ön bölüm pdf düz

ÖN KAPAK RESİMLERİ (Soldan Sağa)
Alfred Marshall (1842–1924)
Arthur Cecil Pigou (1877–1959)
François Marie Charles Fourier (1772–1837)
David Ricardo (1772–1823)
Françis Ysidro Edgeworth (1845–1926)
Friedrich List (1798–1846)
Garry Becker (1930–)
George J. Stigler (1911–1991)
Gustav von Schomoller (1838–1917)
Irwing Fisher (1867–1947)
James McGill Buchanan (1919–)
Joan VioletRobinson (1903–1983)
John Bates Clark (1847–1938)
John Maynard Keynes (1883–1946)
John R. Hicks (1904–1989)
Karl Heinrich Marks (1818–1883)
Max Weber (1864–1920)
Milton Friedman (1912–2006)
Theodore W. Shultz (1902–1998)
Thomas Robert Malthus (1776–1834)
ARKA KAPAK RESİMLERİ (Soldan Sağa)
Edward Hasting Chamberlein (1899–1967)
Evsey Domar (1914–1997)
Friedrich August von Hayek (1899–1992)
Jean Joseph Charles Louis Blanc (1813–1882)
Jeremy Bentham (1748–1832)
John Forbes Nash (1928–)
J. G. Knuth Wicksell (1851–1926)
Joseph Alois Schumpeter (1883–1946)
Kenneth Arrow (1921–)
Leon Walras (1834–1910)
Ludwig von Mises (1881–1973)
Osgar Lange (1904–1965)
Paul Antonhy Samuelson (1915–2009)
Pierro Sraffa (1898–1983)
Sir Dudley North (1641–1691)
Sir William Petty (1623–1688)
Thorstein Bunde Weblen (1857–1929)
Wilfredo Pareto (1848–1923)
Arthur W. Lewis (1915–1990)
Wassily Leontief (1906–1999)
‹KT‹SAD‹ DÜÜNCE TAR‹H‹
Abdullah Mesud KÜÇÜKKALAY
‹stanbul-2011
Yay›n No
:2521
‹şletme-Ekonomi Dizisi: 507
3. Bask› – Aralık 2011 – ‹STANBUL
ISBN 978 - 605 - 377 - 543 - 0
Cop­yright© Bu ki­ta­bın bu ba­sı­sı­nın Tür­ki­ye’de­ki ya­yın hak­la­rı BE­TA Ba­sım Ya­yım Dağı­tım A.Ş.’ye ait­tir. Her hak­kı sak­lı­dır.
Hiç­bir bö­lü­mü ve pa­rag­ra­fı kıs­men ve­ya ta­ma­men ya da özet ha­lin­de, fo­to­ko­pi, fak­si­mi­le ve­ya başka her­han­gi bir şe­kil­de
ço­ğal­tı­la­maz, da­ğı­tı­la­maz. Nor­mal öl­çü­yü aşan ik­ti­bas­lar ya­pı­la­maz. Nor­mal ve ka­nu­nî ik­ti­bas­lar­da kay­nak gös­te­ril­me­si
zo­run­lu­dur.
Dizgi
: Beta Bas›m A.Ş. / Erbil Şaka / Prof. Dr. Abdullah Mesud Küçükkalay
Bask› - Cilt
: Kahraman Neşriyat Ofset San. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 12084)
Yüzy›l Mah. Matbaac›lar Cad. Atahan No: 34 K: 4
Ba€c›lar/‹stanbul (0-212) 629 00 01
Kapak Tasar›m
: Prof. Dr. Abdullah Mesud Küçükkalay / Gülgonca Çarp›k
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11
Ca€alo€lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 511 36 50
www.betayayincilik.com
KÜÇÜKKALAY, Prof. Dr. Abdullah Mesud, 22.12.1968’de Konya’da
doğdu. İlk ve orta öğrenimini aynı ilde tamamladıktan sonra Marmara
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü 1991
yılında bitirdi. 1994 yılında Selçuk Üniversitesi’nde iktisat yüksek lisansını, 1998 yılında Marmara Üniversitesi İktisat Bölümü iktisat tarihi
anabilim dalında doktorasını tamamladı. 1993-1999 yılları arasında
Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde
araştırma görevlisi olarak çalıştı. 1999’da Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde Yrd. Doç., 2003 yılında doçent, 2009 Ocak ayında profesör oldu. Yazarın yurt içinde ve dışında yayınlanmış makaleleri, kitapları, eleştiri yazıları, verdiği seminerler, konferanslar ve katıldığı sempozyumlar
bulunmaktadır. Erasmus kapsamında Çek Cumhuriyeti’nde seminerler
veren yazar Stockholm merkezi arşivinde de çalışmalar yapmıştır.
“Bilim insanları önyargı ve ideolojilerinden kendilerini soyutlamalıdırlar.
Yalnızca bilgilerinin onlara sunduğu doğruları söylemelidirler. Tarih,
olaylar ve kavramlar üzerinde yapılabilecek bilimsel çalışmalar ancak bu
sayede mümkün olabilecektir. Bir amaç değil, yalnızca bir araç olan bilimin, insanlığa hizmet ettiği sürece yapılması gereken faydalı bir operasyon olduğuna” inanan ve “bütün bilgilerin tek bir gerçeğe ulaşmak için
elde edildiğini” düşünen yazar, halen Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Aynı üniversitenin Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu
müdürlüğünü yürütmekte olup, evli ve iki çocuk babasıdır. İngilizce
bilmektedir.
ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR
Genellikle bu türden ders kitaplarına teşekkür yazmak gelenekten değildir. Ancak buna rağmen bir
teşekkür metni kaleme almak ne akademik bir hata ne de geri dönülmesi mümkün olmayan ve kınanması olası bir yanlış anlamına gelir. Aksine, yazarın teşekkür etmekle kendini mükellef hissettiği
durumlarda hoşgörüyle bile karşılanabilir. Bu kitap da, her aşamasında bu türden bir mükellefiyetin
yoğun olarak hissedildiği bir ruh atmosferi içinde kaleme alınmıştır.
Alanı ne olursa olsun, herhangi bir akademik çalışmanın temsil edilmesi bağlamında yazarının rolü,
buzdağının görünen kısmından daha hacimli değildir. Çalışmanın oluşmasında asıl katkısı olanlar,
kitapta isimleri görünmemekle birlikte buzdağının saklı kalan kısmı tarafından temsil edilirler. Bu
nedenle onların isimlerinin zikredilmesi akademik ve ahlaki bir borcun da ötesinde durur.
Yalnızca öğrenciler dikkate alınarak kaleme alınan bu çalışmada son noktanın konulabilmesinde
kuşkusuz en büyük teşekkürlerden ilki babam Hüseyin, babaannem Fatma ve ağabeyim Mustafa
Küçükkalay’adır. Maddi ve manevi olarak bugünlere gelebilmemin, bu ve benzeri çalışmaların ortaya
çıkmasının görünmeyen mimarları onlardır ve teşekkür onlar için bir nezaket değil ancak bir
zorunluluk olabilir.
İkinci teşekkür yalnızca benim değil, hiç şüphesiz Türk tarih ve iktisat tarihi çalışmalarının da tek
üstadı olan hocam sayın Mehmet Genç’edir. Lütfedip beni çıraklığına kabul ettiği günden bugüne kadar
geçen kısa sürede yalnızca bilimsel bakış açımda değil, aynı zamanda bir bilim insanının ve bir
entellektüelin sahip olması gereken aşkın ruh halinin, nezaketin, erdemin ve yüce gönüllülüğün nasıl
olması gerektiği konusundaki düşünce ve tavırlarımda da kökten dönüşümlere neden oldu. Tam da
herşeyin bittiğini sandığım bir sırada önümde yeni ufuklar ve yeni rotalar açtı. Böylece nasıl yazmam,
nasıl düşünmem ve nasıl olmam gerektiğinin de mihenk taşını bulmuş oldum. Kendisine yüzlerce yıl
köleliğin karşılığı olarak ancak saygı ve teşekkürlerimi sunabiliyorum.
Bilimsel olarak yetişmemde ve akademik bir still kazanmamda doktora hocalarımın katkısı hiçbir
zaman gözardı edilebilecek nitelikte değildir. Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu, Prof. Dr. Necla Pur, Prof.
Dr. Tiğinçe Oktar, Prof. Dr. Sabri Orman ve Prof. Dr. Tevfik Güran’a bu anlamda sonsuz teşekkürlerimi sunmam kaçınılması mümkün olmayan bir görevdir. Çünkü, bilebilmenin ötesinde, bilen bir
insanın nasıl bir tavır sergilemesi ve bilgisini nasıl sunması gerektiğini onlardan öğrendim.
Prof. Dr. İşaya Üşür, Prof. Dr. Ömer Torlak, Prof. Dr. Metin Toprak, Prof. Dr. Mustafa Acar, Prof.
Dr. Abdülkadir Buluş, Prof. Dr. Erol Özvar, Doç. Dr. Numan Elibol ve merhum Prof. Dr. Yıldıray
Arsan kendileri ile yaptığımız her konuşmamızda beni, bilimsel çalışmalarım ve geleceğim konusunda
cesaretlendirip, gizlide kalan tecrübelerini benimle paylaştılar ve çalışma yapabilmemin önündeki
engelleri kaldırarak her fırsatta manevi bir teşvik unsuru oldular. Yrd. Doç. Dr. Etem Hakan Ergeç,
araştırma görevlisi Derviş Tuğrul Koyuncu ve araştırma görevlisi Ragıp Yılmaz, sorduğum anlamlı
anlamsız sorularıma sabırla cevap vererek kitabın oluşmasında son derece önemli düşünsel katkılarda
bulundular. Sayın Cüneyt Çakmaklısoy basım işlemlerinde ve dostum Erbil Şaka dizgide ustalıklarını
konuşturdular. Beta Yayıncılığın sayın genel müdürü Seyhan Satar ve dizgicisi Gülgonca Çarpık ise
viii
sonsuz bir gayretle kitabın basım aşamasında çaba sarfettiler. Yeğenim Deniz, İsveç’te çalıştığım uzun
zaman süresince bana odasını ve bilgisayarını tahsis ederek çalışabilmeme katkıda bulundu. Bu nedenle
hepsi teşekkürü fazlasıyla hakediyorlar.
Bir başka teşekkür, bu çalışmanın hedef kitlesini oluşturan öğrencilerimedir. Onlar, sordukları ince ve
düşünce yoğunluklu sorularla, kendilerine yönelik bir kitabın nasıl hazırlanması gerektiğinin ipuçlarını
sunarken, yaptıkları düzeyli eleştirilerle ve bir kitaba duyulan ihtiyacı dile getirmeleri ile de kitabın
içeriğinin ve şeklinin nasıl olması gerektiğini ortaya koydular. Onlar hem teşekkürü hem de geleceğe
yönelik olarak sonsuz bir güven duygusunu birlikte hakediyorlar.
Kendilerine teşekkürün kifayet etmediği kişiler ise eşim Yeşim ile çocuklarım Bahadır Emre ve İrem’dir.
Onlar ancak kendilerinden çaldığım zamanı ve ilgiyi bağışladıkları zaman teşekkür edebilmem mümkün
olur. Dileğim, içinde bulunduğum bilimsel faaliyet düzeyini ve isteğini anlayarak bana hak vermeleri.
Onlardan, zaman gibi telafisi imkânsız bir şeyi çaldığım için, dilerim bana gelecekte hoşgörüyle
bakabilirler.
Bu çalışma, vurgulandığı üzere yalnızca öğrencilere yönelik olarak hazırlanmış, yeni bilimsel bulgu
içermeyen bir ders kitabıdır ve kesinlikle mükemmel olmak iddiasında değildir. Bilimin bizzat kendisi
gibi o da gelişmeye ve değişmeye muhtaçtır. Bu nedenle de öğrencilerden ve bilim çevrelerinden gelecek
her türlü yapıcı eleştiriye açıktır ve onlara ihtiyacı vardır. Kitaptaki bütün hata ve eksiklikler kitaba
katkısı olanlar bulunmasına rağmen kesinlikle şahsıma aittir. Yöneltilecek bütün eleştirilere, gelecekteki
çalışmalarımız için de yapıcı ve teşvik edici olması nedeniyle şimdiden ayrı ayrı teşekkür etmek doğru
olur. Dileğimiz çalışmanın amacına ulaşabilmesi ve ülkemizde bu konuda öğrenim gören öğrencilerimizin bilgi dağarcıklarına bir katkı yapabilmesidir. Mutluluk ve sevincimiz bununla doğru orantılıdır.
Abdullah Mesud KÜÇÜKKALAY
18 Temmuz 2008
Stockholm
İKİNCİ ve SONRAKİ BASKILARA ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR
Birinci baskıda, bir bilimsel eserin okuyucuyla ilk buluştuğu anda mükemmellik iddiası taşımasının
olağan olmadığını ve zaten yapılan işin doğasında da bunun bulunmadığını belirtmiştik. Bu inanıştan
hareketle, kendi yaşam sürecine bırakılıveren ve akademisyen ve öğrencilerden, hakettiğini düşündüğümüz ilgiyi gören bu kitap da mükemmel olma yolundaki süreçte birkaç adım daha ileriye götürülme
çabası ile geliştirildi.
İçerik ve şekil itibariyle kendisine, bilim insanlarından ve özellikle öğrencilerden gelen eleştirilere bağlı
olarak harf hataları, bazı yanlış yazımlar, grafikler, formülasyonlar ve anlam düşüklükleri düzeltildi.
Teorik olarak anlaşılmasında güçlük yaşanabilmesi muhtemel ifade ve paragraflar ya yeniden yazıldı
ya da ek açıklamalarla güçlendirildi. Birkaç yerde, sadece yanlış yazımdan kaynaklanan ancak teorik
bir hata gibi algılanması kuvvetle muhtemel olan yanlışlar da düzeltilmek suretiyle teoriye uygun hale
getirildi. Bazı düşünce ve yargılar ise hiçbir yanlış olmamasına rağmen vurguyu ve anlaşılabilirliği
güçlendirmek adına yeni bilimsel eklemelerle desteklenmeye çalışıldı. Mükemmelleşme sürecinde hızla
yol aldığını düşündüğümüz bu kitap, yine de söz konusu sürecin daha başlarında bir yerlerde bulunmaktadır. Bunu açıkyüreklilikle kabul etmemek bilginin doğasına savaş açmanın da ötesinde hoş
görülemeyen bir safdillik olur.
Bu kitabın ilk baskısında kendilerine teşekkür etmekle yazarın kendini sorumlu hissettiği bütün kişiler
aynısıyla, hatta öncekinden daha fazla olarak teşekkürü hak etmekteler. Nitekim okuyucuyla buluşan
bu kitabın gelişim sürecinde her birinin görünmeyen nitelikte de olsa sonsuz katkı ve destekleri hiç
kesilmeden devam ede gelmiştir. Bu nedenle katkısı geçen herkese ve özellikle eleştirilerini yaparken
samimi duygularını gizlemeyen öğrencilerime ayrı ayrı teşekkür ederim. Bu kitap üzerinde, bahsedilen
operasyonlar ve sahip olduğumuz duygular aynısıyla hatta hiç azalmadan devam edeceği için, ikinci
baskı için kaleme alınan bu önsözün, aksi bir durum söz konusu olmadıkça, okuyucular tarafından
sonraki baskılar için de bir önsöz olarak kabul edilmesinin uygun olacağını şimdiden ifade etmeliyiz.
Belirtildiği üzere, eksiksizlik yolunun daha başlarında olan bu kitabın, olması arzulanan bir yerlerde
bulunması ve Türkiye’deki bilim dünyasına ve üniversite öğrencisi gençlerimizin öğrenim süreçlerine ve
iktisat bilimini hakkıyla anlayabilmelerine katkı yapabilmesi mutluluk ve sevincimizin yegâne kaynağı
olacaktır.
Abdullah Mesud KÜÇÜKKALAY
29 Ocak 2009
Meşelik/Eskişehir
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
ŞAİR
ŞEYTAN
—Dünyanın en züğürt adamı diye tarif ettiğin benden, bu elmaslara karşılık
ne istiyorsun?
—Ruhunuzu!!!
—Ruhumu bitpazarına çıkarsam, boyaları kazınmış bir çocuk lazımlığı kadar
para veren olmaz!
—Bense ona, dünyaları satın alacak parayı vermeye hazırım!
—Niçin???
—(Elmasları cebine indirir) Meslek sırrı!... Size ait değil… Veriyor musunuz,
vermiyor musunuz?
—Ruhum benim, bir gömlek mi ki çıkarıp vereyim?
—Onu vermek, gömleğinizi çıkarıp vermekten daha kolay. İçine bir gömlek
gibi süründüğünüz inançlarınızı istiyorum. Bedelleri mukabilinde.
—Bedelleri var mı onların?
—Her şeyin bedeli var. Her gün, aptalca sayıkladıklarınızı 24 saat devam
ettirmekte biricik amil, bir okka buğdayın bedeli var da, sayıklamalarınızın
mı bedeli olmayacak… Dünyada yegâne gerçek insan ölçüsü, paradır.
İnsanoğlunun, tuttuğu, gördüğü, işittiği, kokladığı, tattığı ve duyduğu,
evet o sizin ruh dediğiniz şeyle duyduğu ne kadar değer varsa, hepsinin
birbiri içinde nispetini, kıyasi vahidini canlandıran muhteşem ölçü…
—(Elinde mum iki büklüm gerilmiş) Kahrol! İblis…
—(Yılan büklümleri içinde) Dur, o senin ahmak dilinle anlatayım! Para, bildiğin
kirli ve yağlı kâğıtlar değildir. Ne de güneş gözlü, ay benizli madenler…
Bunlar onun alemleri… O, para, hepsinin üstünde, gizli ve mücerret bir
nispet, bir ölçü… İşte senin boş yere aradığın mutlak mevcut.
—Allah belanı versin senin!
—O da kim? Tanımıyorum! Biz paraya gelelim. O kâğıt parçası ki; üstünde
nazırın imzası, dalkavuğun busesi, mezarcının çamuru, orospunun pudrası, sarrafın ütüsü, casusun buruşuğu, imamın nefesi, ırgatın teri, milletin
remzi, dilencinin kiri, şehidin kanı, sarhoşun tükürüğü, katilin tırmığı,
mübaşirin zamkı birbirine karışmıştır. O olmadan, gel de müstebite devletini, ihtilâlciye aletini, babaya şefkatini, çocuğa itaatini, hâkime heybetini,
yalancıya şahadetini, fedakâra hizmetini, müraiye nefretini, âlime
hikmetini, hastaya illetini, reise heyetini, bedbahta uzletini tercüme ettir.
Arkadaşın sadakati, satılmışın hıyaneti, zahidin cenneti, muhtacın zilleti,
ordunun kuvveti, moruğun şehveti, vekilin talâkatı, ölünün vasiyeti,
vatanın emaneti, kelamın sefaleti, günahın kefareti, dünyanın hakikati hep
o… İşte her çatının, maddi ve manevi her çatının içini dolduran ve
menfezinden tüten cin, büyük cin, para.
Necip Fazıl Kısakürek
Siyah Pelerinli Adam
Büyük Doğu Yayınları
İstanbul–2008, s. 29–31.
İÇİNDEKİLER
Önsöz ve Teşekkür ......................................................................................................................vii
İkinci ve Sonraki Baskılara Önsöz ve Teşekkür .............................................................................. ix
İçindekiler ................................................................................................................................ xiii
Ayrıntılı İçindekiler.....................................................................................................................xv
Giriş ............................................................................................................................................1
BÖLÜMLER
Birinci Bölüm
: Bir Bilim Olarak İktisadi Düşünce Tarihi ..............................................11
İkinci Bölüm
: Antik Yunan’da ve Roma’da İktisadi Düşünce .......................................37
Üçüncü Bölüm
: İslam Dini’nde İktisadi Düşünce ...........................................................67
Dördüncü Bölüm
: İbn–i Haldun’da İktisadi Düşünce.........................................................97
Beşinci Bölüm
: Ortaçağda İktisadi Düşünce ...............................................................113
Altıncı Bölüm
: Osmanlı’da İktisadi Düşünce..............................................................149
Yedinci Bölüm
: Merkantilist İktisadi Düşünce.............................................................171
Sekizinci Bölüm
: Fizyokratik İktisadi Düşünce..............................................................191
Dokuzuncu Bölüm
: Klasik İktisadi Düşünce .....................................................................207
Onuncu Bölüm
: Neo–Klasik İktisadi Düşünce..............................................................247
On Birinci Bölüm
: Klasik İktisada Eleştiriler...................................................................287
On İkinci Bölüm
: John Maynard Keynes ve İktisadi Düşüncesi.........................................317
On Üçüncü Bölüm
: Keynesyen İktisadın Yorumlanması: Neo–Klasik Sentez ........................347
On Dördüncü Bölüm
: Sosyalist İktisadi Düşünce ve Marksizm ..............................................365
On Beşinci Bölüm
: Monetarist İktisadi Düşünce...............................................................405
On Altıncı Bölüm
: Post Keynesyen İktisat .......................................................................429
On Yedinci Bölüm
: Arz Yanlı İktisat ve Rasyonel Bekleyişler Teorisi ..................................445
On Sekizinci Bölüm
: Avusturya Okulu: F. A. von Hayek ve J. A. Schumpeter .......................463
On Dokuzuncu Bölüm
: Kamu Tercihi Teorisi ve Anayasal İktisat ............................................483
Yirminci Bölüm
: İktisadi Sistemler ..............................................................................501
AYRINTILI İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
BİR BİLİM OLARAK İKTİSADİ DÜŞÜNCE TARİHİ....................................... 11
İktisadi Düşünce Tarihi Hakkında, 11
İktisadi Doktrin ve İlgili Kavramlar, 16
Neden İktisadi Düşünce Tarihi Öğrenmeliyiz?, 19
İktisadi Düşünce Tarihi ile İlişkili Bilimler, 22
İktisadi Düşünce Tarihinde Temel Tartışmalar/Ayrımlar, 26
İnsan Davranışlarının Tipolojisi Tartışması, 26
Materyalizm–İdealizm Tartışması, 26
Ortodoksi–Heterodoksi Ayrımı, 27
Relativizm–Absolutizm Tartışması, 28
Değer Tartışması, 29
Mülkiyet Tartışması, 30
Liberalizm ve Müdahalecilik Tartışması, 30
İnsan Psikolojisi Tartışması, 31
Yöntem Tartışması, 32
Araştırma Soruları, 33
Deneme Testi, 34
Bir Biyografi: Immanuel Kant, 35
♣♣♣
İkinci Bölüm
ANTİK YUNAN’DA VE ROMA’DA İKTİSADİ DÜŞÜNCE .............................. 37
Antik Yunan Öncesi İktisadi Düşünce, 37
Antik Yunan’da Ekonomik ve Siyasi Atmosfer, 42
Eflatun (Platon) ve Aristoteles’te (Aristo) İktisadi Düşünce, 47
Devlet ve İşbölümü Düşüncesi, 50
Mülkiyet Düşüncesi, 54
Ticaret Düşüncesi, 57
Antik Yunan’da Para, 59
Roma İmparatorluğu’nda İktisadi Düşünce, 59
Araştırma Soruları, 63
Deneme Testi, 63
Bir Biyografi: Aristoteles, 65
♣♣♣
xvi
Üçüncü Bölüm
İSLAM DİNİ’NDE İKTİSADİ DÜŞÜNCE ........................................................ 67
Genel Olarak Din ve İktisat İlişkisi, 67
İslam Dininin Ekonomik Paradigması, 71
İslam’da Genel Ekonomik İlkeler/Öneriler, 79
Ekonomik ve Toplumsal Adalet, 79
Fonksiyonel Mülkiyet İlkesi, 80
Rekabet Yerine Uyum İlkesi, 82
Sınırlı Ekonomik Özgürlük, 83
Düzenleyici Devlet İlkesi, 84
İslam’da Özel Ekonomik İlkeler, 85
İktisadın Tanımı ve Ekonomik Problem, 85
Zenginlik, Üretim ve Tüketim, 87
Üretim Faktörleri ve Gelir Dağılımı, 88
Para, Kredi ve Ticaret, 93
Diğer Ekonomik İlkeler, 94
♣♣♣
Araştırma Soruları, 94
Deneme Testi, 94
Bir Biyografi: M. Bin Ahmet el–Gazali et–Tusî, 96
Dördüncü Bölüm
İBN-İ HALDUN’DA İKTİSADİ DÜŞÜNCE...................................................... 97
Giriş, 97
İbn-i Haldun’un Tarih Bilimine Bakışı, 98
İbn-i Haldun’da Umran ve Asabiyet Kavramları, 100
İbn-i Haldun’a Göre İktisadi Faaliyet, 103
İbn-i Haldun’da Emek–Çalışma ve İşbölümü, 104
İbn-i Haldun’a Göre Devlet ve Ekonomideki Rolü, 106
İbn-i Haldun’da Gelir ve Gelir Dağılımı Düşüncesi, 108
♣♣♣
Araştırma Soruları, 109
Deneme Testi, 109
Bir Biyografi: Abdurrahman İbn–i Haldun, 111
Beşinci Bölüm
ORTAÇAĞDA İKTİSADİ DÜŞÜNCE ............................................................ 113
Feodal Siyasi ve Ekonomik Yapı, 113
xvii
Ortaçağda Skolâstik Düşünce, 120
Skolâstik Düşüncede Devlet Özgürlük ve Toplumsal Sınıflar, 123
Ortaçağda Değer ve Adil Fiyat Düşüncesi, 127
Ortaçağda Faiz ve Para Düşüncesi, 129
Ortaçağda Ticaret ve Kâr Düşüncesi, 132
Ortaçağda Mülkiyet Düşüncesi, 134
Yeni bir Mezhebe Doğru: Reform, 135
Max Weber ve Protestan Ahlakı, 141
Rönesans ve Reform: İktisadi Düşüncede Dönüşüm, 143
Araştırma Soruları, 146
Deneme Testi, 146
Bir Biyografi: Snt. Thomas Aquinas, 148
♣♣♣
Altıncı Bölüm
OSMANLI’DA İKTİSADİ DÜŞÜNCE ............................................................ 149
Giriş, 149
Osmanlı Dünyasında Zorunluluklar, 154
Düşünce ve İnançlardan Kaynaklanan Zorunluluklar, 154
Pratikten Kaynaklanan Zorunluluklar, 157
Osmanlı Düşüncesinde Temel İktisat Politikaları, 159
İktisat Politikaları ile İlgili Uygulamalar, 161
Yenileşme Dönemi Osmanlı İktisadi Düşüncesi, 163
Araştırma Soruları, 167
Deneme Testi, 167
Bir Biyografi: Mehmet Genç, 169
♣♣♣
Yedinci Bölüm
MERKANTİLİST İKTİSADİ DÜŞÜNCE ........................................................ 171
Merkantilist Düşüncenin Tarihsel Koşulları, 171
Merkantilist Düşüncenin Temel İlkeleri, 176
Merkantilizmde İktisat Politikaları, 178
Merkantilist Düşünürler, 180
Merkantilist Uygulamalar, 184
Merkantilizmin Değerlendirilmesi, 187
Araştırma Soruları, 188
Deneme Testi, 188
♣♣♣
xviii
Bir Biyografi: Sir Willam Petty, 190
Sekizinci Bölüm
FİZYOKRATİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE........................................................... 191
Fizyokrasinin Doğduğu Siyasi ve Ekonomik Atmosfer, 191
Fizyokratik Düşüncenin Temel İlkeleri, 194
Doğal Düzen ve Fizyokratik Yöntem, 194
Net Üretim Düşüncesi, 197
Tek Vergi Düşüncesi, 199
Gelir Dağılımı: Quesnay Tablosu, 201
Fizyokrasinin İktisadi Düşünceye Katkıları, 203
Araştırma Soruları, 204
Deneme Testi, 204
Bir Biyografi: Dr. François Quesnay, 206
♣♣♣
Dokuzuncu Bölüm
KLASİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE...................................................................... 207
Giriş, 207
Liberal Felsefenin Doğuşu ve Aydınlanma Düşüncesi, 208
Aydınlanma Felsefesi ve Klasik İktisat, 209
Liberal İktisadi Düşüncenin Oluşması: Öncüler, 213
Klasik Düşüncenin Felsefesi, 220
Klasik İktisatta Yöntem: Ricardo Egemenliği, 226
Değer Teorisi, 228
Üretim Teorisi, 230
Gelir Dağılımı Düşüncesi, 232
İstihdam Teorisi, 236
Klasik İktisatta Para Düşüncesi: Miktar Denklemi, 238
Klasik Dış Ticaret Teorisi, 239
Araştırma Soruları, 243
Deneme Testi, 243
Bir Biyografi: Adam Smith, 245
♣♣♣
Onuncu Bölüm
NEO–KLASİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE............................................................. 247
Giriş, 247
xix
Neo–klasik İktisadın Doğduğu Atmosfer, 251
Neo–klasik İktisatta Yöntem ve Genel İlkeler, 254
Sübjektivizm ve Marjinal Analiz, 259
Neo–Klasik Değer, Fiyat ve Piyasa Teorisi, 263
Neo–Klasik Maliyet ve Arz Teorisi, 268
Neo–Klasik Bölüşüm ve Gelir Dağılımı Teorisi, 272
Neo–klasik Ekolde Denge, 275
Neo–klasik İktisatta Para, 276
Neo–Klasik Dış Ticaret Teorisi, 278
Tam Rekabetten ve Monopolden Sapma: Eksik Rekabet, 279
Araştırma Soruları, 284
Deneme Testi, 284
Bir Biyografi: Alfred Marshall, 286
♣♣♣
On Birinci Bölüm
KLASİK İKTİSADA ELEŞTİRİLER ............................................................... 287
Giriş, 287
Klasik İktisadın Yöntemine Yapılan Eleştiriler, 290
Tarihçi Okul: İngiltere, 291
Tarihçi Okul: Almanya, 294
Kurumcu İktisat: ABD, 299
Hümanizm ve Milliyetçilik, 311
Araştırma Soruları, 314
Deneme Testi, 314
Bir Biyografi: Thorstein Bunde Veblen, 316
♣♣♣
On İkinci Bölüm
JOHN MAYNARD KEYNES ve İKTİSADİ DÜŞÜNCESİ ................................ 317
Keynesyen Düşüncenin Doğduğu Tarihsel Atmosfer, 317
Tarihte Ekonomik Bunalımlar ve Bunalım Düşüncesi, 320
Keynes’in Klasik Teoriye Yönelttiği Eleştiriler, 324
Keynesyen Model: Talep Kral Yaklaşımı, 330
Keynesyen İstihdam Teorisi, 332
Keynesyen Teoride Denge ve Çarpan, 336
Keynesyen Düşüncede Yatırım Kararı, 338
Keynesyen Teoride Para ve Para Politikasının Etkinsizliği, 339
xx
Keynes’in Getirdikleri, 341
Müdahalecilik mi Liberalizm mi? Keynes–Hayek Tartışması, 341
Araştırma Soruları, 343
Deneme Testi, 343
Bir Biyografi: John Maynard Keynes, 345
♣♣♣
On Üçüncü Bölüm
KEYNESYEN İKTİSADIN YORUMLANMASI: NEO–KLASİK SENTEZ ........ 347
Giriş, 347
IS–LM ya da Hicks–Hansen Modeli, 350
IS–LM Eğrisinin Ekonomik Analizdeki Yeri, 353
Mundel–Fleming Modeli, 357
Keynesyen İktisada Katkılar: ABD, 357
Phillips Eğrisi: Ya İşsizlik Ya Enflasyon, 359
AD–AS Modeli, 360
Araştırma Soruları, 361
Deneme Testi, 362
Bir Biyografi: Paul Antonhy Samuelson, 364
♣♣♣
On Dördüncü Bölüm
SOSYALİST İKTİSADİ DÜŞÜNCE ve MARKSİZM ....................................... 365
Marks Öncesi Sosyalizm, 365
Ütopik Sosyalizm, 368
Devlet Sosyalizmi, 372
Anarşist Sosyalizm (Anarşizm), 374
Fabian Sosyalizmi (Fabianizm), 376
Bilimsel ya da Devrimci Sosyalizm: Marksizm, 377
Marksizm’in Felsefi Temelleri, 378
Materyalizm ve İdealizm, 379
Diyalektik Felsefe ve Diyalektik Materyalizm, 379
Diyalektik Materyalizmden Tarihi Materyalizme, 381
Marksizm’de Aksiyon Felsefesi, 384
Marksist Düşüncenin İktisadi Analizi, 385
Marksist Artı Değer Teorisi, 385
Marksist Sermaye Birikimi ve Büyüme Teorisi, 389
Marksist Kâr Teorisi, 391
Proleterya, Sefalet ve Kriz Teorisi, 392
Marksist Ticari Kâr ve Tarımda Kapitalizm, 394
Marks’ta Geleceğin Toplumu, 396
xxi
Neo–Marksizm: Bağımlılık Okulu, 398
Kapitalizmin Çöküşü: Marks, W. Sombart ve J. A. Schumpeter, 401
Araştırma Soruları, 40
Deneme Testi, 402
Bir Biyografi: Karl Heinrich Marks, 404
♣♣♣
On Beşinci Bölüm
MONETARİST İKTİSADİ DÜŞÜNCE ........................................................... 405
Giriş, 405
Neo–Klasik İktisada Dönüş, 407
Monetarist Düşüncenin Temel Özellikleri, 412
Monetarizm ve Ekonomik Denge, 416
Monetarist (Modern) Miktar Teorisi, 418
Monetarizm’de Phillips Eğrisi, 422
Monetarizmin Önerileri, 424
Araştırma Soruları, 426
Deneme Testi, 426
Bir Biyografi: Milton Friedman, 428
♣♣♣
On Altıncı Bölüm
POST KEYNESYEN İKTİSAT........................................................................ 429
Giriş, 429
Post Keynesyen İktisadın Varoluş Gerekçesi ve Gelişimi, 430
Post Keynesyen İktisadın Genel Özellikleri, 433
Post Keynesyen İktisadi Düşüncenin Getirdikleri, 435
Post Keynesyen Metodoloji, 435
Post Keynesyen Düşüncede Piyasa ve Fiyatlar, 436
Post Keynesyen Düşüncede Para ve Enflasyon, 438
Post Keynesyen Düşüncede İstihdam, 439
Post Keynesyenizmin Önerileri, 440
Araştırma Soruları, 441
Deneme Testi, 441
Bir Biyografi: Joan Violet Robinson, 443
♣♣♣
xxii
On Yedinci Bölüm
ARZ YANLI İKTİSAT ve RASYONEL BEKLEYİŞLER TEORİSİ ..................... 445
Giriş, 445
Arz Yanlı İktisadın Tarihi Arkaplanı, 446
Arz Yanlı İktisadın Genel Özellikleri, 448
Rasyonel Bekleyişler Teorisi, 452
Araştırma Soruları, 459
Deneme Testi, 459
Bir Biyografi: Jean Baptiste Say, 461
♣♣♣
On Sekizinci Bölüm
AVUSTURYA OKULU: F. A. von HAYEK ve J. A. SCHUMPETER................. 463
Giriş, 463
Avusturya Okulu’nun Genel Özellikleri, 464
Hayek’te Sosyal ve İktisadi Düşünce, 467
Hayek’in İktisat Metodolojisi, 468
Hayek’in Toplumsal Düzen Anlayışı, 469
Hayek’te Piyasa Düşüncesi, 470
Hayek’te Para–Enflasyon ve Konjonktür Düşüncesi, 472
Hayek’in Planlı Ekonomiye Bakışı, 474
Schumpeter’da İktisadi Düşünce, 475
Schumpeter’de İktisat Metodolojisi, 476
Schumpeter’de Girişimci Teorisi, 477
Schumpeter’in Kapitalizm Teorisi, 478
Schumpeter’in Diğer Teorileri, 478
♣♣♣
Araştırma Soruları, 479
Deneme Testi, 480
Bir Biyografi: Friedrich August von Hayek, 482
On Dokuzuncu Bölüm
KAMU TERCİHİ TEORİSİ ve ANAYASAL İKTİSAT ..................................... 483
Giriş, 483
Kamu Tercihi Teorisinin Tanımı ve Temel İlkeleri, 485
Kamu Tercihi Teorisi ve Devlet, 489
Kamu Ekonomisi Niçin Başarısızdır?, 491
Hukuk Bazlı Bir Çözüm Önerisi: Anayasal İktisat, 495
Frieburg Okulu ve Ordo Liberalizm, 498
xxiii
Araştırma Soruları, 498
Deneme Testi, 498
Bir Biyografi: James McGill Buchanan, 500
♣♣♣
Yirminci Bölüm
İKTİSADİ SİSTEMLER ................................................................................. 501
Giriş, 501
İktisadi Sistem Nedir?, 508
İktisadi Sistemler Karşılaştırılabilir mi?, 510
İktisadi Sistemler ve Yakınlaşma (Convergence) Sorunu, 512
İktisadi Sistemlerin Kurumları, 514
İktisadi Sistemlerin İşleyiş Mekanizması, 518
Karma Ekonomik Model, 519
Faşizm, 520
♣♣♣
Araştırma Soruları, 524
Deneme Testi, 524
Bir Biyografi: Viladimir İlyiç Ulyanov (Lenin), 526
DENEME TESTLERİ CEVAP ANAHTARI............................................................... 527
BİBLİYOGRAFYA .................................................................................................. 529
İNDEKS ................................................................................................................. 547