HEAD-END (SMA TV) Uydu Anten Tesisatı

T.C.
MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
ELEKTRĠK ELEKTRONĠK TEKNOLOJĠSĠ
HEAD-END (SMA TV) UYDU ANTEN
TESĠSATI
523EO0155
Ankara, 2011

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve
Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak
öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme
materyalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.

PARA ĠLE SATILMAZ.
ĠÇĠNDEKĠLER
AÇIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1 .................................................................................................... 3
1. 4‟LÜ LNB (QUADRO LNB)............................................................................................... 3
1.1. Yapısı ve ÇalıĢması ....................................................................................................... 3
1.2. ÇalıĢması ....................................................................................................................... 4
1.3. ÇeĢitleri ......................................................................................................................... 4
1.4. Bağlantı Yapısı.............................................................................................................. 5
UYGULAMA FAALĠYETĠ ................................................................................................ 6
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ...................................................................................... 7
2. HEAD-END ÜNĠTESĠ ......................................................................................................... 9
2.1. Yapısı ve ÇalıĢması ..................................................................................................... 10
2.2. ÇalıĢması ..................................................................................................................... 10
2.2.1. Çoklu Anahtar (Multiswitch) ............................................................................... 12
2.2.2. Alıcı (Receiver) ................................................................................................... 16
2.2.3. Modülatör ............................................................................................................ 17
2.2.4. Ayırıcı (Tap, Tapoff), Bölücü (Splitter), Prizler ve Konnektörler ....................... 18
2.2.5. BirleĢtirici (Combiner)......................................................................................... 22
2.2.6. Yükseltici (Amplifier) ......................................................................................... 23
2.2.7. Güç Kaynağı (Power Supply) .............................................................................. 23
2.2.8. Dolaplar (Kasalar) ............................................................................................... 24
2.3. ÇeĢitleri ....................................................................................................................... 25
2.4. Bağlantı Yapısı............................................................................................................ 25
2.5. Dağıtım Sisteminde Sinyalin Kalitesini Etkileyen Unsurlar ....................................... 27
UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 28
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 30
MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 32
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 34
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 36
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD
523EO0155
ALAN
Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK
MODÜLÜN ADI
HaberleĢme Sistemleri
Head-end (SMA TV) Uydu Anten Tesisatı
Head-end (SMA TV) Uydu Anten tesisatının nasıl
kurulacağını ve nelere dikkat edileceğini gösteren öğrenme
materyalidir.
40/32
MüĢterek Uydu Anten Tesisatının Kurulması Modülünü almıĢ
olmak
Head-End (SMA TV) anten tesisatını projeye uygun olarak
kurmak.
Genel Amaç
Gerekli laboratuvar ortamı sağlandığında rüzgarsız ve
yağıĢsız bir havada Elektrik Tesisatı Genel ġartnamesine
uygun Head-end (SMA TV) anten tesisatını kurabileceksiniz.
Amaçlar
1. Head-end (SMA TV) anten tesisatının anten sistemini,
rüzgarsız ve yağıĢsız bir havada montaj krokisine uygun
olarak kurabileceksiniz.
2. HEAD-END (SMA TV) uydu anten tesisatında anten
yönlerini uydu ayar cihazı kullanarak ayarlayabilecek ve
kablolama iĢlemini montaj krokisine uygun olarak
yapabileceksiniz.
MODÜLÜN TANIMI
SÜRE
ÖN KOġUL
YETERLĠK
MODÜLÜN AMACI
EĞĠTĠM ÖĞRETĠM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Matkap, Çelik Dubel, El takım çantası, Adım Motor,
HEAD_END Ünitesi, Splitter
Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme
soruları
ile
kendi
kendinizi
değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
DEĞERLENDĠRME
Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, sorucevap, test, çoktan seçmeli, doğru yanlıĢ vb.) uygulayarak
modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri
ölçerek değerlendirecektir.
ii
GĠRĠġ
GĠRĠġ
Sevgili Öğrenci,
Abonelerin yayınları net seyredebilmesi ve birtakım multimedya ürünlerinden
faydalanabilmeleri için gerekli alıcıların birleĢtirilmesi ve bu alıcılardan elde edilen
sinyallerin S-VHF-UHF bandında yayına dönüĢtürülmesi ve bu yayınların tek bir kablo ile
dağıtılması iĢlemini yapan sisteme HEAD-END merkezi denir. Bir takım bölücü ve
kuvvetlendiriciler sayesinde tek kablodan gelen yayınlar istenilen sayıda eve, odaya, iĢyerine
ve apartmanlara dağıtılabilir. Kablo TV üzerinden internet ve paralı TV yayını gibi
hizmetlerde sağlanabilir.
Çoklu anahtar (Multiswitch) kullanarak uydu ara frekans sinyal dağıtımının yapılması
yani uydu yayının dağıtılması bazı binalarda mümkün olmayabilir(Özellikle mevcut yerel
TV dağıtım hattının uydu yayınına göre değiĢtirilmesi gereken durumlarda). Daha önce
merkezi bir dağıtım sistemi olan binada, merkezden her daireye müstakil bir hat çekmek
mümkün değildi. Bu durumda eklenecek uydu kanalları ya HEAD-END merkez panosunda
VHF/UHF kanallara dönüĢtürülerek sisteme verilecek (bu durumda kısıtlı sayıda ilave uydu
yayını "uydu alıcısı kullanılmadan" kullanıcılar tarafından izlenebilecektir) ya da bir uydu
ara frekans polaritesinde istenen aktarıcıların (transponderlerin) yayınları toplanacaktır.
Sizler bu modülü tamamladığınızda HEAD-END sistemi nedir, nerelere, nasıl kurulur
bu soruların cevaplarını fazlası ile bulabileceksiniz. Son teknoloji ve gereksinimlerin
doğurduğu bu sistem artık her yerde karĢımıza çıkmaktadır.
ġekil GiriĢ: HEAD END sistemi
1
2
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
AMAÇ
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
HEAD-END (SMA TV) anten tesisatında kullanılan 4‟lü LNB (Quadro LNB)
elemanının yapısını, çalıĢmasını öğrenebilecek ve bağlantısını montaj krokisine uygun olarak
yapabileceksiniz.
ARAġTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araĢtırmalar Ģunlardır:
 4‟lü LNB kullanım amaçlarını ve çeĢitlerini araĢtırınız.
 4‟lü LNB hakkında bilgi edininiz.
AraĢtırma iĢlemleri için internet ortamında araĢtırma yapmanız ve uydu tesisat
elemanlarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca uydu tesisat ve montajı
yapan kiĢilerden ön bilgi edininiz.
1. 4’LÜ LNB (QUADRO LNB)
1.1. Yapısı ve ÇalıĢması
LNB (Low Noise Block Converter - düĢük gürültülü blok dönüĢtürücü) çanak antenin
uydudan almıĢ olduğu yüksek frekanslı mikrodalga uydu sinyalini güçlendirip alıcının
iĢleyebileceği alt frekanslara dönüĢtüren elemandır. LNB çanağın ortasındaki kola takılır.
LNB‟lerin çıkıĢlarına bağlanabilecek kullanıcı sayılarına göre çeĢitleri vardır. Dört
çıkıĢlı LNB'ler "Quad" ve "Quattro" (Quadro) olmak üzere 2 ana türdedir. "Quad" üniversal
LNB bir çanağı 4 farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm polariteleri
izleyebilecekleri Ģekilde dağıtmakta kullanılır. "Quattro" (Quadro) LNB ise 4 farklı
polariteyi aynı anda vermektedir. Her çıkıĢında sadece ait olduğu polarite bulunur. Bir
merkezi sistemden dağıtım için kullanılır. Resim 1.1‟de dörtlü bir LNB görülmektedir.
Resim 1.1: "Quattro" (Quadro) LNB
3
Bir LNB esas olarak üç ana kısımdan oluĢur;

Besleme ağzı (feed) ,

Yükseltici (amplifier),

Alt frekansa dönüĢtürücü (converter).
1.2. ÇalıĢması
Quadro LNB‟nin çalıĢmasına geçmeden önce LNB‟lerin çalıĢmasını kısaca
hatırlayalım. LNB‟ler çanağın topladığı yüksek frekansta mikrodalga sinyalleri güçlendirip
alıcının (receiver) iĢleyebileceği daha düĢük frekans bandına indirip anten kablosundan
alıcıya iletir. Çanak anten uydudan gelen yayını odak noktasına toplar, LNB ise toplanmıĢ
olan bu mikrodalga (2-50GHz) sinyali güçlendirip üzerinde elektronik iĢlemlerin daha rahat
yapılabileceği daha alt bir frekans bandına (1-2GHz) dönüĢtürmektedir."Quad" üniversal
LNB bir çanağı 4 farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm polariteleri
izleyebilecekleri Ģekilde dağıtmakta kullanılır. Ġçinde aynı besleme ağzına (feede)
bağlanarak tek kabinin içine yerleĢtirilmiĢ 4 tane genel (üniversal) LNB bulunur. "Quadro"
LNB ise her bir çıkıĢından AltV, AltH, ÜstV, ÜstH olmak üzere 4 farklı polariteyi aynı anda
vermektedir. Her çıkıĢında sadece ait olduğu polarite bulunur. Bir merkezi sistemden dağıtım
için kullanılır. Bir Quadro-LNB dört ayrı kullanıcı veya çoklu anahtara (multiswitch)
bağlanmak için dört adet uydu ara frekans çıkıĢına sahiptir. Bunlar;




Low Band V
Low Band H
High Band V
High Band H
: Dikey(Vertikal) Alt bant
: Yatay(Horizontal) Alt bant
: Dikey(Vertikal) Üst bant
: Yatay(Horizontal) Üst bant
Bu çıkıĢların frekans bandı alt bant için 950 - 2050 MHz arası, üst bant için de 1050 2150 MHz arasıdır.
1.3. ÇeĢitleri
LNB‟ler çok çeĢitli özelliklerine göre sınıflandırılabilmekte ve çeĢitlere
ayrılabilmektedir. Ancak burada temel amacımız müĢterek uydu anten sistemlerini ve
elemanlarını incelemek olduğundan LNB‟lerin çıkıĢ sayılarına göre çeĢitlerini inceleyeceğiz.
LNB‟lerin çıkıĢlarına bağlanabilecek kullanıcı sayılarına göre farklı çeĢitleri vardır.
Tek kullanıcıya hitap eden tek çıkıĢlı LNB, 2 çıkıĢ F konnektörü bulunan "Dual" ve "Twin"
LNB'ler bulunur. Dual LNB tek bandın tek polaritesini (V) bir çıkıĢ tek polaritesini (H) diğer
çıkıĢ sabit olarak verir.
Dual ve Twin LNB'lerin dıĢ görünüĢleri birbirine çok benzer. Twin Universal bir
LNB‟nin iki çıkıĢının her birinde tek genel LNB'de bulunan 4 polarite de bulunur. Ġçinde
aynı besleme ağzına (feede) bağlanarak tek kabinin içine yerleĢtirilmiĢ 2 tane genel LNB
bulunur. Böyle bir LNB ile tek çanağı paylaĢan iki uydu alıcısı, iki ayrı çanak varmıĢ gibi
4
birbirinden bağımsız olarak tüm kanalları izleyebilir. Dual LNB ise bir merkezi
dağıtımda hem V, hem de H polaritelerini aynı anda dağıtabilmek için kullanılır.
Dört çıkıĢlı LNB'ler de "Quad" ve "Quadro" olmak üzere 2 ana türdedirler ve bunların
da standart (Standard), geliĢtirilmiĢ (Enhanced) ve gene (Universal) tipleri bulunur. "Quad"
genel LNB bir çanağı 4 farklı kullanıcıya birbirinden bağımsız olarak tüm polariteleri
izleyebilecekleri Ģekilde dağıtmakta kullanılır. Ġçinde aynı besleme ağzına bağlanarak tek
kabinin içine yerleĢtirilmiĢ 4 tane genel LNB bulunur. "Quadro" LNB ise her bir çıkıĢından
AltV, AltH, ÜstV, ÜstH olmak üzere 4 farklı polariteyi aynı anda vermektedir. Her çıkıĢında
sadece ait olduğu polarite bulunur. Bir merkezi sistemden dağıtım için kullanılır.
Halen Avrupa da en yaygın olarak kullanılan Astra + Hotbird baĢta olmak üzere
birbirine yakın 2 uydunun yayınlarını tek çanakla alabilmek için geliĢtirilmiĢ çok odaklı
(multifocus) çanak ve LNB‟lerde bulunmaktadır. Bu tekparça (Monoblock) LNB aslında 2
besleme ağzı + 2 genel LNB + DiSEqC anahtardan (switchten) oluĢmaktadır ve bir tek F
konnektörlü çıkıĢa sahiptir. Alıcı DiSEqC, 22KHz ve 14/18V besleme seçimlerini
kullanarak her iki uydunun toplam 8 polaritesindeki birkaç bin farklı kanal uydu yayınından
istediğini seçebilmektedir. Bu tip LNB'ler ancak birbirine belli bir sabit mesafedeki iki uydu
için kullanılabilir. Bu tür ve diğer çok çanaklı uygulamalarda kullanılabilmek üzere
geliĢtirilmiĢ kendinden DiSEqC anahtarlı bir giriĢ ve bir çıkıĢ F konnektörü bulunan "geçiĢli
LNB" tipleri vardır.
Resim 1.2: Çift çıkıĢlı LNB iç yapısı ve çift çıkıĢlı LNB dıĢ görünüĢü
1.4. Bağlantı Yapısı
Quadro LNB‟lerin iç yapılarında bahsedildiği gibi 4 adet çıkıĢları bulunmaktadır.
Quad LNB ler 4 ayrı kullanıcının bağımsız olarak kullanımına izin veren çıkıĢlara sahip
olduğu için LNB „den kullanıcılara bağlantı yapılırken LNB‟nin 4 adet çıkıĢı direkt olarak
kullanıcıların alıcılarına (receiverlarına) bağlanır. Quadro LNB‟ler ise çoklu anahtarlarla
(multiswitch) birlikte kullanılmaktadır. Bunların bağlantıları ise LNB çıkıĢları çoklu
anahtarlarların gerekli giriĢlerine bağlanarak yapılmaktadır.
5
UYGULAMA FAALĠYETĠ
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ĠĢlem Basamakları
Öneriler
 Projeye uygun malzeme seçiniz.
 Malzeme seçiminde malzemelerin proje
için uygun olup olmadığına dikkat ediniz.
 Antenlerin aparatlarını birleĢtiriniz.
 Anten aparatlarını birleĢtirirken doğru
aparatı doğru yere yerleĢtirmeye dikkat
ediniz.
 Antenlerin
iĢaretleyiniz.
 Antenleri
bağlayınız.
noktalarını  Anten bağlantı noktalarını iĢaretlerken
doğru yerleri iĢaretlemeye dikkat ediniz.
bağlantı
bağlantı
noktalarından  Antenleri
bağlantı
noktalarından
bağlarken dikkatli olunuz.
 LNB‟yi antene monte ederken montaj
parçalarının zarar görmemesine dikkat
ediniz.
 LNB‟yi antene monte etmek.
6
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
AĢağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz.
AĢağıda boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise
Y yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(…) LNB‟nin Ġngilizce açılımı “Low Noise Block Converter” dir.
(…) LNB‟nin Türkçe karĢılığı yüksek gürültülü dönüĢtürücüdür.
(…) LNB‟ler uydudan alınan sinyalleri alıcıların iĢleyebileceği frekans değerlerine
dönüĢtüren elemanlardır.
(…) Ġki kullanıcının bir çanağı bağımsız olarak kullanmalarını sağlayan LNB çeĢidi
Tekli LNB dir.
(…) Quad LNB‟ler 4 kullanıcının tek çanağı bağımsız kullanması içindir.
(…) Quadro LNB‟ler çoklu anahtarlarlı sistemlerde kullanılmak için yapılmıĢ 6
çıkıĢa sahip LNB‟lerdir.
(…) Quadro LNB‟ler sadece iki alt bant (yatay ve dikey) ara frekans çıkıĢına
sahiptirler.
(…) Quadro LNB‟lerde dikey alt bant, dikey üst bant, yatay alt bant ve yatay üst bant
olmak üzere 4 ara frekans çıkıĢı mevcuttur.
(…) Quad LNB içinde, aynı besleme ağzına bağlanarak tek kabinin içine yerleĢtirilmiĢ
2 tane genel LNB bulunur.
(…) Çok odaklı (Multifocus) çanak ve LNB‟ler 2 uydunun yayınlarını tek çanakla
alabilmek için geliĢtirilmiĢ sistemlerdir.
7
Bir arkadaĢınızla birlikte yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre
değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranıĢları tamamlama yoluna gidiniz.
ĠĢlem Basamakları
Evet
Hayır
1. El takımlarını (yan keski, kargaburnu…) tam olarak hazırladınız
mı?
2. Projeye uygun malzeme seçtiniz mi?
3. Seçilen malzemeleri uygun Ģekilde birleĢtirdiniz mi?
4. Bağlantı noktalarını iĢaretlediniz mi?
5. Sistemin bütün malzemelerinin bağlantılarını yaptınız mı?
6. Mesleğe uygun kıyafet (önlük) giydiniz mi?
7. ÇalıĢma alanını ve aletleri tertipli düzenli kullandınız mı?
8. Montaj alanının temizlik düzenine dikkat ettiniz mi?
9. Montaj iĢlemine geçmeden önce malzemeleri kontrol ettiniz mi?
10. Zamanı iyi kullandınız mı?
DEĞERLENDĠRME
Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden
geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi
araĢtırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı
evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.
8
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
AMAÇ
Head-end (SMA TV) uydu anten tesisatında anten yönlerini uydu ayar cihazı
kullanarak ayarlayabilecek ve kablolama iĢlemini montaj krokisine uygun olarak
yapabileceksiniz.
ARAġTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araĢtırmalar Ģunlardır:

HEAD-END (SMA TV) ünitesi nedir, Niye ihtiyaç duyulur araĢtırınız.

Çevrenizde bir uydu anten tesisatı kuran iĢletme varsa onu ziyaret ederek
gerekli bilgileri alınız. Bir anten tesisatı kurulurken yanında bulunarak
izlenimlerinizi not alınız.

AraĢtırma iĢlemleri için internet ortamında araĢtırma yapmanız, teknik servisleri
gezmeniz ve HEAD-END (SMA TV) sistemini kullanan kiĢilerden ön bilgi
almanız gerekmektedir.
2. HEAD-END ÜNĠTESĠ
HEAD END (SMATV -Satellite Master Antenna TV) site, tatil köyü, otel, iĢ merkezi,
hastane, vb. yerleĢim yerlerinde tek kablo üzerinden istenilen sayıda TV kanalının iletilmesi
için oluĢturulan sisteme denir. ġimdi bu sistemleri inceleyelim.
HEAD-END merkezi sistem sitelerde, otellerde kullanıcıların çok olduğu yerlerde
kullanılır. Head-End sistemi bir merkeze kurulur. Bu merkezde kanalların alınacağı uyduya
yönlendirilmiĢ çanaklar ve HEAD-END sisteminden oluĢur. Ayrıca bu sistem kanallarla
sınırlıdır. (45 kanal civarında) Ġstenilen 45 kanal kullanıcıları tarafından seçilir ve sistem
kurulur. Bu merkezden tek kablo üzerinden kullanıcılarına bölünerek verilir. Kullanıcılar
evlerinde bağımsız olarak birden fazla TV izleyebilirler. Burada merkezde 45 kanal varsa her
kanal için bir alıcı (receiver) var anlamına gelir. TV tünerlerinde S 04 den S41 ve VHF III 5
de 12 bantlar arasında yayın gönderilir, evlerde kabloyu doğrudan TV ye takarak seyretme
imkanı verir. Bu sistemin merkezde kurulması 20.000$ civarında tutar bunu kurduktan sonra
artık buradan alınacak kablo ile istediğiniz kadar aboneye yayın verebilirsiniz. Bu
merkezden sonra yayının zayıfladığı yerde yükseltici ile güçlendirerek devam edebilirsiniz.
Bu tip sistemler genellikle villalarda oda sayısının çok olması ve TV sayısının da fazla
olmasından dolayı tercih edilirler. HEAD-END sisteminde abone sayısı ne kadar çok olursa
maliyet o kadar düĢer.
9
2.1. Yapısı ve ÇalıĢması
HEAD-END (SMATV -Satellite Master Antenna TV) ve MATV (Master Antenna TV
) terimleri uydudan ve havadan gelen (terrestrial) sinyallerin birlikte veya ayrı ayrı alımı,
iĢlenmesi ve dağıtımı ile ilgili tüm ürün ve sistemleri belirtmek için kullanılır.
Çoklu anahtar (Multiswitch) kullanarak uydu ara frekans sinyal dağıtımının yapılması
yani uydu yayının dağıtılması bazı binalarda mümkün olmayabilir. (Özellikle mevcut yerel
TV dağıtım hattının uydu yayınına göre değiĢtirilmesi gereken durumlarda). Daha önceden
binada bir merkezi dağıtım sistemi var ise bu merkezden her daireye müstakil bir hat çekmek
mümkün değildi. Bu durumda eklenecek uydu kanalları ya HEAD-END merkez panosunda
VHF-/UHF- kanallara dönüĢtürülerek sisteme verilecek (bu durumda kısıtlı sayıda ilave
uydu yayını "uydu alıcısı kullanılmadan" kullanıcılar tarafından izlenebilecektir) ya da bir
uydu ara frekans polaritesinde istenen yansıtıcıların (transponderlerin) yayınları
toplanacaktır.
2.2. ÇalıĢması
Bir SMATV sistemi birçok son kullanıcı arasında, uydudan ve havadan gelen
(terrestrial) sinyaller için kaynağın paylaĢılması yoludur. Büyük ve orta ölçekli projelerde,
müĢterilerin istediği yerli, yabancı yayınların uydu üzerinden alınması ve ilgili mahallere
dağıtılmasını ve net olarak TV görüntülerinin kullanıcı tarafından izlenmesini sağlar. Bu
sistem, TV priz sayısı çok olan (kullanıcı sayısının yoğun olan) projelerde çok verimlidir ve
maliyeti diğer TV yayın izleme sistemlerine göre düĢüktür.
Bu sistem aynı zamanda, kablolu TV ve sayısal (dijital) TV dağıtıcı sistemleri ile
bütünleĢerek birlikte çalıĢabilir.
Sistem antenler, merkezi ünite ve saha dağıtım ekipmanlarından oluĢur. Antenler,
izlenecek uyduya göre seçilir. Merkezi ünite (modülatör, receiver, tapoff, splitter.) ise,
toplam izlenecek kanal sayısına göre tespit edilir. Bu ünitede, sayısal/analog(dijital/analog)
alıcı üniteleri, ana kasa ve diğer modüller bulunmaktadır. Dağıtım ekipmanları olarak ise ana
ve dağıtım hat yükselteçleri, tap-off, splitter, TV prizleri ve konnektörler kullanılmaktadır.
GeliĢen teknoloji ile beraber SMATV sisteminde kullanılan kablo üzerinden TV
yayını yanında birçok hizmet de sunulabilmektedir. Örneğin yüksek hızlı internet, dahili
telefon sistemi, bilgi (info) kanalı, çeĢitli etkileĢimli (interaktif) hizmetler, kamera güvenlik
sistemi vb. bunlardan bazılarıdır.
Günümüzde sayıları giderek artan sayısal yayın paketlerini (Digitürk, Star Digital,
Cine+ ...) SMATV sistemi bünyesinde seyrettirmek de çok kolaydır. SMATV, sistem
merkezine konulacak özel dönüĢtürücüler ile (QPSK/QAM transmodulator) bu yayın
paketlerini oluĢturan 70–80 tane TV kanalını, sadece 7-8 tane VHF veya UHF kanalından
iletmek mümkündür. Böylece bu sistem sayesinde kullanılan birden fazla sayısal yayın
paketleri kutuları yerine tek bir kutu (set top box) almak suretiyle bu yayınları
izleyebileceklerdir. Aynı zamanda bu tip yayınları izlemek için kullanılan uydu anteni
10
ihtiyacı ortadan kalkacak ve böylece bu tip sistemler için istenen kurulum ücreti de
ortadan kalkmıĢ olacaktır. Ayrıca SMATV‟de etkileĢimli hizmetler için uygun altyapı
bulunmaktadır.
Genel olarak uydu ve havadan gelen sinyallerin dağıtımı için iki farklı metod
kullanılır. IF spektrumunun yeniden dönüĢtürülerek seçilen yansıtıcı yayınlarının yeniden
dizildiği ve tek kablonun içinde dağıtıldığı sisteme HEAD-END sistemi denilmektedir. Bu
sistemde merkezden farklı bir dağıtımı seçerek istemek mümkün olmamaktaydı.
Ancak modern tam sayısal tek kablo üzerinden dağıtımlarda DiSEqC Seviye 1.1 veya
2.1 sistemlerinin sağladığı tam esnek (fleksibl) tanımlamalar sayesinde 30‟a kadar hane
sayısı için her birinin alt ve üst bantları, dikey ve yatayları olan en az iki uydu pozisyonu (8
polarite) tek kablolu dağıtımla gerçekleĢtirilebilmektedir.
Tipik bir SMATV sistemi aĢağıda sıralanan ana bölümlerden oluĢur.

Karasal yerel anten(Terrestrial antenler)

Uydu antenleri

Quadro LNB (Low Noise Block)

Çoklu anahtar (Multiswitch)

Alıcı (Receiver)

Modülatör

Ayırıcı (Tap, Tapoff), bölücü (Splitter), prizler

BirleĢtirici (Combiner)

Yükseltici (Amplifier)

Güç kaynağı (power)
Resim 2.1: Temel bir Head-end sistemi
11
Bu tip bir sistem temel olarak söyle çalıĢmaktadır. Öncelikle Ģunu belirtmek gerekir ki
bu tip sistemlerde kullanılacak elemanların özellikleri kullanıcı sayısına ve istenilen
özelliklere göre değiĢmektedir. Anlatacağımız sistem 2 uydu anteni ile yapılmıĢ bir örnektir.
Uydu antenlerinden quadro LNB‟lerle alınan sinyaller çoğullanmak için çoklu
anahtara (multiswitch) gelir. Çoklu anahtarlar (Multiswitch) bilindiği gibi antenlerden gelen
sinyallerin çoğullanarak alıcılar(receiverlar) tarafından kullanılmasını sağlamaktadır. Çoklu
anahtarlar tarafından çoğullanan çıkıĢlar sistemin özelliğine göre sayıları belirlenecek
alıcılara gider. Alıcılardan çıkan ses (audio) ve görüntü (video) sinyalleri ise modülatörlere
giriĢ yapılmaktadır. Modülatörlerden çıkan sinyaller ise bir birleĢtirici (combiner) ile
birleĢtirilerek tek bir kabloya indirgenmiĢ ve artık TV‟lerde kullanılabilecek Ģekle gelmiĢtir.
BirleĢtiricilerden çıkan TV sinyali sistemin özelliğine, mesafeye göre zayıflayabileceği için,
hat çekimi sırasında sinyalin kalitesi ölçülerek zayıflamanın olduğu yerlerde yükselteçler
kullanılarak sinyal güçlendirilmelidir. Ayrıca tek kablo ile gelen sinyalin gerek bina
içerisinde gerekse daire içerisinde birçok daire veya odaya paylaĢtırılması gereken
durumlarda ayırıcı (tap) ve bölücü (splitter) gibi elemanlar kullanılarak sinyal
çoğullanmalıdır. Son olarak bu sinyallerin TV‟ ye aktarılması için prizler kullanılmaktadır.
Bu tip bir tesisatın çekiminde kullanılacak kablo ve konnektörlere de dikkat
edilmelidir. Örneğin çok uzak mesafelere dağıtım yapılacak ve kablo yeraltından veya
kanalizasyon kanallarından geçirilecekse, kablonun çeĢitli haĢerelerden (böcekler, fare gibi)
zarar görmemesi ve sinyalin zayıflamaması için içinde vazelin kaplaması bulunan RG–11
tipi kablo kullanılmalıdır. Tabi dairelere çekilecek kablolarda da Rg–6 tipi koaksiyel kablo
kullanılmalıdır. Konnektörler ise kablonun kalınlığına uygun çapta seçilmelidir. Ek
yapılması gereken durumlarda ise penslerle sıkmalı T ve F tip bağlantı elemanları
kullanılmalıdır.
Resim 2.2: RG6 Kablo için sterling bağlantı sıkıĢtırma ve rg11 için sıkmalı f bağlantı pensesi
Sistemin çalıĢmasını bu Ģekilde inceledikten sonra, Ģimdi de HEAD-END
sistemlerinde kullanılan (yukarda belirttiğimiz) ve daha önce anlatmadığımız temel
elemanları ve özelliklerini inceleyelim.
2.2.1. Çoklu Anahtar (Multiswitch)
Çoklu anahtarlar (Multiswitchler) uydu antenlerinden alınan sinyalleri kullanıcılar
arasında bağımsız olarak paylaĢtıran ara birim elemanlarıdır. Çok sayıda kullanıcının bir
ortak antenden yararlanabilmeleri için kullanılan yöntemlerden birisi çoklu anahtar
12
kullanarak uydu ara frekansı (IF) paylaĢımı yapmaktır. Çoklu anahtara bağlanan
kullanıcıların herbiri tek kullanıcılı bir sistemdeki kullanıcının aldığı uydu sinyallerinin
hepsini aynen alır.
Bir çoklu anahtar temel yapı olarak üzerinde giriĢleri ve çıkıĢları barındırır. Çoklu
anahtarlar giriĢ ve çıkıĢ sayıları ile ardıĢıl (kaskad) bağlantıya sahip olup olmamalarına göre
isimlendirilir. Örneğin (9x8)‟lik bir çoklu anahtarın 9 adet giriĢi ve 8 adet çıkıĢı vardır. Bu
çoklu anahtar 2 adet çanak anten üzerindeki quadro (4‟lü) LNB‟den gelen 8 giriĢe ek olarak
1 adette normal TV anteninden veya kameradan gelen bilgiyi (UHF, VHF) alarak, çıkıĢından
8 adet kullanıcının (receiver) bağımsız olarak kullanmasını sağlar. Çoklu anahtarlar LNB‟ler
aracılığı ile uydu antenlerinden alınan sinyallari uydu ara frekansı (IF) paylaĢımı esasına
göre paylaĢtırarak kullanıcıların bağımsız olarak kullanmalarını sağlar. Resim 2.3‟te
(9x8)‟lik bir çoklu anahtar görülmektedir. Çoklu anahtarın üst kısmında 9 adet giriĢ
bulunmaktadır. Bu 9 bağlantı noktasından sağdan-sola ilk 8 adedi iki adet çanak antene bağlı
2 adet 4‟er çıkıĢlı quadro LNB‟lerin çıkıĢlarının bağlanması için, diğer bağlantı noktası ise
harici bir TV (UHF, VHF) anteni bağlantısı içindir. Diğer uçlar ise 8 adet kullanıcı (receiver)
çıkıĢ bağlantı noktalarıdır. Çoklu anahtar üzerindeki bazı yazıların anlamları ise;








SAT SYSTEM A : 1.çanak anten sistemi giriĢleri
SAT SYSTEM B : 2.çanak anten sistemi giriĢleri
Low Band V
: Dikey Alt tant
Low Band H
: Yatay Alt tant
High Band V
: Dikey Üst tant
High Band H
: Yatay Üst tant
Terr.
: Karasal TV anten (UHF, VHF) bağlanması için
Receiver 1...8
: ÇıkıĢ uçları
Resim 2.3: (9x8)’lik bir çoklu anahtar
Çoklu anahtarlar giriĢ ve çıkıĢ sayılarına göre çeĢitlere ayrılmaktadır. GiriĢ ve çıkıĢ
sayılarına göre çok çeĢitli çoklu anahtarlar bulunmasına rağmen temel olarak aĢağıdaki
Ģekildedir;

(9x8) çoklu anahtar

(9x8) ardıĢıl (kaskad‟lı) çoklu anahtar

(9x16) çoklu anahtar

(9x16) ardıĢıl (kaskad‟lı) çoklu anahtar
13
(9x8)‟lik bir çoklu anahtarın daha önce değinildiği gibi 9 adet giriĢi ve 8 adet çıkıĢı
bulunmaktadır. Standart çoklu anahtarların yetersiz kaldığı yerlerde çıkıĢ kullanıcı sayısını
artırmak için ardıĢıl özellikli çoklu anahtarlar kullanılmaktadır. 17x8 çoklu anahtar 4 uydu
anteninin 8 uydu alıcısı tarafından ortak kullanılması içindir.
Bir çoklu anahtar uydu anten sistemine bağlanırken öncelikle çanak antenlerin
LNB‟lerinden gelen alt ve üst bant yatay ve dikey ara frekans uçlarının bağlantıları çoklu
anahtar üzerindeki LNB giriĢ yerlerine dikkatli bir Ģekilde bağlanır. Daha sonra eğer ihtiyaç
varsa TV anteni Terr. (Terrestrial-yerel) giriĢine bağlanır. Son olarak çıkıĢ alıcı (receiver)
bağlantıları yapılarak sistem tamamlanır. AĢağıdaki resim 2.4‟te eski (2x6)‟lik çoklu
anahtarlı bir sistemin bağlantısı verilmiĢtir. Burada dörtlü LNB‟den gelen 4 çıkıĢın ikisi
çoklu anahtara girilerek 6 kullanıcıya çıkartılmıĢtır. LNB‟nin kalan 2 çıkıĢı ise yine bağımsız
kullanıcılar tarafından kullanılabilecektir.
Resim 2.4: 2x6’lik çoklu anahtarlı bir sistemin bağlantısı
ġekil: 2.1‟de 9x8‟lik çoklu anahtarlı bir sistemin komple bağlantısı verilmiĢtir.
Buradaki sistemde (9x8) çoklu anahtar kullanılmıĢtır ve iki uydudan 8 alıcıya dağıtılmıĢtır.
Eskiden 4 çıkıĢlı LNB yoktu en fazla 2 çıkıĢlı vardı hatta daha öncesinde 2 çıkıĢlı LNB de
yoktu çoklu anahtarlar kullanılıyordu. Çoklu anahtar 4 çıkıĢlı, 6 çıkıĢlı, 8 çıkıĢlı ve 12 çıkıĢlı
olarak üretiliyor hatta bazı firmalar 2 adet 8 çıkıĢlıyı birleĢtirip 16 çıkıĢlı olarak piyasaya
sunmuĢlardır. Ancak Ģimdi 8 çıkıĢlıya kadar LNB var artık 8‟den sonrası için çoklu
anahtarlar kullanılıyor bu da en fazla 12 daireye kadardır. Bundan sonra ardıĢıl sistemi
devreye girer bu da bir sonraki örnekte anlatılmaktadır.
14
Bu çoklu anahtar sisteminde çanaklar kurulur (1 veya 2 çanak). Çanaklara quadro
LNB takılır. Bu LNB‟lerde 4 çıkıĢ vardır ve alt bant V, alt bant H, üst bant V, üst bant H
olarak yayınlar alınır. Daha önce bahsedildiği gibi çoklu anahtarda da aynı giriĢ yerleri
vardır ve yerlerine bağlanır. Tüm dairelerden gelecek kesintisiz ve bağımsız kablolar bu
çoklu anahtar çıkıĢlarına bağlanır ve evlerdeki alıcılarda diseqc ayarları Tone Burst olarak A
ve B olarak ayarlanır. Çoklu anahtarda A giriĢ ve B giriĢ vardır. A giriĢe hangi uydu
bağlandı ise alıcı da ona göre ayarlanmalıdır. Bu Ģekilde apartmanlarda bir veya iki çanak ve
çoklu anahtar kullanılarak hem apartmanlarda çanak kirliliğine son verilir hem de daha
ucuza mal edilmiĢ olur.
ġekil 2.1: 9x8’lik çoklu anahtarlı bir sistemin komple bağlantısı
Ayrıca merkezi sistemler apartmanları güzelleĢtirir ve kiremitlerin kırılmasını de
önlemiĢ olur. ġekildeki yerel anten giriĢi çoklu anahtarlarda bulunan yerel anten giriĢine;
eğer çatıda VHF ve UHF anten ve santralı varsa santral çıkıĢını çoklu anahtardaki Terr.
(veya ANT.) giriĢine girerek uydu anten kablo üzerinde evlere hem uydu yayını hem de yerel
yayını taĢımıĢ olur. Evlerde uydu prizi kullanarak uydu yayını ve yerel yayını ayırtarak
TV‟den TV‟ye uydudan uyduya bağlayarak tek kablo üzerinde aynı anda uydu yayını ve
yerel yayını seyretmek mümkündür. Resim 2.5‟te ise çoklu anahtarların ardıĢıl bağlanması
ile ilgili bir örnek gösterilmiĢtir. ArdıĢıl sistemi, normal çoklu anahtarlarla 12 daireye kadar
olur veya 16 çıkıĢlı olur, bunlardan sonra ardıĢıl devreye girer. ArdıĢıl sistemi daha
sağlıklıdır. Çünkü ardıĢıl sistemine her zaman ilave etmek mümkündür. Örnekten de
anlaĢılacağı gibi bir tane 9x16 ardıĢıl, bir tanede 9x8 normal çoklu anahtar kullanarak 24
15
çıkıĢı elde edilmiĢtir. Bu Ģekilde devam ederek istenilen sayıda kullanıcı sayısına ulaĢılması
mümkündür. Aynı mantıkla 48 çıkıĢı elde etmek için ise 2 adet 9x16 ardıĢıl üstte ve 1 adet
9x16 normal en alta olarak dizilir 16+16+16=48 çıkıĢ elde edilmiĢ olur.
ArdıĢıl bağlantı yapılırken dikkat edilmesi gereken bir husus da ardıĢıl sisteminde
kullanılan çoklu anahtarların beslenmesi durumudur. ArdıĢıl çoklu anahtar bağlantısı
yapılırken ardıĢıl özellikli çoklu anahtar en üstte olur. Altında ise yine ardıĢıl özellikli veya
artırılmak istenilen kullanıcı sayısına göre normal çoklu anahtarlar yer alır. Ġlk çoklu anahtar
enerjiye bağlanır. Diğer çoklu anahtarlar ise enerjisini ilk (ana makine) çoklu anahtardan alır.
Resim 2.5: Çoklu anahtarların ardıĢıl bağlanması
2.2.2. Alıcı (Receiver)
Arttech 19 " HSR 9001 Rock tipi alıcı, HEAD-END sistemleri için profesyonel çözüm
isteyen yerlere tavsiye edilebilir. Bu cihazlar daha sağlıklı bir görüntü ve uzun süreli
dayanıklılık sağlamaktadır. Mpeg 2 Digital DVB Uyumlu AV ÇıkıĢı 19 standardına uygun
esnek ve entegre olabilen estetik yapıdırlar. Uzaktan kumanda olmaksızın
programlanabilirler. Kablo TV ve analog yayınlar için entegrasyon sağlamaktadır. Yüksek
hassasiyetli LNB giriĢi sayesinde daha net ve hassas görüntüler elde edilmektedir.
16
Eğer bulunduğunuz yerlerde uzun süreli yayın izleniyor ve abone sayısı çok ise bu
cihazları tercih etmeniz doğru olacaktır. Aynı dolabın içerisinde sıralı Ģekilde yerleĢtirilerek
yer avantajı sağlarlar.
Resim 2.6: Rock tipi alıcılar
Resim 2.7: Rock tipi alıcı
2.2.3. Modülatör
Ortak anten sistemlerinde kullanılan tek yan bant mono ses (audio) modülatör C/N
(Carrier to Noise- taĢıyıcı gürültü) oranı 58 dB'nin üzerindedir. MS 511 her bir TV kanalı
için modülasyon SAW (surface acustic wave filter) filtreli olarak yapmaktadır. HEAD-END
sisteminin ana parçalarından birisi de modülatörlerdir. Tek yan bant ve çift yan olarak da
gruplandırılmıĢlardır. Piyasadaki sistemlerde daha çok tek yan bant tercih edilmektedir.
Resim 2.8: Modülatör ön yüzü
17
Resim 2.9: Modülatör arka yüzü
2.2.4. Ayırıcı (Tap, Tapoff), Bölücü (Splitter), Prizler ve Konnektörler

Tap: TV dağıtım hatlarında kullanılan ayırıcı (yan çıkıĢ) elemanı. Farklı yayın
frekanslarını birbirinden ayırmak için kullanılmaktadır. Örneğin kablolu TV,
sayısal uydu yayını, Ģifreli yayınlar gibi farklı polaritedeki yayınları ayırmak bu
elemanın görevidir.

Splitter (Ayırıcı, dağıtıcı): Bir iĢareti iki veya daha fazla yola ayırmak veya
dağıtmak için kullanılan alet veya sistem. Daha çok sinyalleri istediğimiz sayıda
çoğaltmak için tercih edilirler. AĢağıda bunların çeĢitlerini göreceksiniz.
1/4 Aktif Splitter, 900–2150 MHz Aktif Bölücü - Aktif Splitter
GeçiĢ Kazancı +2Db. Girilen sinyali 4‟e bölmektedir.
Resim 2.10: 1/4 Aktif splitter
1/6 Aktif Splitter. Bu eleman ise giriĢine gelen tek sinyali 6‟ya bölmektedir. Hem AC
hem DC çıkıĢ verebilmektedir.
Resim 2.11: 1/6 Aktif splitter
1/6 Pasif Splitter
5–2150 MHz çalıĢma frekansı. Aktif splitter‟e göre farkı DC çıkıĢları geçmesidir.
Tüm ÇıkıĢlarda DC Pas
18
Resim 2.12: 1/6 Pasif splitter
Dört yan çıkıĢlı TAP:
Resim 2.13: Dört yan çıkıĢlı tap
1/8 Sinyal Bölücü Girilen sinyali 8‟e bölen elemandır.
5–900 MHz
Tüm ÇıkıĢlar Kasa Üstü
Sinyal kaybı çok düĢüktür.
Resim 2.14: 1/8 Sinyal bölücü
SAT (IF) + TV (RF) + FM anten prizi: Dairelerde kullanılan prizdir. Hem radyo, hem
TV hem de kapalı devre yayınlarını seyretmek için kullanılmaktadırlar.
Resim 2.15: Sat+TV+FM anten prizi
19
TV(RF)/SAT + RF sonlu prizler: SonlandırılmıĢ prizlerdir. Sinyal kaybını önlemek
için daha çok tercih edilmektedirler.
Resim 2.16: TV/SAT+RF sonlu Priz
2 GiriĢli SAT (IF) + TV (RF) + Radyo anten prizi: Birden fazla giriĢe ihtiyaç
duyulmuĢ ise bu prizler tercih edilebilir.
Resim 2.17: 2 giriĢli Sat+TV+Radyo anten prizi
Rg6 sterling baskı bağlantı elemanı(kompressing konektör):
Tek parçadan ibarettir nikel kaplama bronz malzemeden yapılmıĢtır UV kararlı O
bilezik(ring), kolay, tanımak için renk kotludur. RFI ekranlama koruması 80dB den fazladır.
SCTE standartlarına uyum sağlayacak Ģekilde mükemmel nem koruması sağlar. Standart altı
köĢe baĢlıdır. Kablo tutma gücü kablo kopma gücünden fazladır. Sokma ve geri dönüĢ
kayıpları SCTE standartlarının üstündedir. Sterling SPl bağlantı elemanları her türlü
endüstri standardı ve ekran etkinliği, nem tutma, korozyon, sağlamlık, geri dönüĢ gibi
konulardaki tüm standart değerlerinin üstünde olduğu test edilmiĢtir.
Resim 2.18: Rg6 sterling baskı bağlantı elemanı
RG6 Vidalı F bağlantı elemanı: Bağlantı elamanı bu sistemin can damarlarından
birisidir. Eğer sinyallerinizin sağlıklı olmasını istiyorsanız iyi bir bağlantı elamanı almanız
gerekmektedir.
20
Resim 2.19: RG6 vidalı F bağlantı elamanı
RG6 sıkmalı F bağlantı elemanı: Sıkmalı olmasından dolayı uzun süreli kullanımlarda
tercih edilmektedir. Sinyal zayıflaması yoktur.
Resim 2.20: RG6 sıkmalı F bağlantı elemanı
RG11 vidalı F bağlantı elemanı: Daha da ileri seviyelerde tercih edilmektedirler.
Fiyatları yüksek olduğundan profesyonel sistemlerde kullanılır.
Resim 2.21: RG11 vidalı F bağlantı elemanı
RG 11 sıkıĢtırmalı F bağlantı elemanı: En sağlıklı ve sağlam bağlantı elemanı
çeĢididir. Fiyat performans özelliği yüksektir.
21
Resim 2.22: RG 11 sıkıĢtırmalı F bağlantı elemanı
2.2.5. BirleĢtirici (Combiner)
12 kanal pasif HEAD-END birleĢtirici (combiner) (trunline millenium 95-tmd micro
demodülatör)

Teknik Özellikler:
ÇalıĢma frekansı: 54–806 MHz
Kanallar: VHF, UHF, CATV
GiriĢ Seviyesi: 55dB mV
Video Genliği: 0,8–1,2 Vp-p
ÇalıĢma Gerilimi: 12 V (dc)
Güç: 250mA
ÇıkıĢ empedansı: 75 Ω
ÇalıĢma sıcaklığı: 0–50 derece
Resim 2.23: BirleĢtirici ve teknik özellikleri
Sinyalleri modülatör çıkıĢından sonra tekrar birleĢtirmek için kullanılan elemanlardır.
Sayısal göstergeleri sayesinde çalıĢma kanalları görülebilmektedir. VHF, UHF, CATV
(Kapalı Devre sistemi) sistemlerini desteklemektedir.
22
2.2.6. Yükseltici (Amplifier)
AI-133 GeniĢBant Bina Ġçi Yükseltici, G=24 dB, 1 GiriĢ - 2 ÇıkıĢ, UHFVHF/Interband, 5–65 MHz Geri DönüĢ (230 Vac) VHF ve UHF bantlarında ayrı ayrı
yükseltme iĢlemi yapabilmektedir. Bağımsız kazanç kontrolüne sahiptir. 2 adet çıkıĢ ve 24
dB kazanç sağlar. ABS plastik kutu içerisinde Zamak döküm ile maksimum korumalıdır.
Max. ÇıkıĢ 115 dB. Sinyal seviyesinin düĢtüğü yerlerde seviyeyi yükseltmek için kullanılır.
Sinyali seviyesi 60 dB‟nin altına düĢtüğünde mutlaka yükselteç kullanmanız gerekir, aksi
takdirde sinyali göremeyebilirsiniz.
Resim 2.24: Yükseltici
2.2.7. Güç Kaynağı (Power Supply)
10 adet modülatör ve yükseltici için güç kaynağı, on adet modülatör ve bir adet
yükseltece kadar besleme kapasitesine sahiptir. BeĢli kablo ile gücü modülatörlere
iletmektedir. Elektrik dalgalanmalarına, aĢırı güce ve kısa devreye karĢı korumalıdır. Zamak
dıĢ korumaya sahiptir. Güç kaynağının bir tarafı ızgara Ģeklindedir. Sistemin beslemesini
sağlar. AĢağıdaki Ģekilde gösterilmiĢtir.
Resim 2.25: Güç kaynağı
23
2.2.8. Dolaplar (Kasalar)
19"Rack Network HEAD-END Dolap
Boy:24U 1320mm
En:60cm
Derinlik:60cm
Özellikler: 2 fan motor+term 2 adet raf 6'lı sigortalı priz
Resim 2.26: Bir HEAD-END sisteminin yerleĢtirildiği dolap
AĢağıdaki Ģekilde ise bu sefer rock tipi alıcılar için tasarımlanmıĢ dolap çeĢidini
görüyorsunuz.
Resim 2.27: Rock tipi kasalar
24
2.3. ÇeĢitleri
Head-end (SMA TV) sisteminin çeĢitlerini analog ve sayısal olarak çeĢitlendirebiliriz.
Burada yayın sistemi önemlidir. Hangi yayın sistemi kullanılırsa Head-end sistemi ona göre
seçilmelidir. Son çıkan teknolojide artık sayısal yayıncılık daha gözde olduğu için bu sistem
kullanılmaktadır.
Head-end sistemlerini ayrıca kullanıcı sayısına göre de çeĢitlendirmek mümkündür.
Burada abone sayısına göre sınıflandırma yapmak mümkündür. Bazı yerlerde 30 abone
yeterli olurken sitelerde 3000 „ e kadar çıkmak mümkündür.
Ayrıca kullanılan modülatör tipine göre de çeĢitlendirme olabilmektedir. Burada da
tek yan bant ve çift yan bant olmak üzere iki çeĢit söylenebilir. Bununla ilgili Ģu ana kadar
daha çok anlatılan tip tek yan bant tipidir.
2.4. Bağlantı Yapısı
Resim 2.28: Bir Head-end bağlantısı
Bağlantı yapısını incelerken sistemi bir bütün olarak değerlendirmek gerekmektedir.
Çanak antenden baĢlayarak yükselticiye gelene kadar elemanlar incelenmelidir. ġekil
25
2.28‟deki bağlantı yapısında kullanılan alıcıların rock tipi olduğu görülmektedir.ġekil
2.29‟da ise bir baĢka HEAD-END sistemi bağlantısı gösterilmiĢtir. Burada ise normal bir
alıcı kullanılarak kurulmuĢ sistem gösterilmiĢtir. Burada maliyet biraz daha düĢmektedir.
Resim 2.29: Head–end bağlantı yapısı
Resim 2.30: Bağlantılar
26
2.5. Dağıtım Sisteminde Sinyalin Kalitesini Etkileyen Unsurlar
HEAD-END dağıtım sisteminde sinyalin kalitesini, sistemin bütün parçaları ayrı ayrı
etkilemektedir. Bu nedenle sistemi kuracağımız zaman iĢin baĢından sonuna kadar titiz
olmak zorundayız.
Sistemde öncelikli olarak kullanılan kablodan kaynaklanan sorunlar olabilir. Bunun
için kullanılacak kablo cinsi önemlidir. Eğer empedansı düĢük olan bir kablo kullanırsanız
izleyeceğiniz sinyal zayıf kalabilir. Profesyonel sistemlerde bu özellik göz önünde
bulundurulur. Kullanılacak kablonun uzunluğu da önemli bir unsurdur. Eğer çok uzun kablo
kullanılırsa ilerleyen hatlarda sinyal zayıflar ve yayın etkilenir. Tesisatı döĢeyeceğiniz yerler
bile önemlidir. Kablonun geçtiği yer enerji hattına yakın ise sinyal etkilenecektir. Bu sebeple
tesisatı mümkün olduğu kadar enerji iletim hatlarından uzak tutmak gerekir. Kablomuzun
manyetik alandan etkilenmesini önlemeliyiz, yoksa manyetik alan sinyalin seviyesini
düĢürecektir. Tesisatta mümkün olduğunca kıvrımları az tutmalıyız, yoksa aĢırı kırılma
sinyal seviyesini düĢürür.
Kullanılan alıcıların dayanıklılığı, performansı, çıkıĢ genliği hepsi birer unsurdur.
Buralarda kaliteli alıcı kullanmak gerekecektir. Bu tür sistemler genellikle bir sefer
kurulacağı için olabilecek arızalar en aza indirgenmelidir. Arıza durumunda takibin kolay
olması için sistem en az hata ile çalıĢmalıdır. Kullanılan modülatörün kalitesi bile sinyal
seviyesini etkileyecektir.
Sistemin testini yaparken sinyal seviyesinin düĢtüğü yerlere yükseltici bağlamak
zorundayız. Eğer bunları kullanmazsak sinyalimiz kaybolacaktır.
Kablo tesisatının geçtiği yerler eğer haĢeratın çok olduğu yerler ise bu sefer dayanıklı
(vazelinli) kablo kullanmak zorundayız. Zamanla kablolar dıĢ darbelerden etkilenecektir.
Ayrıca tesisat mümkün olduğunca yeraltından geçirilmemelidir. Çünkü buralar sinyal
seviyesini düĢürecektir.
27
UYGULAMA FAALĠYETĠ
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ĠĢlem Basamakları
 Anten kablolarını
döĢeyiniz.
kablo
 Kablo
uçlarına
uygun
elamanlarını bağlayınız.
Öneriler
 Gerekli olan kablo uzunluğuna göre
kanalına
ayarladıktan sonra düzgün döĢenmiĢ
kablo kanallarına yerleĢtiriniz. DıĢarıda
kablo bırakmayınız.
 Bağlantı elamanları pensesini kullanarak
bağlantı
kablolara zarar vermeden uygun bağlantı
elamanlarını bağlayınız.
 Yerel anten çıkıĢını modülatöre, çanak
 Quadro LNB çıkıĢını
anten ve Quadro LNB çıkıĢlarını HEADünitesi giriĢine bağlayınız.
END cihazı giriĢlerine bağlayınız.
HEAD-END
 HEAD-END modülatör çıkıĢını bölücüye
 Modülatör çıkıĢını bölücüye bağlayınız.
(splitter) bağlayınız.
 Bölücü çıkıĢını ortak anten tesisatına  Bölücü çıkıĢını ortak anten tesisatına
bağlayınız.
bağlayınız.
 Bağlantıları kontrol ediniz.
 Tüm tesisatta kullanılan bağlantıları son
kez kontrol ediniz. Dikkatli bir Ģekilde
inceleyiniz.
28
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ĠĢlem Basamakları
 Yerel anten ayarını yapınız.
 Çanak
anteni
yönlendiriniz.
istenilen
Öneriler
 Gerekli olan kablo uzunluğuna göre
ayarladıktan sonra düzgün döĢenmiĢ
kablo kanallarına yerleĢtiriniz. DıĢarıda
kablo bırakmayınız.
 Bağlantı elemanı pensesini kullanarak
uyduya
kablolara zarar vermeden uygun bağlantı
elemanını bağlayınız.
 LNB çıkıĢını sinyal seviyesi ölçüm  Quadro LNB çıkıĢını
cihazına bağlayınız.
ünitesi giriĢine bağlayınız.
HEAD-END
 Ölçüm cihazında sinyalin en yüksek
olduğu seviyeyi tespit etmek için çanak  Modülatör çıkıĢını bölücüye bağlayınız.
anteni çeviriniz.
 LNB ayarını yapınız.
 Bölücü çıkıĢını ortak anten tesisatına
bağlayınız.
 Çanak anteni iĢlemler bittikten sonra
sabitleyiniz.
 Tüm tesisatta kullanılan bağlantıları son
kez kontrol ediniz. Dikkatli bir Ģekilde
inceleyiniz.
29
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
AĢağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz.
AĢağıda boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise
Y yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(…) Tek kablo üzerinden istenilen sayıda TV kanalının iletilmesi için oluĢturulan
sisteme HEAD-END sistemi denir.
(…) Tesisat kablolarını manyetik alan olan yerlere kurmalıyız.
(…) Sinyalleri modülatör çıkıĢından sonra tekrar birleĢtirmek için kullanılan elemanlara
yükseltici denir.
(…) Çoklu anahtarlar uydu antenlerinden alınan sinyalleri kullanıcılar arasında
bağımsız olarak paylaĢtıran arabirim elemanlarıdır
(…) Splitter (ayırıcı, bölücü) bir iĢareti iki veya daha fazla yola ayırmak veya
dağıtmak için kullanılan alet veya sistemdir.
(…) Bölücü(splitter) sinyal seviyesinin düĢtüğü yerlerde seviyeyi yükseltmek için
kullanılır.
(…) GeliĢen teknoloji ile beraber SMATV sisteminde kullanılan kablo üzerinden
TV yayını yanında birçok hizmet de sunulabilmektedir. Örneğin, yüksek hızlı
internet, dâhili telefon
(…) Rock tipi alıcı yüksek hassasiyetli LNB giriĢi sayesinde daha net ve hassas görüntü
elde etmektedir.
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. YanlıĢ cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.
30
KONTROL LĠSTESĠ
Bir arkadaĢınızla birlikte yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre
değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranıĢları tamamlama yoluna gidiniz.
Değerlendirme Ölçütleri
Evet
Hayır
1. Projeye uygun elemanı seçtiniz mi?
2. Anten aparatlarını birleĢtirdiniz mi?
3. Çanak anteni bağlantı noktalarından bağladınız mı?
4. El takımlarını (yan keski, kargaburnu…) tam olarak hazırladınız
mı?
5. Montaj planına uygun Quadro LNB‟yi seçtiniz mi?
6. Ölçü aletlerini (multimetre, kontrol kalemi…) aldınız mı?
7. Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi?
8. ÇalıĢma alanını ve aletleri tertipli düzenli kullandınız mı?
9. Anten montaj alanının temizlik düzenine dikkat ettiniz mi?
10. Çatıya çıkmadan önce malzemeleri kontrol ettinizmi?
DEĞERLENDĠRME
Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden
geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi
araĢtırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı
evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.
31
MODÜL DEĞERLENDĠRME
MODÜL DEĞERLENDĠRME
AĢağıda boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise
Y yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
(…) LNB‟nin Ġngilizce açılımı Low Noise Block Converter‟dir.
(…) LNB‟nin Türkçe karĢılığı yüksek gürültülü dönüĢtürücüdür.
(…) LNB‟ler uydudan alınan sinyalleri alıcıların iĢleyebileceği frekans değerlerine
dönüĢtüren elemanlardır.
(…) Ġki kullanıcının bir çanağı bağımsız olarak kullanmalarını sağlayan LNB çeĢidi
tekli LNB‟dir.
(…) Quad LNB‟ler 4 kullanıcının tek çanağı bağımsız kullanması içindir.
(…) Quadro LNB‟ler çoklu anahtarlı sistemlerde kullanılmak için yapılmıĢ 6 çıkıĢa
sahip LNB‟lerdir.
(…) Quadro LNB‟ler sadece iki alt bant (yatay ve dikey) arafrekans çıkıĢına sahiptirler.
(…) Quadro LNB‟lerde dikey alt bant, dikey üst bant, yatay alt bant ve yatay üst bant
olmak üzere 4 ara frekans çıkıĢı mevcuttur.
(…) Quad LNB içinde aynı besleme giriĢine (feede) bağlanarak tek kabinin içine
yerleĢtirilmiĢ 2 tane genel(üniversal) LNB bulunur.
(…) Çok odaklı (Multifocus) çanak ve LNB‟ler 2 uydunun yayınlarını tek çanakla
alabilmek için geliĢtirilmiĢ sistemlerdir.
(…) Tek kablo üzerinden istenilen sayıda TV kanalının iletilmesi için oluĢturulan
sisteme HEAD-END sistemi denir.
(…)Tesisat kablolarını manyetik alan olan yerlere kurmalıyız.
(…) Sinyalleri modülatör çıkıĢından sonra tekrar birleĢtirmek için kullanılan elemanlara
yükseltici denir.
(…) Çoklu anahtarlar uydu antenlerinden alınan sinyalleri kullanıcılar arasında
bağımsız olarak paylaĢtıran arabirim elemanlarıdır
(…) Splitter (ayırıcı, bölücü) Bir iĢareti iki veya daha fazla yola ayırmak veya dağıtmak
için kullanılan alet veya sistemdir.
(…) Bölücü(splitter) sinyal seviyesinin düĢtüğü yerlerde seviyeyi yükseltmek için
kullanılır.
(…) GeliĢen teknoloji ile beraber SMATV sisteminde kullanılan kablo üzerinden TV
yayını yanında birçok hizmet de sunulabilmektedir. Örneğin yüksek hızlı internet, dahili
telefon.
(…)Rock tipi alıcı yüksek hassasiyetli LNB giriĢi sayesinde daha net ve hassas görüntü
elde etmektedir.
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. YanlıĢ cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.
32
KONTROL LĠSTESĠ
Modül ile kazandığınız yeterliği aĢağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri
Evet
1
HEAD-END (SMA TV) anten sistemini yeterince tanıdınız mı?
2
Bağlantı elemanlarını (konnektörler)
bağlamayı kavradınız mı?
3
Quadro LNB „yi çanak antene bağlamayı yeterince anladınız mı?
4
Yerel anten ayarı nasıl yapılır yeterince kavradınız mı?
anten
kablo
uçlarına
6
Çanak anteni istenilen uyduya yönlendirme iĢlemini öğrendiniz
mi?
LNB sinyal seviyesi nasıl ölçülür öğrendiniz mi?
7
LNB ayarı nasıl yapılır yeterince öğrendiniz mi?
8
Bütün uydular için sinyal seviyesi ayarlamayı öğrendiniz mi?
5
Hayır
DEĞERLENDĠRME
Teorik bilgilerle ilgili soruları doğru olarak cevapladıktan sonra, yeterlik testi
sonucunda, tüm sorulara evet cevabı verdiyseniz bir sonraki modüle geçiniz. Eğer bazı
sorulara “hayır” Ģeklinde cevap verdiyseniz eksiklerinizle ilgili bölümleri tekrar ederek
yeterlik testini yeniden yapınız.
33
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1’ĠN CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Doğru
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
Doğru
ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2’NĠN CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
Doğru
YanlıĢ
YanlıĢ
Doğru
Doğru
YanlıĢ
Doğru
Doğru
34
MODÜL DEĞERLENDĠRMENĠN CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Doğru
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
YanlıĢ
Doğru
YanlıĢ
Doğru
Doğru
YanlıĢ
YanlıĢ
Doğru
Doğru
YanlıĢ
Doğru
Doğru
35
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA



TÜRKOĞLU Ġbrahim, Görüntü Sistemleri Ders Notları, Elazığ, 2002.
GÜLTEKĠN Feyzi, Görüntü Sistemleri Ders Notları, Ġstanbul, 2002.
MORGÜL Avni, Ortak Anten Uydu ve Kablo TV Sistemleri, 1993.
36