docD8 Ülkeleri
download 
Şikayet Transkript
D8 Ülkeleri
KIRSAL KALKINMA KIIINMA N ÇALIŞTAYI TK Ü TKDK - D8 ÜLKELERİ 2015 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ iii GİRİŞ 1-3 Aralık 2014 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen D-8 Zirvesinde, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ile Gelişen Sekiz Ülke Ekonomik Ortaklık Örgütü (D-8) arasında bir işbirliği Protokolü imzalanması yönünde mutabakat sağlanmıştır. Akabinde 18 Mart 2015 tarihinde Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ile D8 Sekretaryası arasında işbirliği protokolü imzalanmıştır. Bu protokolün amacı; Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun, Avrupa Birliği adaylık sürecinde tarım ve kırsal kalkınma politika ve uygulamaları alanlarında edinmiş olduğu bilgi ve tecrübelerini, Gelişen Sekiz Ülke Ekonomik Ortaklık Örgütü (D8) vasıtasıyla D-8’e üye ülkelere aktarmasıdır. TKDK tarafından halen uygulanmakta olan kırsal kalkınma destekleme modelleri, kırsal kalkınma politikaları hakkında D-8 ülkelerinin ilgili uzmanlarına eğitimler düzenlenecektir. Bu çerçevede, kurumsal yapılanma süreçleri, proje döngüsü yönetimi, proje hazırlama, proje değerlendirme, proje uygulamalarının yerinde kontrolü ve izlenmesi, ödeme ve muhasebeleştirme işlemleri ile ilgili bilgi ve deneyimlerin D-8 üye ülkelerine aktarılması amacıyla 14-15 Mayıs 2015 tarihleri arasında Kırsal Kalkınma Çalıştayı düzenlenmiştir. D8’e üye ülkelerden katılacak olan uzmanlara yönelik olarak gerçekleştirilen çalıştayın birinci gününde TKDK uzmanları tarafından proje bazlı eğitim sunumları yapılmıştır. Çalıştayın ikinci gününde ise, TKDK tarafından desteklenmiş olan Ankara ilimizdeki örnek projelere teknik gezi düzenlenmiş ve katılımcıların kırsal kalkınma proje uygulamalarını yerinde görmesi sağlanmıştır. D-8 üyesi olan ülkelerin aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatına üye olmaları sebebiyle, söz konusu çalıştaya TKDK’nın işbirliği protokolü imzaladığı Kurumlardan biri olan SESRIC (İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik, Sosyal Araştırmalar ve Eğitim Merkezi) tarafından da hem sponsorluk desteği hem de teknik destek sağlanmıştır. KATILIMCI LİSTESİ İsim Ünvanı Ülke Ali Recep Nazlı TKDK Başkanı Türkiye Mr. Seyed Ali Mohammad Moosavi D-8 Genel Sekreteri İran Musa Kulaklıkaya SESRIC Başkanı Türkiye Ilham Perintis D-8 Sekreteryası Endonezya Mr. Sayed Mohammad Moosavi Tarımsal Ekonomik Planlama ve Kırsal Kalkınma Araştırmaları Enstitüsü Yönetim ve Planlama Grubu Başkanı İran Ms. Zuraizam Binti Yusoff Kırsal ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı Stratejik Planlama Sekreteri Malezya Mr. Md. Mofizul Islam Kooperatifler Genel Müdürü Bangladeş Mr. M.A. Matin Kırsal Kalkınma Akademisi Genel Müdürü Banglades Dr. Zafar Iqbal Qadir. Ulusal Kırsal Kalkınma Merkezi Genel Müdürü Pakistan Mr. Israr Mohammad Khan Ulusal Kırsal Kalkınma Merkezi Genel Müdür Yardımcısı Pakistan Hazem Fawzy Mısır Büyükelçiliği Birinci Sekreteri Mısır KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ v İÇİNDEKİLER 1. AÇILIŞ KONUŞMALARI......................................................................1 1.1. Ali Recep NAZLI (TKDK Başkanı) .......................................................1 1.2. Seyed Ali Mohammed Mousavi (D-8 Genel Sekreteri) ...........................4 1.3. Musa KULAKLIKAYA (SESRIC Başkanı) ..............................................6 ÇALIŞTAY BİRİNCİ GÜNÜ ......................................................................9 2. TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI.................................................................9 3. TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİ ....................................................................................18 3.1. IPARD’ın Temel Amaçları ...........................................................18 3.2. IPARD Programı İçeriği...............................................................19 3.3. TKDK Organizasyon Yapısı ..........................................................21 3.4. IPARD Programının Amacı ve Hedefleri .......................................23 3.4.1. IPARD Programının Hedef Alanları .....................................23 3.4.2. IPARD Fonları Kapsamında Desteklenen Sektörler ................24 3.4.3. Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri .......26 3.4.4.Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri ..............................27 3.4.5.Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi .. 27 4. PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME .......................................30 5. YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ ...............................37 5.1. Sözleşme Öncesi Yerinde Kontroller ..............................................37 5.2. Ödeme Öncesi Yerinde Kontroller ve İdari Kontroller (Tahakkuk İşlemleri) .................................................................. 38 5.3. Uygulama Sonrası Yerinde Kontroller ............................................40 6. İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ ...............................................41 7. MUHASEBE İŞLEMLERİ ..................................................................42 8. ÖDEME İŞLEMLERİ.........................................................................45 9. İÇ DENETİM İŞLEMLERİ .................................................................46 ÇALIŞTAY İKİNCİ GÜNÜ (TEKNİK GEZİ) ...............................................54 SUNUMLAR ........................................................................................58 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 1 1. AÇILIŞ KONUŞMALARI 1.1. Ali Recep NAZLI (TKDK Başkanı) D-8 örgütünün Genel Sekreteri sayın Musavi, SESRIC Başkanı Büyükelçi sayın Musa KULAKLIKKAYA, İslam ülkelerinin Türkiye’deki Büyükelçiliklerinin değerli temsilcileri, İslam Kalkınma Bankasının değerli temsilcileri, Ve yurtdışından gelen D-8 ülkelerinin değerli temsilcileri, delegasyonu, Ülkem ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu adına hepinize hoş geldiniz diyorum. Ülkemize şeref verdiniz. Sizleri burada misafir etmekten büyük mutluluk duyuyoruz. Kırsal kalkınma çalıştayının hem bizler için hem D-8 ülkelerinin geneli için ve spesifik olarak da her birinizin kendi ülkesi için hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Öncelikle sizlere bulunduğumuz Kurumdan biraz bahsetmek istiyorum. Şu an içinde bulunduğumuz ve bugün ve yarın çalıştayı düzenleyecek olan Kurumun yapısını biraz sizlere özetlemek istiyorum. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında üyelik müzakereleri çerçevesinde kurulan Türkiye’nin uluslararası boyutlu, uluslararası hedefleri olan tarım ve kırsal kalkınmayla alakalı kurulmuş kurumudur. TKDK’nın kuruluş amacı şu şekilde ifade edilebilir; TKDK Türkiye’deki kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı yapmak ve bu anlamda kapasite oluşturmak için, Türkiye’nin bu alanda koyduğu hedefleri gerçekleştirmek için kurulmuştur. TKDK bugüne kadar sekiz bin projeyle sözleşme imzalamış, bunlar tamamlanarak hayata geçirilmiştir. Bu projeler değişik sektörleri içermektedir. Bu sektörlerin bir kısmı tarımla alakalı sektörler iken bir kısmı ise tarımla hiç ilgili olmayan fakat bununla beraber kırsal alanda kırsal kalkınmayla alakalı sektörlerdir. Tarımla alakalı sektörlerin ana konularından birincisi hayvancılık olup, bu sektörde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık ile kanatlı sektörünü; süt ve et üretimini bütün yönleriyle desteklemekteyiz. Bununla beraber bu ürünlerin işlenmesini ve pazara sunulmasını destekliyoruz. Meyve sebzecilikle ilgili kurulacak soğuk hava depolarını destekliyoruz. Birazdan arkadaşlarımız detaylı olarak neleri desteklediğimizi söyleyecek ancak ben genel bir giriş yapmak istiyorum. TKDK olarak aynı zamanda tarım dışındaki sektörleri de desteklemekteyiz. Örneğin kırsal turizm bunlardan bir tanesi, kırsal alanlarda yapılacak turizm yatırımlarını otelleri, yeme içme tesislerini, dinlenme tesislerini desteklemekteyiz. Her yörenin kendine has el sanatlarını 2 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ve yerel ürünlerini desteklemekteyiz. TKDK, kültür balıkçılığından arıcılığa kadar; tıbbi aromatik bitkilerden seracılığa ve süs bitkilerine kadar tarımın bütün alanlarına destek vermekteyiz. Sizlere TKDK’nın verdiği desteklerin diğer destek mekanizmalarından farkından ve bizlerin burada kurduğumuz sistemin farkından biraz bahsetmek istiyorum. Değerli misafirler öncelikle TKDK bugüne kadar desteklediği projelerle 32.000 kayıtlı istihdam oluşturmuştur. Yani TKDK’nın desteklediği projeler ki, bunların büyük kısmı yeni tamamlandı, bu işletmeler tam kapasiteyle çalıştıklarında hedefimiz en az 80.000 istihdam yaratmaktır. İkinci olarak, biz bütün sistemimizi bir planlama ve programlama dahilinde yapıyoruz. Sizlerle iki günlük çalıştay süresince paylaşmak istediğimiz konu budur. TKDK tarafından gerçekleştirilen bütün işlemler IPARD Programı olarak adlandırdığımız ve detaylarını bugün ve yarın konuşacağımız bir program çerçevesinde yapılmaktadır. Sistem gereğince programa tam bir bağlılık söz konusu, programdan herhangi bir nedenle sapma veya değişiklik mümkün değildir. IPARD Programı Türkiye’nin öncelikleri, ihtiyaçları ve bu konudaki hedefleri doğrultusunda hazırlanmış bir programdır. TKDK faaliyetlerini programa tam bir uyum içinde yürütmektedir. Buradaki değerli temsilcilerin ve sayın başkanların da çok iyi bildikleri gibi, İslam ülkelerinin tarım ve kırsal kalkınma alanındaki en önemli sorunu programlama ve programa bağlı olarak uygulama yapmaktır. TKDK’nın bu anlamda çok ciddi bir yeteneği ve kapasitesi mevcut. Kurumda yaklaşık 1.800 personel mevcut ve bu personelin hepsinin iyi derecede program yazma ve uygulama kapasiteleri vardır. TKDK olarak bizler, sizlerin uygun görmesi ve uygun ortamların oluşması halinde bu konudaki deneyimlerimizi paylaşmak için hazırız. Uygun ortamlar ve koşullar oluştuğunda programlama konusunda sizlere deneyimlerimizi sunabiliriz. Bu konularda ülkelerinizin ihtiyaçlarını sizlerle birlikte belirleyebiliriz. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda bir program yazabiliriz ve bu programı çok iyi bir şekilde takip edebiliriz. Burada önemli olan ikinci konu da akreditasyondur. TKDK hem Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığı tarafından hem de Avrupa Birliği Komisyonu tarafından akredite edilmiş bir kurumdur. Yani TKDK’nın bütün süreçleri, bütün işlem adımları, projelerin tamamı kısacası sistemin bütünü akreditasyona tabiidir ve akreditasyon kriterlerine göre hareket edilmektedir. Akredite bir kurum olmamız nedeniyle, ülkenin her yerinde, bütün alanlarda aynı kriterleri uygulayabilmekteyiz. İkinci olarak da kişiye özel kriterleri bertaraf edebilmekte, izleme ve değerlendirme çok verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Bildiğiniz gibi proje döngüsü yönetiminin en önemli adımlarından birisi izleme ve değerlendirmedir. Fakat maalesef bizler sürekli sahadaki işlere konsantre olduğumuzdan izleme ve değerlendirmeyi ihmal etmekteyiz. Ama TKDK bu konudaki sorunları aşmış durumdadır. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 3 Bildiğiniz gibi sektörde çok ciddi fırsatlar mevcut, tarım 21. Yüzyılın sektörüdür ve dünyada tarıma yatırım yapan ülkeler, firmalar çok ciddi gelirler elde edecekler ve dünya ekonomisinde ön plana geçeceklerdir. Küçük bir örnek vermek gerekirse; kanatlı sektöründe TKDK’nın verdiği desteklerle yapılan yatırımlar sayesinde ülkenin belli bölgelerinde kümelenmeler oluştu. Kanatlı sektöründe büyük firmalar belirli bölgelerde kuluçkahaneler, yem fabrikaları kurmaktalar ve TKDK’nın destekleri ile yatırımcılar bu bölgelerde tavukçuluk işletmeleri kurmaktadırlar. TKDK bu kümes yatırımlarının hem inşaat giderlerini hem de makine ekipman alımlarını ve danışmanlık giderlerini desteklemektedir. Dolayısıyla tesisler TKDK desteğiyle kurulmakta, yatırımcımız daha sonra büyük firmalarla sözleşme imzalamakta bu sayede civciv, yem, ilaç ve veterinerlik hizmetleri gibi bütün giderlerini sözleşme imzaladığı firmadan temin etmektedir. Bundan dolayı yatırımcımız sadece üretime odaklanmakta ve 42 günlük yetiştirme sürecinin sonunda ise firmaya ürününü teslim etmektedir. Böylece yatırımcımız üretimden kar payı almaktadır. Şu anda böyle bir işletme için ülkemizdeki tavuk başına kar payı 1 TL civarındadır. TKDK’nın 50.000 kapasiteli işletmeleri desteklediği dikkate alınacak olursa yatırımcımız 50.000 TL kar payı almaktadır. Bu sistemde giderlerin de çok az olduğu düşünülecek olursa yatırımcımız fazla riske girmeden üretim yapabilmektedir. Bu sistem sayesinde Türkiye çok önemli beyaz et ihracatçılarından birisidir. Bu örneği vermemdeki amacım; çalıştay süresince konuşacağımız konuların burada kalmaması, sizlere faydalı olması ve kapasite oluşturmasıdır. Bu tip örnekleri çalıştayın ikinci günü yapacağımız işletme ziyaretleri sırasında sizler de göreceksiniz. TKDK olarak bizler, D-8 sekreteryası ile uzun süredir görüşmeler yapmaktayız. Sayın D-8 Genel Sekreterini kurumumuzda misafir ettik ve kendileriyle bir protokol imzaladık. Geçtiğimiz yıl Tarım Bakanları toplantısına birlikte katıldık. Bu çalıştay işte bu uzun soluklu çalışmaların bir sonucudur. Çalıştayın hedefi öncelikle bir başlangıç çalıştayı olmak. Sizlere neleri verebileceğimizi, hangi konularda sizlere destek olabileceğimizi paylaşmak istiyoruz. Bunun devamında sizlerin ihtiyaçları ve talepleri olması durumunda spesifik konularda organizasyonlar, eğitimler ve programlar yapabiliriz. Dolayısıyla bu çalıştay hem bir tanışma, hem kurumsal kapasite anlamında sizlere neler verebileceğimizi sizlerle tartışma anlamında önemli bir başlangıç toplantısı olacaktır. İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik Araştırmalar Merkezi SESRIC ile de bizim bir beş altı aylık bir çalışmamız var. Onlarla da bir protokolümüz var. Ülkeleriniz hem İslam İşbirliği Teşkilatı hem de D-8 üyesi ülkelerdir. Bu iki organizasyon da sizlere bu alanda destek olabilmek için kurumumuzla protokoller yapıyor. Çok yakın zamanda SESRIC ile de bir çalışma yapmayı planlamaktayız. Burada sizlerle paylaşmak istediğimiz sistem Avrupa’da iyi kurgulanmış, yani tarım ve kırsal kalkınma alanında Avrupa Birliği ülkeleri güzel bir sistem kurmuş durumdalar. Avrupa birliği üyesi 28 ülkenin ödeme ajanslarının başkanları her 4 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ yıl bir araya gelmekte ve yıllık olarak yapılanlar, yapılamayanlar analiz ediliyor. Bir ülkenin eksik kaldığı konular diğer bir ülke tarafından tamamlanmakta ve böylece kapasite oluşmaktadır. TKDK da bu sistemin bir parçası olarak Türkiye’de Avrupa Komisyonunun yetkilerini kullanan tek kuruluşuz. Dolayısıyla TKDK bu sisteme entegre edilmiş bir şekilde çalışmaktadır. Bizler işte böyle bir sistemin kurulmasındaki tecrübelerimizi İslam ülkeleri ile paylaşmak ve onlara destek sağlamak istiyoruz. Çalıştayın birinci gününde uzmanlarımız tarafından teknik bilgiler içeren sunumlar yapılacaktır. İkinci gün ise işletme ziyaretleri yapılacaktır. Bu çerçevede TKDK tarafından % 50-65 oranında hibe desteği sağlanan Ankara’daki üç farklı tesis ziyaret edilecektir. Bu tesisler TKDK destekleriyle kurulmuş ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadırlar. Sizlere katılımlarınız için teşekkür ediyorum. Ayrıca sayın Genel Sekretere ve Sayın Başkan bizimle oldukları için teşekkürlerimi sunuyorum. Çalıştayın hepimiz için faydalı olmasını diliyorum. 1.2. Seyed Ali Mohammed Mousavi (D-8 Genel Sekreteri) Bismilllahirrahmanirrahim Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Başkanı Sayın Ali Recep NAZLI, İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi (SESRIC) Genel Direktörü Büyükelçi Sayın Musa KULAKLIKAYA, Sayın Temsilciler, Bayanlar ve Baylar, esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü. Bu çok önemli Kırsal Kalkınma Politikaları Bilgi Alışverişi Çalıştayında bulunmak benim için gurur verici. Bu toplantı koordineli ve uyumlu bir şekilde D-8 üyesi ülkelerinin kırsal kalkınma entegrasyonu ve sonrasında gıda güvenliği ve yaşam KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 5 standartlarına katkıda eşsiz bir platform oluşturmaktadır. Bu çalıştaya D8 organizasyonu adına hepinize hoşgeldiniz diyorum. Öncelikle Türkiye Cumhuriyeti hükümetine ve özellikle Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna, başkent Ankara`da bu harika mekanda heyetimize sağlanan bu iyi hazırlanmış çalıştay için kalbi şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca, tüm temsilcilere ve özveri ve desteklerinden ötürü bu çalıştayın yapılmasını mümkün kılan SESRIC`e şükranlarımı ifade etmek istiyorum. Saygıdeğer temsilciler, benden daha iyi biliyorsunuz ki, tarım ve kırsal kalkınma dünyada ve özellikle D8 ülkeleri dahil tüm gelişmekte olan ülkelerde merkezi ve stratejik bir rol oynamaktadır. Nitekim, tarım ve kırsal kalkınma, gıda güvenliğinin geliştirilmesi, yoksulluğun ortadan kaldırılması, yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve ekonomik büyümenin temel anahtarıdır. Saygıdeğer temsilciler, bayanlar ve baylar, D-8 `ülkeleri Kırsal Kalkınmasının artırılmasındaki ortak çabaların bir parçası olarak, TKDK Başkanı Sayın Ali Recep NAZLI`nın da belirttiği gibi, TKDK ile D8 arasında 18 Mart 2015 tarihinde bir protokol imzalanmıştır. Bu protokolün amacı, bilgi ve deneyimlerin aktarılması yoluyla, bölgesel bilgi tabanını geliştirmek, kırsal kalkınma alanında ortak çabaları teşvik etmek ve kırsal kalkınma işbirliği için genel çerçeveyi sağlamaktır. Bu bağlamda, TKDK`ya, bu yakın işbirliği için minnetlerimi sunuyorum. Bu protokol, üye ülkelerin kırsal kalkınmadaki ortak çıkarları konularında teşvik etmek ve işbirliğini kolaylaştırmak için genel bir çerçeve sunmaktadır. D8 Ülkeleri kırsal alanların değişimi, üretim sektörü ile ilgili konularda gerekli tedbirleri almalıdır. Bu amacı teşvik için, kırsalda yaşayan insanlara, kendi ekonomik, sosyal ve çevresel rollerini tam olarak yerine getirmeleri konularında yeni gelişim modellerini uygulamalarına izin verilmelidir. Bunun yanısıra, D8 ülkelerini, TKDK ile gelecekteki işbirliği için bu protokolden fayda sağlamaları konusunda cesaretlendirmek isterim. D8 ülkeleri yakın zaman içinde kapasite oluşturma, teknik destek ve proje uygulamaları konularında işbirliği yapabilirler. Bu çalıştayın çıktılarını dikkate alarak, D8 ülkeleri arasındaki kırsal kalkınma konusunda stratejik amaçlara ve işbirliğimiz konusundaki eylem planına ihtiyaç vardır. Bunu başarmak için, umuyorum ki bu çalıştay, D-8 kırsal kalkınma işbirliği için kapsamlı yaklaşımlarla kapasite geliştirme, bilgi ve bilginin unsurlarını birleştiren politika ve programları ortaya koyacaktır. Bunun için ortak yaklaşımların her aşamada dahil olması ve özel ve kamu paydaşlarının da katılımının sağlanması gerekir. Son olarak, bir kez daha D8 üye ülke temsilcilerini bu önemli toplantıya katılımlarını sağladığı için Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu`na derin şükran ve minnetlerimi sunuyor, ve bu tür girişimlerin diğer üye ülkeler tarafından da devam ettirilmesini temenni ediyorum. Çalıştayın başarılı olmasını diliyor ve beni dinlediğiniz için teşekkür ediyorum. Esselamü aleyküm ve rahmetullah ve berekatühü. 6 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 1.3. Musa KULAKLIKAYA (SESRIC Başkanı) Ekselansları D-8 Genel Sekreteri M. Sayed Ali Muhammed Mousavi, TKDK Başkanı Sayın Ali Recep Nazlı, TKDK’nın, İslam İşbirliği Teşkilatının ve D-8 üyesi ülkelerin Ankara’daki Büyükelçiliklerinin saygıdeğer temsilcileri, Sayın bayanlar ve baylar, esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü Sizlere hoş geldiniz diyorum ve davetimizi kabul ederek, bu önemli çalıştaya katılmak üzere değerli zamanınızdan iki gün ayırdığınız için teşekkür ediyorum. Ayrıca bu eşsiz çalışmanın organizasyonundaki işbirlikleri için D-8 Genel Sekreterliğine ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna teşekkürlerimizi ve takdirlerimizi sunuyorum. İslam İşbirliği Teşkilatının beş üye ülkesinden ve Türkiye’den temsilcilerin katılımlarıyla, üye ülkelerimizin önemli konularından birisi üzerinde tecrübelerini, uygulamalarını ve bilgilerini paylaşmak üzere bugün bir araya geldiklerini görmekten çok mutlu oldum. İslam İşbirliği Teşkilatının ve D-8 Organizasyonun sekiz üye ülkesi arasında beş üye ülkenin toplam nüfuslarının; Bangladeş’te % 67, Mısır’da % 57, Endonezya’da % 57, Nijerya’da % 54 ve Pakistan’da % 62 olmak üzere yarısından fazlası kırsal alanlarda yaşamaktadır. Diğer üç üye ülkede ise; İran’da % 27, Malezya’da % 26 ve Türkiye’de % 28 olmak üzere kırsal alanlarda yaşayan nüfusun yüzdesi de oldukça yüksektir. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 7 İslam İşbirliği Teşkilatı üye ülkelerinin nüfuslarının % 51,8’inin kırsal alanlarda yaşaması ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin çayır-mera alanları dahil olmak üzere dünya tarım alanlarının % 29’una sahip olmaları nedeniyle, tarımsal faaliyetleri üye ülkelerin ekonomilerinde önemli bir rol oynamaktadır. Güncel istatistikler göstermektedir ki; İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinde toplam nüfusun % 14,5’ini oluşturan 240 milyon insan ekonomik olarak tarım sektörüne faaliyet göstermektedirler. İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi 17 ülkede ise ekonomik olarak tarımdaki aktif nüfusun payının % 20’den fazla olması tarımsal faaliyetlerin önemini göstermektedir. Tarım sektöründeki gelişmelerin yanında fakirliğin azaltılması kırsal kalkınma için bir diğer anahtar faktördür. Üye ülkelerin kırsal alanlarında yaşayan nüfusun önemli bir kısmı fakirlik sınırının altında bulunduğu için, fakirliğin azaltılması sürdürülebilir bir kırsal kalkınmaya ulaşmak için üye ülkelerin en önemli önceliklerinden birisidir. Bu nedenle, tarım ve fakirliğin azaltılması COMCEC (İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi) stratejisinde işbirliği alanlarından birisi olarak belirlenmiştir. Sürdürülebilir kırsal kalkınmayı sağlamak amacıyla, İslam İşbirliği Teşkilatı Tarımsal Kapasite Geliştirme Programının ve Fakirliğin Azaltılması Programının SESRIC tarafından başlatıldığını sizlere bildirmekten mutluluk duyuyorum. Değerli Katılımcılar; Sayın bayanlar ve baylar; Kırsal kalkınma terimi, üye ülkeler arasında kalkınma paradigmasındaki güncel konulardan birisidir. Kırsal alanların kalkınmasının sağlanması için bu alanlardaki nüfusa istihdam olanakları açılmalıdır ve bu insanlar evlerine yakın bölgelerde iş bulabilmelidirler. Teknik ve sosyal altyapıya yönelik ulusal kalkınma projelerinin merkezileşmesi, fabrikaların, endüstrilerin, üniversitelerin ve diğer üretim şirketlerinin özellikle kırsal alanlarda kurulması bu bölgelerde tarım dışı iş olanaklarını artırabilir. Şehirler ile kırsal alanlar arasındaki bağlantıların, alt yapının, gelişmiş bilgi teknolojilerinin, kamu hizmetlerinin kalitesinin, sağlık hizmetlerinin kalitesinin ve eğitim olanaklarının geliştirilmesi gereklidir. Altyapı geliştirme projeleri esas alınarak, üye ülkelerin kırsal alanlarında çevre, atık toplama ve yönetimi, enerji temini ve kaliteli içme suyu gibi konulara yatırım yapılmalıdır. Kırsal alanlarda okuryazarlık oranının yükseltilmesi için genç kuşaklara eşit eğitim olanaklarının sağlanması amacıyla gerekli politikalar uygulanmalıdır. Kalkınma göstergeleri bağlamında; İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkeler kırsal kalkınma açısından hala diğer gelişmiş ülkeler grubunun aşağısındadırlar. Kırsal kalkınma stratejilerine yeterince odaklanılmasındaki ve uygun politikaların geliştirilmesindeki eksiklikler nedeniyle kırsal alanlar hala kentlerin gerisinde bulunmaktadır. Umarım kırsal kalkınma politikalarına ilişkin bilgi değişimi ile 8 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ilgili bu çalıştay, üye ülkelerin kırsal alanlarındaki güçlü yönlerin ve fırsatların tanınmasına ve bunlardan faydalanılmasına katkı sağlayacaktır. Değerli Katılımcılar; Sayın bayanlar ve baylar SESRIC, üye ülkelerin kırsal kalkınma eğitim merkezleri ile yakın işbirliği içerisinde düzenlenen kapasite oluşturma ve eğitim programları, çalışma ziyaretleri ve çalıştaylar yoluyla kırsal kalkınma alanında ortak çalışmaların başlatılmasını desteklemektedir. Bu çalıştayın çıktılarının uygulanması açısından D-8, TKDK ve SESRIC işbirliği ile bireysel bir kapasite oluşturma programının başlatılması önerisi de ortaya çıkabilir. Bu çalıştay süresince gerçekleştireceğiniz görüşmelerin ve sunacağınız önerilerin çalışmalarımızın geliştirilmesi ve amaçlarımızın daha iyi belirlenmesi açısından bizlere çok katkısı olacaktır. Sizlere verimli ve başarılı bir çalıştay ve görüşme diliyor, gösterdiğiniz nazik ilgi için teşekkür ediyorum. Esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 9 ÇALIŞTAY BİRİNCİ GÜNÜ 2. TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI TKDK Uzmanı Hakan Efendi ÖZAT Sayın Başkanım, Sayın D-8 Genel Sekreteri Sayın SESRIC Başkanı, İslam ülkelerinin değerli temsilcileri, Çalıştayın ilk oturumunda sizlerle Türk tarımı, Türk tarımının bugün bulunduğu nokta, Türk tarım sektöründe son yıllardaki gelişmeler, Türkiye’nin genel kırsal kalkınma politikası ve bu çalıştayı organize eden Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun bir Avrupa Birliği Kurumu olması nedeniyle, Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikalarını tartışacağız. Türkiye, insanlık tarihinde tarımsal üretimin ilk defa gerçekleştirildiği topraklara sahip bir ülkedir. Türkiye, geniş tarım alanları, büyük nüfusu ve yüksek üretim potansiyeliyle tarımsal açıdan bölgenin en önemli ülkelerinden birisidir. Türkiye’nin toplam yüzölçümü 78 milyon hektar olup, bu alanın 24 milyon hektarı tarımsal üretimde, 14 milyon hektarı çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. Ormanların kapladığı alan ise 21 milyon hektardır. Türkiye’de 3 milyon tarım işletmesi mevcut olup, ortalama işletme genişliği ise 6 hektardır. Türkiye, geniş tarım alanlarını ve uygun iklim koşullarını iyi bir şekilde değerlendirmiş, tarımsal üretim değeri geçtiğimiz on yılda % 157 artarak 61 Milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye, Dünya’nın yedinci; Avrupa’nın ise en büyük tarımsal ekonomisi olmuştur. Gayrisafi yurtiçi hasıla içerisinde tarım sektörünün payı ise % 7,4’tür. Türkiye, 18 milyar dolar tarımsal ihracatı ve yine 18 milyar dolar tarımsal ithalatı ile 36 milyar dolarlık tarımsal ticaret hacmine sahip olup, tarımsal ticaret hacmini son yılda % 370 artırmıştır. Türkiye, tarım sektöründeki tarımsal üretim ve ticaret hacmiyle 77 milyon vatandaşının ve yıllık yaklaşık 40 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılamakta; ayrıca dünyanın 192 ülkesine 18 milyar dolar tutarında 1.681 farklı ürün ihraç etmektedir. Bitkisel üretim açısından, Türkiye 33 milyon ton tahıl, 3,5 milyon ton yağlı tohumlu bitkiler, 18 milyon ton meyve ve 28 milyon ton sebze üretmektedir. Bu üretim değerleriyle Türkiye, yaklaşık 30 bitkisel ürünün üretiminde dünya sıralamasında ilk beşte yer almaktadır. Ama fındık, kiraz, incir, kayısı gibi bazı ürünlerde ise Türkiye dünyanın en fazla üretim yapan ülkesi konumundadır. Türkiye’nin üretimdeki potansiyeli aynı şekilde ihracatına da yansımaktadır. 10 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Özellikle fındık, kayısı, üzüm, incir gibi ürünlerde Türkiye dünyanın en büyük ihracatçısı iken, 21 bitkisel üründe ise dünyada en fazla ihracat yapan ilk beş ülke arasında yer almaktadır. Hayvansal üretim açısından Türkiye, 18 milyon ton süt, 1 milyon ton kırmızı et ve 2 milyon ton beyaz et üretimi ile hem kendi nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamakta hem de ihracat gerçekleştirmektedir. Türkiye, inek sütü üretimi açısından dünyada dokuzuncu, koyun sütü üretiminde ikinci, sığır eti üretiminde on yedinci, beyaz et üretiminde dokuzuncu, bal üretiminde ise ikinci sıradadır. Türkiye’nin gerek üretimde ve gerekse ihracattaki potansiyelinin altında yatan farklı nedenler mevcuttur. Geniş tarımsal araziler, uygun iklim koşulları, yüksek mekanizasyon düzeyi yukarıda bahsedilen üretim ve ihracat başarısını sağlamaktadır. Ayrıca Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle ihracat açısından önemli avantajlara sahiptir. Dünya haritasında Türkiye’nin çevresinde dört saatlik uçuş mesafesinde bir daire çizildiğinde görülecektir ki; bu bölgede dünya Gayri Safi Hasılasının 1/4’ü üretilmekte ve nüfusunun 1/3’ü yaşamaktadır. Türkiye, Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren geçen 90 yıllık süreçte, kırsal alanlarını geliştirmek amacıyla sürekli olarak politikalar geliştirmiş, plan ve programlar hazırlamış ve projeler uygulamıştır. Kırsal kalkınma politikalarının oluşturulmasında, öncelikle bu politikaların hedef kitlesinde yer alacak kırsal alanların tanımı ve sınırlaması önem taşımaktadır. Kırsal alanların belirlenmesi ve sınırlandırılması amacıyla geliştirilmiş birçok sınıflama ve tanılama yöntemi bulunmaktadır. Türkiye’de ise bu amaçla yerleşim yerlerinin nüfusları esas alınmakta ve nüfusu 20.000’den az olan yerleşim yerleri kırsal alan olarak kabul edilmektedir. Bu sınıflama yöntemine göre Türkiye nüfusunun yaklaşık % 28’i kırsal alanlarda yaşamaktadır. Kırsal kalkınma politikaları açısından önem taşıyan bir diğer nokta da, altyapı durumudur. Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’deki belediye düzeyindeki yerleşimlerin %99’u içme suyu şebekesine bağlı durumdadır. Yaklaşık 320.000 km olan toplam köy yollarının 140.000 kilometresi yani yarısı standartlara uygun şekilde asfaltlanmış veya stabilize hale getirilmiş durumdadır. Son yıllarda kırsal kalkınmanın göstergelerinden birisi de internete erişimdir. Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısı kendi yerleşim yerlerinde internet erişimine sahip durumdadır. Kırsal kalkınma Türkiye’de önemli bir politika alanıdır. Bilindiği gibi kırsal kalkınma, tarım sektörü ile yakından bağlantılı olmakla birlikte kırsal alanların ihtiyaçlarının karşılanması ve yaşam standartlarının geliştirilmesi bu sektörün dışında da birçok faaliyeti içermektedir. Bu çerçevede de Türkiye’de kırsal kalkınmanın temel politika dokümanlarının en önemli beş yıllık kalkınma planlarıdır. Türkiye 1963 yılından beri planlı kalkınma politikası uygulamaktadır. Beş yıllık periyodlarla hazırlanan kalkınma planlarında ülkenin gelecek beş KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 11 yıllık dönemde kalkınma ile ilgili amaçları, stratejik hedefleri ve yapılacak faaliyetleri belirlenmektedir. Beş yıllık kalkınma planları Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girmektedir ve bu yönüyle de kanun niteliğinde belgelerdir. Kalkınma planlarının içerisinde ülkenin kalkınması ile ilgili bütün unsurlar yer aldığı gibi doğal olarak tarım ve kırsal kalkınmaya ilişkin hedefler ve gerçekleştirilecek faaliyetler de yer almaktadır. Yukarıda da ifade edildiği gibi, beş yıllık kalkınma planları ülkenin kalkınması ile ilgili genel çerçeveyi belirlemektedir. Bu plandan yararlanılarak her yıl gerçekleştirilecek faaliyetleri içeren yıllık programlar hazırlanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’deki kırsal kalkınma politikaları ile ilgili ana doküman beş yıllık kalkınma planlarıdır. Bunun altında yer alan doküman ise Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisidir. Bu doküman kırsal kalkınmanın bütün paydaşlarının işbirliği ile hazırlanmakta ve kırsal kalkınma için genel çerçeveyi ve stratejik öncelikleri belirlemektedir. Türkiye’de şu anda 2014-2020 dönemi Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi uygulanmaktadır. Kırsal kalkınma açısından bir diğer önemli doküman ise Ulusal Kırsal Kalkınma Planıdır. Bu plan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kırsal kalkınmanın diğer aktörleri ile işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Planda, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisinde belirlenen hedeflere ulaşmak amacıyla gerçekleştirilecek faaliyetler ve bu faaliyetlerden sorumlu kuruluşlar tanımlanmaktadır. Yukarıda ifade edilen üç doküman Türkiye’de kırsal kalkınma faaliyetlerinin çerçevesini belirleyen dokümanlardır. Bu dokümanlarda istifade edilerek kırsal kalkınma programları hazırlanmaktadır. Kırsal kalkınma programları farklı sektörlere yönelik ve çok bileşenli programlardır. Örneğin kırsal alanda altyapının geliştirilmesi amacıyla şu anda üç program uygulanmaktadır. Bunlarda birisi köylerin altyapısını geliştirmek için uygulanan program, diğeri beldelerin altyapılarını geliştirmek için uygulanan program ve sonuncusu ise kırsal alanlarda sosyal altyapının geliştirilmesi amacıyla uygulanan programdır. Altyapıya yönelik programların yanında bir diğer program grubu ise bölgesel kalkınma programlarıdır. Türkiye geniş topraklara sahip olması ve bölgelerinin farklı özellikler göstermesi nedeniyle bölgelerin ihtiyaçlarına göre oluşturulmuş kalkınma programları uygulanmaktadır. Türkiye’de halihazırda uygulanmakta olan bölgesel kalkınma programları Güneydoğu Anadolu Bölgesi Kalkınma Programı (GAP), Doğu Anadolu Bölgesi Kalkınma Programı (DAP), Doğu Karadeniz Kalkınma Programı (DOKAP), Yeşilırmak Havzası Kalkınma Programı (YHDP) ve Konya Ovası Kalkınma Programı (KOP). Türkiye’de ayrıca kırsal kalkınmaya ilişkin destekleme programları da uygulanmaktadır. Bunlardan birisi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2005 yılından beri uygulanan ve kırsal alanlardaki ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesi amacını taşıyan Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programıdır (KKYDP). Bu program bütün illerde uygulanmakta ve iki ana başlık 12 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ altında yürütülmektedir. Program kapsamında kırsal alanlarda tarımla ilgili sanayi tesislerinin kurulması, modern sulama altyapısının geliştirilmesi ve çiftçilerin tarımsal üretim için ihtiyaç duydukları makine ekipmanlar desteklenmektedir. Program çerçevesinde bugüne kadar, bir milyar TL hibe desteği sağlanarak 5.450 tarımsal işletme kurulmuş ve 46 bin kişiye istihdam sağlanmıştır. Türkiye’de uygulanmakta olan bir diğer kırsal kalkınma destek programı ise IPARD Programıdır. Bu programın temel amacı, Türkiye’nin Avrupa Birliğine adaylık sürecinde tarım sektörünün Avrupa birliği standartlarına ulaştırılmasına katkı sağlamaktır. IPARD Programı kapsamında 874 Milyon Avro Avrupa Birliği katkısı ve 286 Milyon Avro Türkiye Cumhuriyeti katkısı olmak üzere toplam 1 Milyar 160 Milyon Avro tutarındaki kaynak kırsal alanların desteklenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Program çerçevesinde süt ve et üreten işletmeler, tarımsal ürünleri işleyen tesisler ve kırsal alanlarda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesine yönelik projeler desteklenmektedir. Türkiye’nin Avrupa Birliği aday ülkesi olması nedeniyle, Avrupa Birliğinin tarım ve kırsal kalkınma politikalarının takibi Türkiye açısından önem taşımaktadır. Üyelik gerçekleştiğinde kırsal kalkınma faaliyetleri Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirilecektir. Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikaları Ortak Tarım Politikasının ana bileşenlerinden birisidir. Bu nedenle öncelikle Ortak Tarım Politikasının geçmişten günümüze geçirdiği değişim ve gelişmeleri kısaca ifade etmek gerekir. Ortak Tarım Politikası, Avrupa Birliğinin en eski politikasıdır ve 1962 yılından beri uygulanmaktadır. Ortak Tarım Politikasının ilk yıllardaki amacı, ikinci dünya savaşı sonrasında yaşanan gıda yetersizliği sorununa çözüm bulmak iken, sonraki yıllarda gıda maddelerindeki fazla üretimin sınırlanması ve Avrupa tarımının rekabet gücünün artırılması olmuştur. Kırsal kalkınma ise 2000’li yıllardan itibaren Ortak Tarım Politikasına dahil edilmiş ve bu dönemden sonra Ortak Tarım Politikası iki sütunlu bir yapıya kavuşmuştur. Politikanın birinci sütununda tarım sektörüne yapılan direkt ödemeler, piyasa düzenlemeleri ve ihracat desteklemeleri yer alırken; politikanın ikinci sütununu kırsal kalkınma alanındaki politikalar oluşturmaktadır. Avrupa Birliği yüzölçümünün % 92’si kırsal alan olarak tanımlanmakta, istihdamın % 53’ü kırsal alanlarda sağlanmakta ve katma değerin % 45’i yine bu bölgelerde yaratılmaktadır. Bu nedenle de kırsal kalkınma ile ilgili politikaların Ortak Tarım Politikasından ağırlığı sürekli artmaktadır. Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikası, dört eksenli bir politikadır. Birinci eksende kırsal alanlarda insan kaynaklarının, fiziksel kapasitenin ve tarımsal üretimin kalitesinin artırılması yoluyla rekabet gücünün yükseltilmesine yönelik politikalar yer almaktadır. İkinci sütunda tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımı, çevrenin korunması ve iklim değişikliği ile ilgili konular; üçüncü eksende kırsal alanlarda yaşam kalitesinin yükseltilmesi, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi gibi konular bulunmaktadır. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 13 Avrupa Birliği, 28 ülkenin bir araya gelmesiyle oluşmuş bir topluluktur. Birliğin bütçesi de üye ülkelerin belirlenmiş kurallara göre yaptıkları katkılardan oluşan ve ortaklaşa kullanılan bir bütçedir. Bütçe büyüklüğü yıllık yaklaşık 150 Milyar Avro olup, önemli bir kısmı üye ülkelerin gayri safi milli gelirlerinden yapılan kesintilerden oluşmaktadır. Bütçenin bir diğer önemli gelir kaynağı ise üye ülkelerin topladıkları katma değer vergilerinden Birlik bütçesine aktardıkları paralardır. Avrupa Birliği bütçesinin yıllık olarak yaklaşık % 40’ı yani 60 Milyar Avrosu, Ortak Tarım Politikası ve kırsal kalkınma politikalarının finansmanında kullanılmaktadır. Tarım bütçesinin ise 14 milyar Avrosu yani % 24’ü kırsal kalkınma desteklemeleri için kullanılmaktadır. Kırsal kalkınma konusu Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikalarının kapsamına 2000’li yıllarda dahil edilmesine rağmen bütçeden bu amaçla ayrılan kaynak sürekli artmıştır. Ancak şunu da ifade etmek gerekir ki; Avrupa Birliği içerisinde her ülke kırsal kalkınma bütçesinden eşit miktarda pay almamaktadır. Almanya, İtalya, Fransa ve Polonya kırsal kalkınma bütçesinden en fazla payı alan ülkelerdir. Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasında ciddi reformlar yaparak 2014-2020 yıllarında uygulayacağı politikaları belirlemiştir. Yeni politikanın temelinde tarım sektörünün rekabet gücünün artırılması, doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi ve kırsal alanlarda istihdam yaratılarak bölgesel dengesizliklerin giderilmesi gibi konular bulunmaktadır. Türkiye’de Avrupa Birliğinin aday ülkesi olması nedeniyle, Birliğin tarım ve kırsal kalkınma politikalarını yakından takip etmekte, uyum sağlayabilmek için gerekli yapısal ve yasal değişiklikleri gerçekleştirmektedir. IPARD Programı ve bu programı uygulayan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu da bu çalışmaların merkezinde yer almakta ve önemli bir işlev üstlenmektedir. SORU VE CEVAP VE KATKILAR Ali Recep Nazlı (TKDK Başkanı) Kırsal kalkınma politikaları açısından önemli bir konu kırsal alan tanımıdır. Çünkü bir politika oluşturuluyorsa, bu politikanın uygulanacağı alanın ve hedef kitlesinin çok iyi tespit edilmesi gereklidir. Günümüzde kırsal alanları tanımlayan birçok ifade var. Örneğin OECD belirli bir alanda yaşayan nüfus yoğunluğunu esas alarak kırsal alanları tanımlamaktadır. Birleşmiş Milletler ise daha farklı kriterleri kullanarak bir sınıflama yapmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti açısından ise yerleşim yerlerinin nüfus büyüklükleri esas alınarak bir sınıflama yapılmaktadır. Dolayısıyla kırsal kalkınma politikasının başlangıç noktası programın uygulanacağı alanın tanımlanmasından geçmektedir. 14 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Dikkat çekmek istediğim bir diğer nokta da doğrudan destekler ile kırsal kalkınma desteklerinin etkileri arasındaki farktır. Türkiye’de Tarım Bakanlığımız 2015 yılında 10 milyar TL destekleme ödemesi yapacak. TKDK ise 1 Milyar TL kırsal kalkınma desteği kullandıracak. Kırsal kalkınma kapsamında verilen destekler, diğer tarımsal desteklerin çok üstünde bir etkiye sahiptir ve gelişmeye daha fazla katkı sağlıyor. Kırsal kalkınma destekleri ekonomik canlılık sağlarken aynı zamanda istihdam yaratmakta ve sosyal açıdan kırsalda yaşayan insanlarda yatırım isteği oluşturmaktadır. Bütün dünya ülkelerinin temel amacı kırsaldan kente göçü azaltmak ve insanların bu alanlarda yaşamaları ortam oluşturmaktır. Doğrudan desteklerle bunun sağlanması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle de kırsal kalkınma amacıyla kullandırılan, projeye ve yatırıma verilen destekler doğrudan desteklerden çok daha etkin olmaktadır. Tarım ve kırsal kalkınma destekleri açısından bir diğer önemli nokta da devamlılıktır. Avrupa Birliğinde olduğu gibi Türkiye’de de politikaların devamlılığına önem verilmektedir. Daha önce de ifade edildiği gibi Türkiye bugün 10. Beş Yıllık Kalkınma Planını uygulamaktadır. Her bir kalkınma planı bir önceki dönemdeki planın izleme ve değerlendirme sonuçlarına göre yapılandırılmaktadır. Mofizul Islam (Bangladeş) Bu güzel sunum için teşekkür ediyorum. Sunulan bilgiler ve Türkiye’nin tarım sektöründeki başarıları beni gerçekten çok etkiledi. Bilmek istediğim; Türkiye Avrupa Birliğinin bir parçası olmamasına Türkiye neden Avrupa Birliğinin tarım sektörüne yönelik destekleri ile ilgileniyor. Bir başka ifadeyle Avrupa Birliği desteğinin Türkiye tarımına etkisi nedir. Hakan ÖZAT (TKDK) Daha önce de ifade edildiği gibi, Türkiye Avrupa Birliğinin aday ülkesidir ve bu çerçevede de Avrupa Birliğinden aday ülkeler için ayrılan kaynaklardan yararlanmaktadır. Aslında bu destekler sadece tarım sektörüne değil, ekonominin diğer sektörlere de veriliyor. Türkiye aday ülke statüsü nedeniyle Avrupa Birliğinden yedi yıllık dönem için bir milyar Avro destek almaktadır. Ama bu rakam Türkiye gibi geniş ve büyük bir ülke için çok fazla bir miktar değil. Ama adaylık sürecinin kazandırdığı en önemli kazanım Avrupa Birliği sisteminin ve modelinin Türkiye’de uygulama şansının bulunmasıdır. Yani açılışta sayın Başkanın da ifade ettiği gibi; sağlam, ülkenin gerçeklerine uygun ve Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir kırsal kalkınma programı, devamında Avrupa Komisyonunun denetimi altında gerçekleştirilen uygulama, Avrupa Birliği standartlarında bir kurumun kurulmuş olması Avrupa Birliğinin adaylık sürecinde Türkiye’ye verdiği desteğin sağladığı en önemli katkılardır. Desteğin parasal boyutundan çok kurumsal yapının güçlendirilmesi ve böyle bir kurumun KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 15 oluşturulması adaylık sürecinin kazanımlarıdır. İşte bu nedenle de çalıştaya önem verilmektedir. Türkiye’nin Avrupa Birliği adaylık sürecinde kırsal kalkınma alanında edindiği deneyimlerin bundan sonraki çalıştaylarda İslam ülkeleri ile paylaşmak ve aktarmak bu çalışmaların en önemli amacıdır. Dr. Zafar Iqbal Qadir (Pakistan) Öncelikle Türkiye Cumhuriyetinin kırsal ekonomilerin gelişmesi için gerçekleştirdiği bu çalışmaları takdirle karşılıyorum. Bir konuda sizlerin açıklamasını bilmek istiyorum; kırsal ekonomiler için vermiş olduğunuz destekle karşılaştırıldığında hayvancılık işletmelerinin geliştirilmesi için verilen destek ne kadardır? Türkiye’nin tarımsal ihracatının 18 Milyar Dolar olduğunu öğrendik, Türkiye’nin en önemli pazarının Avrupa ülkeleri olduğunu tahmin ediyorum. Zira Türkiye’nin Avrupa Birliği ile gümrük birliği anlaşması var. Ayrıca burada bir konuyu da gündeme getirmek isterim. Pakistan’da üretilen mangoyu bütün kriterleri yerine getirdiğimiz için Avrupa Birliği ülkelerine ihraç ediyoruz ama Türkiye pazarına giriş için bu konudaki görüşmeler devam ediyor. Ali Recep Nazlı (TKDK Başkanı) Mango konusunda gündeme getirdiğiniz konu, Bakanlığımızın başka birimlerini görev alanına girdiği için bilgimiz yok, ancak sizin için öğrenebiliriz. İfade edildiği gibi 18 Milyar Dolar tutarında tarımsal ihracatımız var. Bu ihracatın bir kısmı Avrupa ülkelerine ama çok büyük kısmı ise Rusya, Türk Cumhuriyetleri ve İslam ülkelerine yapılmaktadır. Gümrük Birliğinin Türkiye’ye bir takım getirileri var ama doğal olarak bir takım götürüleri de var. TKDK, 2011 yılından bugüne kadar 8.000 projeyi destekledi. Bunlardan 1.800 proje hayvancılık işletmelerine yatırımla ilgili projelerdir. Destek bütçesinin önemli bir kısmı hayvancılıkla ilgili desteklere ayrılıyor. Türkiye’de 42 Milyon küçükbaş, 15 Milyon büyükbaş hayvan mevcut. Bu nedenle de hayvancılık konusundaki destekler önemli bir kalem oluşturuyor. Ancak TKDK sadece üretimi değil aynı zamanda bu ürünlerin işlendiği tesisleri de desteklemektedir. Örneğin şu anda proje kabullerinin yapıldığı son dönemde bütçenin 81 Milyon Avrosunu süt hayvancılığı işletmelerinin desteklenmesi için; 40 Milyon Avrosu ise işleme tesislerinin desteklenmesi için ayrılmış durumdadır. TKDK, bugüne kadar desteklemiş olduğu projelerle ilgili bir etki değerlendirme çalışması gerçekleştirdi. Bu çalışmanın çok enteresan bulguları oldu. Örneğin daha önce hiç kırsal alanda yaşamamış olan insanların yatırım yaparak kentlerden kırsal alanlara göç ettiklerini gördük. Desteklediğimiz 8.000 projenin 4.100 tanesi 40 yaşın altındaki genç çiftçiler tarafından gerçekleştirilmiştir. Yatırımcılarımızın % 72’sinin üniversite mezunu olduğunu tespit ettik. Bütün bunlar gösteriyor ki; uygun ortam oluşturulduğunda insanlar kırsal alanlara yatırım yapmaktadırlar. Sizlerin de bildiği gibi, 21. Yüzyılın 16 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ sektörü tarım sektörüdür. Bu nedenle de hem devletler hem de özel firmalar tarım sektörüne yatırım yapmaktadırlar. TKDK’nın temel hedefi programın sayesinde köyden kente göçün yavaşlatılması, hatta tersine göçün sağlanmasıdır. Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri anlamında şu nokta çok önemlidir. Bu program kapsamında Avrupa Birliğinden sağlanan 874 Milyon Avroyu Türkiye çok rahat şekilde ulusal bütçesinden de temin edebilir. Daha önce de ifade ettiğim gibi Türkiye, sadece 2015 yılında 10 milyar TL tutarındaki desteklemeyi çiftçilerine ödeyen bir ülkedir. Ama bu programın önemi, Türkiye’ye bir sistem getirmesidir. Bildiğiniz gibi Avrupa Birliği standartları yazılı ve yüksek standartlar ve Türkiye tarım işletmelerini bu standartlara yükseltiyor. TKDK tarafından desteklenen işletmelere Avrupa Birliği standartlarında üretim yapıldığına dair belge verilmektedir ve bu belge sayesinde desteklediğimiz tesisler ihracat yapabilmektedir. Bu çerçevede de Avrupa Birliğinden sağladığımız kaynağın önemi burada ortaya çıkıyor. Program çerçevesinde hem programlamada hem de üretimde hayvan sağlığı, hayvan refahı, gıda güvenilirliği, insan sağlığı, çevre koruma gibi alanlara Avrupa standartlarına ulaşılıyor. Aynı zamanda ekonomik olarak sürdürülebilir işletmeler desteklenmektedir. Böylece bir kaç hayvanla üretim yapan işletmeler yerine; örneğin süt hayvancılığında en az on, besicilikte ise en az otuz hayvana sahip işletmelerin kurulması desteklenmektedir. Hakan ÖZAT (TKDK) Türkiye’nin tarımsal ticareti ile ilgili olarak; 18 Milyar dolar tarımsal ihracat ve 18 Milyar dolar tarımsal ithalat söz konusudur. Fakat bu rakamların arka planının biraz daha açılması gerekirse; Türkiye’nin tarım ürünleri ithalatının içerisinde işlenmek üzere dışarıdan alınan ürünler de dahildir. Örneğin Türkiye yılda 20 Milyon ton buğday üretmektedir ve bu üretim tüketimi karşılamaktadır. Ama aynı zamanda buğday ithal etmekte ve bunu un haline getirerek ihraç etmektedir. Bu nedenle de Türkiye şu anda dünyanın en büyük un ihracatçılarından birisidir. Bu konuda bir başka örnek ise Türkiye’nin pamuk ithalatıdır. Bilindiği gibi, Türkiye tekstil sektörü çok gelişmiştir. Ülke içindeki pamuk üretimi ihtiyacı karşılamadığı durumlarda ithalat yapılarak tekstil sektörüne hammadde sağlanmakta, bu sayede üretilen daha yüksek katma değerli ürünler ihraç edilebilmektedir. Bu çerçevede de tarımsal ürün ithalatının önemli bir kısmı işlenmek üzere ithal edilen hammaddelerden oluşmaktadır. Dr. Seyed Mohammed Moussavi (İran) Bilgiyle dolu böyle bir sunum ve tartışmalar için çok teşekkür ediyorum. Benim üç kısa sorum olacak. Eğer doğru anladıysa 14 Milyar Avro olan Avrupa Birliği kırsal kalkınma bütçesinin dağılımında bazı problemler söz konusu acaba Türkiye bu dağılıma yoğunlaşıyor mu? Eğer bana izin verirseniz üç sorumu da bir arada sormak isterim. İkinci sorum Türkiye’deki politikaların etkileri ile ilgili olacak. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 17 Türkiye’de çok başarılı kırsal kalkınma çalışmalarının olduğunu gördüm. Bölgeler arasında yaşam standartları açısından büyük farklılıklar var mı? Örneğin insani gelişme endeksinde, kişi başına gelirde artış söz konusu mudur? Son sorum da şu şekilde olacak; Türkiye’de fakirlik düzeyi yıllar itibariyle hangi noktadadır. Hakan ÖZAT (TKDK) Sunumda ifade edilen 14 milyar Avro tutarındaki bütçe, Avrupa Birliğinin sadece üye ülkeleri için kullandığı bütçedir. Türkiye henüz Avrupa Birliğinin üyesi değil bu nedenle belirttiğimiz bütçeden Türkiye’ye tahsis edilen bir miktar yoktur. Türkiye sadece aday ülke statüsü nedeniyle yedi yıllık süreç için Avrupa birliğinden yaklaşık bir milyar avro kırsal kalkınma amaçlı kaynak alıyor. Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan insani gelişmişlik endeksine göre Türkiye 187 ülke içinde 69. Sıradadır ve yüksek gelişmiş ülkeler grubunda yer almaktadır. Türkiye’de kişi başı milli gelir şu anda 12.000 dolar seviyesindedir. Mofizul Islam (Bangladeş) Anladığım kadarıyla, tarımsal gelişeme ile ilgili desteklemeleriniz bir şekilde Avrupa Birliğiyle bağlantılı. Türkiye Cumhuriyeti kendi bütçesinden tarım sektörünü geliştirmek için destekleme yapıyor mu? Ali Recep Nazlı (TKDK Başkanı) Daha önce de vurgulamıştım ama tekrar vurgulamakta fayda var sanırım. Türkiye’deki tarımsal destekler sadece Avrupa Birliği ile bağlantılı değil. Avrupa Birliğinden alınan bu bütçe, Türkiye’nin toplam tarımsal destekleri içerisinde çok küçük bir yer tutmaktadır. Avrupa Birliğinden alınan bu kaynağın amacı kurumsal yapının güçlendirilmesi ve standartlara ulaşımdır. Bu destekle kurulan işletmeler bölgelerindeki diğer işletmeler örnek oluyorlar. Türkiye, her yıl tarım sektörüne 10 Milyar TL destek vermektedir. Bu nedenle de Avrupa Birliğine herhangi bir şekilde bağımlılık söz konusu değildir. Hakan ÖZAT (TKDK) Türkiye Cumhuriyeti tarım sektörünü ulusal bütçesinden zaten desteklemektedir. Biraz önce Sayın Başkanın ifade ettiği gibi ulusal bütçemizden tarım ve kırsal kalkınma faaliyetleri için yıllık olarak yaklaşık beş milyar dolar destek verilmektedir. Bu kapsamda ulusal bütçeden çiftçilere gübre desteği, mazot desteği, prim ödemeleri, hayvancılık destekleri gibi birçok destekleme yapılmaktadır. Bunun dışında Avrupa Birliğine aday ülke olmamız nedeniyle kırsal kalkınma alanında aldığımız destek yedi yıllık süre için sadece 800 Milyon Avrodur. Bir başka ifadeyle, Türkiye Avrupa Birliğinden kırsal kalkınma amaçlı olarak yıllık sadece 18 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 100 Milyon Avro kadar bir kaynak almaktadır. Bu rakam Türkiye’nin tarımsal destek için ulusal bütçesinden ayırdığı beş milyar dolarla karşılaştırıldığında çok küçük bir tutardır. Avrupa Birliğinden alınan bu miktar ülkede örnek işletmeler kurulması amacıyla kullanılan bir kaynaktır. 3. TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİ TKDK Uzmanı Mehmet Serdar TURHAN Avrupa Birliği (AB) aday ve potansiyel aday ülkelere destek amacıyla 1085/2006 sayılı Konsey Tüzüğü çerçevesinde Katılım Öncesi Yardım Aracı’nı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) oluşturmuştur. Katılım öncesi yardım aracı (IPA), Avrupa Birliğinin AB`ye katılım sürecinde aday statüsünde olan Türkiye, Makedonya ve Hırvatistan`a ve potansiyel aday ülkelere mali yardım öngörmektedir. IPA`nın temel amacı katılım sürecinde olan bu ülkeleri, kurumsal kapasite, sınır işbirlikleri, ekonomik ve sosyal kalkınma ile kırsal kalkınma alanlarında güçlendirmek amacıyla tek bir çerçeve ile yardımda bulunmaktır. Katılım öncesi yardım aracı olan IPA, AB`ye aday ve potansiyel aday olan ülkelerin kendi iç dinamikleri ve ülkesel özelliklerini de dikkate alarak, stabil olmaları konusunda ve AB`ye tam üyelik yolunda altyapılarını desteklemektedir. IPA, tutarlı ve etkin bir yapılanma sağlamak amacıyla, ülkelerin ihtiyaçlarını ve önceliklerini de göz önünde bulundurarak 5 temel bileşenden oluşmuştur. Bunlar; 1. Kurumsal Yapılanma ve AB’ye adaylıktan tam üyeliğe geçişin desteklenmesi 2. Sınır Ötesi İşbirliği 3. Bölgesel Kalkınma 4. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve 5. Kırsal Kalkınma - (Instrument for Pre-Accession Assistance-Rural Development: IPARD); Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemektedir. (TKDK bu Bileşen`nin uygulamaları içinde yer almaktadır.) 3.1. IPARD’ın Temel Amaçları IPA’nın beşinci bileşeni olan IPARD`ın 2 temel amacı vardır. Bunlar; 1. AB Ortak Tarım Politikaları ile ilgili AB Mevzuatının uygulanmasına yardımcı olmak ve bu çerçevede çevre, hayvan sağlığı, bitki sağlığı ve gıda güvenliği gibi konularda AB standartlarının benimsenmesine destek olmak, 2. Tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına destek sağlamak. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 19 Bu amaçlar 3 temel eksen altında 9 farklı tedbirin uygulanması ile karşılanmaktadır: 1. Eksen: Pazar etkinliğinin güçlendirilmesi ve AB Standartlarının uygulanması 2. Eksen: Tarım-Çevre Tedbirinin uygulanması için gerekli eylem ve altyapının Hazırlıkları 3. Eksen: Kırsal Ekonominin Kalkındırılması AB’ye aday tüm Ülkeler 7 yıllık bir IPARD Kırsal Kalkınma Programı hazırlamalı ve Akreditasyon kriterlerini sağlamış bir kurumsal yapı (IPARD Ajansı) ile bu programı uygulamak zorundadırlar. Türkiye için IPA Kırsal Kalkınma Programı (IPARD Program) ülkenin kırsal kalkınma bağlamında katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. 3.2. IPARD Programı İçeriği Herbir aday ülke tarafından hazırlanacak olan Kırsal Kalkınma Programları aşağıdaki hususları kapsamalıdır: Farklılıkların, eksikliklerin ve kalkınma potansiyelinin ifade edildiği mevcut durumun sayısal tanımı, ikili veya çok taraflı yardım ile yürütülmüş olan önceki operasyonların ana sonuçları, kullanılan mali kaynaklar ve mevcut sonuçlara ilişkin değerlendirmeler; Kırsal alanların mevcut durum analizine ve bağımsız uzman incelemesi dahil ilgili sektörlerin derinlemesine analizine dayanarak, teklif edilen ulusal kırsal kalkınma stratejisinin tanımı ve mevcut eğitim stratejisinin tanımı sunulmalıdır. Ulusal kırsal kalkınma stratejisi, her öncelik ekseni için uygun izleme ve değerlendirme göstergelerini belirterek, sayısal olarak ifade edilmiş hedefleri de içermelidir. Genel stratejik yaklaşımın ve faydalanıcı ülkenin çok yıllı indikatif planlama dokümanında belirtilen sektörel stratejilerin, kırsal kalkınma bileşeni kapsamında, spesifik eylemlere nasıl dönüştüğüne dair açıklamalar yer almalıdır. Her bir kırsal kalkınma eylemine karşılık gelen ve her bir kırsal kalkınma eylemi için genel mali tablolar; Nihai faydalanıcıların tanımı, Uygulamaya ilişkin coğrafi kapsam, Faydalanıcılar için uygunluk kriterleri, Projelerin seçimi için sıralama kriterleri, 20 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ İzleme göstergeleri, Sayısal olarak ifade edilebilir hedef göstergeler; Programı gerçekleştirmekten sorumlu kurumların adları; İlgili kurum ve kuruluşların programa ilişkin değerlendirme sonuçları ve görüşleri Program ön değerlendirmesinin sonuç ve tavsiyeleri. 1. TKDK Kuruluş Amacı, Görev ve Sorumlulukları Kırsal kalkınmada temel amaç; kırsal alanların varlığının devam ettirilmesi, kır ile kent arasındaki farklılıkların azaltılması, doğal kaynak potansiyellerinden çevreye duyarlı bir biçimde yararlanmanın geliştirilmesi, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerin katılım ve katkılarının artırılması, kentli kesime göre ekonomik ve sosyal olanakları kısıtlı olan ve esas olarak gelirinin büyük kısmını tarımdan ve tarıma dayalı faaliyetlerden sağlayan kırsal toplumun yaşam standardının iyileştirilmesi için entegre sürdürülebilir bir kırsal yaşamın sağlanması gibi geniş bir yelpazeye sahiptir. 4 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen 5648 sayılı “Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ulusal kalkınma plan, program ve stratejilerinde öngörülen ilke ve hedefler çerçevesinde, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan kaynakları da kapsayacak şekilde, “Kırsal Kalkınma” programlarının uygulanmasına yönelik faaliyetleri gerçekleştirmek kurulmuş ve faaliyetlere başlamıştır. Kurum 25 Şubat 2008 tarihinde Avrupa Komisyon tarafından kabul edilen IPARD Programı’nı 29 Ağustos 2011 tarihinde alınan yetki devri (akreditasyon) ile birlikte uygulamaya başlanmıştır. Söz konusu programla; tarım sektöründe ve kırsal alanda faaliyet gösteren üreticilerimizin, özel sektörün ve potansiyel yatırımcıların Tarım ve Kırsal Kalkınma alanında desteklenmesi amacı ile uygulamaya konulmuş ve AB hibe fonları kırsal kesimde yaşayan halkımıza, çiftçilere, üretici birliklerine ve tarım sektöründe faaliyet gösteren firmalara projeler karşılığında ve sözleşmelerine uygun olarak kullandırmaya başlamıştır. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun görev ve sorumlulukları: (a) Proje Başvuru Çağrıları yapmak ve uygunluk şartlarını ve koşullarını ilan etmek; (b) Kırsal Kalkınma Programlarına ilişkin kriter ve mekanizmalar ile AB ve ulusal düzeydeki ilgili kurallara uygun olarak desteklenecek olan projeleri kontrol etmek ve seçmek; (c) Projelerin onaylanması için başvuruların başvuru ve uygunluk koşulları ile gerekli hallerde kamu alımlarına ilişkin hükümler de dahil Anlaşmalara uygunluğunun kontrollerini yapmak; KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 21 (d) Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ile nihai yararlanıcılar arasındaki sözleşme yükümlülükleri ile bu yükümlüklerinin yerine getirilmediği durumlarda uygulanacak müeyyidelere ilişkin bilgiler ve gerekli hallerde işe başlama izni verme konularını yazılı olarak ortaya koymak ; (e) Hibe programlarının uygulanmasını düzenlemek ve sözleşme akdetmek; (f) Nihai yararlanıcılara desteklenen projeler kapsamında tahakkuk ve ödemeleri yapmak, uluslararası normlara uygun muhasebe işlemlerini gerçekleştirmek; (g) Başvuru şartlarına uygunluğun belirlenmesi amacıyla proje kabulünden önce ve sonra yerinde denetimler gerçekleştirmek; (h) Beyan edilen harcamanın geçerli kurallar dahilinde yapıldığını, ürün veya hizmetlerin kabul kararına uygun olarak teslim edildiğini ve nihai yararlanıcının ödeme taleplerinin doğru olduğunu temin etmek için gerekli kontrolleri gerçekleştirmek. (Bu kontroller işlemlerin uygun idari, mali, teknik ve fiziksel yönlerini kapsar) (i) Ödemesi gerçekleştirilen ve uygulanmakta olan projeleri 5 yıl boyunca izlemek (j) Uygulanan tedbirlerdeki ilerlemenin göstergeler çerçevesinde raporlamak. 3.3. TKDK Organizasyon Yapısı A. TKDK-Merkez Organizasyon Yapısı 22 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ B. İL KOORDİNATÖRLÜKLERİ ORGANİZASYON YAPISI (42 İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ) UYGULAMA SÜREÇLERİ KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 23 3.4. IPARD Programının Amacı ve Hedefleri Avrupa Komisyonu tarafından 25 Şubat 2008 tarihinde onaylanan Kırsal Kalkınma (IPARD) Programının temel amacı; AB Ortak Tarım Politikası ile ilgili müktesebatın uygulanmasına ve aday ülkelerde tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir biçimde adaptasyonu için bazı önceliklere ulaşmaya ve sorunların çözümüne katkıda bulunmaktır. TKDK, Türkiye’nin AB`ye katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçlarını dikkate alarak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kapasite oluşturmayı hedeflemekte, işletmeleri AB standartlarına yükseltmeyi amaçlamaktadır. IPARD Programının Genel Amaçları: Tarım sektörünün sürdürülebilir modernizasyonuna katkı sağlanması, Gıda güvenliği, veterinerlik, bitki sağlığı, çevre ve diğer standartlara ilişkin AB standartlarına ulaşmasının teşvik edilmesi, Kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlanması, Yerel kırsal kalkınma stratejileri ve tarım-çevre tedbirlerinin uygulanması için hazırlık faaliyetlerinin yapılmasıdır. 3.4.1. IPARD Programının Hedef Alanları Türkiye’deki kırsal alanlar (OECD kırsal alan sınıflandırması göre); “tamamen kırsal”, “baskın kırsal” ve “orta veya önemli ölçüde kırsal” alanlar olmak üzere 3 kategoride tanımlanmaktadır. OECD sınıflandırmasının tercih edilmesinin nedeni; Türkiye’nin uluslararası bağlamda diğer ülkelerle kıyaslanma olanağını sağlamasıdır. Ayrıca kırsal alanlara yönelik gelir ve göç istatistikleri doğrultusunda analiz yapılmasına olanak sağlamaktadır. IPARD desteği için hedeflenen alanların seçiminde, OECD tanımının kullanılması yanında, daha geliştirilmiş bir yaklaşımla, IPARD müdahalelerinin nüfusu 20.000’den az olan yerleşim merkezlerinde gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede aynı il içindeki kırsal ve kentsel alanların ayrımının yapılması sağlanmaktadır. IPARD Programı kapsamında desteklenen 42 İl sırasıyla, Amasya, Afyonkarahisar, Balıkesir, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Malatya, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Van ve Yozgat, Ağrı, Aksaray, Ankara, Ardahan, Aydın, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Denizli, Elazığ, Erzincan, Giresun, Karaman, Kastamonu, Kütahya, Manisa, Mardin, Mersin, Muş, Nevşehir ve Uşak olarak belirlenmiştir. 24 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 3.4.2. IPARD Fonları Kapsamında Desteklenen Sektörler 1. “Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar” tedbiri kapsamında; süt üreten tarımsal işletmelerinin ve et üreten tarımsal işletmelerinin desteklenmesi, 2. “Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar” tedbiri kapsamında; süt ve süt ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının, et ve et ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının, meyve ve sebzelerin işleme ve pazarlanmasının, su ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının desteklenmesi, 3. “Üretici Gruplarının kurulmasının desteklenmesi”, 4. “Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi” tedbiri kapsamında; Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesinin Yerel ürünler ve mikro işletmelerin ekonomik gelişiminin, kırsal turizmin gelişiminin ve kültür balıkçılığının gelişiminin desteklenmesi hedeflenmiştir. IPARD desteği özetle AB müktesebat uyumunun en fazla gerekli olduğu dört sektöre odaklanmış olup (süt, kırmızı et ve tavuk eti, balık ve meyve-sebze) sektörlere yönelik gıda zincirinin en zayıf olduğu kısımlara yönelik uygulamalara yer verilmektedir. Çevre konusunda, IPARD’ın amacı tarım-çevre uygulamalarının kompleks yapısı sebebiyle pilot seviyede tarım-çevre tedbirine hazırlık amaçlı faaliyetlerin gerçekleştirilmesidir. Diğer taraftan Eksen 1 tedbirleri kapsamında hayvan gübresi depolama, atık ve atık su yönetimi, enerji tasarrufu ve modern sulama sistemleri gibi çevresel konular önemli bir düzeyde ele alınmaktadır. Yerel kalkınma konusunda kapasite oluşturulması için yerel kırsal kalkınma stratejilerinin geliştirilmesi ve söz konusu stratejilerin kalitesi temel alınarak seçilecek Yerel Eylem Gruplarının oluşturulması amaçlanmaktadır. Kırsal ekonominin geliştirilmesi kapsamında, kırsal alanlarda arıcılık, tıbbi ve aromatik bitkiler ve süs bitkilerini içeren sektörlerde çiftlik içi ve dışı faaliyetler, yerel ürünler ve geleneksel sanatlarda mikro işletmelerin geliştirilmesi, kırsal turizm ve kültür balıkçılığı (su ürünleri yetiştiriciliği) ele alınmaktadır. IPARD Fonları kapsamında daha geniş anlamda aşağıdaki alt tedbirlerde/sektörlerde hibe desteklemeleri yapılmaktadır. 1. Süt Üreten Tarımsal İşletmeler 2. Et Üreten Tarımsal İşletmeler 3. Süt ve Süt Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması 4. Et ve Et Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması 5. Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Pazarlanması 6. Su Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 25 7. Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi (Arıcılık, Süs Bitkileri, Tıbbi Aromatik Bitkiler) 8. Yerel Ürünlerin ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi 9. Kırsal Turizm 10. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi Destek oranı: Süt ve Et üreten tarımsal işletmelere yönelik yatırımlara %50 ile %65 arasında, Süt ve Et ürünlerinin işleme pazarlaması, meyve-sebzelerin işleme ve pazarlaması ile su ürünlerinin işleme ve pazarlamasına yönelik yatırımlara %50 hibe desteği verilecektir. Bunun yanında; Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi” kapsamında; arıcılık, seracılık, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili faaliyetlere; yerel ürünler, el sanatları, kırsal turizm ve kültür balıkçılığına yönelik yatırımlara %50 hibe desteği verilecektir. Ayrıca, tarımda yapısal sorunlar içerisinde yer alan yetersiz örgütlenme düzeyinin geliştirilmesi için üretici gruplarının kurulması teşvik edilecek ve kuruluş masrafları da karşılanacaktır. IPARD kapsamında Desteklenmesi Uygun harcamalar: Makine-ekipman alımı, yapım işleri, hizmet alımı (genel harcamalar) ve görünürlük harcamaları destek tutarının belirlenmesine esas olacak uygun harcamalardır. IPARD kapsamında Desteklenmesi Uygun Olmayan Harcamalar: (a) Tüm Vergiler (b) Mülkiyetin kiracılara geçip geçmediğine bakılmaksızın arazi ve mevcut binaların alımı, kiralanması (c) Cezalar, mali cezalar ve mahkeme giderleri; (d) İşletme maliyetleri; (e) İkinci el makine ve ekipman; (f) Banka ücretleri, teminat maliyetleri ve benzer ücretler; (g) Diğer salt mali harcamaların yanı sıra IPARD Avro hesabıyla ilgili her türlü para birimi dönüşüm masrafları, harçlar ve kur kayıpları; (h) Ayni katkılar; (i) Zirai üretim haklarının, hayvanlar, bitkilerin satın alınması ve bunların ekilmesi; (j) Bakım, amortisman ve kira giderleri; (k) Yardımın yönetimi ve uygulanmasında kamu idaresi tarafından üstlenilen masraflar, yani Program Otoritesine ait masraflar ve özellikle genel giderler, kira giderleri ve yönetim, uygulama, izleme ve kontrol faaliyetlerinde istihdam edilen personelin maaşları. 26 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 3.4.3. Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri Bu tedbirin amaçları; Tarım sektörünün ve kırsal alanların sürdürülebilir uyumuna katkıda bulunmak ve pazar etkinliğini artırmak, Ortak Tarım Politikası ve AB’ye katılım sürecindeki ilgili diğer politikalar ile ilgili müktesebatın uygulanmasına yönelik Türkiye’nin hazırlığına katkı sağlamak, Tarımsal işletmelere destek vermek suretiyle, a. Sürdürülebilirliklerini ve birincil tarımsal ürünlerin üretiminde genel performanslarını geliştirmek, b. İlgili AB standartlarına yükseltmek ve iyi tarım uygulamalarını yaygınlaştırmak, c. Bölgesel kırsal gelişim dengesizliklerinin ve mevcut az gelişmiş alanlardaki göçün engellenmesine katkı sağlamaktır. Bu tedbir iki alt tedbirden oluşmaktadır: Süt üreten tarımsal işletmelere yatırım Et üreten tarımsal işletmelere yatırım Faydalanıcı tarafından bildirilen uygun harcama tutarının %50’sini Kamu Katkısı (AB ve Türkiye Cumhuriyeti Katkısı), diğer %50’sini ise Başvuru Sahibinin katkısı oluşturacaktır. Başka bir ifadeyle, uygun harcamaların %50 nispetindeki kısım için destek sağlanmaktadır. Ancak, aşağıdaki hallerde Kamu Katkısı oranları artacak, dolayısıyla başvuru sahibinin katkısı da buna bağlı olarak azalmaktadır. Başvuru sahibi(gerçek kişi durumunda kendisi, tüzel kişiliklerde ise tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi) başvuru sunulduğu tarihte 40 yaşın altında olan genç çiftçilerin sahip olduğu tarımsal işletmelere yatırımlar için Kamu Katkısı %55, Başvuru Sahibi katkısı %45, Dağlık alanlardaki tarımsal işletmelere yatırımlar için Kamu Katkısı %60, Başvuru Sahibi katkısı %40 Başvuru sunulduğu tarihte 40 yaşın altında olan genç çiftçilerin(gerçek kişi durumunda kendisi, tüzel kişiliklerde ise tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi) sahip olduğu dağlık alanlardaki tarımsal işletmelere ait yatırımlar için Kamu Katkısı %65, Başvuru Sahibi katkısı %35 olarak belirlenmiştir. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 27 3.4.4. Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri Bu tedbirin amaçları; Ortak Tarım Politikası ve AB’ye katılım sürecine yönelik ilgili diğer politikaları ile ilgili müktesebatın uygulanması için Türkiye’nin hazırlanmasına katkıda bulunulması; Gıda işleme sektörünün sürdürülebilir uyumuna katkıda bulunulması, yeni teknolojiler, yenilikler sunarak ve Topluluk standartlarına uyuma önem vererek tarımsal ürünler için yeni pazar fırsatları yaratarak iç pazarda daha kolay rekabet etmelerinin sağlanması, Gıda işleme sanayisine destek vermek suretiyle; İlgili Topluluk Standartlarına yükseltilmesi, Tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanmasında toplam performans ve rekabet gücünün geliştirilmesi, Bölgesel kırsal gelişme eşitsizliklerinin düzeltilmesine katkıda bulunurken bir yandan da daha az gelişmiş bölgelerde istihdam fırsatları yaratılması amaçlanmaktadır. Bu tedbir, dört alt tedbirden oluşmaktadır: 1. Süt ve Süt Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması 2. Et ve Et Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması 3. Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Pazarlanması 4. Su Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması 3.4.5. Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi Bu tedbirin amaçları; Ortak Tarım Politikası ile AB’ye katılım sürecindeki ilgili diğer politikalara ilişkin müktesebatın uygulanmasına yönelik Türkiye’nin hazırlık sürecine katkı sağlanması. İş faaliyetlerinin geliştirilmesi yoluyla yeni iş olanaklarının yaratılması ve mevcut istihdam olanaklarının korunması, bu sayede kırsal alanların 28 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ekonomik faaliyet düzeylerinin artırılmasına ve kırsal nüfusun azalmasını önlemeye katkıda bulunulması. Bölgesel kırsal kalkınma dengesizliklerinin ortadan kaldırılmasına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Bu tedbir, dört alt-tedbirden oluşmaktadır: 1. Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi 2. Yerel Ürünler ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi 3. Kırsal Turizmin Geliştirilmesi 4. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi Faydalanıcı tarafından bildirilen uygun harcama tutarının %50’sini Kamu Katkısı (AB ve Türkiye Cumhuriyeti Katkısı), diğer %50’sini ise Başvuru Sahibinin Katkısı oluşmaktadır. Başka bir ifadeyle, uygun harcamaların %50’lik kısmı için destek sağlanmaktadır. SORU VE CEVAP VE KATKILAR Malezya: TKDK’nın uygulamalarında siyasilerin proje sahiplerinin belirlenmesinde girişimleri ve talepleri oluyor mu? Bunu nasıl yönetiyorsunuz? Mehmet Turhan: Kurumumuzda, Projelerin desteklenmek üzere seçimi aşamasında, politik veya siyasi talep ve girişimlerden söz edemeyiz. Proje seçiminde kurallarımızın tümü yazlı, ve akreditasyona tabi olduğumuz için oldukça sıkı. Bu sebeple, gerçekten desteklenmesi gereken projeleri destekliyoruz. Yapılan her iş ikinci bir uzman tarafından kontrol ediliyor. Bir proje 20 den fazla uzmanın kontrolünden geçiyor. Bu sebeple bu tür siyasi talepler olmuyor. Sn. Ali Recep Nazlı: Daha önce buna değinmiştim. Akreditasyonun temeli budur. Kurallar ve işlem adımları yazılı olduğu için herhangi bir baskı ile karşılaşmıyoruz. Dışsal bir faktör bizi etkilemiyor. Akreditasyonun zorluğu varken, kolaylığı da burada başlıyor. Yeterince proje alabiliyoruz. İyi hazırlanmış projeler bütçemizi geçmiyor. Türkiye`de mali-ekonomik sürdürülebilir olmayan tesislerin desteklenmesi mümkün değil. Akreditasyon çok önemli. Akreditasyon süreci uluslararası standartlarda olduğu için, buna ilişkin denetimler hem AB, hem de dünyanın kabul ettiği diğer bağımsız denetim kuruluşları tarafından gerçekleştiriliyor. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 29 Bangladeş: Girişimcileriniz kimlerdir? Kalite Yönetiminden kim sorumludur? Sn. Ali Recep Nazlı: IPARD kapsamında girişimcilerimiz kamu kuruluşları olmayan özel tüzel kişilerdir. Kamu kurumları destek kapsamımızda değildir. Yani, Çiftçiler ve işletme sahipleri girişimcilerimiz. Kamunun destek dışında olması çok önemli. Kamu desteği bizde alt yapıda verilmektedir. Kalite Yönetim sistemi konusunda ise, Kurumun tamamı kalite yönetiminden sorumludur. Kurumsal işlemlerin her adımı kayıt altındadır, yazılıdır, yazılı kurallara uygun olmak zorundadır. Bunlar denetimlerle kontrollere tabidir. 2 farklı düzeydeki denetimlerden birincisi, ulusal düzeydeki denetimleri gerçekleştiren Hazine Müsteşarlığımız, ve ikincisi AB denetim organlarıdır. Dolayısıyla kurumumuz akreditasyondan doğan bir kalite yönetimi sistemine tabidir. İran: Ortak bir sorum var. D-8 ülkeleri olarak bizler gelişim aşamasındayız. Türkiye`nin ise AB`ye adaylık gibi farklı bir statüsü de var. Sorum şu, bize kırsal kalkınma konularında nasıl yardımcı olabilirsiniz? Sn. Ali Recep Nazlı: Türkiye de D-8, SESRIC`in, bir üyesi. Farkımız AB ye aday ülke olmamız. Jeopolitik konumumuz itibariyle de NATO ya da üyeyiz ve AB ye aday ülkeyiz. Nasıl aktaracağız bu deneyimimizi? Biz bu konunun analizlerini yaptık. Sizlere sistem kurma ve program oluşturma konularında yardımcı olabiliriz. İkincisi, kendi ülkelerinizin ihtiyaçlarına göre belli sektörlerde kapasite oluşturabileceğimize inanıyoruz. Dilerseniz kendi ülke perspektifinize uygunsa, kendi ülkenizin ihtiyacı noktasında bizimle örtüşen konularda gönüllük esasına dayalı yardımcı olabiliriz. Adil fiyat belirleme mekanizmasından kimler sorumlu? Sn. Ali Recep Nazlı: Kurumumuz IPARD programı ve kırsal kalkınma ile ilgili alanda faaliyet gösteriyor. Diğer taraftan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız var. TKDK ise Bakanlığımızn bir ilgili kuruluşu. Bakanlığımız tarım ve kırsal kalkınma konularında politika ve stratejileri belirleyen, fiyat dahil, pazarlama, ürüne erişim, tedarik zinciri gibi konulardan da sorumlu. Bangladeş: Kurumunuzda AB standartları ön planda ve bu ihracat konusunda olumlu bir etkiye sahip. Tarımsal ürünlerin işlenmesi konusunda ortak çalışabiliriz. Sn. Ali Recep Nazlı: TKDK kırsal kalkınma politika ve stratejileri uygulama birimidir. Yani, Bakanlığın belirlediği stratejiyi TKDK sahada uyguluyor. İlk üretim her alanda yapılabilir, ama ikincil işleme de çok önemli, hatta 3.aşama olan pazarlama konusu da çok önemli bir yere sahip. 30 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 4. PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME TKDK Uzmanı Ahmet YAZAR PROJELERİN HAZIRLANMASI DEĞERLENDİRİLMESİ VE PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ Değerli katılımcılar TKDK tarafından verilen destekler için sunulan projelerle ilgili olarak hibe sözleşmesinin imzalanmasına kadar dört aşamadan oluşan bir süreç gerçekleşmektedir. Bunlar sırasıyla; başvuru öncesi yapılan hazırlıklar, başvurunun yapılması, TKDK tarafından değerlendirilmesi ve projenin iş planı ve ekonomik analizinin yapılmasıdır. Daha öncede ifade edildiği gibi, TKDK tarafından verilen destekler yatırım amaçlı desteklerdir. Bunlar hayvansal üretim, işleme ve pazarlama tesisleri ve kırsal ekonominin canlandırılmasına yönelik yatırımları içermektedir. Süreç öncelikle, faydalanıcıda bir yatırım fikrinin oluşması ile başlamaktadır. Yatırımcının bu fikrini gerçekleştirmek için atacağı ikinci adım ön fizibilite çalışmasıdır. Bu kapsamda yatırımcının değerlendirmeye alacağı ilk konu, üretilecek ürünlerin Pazar durumları, bu pazarda yeni bir işletmenin yer bulma şansı gibi hususları dikkate alarak bir pazar araştırması yapmasıdır. Ön fizibilite çalışması sırasında faydalanıcı ikinci olarak yatırımı gerçekleştirmek için gerekli finansman kaynağını, bir başka ifadeyle öz kaynak durumunu, kredi olanaklarını, hibe kullanma olasılıklarını ve yapacağı yatırımın karlılık durumunu dikkate alarak yatırımın ön mali analizini yapar. Yatırımcı, yukarıda ifade edilen ön fizibilite ve ön mali analiz sonuçlarını dikkate alarak yatırım kararına varır. Yatırım kararı aldıktan sonra, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almak isteyen yatırımcının yapması gereken bir başvuru paketi hazırlamaktır. Kurum için hazırlanacak başvuru paketinde yatırımla ilgili her türlü araştırma ve dokümanlar yer aldığından böyle bir paket hazırlayan yatırımcı aslında yatırımıyla ilgili her şeyi hazırlamış olacağından yeterli öz kaynağı olması durumunda hibe desteği almadan da yatırım yapmaya hazır hale gelecektir. Yatırımıyla ilgili olarak Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almaya karar veren bir yatırımcı, başvurusuyla ilgili bütün doküman ve rehberlere Kurumun internet sayfasından ulaşabilmektedir. Bu internet sayfasından yatırımcılara yönelik olarak hazırlanan ve hibe başvurusuyla ilgili yapılması gerekenleri açıklayan başvuru çağrı rehberleri ve broşürlerin yanı sıra, iş planı hazırlama, teknik proje hazırlama gibi spesifik konularla ilgili rehberler bulunmaktadır. Bunların dışında hibe başvurusu sırasında kullanılacak dokümanlarla ilgili örnek taslaklara da bu adresten ulaşılabilmektedir. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 31 Potansiyel yatırımcılar bu kaynaklardan faydalanarak kendileri veya da istemeleri durumunda proje danışmanları kanalıyla başvurularını hazırlayabilmektedirler. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almak için hazırlanacak bir başvuru paketleri üç ana bölümden oluşup içinde yer alması gereken dokümanlar şunlardır: A. Başvuru Formu ve Ekleri - Taahhütnameler - Resmi dokümanlar - Harcamalara ilişkin detaylı listeler - Seçilen ve seçilmeyen teklifler - Teknik çizimler B. İş planı C. Teknik proje Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun proje başvuru sistemi gereğince, başvuru formu aslında en son aşamada, projeyle ilgili bütün hazırlıklar yapıldıktan sonra doldurulan ve projenin özet bilgilerinin yansıtıldığı özet bir formdur. Yatırımcılar başvuru formlarını Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun hazırlamış olduğu bir online sistem aracılığıyla doldurmaktadırlar. Yatırımcılar bu sisteme istenen bilgileri girdikten sonra, sistem kendilerine girmiş oldukları bilgileri içeren özet bir dökümü kâğıt bazlı olarak vermektedir. Yatırımcı başvuru formunun ekinde bazı dokümanları sunmak zorundadır. Bu dokümanlar: başvuru ile ilgili olarak yatırımcının kuruma karşı taahhütlerini içeren taahhütnameler, diğer kurumlardan alınacak ve yatırım yapılabilmesi için zorunlu olan yasal resmi dokümanlar, yatırım kapsamında alınacak makinelerin ve inşaat işlerinin detaylı listeleri ve bu harcamalara esas olmak üzere tedarikçilerden alınan fiyat teklifleri, projeye ilişkin olarak hazırlanmış olan teknik çizimlerdir. Bu belgelerden de görüleceği gibi istenen belgeler tamamen yatırımın yapılmasına yönelik belgeler olup bunları hazırlayan bir başvuru sahibi gerçekten yatırım yapmaya karar vermiş demektir. Bütün bu belgeleri hazırladıktan sonra yatırımdan vazgeçecek kişi sayısı çok az olacaktır. Çünkü bütün bu hazırlıklar tamamlandıktan sonra yatırımcının ihtiyaç duyacağı tek şey yatırımını gerçekleştirmek için gerekli finansman kaynağının bulunması olacaktır. Başvuru paketindeki bir diğer doküman ise iş planıdır. İş planı yatırımcının kendisini, yatırımını, üreteceği ürünleri, kullanacağı girdileri anlattığı dokümandır. Bir başka ifadeyle iş planı yatırımcının yatırım ile ilgili fikirlerini gerçekçi temellere dayandırarak yazıya döktüğü belgelerdir. İş planında yatırımcı aynı zamanda yatırımına ilişkin öngördüğü gelir ve giderleri özet mali tablolar şeklinde göstermektedir. 32 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Başvuru paketin yer alan son doküman ise teknik projedir. Yatırımcı teknik projesinde yatırım kapsamında almayı planladığı makinelerle yapacağı inşaatların proje kapasiteleriyle uyumunu ortaya koymaktadır. Teknik projenin hazırlanmasının temel amacı proje uygulamaya geçmeden önce yanlış kapasitede makine seçimini veya proje açısından uygun olmayan inşaatların yapılmasını önlemektir. Yukarıda ifade edilen süreçler yatırımcının projesini hazırlaması ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna sunması ile ilgili süreçlerdir. Bu aşamadan sonra Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun sunulan projeleri inceleme ve değerlendirme aşaması başlamaktadır. Yatırımcı yukarıda belirtilen kurallar çerçevesinde başvuru paketini hazırladıktan sonra Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun İl Koordinatörlüklerine teslim etmektedir. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu İl Koordinatörlükleri tarafından teslim alınan projeler bir takım kontrol ve değerlendirmelere tabi tutulmaktadır. Bu kapsamda projeler üzerinde öncelikle idari kontroller gerçekleştirilmektedir. İdari kontroller, proje başvuru paketinin tamlık kontrolleridir ve talep edilen bütün dokümanların teslim edilip edilmediği kontrol edilmektedir. Bir sonraki aşama uygunluk kontrolleri aşamasıdır. Bu aşamada projenin ve yatırımcının desteğe ilişkin kriterleri karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmektedir. Bu çerçevede IPARD Programında yer alan kriterler dikkate alınarak yatırımcının destek almaya uygun olup olmadığı incelenmektedir. Yatırımcının projesini fiyatlandırmakta kullandığı tekliflerin ve projesine dahil ettiği makine ve ekipmanların ve destek talep ettiği maliyetlerin piyasa fiyatlarına uygun olup olmadıklarının kontrolleri de bu aşamada yapılmaktadır. Uygunluk kontrolleri proje inceleme sürecinin en detaylı ve en çok zaman ayrılan kontrollerini oluşturmaktadır. Başvuru paketleri üzerinde gerçekleştirilen bir diğer kontrol ise projenin teknik analizleridir. Bu kontrol de önceki kontroller gibi İl Koordinatörlüğü düzeyinde gerçekleştirilmektedir. Yatırım kapsamında alınacak makinelerin birbirleriyle uyumları, yapılacak tesisin kapasitesi açısından uygunluk durumları, inşa edilecek binaların büyüklüklerinin yatırımın ihtiyaçları ve programda belirtilen sınırlar bakımından yeterlilikleri gibi hususlar teknik analiz aşamasında kontrol edilmektedir. İl Koordinatörlüğü düzeyinde yatırım öncesi dönemde yapılan son kontrol aşaması ise yerinde kontrol işlemleridir. Bu kontroller kapsamında; yatırımın başlayıp başlamadığı, başvuru sahibinin başvurusunda yatırım yerine ilişkin verdiği bilgilerin doğru olup olmadığına ilişkin kontroller gerçekleştirilmektedir. Başvuruya ilişkin İl Koordinatörlüğü düzeyindeki yukarıda belirtilen kontroller tamamlandıktan sonra uygun bulunan projeler Kurum merkezine gönderilmektedir. Kurum merkezinde öncelikle projelerin mali analizleri yapılmaktadır. Mali analizler KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 33 önemli kontrol aşamalarından birisidir. Çünkü bu analizler destek verilecek projelerin karlılıklarını ve sürdürülebilirliklerini göstermektedir. Sürdürülebilir bulunmayan projeler destek kapsamına alınmamaktadır. Kurum merkezinde gerçekleştirilen işlemlerin son aşamasında uygun bulunan projelerin sıralaması yapılmaktadır. Destek bütçesi sınırlı olduğundan uygun bulunan bütün projelerin desteklenmesi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle de projeler IPARD Programında belirlenmiş olan sıralama kriterlerine ve mali analiz sonucunda aldıkları puanlara göre sıralanmakta ve en yüksek puanlara sahip projeler desteklenmektedir. Bütün bu aşamaları tamamlayan ve yüksek puan alan projeler ilan edilmekte ve bu projelerin yatırımcıları ile Kurum arasında sözleşme imzalanmaktadır. Hibe sözleşmesi hukuki bir metin olarak yatırımcı ile Kurum arasındaki ilişkileri düzenlemektedir. Proje incelemeleri açısından iş planlarının karlılık ve sürdürülebilirlik analizleri önemli kontrol aşamalarından birisidir. Başvuru sahipleri iş planlarında, projelerinin karlı ve ekonomik olarak sürdürülebilir olduğunu hem sözel olarak hem de mali tablolar ile açıklamaktadırlar. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu başvuru sahiplerine iki farklı iş planı formatı sunmaktadır. Bunlardan birisi harcama tutarı 500.000 TL’nin altında olan küçük yatırımlar için kullanılan ve nispeten daha basit olan “B-1 İş planı”, diğeri ise 500.000 TL’nin üstünde olan daha büyük yatırımlar için kullanılan ve kapsamlı olan “B-2 İş Planı”. Başvuru sahipleri iş planlarında, yatırımcıların deneyimleri ve mesleki geçmişlerine ilişkin bilgiler, yatırımın içeriğine ilişkin bilgiler, yatırımın finansman kaynakları, yatırımın üretim ve pazarlama stratejisi gibi bilgileri vermektedirler. Bunların yanı sıra iş planlarında yatırımın gelecek on yıl için öngörülen gelir ve giderlerine ilişkin mali tablolar yer almaktadır. Yatırımcılar bu mali tablolar ile yatırımlarının karlı ve sürdürülebilir olduğunu kanıtlamaktadırlar. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından iş planlarının değerlendirilmesinde yapılan analiz toplamda 100 puan üzerinden yapılan bir analizdir. İş planı puanları yüksek olan projeler, sürdürülebilirlik açısından güçlü projelerdir. İş planlarının değerlendirilmesi sırasında öncelikle projenin iki aşamalı bir mali değerlendirmesi yapılmaktadır. Mali değerlendirmenin ilk aşamasında yatırımcının geçmiş dönemlerdeki mali verileri incelenmektedir. İkinci aşamada yatırıma ilişkin mali değerlendirme yapılmaktadır. Bu çerçevede, projenin karlılığı, sürdürülebilirliği ve piyasadaki değişmelere karşı duyarlılığı incelenmektedir. İş planı analizleri kapsamında bunlara ilaveten yatırımcının yönetim ve teknik kapasitesi ile pazarlama kapasitesi de analiz edilmektedir. Bütün bu analizler sonucunda, iş planı incelemelerinden en az 40 puan alan ve aynı zamanda karlı ve finansal açıdan sürdürülebilir olarak belirlenen projeler destek almaya hak kazanmaktadırlar. Bu aşamada projenin karlılığını kanıtlaması önem taşımaktadır. Bir diğer nokta da yatırımın finansal açıdan sürdürülebilir olmasıdır. 34 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Bütün bu değerlendirmelerden başarıyla geçen projeler sıralamaya tabii tutulmaktadırlar. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu projeleri IPARD Programı kapsamında kullandırdığından Projelerin sıralanması aşamasında öncelikle IPARD Programında her bir tedbir ve alt tedbir için belirlenmiş olan sıralama kriterleri dikkate alınmaktadır. Bu kriterler; yatırımcının genç olması, kadın olması, organik tarım yapıyor olması üretici örgütüne üye olması gibi kriterlerdir. Bu kriterlere göre değerlendirme yapılıp her uygun proje için IPARD Programı puanı oluşturulmakta ve sıralama yapılmaktadır. PARD sıralama puanı yüksek olan projeler öncelikle desteklenmektedir. İki projenin IPARD programı puanının eşit olması durumunda ise projelerin iş planı değerlendirmesinden aldıkları puanlar dikkate alınmakta ve iş planı puanı yüksek olan projeler desteklenmektedir. Son olarak da iş planı puanları eşit olan projelerden ise başvurusu daha erken yapılanlar öncelikli olarak desteklenmektedir. Yukarıda anlatılan sürecin tamamına yatırımcı gözünden bir proje döngüsü olarak bakıldığında; daha önce de ifade edildiği gibi süreç yatırımcının bir fikrinin olmasıyla başlamaktadır. Yatırımcı daha sonra ön fizibilite ve ön mali analizi yaparak fikrinin uygulanabilirliğini tanımlamaktadır. Bir sonraki aşamada yatırımcı projesini somut hale getirerek bir başvuru paketi hazırlamaktadır. Başvuru paketi kapsamında iş planı, çizimler, gerekli dokümanlar, teknik proje hazırlanmaktadır. Bütün bunlar tamamlandıktan sonra, yatırımcı projesi için destek başvurusunda bulunmaktadır. Proje onaylandıktan sonra uygulama aşamasına geçilmektedir. Uygulama aşamasında yatırımcı, projesi kapsamında alımlarını yapmakta, inşaatlarını tamamlamakta ve işletmesini faaliyete geçirmektedir. Bundan sonra ise projenin izleme ve değerlendirme süreci başlamaktadır. İzleme ve değerlendirme sürecinin sonuçlarına göre yatırımcılar yeni bir proje hazırlama ve destek için tekrar başvurma kararı alabilmektedirler. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 35 SORU VE CEVAP VE KATKILAR Mofidus İslam (Bangladeş) Bu güzel sunumunuz için teşekkür ediyorum. Çok anlaşılır bir sunumdu. Benim ilk sorum; kriterleri karşılamayan faydalanıcılar desteklerden faydalanabilmek için herhangi bir yerden baskı uyguluyorlar mı? Eğer herhangi bir baskı söz konusu ise Kurum bunu nasıl önlüyor? İkinci sorum ise; kredi söz konusu ise faizler nasıl belirleniyor? Ahmet YAZAR (TKDK) TKDK tarafından verilen destekler kredi değil; geri ödemesi olmayan ve yatırımın %50-65’ine kadar oranlarda hibe niteliğinde desteklerdir. Dolayısıyla kredi söz konusu olmadığından bir geri ödeme yoktur. Ancak TKDK desteklediği projeleri beş yıl süresince izlemektedir. Yatırımcı izleme dönemi boyunca projesini devam ettirmek zorundadır. Herhangi bir şekilde devam ettirilmeyen veya bir başkasına devredilen projeler olursa bunlar için geri alım işlemi yapılmaktadır. Hakan ÖZAT (TKDK) Başvuru koşullarını sağlamayan bir başvuru sahibinin TKDK’den hibe desteği alması mümkün değildir. Daha öncede ifade edildiği gibi, başvuru sahiplerinin yerine getirmek zorunda oldukları kriterler programda net bir şekilde belirlenmiş durumdadır ve bunların tamamı bir resmi belge ile kanıtlanması gereken kriterlerdir. Mofidus İslam (Bangladeş) Teşekkürler, Ama bu durum bizim ülkelerimizde bazen olabilmektedir. Bu tip desteklerin geri ödemesi olmadığından kişiler baskı uygulamak isteyebilmektedirler. Bu nedenle soruyu yönelttim. Sizin sisteminizde böyle bir durum kesinlikle olmamaktadır değil mi? Doğru anladım sanırım. Hakan ÖZAT (TKDK) Evet, kesinlikle doğru anlaşılmış. Sistemimizin uygun olmayan kişilerin destek almamasını sağlamak için bazı sigortaları var. Bunlardan birisi yukarıda bahsedilen kontroller. Bir diğeri ise projenin kabul ve kontrol aşamalarında fazla sayıda personelin görevli olmasıdır. Böylelikle herhangi bir uzmanın hata yapması durumunda kendisinden sonraki aşamadaki uzman bu hatayı fark edebiliyor. Sistemin diğer bir güvencesi ise Avrupa Komisyonu ve bağımsız denetim kuruluşlarının TKDK tarafından uygun bulunarak desteklenen projeler üzerinde 36 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ gerçekleştirdiği denetimlerdir. Bu denetimler sonucunda uygun olmayan bir kişinin projesinin TKDK tarafından desteklendiği tespit edilecek olursa TKDK’nın cezalandırılması veya gerekiyorsa faydalanıcıya verilen paranın geri alınması söz konusu olabiliyor. Malezya Aslında, sorudan ziyade bir yorum yapmak istiyorum. Biz de Malezya’da benzer bir kırsal kalkınma programı uygulamaktayız. Bizim programımızda başvurular sadece 40 yaşın altındaki kişilere açık, çünkü amacımız gençleri kırsal alanlara getirmek yatırım yapmalarını sağlamaktır. Bu programın altında iki kategori bulunmaktadır. İlk kategoride kırsal alanlarda mevcutta işletmesi olanlar ve geliştirmek isteyenler; ikinci kategoride ise işletmesi olmayan kişilerin desteklenmesi amaçlanıyor. Bugüne kadar bu program başarıyla uygulandı. Ahmet YAZAR (TKDK) Katkılarınız ve verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. TKDK’nın hangi alanlarda destek sağlayacağı programda net bir şekilde belirlenmiş durumdadır. Bu nedenle de programda yer almayan bir fikre destek verilmesi mümkün olmamaktadır. Ama bu kapsamda sağlanan bazı ulusal destekler mevcuttur. Gençlerin kırsal alanda tutulması için de IPARD Programında bazı öncelikler tanımlanmış durumdadır. Daha önce açıklanan IPARD sıralama kriterleri çerçevesinde genç çiftçilerin ve kadınların başvurularına ilave puanlar verilerek bu projeler diğerlerine göre avantajlı hale getirilmektedir. Ayrıca hayvancılık yatırımlarında genç çiftçilere ilave % 5 hibe desteği de verilmektedir. Mofidus İslam (Bangladeş) Çok kısa bir sorum olacak. Hibe desteği sağladığınıza göre bunun için gerekli kaynağı nasıl sağlamaktanız. Fonlar hükümetten mi yoksa başka kaynaklardan mı geliyor. Ahmet YAZAR (TKDK) TKDK tarafından IPARD Programı kapsamında hibe destekleri kullandırılmaktadır. Program için ayrılmış olan fonun % 75’lik kısmı Avrupa Birliğinden; % 25’lik kısmı ise Türkiye Cumhuriyeti bütçesinden karşılanmaktadır. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 37 5. YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ TKDK Uzmanları İlhan DEMİRKAN - Davut KÖKSAL 5.1. Sözleşme Öncesi Yerinde Kontroller Tarım ve Kırsal Kalkınma Kurumu olarak gerçekleştirilen idari kontrollerin yanı sıra yerinde kontrol olarak adlandırılan saha ziyaretleri de yapılmaktadır. Sözleşme öncesi, ödeme öncesi ve uygulama sonrası yerinde kontrollerden oluşan bu üç aşamanın farklı amaçları ve kontrol kapsamında doğrulanan veriler bulunmaktadır. Başvuru paketi kapsamında sunulan başvuru formu, iş planı ve teknik projenin değerlendirilmesinden oluşan ayrıntılı bir ofis çalışmasının ardından yerinde kontrol gerçekleştirilmektedir. Bu kontroller Kurumun arazideki gözü olmakta, ofiste kontrol edilen bilgilere ek olarak, yatırımın gerçekleştirileceği arazi, mevcut durum ve ilgili yatırımın uygulanabilirliği de ayrıca doğrulanmaktadır. Yerinde kontroller sözleşme öncesi, ödeme öncesi ve uygulama sonrası olmak üzere üç dönemden oluşmaktadır. Sözleşme öncesi yerinde kontrollerin amacı, başvuru sahibinin, teknik proje analizi ile yatırımın uygulanabilirliği ve uygunluğunun kontrolü, başvuru paketinde sunduğu bilgi ve belgelerin yerinde doğrulanması ve projenin olası başlangıcından önce mevcut durumun yerinde kontrol edilmesidir. Saha ziyaretinden önce başvuru paketinin eki olan, teknik açıdan yatırımın uygulanabilirliğini kanıtlayan bilgilerin, mimari proje, statik proje, elektrik tesisat projesi ve makine ekipman yerleşim planları gibi teknik çizimlerin ve destekleyici dokümanların yer aldığı Teknik proje dosyası, ofis çalışmasında yerinde kontrol uzmanları tarafından değerlendirilerek; yatırımın uygulanabilirliği, teknik açıdan seçilen makine ekipmanların kapasiteye uygunluğu, iş akışları, yapıların uygunluğu kontrol edilmektedir. Yerinde kontrol sırasında kontrolü gerçekleştirilecek hususları içeren kontrol listesinde ilgili hazırlıklar gerçekleştirilerek, destekleyici dokümanlar gözden geçirilmesinin ardından sahada kullanılacak alet ekipmanların hazırlanmasıyla ofis çalışması sonlandırılmaktadır. Yerinde kontrole gidildiğinde mevcut durumun kontrolü gerçekleştirilmektedir. Sözleşme öncesi kontrollerde yatırıma hiçbir şekilde başlanmamış olması, makine ekipmanın alınmamış ve inşaat işlerinin başlamamış olması gerekmektedir. Yatırım yeni işletme ise boş yatırım arazi, modernizasyon projesi ise modernize edilecek kısımların yatırım başlamadan önce mevcut hallerinin görülmesi ve kontrolü amaçlanmaktadır. Teknik proje analizi kapsamında; incelenen mimari çizimler, makine ekipman yerleşim planı, kapasitelerin birbiri ile uyumu sonucunda uygun harcamalar kapsamında talep edilen makine ekipmanlardan ya da inşaat işinden azaltma yapılabilir, gerekli görüldüğünde ise yatırımda yer almayan kalemler için ek taahhütname yoluyla alımı talep edilebilir. 38 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Sözleşme öncesi kontrollerde, başvuru paketinde yer alan GPS koordinatları, yatırım adresinde GPS ile ölçüm yapılarak doğrulanmaktadır. Yatırımın gerçekleştirileceği adres, başvuru paketinde belirtilen adres mi kontrolü gerçekleştirilir, farklı açılardan fotoğraflar çekilip kontrol listesine işlenerek, daha sonraki kontrol aşamalarına referans olması açısından denetim izi sağlanmaktadır. Böylece ödeme öncesi ve uygulama sonrası kontroller sırasında, yatırıma başlanmadan önce mevcut yatırım arazisi ve yapılan değişiklikler daha rahat bir şekilde takip edilebilmektedir. Modernizasyon projelerinde ise, mevcut işletmede var olan ve uygun harcamalar kapsamında Kurumumuzdan talep edilen aynı ve/veya benzer makine ekipmanlar ve inşaat işleri riskli varlık olarak belirlenmektedir. Yerinde kontrolde ilgili varlıkların marka, model ve teknik özellikleri kontrol edilerek, fotoğraf ve video çekimiyle kayıt altına alınmaktadır. İkinci el makine ekipman alımının destek verilmediği için, bu kontrol, ödeme öncesi yerinde kontrollerde ilgili kalemlerin daha dikkatli kontrolünün sağlanması açısından da önemli bir kontroldür. Son olarak, proje çevresinin kontrolü gerçekleştirilerek, atık deposu, ahır vb. gibi olumsuz koşullar yaratabilecek unsurlara yakınlık yada yatırımın işlerliğini tehdit edecek unsurların olup olmadığının kontrolü yapılarak, olumsuz durumlarda AB standartlarına yükseltilmesi amaçlanan işletmelerde sözleşme öncesi aşamada uyarı yapılması ve başvuru sahibinin önlem alması sağlanmaktadır. 5.2. Ödeme Öncesi Yerinde Kontroller ve İdari Kontroller (Tahakkuk İşlemleri) Ödeme Öncesi aşama sözleşmenin imzalanmasından sonraki süreçle başlamaktadır. Sözleşme imzalandıktan sonra başvuru sahibi artık resmi manada faydalanıcı olmakta ve uygulamaya geçilmektedir. Ödeme öncesi yerinde kontrollerde işin bütün aşamalarının kontrolü gerçekleştirilmektedir. Burada amaç genel hatlarıyla sözleşme ve ödeme talep paketi olarak adlandırılan başvuru dosyasında faydalanıcın beyan ettiği bilgilerin doğrulduğunun sahada kontrol edilmesidir. Faydalanıcı sözleşme hükümlerini ve yükümlülüklerini ödeme yapılmadan önce uygulama aşamasında yerine getirmiş mi getirmemiş mi kontrol edilir. Faydalanıcının maddi durumuna ya da zaman kısıtına göre birkaç taksit şeklinde ödeme yapılması talep edilebilmekte, yerinde kontrol sayısı bu taksit sayısına göre aşamalandırılmaktadır. Yerinde kontrol ofis ve saha çalışması olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Ofis çalışmasında detaylı olarak faydalanıcı tarafından teslim edilen teknik projeler, metraj cetvelleri ve proje dosyası içerisinde beyan edilen diğer belgelerin kontrolü yapılmaktadır. Saha çalışması ise sahanın GPS ile doğrulanması ile başlamaktadır. Projenin uygulanması bir gün ya da bir haftada değil, bazen 3 bazen 6 ay kadar sürebilen oldukça uzun bir süreç olup, yatırım boyunca kontroller KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 39 devam etmektedir. Yatırım eğer inşaat işi içeriyorsa en başından kazı ve dolgu işlerinden başlayarak, daha sonra temelinden çatısına kadar bütün aşamalar kontrol edilmektedir. Bu süreç boyunca faydalanıcı ile iletişim içerisinde olunarak sözleşmede faydalanıcıya bildirilen belli aşamalardan önce faydalanıcının Kuruma haber vermesi ile kontroller gerçekleştirilmekte, hiçbir detay atlanmadan bütün imalatlar ayrıntılı bir biçimde yerinde kontrolde incelenmektedir. Yatırım tamamlandıktan sonra projelerimizde yüksek standartlarda hızlı bir şekilde faaliyete başlanmaktadır. İnşaat işi ya da makine ekipman alımı varsa bütün detaylarına kadar taahhütler yerine getirilmiş mi, sözleşmede yer alan bilgiler gerçekleştirilmiş mi kontrol edilmektedir. Makine ekipmanların markası, seri numarası ve teknik özellikleri ve ikinci el olup olmadığına ilişkin en ince detayına kadar kontroller gerçekleştirilmektedir. Ödeme öncesi yerinde kontrol aşamasında makine ekipmanların kullanıma hazır olması gerekmekte ve bunun kontrolü uzmanlar tarafından yapılmaktadır. İlgili kontroller son hakedişi, parayı almadan önce yapılmaktadır. Son kontrol olarak destek verilen faydalanıcının görünürlük ilkeleri doğrultusunda ilgili gereklilikleri sağlayıp sağlamadığının kontrolü yapılmaktadır. Bunun yanında, muhasebe kayıtlarının kontrolü, yatırımın mali olarak sürdürülür olup olmadığının kontrolü ve genel harcamaların hepsinin sahada kontrolü gerçekleştirilmektedir. Yerinde kontrol uzmanlarının çoğu mühendis kökenli olup, bunun yanında genel olarak yatırım konuları çok fazla ve geniş olduğu için uzman olunmayan alanlarda da eğitimlerle deneyimler arttırılmaktadır. Ayrıca uzmanların yapacakları işlerle alakalı olarak rehber kitaplar sağlanmaktadır. Saha kısmından sonra ofiste de Ödeme Talep uzmanları tarafından beyan edilen bilgilerin ve belgelerin kağıt üstünde kontrolü gerçekleştirilmektedir. Faydalanıcı Ödeme talep paketi adı verilen, yatırımda gerçekleştirilen harcamalara ait faturaların, ödeme dokümanlarının ve sertifikaların yer aldığı dosyayı teslim etmekte ve bu belgelerin doğruluğu ve geçerliliği uzmanlar tarafından kontrol edilmektedir. Sertifika tarihleri, geçerliliği en ince ayrıntıya kadar hem İl Koordinatörlüğünde hem de Merkezde kontrol edilmektedir. İlgili kontroller sonucu uygunluk onaylanırsa faydalanıcı ödemesini alabilmektedir. Burada önemli olan bütün beyan edilen fatura ve belgeler üzerinden, sözleşmede karşılıklı imza altına alınan şartların sağlanıp sağlanmadığının kontrolüdür. Bunun yanında başvuru aşamasında faydalanıcıdan yatırımın sonunda Ulusal minimum standartlarını, AB standartlarını ve IPARD programı uygunluk kriterlerini sağlayacağına dair taahhütler alınmakta, bu standartların kontrolü de bu aşamada ilgili sertifika ve belgeler üzerinden yapılmaktadır. Son olarak bütün belgeler doğrulandıktan sonra yerinde kontrol raporunun sonuçları göz önünde bulundurularak, faydalanıcının alacağı miktar hesaplanıp faydalanıcıya ödeme yapılmaktadır. 40 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 5.3. Uygulama Sonrası Yerinde Kontroller Uygulama sonrası dönem, fiziki kapanışın yani faydalanıcıya son ödemenin yapılması ile başlayan 5 yıllık bir izleme süreci olup, bu aşamadaki kontrollerin amacı Kurumumuz ve faydalanıcı arasında imzalanan sözleşme ve eklerindeki şartları ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediğinin takibinin yapılması, desteklenen makine ekipman ve inşaat işlerinin işler ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının kontrolü, görünürlük ve sertifika kontrolünü içermektedir. İnşaat işlerinin kontrolünde, desteklenen yatırımlar mevcudiyeti, hasarsız ve amacına uygun şekilde kullanılıp kullanılmadığının kontrolü gerçekleştirilmektedir. Makine ekipmanların kontrolünde ise, marka, model, seri no kontrol edilerek, desteklenen kalemlerin işler ve amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının doğrulaması gerçekleştirilir. Projenin sürdürülebilirliğine ilişkin kontroller ise, ödeme öncesi döneme benzer şekilde, muhasebe kayıtlarının kontrolü gerçekleştirilerek, işletmenin faaliyette olup olmadığının kontrolü hem fiziksel açıdan hem de hammadde ve ürün alışsatış faturalarının kontrolü ile gerçekleştirilmektedir. Projenin sürdürülebilirliği ve amacına uygun kullanımının kontrolü sırasında hasar/eksiklik gibi olumsuz durumlarla karşılaşıldığında ise, nedeni sorgulanarak, destekleyici dokümanların sunulması durumunda ek süre verilerek ve ilgili hasarın/eksikliğin tamamlanıp tamamlanmadığı tekrar kontrol edilerek, yatırımın devamlılığı sağlanmaktadır. İl Koordinatörlükleri bazında gerçekleştirilen yerinde kontrollere ek olarak, risk bazlı örnekleme kapsamında Merkez teşkilatı olarak illerin süpervizyonunu gerçekleştiren bir yapı bulunmaktadır. Uygulama sonrası dönemde gerçekleştirilen KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 41 yerinde kontrollere ek olarak, sadece mali açıdan destek sağlamanın yanında, faydalanıcılara ve potansiyel faydalanıcılara 42 İl Koordinatörlüğümüzde işletme sürdürülebilirliği eğitimleri düzenlenmekte; bu kapsamda arıcılık, tıbbi aromatik bitkiler, süt ve et üreten tarımsal işletmelere yönelik, spesifik tedbir bazında ilgili üretim teknikleri ve talep edilen konulara ilişkin eğitimler gerçekleştirilmektedir. Bu eğitimler, tanıtım açısından da sadece mali destek vermeyen, her aşamada faydalanıcıları destekleyen bir Kurum olduğumuzun da göstergesi olmaktadır. 6. İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ TKDK Uzmanı Yasemin GÜLEÇ Meslektaşlarım tarafından şu ana kadar aktarılan tüm teknik uygulamaların yansıtıldığı İzleme verileri hususunda bilgi vermek istiyorum. Kurumumuzda izleme faaliyeti Proje Hizmetleri Genel Koordinatörlüğü altında yer alan Proje İzleme ve Kontrol Koordinatörlüğünde izleme uzmanlarınca yerine getirilmektedir. İzleme faaliyeti; IPARD programının değerlendirilmesi ve de program uygulamalarına ilişkin etkin veri sağlama fonksiyonu açısından büyük önem taşımaktadır. IPARD kapsamında da bu amaçla oluşturulan izleme sistemi yapısı, IPARD İzleme Komitesi ile birlikte Bakanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren Yönetim Otoritesi ve Kurumumuz IPARD Ajansından oluşan bir yapıdır. IPARD İzleme Komitesi Yönetim Otoritesi ile birlikte IPARD Programının gerçekleşme ve uygulamalarının kalitesinin etkin bir şekilde izlenmesi amacıyla oluşturulmuş bir yapıdır. Avrupa Komisyonu temsilcilerinin de katılım sağladığı ve yılda iki kez ülkemizde gerçekleştirilen toplantılar düzenlenmektedir. Bu toplantılarda IPARD kapsamında uygulanmakta olan tedbirlerin ilerlemesi, fiziki gerçekleşmeler ve de sektör temsilcilerinin de katılımı ile sektörel sorunlara ilişkin görüşmeler yapılmaktadır. Kurumumuz tüm bu faaliyetler içerisinde program uygulamalarına ilişkin temel veri sağlayıcı taraf olarak kilit rol üstlenmektedir. Söz konusu veri sağlama faaliyetini yerine getirebilmek amacıyla da Komisyon tarafından onaylanan ve aday/üye ülkelerde de benzerleri kullanılan IPARD Program İzleme Tabloları kullanılmaktadır. IPARD İzleme Komitesi tarafından da ilerlemelerin takibinin ve değerlendirmenin yapılabilmesini sağlayan bu tablolar AB ve Kamu katkısı da dahil göstergeler temelinde tüm gerçekleşmeleri yansıtmaktadır. Kurumumuz veri izleme faaliyetini sektör bazında olduğu kadar başvurusu alınan her bir proje temelinde yürütmektedir. IPARD Programının en başından itibaren kümülatif gerçekleşme verilerini içeren söz konusu tablolar Bakanlığımız bünyesinde yer alan Yönetim Otoritesine imzalanmış olan ikili Mutabakat Zaptı kapsamında belirlenen raporlama dönemlerinde raporlanmaktadır. Her bir proje aşamasında izleme verisi demekle başvurusu alınan proje bilgisinden itibaren sözleşme imzalanan, ödeme yapılan ve son ödemesi yapılarak fiziki kapanışı gerçekleştirilen proje sayıları bahsedilmektedir. Söz konusu veriler IPARD Programının uygulanmaya başladığı tarihten itibaren günümüze kadar olan tüm başvuru dönemlerini içermektedir. Daha önce bahsi 42 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ geçen Yönetim Otoritesi ile Kurumumuz arasında imzalanan Mutabakat Zaptında belirlenen raporlama dönemleri kapsamında, yılın 3. Ayı sonunda, 8. Ayı sonunda ve yıl sonunda yapmakta olduğumuz raporlamalar mevcuttur. Bunların yanı sıra yine gerçekleşmeleri yansıttığımız ve iki ayda bir yapmış olduğumuz raporlamalar da mevcuttur. Tüm bu sayısal verileri içeren tabloların yanı sıra IPARD Yıllık Uygulama Raporu ile de sektörel sorunlar, mevzuat iyileştirmeleri, kontrol sonuçları gibi gelecek dönem uygulamalarımıza ışık tutacak yıllık rapor da Yönetim Otoritesi’ne raporlanmaktadır. Kurumumuz tarafından yapılan tüm bu raporlamalar Yönetim Otoritesince İzleme Komitesi ve Avrupa Komisyonuna yapılan raporlamalara girdi teşkil etmekte, tüm bu veriler ışığında da Komisyon, ülkemizde uygulanan IPARD Programı gerçekleşmelerini takip edebilmekte ve değerlendirebilmektedir. 7. MUHASEBE İŞLEMLERİ TKDK Uzmanları Adem DUMAN – Özgür KURUÇAYLIOĞLU Değerli katılımcılar şimdi vermiş olduğumuz hibelerin muhasebeleştirildiğine dair yapılan sunuma geçiyoruz. ne şekilde Benim ismim Adem DUMAN Muhasebe Koordinatörlüğünde Kıdemli Uzman olarak çalışmaktayım. Bütün katılımcılara ve misafirlerimize hoş geldiniz diyorum. Şimdi bizim koordinatörlüğümüz yapılan bütün sözleşmelerin, ödemelerin tahakkukların ve oluşması durumunda da borçların ve geri alımların kaydını yapmakla sorumludur. Bu kayıtlar sonrasında da gerekli raporlamaları mutabakatları yapıp ilgili birimlerle ilişki içerisinde bu görevi sürdürmek durumundadır. Muhasebe kayıt düzeninde temel aldığımız prensip IPSAS kurallarıdır. Bu kurallar uluslar arası genel kabul görmüş muhasebe standartlarına göre oluşturulmuştur. Muhasebe sisteminde yaptığımız kayıtlar hem Euro hemde TL bazında tutulmaktadır. Temel aldığımız esaslar çift taraflı, analitik ve tahakkuk esaslı kayıt olarak sistemimize ilgili kayıtları yapmaktayız. Muhasebe dönemimiz de 1 Ocakla 31 Aralık dönemlerini kapsamaktadır. Muhasebede yapılan temel işlemleri özetlemek istersek de, bunlar diğer birimlerden gelen sözleşmeler, ödemeler, tahakkuklar ve borç kayıtları diyebiliriz. Bunların kayıtlarını yapmaktayız ve bunlara ilişkinde gerekli kontroller yapılmaktadır. Daha sonrasında bu kayıtlardan sonra gerekli raporları oluşturup bu raporlarımız da çeyrek bazlı ve yıllık bazlı olmaktadır. Gelir ve giderlerin deklarasyonu ve yıllık hesapların deklarasyonu şeklindedir. Komisyona gönderilmesi için Ulusal Fon dairesine bu raporları sunmaktayız. Bunun sonrasında diğer birimlerle periyodik olarak aylık ve üç aylık bazda mutabakatlarımız bulunmaktadır. Diğer birimlerden kastımız kurum içerisinde kurum içinde Proje Yönetimi Koordinatörlüğü, Tahakkuk Koordinatörlüğü, Ödeme Koordinatörlüğü ve HK ile ilgili gerekli mutabakatları yapmak durumundayız. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 43 Muhasebenin diğer yaptığı bir işlemde bütçe izlemektir. Bütçe izlemede IPARD bütçesi esas alınarak imzalanan sözleşmeler, yapılan ödemeler bu bütçeden düşülerek herhangi bir çağrı öncesinde veya talep edilmesi durumunda ne kadar bütçemiz kaldığını göstermek amaçlı yapılan bir işlemdir. Bu bütçe izleme tablomuz yıl esasına ve tedbir koduna göre sınıflandırılmaktadır. Daha sonra herhangi bir borç oluşumu durumunda MK olarak Borçlu defterini tutmaktayız. Bu borçlu defterine borçların fonksiyonuna, koduna göre bir ayrım yaparak kayıt yapmaktayız. Bu ayrımda ne olabilir usulsüzlük, fazla ödeme hatalı ödeme veya faydalanıcının sözleşmeyi fesih etmesinden kaynaklı herhangi bir borcu varsa bu kayıtları yapmak durumundayız. Yine bu borç yönetimine istinaden borç yönetimi yatay prosedüründen Muhasebe Koordinatörlüğü olarak sorumluyuz. Muhasebe Koordinatörlüğü’nün ilişkili olduğu birimlerin bir şemasını görmektesiniz. MK sözleşmenin imzalanma aşamasından itibaren bütün birimlerle bir ilişki içerisindedir. Yani sözleşme imzalandığında ilgili evrak Muhasebeye gelmekte, herhangi bir tahakkuk oluştuğunda ilgili evrak Muhasebeye gelmekte ödeme olması, fon talebi fon onayı olması durumunda veya herhangi bir borç kaydında ilgili evraklar Muhasebe Koordinatörlüğüne gelmekte, bunlar muhasebeleştirilip ilgili raporlar oluşturulmaktadır. Oluşturulan bu raporlarda UF dairesine raporlanmakta, ona göre çeyrek bazlı ve yıllık olarak kurumumuzdan ne kadar hangi tedbirden harcama yapılmış bunları görebilmekteyiz. Bu gönderdiğimiz raporlarda zaten hem Türkiye Cumhuriyeti Sayıştayı için olsun hem Avrupa Sayıştayı, Denetim Otoritesi ve Komisyon tarafından yapılan denetimler için referans olmakta temel kaynak olmaktadır. Muhasebe kayıtlarımızı yaparken belli bir hesap koduna göre kayıtlar yapmaktayız. Bu hesap kodlarını gösteren bu hesap kodlarının şekillendiği hesap planımız bulunmaktadır. Bu hesap planın da da bilanço hesapları bilanço hesapların içerisinde varlık ve yükümlülük hesapları gelir tablosu hesapları olarak gelirlerimiz giderlerimiz sonrasında da net dönem karının gösteren hesaplarımız bulunmaktadır. Ayrıca nazım hesaplarımız bulunmakta, bu hesaplarda henüz ödemesi yapılmamış ama sözleşmesi imzalanmış veya fon talebi yapılmış işlemlere ilişkin bilgi amaçlı tutulan hesaplardır. Muhasebe sisteminde yaptığımız kayıtlar sözleşme kayıtları, tahakkuk kayıtları ve ödeme kayıtları olsun kırılımlı olarak yani tedbiri alt tedbiri bütçe kalemi hangi ilde olduğu faydalanıcı ismine kadar göstermektedir. Yaptığımız kayıtlar TL cinsinden tutulmakta, ancak komisyon tarafından yayınlanan ülkemiz için aylık bazlı kur tablosuna göre o ayın kuruyla otomatik olarak çevrilmektedir. Ancak bizim için temel alınan para birimi TL dir. Muhasebe Koordinatörlüğü’nün hazırladığı tablolardan bahsetmek istiyorum. Bunlar Finansal tablolar olarak Bilanço, Gelir Tablosu, Net Akış Tablosu, Net Varlıklarda Değişim Tablosu ve bunların açıklamasına yönelikte dip notlarımızı bunların içerisinde bulundurmaktayız. Yine bu tablolar genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre hazırlanmaktadır. 44 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Bunun haricinde raporladığımız tablolar geri alımların özetlendiği bir tablomuz var, fazla ödemeye ilişkin bir tablomuz var silinmiş borçlara ilişkin bir tablo ve borç ve geri alımlara ilişkin tablomuz var. Bunları biz Ulusa Fona raporlamaktayız. Çeyrek bazlı olarak ta aynı zamanda yıllık bazlı olarak da yapıyoruz bu raporlamayı. Gelirlerin ve giderlerin deklarasyonu üç aylık dönem itibariyle yapılmakta bu raporlamalarda kurum olarak ne kadar fon kullandırmışız ve herhangi bir borç oluşmuş mu, ne kadar borç oluşmuş ne kadar geri alım yapmışız bunları raporluyoruz. Tüm bu dört dönem sonrasında da yıllık olarak hesapların deklarasyonunu yine UF ye gönderiyoruz. Daha sonra yaptığımız kayıtların doğruluğunu kontrol edebilmek için ilgili birimlerle mutabakat yapmak durumundayız. Bize evrak gelen birimlerle mutabakat yapmak durumdayız ki komisyona gönderdiğimiz tutarlarda rakamlarda herhangi bir yanlışlık olmasın. Çünkü herhangi bir yanlışlık olması durumunda bu bize ceza olarak yansıyabilir. Banka ile mutabakat yapmak durumundayız banka ekstreleri hesap özetleriyle. Sonra tuttuğumuz borçlu defteri ile aynı zamanda muhasebe yazılımı kayıtları arasında bir mutabakat yapmak durumundayız ve sözleşme birimiyle tahakkuk birimiyle ödeme birimiyle ve borç birimiyle de ilgili mutabakatları aylık olarak yapmak durumundayız. En sonunda da UF ile yaptığımız harcamalar üzerinden bir mutabakat yapmak durumundayız. Sonra 3 aylık dönemlerde gönderdiğimiz D-1 ile bunların toplamı yıllık olarak birbiri arasındaki uyumu göstermesi açısından mutabakat yapmak durumundayız. Yani 4 dönemin toplamı D-2 yi tutmak zorundadır. Bakanlığımızla da mutabakat yapmak durumundayız. Borçlu defterinden bahsetmiştik. Herhangi bir borç oluşması durumunda ilgili birim tarafından MK gönderilmekte, MK Borçlu defterine kaydedip UF ye bunu bildirmek zorundadır. Borçlu defterinde bütün borçlar kendi türüne göre kodlandırılmaktadır. Hangi sebepten dolayı bu borçlar oluşmuşsa bunları sınıflandırmaktayız. Mutabakat zaptına uygun olarak ta bir de aldığımız geri alımların yıllık olarak özetlenip UF ye sunulması gerekmektedir. Bu de D-2 nin ekinde bulunmaktadır. Bunlarda borcun türüne göre 3 ile 5 gün içinde gönderilmek zorundadır. Veya bir fazla ödeme durumu oluştuğunda fark edildiğinde biz bunu 3 gün içinde komisyona gönderip bu fazla ödemeye ilişkin tutarı da komisyonun hesaplarına iade etmek zorundayız. Son olarak ta bütçe izlemekten bahsetmek istiyorum. Kurum yeni bir çağrıya çıkmak istediğinde veya ne kaldığını öğrenmek istediğinde Muhasebe Koordinatörlüğü’nden bilgi talep etmektedir. Muhasebe Koordinatörlüğü IPARD bütçesi bilgisi dahilinde yapılan sözleşmeler yapılan ödemeler dikkate alınarak hangi yılda hangi tedbirde ne kadar bütçe kalmış bunları ilgili koordinatörlüğe raporlayıp yeni bir çağrı için net bütçe rakamlarının oluşmasını sağlamaktadır. Buna göre de yeni bir çağrıya çıkılmaktadır. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 45 8. ÖDEME İŞLEMLERİ TKDK Uzmanı Nurdan KIZILIRMAK YÜKSEL Ödeme Koordinatörlüğü tarafından gerçekleştirilen ödeme işlemlerinde yer alan taraflar; Ulusal Katkının temini konusunda Maliye Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Tarım Reformu Genel Müdürlüğü); AB katkısının temini konusunda Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Ulusal Fon Dairesi Başkanlığı; her iki katkının kamu katkısı olarak transferini yapan TKDK ve ödeme yaptığımız faydalanıcılardır. TKDK tarafından ödemeler yetkili imzalarca yalnızca faydalanıcıların banka hesabına yapılmakta, nakit ödeme yapılmamaktadır. Faydalanıcıya ödenecek tutarı gösteren onaylı tahakkuk formlarının alınmasını müteakip, Ulusal Fon dairesine AB katkısının temini için fon talebi yapılmaktadır. Fon talebinin onaylanmasını müteakip ödeme emirleri bankaya iletilmektedir. Tüm ödeme emirleri, bankanın toplu ödeme sistemi aracılığı ile yapılmakta ve kontrol edilmektedir. IPARD ile ilgili tüm hesaplar Ulusal Fon tarafından açılmakta bazı hesapların kullanım yetkisi TKDK’ya verilmektedir. Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü AB katkısı tutarını Ulusal Fon IPARD Avro hesabına göndermektedir. TKDK Fon Talebi yaptıkça Ulusal Fon Dairesi bahsi geçen Avro hesabından AB katkısı tutarının TL’ye çevrilmesi için bankaya talimat göndermektedir. Kur farkı oluşması durumunda aradaki fark (kazanç/kayıp) Ulusal Fon IPARD TL hesabı kullanılarak yönetilmektedir. Her bir fon talebi onaylandığında TKDK bankaya yazılı olarak gönderdiği (aynı zamanda toplu ödeme sistemine yüklediği) ödeme emri talimatı ile Ulusal Fon Transfer hesabından AB katkısı tutarını, IPARD Ulusal Eş finansman hesabından Ulusal Katkı tutarını IPARD Ödeme Hesabına aktarmakta aynı anda tek tek faydalanıcıların hesabına kendileri için tahakkuk eden tutar aktarılmaktadır. Ödeme Aşamasında Ulusal Katkının Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bütçesi içerisinde yer alması için bütçe işlemleri yapılmaktadır. AB katkısının ihtiyaçlarımıza göre temini için Nakit akış tahmini yapılmaktadır. Ödeme işlemlerinin gerçekleştirilmesi için fon talebi ve ödeme emri işlemleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, Ulusal Mevzuata uygun olarak geri alım işlemleri ve prosedüre bağlı diğer işlemler ödeme aşamasında gerçekleşmektedir. Ödeme aşamasında Ulusal ve AB mevzuatına bağlı olarak uygulanan kurallar ve kontrol noktaları şöyledir: Ödemeler ulusal para cinsinden (TL) yapılmaktadır. Faydalanıcıların IBAN hesaplarına yapılmaktadır. 46 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Ödemeye esas belgelerin faydalanıcı tarafından Kuruma teslim edilmesinden itibaren en geç 3 ay içerisinde ödemesi yapılmaktadır. Ödeme emirleri genel bir kural olarak 3 iş gününde gerçekleşmektedir. Ödeme emirlerinde yetkili çift imza bulunmaktadır. Tüm belgeler 2 farklı kişi tarafından imzalanmaktadır. Denetim izi için kontrol listeleri kullanılmaktadır. Her bir ödeme işlemi gerçekleştikten sonra kontrol edilmektedir. TKDK tarafından ödeme işlemlerinin sağlıklı yapılabilmesi için aşağıdaki protokoller imzalanmıştır: 1. Potansiyel faydalanıcıların TKDK’ya proje sunması aşamasında öz kaynakları projeyi gerçekleştirmek için yetersiz ise ön finansman sağlayabilmeleri için 17 banka ve Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ile protokoller imzalanmıştır. 2. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü ve IPARD Uygulama Birimleri (TKDK ve Yönetim Otoritesi) arasında IPARD ödemelerinin yapılmasına ilişkin genel olarak uygulanacak usul ve esasları belirleyen Mutabakat Zaptı bulunmaktadır. 3. Ulusal Bütçede Ulusal Katkının yer alması için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ile TKDK arasında Bütçe protokolü imzalanmıştır. 4. TKDK Ödemeleri T. Vakıflar Bankası T.A.O aracılığı ile yapmaktadır. Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü Ulusal Fon Dairesi, Banka ve TKDK arasında protokol imzalanmıştır. 9. İÇ DENETİM İŞLEMLERİ İç Denetim Koordinatörlüğü Zikri BAYTAR Denetçi Merhabalar öncelikle hoş geldiniz diyorum. Sizleri burada görmek bizim için ayrı bir mutluluk. Çünkü biz burada çok insanı ağırladık. Ama hep Avrupa Birliğinden misafirleri ağırladık, sizleri de görmek bizim için mutluluk verici. Öğleden önce daha makro konuları konuşuldu. Öğleden sonra da TKDK prosedürlerindeki çok ince mikro konuları konuşuldu. Ben biraz daha mezo düzeyi ele alacağım. Ben TKDK iç denetim biriminde Denetçi olarak görev yapıyorum. TKDK’nın tek bir denetim birimi var. Esas olarak sizin açınızdan bu toplantıya baktığımızda iki tane temel soru var. Birincisi bu tanıtımını gördüğünüz TKDK nedir, çerçevesi nedir, ne iş yapar ve bunu nasıl yapar. İkinci olarak da kendi ülkenize TKDK örneğinin katkısı ne KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 47 olabilir. Ana sorular bunlar. Şimdi değişik ülkelerden, değişik yapılardan, değişik uygulamalardan ve değişik mesleklerden gelen kişiler burada bulunduğundan daha çok genel ve kavramsal bir çerçevede durmaya çalışacağım. Burada ana konu kırsal kalkınma, temeli insan olan ve insanın refahını gelişmişliğini, hizmete ulaşımını ve kaliteli yaşamı amaç edinen bir kavramdır. Buradaki katılımcı ülkelerin yaklaşık %27 ile %78 gibi bir oranla değişen kırsal toplumu olduğundan bahsettik. Bu Türkiye için yaklaşık yirmi beş milyon kişi yapıyor. Dolayısı ile bizim kırsal kalkınma konusunda Türkiye için hitap ettiğimiz yirmi beş milyon kişi. Yirmi beş milyon kişiyi yani yaklaşık nüfusun dörtte birini kapsayan bir grubu tek bir kavramla kırsal kalkınma ile özdeşleştirmek çok kolay değil. Bu kırsal kalkınma kavramının altında başka kavramlarda aramak gerekiyor. Bunlardan biri tarımsal kalkınma, biri yerel kaynaklar, bir diğeri kırsal sanayi diğeri de tarım politikası. Kırsal kalkınmaya daha detaylı baktığımızda içinde tarımın, ormancılığın, balıkçılığın, sağlık, küçük girişimcilik, eğitim altyapı hizmetleri, teknoloji kullanımı, çocuklar, kadınlar, dezavantajlı gruplar, mikro kredi, topraksızların istihdamı gibi çok sayıda alt kavramın olduğunu görüyoruz. Fakat temel ilke burada kendi kendine yardım edebilmektir. Bu dışarıdan sağlanan bir yardımın sürdürülebilir olması açısından önemlidir. TKDK açılımına baktığımızda Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’dur. Ama kırsal kalkınmadan sorumlu tek kuruluş değildir. Yukarıdaki açıklamalar neticesinde bu kırsal alanda yaşayanlar ile ilgili olarak Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, yerel yönetimler, Devlet Su İşleri, Valilikler, İçişleri Bakanlığı gibi pek çok kamu kuruluşu görev yapmaktadır. Kırsal Kalkınma konusunda önemli sorumlulardan bir tanesi özellikle planlama ve eşgüdüm açısından Tarım Bakanlığıdır. Avrupa Birliğinden gelen maddi kaynağı belirlenen kurallara uygun olarak çiftçiye, kırsal alanda yaşayanlara aktaran kurum TKDK dır. TKDK Tarım Bakanlığı’nın bir ilgili kuruluşu olarak görev yapar. TKDK kamu kurumları içinde özellikle son iki yıldır parladı, çok hızlı bir şekilde göz önünde tutuldu. Demek ki TKDK şimdiye kadar yapılanlardan, bir şeyleri farklı yaptı. 1960’lardan itibaren Türkiye’de değişik kırsal kalkınma yaklaşımları uygulandı. İlk defa bu kadar hızlı ve bu kadar parlak bir şekilde yükselen bir kurum oldu. TKDK’nın Avrupa Birliği fonlarını dağıtmaya başlaması üç sene öncesine dayanmaktadır. Bu kadar az zamanda önemli bir başarı sağlanması dikkat çekicidir. Bu durumda sorulması gereken soru, TKDK’nın uygulamalarını farklı kılan husus nedir? Birincisi TKDK’nın AB tarafından akredite edilmiş bir sistemimi var. Kısaca orijinal dilinde EDIS olarak ifade edilen yapı ile akreditasyon gerçekleştirilmiştir. Bu değişik akreditasyon modelleri içerisinde en ileri düzeyde ortaklığı ifade eden modeldir. Bu şekilde Akreditasyona tabi tutulan TKDK yönetim ve 48 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ kontrol sisteminin en temelinde İyi Mali Yönetim İlkeleri (SFM-Sound Financial Management) vardır. Yani kaynağın etkili, ekonomik ve verimli kullanımını sağlamaya yönelik temel içerir. Bu şu açıdan önemlidir. Eminim katılımcıların her birinin ülkesinde kırsal ya da tarımsal kalkınmaya ayrılan kaynaklar-fonlar vardır. Bu fonlara ilişkin katılımcıların soruları vardı. Bunların ilki bu fonların dağıtımına ilişkin kararları nasıl veriyorsunuz? ikincisi ise bürokratik olarak bu kararları verirken siyaset ile dengeyi nasıl kurmaktasınız? Şeklinde iki temel soruydu. Bu soruların temeli hem bürokrasi hem de siyaset açısından bir klasik haline gelen siyaset-bürokrasi dengesini tekrar bu ortama taşımıştır. Bu kararların optimal olarak verilmemesi soncu bu karar mekanizmasının aşamalarının birer kayıp noktası haline dönüşebilme riski vardır. TKDK’nın akredite edilmiş sistemi bu riski bir şekilde aşmıştır. Nasıl aştığı konusunu ileride detaylı olarak ele alacağız. İkincisi TKDK’nın işi desteklenecek proje başvurularını alıp, bunları seçmek, desteklemek ve devamında 5 yıl süre ile izlemektir. Şu anda 7000 den fazla sözleşme imzalanmıştır. Çok kapsamlı ve detaylı projelerin hazırlanmasının yanında izin ruhsat gibi konularda kanuni gerekliliklere uyum en üst seviyededir. Bu sözleşmeler sayesinde desteklenen işletmeler ulusal ve AB standartlarını karşılamaktadır. Desteklenen tüm projelerin çalışma konularında ulusal ve AB standartlarını karşılaması çok önemlidir. Siz katılımcılar açısından daha farklı önem kazandığını düşündüğüm üçüncü husus Yeni Kamu Yönetimi anlayışıdır. Dünyada, Kamu Yönetimi ile ilgili olarak ortaya çıkan ve entegrasyonu hedefleyen Yeni Kamu Yönetimi anlayışı (New Public Management) ülkeler arasında giderek artan bir şekilde hız kazanmaktadır. Kökeni Anglosakson olup devamında Amerika’nın ve AB ülkelerinin de uyguladığı bir sistemdir. Bu sisteme ülke olarak 5018 Sayılı Kanun ile son 6-7 yıldır geçmeye çalışıyoruz. Bu sistem Amerika, Kanada, AB, İngiltere, Güney Afrika Cum., Avusturalya gibi pek çok ülkede kamu da ve özel sektörde uygulanan bir sistemdir. Temelinde İç kontrol modellerinin içerir. Belki duymuşsunuzdur COSO, COCO gibi modelleri. TKDK bu iç kontrol modellerine uygun yapıyı oluşturarak uygulamaya geçiren bir kurumdur. TKDK Küçük bir kurum olması sayesinde de bu modelleri başından sonuna kadar rahat bir şekilde uygulayabilmektedir. Bu yeni kamu yönetimi anlayışı içinde stratejik planlamayı, risk yönetimini, çok yıllı bütçelemeyi, performans programını, iç kontrol sistemini, iç denetimi barındırmaktadır. Bu pek çok yeni kavramın belli bir ahenk içinde uygulanması için pek çok alt mekanizmanın uyum içinde çalışması gerekir. Bu bakımdan yöneticilere ayrı bir görev düşmektedir. Çünkü bu yeni anlayışa göre oluşan dinamikleri yönetmek için bu konuda belli bir deneyim ve tecrübe gerekmektedir. Eski klasik yöneticilerin zorlanacağı bir kurumsal yapı söz konusudur. TKDK hem yeni bir destekleme modeli yaratmıştır. Hem de bu destekleme işini yeni bir yapı ve mekanizmaları işleterek yapmaktadır. Bu karışım örnek gösterilecek yeni bir yaklaşımdır. TKDK bu dönüşümü hem küçük olmanın avantajı ile hem de akreditasyon gereği olduğu için çok hızlı bir şekilde sağladı. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 49 Katılımcılar için ilgi çekici bir örnektir diye düşünüyorum. Bu sistem sayesinde Türkiye olarak kazanımlarımız neler oldu diye baktığımızda; öncelikle ülkeye ulusal ve AB standartlarını karşılayan, kapasiteleri belli bir düzeyde modern pek çok tarımsal işletmesi kazandırıldı. Bu gün herhangi bir ilden herhangi bir ile seyahat ettiğinizde mutlaka TKDK’dan destek almış güzel bir işletme ile karşılaşıyorsunuz, hatta birkaç defa karşılaşıyorsunuz. Daha öncede pek çok kaynağımız vardı. Halen Tarım alanında ciddi desteklemeler verilmektedir. Fakat sonucu bu şekilde hızlı ve düzenli olarak ortaya çıkan gözle görülür bir sayıda ülkede kendinden söz ettiren bir uygulama ile ilk defa karşılaştık. TKDK neyi farklı yaptı kısmına tekrar dönersek, ilk karşımız çıkan şey 5000 sayfa prosedürümüz olduğudur. Sunumlarla uzmanlarımız detaylı olarak size anlatmaya çalıştılar. Bunlar prosedürlerimizin çok az bir kısmıdır. Bu prosedürler hangi zamanda kimin hangi işi ne şekilde yapacağını da düzenlemektedir. Bu kadar fazla prosedürün yanında AB tüzük ve yönetmelikleri var. Bunlardan başka Sektörel ve çerçeve anlaşmalarımız var. Sektörel anlaşma IPA ülkelerinin Kırsal Kalkınma ile ilgili olarak AB ile imzaladıkları ve birbirine paralellik içeren anlaşmalardır. Bunların yanında görünmeyen de çok şey kazandık. Örneğin Türkiye’de TKDK sayesinde proje kültürü çok gelişti. TKDK başvuru dosyaları projeli, onaylı, izinli, ruhsatlı, kanuni gereklilikleri içeren dosyalar olması nedeniyle başlangıçta hazırlanmasının zor olduğu konusunda epey tepki ile karşılaşıldı. Başvuru sahiplerinin haklı olduğu konularda vardı bu zorluklar konusunda. Daha sonra bu konuda TKDK olarak epey çalışmalar sonrasında, diğer Kurumlar ile sağlanan ortak bir bakış açısı sayesinde kartopu gibi katlanarak proje sayımız arttı. Çünkü başlangıçta zor olarak algılanan proje hazırlama ve belgelendirme konuları zamanla rutin uygulama haline dönmeye başladı. Çünkü yasal zorunluluğu olmayan ve gereksiz belge istemiyoruz. Danışmanlar bu projeleri hazırlamaya başladıkça zamanla onlarda bu işi öğrendiler. Bu aşamada akredite olduğumuz için bizim kolaylaştırma yapmamız esneklik sağlamamız çok zordu. Ancak bu konuda da TKDK olarak çok emek verilerek hem komisyonla hem ülkedeki Kurumlar ile pek çok konuda orta yolu bularak ana amaçları etkilemeden uygulama kolaylığı sağlamaya çalıştık. İkinci kazanımımız; TKDK’da 1800 kadar personel çalışmaktadır ve bunun 1400 kadarı uzmandır. TKDK’dan önce kırsal kalkınma konusunda ya da proje uzmanlığı konusunda AB ülkelerindeki bu sistemden haberdar olan, buna hakim uzman sayısı yok denecek kadar azdı. Bu yüzden her şey sıfırdan ve yeni baştan kuruldu. Bu başlangıç aşamasında emeği geçen pek çok arkadaşımız gerçekten çok büyük emek sarf etmişlerdir. Çok zor bir dönemdi bu dönem. Tüm bu uzman arkadaşlarımızın emeği sonucunda kurulan bu sistem de şu an 1400 uzman arkadaşımız sistemi işletmektedirler. Bu 1400 uzmandan herhangi 4 tanesini rastgele seçtiğinizde herhangi bir ülkede bu sistemi ince ayrıntıları ile kurabilecek bilgi ve donanımları mevcuttur. Tüm uzmanlarımız bu düzeyde ve yeterliliktedir. 50 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Üçüncü kazanımımız; TKDK kurulduğunda ülkedeki danışman kapasitesi yeterli değildi. Çünkü proje kültürü de gelişmiş değildi. Danışmanlık daha çok kişisel olarak algılanıyordu. Bu TKDK sayesinde çok gelişti. Çünkü fonların destek kalemlerinden biri de Danışmanlık faaliyetleri idi. Destek oranlarını uzmanlar size önceki sunumda belirttiler. Şu an TKDK’ya proje hazırlayan pek çok kurumsal firma oluştu. Zamanla bunlar başka konularda da proje hazırlamaya başladılar. Bir diğer faktör olarak dördüncü kazanımımız; makine üreticileri için oluşan hızlı bir Pazar artışı sonucu bu sektör gelişti. Özellikle tarımsal makine üreticileri artan talep karşısında önce fiyat artışı ile karşılık verdiler ancak bu durum küçük firmaları da üretimin içine daha fazla soktu. Böylece fazla sayıda firma büyüyen pazarda rekabet etmeye başlayınca kaliteli üretim yapan fiyatları da makul olan firmalar tercih edilmeye başladı. Böylece tarımsal makine üreten firmalar da gelişti, kalite arttı, rekabet gelişti. Son olarak da tüm projeler izlenmektedir. Son ödeme tarihinden sonra 5 yıl süre ile projeler izlenmektedir. Yapılan sözleşmeler gereği geri alıma kadar gidebilecek durumlar için izlenmektedir. Proje deneyimi olanlar proje yürütenler bilir ki bir projenin en sıkıntılı aşaması izleme aşasıdır. Böylece izleme kültürü de gelişmiş oldu. Sonuçta bir başarı var. Bu başarının anahtar kavramı ne diye soracak olursak, cevap “düzenli denetimdir”. Ben İç denetim birimindeyim. İç Denetim biriminin iç ve dış denetim konusunda koordinasyon/kontak noktası olmak gibi bir görevi vardır. TKDK da denetim-süpervizyon nasıl işliyor. Bunu hızlı bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Başvurular il Koordinatörlüklerinde alınıyor. Kontrol gerektiren herhangi bir olay önce İllerde görevli uzmanlar tarafından kontrol ediliyor. Sonrasında da dört göz ilkesi gereği uzmanın kıdemlisi veya birim amiri tarafından yapılan işlemler tekrar gözden geçiriliyor. Dosya üzerinde işlemler öncelikle il Koordinatörlüklerimiz tarafından gerçekleştirilmektedir. İkinci süreçte ise İl Koordinatörlüklerinin yaptıkları işlemleri Merkez Koordinatörlükleri tarafından süpervize edilerek ilde yapılan tüm işlemler örnekleme yapılarak belli bir oranda Merkez Koordinatörlüklerce tekrar incelemektedirler. Bu süreçte merkez Koordinatörlükleri farklı illerde yapılmakta olan farklı uygulamaları da karşılaştırmakta ve Kurumsal uygulamalarda tekdüzelik ve yeknesaklık oluşturmaktadırlar. Bu iki halkadan sonra üçüncü halkada da iç denetim koordinatörlüğü ve NOA ile Denetim otoritesi adlı ikili yapı da TKDK’ya sunulan projeleri denetlemektedirler. Bütün bu işlemler rapor haline getirilmektedir. Bu aşamalardan sonra Avrupa Birliği denetim süreci gelir. Bu süreçte de Avrupa Sayıştayı, OLAF, AB Komisyonunun J4 ve J5 Birimlerinden oluşan denetim mekanizmaları devreye girer. AB J4 Birimi her yıl harcamalar tamamlandıktan sonra TKDK tarafından harcanan yıllık tutarlar için Denetlemeye gelir. Tüm bu süreçler ve denetim mekanizmalarının tespit ettiği bulgular tek elde toplanır. Bunun sonucunda ise varsa usulsüz durum ya da yeterli düzeyde işletilmemiş kontrol mekanizmaları Komisyon tarafından bu kolaylıkla tespit edilebilir. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 51 Komisyon Türkiye’de bu yönde yaptığı denetimlerde yıllık bütçenin kullanımına göre bir il koordinatörlüğü ve belli sayıda proje seçerek bunlar üzerinde denetim gerçekleştirmektedir. Tespit edilen harcamalardaki usulsüzlükler, hatalar, yanlışlar sonrasında ise bu bulgularını TKDK tarafından o yıl yapılan tüm destek tutarı için belli bir oranda (%5, %10 %15, %20 vs. gibi) genişletme yaparak o dönem için tüm AB katkısı üzerinden ülkemize tahsis edilen fonlarda kesinti yapmaktadır. Yöneltilen ana soru tüm bu yapı içerisinde siyaset gibi güçlü karar mekanizmalarının kaynakların dağıtımına ilişkin pozisyonunun ne olduğu ile ilgiliydi. Tüm bu süreç içerisinde akredite olmuş bu yapının düzgün işlememesi nedeniyle, duruma göre AB komisyonunun akreditasyonu askıya alması veya Komisyon tarafından yüzde bazlı genişletilmiş kesintiler nedeniyle tüm ödenen fonların bir kısmının yada tamamının geri istenmesi gibi yaptırımlarla muhatap olunmaktadır. Bu noktada yüksek kesinti riski kurumsal bir başarısızlık olsa da bunun siyaseti etkileyen yönleri de vardır. Bu nedenle siyasi makamlarca da bu bilindiğinden dolayı ülke çıkarı öncelikli durum olduğu için bu konularda daha hassas davranılması söz konusudur. Diğer taraftan TKDK sisteminde gerçekleştirilen iş ve işlemlerde denetim izi ilkesi ile sürekli kayıt altına alınmaktadır. AB Denetçilerinin uzun süredir sistematik bir şekilde denetim işini yapmaktalar. Denetçilerin bu işle ilgili uzmanlıkları, tecrübeleri ve yeterlilikleri üst düzeydedir. TKDK Sisteminde akredite olmuş mevcut yapının işleyişini olumsuz yönde değiştirmeye veya bozmaya yönelik herhangi bir etkide bulunulduğunda bunun tespiti denetçilerce çok kolay yapılmaktadır. Tüm bunların ötesinde TKDK’da yaklaşık 5000 sayfalık prosedürler ile oluşturulan sistemde bir dosyanın sunulması ile faydalanıcıya nihai ödemenin yapılması süreçlerinde yaklaşık 35 adet uzmanın sırayla inceleme ve kontrol işlemleri yapması söz konusudur. Dolayısı ile mevcut sistemi bozacak bir etkiye sahip karar-hata-yanlış durumunda bile bu uzun kontrol süreçlerinde prosedürlere aykırı durumun ortaya çıkması ihtimali iyice azalmaktadır. Mevcut sistem içerisinde bahsettiğim gibi bir dosyanın 35 uzmanın inceleme ve kontrolünden geçmesi ve AB ve Ulusal düzeyde 9 faklı denetim biriminin (TKDK İç Denetim, Tarım Bakanlığı Teftiş Kurulu-İç Denetim Birimi, Türkiye Sayıştayı, NAO, Denetim Otoritesi, AB Sayıştayı, AB OLAF, AB J4, AB J5) sürekli denetimi altında bulunması sistemi etkileyecek düzeyde hata ve yanlışlık ortaya çıkmasını önlemeye yöneliktir. TKDK’da sitem denetim odaklı olarak hesap verilebilirlik üzerinden yürütülmekte ve denetim izi kapsamında yapılan tüm işlemler kayıt altına alınmaktadır. Sistem bu temeller üzerinde ayakta durmaktadır. Böyle bir sistemin kurulmasında hesap verilebilirliğin hem ulusal hem de uluslararası bir merciye karşı yerine getirilmesinin zorlukları olduğu kadar avantajları da söz konusudur. 52 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Katılımcılar arasında denetim kökenli birisi bulunmadığından dolayı denetimin teknik kısımlarına girmeyeceğim. TKDK’da denetim birimi olarak İç Denetim Koordinatörlüğü yer almaktadır. İç Denetim teftişten farklı özelliktedir. Teftiş daha çok olaylar/vakalar/usulsüzlükler olduktan sonra devreye girip inceleme ve soruşturma faaliyetini yaparak sorumlu bulmaya yönelik faaliyettir. Ancak İç denetim sistemin içerisinde yer almakta, yönetime yardımcı olarak bahsedilen usulsüzlükler/vakalar ortaya çıkmadan önce bunları tespit etmeye yönelik bir metodoloji ile çalışmaktadır. Bunu başardığı ölçüde sisteme katma değer sağlamaktadır. Ana fark burada oluşmaktadır. İç denetim belli standartlarda ve belli bir düzen içerisinde dünyada uygulanmaktadır. Uluslararası İç Denetim Enstitüsü IIA tarafından uygulama rehberleri ile birlikte uluslararası iç denetim standartları yayınlanmaktadır ve dünyada iç denetim faaliyetleri bu uluslararası standartlar kapsamında yapılmaktadır. Yine bahsedilen enstitü tarafından CIA, CGAP, CCSA, CRMA vb gibi uluslararası sertifikalar yapılan sınavlar sonucunda verilmektedir. TKDK İç Denetim Koordinatörlüğünde bahsedilen uluslararası sertifikalardan 10 kadarı mevcuttur. Daha önce bu sayı daha fazla idi. Ancak ayrılan arkadaşlarımız diğer kamu kurumlarına geçtiler. TKDK’da edindikleri özellikle yeni kurulan sistemle ilgili tecrübelerini gittikleri kurumlara aktardılar. Benim söyleyeceklerim bunlar. Sorunuz var ise alabilirim. Soru: Fonlardaki ülke katkısı nedir, kesintiyi nasıl yapılıyor. Sistemde önemli yolsuzluklar oluyor mu? Bizde bir söz var, parayı veren düdüğü çalar diye. Fonun AB katkısı %75 ülke katkısı %25. Dolayısı ile AB yaptığı katkıyı vatandaşlarından sağladığı için verilen kaynağın anlaşmalara göre kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmektedir. Amaca uygun şekilde harcanmayan tutarları genişletme etkisi yaparak geri almaktadır. Bunu yaparken bizim yaptığımız her türlü işlemi sorgulamaktadırlar, sahaya gitmektedirler, işletme ziyareti yapmaktadırlar, bütün ödeme kalemlerini tek tek incelemektedirler. Bizim yapmamız gereken kontrolleri zamanında ve uygun kalitede yapıp yapmadığımızı sorguluyorlar. Bunlardan tespit ettikleri eksiklik ve yanlışları belli bir yüzde ile kesiyorlar. Çünkü fona üç kat fazla katkı yapıyorlar. Sistemde önemli yolsuzluklar oluyor mu sorusu için şöyle bir cevap verebiliriz. Biz ödemeyi tesis yada yatırım tamamlandıktan ve işletmeye alındıktan sonra veriyoruz. Dolayısı ile ilk olarak biz bir unsuru destekliyorsak bu mutlaka alınmış ve bunun tespiti bizim tarafımızdan yapılmıştır. Uzmanlarımız bu harcama kalemini görür ve çalışabildiğini tespit ederler. Bazen bir işletme yatırım yaparken uzmanlarımız 14-15 defa yatırım yerine sahaya gitmektedirler. Tüm aşamalarda kontrollerimizi fazlasıyla yapıyoruz. Eğer yerinde görülmeyen bir harcama konusu var ise ödeme yapmıyoruz. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 53 Sorun genelde faydalanıcının işletmeyi yürütemediği zaman ortaya çıkıyor. Genel olarak bize 5 yıllık süre için işletmeyi çalıştırma zorunluluğu olduğu için bunu yerine getiremiyor. Bu yüzden kesinti yada geri alım durumu oluyor. Bu şekilde birkaç işletme var. Bunlardan da geri alım başlatıldı. Biz canlı hayvan desteği yapmıyoruz. Bu AB ile yapılan anlaşmalardan kaynaklanıyor. Önce faydalanıcı tesisi kuracak sonra inşaat müteahhidine ve makine satın aldığı kişiye ödemeyi banka kanalı ile yapacak şekilde sistem tasarlanmıştır. Bu aşamadan sonra ödemeye esas belgelerini getirmektedir. Meral ÖZKAN Kurumuz tarafından desteklenen projeler için faydalanıcılara yönelik işletme sürdürülebilirliği eğitimleri sağlanmaktadır. Ayrıca, işletmelerin sürdürülebilmesi kapsamında protokolümüz olan 17 banka ve Tarım Kredi Kooperatifleriyle yapılan protokol çerçevesinde faydalanıcılarımızın kredi imkanlarına erişimleri arttırılmıştır.” Soru: Komisyon denetçileri TKDK iç denetimini denetleyebilir mi? İç denetimin denetimi ne şekilde yapılıyor? Komisyon denetçileri TKDK iç denetimini denetleyebilir. Buna hakları var. İç denetim koordinatörlüğünün ürettiği her rapora ulaşabilirler. 5000 SAYFALIK prosedürlerde iç denetimin de prosedürleri yer almaktadır. Ayrıca iç denetim açısından 5 yıllık süre ile kalite güvence değerlendirme sistemi dahilinde de yine CIA gibi sertifikalı bir denetçi tarafından denetlenmesi gerekiyor. Sistemde ki en önemli unsuru konuşmadık. Biz içinde yer aldığımız için görüp konuşamadık. Türkiye’de üniversite mezunları içinde mesleklere göre sıralama sınavı yapılıyor. Bu sınav sonucunda en yukarıda olanlar bize başvuru yapabiliyor. Onlar içinden de TKDK kurumunun yaptığı sınavlarda en yüksek puanı alanlarla çalışıyoruz. Kurum uzmanlarını burada görüyorsunuz, yaş ortalaması çok genç 54 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ çalışanlar. Yabancı dil şartı da aranmaktadır. Sistem esas olarak insanlar üzerinden yürümektedir. TKDK’nın kaliteli bir insan kaynağı var. Sistemi ayakta tutan insanlar-çalışanlar-uzmanlar-yöneticiler. Bu yüzden çalışan kalitesi çok önemlidir. ÇALIŞTAY İKİNCİ GÜNÜ (TEKNİK GEZİ) Teknik gezi programı SESRİC ve D8 ülkelerinden katılımcılarla birlikte gerçekleştirilmiştir. Merkez ve Ankara İl Koordinatörlüğü personeli ile birlikte 19 kişi katılmıştır. Gezi programı kapsamında ilk önce Beypazarı Dikmen Köyü’nde bulunan 50.000 Kapasiteli Broyler Üretim Tesisi-Buse ÇELİK projesi ziyaret edilmiştir. Bu proje 11. Çağrı döneminde başvuru yapmış olup Mart 2013’te yatırıma başlamıştır. Ağustos 2014’te yatırım faaliyetlerini tamamlamış olan proje toplam 1.344.756,00 TL’ye mal olmuştur. Bu tutarın 818.053,00 TL’si kurumumuz tarafından desteklenmiştir. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 55 Biyo-güvenlik önlemleri kapsamında tek kullanımlık tulumlar ve galoş giyilerek; tesisin yatırım aşamaları, fiziki ve teknik özellikleri yerinde incelenmiş olup, üretilen broylerin satıldığı Beypiliç firmasında gelen 3 veteriner üretim süreci hakkında detaylı bilgi vermiştir. İkinci olarak Bala’nın Karahamzalı Köyü’nde bulunan 120 Büyükbaş Süt Üreten Çiftlik-Mat Grup Hayvancılık Projesi ziyaret edilmiştir. Adı geçen proje yine 11. Çağrı döneminde başvurarak yatırım faaliyetlerine Nisan 2014’te başlamıştır. Ekim 2014 itibariyle yatırımını 2.827.537,00 TL tutar ile tamamlayan projenin 1.798.160,00 TL’lik kısmı kurum tarafından ödenmiştir. Burada da yine daimi olarak tesiste görevli olan veteriner ve yatırım sahibi eşliğinde hayvan bakımı ve hayvan refahı, yatırımın aşamaları incelenmiştir. Modern süt sağım üniteleri ve sütün güvenli bir şekilde depolandığı üniteler hakkında bilgi verilmiştir. 56 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 57 58 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ SUNUMLAR TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI Turkish Agriculture & Rural Development Policies in EU and Turkey MAY 2015 ANKARA AGRICULTURE IN TURKEY 2 59 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ PRESENTATION PLAN • POSITION OF TURKISH AGRICULTURE IN THE WORLD • RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN EU AGRICULTURE • RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN TURKEY IN TURKEY TURKISH AGRICULTURE AGRICULTURE IN TURKEY 4 60 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ AGRICULTURAL GDP AGRICULTURAL GDP (Billion $) AGRICULTURE SHARE of GDP %7,4 % 157 (2002-2013) TURKISH AGRICULTURE SECTOR; is growing for 9 out of last 10 years AGRICULTURE IN TURKEY In terms of Agricultural GDP, TURKEY; • was 11th rank in the world and 4th in the Europe in 2002, • has risen to 7th rank in the World and first in Europe since 2008 according to the World Bank and OECD Reports. AGRICULTURAL TRADE AGRICULTURAL TRADE VOLUME FOOD TRADE VOLUME (Billion $) (Billion $) AGRICULTURE IN TURKEY Turkish Agricultural Sector meets the food requirement of 77 million Turkish citizens and 39,8 million tourists; also exporting 1.681 products to 192 countries which accounts 18,8 billion $ KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 61 PLANT PROUDUCTS IMPROVEMENTS IN CROP PRODUCTION AGRICULTURE IN TURKEY IN AGRICULTURAL PRODUCTION IN AGRICULTURAL EXPORT Hazelnut, Apricot, Cherry, Fig, Poppy seed and Quince Hazelnut, Dried Apricot and Dried Grape, Fig and Dried Fig, and Cherry THE FIRST THE FIRST In top 5 more than 30 products In top 5 more than 21 products ANIMAL PRODUCTS ANIMAL PRODUCTION IN ANIMAL PRODUCTION ANøMAL PRODUCTS Milk Production (Cow) WORLD TURKEY RANK 625.753.801 15.997.837 Milk Production (Sheep) 10.122.522 1.010.007 2 Red meat production (Cattle) 62.737.255 664.284 17 Red Meat Production (Sheep) Poultry meat Honey Source: FAO (2012) 9 8.480.864 248.840 7 92.730.419 1.723.904 9 1.592.701 88.162 2 62 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ TURKEY IN WORLD AND REGION Taking Turkey as a center and a circling of a 4-hour-flight distance on a world map covers; 1/4 the world’s GDP and 1/3 of the the world population … RUSSIA EUROPE Ag. GDP: $ 260 billion Imports: $6,5 trillion Population: 670 million Ag. GDP: $ 68 billion Imports: $335 billion Population: 142 million the heart of the region TURKEY MENA Ag. GDP: $ 179 billion Imports: $1 trillion Population: 675 million CENTRAL ASIA & CAUCASIA Ag. GDP: $ 920 billion Imports: $100 billion Population: 82 million 9 RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN TURKEY 63 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ DEFINITION OF RURAL AREAS 9 A population of 20,000 is set as a threshold to distinguish rural areas from urban. 9 According to this definition, 27.7% of Turkey’s total population live in rural areas. ¾ There are 34,292 villages in Turkey and 11,883,500 people are living in villages. ¾ There are 1,977 counties in Turkey with a total county population of 5,294,616 ¾ Out of 892 districts, 590 district centers are in the coverage of rural areas. 4,058,130 people are living in rural district centers. INFRASTRUCTURE IN RURAL AREAS Potable water In Turkey, 99% of the population in municipalities are connected to water supply systems. Roads There is a total of 320,000 km of village roads. Of these, 141,000 km have either asphalt or concrete sealing, which is the standard that is considered adequate. Internet Access 47 % of population have a chance to use the internet in their neighbourhood. 12 64 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THE KEY POLICY DOCUMENTS FOR RURAL DEVELOPMENT The Development Plans (2014-2018) The development plans are being prepared by the State Planning Organisation since 1963 setting the national framework for social and economic development of the country including the priorities and targets for all sectors in the long term. In this framework, they are also represented as the basic policy documents for development activities including agriculture and rural development. The National Rural Development Strategy (2014-2020) The National Rural Development Strategy (NRDS) sets a comprehensive policy framework for rural development policies It also establishes the basis for the national “Rural Development Plan” (nRDP), The National Rural Development Plan (2010-2013) The National Rural Development Plan is prepared by the Ministry of Agriculture. It describes priorities and targets also actions to be taken. 13 THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS Rural Infrastructure Programs Village infrastructure support programme (KOYDES) programme supports infrastructure construction investments in villages. It has been implemented since 2005. Infrastructure support for municipalities (BELDES) is for the improvement of quality water supply network around Turkey. Social Support Programme (SODES) has been implemented since 2008 by the Ministry of Development. Within the programme, financial support is provided to projects on social, recreational and cultural facilities. 14 65 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS Regional Development Programs The Eastern Anatolia Development Programme (EADP-DAKP) is a regional development Programme that aims at capacity building for sustainable development through the implementation of innovative and participatory regional policy and planning approaches South-eastern Anatolia Project (GAP) covers about 10% of surface area and population of Turkey. It is based on the development of land and water resources as well as general socio-economical development and integrated sustainable human resource development. Other Regional Development Programs 9 KOP 9 DOKAP 9 YHDP 15 THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS Rural Development Investments Support Programme Rural Development Investments Support Programme is a grant scheme for improving the income and social standards in rural areas, ensuring integration between agriculture and industry, It is implemented by communiques which are drafted by MoFAL every year and enter into force after being published in Official Gazette. The Rural Development Investments Support Programme covers all 81 provinces of Turkey and it is implemented under two headings: Economic Investments Supports Machinery and Equipment supports 66 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS RURAL DEVELOPMENT INVESTMENTS SUPPORT PROGRAMME Initiated in 2006 for the investments on, • Processing, • Packing and • Storing the agricultural products • Purchasing machinery and • equipments • Pressizde irrigation systems WITH 50% GRANT INVESTMENTS HAVE BEEN ACCELERATED WITH THIS SUPPORTS • • • 5.450 agricultural establishment instructed 1,1 Billion TL grant was given 46 Thousand staff were employed • • 261.149 machinery and equipment were supported 993 Million TL grant was given THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS IPARD PROGRAM Under the pre-accession support of European Union in the period of 2007-2013, totally 874 Million Euros has been allocated to Turkey to support rural development. By summing up the national contribution which has been 286 Million Euros, totally 1 Billion 160 Million Euros of public contribution has been allocated to support the development of rural areas. The rural development funds have been used in line with the Rural Development Program (IPARD Program) The sectors targeted by the Programme are; x Milk and Meat Producing Holdings x processing and marketing of agricultural products x Diversification of rural development activities The Programme has been designed for implementation totally in 42 provinces out of 81 provinces of Turkey 67 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN EU COMMON AGRICULTURAL POLICY OF EU (CAP) The CAP (Agricultural Common Policy) is the first and most important common policy of EU. It has been in force since 1962. It is also a policy that has been reformed on many occasions, in particular during the past decade and a half 20 68 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ COMMON AGRICULTURAL POLICY OF EU (CAP) Common Agricultural Policy (CAP) 2. pillar: Rural development policy 1st pillar: - Market organisations (sugar, wine, olive oil) Direct payments (decoupled from production) Cross Compliance Standards Multifunctional agriculture food production environment rural development Modulation RURAL DEVELOPMENT POLICY OF EU Predominantly and significantly rural areas make up: •92 % of surface area of the EU •53 % of employment •45 % or cross value creation Land Food Rural communities Environment Agriculture Rural heritage KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ RURAL DEVELOPMENT POLICY OF EU Rural Strategic Priorities Development « LEADER » Axis 4 Local capacities for diversification and employment Axis 2 Axis 1 Human capital • Physical capital Quality of agricultural production and • Axis 3 Sustainable use of agricultural land Quality of life Sustainable use of forestry land: Climate Change Training skills acquisition and animation Economic diversification RREVENUES OF EU BUDGET Rural Development REVENUES OF EU BUDGET (MILLION €) VAT-based own resource GNI-based own resource Traditional own resources (TOR) Surplus from previous year Other revenue TOTAL REVENUE 14.019,7 110.194,6 15.365,3 1.053,6 8.706,4 149.503,7 69 70 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EXPEND7TURE OF EU BUDGET Expenditures of the Year 2014 (Mil.€) Competitiveness for growth and jobs Economic, social and territorial cohesion Sustainable growth: natural resources 16,484.00 Rural Development 47,502.30 59,190.90 Security and citizenship 2,172.00 Global Europe 8,325.00 Administrations 8,404.50 Compensations 28.60 Other special instruments 582.90 TOTAL 141,900.30 EXPEND7TURE OF EU BUDGET DISRTRUBUTION OF CAP EXPENDITURES (Mil.€) Sustainable growth: natural resources 59,190.90 European Agricultural Guarantee Fund (EAGF) — MarketRural related expenditure and Development direct payments 43,778.10 European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD) 13,991.00 European Maritime and Fisheries Fund (EMFF) 941.00 Environment and climate action (LIFE) 480,80 Actions financed under the prerogatives of the Commission 7.30 Pilot projects and preparatory actions 18.50 Decentralized agencies 50.40 71 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EXPENDITURES OF COMMON AGRICULTURAL POLICY (CAP) 27 EXPEND7TURES OF RURAL DEVELOPMENT POLICY Rural Development 72 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ FUTURE OF COMMON AGRICULTURE POLICY CAP REFORM 2014-2020 Rural For more than twenty years, starting in 1992, Development the CAP has been through successive reforms. The new policy (2014-2020) will continue along this reform path, moving from product to producer support. STRATEGIC OBJECTIVES OF RD POLICY ¾ fostering the competitiveness of agriculture; ¾ ensuring the sustainable management of natural resources, and climate action; ¾ achieving a balanced territorial development of rural economies and communities including the creation and maintenance of employment. THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS IPARD PROGRAM Under the pre-accession support of European Union in the period of 2007-2013, totally 874 Million Euros has been allocated to Turkey to support rural development. By summing up the national contribution which has been 286 Million Euros, totally 1 Billion 160 Million Euros of public contribution has been allocated to support the development of rural areas. The rural development funds have been used in line with the Rural Development Program (IPARD Program) The sectors targeted by the Programme are; x Milk and Meat Producing Holdings x processing and marketing of agricultural products x Diversification of rural development activities The Programme has been designed for implementation totally in 42 provinces out of 81 provinces of Turkey 30 73 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THANK YOU…… HAKAN OZAT EXPERT [email protected] 31 TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİ Organizational Structure and Implementation Process of ARDSI MAY 2015 ANKARA 74 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ CONTENT OF THE PRESENTATION 1- What is Instrument for Pre-Accession (IPA) and IPA-RD ? 2- Objectives of IPARD 3- Content of the IPARD Programme and the sectors supported AGRICULTURE IN TURKEY 4- Agriculture and Rural Development Institution (ARDSI) and its organizational structure 5- Implementation Processes of RD programme 6- Some figures regarding supports 7- Few examples of the investments supported by ARDSI What is EU`s Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) ? • The Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) offers assistance to countries(the former Yugoslav Republic of Macedonia, Croatia, Turkey) engaged in the accession process to the European Union (EU) for the period 20072013. • The aim of the IPA is to enhance the efficiency and coherence of aid by means of a single framework in order to strengthen institutional capacity, cross-border cooperation, economic and social development and rural development. • Pre-accession assistance supports the stabilization and association process of EU candidate countries and potential candidate countries while respecting their specific features and the processes in which they are engaged. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 75 What is Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) ? European Union Pre-Accession Policies: IPA & IPARD; To ensure targeted, effective and coherent action, the IPA is made up of five components, each covering priorities defined according to the needs of the beneficiary countries. Two components concern all beneficiary countries: • the “support for transition and institution-building” • the “cross-border cooperation” (Potential Candidates: Albania, Bosnia and Herzegovina, Iceland, Montenegro, Serbia including Kosovo) The other three components are aimed at candidate countries only: • the “regional development” • the “human resources development” • the “Rural Development”(IPA-RD) component, which concerns preparation for the common agricultural policy and related policies (We are here!) What are the objectives of IPARD ? The objective of IPARD are: 1. to provide assistance for the implementation of the acquis concerning the EU Common Agricultural Policy, to encourage the alignment to EU standards in the fields of food security, animal health, plant health and environment 2. to contribute to the sustainable adaptation of the agricultural sector and rural areas. These objectives are to be met by implementation of 9 different measures under 3 priority axes: (IPARD Programme is a must!) Axis 1 - Improving Market Efficiency and Implementing Community Standards, Axis 2 - Preparatory actions for implementation of the agri-environmental measures, Axis 3 - Development of the Rural Economy. All Candidate Countries must prepare an IPARD Programme covering 7 year period and it must be implemented by an accredited IPARD Agency 76 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Content of the IPARD Programme in General (6) a description of each of the measures selected, including, national minimum standards, national legislation relevant to the programme, evidence of targeting, confirmation that verifiability and controllability of measures have been ensured. (5) an indicative overall financial table; (4) a description of the existing national rural development strategy; The IPARD Programme must cover exactly the issues below (1) a description of the current situation, SWOT and identification of needs, by providing a quantified description of the current situation showing disparities, shortcomings and potential for development; (2) SWOT analyses (strengths, weaknesses, opportunities and threats) focussing on a few specific areas; (3) an overview of main results of previous intervention, by national funds, Union assistance or multilateral assistance; Content of the IPARD Programme in General-con`t (12) a description of the actions taken to ensure the availability of sufficient technical and advisory capacity for the proper implementation of the programme. (11) a description of provisions linked to the equality between men and women and nondiscrimination promoted at various stages of programme (design, implementation, monitoring and evaluation); (10) a description of actions foreseen in the context of publicity, visibility and transparency in accordance with IPA legislation, to inform potential beneficiaries, professional organisations, economic, social and environmental partners, bodies involved in promoting equality between men and women and NGOs about possibilities offered by the programme and rules of gaining access to funding; (7) summary description of management and control structure; (8) a description of the results of consultations on programming and provisions to involve relevant authorities and bodies as well as appropriate economic, social and environmental partners; (9) the results and recommendations of the ex-ante evaluation of the programme; KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 77 Soul of the IPARD: 9 different measures under 3 priority axes: Axis 1 - Improving Market Efficiency and Implementing EU Standards Measures: 1.Investments in agricultural holdings to restructure and upgrade to the EU standards 2.Investments in processing and marketing of agriculture and fishery products to restructure and upgrade to the EU standards 3.Supporting the setting up of producer groups Axis 2 - Preparatory actions for implementation of the agri-environmental measures Measures: 4.Preparation for implementation of actions relating to environment and the countryside 5.Preparation and implementation of local rural development strategies Axis 3 - Development of the Rural Economy Measures: 6.Improvement and development of rural infrastructure 7.Development and diversification of rural economic activities 8.Training 9.Technical assistance WHO ARE WE? WHAT IS OUR MISSION? 9 78 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Who are we? Establishment of ARDSI :18th May 2007 ARDSI Conferral of Management :29th August 2011 • Established by law No. 5648 Agriculture and Rural Development Support Institution • Public Legal Entity • Administrative and financial autonomy • Special budgeted administration • Related Institution of Ministry of Food, Agriculture and Livestock Who are we? AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT SUPPORT INSTITUTION (ARDSI) An Accredited Institution by European Union Objective: Implementation of IPARD Programme in order to help Agricultural holdings to reach EU Standards and help development of rural areas in Turkey. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 79 IPARD PROGRAMME in TURKEY ARDSI currently implements the IPARD Programme: • An Agriculture and Rural Development Programme (2007-2013), prepared by MFAH, • Approved by European Commission in 2008 • After accreditation (Conferral of Management Powers) of ARDSI by EU, the programme is started to be implemented in August 2011, in 42 Provinces of Turkey. The strategic objectives to be pursued by IPARD Programme are: • to contribute to the modernisation of the agriculture sector (including processing) through targeted investments while at the same time • encouraging the improvement of EU acquis related food safety, veterinary, phytosanitary, environmental or other standards • to contribute to the sustainable development of rural areas. • preparatory action for implementation of the agri-environmental measures and local rural development strategies. Rural Areas 50% fixed, up to 65% Public Grant Support Farmers ARDSI Support opportunity to all citizens except public legal entities Modernization EU Standards Sustainable Rural Development 80 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ARDSI-ORGANIZATION ARDSI-HEADQUARTERS PRESIDENT MAIN SERVICES UNIT 1-Project Services ADVISORY AND AUDIT UNITS 1) Internal Audit -Project Management -Project Monitoring and Control SUPPORT SERVICES UNITS 1) Support Services 2) Legal Advisory Department -Human Resources& Admin.Affairs -InformatÖon Systems 2- Financial Units -Payment Authorization -Payment -Accounting ORGANIZATIONAL STRUCTURE ARDSI ACCREDITATION STUDIES PROVINCIAL COORDINATION UNITS ARDSI PRESIDENT PCU COORDINATOR PROJECT APPLICATION MANAGEMENT UNIT - -Mid-Level - Mid-Level Mid-LevelManager Manager Manager - -Application - Application ApplicationHandling Handling Handling Expert Expert Expert(S, (S, (S,J)J)J) - -Application - Application ApplicationRegistration Registration Registration Officer Officer Officer 03 June 2013 ON THE SPOT CONTROL UNIT - -Mid-Level - Mid-Level Mid-LevelManager Manager Manager -On -On -OnThe The TheSpot Spot SpotControl Control Control Expert Expert Expert(S, (S, (S,J)J)J) PAYMENT PAYMENT CLAIM CLAIM PROCESSING PROCESSING UNIT UNIT -- Mid-Level Mid-Level Manager Manager -- Payment Payment Claim Claim Expert Expert (S, (S,J)J) -- Payment Payment Claim Claim Registration Registration Officer Officer SUPPORT SERVICES UNIT - Support Services Expert - Administrative Support Officer - Archiving Officer - Administrative Assistant - Communication Expert 81 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ IMPLEMENTATION PROCESS INFROMATION AND PUBLICITY APPLICANTS APPLICATION PACKAGE Province Level HQ Level 9REGISTRATION OF APPLICATIONS 9ADMINISTRATIVE CHECKS 9ELIGIBILITY CHECKS 9ON THE SPOT CONTROLS (Before contracting) 9SAMPLING + SECONDARY CHECKS 9BUSINESS PLAN FINANCIAL ANALYSIS 9SCORING SELECTIONCONTRACTING MONITORING PROCESS STARTS (5 YEARS) 9ON THE SPOT CONTROLS (After implementation) HQ 9SAMPLING + SECONDARY CHECKS 9PAYMENT AUTHORIZATION 9PAYMENT 9ACCOUNTING HQ 9REGISTRY OF PAYMENT CLAIMS 9CHECKS FOR DOCUMENT AND INVOICE 9PRE-AUTHORIZATION 9ON THE SPOT CONTROLS (Before payment) Province PAYMENT CLAIM PACKAGE BENEFICIARY REALIZE PROJECT/ALL PAID BY BENEFICIARY IMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Main control points within the CUPM operational flows of ARDSI for good financial management practices is as below: Main Control Points Administrative Controls (completeness and eligibility checks) of the Application Packages by using CKLs: 1101-1111 /per submeasure Completeness and Eligibility controls of the offers collected by the applicants within the scope of expenditures of the project.(Docs. 1124 ve 1117) Checking each expenditure foreseen in the project whether they are eligible or not within IPARD and control of their prices as well. (Doc.1120 and 1128) Control of financial sustainability and economical profitability of the project.- Analysis of the Business plans of the projects(Doc.2102) Objective of the Controls Determination of existence and validity of the documents and certificates required based on IPARD Program and Sectoral Agreement. Conformation of the validity of the offers (min. 3 offers for the expenditures above 10.000 Euro) Conformation of all expenditures in the projects according to LEEs and comparison of the prices in offers with the market prices. Determination of the financial sustainability and economical profitability of the projects within 10 years projection. Controls of the Application Packages whether they are copied or To ensure the genuineness, fair competition conditions manipulated.(Doc.2002 and annexes) and transparency of applications in scope of IPARD programme and to prevent intentional activities and manipulations which damage above mentioned conditions and to provide requirements of “sound financial management principles” and in this context to take necessary measurements and create control mechanisms. 03 June 2013 82 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ IMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Main control points with the CUPMC – On-the-spot Control operational flows of ARDSI for good financial management practices is as below: Main Control Points Objective of the Controls Assessment of the applicability of the investment and Assessment of the technical project of the designed eligibility of the expenditures within the scope of the system within the scope of the project submitted project and list of eligible expenditures Calculation of financial sustainability risk and control of Assessment of sustainability status and sustainability sustainability risk of the investment in ex-post period. Eligibility control of the expenditures and payments Eligibility control of the supported items within the scope of investment in the ex-post period 03 June 2013 IMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Main control points within the CUPA – Administrative Control operational flows of ARDSI for good financial management practices is as below: Main Control Points Objective of the Controls Continuity control of eligibility of the Beneficiary It is aimed to enable the eligibility of the Beneficiary to the IPARD criteria. Compatibility control to the Contract It is aimed to control the compatibility of the expenditures realized by the Beneficiary to the Contract awarded with ARDSI and other legislations. Eligibility control of the expenditures and payments It is aimed to enable the eligibility of the expenditures and payment documents within the frame of the project of the Beneficiary. Control of financial thresholds It is aimed to control whether the thresholds stated in IPARD programme has been exceeded or not. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 83 IMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Main control points within the CUPA – On the Spot Control operational flows of ARDSI for good financial management practices is as below: Main Control Points Objective of the Controls ǣ ǣ ǣ ̵ Ǥ ͶͳͲ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ ǣ 03 June 2013 FINANCIAL RESOURCES OF IPARD IPARD RESOURCES EU CONTRIBUTION 873.900.000 EURO TR CONTRIBUTION 291.300.000 EURO TOTAL 1.165.200.000 EURO EU CONTRIBUTION % 37.5 84 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THE SECTORS SUPPORTED UNDER IPARD-I IN TURKEY Rate of Support % 50 - %65 Investments in agricultural holdings to restructure and upgrade to the EU standards •Milk and Meat Producing Agricultural Holdings Investments in processing and marketing of agriculture and fishery products •Processing and marketing of Milk, Meat, Fruit&Vegetable and aquaculture products Rate of Support % 50 Development and diversification of rural economic activities •-Diversification and development of on-farm activities •-Local products and micro enterprise development •-Rural Tourism •-Aquaculture development ELIGIBLE INVESTMENTS UNDER IPARD 4 INVESTMENT AREAS CONSTRUCTION/ RENOVATION OF BUILDINGS MACHINERY & EQUIPMENT VISIBILITY GENERAL COSTS COSTS -silage handling equipment and machinery, onfarm animal feed preparation, handling, distribution systems and storage, -milking rooms facilities, milk cooling and storage Construction/ extension/as well as on-farm milk transportation equipment, General costs such -investments made for manure handling, storage modernization of open, as architects’, and treatment facilities, semi-open and closed-animal handling equipment and facilities (e.g. Signengineers’ and other consultation boards stables/ barns, processingweighing, disinfection,), fees, feasibility enterprises, rural tourism-watering systems, buildings….. -purchase of specialized technological equipment studies. including IT and software -the purchase of new machinery and equipment including computer software related to processing of milk, meat , aquaculture products…. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 85 FIGURES OF SUPPORT SECTOR SUPPORTED NUMBER OF PROJECTS SUPPORTED SO FAR GRANT AMOUNT SO FAR (EURO) MILK PRODUCING HOLDINGS 451 129.305.274,6 RED MEAT PRODUCING HOLDINGS 335 78.715.519,9 POULTRY MEAT 535 122.608.676,4 PROCESSING OF MILK AND MILK PRODUCTS 69 27.578.690,7 PROCESSING OF MEAT AND MEAT PRODUCTS 44 17.813.418,2 PROCESSING OF FRUIT AND VEGETABLES 55 196.27.363,7 PROCESSING OF AQUACULTURE 12 4.795.563,4 BEE KEEPING AND GREENHOUSE 5505 76.684.197,9 101 10.404.471,6 89 9.847.294,2 8 437.625,6 LOCAL PRODUCTS AND HANDYCRAFTS RURAL TOURISM AQUACULTURE TOTAL 7204 497.818.096,7 THE NUMBER OF MACHINERY EQUIPMENT SUPPORTED SECTOR THE NUMBER OF MACHINERY EQUIPMENT SUPPORTED MILK PRODUCING HOLDINGS 109.230 RED MEAT PRODUCING HOLDINGS 136.831 PROCESSING OF MILK AND MILK PRODUCTS 36.975 PROCESSING OF MEAT AND MEAT PRODUCTS 13.337 PROCESSING OF FRUIT AND VEGETABLES 3.663 PROCESSING OF AQUACULTURE 8.399 BEE KEEPING AND GREENHOUSE 213.526 LOCAL PRODUCTS AND HANDYCRAFTS RURAL TOURISM AQUACULTURE TOTAL 1.774 31.671 9.794 565.200 86 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ IPARD FIGURES AS OF TODAY Number of Contracted Projects : 7876 Total Investment Amount : 1.232.865.211 EURO Total Grant Amount to be given : 709.847.577,6 EURO Granted Amount so far : 497.818.096,7 EURO Number of Machinery Equipment : 565.200 Total Employment : 32.361 Direct Employment : 14.356 II. IPARD PROGRAM IPARD II (2014-2020) ¾ IPARD II PROGRAMME WILL BE IMPLEMENETED BETWEEN 2014-2020 ¾ THE PROGRAMME WILL BE IMPLEMENTED IN 42 PROVINCES AGAIN ¾ TOTAL EU CONTRIBUTION IS PLANNED TO BE ABOUT 800 MILLION EURO SECTORS TO BE SUPPORTED UNDER IPARD-II 101 / 103 / 302 AGRI-ENVIRONMENT-ORGANIC FARMING RURAL INFRASTRUCTURE TECHNICAL ASSISTANCE KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 87 II. IPARD PROGRAMI IPARD II (2014-2020) EU 801.000.000 EURO TURKEY 267.000.000 EURO TOTAL 1.068.000.000 EURO EU CONTRIBUTION % 37.5 FEW EXAMPLES OF INVESTMENTS SUPPORTED BY ARDSI 29 88 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ MILK PROCESSING INVESTMENT IN AGRICULTURAL HOLDINGS KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 89 PROCESSING ENTERPRISE RURAL TOURISM 90 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ INVESTMENT IN MILKING ENTERPRISES MEKE SÜT - KONYA KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 91 POULTRY MEAT BEE KEEPING 92 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ RURAL TOURISM PROCESSING OF AQUACULTURE KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ AFRODùT –RURAL TOURISM RURAL TOURISM 93 94 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ MILK PROCESSING 42 YILDIRIM KESKùN-UúAK KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 95 INVESTMENT IN MILKING ENTERPRISES MUÇUO÷LU - SùVAS 96 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Diversification and development of on-farm activities RURAL TOURISM KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 97 PROVINCIAL COORDINATION UNIT OF BURDUR CONTRACTS WITH NEW BENEFICIARIES TRABZON FANUS GIDA FARM ACTIVITIES & HONEY PRODUCTION 98 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ HATAY MEHMET DURAN LOCAL PRODUCTS KAHKE PRODUCTION BURDUR AYHAN ATALAY BEEKEEPING KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 99 ùANLIURFA GÜLLÜOöLU MILK & MILK PRODUCTS PROCESSING AND MARKETING ÇANAKKALE TEKøNLER MILK & MILK PRODUCTS PROCESSING & MARKETING 100 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ TRABZON H.C. MEAT & MEAT PRODUCTS PROCESSING & MARKETING KÜTAHYA GÜLTEKøN ÇAKSAZ AQUACULTURE DEVELOPMENT KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 101 ISPARTA ARISÜT MILK PRODUCTION ELAZIö BøNAP FRUITS & VEGETABLES PROCESSING AND MARKETING 102 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ NEVùEHøR SÜTKA MILK PRODUCTION UùAK URZøYE KANDEMøR POULTRY CULTURE RAISING KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 103 GøRESUN SENA OTELCøLøK RURAL TOURISM BEFORE KAHRAMANMARAù MAYET MILK PRODUCING 104 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BEFORE IPARD AFTER IPARD THANK YOU [email protected] Tel: 0(312) 409 14 00/5521 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME Preparation and Evaluation of Projects & PCM May 2015, ANKARA CONTENT OF THE PRESENTATION • BEFORE APPLICATION PROCESS • APPLICATION FOR GRANT SUPPORT • EVALUATION OF PROJECTS • BUSINESS PLAN & ECONOMIC ANALYSIS • PCM 105 106 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BEFORE APPLICATION PROCESS BEFORE APPLICATION PROCESS Project Idea PreFeasibility Study Investment Decision Preparation of Application Package KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BEFORE APPLICATION PROCESS Project Idea PreFeasibility Study Investment Decision Preparation of Application Package BEFORE APPLICATION PROCESS MARKET ATTRACTIVENESS Project Idea Potential Customers Accessibility to The Market PreFeasibility Study FINANCIAL ANALYSIS Profit & Loss Projection Competition Market Growth Investment Decision Start-Up Costs Available Capital IPARD Support Preparation of Application Package 107 108 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BEFORE APPLICATION PROCESS Project Idea PreFeasibility Study Investment Decision Preparation of Application Package BEFORE APPLICATION PROCESS Project Idea PreFeasibility Study Investment Decision Preparation of Application Package KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 109 APPLICATION FOR GRANT SUPPORT ARDSI WEB SITE www.TKDK.gov.tr www.ARDSI.gov.tr 110 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ARDSI WEB SITE Specific Guidelines for different subjects Brochures Document Templates Call for Application Guidelines Sample Documents www.TKDK.gov.tr www.ARDSI.gov.tr APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings B – Business Plan C – Technical Project KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings Online Application B – Business Plan C – Technical Project Printout APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings B – Business Plan C – Technical Project 111 112 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Land Registration Social Security Records Selected & Unselected Offers Occupational Skills Specimen of Signature Technical Drawings B – Business Plan etc… C – Technical Project APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings B – Business Plan C – Technical Project Online Application Printout KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings 3 Offer Rule B – Business Plan Invitation Letters Technical Specifications Offers C – Technical Project APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers Technical Drawings B – Business Plan C – Technical Architectural Drawings Mechanical Installation Projects Electrical Installation Projects Project Static Project 113 114 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents A document that includes; Detailed List of Expenditure Items Backgrund information of the applicant What is planned to do by the applicant Selected & Unselected Offers How the applicant will achieve his/her goals Summary of financial projection Technical Drawings B – Business Plan C – Technical Project APPLICATION PACKAGE A – Application Form & Annexes Declarations Offical Documents Detailed List of Expenditure Items Selected & Unselected Offers A detailed document that shows; Technical Drawings B – Business Justifications for machinery to be purchased Justifications for constructions to be built Plan C – Technical Project KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EVALUATION OF PROJECTS EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Ranking & Selection of Projects 115 116 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Ranking & Selection of Projects EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Is there any missing document in the Application Package? Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Ranking & Selection of Projects KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Does the Applicant meet eligibility conditions? Technical Analysis Are the documents in the App. Package eligible? Are the 3 offers independent? Are expenditure items eligible in scope of OnLEE? the Spot Controls Are the prices of investment items reasonable? Economic Analysis Market Research Team (HQ) Ranking & Selection of Projects EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis • • • Are the investment items applicable? On the Spot Controls Do the machinery to be purchased and construction works to be built meet the technical requirements? Economic Analysis Is the capacity of the investment eligible? Ranking & Selection of Projects 117 118 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Is the investment already started? Economic Analysis Is the investment area appropriate? Ranking & Selection of Projects EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Is the Project sustainable?Ranking & Selection of Projects 119 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Is the support budget sufficient for all eligible projects? Ranking & Selection of Projects EVALUATION OF PROJECTS Administrative Controls Eligibility Controls Technical Analysis On the Spot Controls Economic Analysis Ranking & Selection of Projects 30 120 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BUSINESS PLAN & ECONOMIC ANALYSIS BUSINESS PLAN TEMPLATES B1 Business Plan : For small scale investments (If eligible expenditure amount is less than 500.000 TL) B2 Business Plan: For large scale investments (If eligible expenditure amount is more than 500.000 TL) 32 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 121 BUSINESS PLAN (B1 & B2) CONTENT OF BUSINESS PLAN 1 INFORMATION ABOUT THE ENTERPRISE / AGRICULTURAL HOLDING 2 INVESTMENT INFORMATION 3 INVESTMENT BUDGET AND FINANCING 4 PRODUCTION AND MARKETING STRATEGY 5 FINANCIAL ASSESMENT (INCOME - EXPENSES) 6 FORECASTED INCOME-EXPENSE AND CASH FLOW STATEMENTS BUSINESS PLAN ASSESSMENT BUSINESS PLAN ASSESSMENT (100 Pts) Assessment of Applicant’s Management and Technical Capacity Financial Assessment Assessment of the Applicant’s Present Situation Assessment of the Applicant’s Project Financial Sustainability Assessment of the Project Profitability Assessment of the Project Sensitivity Analysis of the Project Management and Organization Capacity of the Applicant Technical Structure of the Enterprise Assessment of Marketing Capacity Competitiveness Market Share 122 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BUSINESS PLAN ASSESSMENT BUSINESS PLAN ASSESSMENT (100 Pts) Assessment of Applicant’s Management and Technical Capacity Financial Assessment Assessment of the Applicant’s Present Situation Assessment of the Applicant’s Project Financial Sustainability Assessment of the Project Management and Organization Capacity of the Applicant Technical Structure of the Enterprise Assessment of Marketing Capacity Competitiveness Market Share Profitability Assessment of the Project Sensitivity Analysis of the Project RANKING THE APPLICATIONS IPARD Ranking Criteria • Higher Score ї Higher Rank Business Plan Score • Higher Score ї Higher Rank Submission Date/Hour of Application • Earlier Submitted ї Higher Rank KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 123 PROJECT CYCLE PROJECT CYCLE Idea Pre-Feasibility Study Analyze Define Apply Again? Monitoring Implement +IPARD Support ARDSI Approval Design Preparation of Application Package • • Business Plan Technical Studies etc.. 124 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Thank You Ahmet YAZAR [email protected] YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ Agriculture and Rural Development Support Institution On the Spot Controls Workshop on Exchange of Information on Rural Development Policies between D-8 Countries and ARDSI and SESRIC 14 May 2015, Ankara KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 125 OUTLINE ARDSI ACCREDITATION STUDIES I. PART: BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS D7)ER KONUYA GEÇ7b 126 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES ON THE SPOT CONTROLS Ex-ante On the Spot Controls Ex-Post On the Spot Controls ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES ON THE SPOT CONTROLS Ex-ante On the Spot Controls Before Contracting On the Spot Controls Ex-Post On the Spot Controls Before Payment On the Spot Controls KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 127 BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Aim of the Before Contracting On the Spot Controls Control of the eligibility and applicability of the investment by technical analyses Verifying the information and documents presented in the application, the project is started or not and the current situation on the spot BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Before Contracting – How to Approach Office Work How we do on the spot ? • Technical Project Analysis • Review of all supporting documents and preparation of checklists • Verification of current situation • Verification of non-existence of the project 128 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Technical Project Analysis BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Current Situation GPS Control KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 129 BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Current Situation Control of Risky/Similar Assets BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Current Situation Control of Project Surrounding 130 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ II. PART: BEFORE PAYMENT THE SPOT D7)ERON KONUYA GEÇ7bCONTROLS On-The-Spot Control Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi On-The-Spot Controls are done in 3 different stages Before Contract Before Payment On-The-Spot Control On-The-Spot Control Ex-post On-The-Spot Control KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 131 Before Payment On-The-Spot Control Before Payment On-The-Spot Control The aim of before payment on the spot control is the verification of the data stated in the contract and the payment claim package, checking whether the commitments and obligations of the beneficiary have been performed, before payment and during the implementation period of investment. AGRICULTURE IN TURKEY Before Payment On-The-Spot Control Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi • On-The-Spot Controls includes 2 steps Office Work On-TheSpot 132 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Before Payment On-The-Spot Control Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Office Work ¾ Before going on-the-spot experts study the investment with all aspects ¾Technical drawings ¾Bill of Quantities ¾Project dossiers etc. 1250 DokümanŦ I. KŦsŦm HakkŦnda Genel Bilgiler What is controlled during on-the-spot control? On-The-Spot Stage ¾ Verification of Investment Adress by using GPS. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 133 What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Constuction Works is controlled from beginning… Excavation and Filling Works What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi All phases are controlled with all details. (Beneficiaries notice ARDSI about construction stages and experts perform interim OSCs) Foundation Formwork, Concrete Steel and Concrete Works 134 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi All phases are controlled with all details Wall works What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Our projects are quickly begin activity with high standards. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 135 What is controlled during on-the-spotKontrol control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Ünitesi Machinery and Equipment Control Brands, Serial numbers, Technical Specifications , are all controlled in detail. What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Second hand control. 136 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi “Ready to use or not” control. What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Visibility ¾ Visibility should be controlled!!! 25 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 137 What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi ¾ Accounting Records Control and Financial Sustainability Analysis of Beneficiary ¾ General Expenditures Control What is controlled during on-the-spot control? Tahakkuk KoordinatörlüŒü-Yerinde Kontrol Ünitesi Most of our OSC experts are engineer. 138 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ What isKoordinatörlüŒü-Yerinde controlled during on-the-spot control? Tahakkuk Kontrol Ünitesi With the trainings experts become more experienced. We have also guide books for experts. General Coordination Unit for Finance Coordination Unit for Payment Authorization Payment Authorization Unit KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 139 COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION After signing the contract, Beneficiary starts to realize his investment. COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION Upon the completion of the investment, Beneficiary constitutes payment claim package which includes invoices, payment documents, certificates etc. and applies to payment claim processing unit in related provincial coordination unit for his payment claim. 140 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION Fundamental duty of Payment Claim Processing Unit at province level and Payment Authorization Unit at headquarter level is analysing payment claims and authorizing the amount to be paid to the beneficiary. COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION For this purpose; Whether the beneficiary performed the has conditions stated in the Contract is controlled payment documents payment. by invoices, documents and needed for KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 141 COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION UNIT In addition, whether the beneficiary has fulfilled the commitments given at the application stage is controlled. For this; - whether EU standards has been met, - whether the national minimum standards has been met, - whether IPARD eligibility criteria has been met or not is controlled by certificates and documents received from related technical institutions. COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION UNIT Finally, the authorization is completed by taking into consideration the result of on the spot control. 142 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ II. PART: EX-POST ON THE SPOT CONTROLS D7)ER KONUYA GEÇ7b EX-POST ON THE SPOT CONTROLS ON THE SPOT CONTROLS Ex-Ante On the Spot Controls Before Contracting On the Spot Controls Ex-Post On the Spot Controls Before Payment On the Spot Controls KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 143 EX-POST ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Aim of the Before Contracting On the Spot Controls After the physical closing of the projects, checking whether the conditions and obligations laid down in the contract and its annexes that is signed by the beneficiary and ARDSI are still continuing Control of the supported machinery-equipment, construction works, visibility costs and certificates within the scope of investment during ex-post period (during 5 year) May 2015 EX-POST ON THE SPOT CONTROLS ARDSI ACCREDITATION STUDIES Construction Works 4 May 2015 144 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ EX-POST ON THE SPOT CONTROLS Machinery & Equipment EX-POST ON THE SPOT CONTROLS Sustainability of Project Control of Accounting Records & Continuity of Operating Activities KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 145 EX-POST ON THE SPOT CONTROLS Sustainability of Project Any questions? 146 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ TEbEKKÜRLER Thank you for your attention. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ Monitoring & Reporting Activities by ARDSI 14 May 2015, Ankara Organizational Structure Monitoring activities at different phases performed by Coordination Unit for Project Monitoring and Control (CUPMC) within General Coordination Unit for Project Services (GCUPS) at Agriculture and Rural Development Support Institute (ARDSI): PRESIDENCY OF ARDSI GENERAL COORDINATION UNIT FOR PROJECT SERVICES COORDINATION UNIT FOR PROJECT MONITORING AND CONTROL ON THE SPOT MONITORING CONTROL EXPERTS EXPERTS 147 148 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Monitoring&Reporting Monitoring constitutes great importance for on-going assessment of IPARD Programme and provides data for timely adjustment of programme implementation. For this purpose a monitoring system has been established at IPARD level, including; 9 The IPARD Monitoring Committee and the monitoring procedures of both Operational Structures: 9 The Managing Authority and the IPARD Agency – ARDSI. IPARD Monitoring Committee organized throughout the execution of IPARD Programme to monitor effectiveness and quality of the implementation at programme level together with Managing Authority. In this context, the progress of the measures on the basis of monitoring indicators has been reported to IPA Monitoring Committee and European Commission by these bodies. Monitoring&Reporting ARDSI has constituted the key role acting as the main data provider for programme implementation. IPARD Programme Monitoring Tables, which basically shows the progress achieved in terms of public expenditure and output indicators together with other monitoring documents and is the main document on which the IPARD Monitoring Committee follows up the progress and evaluations are made. In this context, at ARDSI level further monitoring has been operated on sectors as well as at project level. In accordance with this aim; ARDSI has continously followed and periodically reported on the progress of measures being implemented against Programme indicators. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 149 Monitoring&Reporting Cumulatively registered IPARD Programme Monitoring Tables which have been previously approved by European Commission; are reported periodically to the Managing Authority in line with the reporting periods as specified by the Memorandum of Understanding between both bodies. Phases for Monitoring Project Phases Project Application Within the scope of IPARD implementation by the beginning of Call for Applications until the end of ex-post period, data of the projects are periodically collected. Rejection Approval Payment Physical Closure IPARD Programme Monitoring Tables are cumulatively registered. 150 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Reporting Periods by ARDSI to MA Reporting Periods Periodical reporting of IPARD Programme Monitoring Tables and Bi-Monthly Tables by ARDSI to MA. First period (Jan, Feb, Mar) Second Period (Jan, Feb, Mar, Apr, May, Jun, Jul, Aug) Periodical reporting of IPARD Programme Monitoring Tables and Bi-Monthly Tables provide cumulative input for Programme monitoring and evaluation. Annual Bi-Monthly Reporting Periods by ARDSI to MA Reporting on data and information other than IPARD Programme Monitoring Tables through “Annual Report for Implementation of IPARD Programme” to the Managing Authority by ARDSI are finalized and sent annually. Reporting Periods Annual “Annual Report for Implementation of IPARD Programme” prepared by ARDSI for the annual reports and final report to be prepared by MA. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 151 Reporting Flow Chart Reporting Annual and Final 9Annual Implementation Report of IPARD Programme Prepared and Reported by ARDSI IPA Monitoring Committee First period (Jan, Feb, Mar) Second period (Jan, Feb, Mar, Apr, May,Jun,Jul,Aug) IPARD Monitoring Committee 9Monitoring of Programme on progress of measures based on indicators Reporting Annual and Final 9Monitoring and consolidating data of the projects through IPARD Programme Monitoring Tables and Bi-Monthly Tables. European Commission Reporting Annual and Final Monitoring and reporting by ARDSI Managing Authority Annual 9Monitoring of Programme on progress of measures based on indicators Bi-Monthly REPORTING Periodically Thank you for your attention!! TEbEKKÜRLER Yasemin GÜLEÇ Senior Expert [email protected] 152 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ MUHASEBE İŞLEMLERİ COORDINATION UNIT FOR ACCOUNTING 2015 GENERAL INFORMATION KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 153 Main Functions Of Accounting ¾The accounting procedures of the ARDSI are designed based on the International Public Sector Accounting Standards (IPSAS) and relevant requirements of Sectoral Agreement. ¾The accounting system is operated both in Euro and Turkish Lira. ¾The accounting of transactions at the ARDSI is based on double entry, analytical and accrual basis accounting system ¾The financial year starts on January 1 and ends on December 31 Main Functions Of Accounting ¾Accounting for the transactions and related controls; ¾Preparation of the declarations of the expenditure and annual accounts, financial reports and periodical reconciliations ; ¾Budget monitoring; ¾Keeping a debtors' ledger. ¾CUAc is also responsible for the Debt Management 154 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Basic Duties of Accounting Experts ¾ Carries out the accounting record processes related to support granted under IPARD Programme. ¾ Preparing the reconciliation forms and submitting to the relevant institutions. ¾ Preparing all reports related to CUAc and submission of these reports to the relevant institutions. ¾ Monitoring the budget of supports under IPARD Programme. ¾ Making records and other necessary transactions related to the Debtors’ Ledger. Operational Flows for Accounting KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 155 CHART OF ACCOUNT Chart of Account The accounts are classified into the following groups: ¾Balance sheet asset accounts (cash, receivables, advance payments), ¾Balance sheet prepayments), liability accounts (payables, received ¾Revenue accounts (subsidies received, interest earned from bank accounts), 156 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Chart of Account The accounts are classified into the following groups: ¾Expense accounts (subsidies paid, interest costs) ¾Net asset accounts (accumulated surpluses and deficits) ¾Off-balance-sheet accounts (contractual liabilities and receivables; submitted but non-authorised requests for funds; receivables and liabilities arising from the Multi-annual Financing Agreement, etc.). Chart of Account •Accounting procedures of ARDSI shall ensure that the accounting system shows total costs, total expenditure undertaken as a commitment, payments of instalments and final accounts both in EUR and national currency for each Regional Office and for each project, contract, measure or sub-measure. •All the transactions occur in TRY. •The IPARD Agency keeps the accounting records in 2 currencies – in Turkish Lira and euro, the Turkish lira being the functional currency. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 157 Chart of Account a ARDSI ACCOUNTING SYSTEM PREPARED FOR: ¾ Multi-Annual Financing Agreement ¾ Record of contract ¾ Record of payment authorization ¾ Fund request and approval ¾ Record of payment ¾ Record of debt and recovery Reports Prepared by CUAC 158 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Reports Prepared by CUAC •Financial Tables prepared by CUAc -Balance Sheet -Economic Outturn Account -Statement of Changes in Net Assets -Notes on Accounts Financial tables prepared in accordance with Sectoral Agreement and International General Accepted Accounting Principles. Reports Prepared by CUAC •Also, debt reports including are prepared by CUAc. -Summary Report on Recoveries, -Overpayment Report, -Proposal for Writing-off Debts, -Debt and Recoveries Report •Quarterly/Annual declarations prepared by CUAc -Declaration of Expenditure and Revenue (D-1) -Annual Declaration of Accounts from ARDSI to the NAO (D-2) KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 159 Reports Prepared by CUAC Reconciliations prepared by CUAc -Monthly Reconciliations •Reconciliations between Bank Statements and ARDSI Records •Reconciliation between Debtors’ Ledger and Irregularity Records •Reconciliation between Debtors’ Ledger and ARDSI Records •Reconciliation Between Departments •Reconciliation Between ARDSI and National Fund -Quarterly Reconciliations/Annual Reconciliations •Reconciliation Related to Quarterly/Annual Declarations •Reconciliations Related to the Clearance of Accounts •Reconciliations between ARDSI and MARA DEBTORS’ LEDGER AND REPORTING OF DEBTS 160 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ Debtors’ Ledger ¾ Coordination Unit of Accounting records debts with Debtors’ Ledger and prepares debts reports through Debtors’ Ledger. ¾ All debst records to Debtors’ Ledger according to debt code. This form is uptated by debts changes. Report of Debts In accordance with MoU, the reports to be sent to NF prepared by the ARDSI are the following: 9 Debtors’ Ledger : submitted to NF by CUAc monthly. CUAc sends the copy of the Debtors’ Ledger to NF by the day of each month. 9 Summary Report on Recoveries : Includes details on debts and recoveries related to irregularities. This report sent to NF with D2- Annual Declaration of Accounts for Financial Year. KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 161 Report of Debts In accordance with MoU, the reports to be sent to NF prepared by the ARDSI are the following: 9 Debt and Recovery Report: showing receivables of ARDSI on debtors basis, prepared by CUAc is submitted to NF in 5 days after recognition of debt and resubmitted for updates for recoveries in 3 days. 9 Overpayment Report: the identification of any overpayment and related transfer on the NF IPARD Euro account within 3 working days after the detection of overpayment. BUDGET MONITORING 162 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ BUDGET MONITORING Considering signed contracts and payments, ARDSI budget reported to Project Management Coordination Unit based on years and measures. Project Management Coordination Unit apllication with budget count. launces the call for KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 163 ÖDEME İŞLEMLERİ Agriculture and Rural Development Support Institution Payment Activities MAY 2015 ANKARA ARDSI «PAYMENTS» Payments to IPARD Beneficiaries AGRICULTURE IN TURKEY 164 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ PRESENTATION PLAN • Actors in Payment Process • How does ARDSI Pay Money? • Control Points and Rules • Relevant Protocols AGRICULTURE IN TURKEY ACTORS IN PAYMENT PROCESS PAYMENTS TO BENEFICIARIES The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD Agency • National Fund (Treasury Undersecretary of TURKEY) • DG AGRI EU CONTRIBUTION (EUROPEAN COMMISSSION) AGRICULTURE IN TURKEY • Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL) General Directorate of Agricultural Reform (DGAR) • Ministry of Finance NATIONAL CONTRIBUTION (TURKEY) KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 165 HOW DOES ARDSI PAY MONEY? • • • Authorization Forms Funds requested by National Fund After approval of National Fund, payment orders are given to bank AGRICULTURE • Payment orders also are loaded on theINcomputer TURKEY system of the bank • Transfers controlled by Experts via bank system HOW DOES ARDSI PAY MONEY? EC DG AGRI 1 * NF IPARD EURO ACCOUNT NF IPARD TL ACCOUNT 1 Payment from the European Commission * 2 The tasks relating to availability of the EU contribution 3 The tasks relating to availability of the EU contribution and National Co-financing Amount inter alia transferring the public contribution to the beneficiary simultaneously * The tasks relating to exchange losses/gains by Bank 2 NF IPARD TRANSFER ACCOUNT 3 IPARD PAYMENT ACCOUNT BENEFICIARY AGRICULT URE IN TURKEY IPARD NATIONAL CO-FINANCING ACCOUNT 166 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ HOW DOES ARDSI PAY MONEY? OPERATIONAL ACTIVITIES REGARDING PAYMENT • Budgeting • Cash Flow Forecast • Fund Request • Money Transactions • Recovery Process • Performing of other tasks in line with procedures. AGRICULTURE IN TURKEY CONTROL POINTS and RULES • Made in national currency • Made only to the beneficiaries’ bank accounts • The payable order(s) shall be issued within 3 AGRICULTURE working days • The duration between receipt of the supporting documents needed to make the payment and execution of the transfer shall not exceed 3 months. IN TURKEY KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 167 CONTROL POINTS and RULES • Made by double joint signature • “four eye principle” used in order to minimize risks • Checklists used for audit trail. • Control of each transaction AGRICULTURE IN TURKEY RELEVANT PROTOCOLS • Memorandum of Understanding between the National Authorizing Officer (NAO) and the IPARD Operating Structures National Authorising Officer (NAO) As the head of the National Fund Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL) as Managing Authority (MA) for the IPARD Programme IPARD Operating Structures AGRICULTURE IN TURKEY The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD Agency 168 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ RELEVANT PROTOCOLS • Bank Protocol between ARDSI, National Fund (NF) and The Bank National Authorising Officer (NAO) As the head of the National Fund Türkiye VakŦflar BankasŦ T.A.O. AGRICULTURE IN TURKEY The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD Agency RELEVANT PROTOCOLS • Budget Protocol between ARDSI and MoFAL DGAR Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL) General Directorate of Agricultural Reform (DGAR) AGRICULTURE IN TURKEY The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD Agency KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 169 RELEVANT PROTOCOLS • Protocols signed by banks and Cooperatives 1. DEN7ZBANK ANON7M b7RKET7 2. bEKERBANK TÜRK ANON7M b7RKET7 3. T.C. Z7RAAT BANKASI A.b. 4. TÜRK EKONOM7 BANKASI A.b. 5. KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A.b. 7. TÜRK7YE GARANT7 BANKASI A.b. AGRICULTURE IN TURKEY 8. TÜRK7YE 7b BANKASI T.A.O. 9. TÜRK7YE VAKIFLAR BANKASI T.A.O. RELEVANT PROTOCOLS 10. YAPI VE KRED7 BANKASI A.b. 11. ALTERNAT7F BANK A.b. 12. BURGAN BANK A.b. 13. F7NANSBANK A.b. 14. ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI A.b. 15. TÜRK7YE F7NANS KATILIM BANKASI A.b. 16. ANADOLUBANK A.b. 17. F7BABANK A.b. 18. AGRICULTURAL CREDIT COOPERATIVES AGRICULTURE IN TURKEY 170 KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ THANK YOU. NURDAN KIZILIRMAK YÜKSEL EXPERT [email protected] MAY 2015 ANKARA 15 Turan Güneş Bulvarı No: 68 Çankaya-ANKARA Tel: 0312 439 47 11 www.tkdk.gov.tr Tüm Hakları TKDK'ya Aittir. İzinsiz Çoğaltılamaz. Parayla Satılamaz.
