediately in Asia. More particularly as Japan
will wish to exploit for her own purposes in
Asia the convenient situation of European war,
as diverting the attention of the great powers
from Asia, America will, of course, not remain
indifferent with elemental speed. Russia will
immediately try to extend her influence in
Asia. If our diplomats will then turn out to be
capable of not paying a heavy price in territorial
concessions for Russian aid, well and good. In
the contrary case we, in trying to remove one
danger, will create in its place another and more
terrible peril. Consequently, the war which we
shall fight in alliance with Soviet Russia, will
not solve any great problems either in Europe
or Asia. From the moment when Asia, shich
disposes of countless human reserves and serves
as market for European and American goods,
falls under the influence of Russia, the problem
may be regarded as having been settled in
Bolshevism’s favor. It is namely because of this
208
that the Russians are deploying great activity in
Asia, which often escapes our notice.”
“Today, a considerable part of China is under the
control of Communist agents. If American and
European statesmen do not accord China due
attention and do not support the anti-Communist
Chinese, the defeat of the Japanese will lead to the
triumph and victory of Communism in China.
The same can happen in Manchuria, Korea,
India, Indochina, and Burma. Consequently, it
seems to me that the fate of the world will be
settled, not in Europe, but in Asia.”
After the two remarkable soldiers ended their
exchange of views, Atatürk said laughingly:
“We seen to have achieved a complete identity
of views in our discussion, but let us hope that
our verdict on the world situation proves wrong
and that the trustees of the world’s fate are on
the right road.”
Unfortunately, this wish of Atatürk’s remained
unfulfilled. Mankind inevitably drew nearer
to World War II, but the deliverer of Turkey
was not fated to see his remarkable prophecies
justified one after another. Atatürk died shortly
before the outbreak of World War II.
Regarding General MacArthur, the events of
the past 20 years have also proved the accuracy
of his prognosis. His viewpoint on the Korean
question, which he had defended with such
stubbornness and assurance before the diplomats
and statesmen of his own country and those of
the whole world, now becomes especially clear
to us.
Source: August 1951, The Caucasus magazine
ATATÜRK DE AĞLARMIŞ
Yaveri, Rahmetli Muzaffer KILIÇ
Hatıralarında Yazıyor:
Büyük Taarruz sabahı, 16 Ağustos’ta,
Kocatepe’deler. Daha “Topçu Ateşi” düşman
mevzileri üstünde gürlemeye başlamamış.
Mustafa Kemal, çadırından çıkıyor, ellerini
göğe kaldırıyor, tıpkı 1071 yılı 26 Ağustos’unda,
Malazgirt’te Alparslan’ın duası gibi: “Ya Rabbi!
Sen Türk Ordusu’nu muzaffer et. Türklüğün,
Müslümanlığın düşman ayakları altında, esaret
zincirinde kalmasına müsaade etme!” diye dua
ediyor ve gözlerinden birkaç damla yaş süzülüyor. Bu duayı, ta içten gelen bir huşu ile okuyan
bir insanın “dinsiz” olduğunu söylemek, dinsizliğin ta kendisi değil midir?
Mustafa Kemal, 15 Ocak 1923 günü çeşitli ziyaretler ve görüşmelerde bulundu. Aynı gün telgraf memuru çok acı bir haberi, Mustafa Kemal
Paşa’ya ulaştırıyordu. Annesi Zübeyde Hanım,
İzmir’de hayata veda etmişti. Gazi gözyaşlarını
tutamamış, fakat, “Vatan görevinin yanında hiçbir duygunun, hiçbir düşüncenin hükmü yoktur.” diyerek gezi programını sürdürmüştü.
Atatürk, Cumhurbaşkanı’dır. Çankaya’daki köş-
künde kalmaktadır. Köşkten, Ulustaki Meclis’e
düzgün olmayan bir yoldan gidip gelmektedir.
Bu yerin kenarlarında çalı çırpıların ve bir iğde
ağacının da bulunduğu, bozuk bir dağ yoludur.
Atatürk, bu iğde ağacının yanından her geçişinde onu selamlar, bazen de gölgesinde dinlenir ve
yeni gelişmekte olan Ankara’yı seyrederdi.
Zaman gelmiştir, yol düzeltilmek genişletilmek
istenmiştir. Bu çalışmaların yapıldığı günlerden
bir gün. Atatürk, Çankaya’ya çıkarken, her zaman selam vererek geçtiği ağacını yine selamlamak için gözleriyle aramış ve ağacı bulamamıştır. Hemen, o çalışma» yapanlara iğde ağacına ne olduğunu sorulmuş ve ilgili, Atatürk’e
“Yolun yanını genişletmek için iğde ağacını
kestik”demiştir. Bunun üzerine Paşa, çocuğunu
kaybetmiş bir baba gibi ağlamaya başlamıştır. Bu
olay da göstermektedir ki; Atatürk, çok yoğun
duyguları olan yüce bir insandır.
Kemal Arıburnu’nun “Atatürk ve
Çevresindekiler” adlı eserinden:
Güneş doğarken çok eşsiz bir olay oldu.
Bayramlaşma Salonu’nda bayramın güzellik-
209
lerinden konuşuluyordu. Bu çerçevenin içinde,
Gazi’nin manevi kızlarından Nebile Hanım,
Gazi’nin işaretiyle sandalyesinin üstüne çıktı,
sabah ezanı okumaya başladı. Bir aralık baktım,
Nebile Hanım’ın ses damarlarına yaş damlaları
karışıyordu. Gazi Mustafa Kemal ağlıyordu.
dönmüştü. Ankara Valisi Atatürk’ün ahbabı idi,
teklifsizce, kompartıman kapısından Atatürk’e
seslendi.
Kolağası Mustafa Kemal’le Selanik’te bir bahçede
konuşarak sabahladık. Ay, Olimpos Dağları’nın
arkasında kaybolurken, Mustafa Kemal içini çekerek “Ah Selanik”dedi. “Seni bir daha Türk olarak görecek miyim?” baktım ağlıyordu.
“Uyuyamadım” dedi. “Battaniye, yastık koymamışlar. Koluma dayandım ağrıdı. Ceketimi yastık olarak yapayım dedim, üşüdüm, uyuyamadım, kalktım,” “Peki ama Efendim niçin haber
vermediniz?” Gülümseyerek cevap verdi;
Fatih Rıfkı ATAY’ın “Babamız Atatürk” adlı eserinden:
Atamız, İzmir zaferinden sonra trenle Ankara’ya
“Hepsi de benim kadar uykusuzdurlar. Rahatsız
etmek istemedim.”
210
“Büsbütün çıplak değilsiniz ya efendim”, “Hayır
ceketsizim” içeri girdi. Atatürk:
* Kaynak: E. Albay Cemil Denk, Araştırmacı - Yazar
ATATÜRK’TEN
KALAN BAZI
EŞYALAR
SOME
BELONGINGS
FROM ATATÜRK
211
Atatürk’ün Aralık 1936 tarihinde Ülkü’ye imzaladığı fotoğrafı, Harbiye Askeri Müzesi’ne 1980 yılında Ülkü
ADATEPE tarafından armağan edildi. Ülkü, ADATEPE donated this signed photograph of Atatürk to the
Harbiye Military Museum in 1980.
212
Atatürk’e ait olan birçok giysi ve diğer eşyalarla birlikte bu ipek gömlek,
Harbiye Askeri Müzesi’ne 1980 yılında Ülkü ADATEPE tarafından
armağan edildi. Together with several other garments worn by Atatürk,
Ülkü ADATEPE donated this monogrammed silk shirt to the Harbiye
Military Museum in 1980.
213
Samsun’a çıkışı anmak maksadıyla yapılmış hatıra sigaralar, Harbiye Askeri Müzesi’nin Atatürk
Salonu’nda sergilenmekledir. “CHF”, Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyet Halk Fırkası’na ait. “19 Mayıs 335”
tarihi, eski Hicri takvimine aittir. Ortadaki sigara, 1928 yılında yapılan Harf Devrim’inden önce yapılmıştır.
These souvenir cigarettes, which were make to commemorate Mustafa Kemal’s landing at Samsun
on May 19th, 1919, areon display in the Atatürk Hall at the Harbiye Military Museum. The CHF are the
initials of the Republic People’s Party established by Mustafa Kemal. The cigarette in the middle was
made before the Alphabet Revolution in 1928.
214
Atatürk’ün son yazdığı telgraf, Ülkü’nün bayramını kutluyor. Aslı, 1980 yılında, Harbiye Askeri
Müzesi’ne Ülkü ADATEPE tarafından bağışlandı. This telegraph message, was sent by Atatürk from
Dolmabahçe Palace on October 31st, 1938. He congratulated Ülkü’s Republic Holiday. It was to be
the last telegraph sent by Atatürk. Ülkü ADATEPE donated it to the Harbiye Military Museum in 1980.
215
Atatürk’ün Beyoğlu’nda bulunan Altın Çizme ayakkabı dükkanından
Ülkü’ye aldığı yılan derisi ayakkabıları. Atatürk purchased this pair
of snakeskin shoes for Ülkü from the Altın Çizme shoemakers’ in
Beyoğlu.
216
Atatürk’ün 1 Ocak 1938 tarihinde imzaladığı 5 TL banknot, Harbiye Askeri Müzesi’ne 1980 yılında Ülkü
ADATEPE tarafından armağan edildi. Ülkü ADATEPE donated this 5 Turkish Lira banknote, which was
signed by Ataturk on January 1st, 1938, to the Harbiye Military Museum in 1980.
217
218
FAHRİ DOKTORA DİPLOMASI
İstanbul Senatosu tarafından Atatürk’e 19 Eylül 1922 tarihinde verilmiştir.
İSTANBUL DAR’UL FÜNUNU EDEBİYAT MEDRESESİ
FAHRİ MÜDERRİSLİK ŞEHADETNAMESİ
Meclis-i Müderrisin ondokuz eylül üç yüz otuz sekiz tarihinde akdettiği içtimada milli mücadelenin
büyük kahramanı ve yeni Türk Devletinin Müessisi olan Başkumandan ve Gazi Mustafa Kemal Paşa
Hazretlerine Türk Milletinin ve Türk hırsının istiklalini müeyyid ve İslam Kavimlerinin halasına
müteveccih olan tarihi meselesini takdir ettiğinin bir delili olmak üzere Edebiyat Medresesi Fahri
Müderrisliği unvanını tevcihe müttefikan karar verilmiştir.
İSTANBUL UNIVERSITY FACULTY OF ARTS
HONORARY DOCTORATE DIPLOMA
It was decided to present the Honorary Doctorate Degree of the Faculty of Arts to the Commanderin-Chief, Mustafa Kemal Pasha, founder of the Turkish Republic, as a token of appreciation for saving the independence of the Turkish nation and culture by the Teachers’ Committee on September
19h, 1338 (1922)
Soldaki belge, Harbiye Askeri Müzesi’ndeki Atatürk Salonu’nda sergilenmektedir.
The diploma at left is on display in the Ataturk Hall of the Harbiye Military Museum.
219
KÜÇÜK ÜLKÜ’NÜN
“ATATÜRK ANILARI”NI
ANLATTIĞI YURTİÇİ
YURTDIŞI KURUM,
KURULUŞ
VE DERNEKLER
SCHOLASTIC
INSTITUTIONS AND
ESTABLISHMENTS IN
TURKEY AND ABROAD
WHERE LITTLE ÜLKÜ
HAS SHARED HER
MEMORIES WITH
ATATÜRK
- Kadıköy Kız Lisesi,
- Kadıköy Anadolu Lisesi,
- Kenan Evren Anadolu Lisesi,
- Haydarpaşa Anadolu Lisesi,
- Erenköy Kız Lisesi,
- Bakırköy Ataköy Cumhuriyet Lisesi,
- Kandilli Kız Lisesi,
- Özel İstek Acıbadem Lisesi,
- Hacıbektaş İlköğretim Okulu,
- Samsun 19 Mayıs Üniversitesi,
- 19 Mayıs Lisesi,
- Kapadokya ve çevresi okulları,
- Kıbrıs İlköğretim ve Liseleri,
- Kıbrıs Girne Amerikan Üniversitesi ,
- Avanos Lisesi,
- Kadıköy Uranyan Uncuyan Ermeni Lisesi,
-
220
-
Kadıköy Girl’s High School
Kadıköy Anatolia High School
Kenan Evren Anatolia High School
Haydarpaşa Anatolia High School
Erenkoy Girl’s High School
Bakırköy-Ataköy Cumhuriyet High School
Kandilli Girl’s High School
Private Austrian High School
Private İstek Acıbadem High School
Hacıbektaş Elementary School
Samsun 19 Mayıs University
19 Mayıs High School
A number of schools in the Cappadocia
region
Cyprus Elementary and High Schools
Cyprus-Nicosia American University
- Şişli Kaptan Paşa Lisesi,
- Hisar Eğitim Vakfı Özel Kemerköy İlköğretim
Okulu,
- Nişantaşı Rotary Kulübü,
- TEMA Vakfı,
- Valideçeşme Lions Kulübü,
- Bodrum Lions Kulübü,
- Ankara Hacettepe Üniversitesi,
- Tophane Lions Kulübü,
- Yeniköy Lions Kulübü,
- Samsun Özel Ar İlköğretim Okulu,
- İstanbul Büyükçekmece Belediyesi,
- Kadıköy Özel Irmak İlköğretim Okulu,
- İncirli Lions Kulübü,
- Fındıklı Lions Kulübü,
- Ortaköy Lions Kulübü,
- Kadıköy Lions Kulübü,
- TGRT’de söyleşi TRT 1, Kanal D, SHOW
TV’de söyleşi,
- Özel Gökdil Lisesi,
- Özel Kavram Dersaneleri Kadıköy Şubesi,
- Çağdaş Yaşam Derneği,
- İstanbul Lisesi,
- İstanbul Çevre Koruma Derneği,
- Ankara Çankaya Belediyesi,
- Karaköy Rotary Kulübü,
- Özel Enka Okulları,
- Özel Saint Benoit Lisesi,
- Yunanistan Kavala Belediyesi “Dostluk ve
Kardeşlik” Festivali,
- Marmara Üniversitesi İktisadi ve Ticari
Bilimler Fakültesi,
- Özel Mef Okulları
- Ziyaret etmiş olduğu okullar içinde kendi
okulu olan Üsküdar Amerikan
Koleji’de vardır.
Avanos High School
- Kadıköy Uranyan Uncuyun Armenian High
School
- Şişli Kaptan Paşa High School
- Hisar Education Foundation Private
Kemerköy Elementary School
- Nişantaşı Rotary Club
- TEMA Foundation
- Valideceşme Lions Club
- Ankara - Hacettepe University
- Tophane Lions Club
- Yeniköy Lions Club
- Samsun Private Ar Elementary School
- İstanbul - Büyükçekmece Municipality
- Kadıkoy Private Irmak Elementary School
- İncirli Lions Club
- Fındıklı Lions Club
- Ortaköy Lions Club
- Kadıköy Lions Club
- Interviews with Channels TGRT, TRT-I,
Kanal D, SHOW TV
- Private Gökdil High School
- Private Kavram Dersaneleri Kadıköy Branch
- Association for Contemporary Life
- İstanbul High School
- İstanbul Environmental Protection Agency
- Ankara - Çankaya Municipality
- Karaköy Rotary Club
- Özel ENKA Schools
- Private St. Benoit High School
- Greece - Kavala Municipality “Friendship and
Brotherhood” Festival
- Marmara University Economy and
Commercial Sciences Faculty
- Private MEF Schools
I also visited my old school, Üsküdar
American High School.
-
221
İbrahim Gürşen KAFKAS
(Kitabın Yazarı)
İbrahim Gürşen KAFKAS
(Writer)
1939 yılında Mardin’de doğdu. Orta öğrenimini
Born in Mardin in 1939, Kafkas attended the
Dicle Elementary School in Diyarbakir as well
as the Mardin High School. He completed his
Turkish instruction course in Ankara at the
Gazi Education Institution. He taught Turkish
and served in various administrative positions at
Mardin High School, Ali Emir Junior School in
Diyarbakır, the Güngören Junior-High School
in İstanbul, Zeytinburnu Junior-High School
and the Fatih - Capa Junior-High School. Kafkas
retired when he was the Kadıköy Provincial
District National Education Branch Manager.
Currently, he is an education counselor with
the Kavram Dershanesi organization. He
was selected as “Teacher of the Year” in the
Istanbul province for 1985. Three of his works,
“Buruk Dizeleri”, “Bitmeyen Işık Atatürk”,
“Başöğretmen Atatürk’ün Yıldız Öğretmenleri”
were distributed to all the Provincial Public
Libraries by the Ministry of Culture.
Diyarbakır Dicle İlköğretmen Okulu ve Mardin
Lisesi’nde Türkçe öğretmenliği eğitimini Ankara
Gazi Eğitim Enstitüsü’nde tamamladı. Mardin
Lisesi, Diyarbakır Ali Emir Ortaokulu, İstanbul
Güngören Ortaokulu, Zeytinburnu Ortaokulu
ve Fatih-Çapa Ortaokulları’nda Türkçe öğretmeni ve yöneticilik görevlerinde bulundu.
Kadıköy İlçe Milli Eğitim Şube Müdürü’yken
emekli oldu. Halen Kavram Dershaneleri’nde
Eğitim Danışmanlığı yapmaktadır.
1985 yılında “İstanbul İli Yılın Öğretmeni” seçildi.
“Buruk Dizeler”, “Bitmeyen Işık Atatürk”,
“Başöğretmen Atatürk’ün Yıldız Öğretmenleri”
adlı üç kitabı, Kültür Bakanlığı’nca tüm İl Halk
Kütüphanelerine alındı.
Eğitimindeki çalışma ve başarıları nedeniyle
çok sayıda plaket, takdir, teşekkür, onur belgesi,
onur kartı ve berat’la ödüllendirildi.
222
He has been awarded numerous plaques, Letters
of Commendation, Honor Certificates, etc. as a
result of his successful studies in the educational
field.
Sn. Ülkü ADATEPE Hanımefendi’ye;
Cumhuriyet’in 75. Yılı nedeniyle Ekim 1998’de Sn.
Ülkü ve Öke ADATEPE ile Pera Palas Oteli’nin
sahibi ve sevgili dostumuz Hasan SÜZER’in vasıtasıyla Florya Atatürk Deniz Köşkü’nde tanıştık. O sıralarda eski Milli Saraylar Daire Başkanı
İlhan AKŞİT’in hazırladığı “Mustafa Kemal
Atatürk” adlı eserinde yayınlamak için sizden
birtakım fotoğraflar istedik. Bilinmeyen nedenlerden dolayı, İlhan Bey, emanet ettiğiniz güzel
malzemeleri yayınlamaya gerek duymadı. Ancak
o zamanlarda “gelecekte bir gün Ülkü Hanım’ın
kitabı üzerine çalışacağım” diye hiç hayal edemezdim bile. O zamandan beri, Rahmetli Sabiha
GÖKÇEN ile tanışmamızı onun (1999) yanı sıra,
pilot arkadaşımız Ali İsmet ÖZTÜRK’ün pırıl pırıl tayyaresiyle sizi uçurtmamızı (2002), başarılı
girişimci Sn. Kaya TUNCER’in ESBAŞ, İzmir’de
yer alan Uzay Kampı Türkiye’de çocuklara yönelik etkinliklerine katılmamızı (2003), Avcılar
Belediyesi’nin Atatürk Evi’ni görkemli bir şekilde
açmamızı (2003), asla unutamam. Yeşilköy 2001
College’nde hazırladığım “Atatürk ve Havacılık”
adlı sergiyi değerli bilim adamımız Sn. Erdal
İNÖNÜ ile beraber açtık. Sizinle çok güzel anlar
paylaştık ve paylaşmaya devam edeceğiz.
To Mrs. Ülkü ADATEPE;
Back in the fall of 1998, I mentioned to the owner
of the Pera Palas Hotel, Mr. Hasan SÜZER that
I was working on a book for İlhan Akşit entitled
“Mustafa Kemal Atatürk.” Immediately, Mr.
Süzer arranged a meeting for me with Ülkü and
Öke ADATEPE at the Florya Atatürk Seaside
Villa. I also remember her loaning some of her
photographs for AKŞİT’s work, but he declined
to publish any of them.
Back then, I could not have imagined that one
day I would be involved with a book project
about Ülkü’s memories of Atatürk. Since then, I
would go on to meet with one of Atatürk’s other
adopted daughters, the late Sabiha GÖKÇEN
in 1999, as well as arrange Ülkü to fly with the
acrobatic pilot Ali İsmet ÖZTÜRK in 2002, to
accompany her at the Space Camp Turkey’s
International Space Station Summit in İzmir
and the inauguration of the Atatürk House in
Avcılar, İstanbul in 2003 as well as the opening
of my first “Atatürk and Aviation” exhibit at
Yeşilköy 2001 College with the award-winning
scientist, Mr. Erdal İNÖNÜ. We have shared
some special moments and I have no doubt that
we shall continue to do so in the days and years
ahead.
223
Bu eserinin oluşturulmasına katkıda bulunanlara teşekkürü borç bilirim. Ereğli Demir ve Çelik
Fabrikaları T.A.Ş. (ERDEMİR) Genel Müdürü
ve Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Oğuz ÖZGEN,
Genel Kurmay Başkanlığı ATESE Başkanı
Korgeneral Erdoğan KARAKUŞ, Harbiye
Askeri Müzesi Komutanı Piyade Albay İbrahim
ÇİÇEKSİZ, Öğ.Yb. Tuğrul AKIN, Yapı ve Kredi
Bankası A.Ş. Arşiv Müzesi Sn. Ayhan UÇAR,
Sn. Abdullah GÜL, Vehbi Koç Vakfı Suna ve
İnan KIRAÇ, Akdeniz Medeniyetleri Araştırma
Enstitüsü’nden Sn. Havva ŞAHİN, Milli Saraylar
Daire Başkanı Sn. Cemal ÖZTAŞ ve herkesten evvel, güzel, anlayışlı eşim Serpil ve oğlum
Jonathon Meriç.
I wish to thank the following individuals and
institutions:
Ereğli Iron & Steel Works Co. CEO and Board of
Member Mr. Oğuz ÖZGEN the Turkish Chiefs
of General Staff, ATASE Chairman Lt.Gen.
Mr. Erdoğan KARAKUŞ, the Commander of
the Harbiye Military Museum, Infantry Col.
Mr. İbrahim ÇİÇEKSİZ, Lt. Col. Mr. Tuğrul
AKIN, Yapı ve Kredi Bank Archive Museum
Manager, Mr. Ayhan UÇAR and Museum
Supervisor, Mr. Abdullah GÜL, Ms. Havva
ŞAHİN, Suna and İnan KIRAÇ Mediterranean
Civilizations Research Institute, the Chairman
of the Directorate of National Palaces, Mr.
Cemal ÖZTAŞ, and last but defintely not least,
my beautiful and understanding wife, Serpil and
my son, Jonathon Meriç.
Teşekkürler Türkiye!
Thanks, Turkey!
Stuart KLINE “Türk Havacılık Kronolojisi”
adlı eserin yazarı.
Stuart KLINE - writer of “A Chronicle of Turkish
Aviation”
224
FOTOĞRAFLARLA
KÜÇÜK ÜLKÜ
LITTLE ÜLKÜ
IN PHOTOGRAPHS
225
Atatürk’ün manevi kızı Afet İNAN.
Atatürk’s adapted child Afet İNAN.
226
Küçük Ülkü köpeği ile.
Little Ülkü with her dog.
Küçük Ülkü’nün annesi Vasfiye Hanım.
Little Ülkü’s mother Vasfiye Hanım.
Küçük Ülkü’nün oğulları.
The sons of Little Ülkü.
Küçük Ülkü’nün annesi Vasfiye Hanım.
Little Ülkü’s mother Vasfiye Hanım.
227
Küçük Ülkü Milli Saraylar Daire Başkanı Cemal
ÖZTAŞ ile birlikte. Little Ülkü with National Courtis
Head of Department, Cemal ÖZTAŞ.
Küçük Ülkü İstanbul Sultanbeyli’de 2001 yılında konuşma yaparken. Little Ülkü during her speech at İstanbul
Sultanbeyli in 2001
228
Kazak kıyafetiyle.
Little Ülkü in wearing a traditional Kazakh costume
Küçük Ülkü, Isparta Valisi ve
Ispartalılar ile birlikte.
Ülkü with the governor of
Isparta.
Küçük Ülkü, oğlu Ali Kemal
DOĞANÇAY, eşi Öke
ADATEPE, oğlu Ahmet Kemal
DOĞANÇAY Ülkü with her
husband Öke ADATEPE and
sons Ali Kemal DOĞANÇAY,
Ahmet Kemal DOĞANÇAY
229
Küçük Ülkü İlham GENCER ve
arkadaşlarıyla. Little Ülkü with
İlham GENCER and friends.
230
Küçük Ülkü Marmaris Polis
Müdürü Engin Bey ile birlikte.
Little Ülkü with Police Chief of
Marmaris Mr. Engin.
231
Küçük Ülkü, Küçük Ülkü
İlköğretim Okulu’nda. Little Ülkü
at the primary school with the
name of herself.
Kadıköy Rotary Kulübü’nde.
At the Kadıköy Rotary Club.
232
Küçük Ülkü Samsun’da Çocuk
Yuvası’nda. Little Ülkü at the
orphanage in Samsun.
Küçük Ülkü Samsun’da.
Little Ülkü in Samsun.
233
Küçük Ülkü, Çağdaş Yaşam Konferansı’nda Atatürk Vakfı Başkanı Yekta Güngör ÖZDEN ile. Little Ülkü at
Contemporary Life Conference with Yekta Güngör ÖZDEN, the chairman of Atatürk Fondation.
234
Ülkü ADATEPE Cumhurbaşkanı SEZER’in resepsiyonunda.
Ülkü ADATEPE at reception hosted by President SEZER.
235
236
Küçük Ülkü, 29 Ekim 2005
Cumhuriyet Balosu’nda. Little
Ülkü at the Republican Ball, 29
October 2005.
Küçük Ülkü yakın
arkadaşlarıyla. Little Ülkü with
her close friends.
237
Ülkü ADATEPE Isparta Valisi ile. Ülkü with the governor of Isparta.
238
Ülkü ve Öke ADATEPE
Polis Okulu öğrencileri
ile birlikte. Ülkü and Öke
ADATEPE with Police
School students.
239
Küçük Ülkü oğlu Ahmet
Kemal DOĞANÇAY, Av. Aysel
YAĞMUR, Atatürk Vakfı Başkanı
Semra İPLİKÇİ ile birlikte.
Little Ülkü, with her son Ahmet
Kemal DOĞANÇAY, Att. Aysel
YAĞMUR, Semra İPLİKÇİ the
chairman of Atatürk Foundation
Küçük Ülkü İzmit Çağdaş
Yaşam Derneği Üyeleriyle.
Little Ülkü Contemproray Life
Association.
Küçük Ülkü Gaziantep Hasan
Süzer Sanat Okulu’nda Hasan
SÜZER ve İsmet SÜZER
ile birlikte. Little Ülkü at the
Gaziantep Hasan SÜZER Art
School with Hasan and İsmet
SÜZER.
240
Küçük Ülkü, Gaziantep Belediye
Başkanı ile birlikte. Little Ülkü
with the Mayor of Gaziantep.
Küçük Ülkü, İstanbul Üniversitesi
Rektörü KemalALEMDAROĞLU
ile birlikte. Little Ülkü and Kemal
ALEMDAROĞLU, the Rector of
İstanbul University.
Küçük Ülkü, Cemal KUTAY ile
birlikte. Little ülkü with Cemal
KUTAY.
241
Kenan EVREN ve Küçük Ülkü,
Ümran BARADAN’ın kurduğu
çocuk resim sergisi açılışında.
Kenan EVREN and Little Ülkü
at the opening of an art exibition
of children held by Ümran
BARADAN.
242
Küçük Ülkü Mersin Rotary’de.
Little Ülkü at Mersin Rotary.
Küçük Ülkü arkadaşlarıyla.
Little Ülkü with her friends.
243
Küçük Ülkü oğlu Ahmet, eşi ve
torunu Yasemin ile. Little Ülkü
with her son Ahmet, has wife
and grandchild Yasemin.
Küçük Ülkü oğlu Ali, eşi Norma.
Little Ülkü with her son Ali and
his wife Norma.
Küçük Ülkü oğlu Ali ile.
Little Ülkü with her son Ali.
244
Ali Kemal DOĞANÇAY eşi
Norma ve Vural ARIKAN.
Ali Kemal DOĞANÇAY, his wife
Norma and Vural ARIKAN.
Ali DOĞANÇAY eşi Norma
DOĞANÇAY. Ali DOĞANÇAY,
his wife Norma DOĞANÇAY.
Küçük Ülkü torunları Yasemin ve
Tara DOĞANÇAY ile. Little Ülkü
with her grandchilds Yasemin
and Tara DOĞANÇAY.
245
Küçük Ülkü kuzeni Arzu ERKAL
ile birlikte. Little Ülkü with her
cousin Arzu ERKAL.
246
Büyük oğlu ve arkadaşları ile.
Little Ülkü with her son and friends.
Küçük Ülkü oğlu Ali Kemal DOĞANÇAY ile.
Little Ülkü with her son Kemal DOĞANÇAY.
Küçük Ülkü’nün oğlu Ahmet Kemal DOĞANÇAY.
Son of Little Ülkü, Ahmet Kemal DOĞANÇAY.
247
Küçük Ülkü birinci olduğu bir kıyafet balosunda.
Little Ülkü at the costume ball where she came out on top.
Küçük Ülkü’nün oğlu Ahmet Kemal DOĞANÇAY.
Son of Little Ülkü, Ahmet Kemal DOĞANÇAY.
248
Ülkü ADATEPE’nin Özel Ar
İlköğretim Okulu’nu ziyareti.
Ülkü ADATEPE visiting Özel Ar
Primary School.
Küçük Ülkü, Milli Eğitimin en
yaşlı öğretmeni ile birlikte. Little
Ülkü with the oldest retired
teacher.
249
Ülkü Ressam DOĞANÇAY
ile birlikte. Ülkü with the artist
DOĞANÇAY.
250
Küçük Ülkü oğlu Ahmet Kemal
DOĞANÇAY avukatı Aysel
YAĞMUR ile. Little Ülkü with her
son Ahmet Kemal DOĞANÇAY
and her lawyer Aysel YAĞMUR.
251
Küçük Ülkü’nün torunu Amari DOĞANÇAY.
Granddaughter of Little Ülkü, Amari DOĞANÇAY.
Küçük Ülkü Washington’da konsolos ve dostlarıyla.
Little Ülkü in Washington with consul and her friend.
252
Küçük Ülkü’nün torunu Tara DOĞANÇAY.
Granddaughter of Little Ülkü, Tara DOĞANÇAY.
ERDEMİR Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi Oğuz ÖZGEN, Ülkü ADATEPE ve Kdz. Ereğli Belediye Başkanı
Uluslararası Sevgi, Barış, Dostluk ve Kültür Festivali’nde. Ülkü with, Oğuz ÖZGEN CEO and Board Member of Erdemir and
the Major of Kdz. Ereğli at Love, Peace, Friendship and Culture Festival
Kdz. Ereğli Belediye Başkanı Murat Sesli ile. Ülkü with the Major of Kdz. Ereğli.
253
ERDEMİR Kültür Merkezi’nde İlham GENCER ile. Ülkü with İlham GENCER at the
ERDEMİR Culture Center.
ERDEMİR Kültür Merkezi’nde. Ülkü at ERDEMİR Culture Center.
254
255
256

Atatürk`le Çocukluğum

Transkript

Benzer belgeler

efdal prıvate prımary school

grammar subjects - Özel Efdal Okulları