Adalet Komisyonu Raporu - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

TÜRKYE BELEDYELER BRL
Cezai ve Hukuki Sorumluluk Açsndan
ÇEVRE
HUKUKU
VE
BELEDYELER
x
x
x
x
x
x
Çevre Hukukuna likin Temel Kavramlar-Çevre Sorunlarn
Önlemede Belediyelerin Rolü
Çevrenin Ceza Hukuku Vastasyla Korunmas-5237 sayl TCK’da
Çevreye Kar Suçlar
1608 sayl Kanun ve Belediyelerin dari Para Cezas Verme
Yetkileri
5326 sayl Kabahatler Kanunu ve Yorumu-2872 sayl Çevre
Kanunu-3621 sayl Ky Kanunu ve Dier Baz Özel Kanunlarda
Yer Alan Çevreye Kar Suçlar ve Kabahatler
Kirletenin Hukuki Sorumluluu
Yargtay ve Dantay Kararlar
Ali PARLAR
Yargtay
Cumhuriyet Savcs
Muzaffer HATPOLU
Yargtay
Cumhuriyet Savcs
ANKARA – 2010
ÖNSÖZ
Salkl bir çevrede yaama hakk 1982 Anayasasnn 56.maddesinde
anayasal bir hak olarak düzenlenmitir. Snr tanmayan çevre olgusu, bütün
insanln ortak yaam alandr. Bu nedenle çevrenin korunmas,
günümüzde bütün toplumlarn en önemli sorunlarndan birini
oluturmaktadr. Çevresel Etki Deerlendirme (ÇED) Yönetmelii’nin
4.maddesindeki tanmyla çevre, “canllarn yaamlar boyunca ilikilerini
sürdürdükleri ve karlkl olarak etkileim içinde bulunduklar fiziki,
biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam” ifade etmektedir. Salkl bir
çevrede yaama hakknn hukuksal anlamda iki temel dayana
bulunmaktadr. Bunlardan birincisi, ulusal hukukun çevreyi koruyan
kurallar içermesi, ikincisi ise, bu kurallarn kamu birimlerince çinenmesi
durumunda hukukun üstünlüünü salama açsndan etkili yarg yollarnn
açk tutulmasdr. Salkl bir çevrede yaama hakknn güncel yaamda
etkili olabilmesi için bireylerin çevresel sorunlarla ilgili olarak bilgi ve
verilere ulaabilme, alnan kararlara katlma ve yargya eriebilme
olanaklarna sahip olmalar gerekir.
Yürürlükte olan çevre mevzuatmz ile Belediye Kanunu ve
Büyükehir Belediye Kanunu çevrenin korunmas konusunda belediyelere
önemli görev ve yetkiler vermektedir. Yerinden yönetim anlay, planlama
ve çevre yönetimi konusunda karar alma yetki ve sorumluluunun yerel
yönetimlere devredilmesini gerektirmektedir. Belediyelere çevre ceza
hukuku mevzuatmzda birer yerel yönetim birimi olarak yasalarn verdii
yetki çevresinde idari para cezas verebilme yetkisi verilmitir.
“Çevre Hukuku ve Belediyeler” adn verdiimiz bu kitabmzda,
I.Ksmda Çevre Hukukuna likin Temel Bilgiler, Çevre Sorunlar ve
Belediyeler, II.Ksmda Çevrenin Ceza Hukuku Vastalaryla Korunmas,
Belediyelerin 1608 sayl kanun ve dier özel yasalara göre idari para cezas
verme yetkileri, Kabahatler Kanunu, Çevre Kanunu, Ky Kanunu ve dier
baz özel yasalarn çevreyi korumaya yönelik ceza hükümleri ile TCK’nda
düzenlenen “Çevreye Kar Suçlar” yer almaktadr. Çevreye Zarar Veren
Fiillerden Dolay Hukuki Sorumluluk balkl III.Ksmda ise, Kirletenin
Çevre Kanununa, Özel Hukuka Göre Sorumluluu, Deniz Çevresinin
Kirletilmesinden Doan Zararlarn Tazmini konularna yer verilmitir.
Kitapta yaplan açklamalarda, uygulamaya yansyan yönleriyle
bilimsel görülerden de yararlanlarak mümkün olduunca geni bir
perspektif ve farkl boyutlaryla belirli bir sistematik izlenmi, hukuki ve
cezai sorunlarn çözümüne ilikin Yargtay ve Dantay’n pek çou
yaynlanmam kararlar okuyucunun yararlanmasna sunulmutur.
Böylece, yerel kamu hizmetlerini yürütme yetki ve sorumluluuna sahip
yerinden yönetim kurulular olan belediyelerimize çevre ceza hukuku ve
hukuki
sorumluluk
boyutlaryla
Çevre
Hukuku
mevzuatnn
yorumlanmasnda ve uygulamasnda, içerdii konular itibariyle ilgililere
aratrma ve inceleme çalmalarnda bir kaynak oluturulmas
amaçlanmtr.
Kitabn, bata belediyelerimiz olmak üzere konuya ilgi duyan tüm
okurlara ve hukuk çevremize yenilen çevre hukuku ve belediye mevzuat
uygulamas açsndan yararl olmas bata gelen dileimizdir.
Kitabn hazrlanmas sürecinde yorumlarndan yararlandmz
uygulamaya k tutan ve yön veren görülerini aktardmz kaynakçada
isimlerine yer verilen çevre ve ceza hukuku bilim adamlarna, yazarlara ve
ayrca kitabn dizgi ve sayfa tasarmn titizlikle ve baaryla gerçekletirerek
yayn hayatna kazandran Türkiye Belediyeler Birlii’nin yönetici ve
çalanlarna yürükten teekkür ediyoruz.
Sayglarmzla,
Ankara, Nisan-2010
Ali PARLAR - Muzaffer HATPOLU
Yalnzca bu kitabn olumas srasnda deil kendimi youn bir ekilde
çalmann akna kaptrdm son on yldr beni destekleyen, hogörü ve
sabrlarn esirgemeyen, tüm çabalarma karn kendilerini ihmal etmekten
geri kalamadm, verdiim skntlara katlanmak zorunda kalan eim
Aynur, oullarm Cemil ve Hüseyin ile her zaman prensesim olarak kalacak
olan kzlarm Hatice Il ve Zeynep Hilâl’e kucak dolusu sevgilerimle
teekkür ediyorum. Kitab aileme, rahmetli anneme, babama ve aabeyim
M.Halil Parlar’n aziz hatrasna, ablalarma ve tüm yaknlarma armaan
ediyorum.
Ali PARLAR
Çalmalarm srasnda zorluklar benimle paylaan; desteini
yanmda bulduum eim erife’ye, güler yüzünü ve hayr dualarn hiçbir
zaman esirgemeyen sevgili anneme, oullarm Mustafa ve Önder’e,
kardelerime, isimlerini tek tek belirtemediim tüm akrabalarma ve
arkadalarma olan gönül borcum bir hayat boyu sürecektir. Ayrca bu
kitab büyük fedakarlklarla beni yetitiren rahmetli babam Abdurrahman
Hatipolu’nun deerli hatrasna sevgi ve onur duyarak ithaf ediyorum.
Muzaffer HATPOLU
KISALTMALAR
a.g.e.
a.g.m.
AATUHK
AIÇK
AD
AHM
AHS
ATA
Any.Mah.
ASK
Av.
AY
BD
BEDK
BEHK
BEHKUY
BK
BKK
Bkz.
BM/AEK
BBK
C.
CD
CGK
CGTK
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
CMK
CMUK
ÇED
ÇEDY
ÇGDYY
:
:
:
:
:
ÇK
ÇKK
D.
D. Dan.
Dan. BK
Dan. DDGK
Dan.BK
DPT
DS
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Ad geçen eser
Ad geçen makale
Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun
Alman Çevre Kanunu
Amme daresi Dergisi
Avrupa nsan Haklar Mahkemesi
Avrupa nsan Haklar Sözlemesi
Ankara ktisadi ve Ticari limler Akademisi
Anayasa Mahkemesi
Ankara Su ve Kanalizasyon daresi
Avukat
Anayasa
Belediye Dergisi
Bilgi Edinme Deerlendirme Kurulu
Bilgi Edinme Hakk Kanunu
Bilgi Edinme Hakk Kanunu Uygulama Yönetmelii
Belediye Kanunu
Bakanlar Kurulu Karar
Baknz
Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu
Büyükehir Belediyesi Kanunu
Cilt
Ceza Dairesi
Ceza Genel Kurulu
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakknda
Kanun
Ceza Muhakemesi Kanunu
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
Çevresel Etki Deerlendirmesi
Çevresel Etki Deerlendirmesi Yönetmelii
Çevresel Gürültünün Deerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmelii
Çevre Kanunu
Çocuk Koruma Kanunu
Daire
Deiik Dantay
Dantay çtihatlar Birletirme Kurulu
Dantay dari Dava Daireleri Genel Kurulu
Dantay Bakanlar Kurulu
Devlet Planlama Tekilat
Devlet Su leri
E.
ETCK
f.
GAP
GK
GSM
HD
HES
HGK
hk.
HKK
HSZK
HUMK
Hz.
BK
ETT
HAS
HFM
K
ÖK
SK
ÜHF
VBD
YUK
K.
KHK
KT
KK
KTK
KTKY
KTVKK
KTVKYK
KYB
LPG
m.
M.Ö.
M.S.
Md.
MK
MKE
MPK
NG
OK
OSB
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Esas
Eski Türk Ceza Kanunu
Fkra
Güneydou Anadolu Projesi
Gecekondu Kanunu
Gayri Shhi Müessese
Hukuk Dairesi
Hidro Elektrik Santrali
Hukuk Genel Kurulu
Hakknda
Hayvanlar Koruma Kanunu
Hayvan Sal ve Zabtas Kanunu
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
Hazrlk
çtihad Birletirme Karar
stanbul Elektrik, Tramvay, Troleybüs
nsan Haklar Avrupa Sözlemesi
stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas
mar Kanunu
l Özel daresi Kanunu
stanbul Su ve Kanalizasyon daresi
stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
ller ve Belediyeler Dergisi
dari Yarglama Usulü Kanunu
Karar
Kanun Hükmünde Kararname
Kamu ktisadi Teebbüsleri
Kabahatler Kanunu
Karayollar Trafik Kanunu
Karayollar Trafik Kanunu (Uygulama) Yönetmelii
Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu
Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Yüksek Kurulu
Kanun Yararna Bozma
Svlatrlm Petrol Gaz
Metre
Milattan Önce
Milattan Sonra
Madde
Medeni Kanun
Makine ve Kimya Endüstrisi
Milli Parklar Kanunu
Svlatrlm Doal Gaz
Orman Kanunu
Organize Sanayi Bölgeleri
PAY
PVSK
RG
RTÜK
s.
s.K.
San. ve Tic. A..
SKKY
Sy.
T.C.
TAKS
TBB
TBMM
TC
TCDD
TCK
TÇSV
TDK
TEK
TD
TMK
TMMOB
TODA
TODAE
TOK
TTK
TUS
UHK
UÜBF
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Uy. Mah.
vb.
vd.
VUK
Y.E.
Yay.
YBK
YTCK
:
:
:
:
:
:
:
:
Plansz Alanlar mar Yönetmelii
Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu
Resmi Gazete
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Sayfa
Sayl Kanun
Sanayi ve Ticaret Anonim irketi
Su Kirlilii Kontrol Yönetmelii
Say
Türkiye Cumhuriyeti
Taban Alan Katsays
Türkiye Barolar Birlii
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar
Türk Ceza Kanunu
Türkiye Çevre Sorunlar Vakf
Türk Dil Kurumu
Türkiye Elektrik Kurumu
Türkiye dare Dergisi
Türk Medeni Kanunu
Türkiye Mimar ve Mühendisler Odalar Birlii
Türkiye ve Ortadou Amme daresi
Türkiye ve Ortadou Amme daresi Enstitüsü
Toplu Konut daresi
Türk Ticaret Kanunu
Teknik Uygulama Sorumlusu
Umumi Hfzsshha Kanunu
Uluda Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler
Fakültesi
Uyumazlk Mahkemesi
Ve baka
Ve devam
Vergi Usul Kanunu
Yazl Emir
Yaynlar
Yargtay çtihad Birletirme Karar
Yeni Türk Ceza Kanunu
KAYNAKLAR
ABACIOLU, Muhittin/ABACIOLU, Ali; mar Kanunu Mevzuat ve
Uygulamas, Seçkin Yaynevi, Ankara-2007
AKILLIOLU, T.; mar Kanunu ve Yönetim Hukuku, AD, C:19, Sy.2, s.93-100
AKIN, B./GÜLEÇ, S.: Belediyelerde Stratejik Planlamann Gerçekletirilebilirlii ve
Karaman Belediyesinde Gerçekletirilen Bir Analiz, Kamu Yönetiminde Kalite
3.Ulusal Kongresi, TODAE Yayn, Ankara-2003, s.436
AKINCI, M.; Oluum ve Yaplanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, Kocaeli Kitap
Kulübü Yaynlar, zmit-1996
AKPEK, ebnem/KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan; “Yap Denetimi ve Yap Denetim
Kurulular”, Hukuk Dergisi, Türkiye Noterler Birlii Yayn, Say: 108, 15 Kasm
2000, s.10
AKTAN, Tahir; “Çevre Sorunlar ve Belediyelerimiz”, TD, Yl: 60, Sy.378, Mart1998, s.455-465
ALICA, Süheyla; “Türkiye’de Çevre Suçlar”; Uur Alacakaptan’a Armaan,
stanbul Bilgi Üniversitesi Yaynlar, C:1, Derleyen: Mehmet Murat nceolu,
1.Bask, stanbul, Haziran-2008
ARMAY, Tahsin; “Sularn Oluturduu Kireçtalarndan Doan Çeitli Problemler,
Enerji Kayplar ve Alnacak Önlemler”, ller Bankas Dergisi, Ocak-ubat-Mart
1983, s.20-21
ARZAK, Ali Ülkü; “Kentsel Alanlarn Düzenleme Arac Olarak Kamulatrma”
ehircilik, Hukuk ve Yönetim likileri, Türkiye 12.Dünya ehircilik
Kollokyumu, 16-17 Kasm 1988, Ankara, s.79-80, in; KALABALIK, H.; a.g.e.,
s.344
ATAÖV, Anl; Stratejik Planlama ve Belediyeler: Türkiye Belediyeler Birlii ve
Konrad Adenauer Vakf birlii ile düzenlenen 6 Mays 2005 tarihli toplantda
yaplan konuma.
ATAY, E.Ethem/ODABAI, Hasan/GÖKCAN, Hasan TAHSN; darenin
Sorumluluu ve Tazminat Davalar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2003
AYBAY, Aydn; nsan Çevre ve Toplum, 2.Basm, stanbul-1998
AYYILDIZ, Mustafa; “Su Kaynaklarnn Kirlenme Nedenleri ve Kirlenmeyi
Önlemek çin Alnmas Gereken Tedbirler” Peyzaj Mimarl Dergisi, C:6, S:1,
s.104
BADUR, Emel; Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluu, Çevre Hukuku
Sempozyumu, Türkiye Adalet Akademisi Yaynlar, Ankara-2006, s.111
BAL, Yakup/AHN, Yahya/KARABULUT, Mustafa; Dantay 10.Daire Kararlar,
Turhan Kitabevi, 1.Bas, Mays 2003, C:I
BAYDEMR, Mehmet; Ansiklopedik Emlak-Finans-Hukuk Sözlüü, Anl Yeminli
Mali Müavirlik Yaynlar, stanbul–2003
BERKES, Fikret/KILALIOLU,Mine; Ekoloji ve Çevre Bilimleri, stanbul-1990,
BERKÜN, Mehmet; “Kat Artklardan Çkan Gazlar ve Sorunlar” Milliyet
Gazetesi, Düüncelerin Düüncesi, stanbul, 30 Nisan 1993, s.17
BLGEN, Mahmut; Tanmaz, Bina ve Yap Eseri Maliklerinin Kusursuz
Sorumluluklar, Yargtay Dergisi, Temmuz-2005, Say:3, s.313
BLGN, Hüseyin; “Belediyelerce Verilen dari Para Cezalar ve Bu Cezalara Kar
Yargsal Bavuru Yollar-1” Mahalli dareler Dergisi, Yl: 18, Say: 166, Mays2008, Ankara, s.41
BOZOLU, Osman; Bilgi Edinme Kanunu Kapsamna Giren Kamu Kurum ve
Kurulularnn Yükümlülükleri, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Ekim-2004,
Cilt 9, Say:10, s.47-51.
BOZYT, R./KARAASLAN, T.; Çevre Bilgisi, Nobel Yaynevi, Ankara-1998
BUDAK, S.; Avrupa Birlii ve Türk Çevre Politikas, Avrupa Topluluu’nun Çevre
Politikas ve Türkiye’nin Uyum Sorunu, Büke Yaynlar, stanbul-2000
BUMN, Kürat; Demokrasi Araynda Kent, z Yaynclk, stanbul-1998
CANTÜRK, B.; Çevre Kanunu ve lgili Mevzuat, Ankara-1999
ÇAKMAK, Seyfullah/ÇOLAK, Hüseyin; Su Ürünleri Mevzuat ve Yaptrmlar
Açsndan Deerlendirilmesi, 2.Bask, Seçkin Yaynevi, Ankara-2007
ÇEÇENER, B.; mar Hukuku ve Kentleme Sürecindeki Olumsuzluklar, TMMOB
stanbul ubesi, 1995
ÇELK, Hüseyin; Ky Kanunu ve Uygulamas, Bilge Yaynevi, Ankara-2005
ÇELK, M.Lamih; 1608 sayl Umuru Belediyeye Müteallik Ahkam Cezaiye
Hakknda 486 Numaral Kanunun Baz Maddelerini Muaddil Kanunu Tamamen
Deiti, Beklenen Mahalli dareler Deiti, Yl: 18, Say: 163, ubat-2008, s.3
ÇEPEL, Necmettin; Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüü, stanbul-1982
ÇEPEL, Necmettin; Doa-Çevre-Ekoloji ve nsanln Ekolojik Sorunlar, stanbul1992
ÇEPEL, Necmettin; Genel Ekoloji, stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yaynlar,
Matbaa Teknisyenleri Basmevi, stanbul-1983
ÇETN, Ahmet Nedim; “Mahalli darelerin Deniz Kirlenmesini Önleme ve Ky
eritlerini Koruma Görevleri, VBD, Yl: 31, Sy.353, 1 Mart 1975, s.115-116
ÇEVRE VAKFI BÜLTEN, Biyolojik Zenginlikler, Ekolojik Benzerlik ve Ni
Kavram, Aralk-1993, Say:5
ÇÖRTOLU, . Sahir; Komuluk Hakknda Tanmaz Mülkiyetinin
Kullanlmasnn Çevreye Etki ve Sonuçlar (M.K. 661), ATA Yaynlar, Ankara1982
DEMR, Yeter; Stratejik Planlama Sürecinde Yerel Yönetimler; Yerel Yönetim ve
Denetim Dergisi, Eylül-2009, C:14, S:9 s.21
DEMRBA, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3.Bas, Seçkin Yaynevi,
Ankara-2005
DESTAN, smail; “17 Austos 1999 Depremi Sonras Belediyelerle lgili Mevzuat
Deiiklikleri ve Uygulamalar”, Yerel Yönetim ve Denetim, C:5, Say: 4, Nisan2000, s.10
DOAN, D.Mehmet; Büyük Türkçe Sözlük, 7.Bask, Ankara-1990
DORU, Osman; nsan Haklar Avrupa Mahkemesi çtihatlar I, TC Adalet
Bakanl, Ankara-2003
DONAY, Süheyl; “Türk Hukukunda Para Cezalarnda Gelimeler”, TCK’nun
50.Yl ve Gelecei, stanbul-1977
DÖNMEZ, Mustafa; “Belediyelerin Merkezi Yönetim Kurulularyla likileri”
VBD, Yl: 54, S,.645-646, Temmuz-Austos 1999, s.454
DÖNMEZER, Sulhi; Kriminoloji, stanbul-1984
DPT (2006a), Kamu dareleri çin Stratejik Planlama Klavuzu; Ankara, s.7
DURAN, Lütfi; Türkiye daresinin Sorumluluu, TODAE Yaynlar, Ankara-1974,
s.26-27
EKNC, Mustafa; Anlatml-Gerekçeli Kabahatler Kanunu ile dari Suç ve Cezalar,
Adalet Yaynevi, Ankara-2005
EKNC, Mustafa; Kabahatler Kanunu ile dari Suç ve Cezalar, Adalet Yaynevi,
Ankara-2005, s.115
ERDOAN, Yüksel; Kabahatler Kanunu, Seçkin Yaynclk, Ankara-2005
EREM, F.; Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler
EREM/TOROSLU; Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Bas-1999, s.251
ERGEN, Cafer/BÖKE, Veli; Kaçak Yap, Seçkin Yaynclk San. ve Tic. A.. Ankara2005
ERGN, Nuri; Çevre Kirletenin Hukuksal Sorumluluunda lliyet ba, maj
Yaynevi, Ankara-2005
ERTA, eref; Çevre Hukuku, zmir-1997, s.3
ERTA, eref; Eya Hukuku, Seçkin Yaynevi, Ankara-2002, s.385
ERTEN, M. Ali; Türk Hukukunda Yaplarn Neden Olduklar Zararlardan Dolay
Sorumluluk, Banka ve Ticaret Hukuku Aratrma Enstitüsü, Sözkesen
Matbaaclk Tic. Ltd. ti., Ankara-2000
ERTEN, M.Ali; Borçlar Kanununa Göre Bina ve na Eseri Sahiplerinin
Sorumluluu, Banka ve Ticaret Hukuku Aratrma Enstitüsü Yayn, Ankara2000
ERTÜRK, Hasan; Çevre Bilimine Giri, Uluda Üniversitesi Basmevi, Uluda
Üniversitesi Güçlendirme Vakf Yayn No: 96, U.Ü...B.F. letme ktisadi ve
Muhasebe Aratrma ve Uygulama Merkezi Yayn No: 97, Bursa, s.33
ERYAMAN, erif; “Belediyelerin yeri Açma, Çaltrma, Ruhsat lemleri ve
Hukuki Sorunlar”, VBD, Yl: 53, Sy.632, Haziran-1998, s.357
FIRAT, A.Serap; “Kültürel Mirasn Korunmas’nda Yerel Yönetimlerin Rolü”, Yerel
Yönetim ve Denetim Dergisi, Nisan-2009, C:14, S:4, s.21
GERAY, C.; “Kentsel Yaam Kalitesi ve Belediyeler”, Türk dare Dergisi, 75.Özel
Says, s.323-345, 1998
GERAY, Cevat; “Yap Denetiminin Özelletirilmesi Anayasa Mahkemesinden
Döndü” Kent Kooperatifçilii, Türkiye Kent Kooperatifleri merkez Birlii
Yayn, Say: 130-132, Ankara, Nisan-Mays-Haziran 2001, s.15
GRTL, Suna; Günümüzde Çevre, stanbul–1991, s.30–32
GÖKCAN, Hasan Tahsin; “Kabahatler Kanununa Göre dari Para Cezalarnn
Uygulanmas”, Türk Hukuk Dergisi, Kasm-2005, S.104, s.18 vd.
GÖKCAN, Hasan Tahsin; Haksz Fiil Hukuku ve Maddi-Manevi Tazminat
Davalar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2008
GÖKCAN, Hasan Tahsin; Hukukumuzda Haksz Fiil Sorumluluu ve Tazminat
Davalar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2003
GÖZLER,
Kemal;
dari
Hukuku
Güncelletirme
Eki,
http://www.anayasa.gen.tr//idare
hukuku-guncellestirme.htm//ftn.24
(ET:27.3.2006); YALÇIN, smail; a.g.e., s.166
GÜÇLÜ, Yaar; dari Para Cezalar ve Dier dari Yaptrmlar, Seçkin Yaynclk,
Ankara-2008
GÜNAL, Hayrettin; “Belediyelerin mar Plan Uygulamalarndaki Zorluklar ve
Çarpk Yaplama”, BD, C:3, Eylül-1996, s.42-43
GÜNDAY, Metin; dare Hukuku, maj Yaynclk, Ankara-1996
GÜNE, Y.; Koruma rtifak ve Çevre Korumada Uygulan, .Ü.H.F. Dergisi, Say:
62, sy.123-165
GÜNE, Yusuf/COKUN, Aynur Aydn; Çevre Hukuku, Kazanc Kitap Ticaret
A.., stanbul-2004
GÜNEY, Bahaeddin; “Çevre Sorunlar”, 1. Ulusal dare Hukuku Kongresi, 3. KitapÇeitli dare Hukuku Konular, 1–4 Mays 1990, Ankara–1992, s. 1161–1164
GÜNEY, Dinç; Avrupa nsan Haklar Sözlemesi’ne Göre Çevre ve nsan, Türkiye
Barolar Birlii, Ankara-2008
GÜRPINAR, Ergun; “Geçmiten Günümüze Kadar Zonlama lkelerinin Evrimi”
dare Hukuku ve limler Dergisi (HD), Y:4, S:1-3, s.62-63
GÜRPINAR, Ergun; Çevre Sorunlar, Der Yaynlar, stanbul-1995
GÜRPINAR, Ergun; Çevre Sorunlar, stanbul–1992, s.45-46
GÜRPINAR, Ergun; Kent ve Çevre Sorunlarna Bir Bak, stanbul-1993, s.79
HATPOLU, Muzaffer/PARLAR, Ali; Ekonomik ve Ticari Suçlar, Turhan
Kitapevi, Ankara-2005
HATPOLU, Muzaffer/PARLAR, Ali; Yeni Belediye Yerel Yönetim Hukuku ve
Mevzuat, Ankara-2005
HATPOLU, Muzaffer; Gda Hukukunda Ceza Hükümleri, Ankara-2000
HATPOLU, Muzaffer; Gda Rehberi ve Gda Mevzuat, Ankara-2001
HIZ, Yüksel/YILMAZ, Zekeriya; Bilgi Edinme ve Dilekçe Hakk, Seçkin Yaynclk
San. ve Tic. A.., Ankara-2004
ÇEL, Kayhan; “dari Ceza Hukuku ve Kabahatleri Suç Olmaktan Çkarma
Eilimi”, HFM, C.L, Say:1-4, s.117
dari Ceza Hukuku Sempozyumu; Editörler: ULUSAN, lhan/YAVALAR,
Baaran Funda; stanbul Kültür Üniversitesi, in.CREMER, Wolfram, Türkçeye
Çeviren: NART, Serdar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2009
NAN, Atilla/DEMR, brahim; Uygulamaclar çin Açklamal-Gerekçeli
Kabahatler Kanunu, Ankara, Mays-2006
YMAYA, O.; “mar Para Cezalar”, Bayndrlk ve skan Bakanl ile Belediyeler
Dergisi, Sy.37, s.1-13
KABOLU, .; Çevre Hakk, 3.Bask, mge Yaynevi, Ankara-1996
KABOLU, brahim; “Çevre Hakk Karsnda dare ve Yurtta, stanbul Barosu
Yayn, s.119-140
KABOLU, brahim; Dayanma Hakknn Hukuksal Deeri, nsan Haklar Yll,
C.13, s.37-48, Ankara-1991
Kaçakçlk ve Organize Suç Terimleri (Sözlük); Emniyet Genel Müdürlüü
Kaçakçlk ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Bakanl Yaynlar, 2.Bask,
Ankara, Aralk-2002
KAHRAMAN, Zerrin Toprak; “Sosyo Ekonomik Çevre ve Çevresel Etki
Deerlendirmesi”, TD, Say: 410, Mart-1996
KALABALIK, H.; mar Hukuku Dersleri, 2009, s.464
KALABALIK, Halil; mar Hukuku (Planlama, Arsa, Yap, Koruma) 2. Bask Seçkin
Yaynevi, Ankara-2005, s.84-85; in. ERGEN, Yaar Bahri (1991); “Planlamada
Yasalar Aras likiler – Çelikiler Boyutunun Aratrlmas”, Türkiye’de
ehirciliin Geliiminde Son Otuz Yln Deerlendirilmesi, (Türkiye’de 15.
Dünya ehircilik Günü 3. Türkiye ehircilik Kongresi, 6-7-8 Kasm 1991), zmir,
s.173
KALABALIK, Halil; mar Hukuku Dersleri, 2.Bask, Seçkin Yaynclk, Ankara2009
KALABALIK, Halil; Yerel Yönetim Hukuku, Seçkin Yaynevi, Ankara-2005
KANADOLU, Sabih; Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu
KAPLAN, Ayegül; Küresel Çevre Sorunlar ve Politikalar, Mülkiyeliler Birlii
Vakf Yaynlar, Ankara-1999, s.49
KARAGÜLMEZ, Ali; Suç Olmaktan Çkarma-dari Para Cezalar-Açklamal
Kabahatler Kanunu, Seçkin Yaynclk, Ankara-2005
KARAHASAN, Mustafa Reit; naat, mar, hale Hukuku, C:2, Beta Yaynevi,
stanbul-1997, s.2306
KARASU, Mithat Arman; Kente Kar Suç, mar Uygulamalar Balamnda Kente
Kar lenen Suçlar, Sava Yaynevi, Ankara-2009
KELE, hsan; “Belediyeler ve Çevre Sorunlar”, Deiik Yönleriyle Yerelleme,
Editör: Veysel K. BLGÇ, Seçkin Yaynevi, Ankara-2009
KELE, R./ERTAN, B.; Çevre Hukukuna Giri, 1.Bask, mge Kitapevi Yaynlar,
Ankara-2002
KELE, Ruen/GERAY, Cevat/EMRE, Cahit/MENG, Ayegül; Kentsel Toprak
Rantnn Kamuya Kazandrlmas, Türkiye Kent Kooperatifleri Merkez Birlii
Yayn, Ankara-1999, s.19
KELE, Ruen; Kentleme Politikas, mge Kitapevi, Ankara
KELE/HAMAMCI; Çevrebilim, 4.Bas, 2002, Ankara
KILALIOLU, Mine/BERKES, Niyazi; Çevre ve Ekoloji 4.Basm, Remzi Kitapevi,
stanbul-1993
KUZU, Burhan; Salkl ve Dengeli Bir Çevrede Yaama Hakk (Çevreye Bir Kamu
Hukuku Yaklam), Fakülteliler Matbaas, stanbul-1997
MADEN, Mehmet; “Av-Yaban Hayat ve Belediyeler”, VBD, Sy.667, Haziran-2001,
s.306
Mahalli dareler Dergisi; Mahalli dareler Dernei Yayn, Ankara, 2007-2008-2009
MAHMUTOLU, Fatih Selami; Kabahatleri Suç Olmaktan Çkarma Eilimi ve
Düzene Aykrlklar Hukukunda (dari ceza Hukukunda) Yaptrm Rejimi,
Kazanc Hukuk Yaynlar, No: 143, stanbul-1995
MERAN, Necati; Kabahatler Kanunu ve Kabahat çeren Kanunlar, 3.Bask, Adalet
MERAN, Necati; Kabahatler Kanunu ve Kabahat çeren Kanunlar, Adalet Yaynevi,
Ankara-2008, 3.Bas, s.43
NARNOLU, A.; Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Uygulama, Kiisel
Yayn, stanbul, s.355-356
NUHOLU, Aye; Ceza Hukukunda Emniyet Tedbirleri, Adil Yaynevi, Ankara1997
OUZMAN, Kemal/ÖZ, Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2.Bas, Filiz
Kitapevi, stanbul-1998
OTACI, Cengiz; Türk Kabahatler Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, Ocak-2006
ÖZBEY, Özcan; Avrupa nsan Haklar Mahkemesine Bavuru Yöntemleri, Adalet
ÖZDEK, Yasemin; nsan Hakk Olarak Çevre Hakk, TODAE Yayn, 1993,
Ankara-2001
ÖZDEMR, evket; Türkiye’de Toplumsal Deime ve Çevre Sorunlarna
Duyarllk, Ankara-1988
ÖZGENÇ, zzet; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yaynclk, Ankara2006
ÖZGENÇ, zzet; Türk Ceza Kanunu Gazi erhi (Genel Hükümler), Adalet
Bakanl Eitim Dairesi Bakanl, Üçüncü Basm, Ocak–2006
PARLAK, D.; ehrin Hukuku, Pusula Yaynlar, stanbul-2007
PARLAR A./HATPOLU, M.; 5237 sayl TCK.nun Getirdii Yenilikler
Balamnda Temel lkeler, Tanmlar, Uygulama Alan, Kast ve Taksir, Kazanc
Ticaret A.., stanbul-2005
PARLAR, A./HATPOLU, M.; 5237 sayl TCK’nda Ceza Sorumluluunu
Kaldran veya Azaltan Nedenler, Kazanc Kitap Ticaret A.., stanbul-2005
PARLAR, A./HATPOLU, M.; Uygulamada Sulh Ceza Davalar, Adalet Yaynevi,
Ankara-2003
PARLAR, Ali, Memurlarn ledikleri Suçlarda Genel iddet Sebepleri, Adalet
Dergisi, Ekim-1991 (Makale).
PARLAR, Ali/DEMREL, Güleç, Taksirle Ölüme, Yaralanmaya ve Tehlikeye
Neden Olma Suçlar, Adil Yaynevi, Ankara, 2002.
PARLAR, Ali/DEMREL, Güleç; Adli-dari Vergi Suçlar, Adil Yaynevi, Ankara2002
PARLAR, Ali/DEMREL, Güleç; Kiilerin Hayatna ve Beden Bütünlüüne Kar
Suçlar, Adalet Yaynevi, Ankara-2002
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer, Asliye Ceza Davalar (Özel Ceza Yasalar),
Adil Yaynevi, Ankara, 2002.
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer, Özel Ceza Yasalar (Sulh-Asliye-Ar Ceza
ve DGM Davalar), Ankara, 2003.
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer, Sulh Ceza Davalar (TCK ve Özel Ceza
Yasalar), Adalet Yaynevi, Ankara, 2003.
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; 5237 Sayl TCK’da Özel ve Genel
Hükümler Açsndan “Sulh Ceza Davalar”, Adalet Yaynevi, Ankara-2009,
2.Bask
Hükümler Açsndan “Asliye Ceza Davalar”, Adalet Yaynevi, Ankara-2008,
2.Bask
Hükümler Açsndan “Ar Ceza Davalar”, Adalet Yaynevi, Ankara-2009,
2.Bask
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; 5237 Sayl TCK’na Göre Suçlarda
Teebbüs, tirak, çtima ve Yaptrmlar, Kazanc Kitap Tic. A.., stanbul-2005
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; 5237 Sayl Türk Ceza Kanunu Yorumu,
C:I-II; Ankara, ubat-2007
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu
Yorumu, C:I-II, Ankara, Kasm-2008
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Asliye Ceza Davalar, Adil Yaynevi,
Ankara-2002
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Hakaret Suçlar ve Tazminat Davalar,
Adalet Yaynevi, Ankara-2008
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; dari-Hukuki Sorunlarn Çözümü
Açsndan Belediye Yönetimi ve Yarg, Türkiye Belediyeler Birlii Yayn,
Ankara-2009
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Malvarlna Kar lenen Suçlar, Kartal
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Özel Ceza Kanunlar ve Uygulamas, C:I-II
Kazanc Yaynlar, stanbul-2005
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Seçim Kanunlar ve Seçim Suçlar, Ankara2004
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Seçim Kanunlar ve Uygulamas, Mahalli
dareler Dernei, Ankara-2009
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Siyasal Partiler ve Seçim Hukuku ile Seçim
Suçlar, Ankara-2003
PARLAR, Ali/HATPOLU, Muzaffer; Türk Ceza Kanunu Yorumu, Seçkin
Yaynevi, 2.Bask, C:I-II-III-IV, Ankara-2008
PARLAR, Ali/PARLAR, Aynur, Çek-Bankaclk ve Döviz Suçlar, Adalet Yaynevi,
Ankara-2003
PARLAR, Ali/PARLAR, Aynur, cra ve flas Suçlar,
Adalet Yaynevi,
Ankara,2004.
PARLAR, Ali/PARLAR, Aynur; Çek, Bankaclk ve Döviz Suçlar, 2.Bas, Adalet
Yaynevi, ubat-2004, Ankara
PARLAR, Ali/PARLAR, Aynur; Hukuki ve Cezai Sorumluluk Açsndan
Kooperatifler Kanunu, Bilge Yaynevi, Ankara-2007
PARLAR, Ali/YILDIRIM, Ferhat, Silahl Çeteler ve Terör Suçlar ile Haksz
Yakalama ve Tutuklamaya likin Tazminat Davalar, Adalet Yaynevi, Ankara,
2001.
PARLAR, Ali; Gerekçeli, Notlu, Karlatrma Tablolu Yeni Türk Ceza Kanunu,
Bilge Yaynevi, Ankara-2005, (Cep Kitab)
PARLAR, Ali; Hukuki ve Cezai Sorumluluk Açsndan Kooperatifler Kanunu, Bilge
Yaynevi, Ankara-Kasm-2004
PARLAR, Ali; Kabahatler Kanunu Üzerinde Bir nceleme, Yargtay Cumhuriyet
Basavcl, Yaymlanmam Makale, Ankara-2007
PARLAR, Ali; Karlatrmal Tablolu Türk Ceza Kanunu, Bilge Yaynevi, Ekim2004, Ankara, (Cep Kitab)
POLATOLU, Aykut; “Kent Yönetiminde Sorun Alanlar ve Örgütlenme”, Türkiye
12.Dünya ehircilik Günü Kolokyumu, Ankara 16-17-1 Kasm 1988, s.19
SANCAKDAR, Ouz; Belediyenin mar Plan Yapmas-Deitirmesi ve ptal
Davas, Yetkin Yaynlar, Ankara-1996
SANDAL, Ahmet; Belediyelerin Çevre Yatrmlarnn Çevre ve Orman Bakanl
Mali Kaynaklarndan Karlanmas, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Ekim200, C:13, S:10, s.15 vd.
SARICA, Ragp; Hizmet Kusuru ve Karakterleri, ÜHFM, Cilt:xx, S.4, s.858
SAV, Özden; Akdeniz Çevresinin Korunmas ve Bölgesel Bir Düzeyleme Örnei,
Turhan Kitabevi, Ankara, s.43
SAYGILI, Abdurrahman; Çevre Hukuku Açsndan Çevresel Etki Deerlendirmesi,
maj Yaynevi, Ankara, Haziran-2007
SRMEN, Lale; “Çevre Kanunu’na Göre Çevrenin Kirletilmesinden Doan
Sorumluluk” Ankara Barosu Dergisi, Yl:47, Say: 1, Ankara-1990
SRMEN, Lale; Tanmaz Mülkiyetinin Kullanlmasnda Çevre Etkileri Yaratan
Müdahalelerden Dolay Malikin Sorumluluu, AÜHFD. C.XL, Say: 1-4, 1988,
SUNGURBEY, smet; Hayvan Haklar, stanbul-1992
EN, Ersan; Çevre Ceza Hukuku (Ceza Hukuku Açsndan Salkl ve Düzenli Bir
Çevrede Yaama Hakk), Kazanc Kitap A.., stanbul-1994
ENGÜL, Mihriban; Türkiye’de ÇED ve Çevresel Etki Deerlendirmesi
Yönetmeliinin çerik Çözümlemesi, Detay Yay., Ankara-2002
TAMER, Mustafa; Çevre Sorunlar ve Çevre Mevzuat, Türk dare Dergisi, Yl:63,
Say: 393, s.169-197, Ankara, Aralk-1991
TANDOAN, Haluk; Medeni Hukuk Açsndan Çevre Kanunu
TÇSV; Çevre Kanunu’nun Uygulanmas Sempozyumu, TÇSV Yayn, Ankara,
Ocak-1987, s.319-345
TEKEL, lhan; Modernite Alrken Kent Planlamas, mge Yaynevi, Ankara-2001
TEZCAN, Bülent; Turizm Hukuku, Yetkin Yaynlar, Ankara-2003
TNCE, Oktar; Çevre Kirlilii, stanbul, 1989
TOPRAK, Zerrin; “Çevre Hakk ve Yerel Yönetimler”, nsan Haklar Yll, C:1011, s.91-106, TODAE Yayn, Ankara, 1988-1989
TOROSLU, N.; Ceza Hukuku ve Çevre Hukuku, Ankara-1982
TOSUN, Kerim/ARTUÇ, Mustafa; Türk Hukukunda Suçlar ve Kabahatler ile Tüm
Özel Ceza Yasalar, C:1-2, 4.Bask, Adalet Yaynevi, Ankara-2008
TURGUT, Nükhet Ylmaz; Çevre Politikas ve Hukuku, maj Yaynevi, Ankara2009
TURGUT, Nükhet; Çevre Hukuku, Yenilenmi 2.Bas, Sava yaynevi, Ankara,
Kasm-2001
Uluslararas Çevre Sözlemeleri; zmir Barosu Yayn, zmir-2000
USLU, Orhan; Çevresel Etki Deerlendirmesi, Türkiye Çevre Vakf Yaynlar,
Ankara-1999
ÜNAL, eref; Avrupa nsan Haklar Sözlemesi-Avrupa nsan Haklar Komisyonu
ve Divan Kararlar Inda Sözleme Hükümlerinin Açklanmas ve Yorumu,
TBMM Yaynlar No:69, Ankara-1995, s.134
ÜNDER, Hasan; Çevre Felsefesi (Etik ve Metafizik Görüler), Doruk Yaynevi,
Ankara-1996
ÜNLÜ, Halil; Yerel Yönetim ve Çevre, stanbul-1991
ÜNVER, Yener/NUHOLU, Aye; Federal Almanya’da Çevre Ceza Hukuku, Beta
Basm Yaym Da. A.., 1.Bas, Nisan-1999, stanbul
ÜNVER, Yener; Ceza Hukukuyla Korunmas Amaçlanan Hukuksal Deer
YALÇIN, smail; Tüm Yönleriyle Kabahatler Hukuku, Seçkin Yaynclk, Ankara2007
YAMAN, Sadettin; Açklamal çtihatl ve Uygulamal mar Kanunu ve Mevzuat,
Acar Matbaas, 2004, C:2
Yargtay Dergisi; Yargtay yayn (2005-2009)
Yargtay Kararlar Dergisi; Yargtay yayn (2005-2009)
YAAMI, Firuz Demir; Bilgi Edinme Hakk, Panel, TBB Yayn, 2004, Ankara, s.28
YAVUZ, Fevzi/KELE, Ruen; Çevre Sorunlar, Ankara, 1983, s.117-118
YILDIRIM, Ramazan; mar Hukukuna Aykr Yaplar Üzerinde darenin Etki ve
Yaptrmlar, Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yaymlanmam Yüksek Lisans Tezi)
stanbul-1990, s.57
YILDIZ, Ali Kemal; “Kabahatler Kanunu-Uygulama ve Sorunlar” TCK-CMKKabahatler Kanunu ve lgili Yönetmeliklerin Uygulamalarnn Deerlendirilmesi
Semineri Teblileri EGM Eitim Dairesi Bakanl Yayn No: 33, Ankara-2006,
s.194
YILDIZ, Ferruh; (1999), mar Bilgisi, 3.Bask, Nobel Yayn Datm, stanbul
YILMAZ, Halil; Yap Denetimi ve Yap Denetim Kurulular, Yetkin Yaynlar,
Ankara-2007
YILMAZ, M.; mar Yaptrmlar ve Yargsal Koruma, Seçkin Yaynlar, Ankara-2002
YILMAZ, Zekeriya; Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu, Seçkin Yaynlar,
Ankara-2005
YORDAM, M.Arif; Hayvanlar Koruma Kanunu ve Belediyeler, Yerel Yönetim ve
Denetim Dergisi, Temmuz-2004, C:9, Sy.7, s.33-35
YURTCAN, Erdener; Kabahatler Kanunu ve Yorumu, stanbul-2005
i
ÇNDEKLER
BRNC KISIM
ÇEVRE HUKUKUNA LKN TEMEL BLGLER,
ÇEVRENN KORUNMASI
VE
BELEDYELER
I-
ÇEVRE HAKKI VE ÇEVRE HUKUKU LE LGL TEMEL
KAVRAMLAR .................................................................................................... 1
1. Salkl Bir Çevrede Yaama Hakk .............................................................. 1
a) Avrupa nsan Haklar Sözlemesi ve Çevre Hakk................................ 1
b) 1982 Anayasas ve Çevre Hakk ............................................................... 2
c) Çevre Hakk ve Yerel Yönetimler ............................................................. 2
2. Çevrenin Tanm, Unsurlar ve Ekolojik Denge .......................................... 4
a) Çevrenin Tanm ......................................................................................... 4
aa. Çevrebilim Açsndan Çevre............................................................... 4
bb. Hukuksal Açdan Çevre...................................................................... 6
b) Çevreyi Oluturan Unsurlar ve Ekolojik Denge .................................... 8
aa. Çevreyi Oluturan Unsurlar ............................................................... 8
1. Biyolojik Unsurlar ........................................................................... 8
2. Fiziksel Unsurlar ............................................................................. 9
2a. Hava ......................................................................................... 10
2b. Su.............................................................................................. 10
2c. Toprak ...................................................................................... 11
3. Sosyal Unsurlar ............................................................................. 12
4. Ekonomik Unsurlar ...................................................................... 12
5. Kültürel Unsurlar.......................................................................... 13
bb. Ekolojik Denge ................................................................................... 13
YARGITAY KARARLARI .............................................................................. 14
DANITAY KARARLARI .............................................................................. 26
II-
ÇEVRE SORUNLARI VE BELEDYELER ................................................... 40
1. Çevre Sorunlarna Neden Olan Etkenler.................................................... 40
2. Belediyelerin Karlat Balca Çevre Sorunlar .................................... 41
a) Su Kirlilii ve Belediyeler ........................................................................ 41
b) Hava Kirlilii ve Belediyeler................................................................... 42
c) Toprak Kirlilii ve Belediyeler ................................................................ 42
d) Gürültü Kirlilii ve Belediyeler.............................................................. 43
e) Atklarn Kontrolü ve Belediyeler .......................................................... 43
3. Çevre Sorunlar ve Kirliliin Çözümünde Belediyelerin Rolü................ 48
a) Genel Olarak.............................................................................................. 48
b) Stratejik Planlama ve Yerel Yönetimlerde Uygulanmas .................... 49
c) Kentsel Alanlardaki Plansz Yaplamann Dourduu Çevre
Sorunlar......................................................................................................... 52
ii
d) Kent Planlamas ve Yap Denetimi ........................................................ 53
4. Belediyelerin Çevre Yatrmlarnn Mali Kaynak Sorunu ........................ 65
a) Genel Açklama......................................................................................... 65
b) Çevre ve Orman Bakanlnn Mali Kaynaklarnn Artn Salayan
Yasal Düzenlemeler ...................................................................................... 65
c) Belediyelerin Çevre Yatrmlar için Bakanlktan Mali Yardm ve
Kredi Talepleri............................................................................................... 67
aa) Belediyelere salanacak mali yardmlarn ekil ve yöntemi........ 67
bb) Belediyelere kredi kullandrmann ekil ve yöntemi.................... 68
5. Kültürel Çevrenin Korunmas ve Belediyeler............................................ 69
III- ÇEVRE KONUSUNDA BLGLERE ERM BLG EDNME HAKKI
VE BELEDYELER............................................................................................ 81
I- Çevresel Konularda Bilgilere Ulama Hakk...................................... 81
II- Yönetimin Saydaml lkesi................................................................ 83
III- Belediye Yerel Yönetiminin Vatandaa Bilgi Verme Ödevi......... 83
IV- Bilgi Edinme Hakk Kanununun Anahatlar .................................. 84
V- Bilgi Edinme Hakk Kanunu Kapsamna Giren Kamu
Kurum ve Kurulularna Getirilen Ödev ve Yükümlülükler.............. 84
1- Kamu Kurum Ve Kurulularnca Alnacak
Tedbirler................................................................................................. 85
a) Kurum Dosya Planlarnn Hazrlanmas ................................... 85
b) Kurumsal nternet Sayfalarnn Hazrlanmas ......................... 85
1- Kurum ve kurulularn internet sayfalarnda yer vermeleri
gereken bilgiler ............................................................................. 85
2. nternet sayfalarnda ihtiyari olarak yaymlanabilecek bilgi
veya belgeler ................................................................................. 86
2- Bilgi Edinme Birimlerinin Oluturulmas................................... 86
3- Bilgi Edinme Hakknn stisnalar ................................................ 87
4- Bilgi Edinme Bavurusuna Konu Olabilen ve Olmayan
Bilgi ve Belgeler .................................................................................... 87
5- Bavurularn Kabulü, Deerlendirilmesi ve leme
Konulmas .............................................................................................. 88
6- Bavurularn Cevaplandrlmas ................................................... 89
7- Bilgi ve Belgeye Eriim Süreleri .................................................... 89
8- Bavuru Ücretleri .............................................................................. 90
9- Rapor Düzenlenmesi ....................................................................... 90
10- Denetim ve Ceza Hükümleri........................................................ 91
BLG EDNME DEERLENDRME KURULUNUN BELEDYELERLE
LGL KARARLARI ....................................................................................... 91
iii
KNC KISIM
ÇEVRENN CEZA HUKUKU VASITASIYLA KORUNMASI
BRNC BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNUNDA
ÇEVREYE KARI SUÇLAR
Çevrenin Kasten Kirletilmesi ................................................................................ 107
TCK Madde 181-....................................................................................................... 107
AÇIKLAMA .............................................................................................................. 107
I- Genel Olarak................................................................................................ 107
II- Suçla Korunan Hukuksal Yarar.............................................................. 107
III- Suçun Konusu .......................................................................................... 108
IV- Suçun Faili ve Maduru ......................................................................... 111
V- Suçun Maddi Unsuru ............................................................................... 111
a) 1.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru...................................................... 111
b) 2.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru ..................................................... 113
c) Suçun Nitelikli Hali (181/4.Fkra)...................................................... 113
VI- Suçun Manevi Unsuru ............................................................................ 114
VII- Suça Etki Eden Nedenler ...................................................................... 114
VIII- Suçun Özel Görünü Biçimleri .......................................................... 114
a) Teebbüs ................................................................................................ 114
b) tirak ..................................................................................................... 115
c) çtima...................................................................................................... 115
IX- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm ve Dava
Zamanam...................................................................................................... 115
a) Kovuturma .......................................................................................... 115
b) Görevli Mahkeme................................................................................. 115
c) Suçun Yaptrm .................................................................................... 115
d) Dava Zamanam ................................................................................ 115
YARGITAY KARARLARII .................................................................................... 115
Çevrenin Taksirle Kirletilmesi .............................................................................. 117
TCK Madde 182-....................................................................................................... 117
AÇIKLAMA .............................................................................................................. 117
I- Genel Olarak................................................................................................ 117
III- Suçun Faili ve Maduru ......................................................................... 118
IV- Suçun Maddi Unsuru.............................................................................. 118
a) 1.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru...................................................... 118
b) 2.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru ..................................................... 119
V- Suçun Manevi Unsuru.............................................................................. 119
VI- Suça Etki Eden Nedenler........................................................................ 120
VII- Suçun Özel Görünü Biçimleri............................................................ 120
a) Teebbüs ve tirak............................................................................... 120
iv
b) çtima ..................................................................................................... 120
VIII- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm ve Dava
Zamanam...................................................................................................... 120
a) Kovuturma .......................................................................................... 120
c) Suçun Yaptrm .................................................................................... 120
d) Dava Zamanam ................................................................................ 120
Gürültüye Neden Olma .......................................................................................... 120
TCK Madde 183-....................................................................................................... 120
AÇIKLAMA .............................................................................................................. 121
I- Genel Olarak................................................................................................ 121
III- Suçun Faili ve Maduru ......................................................................... 121
IV- Suçun Maddi Unsuru.............................................................................. 121
V- Suçun Manevi Unsuru.............................................................................. 122
VI- Suçun Hukuka Aykrlk Unsuru ......................................................... 122
VII- Suça Etki Eden Nedenler ...................................................................... 123
VIII- Suçun Özel Görünü Biçimleri .......................................................... 123
a) Teebbüs ................................................................................................ 123
b) tirak ..................................................................................................... 123
b) çtima ..................................................................................................... 123
IX- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm ve Dava
Zamanam...................................................................................................... 123
a) Kovuturma .......................................................................................... 123
c) Suçun Yaptrm .................................................................................... 123
d) Dava Zamanam ................................................................................ 123
YARGITAY KARARLARI...................................................................................... 123
KNC BÖLÜM
ÖZEL KANUNLARDA
VE
KABAHATLER
I-
5326 Sayl KABAHATLER KANUNU....................................................... 125
Amaç ve Kapsam ............................................................................................. 125
Madde 1- ........................................................................................................... 125
AÇIKLAMA..................................................................................................... 125
Tanm................................................................................................................. 126
Madde 2- ........................................................................................................... 126
AÇIKLAMA..................................................................................................... 126
Genel Kanun Nitelii ...................................................................................... 127
Madde 3- ........................................................................................................... 127
v
AÇIKLAMA..................................................................................................... 127
ANAYASA MAHKEMES KARARI .......................................................... 128
YARGITAY KARARLARI ............................................................................ 139
DANITAY KARARLARI ............................................................................ 140
Kanunîlik lkesi ................................................................................................ 145
Madde 4- ........................................................................................................... 145
AÇIKLAMA..................................................................................................... 145
Zaman Bakmndan Uygulama...................................................................... 146
Madde 5- ........................................................................................................... 146
AÇIKLAMA..................................................................................................... 146
Yer Bakmndan Uygulama............................................................................ 147
Madde 6- ........................................................................................................... 147
AÇIKLAMA..................................................................................................... 147
Kabahatin hmali Davranla lenmesi........................................................ 148
Madde 7- ........................................................................................................... 148
AÇIKLAMA..................................................................................................... 148
Organ veya Temsilcinin Davranndan Dolay Sorumluluk .................... 149
Madde 8- ........................................................................................................... 149
AÇIKLAMA..................................................................................................... 150
Kast veya Taksir............................................................................................... 151
Madde 9- ........................................................................................................... 151
AÇIKLAMA..................................................................................................... 151
Hata ................................................................................................................... 152
Madde 10- ......................................................................................................... 152
AÇIKLAMA..................................................................................................... 152
Sorumluluk....................................................................................................... 152
Madde 11- ......................................................................................................... 152
AÇIKLAMA..................................................................................................... 152
Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Kusurluluu Ortadan Kaldran
Nedenler ........................................................................................................... 153
Madde 12- ......................................................................................................... 153
AÇIKLAMA..................................................................................................... 153
Teebbüs............................................................................................................ 154
Madde 13- ......................................................................................................... 154
AÇIKLAMA..................................................................................................... 154
tirak................................................................................................................. 154
Madde 14- ......................................................................................................... 154
AÇIKLAMA..................................................................................................... 155
çtima ................................................................................................................ 156
Madde 15- ......................................................................................................... 156
AÇIKLAMA..................................................................................................... 156
Yaptrm Türleri ............................................................................................... 157
Madde 16- ......................................................................................................... 157
AÇIKLAMA..................................................................................................... 157
darî Para Cezas .............................................................................................. 158
vi
Madde 17- ......................................................................................................... 158
AÇIKLAMA..................................................................................................... 159
YARGITAY KARARI..................................................................................... 160
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi.................................................................... 160
Madde 18- ......................................................................................................... 160
AÇIKLAMA..................................................................................................... 161
Sakl Tutulan Hükümler ................................................................................. 162
Madde 19- ......................................................................................................... 162
AÇIKLAMA..................................................................................................... 162
Soruturma Zamanam ................................................................................ 163
Madde 20- ......................................................................................................... 163
AÇIKLAMA..................................................................................................... 163
Yerine Getirme Zamanam .......................................................................... 164
Madde 21- ......................................................................................................... 164
AÇIKLAMA..................................................................................................... 164
darî Yaptrm Karar Verme Yetkisi ............................................................. 164
Madde 22- ........................................................................................................ 164
AÇIKLAMA..................................................................................................... 165
Cumhuriyet Savcsnn Karar Verme Yetkisi......................................................... 166
Madde 23- ..................................................................................................................... 166
AÇIKLAMA..................................................................................................... 166
Mahkemenin Karar Verme Yetkisi................................................................ 167
Madde 24- ......................................................................................................... 167
AÇIKLAMA..................................................................................................... 167
darî Yaptrm Karar....................................................................................... 168
Madde 25- ........................................................................................................ 168
AÇIKLAMA..................................................................................................... 168
Kararlarn Teblii............................................................................................. 169
Madde 26- ......................................................................................................... 169
AÇIKLAMA..................................................................................................... 170
Bavuru Yolu ................................................................................................... 170
Madde 27- ......................................................................................................... 170
AÇIKLAMA..................................................................................................... 171
YARGITAY KARARI..................................................................................... 172
Bavurunun ncelenmesi ................................................................................ 174
Madde 28- ......................................................................................................... 174
AÇIKLAMA..................................................................................................... 175
tiraz Yolu ........................................................................................................ 178
Madde 29- ......................................................................................................... 178
AÇIKLAMA..................................................................................................... 178
vii
Vazgeçme ve Kabul ......................................................................................... 179
Madde 30- ......................................................................................................... 179
AÇIKLAMA..................................................................................................... 179
Masraflarn ve Vekalet Ücretinin Ödenmesi................................................ 180
Madde 31- ......................................................................................................... 180
AÇIKLAMA..................................................................................................... 180
Emre Aykr Davran ..................................................................................... 180
Madde 32- ......................................................................................................... 180
AÇIKLAMA..................................................................................................... 180
Dilencilik........................................................................................................... 182
Madde 33- ......................................................................................................... 182
AÇIKLAMA..................................................................................................... 182
Kumar................................................................................................................ 183
Madde 34- ......................................................................................................... 183
AÇIKLAMA..................................................................................................... 183
Sarholuk .......................................................................................................... 183
Madde 35- ......................................................................................................... 183
AÇIKLAMA..................................................................................................... 184
YARGITAY KARARI..................................................................................... 184
Gürültü.............................................................................................................. 184
Madde 36- ......................................................................................................... 184
AÇIKLAMA..................................................................................................... 185
Rahatsz Etme................................................................................................... 187
Madde 37- ......................................................................................................... 187
AÇIKLAMA..................................................................................................... 187
gal.................................................................................................................... 188
Madde 38- ......................................................................................................... 188
AÇIKLAMA..................................................................................................... 188
Tütün Mamullerinin Tüketilmesi .................................................................. 189
Madde 39- ......................................................................................................... 189
AÇIKLAMA..................................................................................................... 189
Kimlii Bildirmeme ......................................................................................... 190
Madde 40- ......................................................................................................... 190
AÇIKLAMA..................................................................................................... 191
YARGITAY KARARI..................................................................................... 193
Çevreyi Kirletme.............................................................................................. 193
Madde 41- ......................................................................................................... 193
AÇIKLAMA..................................................................................................... 194
Afi Asma ......................................................................................................... 196
Madde 42- ......................................................................................................... 196
AÇIKLAMA..................................................................................................... 196
Silah Tama...................................................................................................... 198
viii
Madde 43- ......................................................................................................... 198
AÇIKLAMA..................................................................................................... 198
Tüzel Kiilerin Sorumluluu.......................................................................... 199
Madde 43/A-.................................................................................................... 199
AÇIKLAMA..................................................................................................... 200
Ek Madde 1-45...........................................................................................200-201
II-
1608 Sayl UMURU BELEDYEYE MÜTEALLK AHKAMI CEZAYE
HAKKINDA 16 NSAN 1340 TARH VE 486 NUMARALI KANUNUN
BAZI MADDELERN MUADDL KANUN ............................................ 202
Madde 1- ........................................................................................................... 202
AÇIKLAMA..................................................................................................... 202
1) Genel Olarak............................................................................................ 202
2) Belediye Encümeninin dari Ceza Verebilecei Durumlar ............... 202
3) dari Yaptrm Karar Verme Yetkisi.................................................... 204
4) dari Yaptrm Karar.............................................................................. 204
5) Bavurulacak Yarg Yolu ....................................................................... 204
Madde 2- ........................................................................................................... 205
AÇIKLAMA..................................................................................................... 206
III- 2872 Sayl ÇEVRE KANUNU...................................................................... 219
dari Nitelikteki Cezalar ................................................................................. 219
Madde 20- ......................................................................................................... 219
AÇIKLAMA..................................................................................................... 223
1) Genel Olarak............................................................................................ 223
2) Çevre hlallerine likin Kabahatler (ÇK 20.md.) ............................... 223
3) Cezalar Etkileyen Nedenler ................................................................. 233
Fiillerin Tekrar ................................................................................................ 245
Madde 23- ......................................................................................................... 245
AÇIKLAMA..................................................................................................... 245
dari Cezalarda Yetki ...................................................................................... 245
Madde 24- ......................................................................................................... 245
AÇIKLAMA..................................................................................................... 246
YARGITAY KARARI..................................................................................... 246
darî Yaptrmlarn Uygulanmas, Tahsil Usulü Ve tiraz.......................... 250
Madde 25- ......................................................................................................... 250
AÇIKLAMA..................................................................................................... 251
Adlî Nitelikteki Cezalar .................................................................................. 255
Madde 26- ......................................................................................................... 255
ix
AÇIKLAMA..................................................................................................... 256
a) Bildirim ve bilgi verme yükümlülüüne aykr olarak yanl ve
yanltc bilgi vermek .................................................................................. 256
b) Yanl ve yanltc belge düzenleme ve kullanma suçu..................... 256
c) Çevresel etki deerlendirmesi sürecinin durmas.............................. 257
Dier Kanunlarda Yazl Cezalar................................................................... 257
Madde 27- ......................................................................................................... 257
AÇIKLAMA..................................................................................................... 258
Geçici Madde 4................................................................................................. 258
AÇIKLAMA..................................................................................................... 258
IV- 3621 Sayl KIYI KANUNU........................................................................... 261
Ceza Hükümleri............................................................................................... 261
Madde 15- ......................................................................................................... 261
AÇIKLAMA..................................................................................................... 261
a) Ky Kanununun Amac.............................................................................. 261
b) Kynn Korunmas ve Yap Yasa........................................................... 262
c) Uygulamalarn Kontrolü ve mar Mevzuatna Aykr Yap .................. 263
d) Ceza Hükümleri .......................................................................................... 264
V-
2634 Sayl TURZM TEVK KANUNU ................................................. 281
Denetleme Yetkisi ............................................................................................ 281
Madde 30- ......................................................................................................... 281
AÇIKLAMA..................................................................................................... 281
Cezalar............................................................................................................... 281
Madde 31- ......................................................................................................... 281
AÇIKLAMA..................................................................................................... 281
Uyarma Cezas ................................................................................................. 282
Madde 32- ......................................................................................................... 282
AÇIKLAMA..................................................................................................... 282
Para Cezalar..................................................................................................... 282
Madde 33- ......................................................................................................... 282
AÇIKLAMA..................................................................................................... 282
Belge ptali ........................................................................................................ 284
Madde 34- ......................................................................................................... 284
AÇIKLAMA..................................................................................................... 284
Cezalara tiraz ve Dava Açlmas .................................................................. 284
Madde 35- ......................................................................................................... 284
Dier Cezalar.................................................................................................... 284
Madde 36- ......................................................................................................... 284
AÇIKLAMA..................................................................................................... 285
x
VI- 167 Sayl YERALTI SULARI HAKKINDA KANUN.............................. 288
Ceza Hükümleri............................................................................................... 288
Madde 18- ......................................................................................................... 288
AÇIKLAMA..................................................................................................... 289
stisnalar............................................................................................................ 292
Madde 19........................................................................................................... 292
VII- 3213 Sayl MADEN KANUNU ................................................................... 293
Üretim Sevkiyat .............................................................................................. 293
Madde 12- ......................................................................................................... 293
AÇIKLAMA..................................................................................................... 293
VIII-6831 Sayl ORMAN KANUNU ................................................................... 300
Madde 92- ......................................................................................................... 300
AÇIKLAMA..................................................................................................... 300
Madde 93- ......................................................................................................... 302
AÇIKLAMA..................................................................................................... 302
1) 93/1.Fkra ................................................................................................ 302
2) 93/2.Fkra ................................................................................................ 303
3) 93/3.Fkra ................................................................................................ 304
Madde 94- ......................................................................................................... 319
AÇIKLAMA..................................................................................................... 320
Madde 95- ......................................................................................................... 320
AÇIKLAMA..................................................................................................... 321
YARGITAY KARARI..................................................................................... 321
Madde 96- ......................................................................................................... 321
AÇIKLAMA..................................................................................................... 321
YARGITAY KARARI..................................................................................... 322
IX-
4342 Sayl MERA KANUNU ....................................................................... 323
Yükümlülükleri Yerine Getirmeyenler......................................................... 323
Madde 27- ......................................................................................................... 323
AÇIKLAMA..................................................................................................... 323
DANITAY KARARI .................................................................................... 324
X-
2873 Sayl MLL PARKLAR KANUNU................................................... 327
Cezalar............................................................................................................... 327
Madde 20- ......................................................................................................... 327
AÇIKLAMA..................................................................................................... 327
xi
Madde 21- ......................................................................................................... 331
AÇIKLAMA..................................................................................................... 331
XI-
2960 Sayl BOAZÇ KANUNU............................................................... 336
Ceza Hükümleri............................................................................................... 336
Madde 18........................................................................................................... 336
AÇIKLAMA..................................................................................................... 336
a) Genel Esaslar ve Tanmlar ..................................................................... 336
b) Kullanlan Yapnn Denetimi ve Ykm leri...................................... 337
c) Ceza Hükümleri...................................................................................... 338
XII- 1380 Sayl SU ÜRÜNLER KANUNU ....................................................... 341
Madde 1-35 ................................................................................................341-349
Cezalar............................................................................................................... 350
Madde 36- ......................................................................................................... 350
AÇIKLAMA..................................................................................................... 352
XIII- 2918 Sayl KARAYOLLARI TRAFK KANUNU..................................... 372
Belediye Trafik Birimleri, Görev ve Yetkileri............................................... 372
Madde 10- ......................................................................................................... 372
AÇIKLAMA..................................................................................................... 372
Belediye Snrlar çinde Bulunan Karayolu Kenarndaki Yap ve
Tesisler............................................................................................................... 373
Madde 18- ......................................................................................................... 373
AÇIKLAMA..................................................................................................... 373
Araçlarn Teknik artlara Uygunluu .......................................................... 373
Madde 30- ......................................................................................................... 373
AÇIKLAMA..................................................................................................... 373
DANITAY KARARI .................................................................................... 374
Park Etmenin Yasak Olduu Yerler ve Haller............................................. 375
Madde 61- ......................................................................................................... 375
AÇIKLAMA..................................................................................................... 376
Karayolu Üzerinde Park Etme zni Verilmeyen Araçlar............................ 376
Madde 62- ......................................................................................................... 376
AÇIKLAMA..................................................................................................... 376
YARGITAY KARARI..................................................................................... 376
Ses, Müzik, Görüntü ve Haberleme Cihazlarnn Kullanlmas .............. 377
Madde 72- ......................................................................................................... 377
AÇIKLAMA..................................................................................................... 377
Suç ve Ceza Tutanaklar ................................................................................. 377
Madde 114- ....................................................................................................... 377
xii
AÇIKLAMA..................................................................................................... 378
XIV- 5179 Sayl GIDALARIN ÜRETM, TÜKETM VE DENETLENMESNE
DAR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENN DETRLEREK
KABULÜ HAKKINDA KANUN................................................................. 380
Madde 1-28 ................................................................................................380-391
darî Yaptrmlar ve Cezalar........................................................................... 391
Madde 29- ......................................................................................................... 391
darî Yaptrmlara Karar Verme Yetkisi ....................................................... 399
Madde 30- ......................................................................................................... 399
AÇIKLAMA..................................................................................................... 400
ÜÇÜNCÜ KISIM
ÇEVREYE ZARAR VEREN FLLERDEN DOAN
HUKUK SORUMLULUK
HUKUK SORUMLULUA LKN GENEL AÇIKLAMALAR .................. 405
IKRLETENN ÇEVRE KANUNUNA GÖRE SORUMLULUU .......... 405
1. Sorumluluun Nitelii ve Kapsam ........................................................ 405
2. Sorumluluun Koullar ........................................................................... 407
a. Çevrenin Kirlenmi Olmas ................................................................... 407
b. Sorumlu Kii Olarak Kirletenin Bulunmas ........................................ 407
c. Çevre Kirliliinin Bir Zarara Neden Olmas ....................................... 408
d. Kirlenme ile Zarar Arasnda Nedensellik Bann Bulunmas......... 408
3. spat Yükü ve Tazminatn Belirlenmesi................................................. 409
4. Zamanam ................................................................................................. 410
5. Sorumluluklarn Yarmas Kural.......................................................... 410
II-
DENZ ÇEVRESNN KRLETLMESNDEN DOAN ZARARLARIN
TAZMN ......................................................................................................... 420
1. 5312 Sayl Kanuna Göre Sorumluluun Nitelii ................................ 420
2. Zararn Tespiti ve Ödenmesi.................................................................... 421
3. Zamanam ................................................................................................. 422
III- KRLETENN ÖZEL HUKUKA GÖRE SORUMLULUU.................... 422
a. Genel Olarak ............................................................................................ 422
b. Olaan Sebep Sorumluluu .................................................................. 423
aa) Yap Malikinin Sorumluluu (BK. 58. md.).................................. 423
bb) Tanmaz Malikinin Sorumluluu (MK. 730.md.) ...................... 425
c. Tehlike Sorumluluu .............................................................................. 428
BRNC KISIM
ÇEVRE HUKUKUNA LKN TEMEL BLGLER,
ÇEVRENN KORUNMASI
VE
BELEDYELER
I- ÇEVRE HAKKI VE ÇEVRE HUKUKU LE LGL TEMEL
KAVRAMLAR:
1. Salkl Bir Çevrede Yaama Hakk:
Günümüz dünyasnda gelien endüstri ve nüfus art sonucunda, bütün
insanln ve canl varlklarn ortak yaam alan olan çevrenin daha çok insan
kökenli eylemler sonucu kirletilmesi ve bunun ekolojik dengede yol açt tahribat ve zararn dayanlmaz bir hal almas, çevre sorunlarn bütün toplumlarn
önde gelen sorunlarndan biri haline getirmitir. Yaanan çevre sorunlar karsnda insanolu havas ve suyu kirlenmemi, topra bozulmam, gürültüden ve
dier kirliliklerden uzak olan salkl ve temiz bir çevreyi elde etmek ve onun
doal dengesini koruyabilmek amacyla çevre koruma ve gelitirmeye yönelik
çeitli tedbirler almaya ve yaamsal önemi büyük olan bu konuyu küresel ve
hatta evrensel ölçülerde ele alma gayreti içine girmitir. Bu çabalarn sonucu
olarak, “salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakk” gerek uluslararas ve gerekse ulusal alanlarda kabul edilmeye balanmtr.
a) Avrupa nsan Haklar Sözlemesi ve Çevre Hakk:
Uluslararas alanda ülkemizi de balayc bir sözleme olarak uygulanan
Avrupa nsan Haklar Sözlemesinde her ne kadar salkl ve düzenli bir çevrede
yaama hakkna ilikin bir düzenlemeye açk bir ifadeyle yer verilmemi ise de,
ilerleyen zamanda çevrenin korunmas alanndaki gelimeler, art arda gelen
uluslararas bildirge ve sözlemeler ile kamuoyunun hzla artan duyarll,
AHS’nin 2.maddesinde kabul edilen yaama hakknn güvence altna alnabilmesi amacyla, salkl ve düzenli bir çevrede yaama hakknn AHS çerçevesinde deerlendirilmesini gerekli klm ve AHM de salkl bir çevrede yaama
hakkna kapsaml bir ekilde yaklama gereini duymutur 1.
Uygulamada ulusal yasalarn koruduu bir hak, AHS balamnda “medeni hak” olarak ele alnabilmekte, böylece sözlemenin 6. veya 13.maddelerinin
salad güvencelerden yararlandrlabilmektedir. Eer ulusal yasalar, çevrenin
korunmasn öngören ve bu alanda bireylere istemde bulunma olanan tanyan
kurallar içeriyorsa, AHM bu olguyu gözetmek durumunda bulunacaktr.
AHM’nin çevre hukuku ile ilgilenmesi, uzunca bir süre ulusal yasalarla ve ulusal yarg yerlerinin deerlendirmeleriyle snrl kalmtr. Mahkeme, sözleme
öngördüü için deil, ulusal yasalarn bir hak olarak tand ölçüde salkl bir
çevrede yaama hakkn inceleme olana bulabilmitir. AHM’nin, çevrenin
korunmas için nelerin yaplmas veya yaplmamas gerektiini kararlatrma
1
DNÇ, Güney; Avrupa nsan Haklar Sözlemesi’ne Göre Çevre ve nsan, TBB, Yayn No: 143,
Ankara-2008, s.22
1
yetkisi yoktur. Mahkemenin denetimi, ulusal uygulamalarn sözlemeye ve ek
protokollere uygun olup olmadn saptamaktr 2.
Nitekim AHM, 28.4.1993 günü stanbul, Ümraniye’deki Belediye’ye ait
çöplükte meydana gelen metan gaz patlamas sonucu 39 kiinin yaamn yitirmesi olay ile ilgili Öneryldz/Türkiye kararnda; gerekli tedbirlerin alnmamas
nedeniyle, AHS’nin 2.maddesinin özü bakmndan ihlal edildiine, yaama
hakknn kanun tarafndan yeterince korunamamas nedeniyle de ayn maddenin
yöntem açsndan ihlal edildiine, bu gerekçelerin ihlali saptanan AHS’nin 13.
ve 1 Numaral Protokolün 1.maddesi için de geçerli olduuna karar vermitir.
b) 1982 Anayasas ve Çevre Hakk:
Salkl ve düzenli bir çevrede yaama hakk, 1982 Anayasas sistemi içinde üçüncü bölüm olarak düzenlenen Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler
bal altnda bulunan 56.maddede bir sosyal hak olarak ifade edilmitir. Bu
madde, “Herkes, salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakkna sahiptir. Çevreyi gelitirmek, çevre saln korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin
ve vatandalarn ödevidir. (…) Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki
salkl ve sosyal kurumlardan yararlanarak, onlar denetleyerek yerine getirir.”
hükmünü getirmek suretiyle tüm bireylere “çevre hakk” tanmakta ve ayrca
çevrenin gelitirilmesi, çevre salnn korunmas ve çevre kirliliinin önlenmesini devlete ve vatandalara bir ödev olarak yüklemektedir. Normatif deere
sahip balayc bir düzenleme olan bu madde, 2872 sayl Çevre Kanunu bata
olmak üzere 2863 sayl Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu gibi yasalara dayanak oluturmaktadr.
c) Çevre Hakk ve Yerel Yönetimler:
Salkl ve düzenli bir çevrede yaama hakk, iyi bir toplum içinde insan
onuruna yarar bir yaam sürebilme düüncesinin anlatm olduundan, hem
bireylere ve hem de toplumun tümüne ait saylr 3. Herkese ait olduu kabul
edilen bu hakkn gerçekten kullanlabilir bir hak haline gelebilmesi için kamusal
ve tüzel kiiler ile gerçek kiilerin çevrenin korunmas konusunda yeterli hak ve
yetkilere sahip olmas gerekir 4.
Çevre hakk, insan haklarnn snflandrlmasnda “dayanma haklar”
ad altnda üçüncü kuak haklar arasnda saylmakta ve bir insan hakk olarak
kabul edilmektedir 5. Üçüncü kuak insan haklar (kii haklar ve siyasal haklar)
gibi bireye devletin karamayaca bir alan yaratma ya da ikinci kuak insan
haklar (ekonomik, kültürel ve sosyal haklar) gibi onu devlet yönetimine ortak
etme kimliinde deildir. Üçüncü kuak haklar, bireyi ve devleti ayn sorumluluun altna sokan, gelecek kuaklar ve devleti ilgilendiren haklardr. Bu hakla-
2
3
4
5
DNÇ, G.; a.g.e., s.20 vd
TOPRAK, Zerrin; “Çevre Hakk ve Yerel yönetimler”, nsan Haklar Yll, C:10-11, s.91-106,
TODAE Yayn, Ankara, 1988-1989, s.101-102.
EN, Ersan; Çevre Ceza Hukuku, Kazanc Kitap Ticaret A.., stanbul-1994, S.37
ÖZDEK, Yasemin; nsan Hakk Olarak Çevre Hakk, TODAE Yayn, Ankara, ubat 1993, s.91101
2
rn dört temel haktan olutuu kabul edilmektedir. Bunlar, gelime hakk, çevre
hakk, bar hakk ve insanln ortak kaltndan yararlanma hakkdr 6.
Dayanma haklar adyla anlan üçüncü kuak insan hakk niteliinde bulunan çevre hakk, büyük ölçüde toplumda yaayan herkesin çabalarn birletirmesi yani, sadece devletin deil, kamu kurumlarnn, özellikle yerel yönetimlerin, bireylerin ve örgütlerin müdahalesi ve katksyla anlam kazanr. Bu hak ve
özgürlüklere dayanma haklar denilmesinin asl nedeni de birlikte hareket etme
esasndan kaynaklanmtr 7.
Türk çevre mevzuatna bakldnda, çevre yönetimi ve planlama yetkisinin merkezi idarede olduu ve çok snrl konularda yerel yönetimlere karar
alma yetkisi tannd, ancak giderek yerinden yönetime doru bir yönelmenin
olduu görülmektedir.
Günümüzde pek çok ülke yerel yönetim anlayn yaygnlatrmaya ve
birçok yetki ve sorumluluu yerel yönetimlere devretmeye çalmakta ve yönetimde yerel yöneticilere de arlk vermeyi tercih etmektedir. Dier yandan, yerinden yönetim anlay olas ihtilaflarn ve anlamazlklarn çözümünde daha
etkin rol oynayabilir. Birçok anlamazlk, yargya intikal etmeden yerel düzeyde
çözüme kavuturabilir. Ayrca yerinden yönetim anlaynda alnan kararlarn
uygulanmas daha etkin ve ekonomik olarak daha ucuza mal olabilir 8.
Anayasa Mahkemesinin bir kararna göre, “salkl ve dengeli çevre kavramna, doal güzelliklerin korunduu, kentleme ve sanayilemenin getirdii
hava ve su kirlenmesinin önlendii bir çevre kadar, belli bir plan ve programa
göre düzenlenmi çevrenin de girecei kukusuzudur” 9. Salkl ve dengeli bir
çevre idealine ulalabilmesi için, çevre korumaya daha fazla yöresel katlmn
salanmas, planlama ve yönetim sürecinde halkn tercihlerinin mutlaka öncelikli olarak dikkate alnmas gerekir. Yerel yönetimler tarafndan yaplan planlamada, çevre yönetiminin daha kolay ve etkin bir ekilde gerçekletirilmesi mümkündür. Bu bakmdan yerel yönetimler ve merkezi yönetimler arasnda yetki
karmaasna neden olan yasal düzenlemelerde deiiklik yaplmas, çevre mevzuatnda ve kurumlar arasnda uyum, etkili bir ibirlii ve koordinasyonun salanmas gerekir.
Günümüzde daha çok uluslararas kamuoyunda “moral deerler” olarak
kabul gören birçok metinde dorudan veya dolayl bir biçimde yer verilen, çevre
hakkn da kapsayan kentli haklar insanlarn kentsel alanlarda sahip olduklar,
gündelik yaamn gerektirdii, somut ve yerel nitelikteki haklarn bir ifadesidir.
Kentli haklarnn yasal düzenlemelerle hayata geçirilmesi, kentsel yaam kalitesini ve yaam standartlarn artraca gibi, kentlerin çevresel nitelikli sorunlarnn çözümünde yerel yönetimlerin katlmn salayacaktr.
6
7
8
9
GÜNE, Yusuf/COKUN, Aynur Aydn; Çevre Hukuku, Kazanc, stanbul-2004, s.57
Geni Bilgi çin bkz. KABOLU, brahim; “Çevre Hakk Karsnda dare ve Yurtta, stanbul
Barosu Yayn, s.119-140; KABOLU, brahim; Dayanma Hakknn Hukuksal Deeri, nsan
Haklar Yll, C.13, s.37-48, Ankara-1991
GÜNE/COKUN; a.g.e., s.116
Any.Mah. 11.12.1986, 1985/11 Esas-198/29 Karar, RG. 4.10.1989, Say:20302
3
2. Çevrenin Tanm, Unsurlar ve Ekolojik Denge:
Çevre sorunlar ve çevrenin korunmasnda ana ilkelerin neler olduundan
bahsetmeden önce, çevrenin tanmlanmas, kapsamnn belirlenmesi ve unsurlarna deinilmesi gerekmektedir.
a) Çevrenin Tanm:
Çevre kavram günümüz dünyasnda özellikle türlerin korunmas, genetik
yapnn bozulmas, ozon tabakasnn delinmesi, kutuplarda buzullarn erimesi
gibi daha birçok çevresel bozulma türlerinin çevre hukukunun kapsamna girmesi ve çevre mevzuatnn da bu yönde ekillenmesi karsnda artk klasik kirlilik ve çevre sorunlarndan daha fazlasn ifade eden, tüm çevre sorunlarnn gözlemlendii ve tüm uzay düzeninin korunmasn gerektiren bir çevre mevzuatna
hitap etmesi gereken geni bir mekan ve hassas bir dengeyi ifade etmektedir 10.
Çevre kavramnn oldukça geni bir mekan ve hassas bir dengeyi ifade
etmesinden dolay doktrinde bu kavramn çeitli bilim dallarnda farkl anlamlarda tanmland görülmektedir.
aa. Çevrebilim Açsndan Çevre: Çevrebilim ksaca, insanlarn çevre ile
uyumunu salama bilimidir. Bir baka tanmla çevrebilim, tabii, sosyal ve salk
bilimlerinin bir sentezi olup fizik, kimya, biyoloji, mühendislik gibi fen bilimleri
ile hukuk, iktisat, felsefe, sosyoloji, psikoloji gibi birçok bilim dalnn çevrenin
korunmas ve iyiletirilmesi konusunda ortaya koyduklar bilekedir. Bu bakmdan multi disipliner bir yaps vardr. Çevrebilimin anahtar doadaki ekolojik
dengenin korunmasdr 11.
Çevrebilim açsndan çevre; “ekosferdeki tüm canl unsurlar kuatan
döngüler ve ilikiler bütünü” 12, “insan ve canllar üzerinde ani veya süreli, dorudan veya dolayl etkide bulunan, fiziksel, kimyasal, toplumsal deerlerin toplam” 13 eklinde tanmlanabilir.
Erta’a göre çevre, bugün kazand küresel, evrensel boyutuyla sadece
vatandalarn deil ülke, rk ayrm yapmadan tüm insanlarn hatta tüm canllarn maldr. Yazara göre, çevre tanmnn boyutlarn, niteliksel ve mekansal açlardan irdelemek mümkündür. Niteliine göre çevre, fiziksel ve toplumsal olarak ayrlabilir. Buna göre, fiziksel çevre; insann herhangi bir etkisinin söz konusu olmad doal çevre ile insann bilgi ve kültür birikimine dayanarak, doal
çevresinde bulmu olduu yeralt ve yerüstü zenginliklerini kullanp deerlendirerek yaratt yapay çevreden oluur. Toplumsal çevre; bir fiziksel çevre içinde
bulunan insanlarn ekonomik, toplumsal ve siyasal sistemleri gerei yarattklar
insani, kültürel, tarihi ilikilerin tümünü kapsar. Mekansal çevre ise, bir bölge,
etkileimi içindeki çevresel öelerin oluturduu bir bütündür. Bölge boyutu bir
10
11
12
13
GÜNE/COKUN; a.g.e., s.1-2
ERTA, eref; Çevre Hukuku, zmir-1997, s.3
ERTÜRK, Hasan; Çevre Bilimine Giri, Uluda Üniversitesi Basmevi, Uluda Üniversitesi Güçlendirme Vakf Yayn No: 96, U.Ü...B.F. letme ktisadi ve Muhasebe Aratrma ve Uygulama
Merkezi Yayn No: 97, Bursa, s.33
ERTA, .; a.g.e., s.4
4
ülkenin snrlar içinde olabilecei gibi, birden çok ülkeyi ya da birden çok ülkenin belli yörelerini kapsayan snrlar içinde yer alabilir 14.
Bu tanmlarda çevre kavramnn kapsam içerisine giren ekoloji, ekosistem
terimlerinin ve bu balamda bütün canl ve cansz varlklar arasndaki karlkl
etkileim ve ilikiler mekanizmasnn bilinmesi gerekmektedir.
Ekoloji, canllar ile çevreleri arasndaki karlkl etki ve ilikileri inceleyip
aratran bir bilim daldr 15. Ekoloji bilimi, canl varlklar doal ortam ve bu ortam ile organizmalar arasnda kurulan ilikiler balamnda incelemektedir. Yunanca yaanlan yer, yurt anlamna gelen “oikos” sözcüünden ilk defa Alman
biyolog Haecek tarafndan türetilmitir 16. Ekosistem ise, insan ve dier canllarn
birlikte, uyumlu ve dengeli bir biçimde varlk ve gelimelerini sürdürebilmeleri
için mevcut olmas gereken artlarn tamam olarak tanmlanmtr 17. Genel anlamda dünyada mevcut ekolojik düzen yannda her bölgenin kendine özgü bir
ekolojik sistemi mevcuttur. Bu bölgesel “ekolojik istemler” çeitli canl organizmalarla, onlarn cansz çevrelerinin oluturduu ve bir bütün olarak ele alnabilen sistemlerdir. Beyehir Gölü, Bandrma Ku Cenneti, zmir Tuzlas bunlara
örnek gösterilebilir. Ekosisteme benzer bir kavram da ni kavram’dr. lk defa
Grinnel tarafndan kullanlan ni kavram bir canlnn yaayp üremesi için gerekli tüm koullarn bulunduu mekan ifade etmektedir 18. Ayrca her ekosistemde organizmalar, enerji için mutlaka günee bamldr, çünkü, güneten
organizmalara enerji transfer eden bir dizi sistem, onlarn hayatta kalabilmeleri
maksadyla doal bir denge içinde çalr ki, bu sisteme de “besin zinciri” ad
verilmektedir 19.
Çepel çevreyi, “canllarn yaayp gelimesini salayan ve onlar sürekli
olarak etkileri altnda bulunduran fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin bütünlüü” biçiminde tanmlamaktadr 20. Yazara göre bu saylan faktörler bütünü
içinde mevcut topraklardan atmosfere, yer alt sularndan okyanuslara, mikroorganizmalardan insanlara kadar, tüm canl ve cansz varlklar arasnda ekolojik
döngü ad altnda karmak bir etkileim ve ilikiler a olumaktadr 21. Fakat
canllar, bu denli geni bir alana yaylan ve oldukça kapsaml bir kavram ifade
eden çevrede, nitelik ve nicelik bakmndan son derece farkllk gösteren faktör14
15
16
17
18
19
20
21
ERTA, .; a.g.e., s.4
GÜRPINAR, Ergun; Çevre Sorunlar, stanbul-1992, s.13-ÇEPEL, Necmettin; Doa-Çevre-Ekoloji
ve nsanln Ekolojik Sorunlar, stanbul-1992, s.12-DÖNMEZER, Sulhi; Kriminoloji, stanbul1984, s.231-TAMER, Mustafa; “Çevre Sorunlar ve Çevre Mevzuat”, Türk dare Dergisi, Yl: 63,
Say:393, Ankara,Aralk-1991, s.169-BERKES, Fikret/KILALIOLU,Mine; Ekoloji ve Çevre Bilimleri, stanbul-1990, s.14
KELE/HAMAMCI; Çevre Bilim, s.47 vd.; ERTA; a.g.e., s.5
ÖZDEMR, evket; Türkiye’de Toplumsal Deime ve Çevre Sorunlarna Duyarllk, Ankara1988, s.13
Çevre Vakf Bülteni, Biyolojik Zenginlikler, Ekolojik Benzerlik ve Ni Kavram, Aralk-1993,
Say:5; ERTA, a.g.e., s.5
ÜNLÜ, Halil; Yerel Yönetim ve Çevre, stanbul-1991, s.2
ÇEPEL, N.; a.g.e., s.38
ÇEPEL, N.; a.g.e., s.11-12, EN, Ersan; Çevre Ceza Hukuku, Kazanc Kitap ve Ticaret A.., stanbul-1994, S.5-6
5
lerden kendilerine en iyi uyanlar seçerek belirli bir yaama alan, habitat veya
optimum yaam ortam olutururlar ki buna “etkili özel bir çevre” denir 22.
Çevre kavram, doal yada yapay fiziksel bir mekan ifade etmesinin yan
sra soyut alglamalar da kapsar. Fiziksel, çevre kapsamna giren yapay çevre,
insanolunun kendi teknolojisi ve çabasyla yeryüzünde oluturduu çevreyi
ifade eder. “Oluturulduu dönemin ya da dönemlerin toplumsal bilgi birikimi,
teknolojisi ve deerleri yapay çevreye olduu gibi yansr.” 23 Örnein, ehirler,
yollar, köprüler, her türlü alt yap, barajlar gibi varlklar yapay olarak oluturulduklar oranda yapay çevre kavramna dahil saylrlar. Yapay çevre bir anlamda
kültürel deerleri de kapsamna almaktadr. Kültürel çevre, insanolunun medeniyet yolunda ilerlemesi srasnda oluturduu, toplumlarn ortak ürünü olan
çevre ile her bir milletin ve alt kültürlerin oluturduu çevreyi ifade etmektedir.
Bu anlamda, tarihi eserler, kültürel deerler, gelenekler vs. toplumlarn ve kiilerin kültürel çevresini oluturmaktadr 24. Bir canlnn çevresi yerkürenin yan sra
sonsuz uzay sistemini de kapsamaktadr. Çepel’e göre kozmik çevre, dünyann
dndaki gökcisimlerinden kaynaklanan fiziksel kuvvetler olup, s ve k yayan
kozmik nlar ve güne nlardr. Güne nlar güneten dünyaya gelen ve
dünyadaki s ve k enerjisinin kaynadr. Bunun yannda, kozmik nlar ise,
güne ve dier yldzlar ile Samanyolu galaksisinden gelen, yüksek enerjiye sahip elektromanyetik dalgalardr 25.
Bizim de katldmz bir tanma göre çevre; “yeryüzü ekosisteminde yer
alan canl ve cansz varlklarla bunlarn karlkl etkileimlerinin (fiziksel, kimyasal, biyolojik) var olduu dünya ve dünya d fiziksel mekan ve oluturduu
yapay ortam ile, yine bu varlklarn oluturduklar (gerek bireysel ve gerekse
ortaklaa olarak) soyut bir alglama ve etkileimi ifade eder.” 26.
bb. Hukuksal Açdan Çevre: Günümüzde çevre sorunlar bütün hzyla
devam etmektedir. Çevre kavramnn çeitli öeleri içinde bulundurmas ve snr
tanmayan küresel boyuttaki çevre olgusunun sonucu olarak çevreyle ilgili hukuki düzenlemeler içinde “çevre kavram”nn net bir tanmlamasnn yaplmas
yoluna gidilmemitir.
Birlemi Milletler Çevre Program UNEP; çevreyi tanmlamak yerine, bu
kavramn içinde yer alan balca öeleri belirtmekle yetinmitir. Buna göre çevre,
hava, su, toprak ve doal kaynaklardan, fauna ve floradan ve bunlarn birbirleriyle iliki içine girerek meydana getirdikleri sistemlerden oluur.
Avrupa Birlii kinci Çevre Aktivite Programnn 2A ksmnda, çevre,
“Dünya, çevre medyas ve yaam alannn bir ksm olarak doal kaynaklar
(Ressouercen)” olarak tanmlanmtr. 67/548 numaral Avrupa Birlii Sözlemesi’nin deitirilmesine yönelik 2.maddenin 1.fkrasnda “tehlikeli maddeler” esas
22
23
24
25
26
ÇEPEL, Necmettin; Genel Ekoloji, stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yaynlar, Matbaa Teknisyenleri Basmevi, stanbul-1983, s.20 vd.
KELE, Ruen/ERTAN, Birol; Çevre Hukukuna Giri, 1.Bask, mge Kitabevi, Ankara, s.14
ÇEPEL, N.; 1983, a.g.e., s.22 vd.
6
alnarak, çevre “bir yandan su, hava, yer ve onlarla balantl alt deerleri, öte
yandan bütün canl varlklar” olarak ifade edilmitir. Ancak, en geni çevre kavram 3.maddede ifade edilmitir:
“- insan, fauna (hayvan topluluu) ve flora (yeil örtü),
- toprak, su, hava, klima (s ve nem oran) ve fiziki corafya,
- yukardaki satrlarda belirtilen faktörlerin deitirici etkileri,
- maddi malvarl yararlar ve kültürel miraslar”. 27
Hukuk öretisinde, çevrebilimdeki gibi, kapsaml d dünyadaki tüm yaam alanlarn ve koullarn içeren bir çevre kavram önermenin mümkün, fakat,
hukuksal açdan ilevsel olmad kabul edilmekte, hukuk düzeni üzerinde douraca olumsuz sonuçlara dikkat çekilmektedir. Buna göre, bu denli geni bir
kavramlatrma sonucunda, çevre korumada izlenecek olan hukuk siyasetinin,
hukukun tüm dier alanlarnda izlenecek siyasetlere ve çevre hukukunun da
tüm hukuk düzenine egemen olmasndan korkulmaktadr 28. Bu noktada, hukuksal yaklamlarda, çevre korumaya ilikin hukuk siyasetine ve doal yaam temellerini içeren ve bununla snrl bir çevre kavramna dayanlmas önerilmektedir. Nitekim Alman Çevre Kanunu (AIÇK)’nun hazrlk çalmalarn yapm
olan Uzmanlar Komisyonu, deiik yaklamlarn ürünü olan çevre tanmlamalarnn, merkezinde insann yer ald tek bir çevre kavram altnda birletirilmesi ve çevrenin, her canlnn yakn çevresiyle ilikileri bütünü olarak tanmlanmasn önermitir 29.
Hukuksal açdan çevre, çok geni tanmlar içermektedir. Çevrenin, genel
anlamda, insan sal ve güvenliini, flora, fauna, toprak, hava, su ve iklim gibi
doal oluumlar, görüntü seçkinliini, tarihi antlar ve insan ürünü olan yaptlar, ya da tüm bu öeler arasndaki ilikileri içerdii benimsenmektedir. Kültürel
kaltlar çevrenin bütünlüünü tamamlayan ürünler olmaktadr. nsan yaam ve
esenlii yalnzca ekolojik dengeyi destekleyen tür çeitliliine deil, bunlara ek
olarak insana özgü düünsel, sanatsal zenginlik ve kültürel kaltlara da baldr.
Doal ve kültürel varlklarn korunmasn amaçlayan bir dizi uluslararas düzenlemenin yürürlüe konulmas, böyle bir arayn ürünüdür 30.
Hukuksal düzenlemelere bakldnda, 2872 sayl Çevre Kanunu’nun
26.04.2006 tarihli ve 5491 sayl Kanunla deiik 2.maddesinde yaplan tanmna
göre “çevre”; “canllarn yaamlar boyunca ilikilerini sürdürdükleri ve karlkl olarak etkileim içinde bulunduklar biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve
kültürel ortam” ifade eder. Çevresel Etki Deerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliinde de benzer bir tanma yer verilmitir. Çevre Kanunu’nun 2.maddesinde; “ekolojik denge” teriminin “insan ve dier canllarn varlk ve gelimelerini doal
yaplarna uygun bir ekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan artlarn bütünü27
28
29
30
ÜNVER, Yener/NUHOLU, Aye; Federal Almanya Çevre Ceza Hukuku, Beta Yaynlar, 1.Bas,
Nisan-1999, stanbul, s.10
KELE/ERTAN; 2002, s.14; ERGN, Nuri; Çevre Kirletenin Hukuksal Sorumluluunda lliyet
Ba, maj Yaynevi, Ankara-2005, S.37
KELE/ERTAN; 2002, a.g.e., s.28
SAV, Özden; Akdeniz Çevresinin Korunmas ve Bölgesel Bir Düzeyleme Örnei, Turhan
Kitabevi, Ankara, s.43; DNÇ, Güney; a.g.e., 2008, s.5-6
7
nü”; “çevre kirlilii” teriminin, “çevrede meydana gelen ve canllarn saln,
çevresel deerleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her türlü etkiyi”, “çevre korunmas” teriminin ise, “çevresel deerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasn ve yok olmasn önlemeye, mevcut bozulmalar gidermeye, çevreyi
iyiletirmeye ve gelitirmeye, çevre kirliliini önlemeye yönelik çalmalarn
bütününü” ifade ettii belirtilmitir.
ÇK’nun 2.maddesinde yaplan çevre tanmnn, canllarn yaamlarn sürdürebilmelerini salayacak tüm öeleri içeren geni bir tanm olduunu ve bu
düzenlemeyi isabetli bulduumuzu söyleyebiliriz. Maddede yaplan tanmlarda
ortak paydann ekolojik dengeyi kurmak ve korumak olduu anlalmaktadr.
Dier bir anlatmla yasa koyucu çevre tanmn insan merkezli deil, ekolojik
denge anlayn benimseyerek yapmtr. “Ekolojik yaklamn özü, insanlar da
dahil, tüm varlklarn yeryüzündeki yaam topluluunun eit düzeydeki öeleri
olduu, insan türünün dierlerinden üstün olmaddr 31.
b) Çevreyi Oluturan Unsurlar ve Ekolojik Denge:
Çevre Kanunu’nun 2.maddesinde çevreye verilen anlam çerçevesinde unsurlar (biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam) ve ekolojik denge
için gerekli olan artlar bu balk altnda incelenecektir.
aa. Çevreyi Oluturan Unsurlar:
Çevre, canllarn yaamlar boyunca ilikilerini sürdürdükleri ve karlkl
olarak etkileim içinde bulunduklar ortam olup, bu ortam be unsurdan olumaktadr. Bunlar; 1.Biyolojik unsur, 2.Fiziksel unsur, 3.Sosyal unsur, 4.Ekonomik
unsur, 5.Kültürel unsur’dur. Çevresel Etki Deerlendirme Yönetmelii (ÇEDY)
4.maddesi de ÇK’nun 2.maddesine paralel bir ekilde bu unsurlarn çevreyi oluturan unsurlar olduunu belirtmektedir. Çevre, bu saylan unsurlarn bir bileimidir.
1. Biyolojik Unsurlar: Çevrenin biyolojik unsurlarn, üreticiler (bitkiler),
tüketiciler (hayvanlar), ayrtrclar (bakteri ve mantarlar) gibi unsurlar oluturmaktadr.
Canllar insanlarla birlikte bir yaam zincirini oluturmaktadr. Ekolojik
düzen içinde bir türün kayb onun tamamlaycs olan türlerin kaybna da yol
açmaktadr. Bu suretle zincir ksalmaktadr ve bir gün zincirden düme sras
insanoluna gelecektir. Türlerin sayca azalmas denilebilen tür kayb da, dorudan ekonomik yarar olmayan türlerde younlamakta, ekolojik dengedeki yeri
henüz saptanmam bir çok tür yok olmaktadr 32.
Yeil örtü ve hayvan topluluu, hem salkl ve temiz bir çevreyi oluturan
unsurlar ve hem de hayatlarn devam ettirmek için korunan ve gelien bir çevreye ihtiyaç duyan varlklardr. Flora ad verilen yeil örtünün en esasl unsurunu ormanlar, yani aaç topluluklar oluturmaktadr. Ormanlar, sadece aaçlar
ile deil, havas, suyu, topra, dier otsu ve odunsu bitkileri, mikroorganizma
ve hayvanlaryla birlikte kendisine özgü bir ekosistemi oluturmaktadr. Yine
hayvanlara yeil ve kuru ot salayan, toprak ve muhafaza eden, oksijen üreten,
31
32
TURGUT, Nükhet Ylmaz; Çevre Politikas ve Hukuku, maj Yaynevi, Ankara-2009, s.29
ERTA, .; a.g.e., s.10
8
canllara barnak olan ve çevreyi güzelletiren çayrlar ve mer’alar da yeil alan
kapsamna giren çevre unsurlardr. Ayrca, yüksek ekonomik deere sahip olan
sulak alanlar, Dünya’nn belli bölgelerinde yetien bitkiler, milli parklar, tabiat
parklar yeil örtü kapsamna giren çevrenin biyolojik unsurlardr 33
Çevre Kanunu’nun 2.maddesine göre “ekosistem”; canllarn kendi aralarnda ve cansz çevreleriyle ilikilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik,
fiziksel ve kimyasal sistemi ifade eder. Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi’nin
2.maddesinde de benzer bir tanma yer verilmitir. Buna göre, ekosistem “birbirleriyle ilevsel birer birim olarak karlkl etkileime giren bitki, hayvan ve mikroorganizmalar ile bunlarn cansz çevrelerinin dinamik bir karm”dr. Canl
organizmalarn say, çeit, cins ve deiik bakmlardan gösterdikleri durumlar
anlatmak için “biyolojik çeitlilik” sözcüü kullanlmaktadr. Biyolojik Çeitlilik
Sözlemesi 2.maddede biyolojik çeitlilik, “kara, deniz ve dier su ekosistemleri
olmak üzere her türlü ortamdaki canl organizmalarn ve bunlarn parças olduklar ekolojik komplekslerin deiikliini göstermekte olup, buna, türler içerisindeki ve türler arasndaki çeitlilik ile ekosistemlerin çeitlilii dahildir.” eklinde
tanmlanmtr. Sözleme’de biyolojik çeitliliin ekonomi, bilim, eitim, kültür,
estetik, genetik, sosyal ve ekolojik bakmdan tad deer açkça vurgulanmakta ve bu deerin bozulmasnda insan faaliyetlerinin etkisine deinilerek, bata
devletler olmak üzere hemen herkese bu konuda görev ve sorumluluk yüklenmektedir.
Çevrenin biyolojik unsuruna dahil olan hayvanlar ekolojik dengenin salanmasndaki en önemli faktörler arasnda bulunurlar. Bu konuda UNESCO
tarafndan 15 Ekim 1978 tarihinde ilan edilen “Hayvan Haklar Evrensel Bildirgesi” oldukça ileri bir adm atm ve bütün hayvanlarn gözetilme, baklma ve
korunma haklarnn bulunduunu kabul etmitir. Ayrca bu Bildirge, hayvan
topluluklarnn hayatlarn sürdürdükleri doal çevre içinde yaama ve üreme
haklarnn varln da benimsemitir 34. Bu düzenlemede hayvanlar bir çevre
unsuru olarak deil, çevrenin sahipleri olarak gösterilmeye çallm ve bütün
hayvan türlerinin kendi özel ve doal çevrelerinde yaama haklarnn bulunduu kabul edilmitir 35.
2. Fiziksel Unsurlar: Canl yaamnn, özellikle de insan yaamnn sürdürülebilmesi için zorunlu doal gereksinimler olan hava, su ve toprak doal çevrenin fiziksel unsurlarn olutururlar. Biyosfer “içinde canllarn yaamlarn
sürdürebildii, su, toprak ve hava katmanlarn kapsayan kuaktr.” 36 Dier bir
ifadeyle, “karalar, denizler, içsular… canls ve canszyla tüm dünyann oluturduu bu bütüne canl küre anlamnda “biyosfer” de denilmektedir 37.
33
34
35
36
37
TÇSV, Çevre Kanunu’nun Uygulanmas Sempozyumu, TÇSV Yayn, Ankara, Ocak-1987, s.319345
SUNGURBEY, smet; Hayvan Haklar, stanbul-1992, s.5-7
EN, Ersan; a.g.e., s.11
KELE/HAMAMCI; Çevrebilim, 4.Bas, 2002, Ankara, s.35
KILALIOLU/BERKES; a.g.e., 1991, s.35
9
2a. Hava: Canllarn yaam için, birinci ve en temel faktör havadr. nsanlarn ve hayvanlarn solunum yapabilmesi, bitkilerin fotosentez için havaya ihtiyaçlar vardr.
Hava, baskn öeleri canl yaamn sürmesi için temel yaamsal gereksinim olan oksijen (% 20,95) ve azot (% 78,08) olan ve eser miktarda su buhar,
karbon gaz, ozon, azot oksit, sülfür anhidrit gibi gazlar, katl parçacklar halinde
sodyum klorür ve kül içeren biyosferin atmosfer katmann ifade eden doal
kaynaktr. Atmosfer de troposfer, stratosfer, mezosfer ve iyonosfer eklinde dört
katmandan olumaktadr. Bu katmanlar içinde canllarn yaamn ilgilendiren
troposferdir. Çünkü bu katmanda insan ve dier canllarn yaam için gerekli
gazlar bulunmaktadr 38. Canllar yaamlarn sürdürebilmek için, solunum ve
fotosentez ilevlerini salkl bir biçimde yerine getirmek zorunda olduklarndan, normal bir havada bulunmas gereken gazlarn karmlarnn atmosferde
bulunmas lazmdr.
Hava, yaps itibariyle çok kolay kirlenen ve temizlenmesi ise en zor olan
bir çevresel ortamdr. Hava kirlilii, atmosfere braklan artk maddelerin havann fiziki bileimini bozarak canl yaam için zorunlu olan solunum ve fotosentezi imkansz veya yetersiz hale getirmesidir. Bu kirlilik hzl nüfus art, kentleme ve sanayileme, toplu snma ve ulam sistemleri sonucunda atmosfere
braklan zararl maddelerin younlamas ve havann doal yapsn bozmasndan kaynaklanmaktadr 39. Bir erikin insann günde 2,5 kg su, 1,5 kg kadar besi
maddesi almasna karlk, bireyin günlük ihtiyac 15 metreküp temiz havadr ve
insan normal artlarda 34 dakikadan fazla hava olmadan yaayamaz 40.
2b. Su: Bir çevre öesi olarak su, kimyasal yaps gerei sadece bir oksijen
ve hidrojen kaynandan ibaret olmayp, tüm canllarn yaam koullarn belirleyen, yer alt ve yerüstü su kaynaklarn ve bu kaynaklar içeren ekosistemi ifade etmektedir. Yeryüzünün % 70’den fazlas canllarn yaama ortam olan sularla çevrilidir. Su sadece canllarn besin maddesi olarak deil, sanayi hammaddesi, temizlenme, tama, spor, avlanma gibi daha pek çok alanda temiz ve güvenilir bir madde olarak kullanlmaktadr.
Suyun “hidrolojik çevrim” ad verilen doal döngüsü, ekolojik denge bakmndan yaamsal önem tamaktadr. Su, kullanldktan sonra yeniden kendini
meydana getiren yegane doa maddesidir. Topraktan denizlere, oradan atmosfere ve tekrar topraa dönen su yeniden denizlere ular. Böylece su, günein salad enerji ile sürekli olarak doada bir döngü içindedir ve bu döngüye “hidrolojik çevrim” ad verilir 41. Suyun fiziksel, kimyasal, fizyolojik ve doal hali olmak
üzere dört temel özellii bulunmaktadr. Suyun fiziksel özellikleri; kokusuz,
tatsz, renksiz ve saydam bir sv olmasdr. Suyun iki hidrojen ve bir oksijen
38
39
40
41
GÜRPINAR, Ergun; Kent ve Çevre Sorunlarna Bir Bak, stanbul-1993, s.79
ERTA, .; a.g.e., s.14-15
GÜRPINAR, Ergun; Der Yaynlar, stanbul-1995
ARMAY, Tahsin; “Sularn Oluturduu Kireçtalarndan Doan Çeitli Problemler, Enerji Kayplar ve Alnacak Önlemler”, ller Bankas Dergisi, Ocak-ubat-Mart 1983, s.20-21; TÇSV; Türkiye’nin Çevre Sorunlar, a.g.e., s.75; EN, Ersan; a.g.e., s.8
10
atomundan meydana gelen moleküllerden olumas onun kimyasal özelliini,
canllarn yaamlarn sürdürebilmeleri için mutlaka suya sahip olma zorunluluu da suyun fizyolojik özelliini oluturmaktadr. Deniz, akarsu ve barajlarda
meydana gelen buharlama bulutlar oluturarak tekrar yere indii zaman sel
sular veya topraktan süzülen sular meydana getirmesi ise suyun doal hali
olarak deerlendirilebilir 42.
Tarmsal faaliyetler, sanayi ve yerleim yerleri gibi çok fazla kullanm alan olan sularn doal döngüsüne yaplan müdahalelerin sonucunda ekolojik
dengenin bozulmasyla en önemli çevre sorunlarndan biri olan “su kirlilii”
olumu ve canl yaamn tehdit edecek boyutlara ulamtr. Bu bakmdan kirlenmeyi önleyecek standartlarn belirlenmesi, baz özel maddelerin atlmasna
ilikin snrlamalar getirilmesi gerekmektedir 43.
2c. Toprak: Canl yaamnn, özellikle de insan yaamnn sürdürülebilmesi için zorunlu doal gereksinimlerden biri de topraktr. Toprak, kayalarn ve
organik atklarn parçalanarak ayrmas sonucu oluan, yeryüzünü ince bir tabaka halinde kaplayan, kolayca yok edilebilir, yeniden üretilemeyen, canl, doal
bir kaynaktr.
Canl yaamnn salkl bir ortamda sürdürülebilmenin salanmas açsndan, üzerinde yaayan canllar, yetien örtüsü, kültür bitkileri ve içinde barndrd çeitli bakteriler, mantarlar ve canl organizmalarla topran yapsnda
bulunmas gereken ekolojik dengenin korunmas ve gelitirilmesi büyük önem
tamaktadr. Canllarn yaamlar için gerekli su ve besin maddelerini içeren
kara parçalarndan oluan ve Dünya’nn % 30’unu (bunun 2/5’i çöller ve kullanlmayan yerlerdir) oluturan topran verimli ve optimum biçimde kullanlmas
zorunludur 44.
1982 Anayasas’nn 45.maddesi bu bakmdan tarm arazilerinin korunmasn temel bir devlet görevi saymtr. Toprak kirlilii, genel bir tanmla, insan
etkinlikleri sonucunda, topran fiziksel, kimyasal, biyolojik ve jeolojik yapsnn
bozulmasdr. Toprak kirlilii; toprakta yanl tarm teknikleri, yanl ve fazla
gübre ile tarmsal mücadele ilaçlar kullanma, atk ve artklar, zehirli ve tehlikeli
maddeleri topraa brakma sonucunda ortaya çkaktadr. Azot ve fosfordan oluan yapay gübreler topraa karp doal dolanm yoluyla su kaynaklarnn kirlenmesine de neden olurlar 45.
Toprak altnda bulunan bütün sular, madenler ve enerjiyi ilgilendiren
maddeler yeralt kaynaklar olarak çevre unsurlar içinde yer alrlar. çme suyu,
kaplca ve maden sular kirlenmeye kar yüzeysel sulardan daha duyarldrlar.
Yeralt zenginlikleri olan kömür, petrol, doalgaz ve dier maddelerin ve bunlara dayal olarak kurulan enerji santrallerinin çevreyi kirletmeyecek ekilde kullanlmalar gerekir.
42
43
44
45
GÜRPINAR, Ergun; Çevre Sorunlar, stanbul-1992, s.75
ERTA, .; a.g.e., s.15-16
GÜRPINAR, Ergun; Kent ve Çevre Sorunlarna Bir Bak, a.g.e., s.73
ERTA, .; a.g.e., s.16
11
3. Sosyal Unsurlar: nsan topluluklarnn demografik yaps, barnma, salk, eitim ve kültürel ihtiyaçlarn temin biçimleri sosyal çevre unsurlarn ifade
etmektedir.
Çevre tanmnda (ÇK 2.md.) yer verilen “sosyal ortam”, çevrenin kapsamnn dier unsurlarn yannda insanlarn gereksinimlerine ve üzerinde egemenlik kurabildikleri öelere göre de belirlenmesini ifade etmektedir. Buna “insan
çevresi” (human enviroment) denmektedir. nsan çevresine sadece doal kaynaklar (doal çevre öeleri) deil “yapay çevre”de girer. Bu, insan eliyle yaplan
ya da oluturulan öelerden oluur. Kentler, yollar, barajlar, köprüler vb. Bu
ekilde çevre; doal ve yapay kaynaklar oluturan öeler ile bunlarn etkileimlerinden meydana gelen olgu ve süreçlerin tümünden oluan bir kavram olarak
açklanabilir 46. Yapay çevre, insanolunun kendi teknolojisi, deerleri, toplumsal
bilgi birikimi ve çabalaryla yeryüzünde oluturduu çevreyi ifade etmektedir 47.
Çevre, içinde insan varsa bir anlam tar. Sadece fiziksel çevrenin deil,
sosyal çevrenin bozulmas da insan ve canllarn saln, özellikle ruhsal salklarn bozar. Herkes temiz ve salkl bir çevrede, yeterli kamu hizmetlerini alma,
her türlü sosyal, kültürel ve ekonomik gereksinimlerini karlama hakkna sahiptir. Gürültü (akustik kirlilik) insan ve dier canllarn ruh saln bozan en
önemli etkenlerden biridir. Dier yandan salkl bir çevrenin korunmasnda üst
ve alt ölçekteki planlarn belirleyici önemi bulunmaktadr. Her çeit yerleme ve
yaplamann temel dayana imar planlardr. nsanlarn yaad kent ve beldelerin doal mekanlara uygunluu mar Mevzuat gereince denetlenmektedir.
mar kirlilii sosyal çevre sorunlarndan biridir.
4. Ekonomik Unsurlar: Çevre kavram, insanlarn tabii, beeri, parasal ve
maddesel kaynaklar kullanm ve iletmelerinden doan ekonomik çevre unsurlarn da kapsamaktadr. Bu nedenle, planl ekonomilerde, çevre ile ilgili politikalarn kalknma planlarnda yer almas ve bütün ekonomik politikalarda çevre
boyutunun hesaba katlmas gerekmektedir.
Çevrenin korunmas bir ekonomik maliyet sorunudur. Bu bakmdan iin
ekonomik yönünden soyut bir çevrecilik düünülemez. Çevre ile ekonominin
ilikisi balca iki noktada ortaya çkmaktadr. Birincisi, çevrenin, çevre deerlerinin korunmas ve iyiletirilmesi için yaplmas gereken harcamalarn etkisi;
ikincisi de, çevreye verilmi olan zararlarn giderilmesi için ekonominin katlanmak zorunda olduu harcamalar. Bunlara, ayrca, bu harcamalar yaplamad
takdirde, bunlardan ulusal servetin ve ekonominin görmesi olas bulunan zararlar da eklenmek zorundadr 48. Maliyet bakmndan izlenmesi gereken çevre politikasna “çevre ekonomi politii” ad verilmektedir. Ekonomik büyümenin ve
gelimenin sosyal maliyeti çevre kirliliidir. Çevresel etki deerlendirmesinde,
fiziksel ve biyolojik tüm deerlerin yan sra ekonomik-toplumsal çevrenin hesaba katlmas, çevre kirlenmesini önlemenin marjinal maliyetinin hesaplanmas
46
47
48
AYBAY, Aydn; nsan Çevre ve Toplum, 2.Basm, stanbul, 1998, s.309 vd.; GÜNE/COKUN;
2004, a.g.e., s.4
KELE/ERTAN; 2002, mge Kitabevi, Ankara, s.14
ERTA, .; a.g.e., s.19
12
önem tar. Çevre hukukunda, çevrenin korunmasnn ana ilkelerinden biri olan
“kirleten öder” kural çevrenin gerektirdii maliyet yük paylamnda uygulanmakta, çevre kirlenmesinde yükün, kirleten bütün taraflar arasnda adaletli bir
biçimde, kirletmedeki paylarna göre bölütürülmesi esasna dayanmaktadr.
Kalknma ve çevre birbirinin alternatif kavramlar deildir. Örnein, tarm topraklarnn kalitesini ve orman varln koruyan politikalar, ayn zamanda, uzun
dönemde tarmsal gelimeyi de desteklemektedir. Enerji ve hammadde konularnda verimi artrc çalmalarn, ekonomide maliyeti artrc etkiler yaratt da
bilinmektedir. Ekonomi biliminin türlü dallar, çevre ile deiik yönlerden ilgilidir. Çevre harcamalarnn yükünün datlmasnda, mikro ekonomik çözümlemeler gerektirmektedir. Bu mikro ekonomik çözümlerin uluslararas rekabet
koullar üzerindeki etkileri makro ekonominin kapsamna girer. Makro ekonomik çerçevede Stockholm Çevre Konferansnda üç temel ilke karar alnmtr:
1.Ülkelerin çevre için harcayacaklar çabalarn, farkl ticaret politikalar uygulamaya yol açmamas gerektii, 2.Çevre politikalarnn yükünün, gelimekte olan
ülkelere aktarlamayaca, 3.Hiçbir ülkenin, kendi çevre sorunlarn, baka ülkelerin zararna çözme giriiminde bulunamayaca veya dier ülkeleri sorunun
çözümünde yüzüstü brakamayaca 49.
5. Kültürel Unsurlar: Çevre kavram, tarihi, kültürel deerleri de kapsar.
Kültürel çevre, insan eliyle biçim verilen geçmi uygarlklarn ürünleri olan çevredir. Dier bir anlatmla kültürel çevre deyince akla, insanolunun medeniyet
yolunda ilerlemesi srasnda oluturduu, toplumlarn ortak ürünü olan çevre ile
her bir milletin ve alt kültürlerin oluturduu çevre gelmektedir. Bu anlamda,
tarihi eserler, kültürel deerler kiilerin ve toplumlarn kültürel çevresini oluturmaktadr. Kültürel çevre, ortaya koyduu somut kültürel eserler yoluyla fiziksel çevre ile balant halindedir 50. Kültürel eserler, çevrenin bütünlüünü
tamamlayan ürünlerdir.
Kültürel çevrenin korunmasna yönelik toplumsal bilincin yeterince gelimemi olmas, kentlemenin hz kazanmas ve kentsel arsa rantnn çok yüksek
düzeylere ulamas, ekonominin yapsal nedenleri ile tanmazlarn spekülasyon
arac olmas, kültürel çevreyi korumak, onarmak için yeterli kaynak bulunmamas, korumaya aday çok sayda yap olmasnn yan sra deneyimsizlik, proje
hatalar, yapm hatalar gibi teknik yetersizlikler nedeniyle kültürel çevreyi korumak oldukça güçlemektedir 51.
bb. Ekolojik Denge:
Çevre Kanunu’nun 2.maddesindeki tanma göre “ekolojik denge” terimi,
“insan ve dier canllarn varlk ve gelimelerini doal yaplarna uygun bir ekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan artlarn bütününü” ifade etmektedir.
Çevre içinde bulunan tüm canl ve cansz varlklar arasnda gerçekleen bu etkileim ve ilikilerde, önemli olan yaanabilir bir ortam için gerekli olan ekolojik
dengenin kurulmasdr. Bu balamda “ekosistem” terimi ise, “canllarn kendi
49
50
51
ERTA, .; a.g.e., s.20-23
GÜNE/COKUN; 2004, a.g.e., s.7
ERTA, .; a.g.e., s.17
13
aralarnda ve cansz çevreleriyle ilikilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sistemi” ifade etmektedir (ÇK 2.md.). Canl varlk ve
organizmalarn birbirleriyle ve yaadklar ortam ile ilikilerini inceleyen bilim
dalna da “ekoloji” denilmektedir.
Ekolojik denge tanmnda geçen “gerekli olan artlarn bütünü” içerisinde
“hava, su ve toprak”n vazgeçilmez artlar olduu düünülürse, Çevre Kanunu
anlamnda çevrenin ekolojik denge ile e anlaml olduu sonucuna varmak
mümkündür 52.
Doada yaayan ve ekosistemi oluturan canl ve cansz tüm varlklar bir
zincirin halkas gibi birbirlerine bal ve etkileim durumundadrlar. Bütün canllarn yaam kayna enerjidir. Temel üreticiler olan bitkiler güne enerjisini
fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye dönütürüp depo ederler. Bitkiler fotosentez yaparken ortamda bulunan su, karbondioksit inorganik maddeleri de alrlar.
Bu maddeler dier canllara aktarlr. te popülasyon içerisinde her canl bir
önceki canlyla beslendiine göre bir popülasyonun varolabilmesi ve çoalabilmesi bir dierine bal olmaktadr. Bu bamllk ilikisi “besin zinciri” olarak
adlandrlr. Karlkl olarak ve kendiliinden ileyen bir denetim mekanizmas
bu olay yönlendirmektedir. Bu ilev de “popülasyon denetimidir.” 53
?'8-/:'?1'8'82'8/
'ÝϚX JUÝG \K ¥K\XK `GXGXRGXϚTG _UR G¥GIGÝϚ OJJOG KJORKT LGHXOQG OTāGGZϚ O¥OT
\KXORKTX[NYGZ\KSK\ÒOSGXVRGTϚJKÝOāOQROÝO
σJGXK SGNQKSKYOTIK \KXORKT \K QKYOTRKāKT OJGXO QGXGXRGXϚT OVZGROTK JGOX QG
XGXRGXϚT [_M[RGTSGSGYϚ3GTK\O ZG`SOTGZ JG\GYϚ9GÝRϚQRϚ \K JKTMKRO HOX ¥K\XKJK
_GāGSGNGQQϚ
:GXGLRGXGXGYϙTJGQOȔ3GTK\O:G`SOTGZȕJG\GYϙTJGTJURG_ϙ_GVϙRGT_GXMϙRGSGYU
T[TJG!([XYG'YRO_K.[Q[Q3GNQKSKYOTIKJG\GTϙTXKJJOTKJGOX\KXORKTM½T
\K + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙT OTIKRKTSKYO JG\GIϙRGX \KQORO ZGXGLϙTJGT OYZKTOR
SKYO ½`KXOTK ?GXMϙZG_ .[Q[Q *GOXKYOTOT M½T \K YG_ϙRϙORGSϙORK!Ȕ*G\GIϙRGX([XYG(GXUY[(GĄQGTRϙàϙ*UàG_ϙ\KK\XK_O1UX[SG(GĄ
QGTRϙàϙ+','1-(-49ϘϘ4(5*49*+\Kă):ȑϙTZKS_O`
OZOXG`RGXϙJUY_GJGQO_G`ϙRGXGQGXGXϙTJG_GTJϙàϙQGTϙZRGXRG_GYG_G[_M[TMKXKQZOXOIOTKJKT
RKXKJKRORRKXOTZGQJOXOTJKHOXOYGHKZYO`ROQM·X½RSKSKYOTK·`KRROQRKOJGXKSGNQKSKYOJG\G
RGXϙTJG ZGXGL URSGSGRGXϙ \K_G OJGXO JG\GRGXϙTϙT KNRO_KZ _·T½TJKT XKJJKJORSOĄ URSGYϙ U
JG\GRGXJG\KQORURGXGQM·XK\_GVZϙQRGXϙQUT[Y[TJGJGHOXJKRORH[R[TSGSGYϙTG\KJUàX[
JGT `GXGX M·XKT J[X[S[TJG URSGJϙQRGXϙTG M·XK _KXOTJK M·X½RSK_KT H½Z½T ZKS_O` OZO
XG`RGXϙXKJJKJORSKROJOX
52
53
ERGN, Nuri; 2005, a.g.e., s.38
AKINCI, M.; Oluum ve Yaplanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, Kocaeli Kitap Kulübü Yaynlar, zmit-1996, s.29 vd.; TURGUT, Nükhet; Çevre Hukuku, Sava Yaynevi, Ankara-1997, s.14;
GÜNE/COKUN; a.g.e., 2004, s.10
14
*G\GIϙRGX'')'?ă)\KăȑϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙTGMKROTIK!JG\G
OJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙTKJKTOTKJG_GRϙSGTK\OZG`SOTGZOYZKQRKXOTKOROĄ
QOTJOX 3GNQKSKIK JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄ \K QGXGX JG\GIϙRGX ZGXGLϙTJGT ZKS_O`
KJORSOĄZOX
G *UY_GJGQO _G`ϙRGXG QGXGXϙT JG_GTJϙàϙ QGTϙZRGXRG _GYG_G [_M[T MKXKQZOXOIO TK
JKTRKXK ·`KRROQRK JKRORRKXOT JKàKXRKTJOXORSKYOTJK HOX OYGHKZYO`ROQ M·X½RSKSKYOTK M·XK
JG\GRϙRGX511\K.ăϘJGXKSGNQKSKYOOVZGRQGXGXRGXϙTϙT\KXORJOàOZGXONZKQOM·XK\\K
_KZQO YϙTϙXRGXϙ OZOHGXϙ_RG H[ QGXGXRGXϙT [_M[RGTSGYϙ NGQQϙTJG QGXGX \KXKHORKIKQ QUT[SJG
URSGSGRGXϙTKJKTO_RKH[JG\GRϙRGXG_·TKRKTZKS_OÒZOXG`RGXϙXKJJKJORSKROJOX
H *G\GRϙRGX 8 : + @ + \K 3 :ȑ G _·TKRKT ZKS_O` OZOXG`RGXϙTG MKROTIK!
ZGXONRO(GĄHGQGTRϙQ?½QYKQ6RGTRGSG1[X[R[1GXGXϙORKOÒT\KXORKTTOĄGYZGLGHXO
QGYϙTϙTQ[X[RGIGàϙH·RMKTOTZGXϙSGRGTϙURSGYϙTKJKTO_RKLGHXOQGTϙTTOZKROQ\KQGVGYOZKYO
OZOHGXϙ_RG GàϙX JUàG \K ¨K\XK `GXGXRGXϙTG _UR G¨GIGàϙ OJJOG KJORKXKQ OJGXK SGNQKSKYOTK
OVZGRJG\GYϙG¨ϙRSϙĄZϙX([TJGTYUTXG_KTOOJGXOQGXGXRGXORKLGHXOQGOTĄGGZϙOÖTX[NYGZ\K
XORSOĄ LGHXOQGTϙT Q[X[RJ[à[ ZGĄϙTSG` OSGX VRGTϙ JKàOĄOQROQRKXO ORK ·TIK (½_½QĄKNOX JGNG
YUTXG-KSROQ(KRKJO_KYO _KZQO GRGTϙ OÖTK GRϙTSϙĄZϙX ([ GXGJG LGHXOQG OÖT (G_ϙTJϙXRϙQ (G
QGTRϙàϙTIG JKĄGXP KSOY_UT O`TO JK \KXORSOĄZOX :½S H[ QGXGXRGX NGQQϙTJG JG _KTO OVZGR
JG\GRGXϙG¨ϙRSϙĄKTYUT_ϙRϙOÖTJKQKYOTRKĄKTOJGXKSGNQKSKYOQGXGXRGXϙORKY·`QU
T[Y[LGHXOQGTϙTQ[X[RSGYϙTGOÒT\KXKTZ½SOJGXOQGXGXRGXJG\GIϙRGXϙTJG_GTJϙàϙMKXKQ¨K
RKXJUàX[RZ[Y[TJGOVZGRKJORSOĄZOX
ϘJGXKSGNQKSKRKXOTOTOVZGRQGXGXRGXϙTϙTQKYOTRKĄSKYOTJKTYUTXG JG\GIϙRGXH[QG
XGXRGXϙ[_M[RGSGQRGM·XK\ROURGTJG\GRϙRGXG_G`ϙRϙ[_GXϙORKHORJOXOS_GVGXGQOVZGRQGXGXRGXϙ
JUàX[RZ[Y[TJG [_M[RGSG _GVϙRSGYϙTϙ OYZKSOĄRKXJOX ϘJGXK N[Q[Q[T[T MKTKR Q[XGRRGXϙ
O¨KXOYOTJKGYϙRURGTHOXOJGXOQGXGXϙTOVZGRONGROTJKOVZGRKJORKTQGXGXJGT·TIKQOJ[X[S[T
YGàRGTSGYϙJϙX'TIGQTK\GXQOJG\GQUT[Y[URG_JGJG\GRϙRGXH[QUT[JG½`KXRKXOTKJ½ĄKT
M·XK\O _KXOTK MKZOXSKSOĄRKXJOX ϘVZGR KJORKT OJGXO QGXGXRGX TKJKTO_RK LGHXOQG ZGSGSKT
OÒTYO`\KX[NYGZYϙ`NGRKMKRSOĄURJ[à[TJGTLGGRO_KZRKXOTKYUT\KXORSKYOMKXKQOX?GVϙRSϙĄ
URGTYUTJ½`KTRKSK_KM·XKH[_KZQO-KSROQ(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGGOZURJ[à[NGRJKH[
_·TJKHOXOĄRKS_GVϙRSGJGTYGJKIKLGHXOQG_GOVZGRQGXGXRGXϙTG[_SGYϙ_·T½TJKĄKQROHOX
[_GXϙ _GVϙRSGQRG _KZOTORSOĄZOX ([ OYK OVZGR QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTJϙàϙ GTRGSϙTG MKRSK`
,GHXOQGTϙTQ[X[R[VLGGRO_KZKMK¨SKYOOÖTMKXKQROOÒTRKXO\KXSOĄURGT(G_ϙTJϙXRϙQ(GQGTRϙàϙ
OVZGRQGXGXRGXϙTJGTYUTXGH[OÒTRKXOMKXOGRSGYϙMKXKQZOàONGRJKH[_·TJKOĄRKS_GVϙRJϙàϙ
QUT[Y[TJG NO¨HOX JKROR _UQZ[X 9·` QUT[Y[ LGHXOQG (GĄHGQGTRϙQ ?½QYKQ 6RGTRGSG 1[X[R[
QGXGXϙ½`KXOTKQ[X[RSG_GHGĄRGTSϙĄH[QGXGXGQGXĄϙ\KH[TJGTYUTXGQOJOàKXOJGXOQGXGX
RGXGQGXĄϙG¨ϙRSϙĄURGTOVZGRJG\GRGXϙTKJKTO_RK\KXORKT_½X½ZSK_OJ[XJ[XSGQGXGXRGXϙ½`K
XOTKHO``GZJG\GRϙ(GĄHGQGTZGXGLϙTJGTOS`GRGTSϙĄURGTZGXONRO_G`ϙORKLGHXOQGTϙT
OĄRKZORSKYOTK JK\GS KJORSKYO HORJOXORSOĄZOX ϘVZGR QGXGXRGXϙTϙT QKYOTRKĄSKYOTJKT YUTXGQO
GĄGSGJG OYK _GVϙRGT _G`ϙRϙ HORJOXOSK XGàSKT OVZGR QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGYϙ _·T½TJKHOX
15
OĄRKS_GVSGJϙàϙMOHOM½TR½_G`ϙJGQOM·X½ĄJUàX[RZ[Y[TJGLGHXOQGTϙTLGGRO_KZOTK
OSQ£T \KXKIKQ _KTO OJGXO \K _GYGR J½`KTRKSK GXG_ϙĄRGXϙ O¨KXOYOTK MOXJOàO GTRGĄϙRSGQZGJϙX
(·_RKIKGJϙMK¨KT½¨JG\GRϙ_KZQO\KM·XK\OZOHGXϙ_RGOJGXKSGNQKSKYOQGXGXRGXϙTϙ[_M[
RGSG OSQ£TϙTG YGNOV OQKT H[T[T MKXKàOTO _KXOTK MKZOXSKSOĄRKXJOX ([ TKJKTRK _GXMϙ
QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGSGYϙTJGT JUàGT `GXGXRGXJGT Ϙ?;1ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG
ĄGNYKTYUX[SR[J[XRGX
*G\GIϙRGX''ORK)'_GĄGJϙQRGXϙH·RMKJKQ[X[RSGQOYZKTORKTLGHXOQGTϙT\KXOSRO
ZGXϙSGRGTRGXϙO¨KXOYOTJK_KXGRJϙàϙH·_RKHOX_KXJKYGTG_OZKYOYOQ[X[RSGYϙTϙTZGXϙSGRGTRG
XϙTϙT G`GRSGYϙTG _UR G¨GIGàϙ JUàG \K ¨K\XK_K `GXGXRGX \KXKIKàO J½Ą½TIKYO ORK G¨SϙĄ UR
J[QRGXϙOJGXOJG\GRGXORKH[T[T·TRKTSKYOTOGSG¨RGSϙĄRGXJϙXȔ·`KRNG_GZϙTJGYGàRϙQRϙ\K
JKTMKROHOX¨K\XKJK_GĄGSGNGQRGXϙTϙT'TG_GYGSGJJK'\X[VGϘTYGT.GQRGXϙ9·`RKĄ
SKYOSGJJKȕQUX[TSGYϙGSGIϙ_RGG¨ϙRGTJG\GRGXJGJG\GIϙRGX?ă)\Kă\KQOR
ROQ M·XK\O ½YZRKTKXKQ N[Q[QO _GXJϙSJG H[R[TS[ĄRGXJϙX '¨ϙRGT OJGXO JG\GRGX YUT[I[TJG
LGHXOQGTϙT H½_½QR½à½ \K TOZKROàOTK M·XK ZGXϙS GRGTϙ O¨KXOYOTJK Q[X[RSGYϙTϙT N[Q[QG [_
M[TURSGJϙàϙZKSKRMKXKQ¨KYOORKOVZGRKJORSOĄZOX([TJGTYUTXG_GVϙRSGYϙMKXKQKTQKYOT
RKĄKTOJGXKSGNQKSKYOQGXGXRGXϙTϙTNO¨HOXY[XKZZKJKàOĄZOXORSKJKT\KMKIOQSKJKT[_M[
RGTSGYϙJϙX 'TG_GYG SGJJK 'TIGQ _[QGXϙJG G¨ϙQRGTJϙàϙ ½`KXK OJGXK SGNQKSKYO
QGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGYϙS½SQ½TURSGSϙĄZϙX
.KXQKYSKJKTONGQ_½Q½SR½R½QRKXOTOTQGXGXGHGàRGTSGYϙTϙHOX_GXMϙ_KXOTJKTOY
ZKSK NGQQϙTG YGNOVZOX '\X[VG ϘTYGT .GQRGXϙ 9·`RKĄSKYO SGJJK ă½VNKYO` H[ NGQ
_GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGYϙTϙ JG QGVYGSGQZGJϙX ([T[T GQYOTO J½Ą½TSKQ _GYGRGXϙT
HGàRG_ϙIϙRϙàϙ \K N[Q[Q[T ½YZ½TR½à½ ½`KXOTK Q[X[RS[Ą URGT N[Q[Q JK\RKZO ORQKYOTK JK
[_SG`
*G\GIϙRGX'')'?ă)\KăÙXR[[`[T\KQGXSGĄϙQHOX_GXMϙRGSGY½
XKIOTK JGNOR URS[ĄRGX \K _KZQORORKXOT RKNRKXOTK \KXORKT QGXGXRGXG [_SGYϙTϙ YGàRGSGQ OÖT
G_XϙIG[àXGĄϙM·YZKXSOĄRKXGTIGQZ½SH[TRGXGXGàSKTOYZKJOQRKXOYUT[IG[RGĄGSGSϙĄRGX
JϙX (·_RK HOX J[X[S N[Q[Q[T ½YZ½TR½à½ ORK _·TKZORKT JK\RKZOT ZKSKR ORQKRKXOTOT ONRGR
KJORSKYO GTRGSϙTG MKRJOàOTJKT JG\GIϙRGXϙT SKJKTO NGQRGXϙ QGVYGSϙTJGQO YUY_GR QOĄOROQ
JKàKXRKXOTK`GXGX\KXORJOàOQGH[RKJORSKRO\KURG_ϙTM·YZKXJOàOZ½S·`KRROQRKXJKàKXRKTJO
XORSKQ Y[XKZO_RK [_M[T SOQZGXJG SGTK\O ZG`SOTGZ \KXORSKROJOX 3GNQKSKIK H[ _·TRKX
½`KXOTJKJ[X[RSGJGT_G`ϙRϙĄKQORJKJG\GTϙTZ½SJKTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄURSGYϙJUàX[
URSGJϙàϙTJGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ MKXKQSOĄZOXȕ MKXKQ¨KYO_RK HU`[RGXGQ JUY_G _KXOTK
MKXO ¨K\XORSKQRK _KTOJKT _GVϙRGT _GXMϙRGSG YUT[TJG SGNQKSKIK ·TIKQO QGXGXJG
JOXKTORSOĄZOX
:+3?σ@+*+4 *G\GIϙRGX''?ă)ă\K)'ORKJG\GRϙ3:\KQORO
.;1;1-+4+21;8;2;1'8'8/
.[Q[Q -KTKR 1[X[R[TIG OTIKRKTKXKQ JOXKTSK QGXGXϙTϙT Y½XKYOTJK ZKS_O` KJORJOàO
GTRGĄϙRJϙQZGT\KJUY_GJGQOQ£àϙZRGXUQ[TJ[QZGTYUTXGMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 16
*G\GOJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙTKJKTO_RKZG`SOTGZOYZKSOTKOROĄQOT
JOX
*G\GIϙRGX \KQORO JG\GIϙRGXJGT HOX H·R½S½T½T ([XYG +YQO 5XNGTMGÒ ?KTO -KSROQ
OR¨KYO -KSO¨ \K-½XRK Q·_RKXO SK\QOOTJK _KX GRGT )GXMORR :GXϙS 9GT :OI 'ăȑTK TOĄGYZG
LGHXOQGYϙQ[XSGYϙTG\K_½X½Z½RSKYOTKURGTGQZGTϙ_GT(GĄHGQGTRϙQ?½QYKQ6RGTRGSG1[X[
R[T[T OSGX VRGTϙ JKàOĄOQROàOTK OROĄQOT ([XYG <GROROàO ϘR ϘJGXK 1[X[R[T[T OTĄGGZ X[NYGZϙ
\KXORSKYOTKJGOXQGXGXϙTOVZGROOÖTJG\GG¨ZϙQRGXϙTϙZ½SQGXGXRGXϙTOVZGROTKQGXGX\KXORJOàOTO
H[JG\GJK\GSKJKXQKT(G_ϙTJϙXRϙQ\KϘYQGT(GQGTRϙàϙTϙTJG\G_GQUT[SK\ÒOSGXVRGT
JKàOĄOQROàO_GVZϙàϙTϙQGXGXGRK_NOTKOVZGRJG\GYϙG¨ϙRJϙàϙTϙ H[OĄRKSOTOVZGROTKQGXGX\KXOR
JOàOTOJG\GRϙRGXϙTHGĄϙTJGH[R[TJ[à[OJGXKRKXOTH[QK`SGNQKSKQGXGXRGXϙTϙKZQOYO`QϙR
SGQ OÖT OVZGR KJORKT OSGX VRGTϙTϙ ZKQXGX JKàOĄZOXJOàOTO \K JKàOĄOQROàK [_M[T _KTO OTĄGGZ
X[NYGZϙ\KXJOàOTOH[OĄRKSOTJKOVZGRKJORJOàOTOG_XϙIGZKYOYKJKĄGXP\KKSOY_UTOÒTHKR
MKRKXO \KXORSKYOTK OROĄQOT ([XYG ϘR 3GNGRRO K\XK 1[X[R[T[T QGXGXϙTϙT JG OVZGR KJORJOàOTO
OVZGRKOROĄQOTJ·XZJG\GTϙTJGZKS_O`GĄGSGYϙTJGURJ[à[T[GTIGQ!QGXGXRGXϙT[_M[RGTSG
Yϙ OÖT QKYOTRKĄSK ĄGXZϙ GXGTSGJϙàϙTϙ [_M[RGTSG_GT J·XZ QGXGXϙT JG G_Tϙ URG_JGT QG_
TGQRGTJϙàϙTϙGSGIϙT!)GXMORR'ăȑTOTTOĄGYZGLGHXOQGYϙQ[XSGYϙTGURGTGQ_GXGZSGQURJ[
à[T[JOàKXOJGXOHOXOSRKXOTJKH[QGXGXJUàX[RZ[Y[TJGOJGXOOĄRKSZKYOYKZZOQRKXOTON[Q[QG
G_QϙXϙQGXGXRGXϙTUR[ĄZ[X[RSGYϙTJGZGSHOXK_RKSHOXROàOOÖTJKURJ[QRGXϙTϙSGNQKSKRKXIK
\KXORKT OVZGR QGXGXRGXϙ QGXĄϙYϙTJG Y·` QUT[Y[ ZKYOY LGGRO_KZO J[XJ[X[RSGYϙ ÙX[TR[ QG¨GQ
_GVϙ NGROTK MKRSOĄ URSGYϙTG XGàSKT ZGS QGVGYOZK ORK ½XKZOS _GVSG_G JK\GS KZZOàOTO
QGXGXRGXϙT[_M[RGTSGYϙOÖTORMORO\K_KZQOROOJGXOHOXOSRKXKϘ?;1S[_GXϙTIGHGĄ\[X[RG
XGQ M½T OÖTJK _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGYϙTϙT OYZKTJOàOTO GTIGQ! JG\GRϙ QGS[
M·XK\RORKXOTOT_GYGIGZGTϙTGTY½XKOÖTJKQGXGXMKXKQRKXOTO_KXOTKMKZOXSKJOQRKXOTOJG\G
_G QUT[ OVZGR QGXGXϙTϙT JG\GRϙRGXIG [_M[RGTSGSGYϙTϙT JG\GIϙRGXϙ SGTK\O _·TJKT `GXGXG
[àXGZZϙàϙTϙ GTϙRGT JG\GRGXJG M½J½RKT NKJKLOT YGàRϙQRϙ \K J½`KTRO HOX ¨K\XKJK _GĄGSGQ
MKRKIKQQ[ĄGQRGXGQOXRKTSKSOĄHOX¨K\XKHϙXGQSGQURJ[à[T[¨K\XKNGQQϙTϙTOTYGTNGQQϙ
UR[V N[Q[Q[T QUX[SGYϙ GRZϙTJG H[R[TJ[à[T[ QGS[ M·XK\ROYO URGT JG\GRϙRGXIG _GXMϙ
QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGSGYϙ \K N[Q[QG G_QϙXϙ JG\XGTϙRSGYϙTϙT JG\GIϙRGXϙT 'TG_GYGR J½
`KTKQGXĄϙOTGT¨\KM½\KTRKXOTOTYGXYϙRSGYϙTG_URG¨ZϙàϙTϙH½_½QGIϙ\K½`½TZ½J[_J[QRG
XϙTϙ(1T½TSJM·XK!SGTK\OZG`SOTGZZGRKVNGQRGXϙJUàJ[à[T[ORKXOY½XKXKQNKXHOX
JG\GIϙOÖT?:2URSGQ½`KXKZUVRGS?:2SGTK\OZG`SOTGZϙT_GYGRLGOÒ
ORK HOXROQZK JG\GRϙRGXJGT S½ĄZKXKQKT \K S½ZKYKRYORKT ZGNYOROTK QGXGX \KXORSKYOTO ZGRKV KZ
SOĄZOX
*G\GRϙ_KXKR_·TKZOIORKXOJGXOK_RKS\KOĄRKSRKXJKTJURG_ϙQOĄOYKRNGQRGXϙJUàX[JGT
S[NZKRURGTRGXJG\GIϙYϙLGZϙTGNGOÙRGHORKIKQRKXOTOJG\GIϙRGXϙTZ½S½T½TZG`SOTGZJG\G
YϙTG SKYTKZ URGXGQ ORKT Y½XJ½QRKXO N[Y[YZGT JURG_ϙ NGQRGXϙTG JUàX[JGT NGRKR MKRJOàOTO
ORKXO Y½X½RKSK_KIKàOTJKT JG\GIϙRGXϙT H[ JG\G_ϙ G¨SG KNRO_KZRKXO H[R[TSGJϙàϙTϙ Y·`½
KJORKT OJGXO QGXGXRGXϙT (GQGTRGX 1[X[R[ \K (G_ϙTJϙXRϙQ \K ϘYQGT (GQGTRϙàϙTϙT QGXGXRGXϙ ORK
17
_½X½XR½àKQUTJ[à[T[OJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙTJGTQG_TGQRGTGTYUX[S
R[R[à[TQKTJORKXOTJKURSGJϙàϙTϙHK_GTRGJG\GTϙTXKJJOTOOYZKSOĄZOX
*G\GRϙ(GĄHGQGTJG\GIϙRGXRKNOTKSGTK\OZG`SOTGZOYZKSKQUĄ[RRGXϙTϙTUR[ĄSGJϙ
àϙTϙ OJGXKRKXIK _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT _KXOTK MKZOXORJOàOTO H[ QGXGXRGXRG UXZG_G QUT[RGT [Y[RO
KQYOQROQRKXOTMOJKXORJOàOTO\K½RQKKQUTUSOYOG¨ϙYϙTJGTÜQ·TKSROURGTH[ZKYOYOTN[Q[QG
\K SK\`[GZG [_M[T ĄKQORJK LGGRO_KZZK H[R[TSGYϙTϙT YGàRGTJϙàϙTϙ HGNYK QUT[ URG_JG
OJGXKRKXIKMKX¨KQRKĄZOXORKTZ½SOĄRKSRKXOTN[Q[QGSK\`[GZG[_M[TURJ[à[T[S½\KQQORO
TKGZLKJORKIKQHOXQ[Y[XJGT\K_GJG\GIϙRGXG_·TKROQ·`KRHOXQGYϙZZGTY·`KJORKSK_KIKàOTO
JG\GIϙRGXϙTHO``GZĄGNϙYRGXG_·TKROQHOXQUX[SGYGàRGSG_GTSGNQKSKQGXGXRGXϙTϙTY·`JK
[_M[RGTSGSGYϙTϙTJG\GIϙRGXJGNKXNGTMOHOX`GXGXGYKHKHO_KZ\KXSK_KIKàOTOG_XϙIGZGRKV
KJORKTSGTK\OZG`SOTGZSOQZGXϙTϙTLGNOĄURJ[à[T[ORKXOY½XKXKQJG\GTϙTXKJJOTOOYZKSOĄZOX
3GNQKSKIKJG\GTϙTXKJJOTKOROĄQOTURGXGQQ[X[RGTN½Q½S`KR*GOXKIK_[QGXϙJG
G¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKHU`[RS[ĄZ[X
?KXKR SGNQKSKIK (GĄHGQGT \K (G_ϙTJϙXRϙQ \K ϘYQ£T (GQGTϙ _·T½TJKT \KXORKT
HU`SG QGXGXϙTG JOXKTORSKYOTK \K H[TRGX HGQϙSϙTJGT JG\GTϙT XKJJOTK JOàKX _·TRKXJKT
[_[RSGYϙTG\KJG\GRϙHKRKJO_KHGĄQGTϙHGQϙSϙTJGTJG\GIϙRGXϙTϙTNKXHOXOOÖT:2
SGTK\OZG`SOTGZGN½QSKJORSKYOTKQGXGX\KXORSOĄZOX
-KTKR 1[X[RJGQO M·X½ĄSKRKX YϙXGYϙTJG JG\GIϙRGXϙT HOX QϙYSϙTϙT JGNG ·TIK OJGXO
_GXMϙJGM·X½RKTJG\GRGXJG\KQORURGXGQ_KXGRSGYϙTKJKTO_RKOJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙT_KXO
TK MKZOXORSKSKYOTJKT QG_TGQRGTGT KRJKQO JG\GJG GQZOL N[Y[SKZ KNRO_KZRKXOTOT H[R[T[V
H[R[TSGJϙàϙ·TYUX[TURGXGQJKàKXRKTJOXORSOĄZOX
.KXQKYOT SKJKTO NGQ _½Q½SR½R½QRKXOTOT QGXGXG HGàRGTSGYϙTϙ HOX _GXMϙ _KXOTJKT
OYZKSKNGQQϙTGYGNOVURJ[à['\X[VGϘTYGT.GQRGXϙ9·`RKĄSKYOSGJJKH[NGQ_GXMϙ
QGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGYϙTϙJGQGVYGJϙàϙH[J[X[S[T_GYGRGXϙTHGàRG_ϙIϙRϙàϙ\KN[Q[Q[T
½YZ½TR½à½½`KXOTKQ[X[RS[ĄURGTN[Q[QJK\RKZOORQKYOTOTHOXMKXKàOURJ[à[G¨ϙQZϙX
'¨ϙRGTOJGXOJG\GRGXJG\KQORURGXGQ_KXGRGT)ORKăȑϙT([XYGH·RMKYOTJK_G
ĄGSGRGXϙTKJKTO_RKY·`QUT[Y[LGHXOQGTϙT¨K\XK_K`GXGX\KXSKYOH·RMKJKYGàRϙQ\K_G
ĄGSOÖTXOYQUR[ĄZ[XSGYϙTJGTJURG_ϙH[LGHXOQGTϙTQ[X[RSGYϙTG\K¨GRϙĄSGYϙTGQGXĄϙOJGXO
SGNQKSKRKX·T½TJKQO_GXMϙRGSGRGXJGOJGXO_KZQORORKXGRK_NOTKS½IGJKRKKZSOĄRKXYGàRϙQRϙ
\KJKTMKROHOX¨K\XKJK_GĄGSG_GOROĄQOTGTG_GYGRNGQRGXGJG_GRϙJG\GRGXG¨SϙĄRGXJϙXϘJGXK
SGNQKSKRKXOTJKT S½\KQQORRKXO RKNOTK QGXGXRGX GRGT JG\GIϙRGXϙT ÙXR[ \K QGXSGĄϙQ HOX
_GXMϙRGSG Y½XKIOTK JGNOR URJ[à[ _KZQORORKXOT \KXORKT QGXGXRGXG [_SGYϙTϙ YGàRGSGQ OÖT
G_XϙIG[àXGĄϙM·YZKXJOQRKXOGTIGQZ½SH[TRGXGXGàSKTOYZKJOQRKXOYUT[IG[RGĄGSGJϙQRGXϙ
OJGXO _KZQORORKXOT OJGXK SGNQKSKYOTOT QGXGXRGXϙTG [_SGSGYϙ TKJKTO_RK JG\GIϙRGXϙT ϙYZϙXGV
¨KQZOQRKXO\KH·_RKHOXJ[X[SN[Q[Q[T½YZ½TR½à½ORK_·TKZORKTJK\RKZOTZKSKRORQKRKXOTOT
ONRGRKJORSKYOGTRGSϙTGMKRJOàOGTRGĄϙRJϙàϙTJGTJG\GIϙRGXϙTSKJKTONGQRGXϙQGVYGSϙTJGQO
YUY_GR QOĄOROQ JKàKXRKXOTK `GXGX \KXORJOàO ZKYVOZ KJORSOĄZOX *G\G_ϙ ZGQOV KJKT G\[QGZRGXϙT
JG OĄRKTKT NGQYϙ` K_RKSJKT `GXGX M·XKHORKIKàO \K SGTK\O ZG`SOTGZ JG\GYϙ G¨GHORKIKàO
18
_·T½TJK '\X[VG ϘTYGT .GQRGXϙ 3GNQKSKYO 5Q_G_ \K *OàKXRKXO :½XQO_K *G\GYϙ QGXGXϙ!
(GĄ\[X[ 4U ! :KSS[` ([ OZOHGXRG JG\GIϙ G\[QGZRGXϙT G_Tϙ `GSGTJG
Y[¨ UR[ĄZ[XGT _·TKZOIORKXOT OJGXO _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙ [_M[RGSG _·T½TJKQO K_RKSRKXOTJKT
QOĄOYKRURGXGQJG`GXGXM·XJ½QRKXO\KJURG_ϙYϙORKGQZOLN[Y[SKZKNRO_KZOTKYGNOVURJ[QRGXϙ
GTRGĄϙRSGQRGU_ÜQR[à[ORK·TYUX[TXKJJKJORKXKQOĄOTKYGYϙTGMKÖRSOĄZOX
ϘĄOT KYGYϙ _·T½TJKT _GVϙRGT OTIKRKSKJK 'TG_GYGTϙT SGJJKYOTJK (GĄHG
QGTϙT(GQGTRGX1[X[R[T[THGĄQGTϙURGXGQ(GQGTRϙQRGXGXGYϙTJG OĄHOXROàOTOYGàRG_GIGàϙ\K
N½Q½SKZOTMKTKRYO_GYKZOTOT_½X½Z½RSKYOTOM·`KZKIKàO(GQGTRGX1[X[R[ȑT[TH[YO_GYK
ZOT_½X½Z½RSKYOTJKTHOXROQZKYUX[SR[URJ[à[NKXHGQGTϙT(GĄHGQGTGQGXĄϙYUX[SR[UR[V
G_XϙIG QKTJO _KZQOYO OÖTJKQO OĄRKXJKT \K KSXO GRZϙTJGQORKXOT K_RKS \K OĄRKSRKXOTJKT JK
YUX[SR[H[R[TJ[à[(GĄHGQGTȑϙTHGQGTRGXϙTM·XK\RKXOTOT'TG_GYG\KQGT[TRGXG[_M[T
URGXGQ _KXOTK MKZOXORSKYOTO M·`KZSKQ \K J½`KRZOIO ·TRKSRKXO GRSGQRG _½Q½SR½ URJ[à[!
_OTK 'TG_GYGTϙT YUT SGJJKYOTJK! _GYGSG \K _½X½ZSK UXMGTRGXϙ ORK OJGXKTOT SGN
QKSKQGXGXRGXϙTG[_SGQÙX[TJGURJ[QRGXϙ!H[UXMGTRGXϙT\KOJGXKTOTSGNQKSKQGXGXRG
XϙTϙ NO¨HOX Y[XKZRK JKàOĄZOXKSK_KIKàO \K H[TRGXϙT _KXOTK MKZOXORSKYOTO MKIOQZOXKSK_KIKàO
Q[XGRϙ_KXGRSGQZGJϙX
*OàKXZGXGLZGTYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½?GYGYϙTϙTSGJJKYOTJK!*GTϙĄ
ZG_H·RMKOJGXKSGNQKSKRKXOOJGXK\K\KXMOSGNQKSKRKXOTOTKYGYG\K_½X½ZSKTOTJ[X
J[X[RSGYϙTG OROĄQOT QGXGXRGXϙTϙT OIGVRGXϙTG M·XK OJGXKTOT QGXGXϙT ZKHROàO ZGXONOTJKT OZOHG
XKT M½T OÖTJK OĄRKSZKYOY KZSKQ\K_GK_RKSJKH[R[TSGQ ÙX[TJG H[R[TJ[à[ G_Tϙ
SGJJKTOT LϙQXGYϙTJG SGNQKSK QGXGXRGXϙTϙ M½T OÖTJK _KXOTK MKZOXSK_KT QGS[
M·XK\ROYONGQQϙTJGZG`SOTGZJG\GYϙG¨ϙRGHORKIKàON½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
'_XϙIG IK`G N[Q[Q[ _·T½TJKT _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT MKXKQRKXOTO _KXOTK MKZOXSK_KT
QGS[ M·XK\RORKXOTOT K_RKSRKXO YG_ϙRϙ :½XQ )K`G ?GYGYϙȑTϙT \K YG_ϙRϙ ?KTO
:½XQ )K`G ?GYGYϙȑTϙT SGJJKYO QGVYGSϙTJG Y[¨ YG_ϙRSGQZGJϙX ;_M[RGSGJG _GXMϙ
QGXGXRGXϙTϙ _KXOTK MKZOXSK_KTRKXOT ZG`SOTGZRG JG YUX[SR[ Z[Z[RGIGQRGXϙ QGH[R KJORSKQZK
QGXGXϙTUZ[`M½TOÖTJK[_M[RGTSGSϙĄURSGYϙQOĄOYKRYUX[SR[R[QOÖT_KZKXYG_ϙRSGQZGJϙX
M½T\KYG_ϙRϙ?GXMϙZG_Ϙ¨ZONGJϙ(OXRKĄZOXSK1GXGXϙTJGJG!
QOĄOYKR Q[Y[X ȔϘJGXK GPGTϙTϙT QGS[ M·XK\OTO _KXOTK MKZOXOXQKT OJGXK LUTQYO_UT[ QGS[
M·XK\OMKXKQ\KQUĄ[RRGXϙTGG_QϙXϙ\K_GHGTIϙURGTH[TKJKTRK OJGXK_KGZϙL\KOYTGZUR[
TGSG_GT JUàX[JGT JUàX[_G GPGTϙT ĄGNYϙTG OYTGZ UR[TGT \K QOĄOYKR YUX[SR[R[à[T[ MK
XKQZOXKTZ[Z[S\KJG\XGTϙĄȕURGXGQZGTϙSRGTSϙĄ!G¨ϙQQKYOT\KKSXKJOIO_GYGQ[XGRRGXϙTG
HORKXKQG_QϙXϙJG\XGTϙĄQOĄOYKRQ[Y[XURGXGQQGH[RKJORSOĄ_½X½ZSKTOTJ[XJ[X[RSGYϙQGXG
XϙTϙT_GRTϙÌG[_M[RGTSGSGYϙH[QGXGXϙ[_M[RGSG_GTQGS[M·XK\ROYOTOT`GXGXϙTMKX¨KQ
RKĄSKYONGROTJKZG`SOTGZRGYUX[SR[Z[Z[RSGYϙOÖT_KZKXROURJ[à[YUX[SR[R[QOÖTG_XϙIG
QOTMGXG`N[Y[SKZ\KHKT`KXOJ[_M[RGXϙTKZQOYOGRZϙTJGNGXKQKZKZSKRKXOTOTGXGĄZϙXϙRSGYϙ
TGMKXKQURSGJϙàϙTG\K_½X½ZSKTOTJ[XJ[X[RSGYϙQGXGXϙTϙ_KXOTK MKZOXSK_KTQGS[M·
19
XK\ROYOTOTN[Q[QOYUX[SR[R[à[_·T½TKMOJORKHORSKYOOÖTORMOROTOTG¨SϙĄURJ[à[OVZGRJG\G
YϙYUT[I[T[THKQRKTSKYOTKMKXKQURSGJϙàϙTGQGXGXȕ\KXORSOĄZOX
*GTϙĄZG_R*GOXKYOȑTOTM½T\K+YGY1GXGXYG_ϙ
RϙORGSϙTJGOYKȔ_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RGSGSGK_RKSOTOTMKX¨KQZKH[QUT[JGOJGXKGJϙTG
_KZQOQ[RRGTGTQGS[M·XK\RORKXOTOTQOĄOYKRQ[Y[XRGXϙTJGTJUàJ[à[ȕ\[XM[RGTSϙĄZϙX
?GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RGSGQJ[X[S[TJGH[R[TGTRGXϙTQGXGXϙTKQYOQROàOTO\K_G_GTRϙĄ
RϙàϙTϙZGXZϙĄSG_KZQORKXOH[R[TSGJϙàϙMOHOH[QGXGXRGXϙKQYOQ[_M[RGSGRGXϙ[_M[RGSϙĄMOHO
JG\XGTGXGQ OĄRKSK _GVG_ HOX M·X½TZ½ \KXSKRKXO JK QGXGXϙT [_M[RGTJϙàϙ YUT[I[T[ JU
à[XSG`1GXGXϙTM½TOÖTJK[_M[RGTSGSϙĄURSGYϙQOĄOYKRYUX[SR[R[QOÖT_KZKXYG_ϙR
SGQZGJϙX 4OZKQOS ?GXMϙZG_ .[Q[Q -KTKR 1[X[R[T[T M½T \K +
1YG_ϙRϙORGSϙTJGJGG_TϙN[Y[YRGXHKTOSYKTSOĄZOX
ZGXONOTJK.½Q½SKZ`GSGTϙTJGGRϙTGTYG_ϙRϙ(GQGTRGX1[X[R[
6XKTYOV 1GXGXϙ ORK! Ȕ([XYG ϘRO 5XNGTMGÒ OR¨KYOTJKQO VGXYKR YG_ϙRϙ GRGTJG ?½QYKQ
6RGTRGSG1[X[R[T[TZGXONRO\K:YG_ϙRϙQGXGXϙORKQ[X[RSGYϙTGOÒT\KXORKT
)GXMORR:GXϙS9GTG_O\K:OIGXKZ'TUTOSăOXQKZOTKGOZLGHXOQGTϙTOĄRKZORSKYOTKKQROMKXKQ¨K
RKXRKJK\GSKJORSKYO!(GQGTRGX1[X[R[ȑTIGQGXGXRGĄZϙXϙRSϙĄZϙXȕ
1GXGXϙ [_M[RGSGQRG _½Q½SR½ _KXKR _·TKZOIORKX OVZGR QGXGXRGXϙ \K (GQGTRGX 1[X[R[
T[T 6XKTYOV 1GXGXϙ QGXĄϙYϙTJG [_M[RGSGTϙT TK ĄKQORJK _GVϙRSGYϙ MKXKQZOàO QUT[Y[TJG
ZKXKJJ½JKJ½ĄS½ĄRKX\KQUT[_[(GĄHGQGTRϙàGHORJOXKXKQTKĄKQORJK[_M[RGSG_GVϙRSGYϙ
MKXKQZOàOTOYUXS[ĄZ[X
(GĄHGQGTRϙQ 1GT[TRGX \K 1GXGXRGX -KTKR 3½J½XR½à½ ZGXGLϙTJGT K\XK \K 5XSGT
(GQGTRϙàϙTGNOZGHKT_G`ϙRGT\KJG\GRϙ(GĄHGQGT8:+ZGXGLϙTJGTOS`GRGTGT
ZGXONRO_G`ϙJG!Ȕ9·`QUT[Y[(GQGTRGX1[X[R[6XKTYOV1GXGXϙNGRKT_½X½XR½QZKURJ[à[T
JGT [_M[RGSGTϙT VXKTYOV QGXGXϙTG M·XK _GVϙRSGYϙ N[Y[Y[TJG MKXKàOTO XOIG KJKXOSȕ
JKTSOĄZOX
*G\G_G QUT[ YUS[Z URG_JG! (G_ϙTJϙXRϙQ \K ϘYQ£T (GQGTRϙàϙȑTϙT ·R¨KQRO
¨K\XKJ½`KTOOSGXVRGTϙTJGJKàOĄOQROQ_GVϙRSGYϙTGOROĄQOTOĄRKSOTOTOVZGROTKJGOX*GTϙĄZG_
*GOXKYO ZGXGLϙTJGT \KXORKT ZGXON \K YG_ϙRϙ QGXGXϙ! SK\Ò
OSGXVRGTϙJKàOĄOQROàOTKOROĄQOT([XYG<GROROàOϘRϘJGXK1[X[R[T[TM½TR½QGXGXϙORK
\KXORKT OTĄGGZ X[NYGZϙTϙT OVZGROTK OROĄQOT ([XYG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT YG_ϙRϙQGXGXϙ!TOĄGYZGLGHXOQGYϙQ[X[RSGYϙTGOSQGT\KXKT·R¨KQRSK\ÒOOSGXVRGTϙ
TϙTUTG_RGTSGYϙTGOROĄQOT([XYGϘRϘJGXK1[X[R[T[TM½TR½QGXGXϙORK
M½TR½ _GVϙ X[NYGZϙ \KXORSKYOTK JGOX QGXGXRGXϙT OVZGRO QUT[Y[TJGQO ([XYG ϘJGXK 3GNQK
SKYOTOTM½T\KYG_ϙRϙQGXGXϙ\KQ[X[RGTZKYOYKHOX_ϙRY½XKORK
JKĄGXPOÒTHKRMKYO\KKSOY_UTOÒTHKRMKYO\KXORSKYOTKOROĄQOT([XYGϘR3GNGRROK\XK1[X[
R[ȑT[T M½TR½ QGXGXϙTϙT OVZGRO QUT[Y[TJGQO ([XYG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
ZGXON \K YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT _KZQORORKXIK [Y[R½TK [_M[T ĄKQORJK
[_M[RGTSGJϙàϙYGVZGTSϙĄZϙX
20
*G\GIϙRGX ' ' ? ă ) 'ȑ[T _GĄGJϙQRGXϙ H·RMKJK Q[X[RSGQ OYZKTORKT LGHXOQGTϙT
\KXOSROZGXϙSGRGTRGXϙO¨KXOYOTJK_KXGRJϙàϙH·_RKHOX_KXJKYGTG_OZKYOYOQ[X[RSGYϙTϙTZGXϙS
GRGTRGXϙTϙTG`GRSGYϙTG_URG¨GIGàϙJUàG\K¨K\XK_K`GXGXRGX\KXKIKàOJ½Ą½TIKYOORKG¨SϙĄ
URJ[QRGXϙOJGXOJG\GRGXORKH[T[T·TRKTSKYOTOGSG¨RGSϙĄRGXJϙX`KRNG_GZϙTJGYGàRϙQRϙ\K
JKTMKRO HOX ¨K\XKJK _GĄGSG NGQRGXϙTϙT 'TG_GYG SGJJK '\X[VG ϘTYGT.GQRGXϙ 9·`
RKĄSKYO SGJJK QUX[TSGYϙ GSGIϙ_RG G¨ϙRGT JG\GRGXJG JG\GIϙRGX ? ă ) \K ă
\KQORROQM·XK\O½YZRKTKXKQN[Q[Q_GXJϙSJGH[R[TS[ĄRGXJϙX'¨ϙRGTOJGXOJG\GRGXYUT[I[T
JG LGHXOQGTϙT H½_½QR½à½ \K TOZKROàOTK M·XK ZGXϙS GRGTϙ O¨KXOYOTJK Q[X[RSGYϙTϙT N[Q[QG
[_M[T URSGJϙàϙ ZKSKR MKXKQ¨KYO ORK GRϙTGT OJGXO QGXGXRGX OVZGR KJORSOĄZOX ([TJGT YUTXG
_GVϙRSGYϙ MKXKQKT QKYOTRKĄKT OJGXK SGNQKSKYO QGXGXRGXϙTϙT NO¨HOX Y[XKZZK JKàOĄZOXORSK
JKT\KMKIOQSKJKT[_M[RGTSGYϙJϙX'TG_GYGSGJJK'TIGQ_[QGXϙJGG¨ϙQRGTJϙàϙ
½`KXKOJGXKSGNQKSKYOQGXGXRGXϙTϙT[_M[RGTSGYϙS½SQ½TURSGSϙĄZϙX
?OTKGRϙTGTOJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙKZQOYO`QϙRSGQ\KLGHXOQGTϙTLGGRO_KZOTKJK\GSϙTϙ
YGàRGSGQOÖT(GQGTRGX1[X[R[ZGXONOTJKGRJϙàϙQGXGXRG!Ȕ)GXMORR:GXϙS9GTG_O
\K:OIGXKZ'ăȑ_KGOZSϙYϙXOĄRKSKZKYOYRKXOTOTH[R[TJ[à[ZUVRGSSH½_½QR½
à½TJKQOGRGTϙT`KR+TJ½YZXO(·RMKYOURGXGQORGTKJORSKYO!+TJ½YZXO(·RMKRKXO1UUXJOTGY
_UT 1[X[R[T[T ZGXONRO \K YG_ϙRϙ 1GXGXϙTG JG_GTGT 9GTG_O \K :OIGXKZ
(GQGTRϙàϙȑTϙTZGXONRO\KYG_ϙRϙ_G`ϙYϙ½`KXOTKYG_ϙRϙ1GT[T[TMKÖIO
TIOSGJJKYOTKM·XK(GQGTRGX1[X[R[ȑTIGQGXGXRGĄZϙXϙRSϙĄZϙXȕ
(GĄHGQGTRϙQGRK_NOTKJG\GIϙRGX\KGXQGJGĄRGXϙZGXGLϙTJGTH[(GQGTRGX1[X[R[1GXG
XϙTϙT OVZGRO \K _½X½XR½à½T½T J[XJ[X[RSGYϙ OYZKSO ORK JG\G G¨ϙRSϙĄ *GTϙĄZG_ *GOXKYO
M½T \K +YG_ϙYϙ ORK \KXJOàO QGXGX ORK Y·`½ KJORKT (GQGTRGX 1[X[R[
1GXGXϙTϙT_½X½ZSKYOTOTJ[XJ[X[RSGYϙTGQGXGX\KXSOĄTK\GXQOZ½SH[QGXGXRGXGXGàSKT
LGHXOQGLGGRO_KZOTKJK\GSKZSOĄZOX
ϘJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙTQKYOTRKĄSKYOTJKT·TIK\KYUTXGJG\GIϙRGXH[QGXGXRGXϙ[_
M[RGSGQRGM·XK\ROURGTJG\GRϙRGXG_G`ϙRϙ[_GXϙORKHORJOXOS_GVGXGQOVZGRQGXGXRGXϙJUàX[RZ[
Y[TJG[_M[RGSG_GVϙRSGYϙTϙOYZKSOĄRKXJOXϘJGXKN[Q[Q[T[TMKTKRQ[XGRRGXϙO¨KXOYOTJKGYϙR
URGTHOXOJGXOQGXGXϙTOVZGRONGROTJKOVZGRKJORKTQGXGXJGT·TIKQOJ[X[S[TYGàRGTSGYϙJϙX
'TIGQTK\GXQOJG\GQUT[Y[URG_JGJG\GRϙRGXH[QUT[JG½`KXRKXOTKJ½ĄKTM·XK\O_KXOTK
MKZOXSKSOĄRKXJOXϘVZGRKJORKTOJGXOQGXGXRGXTKJKTO_RKLGHXOQGZGSGSKTOÒTYO`\KX[NYGZ
Yϙ`NGRKMKRSOĄURJ[à[TJGTLGGRO_KZRKXOTKYUT\KXORSKYOMKXKQOX?GVϙRSϙĄURGTYUTJ½`KT
RKSK_KM·XKH[_KZQO-KSROQ(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGGOZURJ[à[NGRJKH[_·TJKHOXOĄRKS
_GVϙRSGJGTYGJKIKLGHXOQG_GOVZGRQGXGXRGXϙTG[_SGYϙ_·T½TJKĄKQROHOX[_GXϙ_GVϙRSGQRG
_KZOTORSOĄZOX ([ OYK OVZGR QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTJϙàϙ GTRGSϙTG MKRSK` ,GHXOQGTϙT Q[X[R[V
LGGRO_KZKMK¨SKYOOÖTMKXKQROOÒTRKXO\KXSOĄURGT(G_ϙTJϙXRϙQ(GQGTRϙàϙOVZGRQGXGXRGXϙTJGT
YUTXGH[OÒTRKXOMKXOGRSGYϙMKXKQZOàONGRJKH[_·TJKOĄRKS_GVϙRJϙàϙQUT[Y[TJGNO¨HOX
JKRORY[TSGSϙĄZϙX9·`QUT[Y[LGHXOQG(GĄHGQGTRϙQ?½QYKQ6RGTRGSG1[X[R[QGXGXϙ½`KXO
TK Q[X[RSG_G HGĄRGTSϙĄ H[ QGXGXG QGXĄϙ \K H[TJGT YUTXGQO JOàKX OJGXO QGXGXRGXG QGXĄϙ
21
G¨ϙRSϙĄURGTOVZGRJG\GRGXϙTKJKTO_RK\KXORKT_½X½ZSK_OJ[XJ[XSGQGXGXRGXϙ½`KXOTKHO``GZ
JG\GRϙ(GĄHGQGTZGXGLϙTJGTOS`GRGTSϙĄURGTZGXONRO_G`ϙORKLGHXOQGTϙTOĄRKZORSK
YOTK JK\GS KJORSKYO HORJOXORSOĄZOX ϘVZGR QGXGXRGXϙTϙT QKYOTRKĄSKYOTJKT YUTXGQO GĄGSGJG
OYK _GVϙRGT _G`ϙRϙ HORJOXOSK XGàSKT OVZGR QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGYϙ _·T½TJK HOX OĄRKS
_GVSGJϙàϙMOHOM½TR½_G`ϙJGQOM·X½ĄJUàX[RZ[Y[TJGLGHXOQGTϙTLGGRO_KZOTKOS
Q£T\KXKIKQ_KTOOJGXO\K_GYGRJ½`KTRKSKGXG_ϙĄRGXϙO¨KXOYOTKMOXJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
(·_RKIKJG\GRϙRGXJGT(GĄHGQGT8:+(G_ϙTJϙXRϙQ\KϘYQ£T(GQGTϙ@+ORK-KSROQ
(KRKJO_K(GĄQGTϙ3:ȑ[T_KZQO\KM·XK\RKXOOZOHGXϙ_RGOJGXKSGNQKSKYOQGXGXRGXϙTϙ[_M[
RGSG OSQ£TϙTG YGNOV OQKT H[T[T MKXKàOTO _KXOTK MKZOXSKJOQRKXO \K H[ TKJKTRK _GXMϙ
QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGSGYϙTJGT JUàGT `GXGXRGXJGT Ϙ?;1ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG
ĄGNYKTYUX[SR[URJ[QRGXϙQGH[RKJORSOĄZOX
.GR H·_RK UR[TIG OJGXO _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙ [_M[RGSGQRG _½Q½SR½ _KXKR _·TKZOIORKXOT
OJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙ[_M[RGSG_ϙVLGHXOQGTϙTLGGRO_KZOTOJK\GSKZZOXSKYO_·T½TJKKSOX
\K ZGROSGZ \KXKT _OTK OJGXO _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT MK¨KXYO` QϙRϙTSGYϙ OÖT H[ _·XK_O ·`KR KT
J½YZXO H·RMKYO ORGT KJKT (GĄHGQGT ORK OJGXO _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT [_M[RGTSGYϙ QUT[Y[TJG
½`KXOTKJ½ĄKTYUX[SR[R[QRGXϙ_KXOTKMKZOXSK_KT(G_ϙTJϙXRϙQ\KϘYQ£T(GQGTϙTϙTQGXGXRGXϙT
OTLG` KJORSKSKYOTJKT YUX[SR[ H[R[TJ[à[ GTRGĄϙRSGQRG .[Q[Q -KTKR 1[X[R[ȑTIG JG
HKTOSYKTKT`KR*GOXKHU`SGQGXGXϙTG[_[RSGQMKXKQOXQKT·TIKQOQGXGXJGJOXKTORSKYO
[Y[R\K_GYG_GG_QϙXϙJϙX([TKJKTRKJOXKTSKQGXGXϙHU`[RSGRϙJϙX
*G\GRϙ 3 : _·T½TJKTSGNQKSKIKHU`SG_G [_[RGXGQ JG\GIϙRGX _GXGXϙTG SG
TK\O ZG`SOTGZG N½QSKJORKXKQ _KTO HOX N½Q½S Q[X[RJ[à[TJGT H[ _KTO N½QSK _·TKROQ
ZKS_OÒZOXG`RGXϙTϙTOTIKRKTSKYOOÖTJUY_GTϙT*GOXKYOTKM·TJKXORSKYOMKXKQOX
954; *G\GIϙRGX''?ă)ă<K)'\KQOROTOTZKS_OÒZOXG`RGXϙTϙT
QGH[R½ORKJG\GRϙ8:+\K@+_·T½TJKTJOXKTSKQGXGXϙTϙT`KR*GOXKTOTHU`SGQGXG
XϙTJG G¨ϙQRGTGT TKJKTRKXJKT JURG_ϙ .;31T[T SGJJKYO MKXKàOTIK U_ÜQR[à[ ORK
(5@;23'9/4'
*G\GRϙ3:_·T½TJKTQ[X[RGT_KTON½QSK_·TKROQZGXGL\KQORRKXOTOTZKS_OÒZO
XG`RGXϙTϙTJKàKXRKTJOXORSKYOOÖTU_HOXROàOORKJUY_GTϙT?GXMϙZG_.[Q[Q*GOXKYOTKM·TJK
XORSKYOTKOYZKQNGROTJKZKS_O`VKĄOTNGXIϙTϙTMKXO\KXORSKYOTKU_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5? *G\G¨K\XK_K`GXGX\KXJOàOTJKTHGNOYRKLGHXOQGHOTGYϙTϙT_GVϙSϙTϙTJ[XJ[X[RSGYϙ
\KOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RGSGJϙàϙMKXKQ¨KYOORKORMORO(KRKJO_KHGĄQGTϙNGQQϙTJGLGHXOQG
HOTGYϙTϙT _GVϙSϙTϙT ZKSOT Z HGQϙSϙTJGT OSGX VRGTRGXϙTJG JKàOĄOQROQ _GVZϙQRGXϙ OJJOGYϙ ORK
(GĄHGQGT\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙNGQQϙTJGOJGXO_GXMϙJGJG\GG¨GTGYORRKX\KH[JG\GRGXJG
GYORRKXOT\KQOROURGXGQJ[X[ĄSGRGXGQGZϙRGTG\[QGZRGXϙTSGTK\OZG`SOTGZOYZKSOJG\GYϙJϙX
?KXKRSGNQKSKOJGXO_GXMϙJGJG\G_ϙZGQOVKJKTG\[QGZRGXϙTQKTJOGJRGXϙTGZG`SO
TGZ OYZKSK \K JG\G G¨SG KNRO_KZ \K YϙLGZRGXϙTϙT H[R[TSGJϙàϙ (GĄHGQGT \K (G_ϙTJϙXRϙQ
HGQGTϙTϙTOYKOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RG_GIGQ_KXOTKMKZOXKIKQSGQGS\KQOĄOURSGJϙQ
22
RGXϙ MKXKQ¨KYO ORK H[ QOĄORKXRK ORMORO JG\GRGXϙ XKJJKZSOĄZOX?GXMϙZG_ _½QYKQ ·`KRJGOXKYO OYK
OJGXO _GXMϙJG \KQOR URGXGQ JG\G G¨GT G\[QGZRGXϙT JG OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙ
NGROTJKQKTJOGJRGXϙTGZG`SOTGZJG\GYϙG¨GHORKIKQRKXOTO(GĄHGQGT\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙ
TϙTOYKOSGXVRGTRGXϙTJGJKàOĄOQROQ_GVSGQY[XKZO_RKOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙT_KXOTKMKZOXORSK
YOTO KZQOYO`RKĄZOXJOQRKXO \K H[ Y[XKZRK G¨ϙRGT ZG`SOTGZ JG\GYϙTJG YUX[SR[ URJ[QRGXϙTG OĄG
XKZRKQGXGXϙHU`S[ĄZ[X
([J[X[SGM·XK_KXKRSGNQKSKORKORMORO·`KR_½QYKQ?GXMϙZG_JGOXKYOGXGYϙTJGQO
[_[ĄSG`RϙQ!
ϘJGXO_GXMϙJGJG\GG¨GTGYORRKXOT_GTϙTJGJG\GRGXϙ\KQORURGXGQZGQOVKJKTG\[QGZRG
XϙTJGOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙ_KXOTKMKZOXORSKSKYOTKJKTOORKQKTJOGJRGXϙ
TGZG`SOTGZJG\GYϙG¨SGGQZOLJG\GIϙURSGYϙLGZRGXϙTϙTUR[VURSGJϙàϙ\KOSGXVRGTRGXϙTJG
JKàOĄOQROQ_GVSGRGXϙTKJKTOORK(GĄHGQGT\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙTϙTK_RKSRKXOTOTOJGXO_GXMϙ
QGXGXϙTϙ[_M[RGSGSGQ_KXOTKMKZOXSKSKQUR[VURSGJϙàϙH[T[TYUT[I[URGXGQZG`SO
TGZRGYUX[SR[Z[Z[R[VZ[Z[RSG_GIGQRGXϙQUT[RGXϙTJGZUVRGTSGQZGJϙX
ϘJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙT_KXOTKMKZOXORSKSKYOTKJKTOORKHOXQOĄOTOTZG`SOTGZJG\GYϙ
G¨GHORSKYO OÖT OJGXO _GXMϙJG QKTJO GJϙTG G¨ϙRSϙĄ HOX JG\G URSGYϙ \K H[ JG\G YUT[TJG
\KXORSOĄQGXGXϙTJG\GRϙQGS[M·XK\RORKXOTIK_KXOTKMKZOXORSKSOĄURSGYϙMKXKQOX
9US[ZURG_JG!G\[QGZRGXϙTQKTJOGJRGXϙTGOJGXO_GXMϙJGG¨ϙRSϙĄHOXJG\GRGXϙ_UQZ[X
<KQOR URGXGQ OJGXO _GXMϙJG JG\G G¨GT G\[QGZ YG_ϙRϙ '\[QGZRϙQ 1GT[T[ȑT[T \K
TI½ SGJJKRKXO MKXKàOTIK QKTJOYOTJKT N[Q[QO _GXJϙS GRϙTGT \K N[Q[QO _GXJϙSϙTG
QGXĄϙRϙQZG QKTJOYOTK ½IXKZ ·JKTKT QOĄOJOX *URG_ϙYϙ_RG \KQOR URGXGQ JG\G G¨GT G\[QGZϙT
GJϙTG JG\G G¨Zϙàϙ GYOR MOHO OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTϙT _KXOTK MKZOXORSKSKYO TKJKTO_RK QKTJO
GJϙTGZG`SOTGZJG\GYϙG¨SGYϙJ½Ą½T½RKSK`?OTK'\[QGZRϙQ1GT[T[ȑT[TTIOSGJJK
YOTJK H·_RK HOX JG\G G¨ϙRSGYϙTϙ _GYGQRGSϙĄZϙX @OXG G\[QGZ KR QU_J[à[ ¨KQOĄSKRO OĄK GOZ
NGQRGXϙKJOTSKQZKT\K_GH[NGQRGXϙTKJOTORSKYOTKGXGIϙRϙQKZSKQZKT_GYGQRGTSϙĄZϙX
5NGRJK\KQORURGXGQGYORGJϙTGOJGXO_GXMϙJGJG\GG¨GTG\[QGZϙTOJGXO_GXMϙJGTGR
Jϙàϙ QGXGXϙT _KXOTK MKZOXORSKSKYO TKJKTO_RK QKTJO GJϙTG ZG`SOTGZ JG\GYϙ G¨SG NGQ \K
YϙLGZϙURSGJϙàϙTJGTG\[QGZRGXϙTG¨ZϙàϙJG\GRGXϙTGQZOLJG\GIϙURSGYϙLGZRGXϙH[R[TSGJϙàϙT
JGTN[Y[SKZTKJKTO_RKXKJJKJORSKYOMKXKQZOàO!
ϘJGXO_GXMϙQGXGXRGXϙTϙTQGS[M·XK\RORKXOTIK_KXOTKMKZOXORSKSKYOTKJKTO_RKG¨ϙ
RGIGQJG\GRGXYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[ȑT[TTI½SGJJKYOTJKJ½
`KTRKTSOĄZOX
([SGJJK_KM·XKQGS[M·XK\ROYONGQQϙTJGOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ_KXOTKMKZOXSKJOàO
MKXKQ¨KYO ORK ZG`SOTGZ JG\GYϙ G¨GHORSKQ OÖT ·TIKROQRK JG\GIϙTϙT OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTϙT
ZGXGLϙURSGYϙJOàKXHOXJK_OĄRKGQZOLJG\GIϙURSGYϙLGZϙTϙTH[R[TSGYϙJG\GRϙQGS[M·XK\RO
YOTOT JK \KXORSOĄ H[R[TGT OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTϙ _KXOTK MKZOXKIKQ _KZQORO \K M·XK\RO QOĄO \K
SGQGS URSGYϙ YUTXGJG _KZQORO \K M·XK\RO QGS[ M·XK\ROYOTOT OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTϙ M½T
OÖTJKQGYZKT_KXOTKMKZOXSKSOĄURSGYϙMKXKQOX
23
9US[ZURG_JG!OJGXO_GXMϙJGJG\GIϙRGXϙTJG\GG¨SGGSG¨RGXϙ¨K\XK_K`GXGX\KXKIK
àOJ½Ą½TIKYOORK_GVϙRSGQZGURGTLGHXOQGOTĄGGZϙTϙT_GVϙSϙTϙTJ[XJ[X[RSGYϙJϙX(OXHOTGTϙT
_GVϙSϙTG OÒT X[NYGZ \KXOV \KXSKSKQ HOTGTϙT H[R[TJ[à[ _KXK M·XK SGNGRRO OJGXKRKX
URGXGQ_G(KRKJO_KHGĄQGTRϙàϙ_GJGS½RQOGSOXURGXGQORMORO<GROROQSGQGSϙJϙX([SGQGS
RGX_½X½XR½QZKQOOSGXVRGTRGXϙTGM·XKOÒT\KXOXRKX\K_G\KXSK`RKX*URG_ϙYϙ_RGLGHXOQGHOTG
YϙTϙT_GVϙSϙTGOÒT\KXOV\KXSKSKQ\K_GH[SGQYGZRG\KXORSOĄOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ_KXOTK
MKZOXSKQ_[QGXϙJGHGNYKJORKTSGNGRROOJGXKSGQGSRGXϙTGGOZZOX([GTRGSJGLGHXOQGHOTG
YϙTϙT_GVϙSϙTϙTJ[XJ[X[RSGYϙORKORMOROOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RG_GIGQSGQGS(GĄHGQGT
\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙJKàORJOX@OXG(GĄHGQGT\K_G(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙTϙTM·XK\RKXOGXGYϙT
JG OTĄGGZRGXG OÒT X[NYGZ \KXSKQ _UQZ[X 9US[Z URG_JG Y·` QUT[Y[ LGHXOQG HOTGYϙTϙT
_GVϙSϙTG JG H[ QOĄORKX OÒT X[NYGZ \KXSKSOĄRKXJOX *URG_ϙYϙ_RG H[ QUT[JGQO OJGXO _GXMϙ
QGXGXϙTϙ_KXOTKMKZOXSKRKXOJK(GĄHGQGT\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙTJGTHKQRKTKSK`
(GĄHGQGT\K(G_ϙTJϙXRϙQHGQGTϙH[Y½XK¨ZKOSGXVRGTRGXϙTJGJKàOĄOQROQ_GVSϙĄRGX
JϙXϘJGXO_GXMϙJGOSGXVRGTJKàOĄOQROàOYUTXGJGOVZGRKJORYKJGNOOSGXVRGTRGXϙTJGJKàOĄOQ
ROQ _GVSGQ (GĄHGQGTRϙàϙT \K_G (G_ϙTJϙXRϙQ (GQGTRϙàϙTϙT _GYGRGXRG QKTJORKXOTK \KXORSOĄ
_KZQO\KM·XK\OJOX([_KZQO\KM·XK\RKXOTQ[RRGTSGRGXϙOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ_KXOTKMKZOXSK
JOQRKXOGTRGSϙTϙZGĄϙSG`@OXGTGYϙROJGXKTOTOĄRKS\KK_RKSRKXOTOJKTKZRKSKQOJGXO_GXMϙ
TϙTM·XK\OOYKOSGXVRGTRGXϙTJGJKàOĄOQROQ_GVSGQ(GĄHGQGTRϙQ\K(G_ϙTJϙXRϙQ(GQGTRϙàϙTϙT
_GYGRGXIG\KXORSOĄ_KZQO\KM·XK\RKXOJOXϘJGXO_GXMϙ(GĄHGQGTRϙàϙT\K_G(G_ϙTJϙXRϙQ(GQGT
RϙàϙTϙTH[_KZQO\KM·XK\RKXOTOUXZGJGTQGRJϙXGIGQKRRKXOTJKTGRGIGQĄKQORJKQGXGX\KXKSK`
<KXSK_KQGRQGXYGH[Q[\\KZRKXG_XϙRϙàϙYOYZKSOTKG_QϙXϙRϙQZKĄQORKJKX\K_½X½ZSK_KQGXĄϙ
_GXMϙTϙT ½YZ½TR½à½ YUT[I[T[ JUà[X[X *URG_ϙYϙ_RG OVZGR KJORYK JGNO OSGX VRGTRGXϙTJG
JKàOĄOQROQ_GVSGQ(GĄHGQGTRϙQ\K (G_ϙTJϙXRϙQ(GQGTRϙàϙTϙT_KZQO\KM·XK\OJOX-·XK\RKXOTO
_GVSGRGXϙOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RGSGSGQ_KXOTKMKZOXSKSKQGTRGSϙTϙZGĄϙSG`\K
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT TI½ SGJJKYO QGVYGSϙTJG JKàKXRKTJOXORKSK` *OàKX _GTJGT YUT[¨
URGXGQ OSGX VRGTRGXϙ OVZGR KJORYK JGNO UXZG_G ¨ϙQGT J[X[SG \K OJGXO _GXMϙ QGXGXϙTG M·XK
YUS[Z URG_JGQO LGHXOQG HOTGYϙTϙT J[XJ[X[RSGYϙ \K_G _ϙQZϙXϙRSGYϙ _KZQO \K M·XK\O _OTKJK
SGNGRROOJGXKRKXK_GTO(KRKJO_KHGĄQGTRϙàϙ\K_G_KXOTKM·XK<GROROQ3GQGSϙTGGOZZOX(GĄ
HGQGTRϙQ \K_G (G_ϙTJϙXRϙQ (GQGTRϙàϙTϙT LGHXOQG HOTGYϙTϙT OTĄGGZϙTϙT J[XJ[X[RSGYϙ \K_G
_ϙQZϙXϙRSGYϙORKORMOROOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ[_M[RGSGM·XK\RKXO_UQZ[X([TKJKTRKXRK(GĄHG
QGT\K(G_ϙTJϙXRϙQ(GQGTϙTϙTOJGXO_GXMϙQGXGXϙTϙ_KXOTKMKZOXSKSKMOHOHOXK_RKSRKXOURG
SG_GIGàϙTJGT\KURSGJϙàϙTJGNGQRGXϙTJGG¨ϙRGTZG`SOTGZJG\GYϙTJGTJURG_ϙZG`SOTGZRG
YUX[SR[ Z[Z[RGSG`RGX .GQRGXϙTJGQO JG\GTϙT VGYOL N[Y[SKZ _UQR[à[ TKJKTO_RK XKJJO
MKXKQOX
*½Ą½TIKYOTJK URJ[à[S[`JGT YG_ϙT Üà[TR[à[T GQYO _·TJKQO J½Ą½TIKRKXOTK QG
ZϙRSϙ_UX[`
?.*(āQ'41?.*_KYO11
.-1
24
:KXSOQYGTZXGRJKT¥K\XK_K_G_ϚRGTGZϚQRGXȈ:UVXGQQOXROROÝO:UVXGÝϚT\KXOS
QG_HϚ3GJJO`GXGXϚTZG`SOTOJG\GYϚ+QYOQOTIKRKSK
:GXGLRGX GXGYϙTJGQO ȔZG`SOTGZȕ JG\GYϙTJGT JURG_ϙ _GVϙRGT _GXMϙRGSG YUT[TJG!
1½ZGN_G'YRO_K.[Q[Q3GNQKSKYOTIKJG\GTϙTXKJJOTKJGOX\KXORKTM½T\K
+1YG_ϙRϙQGXGXϙTOTIKRKTSKYOJG\GIϙRGX\KQOROTIKOYZKTORSKYO½`KXOTK?GX
MϙZG_ .[Q[Q *GOXKYOTOT M½T \K + 1 YG_ϙRϙ ORGSϙ ORK!
*G\GNGQYϙ`K_RKSTKJKTO_RK[àXGTϙRGT`GXGXϙTZG`SOTOTKOROĄQOTJOX3GNQKSKIKJG\G
XKJJKJORSOĄQGXGXϙJG\GIϙZKS_O`KZSOĄZOX
*G\GIϙ _GT JG\GRϙ ZGXGLϙTJGT OĄRKZORKT ZKXSOQ YGTZXGRJKT HGIG MG`RGXϙ_RG HOXROQZK
¨K\XK_K_G_ϙRGTQ½RORKQ½RJ·Q½SYGNGRGXϙTGJ·Q½RKTQ·S½XQ½RRKXOTKJKTO_RKZGĄϙTSG`ϙ
TϙT½`KXOTK_GTSϙĄQ·S½XQ½RRKXOTOT¨·QZ½à½T½H[Q½RRKXOT_GàGT_GàS[X\KQGXY[RGXϙ
TϙT KZQOYO ORK ZUVXGàG QGXϙĄGXGQ ZUVXGQZGQO \KXOSO J½Ą½XKT GàϙX SKZGRRKXJKT URGT TOQKR
SKZGRO UXGTϙTϙ GXZϙXJϙàϙTϙ \K H[T[T YUT[I[TJG ZGXϙS GXGÒYO \GYLϙTϙT _OZOXORKXKQ \KXOS
QG_HϙTGTKJKTUR[TJ[à[TJGT[àXGTϙRGTSGJJO`GXGXϙTZG`SOTOTOOYZKSOĄZOX
*G\GRϙ OYK `GXGX \KXORSKSKYO OÖT NKX Z½XR½ ·TRKSOT GRϙTJϙàϙTϙ ¨K\XK_K QOS_GYGR
GZϙQ _G_SGJϙàϙTϙ ORKXO Y½XKXKQ _KXYO`\KJG_GTGQYϙ` G¨ϙRGT JG\GTϙT XKJJKJORSKYO MKXKQZO
àOTOYG\[TS[ĄZ[X
3GNQKSKIK OQO QK` QKĄOL _GVϙRSϙĄ ORQ QKĄOLZKQO HOROXQOĄO XGVUX[ ORK JG\GIϙ _GT ZG
ĄϙTSG`ϙTJGZUVXGQQOXROROàOURJ[à[\K\KXOSQG_HϙTϙTH[R[TJ[à[YGVZGTSϙĄOYKJK_GVϙRGT
OQOTIO QKĄOL \K HOROXQOĄO OTIKRKSKYO YUT[I[TJG ZUVXGQZGQO GàϙX SKZGRRKXOT ZUVXGàϙT QKTJO
UR[Ą[S[TJGT QG_TGQRGTJϙàϙ ½YZKROQ \KXOS QG_HϙTG ZUVXGàϙT QOXROROàOTOT JKàOR HOZQOTOT
ZUVXGQZGTGRJϙàϙSGJJKSOQZGXϙTϙTKZQOROURJ[à[JG\GQUT[Y[ZGĄϙTSG`JG_KZOĄKTHOZQORK
XOT ZUVXGQZGT GRJϙàϙ GàϙX SKZGRRKXOT J½Ą½Q J½`K_JK H[R[TJ[à[ H[ TKJKTRK JK \KXOS
QG_HϙTGTKJKTURSGJϙàϙ_·T½TJKXGVUXJ½`KTRKTSOĄZOX
3GNQKSKIKGRϙTGTOQOTIOHOROXQOĄOXGVUX[TGM·XKJG\GXKJJKJORSOĄZOX
*G\GRϙZGXGLϙTJGTOĄRKZORKTZKXSOQYGTZXGRJKT¨K\XK_K_G_ϙRGTGZϙQRGXTKJKTO_RKJG
\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙT ZGXϙS ZUVXGàϙ ·`KRROàOTO QG_HKZZOàO \K \KXOS QG_HϙTG TKJKT UR[T
J[à[ ORKXO Y½X½RJ½à½TK M·XK [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK YGàRϙQRϙ HOX YUT[IG \GXϙRGHORSKYO
OÖT! ÒXGGZ LGQ½RZKRKXOTOT ZUVXGQ HOZQO \K ZGXϙS KQUTUSOYO H·R½SRKXOTJKT YKÖRKT [`SGT
GQGJKSOY_KTRKX ORK ¨K\XK S½NKTJOYO \K ÒXGGZ UJGYϙTϙT JG\G QUT[Y[ _KXRK ORMORO HORMO \K
JKTK_OSO H[R[TGT ZKSYORIOYOTJKT UR[ĄGIGQ HOROXQOĄO Q[X[R[ GXGIϙRϙàϙ ORK ZGĄϙTSG! ½`KXOTJK
QKĄOL _GVϙRSGRϙ :GXϙS \K 1·_ ϘĄRKXO (GQGTRϙàϙ :GXϙSYGR 'XGĄZϙXSGRGX -KTKR 3½J½XR½à½
:UVXGQ -½HXK \K 9[ 1G_TGQRGXϙ 3KXQK` 'XGĄZϙXSG +TYZOZ½Y½ 3½J½XR½à½ȑT½T ·XTKQ
ZUVXGQOTIKRKSKXGVUX[TJGJGHKROXZORJOàOMOHOZUVXGQQOXROàOTOTHKROXRKTKHORSKYOGSGIϙ_RG
JG\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙ O_O ZKSYOR KJKHORKIKQ ÜQ YG_ϙJG \K LGXQRϙ TUQZGRGXJGT GRϙTGIGQ
ZUVXGQ ·XTKQRKXO ORK Q·S½X Q½RRKXOTJKT NO¨ KZQORKTSK_KT G_Tϙ TOZKROQZKQO ZGĄϙTSG`RGXJGT
G_Tϙ _·TZKSRK GRϙTGIGQ ZUVXGQ ·XTKQRKXO _[QGXϙJG GJϙ MK¨KT +TYZOZ½ȑJK OTIKRKZZOXORSKRO
JG\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙT ZUVXGQ _GVϙYϙ GXGĄZϙXϙRGXGQ ZGXϙS ZUVXGàϙ ·`KRROàOTO QG_HKJOV
25
QG_HKZSKJOàO Q·S½X Q½RRKXOTOT QGRϙIϙ KZQO SK_JGTG MKZOXOV MKZOXSKJOàO ZGĄϙTSG` ZGXϙS
ZUVXGàϙ ·`KRROàOTO QG_HKZSOĄYK \K_G QGRϙIϙ KZQO SK_JGTG MKRSOĄYK H[T[T JG\GRϙ_G GOZ
OĄRKZSKJKTQG_TGQRGTϙVQG_TGQRGTSGJϙàϙH[QG_ϙV\KQGRϙIϙKZQOTOTNGTMOUXGTJGURJ[
à[!_OTKZUVXGàGQGXϙĄZϙàϙOJJOGKJORKTSGJJKRKXOTZGĄϙTSG`ϙTH[R[TJ[à[_KXJK_KZOĄZOXO
RKIKQ ½X½TK`GXGX \KXOV \KXSKJOàO½X½T½TMKROĄSKYOTOȕ\KHKYRKTSKYOTOKZQORK_OVKZQO
RKSKJOàO KZQORKSOĄYK H[T[T NGTMO UXGTJG MKX¨KQRKĄZOàO JK MKXKQOXYK ORMORO HOXOSRKXJK
GTGRO` _GVZϙXϙRGXGQ HKROXRKTSKROJOX ([ GTGRO`RKX YUTXGYϙTJG OQO HOROXQOĄO XGVUX[ GXGYϙTJGQO
·`KRROQRK \KXOS QG_HϙTϙT TKJKTO QUT[Y[TJGQO ¨KROĄQO MOJKXORSKRO _KZKXRO G¨ϙQRGSG O¨KXKT
JKTKZOSK KR\KXOĄRK XGVUX ORK JG\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`JG \KXOS QG_Hϙ UR[V URSGJϙàϙ \GXYG
UXGTϙ\KZG`SOTGZURGXGQSOQZGXϙYGVZGTGXGQ\GXϙRGIGQYUT[IGM·XKQGXGX\KXORSKROJOX
?KXKRSGNQKSKIKG¨ϙQRGTGT_·TRKXM·`KZORSK_KXKQHOXHOXOTK¨KROĄOQXGVUXRGXRGKQ
YOQ OTIKRKSK \K GXGĄZϙXSG ORK _G`ϙRϙ HOÖSJK QGXGX \KXORSOĄ URSGYϙ [Y[R \K _GYG_G [_M[T
J½ĄSKJOàOTJKT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ MKXKQSOĄZOX MKXKQ¨KYO_RK HU`[RGXGQ JUY_G _KXOTK
MKXO ¨K\XORSKQRK _KTOJKT _GVϙRGT _GXMϙRGSG YUT[TJG! SGNQKSKIK ·TIKQO QGXGXJG
JOXKTORSOĄZOX
:+3?Ϙ@+*+4 *G\GIϙRGX\KQORO
.;1;1-+4+21;8;2;1'8'8/
.[Q[Q-KTKR1[X[R[ȑTIGOTIKRKTKXKQJOXKTSKQGXGXϙTϙTY½XKYOTJKZKS_O`KJORJOàO
GTRGĄϙRJϙQZGT\KJUY_GJGQOQ£àϙZRGXUQ[TJ[QZGTYUTXGMKXKàOM·X½Ą½RJ½ :GXGLRGXϙTQGXĄϙRϙQRϙOJJOG\KYG\[TSGRGXϙTGJUY_GJGQOZ[ZGTGQ\KQGTϙZRGXGHU`SG
QGXGXϙTJGG¨ϙQRGTGTMKXKQZOXOIOTKJKTRKXK\K·`KRROQRKJG\GIϙRGX\KQOROTOTHOROXQOĄOXGVUX[TG
OZOXG`ϙTJG\KZKS_O`JORKQ¨KRKXOTJK!JG\GRϙQ[X[S[TJGNG·TIKJKTHOROXQOĄORKXOTYKÖRJOàO
'TQGXGTO\KXYOZKYO@OXGGZ,GQ½RZKYOORKGTRGĄSG_GVGXGQGXGĄZϙXSGRGX_GVZϙàϙVGXG·JKJO
àO\K_OTKXGVUX[NG`ϙXRG_GTRGXJGTZGXϙSKQUTUSOYOH·R½S½TJKTJU¨KTZJUQZUXHOXHOROX
QOĄOTOTQ[X[SRGORMOROURGXGQ1½ZGN_Gȑ_GMKROVZGĄϙTSG`RGXRGORMOROQGS[RGĄZϙXSG¨GRϙĄSG
RGXϙTJGH[R[TJ[à[\KG_XϙIGQKĄOLZKJOTRKTKT\KSGNQKSKIKHK_GTϙTGOZOHGXKJORKTQ·_
S[NZGXϙTϙTJG\GRϙQ[X[SGGOZZKXSOQYGTZXGRJKĄUL·XURGXGQ¨GRϙĄZϙàϙOĄOTOQG_HKZSKSKQ
OÖT JG\GRϙ OJGXK RKNOTK _GTRϙ HK_GTJG H[R[TJ[à[ U_YG G_Tϙ Q·_ S[NZGXϙTϙT Q·_ Z½`KR
QOĄOROàO GJϙTG QG_ϙZRϙ H[R[TGT GJKZ ZGĄϙTSG` ORK ORMORO URGXGQ G_Tϙ SGNO_KZZK ZG`SOTGZ
JG\GRGXϙG¨ZϙàϙTGOROĄQOTOZOXG`RGXϙURJ[à[T[TGTRGĄϙRSGYϙTG\KHOROXQOĄOYKÖSOTJKH[N[Y[Y
RGXϙTJG M·` ·T½TK GRϙTSGYϙTϙT MKXKQSKYOTK M·XK .[Q[Q -KTKR 1[X[R[ȑTIG JG HKTOS
YKTKT`KR*GOXKHU`SGQGXGXϙTG[_[RSGQMKXKQOXQKT·TIKQOQGXGXJGJOXKTORSKYO[Y[R\K
_GYG_GG_QϙXϙJϙX([TKJKTRKJOXKTSKQGXGXϙHU`[RSGRϙJϙX
954; *G\GIϙRGX\KQOROTOTZKS_OÒZOXG`RGXϙTϙTQGH[R½ORKJOXKTSKQGXGXϙTϙT_[QG
XϙJG \K `KR *GOXK HU`SG QGXGXϙTJG M·YZKXORKT TKJKTRKXJKT JURG_ϙ .;31ȑ[T
SGJJKYO MKXKàOTIK (5@;23'9/4' OYZKQ NGROTJK ZKS_O` VKĄOT NGX¨RGXϙTϙT MKXO \K
XORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
.-1
26
:KNROQK YUX[SR[R[Ý[(G` OYZGY_UT[T[T [`[T YºXKJK QOāO ¥K\XK \K HOZQORKXK
`GXGX\KXJOÝOGTRGāϚRJϚÝϚTJGT_KXRKāOS_KXRKXOTJKTJGNG[`GQZGQ[X[RSGYϚMKXKQOX
*UY_GJGQO _G`ϙRGXG QGXGXϙT JG_GTJϙàϙ QGTϙZRGXRG _GYG_G [_M[T MKXKQZOXOIO TK
JKTRKXK M·XK JG\GIϙRGXϙT JG\GRϙRGXJGT 3UZUXURG 'ăȑTK _·TKRKT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ XKJJK
JORSKROJOX
*G\GIϙRGXϙTJOàKX JG\GRϙRGX NGQQϙTJGQO ZKS_O` OZOXG`RGXϙTG MKROTIK! JG\GIϙRGX NG
RKT UZ[XSGQZG URJ[QRGXϙ HOTG_G _GQϙT _KXJK H[R[TGT QUSĄ[ HOTG ½`KXOTK JG\GRϙRGXJGT
<5*',54+'ăZGXGLϙTJGTQ[X[RGT-93HGÒYZGY_UT[T[TOTYGTYGàRϙàϙG¨ϙYϙTJGTZKNROQK
_GXGZZϙàϙTϙ3KJKTO?GYGȑTϙT\KO`RK_KTSGJJKRKXOTJKQOJ½`KTRKSKRKXKG_QϙXϙURJ[
à[T[HKROXZKXKQHGÒYZGY_UT[T[TY·Q½RKXKQ_GXGZZϙàϙZKNROQKTOTMOJKXORSKYOTOOYZKSOĄRKX
JOX
*G\GRϙ ZGXGL OYK OJJOGTϙT QGTϙZRGTSGYϙ MKXKQZOàOTO OJJOG KJORKT `GXGXϙT MKX¨KQRKĄ
SKJOàOTOMKTOĄHOXNGRQQOZRKYOTKQGS[NO`SKZOY[T[RJ[à[T[ORMORO_·TKZSKROQZKHKROXZORKT
Q[XGRRGXG [_M[T URGXGQ Q[X[R[V OĄRKZORKT HG` OYZGY_UT[T[T XGJ_GY_UT _G_SGJϙàϙTϙ ORKXO
Y½XKXKQOYZKSOTXKJJKJORSKYOMKXKQZOàOTOYG\[TS[ĄZ[X
?KXKR SGNQKSKIK JG\GIϙRGXϙT OJJOGYϙ ZGXGLϙT YG\[TSGRGXϙ \K JG\G_G TKJKT URGT
URG_ϙT ·`KRROàO M·`KZORKXKQ QUT[Y[TJG [`SGT HOROXQOĄORKXJKT GRϙTGT XGVUXJG HKROXZORKT
JG\G QUT[Y[ HG` OYZGY_UT[T[T _G_Jϙàϙ KRKQZXUSGT_KZOQ JGRMGRGXϙT [R[YRGXGXGYϙ ·R¨½ZRKX
ORK ORMORO _·TKZSKROQZK HKROXZORKT JKàKXRKXOT ROSOZRKXOT GRZϙTJG H[R[TJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK
OYZKSXKJJKJORSOĄ!QGXGXJG\GIϙRGXZGXGLϙTJGTZKS_OÙR[TS[ĄZ[X
;_[ĄSG`RϙQYUT_ϙRRGXJGQ[RRGTϙRGTIKVZKRKLUTRGXϙTJGQONGHKXRKĄSK_OYGàRG_GT\K
HGÒYZGY_UTRGXϙURGXGQOYOSRKTJOXORKTZKYOYOTQ[RRGTϙRSGYϙYUT[I[HOX`GXGXϙTJUà[VJUà
SGJϙàϙ\KJUàS[ĄYGH[`GXGXϙTNGTMOJ[X[SRGXJGY·`QUT[Y[URGHORKIKàO\K_OTKMOJK
XORSKYO QUT[Y[TJG TK MOHO ·TRKSRKXOT GRϙTSGYϙ MKXKQZOàO TUQZGYϙTJG ZUVRGTSGQZGJϙX
*G\G QUT[Y[ URGT ZKYOYOT IKV ZKRKLUTRGXϙTϙT Q[RRGTϙSϙ OÖT ÙX[TR[ URJ[à[ \K H[ ZKYOYOT
MKTOĄHOXQOZRK_OORMORKTJOXSKYOTKJKTO_RKJKQGS[_GNO`SKZ\KXSK_OGSG¨RGJϙàϙZGXZϙĄSG
Yϙ`JϙX4K\GXQOH[NO`SKZOT\KXORSKYO\KZKYOYOTQ[RRGTϙRSGYϙYUT[I[N[Q[QQ[XGRRGXϙTϙT
HOX MKXKàO URGXGQ JUàGT `GXGXRGXJGT JG ZKYOY YGNOHO YUX[SR[J[X .GZZG H[ YUX[SR[R[Q
Q[Y[XG JG_GTSG_GT ZKNROQK YUX[SR[R[à[ URGXGQ JG QGH[R KJORSKQ MKXKQOX ([ ·`KRROàO
TKJKTO_RKZKYOYOQ[RRGTGT\KUT[OĄRKZKTOT_½QYKQ·`KT_½Q½SR½R½à½H[R[TSGQZGJϙX'QYO
NGRJK KT Q½¨½Q HOX ·`KTYO`ROàOT SGJJO JKàKXRKXRK ·R¨½RKSK_KIKQ QGJGX GàϙX YUT[¨RGX
JUà[XSGYϙQG¨ϙTϙRSG`JϙX([T[TOÖT`GXGXM·XKTOT`GXGXϙSJKàORZKYOY\KOĄRKZSKYGNOHO
TOTZKYOYOTOĄRKZORSKYOTJKTJURG_ϙQOĄORKXKH[HGàRGSJG¨K\XK_KHOX`GXGX\KXSKJOàOTOT\K
NKXNGTMO HOX UR[SY[` YUT[¨ _GXGZSGJϙàϙTϙT QGTϙZRGTSGYϙ MKXKQOX ([ YUT[¨ MKTKR YU
X[SR[R[QQ[XGRRGXϙTϙTGQYOTKJG\GRϙZGXGLϙTOĄRKZSKYOTOTGàϙX ZKNROQKJUà[XGIGQ·`KRROàOT
JKTQG_TGQRGTSGQZGJϙX
9US[Z URG_JG JG\G QUT[Y[ KJORKT OYZGY_UT ORK JG\GIϙRGXϙT UZ[XJ[à[ HOTGTϙT QU
T[S[T[T OTIKRKTSKYO MKXKQOX ([ HGàRGSJG ZKYOYOT Q[X[RSG GSGIϙTG [_M[T URGXGQ
27
OĄRKZORSKYO J[X[S[TJG QOĄO \K ¨K\XK_K `GXGX \KXOV \KXSK_KIKàOTOT HKROXRKTSKYO MKXKQOX
(OROXQOĄORKXZGXGLϙTJGT_GVϙRGTOTIKRKSKJKOÒTHKRMKYOTJKHKROXZORKTROSOZRKXOT_·TKZSKROQZK
HKROXZORKT ROSOZRKXK [_M[T URJ[à[ NGZZG _·TKZSKROQZKQO ROSOZRKXOT JK GRZϙTJG H[R[TJ[à[
HKROXZORSOĄZOX4K\GXQO_GVϙRGTH[HKROXRKSKRKXRKHOX`GXGXϙTURSG_GIGàϙQGH[RKJORKSK`
?·TKZSKROQ\KH[_·TKZSKROQZKQO·R¨½RKXKM·XK\KXORKTOÒTHKRMKYOYU_[ZHOXHKROXRKSK_O
O¨KXSKQZKJOX ([ HGàRGSJG U GTJG U _KXJK \K HKROXZORKT M½¨ZK Q[X[RGIGQ OYZGY_UT[T
JKàKXRKXOTOHKROXZSKQZKJOX-KX¨KQZKTOÒTHKRMKYOTJKYKXZOLOQGJGH[TOZKROQRKXOO¨KXSKQ
ZK UR[V Q[X[RGT OYZGY_UT[T ¨K\XKYOTJKQO HOTGRGXϙ \K MOJKXKQ QUT[S[T[ HKROXZSKSKQZK
JOX ([ JG OÒT HKRMKYOTJKQO ·R¨½RKXOT Z½S HOROSYKR \KXORKXK [_M[T URJ[à[ \K `GXGX JU
à[XSG_GIGàϙ GTRGSϙTG MKRSK` 1GRJϙ QO N[Q[Q Q[XGRRGXϙTJGQO _GYGR J½`KTRKSKRKXK M·XK
_·TKZSKROQ \K _·TKZSKROàK [_M[T HOX OĄRKS _GVϙRYG HORK H[TG QGXĄϙT ¨K\XK_K \KXORKT
`GXGXJGTK_RKSJKH[R[TGTϙTYUX[SR[URSG_GIGàϙYUT[I[JUàSG`'_XϙIG_GXMϙ¨[_[Ą
SG`RϙàϙT¨·`½S½TJK_·TKZSKROàKJKàOR_GYG_GMKTKRN[Q[QQ[XGRRGXϙTG\KH[HGàRGSJG
YUX[SR[R[QN[Q[Q[T[TZKSKRORQKRKXOTKM·XKQGXGX\KXSKQÙX[TJGJϙX([T[TOÖTJOXQO
_·TKZSKROàO\K _·TKZSKROàKM·XK\KXORKTOÒTHKRMKYOTO HGàRG_ϙIϙ URGXGQQGH[RKZSKSKQ
MKXKQOX :KQ HGĄϙTG ·R¨½S YUT[¨RGXϙTϙT J½Ą½Q URSGYϙ `GXGX JUà[XSG_GIGàϙ GTRGSϙTG
MKRSK` *OàKX QUĄ[RRGXϙT H[ HGàRGSJG ZKYOYOT Q[X[RJ[à[ _KXOT _KXRKĄOS _KXRKXOTK \K
JG\GIϙRGXϙTK\OTKURGT_GQϙTRϙàϙJGM·`·T½TJKZ[Z[RSGRϙJϙX
*G\GRϙ ZGXGL QGS[ _GXGXϙTG NO`SKZ \KXJOQRKXOTO YG\[TS[ĄZ[X -KX¨KQZKT _[QGXϙJG
JG G¨ϙQRGTJϙàϙ ½`KXK JG\GRϙ ZGXGLϙTJGT H[ \K HKT`KXO ZKYOYRKXOT OĄRKZORSKYO YUT[I[ MKTOĄ
HOX NGRQ QOZRKYOTOT _GXGX YGàRGJϙàϙ HOROTKT HOX URM[J[X 4K \GX QO H[ _GXGXϙT YGàRGTSGYϙ
QGXĄϙYϙTJG QOĄORKXOT `GXGX M·XSKYO NUĄ M·X½RKSK` ([ HGQϙSJGT NO`SKZZKT KRJK KJORKT
_GXGX \K H[T[T QGXĄϙYϙTJG \KXORKT `GXGXϙT JKTMKRKTSKYO MKXKQSKQZKJOX .O¨HOX NO`SKZ
OTYGT _GĄGSϙ QGJGX ·TIKROQ \K ·TKS ZGĄϙSG` *OàKX HOX GTRGZϙSRG _GXGXRϙ HOX NO`SKZOT
QGXĄϙRϙàϙ URGXGQ OTYGT ·R½S½ [_M[T HOX YUT[¨ URGXGQ QGH[R KJORKSK` ϘTYGT _GĄGSϙTJG
ZKNROQK _GXGZGT HOX NO`SKZOT QOĄO _GĄGSϙTϙT ·T½TK MK¨SKYO \K UTG ½YZ½TR½Q ZGTϙTSGYϙ
JUàX[ HOX _GQRGĄϙS URGXGQ J½Ą½T½RKSK` 1GRJϙ QO YUS[Z URG_JG H[ NO`SKZOT G_Tϙ _KXJK
\KXORSKYOTJK ÙX[TR[R[Q JG H[R[TSGSGQZGJϙX *GNG LG`RG HOX MOJKXRK JK URYG HGĄQG HOX
_KXJKG_TϙYUT[¨RGXϙYGàRG_GIGQ HOXOYZGY_UT[TQ[X[RSGYϙ\KNO`SKZ\KXSKYOURGTGQRϙJϙX
([TKJKTRKJG\GRϙZGXGLϙTH[_·TJKQOYG\[TSG\KOZOXG`RGXϙJG_KXOTJKJKàORJOX
(OX JOàKX QUT[ JG! H[ Z½X ZKYOYRKXOT QUT[ĄSGTϙT _Uà[T URJ[à[ _KXRKXK _GQϙT Q[
X[RSGYϙ\KH[ZKQTOQQ[XGRϙM·`KZKXKQQ[X[RGIGQ_KXOTJG\GRϙZGXGLϙTJGTHKROXRKTSOĄURSG
YϙJϙX 1UT[ĄSGIϙRGXG YGàRGTGT _GXGX HGQϙSϙTJGT H[ HKROXRKSK JG\GRϙ ZGXGL _·T½TJKT
JUàX[ URGHOROX 'TIGQ ZKYOYOT H·_RK HOX _KXJK \K H[ QUT[S[ ORK Q[RRGTϙRSGYϙTϙT ·`KRROQRK
_GQϙT¨K\XKYOTK`GXGX\KXJOàOJKG¨ϙQZϙX([HGQϙSJGTH[ZKYOYZKT½¨½TI½QOĄORKXRKHOXROQZK
JG\GIϙRGX JG _GXGXRGTSϙĄ URYG YGàRGTGT _GXGXRG \KXORKT `GXGXϙT JKTMKRKTSKYO MKTKR HOX
N[Q[QQ[XGRϙJϙX?GXGXNGHKXRKĄSK_OGSG¨RGSGQZGJϙX@GXGXϙTOYKOTYGTYGàRϙàϙ\K_GYGSϙ
ORKORMOROURJ[à[M·`KZORJOàOTJKOQOTIOJKàKXK·TKS\KXORSKYOMKXKQSKQZKJOX(OXOYZGY_UT
28
_·TKZSKROàK [_M[T URGXGQ ¨GRϙĄZϙXϙRYG JGNO `GXGX \KXJOàO ZGQJOXJK _·TKZSKROàK [_M[T
URJ[à[TJGT Y·` KJORKXKQ `GXGX \KXKTOT YUX[SR[R[QZGT Q[XZ[RSGYϙ \K Q[RRGTϙSG JK\GS
KJORSKYO YUT[I[T[ JUà[XSG` ?·TKZSKROàK [_M[T JKàORYK `GZKT N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ MKX
¨KQRKĄSOĄURGIGQZϙX
:½SJUY_GQGVYGSϙTGM·XKQ[RRGTϙRGTOYZGY_UT[TQUT[S[OZOHGXO_RK[`[TY½XKJK
QOĄO¨K\XK\KHOZQORKXK`GXGX\KXJOàOH[TOZKROQZKQOHOXOYZGY_UT[TNGRKTH[R[TJ[à[_KXJK
Q[RRGTϙRSGYϙTϙTYGQϙTIGRϙURJ[à[H[T[TJGNG[_M[T\K_KXRKĄOS_KXRKXOTJKTJGNG[`GQZG
Q[X[RSGYϙMKXKQZOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([ HKROXRKSKRKXK M·XK JGX GTRGSJG \K VGXG ORK ·R¨½RKHORKT HOX `GXGX _UQ OYK JK
HGÒYZGY_UT[T[TOTYGTRGXϙTQGRGHGRϙQURGXGQ_GĄGJϙàϙYOZK_K_GQϙTRϙàϙ¨K\XKHOTGRGXJG\K
H[ HGàRGSJG JG\GIϙRGXϙT QUT[ZRGXϙTJG H[R[TGTRGXϙT YGàRϙQ _·T½TJKT H½_½Q KTJOĄKRKX
ZGĄϙJϙàϙ G_Tϙ H·RMKJK _GĄG_GT OTYGTRGXϙT _GĄGSϙTϙT VYOQURUPOQ URGXGQ UR[SY[` HOÖSJK
KZQORKTJOàO\KH[T[TJGOTYGTRGXϙTVYOQURUPOQ_GVϙYϙTJGZKJOXMOTROQ\K½SOZYO`ROQ_GXGZGIGàϙ
G¨ϙQ UR[V JG\GIϙRGXϙT `GXGX M·XJ½à½T½T QGH[R½ MKXKQOX ?KXKR SGNQKSKIK G¨ϙQRGTGT
URM[RGX M·`KZORKXKQ OYZKSOT QGH[R½TK QGXGX \KXORSKYO MKXKQOXQKT _KXOTJK URSG_GT _G`ϙRϙ
MKXKQ¨K_RK OYZKSOT XKJJKJORSOĄ URSGYϙ [Y[R \K _GYG_G [_M[T J½ĄSKJOàOTJKT QGXGXϙT
HU`[RSGYϙMKXKQSOĄZOX
954; :KS_O` UR[TGT QGXGXϙT _[QGXϙJG YG_ϙRϙ HKTZZK M·YZKXORKT TKJKTRKXRK
(5@;23'9/4'! JG\GIϙTϙT JG\GRϙRGXJGT 3UZUXURG 'ă NGQQϙTJGQO ZKS_O` OZOXG`RGXϙTϙT ORQ
HKTZZK M·YZKXORKTTKJKTRK XKJJOTK\KVKĄOT GRϙTGT NGXIϙTOYZKQ NGROTJK MKXO \KXORSKYOTK
U_ÜQR[à[_RGQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5??'@/9/
*UY_GJGQO_G`ϙRGXGQGXGXϙTJG_GTJϙàϙQGTϙZRGXRG_GYG_G[_M[TMKXKQZOXOIOTKJKTRK
XK ·`KRROQRK JKRORRKXOT JKàKXRKTJOXORSKYOTJK HOX OYGHKZYO`ROQ M·X½RSKSKYOTK M·XK _KXOTJK
H[R[TSG_GT ZKS_O` OZOXG`RGXϙTϙT XKJJO_RK [Y[R \K _GYG_G [_M[T URGT N½QS½T UTGTSGYϙ
M·X½Ą½TJKURJ[à[S[`JGTYG_ϙTÜà[TR[à[THU`SGQGXGXϙTGQGZϙRSϙ_UX[`
_K11_K9*
.*
9O_GTºX Q[RRGTϚRGXGQ OāRKZORKT GRZϚT SGJKTOTJKT ¥K\XK_K _G_ϚRGT YO_GTºXºT
`GXGXRϚYUT[¥RGXϚ:G`SOTGZJG\GYϚ
*G\GNGQYϙ`K_RKSTKJKTO_RK[àXGTϙRGTSGJJO\KSGTK\O`GXGXϙT·JKZORSKYOOYZK
SOTK OROĄQOTJOX ?KXKR SGNQKSKIK OYZKS XKJJKJORSOĄ! QGXGX JG\GIϙRGX ZGXGLϙTJGT ZKS_O`
UR[TS[ĄZ[X
*G\GIϙRGXJG\GRϙZGXGLϙTJGT;ĄGQϘRO;R[HK_ϘR¨KYO-½S½ĄQUR1·_½_GQϙTRGXϙTJGYO
_GT½XQ[RRGTϙRGXGQOĄRKZORSKQZKURGTGRZϙTSGJKTOTJKT.GÒXGTM½T½TJKTOZOHG
XKT ¨K\XK_K _G_ϙRGT YO_GT½XJKT JURG_ϙ YO_GT½X½T `GXGXRϙ YUT[¨RGXϙTG [àXGJϙQRGXϙTϙ G_Tϙ
M½TRKXJK+ĄSK\KQ·_RKXOTJK_GĄG_GTHOXÜQOTYGTϙTG_TϙHOÖSJK`GXGXM·XSKYO½`KXOTK
QGTRGXϙTJGQOYO_GT½XUXGTϙTϙRGHUXGZ[GXRGXG·R¨Z½XJ½QRKXOTO\K ·R½SZKNROQKYOGZRGZZϙQRGXϙTϙ
29
HKROXZKXKQZ½SH[GTGRO`RKX[RGĄϙSHGQϙS\KZKJG\OMOJKXRKXO TKJKTO_RKSGJJO!_GĄGTGT
URG_RGXϙTSGTK\OYGXYϙTZϙRGXG_URG¨ZϙàϙM½TRKXIK·R½S\KYGQGZRGTSGQUXQ[Y[_GĄGJϙQRGXϙ
_GĄGSNGQQϙX[N\KHKJKTYGàRϙàϙ ORK·`KRNG_GZRGXϙTϙT`GXGXM·XJ½à½OJJOGYϙ_RGSGTK\O
ZG`SOTGZOYZKSOTJKH[R[TS[ĄRGXJϙX
*G\GRϙ OYK JG\G QUT[Y[ KJORKT URG_ϙT YO_GT½XRK \K _GVZϙQRGXϙ ¨GRϙĄSG ORK ORMOYOTOT
H[R[TSGJϙàϙTϙH[QUT[JG)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTIGZGQOVYO`ROQQGXGXϙ\KXORJOàOTOHKROX
ZKXKQJG\GTϙTXKJJKJORSKYOMKXKQZOàOTOYG\[TS[ĄZ[X
?KXKR SGNQKSKIK! +ĄSK )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTIG _½X½Z½RKT YUX[ĄZ[XSG YU
T[TJG .GÒXGT M½T½ +ĄSK ϘR¨KYOTJK SK_JGTG MKRKT ZUVR[ XGNGZYϙ`RGTSGRGXϙT
ĄKNOX Y[_[TJGQO HGQZKXO YG_ϙYϙTϙT GXZϙĄϙTJGT ORKXO MKRJOàO YGVZGTJϙàϙTJGT JG\GIϙRGXJGQO
XGNGZYϙ`RϙQ\KQGTRGXϙTJGQOYO_GT½XJ½`K_OTOT_½QYKQ¨ϙQSGYϙTϙTJG\GRϙĄOXQKZOT¨GRϙĄSGRG
XϙTJGTQG_TGQRGTJϙàϙTϙTJG\GIϙRGXZGXGLϙTJGTQGTϙZRGTGSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKOYZKSXKJJK
JORSOĄZOX
?KXKR SGNQKSKIK HKTOSYKTKT \K )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙ ZGXGLϙTJGT GRϙTGT XG
VUXJGY[\KZUVXGQ·XTKQRKXO½`KXOTJKGXGĄZϙXSG_GVϙRGXGQYUT[IG\GXϙRJϙàϙGTRGĄϙRSGQZG
JϙX5_YGKRJKQOJG\GJGJG\GRϙTϙTYO_GT½XQ[RRGTGXGQ_GVZϙàϙ¨GRϙĄSGRGXϙTϙTOTYGTYGàRϙàϙTϙ
UR[SY[`_·TJKKZQORKJOàOOJJOGKJORSKQZKJOX
ă[ J[X[SJG JG\GIϙRGX ZGXGLϙTJGT Y[T[RGT RGHUXGZ[GX XGVUXRGXϙ JUY_GJGQO Z½S
HKRMK\KJOàKXXGVUXRGXM·`KZORKXKQYO_GT½X½TJG\GIϙRGXϙTYGàRϙàϙ½`KXOTKUR[SY[`KZQOYO
UR[V URSGJϙàϙ \K H[T[T JG\GRϙ ĄOXQKZOT YO_GT½X Q[RRGTGXGQ GRZϙT SGJKTO OĄRKZSKYOTJKT
QG_TGQRGTϙV QG_TGQRGTSGJϙàϙ QUT[Y[TJG ½TO\KXYOZKRKXOT ZUQYOQURUPO VGZURUPO HO_UQOS_G
\K LGXSGQURUPO HOROS JGRRGXϙTJG M·XK\RO ·àXKZOS ½_KRKXOTJKT UR[ĄGT HOROXQOĄO Q[X[R[TJGT
XGVUXGRϙTϙV\GXϙRGIGQYUT[IGM·XKQGXGX\KXORSKYOMKXKQOX
?KXKRSGNQKSKTOTG¨ϙQRGTGT_·TRKXM·`KZORSKJKTKQYOQOTIKRKSKORK_G`ϙRϙHOÖS
JKQGXGX\KXORSOĄURSGYϙ[Y[R\K_GYG_G[_M[TJ½ĄSKJOàOTJKTQGXGXϙTHU`[RSGYϙMKXKQ
SOĄZOX
954; :KS_OÙR[TGTQGXGXϙT_[QGXϙJGM·YZKXORKTTKJKTRKXRK(5@;23'9/4'\K
VKĄOTGRϙTGTNGXIϙTOYZKQNGROTJKMKXO\KXORSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
.*
*UÝGRMG`NGZZϚVXUPKYOTOTY[RGSGQGTGRϚTG\KXJOÝO`GXGX1GS[σQZOYGJO:K
āKQQºRº.GQKSYϚLGZϚ_RG\KXORKTQGXGX
*G\GNGQYϙ`K_RKSTKJKTO_RK[àXGTϙRGT`GXGXϙT·JKZORSKYOOYZKSOTKOROĄQOTJOX?K
XKR SGNQKSKIK JG\G_G NGQKS YϙLGZϙ_RG HGQϙRGXGQ OYZKS QGH[R KJORSOĄ! JG\GRϙTϙT ZKS_O`
OYZKSO NGQKS QGXGXϙTG OZOXG` URGXGQ TOZKRKTJOXORKXKQ OZOXG`ϙT QKYOT URGXGQ XKJJOTK QGXGX
\KXORSOĄZOX *G\GIϙTϙT OYZKSOTOT NGQKS YϙLGZϙ_RG \KXORKT QGXGXϙT M·XK\ _·T½TJKT ZKS_O`K
OROĄQOT URJ[à[ M·`KZORKXKQ NGQKS YϙLGZϙ_RG OZOXG`ϙT XKJJOTK OROĄQOT URGXGQ \KXORKT
M½TR½ QGXGXϙTϙT QGRJϙXϙRSGYϙTGQGXGX\KXORKXKQOYZKSOTQGH[R½TKOROĄQOTURGXGQ
\KXORKTQGXGXϙTZKS_OÒTIKRKTSKYOTKMKÖRSOĄZOX
30
*G\GIϙJG\GRϙ(UX[.GZRGXϙORK 6KZXUR:GĄϙSG'ăȑTOTJUàGRMG`NGZZϙVXUPKYOQGV
YGSϙTJGQKTJOYOTKGOZY[RGSGQGTGRRGXϙTG\KXJOàO`GXGXϙT·JKZORSKYOTOOYZKSOĄZOX
*G\GRϙĄOXQKZJG\GTϙTNGQKSYϙLGZϙ_RG¨·`½SRKTKSK_KIKàOTOYG\[TS[ĄZ[X
?KXKR SGNQKSKIK JG\GRϙTϙT YKXSG_KYOTOT ZGSGSϙ .GÒTK ZGXGLϙTJGT QGXĄϙRGTGT
HOXQGS[Q[X[S[URJ[à[MKXKQ¨KYO_RKM·XK\OZOXG`ϙXKJJKJORKXKQOĄOTKYGYϙNGQQϙTJGQGXGX
\KXORSOĄZOX
*G\GRϙ ĄOXQKZ M½T½ :½XQO_K 6KZXURRKXO 'TUTOS 5XZGQRϙàϙȑTG Ȕ(GàRϙ
5XZGQRϙQȕ URGXGQ Q[X[RS[Ą! M½T \K YG_ϙRϙ (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙ
MKXKàOTIKYG_ϙRϙ1GT[T.½QS½TJK1GXGXTGSKȑTOTSGJJKYOTKM·XK1GS[OQZOYGJO
:KĄKQQ½R½ĄKQROTJK_GVϙRGTJϙXϙRSϙĄHOXOQZOYGJO*K\RKZ:KĄKQQ½R½J½X
(OX QGS[ OQZOYGJO ZKĄKHH½Y½T½T ZGIOX YG_ϙRGHORSKYO OÖT ZOIGXO ĄKQORJK OĄRKZORSKQ
½`KXKQ[X[RSGYϙ_KZKXROJOX([XGJGYKXSG_KTOTQOSKGOZURGIGàϙTGOROĄQOTHOX·R¨½ZHKROXZOR
SKJOàOTJKTQKTJOQ[X[R[Ą_GYGRGXϙGTGYZGZ½RKXOMKXKàOTIK·`KRN[Q[QJ½`KTRKSKRKXOTK
M·XKOJGXKKJORSKQ\K_GZOIGXOĄKQORJKOĄRKZORSKQ½`KXKQ[X[RGTZKĄKHH½YRKXOTZGIOXYG_ϙRG
IGàϙQGH[RKJORSKROJOX'TGYZGZ½Y½T½TSGJJKYOTJKJKJG\GRϙTϙT·`KRN[Q[QN½Q½S
RKXOTKZGHOURJ[à[HKROXZORSOĄZOX*G\GRϙTϙTYKXSG_KYOTOTJK\RKZKGOZURSGYϙ\KHG`ϙ_·TK
ZOSUXMGTRGXϙTϙTGZGSG[Y[RRKXOTOT·`KRROQM·YZKXSKYOH[Q[X[SGQGS[N[Q[Q[Q[X[S[
TOZKROàOTO\KXSKJOàOTJKTH[Q[X[R[ĄRGX·`KRN[Q[QZ½`KRQOĄOYOUR[VNGQRGXϙTJG·`KRN[Q[
QGOROĄQOTQ[XGRRGX[_M[RGTϙX
ă[J[X[SJGG¨ϙQRGTGT_·TRKXM·`KZORKXKQJG\GTϙTMKTKRSGNQKSKYϙLGZϙ_RGHGQϙ
RϙV YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙ MKXKQOXQKT _KXOTJK URSG_GT _G`ϙRϙ MKXKQ¨K_RK NGQKS YϙLGZϙ_RG OĄOT
KYGYϙTϙT OTIKRKTSOĄ URSGYϙ [Y[R \K _GYG_G [_M[T J½ĄSKJOàOTJKT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ
MKXKQSOĄZOX
954; :KS_O` UR[TGT QGXGXϙT _[QGXϙJG M·YZKXORKT TKJKTRKXRK JG\GRϙ _GXGXϙTG
(5@;23'9/4'\KZKS_O`KJKTJG\GRϙ_GXGXϙTGZGQJOXUR[TGT:2ȑJ[X[ĄSGG\[
QGZRϙQ½IXKZOTOTJG\GIϙ_G_½QRKZORSKYOTK\KVKĄOTGRϙTGTNGXIϙTOYZKQNGROTJKMKXO\KXORSK
YOTKU_ÜQR[à[_RGQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5??'@/9/
9G_ϙRϙ 1GT[Tȑ[T SGJJKYOTK M·XK H[ QGT[T [_GXϙTIG NGQKS ZGXGLϙTJGT
\KXORKTQGXGXRGXϙTZKS_O`KJORKHORSKTOZKROàOURSG_ϙVG_TϙQGT[T[TSGJJKYOMKXKàOT
IK YGJKIK M½T OÖTJK OZOXG`ϙ S½SQ½TJ½X ([ J[X[SJG JORKQ¨KTOT OZOXG` TOZKROàOTJK
URJ[à[T[TQGH[R½ORKOYZKàOTNGQKSIKOTIKRKTSKYOMKXKQOX
-KXKQRO OTIKRKSK NGQKSIK _GVϙRϙV HOX QGXGX \KXORSOĄ \K OZOXG` ½`KXOTK \KXORKT H[
QGXGXJGG_TϙQGT[T[TSGJJKYOTKM·XKȔQKYOTURGXGQ\KXORKTQGXGXRGXNO¨HOXMKXKQ
¨KORKQGS[J½`KTOMKXKQ¨KYOORKJKURYGJGNOZKS_O`KJORKSK_KIKàOTJKTYGJKIK_G`ϙRϙ
KSOX_UR[ORKQGT[T_GXGXϙTGZKS_O`KJORKHORKIKàOTJKTȕ\KYUS[ZURG_ϙSϙ`JG_G`ϙRϙKSOX
_UR[ORKQGT[T_GXGXϙTGZKS_O`JKOYZKTSKJOàOTJKTZKS_O`JORKQ¨KYOURGXGQ\KXORKTJORKQ
31
¨KTOT XKJJOTK QGXGX \KXORSKYO J½Ą½TIKYOTJK URJ[à[SJGT YG_ϙT Üà[TR[à[T ZKS_O`
ZGRKHOTOQGH[RKJKXKQKYGY_·TJKTQGXGX\KXSKJ½Ą½TIKRKXOTKQGZϙRSϙ_UX[S
_K11
.*
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
'SGIϚ ¥K\XKTOT QUX[TSGYϚ \K OTYGTRGXϚT YGÝRϚQRϚ HOX ¥K\XKJK _GāGSGRGXϚTG
URGTGQ YGÝRGSGQ URGT K\XK 1GT[T[ ORK K\XKYKR +ZQO *KÝKXRKTJOXSKYO ?´TKZSKROÝO
NºQºSRKXOJOQQGZKGRϚTSGQY[XKZO_RK_GVϚSϚVRGTRGTGTSUHORYGTZXGROTQ[X[RGIGÝϚ_KX
G¥ϚYϚTJGT¥K\XKº`KXOTJK_GVGHORKIKÝOUR[SR[\KUR[SY[`HºZºTKZQORKXOZKYVOZKJOROV
JKÝKXRKTJOXORSKQYOÒT\KUR[SY[`_´TJKQOKZQORKXOTOT´TRKTKHORSKYOGSGIϚ_RG¥K\XK
YKRKZQOJKÝKXRKTJOXSKYOYºXKIOOāRKZOROV+*XGVUX[NG`ϚXRGTSGQYϚ`ϚTSUHORYGTZXGR
RKXOTQUT[āRGTJϚXϚRSGYϚ_UR[TJGZKYOYKJORKT:+'Ā?´TKZOS1[X[R[QGXGXRGXϚTJG¥K\XK
SK\`[GZϚTGQGS[_GXGXϚTG\KN[Q[QG[_M[TR[QM´XºRSKJOÝONGQQϚTJG
σYZKSOT`KZO 3[àRGϘRO*GRGSGTϘR¨KYOORK(GXZϙTϘROTJKQUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙ·TM·X½
RKT 3= RϙQ OQO GJKZ SUHOR YGTZXGROT 9GSY[T ϘROTK QUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT
ZGXON\K\KYG_ϙRϙ:+'ă?·TKZOS1[X[R[1GXGXRGXϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKH[
JG\GG¨ϙRSϙĄZϙX
'TQGXGϘJGXK3GNQKSKYOTOTZGXON\K+1 YG_ϙRϙ
QGXGXϙ_RG!'TG_GYGTϙTSGJJKYOTKM·XKNKXQKYOTYGàRϙQRϙ\KJKTMKROHOX¨K\XKJK_GĄG
SG NGQQϙTG YGNOV URJ[à[ YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK JK 1GT[T[T
GSGIϙTϙTMKTKRURGXGQH½Z½T\GZGTJGĄRGXϙTUXZGQ\GXRϙàϙURGT¨K\XKTOTQUX[TSGYϙURJ[à[
HKROXZORKXKQ SGJJKYOTJK MKX¨KQRKĄZOXSK_O VRGTRGJϙQRGXϙ LGGRO_KZRKXO YUT[I[ ¨K\XK YU
X[TRGXϙTG_URG¨GHORKIKQQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOTHOXȔK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSK
8GVUX[ȕNG`ϙXRG_GIGQRGXϙTϙTQ[XGRGHGàRGTJϙàϙ
'TϙRGT?·TKZSKROQN½QS½TKJG_GTϙRGXGQJ½`KTRKTKT\KZGXON\K
YG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGTK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO?·TKZSKROàOTOTSGJ
JKYOTJK ?·TKZSKROàOT GSGIϙTϙT G¨ϙQRGTJϙàϙ \K ZKXSOQ M½¨ YGTZXGRRKXO Q[X[R[ M½I½ 3=\K½`KXOURGTRGXTKNOXZOVOYGTZXGRRKXMKXOROSOQORU\URZ\K½YZ½KTKXPOTGQORNGZRGXϙ
VKZXUR VKZXUQOS_GYGR ½X½T JKVURGSG ZKYOYRKXO ROSGTRGX OYQKRKRKX \K XϙNZϙSRGXϙT GTϙRGT
?·TKZSKROàOT KQO +1 /ȑK M·XK ¨K\XKYKR KZQO JKàKXRKTJOXSKYO [_M[RGTGIGQ LGGRO_KZRKX
ROYZKYOTJK_KXGRJϙàϙ
*G\GJUY_GYϙTϙTOTIKRKTSKYOTJKT:½XQO_K+RKQZXOQXKZOSϘRKZOS'TUTOSăOXQKZOT
IK ZKYVOZ KJORKIKQ _KXRKXJK ¨GRϙĄZϙXϙRSGQ ½`KXK _[XZ OÖTJKT \K_G _[XZ JϙĄϙTJGT SUHOR
_½`KXMK`KXKRKQZXOQYGTZXGRRKXOTOTONGRK_RKQOXGRGTSGYϙ\KNO`SKZGRϙSϙ_UR[_RGOĄRKZORSK
YOQUT[Y[TJGGJϙMK¨KTĄOXQKZKM·XK\\KXORSKYOTKOROĄQOTYG_ϙRϙ(GQGTRGX1[X[R[
QGXGXϙTGJG_GTϙRGXGQGRϙTGT,KZNO_K,OTOQKKTKXPOTGQORNGZZϙTGHGàRGTGIGQĄKQORJK3[àRG
ϘRO *GRGSGT ϘR¨KYOTJK _GVϙSϙ ·TM·X½RKT 3<<ȑRϙQ SUHOR YGTZXGROT \K (GXZϙT)OJK
32
KTKXPO TGQOR NGZZϙTG HGàRGTGIGQ ĄKQORJK (GXZϙT ϘROTJK _GVϙSϙ ·TM·X½RKT 3<<ȑRϙQ
SUHOR YGTZXGROT 9GSY[T ϘROTJK QUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT M½T\K \K YG_ϙRϙ:+'ă?·TKZOS1[X[R[QGXGXRGXϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKHGQϙRGTJG\GTϙTG¨ϙRJϙàϙ
;_[ĄSG`RϙQZG JG\G QUT[Y[ :+'ă ?·TKZOS 1[X[R[ QGXGXRGXϙTJG Y·`½ KJORKT HOXHO
XOTJKTHGàϙSYϙ`\KNKXHOXO3=KRKQZXOQYGTZXGRRKXOTJKT3[àRGϘROTJK_GVϙSϙ·TM·
X½RKTSUHORYGTZXGROTQ[X[RSGYϙ\KOĄRKZORSKYOGSGIϙ_RG_GVϙRGTONGRKYUT[I[TJGONGRK_O
GRGTS½JGNOR+TKXPOXKZOS'TUTOSăOXQKZOORKJG\GRϙOJGXKGXGYϙTJGY·`RKĄSKOS`GRGT
Jϙàϙ \K GJϙ MK¨KT S½JGNOR ĄOXQKZ ZGXGLϙTJGT JG\G JUY_GYϙTG OHXG` KJORKT 9GSY[T *O`KR
0KTKXGZ·XR½ +TKXPO XKZOS 6XUPKYO ZGTϙZϙS JUY_GYϙTJG JG HKROXZORJOàO ½`KXK Y·` QUT[Y[
SUHORYGTZXGRRKXOT9GSY[TϘRO:KQQKQ·_YϙTϙXRGXϙOÖTJKQ[X[RGIGàϙH[KTKXPO½XKZOSZKYOY
RKXOTOTNKXHOXOTOT3=QGVGYOZKROOQOKĄ½TOZKJKTUR[ĄGIGàϙH[ZKYOYRKXJK_GQϙZURGXGQ
.,5 NKG\_ L[KRUOR _G JG HOROTKT GJϙ_RG L[KR UOR 4U Q[RRGTϙRGIGàϙ Y·` QUT[Y[ SUHOR
YGTZXGRRKXOT Y½XKQRO ½XKZOS _GVGT ZKSKR _½Q YGTZXGRRKXO URGXGQ ¨GRϙĄGIGàϙ \K SUHOR QG\XG
SϙTϙTJG^GJKZJO`KRSUZUXJGTUR[ĄGIGQH[YOYZKSOTSUTZGP\KY·Q½RSKQURG_RϙàϙORK
ZKYOYRKXOT Y·`QUT[Y[SUZUXRGXϙT NG`ϙX URGHOROXROàO ORK QϙYG Y½XKJK Q[X[R[V KRKQZXOQ ½XKZK
HORSKYOTKHGàRϙURGXGQQ[RRGTϙRJϙàϙ
?[QGXϙJGHKROXZORKTK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO?·TKZSKROàON½Q½SRKXO[_GXϙTIG
GTϙRGTSK\`[GZQGVYGSϙTJGMKX¨KQRKĄZOXORSKYOVRGTRGTGTZ½SLGGRO_KZRKXTKJKTO_RK¨K\XK
_K _GVϙRGHORKIKQ Z½S KZQORKXOT M·`·T½TJK H[R[TJ[X[RGXGQ ¨K\XK QOXROROàOTOT ·TRKTSKYO
GSGIϙ_RGORMOROQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOÖTȔK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO8GVUX[
+*8GVUX[NG`ϙXRGSGTϙTÙX[TR[URJ[à[Y·`QUT[Y[LGGRO_KZRKXOÖTZ½SOJGXO\KZKQ
TOQ [Y[R \K KYGYRGX _KXOTK MKZOXORJOQZKT YUTXG GRϙTGIGQ ȔK\XKYKR +ZQORKXO TKSYO`JOXȕ
QGXGXϙ\K_G¨K\XKYKRKZQORKXO·TKSROM·X½RKTRKXOÖTGRϙTGIGQȔ+*5R[SR[1GXGXϙȕ½`KXO
TK LGGRO_KZK HGĄRGTGIGàϙ GTϙRGT ?·TKZSKROQ N½Q½SRKXOTJK HKROXZORKT H[ QGXGXRGX GRϙTSG
JGTLGGRO_KZKHGĄRGTJϙàϙZKYVOZKJOROXYKLGGRO_KZOTJ[XJ[X[RGIGàϙ
*G\GQUT[Y[URG_JGOYK:+'ă?·TKZOS1[X[R[1GXGXRGXϙORKNKXHOXO3=QGVG
YOZKROOQOKĄ½TOZKJKTUR[ĄGTSUHORYGTZXGROTG_TϙKQUYOYZKSOÖTJK\K3=½`KXOHOX
M½¨ YGTZXGRO URGIGàϙ \K _[QGXϙJG G¨ϙQRGSGYϙ _KX GRGT K\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSKYO ?·
TKZSKROàO+QO/ROYZKTOTSGJJKYOTJKJKQ[X[R[M½I½3=\K½`KXOURGTZKXSOQM½¨
YGTZXGRRKXOTOT +* Y½XKIOTOT [_M[RGTGIGàϙ \K +* 8GVUX[T[ MKXKQZOXKT LGGRO_KZRKX GXG
YϙTJGYG_ϙRJϙàϙJOQQGZKGRϙTGIGQUR[XYGGTϙRGT?·TKZSKROQN½Q½SRKXOMKXKàO¨K\XKQOXROROàO
TOT·TRKTKHORSKYOGSGIϙ_RG+*8GVUX[NG`ϙXRGTSGQYϙ`ϙT\K¨K\XK½`KXOTJK_GVGHORKIKàO
UR[SR[\KUR[SY[`H½Z½TKZQORKXOHKROXRKTOVJKàKXRKTJOXORSKQYOÒT_GVϙSϙVRGTRGTGTY·`
QUT[Y[ SUHOR YGTZXGROT 9GSY[T ϘROTJK QUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙ _UR[TJG OĄRKS ZKYOY KJORJOàO \K
K\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO?·TKZSKROàON½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGJϙàϙ
.KXTKQGJGXJG\GQUT[Y[:+'ă?·TKZOS1[X[R[1GXGXRGXϙTϙTGRϙTJϙàϙZGXONOZOHG
XO_RKZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGXGQ_½X½XR½àKMOXKT\K
.GÒXGT ZGXON \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGT K\XKYKR +ZQO *KàKXRKT
33
JOXSKYO ?·TKZSKROàOTK -KÖIO 3GJJK +QRKTSKYOTK ϘROĄQOT ?·TKZSKROàOT SGJJKYO ORK
GTϙRGT ?·TKZSKROàK -KÖIO SGJJK KQRKTJOàO \K H[ SGJJKTOT JK ȔSUHOR \K _½`KX
KRKQZXOQ YGTZXGRRKXO \K H[ YGTZXGRRKXOT KTZKXQUTTKQZK ĄKHKQK_K HGàRGTZϙYϙTϙ YGàRG_GIGQ
KTKXPO ORKZOS NGZRGXϙ YGTZXGRRKXJK Q[RRGTϙRGIGQ VKZXUR VKZXUQOS_GYGR \K QOS_GYGR ½X½T
JKVURGXϙ ORK ROSGTRGX OYQKRKRKX \K XϙNZϙSRGXG OROĄQOT LGGRO_KZRKXK H[ ?·TKZSKROQ N½Q½SRKXO
ZGXONOTKQGJGX[_M[RGTSG`ȕN½QS½T½O¨KXJOàOM·X½RSKQZKOYKJK
ZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGXGQ_½X½XR½àKMOXKTK\XKYKR+ZQO*KàKX
RKTJOXSKYO?·TKZSKROàOTK-KÖIO3GJJK+QRKTSKYOTKϘROĄQOTH[?·TKZSKROàOT*GTϙĄZG_
*GOXKYOTOTZGXON\K+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙORKQGS[_GXGXϙTG\K
N[Q[QGG_QϙXϙURJ[à[TJGTHGNOYRKOVZGRKJORJOàO
ZK_GTJGTJG\GQUT[Y[:+'ă?·TKZOS1[X[R[1GXGXRGXϙTϙTGRϙTJϙàϙZGXONZK_½X½X
R½QZK URGT \K ZGXON \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGXGQ _½X½XR½àK
MOXKTK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO?·TKZSKROàOTOT\KORMOROZKHROàRKXOTZGXON\K
YG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK?G_ϙSRGTGXGQ_½X½XR½àKMOXKTK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSK
YO?·TKZSKROàOTOTSGJJKYO_RKZ½S½_RK_½X½XR½QZKTQGRJϙXϙRJϙàϙGTIGQH[_KTO?·TKZ
SKROàOT -KÖIO SGJJKYOTJK JK SUHOR \K _½`KX KRKQZXOQ YGTZXGRRKXO \K H[ YGTZXGRRKXOT
KTZKXQUTTKQZKĄKHKQK_KHGàRGTZϙYϙTϙYGàRG_GIGQKTKXPOORKZOSNGZRGXϙYGTZXGRRKXJKQ[RRGTϙ
RGIGQVKZXURVKZXUQOS_GYGR\KQOS_GYGR½X½TJKVURGXϙORKROSGTRGXOYQKRKRKX\KXϙNZϙSRGXG
OROĄQOTLGGRO_KZRKXKZGXONOTKQGJGXH[?·TKZSKROQN½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSG_G
IGàϙQ[XGRϙTϙT_KTOJKTJ½`KTRKTJOàO
5RG_JG JG\GRϙ OJGXK ZGXGLϙTJGT 9GSY[T ϘROTJK QUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙTG QGXGX \KXORKT
SUHORYGTZXGROTORMOROĄGXZTGSK\KY·`RKĄSKRKXOTJK¨K\XKSK\`[GZϙTϙTHKROXRKSOĄURJ[à[
Z½S QXOZKXRKXOT YGàRGSGYϙTϙT ·T QUĄ[R URGXGQ HKROXRKTJOàO \K MKXKQRO ·TRKSRKXOT GRϙTJϙàϙ
ORKXOY½X½RSKQZK\KH[HGàRGSJGZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙS
RGTGT-G_XOYϙNNO3½KYYKYKRKX?·TKZSKROàO9[1OXROROàO1UTZXUR?·TKZSKROàO\K.G\G1GRO
ZKYOTOT 1UX[TSGYϙ .GQQϙTJG ?·TKZSKROQZK JKàOĄOQROàK MOJORKXKQ SUHOR \K _½`KX KRKQZXOQ
YGTZXGRRKXOTOTQ[X[RGIGàϙ_KXOTSK\`[GZG¨ϙYϙTJGT[_M[TURSGYϙ\KZKYOYZKTQG_TGQRGTGHO
RKIKQ QOĄO ZUVR[S \K ¨K\XK YGàRϙàϙTϙ UR[SY[` _·TJK KZQORK_KHORKIKQ Z½S KZQKTRKXOT ORMORO
SK\`[GZZG HKROXRKTKT KYGYRGX JGNOROTJK HKXZGXGL KJORSOĄ URSGYϙ QG_Jϙ_RG SUHOR \K _½`KX
YGTZXGRRKXOTZKYOYRKXOTKHGĄRGTGHORKIKàOTOTJKJ½`KTRKTJOàOM·X½RSKQZKOYKJKMKXKQ+*
?·TKZSKROàOTK MKÖIO HOX SGJJK KQRKTSKYO \K MKXKQYK ¨K\XK SK\`[GZϙ ORK ORMORO JOàKX
?·TKZSKROQRKXJK_GVϙRGTJKàOĄOQROQRKXHOXROQZKJOQQGZKGRϙTJϙàϙTJGGSGIϙTSUHOR\K_½`KX
YGTZXGRRKXOT QUT[ĄRGTJϙXϙRGIGQ _KX ZKYOY \K ½XKZOS GĄGSGYϙTJG ¨K\XK SK\`[GZϙ ORK ORMORO
N½Q½SRKXOT ZGXONOTK QGJGX [_M[RGTSGSGYϙTϙ YGàRGSGQ URJ[à[ H[ GXGJG
ZUVR[S\K¨K\XKYGàRϙàϙTϙUR[SY[`_·TJKKZQORK_KHORKIKQKZQKTRKXOTJKM·`GXJϙKJORSKQ
Y[XKZO_RK¨K\XKSK\`[GZϙ[_M[RGSGYϙTϙTGYQϙ_GGRϙTϙVHKXZGXGLKJORJOàO
([J[X[SJGGSGIϙ¨K\XKTOTQUX[TSGYϙ\KOTYGTRGXϙTYGàRϙQRϙHOX¨K\XKJK_GĄGSG
RGXϙTGURGTGQYGàRGSGQURGTK\XK1GT[T[ORKK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO?·TKZSKROàO
34
N½Q½SRKXO JOQQGZK GRϙTSGQ Y[XKZO_RK _GVϙSϙ VRGTRGTGT SUHOR YGTZXGROT Q[X[RGIGàϙ _KX
G¨ϙYϙTJGT ¨K\XK ½`KXOTJK _GVGHORKIKàO UR[SR[ \K UR[SY[` H½Z½T KZQORKXO ZKYVOZ KJOROV
JKàKXRKTJOXORSKQYOÒT \K UR[SY[` _·TJKQO KZQORKXOTOT ·TRKTKHORSKYO GSGIϙ_RG ¨K\XKYKR
KZQOJKàKXRKTJOXSKYOY½XKIOOĄRKZOROV+*XGVUX[NG`ϙXRGTSGQYϙ`ϙTY·`QUT[Y[SUHORYGTZ
XGROT9GSY[TϘROTJKQUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙ_UR[TJGZKYOYKJORKT:+'ă?·TKZOS1[X[R[QGXGXRG
XϙTJG¨K\XKSK\`[GZϙTGQGS[_GXGXϙTG\KN[Q[QG[_M[TR[QM·X½RSKJOàO
.KXTKQGJGXOVZGROOYZKTKT:+'ă?·TKZOS1[X[R[1GXGXRGXϙTϙTOQOGJKZSUHORYGTZ
XGROT 9GSY[T ϘROTK QUT[ĄRGTJϙXϙRSGYϙTG \K JURG_ϙYϙ_RG _KX JKàOĄOQROàOTK OROĄQOT HOX QGXGX
URJ[à[TJGTH[GĄGSGJG+*VXUYKJ½X½OĄRKZORKSK_KIKàOORKXOY½X½RSKQZKOYKJK_[QGXϙ
JG G¨ϙQRGSGYϙ _KX GRGT K\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSKYO ?·TKZSKROàOTOT SGJJKYOTJK
G¨ϙQ¨G HKROXZORJOàO MOHO H[ ?·TKZSKROàOT GSGIϙTϙT MKX¨KQ \K Z½`KR QOĄORKXOT MKX¨KQRKĄZOX
SK_OVRGTRGJϙQRGXϙLGGRO_KZRKXOTOT¨K\XK½`KXOTJK_GVGHORKIKQRKXOH½Z½TKZQORKXOTOTHKROXRK
TKXKQJKàKXRKTJOXORSKYO\KZKYVOZKJORKTUR[SY[`KZQORKXOT·TRKTSKYOOÖTMKX¨KQRKĄZOXORK
IKQ K\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSKYO Y½XKIOTJK [_[RGIGQ OJGXO \K ZKQTOQ [Y[R \K KYGYRGXϙ
J½`KTRKSKQ URJ[à[ JOQQGZK GRϙTGIGQ UR[XYG +* Y½XKIOTOT ZGSGSRGTϙV ½XKZOSK MK¨KT
ZKYOYRKXOÖTJKàORMKX¨KQRKĄZOXORSKYOVRGTRGTGTLGGRO_KZRKXOÖTY·`QUT[Y[URGIGàϙ\KOVZGRO
OYZKTKTJG\GQUT[Y[OĄRKSOTJKMKX¨KQRKĄZOXORSKYOVRGTRGTGTSUHORYGTZXGROTQUT[ĄRGTJϙ
XϙRGIGàϙ _KXOT ZKYVOZOTK OROĄQOT QGXGXRGX UR[V +* VXUYKJ½X½T½T OĄRKZORSKYO MKXKQZOàO G¨ϙQ
H[R[TJ[à[TJGTJG\GRϙOJGXKTOTH[_·TJKQOOJJOGYϙTGOZOHGXKJORSKJOàOMKXKQ¨KYO_RKJG\G
QUT[Y[OĄRKSOTOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄZOX
*G\GRϙ OJGXK \K S½JGNOR ZGXGLϙTJGT [Y[R \K N[Q[QG G_QϙXϙ URJ[à[ \K [_M[RGTSG
QGHORO_KZOH[R[TSGJϙàϙORKXOY½X½RKTGTϙRGTϘJGXK3GNQKSKYOTIK\KXORKTQGXGXϙTZKS_O`KT
OTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
:813σ22+:σ'*/4'
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTIK YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1G
T[T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GRϙ\KS½JGNOROTJ[X[ĄSGOYZKSO_KXOTJKM·X½RSK_K
XKQMKXKàOM·X½Ą½RJ½ ϘJGXK\K <KXMO 3GNQKSKRKXOTOTTONGO QGXGXRGXϙTϙT ZKS_O`KTHU`[RSGYϙ YG_ϙRϙ
ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTJK _KXGRGT YKHKVRKXJKT HOXOTOT\GXRϙàϙ
NGROTJKS½SQ½TJ½X
:KS_O`KT OTIKRKTKT QGXGX [Y[R \K N[Q[QG [_M[T UR[V JORKQ¨KJK ORKXO Y½X½RKT
ZKS_O` TKJKTRKXO QGXGXϙT HU`[RSGYϙTϙ MKXKQZOXKIKQ TOZKROQZK M·X½RSKJOàOTJKT ZKS_O`
OYZKSOTOT XKJJO ORK 'TQGXG ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTOT M½TR½ \K +
1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTUTGTSGYϙTGZGXONOTJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*
+* 8GVUX[ NG`ϚXRGTSGQYϚ`ϚT S[GLO_KZ QGVYGSϚTJG H[R[TSGJϚÝϚTJGT \K
VXUPKTOTH[R[TJ[Ý[_KXOTSORROVGXQYϚTϚXRGXϚO¥KXOYOTJKURSGYϚTKJKTO_RKH[QUT[JG
35
QOSK\`[GZM´`´TºTJKH[R[TJ[X[RSGJGTHGXGPVXUPKYOTOT[_M[RGSG_GQUT[RGSG_G
IGÝϚNGQQϚTJG
σYZKSOT`KZO Ȕ3[T`[X6XUPKYOȕQGVYGSϙOÖTJK_KXGRGT1UTGQZKVK/\K//(G
XGPϙ\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGR6XUPKRKXOQKYOTVXUPKYOTOT:½XQO_K'SKXOQG(OXRKĄOQ*K\RKZRKXO
ăOXQKZRKXOTJKT UR[ĄGT QUTYUXYO_[SG _GVZϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT ZGXON \K YG_ϙRϙ (GQGTRGX 1[X[R[ QGXGXϙTϙT \K H[ QGXGXG JG_GTϙRGXGQ QUTYUXYO_[SRG OS`GRGTGT Y·`
RKĄSKTOT!1UTGQZKVK/\K//(GXGPϙ\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGRRKXOTOTVRGTRGTSGYϙTJG\K_G
VϙSϙTJG QGS[ _GXGXϙ H[R[TSGJϙàϙ H[ VXUPKTOT [_M[RGSG_G QUT[RSGYϙ ORK :[TIKROȑTOT
JUàGYϙTϙT_ϙQϙSG[àXG_GIGàϙ\KNGRQϙTM·¨KZSKQÙX[TJGQGRGIGàϙ:[TIKROȑJKQONOJXU
KRKQZXOQVUZGTYO_KROTȑ½T½TQ[RRGTϙSϙTϙTNKJKLRKTJOàOH[VUZGTYO_KROTOYK:½XQO
_KȑTOT NOJXUROQ KTKXPO VUZGTYO_KROTOT _GRTϙÌG ȑYO QGJGX URJ[à[ VXUPKTOT NG_GZG
MKÖXORSKYO ORK OROT _ϙRRϙQ Y[ VUZGTYO_KROTOT ȑT½T HGXGP M·RRKXOTJK Z[Z[RGIGàϙ H[
J[X[S[TOYK:[TIKROJKGZSUYLKXOQJKTMKTOTHU`[RSGYϙTG\KOQROSOTJKàOĄSKYOTKH[TG
HGàRϙURGXGQZGHOZQO·XZ½Y½T½THU`[R[V_UQURSGYϙTG\K_GHGTϙRIGTRϙRGXRGOŸ[IGTRϙRGXϙTϙT
Z½QKTSKYOTK_URG¨GIGàϙJG\GQUT[Y[VXUPKRKXORK3[T`[X6XUPKYOQGVYGSϙTJG_KXGRGT
JOàKXVXUPKRKXVRGTRGTϙXQKT:[TIKROȑJKQO¨K\XKKQUTUSOYOTOTM·`KZOROVJKàKXRKTJOXORSK
JOàO _·XKTOT ·TKSRO YG_ϙRGIGQ J½`K_JK NG_\GTIϙRϙQ GXϙIϙRϙQ ORK JGà Y[ UXSGT Z[XO`SO
VUZGTYO_KROTOT URJ[à[JG\G QUT[Y[ VXUPKRKX JGNOR 3[T`[X 6XUPKYO QGVYGSϙTJG _KX GRGT
JOàKXVXUPKRKXOT[_M[RGTSGYϙ_RGKRJKKJORKIKàONKYGVRGTGT_ϙRRϙQSOR_UTJURGXϙT:[T
IKROȑTOT JUàGR TOZKROQZKQO ¨K\XK KQUTUSOYOTOT Y[TJ[à[ SK\I[Z JKàKXJKT JGNG Q½¨½Q
URJ[à[ KQUTUSOQ XGTZGHOROZK NKYGVRGXϙTϙT QGXĄϙRGĄZϙXSGRϙ KQUTUSOQ \K YUY_GR JKàKXRKT
JOXSKRKX YUT[I[TJG [`[T J·TKSRO J½Ą½T½RKXKQ _GVϙRSGYϙ MKXKQZOàO OJGXKTOT OYK JG\G
QUT[Y[VXUPKHGQϙSϙTJGTH·_RKHOXJKàKXRKTJOXSK_GVSGJϙàϙJG\GQUT[Y[VXUPKRKXORK
3[T`[X 6XUPKYO QGVYGSϙTJG _KX GRGT JOàKX VXUPKRKX VRGTRGTϙXQKT 3[T`[X <GJOYO ;R[YGR
6GXQϙT_UQYG_ϙRJϙàϙ:[TIKROJKGXQKURUPOQHGQϙSJGT_½`K_GXGĄZϙXSGYϙORKGXQKURUPOQTOZK
RKTJOXSK\KJKXKIKRKTJOXSK_GVϙRSGJϙàϙ_ϙRJGTHKXO:[TIKROJK_GĄG_GTNGRQϙTOTGT¨
RGXϙTϙTM·`KZORSKJOàOHGĄQGHOXJK_OĄRKJG\GQUT[Y[VXUPKRKXVRGTRGTϙXQKT\KNG`ϙXRGTϙX
QKTH[TRGXϙT Y[_G OQROSK JUàGR \GXRϙQRGXG Q½RZ½XKR SOXGYG \K _·XKJK _GĄG_GT OTYGTRGXG
_·TKROQYUT[¨RGTHGQϙSϙTJGTNKXNGTMOHOXJKàKXRKTJOXSK_GVϙRSGJϙàϙYGHOZURJ[à[TJGT
VXUPKRKXOTN[Q[QGG_QϙXϙURJ[à[OJJOGRGXϙ_RGOVZGROOYZKTORSKQZKJOX
(GāHGQGTRϚÝϚT\K+TKXPO\K:GHOO1G_TGQRGX(GQGTRϚÝϚTϚT9G\[TSGRGXϚTϚT
`KZO *G\GIϙRGXϙTJG\GQUT[Y[ORKORMOROSKTLGGZOROĄQOYOURSGJϙàϙTJGTJG\GTϙT·T
IKROQRKKNRO_KZ_·T½TJKT XKJJOTK QGXGX \KXORSKYOMKXKQZOàO JG\GTϙT Y½XKGĄϙSϙ TKJKTO_RK
JKOTIKRKTSKURGTGàϙH[R[TSGJϙàϙY·`QUT[Y[VXUPKQGVYGSϙTJG_KXGRGTGRZϙGJKZHGXGP
\KYKQO`GJKZNOJXUKRKQZXOQYGTZXGRRGXϙVXUPKYOZGSGSRGTJϙàϙTJGZUVRGS3=Q[X[R[
M½¨RK_ϙRJG-=NKTKXPO½XKZORKXKQ_[XZKQUTUSOYOTKSOR_UTJURGXQGZQϙYGàRG_G
IGàϙ -=N KTKXPOTOT ½RQKSOÒT ZUVRGS KTKXPO ½XKZOSOTOT ȑYO SKXZKHKYOTJK
UR[V_GQRGĄϙQT½L[YR[HOXQKTZOTKTKXPOONZO_GIϙTGJKTQURJ[à[_OTKRKTKHOROXHOX
36
KTKXPOQG_TGàϙURGTNOJXUKRKQZXOQYGTZXGRRGXϙT_GQϙZMOJKXRKXOTOTURSGSGYϙOĄRKZSKMOJKXRK
XOTOT J½Ą½Q URSGYϙ NKXNGTMO HOX QOXROROàK YKHKV URSGSGRGXϙ \K ONZO_GIϙT _Uà[T URJ[à[
YGGZRKXJKJK\XK_KYUQ[RGXGQVOQONZO_GIϙQGXĄϙRG_GHORSKRKXOMOHOLG_JGRGXϙTKJKTO_RK·TIK
ROQRKMKROĄZOXORSKYOMKXKQKTKTKXPO½XKZOSZKYOYRKXOURJ[QRGXϙ_½QYKQXGQϙSRGXJGHGXGPM·R½
T½TOQROSVGXGSKZXKRKXO½`KXOTJKSK\I[ZLRUXG\KYG[TG_ϙJKàOĄZOXOIOTOZKROQZKQOKZQO_GV
SGYϙTϙT Y·`QUT[Y[ URSGJϙàϙ H·_RK HOX OJJOGJG H[R[TGHORSKQ OÖT HKT`KX HOX NG\`GJG
HGXGP_GVϙSϙTϙO`RK_KTKTG`ϙTJGT_ϙRRϙQJ·TKSKGOZM·`RKSYKR\KXORKXJG_GRϙQGTϙZRGXϙT
Y[T[RSGYϙ MKXKQZOàO OQROS ½`KXOTJK UR[ĄGIGQ KZQORKX YϙTϙXRϙ UR[V OQROS JKàOĄOQROàO URGXGQ
TOZKRKTJOXORKSK_KIKàO½RQKSO`JKOĄRKZSK_KG¨ϙRGTHGXGPRGXϙTH[R[TJ[à[H·RMKRKXOTNOJXU
RUPOQ\KSKZKUXURUPOQ\KXORKXOOTIKRKTJOàOTJK¨K\XKTOTKQURUPOQQUĄ[RRGXϙTϙTH[J[X[SJGT
UR[SR[ _·TJK KZQORKTJOàO SKXG NG_\GTIϙRϙàϙ OÖT MKXKQRO URGT ¨G_ϙX \K SKXG \KXOSOTOT
GXZZϙàϙ \K G_Tϙ `GSGTJG HOZQO ·XZ½Y½T½T JGNG JG `KTMOTRKĄKXKQ GXϙIϙRϙQ LGGRO_KZRKXOTOT
MKROĄZOàOTOT M·`RKSRKTJOàO JG\G QUT[Y[ 1UTGQZKVK (GXGPϙTϙT ZKSKRJKT _½QYKQROàO SKZXKM·RGRGTϙOYKNGUR[VXK`KX\[GXGRGTϙTJGQGRGIGQ·TKSRO_KXRKĄOSSKXQKÒTOT
H[R[TSGJϙàϙVRGTRGSG\KLOÒHOROZKXGVUXRGXϙTGM·XKM·RY[RGXϙGRZϙTJGNO¨HOXQ·_QGRSG
_GIGàϙ MOHO VXUPK QGVYGSϙTJG Q½¨½Q ¨GVRϙ GXGÒ QGS[RGĄZϙXSGRGXϙ JϙĄϙTJG H½_½Q ·R¨KQRO
QGS[RGĄZϙXSG OĄRKSO JK _GVϙRSG_GIGàϙ H[ VXUPKJK HGXGPJGT SKZXK ¨GVϙTJG \K QORUSKZXK[`[TR[à[TJGHOXZ½TKRRKGRϙTGIGQY[_[T.+9ȑZKKTKXPOYOGRϙTJϙQZGTYUTXGJU
àGR_GZGàG\KXORKIKQURSGYϙTϙTQORUSKZXK[`[TR[à[TJGQO3[T`[X<GJOYOTOTQUX[TSG
YϙTϙYGàRG_GIGàϙG_XϙIG_GVϙRGTOTIKRKSKRKXJK3[T`[X6XUPKYOQGVYGSϙTJGH[R[TGTGRGT
RGXJG·TKSGX`KJKIKQSOQZGXJGNG_\GTIϙRϙQG\IϙRϙQHGRϙQ¨ϙRϙQGXϙIϙRϙQ\KHOZQOZUVRG_ϙIϙRϙàϙ
MOHO LGGRO_KZRKXOT MK¨SOĄZK \K M½T½S½`JK _GVϙRSGJϙàϙTϙT GTRGĄϙRJϙàϙ 1UTGQZKVK (GXGP
M·R½ GRGTϙTJG ZKYVOZ KJORSOĄ NO¨ HOX GXQKURUPOQ \GXRϙQ URSGJϙàϙ HGXGP OTĄGGZϙ YϙXGYϙTJG
H·_RKHOX QGRϙTZϙ ORK QGXĄϙRGĄϙRSGYϙ J[X[S[TJG ?GYGRGXJG ·TM·X½RKTZKJHOXRKXOT GRϙTGIGàϙ
+X`[X[S 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙ 1UX[SG 1[X[R[TIG _·XKJK _GVϙRGT ¨GRϙĄSGRGX YUT[
I[TJG YG_ϙRϙ ?GYG QGVYGSϙTJG QUX[TSGYϙ MKXKQRO ZGĄϙTSG` Q½RZ½X \K ZGHOGZ \GXRϙàϙ
H[R[TSGJϙàϙTJGT GTϙRGT HGXGPRGXϙT _GVϙRSGYϙTJG HOX YGQϙTIG URSGJϙàϙTϙT HKROXZORJOàO
HGXGP _GZϙXϙSRGXϙTϙT ·`KRROQRK [RGĄϙS OSQGTRGXϙTϙ GXZϙXGIGàϙTJGT Z[XO`S VUZGTYO_KROTOT
MKROĄSKYOTK NO`SKZ KJKT GTG [TY[X URJ[à[ 1UTGQZKVK (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ
9GTZXGRRGXϙTϙTZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGT+*?·TKZSK
ROàOTOT-KÖIO½TI½SGJJKYOTKM·XK+*8GVUX[TJGTS[GLZ[Z[RS[ĄHOXLGGRO_KZURJ[
à[H·RMKTOTKQURUPOQ_GVϙYϙTϙQ½RZ½X\GXRϙQRGXϙTϙQUX[_GXGQVXUPKTOTNG_GZGMKÖXORSKYOTOT
ZGSGSKTQGS[_GXGXϙTGURJ[à[VXUPKTOT_GVϙSϙTϙT:½XQO_K\KH·RMKNGRQϙTGMKZOXKIKàO
LG_JGRGXϙT_GJYϙTGSG_GIGàϙH[HGXGPRGXJGTKTKXPO½XKZOSO_GTϙYϙXGORKXOQO_ϙRRGXJG:[TIKRO
\K¨K\XKYOTOTO¨SK\KQ[RRGTSGY[_[ONZO_G¨RGXϙTϙTQGXĄϙRGTSGYϙGSGIϙ_RG_GXGXRGTSGYϙTϙT
JGS½SQ½TURJ[à[HGXGPRGXOTĄGKJOROVOĄRKZSK_KG¨ϙRJϙàϙTJGY[RGSGZKYOYRKXOORKHOXROQZK
ZGXϙSYGR ½XKZOSJK ·TKSRO \KXOS GXZϙĄRGXϙ SK_JGTG MKZOXKIKàO HGXGPRGX OTĄGG KJORJOàOTJK
_·XKJK Z[XO`SOT MKROĄSKYOTK JK _UR G¨GIGàϙTJGT H·RMK OTYGTϙTϙT YGJKIK ZGXϙS \K NG_
37
\GTIϙRϙàG JG_GRϙ URGXGQ Y½XJ½XJ½à½KQUTUSOQ LGGRO_KZO ¨KĄOZRKTJOXKIKàO GTϙRGT ZKYOYRKXJK
½XKZORKIKQKRKQZXOàOTQ[RRGTϙSGY[T[RSGYϙORK_·XKJKZ[XO`S\K H[TGJG_GRϙYKQZ·X½TMK
ROĄSKYOTKTKJKTURGIGàϙTJGTJG\GIϙRGXϙTOJJOGRGXϙTϙTGQYOTK_·XKJKTM·ŸUX[T[T[TJG
_GĄGTSG_GIGàϙJG\GQUT[Y[_GVϙRGTH½Z½TH[VXUPKRKXZGSGSRGTJϙàϙTJG½RQKKQUTUSO
YOTK_GVGIGàϙQGZQϙTϙT_GTϙTJGMKXOQGRSϙĄHOX_·XKJKH[R[TGT:[TIKROϘROTOTMKROĄSKYOTK
·TKSRO·R¨½JKQGZQϙJGH[R[TGIGàϙ·TKY½X½RKXKQJG\GTϙTXKJJOMKXKQZOàOYG\[T[RS[ĄZ[X
*:KZQOQ.GQOSO `JKT'ZGHKQ
*ºāºTIKYO *G\G Ȕ3[T`[X6XUPKYOȕ QGVYGSϙ OÖTJK _KX GRGT 1UTGQZKVK(GXGPϙ
1UTGQZKVK /// .OJXUKRKQZOXOQ 9GTZXGR 6XUPKRKXO QKYOT VXUPKYOTOT :½XQO_K'SKXOQG (OXRKĄOQ
*K\RKZRKXO ăOXQKZRKXOTJKT UR[ĄGT QUTYUXYO_[SG _GVZϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT ZGXON \K
YG_ϙRϙ(GQGTRGX1[X[R[QGXGXϙTϙT\KH[QGXGXGJG_GTϙRGXGQQUTYUXYO_[SRGOS`G
RGTGTY·`RKĄSKTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
ZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙTRGTGTȔK\XKYKR+ZQO*KàKX
RKTJOXSKYO?·TKZSKROàOȕTOT -KÖIO 3GJJK ȑJK! Ȕ ă[HGZ ZGXONOTJKT ·TIK [_
M[RGSGVXUPKRKXOUTG_RGTSϙĄ\K_G¨K\XKSK\`[GZϙ\KORMOROJOàKXSK\`[GZ[_GXϙTIG_KZQORO
SKXIORKXJKTOÒTX[NYGZ\K_GUTG__GJGQGS[RGĄZϙXSGQGXGXϙGRϙTSϙĄ\K_G_GZϙXϙSVXUM
XGSϙTGGRϙTSϙĄ\K_GSK\ÒOSGXVRGTRGXϙUTG_RGTSϙĄVXUPKRKX\KH[ZGXONZKT·TIK½XKZOS
\K\K_G OĄRKZSK_K HGĄRGJϙàϙ HKRMKRKTKT LGGRO_KZRKXK H[ ?·TKZSKROQ N½Q½SRKXO [_M[RGT
SG`ȕN½QS½TK_KX\KXORSOĄZOX
*G\GJUY_GYϙTϙT\KGXGQGXGXϙIK\GVRGXϙORKKQOHKRMKRKXOTOTIKRKTSKYOTJKT!K\XK
(GQGTRϙàϙȑTϙTZGXONRO_G`ϙYϙTJG!3[T`[X6XUPKYO1UTGQZKVK(GXGPϙVXUPKYOTKGOZ
QKYOT VXUPK UTG_ ZGXONOTOT ZGXONOTJKT URSGYϙ YKHKHO_RK Y·`QUT[Y[ VXUPKTOT
ZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGXGQ_½X½XR½àKMOXKT+*?·TKZ
SKROàOTOT -KÖIO ½TI½ SGJJKYO QGVYSϙTJG JKàKXRKTJOXORJOàO N[Y[YRGXϙTG _KX \KXORSKYO
½`KXOTKH[_G`ϙ_GOYZOTGJKTOJGXKIK+TKXPO\K:GHOO1G_TGQRGX(GQGTRϙàϙ+*8GVUX[T[T
NG`ϙXRGTSGYϙTG \K_G NKXNGTMO HOXOTK NG`ϙXRGZZϙXϙRSGYϙTG MKXKQ M·X½RSKJOàO *K\RKZ 9[
ϘĄRKXO -KTKR 3½J½XR½à½ȑT½T ZGXONRO _G`ϙYϙTJG! ȔVXUPK_K GOZ +* 8GVUX[ GRϙT
SGYϙ N[Y[Y[TJG VXUPKTOT KYQO ZGXONRO URSGYϙ MKXKQ¨KYO ORK K\XK (GQGTRϙàϙTIG S[GL Z[
Z[RSGQRGHOXROQZKVXUPKTOTH[R[TJ[à[_KXOTSORROVGXQYϙTϙXRGXϙO¨KXOYOTJKURSGYϙ\KOTĄGGZ
GĄGSGYϙTJG QXKJOZ·X Q[X[R[ĄRGXIG H·_RK HOX XGVUXG MKXKQYOTOS J[_[RGIGàϙ J½Ą½TIKYO ORK
XGVUXQUT[Y[QUTYUXYO_[SZGXGLϙTJGTNG`ϙXRGJϙàϙTϙT\K+Z½J\K6RGT*GOXKYO(GĄQGTRϙàϙTG
UTG_RGTSGQ½`KXKZKYROSKJORSKYOTOTHKQRKTJOàOTOT1UTGQZKVK(GXGPϙ\K1UTGQZKVK///
.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGRQGZOVXUPKRKXOTOTY·`RKĄSKMKXKàO:½XQO_K\K'SKXOQG(OXRKĄOQ*K\
RKZRKXOĄOXQKZRKXOTJKTUR[ĄGT1UTGQZKVK1UTYUXYO_[S[ZGXGLϙTJGTNG`ϙXRGTJϙàϙTϙT\KNGRKT
(GXGPRGX\K.+9(GĄQGTRϙàϙTIGUTG_RGTSGQ½`KXKOTIKRKTJOàOTOTȕHKROXZORJOàOGTRGĄϙRSGQ
ZGJϙX
'TϙRGTHGXGP\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGRRGXϙOÖTZGXONOOZOHGXO_RK_GVϙRSϙĄHOX
[_M[RGSGVXUPKYO \K GRϙTSϙĄHOX QGS[RGĄZϙXSG QGXGXϙ H[R[TSGJϙàϙ G_XϙIG ZGXONO
38
OZOHGXO_RK_KZQOROSKXIORKXZGXGLϙTJGTJOàKXORMOROSK\`[GZ[_GXϙTIG\KXORSOĄOÒTX[NYGZ\K_G
UTG_ϙT GRϙTSGJϙàϙ \K GTϙRGT ZGXON OZOHGXO_RK _GZϙXϙS VXUMXGSϙTG GRϙTSGJϙàϙ MOHO UTG_Rϙ
SK\ÒOSGXVRGTϙTϙTJGH[R[TSGJϙàϙH[ZGXONZKT·TIKJK½XKZOS\K\K_GOĄRKZSK_KHGĄ
RGTϙRJϙàϙTϙTHKRMKRKTKSKJOàO\KOJGXKRKXIKJKORKXOY½X½RKTOJJOGRGX\KKQRKTKTHKRMKRKXRK
H[J[X[S[TGQYOTOTJKOYHGZRGTGSGJϙàϙG¨ϙQH[R[TJ[à[TJGTGTϙRGTVXUPKOÖT+*8G
VUX[T[TNG`ϙXRGTSGYϙMKXKQOXQKT+*ȑJKTS[GLHOXVXUPKURGXGQJKàKXRKTJOXORKXKQ+*
XGVUX[NG`ϙXRGTSGSGYϙTJGN[Q[QG[_GXRϙQ_UQZ[X
ZK_GTJGT!YG_ϙRϙ*K\RKZϘNGRK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKMKTKRH½Z¨K_K
JGNOR JGOXKRKXRK QGZSG H½Z¨KRO OJGXKRKXOT ·`KR OJGXK\KHKRKJO_KRKXOT GRϙS YGZϙS NO`SKZ
_GVϙSQOXGZXGSVGS½RQO_KZOTMG_XOG_TONGQZKYOYO\KZGĄϙSGOĄRKXOTOTH[1GT[TJG_G`ϙRϙ
N½Q½SRKXK M·XK _½X½Z½RKIKàO! SGJJKYOTJK H[ 1GT[T[T _½X½Z½RSKYOTJK ONZO_G¨RGXϙT
KTO_OĄKQORJK[_M[TĄGXZRGXRG\K`GSGTϙTJGQGXĄϙRGTSGYϙ\KONGRKJKG¨ϙQRϙQ\KXKQGHKZOT
YGàRGTSGYϙTϙTKYGYURJ[à[N½QSKHGàRGTSϙĄ!SGJJKYOTJKJKH[1GT[T[TSGJ
JKYOTJK _G`ϙRϙ OĄRKXOT ONGRKRKXOTJK [_M[RGTGIGQ [Y[RRKX! G 1GVGRϙ ZKQROL [Y[R½ H (KRRO
OYZKQRORKX GXGYϙTJG QGVGRϙ ZKQROL [Y[R½ I'¨ϙQ ZKQROL[Y[R½ J 6G`GXRϙQ[Y[R½ K ?GXϙĄSG
[Y[R½ URGXGQ YG_ϙRSϙĄ SGJJKYOTJK [¨GQ NGXV MKSOYO NGXV S½NOSSGZϙ KRKQZXUTOQ
IONG` GYQKXO ZKYOYGZ \K RK\G`ϙSGZ YORGN \K SGR`KSK YOYZKSRKXO YG\[TSG YGTG_OO ORK ORMORO
LGGRO_KZRKX \K H[TRGXG GOZ NKX Z½XR½ _KJKQ VGX¨G GRϙSϙ! HGXGPRGX KTKXPO YGTZXGRRKXO Y[RGSG
ZKYOYRKXO ROSGTRGX XϙNZϙSRGX NG\G SK_JGTRGXϙ JKSOX_URRGXϙ RUQUSUZOLRKX QGXG_URRGXϙ Z½
TKRRKXQ·VX½RKXGQGX_GQϙZZKYOYRKXO·`KRROàOH[R[TGT_GVϙSOĄRKXO!JOàKXONGRK[Y[RRKXO_KXO
TK ZKQTOQ _KZKXROROQRKXO \K M½¨RKXO OJGXKIK QGH[R KJORSOĄ KT G` ½¨ OYZKQRO GXGYϙTJG QGVGRϙ
ZKQROL[Y[R½ORK_GVZϙXϙRGHORKIKàON½Q½SRKXOTK_KX\KXORSOĄZOX
'TϙRGT1GT[T[TȔ`KRROàOH[R[TGTOĄRKXȕHGĄRϙQRϙSGJJKYOTJKJK!
Ȕ([ 1GT[T N½Q½SRKXOTOT [_M[RGTSGYϙTϙT S½SQ½T URGSG_GIGàϙ NGRRKX ORK :½XQ
9ORGNRϙ1[\\KZRKXOTOT\K+STO_KZ-KTKR3½J½XR½à½T½T_KTOJKTZKĄQORGZRGTSGYϙYORGNGXG¨
\KMKXK¨RKXOTOT SUJKXT ZKQTOQ MKROĄSKRKXK[_M[T ĄKQORJK_KTORKĄZOXORSKYO \K :½XQ 9ORGNRϙ
1[\\KZRKXOTOT9ZXGZKPOQ.KJKL6RGTϙTϙTMKX¨KQRKĄSKYOOÖTZKSOTKJORKIKQSGR\KNO`SKZRK
XOT ONGRKYOTJK! ORMORO HGQGTRϙàϙT ZKQROL KJKIKàO ONGRKRKX OÖT H[ 1GT[T N½Q½SRKXO JϙĄϙTJG
QGRϙTSGYϙTG(GQGTRGX1[X[R[TIGQGXGX\KXORKHOROX([ONGRKRKXJK[_M[RGTGIGQ[Y[R\KKYGY
RGXOJGXKRKXOTIKNG`ϙXRGTGXGQORMOROHGQGTϙTUTG_ϙORKHKROXRKTOXȕN½QS½_KXGRSGQZGJϙX
([ J[X[SJG! YG_ϙRϙ *K\RKZ ϘNGRK 1GT[T[ȑT[T ½TI½ SGJJKYOTJK HGXGP
_GVϙS OĄRKXOTOT JOàKX ONGRK [Y[RRKXO _KXOTK ZKQTOQ _KZKXROROQRKXO \K M½¨RKXO OJGXKIK QGH[R
KJORSOĄKTG`½ÖYZKQROGXGYϙTJGQGVGRϙZKQROL[Y[R½ORK_GVZϙXϙRGHORKIKàOQ[XGRGHGàRGTSϙĄ
UR[V GTϙRGT 1GT[T[T [TI[ SGJJKYO QGVYGSϙTJG H[R[TSG_GT HGXGP _GVϙSϙTϙT H[
QGVYGSJGJKàKXRKTJOXORKXKQ[TI[SGJJK[_GXϙTIGGRϙTGTJG\G QUT[Y[(GQGTRGX1[
X[R[ 1GXGXϙTJG H[ _·T½_RK JK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙTJGT GTϙRGT (11 ȐTϙT \K
JG\GQUT[Y[OĄRKSOTOVZGROMKXKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϚāZG_9G\IϚYϚ +QXKS'ZϙIϙ
39
*ºāºTIKYO *G\GJG\GIϙRGXϙTȔ3[T`[X6XUPKYOȕOÖTJK_KXGRGT1UTGQZKVK(GXG
Pϙ \K 1UTGQZKVK 3/ .OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGRRKXO OTĄGGZRGXϙTϙT J[XJ[X[RSGYϙ ORK VXUPKRKXOTOT
OVZGRKJORSKYOOYZKSO_RKZGXONROJORKQ¨KORKZGXONOTJK(GĄHGQGTRϙàG_GV
ZϙQRGXϙ HGĄ\[X[T[T IK\GV \KXORSKSKQ Y[XKZO_RK `ϙSTKT XKJJOTK OROĄQOT OĄRKS ORK GTϙRGT
VXUPKRKXOT\KVXUPKRKXOT:½XQO_K'SKXOQG(OXRKĄOQ*K\RKZRKXOĄOXQKZRKXOTJKTUR[ĄGTQUTYUX
YO_[SG_GVZϙXϙRSGYϙTGOROĄQOTZGXON\KYG_ϙRϙ(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTϙT
_KH[QGXGXGJG_GTϙRGXGQQUTYUXYO_[SRGOS`GRGTGTY·`RKĄSKTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
(GQϙRGT JG\G *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTOT M½T \K + 1 YG_ϙRϙ JORKQ¨K XKZ QGXGXϙ ½`KXOTK G¨ϙRSϙĄ UR[V ORQ JG\G JORKQ¨KYOTJK `ϙSTO XKZ
OĄRKSO\K1UTGQZKVK(GXGPϙ\K1UTGQZKVK/\K//.+9VXUPKYOJG\GQUT[Y[KJORSKJOàOTJKT
JG\GTϙT MKTOĄRKZORSKYO TOZKROàOTJK H[R[TGT GTϙRGT OYZKSRKXOT H[ JG\GJG OTIKRKTSKYOTK
URGTGQ_UQZ[X
*G\GRϙ OJGXKRKXOTKNRO_KZ OZOXG`ϙ JG\G QUT[Y[HGXGP \K NOJXGKRKQZXOQ YGTZXGRϙ QKYOT
VXUPKYO \K OTĄGGZϙ ONGRKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT JUàGR \K Q½RZ½XKR JKàKXRKXOT QUX[TSGYϙ MOHO
QGS[_GXGXϙTϙ_GQϙTJGTORMORKTJOXKTQUT[RGXJGTURSGYϙTKJKTO_RKJG\GRϙRGXJGT+TKXPO\K
:GHO 1G_TGQRGX (GĄQGTRϙàϙȑTϙT Y½XK OZOXG`ϙ OYK JG\GTϙT Y½XKYOTJK G¨ϙRSGJϙàϙTG OROĄQOT
NKXNGTMOHOXHKRMKH[R[TSGJϙàϙTJGT_KXOTJKM·X½RSKSOĄZOX
YG_ϙRϙ *K\RKZ ϘNGRK 1GT[T[T[T Ȕ`KRROàO ([R[TGT ϘĄRKXȕ HGĄRϙQRϙ
SGJJKYOTJK([1GT[TN½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGYϙTϙTS½SQ½TURGSG_GIGàϙNGRRKXJK
ORMOROHGQGTRϙàϙTZKQROLKJKIKàO ONGRKRKXOÖTH[1GT[TN½Q½SRKXOJϙĄϙTJGQGRϙTSGYϙTG(G
QGTRGX1[X[R[TIGQGXGX\KXORKHORKIKàOH[ONGRKRKXJK[_M[RGTGIGQ[Y[R\KKYGYRGXϙTOJGXK
RKXOTIKNG`ϙXRGTGXGQORMOROHGQGTϙTUTG_ϙORKHKROXRKTKIKàON½QS½TK_KX\KXORSOĄZOX
*G\GQUT[Y[ZGXONRO\KYG_ϙRϙ(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTJG
ZGXONOTJK '(*:½XQO_K GXGYϙTJG OS`GRGTGT .½Q½SKZRKXGXGYϙ 5XZGQ (ORJOXOȑJK HKROXRKTKT
1UTGQZKVK/\K//(GXGP\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGR6XUPKRKXOQKYOTVXUPKYOTOTNG`ϙXRGTSGYϙORK
OTĄGGZϙ \K KRKQZXUSKQGTOQ ZK¨NO`GZϙTϙT ZKSOT \K ZKYOYO OĄOTOT '(* \K :½XQ LOXSGRGXϙTJGT
UR[ĄGT QUTYUXYO_[S ORK S½`GQKXKJK H[R[T[RGXGQ Y·`QUT[Y[ QUTYUXYO_[SG _GVZϙXϙRSG
YϙTJGO¨\KJϙĄLOTGTYSGTONZO_GIϙTϙQGXĄϙRGSGQ½`KXKYGàRGTGIGQQXKJORKXOT.GÒTK3½Y
ZKĄGXRϙàϙTIG [_M[T H[R[TSGYϙ QG_Jϙ_RG YG_ϙRϙ *K\RKZ ϘNGRK 1GT[T[ N½Q½SRKXOTOT
[_M[RGTSGSGYϙ \K H[ QUT[JG +TKXPO \K :GHOO 1G_TGQRGX (GQGTRϙàϙȑTϙT _KZQORO QϙRϙTSGYϙ
GJϙMK¨KT(GQGTRϙàϙT_G`ϙYϙ½`KXOTKSK`Q[XQGT[T[T[TI[SGJJKYOTKM·XKQGXGXRGĄZϙ
XϙRJϙàϙHKROXZORSOĄZOX
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT ½RQKSOÒT ONZO_G¨ J[_J[à[ KTKXPO _GZϙXϙSRGXϙTϙT H½Z¨K
OSQGTRGXϙORKMKX¨KQRKĄZOXORKSKSKYOVXUPKTOTH½Z¨K_K_½QMKZOXSKJKT\K·JKTKQYϙQϙTZϙYϙ
URSGJGT_GVϙSVXUMXGSϙTG[_M[TURGXGQMKX¨KQRKĄZOXORSKYOGSGIϙ_RG\K'SKXOQG(OXRKĄOQ
*K\RKZRKXO ORK :½XQO_K GXGYϙTJG OS`GRGTGT5XZGQ (ORJOXOJK _KXGRGT 1UTGQZKVK / \K//(GXGP
\K .OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGR 6XUPKRKXOTOT LOTGTYSGTϙTϙT H[ VXUPKRKXO MKX¨KQRKĄZOXKIKQ URGT
QUTYUXYO_[SZGXGLϙTJGTYGàRGTSGYϙTϙZKSOTOÖTJG\GQUT[Y[(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙORK
40
H[QUT[JGYG_ϙRϙ1GT[TN½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGSGYϙTϙT·TM·X½RJ½à½GTRGĄϙRSϙĄ
ZϙX
([J[X[SJGLOTGTYSGTϙTϙTVXUPK_OMKX¨KQRKĄZOXKIKQQUTYUXYO_[SZGXGLϙTJGTYGà
RGTSGYϙ·TM·X½RKT1UTGQZKVK(GXGPϙ\K///.OJXU+RKQZXOQ9GTZXGRϙQKYOTVXUPKYOTOTNG`ϙX
RGTSGYϙORKOTĄGGZϙKRKQZXUSKQGTOQZK¨NO`GZϙTϙTZKSOT\KZKYOYOONGRKYOTOTH[·`KRROàOTK
JKTO_RKYG_ϙRϙ1GT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIG*K\RKZONGRK1GT[T[N½Q½SRKXOJϙĄϙTG
¨ϙQGXϙRGXGQ_GVϙRSGYϙTJGN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
ZK_GTJGTJG\GIϙRGXϙTY·`QUT[Y[VXUPKRKXVRGTRGTϙXQKT\KNG`ϙXRGTϙXQKTH[TRG
XϙT Y[_G OQROSK JUàGR \GXRϙQRGXG Q½RZ½XKR SOXGYG \K _·XKJK _GĄG_GT OTYGTRGXG _·TKROQ
YUT[¨RGXϙ HGQϙSϙTJGT NKXNGTMO HOX JKàKXRKTJOXSK _GVϙRSGJϙàϙ [_M[RGTSGYϙ NGROTJK
UR[SY[`YUT[¨RGXJUà[XGIGàϙ\KH[T[TJGQGS[_GXGXϙTGG_QϙXϙURGIGàϙ_·T½TJKQOOJJOG
RGXϙTϙTVXUPKTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGIGQJG\GJGOTIKRKTSKYOURGTGQRϙUR[VQUT[Y[ONGRK
JKYG_ϙRϙ1GT[TN½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGSGYϙTGOROĄQOT(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙURGT
HGQϙRGT JG\GJG OTIKRKTSKYO S½SQ½T H[R[TSGSGQZGJϙX *OàKX ZGXGLZGTJG\G QUT[Y[
(GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙ ORK 1UTGQZKVK / \K // (GXGP \K .+9 6XUPKRKXOTOT QKYOT VXUPKYOTOT
NG`ϙXRGTSGYϙ QUT[Y[TJG JG YG_ϙRϙ _GYG N½Q½SRKXOTOT [_M[RGTSGSGYϙTϙT ·TM·X½R
SKYO \K H[ QGXGX [_GXϙTIG _GVϙRGT S½`GQKXKRKX YUT[I[TJG QUTYUXYO_[S ORK *K\RKZ 9[
ϘĄRKXO-KTKR3½J½XR½à½GXGYϙTJGZGXONOTJKOS`GRGTGT1UTGQZKVK(GXGPϙ\K.OJ
XUKRKQZXOQ 9GTZXGRϙ 3½NKTJOYROQ .O`SKZRKXO 9·`RKĄSKYO ORK QKYOT VXUPK NG`ϙXRGTSGYϙTϙT
QGXGXRGĄZϙXϙRSGYϙ QGXĄϙYϙTJG _GZϙXϙSϙT _KXO \K QGVYGSϙTϙT Y·`RKĄSK MKXKàO NG`ϙXRGTϙV OJG
XKIKUTG_RGTGIGQQKYOTVXUPKYOORKHKROXRKTSKYOTOTY·`QUT[Y[URSGYϙTKJKTO_RKJG\GIϙRG
XϙTGTϙRGTOJJOGRGXϙTϙTQKYOTVXUPK_KQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GJGJKàKXRKTJOXORKHOROTKIKàOG¨ϙQZϙX
*G\GIϙRGXϙTQUTYUXYO_[SRGOS`GRGTGTY·`RKĄSKTOTOVZGROOYZKSOTKMKROTIK *G\GQUT[Y[(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙJUàX[RZ[Y[TJG+TKXPO\K:GHOO1G_TGQRGX(G
QGTRϙàϙTϙTZGXON\KYG_ϙRϙOĄRKSOORK1UTGQZKVK(GXGPϙ\K1UTGQZKVK/\K//
.OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGRRKXOTOT QKYOT VXUPKYOTOT NG`ϙXRGTSGYϙ OĄOTOT QUTYUXYO_[S[T QXKJO
ZKSOTO Y[XKZO_RK _GVZϙXϙRSGYϙTϙT \K Y·`RKĄSK ZGYRGàϙTϙT 3GRO_K (GQGTRϙàϙ \O`KYOTK Y[T[R
SGYϙ\K GTϙRGT VXUPKTOTONGRKYOTOT YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT OĄRKSRKXKJK\GS KJORSKYO
TOT [_M[T M·X½RJ½à½ Y·`RKĄSK ZGYGXϙYϙTϙT 3GRO_K (GQGTRϙàϙTIG \O`K KJORSKYO ½`KXOTK
ZGXGLRGXIGZGXONOTJKOS`GRGTJϙàϙ\K9G_ϙĄZG_ȑIGZKYIORKJORJOàOM·X½RSKQZKJOX
*G\GJORKQ¨KYOTJKOVZGROOYZKTKTY·`RKĄSKTOTZGXGLRGXϙTUXZGQOXGJKRKXOORK·`KRN[
Q[Q N½Q½SRKXOTK M·XK GQJKJORSKYO TKJKTO_RK OJGXO OĄRKS QGH[R KJORKXKQ OVZGR JG\GYϙTG
QUT[KJORSKYOTKN[Q[QOURGTGQH[R[TSGSGQZGUR[VH[QUT[JGGJRO_GXMϙM·XK\ROJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKJG\GTϙT`ϙSTOXKZOĄRKSOORKVXUPKRKXOTOVZGROOYZKSOTKOROĄQOTR
QϙYSϙTϙTJG\GTϙTMKTOĄRKZORSKYOTKJKTO_RKOTIKRKTSKQYOÒTY·`RKĄSKTOTOVZGROOYZKSOTKR
_·TKROQ H·R½S½T½T M·XK\ _·T½TJKT (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙTG OROĄQOT QϙYSϙTϙT OYK _GYGR
JG_GTGàϙH[R[TSGJϙàϙTJGTXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTOT[_M[TURGIGàϙJ½Ą½T½RSKQZKJOX
41
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_5T[TI[*GOXKYOTIKJ[X[ĄSGOÖTZGXGLRGXG ·TIKJKTHORJO
XORSOĄH[R[TGTZGXONOTJKJG\GIϙRGXJGTȑϙTMKRSKJOQRKXOȑOT
JG\GRϙ (GĄHGQGTRϙàϙ ZKSYORKT .[Q[Q 3½ĄG\OXO ȑ½T JG\GRϙ +TKXPO \K :GHOO 1G_TGQRGX
(GQGTRϙàϙTϙ ZKSYORKT .[Q[Q 3½ĄG\OXO ȑS MKRJOQRKXO *GTϙĄZG_ 9G\IϙYϙTϙT NG`ϙX URJ[à[
M·X½RSKQRKG¨ϙQJ[X[ĄSG_GHGĄRGTJϙ:GXGLRGXG[Y[R½TK[_M[TURGXGQY·`\KXORKXKQJOTRK
TORJOQZKT\K*GTϙĄZG_9G\IϙYϙTϙTJ½Ą½TIKYOGRϙTJϙQZGTYUTXGZGXGLRGXGYUTQK`Y·`\KXOROV
J[X[ĄSGZGSGSRGTJϙ*G\GJUY_GYϙOTIKRKTOVMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GȔ3[T`[X6XUPKYOȕQGVYGSϙOÖTJK_KXGRGT1UTGQZKVK/\K//(GXGPϙ\K.OJ
XUKRKQZXOQ 9GTZXGR 6XUPKRKXO QKYOT VXUPKYOTOT :½XQO_K'SKXOQG (OXRKĄOQ *K\RKZRKXO ăOXQKZRK
XOTJKT UR[ĄGT QUTYUXYO_[SG _GVZϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT ZGXON \K YG_ϙRϙ
(GQGTRGX1[X[R[QGXGXϙTϙT\KH[QGXGXGJG_GTϙRGXGQQUTYUXYO_[SRGOS`GRGTGTY·`RKĄSK
TOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
:)'TG_GYGYϙTϙTOTIOSGJJKYOTJK:½XQO_K)[SN[XO_KZOTOT.[Q[Q*K\RKZOURJ[
à[HKROXZORSKQZKJOX.[Q[Q*K\RKZOTJKOJGXKTOTK_RKS\KOĄRKSRKXOTOTN[Q[QG[_M[TR[à[
\KYUT[¨ZGOJGXKTOTN[Q[QGHGàϙSRϙRϙàϙTϙT_GXMϙYGRJKTKZOSOOVZGRJG\GRGXϙ_UR[_RGYGàRG
TϙX
YG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TJKàOĄOQTIOSGJJKYOORKOJGXOOĄRKS
RKXNGQQϙTJG_KZQOĄKQORYKHKVQUT[\KSGQYGZ_·TRKXOTJKTHOXOORKN[Q[QGG_QϙXϙURJ[Q
RGXϙTJGT JURG_ϙ OVZGRRKXO OÖT SKTLGGZRKXO ONRGR KJORKTRKX ZGXGLϙTJGT G¨ϙRGT JG\GRGX OVZGR
JG\GRGXϙURGXGQZGTϙSRGTSϙĄZϙX
ϘJGXKTOT K_RKS \K OĄRKSRKXOTOT N[Q[QG [_M[TR[à[T[T _GXMϙYGR JKTKZOS _UR[_RG
YGàRGTSGYϙTJG KT KZQOT GXG¨RGXJGT HOXO OVZGR JG\GRGXϙ URJ[à[TJGT OVZGR JG\GRGXϙTJG
ȔSKTLGGZONRGROȕURGXGQZGTϙSRGTGTY½HPKQZOLKNRO_KZQUĄ[R[T[TY½HPKQZOLNGQONRGRRKXOTOT
MOJKXORSKYO_RK HOXROQZK OJGXO OĄRKSRKXOT N[Q[QG [_M[TR[à[T[T JKTKZRKTKHORSKYO QGVYG
SϙTJG HKROXRKTSKYO MKXKQZOàO G¨ϙQZϙX ([ HGàRGSJG SKTLGGZ ONRGRO QUĄ[R[ JG\GIϙ
TϙTJG\GIϙRGXϙTOJGXOOĄRKSRKSKĄX[QOĄOYKR\KM½TIKRHOXSKTLGGZORMOYOTOTQ[X[RSGYϙMK
XKàO ĄKQROTJK ZGTϙSRGTSϙĄ UR[V JG\G G¨SG KNRO_KZOTOT OVZGR JG\GYϙTG QUT[ URGT QGXGXϙT
TOZKROàOTKM·XKOJGXO_GXMϙ_KXOTIKJKàKXRKTJOXORSKYOMKXKQSKQZKJOX
([J[X[SJG!¨K\XKZGXONO\KQ½RZ½XKRJKàKXRKXOTQUX[TSGYϙOSGX[_M[RGSGRGXϙMO
HO QGS[ _GXGXϙTϙ _GQϙTJGT ORMORKTJOXKT QUT[RGXJG JG\G G¨SG KNRO_KZOTOT H[ J[X[S
M·`·T½TJKH[R[TJ[X[RGXGQMKTOĄ_UX[SRGTSGYϙY[XKZO_RKYGVZGTGIGàϙG¨ϙQZϙX
*G\GQUT[Y[1UTGQZKVK/\K//(GXGPϙ\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGR6XUPKRKXOQKYOTVXU
PKYOTOT :½XQO_K'SKXOQG (OXRKĄOQ *K\RKZRKXO ăOXQKZRKXOTJKT UR[ĄGT QUTYUXYO_[SG _GVZϙXϙR
SGYϙTGOROĄQOT(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTϙT¨K\XKZGXONOQ½RZ½XKRJKàKXRKXOTQUX[TSGYϙMOHO
QGS[_GXGXϙTϙ_GQϙTJGTORMORKTJOXKT_·TRKXOURJ[à[TJGTJG\GRϙOJGXKRKXOTJG\GRGXϙTJG\G
KNRO_KZOH[R[TSGJϙàϙ_UR[TJGQOOZOXG`RGXϙ_KXOTJKM·X½RSKSOĄZOX
ZK _GTJGT JG\G QUT[Y[ (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTSG
SϙĄZϙX*G\GIϙRGXϙT1UTGQZKVK/\K//(GXGPϙ\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGROTĄGGZRGXϙTϙTJ[XJ[X[
42
RGXGQ _GVϙSϙTJGT \G`MKÖRSKYO OYZKSO_RK ZGXONOTJK _GVZϙQRGXϙ HGĄ\[X[T[T `ϙS
TKTXKJJO½`KXOTK_GYGRY½XKO¨KXOYOTJKZGXONOTJKJG\GG¨ZϙQRGXϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
*G\G JUY_GYϙTϙT \K GXG QGXGXϙ IK\GVRGXϙ ORK KQO HKRMKRKXOT OTIKRKTSKYOTJKT! _ϙRϙTJG 3[T`[X 6XUPKYO 3GYZKX VRGTϙ 8GVUX[TJG Z½S½ KTKXPO GSG¨Rϙ GRZϙ GJKZ HGXGP \K
YKQO` GJKZ .+9 6XUPKYO ·TKXORJOàO _ϙRϙTJG Ȕ3[T`[X 6XUPKYOȕ QGVYGSϙ OÖTJK _KX
GRGT 1UTGQZKVK / \K // (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGRO 6RGTRGSG 8GVUX[T[T *9Ϙ -KTKR
3½J½XR½à½ZGXGLϙTJGTZGSGSRGTJϙàϙZGXONOTJK'(*:½XQO_KXKYSOSGQGSRGXϙ
GXGYϙTJGNOJXUKRKQZXOQKTKXPOGRGTϙTJGN½Q½SKZRKXGXGYϙUXZGQHORJOXOOS`GRGTJϙàϙHORJOXOJK
Ȕ3[T`[X 6XUPKYOȕ QGVYGSϙ OÖTJK _KX GRGT 1UTGQZKVK / \K // (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ
9GTZXGRRKXOTOT QKYOT VXUPKRKXOTOT NG`ϙXRGTSGYϙ ORK OTĄGGZϙ \K KRKQZXUSKQGTOQ ZK¨NO`GZϙTϙT
ZKSOT\KZKYOYOTOT'(*:½XQO_KS½NKTJOYROQOTĄGGZ\KOSGRGZ¨ϙLOXSGRGXJGTUR[ĄGTQUT
YUXYO_[SZGXGLϙTJGTQXKJOZKSOTOY[XKZO_RK_GVϙSϙTϙT·TM·X½RJ½à½*9O-KTKR3½J½XR½
à½ȑT½T ZGXONOTJK VXUPK_K ORMO J[_GT '(* LOXSGRGXϙTG ZKQTOQ ZGTϙZϙS OÖT Y[
T[S_GVZϙàϙ'(*'TQGXG(½_½QKRÖROàOTOTZGXONRO_G`ϙRGXϙ_
RGVXUPKTOT_GVϙSϙTGOYZKQROURGT'(*SKTĄKROLOXSGRGXϙT*9Ϙ-KTKR3½J½XR½à½ȑTKHORJO
XORJOàO ROJKX QUT[SJGQO '(* LOXSGRGXϙ ORK :½XQ OTĄGGZ \K S½NKTJOYROQ LOXSGRGXϙ_RG ZKSGY
Q[XGXGQ OĄOT _GVϙSϙTϙ ½YZRKTKIKQ QUTYUXYO_[SRGX UR[ĄZ[X[RJ[à[ ZGXONRO JG\G
QUT[Y[ (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙ_RG! Ȕ ZGXONOTJK '(* :½XQO_K GXGYϙTJG
=GYNOTMZUT*)ȑJKOS`GRGTGT.½Q½SKZRKXGXGYϙ5XZGQ(ORJOXOȑJKHKROXRKTKT1UTGQZKVK
/\K//(GXGP\K.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGR6XUPKRKXOQKYOTVXUPKYOTOTNG`ϙXRGTSGYϙORKOTĄGGZϙ\K
KRKQZXUSKQGTOQ ZK¨NO`GZϙTϙT ZKSOT \K ZKYOYO OĄOTOT :½XQ \K 'SKXOQG (OXRKĄOQ *K\RKZRKXO
LOXSGRGXϙTJGT UR[ĄGT QUTYUXYO_[S ORK S½`GQKXKRKXJK H[R[TGXGQ Y·`QUT[Y[ QUTYUXYO_[
SG_GVZϙXϙRSGYϙTJGO¨\KJϙĄLOTGTYSGTONZO_GIϙTϙQGXĄϙRGSGQ½`KXKYGàRGTGIGQQXKJORKXOT
.GÒTK 3½YZKĄGXRϙàϙTIG [_M[T H[R[TSGYϙ QG_Jϙ_RG YG_ϙRϙ *K\RKZ ϘNGRK 1GT[T[ N½
Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGSGYϙTϙT\KH[QUT[JG+TKXPO\K:GHOO1G_TGQRGX(GQGTRϙàϙTϙT_KZQO
RO QϙRϙTSGYϙTϙT GTϙRGT 1GT[T[T [TI[ SGJJKYO [_GXϙTIG QGXGXRGĄZϙXϙRJϙàϙTϙȕ HKROXZKT
QGXGXϙT GRϙTJϙàϙ ZGXONRO +TKXPO\K:GHOO 1G_TGQRGX (GQGTRϙàϙ UR[X[_RG 1UTYUXYO
_[SZGXGLϙTJGT\KXORKIKQZKQROLRKX½`KXOTJKS½`GQKXK_GVϙRSGYϙ\KS[ZGHGQGZYGàRGTSGYϙ
NGROTJK Y·`RKĄSKRKXOT VGXGLK KJORSKYO LOTGTYSGT OÖT ZKQROL KJORKIKQ QXKJORKXOT OTIKRKT
SKYO\KJKàKXRKTJOXORSKYOOÖT.GÒTK3½YZKĄGXRϙàϙTGOTZOQGRKZZOXORSKYOVXUPKTOT_GVϙSϙTϙ
½YZRKTKTLOXSGRGXϙT_KZKXROQ\KOSQGTRGXϙTϙZKYVOZ\KXORKIKQZKQROLRKXOTZKQTOQ\KSGRO_·T
JKT OTIKRKTSKYO ORK JKàKXRKTJOXORSKYO S½`GQKXKRKXK MKÖRSKYO ONGRK ·TIKYO NG`ϙXRϙQ ¨G
RϙĄSGRGXϙTϙT YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙ OĄRKXOTOT NK_KZ SGXOLKZO_RK _½X½Z½RSKYO N[Y[YRGXϙTJG *9Ϙ
-KTKR3½J½XR½à½ȑT½T_KZQORKTJOXORJOàOZGXONOTJKQKYOTVXUPKTOTNG`ϙXRGTSGYϙ
OĄOTKGOZZKQTOQ\KSGROQUĄ[RRGXϙO¨KXKTZKQROLRKXOT\KXORSKYOTOT*9Ϙ-KTKR3½J½XR½à½ZGXG
LϙTJGT QUTYUXYO_[SJGTOYZKTORJOàO 1UTYUXYO_[S[T ZGXONOTJK LOXSGRGXϙT ZGTϙZϙ
SϙTG OROĄQOT ZGQJOS _GVZϙàϙ ZGXONOTJK QUTYUXYO_[SRG S½`GQKXK_O _GVGIGQ URGT
NK_KZOT HKROXRKTJOàO ZGXONOTJK QUTYUXYO_[SRG ZKQTOQ QUT[RGXG \K Y·`RKĄSK
43
ZGYRGàϙTGOROĄQOTS½`GQKXKRKXKMKÖRJOàOZGXONOTJK QUTYUXYO_[SZGXGLϙTJGTORQ
LO_GZZKQROLOTOT\KXORJOàO\KLO_GZS½`GQKXKRKXOTKHGĄRGTJϙàϙZGXONOTJKQUTYUXYO
_[S[T'(*JURGXϙZ[ZGXϙTJGQOZKQROLOY[TJ[à[H[LO_GZϙTS½`GQKXKNK_KZOTIK
[_M[T H[R[TJ[à[ ZGXONRO +TKXPO \K :GHOO 1G_TGQRGX (GQGTRϙàϙ UTG_ϙ_RG OĄOT
QUTYUXYO_[SG '(* JURGXϙ M·Z½X½ HKJKRRK QXKJO ZKSOTO Y[XKZO_RK _GVZϙXϙRSGYϙ
Y·`RKĄSKZGYRGàϙTϙTZGXGLRGXIGVGXGLKKJORSKYO\KH[ZGYRGàϙTQXKJOM·X½ĄSKRKXOTJKKYGY
GRϙTSGQ½`KXK.GÒTK3½YZKĄGXRϙàϙTGM·TJKXORSKYOONGRKOĄRKXOTKJK\GSKJORSKYON[Y[Y
RGXϙTϙTQGH[RKJORJOàOZGXONRO_G`ϙRGXRG
QUTYUXYO_[S ½_KYO LOXSGRGXJG OYOS JKàOĄOQROQRKXOTK MOJORJOàOTOT HORJOXORJOàO ZGXONRO+TKXPO\K:GHOO1G_TGQRGX(GQGTRϙàϙUTG_ϙ_RGLOXSGRGXϙTOYOSJKàOĄOQROQRKXOTOTQGH[R
KJORSKYO OĄOT QUTYUXYO_[SG '(* JURGXϙ M·Z½X½ HKJKRRK QXKJO ZKSOTO Y[XKZO_RK
_GVZϙXϙRSGYϙY·`RKĄSKZGYRGàϙTϙT3GRO_K(GQGTRϙàϙ\O`KYOTKY[T[RSGYϙ\KVXUPKTOTONGRKYO
TOT YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT OĄRKSRKXK JK\GS KJORSKYO QUT[RGXϙTJG QGXGX \KXORJOàO
Y·`RKĄSKZGYGXϙYϙTϙT\O`KKJORJOàOZGXONOTJK1UTGQZKVK///.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGR
RKXOTOT QKYOT VXUPKYOTOT NG`ϙXRGTSGYϙTG OROĄQOT Y·`RKĄSKTOT J½`KTRKTJOàO GTϙRGT Y·`RKĄ
SKTOT3GRO_K(GQGTRϙàϙȑTIG\O`KKJORJOQZKTYUTXGZGXONOTJKJK9G_ϙĄZG_(GĄ
QGTRϙàϙTIG ZKYIOR KJORJOàO K\XK (GQGTRϙàϙTϙT ZGXONRO _G`ϙYϙTJG! 3[T`[X 6XUPKYO
1UTGQZKVK (GXGPϙ VXUPKYOTK GOZ QKYOT VXUPK UTG_ ZGXONOTOT ZGXONOTJKT URSGYϙ
YKHKHO_RKY·`QUT[Y[VXUPKTOTZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTG
XGQ_½X½XR½àKMOXKT+*?·TKZSKROàOTOT-KÖIO½TI½SGJJKYOQGVYGSϙTJGJKàKXRKTJO
XORJOàON[Y[YRGXϙTG_KX\KXORSKYO½`KXOTKH[_G`ϙ_GOYZOTGJKTOJGXKIK+TKXPO\K:GHOO1G_
TGQRGX(GQGTRϙàϙ+*8GVUX[T[TNG`ϙXRGTSGYϙTG\K_GNKXNGTMOHOXOTKNG`ϙXRGZZϙXϙRSGYϙTG
MKXKQ M·X½RSKJOàO *K\RKZ 9[ ϘĄRKXO -KTKR 3½J½XR½à½ȑT½T ZGXONRO _G`ϙYϙTJG!
ȔVXUPK_K GOZ +* 8GVUX[ GRϙTSGYϙ N[Y[Y[TJG VXUPKTOT KYQO ZGXONRO URSGYϙ MKXKQ¨KYO ORK
K\XK(GQGTRϙàϙTIGS[GLZ[Z[RSGQRGHOXROQZKVXUPKTOTH[R[TJ[à[_KXOTSORROVGXQYϙTϙXRGXϙ
O¨KXOYOTJKURSGYϙ\KOTĄGGZGĄGSGYϙTJGQXKJOZ·XQ[X[R[ĄRGXIGH·_RKHOXXGVUXGMKXKQYOTOS
J[_[RGIGàϙJ½Ą½TIKYOORKXGVUXQUT[Y[QUTYUXYO_[SZGXGLϙTJGTNG`ϙXRGJϙàϙTϙT\K+Z½J\K
6RGT*GOXKYO(GĄQGTRϙàϙTGUTG_RGTSGQ½`KXKZKYROSKJORSKYOTOTHKQRKTJOàOTOT1UTGQZKVK
(GXGPϙ\K1UTGQZKVK///.OJXUKRKQZXOQ9GTZXGRQGZOVXUPKRKXOTOTY·`RKĄSKMKXKàO:½XQO_K\K
'SKXOQG (OXRKĄOQ *K\RKZRKXO ĄOXQKZRKXOTJKT UR[ĄGT 1UTGQZKVK 1UTYUXYO_[S[ ZGXGLϙTJGT
NG`ϙXRGTJϙàϙTϙT \K NGRKT (GXGPRGX \K .+9 (GĄQGTRϙàϙTIG UTG_RGTSGQ ½`KXK OTIKRKTJOàO
TOTȕHKROXZORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘJGXKTOT QGS[ NO`SKZRKXOTOT MKXKQRKXOTO YGVZGSG ZKYOY Q[XSG QUT[Y[TJG ZGQJOX
_KZQOYOH[R[TSGQRGHOXROQZKH[ZGQJOX_KZQOYOS[ZRGQURSG_ϙVQGS[_GXGXϙORKYϙTϙXRϙJϙX
ϘJGXKTOTY[QG_TGQRGXϙTϙQ[RRGTGXGQNOJXUKRKQZXOQYGTJGR_GVϙSϙQUT[Y[TJGQGXGX
GRϙTϙXQKTOJGXOSK\`[GZ¨KX¨K\KYOTJKQGS[NO`SKZOMKXKQRKXOTOZKQTOQ\KKQUTUSOQQU
Ą[RRGXϙJKàKXRKTJOXSKYOH[T[TOÖTJKSGJJOURM[RGXϙJ[XGQYGSG_G_KX\KXSKJKTHKROX
RKSKYOQGS[_GXGXGXϙTϙYGVZG_GXGQZGQJOX_KZQOYOTOQ[RRGTSGYϙMKXKQOX+RHKZZKNOJXUKRKQZ
44
XOQYGTZXGR_GVϙSQGXGXϙGRϙTϙXQKTYGTZXGROT¨K\XK_KKZQOYOTOTM·`KZORSKYOJKQG¨ϙTϙRSG`JϙX
@OXGOJGXKTOTQGS[NO`SKZOMKXKQRKXOTOYGVZGSGZKYOYQ[XSGQUT[Y[TJGQOZGQJOX_KZQOYO
¨K\XKYGàRϙàϙTϙQUX[_[I[·TRKSRKXOGRSGÙX[TR[R[à[ORKQϙYϙZRϙJϙX
4OZKQOS :) 'TG_GYGYϙTϙT ϙTIϙ SGJJKYOTJK! NKXQKYOT YGàRϙQRϙ \K JKTMKRO HOX
¨K\XKJK _GĄGSG NGQQϙTG YGNOV URJ[à[ HKROXZORSOĄ YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T R OTIO
SGJJKYOTJK JK! H[ ?GYGTϙT GSGIϙTϙT H½Z½T \GZGTJGĄRGXϙT UXZGQ \GXRϙàϙ URGT ¨K\XKTOT
QUX[TSGYϙO_ORKĄZOXORSKYOQϙXYGR\KQKTZYKRGRGTJGGXGÒTOT\KJUàGRQG_TGQRGXϙTKT[_M[T
ĄKQORJKQ[RRGTϙRSGYϙ\KQUX[TSGYϙY[ZUVXGQ\KNG\GQOXRKTSKYOTOT·TRKTSKYO½RQKTOT
HOZQO\KNG_\GT\GXRϙàϙORKJUàGR\KZGXONYKR`KTMOTROQRKXOTOTQUX[TGXGQH[M½TQ½\KMKRK
IKQ Q[ĄGQRGXϙT YGàRϙQ [_MGXRϙQ \K _GĄGS J½`K_OTOT MKROĄZOXORSKYO \K M½\KTIK GRZϙTG GRϙT
SGYϙ OÖT _GVϙRGIGQ J½`KTRKSKRKXO \K GRϙTGIGQ ·TRKSRKXO KQUTUSOQ \K YUY_GR QGRQϙTSG
NKJKLRKXO_RK [_[SR[ URGXGQ HKROXRO N[Q[QO \K ZKQTOQ KYGYRGXG M·XK J½`KTRKSKQ URJ[à[
G¨ϙQRGTSϙĄZϙX 'TϙRGT ?GYGTϙT [TI[ SGJJKYOTJK OYK! G¨ϙQRGTGT GSG¨ JUàX[RZ[Y[TJG
MKX¨KQRKĄZOXSK_OVRGTRGJϙQRGXϙLGGRO_KZRKXOYUT[I[¨K\XKYUX[TRGXϙTG_URG¨GHORKIKQQ[X[S
Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXOT HOX ȔK\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSK 8GVUX[ȕ NG`ϙXRGSGRGXϙ H[
XGVUXJG¨K\XK_K_GVϙRGHORKIKQZ½SKZQORKXOTM·`·T½TJKH[R[TJ[X[RSGYϙ¨K\XKQOXRKTSK
YOTKYKHKVURGHORKIKQGZϙQ\KGXZϙQRGXϙTTKĄKQORJK`GXGXYϙ`NGRKMKZOXORKHORKIKàOTOT\KH[
N[Y[YZG GRϙTGIGQ ·TRKSRKXOT HKROXZORSKYO ·TM·X½RS½Ą! ȔK\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSK
8GVUX[ȕT[T NGTMO ZOV VXUPKRKXJK OYZKTKHORKIKàO \K ONZO\G KJKIKàO N[Y[YRGXϙT \K NGTMO
SGQGSIGUTG_RGTGIGàϙTGJGOXKYGYRGXϙT_·TKZSKROQRKHKROXRKTKIKàOQ[XGRϙTG_KX\KXORSOĄ
ZOX
K\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYOY½XKIOTJK[_M[RGTGIGQOJGXO\KZKQTOQKYGYRGXϙJ½
`KTRKSKQGSGIϙ_RGGTϙRGT?GYGTϙT[TI[SGJJKYOTKJG_GTϙRGXGQK\XK(GQGTRϙàϙZGXG
LϙTJGT K\XKYKR +ZQO *KàKXRKTJOXSKYO ?·TKZSKROàO NG`ϙXRGTSϙĄZϙX ?·TKZSKROàOT KQO
ȔK\XKYKR+ZQO*KàKXRKTJOXSKYO;_M[RGTGIGQ6XUPKRKX2OYZKYOȕTOTOTIOH·R½S½TJKJK
Y[ JKVURGSG ZKYOYRKXOTOT -·R NGISO SOR_UT S \K ½`KXO \K_G M·RGRGTϙ QS \K
½`KXOHGXGPRGX_GVϙSϙ¨K\XKKZQOJKàKXRKTJOXSKXGVUX[J½`KTRKTSKYOĄGXZϙTGHGàRGTSϙĄ
ZϙX *½`KTRKTKIKQ H[ XGVUX[T! ?·TKZSKROàOT +Q /// 6XUPK :GTϙZϙS -KTKR ,UXSGZϙȑTG [_
M[TURSGYϙ!GXGÒQ[RRGTϙSϙZ½XRKX\KKQUYOYZKSRKXNG\GY[\KZUVXGQ·`KRROQRKXOZUVXGQ
QGROZKYOYUY_UKQUTUSOQ·`KRROQRKXO\KJOàKX·`KRROQRKXOHKROXRK_OVYGVZGSGYϙÙX[TR[J[X
ZGXON\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙTRGTGTȔK\XKYKR+ZQO*KàKX
RKTJOXSKYO?·TKZSKROàOȕTOT -KÖIO 3GJJK ȑJK! Ȕ ă[HGZ ZGXONOTJKT ·TIK [_
M[RGSGVXUPKRKXOUTG_RGTSϙĄ\K_G¨K\XKSK\`[GZϙ\KORMOROJOàKXSK\`[GZ[_GXϙTIG_KZQORO
SKXIORKXJKTOÒTX[NYGZ\K_GUTG__GJGQGS[RGĄZϙXSGQGXGXϙGRϙTSϙĄ\K_G_GZϙXϙSVXUM
XGSϙTGGRϙTSϙĄ\K_GSK\ÒOSGXVRGTRGTUTG_RGTSϙĄVXUPKRKX\KH[ZGXONZKT·TIK½XKZOS
\K\K_G OĄRKZSK_K HGĄRGJϙàϙ HKRMKRKTKT LGGRO_KZRKXK H[ ?·TKZSKROQ N½Q½SRKXOTOT [_M[
RGTSG_GIGàϙN½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
45
?·TKZSKROàOT -KÖIO ½TI½ SGJJK SKZTOTJKT JK GTRGĄϙRGIGàϙ ½`KXK! Q[X[RGIGQ
ZKYOYOTOYZOYTGQGVYGSϙTJGYG_ϙRSGYϙOÖT!ZGXONOTJKT·TIK
G;_M[RGSGVXUPKRKXOTOTUTG_RGTSGYϙ\K_G
HK\XKSK\`[GZϙ\KJOàKXORMOROSK\`[GZ[_GXϙTIG_KZQOROSKXIORKXJKTOÒTX[NYGZ
\K_GUTG__GJGQGS[RGĄZϙXSGQGXGXϙGRϙTSGYϙ\K_G
I?GZϙXϙSVXUMXGSϙTGGRϙTSϙĄH[R[TSGYϙ\K_G
J3K\ÒOSGXVRGTRGXϙTϙTUTG_RGTSϙĄURSGYϙ\K
K ([ ZGXONZKT ·TIK ½XKZOS \K\K_G OĄRKZSK_K HGĄRGTJϙàϙ HKRMKRKTKT LGGRO_KZRKX
URSGYϙMKXKQSKQZKJOX
(G_ϙTJϙXRϙQ\KϘYQGT(GQGTRϙàϙȑTϙT_G`ϙRGXϙ½`KXOTK(GQGTRGX1[X[R[ȑTIGQGXGXRGĄ
ZϙXϙRGT Ȕ3OSGXRϙQ \K 3½NKTJOYROQ .O`SKZRKXO ăGXZTGSKRKXOȕTJK! 6XUPK *½`KTRKSK .O`
SKZRKXOȕYϙXGYϙ_RG!·TVXUPKQKYOTVXUPK[_M[RGSGVXUPKYOJKZG_RGXVXUPKUXOPOTGRRKXOTOT
OJGXK_K ZKYROSO URGXGQ HKROXZORSOĄ [_M[RGSG VXUPKYO!ȕ (KRRO HOX _GVϙ_G GOZ UTGTSϙĄ QKYOT
VXUPK_KM·XK!([YGLNGOÖTMKXKQROMKROĄSKRKXO
*KZG_RGXG[_M[T·R¨½JKSOSGXOKRKSGTRGXϙ
9ZGZOQ\KZKYOYGZϙTOTĄGGZϙTϙKZQORK_KT·R¨½RKXOTO
*KZG_XKLKXGTYRGXϙTϙ\KMKXK¨G¨ϙQRGSGRGXϙTϙQGVYG_GT\KOTĄGGZϙTNKXYGLNGYϙTJG
H½XU\KĄGTZO_KJKQ[RRGTϙRGHORKIKQTOZKROQZKNG`ϙXRGTSϙĄURGTVXUPKRKXȕURGXGQZGTϙSRGT
SϙĄZϙX *URG_ϙYϙ_RG [_M[RGSG VXUPKYOTOT QKYOT VXUPKJKT YUTXGQO HOX YGLNG_G OROĄQOT URJ[
à[TJGQ[ĄQ[_G_KXH[R[TSGSGQZGJϙX
*UY_GJG H[R[TGT HORMO \K HKRMKRKXJKT! GTϙRGT HGXGP \K .OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGRRGXϙ
OÖT ZGXONO OZOHGXO_RK _GVϙRSϙĄ HOX [_M[RGSG VXUPKYO \K GRϙTSϙĄ HOX QGS[RGĄZϙXSG
QGXGXϙH[R[TSGJϙàϙG_XϙIGZGXONOOZOHGXO_RK_KZQOROSKXIORKXZGXGLϙTJGTJOàKXORMORO
SK\`[GZ [_GXϙTIG \KXORSOĄ OÒT X[NYGZ \K_G UTG_ϙT GRϙTSGJϙàϙ \K GTϙRGT ZGXON OZOHGXO_RK
_GZϙXϙSVXUMXGSϙTGGRϙTSGJϙàϙMOHOUTG_RϙSK\ÒOSGXVRGTϙTϙTJGH[R[TSGJϙàϙH[ZGXON
ZKT ·TIKJK ½XKZOS \K\K_G OĄRKZSK_K HGĄRGTϙRJϙàϙTϙT HKRMKRKTKSKJOàO \K OJGXKRKXIK JK
ORKXOY½X½RKTOJJOGRGX\KKQRKTKTHKRMKRKXRKH[J[X[S[TGQYOTOTJKOYVGZRGTGSGJϙàϙHGĄ
QGHOXOLGJK_RK+*?·TKZSKROàOTOT-KÖIO½TI½SGJJKYOTJKHKROXZORKTĄGXZRGXϙTURG_JG
MKX¨KQRKĄSKJOàO GTRGĄϙRSGQZGJϙX *URG_ϙYϙ_RG VXUPKTOT ¨K\XK_K URGHORKIKQ UR[SR[ _GJG
UR[SY[` KZQORKXOTO HKROXRK_KIKQ UR[SY[` _·TJKQO KZQORKXO ·TRK_KIKQ _GJG ¨K\XK_K `GXGX
\KXSK_KIKQ ·R¨½JK KT G`G OTJOXORSKYO OÖT GRϙTGIGQ ·TRKSRKXO YKÖRKT _KX \K ZKQTURUPO
GRZKXTGZOLRKXOTO ZKYHOZ KJKXKQ JKàKXRKTJOXKIKQ +* 8GVUX[T[T NG`ϙXRGTSGYϙ ÙX[TR[ UR
SGYϙTG XGàSKT OJGXKIK 3[T`[X 6XUPKYO 1UTGQZKVK / \K // (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ
9GTZXGRRGXϙVXUPKYOTOT+*XGVUX[T[TNG`ϙXRGTSGSGYϙTJGN[Q[QG[_GXRϙQM·X½RSKSKQZK
JOX
([J[X[SJG!+*8GVUX[NG`ϙXRGTSGQYϙ`ϙT\KVXUPKTOTH[R[TJ[à[_KXOTSORROVGXQ
YϙTϙXRGXϙO¨KXOYOTJKURSGYϙTKJKTO_RKH[QUT[JGQOSK\`[GZJGM·`·T½TJKH[R[TJ[X[RSGQ
Y[XKZO_RK QGVYGSRϙ HOX ¨GRϙĄSG _GVϙRSGQYϙ`ϙT 1UTGQZKVK / \K // (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ
46
9GTZXGRRGXϙ VXUPKYOTOT [_M[RGSG_G QUT[RSGYϙTJG \K JURG_ϙYϙ_RG JG\GIϙRGXϙT 1UTGQZKVK /
\K // (GXGPϙ \K .OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGRRGXϙ OTĄGGZRGXϙTϙT J[XJ[X[RGXGQ _GVϙSϙTJGT \G`MKÖR
SKYOOYZKSOTOT`ϙSTKTXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSJK\KJKJG\GQUT[Y[OĄRKSOTJG_GTGàϙ(G
QGTRGX1[X[R[1GXGXϙTJGN[Q[QG[_GXRϙQM·X½RSKSKQZKJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK 1UTGQZKVK/\K // (GXGPϙ \K.OJXUKRKQZXOQ 9GTZXGROTĄGGZRGXϙ
TϙTJ[XJ[X[RGXGQ_GVϙSϙTJGT\G`MKÖRSKYOOYZKSOTOT`ϙSTKTXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSORKH[
OĄRKSK JG_GTGQ UR[ĄZ[XGT ZGXON \K YG_ϙRϙ (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙTϙT
OVZGROTK GĄGàϙJG J·Q½S½ M·YZKXORKT :2 _GXMϙRGSG MOJKXOTOT JG\GRϙ OJGXK
RKXJKTGRϙTGXGQJG\GIϙRGXG\KXORSKYOTK'\[QGZRϙQ'YMGXOIXKZ :GXOLKYOTKM·XKHKROXRKTKT
:2 G\[QGZRϙQ ½IXKZOTOT OYK JG\GRϙ OJGXKRKXJKT GRϙTGXGQ JG\GIϙRGXJGT ȑOT
\KQOROTK\KXORSKYOTKZGXONOTJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*
:KXSOQ YGTZXGRRKXOT -G_XO 9ϚNNO 3ºKYYKYKRKX ?´TKZSKROÝOTK M´XK X[NYGZ GR
SGYϚMKXKQZOÝONQ
ϘYZKSOT`KZO *G\GIϙRGXϙTGZGRGà`ϙ(:KXSOQ9GTZXGROTOTLGGRO_KZOYϙXGYϙTJGJKTO`K
HUĄGRZZϙàϙQ½RI½X[LQOXROY[\KGZϙQY[ORKHGIGGàϙ`RGXϙTJGT NG\G_G_G_ϙRGTQ½R\KJ[SGT
ORKORMORO¨K\XK\KOTYGTYGàRϙàϙTϙQUX[_[I[·TRKSRKXOTGRϙTSGYϙGRϙTSGSGYϙNGROTJKYGTZ
XGROT LGGRO_KZOTOT J[XJ[X[RSGYϙ _UR[TJG JG\GRϙ OJGXKRKXK _GVZϙQRGXϙ HGĄ\[X[T[T IK\GV
\KXORSKSKQ Y[XKZO_RK XKJJOTK OROĄQOT OĄRKSRKXOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\G YUT[I[TJG
YG_ϙRϙ1GT[T[SGJJKYO[_GXϙTIG_G_ϙSRGTGT-G_XO9ϙNNO3½KYYKYKRKXOT9ϙTϙLRG
XϙTϙ-·YZKXOXROYZK_KM·XKYϙTϙLMG_XOYϙNNOS½KYYKYKURGTZKXSOQYGTZXGRRKXOTG¨ϙRSGYϙTϙT
G_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIG9GàRϙQ(GQGTRϙàϙTϙTO`TOTKZGHϙURJ[à[G_XϙIG_GVϙRG
IGQJOàKXOĄRKSRKXQUT[Y[TJG¨KĄOZROQGT[TRGXRG9GàRϙQK\XK\K9GTG_O:OIGXKZ(GQGTRϙQ
RGXϙORK<GRORKXK_KZQO\KYUX[SR[R[QRGX\KXORJOàOJUY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKTJG\G_GQUT[
YGTZXGROTMG_XOYϙNNOS½KYYKYKX[NYGZϙTϙTH[R[TSGJϙàϙTϙTGTRGĄϙRJϙàϙH[J[X[SJGJG\GRϙ
OJGXKRKXIK·TIKROQRKYGTZXGROT¨K\XK\KZUVR[SYGàRϙàϙ_·T½TJKTQKYOTURGXGQ`GXGXRϙUR[V
URSGJϙàϙTϙTYGVZGTSGYϙJGNGYUTXG\KXJOàO`GXGXϙT·R¨½Y½TKM·XK-G_XO9ϙNNO3½KYYKYK
RKX?·TKZSKROàOTOTSGJJKYOTOTȔGȕLϙQXGYϙ[_GXϙTIGX[NYGZGRϙTSGYϙOÖT_·TKZSKROQZK
HKROXZORKTY½XKTOT\KXORSKYO\K_GG_TϙSGJJKTOTȔHȕLϙQXGYϙ[_GXϙTIG`GXGXRGXϙMOJKXOROT
IK_KQGJGXLGGRO_KZOTOTJ[XJ[X[RSGYϙ_UR[TGMOJORSKYOMKXKQOXQKTJ[X[SZKYVOZO\K[_M[
RGTGIGQ N[Q[QO _·TZKS YGVZGSGYϙ _UR[TG MOJORSKJKT HGĄ\[X[RGXϙT IK\GV \KXORSKSKQ
Y[XKZO_RKXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSRKXJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKϘJGXK3GN
QKSKYOTIK JG\G QUT[Y[ OĄRKSRKXOT OVZGRO _UR[TJG \KXORKT QGXGXϙT ZKS_O`KT OTIKRKTKXKQ
HU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTIK MKXKàO J½Ą½T½RJ½ ϘJGXK \K <KXMO
3GNQKSKRKXOTOTTONGOQGXGXRGXϙTϙTZKS_O`KTHU`[RSGYϙYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½
1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJK_KXGRGTYKHKVRKXJKTHOXOTOT\GXRϙàϙNGROTJKS½SQ½TJ½X
47
:KS_O`KT OTIKRKTKT QGXGX [Y[R \K N[Q[QG [_M[T UR[V JORKQ¨KJK ORKXO Y½X½RKT
ZKS_O` TKJKTRKXO QGXGXϙT HU`[RSGYϙTϙ MKXKQZOXKIKQ TOZKROQZK M·X½RSKJOàOTJKT ZKS_O`
OYZKSOTOTXKJJOORKGTϙRGTQGXGXϙTUTGTSGYϙTGZGXONOTJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXOR
JO
*GT*+1
*G\GIϚ ZGXGLϚTJGT OāRKZORSKQZK URGT RUQGTZGTϚT O¥QORO _KX X[NYGZϚTϚT Oā_KXO
LUYKVZOÝOTOT YϚ`JϚXSG _GVGHORKIKÝOTJKT HGNOYRK OVZGR KJORSKYOTOT N[Q[QG G_QϚXϚ UR
J[Ý[UXZGJGK\XK1GT[T[NºQºSRKXOTKM´XK_GVϚRSϚāHOXZKYVOZOTH[R[TSGJϚÝϚ!´ZK
_GTJGT Oā_KXO QOXG Y´`RKāSKYOTJKT QG_TGQRGTGT GJRO _GXMϚJGQO JG\G KYGY GRϚTGXGQ
O¥QORO_KXX[NYGZϚTϚTOVZGRKJORKSK_KIKÝONQ
*G\GIϙ ZGXGLϙTJGT O¨QORO _KX X[NYGZϙTϙT OVZGR KJORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZK
SO_RK G¨Zϙàϙ JG\G_ϙ XKJJKJKT ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT QGXGXϙTϙT ZKS_O`KT OTIKRKTKXKQ HU
`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTIK MKXKàO J½Ą½T½RJ½ *G\G (UJX[S
+YQO¨KĄSKSGNGRRKYO(GXJGQ¨ϙSK\QOOTJKJG\GIϙZGXGLϙTJGTOĄRKZORSKQZKURGTO¨QORORUQGT
ZGTϙTX[NYGZϙTϙTOVZGROTKOROĄQOTZGXON\KYG_ϙRϙ(UXJ[S1G_SGQGSRϙàϙOĄRK
SOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK NKX Z½XR½ OĄ_KXOTOT ·TIKROQRK ¨K\XK YGàRϙQ QUĄ[RRGXϙTG [_M[T
J[X[SJGQO _GVϙRGXJG MKX¨KQRKĄSKYO MKXKQZOàO H[ QUĄ[RRGXϙT YGàRGTSGSGYϙ J[X[S[TJG
HOTGTϙT OĄ_KXO URGXGQ Q[RRGTϙRSGYϙTϙT S½SQ½T URSG_GIGàϙ HKROXZORKXKQ! JG\G JUY_GYϙTϙT
OTIKRKTSKYOTJKT (UJX[S 3KXQK` 4UR[ YGàRϙQ UIGàϙ HGĄ ZGHOHOTOT OS`GYϙTϙ ZGĄϙ_GT
M½T\K*YG_ϙRϙ_G`ϙJGJG\GIϙTϙTOĄRKZOIOYOURJ[à[ȔXKYZUXGTZϙTH[R[TJ[
à[HOTGTϙTGXQGZGXGLϙTJGJKTO`KSKZXKQGJGXSKYGLKJKR^SKZXKMKTOĄROàOTJK
SKZXK JKXOTROàOTJK Yϙ`JϙXSGRϙ HOX LUYYKVZOàOT H[R[TJ[à[ O¨KXOYOTJK YGTZOSKZXK
QGJGX HOX Y[_[T H[R[TJ[à[ LUYKVZOQ JURSG_G HGĄRGJϙàϙTJG JKTO`K _GQϙTRϙàϙ \K KàOSO
TKJKTO_RK JKTOÒ QOXRKZSKYO S½SQ½T M·X½RJ½à½T½T HKROXZORJOàO GTRGĄϙRSGQZG UR[V
M½T\KYG_ϙRϙ(UJX[S(KRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙORKJKQGS[RGĄZϙXϙRSGYϙ
TG QGXGX \KXORSOĄ H[R[TGT Y·`QUT[Y[ _GVϙTϙT QGZϙ GZϙQRGXϙTϙT LUYKVZOQ MOHO HOX _·TZKSRK
\KJKTO`KSKZXKSKYGLKJK_UQKJORSKQZKURSGYϙH[J[X[S[TKYGYKTMOJKXORSKYO
_GJGJKàOĄZOXORSKYOTOTJKS½SQ½TURSGSGYϙTKJKTO_RKOĄRKZSKTOTH[NGRO_RKLGGRO_KZOTK
JK\GSKZSKYOTOTYGQϙTIGYϙG¨ϙQ¨GUXZGJGURSGYϙQGXĄϙYϙTJG¨K\XKYGàRϙàϙG¨ϙYϙTJGT[_M[T
URSG_GT _KXK\KXORKT O¨QORO _KX X[NYGZϙTϙT OVZGROTK OROĄQOTOĄRKSJK N[Q[QGG_QϙXϙRϙQ H[R[T
SGJϙàϙMKXKQ¨KYOORKJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXSOĄZOX
*G\GIϙGTϙRGTSGNQKSKQGXGXϙTϙT_KXOTJKURSGJϙàϙTϙORKXOY½XKXKQZKS_O`KTOTIK
RKTKXKQHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
Ϙ¨QORO?KXRKXK<KXORKIKQϘÒTRKXJK-·`·T½TJK([R[TJ[X[RGIGQ+YGYRGXG*GOX?·TKZ
SKROQZK O¨QORO _KXRKXK \KXORKIKQ OÒTRKXRK ORMORO KYGYRGX HKROXRKTSOĄ UR[V SGJJKYOTJK!
48
YG_ϙRϙ:[XO`SO:KĄ\OQ1GT[T[.½Q½SRKXOTKZGHOHKRMKROZ[XO`SOĄRKZSKRKXOORK!Z[XO`S
SK\YOSOTKS½TNGYϙXURSGQ\KZ[XO`SKNO`SKZ\KZKĄ\OQTOZKROàOZGĄϙSGQQG_ϙZ\KĄGXZϙORK
(KRKJO_KN[J[ZRGXϙJϙĄϙTJGQGRGT_KXRKXJK!OTĄGGZ\K\GYϙLRGXϙHGQϙSϙTJGT¨K\XK\K·`KRROQ
RKXOTK[_M[T\KNKXZ½XR½YGàRϙQĄGXZRGXϙSZGĄϙSGYϙNGROTJKSGNGRROTKTH½_½Q3½RQOϘJGXK
'SOXOZGXGLϙTJGTQGJKNRK\KG¨ϙQURGXGQO¨QO\KXORSKYOTK\KYGZϙRSGYϙTGOÒT\KXORKHORKIKàO
H[ĄKQORJKOÒT\KXORKT_KXRKXOTMKTKRM½\KTROQGYG_OĄYGàRϙQ\KZ[XO`SKNO`SKZ_·T½TJKT
MKXKQRO ĄGXZRGXG [_SGJϙQRGXϙTϙT \K_G QG_HKZZOQRKXOTOT ZKYHOZO NGROTJK O¨QO OÒTRKXOTOT OVZGR
KJORKIKàO HKROXZORSOĄ G_Tϙ _·TKZSKROàOT SGJJKYOTJK JK SGNGRROT KT H½_½Q S½RQO
GSOXRKXOTOT QGJKNRK O¨QO YGZSG O`TO GRSϙĄ H[R[TGT S½KYYKYKRKXO MKTKR YGàRϙQ _·T½TJKT
KXOG`M½TJKHOXJKLG_KZQOROYGàRϙQZKĄQORGZϙTGQUTZXURKZZOXORKIKàON½QS½_KXGRSGQZG
JϙX
*G\G \K ZKS_O` JUY_GYϙTϙT OTIKRKTSKYOTJKT (UJX[S +YQO¨KĄSK SGNGRRKYO (GX
JGQ¨ϙSK\QOOTJKJG\GIϙZGXGLϙTJGTOĄRKZORSKQZKURGTO¨QORORUQGTZGTϙTX[NYGZϙTϙTXKYZUXG
TG GOZ LUYKVZOàOT JURSG_G HGĄRGJϙàϙTJG JKTO`K _GQϙTRϙàϙ \K KàOSO TKJKTO_RK JKTOÒ QOX
RKZSKYOTOT S½SQ½T URJ[à[T[T \K H[ J[X[S[T YGàRϙQ G¨ϙYϙTJGT YGQϙTIG _GXGZGIGàϙTϙT
(UJX[S3KXQK`4UR[9GàRϙQUIGàϙHGĄZGHOHOTOTOS`GYϙTϙZGĄϙ_GTXGVUXJGTGTRGĄϙRJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RKOVZGRKJORJOàOM·X½RSKQZKJOX
*G\G QUT[Y[ OĄRKS ORK O¨QORO _KX X[NYGZϙTϙT OVZGROTK MKXKQ¨K URGXGQ OĄ_KXOTOT
LUYKVZOàOTOTYϙ`JϙXSG_GVGHORKIKàOHKROXZORSKQZKOYKJK!(UJX[S(KRKJO_KYO@GHϙZG'SOXRO
àOTIKZGXONROJ½`KTRKTKTZ[ZGTGQRGLUYKVZOàOTNKXNGTMOHOXYϙ`ϙTZϙYϙTϙTURSG
Jϙàϙ\KYϙ`JϙXSGÙRJ[à[_OTK(UJX[S3KXQK`9GàRϙQ5IGàϙ:GHOHROàOTOTZGXONRO
XGVUX[ ORK JK JKTO`K NKXNGTMO HOX Yϙ`ϙTZϙTϙT URSGJϙàϙTϙT ZKYHOZ KJORJOàO JG\G QUT[Y[
OĄRKSK JG_GTGQ ZKĄQOR KJKT (UJX[S 3KXQK` 9GàRϙQ 5IGàϙTϙT ZGXONRO _G`ϙYϙTJG
OYK LUYKVZOàOT JKTO`K _GQϙT URSGYϙ \K KàOS J[X[S[ OZOHGXO_RK Yϙ`JϙXSG _GVGHORKIKàOTOT
HKROXZORJOàOGTIGQH[ZKYHOZOTYGJKIK\GXYG_ϙSGJG_GRϙURJ[à[K\XK1GT[T[[_GXϙTIGJG
H[_·TJK_GVϙRSϙĄHOXZKYHOZ\KH[TGJG_GRϙHOXHORJOXOSH[R[TSGSGQZGJϙX
ZK _GTJGT JG\GIϙ ORK SGR YGNOHO GXGYϙTJGQO QOXG Y·`RKĄSKYOTOT LKYNOTK QGXĄϙT
S½YZKIOXOTY·`QUT[Y[OĄ_KXOTOLOORKTOĄRKZSK_KJK\GSKZZOàOTJKTJURG_ϙJG\GIϙ_GOĄ_KXOTO
ZGNRO_KKZSKYOOÖT_G`ϙRϙZKHROMGZ_GVϙRJϙàϙTJGTY·`KJORSKQZKOYKJKQOXGY·`RKĄSKYOTJKT
QG_TGQRGTGT [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½ \K ZGNRO_K OĄRKSOTOT MKX¨KQRKĄZOXORSKYO _·T½TJKQO
[_[ĄSG`RϙàϙTGJRO_GXMϙSGNQKSKRKXOTOTM·XK\OTJKURJ[à[ZGXZϙĄSGYϙ`JϙX
([J[X[SJGJG\GQUT[Y[OĄRKSOTOVZGRO_UR[TJGQGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKTJG\G
TϙT XKJJO _UR[TJG QGXGX \KXKT GTϙRGT OJGXK SGNQKSKYO QGXGXϙTJG N[Q[QO OYGHKZ H[R[T
SGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTK [_M[T H[R[TGT ZKS_O`
OYZKSOTOT QGH[R½TK OJGXK 3GNQKSKYOTOT QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙTG JUY_GTϙT _KTOJKT HOX
QGXGX \KXORSKQ ½`KXK GTϙRGT ϘJGXK 3GNQKSKYOTK M·TJKXORSKYOTK ZGXONOTJK
U_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
49
*GT*+1
-KXKQRO´TRKSRKXOGRSG_GXGQNG\G\K¥K\XKQOXROROÝOTKTKJKTURJ[Ý[HKROXRK
TKT JG\GIϚ Q[X[SG YG_ϚRϚ ?GYG [_GXϚTIG VGXG IK`GYϚ \KXORSKYOTK OROāQOT OāRKSJK
N[Q[QGG_QϚXϚRϚQ_UQZ[X
ϘYZKSOT `KZO ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + % 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT[Y[R\K_GYG_GG_QϙXϙURJ[à[·TKY½X½RKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
9G\[TSGTϙT`KZO :KS_O`KJORKTQGXGXJGHU`SGTKJKTRKXOTJKTNO¨HOXOH[R[TSG
JϙàϙTJGT[Y[R\KQGT[TG[_M[TURGTQGXGXϙTUTGTSGYϙMKXKQZOàOYG\[T[RSGQZGJϙX
:KZQOQ.GQOSO1ȑT[T*½Ą½TIKYO K\XKQOXROROàOTKYKHKVURJ[à[HKROXRKTKTJG
\GIϙ Q[X[SG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSJK SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MK
XKQ¨KYO_RKZKS_O`KQUT[SGNQKSKQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTϙT[_M[TURGIGàϙJ½Ą½T½RSKQZK
JOX
9G\Iϙ :ȑOT *½Ą½TIKYO :KS_O` JORKQ¨KYOTJK ·TK Y½X½RKT N[Y[YRGX YG_ϙRϙ
ϘJGX¯ ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG HKROXZORKT TKJKTRKXJKT
NO¨HOXOYOTK [_SG_ϙV OJGXK SGNQKSKYOTIK \KXORKT QGXGXϙT JG_GTJϙàϙ N[Q[QO \K _GYGR TK
JKTRKXQGXĄϙYϙTJGGTϙRGTQGXGXϙTHU`[RSGYϙTϙMKXKQZOXOXTOZKROQZKM·X½RSKSKQZKJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKZKS_OÒYZKSOTOTXKJJO_RKOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙTϙTUTGT
SGYϙTϙT[_M[TURGIGàϙJ½Ą½T½RSKQZKJOX
:81322+:'*/4'
1GXGX\KXKT*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTIK:KZQOQ.GQOSOTOTG¨ϙQRGSGRGXϙJOTRKTJOQZKT
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 1'8'8! *G\G YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T \K SGJJKRKXO [_GXϙTIG VGXG
IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ OĄRKTOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ OJGXK
SGNQKSKYOTIK ZGXONOTJK OR ¨K\XK S½J½XR½à½TIK _GVϙRGT JKTKZOSJK JG\GIϙ
Q[X[S[T HGIGYϙTJGT ¨K\XK_O QOXRKZKIKQTOZKROQZKJ[SGT ¨ϙQZϙàϙ\KHX½R·X½T GXϙ`GRϙ URJ[
à[T[TYGVZGTJϙàϙYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GIϙQ[X[S[T_½Q½SR½R½Q
RKXOTO _KXOTK MKZOXSKYO OÖT _KZKXO QGJGX Y½XK \KXORSKQYOÒT \K [Y[R½TK [_M[T HOÖSJK
Z[ZGTGQ Z[Z[RSGQYϙ`ϙT ZKYOY KJORKT JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK SK\`[GZG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RKOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄ!H[QGXGXJG\GRϙOJGXKZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTJK .KXZ½XR½GZϙQ\KGXZϙàϙ¨K\XK_K`GXGX
\KXKIKQĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKXJKHKROXRKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRKXKG_QϙXϙURGXGQ
JUàX[JGT\KJURG_RϙHOÖSJKGRϙIϙUXZGSG\KXSKQJKVURGSGQZGĄϙSGQ[`GQRGĄZϙXSGQ\K
HKT`KXOLGGRO_KZRKXJKH[R[TSGQ_GYGQZϙXN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
'_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKOYKH[QGT[TJG_G`ϙRϙ_GYGQRGXGG_QϙXϙNGXKQKZKJKT
\K_G QGT[TRG HKROXZORKT _½Q½SR½R½QRKXO _KXOTKMKZOXSK_KT Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXK
SGNGRROTKTH½_½QS½RQOGSOXOH[_GYGQRGXGG_QϙXϙLGGRO_KZOJ½`KRZSKQ\KQGT[TRGHKROXZO
RKT _½Q½SR½R½QRKXO _KXOTK MKZOXSKQ ½`KXK KYGYRGXϙ _·TKZSKROQZK HKROXRKTKT _KZKXO QGJGX
50
HOX Y½XK \KXORKIKàO H[ Y½XK OÖTJK _GYGQRGXG G_QϙXϙ NGXKQKZ KJKT \K _½Q½SR½R½à½ _KXOTK
MKZOXSKSKQZKTJURG_ϙG_XϙIGIK`G\KXORSK_KIKàOQ[XGRGHGàRGTSϙĄZϙX
*UY_GTϙT \K ZKS_O` JORKQ¨KYOTOT OTIKRKTSKYOTJKT +TKXPO \K :GHOO 1G_TGQRGX (G
QGTRϙàϙTϙTTUR[MKTKRMKYO_RKJKXKIKNG\GQOXROROàOURGTĄKNOXRKXGXGYϙTJGH[R[TGT
ȑJG9UY_GR9OMUXZGRGX1[X[S[.GYZGTKYOTOTQGRUXOLKXHGIGYϙTJGT¨ϙQGTJ[SGTϙTUR[Ą
Z[XJ[à[QOXROROàOTZGXONOTKQGJGXMOJKXORSKYOOR¨K\XKS½J½XR½à½TKH[QUT[JG
HORMO\KXORSKYOMKXKQZOàOGQYOZGQJOXJKNG\GQOXROROàOTKYKHKHO_KZ\KXORSKYOTKJKTO_RK
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTOT ONRGROTOT OQOTIO QK` ZKYVOZO NGROTJK VGXG IK`GYϙ \KXORKIKàOTOT
M½TR½ _G`ϙ_RG OR ¨K\XK S½J½XR½à½TIK JG\GIϙ Q[X[SG HORJOXORJOàO M½TR½Z[ZGTGQRGOYKM½TR½_G`ϙ_GXGàSKT·TRKSGRϙTSGJϙàϙQGRUXOLKXHGIGYϙT
JGTGĄϙTJKXKIKJKQOXROJ[SGT¨ϙQZϙàϙQGRUXOLKXQG`GTϙTϙTGXϙ`GRϙURJ[à[HKROXRKTKXKQVGXG
IK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTJG\GQUT[Y[OĄRKSOTZKYOYKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SJGMKXKQRO·TRKSRKXOGRSG_GXGQ\KNG\G\K¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTURJ[
àG ZKYVOZ KJORKT JG\GIϙ Q[X[SG YG_ϙRϙ ?GYG [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT
OĄRKSJKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙYUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGJUY_GTϙTGJϙMK¨KTSGNQKSK_KM·TJKXORSKYOTK
U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
3GNGRROTKTHº_ºQSºRQOGSOXOTOTOā_KXO\KKÝRKTIK_KXRKXOTOTJKTKZOSOQU
T[Y[TJGYG_ϚRϚ6UROY<GÒLK\K9KRGNO_KZRKXO1GT[T[\KYG_ϚRϚK\XK1GT[
T[ NºQºSRKXO [_GXϚTIG HOXHOXOTO ZGSGSRGX HO¥OSJK _KZQORKXOTOT H[R[TJ[Ý[! YG_ϚRϚ?GYGJG´TM´XºRKT_´TZKSK[_M[TURGXGQG¥ϚRGXGQH[_GYGJG_KXGRGTQ[XGRRGXG
[_M[TLGGRO_KZZKH[R[T[RYGJGNOOā_KXOTOTK\XK1GT[T[TJG´TM´XºRKT_GYGQRGSGRGXϚ
ONRGRONGROTJKYºXKRO\K_GYºXKYOÙRGXGQQGVGZϚRGHORKIKÝONQ
ϘYZKSOT `KZO *G\GIϙ_G GOZ O¨QORO RUQGTZGTϙT LGGRO_KZZOT SKT KJORSKYOTK OROĄQOT
ZGXON\K(/+-3YG_ϙRϙOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GYUT[TJG
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT OVZGRO _UR[TJG \KXORKT QGXGXϙT JG\GRϙ OJGXK
ZGXGLϙTJGTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTIK MKXKàO J½Ą½T½RJ½ YG_ϙRϙ ϘJGXO
?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TSGJJKYOTOT_URRGSGJGH[R[TJ[à[.[Q[Q;Y[R½3[NG
QKSKRKXO 1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG JG\G QUT[Y[ OĄRKS ORK LGGRO_KZZKT SKTȑOTK
QGXGX\KXORKTOĄ_KXOTOTH[R[TJ[à[HOTGJGQGZSGROQOURGT';ȑT[TJG\G_GJG\GRϙOJGXK
_GTϙTJGQGZϙRSGQ_UR[TJGQOOYZKSO(GĄQGT+*ORK_K.?ȑϙTϘJGXK3GNQKSKYOQGXG
XϙTϙT ZKS_O`KT OTIKRKTSKYO GĄGSGYϙTJG JG\G_G S½JGNGRK OYZKSOTJK H[R[T[RGSG_GIGàϙ
G_XϙĄϙQU_[_RGQGH[RKJORKXKQOĄOTKYGYϙTGMKÖRJO 51
*G\GJG\GIϙ_GGOZO¨QORORUQGTZGTϙTYG_ϙRϙ?GYGTϙTLSGJJKYO[_GXϙTIGLGG
RO_KZZKTSKTKJORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX'¨ϙRGTH[JG\GYUT[TJG
ϘJGXK3GNQKSKYOZGXGLϙTJGTYG_ϙRϙ?GYGTϙTLSGJJKYOTJK!QGVGZSG_ϙ\K_GLGGRO
_KZZKTSKTȑOOIGVKZZOXKTYKHKVRKXOTSGNQKSK_KOTZOQGRKZZOXORKIKQNGRRKXJKTOYKGRZϙG_
JKàORYK ½¨ G_JGT LG`RG QGVGZSG \K_G LGGRO_KZZKT SKTȑK QGXGX \KXORKSK_KIKàO N½QS½
T½T_KXGRJϙàϙJG\GQUT[Y[URG_JGO¨QORORUQGTZGJG_½QYKQYKYRKS½ÒQ¨GRϙTSGYϙTKJK
TO_RKQGZSGROQRKXOTOTHOXQϙYSϙTϙTĄOQG_KZO½`KXOTKOĄ_KXOYGNOHOTOTHOXQG¨QK`[_GXϙRJϙàϙTϙT
\K OĄ_KXOTOT HOX JKLG ½¨ M½T Y½XK_RK QGVGZϙRJϙàϙTϙT GTRGĄϙRJϙàϙ H[ NGRJK ½¨ \K_G GRZϙ G_G
QGJGX QGVGZSG IK`GRGXϙ [_M[RGSG OSQGTϙ \GXQKT OĄ_KXOTOT LGGRO_KZZKT SKTȑOTOT LOOR ORK
IK`G GXGYϙTJGJKTMKYO`ROQ JUà[XJ[à[ MKXKQ¨KYO_RKJG\GQUT[Y[ OĄRKSOTOT OVZGROTK QGXGX
\KXORSOĄZOX
*G\GRϙ OJGXK _KXOTJK URSGJϙàϙTϙ ORKXO Y½XJ½à½ GTϙRGT OJGXK SGNQKSKYO QGXGXϙTϙT
ZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TȔ-½X½RZ½ȕHGĄRϙQRϙSGJJKYOTJK!QOĄORKXOTN[`[X
\KY½Q[T[T[HKJKT\KX[NYGàRϙàϙTϙHU`GIGQĄKQORJK_·TKZSKROQZKHKROXZORKTYZGTJGXZRGX
½`KXOTJKM½X½RZ½¨ϙQGXZϙRSGYϙTϙT_GYGQURJ[à[LGHXOQGGZ·R_KOĄ_KXOKàRKTIK_KXONO`SKZ
HOTGRGXϙ QUT[ZRGX \K [RGĄϙS GXG¨RGXϙTJG M½X½RZ½T½T GYMGXO_K OTJOXORSKYO OÖT MKXKQRO ·T
RKSRKXOT GRϙTGIGàϙ HKROXZORSOĄZOX '_Tϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTJK OYK! H[ QGT[TJG _G`ϙRϙ _G
YGQRGXG G_QϙXϙ NGXKQKZ KJKT \K_G QGT[TRG HKROXZORKT _½Q½SR½R½QRKXO _KXOTK MKZOXSK_KT
Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXK SGNGRROT KT H½_½Q S½RQO GSOXOTOT H[ _GYGQRGXG G_QϙXϙ
LGGRO_KZOJ½`KRZORSKQ\KQGT[TJGHKROXZORKT_½Q½SR½R½QRKXO_KXOTKMKZOXSKQ½`KXKKYGYRGXϙ
_·TKZSKROQRK HKROXRKTKT _KZKXO QGJGX HOX Y½XK \KXKIKàO H[ Y½XK OÖTJK _GYGQRGXG G_QϙXϙ
NGXKQKZ\K_½Q½SR½R½à½_KXOTKMKZOXSKSKQZKTJURG_ϙG_XϙIGIK`G\KXORSK_KIKàOH[Y½XK
YUT[TJG H[TRGXϙ _GVSG_GT Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXOT LGGRO_KZO _GYGàϙT \K_G _KXOTK
MKZOXORSK_KT _½Q½SR½R½à½T ¨KĄOZ \K TOZKROàOTK M·XK QϙYSKT \K_G ZGSGSKT Y½XKRO \K_G
Y½XKYOÙRGXGQJ[XJ[X[RGIGàϙ·TM·X½RS½ĄZ½X
'TϙRGT _GYG N½QS½TK JG_GRϙ -½X½RZ½ 1UTZXUR ?·TKZSKROàOTOT SGJJKYOTJK
Ȕ-KXKQ HGN¨KRO MGÒTU QGN\KNGTK JOYQUZKQ JGTY YGRUTRGXϙ R[TGVGXQRGX VOQTOQ _KXRKXO
J½à½TYGRUTRGXϙG¨ϙQNG\GYOTKSGRGXϙQR½VRKXRUQGTZGRGXHGXRGXJ½QQGTRGXMOHOQGS[_G
G¨ϙQ_KXRKXJK\KMKXKQYKQUT[ZRGXHGN¨K\KHGRQUTRGXG\R[RGX MOHO·`KR_KXRKĄOSGRGTRG
XϙTJG KRKQZXUTOQ URGXGQ _½QYKRZORSOĄ S½ÒQ YKYRKXOTOT YKY YK\O_KRKXOTOT QG_TGàϙT NKSKT
_GQϙTϙTJG *('ȑ_ϙ GĄGSG` ?KXRKĄSK H·RMKRKXOTJK QUT[ZRGX UZKRRKX MOHO JOTRKTSK
ZKYOYRKXO\KJOàKXNGYYGY_GVϙRGXϙTH[R[TJ[à[¨K\XKRKXJK_G_ϙRGTH[YKYRKXOTJKàKXOSK\
I[ZGXQGVRGTM½X½RZ½Y½J½`K_RKXOTO*('ȑJGTLG`RGGĄGSG_GIGQHOÖSJKQUTZXURGRZϙTG
GRϙTϙXȕQ[XGRϙ_KXGRSϙĄZϙX
9·` QUT[Y[ ?·TKZSKROàOT! SGJJKYOTJK _[QGXϙJG JKàOTORKT SGJJK_K
[_[RSGQ\KQGVGRϙKàRKTIK_KXOTOTJϙĄQGVϙYϙTGYKYJ½`KTOTJK\GSRϙJ[_SGHU`[QR[à[TG
_URGĄGHORKIKàOHOÖSOTJKOQG`RK\NGYϙGYϙRJϙàϙTJGM½X½RZ½J½`K_OOÖTHOXYϙTϙXRGSGTϙTY·`
52
QUT[Y[ URGSG_GIGàϙ HKROXZORSOĄ SGJJKYOTJK OYK! XGJ_U ZKRK\O`_UT YKZRKXO S½ÒQ
GRKZRKXO\K HKT`KXO GRKZRKXOT UZ[XSG GRGTRGXϙ\K _GQϙT ¨K\XKYO ORK M½X½RZ½_K NGYYGY H·RMK
RKXJK M½X½RZ½ XGNGZYϙ`Rϙàϙ \KXKIKQ ĄKQORJK YGGZRKXO GXGYϙTJG ¨GRSGQ M½X½RZ½
_GYGQRGTGXGYϙTJGYG_ϙRSϙĄZϙX
'QZGXϙRGT M½X½RZ½ _GYGQRGXϙTG [_[RSGSGYϙ NGROTJK [_M[RGTGIGQ _GVZϙXϙSRGX _·
TKZSKROàOT - SGJJKYOTJK J½`KTRKTKXKQ OĄ_KXO \K KàRKTIK _KXO YGNOVRKXOTK SGNGRROT
KTH½_½QS½RQOGSOXOTIK\KXORKIKQHOXG_RϙQY½XK`GXLϙTJGJ[X[S[TJ½`KRZORSKSKYONGROT
JK S½KYYKYKRKXOT QϙYSKT \K_G ZGSGSKT Y½XKRO \K_G Y½XKYO` URGXGQ QGVGZϙRGIGàϙ ·TM·
X½RS½ĄZ½X
-·X½RJ½à½½`KXKMKXKQYG_ϙRϙ6UROY<GÒLK\K9KRGNO_KZRKXO1GT[T[MKXKQYK
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGOĄ_KXO\KKàRKTIK_KXRKXO½`KXOTJKSGNGRROTKTH½_½Q
S½RQO GSOXOTOT JKTKZOS _KZQOYO HOX HOXOTO ZGSGSRGX HOÖSJK J½`KTRKTSOĄZOX *URG_ϙYϙ_RG
YG_ϙRϙ?GYGJG·TM·X½RKT_·TZKSK[_M[TURGXGQG¨ϙRGXGQH[_GYGJG_KXGRGTQ[XGRRG
XG[_M[TLGGRO_KZZKH[R[T[RYGJGNOOĄ_KXOTOTK\XK1GT[T[TJG·TM·X½RKT_GYGQRGSGRGXϙ
ONRGRONGROTJKY½XKRO\K_GY½XKYOÙRGXGQSGNGRROTKTH½_½QS½RQOGSOXOTIKQGVGZϙRGHORKIKàO
G¨ϙQH[R[TSGQZGJϙX
1UT[ZRGXϙTH[R[TJ[à[HOTGTϙTHUJX[SQGZϙTJGO¨QORORUQGTZGURGXGQX[NYGZGHGà
RGTGT\KQGZSGROQRKXOTOTĄOQG_KZOYUTXGYϙQGVGTϙĄYGGZRKXOTK[_[RSGYϙ\KS½ÒQYKYG_GX
RGSGYϙ _GVϙRSGYϙ OYZKTORKT OĄ_KXOTJK ϘR 9GàRϙQ 3½J½XR½à½TIK _GVϙRGT ·R¨½SJK M½X½RZ½
JKàKXRKXOTOT-½X½RZ½1UTZXUR?·TKZSKROàOTJKȔ_GZGQUJGYϙȕOÖT·TM·X½RKTYϙTϙXJKàKXO
GĄZϙàϙ ·R¨½S JKàKXO GXGYϙTJGQO LGXQϙT _OTK _·TKZSKROàOT SGJJKYOTJK ·TM·X½RKT JH'ȑRϙQJKàKXOJKMK¨ZOàOTOTHKROXRKTJOàOH[YGVZGSG½`KXOTK S½ÒQGRKZRKXOTOQGRJϙXG
XGQ X[NYGZ ĄGXZRGXϙTG [_M[T LGGRO_KZZK H[R[T[RSGYϙTϙT <GROROàOT ZGXONRO UTG_ϙ_RG
JG\GIϙJGT OYZKTORJOàO QGZ SGROQRKXOT ĄOQG_KZOTOT JK\GS KZZOàO _GVϙRGT OTIKRKSKJK YKY
OÙRGY_UT[T[T_GVϙRSGJϙàϙHKROXRKTKTOĄ_KXOTOTYG_ϙRϙ_GYGTϙTKQLSGJJKYO[_G
XϙTIGZGXONOTJK½¨M½TY½XK_RKQGVGZϙRJϙàϙZGXONOTJK_GVϙRGT·R¨½SJK
OĄ_KXRKXOTOT ½YZ QGZϙTJG H[R[TGT S[G_KTKNGTKJK M½X½RZ½ YK\O_KYOTOT J(' URGXGQ
HKROXRKTJOàO\K_GYGQRGXϙT[_[RSGJϙàϙTϙTZKQXGXHKROXRKTSKYONGROTJKX[NYGZϙTϙTOVZGRKJO
RKIKàO ONZGXϙ_RG OĄ_KXOTOT ZGXONOTJK M½T Y½XK_RK QGVGZϙRJϙàϙ YUT URGXGQ
ZGXONOTJK YGGZ JG _½QYKQ YKYRK S½ÒQ _G_ϙTϙ _GVϙRJϙàϙTϙT HKROXRKTJOàO \K
JG\GQUT[Y[OĄRKSRKYG_ϙRϙ?GYGTϙTLSGJJKYO[_GXϙTIGO¨QORORUQGTZGTϙTLGGRO_KZZKT
SKTKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
*GNG ·TIK _GVϙRGT M½X½RZ½ ·R¨½S½TJK JG\GIϙTϙT OĄRKZZOàO OĄ_KXOTJK S½ÒQ _G_ϙTϙ
YϙXGYϙTJGHKROXRKTKTJKàKXOT-½X½RZ½1UTZXUR?·TKZSKROàOTJKQOJ('JKàKXOTOGĄSGJϙàϙ
HKROXRKTSOĄ OYK JK! ZGXONOTJK _GVϙRGT ·R¨½SJK M½X½RZ½ _GYGQRGXϙTG [_SGJϙàϙ
ZGXONOTJK_GVϙRGTOTIKRKSKJKYGGZȑJGS½ÒQ_G_ϙTϙY½XJ½XJ½à½HKROXRK
TKTOĄ_KXOTOT!-½X½RZ½1UTZXUR?·TKZSKROàOTOT\KSGJJKYOTJK·TM·X½RKTM½X½RZ½
_GYGQRGXϙTG[_[RSGJϙàϙ\K[_GXϙRGXGXGàSKTLGGRO_KZOTOH[ĄKQORJKY½XJ½XJ½à½G¨ϙQUR[V
53
_[QGXϙJG GQZGXϙRGT SK\`[GZϙT \KXJOàO _KZQO_K JG_GTϙRGXGQ SGNGRROT KT H½_½Q S½RQO GSO
XOTIKQGVGZϙRSGYϙTJGYUT[I[OZOHGXO_RKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK JG\GRϙTϙT ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½TK OJGXK 3GNQKSKYOTOT
QGXGXϙXϙTHU`[RSGYϙTGJG\GJUY_GYϙTϙT_KTOJKTQGXGX\KXORSKQ½`KXKGTϙRGTSGNQKSK_K
M·TJKXORSKYOTKZGXONOTJKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
II- ÇEVRE SORUNLARI VE BELEDYELER:
1. Çevre Sorunlarna Neden Olan Etkenler:
Günümüzde küresel düzeyde ele alnmas ve çözümlenmesi gereken en
önemli sorunlardan biri haline gelen çevre sorunlar doal etkenler bir yana braklrsa daha çok insan kökenli nedenlere dayanmaktadr. Çevre kirlenmesi ve
bozulmasn da içeren daha geni kapsaml bir kavram olan çevre sorunlarn
genel anlamda, çevreyi oluturan ve canllarn yaamlar boyunca ilikilerini
sürdürdükleri ve karlkl olarak etkileim içinde bulunduklar biyolojik fiziksel,
sosyal, ekonomik ve kültürel unsurlarn ve ekolojik dengenin bozulmasna ve
canllarn zarar görmesine neden olan sorunlar olarak tanmlamak mümkündür.
nsan kaynakl çevre sorunlarna örnek olarak, asit yalar, ozon tabakasnn delinmesi, denizlerin ve iç sularn kirlenmesi, ormanlarn kesilerek yok
edilmesi, nükleer atklarn toprak, su ve havay kirletmesi, endüstriyel gazlarn,
dumanlarn ve sair partiküllerin havay kirletmesi, yerleim alanlarndan çkan
kat atklarn çevreyi igal etmesi, sanayi ve araba gürültüsü, plansz kentlemenin neden olduu imar kirlilii saylabilir. Ozon tabakasndaki bozulma, küresel
snma ve iklim deiiklii gibi sorunlar dourmaktadr.
Çevre sorunlarnn nedenleri olarak, sanayileme, ekonomik büyüme,
kentleme, nüfus art, ormanlarn, bitki ve hayvan türlerinin ve yaam alanlarnn, doal ve kültürel çevrenin tahribi olarak saylabilir. Ortaya çkan balca
çevre sorunu türleri; su kirlilii, hava kirlilii, toprak kirlilii, flora ve faunann
tahribi, ozon tabakasnn tahribi, asit yalar, küresel snma, ormanszlama,
çölleme, genetik yapnn bozulmas, gürültü ve titreim olarak saylabilir 54.
2. Belediyelerin Karlat Balca Çevre Sorunlar:
Ülkemizde belediyelerin çözmek zorunda olduklar çevre sorunlar, su kirlilii, hava kirlilii, kat atklar, toprak kirlilii, çarpk kentlemenin getirdii
görüntü ve imar kirlilii, doal ve kültürel çevrenin bozulmas, gürültü kirlilii
olarak sralanabilir.
a) Su Kirlilii ve Belediyeler:
Su kirlilii, insan kökenli faaliyetler sonucunda suyun temel özelliklerinin
kullanmn kstlayacak veya engelleyecek ekilde bozulmas ve kalite deiimine uramasdr. Doal bir suyun fiziksel olarak renksiz, tatsz ve kokusuz olmas
gerekir. Kokan su, renkli su ve belli bir tad olan su ile görüntüsü bulank olan su
kirlenmitir. Çevresel bozulmadan dolay suyun kimyasal özellikleri (asitlik de-
54
GÜNE/COKUN; Çevre Hukuku, 2004, s.30 vd
54
recesi, sertlik derecesi, karbondioksit miktar, azot içerii gibi) bozulmasyla veya
suda baz bakteri ve basil gibi küçük canllarn üremesi ya da ar derecede radyoaktif madde içermesi halinde de su kirlilii söz konusu olmaktadr. Su kirliliine neden olan genellikle evsel ve kat atklar, endüstriyel kimyasal atklar gibi
kirleticilerdir. Tarmda kullanlan maddelerin ve deniz tamaclnda gemilerin
su ortamna braktklar atklardr.
Günümüzde belediyelerimizin ancak % 1 orannda kanalizasyon artma
sistemine sahip olduklar, bunlarn saysal rakamnn 40 civarnda olduu, bunlardan 31’inin ller Bankas tarafndan, dierlerinin belediye imkanlaryla yapld belirlenmitir. Mevcut atk su artma tesislerinin verimli çaltrlamad da
ayr bir sorundur. Büyükehirlerimizde özellikle stanbul, Ankara, zmir, Adana,
Bursa ve Konya gibi illerimizde su ve kanalizasyon yönetiminin Büyükehir
yönetimlerinden ayr idareler (SK, ASK, ZSU, BUSK gibi) kurmas olumlu bir
gelimedir 55.
Su Kirlilii Kontrol Yönetmelii’nin 43.maddesinde Atksu Toplama ve
Bertaraf esaslar belirlenmi olup bu çerçevede atksu altyap tesisleri yönetimleri, sorumluluk bölgelerinde oluan atksularn toplanmas, iletilmesi ve bertaraf
edilmesi ilemlerini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu yönetmelikle, yetki snrlar içindeki tanmaz mal sahipleri için atksularn artma tesisi ile sonlandrm
ortak atksu altyap tesislerine balamak ve bu tesisleri kullanmak bir hak ve
mecburiyettir, hükmü ile Belediyelere görev ve sorumluluk verilmitir. Bir ehir
ve/veya sanayi bölgesinde parsellerin, kurum, kurulu ve iletmelerin
atksularn atksu altyap tesislerine balayabilmeleri, atksu altyap tesisleri
yönetimince verilecek olan atksu balant iznine tabidir. Atksu balant izni,
evsel atksularn yazl bir belge karlnda; endüstriyel ve kark atksularn
ise düzenlenecek balant kalite kontrol izin belgesindeki koullar salamas
halinde, atksu altyap tesisleri yönetimi tarafndan verilen izindir. SKKY, Atksu
Artma Tesisi Proje onay sürecinde Belediyelere önemli görev ve yetkiler vermektedir 56.
b) Hava Kirlilii ve Belediyeler:
Hava kirlilii, bata endüstrileme ve kent yaamnn getirdii (fosil yaktlarn, egzoz gazlarnn, kimyasal gazlar çkaran endüstri kurulularnn) etken
olduu, insanlar tarafndan atmosfere kartrlan yabanc maddeler vastasyla
hava bileiminin bozulmas ya da atmosferde toz, duman, koku, su buhar eklinde bulunabilecek olan kirleticilerin canllar ile eyalara zarar verecek miktara
yükselmesi eklinde tanmlanabilir 57.
Hava kirlilii belediyeleri de ilgilendiren en önemli kentsel çevre sorunlarndandr. Endüstri tesislerinden kaynaklanan hava kirliliinin önlenmesi bakmndan Belediye yönetimleri ruhsat, izni verme ve kanunlarn öngördüü cezalandrma yetkilerini kullanrken özen göstermeleri, örnein yaydklar toz emis55
56
57
KELE, hsan; “Belediyeler ve Çevre Sorunlar”, Deiik Yönleriyle Yerelleme, Editör: Veysel K.
BLGÇ, Seçkin Yaynevi, Ankara-2009, s.358
ABACIOLU, Muhittin/ABACIOLU, Ali; a.g.e. (2007), s.592
EN, Ersan; Çevre Ceza Hukuku (1994), s.16
55
yonu ile büyük bir kirlilik kayna olan çimento fabrikalarnn ehir merkezi ve
yaknlarndan, ehir dna çkarlmas, boaltlan yerin yeil alana ayrlmas gereklidir 58. Egzoz gazlarnn denetimi yaplmal, egzozundan limitlerin üstünde
CO (karbonmonoksit) gaz emisyonu olan tatlar trafikten men edilmelidir. Konutlarn stlmasndan kaynaklanan hava kirlilii de belediyelerimizin önemli
bir sorunudur. Bu konuda, doalgaz uygulamasnn yaygnlatrlmas bakmndan halkn bilinçlendirilmesi, eitim, denetim ve yatrm açlarndan belediyelere
görev dümektedir.
c) Toprak Kirlilii ve Belediyeler:
Toprak kirlilii, topraa braklan atklarn topran fiziksel ve kimyasal
yapsn bozmasdr. Toprak kirliliinin balca nedenleri; doal bir etken olarak
verimli üst topran erozyon yolu ile tanmas suretiyle topran verimsizlemesi, topraa braklan her türlü kat, sv ve gaz halindeki zararl ve kimyasal
maddeler, asit yalar, orman varlnn azalmas, çöp ve dier kat atklarn
topraa atlmas veya gömülmesi, madencilik faaliyetleri srasnda belirli bir
toprak kalitesinin alnmas, tarm alanlarnn yerleim alan haline getirilmesi,
kentlemenin neden olduu toprak kirlilii, yanl tarm teknikleri seçimi, kum,
çakl vs. maddelerinin kaz yoluyla topraktan elde edilmesi saylabilir. Belediyeler, izin, ruhsat yetkilerini kullanrken bu hususlara özen göstermelidirler. mara
açlacak yerlere aaçlandrma zorunluluu getirilmesi, kentin civarnda yeil
alanlarn miktar ve kalitesinin artrlmas gerekir.
d) Gürültü Kirlilii ve Belediyeler:
Çevre sorunlar arasnda gürültü kirlilii de önemli bir yer tutmaktadr.
Hzla gelien endüstri ve motorlu araçlarn artmas kent yaamn çekilmez hale
getiren gürültü kirliliine neden olmaktadr. Gürültü, istenmeyen seslerin dourduu akustik bir olgudur. Bu nedenle gürültü kirliliine akustik kirlilik de
denilmektedir. Uzun zaman belirli bir iddetin üstünde gürültüye maruz kalnmas, duyma hassasiyetini azaltmann yan sra bir çok dier ciddi salk ve çevre sorunlarna neden olmaktadr. Belediyeler bu konuda Yönetmeliklerde öngörülen ölçümlerini sk sk yapmal ve bu sorunun çözümüne yarayacak teknikler
gelitirmelidir.
e) Atklarn Kontrolü ve Belediyeler:
5216 sayl Büyükehir Belediyesi Kanunu’nun 7.maddesi ile 5393 sayl
Belediye Kanunu, evsel kat atk ve tbbi atklarn toplanmas, tanmas ve
bertaraf konularnda belediyelere görev ve sorumluluklar yüklemektedir.
Tehlikeli Atklarn Kontrolü Yönetmelii’ne göre Büyükehir Belediyeleri ve belediyeler;
1. Evlerden kaynaklanan tehlikeli atklarn yönetimine ilikin plan ve
programlarn hazrlamakla ve kurulacak sistemi öneri halinde mahalli çevre
kuruluna sunmakla,
2. Atk üreticileri ve bertarafçlar ile beraber veya istemesi durumunda
ayr olarak ortak atk bertaraf tesisleri kurmak veya kurdurmakla,
58
KELE, hsan; a.g.e., s.352 vd.
56
3. Atklarn bertarafna ilikin tesisler ile ilgili plan ve projeler hakknda
valiliin uygun görüü ile birlikte Bakanln onayn almakla,
4. Belediye ve mücavir alan snrlar içinde faaliyette bulunan atk bertaraf
tesislerin inas ve iletilmesinde bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülük çerçevesinde gerekli önlemleri almak ve aldrmakla,
5. Tehlikeli atk bertaraf tesisi kurulmas için belirlenen yer mücavir alan
içinde ise, bu yerin imar planna ilenmesini salamakla,
6. Belediye ve mücavir alan snrlar içinde faaliyette bulunan ve tehlikeli
atk üreten tüm tesislere inaat ve iletme ruhsat verilmesi aamasnda, tehlikeli
atklarn bertarafnn bu Yönetmelik hükümleri dorultusunda salandn tesis
sahibi tarafndan belgelenmesini salamakla,
7. Gerçek ve tüzel kiilerce kurulacak ortak atk bertaraf tesislerinin planlamas, inaat ve iletilmesi aamalarnda yaplacak çalmalar desteklemekle ve
ilgili tedbirlerin alnmasn salamakla görevlidir.
Ambalaj ve Ambalaj Atklarnn Kontrol Yönetmelii’ne göre Büyükehir belediyeleri; ambalaj atklarnn kaynanda ayr toplanmas, ilçe ve ilk kademe belediyeleri arasnda koordinasyonun salanmas hususunda gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Belediyeler ise;
Ambalaj atklarn kaynanda ayr toplamak veya ekonomik iletmeler,
yetkilendirilmi kurulu veya geçici çalma izni veya lisans alm geri kazanm
iletmelerine toplattrmakla yükümlüdürler. Bu bakmdan meclis karar alnmal,
belediye Atk Yönetim Birimi oluturulmal, Kat Atk Yönetim Plan dorultusunda Ambalaj Atk Yönetim plan hazrlanmaldr.
Tbbi Atklarn Kontrolü Yönetmelii belediyelere u yükümlülükleri
yüklemektedir.
1. Tbbi atklarn geçici atk depolarndan veya konteynerlerinden alnarak
toplanmas, tanmas, sterilizasyon ilemine tabi tutulmas ve bertaraf ile ilgili
detaylar içeren Tbbi Atk Yönetim Plan’n hazrlamak, uygulamak ve halkn
bilgilenmesini salamak,
2. Tbbi atklar geçici atk depolarndan alarak bertaraf sahasna tamak/tattrmak,
3. Tbbi atk bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak/kurdurmak, iletmek/ilettirmek,
4. Kuracaklar tbbi atk bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesisleri için ön lisans/lisans almak,
5. Tbbi atk tama araçlar için tama lisans almak,
6. Geçici atk depolarna yap ruhsat vermek,
7. Tbbi atklarn yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eitmek/eitimini salamak,
8. Tbbi atklarn yönetimiyle görevli personelin özel giysilerini salamak,
9. Salk kurulularndan toplanan, tanan ve bertaraf edilen tbbi atk
miktarlarn kayt altna almak, bu bilgileri yl sonu itibar ile valilie göndermek
ve talep edilmesi halinde Bakanln incelemesine açk tutmak.
57
Atk Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmelii’ne göre Belediyelere,
Büyükehir statüsündeki yerlerde Büyükehir Belediyelerine verilen görev ve
yetkiler unlardr;
1. Atk pil ve akümülatörlerin belediye kat atk düzenli depolama alanlarnda evsel atklarla birlikte bertarafna izin vermemek,
2. Kurulu ve iletme giderleri pil üreticileri tarafndan karlanacak geçirimsiz koullar salanm, nemden ari ve meteorolojik artlardan korunmu atk
pil depolama alanlarnn kurulmas için kat atk düzenli depolama alanlarnda
ücretsiz olarak yer tahsis etmek,
3. Üreticilerin ehrin muhtelif yerlerinde yapacaklar atk pil ve akümülatör toplama ilemlerine yardmc olmak ve ibirlii yapmak,
4. Okullar, halk eitim merkezleri, mahalle muhtarlklar, elence yerleri
ve halka açk merkezlerde pilleri ayr toplama ile ilgili üreticilerin sorumluluu
ve program dahilinde gerektiinde üretici ile ibirlii yaparak pilleri ücretsiz
olarak ayr toplamak, halk bilgilendirmek, eitim programlar düzenlemek,
5. Belediye snrlar içinde bulunan atk pil ve akümülatör bertaraf tesislerini ve tama firmalarn denetlemek.
Atk Yalarn Kontrolü Yönetmelii hükümlerine göre belediyelerin görev ve yetkileri unlardr;
1. Atk yalar belediye evsel atk depolama sahasna kabul etmemek,
2. Atk yalarn su, toprak gibi alc ortamlara dorudan verilmesini ve
kanalizasyona boaltlmasn önlemek,
3. Belediye hudutlar ve mücavir alan snrlar içindeki yerlerde kurulacak
atk ya geri kazanm tesislerine inaat ruhsat vermek.
Bitkisel Atk Yalarn Kontrolü Yönetmelii uyarnca Büyükehir belediyeleri ve belediyelerin görevleri unlardr;
1. Yetki sahasnda bulunan lokantalar, sanayi mutfaklar, oteller, tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazr yemek üretimi yapan firmalar ile dier yerlerde gerekli denetimleri yaparak kullanlm kzartmalk yalarn kanalizasyona
dökülmesini önlemek,
2. Snrlar dahilinde kullanlm kzartmalk ya üreten iletmelerin lisansl geri kazanm tesisleriyle veya valilikten geçici depolama izni alm toplayclarla yllk sözleme yapmalarn salamak, buna ilikin kaytlar ilgili valilie bildirmek, sözleme yapmayanlara gerekli cezai ilemi uygulamak,
3. 2008 ylndan itibaren kullanlm kzartmalk yalarn hanelerden toplanmas için gerekli sistemi kurmak, halk bu konuda bilgilendirerek atk ya
toplama faaliyetlerini 2008 yl itibariyle balatmak,
4. lgili hususlarda gerekli tedbirleri almak.
Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn Kontrolü Yönetmelii gereince belediyelerin 59 görev ve yetkileri unlardr;
59
l belediye mücavir alan içerisinde il ve ilçe belediyeleri, Büyükehirlerde Büyükehir belediyeleri, Büyükehir belediyeleri dnda ise ilçe belediyeleri.
58
1. Hafriyat topra, inaat/yknt atklar ile doal afet atklarnn toplanmas ve geçici biriktirilmesi, tanmas, geri kazanlmas ve bertaraf ile ilgili yönetim plan hazrlamak,
2. Hafriyat topra ve inaat/yknt atklar geri kazanm tesisleri sahalar
ile depolama sahalarn belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve iletmek/ilettirmek,
3. Depolama sahas yerinin seçimi, inaat veya iletilmesi srasnda çevre
ve insan saln olumsuz etkilemeyecek ekilde gerekli tedbirleri almak veya
aldrtmak,
4. Hafriyat topra ve inaat/yknt atklar için toplama, tama hizmeti
verecek firmalarn adresleri ve telefon numaralar ile nakliye bedellerini halkn
bilgilenecei ekilde ilan etmek,
5. Hafriyat topra ve inaat/yknt atklarnn toplanmas, tanmas ve
bertaraf bedelini belirlemek,
6. Hafriyat topra ve inaat/yknt atklarnn toplanmas, geçici biriktirilmesi, tanmas ve bertaraf faaliyetlerini denetlemek,
7. Belediye snrlar içindeki hafriyat topra ve inaat/yknt atklar geri
kazanm tesisleri ile depolama sahalarna izin vermek ve gerektiinde bu izni
iptal etmek,
8. Toplanan inaat/yknt atklarn öncelikle altyap çalmalarnda kullanmak/kullandrmak,
9. Belediye snrlar içinde oluan, toplanan, geri kazanlan ve bertaraf edilen hafriyat topra ile inaat/yknt atklarna ilikin istatistiki bilgileri valilikler
aracl ile yl sonunda Bakanla bildirmek,
10. Doal afet atklarnn yönetimi konusunda valilik koordinasyonunda
oluturulan kriz merkezi kararlarn uygulamakla yükümlüdürler 60.
Çevre Kanununun 11.maddesinde “izin alma, artma ve bertaraf etme
yükümlülüü” baln tayan düzenlemesinde belediyelere bu konuda önemli
görevler ve yükümlülükler verilmektedir. öyle ki;
“Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluan atklarn alc
ortamlara dorudan veya dolayl vermeleri uygun görülmeyen tesis ve iletmeler ile yerleim birimleri atklarn yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak artmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen
izinleri almakla yükümlüdürler.
Birinci fkrada belirtilen yükümlülüü bulunan tesis ve iletmeler ile yerleim birimlerine;
1) naat ruhsat aamasnda bu yükümlülüünü yerine getireceini gösterir proje ve belgeleri ilgili kuruma sunmadkça inaat ruhsat verilmez.
2) naat bitmi olanlardan, bu yükümlülüü yerine getirmeyenlere iletme ruhsat ve/veya yap kullanma ruhsat verilmez.
60
ABACIOLU, Muhittin/ABACIOLU, Ali; a.g.e. (2007), s.596-602
59
3) naat ruhsatna, yap kullanma veya iletme ruhsatn haiz olmakla birlikte artma ve bertaraf yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde, verilmi
yap kullanma izni veya iletme izni iptal edilir.
Faaliyetlerinde deiiklik yapmay ve/veya tesislerini büyütmeyi plânlayan gerçek ve tüzel kiiler yönetmelikle belirlenen usûl ve esaslar çerçevesinde
atklarn artma veya bertaraf etme yükümlülüünü yerine getirmek zorundadrlar.
Atksular toplayan kanalizasyon sistemi ile atksularn artld ve artlm atksularn bertarafnn saland atksu altyap sistemlerinin kurulmas,
bakm, onarm, slah ve iletilmesinden; büyükehirlerde 20/11/1981 tarihli ve
2560 sayl stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Genel Müdürlüü Kurulu ve
Görevleri Hakknda Kanunla belirlenen kurulular, belediye ve mücavir alan
snrlar içinde belediyeler, bunlarn dnda iskâna konu her türlü kullanm alannda valiliin denetiminde bu alanlar kullananlar sorumludur.
Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri, kültür ve turizm koruma ve gelime bölgelerinde, turizm merkezlerinde Kültür ve Turizm
Bakanl veya yetkili kld birimler, organize sanayi bölgelerinde organize
sanayi bölgesi yönetimi, küçük sanayi sitelerinde kooperatif bakanlklar, mevcut yerleim alanlarndan kopuk olarak münferit yaplm tatil köyü, tatil sitesi,
turizm tesis alanlar vb. kullanm alanlarnda ise site yönetimleri veya tesis iletmecileri atksu altyap sistemlerinin kurulmas, bakm, onarm ve iletilmesinden sorumludurlar.
Atksu altyap sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar, balant sistemlerinin olup olmadna baklmakszn, artma sistemlerinden sorumlu yönetimlerin yapaca her türlü yatrm, iletme, bakm, onarm, slah ve temizleme
harcamalarnn tamamna kirlilik yükü ve atksu miktar orannda katlmak zorundadrlar. Bu hizmetlerden yararlananlardan, belediye meclisince ve bu maddede sorumluluk verilen dier idarelerce belirlenecek tarifeye göre atksu toplama, artma ve bertaraf ücreti alnr. Bu fkra uyarnca tahsil edilen ücretler, atksu
ile ilgili hizmetler dnda kullanlamaz.
Atksu toplama havzasnn birden fazla belediye veya kurumun yetki sahasnda olmas halinde; atksu artma tesisini ileten kurum, atksu ile ilgili yatrm ve harcama giderlerini kirletenlerden kirlilik yükü ve atksu miktar nispetinde tahsil eder.
Atk üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atklarn en az düzeye düürecek tedbirleri almak zorundadrlar.
Atklarn üretiminin ve zararlarnn önlenmesi veya azaltlmas ile atklarn geri kazanlmas ve geri kazanlabilen atklarn kaynanda ayr toplanmas
esastr. Atk yönetim plânlarnn hazrlanmasna ilikin esaslar, Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanm imkân olmayan atklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun
yöntemlerle bertaraf edilir.
Büyükehir belediyeleri ve belediyeler evsel kat atk bertaraf tesislerini
kurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten
60
yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapaca yatrm,
iletme, bakm, onarm ve slah harcamalarna katlmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre kat atk
toplama, tama ve bertaraf ücreti alnr. Bu fkra uyarnca tahsil edilen ücretler,
kat atkla ilgili hizmetler dnda kullanlamaz.
Üretici, ithalatç ve piyasaya sürenlerin sorumluluu kapsamnda yükümlülük getirilen üreticiler, ithalatçlar ve piyasaya sürenler, ürünlerinin faydal
kullanm ömrü sonucunda oluan atklarnn toplanmas, tanmas, geri kazanm, geri dönüümü ve bertaraf edilmelerine dair yükümlülüklerinin yerine
getirilmesi ve bunlara yönelik gerekli harcamalarnn karlanmas, eitim faaliyetlerinin gerçekletirilmesi amacyla Bakanln koordinasyonunda bir araya
gelerek tüzel kiilii haiz birlikler olutururlar. Bu kapsamda yükümlülük getirilen kurum ve kurulularn sorumluluklarnn bu birliklere devrine ilikin usûl ve
esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmeliklerle belirlenir.
Tehlikeli atk üreticileri, yönetmelikle belirlenecek esaslara göre atklarn
bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler.
Atk geri kazanm, geri dönüüm ve bertaraf tesislerini kurmak ve iletmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kiiler, yönetmelikle belirlenen esaslar dorultusunda, ürün standard, ürünlerinin sata uygunluu ve piyasadaki denetimi
ile ilgili izni, ilgili kurumlardan almak kayd ile Bakanlktan lisans almakla yükümlüdür.
Evsel atklar hariç olmak üzere, atk tama ve/veya toplama ilerini yapan kurum veya kurulular Bakanlktan lisans almak zorundadr. Evsel atklarn
tama ve toplama ilerini yapan kurum ve kurulular Bakanlkça kayt altna
alnr.
Atksu artm, atk bertaraf ve atk geri kazanm tesisleri yapmak amacyla belediyelerin hizmet birlikleri kurmalar halinde, bu hizmet birliklerine aratrma, etüt ve proje konularnda Bakanlkça teknik ve malî yardm yaplr. Tesis
yapm projeleri ise bu Kanunun 18 inci maddesi çerçevesinde kredi veya yardm
ile desteklenebilir. Kredi borcunun geri ödenmemesi durumunda 6183 sayl
Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun hükümlerine göre takip
yaplr ve öncelikle 2380 sayl Belediyelere ve l Özel darelerine Genel Bütçe
Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanunun ek 4 üncü maddesi hükümleri çerçevesinde ilgili belediyelerin ller Bankasndaki paylarndan tahsil
olunur.
Artma ve bertaraf etme yükümlülüüne tâbi tesis ve iletmeler ile yerleim birimleri, bu yükümlülüe istinaden kurulmas zorunlu olan artma ve bertaraf sistemleri, atksu artma ve ön artma sistemleri ile atksu altyap sistemlerinin kurulmas, onarm, slah, iletilmesi ve harcamalara katk paylarnn belirlenmesi ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlkça yönetmeliklerle düzenlenir. Bu konuda dier kanunlarla verilen yetkiler sakldr.
Bu Kanunun uygulanmasn salamak üzere alnmas gereken izinler ve
bu izinlerin tâbi olaca usûl ve esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmeliklerle
belirlenir.
61
Faaliyetleri nedeniyle çevreye olumsuz etkileri olabilecek kurum, kurulu
ve iletmeler tarafndan, faaliyetlerine ilikin olas bir kaza durumunda, kazann
çevreye olumsuz etkilerini kontrol altna almak ve azaltmak üzere uygulanacak
acil durum plânlar hazrlanmas zorunludur. Buna ilikin usûl ve esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle düzenlenir.
Bu plânlar dikkate alnarak Bakanln koordinasyonunda ilgili kurum ve
kurulularca yerel, bölgesel ve ulusal acil durum plânlar hazrlanr.
Liman, tersane, gemi bakm-onarm, gemi söküm, marina gibi ky tesisleri; kendi tesislerinde ve gemi ve dier deniz araçlarnda oluan petrollü, yal
kat atklar ve sintine, kirli balast, slaç, slop gibi sv atklar ile evsel atksu ve kat
atklarn alnmas, depolanmas, tanmas ve bertaraf ile ilgili ilemleri ve tesisleri yapmak veya yaptrmakla yükümlüdürler. Buna ilikin usûl ve esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.”
3. Çevre Sorunlar ve Kirliliin Çözümünde Belediyelerin Rolü:
a) Genel Olarak:
Günümüzde büyük boyutlara ulaan çevre sorunlar ve kirliliinin çözümünde merkezi yönetime düen görevler yannda yerel yönetimlere ve özellikle
kent yönetiminden sorumlu olan belediyelere önemli görevler verilmitir. Zira
çevre sorunlar, kentin ve kentlinin sorunudur. Bu itibarla belediyelerin çözmek
zorunda olduklar sorunlar içinde çevresel nitelikli olanlar, öncelikli ve önemlidir 61.
Anayasann salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakkn düzenleyen
56.maddesi ile “konut hakk” baln tayan 57.maddesi birlikte deerlendirildiinde; “salkl ve dengeli çevre” kavramnn, doal güzelliklerin korunduu,
kentleme ve sanayilemenin getirdii hava, su ve toprak kirlenmesinin önlendii bir çevre kadar, belli bir plan ve programa göre düzenlenmi çevreyi de kapsad; keza konutun insanlar için önemi göz önüne alndnda, devletin, ehirlerin özelliklerini ve çevre artlarn gözeten bir planlama çerçevesinde, konut
gereksinimini karlayacak tedbirleri alma ve ayrca toplu konut teebbüslerini
destekleme ödevi bulunduu, yaplamann çada kentleme ve çevre koullar
ile uyum içinde bulunmalar gerektii açkça anlalmaktadr.
Anayasann çevre hukuku ile ilgili bu hükümlerinin bir yansmas olan
Türk Çevre Mevzuatnda belediyelerimize bata 5393 sayl Belediye Kanunu (14,
15.md.), 5216 sayl Büyükehir Belediye Kanunu (7, 10, 11.md.), 3194 sayl mar
Kanunu, 775 sayl Gecekondu Kanunu, 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunu,
2872 sayl Çevre Kanunu, 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu, 2863 sayl Kültür
ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu, 3621 sayl Ky Kanunu, 2960 sayl Boaziçi Kanunu, 2985 sayl Toplu Konut Kanunu olmak üzere pek çok Kanunda
ve çevrenin korunmasn amaçlayan Tüzük ve Yönetmeliklerde önemli görev,
yetki ve sorumluluklar verilmitir.
b) Stratejik Planlama ve Yerel Yönetimlerde Uygulanmas:
61
KELE, Ruen; Kentleme Politikas, 2002, Ankara, s.719
62
Çevresel nitelikli görevleri üstlenen belediyelerimizin, bu konularda teknik bilgi birikimine sahip nitelikli elemanlara ve böyle bir personeli istihdam
edecek, çevresel sorunlarn çözümü için gerekli mali kaynaklara sahip olmadklarndan, bu yetersizlikler sistemin ilemesini aksatmaktadr. Tüm bu yetersizliklere karn belediyeler, mevcut imkanlarla çevre sorunlarnn çözümü amacyla
izleyecei stratejileri (çevre politikalarn) oluturarak uygulamak durumundadrlar.
Yeni Belediye Yasasnn getirdii bir kavram olan stratejik planlama, var
olan durum, hedefteki durum ve bunun nasl yaplaca konusundaki planlamay ifade etmektedir. Kurumun geleceinin planlamas sürecine kurumsal stratejik
planlama, kent planlamasna ise mekansal stratejik planlama denilmektedir 62.
Belediyelerin kurumsal stratejik planlarnn uygulanmasnda baarya ulalabilmesi için halkn çevre sorunlarna duyarll önem tadndan, bu konuda
halkn bilinçlendirilmesi, fikirlerinin alnmas ve bu sürece katlmlarnn salanmas gerekir. Bu nedenle belediyelerin halkla ve çevre örgütleri ile iyi bir iletiim kurmalar ve ibirlii içinde hareket etmeleri gerekir.
Stratejik planlamann yasal dayanan 5018 sayl Kamu Mali Yönetimi ve
Kontrol Kanunu oluturmaktadr. Yerel yönetimlerde ise stratejik plann yasal
altyapsn 5216 sayl Büyükehir Belediyesi Kanunu, 5393 sayl Belediye Kanunu ve 5302 sayl l Özel daresi Kanunu oluturmaktadr. Bu konuda DPT tarafndan stratejik planlama klavuzlar ve Yönetmelik yaynlanm, pilot uygulama
çalmalar ile stratejik planlama uygulamalar balatlmtr 63.
DPT’nin kamu kurulular için hazrlad Stratejik Planlama klavuzunda
stratejik planlama ve nitelii hakknda ayrntl bilgilere yer verilmitir. Buna
göre stratejik planlama:
- Sonuçlarn planlamasdr: Girdilere deil, kamu hizmetleri ile elde edilecek sonuçlara odakldr.
- Deiim planlamasdr: Deiimin istenilen yönde olabilmesini salamaya gayret eder ve deiimi destekler. Dinamiktir ve gelecei yönlendirir. Düzenli
olarak gözden geçirilmesi ve deien artlara göre uyarlanmas gerekir.
- Gerçekçidir: Arzu edilen ve ulalabilir bir gelecei resmeder.
- Kaliteli yönetimin aracdr: Disiplinli ve sistemli bir ekilde, bir kuruluun kendisini nasl tanmladn, neler yaptn ve yapt eyleri niçin yaptn
deerlendirmesi ve ekillendirmesi ve bunlara rehberlik eden temel kararlar ve
eylemleri üretmesidir.
- Hesap verme sorumluluuna temel oluturur: Sonuçlarn nasl ve ne ölçüde gerçekletirildiinin izlenmesine, deerlendirilmesine ve denetlenmesine
temel oluturur.
- Katlmc bir yaklamdr: Stratejik planlama sürecinin kuruluun en üst
düzey yetkilisi tarafndan tam olarak desteklenmesi arttr. Bununla beraber,
62
63
ATAÖV, Anl; Stratejik Planlama ve Belediyeler: Türkiye Belediyeler Birlii ve Konrad Adenauer
Vakf birlii ile düzenlenen 6 Mays 2005 tarihli toplantda yaplan konuma.
DEMR, Yeter; Stratejik Planlama Sürecinde Yerel Yönetimler; Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi,
Eylül-2009, C:14, S:9 s.21
63
ilgili taraflarn, dier yetkililerin, idarecilerin ve her düzeydeki personelin katks, ortak çabas ve destei olmakszn, stratejik planlama baarya ulaamaz 64.
Hzl kentleme, teknolojik toplumsal gelimeler, demokratiklemenin yaylmas, vatanda odaklln artmas, kentsel sorunlarn ç gibi büyümesi, göç
olgusu, sürdürülebilir kalknmann salanmas, alt yap yetersizliinin sorunlara
yol açmas, vatanda ikayetlerinin artmas, kaliteli hizmet beklentisi, kaynak
sknts gibi pek çok sorunla kar karya kalan yerel yönetimlerin stratejik planlamaya bavurmalar kaçnlmaz hale gelmitir 65.
Yerel yönetimler için baarl bir stratejik planlama uygulamas için önerilen hususlar unlardr 66;
1. Liderliin hiçbir ikamesinin olmamas nedeniyle; yerel yönetim yöneticileri stratejik plana inanmal; stratejik liderlik göstermeli; yöneticiler, stratejik
düünme, davranma, uygulama, gelitirme ve deiim yeteneklerine kavuturulmal,
2. Yerel yönetimlerde kurumsal liderlik ve kültür oluumunu salayacak
kurumsallamalara gidilmeli,
3. Yerel yönetim birimleri arasnda koordinasyon ve ibirliini sürekli klacak mekanizmalar gelitirilmeli,
4. Uzman ve nitelikli kiilerden oluan planlama birimleri kurularak, veri
taban ve bilgi yönetimi sistemine geçilmeli,
5. Yönetimin geleceini yönetmeye yönelik misyon, vizyon, amaç, hedef
ve stratejiler oluturacak çalmalar yaplmal,
6. Plan yapm ve uygulamalarnda kamuoyu bilgilendirilmeli,
7. Plana katlan taraflar, paydalar ve hedef kitlenin talep ve beklentileri
plana yanstlmal,
8. Plan hedeflerine uygun proje, etüt ve fizibiliteler yaplmal,
9. Yerel alanda kamu, sivil toplum kurulular ve özel kesim ibirliini
salayacak yönetiim ortam hazrlanmal, üniversitelerle ibirlii ve ortak çalma alanlar oluturulmal ve gerekirse danmanlk hizmeti de alnmal,
10. Yerel yönetimin karar organlar stratejik plan hedeflerine uygun yllk
yatrm programlar ve bütçe hazrlamalar,
11. Yerel yönetimin seçilmi organlar görü ve niyetlerini plana yanstmal ancak var olan plana uymal,
12. Yerel kaynak ve potansiyelleri harekete geçiren stratejik planlama anlay toplumun uyumu ile ortaya konmal,
13. Kaynak kullanm ve dalm stratejik plan öngörüsüne braklmal ve
bu konuda karar organlar kararllk göstermeli,
64
65
66
DPT (2006a), Kamu dareleri çin Stratejik Planlama Klavuzu, Ankara, s.7
AKIN, B./GÜLEÇ, S.: Belediyelerde Stratejik Planlamann Gerçekletirilebilirlii ve Karaman
Belediyesinde Gerçekletirilen Bir Analiz, Kamu Yönetiminde Kalite 3.Ulusal Kongresi, TODAE
Yayn, Ankara-2003, s.436
NARNOLU, A.; Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Uygulama, Kiisel Yayn, stanbul,
s.355-356; DEMR, Yeter; a.g.m., s.21-22
64
14. Toplumun farkl kesimlerinin talep ve beklentileri yerel yönetim karar
organlarna yanstlarak tartma zemini yaratlmal, stratejik amaç ve hedefler ile
stratejilerde yaplacak deiikliklerde ortak katlm salanmaldr.
5393 sayl Belediye Kanununun 41.maddesi, belediyelerin kalknma plan
ve bölge plan balamnda gelitirdikleri ilke, esas, yatrm kararlar ve yatrm
programlar göz önüne alnmak suretiyle kendi bütçe ve programlarna esas
oluturacak eylem plan niteliinde stratejik plan hazrlamalarn öngörmektedir.
73.maddede nüfusu 50.000’nin üzerinde olan kentler için belediyelerin kentsel
dönüüm ve geliim projeleri yapma ve uygulama yetkileri düzenlenmitir. 5216
sayl Büyükehir Belediyesi kanununun 7.maddesinin (a) bendine göre, anakent
belediyeleri ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görülerini de alarak anakentin
stratejik plann, yllk hedeflerini, yatrm programlarn ve bunlara ilikin bütçesini hazrlayacaktr.
Çevre sorunlarnn temelinde, “üretim-tüketim” olgularnn yatmas, konuya “ekonomi” açsndan bakmay gerektirmektedir. Çevre sorunlarnn ekonomik analizinde amaç, sorunlarn önüne geçmek deildir. Temel amaç, optimal
bir kirlilik düzeyinin belirlenmesi, yani, kirlilii azaltc önlemlerin, salayaca
sosyal faydadan daha fazla bir sosyal maliyet yaratmaya balayaca kirlilik düzeyinin tespitidir. Kirlilik kontrolünü önemli klan ekolojik ve hijyenik koullarn
yannda dier bir koul da çou yerleim yerinde kirlilie yol açan atk miktarnn, olmas gerekenden daha fazla olmas sorunudur. Böyle bir sorunun giderilmesi, kirliliin yaratt sosyal maliyetler için uygun bir fiyat belirlemesiyle de
mümkündür. Belediyelerin yerel ve acil nitelikli çevre sorunlarn belirleyerek
bunlara yönelik en uygun ve öncelikli araçlar toplumsal yapnn eilimlerini de
göz önünde tutarak belirlemesi gerekir. Bunun için de yaanlan çevrenin yapsna göre önlemler alnmal ve bu önlemlere uygun stratejiler belirlenmelidir. Belediyelerin bu amaçla izlemesi gereken stratejileri u ekilde sralanabilir:
a.Çevresel kalite snrlarnn belirlenmesi, b.Atklarn denetim altna alnmas
imkanlarnn belirlenmesi, c.Çevre üzerinde etkide bulunabilecek insan etkinliklerinin önceden deerlendirilmesi ve en az zarar verici seçenein belirlenerek
uygulama alanna konulmas, d.Kirlenmi bölgelerdeki kirliliklerin kaldrlmas
ve yeniden kirlenmenin önüne geçilmesi. Bu stratejileri ve araçlar kullanarak
çevrenin bozulmasnn önüne geçilmesi ve çevrenin korunmas kolaylaacaktr 67.
Belediyeler çevre politikalarn halkla iyi iletiim kurarak ve ibirlii içinde uygulamaldrlar.
c. Kentsel Alanlardaki Plansz Yaplamann Dourduu Çevre Sorunlar:
Ülkemizde sanayileme sonucunda krsal alandan kent alanlarna göçün
hzlanmas, salksz ve plansz kentleme olgusunu da beraberinde getirmi, bu
durum kentlerin çevresindeki arazilerin yamalanmasyla gecekondu ad verilen
fiziki ve toplumsal açdan en yetersiz olanaklarla donatlm kaçak yaplamalarn, kentleri kuatmasna kadar gitmitir. Barnma gereksiniminin ucuz ve çabuk
yoldan giderilmesini salayan bu kaçak ve niteliksiz yaplama biçimi, kentsel
67
KELE, Ruen; a.g.e., s.341-342
65
alanlardaki yap kirliliini de beraberinde getirmitir 68. Gecekondulamann yan
sra büyük ölçekli kamu yatrmlarndaki art ve son yllarda ky bantlarnda
görülen turistik amaçl ikinci konut yerleme istekleri ve düzensiz yaplamalar,
çok verimli tarm alanlarnn yitirilmesini hzlandrmaktadr. Bu durum, gerek
sanayileme ve gerekse kentleme süreçlerinin salksz ve plansz oluunun bir
sonucudur.
Sulanabilir tarm alanlar, amaçlar dnda, sanayi ve konut alan olarak
kullanlmaktadr. Kentleme ve turizm, ky alanlar ile ormanlar üzerinde önemli bir bask yaratmakta, atklar ve artklar bir ölçüde yerleim alanlarndan uzaklatrlsa bile, artma tesisleri bulunmadndan ya topra ya da dorudan deniz
ve/veya akarsulara dearj edilmekte ve bu durum su ve toprak kirliliine neden
olmaktadr. Ülkemizde toplam 2101 belediye içinde içme suyu artma tesisi olan
belediye says 131, atk su artma tesisine sahip belediye says ise 239’dur. Sanayi tesislerinden denize boaltlan 372 milyon m3 atk suyun yalnzca 60,5 milyon
m3’ü artlmaktadr (DPT 2007, Çevre Özel htisas Komisyonu Raporu-Ankara).
Korunmas gereken kültür ve tabiat varlklar yok olmakta, içme suyu havzalar
yerleime açlmaktadr. Yöresel bitki ve hayvan türleri yok olmakta ya da insan
yerleimlerinin olumsuz etkilerine maruz kalmaktadr. Bireyin fiziksel ve ruhsal
geliiminde önemli bir yeri olan yeil alanlarn eksiklii her kentte hissedilmektedir. Önemli doal kaynaklarmz arasnda yer alan kylar ve sulak alanlarmz;
sanayi ve turizm yatrm, su ürünleri üretimi, konut, liman, otoyol, iskele vb.
deiik amaçlarla kullanlmakta, bu durum ciddi çevre kirliliine neden olmaktadr. Özellikle denize kys olan büyük kentlerde rant amaçl yaplama kylar
açsndan önemli bir sorundur. Kylar, yüzlerce tatil köyü ve saylar 200 bine
yaklaan yazlk konutlar tarafndan igal edilmi durumdadr. Ky alanlarndaki
sanayi tesisleri önemli kirlilie neden olmaktadr. Ülkemizin nadide ky alanlar
arasnda yer alan, özel yasayla korunan Boaziçi alan da, yasaya ramen, kent
yamasndan payna düeni almaktadr. Su Kirlilii Yönetmelii’nce çok sk
kurallar getirilmi olmasna ramen içme suyu havzalar yerleime açlmtr.
Kentlerimizin tarihi ve kültürel deerleri gerei gibi korunamam, kullanmakoruma dengesi salanamamtr. Kent bir ekosistemdir. Belirli bir alanda canl
ve cansz unsurlarn uyumlu bir beraberliidir. Her ekosistem gibi bir tama
kapasitesi vardr. Bunun almas halinde kent ekosistemi çökecektir. Üstelik bu
ekosistemin çökmesi bata insanlar olmak üzere orada yaayan bütün canllar
etkileyecek, kaynaklarn rasyonel kullanmn ve sürdürülebilirliini ortadan
kaldracaktr 69.
d) Kent Planlamas ve Yap Denetimi:
Ülkemizde kent planlamas ve yaplamaya ilikin faaliyetleri düzenleyen
temel yasa olan 3194 sayl mar Yasas ve Belediye Yasas hükümlerine göre
belediyeler, kentsel gelimeyi yönlendirecek olan imar planlarn yapmak, onaylamak, uygulama programlarn düzenlemek, planlar uygulamak, toprak kullanm ve yap ilerini denetlemekle görevlidirler. mar Yasasnn 5.maddesinde
68
69
YILMAZ, Halil; a.g.e. (2007), s.23-24
KARASU, Mithat Arman; Kente Kar Suç, Sava Yaynevi, Ankara-2009, s.132-141
66
nazm imar plan, uygulama imar plan ve çevre düzeni plan olmak üzere üç tür
plana yer verilmitir. Yasann amac, yerleme yerleri ile bu yerlerdeki yaplamalarn: Plan, salk ve çevre koullarna uygun oluumunu salamaktr. Bu
amaçla hazrlanan imar planlar, plansz kentlemeyi engellemeyi amaçlamaktadr. Kent rantiyesinin engellenmesi, hzl kentlemenin ortaya çkard yap
gereksiniminin giderilmesi için gerekli olan teknik ve sosyal altyapsnn hazr
olduu toprak parçalarnn, kamu tarafndan düzenlenmesi ile mümkündür.
mar Yasasnn 5.maddesinde “ülke ve bölge plan kararlarna uygun olarak konut, sanayi, tarm, turizm, ulam gibi yerleme ve arazi kullanlmas kararlarn
belirleyen plan” olarak tanmlanan çevre düzeni plan ile farkl arazi kullanm
kararlar arasnda uyumun salanmas amaçlanmtr. Bu planlar yerleme taleplerinin çevre deerleri korunarak karlanmas için yol gösterici özellie sahiptir.
Çevre düzeni plan; doal bitki ve hayvan varl ile doal zenginliklerin korunmas, gelitirilmesi ve her türlü çevre kirliliinin önlenmesini içeren havza bazndaki ekolojik koruma amaçl planlar olup, bu planlarn 2872 sayl Çevre Kanunu hükümleri dorultusunda, yaplama kararlar içermeyecek ekilde hazrlanmas görevi Çevre Bakanlna verilmitir 70. Nazm imar plan ve uygulama
imar planlarnn çevre düzeni planlar ile DPT tarafndan gerekli görülen hallerde yaplan bölge planlarna uygunluunun salanmas gerekir. Çevre düzeni
planlamas, tüm yerleme, alan kullanm, koruma ve kstlama kararlar açsndan kesin nitelii ile uyulmas gereken bir planlamadr.
Belediyeler, belde halknn rahat, güvenli, salkl bir ortamda yaamas ve
toplum düzeninin korunmas için ayrca kolluk ve düzenleme yetkilerine sahip
klnmlardr. Bu yetkilerin kent planlamas ile ilgili olanlar ise, bölgeleme ve
yer bölümleme yoluyla düzeni salama ve denetlemedir. Amaç, imar planna
uygun olarak inaat alanlar oluturmak ve düzgün imar parselleri elde etmektir 71.
Yap yapmak, bireylerin konut sahibi olmalarnn ötesinde kamuyu da ilgilendiren bir eylem niteliinde olduundan, yap yaplabilmesi için mar Yasasna göre belediye ve mücavir alanlar içinde ilgili belediye yönetiminden, dnda ise valilikten izin alnmas kural getirilmitir. Yap izni (ruhsat), yap yapmaya balamann imar kural ve kent planlarna aykr bir durum olmad anlamna gelmektedir. Kamu düzeni ve yararn korumak amacyla, kent planlarna
göre kamu hizmetlerine ayrlm yerlerde, koruma alanlar, sit alanlar ve milli
parklarda, Boaziçi, kylar ve özel çevre koruma bölgelerinde, içme suyu kaynaklar ile karayolu çevresinde yap yasaklar getirilmitir.
Kentleme sorunlarnn üstesinden gelebilmek için, kapasitesi gelitirilmesi gereken bir kurum varsa o da belediyelerdir. 5393 sayl Belediye Yasasnn
69.maddesiyle belediyelere, düzenli kentlemeyi salamak, beldenin konut, sanayi ve ticaret alan gereksinimini karlamak, kentsel gelime alanlarnda arsa
spekülasyonunu önlemek amacyla imarl ve altyapl arsalar üretmek, toplu
70
71
Bkz. 4.11.2000 tarih ve 24220 sayl RG’de Yaymlanan Yönetmelik.
KALABALIK, Halil; mar Hukuku, Seçkin Yaynlar, Ankara-2003, s.171; YILMAZ, Halil; a.g.e.,
s.5
67
konut yapmak, satmak ve bunun için çeitli yollarla arazi temin etmek yetkileri
tannmtr. Kentlemenin getirdii yerleim sorunlarnn olumlu çözümü için
belediyelerin tanmaz politikasnn imar planlamas ile bütünletirilmesi gerekmektedir. Bu açdan özellikle kamu arazilerinin gerekli sosyal ve teknik altyaplarnn artrlarak kamu yararna dönük olarak deerlendirilmesi gerekir. Bu
arazilerin kamu elinde tutulmas suretiyle fiyat artnn önlenmesi ve yeterli
konut üretimine ayrlmas gerekir. Bunun için, planlama kararlar arazi düzenlemesi ile birletirilmelidir. Bu ileme öncülük eden mar Yasasnn 18.maddesi
gelitirilmeli ve güçlendirilmelidir 72.
mar planlarnn yaplp uygulanmas, salkl ve düzenli bir kentsel gelimenin salanmasnda belediyelere önemli görevler yüklemektedir 73.
Anayasa Mahkemesi, imar plan yapmann anayasada yerel yönetimlerce
karlanmas öngörülen yerel ortak gereksinimler kapsamnda bulunmas gerekçesiyle, Toplu Konut Yönetimi Bakanl’nn yetkilendirilmesinin, Anayasann
127.maddesine aykrl iddiasn reddetmitir 74. 2985 sayl Toplu Konut Yasasnda toplu konut yönetimi bakanlnn görevleri arasnda bireysel veya toplu
konut kredisi vermek, köy mimarisinin gelitirilmesine, gecekondu alanlarnn
dönüümüne, tarihsel doku ve yöresel mimarisinin korunup yenilenmesine yönelik uygulamalar yapmak, bu konudaki projeleri kredilendirmek ve gerektiinde tüm kredilerde faiz sübvansiyonu yapmak gösterilmitir. Ek madde ile TOK
tarafndan yaplacak veya yaptrlacak yaplara, imar planlarnda o amaca özgülenmi olmak, uygulama imar plan ve mevzuata aykr olmamak üzere mimari,
statik, tesisat ve her türlü teknik sorumluluun bakanlk tarafndan üstlenilmesi
ve mülkiyetin belgelenmesi kaydyla, bakaca belge istenmeksizin, bavuru tarihinden itibaren onbe gün içinde, avan projeye göre ruhsat vermek yetkisi verilmitir. Bu Yasa, düzenli ve salkl kentlemenin salanmas bakmndan
olumlu etkiler salayacak nitelikte bir düzenlemedir.
Çevre sorunlarnn en büyük nedeni ve etkeni insan faaliyetleridir. nsann
bir plana dayanmadan doada yapt geliigüzel yerleim biçimi, çevreye verilen zarar bakmndan en acmasz davrantr. Azgelimilik, planszlk, ekonomik yetersizlik ve bilgi yetersizlii insann yerleim konusunda çevresel deerleri rahatça çinemesine yol açmaktadr. Çevrenin korunmas için bilgisizliin yol
açt aldrmazln üstesinden ancak insandaki deerler sisteminin deimesi ile
gelinebilecektir 75. Kalc yasal çözümlerin yan sra belediyeler kentsel gelimeyi
yönlendirecek olan imar planlarn yapmal, izlencelerini düzenlemeli, uygulamal, toprak kullanm ve yap ilerini denetlemelidirler. Marmara depreminin
yaplarda meydana getirdii hasarn büyüklüü, uygulanan yap denetim sisteminin yetersizliklerini de ortaya koymutur. Belediye ve mücavir alan snrlar
72
73
74
75
YILMAZ, Halil; a.g.e., s.131
KELE, Ruen/GERAY, Cevat/EMRE, Cahit/MENG, Ayegül; Kentsel Toprak Rantnn Kamuya Kazandrlmas, Türkiye Kent Kooperatifleri Merkez Birlii Yayn, Ankara-1999, s.19
Any. Mah. .12.2004 tarih ve 2004/61-123 sayl Karar, RG’de Yaymlanma tarihi: 26.10.2005
KAPLAN, Ayegül; Küresel Çevre Sorunlar ve Politikalar, Mülkiyeliler Birlii Vakf Yaynlar,
Ankara-1999, s.49; YILMAZ, H.; a.g.e., s.144
68
içinde belediyelere etkin görevler ve yetkiler veren 3194 sayl mar Yasasnda
öngörülen yap denetim sisteminin genel ileyi biçimi yap sahipleri tarafndan
yaptrlan mimari ve mühendislik projelerinin incelenmesi, onaylanmas, ruhsat
ilemleri ve ruhsata aykr yaplarn saptanmas ile bunlara uygulanacak ilemler
(inaat durdurma ve yktrma ilemleri) bütününden olumaktadr. Yasann 31,
32 ve 42.maddeleri, kullanma izni alnmam yaplar ile ruhsatsz veya ruhsat ve
eklerine aykr olarak balanan yaplara uygulanacak ilem ve ceza hükümlerini
içermektedir. zin (ruhsat) verme inaat balamadan önce yaplarn mimari, teknik ve tesisat projelerinin incelenmesi sürecini kapsamaktadr. Proje denetiminde
belediye ve valilie herhangi bir yasal sorumluluk yüklenmemitir. Yap denetim
hizmetini üstlenen belediyelerin teknik ve uzman personel yetersizlii, özellikle
deprem güvenliinin salanmasnda deprem yönetmeliinin uygulamas ve
kontrolünü salayacak, statik proje denetimi yapabilecek inaat mühendisi bulunmamas, sistemin ilemesini aksatan önemli bir sorundur. Bir araya gelecek
birden fazla küçük belediyenin ortak teknik personel kullanarak bu sorunu çözmeleri mümkündür 76.
13.7.2001 tarihinde yürürlüe giren 4708 sayl Yap Denetimi Hakkndaki
Kanun, belediye ve mücavir alan snrlar içinde ve dnda kalan tüm özel yaplarn denetimini özel kurululara (Yap Denetim Kurulularna) brakmaktadr.
Bu Yasa, doal afetlere kar imar planlar düzeyinde ve daha sonra hesap sorulabilecek ekilde, yap üretim süreci sorumlularnn kayt altna alnmasn, yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde hukuki ve cezai sorumluluklarn
düzenlemektedir. 4708 sayl Yasa ile yap denetiminin ilk aamasn oluturan
önceden denetim olana, yap denetim kurulularna devredilmekte, fakat yap
izni verme, vermeme ya da yapy durdurma, ykma ilemleri yerel yönetimlerin
yetkisinde kalmaktadr. Belediyeler yap teknik denetimi açsndan tümden devreden çkarlmaktadr. 4708 sayl Yasa ile yap denetim kurulularna verilen
görevler, ayn zamanda 3194 sayl Kanunun 38 inci maddesi uyarnca belediyelerin teknik personelinin görevleri arasndadr. Bu durum yetki karmaasna
neden olacaktr 77.
Kentsel alanlarda yap kirliliinin ve beraberinde getirdii çevre sorunlarnn çözümü için, belediyelerin, halkn katks ve katlm ve devletin destei ile
çevre sorunlarna yaklamas ve balca u alanlarda etkili hizmetler vermesi
beklenmelidir 78.
1. ehir ve bölge planlar ile kirlenmeyi önlemeyi de hedef alarak altyap
tesislerinin bir arada yaplmas, bu amaçla ehir bölge ve peyzaj planlar ile
ekolog, meteoroloji ve ehir sal uzmanlarnn bir arada çalmalar gerekir.
76
77
78
POLATOLU, Aykut; “Kent Yönetiminde Sorun Alanlar ve Örgütlenme”, Türkiye 12.Dünya
ehircilik Günü Kolokyumu, Ankara 16-17-1 Kasm 1988, s.19
DESTAN, smail; “17 Austos 1999 Depremi Sonras Belediyelerle lgili Mevzuat Deiiklikleri ve
Uygulamalar”, Yerel Yönetim ve Denetim, C:5, Say: 4, Nisan-2000, s.10; KALABALIK, H.; mar
Hukuku Dersleri, 2009, s.464.
AKTAN, Tahir; “Çevre Sorunlar ve Belediyelerimiz”, Türk dare Dergisi, Mart 1987, Say: 378,
s.462; KELE, hsan; “Belediyeler ve Çevre Sorunlar”, Deiik Yönleriyle Yerelleme, Ankara2009, s.360.
69
2. Çevre sorunlar alannda aratrma ve eitim planlar uygulanmas; bu
amaçla aratrma enstitü ve laboratuarlarnn, personel ve halkn eitimi için
eitim ve tantm faaliyetlerine girimesi, halkn ilgi ve desteinin kazanlmas ve
maddi katlmnn salanmas bu konuda yararl olabilir.
3. Tat saysnn azaltlmas, elektrikli toplu tamaclk veya metro uygulamasna geçilmesi gerekir.
4. Ar endüstri tesislerinin, koku yayan ve gürültü çkaran imalathanelerin ehir merkezi dna alnmas gerekir.
5. Arsa spekülasyonu ile mücadele edilmesi, yeil alan ve kuaklar oluturulmas gerekir.
6. Tarih, arkeoloji ve tabiat varlklarna kar koruyucu önlemler alnmaldr.
Belediyelerin kentsel alanlarda çevre sorunlarna yaklamlar ve çevresel
nitelikli görevleri bakmndan oluturacaklar kurumsal ve mekansal stratejilerini
uygulamaya koymalar salkl ve dengeli bir kentsel alanda yaama hakknn
salanmas açsndan büyük önem tamaktadr.
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
6GXG)K`GYϚTJG.[Q[QG'_QϚXϚRϚQ([R[TSGSGYϚK\XK1GT[T['XϚZSG:KYOYO
@+: K\XK(GQGTRϚÝϚȍTIGMºTRºYG_ϚRϚ-KTKRMKORK!ºRQK
MKTKROTJK HGāZG YGNORRKX URSGQ º`KXK UZKR SUZKR _G`RϚQ YOZK MOHO ZKYOYRKXJK GXϚZSG
ZKYOYO\K_GYOYZKSRKXO_GVϚRSGJϚÝϚTJGT¥K\XKJKÝKXRKXOTOTHU`[RSGYϚTGTKJKTUR[T
J[Ý[T[T ZKYVOZ KJORJOÝO HKROXZORSKQ Y[XKZO_RK GXϚZSG ZKYOYO H[R[TSG_GT UZKR SUZKR
_G`RϚQYOZKZGZORQ´_ºQGSV[Y\KHKT`KXOZKYOYRKXOTKTQϚYGYºXKJK9[1OXROROÝO1UTZXU
Rº?´TKZSKROÝOȍTOTSGJJKYOTJKHKROXZORKTJKāGXPYZGTJGXZRGXϚSYGÝRG_GIGQāKQOR
JKGXϚZSGZKYOYOQ[XSGRGXϚMKXKQZOÝO!GXϚZSGZKYOYOSK\I[ZURGTOāRKZSKRKXOTJKJKTK
ZOSRKXOTOT _GVϚRGXGQ SK\`[GZG [_M[T ¥GRϚāZϚXϚRSGYϚTϚT YGÝRGTSGYϚ \K JKāGXPG OROāQOT
G¥ϚQRGSGRGX MKZOXORKXKQ ORMORO <GROROQRKXOT [_SGYϚ MKXKQKT N[Y[YRGX HKROXRKTSOā H[R[T
SGQZGJϚX
*G\GIϚRGXϚTH[R[TJ[Ý[YOZKTOTGZϚQY[RGXϚTϚTLUYKVZOQZKZUVRGTSGYϚTKJKTO_RK
URGHORKIKQQOXROROÝOT´TRKTSKYOGSGIϚ_RGK\XK(GQGTRϚÝϚTϚTMKTKRMKYO[_GXϚTIGGXϚZ
SGZKYOYOQ[X[RSGYϚMKXKQZOÝOTOTHKROXZORSKYOTKQGXāϚTQ[X[RSGSGYϚTKJKTO_RK!
YG_ϚRϚK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTOTONRGRKJORJOÝOTJKTHGNOYRK\KXORKTVGXGIK`G
YϚTJGN[Q[QGG_QϚXϚRϚQH[R[TSGSGQZGJϚX
ϘYZKSOT`KZO ϘROϘR¨KYOSK\QOOTJKH[R[TGTYOZKYOTOTGXϙZSGZKYOYOURSGJϙàϙ
_GVϙRGT [_GTRGXG XGàSKT JK Q[X[RSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTG G_QϙXϙRϙQ TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG
ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\G
YUT[I[TJG! ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT \K *GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ HU`SG QGXGXϙTG [_[RSG_GXGQ JG\GTϙT XKJJO
_UR[TJGQO ORQ QGXGXϙTJG ϙYXGX KJORSKYOTK OROĄQOT H[R[TGT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙJG\GIϙRGXZKS_O`KZSKQZK\KHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOXRKX
70
9G\[TSGTϙT `KZO ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT ϙYXGX QGXGXϙTϙT UTGTSGYϙ MKXKQZOàO YG\[
T[RSGQZGJϙX
*GTϙĄZG_ :KZQOQ .GQOSO '(ȑTOT *½Ą½TIKYO :KS_O` OYZKSOTOT QGH[R½ ORK ϘJGXK
3GNQKSKYOTOT ϙYXGX QGXGXϙTϙT *GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYO QGXGXϙ JUàX[RZ[Y[TJG HU`[RSGYϙ
MKXKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϙĄZG_9G\IϙYϙ'ăȑTOT*½Ą½TIKYO YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK
`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\G_ϙXKJJKJKTϘJGXK3GNQK
SKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTJG\GIϙZGXGLϙTJGTZKS_OÒ
½`KXOTKQGXGXϙHU`GT*GTϙĄZG_*GOXKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTG[_SG_GXGQM½TR½QGXGXϙTJGϙYXGXKJKTϘJGXK3GNQKSKYOTOT
M½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙJG\GIϙRGXZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
:KS_O` JUY_GYϙTϙT OTIKRKTSKYOTJKT! YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG
GXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGSGYϙTKJKTO_RKJUàX[JGTJUàX[_GVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTOTQ[X[S
Q[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOÖTMK¨KXROURJ[à[ZGZORYOZKRKXOTOTQ[X[SQGVYGSϙTJGH[R[TSGJϙàϙ
GTRGĄϙRJϙàϙTJGTJG\GIϙRGXϙTZKS_OÒYZKSRKXOTOTQGH[R½ORKJG\GTϙTXKJJO_UR[TJGQOϘJGXK
3GNQKSKYO1GXGXϙTϙTHU`[RSGYϙMKXKQKIKàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_ϘJGX¯*G\G*GOXKRKXO-KTKR1[X[R[TIGMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 1'8'8 *G\GSK\QOOTJKH[R[TGT9OZKYOTOTGXϙZSGZKYOYOURSGJϙàϙ_GVϙ
RGT[_GXϙRGXGXGàSKTJKQ[X[RSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJ
JKYOTOT LϙQXGYϙTG G_QϙXϙRϙQ TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG
2OXGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
ϘJGXK3GNQKSKYOM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_RG!
QUT[Z[T H[R[TJ[à[ YOZKYOTJK GZϙQ Y[RGXϙT LUYKVZOQRKXJK ZUVRGTJϙàϙ ¨K\XK SK\`[GZϙ
N½Q½SRKXOTKM·XKGZϙQY[ZKYOYOTOTQ[X[RSGYϙÙX[TR[URSGYϙTGQGXĄϙTZ½S[_GXϙRGXGXGà
SKT GZϙQ Y[ ZKYOYO Q[X[ZSG_GXGQ ¨K\XK QOXROROàOTO ·TRKSKQ QUT[Y[TJG MKXKQRO ZKJHOXRKX
GRϙTSGJϙàϙTJGT JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG
\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXSOĄZOX
([ QGXGX ZKS_O` OTIKRKSKYO YUT[I[TJG *GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYOTOT M½TR½ +. 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T \K
SGJJKN½Q½SRKXO[_GXϙTIG¨K\XKTOTQOXRKZORSKYO_GYGQURJ[à[MOHOQOXRKTSKONZOSGRO
TOTH[R[TJ[à[J[X[SRGXJGORMORORKXOTQOXRKTSK_O·TRKSKQRKQOXRKTSKTOTSK_JGTGMKRJOàO
NGRRKXJK QOXRKTSK_O J[XJ[XSGQRG _½Q½SR½ URJ[QRGXϙ H[ _GYGQ \K _½Q½SR½R½QRKXK [_[R
SGSGYϙJ[X[S[TJG¨K\XKVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàO!GTIGQGXϙZSGZKYOYOQ[XSGÙX[TR[R[à[
T[TQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOÖTMKZOXORJOàOTOTG¨ϙQURJ[à[[_[ĄSG`RϙàGQUT[¨K\XK
VGXGIK`GYϙTϙTJG_GTGàϙM½TR½Z[ZGTGQZGYOZKTOTQUT[ZZGTUR[ĄZ[à[QUT[Z
RGXϙTGZϙQY[RGXϙTϙTYOZK_KGOZGJKZLUYKVZOQZKZUVRGTJϙàϙGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙTϙT
HKROXZORJOàO\KGTϙRGTZ[ZGTGQZG ¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTUR[TJ[à[TGOROĄQOTHOXOLGJK_K_KX
71
\KXORSKJOàO ·ZK _GTJGT JG\GRϙ OJGXKIK YG\[TSG JORKQ¨KYOTJK GZϙQ Y[RGXϙT LUYKVZOQRKXJK
ZUVRGTSGYϙTϙT HOX GXϙZSG _·TZKSO URSGJϙàϙ LUYKVZOQRKXJKQO GZϙQ Y[RGXϙT HOX Y½XK YUTXG
GRϙIϙ UXZGSG HUĄGRZϙRJϙàϙ H[ GĄGSGJG HG`ϙ LUYKVZOQRKXOT Yϙ`JϙXSGRϙ URSGYϙTϙT GZϙQ Y[RGXϙT
_KXGRZϙY[RGXϙTGQGXϙĄSGONZOSGROTOGXZZϙXJϙàϙ\KLUYKVZOQRKXOTSK\I[ZNGRO_RKMKXKQH[R[T
J[à[UXZGSJGMKXKQYKZGĄϙTSGYϙ\KHUĄGRZϙRSGYϙYϙXGYϙTJG¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTURJ[à[
H[_½`JKTGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGJGTGZϙQY[RGXϙTLUYKVZOQRKXJKZUVRGTSGYϙTϙT¨K\XKQOXRORO
àOTK _UR G¨GIGàϙTϙT ORKXO Y½X½RJ½à½T½T GTRGĄϙRJϙàϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYO
[_GXϙTIG GXϙZSG ZKYOYO Q[X[RSGSGYϙ TKJKTO_RK JUàX[JGT VGXG IK`GYϙTϙT GTIGQ Q[X[S
Q[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXK\KXORKHORKIKàOZGZORYOZKRKXOTOTOYKH[QGVYGSGMOXSKSKYOTKJKTO_RK
ZGZORYOZKRKXOTOTGZϙQY[RGXϙTϙLUYKVZOQRKXJKHOXOQZOXSKYO\KGXϙZSGZKYOYOQ[XSGSGYϙTKJKTO_
RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTOT LϙQXGYϙ \K G_Tϙ QGT[T[T G SGJJKYO [_GXϙTIG
VGXGIK`GYϙ\KXORKHORSKYOOÖTLUYKVZOQ¨[Q[XRGXϙTϙT\GXRϙàϙTϙT¨K\XKQOXROROàOONZOSGROTOHKXG
HKXOTJK MKZOXJOàOTOT HOROSYKR URGXGQ ZKYVOZOTOT MKXKQZOàO ·ZK _GTJGT M½TR½
YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT 2GàϙS 3KIXGYϙ ϘTĄGGYϙ 3½SQ½T 5RSG_GT
?KXRKXJK ?GVϙRGIGQ [Q[XRGXG 'OZ ?·TKZSKROQ ORK Y[ ZUVXGQ \K _O_KIKQ SGJJKRKXOTOT VOY
Y[RGXRGQOXRKTSKYOTO·TRK_KXKQGORK\KZUVR[SYGàRϙàϙTϙQUX[SGQGSG¨KJOTORJOàOTJKT\K
H[T[T YGàRGTSGYϙTG OROĄQOT URGXGQ _GVϙRSGYϙ MKXKQKTRKX H[ ?·TKZSKROQZK YG_ϙRJϙàϙTJGT
URG_JG ¨K\XK_O QOXRKZZOàO \K_G QOXRKZSK ONZOSGROTOT URJ[à[ QUT[Y[TJG HOROSYKR HOX ZKYVOZ
H[R[TSGQYϙ`ϙT YGRZ GXϙZSG ZKYOYOTOT URSGJϙàϙTJGT HGNOYRK JG\GIϙ_G \KXORKT VGXG IK`GYϙ
K\XK(GQGTRϙàϙȑTϙTM½TR½YG_ϙRϙ-KTKRMKYOJGN[Q[QG[_GXRϙQM·X½R
SKJOàOJG\GRϙOJGXKIK[_GXϙTIG _G`RϙQRGXJG\K YOZKRKXJK GXϙZSG ZKYOYO Q[XSG ÙX[TR[R[à[
MKZOXORJOàO H[ _½Q½SR½R½à½T½ _KXOTK MKZOXSK_KT JG\GIϙ_G JG OJGX¯ VGXG IK`GYϙ \KXORJOàO
ORKXO Y½X½RSKQZK OYK JK QGT[TO JG_GTGàϙ URSGQYϙ`ϙT MKTKRMK \K_G ZKHROàK JG_GTϙRGXGQ
VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTOT JK N[Q[QKT S½SQ½T URSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK HU`[RS[Ą OYK JK
OJGXK 3GNQKSKYO HU`SG QGXGXϙTG [_SG_GXGQ [_[ĄSG`RϙàG QUT[ QUT[ZZGT UR[ĄGT
_G`RϙQ YOZKTOT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTJK HKROXZORKT GXϙZSG ZKYOYO Q[XSGQRG _½
Q½SR½Q[X[S\KQ[X[R[ĄQGVYGSϙTJGURJ[à[GTϙRGTSGJJKORKGZϙQY[RGXϙT¨K\XKQOXROROàO
TK _UR G¨SG_GIGQ HOÖSJK GRϙIϙ UXZGSG \KXORSKYO GSG¨RGTJϙàϙTJGT GXϙZSG ZKYOYO Q[XSG
ÙX[TR[R[à[T[TJG\GIϙYOZKOÖTJKMKZOXORSKYOTOT?GYGTϙTGSGIϙTG[_M[TURJ[à[JG\GIϙ
YOZKTOTGZϙQY[RGXϙTϙTLUYKVZOQRKXJKZUVRGTGXGQJURG_Rϙ_URJGTGRϙIϙUXZGSG\KXORSKYOY[XK
ZO_RK¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTUR[TGIGàϙG¨ϙQURJ[à[TJGTGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSG_GXGQ¨K\XK
QOXROROàOTO·TRKSKQOÖTMKXKQROZKJHOXRKXOTGRϙTSGSGYϙTKJKTO_RKZKYOYKJORKTJG\GQUT[Y[
OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙTϙJGHKROXZSKQY[XKZO_RKORQQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄ
ZOX *G\GIϙRGX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ
ϙYXGXQGXGXϙTϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOXRKX
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT JG\GRϙ OJGXKIK JG\GIϙRGXG GOZ YOZKTOT GZϙQ Y[RGXϙTϙT
LUYKVZOQZK ZUVRGTJϙàϙ GTIGQ K\XK 1GT[T[ 9[ 1OXROROàO 1UTZXUR ?·TKZSKROàO \K K\XK
(GQGTRϙàϙTϙT M½TR½ YG_ϙRϙ -KTKRMKYO [_GXϙTIG GXϙZSG ZKYOYO Q[XSGYϙ
72
MKXKQZOàOHKROXZORKXKQH[QUT[JG_GVϙRGT[_GTRGXGQGXĄϙTGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGSGYϙTKJK
TO_RKM½T½TJKK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORJOàOJGNGYUTXG_GVϙRGT
ZKYVOZRKXJKJKGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙ\K[_GXϙRGXGQGXĄϙT_GVϙRSGJϙàϙTϙTYGVZGTSG
Yϙ ½`KXOTK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT ONRGRO TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T
SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK JGOX JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT ZKYOY KJORJOàO
GTRGĄϙRSGQZGJϙX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKH[1GT[T[TGSGIϙTϙTH½Z½T\G
ZGTJGĄRGXϙTUXZGQ\GXRϙàϙURGT¨K\XKTOTQUX[TSGYϙO_ORKĄZOXORSKYO!QϙXYGR\KQKTZYKRGRGTJG
GXGÒTOT\KJUàGRQG_TGQRGXϙTKT[_M[TĄKQORJKQ[RRGTϙRSGYϙ\KQUX[TSGYϙ!Y[ZUVXGQ\K
NG\G QOXRKTSKYOTOT ·TRKTSKYO OÖT _GVϙRGIGQ J½`KTRKSKRKXOT \K GRϙTGIGQ ·TRKSRKXOT
KQUTUSOQ\KYUY_GRQGRQϙTSGNKJKLRKXO_RK[_[SR[URGXGQHKROXRON[Q[QO\KZKQTOQKYGYRGXG
M·XK J½`KTRKTSKYO URJ[à[ HKROXZORSOĄZOX ([ GSGIϙT MKX¨KQRKĄZOXORSKYO ¨KX¨K\KYOTJK ?G
YGTϙTSGJJKYOORKORQKRKXHKROXRKTSOĄSGJJKYOTJKJK!QOXROGZϙQ\KGXZϙàϙ¨K\XK_K`GXGX
\KXKIKQ ĄKQORJK ORMORO _·TKZSKROQRKXJK HKROXZORKT YZGTJGXZRGXG _·TZKSRKXK G_QϙXϙ URGXGQ
HKT`KXOLGGRO_KZRKXJKH[R[TSGTϙT_GYGQURJ[à[QOXRKTSKONZOSGROTOTH[R[TJ[à[J[X[S
RGXJG ORMORORKXOT QOXRKTSK_O ·TRKSKQRK QOXRKTSKTOT SK_JGTG MKRJOàO NGRRKXJK QOXRKZKTOT
QOXRKTSK_OJ[XJ[XSGQQOXRKTSKTOTKZQORKXOTOMOJKXSKQ\K_GG`GRZSGQOÖTMKXKQROZKJHOX
RKXOGRSGQRG_½Q½SR½URJ[à[SGJJKYOTJKMKX¨KQRKĄZOXORSKYOVRGTRGTGTQ[X[SQ[X[
R[Ą \K OĄRKZSKRKXOT SK\`[GZZG ·TM·X½RKT GXϙZSG ZKYOYO \K_G YOYZKSRKXOTO S½YZGQOR \K_G
UXZGQURGXGQQ[XSGQRG_½Q½SR½H[R[TJ[à[GXϙZSGZKYOY\K_GYOYZKSRKXOQ[X[R[VOĄRKZSK
_K NG`ϙX NGRK MKZOXORSKJOQ¨K Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXK OĄRKZSK \K Q[RRGTϙS O`TOTOT
\KXORSK_KIKàO ·TM·X½RS½Ą G_Tϙ ?GYGTϙT \K SGJJKRKXOTJK JK H[ SGJJKRKXJKQO
_½Q½SR½R½à½_KXOTKMKZOXSK_KTRKXKVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàON½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
YG_ϙRϙK\XK(GQGTRϙàϙȑTϙT1[X[R[Ą\K-·XK\RKXO.GQQϙTJG1GT[T.½QS½TJK
1GXGXTGSKTOT SGJJKYOTJK K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT M·XK\RKXO YG_ϙRSϙĄZϙX ([ M·XK\RKX
GXGYϙTJG ¨K\XKTOT QUX[TSGYϙ ¨K\XK QOXROROàOTOT ·TRKTSKYO \K ¨K\XKTOT O_ORKĄZOXORSKYO OÖT
VXKTYOV\KVUROZOQGRGXϙZKYVOZKZSKQVXUMXGSRGXNG`ϙXRGSGQH[¨KX¨K\KJKGXGĄZϙXSGRGX\K
VXUPKRKX_GVSGQ\K_GVZϙXSGQH[TRGXϙT[_M[RGSGKYGYRGXϙTϙZKYVOZKZSKQ[_M[RGTSGYϙTϙ
YGàRG_GIGQZKJHOXRKXOGRSGQ!¨K\XKTOTQUX[TSGYϙ\K¨K\XKQOXROROàOTOT·TRKTSKYOGSGIϙ_RG
½RQKĄGXZRGXϙTG[_M[TURGTZKQTURUPO_OHKROXRKSKQH[SGQYGZRG Q[X[RGIGQZKYOYRKXOT\GYϙL
RGXϙTϙ ZKYVOZ KZSKQ! GZϙQ GXZϙQ \K _GQϙZRGX ORK KQURUPOQ JKTMK_O HU`GT NG\GJG Y[JG \K
ZUVXGQZG QGRϙIϙ ·`KRROQ M·YZKXKT QOXRKZOIORKXOT ¨K\XK_K `GXGX \KXSK_KIKQ ĄKQORJK
HKXZGXGLϙTϙT YGàRGTSGYϙ OÖT JKTKZOSRKX _GVSGQ! ZKNROQKRO NGRRKXJK \K_G MKXKQRO J[X[S
RGXJGLGGRO_KZRKXOTJ[XJ[X[RSGYϙORKORMORO[Y[R\KKYGYRGXϙHOX_·TKZSKROQRKHKROXRKSKQ!½RQK
MKTKROTJKZ½S[_M[RG_ϙIϙQ[X[S\KQ[X[R[ĄRGXϙTH[QUT[JGQOZGRKVRKXOTOJKàKXRKTJOXKXKQ
YUT[¨RGTJϙXSGQ½RQKTOTGZϙQ_·TKZOSOVUROZOQGYϙTϙHKROXRKSKQ\KH[QUT[JGMKXKQROZKJ
HOXRKXOGRSGQYG_ϙRSϙĄH[R[TSGQZGJϙX
73
YG_ϙRϙ1GT[T.½QS½TJK1GXGXTGSKM½TR½YG_ϙRϙ8KYSO-G`K
ZKȑJK_G_ϙSRGTGTYG_ϙRϙK\XK\K5XSGT(GQGTRϙàϙ:KĄQORGZ\K-·XK\RKXO.GQQϙTJG
1GT[T ORK _½X½XR½QZKT QGRJϙXϙRSϙĄ OYK JK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTJK K\XK \K
5XSGT(GQGTRϙàϙȑTϙTM·XK\RKXOYG_ϙRϙXQKTYG_ϙRϙ1GT[T.½QS½TJK1GXGXTGSKORKVGXG
RKRHOXJ½`KTRKSKMKZOXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ ?GYG ORK YG_ϙRϙ 1GT[T .½QS½TJK 1GXGXTGSK N½Q½SRKXO [_GXϙTIG
¨K\XKJKàKXRKXOTOTZKYVOZO¨K\XKTOTQUX[TSGYϙO_ORKĄZOXORSKYO\KQOXROROàOT·TRKTSKYOGSG
Iϙ_RG MKXKQKT NKX Z½XR½ ZKJHOXOT GRϙTSGYϙTϙT K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT GYRO M·XK\RKXOTJKT UR
J[à[H[QGVYGSJG[_M[RGSGKYGYRGXϙTGOROĄQOTMKXKQROJ½`KTRKSKRKX_GVGHORKIKàOG¨ϙQ
ZϙX
K\XK(GQGTRϙàϙȑTIGM½TR½YG_ϙRϙ-KTKRMKORK!½RQKMKTKROTJK
HGĄZGYGNORRKXURSGQ½`KXKUZKRSUZKR_G`RϙQYOZKMOHOZKYOYRKXJKGXϙZSGZKYOYO\K_GYOYZKS
RKXO_GVϙRSGJϙàϙTJGT¨K\XKJKàKXRKXOTOTHU`[RSGYϙTGTKJKTUR[TJ[à[T[TZKYVOZKJORJOàO
HKROXZORSKQY[XKZO_RKGXϙZSGZKYOYOH[R[TSG_GTUZKRSUZKR_G`RϙQYOZKZGZORQ·_½QGSV[Y
\KHKT`KXOZKYOYRKXOTKTQϙYGY½XKJK9[1OXROROàO1UTZXUR½?·TKZSKROàOȑTOTSGJJKYOT
JK HKROXZORKT JKĄGXP YZGTJGXZRGXϙTϙ YGàRG_GIGQ ĄKQORJK GXϙZSG ZKYOYO Q[XSGRGXϙ MKXKQZOàO!
GXϙZSGZKYOYOSK\I[ZURGTOĄRKZSKRKXOTJKJKTKZOSRKXOTOT_GVϙRGXGQSK\`[GZG[_M[T¨GRϙĄ
ZϙXϙRSGYϙTϙT YGàRGTSGYϙ \K JKĄGXPG OROĄQOT G¨ϙQRGSGRGX MKZOXORKXKQ ORMORO <GROROQRKXOT [_SGYϙ
MKXKQKTN[Y[YRGXHKROXRKTSOĄH[R[TSGQZGJϙX
'TϙRGT -KTKRMKTOT ¨K\XK QOXROROàOTK TKJKT URJ[à[ YGVZGTGT HOX LGGRO_KZOT KTMKR
RKTSKYO \K ¨K\XKTOT QUX[TSGYϙ GSGIϙ_RG K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT _GYGR _½Q½SR½R½à½T½T
_KXOTKMKZOXORSKYOHGàRGSϙTJG\K?GYG\K?·TKZSKROàOT[_M[RGTSGYϙ`ϙSTϙTJGZKYOYKJOR
JOàOGTRGĄϙRJϙàϙTJGT-KTKRMKTOT_GYGRJG_GTGàϙTϙTH[R[TSGJϙàϙTJGTY·`KJORKSK_KIKàO
G¨ϙQZϙX
M½TR½ -KTKRMK ORK HKROXZORKT ZKYOYRKXJK GXϙZSG ZKYOYOTOT Q[X[RSGSGYϙ
NGROTJKHU`[RGHORKIKQURGT¨K\XKJKàKXOTOTQUX[TSGYϙGSGIϙ_RG·TM·X½RKT_½Q½SR½R½Q
RKXKORMORORKXOT[_SGYϙMKXKQSKQZKUR[VGQYOJ[X[SJGYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOT
JKHKROXZORKTQOXRKTSKONZOSGROTOTH[R[TJ[à[NGRRKXJKORMORORKXOTMKXKQROZKJHOXRKXOGRSGQRG
_½Q½SR½URJ[à[Q[XGRϙTϙTONRGROY·`QUT[Y[URGIGQZϙX
([J[X[SJGURG_JGJG\GIϙRGXϙTH[R[TJ[à[YOZKTOTGZϙQY[RGXϙTϙTLUYKVZOQZKZUV
RGTSGYϙTKJKTO_RKURGHORKIKQQOXROROàOT·TRKTSKYOGSGIϙ_RGK\XK(GQGTRϙàϙȑTϙTMKTKRMK
YO[_GXϙTIGGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGYϙMKXKQZOàOTOTHKROXZORSKYOTKQGXĄϙTQ[X[RSGSGYϙ½`KXO
TKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTONRGRKJORSKYOTKJKTO_RKJG\GQUT[Y[
OĄRKSRK VGXG IK`GYϙ \KXORSOĄ URJ[à[TJGT OĄRKSJK SK\`[GZG \K N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ M·X½R
SKSOĄZOX
954; '¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK JG\GIϙRGXϙT ZKS_O` OYZKSRKXOTOT XKJJO ORK ZKS_O`K
QUT[OJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙT
74
_[QGXϙJGHKROXZORKTMKXKQ¨K_RKUTGTSGYϙTGJUY_GTϙTGTϙRGTϘJGXK3GNQKSKYOTKM·TJK
XORSKYOTKM½T½U_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5? >*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTOTM½TR½+.1 YG_ϙRϙOJG
XK3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGOROĄQOTH[R[TGTQGXGXϙTJG_KXGRGTMKXKQ¨KRKXJUà
X[RZ[Y[TJG JG\GIϙRGXϙT ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½ ORK ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙU_[_RGQGXGXGQGXĄϙ_ϙ`
>>*G\GJG\GIϙRGXϙTQUT[ZRGXϙTϙTH[R[TJ[à[YOZKGJϙTGYG_ϙRϙK\XK1GT[
T[T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTϙTONRGRKJORSKYOTKJKTO_RKG_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_G
XϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKQOXRKTSKONZOSGROTOTH[R[TJ[à[
J[X[SRGXJGORMORORKXOTQOXRKTSK_O·TRKSKQRKQOXRKTSKTOTSK_JGTGMKRJOàONGRRKXJKQOXRK
ZKTOTQOXRKTSK_OJ[XJ[XSGQQOXRKTSKTOTKZQORKXOTOMOJKXSKQ\K_GG`GRZSGQOÖTMKXKQRO
ZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½URJ[QRGXϙQ[XGRGHGàRGTSϙĄZϙX
'TϙRGTSGJJKTOTONRGROTKJKTO_RKVGXGIK`GYϙ\KXORKHORSKYOOÖTSGJJKJK_KXGRGT
_½Q½SR½R½QRKXK[_[RSGJϙàϙTϙTYGVZGTSGYϙMKXKQSKQZKJOX5RG_JG VGXGIK`GYϙ\KXORSKYO
_UR[TJGQOOĄRKS\KOĄRKSKKYGYGRϙTGTZ[ZGTGQRGXϙTOTIKRKTSKYOTJKTYOZKYOTOTSK\`[GZG
M·XKGXϙZSGZKYOYOQ[XSGYϙMKXKQSKYOTKQGXĄϙTQ[XSGSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙ?GYGTϙT
SGJJKYOTOTONRGRKJORJOàOYUT[I[TG[RGĄϙRJϙàϙGTIGQQOXROROàOT\K_GQOXRKTSKONZOSGRO
TOTUR[ĄSGYϙTGTKJKTURGIGQHOXLOOROTYGVZGTSGYϙY·`QUT[Y[URSGJϙàϙTJGTGTϙRGTLOOROT
SGJJKJK_KXGRGT_½Q½SR½R½QRKXKG_QϙXϙRϙàϙOLGJKKZSKJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([ J[X[SJG YGVZGTGT LOOROT ?GYGTϙT SGJJKYO QGVYGSϙTJG URSGSGYϙ TKJK
TO_RK H[ SGJJKTOT ONRGRO NGROTJK \KXORKIKQ VGXG IK`GYϙTG OROĄQOT SGJJKTOT [_M[RGT
SGYϙS½SQ½TURSGJϙàϙTJGTOĄRKSJKH[TKJKTRKSK\`[GZG[_GXRϙQM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK ϘJGXK 3GNQKSKYO QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ _UR[TJGQO *GTϙĄZG_
'RZϙTIϙ *GOXKYO QGXGXϙ YUT[I[ OZOHGXO_RK _KXOTJK URJ[à[TJGT ZKS_O`K QUT[ ϙYXGX QGXGXϙTϙT
H[MKXKQ¨K_RKHU`[RSGYϙU_[_RGQGXGXGQGXĄϙ_ϙS
*GTσ**-1+1
*UY_GTϚTOTIKRKTSKYOTJKT!JG\GIϚLOXSGTϚTāGTZO_KYOTJKT¥ϚQGXZZϚÝϚZUVXGÝϚ
NGLXO_GZ SGR`KSKRKXOTO āGNϚY GXGÒYOTK ¥K\XKJKQO GXGÒRKXK \K OSGX _UR[TG J´QKXKQ
`GXGX \KXJOÝOTOT Z[ZGTGQRG ZKYVOZ KJORJOÝO OÒTYO` URGXGQ _GVϚRGT H[ NGLXO_GZ JURM[
¥GRϚāSGYϚTϚT ¥K\XK Jº`KTOTO HU`J[Ý[ OSGX _URRGXϚTϚT ¥K\XK VGXYKRRKXK [RGāϚSϚTϚ GQ
YGZZϚÝϚG_XϚIGM´XYKRQOXROROÝK_URG¥ZϚÝϚGYLGRZ_URRGXJGZGNXOHGZ\KZU`QOXROROÝOSK_
JGTGMKZOXJOÝOJG\GQUT[Y[OāRKSORKJG\GIϚāOXQKZOTOÒTYO`NGLXO_GZ¥GRϚāSGYϚ_GVG
XGQ¥K\XKQOXROROÝOTK_URG¥ZϚÝϚMKXKQ¥KYO_RKYG_ϚRϚσSGX1GT[T[ȍT[TSGJJK
YO[_GXϚTIGVGXGIK`GYϚORKIK`GRGTJϚXϚRSGYϚTGQGXGX\KXORJOÝOGTRGāϚRSGQZGJϚX*G\GIϚ
_G UR[āZ[XJ[Ý[ SGN`[XRGXϚ MOJKXSKYO MKXKQZOÝO HORJOXOROV [_M[T YºXK ZGTϚTSGYϚ \K
H[YºXKYUT[TJGSGN`[XRGXϚMOJKXSKSKYONGROTJKVGXGIK`GYϚ\KXORSKYOMKXKQOX([
75
J[X[SJG JG\GIϚ_G [Y[RºTK [_M[T HOX ZKHROMGZ _GVϚRϚV [_M[T HOX YºXK ZGTϚTSGJGT
ZKYOYKJORKTOāRKSJKN[Q[QG[_GXRϚQ_UQZ[X
ϘYZKSOT `KZO ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT[Y[R\K _GYG_GG_QϙXϙURJ[à[ORKXOY½X½RKXKQHU`[RSGYϙOYZKTOR
SKQZKJOX
9G\[TSGTϙT`KZO 9G\[TSG\KXORSKSOĄZOX
*GTϙĄZG_ :KZQOQ .GQOSO ă:ȑT[T *½Ą½TIKYO YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[ȑT[T
ȑϙTIϙ SGJJKYOTJK GXYGRGXJG K\RKXJK \K YGOX _KXRKXJK [S[S[T YGàRϙQ \K YKRGSKZOTO
ONRGRKJKTĄKNOXIOROQKYZKZOQ\K_GZXGLOQHGQϙSϙTJGTSGNY[XR[M·X½RKTKTQG`\K_GHOXOQOT
ZORKXOTM½X½RZ½\KJ[SGTZK\ROJKJKTZKYOYRKXOTN[Y[YOSKIXGRGàϙS¨[Q[XQ[_[SGàGXG
\K HKT`KXRKXOTOT SGN`[XRGXϙTϙT MOJKXORSKYO \K H[TRGXϙT `[N[X[TG SK_JGT \KXORSKSKYO
ORMORORKXKZKHROàKJKIKàOG_TϙQGT[T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTJGHOXOTIOLϙQXGJGHKROXZO
RKTLOORRKXJϙĄϙTJGH[QGT[T[T\KȑϙTIϙSGJJKRKXOORKȑTIϙSGJJKTOT
½¨½TI½LϙQXGYϙTJGHKROXZORKT_½Q½SR½R½QRKXO_KXOTKMKZOXSK_KTSGRYGNOHOTKLKTTOSKY[RK
\K S½ZKGNNOJK VGXG IK`GYϙ \KXORKIKàO N½QS½ [_GXϙTIG JG\GIϙ LOXSGTϙT ĄGTZO_KYOTJKT
¨ϙQGXZZϙàϙZUVXGàϙNGLXO_GZSGR`KSKRKXOTOĄGNϙYGXGÒYOTK¨K\XKJKQOGXGÒRKXK\KOSGX_U
R[TG J·QKXKQ `GXGX \KXJOàOTOT M½TR½ Z[ZGTGQ ZKYVOZ KJORSKYO ½`KXOTK JG\GIϙ_G
UR[ĄZ[XJ[à[ SGN`[XRGXϙ MOJKXSKYO MKXKQZOàO HORJOXOROV [_M[T Y½XK ZGTϙTSGYϙ \K H[ Y½XK
YUT[TJG SGN`[XRGXϙ MOJKXSKSKYO NGROTJK VGXG IK`GYϙ \KXORSKYO MKXKQOXQKT JG\GIϙ_G
[Y[R½TK[_M[T HOX ZKHROMGZ _GVϙRϙV [_M[T HOX Y½XK ZGTϙTSGJGT ZKYOYKJORKT OĄRKSOT OVZGR
KJORSKYO MKXKQZOàOTJKT JG\GTϙT XKJJO _UR[TJGQO SGNQKSK QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ MKXKQZOàO
J½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϙĄZG_9G\IϙYϙ.ȑϙT*½Ą½TIKYO YG_ϙRϙ?GYGTϙT\KSGJJKRKXOMK
XKàOTIK:2VGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTM½TR½YG_ϙRϙ
HKRKJO_K KTI½SKTO QGXGXϙTϙT OVZGRO JORKàO_RK G¨ϙRGT JG\GTϙT XKJJO _UR[TJGQO OJGXK 3GN
QKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT SK_JGTG MKZOXORKT
SGN`[XRGXϙT MOJKXORSKYOTOT ZKHROà KJOROV [_M[T HOX Y½XK ZGTϙTSGYϙ \K H[ Y½XK YUT[TJG
SGN`[XRGXϙT MOJKXORSKSKYOJ[X[S[TJGVGXG IK`GYϙ\KXORSKYOMKXKQOXQKT[Y[R½TK[_M[T
URGXGQH·_RKHOXZKHROMGZ_GVϙRϙVY½XKZGTϙTSGJGTZKYOYUR[TGTJG\GQUT[Y[OĄRKSJKN[Q[
QG[_GXRϙQM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKJG\GTϙTXKJJO_UR[TJGQOZKS_O`KQUT[QGXGXJGOYGHKZH[R[T
SGJϙàϙTJGTHU`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RS½ĄZ½X
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G JG\GIϙ ĄOXQKZ ZGXGLϙTJGT OÒTYO` URGXGQ _GVϙRGT NGLXO_GZϙT ¨K\XKJKQO GXYG \K
GXGÒRKXK J·Q½RSKYO Y[XKZO_RK QOXROROàK TKJKT UR[TJ[à[TJGT HGNOYRK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
76
SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ
HKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄϘJGXK3GNQKSKYOTIKJG\GIϙZGXGLϙT
JGT ĄGTZO_KJKT ¨ϙQGTNGLXO_GZ SGR`KSKYO OÒTYO` URGXGQ ĄGNϙY GXGÒYO ¨K\XK GXGÒ\K OSGX
_UR[TG J·Q½RKXKQ ¨K\XK QOXROROàOTK _UR G¨ϙRJϙàϙTϙT OJGXKIKZKYVOZKJORSKYOTKJKTO_RKVGXG
IK`GYϙ \KXORSKYOTJK N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX
\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙĄOXQKZZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[ȑT[T ȑϙTIϙ SGJJKYOTJK 'XYGRGXJG K\RKXJK \K YGOX
_KXRKXJK[S[S[TYGàRϙQ\KYKRGSKZOTOONRGRKJKTĄKNOXIOROQKYZKZOQ\K_GZXGLOQHGQϙSϙT
JGTSGNY[XR[M·X½RKTKTQG` \K_G HOXOQOTZORKXOT M½X½RZ½\K J[SGTZK\ROJKJKT ZKYOYRKXOT
N[Y[YOSKIXGRGàϙS¨[Q[XQ[_[!SGàGXG\KHKT`KXRKXOTOTSGN`[XRGXϙTϙTMOJKXORSKYO\K
H[TRGXϙT `[N[X[TG SK_JGT \KXORSKSKYO ORMORORKXK ZKHROà KJOROX N½QS½TK _KX \KXORSOĄ
G_Tϙ QGT[T[T ȑTIO SGJJKYOTOT ȑTIO LϙQXGYϙTJG OYK (OXOTIO LϙQXGJG HKROXZORKT LOORRKX
JϙĄϙTJGH[QGT[T[T\KȑϙTIϙSGJJKRKXOORKȑTIϙSGJJKYOTOT½¨½TI½
LϙQXGYϙTJG HKROXZORKT _½Q½SR½R½QRKXO _KXOTK MKZOXSK_KT SGR YGNOHOTK LKTTO SKY[RK \K
S½ZKGNNOJK :2 JGT ROXG_G QGJGX VGXG IK`GYϙ \KXOROX N½Q
S½_KXGRSϙĄZϙX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT!JG\GIϙLOXSGTϙTĄGTZO_KYOTJKT¨ϙQGXZZϙàϙZUVXGàϙNGLXO
_GZSGR`KSKRKXOTOĄGNϙYGXGÒYOTK¨K\XKJKQOGXGÒRKXK\KOSGX _UR[TGJ·QKXKQ`GXGX\KX
JOàOTOT M½TR½ Z[ZGTGQ ZKYVOZ KJORJOàO OÒTYO` URGXGQ _GVϙRGT H[ NGLXO_GZ JURM[
¨GRϙĄSGYϙTϙT¨K\XKJ½`KTOTOHU`J[à[OSGX_URRGXϙTϙT¨K\XKVGXYKRRKXK[RGĄϙSϙTϙGQYGZZϙàϙ
G_XϙIGM·XYKRQOXROROàK_URG¨ZϙàϙGYLGRZ_URRGXJGZGNXOHGZ\KZU`QOXROROàOSK_JGTGMKZOXJOàO
JG\GQUT[Y[OĄRKSORKJG\GIϙĄOXQKZOTOÒTYO`NGLXO_GZ¨GRϙĄSGYϙ_GVGXGQ¨K\XKQOXROROàOTK_UR
G¨ZϙàϙMKXKQ¨KYO_RKYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIG:2
VGXGIK`GYϙORKIK`GRGTJϙXϙRSGYϙTGQGXGX\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
?[QGXϙJG O¨KXOàO _G`ϙRϙ ?GYG N½Q½SRKXO [_GXϙTIG JG\GIϙ_G UR[ĄZ[XJ[à[ SGN`[XRGXϙ
MOJKXSKYO MKXKQZOàO ȐHORJOXOROV [_M[T Y½XK ZGTϙTSGYϙ \K H[ Y½XK YUT[TJG SGN`[XRGXϙ
MOJKXSKSKYONGROTJKVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOMKXKQOX
([J[X[SJGJG\GIϙ_G[Y[R½TK[_M[THOXZKHROMGZ_GVϙRϙV[_M[THOXY½XKZGTϙTSG
JGT ZKYOY KJORKT OĄRKSJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙTJGT JG\GTϙT XKJJO _UR[TJGQO QG
XGXJGOYGHKZM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGROXGQGXGXNGXIϙORKLG`RGJGT_GZϙXϙRGT
ROXG NGXIϙT ZKS_O` OYZKSOTJK H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT SGN
QKSK_KM·TJKXORSKYOTK
*GT*+1
*G\GIϚāOXQKZKGOZQUTYKX\KLGHXOQGYϚO¥OTMG_XOYϚNNOSºKYYKYKX[NYGZϚ\KXOR
SKYO ZGRKHO_RK _GVϚRGT HGā\[X[T[T XKJJOTK OROāQOT OāRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¥ϚRGT JG
\GJG!YGÝRϚQQUX[SGHGTJϚTϚUR[āZ[XSGQ\KQUX[SGQM´XK\OTOTSGNGRROTHKRKJO_KYO
77
TKGOZURJ[Ý[HKRKJO_KYGÝRϚQQUX[SGHGTJϚO¥KXOYOTJKQGRGTH´RMKJKSKYQKTOTāGG
ZϚTGOÒT\KXORKSK_KIKÝO\KYGÝRϚQQUX[SGHGTJϚTϚTHKRKJO_KIKQUX[TGIGÝϚTϚTHORJO
XORSKYO QGXāϚYϚTJG YGÝRϚQ QUX[SG HGTJϚTϚT UR[āZ[X[RSGYϚTJG JG\GIϚ_G Q[Y[X O`GLK
KJORKSK_KIKÝOJG\GQUT[Y[OāRKSOTOVZGROMKXKQZOÝONQ
ϘYZKSOT `KZO 3GTOYG ϘRO :[XM[ZR[ ϘR¨KYO GJG VGXYKRJK QG_ϙZRϙ ZGĄϙTSG`
½`KXOTJK Q[X[R[ JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ QUTYKX\K LGHXOQGYϙ OÖT MG_XOYOTOT S½KYYKYK X[NYGZϙ
\KXORSKYOZGRKHO_RK_GVϙRGTHGĄ\[X[T[TXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\G
YUT[I[TJG!ϘJGXK3GNQKSKYOTIKJG\GTϙTXKJJO_UR[TJG\KXORKTQGXGXϙTZKS_O`KTOTIKRK
TOVHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_5T[TI[*GOXKYOTIKMKXKàOJ½Ą½T½RJ½ *G\G! 3GTOYG ϘRO :[XM[ZR[ ϘR¨KYO GJG VGXYKRJK QG_ϙZRϙ ZGĄϙTSG` ½`KXOTJK
Q[X[R[ JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ QUTYKX\K LGHXOQGYϙ OÖT MG_XOYϙNNO S½KYYKYK X[NYGZϙ \KXORSKYO
ZGRKHO_RK_GVϙRGTHGĄ\[X[T[TXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK -G_Xϙ 9ϙNNO 3½KYYKYKRKX ?·TKZSKROàOTK M·XK LGHXOQG OÖT
¨K\XK QUX[SG HGTJϙTϙT _KZKXRO ·R¨½JK UR[ĄZ[X[RGSG_GIGàϙ SKYQKTRKXOT UR[ĄZ[X[RGIGQ
¨K\XK QUX[SG HGTJϙ O¨KXOYOTJK QGRJϙQRGXϙ \K ¨K\XK \K OTYGT YGàRϙàϙ G¨ϙYϙTJGT YGQϙTIGRϙ
URGIGàϙTϙTGTRGĄϙRJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄZOX
*G\GIϙZGXGLϙTJGT[Y[R\KN[Q[QGG_QϙXϙURJ[à[·TKY½X½RKTGTϙRGTOJGXKSGNQK
SKYOTIK\KXORKTQGXGXϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
ZGXON \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGXGQ _½X½XR½àK MOXKT
-G_Xϙ 9ϙNNO 3½KYYKYKRKX ?·TKZSKROàOȑTOT S SGJJKYOTJK! YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙTϙT
S½KYYKYKTOT¨K\XK_KURGT`GXGXRϙKZQOYOJOQQGZKGRϙTGXGQZKYOY KZXGLϙTJGHϙXGQϙRSGYϙMKXK
QKTOYQGTJϙĄϙGRGTϙOLGJKKJKIKàOHKROXZORSOĄSGJJKYOTJKOYKȔYGTG_OH·RMKRKXOTOT\K
YGTG_OH·RMKRKXOTOTJϙĄϙTJGQ[X[RGIGQHOXOTIO\KOQOTIOYϙTϙLMG_XϙYϙNNOS½KYYKYKRKXOTKZXG
LϙTJG YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙ QUT[RSGYϙ SKIH[XOJOX ([ GRGTJG _GVϙRGĄSG_G OÒT \KXORSK`
'TIGQ [_M[T ÒXGO LGGRO_KZRKX _GVϙRGHOROXȕ N½QS½ MKZOXORSOĄZOX '_Tϙ ?·TKZSKROàOT
SGJJKYOTJK JK! ȔYGàRϙQ QUX[SG HGTJϙ SGJJKJK HKROXZORKT Q[X[RIG ZKYOYRKXOT ¨K\XK
\K ZUVR[S YGàRϙàϙTG _GVGIGàϙ `GXGXRϙ KZQORKXO QOXRKZOIO [TY[XRGXϙ KYGY GRϙTGXGQ HKROXRKTOX
9GTG_OH·RMKRKXOKZXGLϙTJGQOYGàRϙQQUX[SGHGTJϙYGTG_OH·RMKYOYϙTϙXϙKYGYGRϙTGXGQZKYVOZ
KJOROX +* XGVUX[ J½`KTRKTSKYO MKXKQKT ZKYOYRKXJK H[ XGVUXJGQO SKYGLK JOQQGZK GRϙTϙX
(OXOTIO YϙTϙL MG_Xϙ YϙNNO S½KYYKYKRKXJK Q[X[RIG HKROXRKTKT YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙ SKYGLKYO
YGàRϙQS½J½X½T½TZKQROLOORK<GROROQ¨KUTG_RGTϙX(GQGTRϙQ¨GZGYJOQKJOROX\KQKYOTRKĄOX
1KYOTRKĄKT YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙ HKRKJO_K YϙTϙXRGXϙ OÖTJK SGNGRROT HKRKJO_KYOTIK
HKRKJO_K YϙTϙXRGXϙ JϙĄϙTJG HG_ϙTJϙXRϙQ \K OYQGT S½J½XR½à½TIK QUX[T[Xȕ N½QS½ _KX GR
SGQZGJϙX
ZK_GTJGTX[NYGZYϙÙRGXGQG¨ϙRSϙĄ MG_XϙYϙNNOS½KYYKYKRKXHGĄRϙQRϙSGJJKJK
X[NYGZYϙÙRGXGQLGGRO_KZKMK¨KTS½KYYKYKRKXOTQGVGZϙRGXGQYUX[SR[RGXϙNGQQϙTJGMKXKQKT
78
QGT[TO OĄRKSRKXOT _GVϙRGIGàϙ GTIGQ! H[ ?·TKZSKROàOT _½X½XR½àK MOXJOàO ZGXONZKT ·TIK
X[NYGZYϙÙRGXGQLGGRO_KZKMK¨KTMG_XϙYϙNNOS½KYYKYKRKXNGQQϙTJGQGT[TOOĄRKS_GVϙRSGQ
RG HKXGHKX H[ S½KYYKYKRKXJKT G :UVR[S \K K\XK YGàRϙàϙ G¨ϙYϙTJGT `GXGXRϙ URSGJϙàϙ
GTRGĄϙRGT S½KYYKYKRKXK X[NYGZ GRSGYϙ OÖT Y½XK \KXORKIKàO H :UVR[S \K ¨K\XK YGàRϙàϙ
G¨ϙYϙTJGT`GXGXRϙUR[VGRϙTGIGQHOXZGQϙSZKJHOXRKXRKSGN`[XRGXϙMOJKXORKHORKIKQS½KYYKYK
RKXOT`GXGXRGXϙ·TRKTOTIK_KQGJGXLGGRO_KZRKXOTOTJ[XJ[X[RGIGàϙ`GXGXRGXϙMOJKXORKTZKYOYRK
XOTG¨ϙRGXGQX[NYGZGRϙTSGYϙOÖTY½XK\KXORKIKàO·TM·X½RS½ĄZ½X
*G\G \K ZKS_O` JUY_GYϙTϙT HOXROQZK OTIKRKTSKYOTJKT _ϙRϙTJG Z[àRGQOXKSOZ
LGHXOQGYϙ URGXGQ Q[X[RGT _ϙRϙTJG QUTYKX\K ½XKZOSO OÖT ZGJOR KJORKT \K _ϙRϙTJG
½XKZOS ZKQTURUPOYOTOT JKàOĄZOXORSKYO_RK -G_Xϙ 9ϙNNO 3½KYYKYKRKX ?·TKZSKROàOȑTK M·XK
YϙTϙL MG_Xϙ YϙNNO S½KYYKYK URGXGQ LGGRO_KZ M·YZKXKT JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ LGHXOQG OÖT
ZGXONOTJKMG_XϙYϙNNOS½KYYKYKX[NYGZϙ\KXORSKYOZGRKHO_RK_GVϙRGTHGĄ\[X[½`KXO
TK _GVϙRGT OTIKRKSK YUT[I[TJG QUTYKX\K LGHXOQGYϙTϙT OSGX VRGTϙTG M·XK SKYQ[T SG
NGRJK QGRJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK _KX YKÖSOTOT [_M[T URSGJϙàϙTG QGXGX \KXORKXKQ JG\G QUT[Y[
OĄRKSOTZKYOYKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
3GNQKSKTOTZGXONROGXGQGXGXϙTGIK\GHKTM·TJKXORKTJUY_GJGSK\I[Z
HKRMKRKXJKTY·`QUT[Y[ZKYOYOT½`KXOTJKH[R[TJ[à[ZGĄϙTSG`ϙT:[XM[ZR[(KRKJO_K3KIRO
YOTOTZGXON\KYG_ϙRϙQGXGXϙTJGT·TIKQUT[ZGRGTϙTJGQGRJϙàϙH[ZGXONROSKI
ROYQGXGXϙORKMϙJGYGTG_OGRGTϙTGJ·T½ĄZ½X½RJ½à½\KZGXONROXK\O`_UTOSGXVRGTϙT
JGJGMϙJGYGTG_OGRGTϙURGXGQG_XϙRJϙàϙG_XϙIG:[XM[ZR[(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙT
ZGXONRO _G`ϙYϙTJGT [_[ĄSG`RϙQ QUT[Y[ ZKYOYOT YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙTϙT UR[ĄZ[X[RGXGQ H[
H·RMKOÖTJKSKYQKTOTĄGGZϙTGOÒT\KXORSK_KIKàOTOTHKROXZORJOàOM·X½RS½ĄZ½X
([ J[X[SJG JG\GRϙ <GROROQ¨K UR[ĄGT LOORO J[X[S KYGY GRϙTSGQ Y[XKZO_RK ZKYOYOT
SKYQ[TYGNGJG\KOTYGTRGXϙTOQGSKZOTKG_XϙRSϙĄH·RMKJKQGRJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK_KXYKÖS
O`TOTOT[_M[TURSGJϙàϙTGQGXGX\KXORKXKQJG\GQUT[Y[OĄRKSZKYOYKJORSOĄOYKJK_[QGXϙJG
_G`ϙRϙSK\`[GZN½Q½SRKXO[_GXϙTIGYGàRϙQQUX[SGHGTJϙTϙUR[ĄZ[XSGQ\KQUX[SGQM·XK\O
SGNGRROT HKRKJO_KYOTK GOZ URJ[à[TJGT G_XϙIG GTϙRGT HKRKJO_KIK YGàRϙQ QUX[SG HGTJϙ
O¨KXOYOTJKQGRGTH·RMKJKSKYQKTOTĄGGZϙTGOÒT\KXORSK_KIKàO\KYGàRϙQQUX[SGHGTJϙTϙT
HKRKJO_KIKQUX[TGIGàϙTϙTHORJOXORSKYOQGXĄϙYϙTJGYGàRϙQQUX[SGHGTJϙTϙTUR[ĄZ[X[RSGYϙT
JGJG\GIϙ_GQ[Y[XO`GLKKJORKSK_KIKàOYUT[I[TG[RGĄϙRSϙĄZϙX
([ NGRO_RK ZKYOY KJORKT OĄRKSJK SK\`[GZ N½Q½SRKXOTK [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙTJGT
OVZGRKJORSKYOMKXKQOXQKTJG\GTϙTXKJJO_UR[TJG\KXORKTQGXGXJGN[Q[QOOYGHKZM·X½RSK
SOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTK[_M[TH[R[TGTJG\GIϙ
TϙTZKS_OÒYZKSOTOTQGH[R½_RKϘJGXK3GNQKSKYOTIK\KXORKTQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGJG\G
JUY_GYϙTϙT _KTOJKT HOX QGXGX \KXORSKQ ½`KXK GTϙRGT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK
ZGXONOTJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
79
'XϚZSGZKYOYO_KZKXYOÙRGTLGHXOQGTϚTLGGRO_KZZKTSKTKJORKXKQOJGX¬VGXGIK
`GYϚ \KXORSKYOTK OROāQOT HKRKJO_K KTIºSKT QGXGXϚTϚT OVZGRO OYZKSO_RK G¥ϚRGT JG\GJG
OāRKSRKXOTZKYOYKJORJOÝOGTJGQON[Q[QO\KLOOROJ[X[SJOQQGZKGRϚTSGQYϚ`ϚT\K_KZQO\K
KYGY_´TRKXOTJKTOTIKRKTSKQYOÒTLGGRO_KZZKTSKTQGXGXϚTϚT[_M[RGTSGJϚÝϚMKXKQ¥K
YO_RKSGNQKSKIKOVZGRQGXGXϚ\KXORSKYOKQYOQOTIKRKSKTKJKTO_RKN[Q[QG[_M[TJK
ÝORJOX
ϘYZKSOT `KZO *G\GIϙ ĄOXQKZ NGQQϙTJG \K _ϙRϙ OÖTJK ¨KĄOZRO ZGXONRKXJK
_GVϙRGTOTIKRKSKRKXJKGXϙZSGZKYOYOTOT¨GS[XQ[X[ZSG½TOZKYOH[R[TSGJϙàϙTϙTYGVZGTJϙàϙ
\K HOXQG¨ QK` [_GXϙRJϙàϙ TKJKTO_RK ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK \K GXϙZSG
ZKYOYOTOXK\O`KKJOTIK_KQGJGXLGGRO_KZZKTSKTKJORSKYOTKOROĄQOT(KRKJO_K+TI½SKTOTOT
M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK H[ QGXGXϙT JG_GTGàϙ URGT M½T \K YG_ϙRϙ-KTKR3½J½XR½à½OĄRKSOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GJGKRKSGTRGXϙTIGKTYUT
ZGXONOTJK _GVϙRGT JKTKZOSJK GXϙZSGJG Q[RRGTϙRGT LORZXK VXKYOT XK\O`K KJORJOàO
\K¨GRϙĄZϙàϙTϙTGTRGĄϙRSGYϙ½`KXOTKLGGRO_KZZKTSKTQGXGXϙTϙTQGRJϙXϙRSGYϙTϙTJG\GRϙHKRKJO
_KJKTOYZKTJOàO\KHKRKJO_KZGXGLϙTJGTKQYOQROQRKXOTMOJKXORSKYOTKJKTO_RKLGGRO_KZZKTSKT
QGXGXϙTϙT[_M[RGTSGJϙàϙH[J[X[SJGUR[ĄZ[X[RGTOĄRKSRKXJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGJϙ
àϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\G QUT[Y[ OĄRKSRKXOTOT OVZGROTK QGXGX \KXKT ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
M½T\KYG_ϙRϙQGXGXϙTϙTJG\GTϙTQUT[Y[`QGRSGYϙTKJKTO_RKQGXGX\KXOR
SKYOTK_KXURSGSGYϙ\K_GXMϙRGSGMOJKXRKXOORK\KQGRKZ½IXKZOTKN½QSKJORSKSKYOMKXKQ
ZOàOG_XϙIGVGXGIK`GYϙTϙTJGOVZGRKJORSKYOTJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGJϙàϙ·TKY½X½RKXKQ
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKSOJOX
9G\[TSGTϙT`KZO :KS_OÒYZKSOTOTXKJJOMKXKQZOàOYG\[T[RSGQZGJϙX
*GTϙĄZG_:KZQOQ.GQOSO2K_RG'QZGĄȑϙT*½Ą½TIKYO *G\GQUT[Y[OĄRKSRKXJKTLGGRO
_KZZKT SKTȑK OROĄQOT QϙYSϙT OJGXKIK [_M[RGTSGJϙàϙ HKROXZORJOàOTJKT QUT[Y[ QGRSGJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RKQGXGX\KXORSKYOTK_KXURSGJϙàϙTGVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTQϙYSϙTOYKXKJJOMK
XKQZOàOMKXKQ¨KYO_RKHU`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϙĄZG_9G\IϙYϙ'RGGZZOTà½Ąȑ½T*½Ą½TIKYO *G\GIϙĄOXQKZKGOZLGHXOQGTϙT_GVϙ
RGT JKTKZOSRKXJK ¨GS[X Q[X[ZSG ½TOZKYO H[R[TSGJϙàϙTϙT GTRGĄϙRSGYϙ TKJKTO_RK YG_ϙRϙK\XK_GYGYϙ\K?·TKZSKROàOTKJG_GTϙRGXGQSOR_UTROXGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYO
TK\KLGHXOQGTϙTGXϙZSGZKYOYOTOTXK\O`KKJORSKYOTKQGJGXLGGRO_KZZKTGRϙQUT[RSGYϙTGOROĄ
QOT(KRKJO_K+TI½SKTOQGXGXϙORKH[QGXGXϙTJG_GTGàϙURGT-KTKR3½J½XR½à½OĄRKSO
TOTOVZGRO_UR[TJGQOOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙJG\GRϙHKRKJO_KIKZKS_O`KJORSOĄZOX
3GNQKSKIKJG\G_GQUT[HKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTJGTYUTXG_GVϙRGTQUTZXURJK
LGHXOQGTϙTGXϙZSGZKYOYOTOTXK\O`KKJORJOàO\K-KTKR3½J½XR½à½TIKLGGRO_KZZKTGRϙQUTSG
QGXGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙTϙTOYZKTJOàOMKXKQ¨KYO_RKOVZGRN½QS½Q[X[RS[ĄZ[X
,GGRO_KZZKTSKTQGXGXϙTϙT[_M[RGTSGSGYϙTϙTOYZKTORSKYOOĄRKSOTRG`ϙS½ROIXG[_
M[RGSG TOZKROàOTK KZQORO HOX N[Y[Y UR[V OJGX¯ OĄRKSOT YKHKV QUT[ \K SGQYGZ _·TRKXO_RK
N[Q[QGG_QϙXϙRϙàϙTϙM·YZKXSK`([OZOHGXRGOĄRKSOT[_M[RGTSGSGYϙNGROTJKGTIGQJG\GTϙT
80
QUT[Y[` QGRJϙàϙTJGT Y·` KJORKHOROX ϘVZGR N½QS½T½T OYK HGĄZG ZG`SOTGZ URSGQ ½`KXK
HGĄQGIG _½Q½SR½R½QRKX JUà[XGIGàϙ G¨ϙQZϙX (GĄQG HOX GTRGZϙSRG OVZGR QGXGXϙ ORK JG\GTϙT
QUT[Y[` QGRSGYϙ TKJKTO_RK QGXGX \KXORSKYOTK _KX URSGJϙàϙTG QGXGX \KXORSKYO N[Q[QO
YUT[¨RGXϙG¨ϙYϙTJGTÜQLGXQRϙJϙX
*OàKXZGXGLZGTJG\GIϙĄOXQKZKGOZOĄ_KXOTOT_GVϙRGTJKTKZOSRKXJKORMORO_·TKZSKROàK
[_M[T GXϙZSG ZKYOYO H[R[TSGJϙàϙTϙT YGVZGTSGYϙ QGXĄϙYϙTJG \KXORKT VGXG IK`GYϙTJG JG
SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙTJGT OĄRKSOT [_M[RGTSGSGYϙ TKJKTOTK JG_GRϙ URGXGQ
VGXGIK`GYϙTϙTOVZGROTJKJKOYGHKZM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKZKS_O`KQUT[QGXGXϙTHU`[RSGYϙMKXKQOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ\K9KQOÒTIO*GOXKRKXOTIKYG_ϙRϙ*GTϙĄZG_?GYG
YϙTG YG_ϙRϙ ?GYG_RG KQRKTKT +Q SGJJKYO [_GXϙTIG HOXROQZK _GVϙRGT ZUVRGTZϙJG OĄOT
MKXKàOM·X½Ą½RJ½ 1'8'8!;_[ĄSG`RϙQ!JG\GIϙĄOXQKZKGOZLGHXOQGTϙT_GVϙRGTJKTKZOSRKXJK¨GS[XQ[
X[ZSG½TOZKYOTOT_KZKXYOÙRSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙK\XK?GYGYϙ\K'ZϙQY[RGXϙT1GTGRO
`GY_UT ăKHKQKYOTK *KĄGXP ?·TKZSKROàO [_GXϙTIG OĄ_KXOTOT GXϙZSG ZKYOYOTO XK\O`K KJKXKQ
_½Q½SR½R½QRKXOTO _KXOTK MKZOXOTIK_K QGJGX LGGRO_KZZKT SKT KJORSKYOTK \K ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT (KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T \K YG_ϙRϙ
QGXGXϙ ORK H[TG JG_GTGQ UR[ĄZ[X[RGT -KTKR 3½J½XR½à½T½T M½T \K YG_ϙRϙOĄRKSOTOTOVZGROOYZKSOTJKTJUàS[ĄZ[X
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[TK\XK1UX[TSGYϙTGOROĄQOTTRKSRKX\K?GYGQRGXHGĄ
Rϙàϙ GRZϙTJGQO SGJJKYOTOT HKTJOTJK NKX Z½XR½ GZϙQ \K GXZϙàϙ ¨K\XK_K `GXGX \KXKIKQ
ĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKJKHKROXRKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRKXKG_QϙXϙURGXGQJUàX[
JGT \K_G JURG_Rϙ HOÖSJK GRϙIϙ UXZGSG \KXSKQ JKVURGSGQ ZGĄϙSGQ [`GQRGĄZϙXSGQ \K
HKT`KXO LGGRO_KZRKXJK H[R[TSGTϙT _GYGQ URJ[à[ HKTJOTJK JK! QOXRKTSK ONZOSGROTOT
H[R[TJ[à[ J[X[SRGXJG ORMORORKXOT QOXRKTSK_O ·TRKSKQRK QOXRKTSKTOT SK_JGTG MKRJOàO
NGRRKXJKQOXRKZKTOTQOXRKTSK_OJ[XJ[XSGQQOXRKTSKTOTKZQORKXOTOMOJKXSKQ\K_GG`GRZSGQ
OÖTMKXKQROZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½URJ[QRGXϙHKROXZORSOĄG_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJK
JK H[ _½Q½SR½R½QRKXO _KXOTK MKZOXSK_KT MKX¨KQ \K Z½`KR QOĄORKXK \KXORKIKQ VGXG IK`GRGXϙ
J½`KTRKTSOĄZOX
'ZϙQY[RGXϙT 1GTGRO`GY_UT ăKHKQKYOTK *KĄGXP ?·TKZSKROàOTOT I SGJJKYOTJK!
GXϙZSG ZKYOYOTO¨GRϙĄZϙXSG_GT \K_G KTJ½YZXO_KR GZϙQY[RGXϙTϙ GXϙZSGJGT JUàX[JGT\K_G JU
RG_Rϙ_URRGXRGQGTGRO`GY_UTĄKHKQKYOTK\K_GGRϙIϙUXZGSGJKĄGXPKZZOàOZKYVOZKJORKTRKXKY½XK
\KXORKIKàO \K H[ Y½XK O¨KXOYOTJK ZKYOYOT XK\O`_UT[ _KZKXRO M·X½RSK`YK LGGRO_KZZKT SKT
KJORKIKàOHKROXZORSOĄZOX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKTJG\GIϙĄOXQKZOTMϙJGQUT[Y[TJGLGGRO_KZM·YZKXKTLGH
XOQGYϙTJG\KZGXONRKXOTJKZKQTOQKRKSGT
RGXϙTIG_GVϙRGTOTIKRKSKRKXJKOĄ_KXOTJKGZϙQY[RGXOÖTQ[X[RS[ĄURGTGXϙZSGZKYOYOTOXK\O`K
81
KJORSKJOàO¨GS[X·TRKSOTOT_KZKXYO`QGRJϙàϙHKROXZORKXKQY·`QUT[Y[_·TKZSKROQN½Q½S
RKXOMKXKàO_½Q½SR½R½QRKX_KXOTKMKZOXOROTIK_KQGJGXLGGRO_KZZKTSKTKJORSKYOTK-KTKR
3½J½XR½à½T½T JG\G QUT[Y[ M½T \K YG_ϙRϙ OĄRKSO_RK QGXGX \KXORJOàO \K
H[ OĄRKSK JG_GRϙ URGXGQ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT M½T \K YG_ϙRϙ KTI½SKT
QGXGXϙORKJKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[\K'ZϙQY[1GTGRO`GY_UT*KĄGXP?·TKZSKROàOTKM·XK
ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK \K _½Q½SR½R½QRKX _KXOTK MKZOXOROTIK_K QGJGX
LGGRO_KZZKTSKTKJORSKYOTKQGXGX\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
KRKSGTRGXϙTIG ZGXONOTJK JG\G QUT[Y[ LOXSGJG _GVϙRGT OTIKRKSKJK
GXϙZSGZKYOYOTJKTQG_TGQRGTGT¨GS[X[THKXZGXGLϙGSGIϙ_RGQ[RRGTϙRGTLORZXKVXKYOTXK\O`K
KJORJOàO\K¨GRϙĄϙXJ[X[SJGURJ[à[ZKYVOZKJORJOàOTJKTLOXSGNGQQϙTJG\KXORKTLGGRO_KZZKT
SKTQGXGXϙTϙTQGRJϙXϙRSGYϙN[Y[Y[TJGM½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙORKJG\GRϙOJGXK
_KHORJOXOSJKH[R[T[RJ[à[\KH½_½QĄKNOXHKRKJO_KYOTKHORMO\KXORJOàOH[J[X[SQGXĄϙYϙT
JGJG\GRϙOJGXKIKY·`QUT[Y[KTI½SKTQGXGXϙMKXOGRϙTSGSϙĄOYKJK-KTKR3½J½XR½à½
T½T _G`ϙYϙ ½`KXOTK LGGRO_KZZKT SKT QGXGXϙTϙT [_M[RGTSGJϙàϙ IK\GV JORKQ¨KYOTJK HKROXZOR
SOĄZOX
OJGXKSGNQKSKYOTIK JG\G QUT[Y[ OĄRKSOTUR[ĄZ[X[RSGYϙTG TKJKT URGTKQYOQRORK
XOT JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT MOJKXORJOàO \K OJGXKIK LGGRO_KZZKT SKT QGXGXϙTϙT [_M[RGTSGJϙàϙ
H·_RKIKJG\GQUT[Y[OĄRKSRKXOTZKYOYTKJKTOTOTQGRSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKOVZGRQGXGXϙ\KXOR
SOĄZOX
*G\G QUT[Y[ OĄRKSRKX NGQQϙTJG H[ OĄRKSRKXOT ZKYOY KJORJOàO GTJGQO N[Q[QO \K LOORO
J[X[SJOQQGZKGRϙTGXGQ\KG_TKT_KZQO\KKYGY_·TRKXOTJKTJKOTIKRKTKXKQQGXGX\KXORSK
YOMKXKQOXQKTLGGRO_KZZKTSKTQGXGXϙTϙT[_M[RGTSGJϙàϙHKROXZORKXKQY·`QUT[Y[OĄRKSRKXOT
Z½S½T½T OVZGR KJORSKYOTJK SK\`[GZG [_GXRϙQ _UQZ[X 1GRJϙ QO LGGRO_KZZKT SKTȑK OROĄQOT
QGXGXϙT[_M[RGTSGSGYϙJG\GQUT[Y[OĄRKSRKXOTUXZGJGTQGRJϙXϙRJϙàϙGTRGSϙTGJGMKRSK
SKQZKJOX
ZK _GTJGT YG_ϙRϙ K\XK ?GYGYϙTϙT SGJJKYOTJK VGXG IK`GRGXϙTJG _KZQO
QUT[Y[J½`KTRKTSOĄUR[VH[TGM·XK\KSGJJKRKXJKQOVGXGIK`GRGXϙTϙTJUà
X[JGT JUàX[_G SGNGRROT KT H½_½Q S½RQO GSOXO ZGXGLϙTJGT \KXORKIKàO GTIGQ H½_½QĄKNOX
HKRKJO_KYON[J[ZRGXϙOÖTJKQOYGNORRKXHUàG`RGXROSGT\KQ·XLK`RKXJKGQGXY[\KM·RRKXJKQO
IK`GRGXϙTH½_½QĄKNOXHKRKJO_KHGĄQGTRϙQRGXϙZGXGLϙTJGT\KXORKIKàO\KH½_½QĄKNOXHKRKJO_KYO
N[J[ZRGXϙJϙĄϙTJGQOJKTO`RKXJKOYK9GNOR-½\KTROQHUZQUS[ZGTRϙQRGXϙTIG\KXORKIKàO·TM·
X½RS½ĄZ½X5RG_JGOYKJG\G_GQUT[OJGX¯VGXGIK`GYϙTϙT(KRKJO_KYO+TI½SKTQGXGXϙ_RG
\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([ J[X[SJG OJGXK SGNQKSKYOTIK H[ N[Y[YRGX JOQQGZK GRϙTGXGQ QGXGX \KXORSKYO
MKXKQOXQKTKQYOQ OTIKRKSK_KJG_GRϙ URGXGQ \KXORKT QGXGXJG N[Q[QG[_GXRϙQ H[R[TSGSGQ
ZGJϙX
82
954; '¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKϘJGXK3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTG_KTO
JKT HOX QGXGX \KXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT GTϙRGT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK M½T½TJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
4. Belediyelerin Çevre Yatrmlarnn Mali Kaynak Sorunu:
a) Genel Açklama:
Türk çevre mevzuat, kent yönetiminden sorumlu olan belediyelere çevre
koruma, gelitirme ve çevre kirliliini önleme konularnda önemli görevler yüklemektedir. Bu mevzuat çerçevesinde belediyelerin üstlendikleri kente yönelik
çevre görevleri öyle sralanabilir: Beldenin düzenli ve salkl gelimesini salamak, koruyucu salk hizmetleri sunmak, salkl ve planl kentlemeyi salamak, yaplamay denetlemek, altyap hizmetleri yapmak, su kaynaklarn ve
kylar korumak, atklar bertaraf etmek, kat atklar toplamak ve imha etmek,
belde halkna refah salayc çalmalar yapmak, toplu tam faaliyetinde bulunmak ve trafii düzenlemek, tarih, arkeoloji ve tabiat varlklarna kar koruyucu önlemler almak, yeil alan ve kuaklar oluturmak, çevre sorunlar alannda aratrma ve eitim planlar uygulamak, çevre kirliliinin önlenmesi ve ortadan kaldrlmas için yeni teknoloji ve programlar üretmek ve kullanmak, kanalizasyon (atk su) artma tesisleri kurmak, gürültü ve hava kirlilii ölçümlerini
yapmak, önleyici çözümler üretmek ve uygulamak, kentlemenin neden olduu
toprak kirliliini önleyici tedbirler almak.
Belediyelerin devlet destei olmadan bu öncelikli ve önemli çevre sorunlarn çözmesi mümkün deildir. Çevre konusunda yatrm yapmak isteyen belediyeler mali kaynak sorununu Çevre ve Orman Bakanl mali kaynaklarndan
yararlanarak artl nakdi yardm veya kredi kullanma yöntemleriyle çözümlemeye çalmaktadrlar.
b) Çevre ve Orman Bakanlnn Mali Kaynaklarnn Artn Salayan
Yasal Düzenlemeler:
2872 sayl Çevre Kanununun 26.4.2006 tarih ve 5491 sayl Kanunla deiik 3/h maddesinde; “Çevrenin korunmas, çevre kirliliinin önlenmesi ve giderilmesi için uyulmas zorunlu standartlar ile vergi, harç, katlma pay, yenilenebilir enerji kaynaklarnn ve temiz teknolojilerin teviki, emisyon ücreti ve kirletme
bedeli alnmas, karbon ticareti gibi piyasaya dayal mekanizmalar ile ekonomik
araçlar ve tevikler kullanlr” hükmüyle Çevre ve Orman Bakanlnn mali
kaynaklarnda art salayan, çevre koruma maksadyla vergi, harç, katlma pay,
kirlenme bedeli ve emisyon ücreti alnmas gibi önemli ve sürekli gelir kaynaklar oluturulmutur. Ayrca karbon ticaretinden oluan yeni bir gelir kayna ortaya çkmtr. Karbon ticareti, fosil yaktlarn kullanmna snrlama getirmek
için gelitirilmi bir yöntemdir. Bu yöntem, basit anlatmla öyle ilemektedir.
irketlere (ya da ülkelere) snrl bir miktarda fosil yakt kullanm hakk tannmakta, bu hakk dolduran irket, baka irketten kullanmad fosil yakt hakkn
83
satn alabilmektedir. Böylece adaletli bir dalm saland gibi, fosil yaktlarn
düzeyi de snrl tutulmaktadr 79.
Dier yandan, 2872 sayl Çevre Kanunu’nun “çevre katk pay alnmas,
dier gelirler ve bütçe ödenekleri” baln tayan 1.maddesinde;
“Çevre kirliliinin önlenmesi, çevrenin iyiletirilmesi ve çevre ile ilgili yatrmlarn desteklenmesi amacyla;
a) thaline izin verilen kontrole tâbi yakt ve atklarn CIF bedelinin yüzde
biri ile hurdalarn CIF bedelinin binde bei orannda alnacak miktar,
b) Büyükehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen su
ve kullanlm sular uzaklatrma bedelinin yüzde biri,
çevre katk pay olarak tahsil edilir. Tahsil edilen bu tutarlar, ilgililerce en
geç ertesi ayn onbeine kadar ilgili mal saymanlklar hesaplarna aktarlr ve
bütçeye gelir kaydedilir.
Ayrca, yurt içi ve yurt dndan temin edilecek her türlü hibe, yardm ve
balar ile kredi anapara geri dönüleri ve kredi faizleri de tahsil edilerek, Çevre
ve Orman Bakanl Merkez Saymanlk Müdürlüü hesabna yatrlr ve bütçeye
gelir kaydedilir.
Bu maddede saylan gelirlerin tahsilatnda 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun hükümleri uygulanr.
Bakanlar Kurulu (a) ve (b) bentlerinde yer alan oranlar ayr ayr veya topluca sfra kadar indirmeye veya kanunî oranna kadar yükseltmeye yetkilidir.
Atksu artm, atk bertaraf ve kat atk geri kazanm tesislerinin gözetim,
fizibilite, etüt, proje ve inaat ilerinin kredi veya yardm suretiyle desteklenmesi
ile çevre düzeni plânlarnn yapm, hava, su ve toprak kalitesinin ölçüm ve izleme ann oluturulmas, gürültünün önlenmesi ile ilgili etüt ve projelerin desteklenmesi, acil müdahale plânlarnn hazrlanmas, Çevresel Etki Deerlendirmesi faaliyetleri, havza koruma plân çalmalar, biyolojik çeitliliin korunmas,
çölleme ve iklim deiiklii ile mücadele çalmalar, stratejik çevresel deerlendirme, nesli tehlikede olan bitki ve hayvan türleri ile yaama ortamlarnn
korunmas, uluslararas sözlemelerden kaynaklanan yükümlülüklerin karlanmas, çevre eitimi ve yayn ile ilgili faaliyetler ve ihtisas komisyonlar için
yaplan harcamalar ile çevre kirliliinin giderilmesi çalmalar için Bakanlk
bütçesine, yl bütçe gelirleri içerisinde tahmin edilen yukardaki gelirler karl
ödenek öngörülür.
Yukarda saylan gelirlerin tahsili ve bütçede öngörülen ödeneklerin kullanm ile ilgili usûl ve esaslar, Maliye Bakanlnn uygun görüü üzerine Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.” hükmüne yer verilmitir.
Görüldüü üzere Çevre Kanununun 1.maddesi 5491 sayl Kanunla yaplan deiiklikle çevre yatrmlarnn finansman için çok önemli ve düzenli gelir
kaynaklar ihdas etmi ve ayrca toplanan bu gelirlerin çevrenin korunmas, çevre kirliliinin önlenmesi ve çevre kirliliinin giderilmesi için nasl kullanlaca
da açklanmtr.
79
SANDAL, Ahmet; Belediyelerin Çevre Yatrmlarnn Çevre ve Orman Bakanl Mali Kaynaklarndan Karlanmas, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Ekim-200, C:13, S:10, s.15 vd.
84
c) Belediyelerin Çevre Yatrmlar için Bakanlktan Mali Yardm ve Kredi Talepleri:
Yukarda belirtilen ÇK’nun 1/son fkras uyarnca Çevre ve Orman Bakanlnca çkartlan, 3.4.2007 tarih ve 26842 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak
yürürlüe giren Çevre Gelirlerinin Takip ve Tahsili ile Tahsilat Karl Öngörülen Ödenein Kullanm Hakknda Yönetmelikte bata belediyeler olmak üzere
ilgili kurum ve kurululara Çevre ve Orman Bakanl mali kaynaklarndan çevre koruma maksatl yatrmlarnda mali yardm ve kredilerin salanmasnn ekil
ve yöntemi belirlenmitir. Mali yardm ve kredi talepleri Çevre ve Orman Bakanl Çevre yönetimi Genel Müdürlüü içinde baml daire bakanl olan Finansman Dairesi Bakanl tarafndan deerlendirilmektedir.
aa) Belediyelere salanacak mali yardmlarn ekil ve yöntemi:
Belediyeler tarafndan, Çevre ve Orman Bakanlndan yukarda belirtilen
yönetmelik hükümlerine göre yaplacak nakdi yardm talepleri;
a) Atk su artm, atk bertaraf ve kat atk geri kazanm tesislerinin gözetim, fizibilite, etüt, proje ve inaat ilerinin kredi veya yardm suretiyle desteklenmesi ile çevre düzeni planlarnn yapmna,
b) Hava, su ve toprak kalitesinin ölçüm ve izlenme ann oluturulmasna,
c) Gürültünün önlenmesiyle ilgili etüt ve projelerin desteklenmesine,
ç) Acil müdahale planlarnn hazrlanmasna,
d) Çevresel etki deerlendirmesi faaliyetlerine,
e) Havza koruma plan çalmalarna,
f) Biyolojik çeitliliin korunmasna,
g) Çölleme ve iklim deiikliiyle mücadele çalmalarna,
) Stratejik çevresel deerlendirme çalmalarna,
h) Nesli tehlikede olan bitki ve hayvan türleri ile yaama ortamlarnn korunmasna,
) Uluslar aras sözlemelerden kaynaklanan yükümlülüklerin karlanmas için yaplan harcamalara,
i) Çevre eitimi ve yayn ile ilgili faaliyetlere,
j) htisas komisyonlar için yaplan harcamalara,
k) Çevre kirlilii için yaplan çalmalara,
yönelik olmaldr (Yön. 7.md.).
Yönetmeliin 9’uncu maddesi gereince, yukarda belirtilen projelere ilikin olarak aada gösterilen bavuru belgelerinin de eksiksiz doldurulmas gerekmektedir;
a) Bakanla hitaben yazlan müracaat yazs,
b) Gerekçe raporu (bu raporda projenin gerekçeleri, mevcut durumu ile
proje gerçekletii takdirde elde edilecekler vb. hususlar belirtilmelidir.),
c) Belediyeler, il özel idareleri ve birlik encümen karar (bu kararda yardm talebine esas olmak üzere mali yetersizliin belirtilmesi ve talep edilen yardm miktarnn açklanmas gerekir.),
85
d) Keif özeti ve metraj cetveli (entegre kat atk düzenli depolama ve bertaraf tesisleri için keif özeti ve metraj cetveli Bayndrlk ve skan Bakanl il
müdürlükleri, ller Bankas veya il özel idaresi birimleri tarafndan onayl),
e) Bakanlkça onayl proje (Projenin Çevre ve Orman Bakanl tarafndan
onayl olmas gerekir),
f) ÇED olumlu veya ÇED gerekli deildir karar, ÇED’e tabi olmayan bir
faaliyet sözkonusu ise, buna ilikin l Çevre ve Orman Müdürlüünden alnan
yaz),
g) Jeolojik etüt belgesi (Kat Atk Düzenli Depolama-Atksu Artma Tesisleri için),
h) Temin Plan Örnei (Artma Tesisleri ve Kanalizasyon Talepleri için),
) Taahhütname,
i) Protokol.
Bavurunun yaplmas, incelenme ve ileme alnmas sürecine gelince;
Çevre ve Orman Bakanl mali kaynaklarndan yardm talep eden belediyelerden, yardmlarn belirtilen konularda kullanlacana, baka bir i için kullanlmayacana ve bakasna hiçbir suretle devredilemeyeceine ve Bakanlkça bildirilecek dier artlara uyulacana dair bir taahhütname önceden alnr. Yardm
talebinde bulunan belediyeler gerekli belgeleri usulüne uyun ekilde hazrlayarak ilgili il çevre ve orman müdürlüüne verirler. l çevre ve orman müdürlüünce, belgeler üzerinde gerekli incelemeler yaplr, arsa eksikleri tamamlattrlarak projenin gereklilii ve uygulanabilirliine ilikin görüleriyle birlikte Çevre
ve Orman Bakanl Çevre Yönetimi Genel Müdürlüüne gönderilir. Genel Müdürlük belgeler üzerinde gerekli kontrol ve incelemeleri yaparak yardm konusu
kendi görev alanna girmekteyse görülerini dorudan inceleme komisyonuna
bildirir. Dier genel müdürlüklerin grev alanna girmekteyse görülerini almak
üzere ilgili genel müdürlüe gönderir. lgili genel müdürlük projenin gerekliliine ve uygulanabilirliine ilikin görülerini nceleme Komisyonuna bildirir.
lgili maddesinin ikinci fkrasnn (a) bendinde yer alan projelere ilikin talepler
nceleme Komisyonuna sunulur. Bu bent dndaki dier taleplerden uygun bulunanlar ise dorudan ileme alnr.
bb) Belediyelere kredi kullandrmann ekil ve yöntemi:
Belediyelerin çevre yatrmlar için, Çevre ve Orman Bakanlna kredi suretiyle finansman salanmas talebine ilikin bavurularda da yukarda mali
yardm talepleri bakmndan açklanan ekil ve yöntem aynen geçerlidir. Belediyelerin atksu artma, kat atk bertaraf ve geri kazanm tesisleri ile çevre kirliliinin önlenmesi ve çevrenin iyiletirilmesine yönelik faaliyet ve tesislerin projelendirilmesi ve yapm için sözleme hükümleri dorultusunda proje bedelinin
yüzde krkbeine kadar defaten veya dilimler halinde kredi verilmektedir. Bu
kredi taleplerinin Bakanlkça uygun görülmesi gerekmektedir.
Atksu artma, kat atk bertaraf ve geri kazanm tesislerinin projelendirilmesi ve yapm için verilecek kredinin vadesi en çok on yl olup, üç yla kadar
ödemesiz devre tannabilir. Geri ödeme, ödemesiz devreyi takip eden yldan
balamak üzere yllk eit taksitler halinde yaplr. Çevre kirliliinin önlenmesi ve
86
çevrenin iyiletirilmesine yönelik dier faaliyet ve tesislerin projelendirilmesi ve
yapm için verilecek kredinin vadesi ise en çok be yl olup, iki yla kadar ödemesiz devre tannabilir. Geri ödeme, ödemesiz devreyi takip eden yldan balamak üzere yllk eit taksitler halinde yaplr. Çevre ve Orman Bakanlnca belediyelere, çevre yatrmlar için salanan kredilerin faiz oranlar her yl Ocak
aynda, o yln uygulanmakta olan zirai kredi faizi oranlar esas alnarak, bölge
ve sektör fark gözetilerek Bakanlkça tespit ve ilan edilir.
5. Kültürel Çevrenin Korunmas ve Belediyeler:
2872 sayl Çevre Kanunu’nun 2.maddesinde yer alan “çevre” kavram, tarihi, kültürel deerleri de kapsamaktadr. Kültürel çevre, insan eliyle biçim verilen geçmi uygarlklarn ürünleri olan çevredir. Toplumlarn ortak ürünü olan
kültürel eserler, çevrenin bütünlüünü tamamlayan ürünlerdir.
Uygarlklarn beii olan ülkemizde tarihi tanmaz kültür ve tabiat varlklar gerek kasten ve gerekse bilinçsizce zaman içinde yok edilmi, bu eserlerin
dünya uygarlk tarihindeki önemi kavranamadndan halen de yok edilmeye
devam olunmak suretiyle insanlk ortak kültürel deerlerden yoksun braklmaktadr.
Kültürel çevrenin korunmasna yönelik toplumsal bilincin yeterince gelimemi olmas, kentlemenin hz kazanmas ve kentsel arsa rantnn yüksek
düzeylere ulamas, ekonominin yapsal nedenleri ile tanmazlarn spekülasyon
araca olmas, kültürel çevreyi korumak, onarmak için yeterli kaynak bulunmamas, korumaya aday çok sayda yap olmasnn yan sra deneyimsizlik, proje
hatalar, yapm hatalar gibi teknik yetersizlikler nedeniyle insanolunun medeniyet yolunda ilerlemesi srasnda oluturduu kiilerin ve toplumlarn kültürel
çevresini oluturan birer uygarlk ürünü olan tarihi ve kültürel eserleri korumak
oldukça güçlemektedir 80.
Kültürel çevrenin korunmasnda belediyelere de önemli görevler dümektedir. 2981 sayl mar Aff Kanunu’nun “istisnalar” balkl 3.maddesinde
“…2863 sayl Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu uyarnca belirlenmi ve belirlenecek yerlerde bu Kanun hükümleri uygulanmaz” hükmüne yer
verilmitir. Dier taraftan, 2863 sayl KTVKK’nun 17.maddesinde, bir alann
koruma kurulunca sit olarak ilannn bu alandaki imar plan uygulamasn durduraca, koruma amaçl imar plan yaplncaya kadar koruma kurulu tarafndan
bir ay inde geçi dönemi yap artlarnn belirlenecei ilgili Valilikler ve belediyelerin anlan koruma maçl imar plann en geç bir yl içinde koruma kuruluna
deerlendirilmek üzere vermek zorunda olduklar kurala balanmtr. Nitekim
3914 sayl mar Kanunu’nun “istisnalar” balkl 4.maddesinde de “…2863 sayl
Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu … ile belirlenen ve belirlenecek
olan yerlerde bu Kanunun özel kanunlara aykr olmayan hükümleri uygulanr”
hükmü yer almaktadr. Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Yüksek Kurulu’nun 5.11.1999 günlü ve 658 sayl ilke kararnda, 1.Derece Arkeolojik Sit: Korumaya yönelik bilimsel çalmalar dnda aynen korunacak sit alanlar olarak
80
ERTA, .; (1997), a.g.e., s.17
87
tanmlanm ve bu alanlarda, kesinlikle hiçbir yaplamaya izin verilmemesine,
imar planlarnda aynen korunacak sit alan olarak belirlenmesine, bilimsel amaçl kazlarn dnda hiçbir kaz yaplamayacana karar verilmitir.
2863 sayl KTVKK, kültürel çevrenin korunmas faaliyetlerini yönlendirmek için üçlü bir kurumsal yap oluturmutur. Buna göre merkezde Kültür ve
Tabiat Varlklarn Koruma Yüksek Kurulu, koruma ve restorasyon ile ilgili ilerde uygulanacak ilkeleri belirlemek, yerel koruma kurullar arasnda koordinasyonu salamak ve uygulamaya ilikin genel sorunlar için görü vermekle
görevlendirilmitir. Bölgesel olarak Yerel Koruma Kurullar, Kültür ve Tabiat
Varlklarnn tescillerini yapmak veya kaydn yaptrmak, korunmas gerekli
kültür varlklarnn gruplandrlmasn yapmak, sit alanlar tescilinden sonra 1 ay
içinde geçi dönemi koullarn belirlemek, koruma amaçl imar planlarn ve
deiikliklerini inceleyip onamakta görevlidir.
2863 sayl Kanunun 3/3.maddesinde “Sit Alanlar”; “tarih öncesinden
günümüze kadar gelen çeitli medeniyetlerin ürünü olup, yaadklar devirlerin
sosyal, ekonomik, mimari v benzeri özelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar,
önemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat özellikleri
ile korunmas gerekli alanlar olarak tanmlanmtr. Kanunun 6.maddesine göre
“Korunmas gerekli tanmaz ve tabiat varlklar” unlardr:
a. 19.yüzyl sonuna kadar yaplm tanmazlar,
b. Belirlenen tarihten sonra yaplm olup önem ve özellik bakmndan Turizm Bakanlnca korunmalarnda yarar görülen tanmazla,
3. Sit alan içinde bulunan varlklar,
d. Milli tarihimizde önlemleri sebebiyle zaman, kavram ve tescil söz konusu olmakszn Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluunda tarihi
olaylara sahne olmu binalar ve tespit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal Atatürk tarafndan kullanlm evler.
“Tabiat varlklar”; jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait
olup ender bulunmalar ve özellikleri ve güzellikleri bakmndan korunmas
gerekli, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. “Korunma alan” ise,
tanmaz kültür ve tabiat varlklarnn muhafazalar veya tarihi çevre içinde korunmalarnda etkinlik tayan korunmas zorunlu olan alandr. Korunmas gerekli tanr ve tanmaz kültür ve tabiat varlklar “Devlet mal” niteliindedir.
Korunmas gerekli kültür ve tabiat varlklarnn korunma alanlarnn tespiti ve
bu alanlar içinde inaat ve tesisat yaplp yaplamayaca konusunda karar verme yetkisi Bölge Kurullarna aittir. Bununla ilgili esaslar yönetmelikle düzenlenmitir.
Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlar çerçevesinde koruma bölge kurullarnca alnan kararlara aykr olarak, korunmas gerekli tanmaz kültür ve
tabiat varlklar ve koruma alanlar ile sit alanlarda inai ve fiziki müdahalede
bulunulamaz, bunlar yeniden kullanma açlamaz veya kullanmlar deitirilemez. Esasl onarm, inat, tesisat, sondaj, ksmen veya tamamen ykma, yakma,
kaz veya benzeri iler inai ve fiziki müdahale saylr ve 2863 sayl Kanunun
65.maddesi uyarnca cezai sorumluluu gerektirir.
88
Büyükehir belediyeleri, valilikler, Bakanlkça izin verilen belediyeler
bünyesinde kültür varlklar ile ilgili ilemleri ve uygulamalar yürütmek üzere
sanat tarihi, mimarlk, ehir planlama, mühendislik, arkeoloji gibi meslek alanlarndan uzmanlarn görev alaca koruma, uygulama ve denetim bürolar kurulur. Ayrca, il özel idareleri bünyesinde, kültür varlklarnn korunmasna yönelik rölöve, restitüsyon, restorasyon projelerini hazrlayacak ve uygulayacak proje
bürolar ve sertifikal yap ustalarn yetitirecek eitim birimleri kurulur. Belediyeler, belediye snrlar ve mücavir alanlar içerisinde, valilikler ise bu snrlar
dnda yetkilidir. Bu bürolar koruma bölge kurullar tarafndan uygun görülen
koruma amaçl imar plan, proje ve malzeme deiiklikleri ile inaat denetimi de
dahil olmak üzere uygulamay denetlemekle yükümlüdürler. Alann özellii göz
önüne alnarak, bu bürolarn hangi uzmanlk dallarndan teekkül edecei, çalma, izin usul ve esaslar, Kültür Bakanl ve çileri Bakanlnca hazrlanacak
bir yönetmelikle belirlenir.
Belediyelerin görev alanlarnda kalan kültür varlklarnn korunmas ve
deerlendirilmesi amacyla kullanlmak üzere k1319 sayl Emlak Vergisi Kanununun 8inci ve 18 inci maddeleri uyarnca mükellef hakknda tahakkuk eden
emlak vergisinin % 10’u nispetinde “Tanmaz Kültür Varlklarnn Korunmasna Katk Pay” tahakkuk ettirilir ve ilgili belediyesince emlak vergisi ile birlikte
tahsil edilir. Tahsil edilen miktar, il özel idaresi tarafndan açlacak özel hesapta
toplanr ve deerlendirilmesi amacyla hazrlanan projeler kapsamnda kamulatrma, projelendirme, planlama ve uygulama konularnda kullanlmak üzere il
snrlar içindeki belediyelere vali tarafndan aktarlr ve bu pay valinin denetiminde kullanlr.
Ksmen de olsa gerçek ve tüzel kiilerin mülkiyetine geçmi olan korunmas gerekli varlklar ile korunma alanlar Bakanlkça hazrlanan programa uygun olarak kamulatrlr. Kamu kurum ve kurulular, belediyeler, il özel idareleri ve mahalli idare birlikleri tescilli kültür varlklarn, koruma bölge kurullarnn belirledii fonksiyonda kullanmak kaydyla kamulatrabilirler. Bu varlklarn korunma alanlar, imar plannda yola, otoparka, yeil sahaya rastlyorsa bunlarn belediyelerce, dier kamu kurulularnn bakm ve onarm ile görevli olduklar veya kullandklar bu gibi kültür varlklarnn korunma alanlar ise, bu
kurum ve kurulularca kamulatrlr. Kamulatrmalarda bedel takdirinde, tanmaz kültür varlklarnn eskilik, enderlik ve sanat deeri dikkate alnmaz.
Kamulatrma ilemleri, 2863 sayl Yasa ile 2942 sayl Kamulatrma Yasasnn
2863 sayl Yasaya aykr olmayan hükümlerine göre yaplr.
Mahalli idareler, tanmaz kültür varl parselinde, ek veya eklenti suretiyle yaplacak veya yeni ina edilecek yaplara veya onaylanm kültür varl
projelerinde deiiklik yapamazlar. Ancak, ina edilecek yapnn fen ve salk
artlarnn mevzuata uygunluunu kontrol ederler.
Tanmaz kültür ve tabiat varlklar, bunlarn koruma alanlar ve sit alanlarnda, 3194 sayl mar Kanununun 21 inci maddesi kapsamna giren ruhsata
tabi olmayan tadilat ve tamiratlar; özgün biçim ve malzemeye uygun olarak,
bünyesinde koruma, uygulama ve denetim bürolar kurulmu idarelerin izin ve
89
denetimi ile yaplr. Bunlarn dnda her türlü inai ve fiziki müdahale koruma
bölge kurulunun izni ile yaplr. Ancak, koruma amaçl imar plan onaylanm sit
alanlarnda, tanmaz kültür varlnn bulunduu parseller dndaki inai ve
fiziki müdahaleler, koruma amaçl imar plan hükümleri dorultusunda, bünyesinde koruma, uygulama ve denetim bürolar kurulmu idarelerin izin ve denetimi ile yaplr.
Kamu kurum ve kurulular ve belediyeler ile gerek ve tüzel kiiler, Koruma Yüksek Kurulu ve koruma bölge kurullarnn kararlarna uymak zorundadr koruma Yüksek Kurulunun kararlar Resmi Gazetede yaymlanr. Planlama
yetkisi bulunan kamu kurum ve kurulular ile valilik ve belediyeler, kurullarca
alnm ve alnacak sit alan, derecelendirilmesi, sit geçi dönemi koruma esaslar
ve kullanma artlar, koruma amaçl imar planlar ve revizyonlarna ilikin kararlara kar altm gün içerisinde Koruma Yüksek Kuruluna itiraz edebilirler. Bu
itirazlar, Koruma Yüksek Kurulunca incelenir ve en geç alt ay içinde karara balanr. Koruma Yüksek Kuruluna yaplacak itirazlarla ilgili usul ve esaslar Bakanlkça çkarlacak bir yönetmelikle belirlenir.
Kültür ve tabiat varlklar ile arkeolojik, doal ve kentsel sit alanlarnn korunmas ve gelitirilmesinde hassak bir koruma-kullanma dengesinin salanmasn amaçlayan 2863 sayl Yasa, ilgili yönetmeliklerle Yüksek Koruma Kurulu ve
bölge koruma kurullarna özel yetkiler verilmi ise de, yerel idarelere ve özellikle
belediyelere koruma sürecinin her aamasnda karar verme, planlama, projelendirme ve uygulama aamalarnda önemli görevler ve sorumluluklar verilmitir.
Günümüzde kültürel çevrenin korunmas; kale, saray, sivil tarihi yaplr
ve doal varlklar gibi somut kültürel mirasn yan sra halk kültürü, maniler,
halk oyunlar gibi somut olmayan kültürel mirasn da korunmasn kapsamaktadr. UNESCO’nun 1972 ylnda kabul ettii ve Türkiye’nin de 190 ylnda taraf
olduu Somut Kültürel Mirasn Korunmas Sözlemesi, mimari, sit alanlar, tarihi yaplar gibi somut kültür ve doa varlklarnn korunmasn amaçlamaktadr.
Bu sözlemenin öne çkard ve kültürel miras bilincini ortaya koymak üzere
gelitirdii “Dünya Miras Listesi” ad verilen prestij listesinde ülkemizde bulunan 9 kültürel varlmz da yer almaktadr. Bu Sözlemeden 21 yl sonra
UNESCO tarafndan kabul edilen “Somut Olmayan Kültürel Mirasn Korunmas
Sözlemesi” de TBMM tarafndan 19.1.2006 tarih ve 5448 sayl Kanunla onaylanarak kabul edilmi, böylece halk kültürünün korunmas ve gelecek kuaklara
olumlu bir miras olarak aktarlmas yolunda önemli bir adm atlmtr.
Kültürel çevrenin korunmasnda belediyelere önemli görev ve sorumluluklar veren 16.6.2005 tarih ve 5366 sayl Ypranan Tarihi ve Kültürel Tanmaz
Varlklarn Yenilenerek Korunmas ve Yaatlarak Kullanlmas Hakknda Kanun
5.7.2005 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe girmitir.
5366 sayl Kanunun amac; büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyeleri içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve nüfusu
50.000’in üzerindeki belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alan dnda il özel
idarelerince, ypranan ve özelliini kaybetmeye yüz tutmu; kültür ve tabiat
varlklarn koruma kurullarnca sit alan olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile
90
bu bölgelere ait koruma alanlarnn, bölgenin geliimine uygun olarak yeniden
ina ve restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal
donat alanlar oluturulmas, tabii afet risklerine kar tedbirler alnmas, tarihi
ve kültürel varlklarn yenilenerek korunmas ve yaatlarak kullanlmasdr. Bu
Kanun, yukarda belirtilen amaçlar dorultusunda oluturulacak olan yenileme
alanlarnn tespitine, teknik altyap ve yapsal standartlarnn belirlenmesine,
projelerinin oluturulmasna, uygulama, örgütlenme, yönetim, denetim, katlm
ve kullanmna ilikin usul ve esaslar düzenlemektedir. 5366 sayl Kanun, yenileme alanlarnn belirlenmesi, teknik altyap ve yapsal standartlarnn oluturulmas, bu alanlarn yönetimi ile örgütlenme ve uygulama, tanmaz tasarruflarnn kstlanmas ve kamulatrma, snrl ayni hak tesisi konularnda belediyelere önemli görevler vermektedir.
Günümüzde insanln ortak tarihi ve kültürel miras olan çevrenin bütünlüünü tanmlayan doal ve kültürel varlklarn korunmasnn evrensel düzeyde
ele alnmas araynn sonucunda yerel yönetimlerin tarihi mirasn korunmasndaki ilevlerine vurgu yapan Tarihi Kentler Birlii’nin kurulmas kültürel çevrenin korunmasnda önemli bir adm olmutur. Türk Kentler Birlii, Avrupa Birlii Aday üyesi olan Türkiye’nin de kurucusu olduu, Avrupa Konseyi’nin Avrupa: Bir Ortak Miras kampanyasnn 25.yl kapsamnda oluturduu Avrupa
Tarihi Kentler Birlii’nde, Türkiye’nin de temsilini güçlü ve etkin bir ekilde
salamak üzere, tarihi kentlerin bir araya getirilmesi ve bu kentler arasnda kentsel, kültürel ve doal mirasn bir Ortak Miras anlayyla korunmas ve yaatlmas için kurulmutur. 200’ü akn sayda belediyenin üyesi bulunduu ve bu
alandaki çalma ve toplantlaryla öncü bir ilev gören “Tarihi Kentler Birlii”,
belediyeleri ve bir emsiye altnda toplamas, eitim ve deneyim paylam salamas bakmndan önemli bir platform oluturan bir kurulutur 81.
Binlerce ylkl bir geçmie dayanan, çevrenin bütünlüünü tamamlayan
doa ile esiz bir ahenk içinde bulunan doal ve kültürel varlklarmzn korunmas, öncelikle vatandalarda çevre bilincinin gelitirilmesini gerektirmektedir.
Zira, insan yaam ve esenlii yalnzca ekolojik dengeyi destekleyen tür çeitliliine deil, bunlara ek olarak insana özgü düünsel, sanatsal zenginlik ve kültürel kaltlara da baldr 82.
nsann tarihiyle kurduu etkileimin ürünü olan yaam kültürünü yanstan kültürel miras ürünlerinin korunmas ve yaatlmasnda çevrecilik alannn
temel slogan olan sürdürebilirliin geçerli klnmas, genç kuaklarla buluturulmas, kültürel kimliin pekitirilmesi açsnda büyük önem tamakta ve bu
konuda belediyelere de önemli görevler dümektedir. Bu nedenle tüm kentler bu
deerlerine sahip çkmal ve bu vizyonla bir aratrma, paylama, koruma açlm
gelitirmelidir. Çada ve mutlu bir kent oluturmak için belediyelerimiz sahip
olduumuz kültürel deerlerin saptanmas, bu deerlerin korunmas, yaatlma81
82
Birlik hakknda daha detayl bir açklama ve üyelii kabul için yaplmas gerekenler hakknda
bkz. FIRAT, A.Serap; “Kentsel Tarih ve Türkiye Kentler Birlii”, Yerel Yönetim ve denetim Dergisi, C:11, S:8, Austos-2006
SAV, Özden; a.g.e., s.43
91
s ve gelitirilmesi konusunda üzerlerine düen görevleri yapmal, bu konuda
bilgilenme çalmalarn ihmal etmemelidirler 83.
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
JKXKIK JUÝGR YOZ GRGTϚ \K SKZXKROQ YGNOR āKXOJOTJK QGRGT GTIGQ KYQO
KYKXZKYIORQG_JϚH[R[TSGJϚÝϚG¥ϚQURGTZKSKRGāGSGYϚTJGQO_GVϚRGXϚT_KTOJKTOTāGYϚ
SºSQºTURSGJϚÝϚTJGTSK\I[ZHGÝK\OJϚāϚTJGQGRGTOQOG_XϚHOTGO¥OT_GVϚX[NYGZϚ
\KXORKSK_KIKÝO _UR[TJG ZKYOY KJORKT OāRKSJK N[Q[QG G_QϚXϚRϚQ H[R[TSGJϚÝϚ NGQQϚT
JG
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G(UÌGGJG'RG_HK_3GNGRRKYO:[`H[XT[3K\QOOTJKH[R[TGT Qϙ_ϙQKTGXÖ`
MOYOTJKTOZOHGXKTSKZXKROQYGNORĄKXOJOOÖTJKJKXKIKGXQKURUPOQYOZGRGTϙ\KJKXK
IKJUàGRYOZGRGTϙTJGQGRGTGJGVGXYKRYG_ϙRϙZGĄϙTSG`½`KXOTJKSK\I[ZHGàK\O
TOTXKYZUXGY_UT[TGOÒT\KXORJOàOTJKTHGNOYRKH[_GVϙJϙĄϙTJGVGXYKR½`KXOTKOQOG_XϙHOTG
_GVϙRSGYϙ OÖT OTĄGGZ X[NYGZϙ \KXORKSK_KIKàO _UR[TJG ZKYOY KJORKT M½TR½ YG_ϙRϙJG\GRϙOJGXKOĄRKSOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄϘJGXK3GNQKSKYOTIK*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ
*GOXKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ HU`SG QGXGXϙTG [_[RGXGQ
SGNGRROTJK _KTOJKT _GVZϙXϙRGT QKĄOL \K HOROXQOĄO OTIKRKSKYO ½`KXOTK J½`KTRKTKT XGVUX \K
JUY_GJGH[R[TGTHORMO\KHKRMKRKXOTHOXROQZKJKàKXRKTJOXORSKYOTJKTJG\GQUT[Y[VGXYKR
JKHOXOX[NYGZϙTG[_M[TURGXGQ_GVϙRSϙĄHOTGJGTHGĄQGXKYZUXGY_UTVXUPKYOTJKM·YZKXORKT
' \K ( HOTGRGXϙTϙT ZKSKR QGRϙTZϙRGXϙTG XGYZRGTϙRJϙàϙ ZKYVOZ KJORKT H[ ½¨ _GVϙTϙT ĄKQOR QU
T[S\KQ[RRGTϙSGSG¨RGXϙOTIKRKTJOàOTJKX[NYGZ\KXORSK_KT'\K(_GVϙRGXϙTGTGHOTGTϙT
HGàK\O\GYLϙTϙZGSGSRG_ϙIϙSKQGTRGXURJ[à[T[TM·X½RJ½à½H[OQO_GVϙTϙTXKYZUXGY_UT
VXUPKYO MKXKàO X[NYGZG HGàRGTGHORKIKàO YUT[I[TG \GXϙRJϙàϙTJGT VGXYKR ½`KXOTK OQO G_Xϙ
HOTG_GVϙRSGYϙOÖTOTĄGGZX[NYGZϙ\KXORKSK_KIKàO_UR[TJGQOJG\GQUT[Y[OĄRKSJKN[Q[QG
[_M[TR[Q H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK OVZGROTK QGXGX \KXORSOĄ H[ QGXGX JG\GRϙ ZGXGLϙTJGT
ZKS_O`KJORSOĄZOX
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT (UÌGGJG 'RG_HK_ 3GNGRRKYO :[`H[XT[ 3K\QOOTJK
H[R[TGTQϙ_ϙQKTGXÖ`MOYOTJKTOZOHGXKTSKZXKROQYGNORĄKXOJOOÖTJKJKXKIKGXQKU
RUPOQYOZGRGTϙ\KJKXKIKJUàGRYOZGRGTϙTJGQGRGTGJGVGXYKRYG_ϙRϙZGĄϙTSG`½`K
XOTJK H[R[TGT_GVϙTϙT XKYZUXGY_UT[TG OROĄQOT URGXGQ _GVϙRGT HGĄ\[X[ ½`KXOTK GTGQQGRK
1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG1[X[R[T[TM½TR½YG_ϙRϙQGXGXϙORKVGX
YKRJKQO _GVϙTϙT X·RK\K \K XKYZUXGY_UT VXUPKYOTOT [_M[T H[R[TJ[à[ \K JG\GIϙTϙT OTĄGGZ
X[NYGZϙ \KXORSKYO OYZKSO_RK HKRKJO_K_K _GVZϙàϙ HGĄ\[X[ ½`KXOTK ZKYOY KJORKT JG\G QUT[Y[
OĄRKSJK _[QGXϙJG GTϙRGT QUX[SG Q[X[R[ QGXGXϙTG GZϙLZG H[R[T[RGXGQ ZGĄϙTSG` ½`KXOTJK
H[R[TGTSK\I[ZHGàK\OTOTXKYZUXGY_UT[TGHKRKJO_KIKOÒT\KXORJOàOTJKTHGNOYRK\GÒ_KZ
83
FIRAT, A.Serap; “Kültürel Mirasn Korunmas’nda Yerel Yönetimlerin Rolü”, Yerel Yönetim ve
Denetim Dergisi, Nisan-2009, C:14, S:4, s.21
92
VRGTϙTJG M·YZKXORKT ' \K ( URGXGQ OĄGXKZRKTKT HOTGRGXϙT GXGÒ O¨KXOYOTJK SK\I[Z URSGJϙ
àϙTJGT HGNOYRK OTĄGGZ X[NYGZϙTϙT \KXORKSK_KIKàOTOT HKROXZORJOàO \K JG\GIϙTϙT H[ OĄRKSOT
OVZGROOYZKSO_RKH[JG\G_ϙG¨ZϙàϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
JKXKIKJUàGRYOZGRGTϙTJG\KSKZXKROQYGNORĄKXOJOO¨KXOYOTJK_KTOOTĄGGZ_G
VϙRSGYϙORMOROSK\`[GZORK_GYGQRGTSϙĄZϙX([MOHOGRGTRGXJGH·RMKTOT·`KRROàOMKXKàONGTMO
_GVϙRGXϙTOTĄGKJORKHORKIKàOJK_OTKORMOROSK\`[GZZGOYZOYTGOURGXGQYG_ϙRSϙĄZϙX*OàKXZGXGL
ZGTH[MOHOGRGTRGXJGSK\I[ZURGTKYQOKYKXURGXGQZKYIORRO_GVϙRGXϙTHGQϙS\KUTGXϙSRGXϙ
TϙTJGYG_ϙRϙ?GYG\KORMOROSK\`[GZORK1½RZ½X\K:GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG?½QYKQ
1[X[R[ϘRQK1GXGXRGXϙ[_GXϙTIG_GVϙRSGYϙS½SQ½TJ½X
1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG?½QYKQ1[X[R[T[TM½TR½YG_ϙRϙ
ORQK QGXGXϙTJG Ȕ?KTOJKT ?GVSG 8KQUTYZX½QYO_UTȕ HGĄRϙQRϙ HKTZZK QUX[TSGYϙ MKXKQRO
ZGĄϙTSG` Q½RZ½X \GXRϙàϙ URGXGQ ZKYIOR KJORKT \K ZKYIOR KJORSKYOTK OROĄQOT MKXKQRO ·`KRROQRKXO
ZGĄϙSGYϙTG XGàSKT KRJK URSG_GT YKHKVRKXRK ZKYIORO _GVϙRSGSϙĄ \K\K_G NKXNGTMO HOX
TKJKTRK_OZOXORSOĄURGT_GVϙTϙTMKXKQQ½RZ½X\GXRϙàϙTOZKROàOMKXKQYKQ½RZ½XKR¨K\XK_KURGT
ZGXONYKRQGZQϙRGXϙG¨ϙYϙTJGTKRJKQOSK\I[ZHKRMKRKXJKT_GVϙQGRϙTZϙYϙX·RK\KLUZUàXGLNKX
Z½XR½·`M½T_G`ϙRϙY·`R½M·XYKRGXĄO\HKRMKYO\H_GXGXRGTSGQY[XKZO_RKQKTJOVGXYKRRKXOT
JK JGNG ·TIK H[R[TJ[à[ _GVϙ UZ[X[S GRGTϙTJG KYQO IKVNK ·`KRROàOTJK G_Tϙ QOZRK \K
MGHGXOJK·`M½TVRGTĄKSGYϙSGR`KSK\K_GVϙSZKQTOàOQ[RRGTϙRGXGQQGVYGSRϙXKYZOZ½Y
_UTKZ½J½TKJG_GRϙXKQUTYZX½QYO_UT[_M[RGSGYϙTϙTQUĄ[RY[`YGàRGTSGYϙTGQGXGX\KXORK
IKàON[Y[Y[J½`KTRKTSOĄZOX
;_[ĄSG`RϙQQUT[Y[URG_JGSKZXKROQYGNORĄKXOJOO¨KXOYOTJKJKXKIKJUàGRYOZ
GRGTϙTJG \K JKXKIKJK GXQKURUPOQ YOZ GRGTϙTJG QGRGT JG\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙT ½`KXOTJK
H[R[TGT _GVϙ \K_G _GVϙRGX OÖT KYQO KYKX ZKYIOR QG_Jϙ H[R[T[V H[R[TSGJϙàϙTϙT \K_G QU
X[TSGYϙ MKXKQRO ZGĄϙTSG` Q½RZ½X \GXRϙàϙ TOZKROàO ZGĄϙ_ϙV ZGĄϙSGJϙàϙTϙT G¨ϙQ URGXGQ UXZG_G
QUT[RSGYϙ \K H[ GSG¨RG ZGĄϙTSG` ½`KXOTJK H[R[TJ[à[ HKROXZORKT \K XKQUTYZX½QYO_UT
[_M[RGSGYϙ QGVYGSϙTG GRϙTGT _GVϙ _G JG _GVϙRGXϙT JG QKYOT URGXGQ HKROXRKTSKYO \K H[
HGàRGSJG M½TR½ YG_ϙRϙ GTGQQGRK 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ 1UX[SG
1[X[R[QGXGXϙORKVGXYKR½`KXOTJKQG¨GJKZ_GVϙTϙTXKQUTYZX½QYO_UTQGVYGSϙTGGRϙTJϙàϙTϙT
\KH[_GVϙ_GJG_GVϙRGXGOTĄGGZX[NYGZϙ\KXOROV\KXORKSK_KIKàOTOTJKHKROXRKTSKYOY[XKZO_
RKVGXYKR½`KXOTJKSK\I[ZHOXGJKZ_GVϙTϙTJϙĄϙTJGQOOQOG_Xϙ_GVϙTϙTOTĄGKJORSKYOURGTG
àϙTϙTH[R[T[VH[R[TSGJϙàϙTϙT\KJG\GQUT[Y[OĄRKSOTSK\`[GZG[_M[TR[à[T[TJKàKX
RKTJOXORSKYOY[XKZO_RKJG\GTϙTQGXGXGHGàRGTSGYϙMKXKQSKQZKJOX
([ JUàX[RZ[JG ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT M½TR½ + YG_ϙRϙ
GXGQGXGXϙORKY·`QUT[Y[_GVϙRGXϙTKYQOKYKXZKYIORQG_JϙTϙTH[R[T[VH[R[TSGJϙàϙTϙTYU
X[RJ[à[H[GXGQGXGXϙTGGTGQQGRK1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙ1UX[SG(·RMK1[X[R[ZGXG
LϙTJGT\KXORKTIK\GVZGJG[_[ĄSG`RϙQQUT[Y[_GVϙRGXϙTZKYIORQG_ϙZRGXϙTϙTH[R[TSGJϙàϙTϙT
HKROXZORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
93
?[QGXϙJG _KX \KXORKT ZKYVOZ JKàKXRKTJOXSK \K J½`KTRKSKRKX ϙĄϙàϙTJG JKXKIK
JUàGRYOZGRGTϙ\KSKZXKROQYGNORĄKXOJOTJKQGRGTGTIGQKYQOKYKXZKYIORQG_JϙH[R[T
SGJϙàϙ G¨ϙQ URGT ZKSKR GĄGSGYϙTJGQO _GVϙRGXϙT _KTOJKT OTĄGYϙ S½SQ½T URSGJϙàϙTJGT
SK\I[ZHGàK\OJϙĄϙTJGQGRGTOQOG_XϙHOTGOÖT_GVϙX[NYGZϙ\KXORKSK_KIKàO_UR[TJGZKYOY
KJORKTOĄRKSJKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
([OZOHGXRGϘJGXK3GNQKSKYOTIKJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKTOĄRK
SOTOVZGRKJORSKYOTJKOYGHKZH[R[TSGSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK([XYGϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙTG LG`RGJGT _GZϙXϙRGT ?:2 NGXIϙT ZKS_O`
OYZKSOTJK H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK U_HOXRO
àO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*
.[Q[QG [_M[T Y[XKZZK GRϚTSϚā OÒT H[R[TSGQYϚ`ϚT OTāG KJORSOā _GVϚTϚT GX
QKURUPOQ YOZ YϚTϚXRGXϚTϚT ZKYVOZOTJK JOQQGZK GRϚTGSG_GIGÝϚ _GVϚ JϚāϚTJG YOZ YϚTϚXϚTϚT
ZKYVOZOTKJ´TºQURGXGQJG\GIϚRGXZGXGLϚTJGT´TKYºXºRSKSKYOQGXāϚYϚTJGZKYOYKJORKT
OāRKSJKN[Q[QGG_QϚXϚRϚQM´XºRSKJOÝONGQQϚTJG
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GJG\GIϙRGXϙTSGROQOURJ[QRGXϙϘROϘR¨KYO3K\QOOVGLZGVGXYKRYG_ϙRϙ
ZGĄϙTSG`ϙT GXQKURUPOQ YOZ JKXKIKYOTOT _½QYKRZORSKYOTK OROĄQOT Ϙ`SOX // 4[SGXGRϙ 1½RZ½X \K
:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG1[X[R[ȑT[TM½TR½YG_ϙRϙQGXGXϙORKYOZYϙTϙXRG
XϙTϙT \K ·R¨KQRO VRGTRGXJG _KTOJKT HKROXRKTJOàO ĄKQRO_RK [_M[T URJ[à[TG
JGOX 3[àRG 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ 1UX[SG 1[X[R[ȑT[T M½TR½ YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ! ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK _KXOTJK _GVZϙXϙRGT QKĄOL \K
HOROXQOĄO OTIKRKSKYO ½`KXOTK J½`KTRKTKT XGVUX[T JUY_GJG _KX GRGT HORMO \K HKRMKRKXRK
HOXROQZKJKàKXRKTJOXORSKYOTJKTJG\GQUT[Y[VGXYKROT///JKXKIKGXQKURUPOQYOZGRGTϙOÖTJK
OQKT VGXYKROT HGZϙ H·R½S½TJK _ϙRϙTJG MKXKQRO OÒTRKX GRϙTGXGQ QUT[Z OTĄG KJORJOàO
J·TKSJK QG_G SK`GXRGXϙTϙT _GQRGĄϙQ SKZXK JUà[Y[TJGT MK¨KT HGN¨K J[\GXϙTG \K
QUT[Z _GVϙSϙTG QUX[SG Q[X[RRGXϙTIG OÒT \KXORJOàO \K H[ OÒTRKX YUT[I[TJG UZ[XSG O`TO
GRϙTJϙàϙ H[ GRGTJGQO \K ·R¨KQZK OĄRKTKT YOZ VGLZGYϙTJG H[ GRGTJGQO \GX
URGT _GVϙRGTSG M·` ·T½TJK Z[Z[RSGQYϙ`ϙT QG_G SK`GXRGXϙTG HKRRO HOX QUX[SG SKYGLKYO
M·`KZORKXKQYOZYϙTϙXϙTϙTÖÒRJOàOH[YOZYϙTϙXRGXϙTϙTJGNG·TIKMKXKQROVXUYKJ½XJKTMKÖXO
RKXKQ _GVϙRSϙĄ URGT JG\GIϙRGXG GOZ K\OT UXZGYϙTJGT MK¨ZOàO SK`GXRGXϙT MKRKT Ò_GXKZÖRKX
ZGXGLϙTJGT XGNGZRϙQRG MKÒRKHORKIKQ QUT[SJG URJ[à[ YOZ YϙTϙXϙTϙT VGXYKR \K _GVϙRGTSGRGX
M·`KZORSKQYOÒT HKROXRKTSKYOTJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙTϙT GTRGĄϙRJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK
OVZGROTKQGXGX\KXORSOĄ!H[QGXGXJG\GRϙOJGXKZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT[_[ĄSG`RϙQQUT[Y[VGXYKROT-G_XOSKTQ[R+YQO+YKXRKX
\K'TϙZRGX?½QYKQ1[X[R[ȑT[TM½TR½'YG_ϙRϙQGXGXϙORKZKYIORRO///JKXKIK
94
GXQKURUPOQ YOZ GRGTϙTJG QGRJϙàϙ \K VGXYKR YϙTϙXϙTG SKZXK SKYGLKJK QG_G SK`GXRGXϙTϙT
H[R[TJ[à[ YG_ϙRϙ ?GYG[_GXϙTIG Q[X[RSG_GT GTϙRGT?GYG _KZQOYOH[R[TSG_GT (UJ
X[S (KRKJO_KYO (UJX[S 9OZ 'RGTRGXϙ *GTϙĄSG *KTKZRKSK 1[X[R[ (GĄQGTRϙàϙ ZGXGLϙTJGT
QKTJOYOTK·TKXORKTVXUPK_KQUT[VGXYKROTQKTZYKR\KQϙXYGRQUT[Z_KXRKĄSKGRGTϙ\K/////
JKXKIKYOZH·RMKYOTJKH[R[TJ[à[\K3½`K3½J½XR½à½ȑTJKTYOZRKXNGQQϙTJGHORMOMKZO
XORSKYO NGROTJK VXUPKTOT [_M[T URJ[à[ _UR[TJG M½TR½ YG_ϙRϙ QGXGXϙT
GRϙTJϙàϙH[QGXGXYUTXGYϙTJGJG\GIϙRGXϙTHGĄ\[X[Y[½`KXOTK(UJX[S9[GRZϙ'XQKURUPO3½
`KYO 3½J½XR½à½ȑT½T M½TR½ YG_ϙRϙ _G`ϙYϙTJG OYK ZGĄϙTSG`ϙT /// JKXKIK
GXQKURUPOQYOZGRGTϙO¨KXOYOTJKQGRJϙàϙH[GRGTRGXJGOTĄGGZ_GVSGO`TOTOT:GĄϙTSG`1½RZ½X
\K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙ Ϙ`SOX (·RMK 1[X[R[ȑTG GOZ URJ[à[ H[ TKJKTRK MKXKQRO HKRMKRKXRK
(·RMK 1[X[R[ȑTG HGĄ\[X[RSGYϙ MKXKQZOàOTOT JG\GIϙRGXG HORJOXORJOàO GTIGQ H[ Y½XK¨ OĄRK
ZORSKJKT (UJX[S (KRKJO_KYO ZGXGLϙTJGT QUT[Z OTĄGYϙ GSGIϙ_RG M½T½ _GVϙ
X[NYGZϙTϙT(UJX[S(KRKJO_KYO(UJX[S9OZ'RGTRGXϙ*GTϙĄSG*KTKZRKSK1[X[R[(GĄQGTRϙ
àϙȑTϙT GTϙRGT QGXGXϙ JG_GTGQ M·YZKXORKXKQ J½`KTRKTJOàO M½T½ JK _GVϙ Q[R
RGTSG OÒT HKRMKYO \KXORJOàO X[NYGZ GRϙTSGJGT ·TIK YG_ϙRϙ ?GYG [_GXϙTIG VGXYKRJK
_GVϙ _GVϙRSGJGT ·TIK 1UX[SG 1[X[R[TJGT GRϙTSϙĄ HOX O`TOT Y·` QUT[Y[ URSGSGYϙTG
QGXĄϙTHOROXQOĄOQ[X[R[ZGXGLϙTJGTHGN¨KJ[\GXϙ\KQUT[Z_GVϙSϙTG1UX[SG1[X[R[TIGOÒT
\KXORJOàOHKROXZORKXKQH[OÒTTKJKTO_RK\K·R¨KQZKOĄRKTKTYOZVGLZGYϙTJGH[
GRGTJG\GXURGT_GVϙRGTSGM·`·T½TJKZ[Z[RSGQYϙ`ϙTQG_GSK`GXRGXϙTGHKRROHOXQUX[SG
SKYGLKYOTK M·XK YOZ YϙTϙXϙTϙT ÖÒRJOàO H[ J[X[S[T NGQYϙ` \K _KXYO` URJ[à[ YOZ YϙTϙXϙTϙT
_GVϙRGĄSGYϙTϙ ZGSGSRGSϙĄ VGXYKROT YϙTϙXϙTJGT MKÖXORSKYO MKXKQZOàO M·X½Ą½TK \GXϙRJϙàϙ
GTRGĄϙRSGQZGJϙX
YG_ϙRϙ?GYGORKH[TGJG_GRϙURGXGQ¨ϙQGXϙRGT_·TKZSKROQRKXRKORQKQGXGXRGXϙ[_G
XϙTIGGXQKURUPOQYOZURGXGQZKYIORKQUT[KJORKT_KX\KH[_KXKGOZQUX[SGYϙTϙXϙTϙTHOROSYKR
KYGYRGXGM·XKZKYVOZOTKJ·T½QURGXGQ_KZQOROQUX[SGQ[X[RRGXϙTIG_GVϙRGTZKYIOR\KYϙTϙXRG
XϙT HKROXRKTSKYO YϙXGYϙTJG ZGĄϙTSG`ϙT GTϙRGT ?GYG QGVYGSϙTJG QGRJϙàϙ \K MKXKQRO O`TOT
GRϙTSGYϙTϙTÙX[TR[URJ[à[T[THORJOXORSKYOTKQGXĄϙTH[OÒTGRϙTSGJGT_GVϙRGT_GVϙRGXϙT
KYGY GRϙTGXGQ ZKYIOR OĄRKSOTOT MKX¨KQRKĄZOXORSKYO _UR[TJG UR[ĄZ[X[RGT M·X½Ą½T N[Q[QKT
QUX[TGHOROXHOX_GTϙH[R[TSGSGQZGJϙX
;_[ĄSG`RϙàGQUT[URG_JGJG\GIϙRGXZGXGLϙTJGT///JKXKIKGXQKURUPOQYOZGRGTϙO¨KXO
YOTJK _GVϙRGĄSG MKX¨KQRKĄZOXORSKJKT ·TIK \K 1UX[SG 1[X[R[TJGT MKXKQRO OÒTRKX GRϙT
SGQYϙ`ϙTYGJKIKHKRKJO_KJKTGRϙTGTOTĄGGZX[NYGZϙTGJG_GRϙURGXGQ_GVϙRGĄSG_GMOJORJOàO
VGXYKR YϙTϙXϙTG SKZXK SKYGLKJK QG_G SK`GXRGXϙTϙT H[R[TJ[à[ \K H[ SK`GXRGXG GOZ
QUX[SG YϙTϙXϙTϙT OYK Y·` QUT[Y[ VGXYKROT HOX QϙYSϙTϙ JG O¨KXOYOTK GRJϙàϙ HOROXQOĄORKXIK GX
QKURUPOQ YOZ YϙTϙXϙTϙT _GYG \K ORQK QGXGXRGXϙTG [_M[T URGXGQ HKROXRKTOV HKROXRKTSKJOàOTOT
HOROSYKRKYGYRGXGM·XKOTIKRKTSKYOMKXKQOXQKTLOORKTMKX¨KQRKĄSOĄ_GVϙRGĄSGJGTNGXKQKZRK
J½`KTRKTKTHOROXQOĄOXGVUX[T[TN½QSKKYGYGRϙTSGYϙTJG_GYGROYGHKZH[R[TSGSGQZGJϙX
95
([J[X[SJGN[Q[QG[_M[TY[XKZZKGRϙTSϙĄOÒTH[R[TSGQYϙ`ϙTOTĄGKJORSOĄ_GVϙ
TϙTGXQKURUPOQYOZYϙTϙXRGXϙTϙTZKYVOZOTJKJOQQGZKGRϙTGSG_GIGàϙH[_GVϙJϙĄϙTJGYOZYϙTϙXϙTϙT
ZKYVOZOTK J·T½Q URGXGQ JG\GIϙRGX ZGXGLϙTJGT HGĄQGIG HOX OJJOGTϙT JG ·TK Y½X½RSKSKYO
QGXĄϙYϙTJGZKYOYKJORKTOĄRKSRKXJKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQM·X½RSKJOàOTJKTJG\GTϙTXKJJOMKXK
QOXQKT OVZGRO _UR[TJG \KXORKT ZKS_O`K QUT[ SGNQKSK QGXGXϙTJG N[Q[QO OYGHKZ M·X½RSK
SOĄZOX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGJUY_GTϙTGJϙMK¨KTSGNQKSK_KM·TJKXORSK
YOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*
σJGXOOāRKSRKXNKTº`QKYOTRKāSKJKTQGT[TJKÝOāOQROÝOORK_KTOāGXZRGX´TM´
XºRJºÝºTJKTQKYOTRKāSKSOāOJGXOOāRKSRKXJKJK_KTOāGXZRGXGXGTGIGÝϚNGQQϚTJG
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G1·_½VGLZGVGXYKRYG_ϙRϙ*KXKIKJUàGRYOZGRGTϙOÖTJKQG
RGTZGĄϙTSG`ϙTZGQGYVXUMXGSϙTGGRϙTSGYϙ\KYKXZOLOQG\KXORSKYOOYZKSO_RK_GVϙRGTHGĄ\[
X[T[TXKJJOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄ!ϘJGXK3GNQKSKYOTIKJUY_GTϙTOTIK
RKTSKYOTJKT JG\GIϙTϙT ϘR¨KYO 1·_½TJK VGLZG VGXYKR YG_ϙRϙ ZGĄϙTSG`ϙTϙT
ZGXON\KYG_ϙRϙϘYZGTH[R1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG1[X[R[QGXG
Xϙ_RGJKXKIKYOZGRGTϙURGXGQHKROXRKTJOàOJG\GIϙTϙTY·`QUT[Y[ZGĄϙTSG`ϙZGXO
NOTJK YGZϙT GRJϙàϙ ZGXONRO JORKQ¨K_RK ZGĄϙTSG`ϙT ZGQGY VXUMXGSϙTG GRϙTGXGQ
QKTJOYOTK YKXZOLOQG \KXORSKYOTO ZGRKV KZZOàO MKXKQRO OĄRKSRKX ZGSGSRGTSGJGT YG_ϙRϙ
?GYG_RGYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTJKàOĄZOXORKXKQUTGTRϙQUX[SGGSG¨RϙOSGXVRG
TϙTJG QKYOT OTĄGGZ _GYGàϙ MKZOXORSOĄ URSG ĄGXZϙTϙT ·TM·X½RJ½à½ JG\GIϙTϙT ZGĄϙTSG`ϙTϙT
H[R[TJ[à[ GRGTϙT UTGTRϙ QUX[SG GSG¨Rϙ OSGX VRGTϙ H[R[TSGJϙàϙTJGT ZGRKHOTOT
M½TR½YG_ϙRϙOĄRKSRKXKJJO½`KXOTKM·X½RSKQZKURGTJG\GTϙTG¨ϙRJϙàϙTϙT
GTRGĄϙRJϙàϙ H[ J[X[SJG OJGXO OĄRKSRKX NKT½` QKYOTRKĄSKJKT QGT[T JKàOĄOQROàO ORK _KTO
ĄGXZRGX·TM·X½RJ½à½TJKTQKYOTRKĄSKSOĄOJGXOOĄRKSRKXJKJK_KTOĄGXZRGXGXGTGIGàϙHGĄQG
HOXOLGJK_RKOJGXOOĄRKSNKT½`QKYOTRKĄSKJOàOTJKTS½QZKYKVNGQJUàSG_GIGàϙZGXZϙĄSG
Yϙ` URJ[à[TJGT UTGTRϙ OSGX VRGTϙ SK\I[Z URSG_GT JG\GIϙTϙT ZGĄϙTSG`ϙTϙT ZGQGY VXUM
XGSϙTG GRϙTSGSGYϙTG \K YKXZOLOQG J½`KTRKTSKSKYOTK OROĄQOT OĄRKSJK N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ
M·X½RSKJOàO MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄ H[ QGXGX JG\GIϙ \KQORO ZGXGLϙT
JGTZKS_O`KJORSOĄZOX
*G\GTϙT _[QGXϙJG ·`KZRKTKT MKXKQ¨K_RK XKJJO _UR[TJGQO ZKS_O`K QUT[ 1UIGKRO
ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTJG YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG YG_ϙRGT HU`SG
TKJKTRKXOTJKT NO¨HOXOYO H[R[TSGJϙàϙTJGT HU`SG OYZKSO _KXOTJK M·X½RSK_KXKQ GTϙRGT
96
SGNQKSKQGXGXϙTϙTUTGTSGYϙTGLG`RG_GZϙXϙRGT?:2NGXIϙTZKS_OÒYZKSOTJKH[R[
TGTGOGJKYOTKJUY_GTϙTGJϙMK¨KTSGNQKSK_KM·TJKXORSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*
*G\GQUT[Y[OāRKSOTOJGXKTOTOJGXKN[Q[Q[GRGTϚTGOROāQOTURGXGQZKYOYKZZOÝO
HOXOāRKSURSG_ϚVIK`GYUX[āZ[XSGYϚTϚTHOXVGX¥GYϚURJ[Ý[H[TKJKTRKOJGXOJG\G_G
QUT[KJORKSK_KIKÝONGQQϚTJG
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GϘYZGTH[R(K_QU`3GNGRRKYOVGLZGGJG\KVGXYKRYG_ϙRϙ_KXJKH[
R[TGT \K 1GJOX 6GĄG ?GRϙYϙ URGXGQ HOROTKT ZGĄϙTSG`RG ORMORO M½TR½ YG_ϙRϙ
QUX[SGQ[X[R[QGXGXϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄϘJGXK3GNQKSKYOTIK!JG\GQUT[Y[OĄRK
SOTZKYIORROKYKXJKOÒTYO`S½JGNGRK_GVϙRJϙàϙTϙTZKYHOZKJORJOàOTJKTHGNOYRKORMOROQ[X[S
\KQ[X[R[ĄRGXIGYG_ϙRϙ?GYG_GM·XKOĄRKS_GVϙRSGYϙTϙZKSOTK_·TKROQHOXQGXGXURJ[
à[H[NGRO_RKOIXGOHOXOĄRKSURJ[à[Y·_RKTKHOROXYKJKTONGOHOXOĄRKSTOZKROàOZGĄϙSGJϙàϙ
JOàKX HOX OLGJK_RK H[ QGXGX [_GXϙTIG ORMORORKXOT NGQRGXϙTϙ ONRGR KJKT HGĄQG HOX TONGO OJGXO
OĄRKS ZKYOY KJORSKYO NGROTJK GTIGQ H[T[T JG\G QUT[Y[ KJORKHORKIKàO JG\G QUT[Y[ OĄRK
SOTOTIKRKTSKYOTKURGTGQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GTϙTYG_ϙRϙ?GYGTϙTRH
SGJJKYO [_GXϙTIG XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄ H[ QGXGX JG\GIϙ \KQORO ZGXGLϙTJGT ZKS_O` KJOR
SOĄZOX
ϘJGXOJG\G_GQUT[URGIGQOĄRKSRKXOTOJGXKTOTOJGXKN[Q[Q[GRGTϙTJGQGS[M½I½T½
Q[RRGTGXGQ ZKQ _GTRϙ URGXGQ ZKYOY KZZOàO QKYOT \K _½X½Z½RSKYO ÙX[TR[ OĄRKSRKX URSGYϙ MK
XKQSKQZKJOX*G\GQUT[Y[QGXGXOYKZKYIORROHOX_GVϙ_GQUX[SGQ[X[R[TJGTOÒTGRSGQYϙ`ϙT
S½JGNGRKJK H[R[TGTRGX NGQQϙTJG ORMORO Q[X[S \K Q[X[R[ĄRGXIG _GYGR OĄRKS _GVϙRSGYϙTG
OROĄQOTH[R[TSGQZGJϙX*URG_ϙYϙ_RGOJGXKTOTOJGXKN[Q[Q[GRGTϙTGOROĄQOTURGXGQZKYOYKZZOàO
HOXOĄRKSURSG_ϙVIK`GYUX[ĄZ[XSGYϙTϙTHOXVGX¨GYϙH[Y½XK¨ZKTG_XϙRSGYϙURGTGàϙH[R[T
SG_GT HOX OĄRKS URJ[à[TJGT OJGXO JG\G_G QUT[ KJORSKYOTK N[Q[QKT URGTGQ H[R[TSG
SGQZGJϙX4OZKQOSJUY_GJGTORMORORKXNGQQϙTJGGTϙRGT_G`ϙ[_GXϙTIGYUX[ĄZ[XSG_GHGĄRGT
JϙàϙGTRGĄϙRSGQZGOJGXKJKYG\[TSGYϙTJGYUX[SR[RGXϙTIK`GSGNQKSKYOQGXGXϙ_RGYGVZG
TGIGàϙTϙORKXOY½XSKQZKJOX
([J[X[SJGSGNQKSKQGXGXϙTJGYUT[I[OZOHGXO_RKN[Q[QOOYGHKZYO`ROQH[R[TSGSGQ
ZGJϙX
*G\GTϙTOTIKRKTSKQYOÒTXKJJO_UR[TJGQOZKS_O`KQUT[ϘYZGTH[RϘJGXK3GNQK
SKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙT _[QGXϙJG HKROXZORKT MK
XKQ¨K_RKUTGTSGYϙTGLG`RG_GZϙXϙRGT?:2ROXGNGXIϙTZKS_OÒYZKSOTJK
H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK U_HOXROàO_RK QGXGX
\KXORJO
*GT*
97
(KRKJO_KRKXIKQ[X[RGTSK`GXRϚQRGXGJKLTOTKYGYURJ[Ý[SK\`[GZZG_KXGRGT
QUā[RRGXUR[āSGJGTH[KYGYGG_QϚXϚURGXGQGRϚTGT(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϚ'TG_GYGTϚT
SGJJKYOTK\KYG_ϚRϚ?GYGRGXGG_QϚXϚURJ[Ý[MOHOG_XϚIG1ºRZºX\K
:GHOGZ<GXRϚQRGXϚ1UX[SG1[X[R[1GXGXϚ_RGQKTZYKR\KZGXONOYOZQKTZYKR\KGXQKURUPOQ
YOZGRGTϚURGXGQQGH[RKJORKT\KYG_ϚRϚ_GYG[_GXϚTIG¥K\XKYOTJKNKX¥KāOZOTāGO
\KLOÒQOSºJGNGRKTOT_GYGQRGTJϚÝϚ_KXKJKLOTO¥OT\KXORKTO`TOTH[TKJKTRKJKN[Q[
QGG_QϚXϚURJ[Ý[NGQQϚTJG
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ ϘJGXO *G\G *GOXKRKXO 1[X[R[TIG JUY_GTϙT ZKQKSS½R KZZOàO
GTRGĄϙRJϙàϙTJGT JG\GRϙ OJGXKTOT _½X½ZSKTOT J[XJ[X[RSGYϙ OYZKSO M·X½Ą½RSKQYOÒT JUY_G
OTIKRKTJOMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G ?[Y[L (U`Q[XZ `GRȑϙT ϘYZGTH[R ϘRO 9½RK_SGTO_K )GSOO 4GÒXKYOTK JKLTOTK
OÒT \KXORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙTϙT OVZGRO
OYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
*GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTIK JG\GTϙT KNRO_KZ _·T½TJKT XKJJO _UR[TJG \KXORKT
M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙT *GTϙĄZG_ ϘJGXO *G\G *GOXKRKXO
-KTKR 1[X[R[T[T M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK HU`[RSGYϙ
½`KXOTK HU`SG QGXGXϙTG [_[RGXGQ OĄOT KYGYϙ OTIKRKTSKQ Y[XKZO_RK JG\G QUT[Y[ (GQGTRGX
1[X[R[1GXGXϙTϙTOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄZOX
*GTϙĄZG_5T[TI[*GOXKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXG
Xϙ_RG!NGÒXKRKXOTIGSOSKYIOZZKQQKMOHOJOTYKR_GVϙRGXϙT_GTϙHGĄϙTJG_KXGRGT\KKZXGLϙ
J[\GX _G JG VGXSGQRϙQRGXRG ¨K\XORO SK`GXRϙQRGX URJ[à[ Y[RZGTRGX ZGXGLϙTJGT OTĄG KZZOXORKT
Q½RRO_KRKXJKQONGÒXKRKXOTUXZG_KXOTJKVGJOĄGNGORKYOTJKTOTYGTRGXϙTJKLTKJORJOàOZ½XHKRK
XOT_KXGRJϙàϙN[Q[Q[S[`JG(GQGTRGX1[X[R[TGȔZ½XHKȕONJGYKZSKQIGSONGÒXKYOTK
JKLTKOÒT\KXSKQ_UR[TJG_KZQO\KXKTHOX_GYGN½QS½T½TH[R[TSGJϙàϙGQYOTK'TG_G
YGTϙT½TI½SGJJKYOORKȔJK\XOS_GYGȕYϙURGXGQTOZKRKTJOXORKT_ϙRϙTJG_½X½XR½
àKQUT[RS[ĄH[R[TGTYG_ϙRϙ:KQQK\K@G\O_KRKXRK:½XHKRKXOTăKJJOTK\K:½XHKJGXRϙQ
RGXORK(OX:GQϙS;T\GTRGXϙT3KT\KϘRMGYϙTG*GOX1GT[TȑRGUZGXONKQGJGXSK\I[ZZ½XHK
RKXOTORMGKJORJOàOMOHOH[TRGXϙ_KTOJKTONJGYKJKTRKXNGQQϙTJGJGVGXG\KNGVOYIK`GRGXϙ
TϙT·TM·X½RJ½à½H[TKJKTRK?[Y[L(U`Q[XZ`GRȑϙTIGSONGÒXKYOTKM·S½RSKYOTKOÒT
\KXKT(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTϙT·TIKROQRK_KZQO_·T½TJKTYG_ϙRϙ?GYG_GG_QϙXϙJ½ĄZ½
à½QGRJϙQO(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTJGQOȔIGSONGÒXKYOȕQKROSKYOORKȔSK`GXȕϙTQGY
ZKJORJOàOQGH[RKJORKIKQURYGJGNOGTϙRGTQGXGXϙT_GYGRGXG[_M[TR[à[TJGTY·`KJORKSK_K
IKàO ¨½TQ½ YG_ϙRϙ (KRKJO_K 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT HKTJOTOT SK`GXRϙQRGX
ZKYOY KZSK_O \K H[ SK`GXRϙQRGXJGT HGĄQG _KXRKXK ·R½ M·SJ½XSKSK_O Z½S HKRKJO_KRKXOT
ÙX[TR[M·XK\RKXOGXGYϙTJGYG_JϙàϙG_TϙĄKQORJK_ϙRϙTJG _½X½XR½àKQUT[RS[ĄH[R[
T[RGT3K`GXRϙQRGX.GQQϙTJGQO4O`GSTGSKȑTOTSGJJKYO_RKJKHKRKJO_KIKZKYVOZUR[
TGT[S[SOSK`GXRϙQZGTHGĄQG_KXRKXK·R½M·S½RSKYOTOT_GYGQURJ[à[TGOĄGXKZKJORJOàO
YG_ϙRϙ ;S[SO .ϙL`ϙYYϙNNG 1GT[T[ȑT[T JG\G QUT[Y[ QGXGXG JG_GTGQ _GVϙRGT
98
ȑOTIO SGJJKYO_RK JK G_Tϙ ORQKTOT MKZOXORJOàO \K SGJJKJK Ȕ3K`GXRϙQ OZZONG` UR[TGT
_KXRKXJKT! HGĄQG _KXRKXK ·R½ JKLTO SKST[J[X ,K\QGRGJK NGRRKXJK \K YϙNNO SGN`[X H[
R[TSGJϙàϙZGQJOXJKϘIXG\K<KQORRKXO.K_KZOQGXGXϙ_RGS[G__KT\KSGR[SSK`GXRϙQRGXNGXO
IOTJK·R½JKLTOTKS½YGGJKUR[T[XȕN½QS½TK_KX\KXORJOàOM·X½RJ½à½½`KXKHOXQOĄOTOT
·R½S½TJKHKRKJO_KIKZKYOYUR[TGTSK`GXRϙàGM·S½RSKYOKYGYURJ[à[MOHOSGJJK_
RKJK(GQGTRGX1[X[R[TGHOXQOĄOTOTHKRKJO_KRKXIKZKYOYUR[TGTSK`GXRϙQRGXJϙĄϙTJGQO_KXRK
XKM·S½RSKYOTKOÒT\KXSKQUT[Y[TJGS[ZRGQHOXZGQJOX_KZQOYO\KYKXHKYZOTOTZGTϙTSG
JϙàϙGQYOTKH[_KZQOTOTQ[RRGTϙRϙĄϙTϙTȔLK\QGRGJKNGRȕOTSK\I[JO_KZO\KȔYϙNNOSGN`[X
H[R[TSGSGYϙȕ MOHO OQO QUĄ[ZG HOXROQZK \GX URSGYϙTG HGàRϙ Z[Z[RJ[à[ URG_JG OYK ?[Y[L
(U`Q[XZ `GRȑϙT ·R½S½TJK HKRKJO_KRKXIK ZKYOY KJORSOĄ H[R[TGT SK`GXRϙQ JϙĄϙTJGQO HOX
_KXK M·S½RSKYOTO MKXKQZOXKIKQ ĄKQORJK HOX ȔLK\QGRGJK NGRȕOT \GXRϙàϙTJGT Y·` KZSKQ
URGTGàϙTϙT H[R[TSGJϙàϙ H[ TKJKTRK GQYO _URJGQO (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙTϙT YKHKV \K
SGQYGZ_·TRKXOTJKTYG_ϙRϙ?GYG_GJGG_QϙXϙJ½ĄZ½à½·ZK_GTJGT'TG_GYGSϙ`ϙT
SGJJKYOTJKȔ.KXQKYJORϙXQXKTQIOTYO_KZYO_GYOJ½Ą½TIKLKRYKLOOTGT¨JOTSK`NKV\K
HKT`KXO YKHKVRKXRK G_ϙXϙS M·`KZORSKQYOÒT QGT[T ·T½TJK KĄOZZOX .O¨HOX QOĄO_K GORK_K
`½SXK_K\K_GYϙTϙLGOSZO_G`ZGTϙTGSG`*K\RKZUXMGTRGXϙ\KOJGXKSGQGSRGXϙH½Z½TOĄRKS
RKXOTJKQGT[T·T½TJKKĄOZROQORQKYOTK[_M[TURGXGQNGXKQKZKZSKQÙX[TJGJϙXRGXȕN½Q
S½T½T _KX GRJϙàϙ G_XϙIGRϙQ _GVϙRSGYϙTϙ MKXKQZOXKIKQ NO¨HOX URGàGT½YZ½ NGR H[R[TSGJϙàϙ
NGRJK?[Y[L(U`Q[XZ`GRȑG·R½S½TJKHKRKJO_KSK`GXRϙàϙJϙĄϙTJGG_XϙHOX_KXKM·S½R
SKYOTK OÒT \KXKT \K H[ Y[XKZRK UTG G_XϙIGRϙQ ZGTϙ_GT (GQGTRGX 1[X[R[ 1GXGXϙTϙT GTϙRGT
SGJJKJKOLGJKYOTOH[RGTȔKĄOZROQȕORQKYOTK[_M[TR[à[TJGTJGY·`KJORKSK_KIKàOJOàKX
ZGXGLZGT 9½RK_SGTO_K )GSOO \K ¨K\XKYO ϘYZGTH[R R 4[SGXGRϙ 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙ
1UX[SG1[X[R[T[TM½TR½YG_ϙRϙQGXGXϙ_RGȔ1KTZYKR\K:GXONO9OZ1KTZYKR
\K'XQKURUPOQ9OZȕGRGTϙURGXGQQGH[RKJORJOàO\KYG_ϙRϙ1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ
1UX[SG1GT[T[ȑT[TJKàOĄOQSGJJKYO[_GXϙTIGGRGT¨K\XKYOTJKNKX¨KĄOZOTĄGO\KLOÒQO
S½JGNGRK_GYGQRGTJϙàϙMKXKQ¨KRKXO_RK_GYGRJG_GTGàϙH[R[TSG_GTJG\GQUT[Y[(GQGTRGX
1[X[R[1GXGXϙTϙTOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄZOX
*G\GRϙ OJGXK SK\`[GZZG JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT ZKYOY KJORSKYOTO _GYGQRG_GT HOX N½
Q½SH[R[TSGJϙàϙTϙ(GQGTRGX1[X[R[T[T?GYGORKZGTϙTGT_KZQOYOTOQ[RRGTJϙàϙTϙORKXOY½XK
XKQQGXGXϙZKS_O`KZSKQZK\KHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
:KS_O`KJORKTQGXGXRGORMOROJUY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT!*GTϙĄZG_5T[TI[*GOXKYOT
IK \KXORKT QGXGXϙT [Y[R \K N[Q[QG [_M[T H[R[TJ[à[ JORKQ¨KJK ORKXO Y½X½RKT ZKS_O` TK
JKTRKXOTOT QGXGXϙT HU`[RSGYϙTϙ MKXKQZOXKIKQ TOZKROQZK URSGJϙàϙ GTRGĄϙRJϙàϙTJGT JG\GRϙ
OJGXKTOT ZKS_O` OYZKSOTOT XKJJOTK *GTϙĄZG_ 5T[TI[ *GOXKYOTOT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT54'43'9/4'U_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GTσ**1
99
9OZGRGTϚQGVYGSϚTJG_KXGRGTZGāϚTSG`º`KXOTJKOTāGKJORKTX[NYGZYϚÒTāGG
ZϚT YG_ϚRϚ ?GYG [_GXϚTIG GLZGT LG_JGRGTJϚXϚRSGQ Y[XKZO_RK X[NYGZG HGÝRGTSGYϚ
SºSQºTJKÝORJOX
*G\GJG\GIϙTϙTNOYYKJGXURJ[à[VGXYKRYG_ϙRϙZGĄϙTSG`½`KXOTJKX[NYGZYϙÙRG
XGQ _GVϙRGT HOTGTϙT YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG _ϙQZϙXϙRSGYϙTG
OROĄQOTM½TR½ȜYG_ϙRϙHKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄ!ϘJGXK3GN
QKSKYOTIK JUY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT X[NYGZYϙ` OTĄGGZϙT M½TR½ Z[ZGTGQRG
ZKYVOZ KJORKXKQ S½N½XRKTJOàO [_[ĄSG`RϙQ QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙT ZGXONOTJK (G_ϙT
JϙXRϙQ\KϘYQGT(GQGTRϙàϙTIGUTGTGT_·XKYO1ϙ_ϙ1KYOSO·R¨KQROK\XK*½`KTO
8K\O`_UTϘSGX6RGTϙTJGJKXKIKJUàGR\KGXQKURUPOQYOZQGXGXϙH[R[TGTZGXϙSYGRTOZKROàO
QUX[TGIGQ ·`KR SGNY[R GRGTϙTJG QGRJϙàϙ G_XϙIG ZGĄϙTSG`ϙT JKTO`K [`GQRϙàϙTϙT SKZXK
URJ[à[ JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT ZGXONOTJK GTϙRGT HOTG OÖT YG_ϙRϙ ?GYG QGVYG
SϙTJG GL HGĄ\[X[Y[TJG H[R[T[RS[Ą OYK JK JG\GRϙ OJGXKIK GTϙRGT ?GYG QGVYGSϙTJG JK
àKXRKTJOXORKXKQ HOTG OÖT X[NYGZ \KXORSKJOàO X[NYGZG HGàRGTSGYϙ JG S½SQ½T URSG_GT
_GVϙ OÖT ZKYOYKJORKT JG\G QUT[Y[ OĄRKSJKSK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK
JG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙ\KQOROTIKZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ 1UX[SG 1GT[T[T[T G SGJJKYOTJK
ȔYOZ!ZGXON·TIKYOTJKTM½T½S½`KQGJGXMKRKT¨KĄOZROSKJKTO_KZRKXOT½X½T½UR[V_GĄGJϙQ
RGXϙ JK\OXRKXOT YUY_GR KQUTUSOQ SOSGXO \K HKT`KXO ·`KRROQRKXOTO _GTYϙZGT QKTZ \K QKTZ
QGRϙTZϙRGXϙ·TKSROZGXONONGJOYKRKXOTIKXK_GTKZZOàO_KXRKX\KZKYVOZO_GVϙRSϙĄZGHOGZ·`KRROQ
RKXOORKQUX[TSGYϙMKXKQROGRGTRGXȕURGXGQZGTϙSRGTSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKJKϘYZGTH[R\KGTGQQGRK`KRQGT[T¨ϙQGXϙRϙT
IG_GQGJGX(UàG`RGXϙORKYG_ϙRϙ1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG1GT[T[[_GXϙTIG
HKROXRKTSOĄ \K HKROXRKTKIKQ _KXRKXJK 'YQKXO ?GYGQ (·RMKRKXO \K -½\KTROQ (·RMKRKXOTJK
:½XQ9ORGNRϙ1[\\KZRKXOTKGOZNGXKQGZKàOZOS\KYG\[TSGGSG¨Rϙ_GVϙRGXJGH[1GT[TN½
Q½SRKXOTOT[_M[RGTSG_GIGàϙQ[XGRϙTG_KX\KXORSOĄZOX
?[QGXϙJG GTϙRGT ?GYGJG ZGTϙSϙ _GVϙRGT ȔYOZȕ QG\XGSϙTϙT JKàKXRKTJOXORSKYOTJKT
HOXZGĄϙTSG`ϙTK`KRJKTHKXOZGĄϙJϙàϙZGXONO\KJUàGR·`KRROQRKXTKJKTO_RKYOZTOZKROàOTOZGĄϙ
Jϙàϙ 1½RZ½X \K :GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ 1UX[SG1[X[R[ QGXGXϙTϙT OYK H[T[T ZKYVOZ ORK ZKYIOROTOT
YGàRGTSGYϙTGOROĄQOTHOXOĄRKSTOZKROàOTJKURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSGQZGJϙX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKTM½TR½Z[ZGTGQRGX[NYGZYϙ`HOTG_GVϙRJϙàϙTϙT
ZKYVOZKJORKXKQS½N½XRKTJOàO[_[ĄSG`RϙQQUT[Y[HOTGOÖTZGXONOTJKYG_ϙRϙ
?GYG QGVYGSϙTJG GL HGĄ\[X[Y[TJG H[R[T[RJ[à[ GTIGQ ZGĄϙTSG`ϙT ZGXONOTJK
UTGTGT ?·XKYO 1ϙ_ϙ 1KYOSO ·R¨KQRO K\XK *½`KTO 8K\O`_UT ϘSGX 6RGTϙTJG JKXKIK JUàGR \K GXQKURUPOQ YOZ QGXGXϙ H[R[TGT ZGXϙSYGR TOZKROàO QUX[TGIGQ ·`KR SGNY[R
GRGTϙTJGQGRJϙàϙHOTGTϙTX[NYGZGHGàRGTGSG_GIGàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GQUT[Y[_ϙQϙSOĄRK
SOTOTZKYOYKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
100
([J[X[SJGYOZGRGTϙQGVYGSϙTJG_KXGRGTZGĄϙTSG`½`KXOTJKOTĄGGKJORKTX[NYGZ
YϙÒTĄGGZϙTYG_ϙRϙOSGX1GT[T[\KYG_ϙRϙ?GYG[_GXϙTIGGLZGTLG_JGRGTJϙXϙRSGQ
Y[XKZO_RKX[NYGZGHGàRGTSGYϙTϙTS½SQ½TURSGSGYϙTKJKTO_RKZKYOYKJORKTJG\GQUT[Y[
OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙTJGTOJGXKSGNQKSKYOTIK\KXORKTJG\GTϙXKJJO
TKOROĄQOTSGNQKSKQGXGXϙTJGYUT[I[OZOHGXO_RKOYGHKZYO`ROQM·X½RSKSOĄZOX
*G\GQUT[Y[OĄRKSOT_[QGXϙJG·`KZRKTKTMKXKQ¨K_RKOVZGRO_UR[TJGQOZKS_O`KQU
T[SGNQKSKQGXGXϙTϙT54'43'9/4'M½T½TJKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
?GXMϚRGSG YºXKIOTJK RKNK URGT MKROāSKRKX URSGYϚ NGROTJK H[ MKROāSKRKXOT
JKÝKXRKTJOXORSKYOMKXKQOX
*G\G YG_ϙRϙ VGXYKRJKH[R[TGT JG\GIϙ OJGXK_K GOZ NGYZGTK HGN¨KYOTJKQO Y[ JK
VUY[ \K ZϙHHO GZϙQ JKVUY[T[T X[NYGZYϙ` _GVϙRJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[
T[TSGJJKYO[_GXϙTIG_ϙQZϙXϙRSGYϙTGG_Tϙ_GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GIϙ_G\K
LKTTOSKY[RKVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTM½TR½YG_ϙRϙHKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙ
TϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄ!ϘJGXK3GNQKSKYOTIKJUY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT[_[ĄSG`RϙQ
QUT[Y[ZGĄϙTSG`ϙTH[R[TJ[à[_KXOTJKXKIKJUàGRYOZGRGTϙURJ[à[NGYZGTKHOTGYϙTJG
_GVϙRGT ZGJORGZRGXϙT Q[X[RJGT OÒT GRϙTSGJGT _GVϙRSGYϙ TKJKTO_RK 4UR[ 1½RZ½X \K
:GHOGZ <GXRϙQRGXϙTϙ 1UX[SG 1[X[R[T[T M½TR½ YG_ϙRϙQGXGXϙ ORK NGYZGTKHOTGYϙ X·RK\K
\K XKYZUXGY_UT VXUPKRKXOTOT Q[X[RG ORKZORSKYOTK QGXGX \KXORJOàO JG\GIϙ OJGXKIK Y[T[RGT
VXUPKTOTÙX[TR[GRZ_GVϙNO`SKZOURSGYϙ\KQGS[_GXGXϙO¨KXSKYOTKJKTO_RKM½TR½
YG_ϙRϙQUX[SGQ[X[R[QGXGXϙ_RG[_M[TM·X½RJ½à½GTIGQVXUPK_KG_QϙXϙURJ[à[ZKYVOZKJO
RKT [_M[RGSGRGXϙT _ϙQZϙXϙRSGYϙTϙT OYZKTORSKYO ½`KXOTK JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT ZKYOYO KJORJOàO
GTRGĄϙRJϙàϙTJGT JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT VXUPK_K G_QϙXϙ URGXGQ X[NYGZYϙ` URGXGQ _GVϙRGT Y[
JKVUY[\KZϙHHOGZϙQJKVUY[T[T_ϙQZϙXϙRSGYϙTG\KJG\GRϙOJGXK_KVGXG\KIG`Yϙ\KXORSKYOTK
OROĄQOTQϙYSϙTJGSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙTJGTH[QϙYSG_·TKROQJG\GTϙTXKJJOTK
LKTTOSKY[RK\KXORKTVGXGIK`GYϙTGMKROTIKLKTTOSKY[RJG\GIϙOJGXKTOTKRKSGTϙURSGQRG
HOXROQZKIK`GTϙTH[QOĄOJKTZGNYOROY·`QUT[Y[URJ[à[TJGTOJGXKTOTLKTTOSKY[RK\KXORKT
VGXGIK`GYϙTGQGXĄϙJG\GG¨SGKNRO_KZOTOTURSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKH[QϙYSG_·TKROQJG\G
TϙTOYKKNRO_KZ_·T½TJKTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙZGXGLϙTJGTZKS_O`KJOR
SOĄZOX
:KS_O`KQUT[QGXGXϙTJG\GIϙNGQQϙTJG\KXORKTVGXGIK`GYϙTG_·TKROQJG\GTϙTXKJJO
ORK LKTTO YUX[SR[ NGQQϙTJGQO VGXG IK`GYϙTG _·TKROQ JG\GTϙT KNRO_KZ _·T½TJKT XKJJOTK
OROĄQOT H·R½SRKXOTJK YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJGYG_ϙRGTHU`SGTKJKTRKXOTJKTNO¨HOXOYOH[R[TSGSGQZGJϙX
*G\GQUT[Y[OĄRKSOT_ϙQϙSGOROĄQOTH·R½S½TKMKROTIK!
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKTURG_JG_ϙQϙSϙTGQGXGX\KXORKTY[JKVUY[HOTGYϙ\KZϙH
HOGZϙQJKVUY[HOTGRGXϙTGOROĄQOTURGXGQNG`ϙXRGTGTVXUPKRKXOT1UX[SG1[X[R[TGORKZORSKYO
½`KXOTKR4UR[1½RZ½X\K:GHOGZ<GXRϙQRGXϙTϙ1UX[SG1[X[R[T[TȜM½TR½YG_ϙRϙQGXGXϙORK
101
Y[JKVUY[TGGOZVXUPKTOT[_M[TH[R[TJ[à[TGZϙHHOGZϙQJKVUY[TGGOZVXUPKTOTOYK[_M[
RGSGTϙT LGXQRϙ URSGYϙ TKJKTO_RK _GVϙRGT [_M[RGSG_G [_M[T URGXGQ NG`ϙXRGTGIGQ _KTO
VXUPKTOT Q[X[RG ORKZORSKYOTK QGXGX \KXORJOàO JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT JG Ȝ M½T½TJK HKRKJO_K_K
X[NYGZHGĄ\[X[Y[TJGH[R[TJ[à[GTRGĄϙRJϙàϙTJGTϘJGXK3GNQKSKYOTIKY·`QUT[Y[_GVϙ
RGXGHKRKJO_KIKX[NYGZ\KXOROV\KXORSKJOàOTOTGXGĄZϙXϙRSGYϙY[XKZO_RK_KTOJKTHOXQGXGX\K
XORSKYOMKXKQZOàOTJKTOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙTϙTJG\GTϙT_ϙQϙSG_·TKROQQϙYSϙTϙTXKJJO
TKOROĄQOTH·R½S½TJK_GYGROYGHKZM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKȜϘJGXK3GNQKSKYOTOTȜM½TR½ȜYG_ϙRϙQGXGXϙTϙTJG\GTϙT
JG\GIϙOJGXK_K\KXORKTVGXGIK`GYϙTG_·TKROQQϙYSϙTϙTXKJJOORKLKTTOYUX[SR[VGXGIK`GYϙ
TϙT KNRO_KZ _·T½TJKT XKJJOTK OROĄQOT QϙYϙSRGXϙTϙT 54'43'9/4' _ϙQϙSG OROĄQOT QϙYSϙTϙT
(5@;23'9/4'M½T½TJKU_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
*G\G QUT[Y[ ZGāϚTSG`ϚT QUX[SG GSG¥RϚ OSGX VRGTϚ QGVYGSϚTJG QGRJϚÝϚ \K
QUX[SG Q[X[R[TIG VXUPK_K M´XK OTāGGZ X[NYGZϚ \KXORJOÝO GTRGāϚRSGQZG UR[V! H[ J[
X[SJG QUX[SG GSG¥RϚ σSGX VRGTϚ \K VRGT TUZRGXϚTϚT UTG_RϚ ´XTKQRKXO MKZOXZORKXKQ
JG\GQUT[Y[VXUPK\KOTāGGZX[NYGZϚTϚTH[VRGTNºQºSRKXOTK[_M[TUR[VURSGJϚÝϚ
TϚTOTIKRKTSKYOY[XKZO_RKHOXQGXGX\KXORSKYOMKXKQZOÝONQ *G\GYG_ϙRϙVGXYKRK\KXORKTM½TR½YG_ϙRϙOTĄGGZX[NYGZϙ\KVXU
PKYO ORK H[ N[Y[YRG ORMORO URGXGQ JG\GIϙTϙT _GVZϙàϙ HGĄ\[X[T[T XKJJOTK OROĄQOT M½TR½YG_ϙRϙOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄ!ϘJGXK3GNQKSKYOTIKJUY_GTϙTOTIK
RKTSKYOTJKT JG\GIϙTϙT VGXYKROTK HOZOĄOQ GJG VGXYKR YG_ϙRϙ ZGĄϙTSG`ϙT QUX[SG
ϘSGXVRGTϙQGVYGSϙTJGQGRJϙàϙY·`QUT[Y[VGXYKROT½`KXOTJKQOYO\ORSOSGXRϙQ·XTKàO_GVϙ
QUX[TGIGQĄKQORJKOQO_KOLXG`KJORJOàO!OTĄGGZ_GVϙRSGYϙZGRKHOTOTQUX[SGQ[X[R[TGOTZOQGR
KZZOXORSKYO ½`KXOTK Q[X[R[T M½TR½ YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK VGXYKROT YO\OR SOSGXRϙQ
·XTKàO JϙĄϙTJGQO JOàKX QϙYSϙTJG _GVϙRGĄSG_G OROĄQOT ZKQROL VXUPKTOT J½`KRZSKRKXRK [_M[T
URJ[à[TG! M½TR½ YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK JK VGXYKRJKQO OLXG`ϙT ϘSGX VRGTϙTJGQO
·TKXO OLXG` NGZZϙTJGT _GVϙRGHORKIKàOTK QGXGX \KXORSKYOTJKT YUTXG JG\G QUT[Y[ OĄRKS ORK
Q[X[RIGUTG_RGTGTVXUPK_K[_M[TURGXGQOTĄGGZX[NYGZϙTϙT\KXORJOàO(½_½QĄKNOX(KRKJO
_KYOϘSGX?·TKZSKROàOȑTKZGHOURGTGRGTRGXJGOYKHOTGRGXJG_GVϙRGIGQ¨ϙQSGRGXϙTQUSĄ[
VGXYKRYϙTϙXϙTJGKTG`SKZXKO¨KXOJKURSGYϙMKXKQZOàOYG_ϙRϙ1GT[T[TSGJJK
YOTJKSGNGRROOJGXKRKXOTZGĄϙTSG`Q½RZ½X\GXRϙàϙVGXYKRRKXOTJK_GVϙRGIGQ_GVϙRGXJGQUX[SG
Q[X[R[TIG \KXORKT QGXGXRGXJG \K_G UTG_RGTSϙĄ Q½RZ½X \GXRϙàϙ VGXYKRRKXOTJK JKàOĄOQROQ _G
VGSG_GIGQRGXϙ HKROXZORSOĄ OYK JK Y·` QUT[Y[ N½QS½T Q½RZ½X \GXRϙàϙ VGXYKROTJK ȔHOTG
OTĄGGYϙTGȕOROĄQOT\KXORKTQ[X[RQGXGXRGXϙTJGJKàOĄOQROQ_GVϙRSGSGYϙTGOROĄQOTURJ[à[SK\
I[Z VRGT \K _·TKZSKROQRKXK G_QϙXϙ VXUPKRKXK X[NYGZ \KXORSKYOTK OSQGT YGàRGSG_GIGàϙ
SK\I[Z _·TKZSKROQ N½Q½SRKXOTK G_QϙXϙ VXUPK_K OTĄGGZ X[NYGZϙ \KXORSKYOTOT S½SQ½T UR
SGJϙàϙGTRGĄϙRJϙàϙTJGTJG\GQUT[Y[OĄRKSRKXJKSK\`[GZG[_GXRϙQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨K
YO_RKOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄ!QGXGXJG\GRϙOJGXKZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
102
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT JG\G QUT[Y[ ZGĄϙTSG`ϙT QUX[SG GSG¨Rϙ ϘSGX VRGTϙ
QGVYGSϙTJGQGRJϙàϙ\KQUX[SGQ[X[R[TIGUTG_RGTGTVXUPK_KM·XKOTĄGGZX[NYGZϙ\KXORJOàO
GTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SJGQUX[SGGSG¨RϙϘSGXVRGTϙ\KVRGTTUZRGXϙTϙTUTG_Rϙ·XTKQRKXOMKZOXZO
RKXKQJG\GQUT[Y[VXUPK\KOTĄGGZX[NYGZϙTϙTH[VRGTN½Q½SRKXOTK[_M[TUR[VURSGJϙ
àϙTϙTOTIKRKTSKYOY[XKZO_RKHOXQGXGX\KXORSKYOMKXKQSKQZKJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKQGXGXϙT(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
III- ÇEVRE KONUSUNDA BLGLERE ERM, BLG EDNME
HAKKI VE BELEDYELER:
I- Çevresel Konularda Bilgilere Ulama Hakk:
Çevre hakknn hayata geçirilmesi bakmndan çevresel konularda bilgilere ulama (bilgi ve belge edinme) hakk büyük önem tamaktadr. Bu hak, 4982
sayl Bilgi Edinme Hakk ve bu Kanunun Uygulanmasna likin Yönetmelikte
düzenlenmitir.
2872 sayl Çevre Kanunu’nun 30/2.fkrasnda “Herkes, 9.10.2003 tarihli ve
4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu kapsamnda çevreye ilikin bilgilere
ulama hakkna sahiptir” denilerek bu konuda Bilgi Edinme Hakk Kanununa
yollama yaplm, anlan 30/2.fkrann son cümlesinde ise, “Ancak, açklanmas
halinde üreme alanlar, nadir türler gibi çevresel deerlere zarar verecek bilgilere
ilikin talepler de bu Kanun kapsamnda reddedilebilir” hükmüyle bilgi edinme
hakkna yeni bir istisna getirilmitir. stisnalar dnda 4982 sayl Kanun kapsamnda; “kurumlarn her türlü bilgi ve belgeyi etkin, süratli ve doru bir ekilde
bavuru sahibine “gerçek yada tüzel kiiye” ulatrlmas öngörülmütür. Bilgi
edinme bavurusu herkese tannmtr. Türkiye’de ikamet eden yabanclar ve
faaliyette bulunan tüzel kiiler ise karlkllk ilkesine göre ve ancak kendileriyle
veya faaliyetleriyle ilgili olmak artyla bilgi edinme hakkn kullanabilir. Bavuru sahibinin talebi 15 igünü içinde sonuçlandrlacaktr. Bavuru sahibi bu süre
içinde bilgiye ulaamaz ya da bilgi istemi reddedilir ise, o zaman bavuru sahibi
15 gün içinde Bilgi Edinme ve Deerlendirme Kurulu’na itirazda bulunabilir.
tiraz 1 ay içinde deerlendirilir. Kurula itiraz, bavuru sahibinin idari yargya
bavuru süresini durdurur.
Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM/AEK)’nun çalmalar sonucunda çevre hakknn güvencelerine (vatandalarn bavuru hak ve
yöntemleri, bilgi edinme olanaklar ve karar alma sürecine katlma hakk) hukuki
bir zemin hazrlamak amacyla düzenlenen ve 25 Haziran 1998’de Danimarka’nn Aarhus kentinde imzalanarak 30 Ekim 2001’de yürürlüe giren Aarhus
Sözlemesi 2007 yl itibariyle 43 ülke tarafndan imzalanmasna karn, bu sözleme Türkiye tarafndan halen imzalanm deildir. Katlan devletleri, çevrenin
103
korunmasna yönelik baz edimleri yerine getirmekle yükümlü klan Aarhus
Sözlemesi’nin 3.maddesinde özet olarak u düzenlemeler yer almaktadr 84;
1. Taraflar bu konvansiyonun çevresel konularla ilgili olarak kiilerin bilgiye erimeleri, karar almaya katlmalar ve yargya erimeleri ile ilgili olarak
gerekli olan yasal düzenlemeleri yapacak, düzenleyici metinleri hazrlayacak ve
ilgili olarak gerekli olan yasal düzenlemeleri yapacak, düzenleyici metinleri hazrlayacak ve ilgili öteki önlemleri alacaklardr.
2. Taraflar çevresel sorunlarla ilgili olarak bilgi edinme, kararlara katlma
ve yargya ulam konularnda gereksinim duyan kiilere yardmc olacak ve yol
gösterecektir.
3. Taraflar çevre sorunlar ile ilgili olarak bilgi edinme, kararlara katlma
ve yargya erime konusunda kamunun çevresel bilinç düzeyini arttracak çevresel eitim çalmalarn gelitireceklerdir.
4. Taraflar çevresel koruma çalmalarnn gelitirilmesini amaçlayan dernekleri, örgütleri veya gruplar uygun ekilde tanyacak, bu örgütlerin çalmalarn destekleyecek ve ulusal hukuk sistemlerinin bu yükümlülüe uygun olmasn güvence altna alacaklardr.
5. Taraflar bu Konvansiyon’un öngördüü ekilde haklarn kullanmak isteyen kiileri cezalandrmayacak, kovuturmayacak ve bask altna almayacaktr.
6. Gerçek kiiler, yurttalk ve ülke ayrmcl yaplmakszn, bu Konvansiyon çerçevesinde çevresel sorunlarla ilgili olarak tüzel kiinin kaytl olduu
yer veya çalma merkezi gibi özellikler bu alanlarda bir ayrmclk yapma nedeni olmayacaktr.
Görüldüü üzere Aarhus Sözlemesi çevresel konularla ilgili olarak bilgi
edinme hakkn düzenlemekte, bu hakkn temel öelerini belirten yeni bir tanm
getirmektedir. Bu Sözlemeye göre bilgi edinme hakknn üç temel öesi vardr.
Bunlar; a.Çevreyle ilgili bilgi ve verilere ulaabilme olana, b.Çevreyle ilgili
konularda alnan kararlara katlma olana, c.Çevreyle ilgili konularda yargya
ulaabilme olana.
Aarhus Sözlemesi, 1 Haziran 1992’de Rio De Janerio’da toplanan Birlemi Milletler Çevre ve Kalknma Konferans’nn ardndan benimsenen “Rio Çevre ve Kalknma Bildirgesi”nin 10.maddesinin Avrupa’da uygulanmasn amaçlamaktadr. Anlan Bildirge’nin 10.maddesi (ilkesi) u düzenlemeyi içermektedir;
“Çevre konular, duyarl bireylerin belirli düzeydeki katlmlar ile en iyi
biçimde ele alnabilir. Ulusal düzeyde, her birey kamu otoritelerindeki çevreyle
ilgili bilgilere (tehlikeli maddelere ve faaliyetlere ilikin bilgiler de içinde olmak
üzere) ulaabilecek ve karar verme sürecine katlma olanana sahip olacaktr.
Devletler, bilgileri tüm kiilerin ulaabilecekleri duruma getirerek kamu duyarlln ve katlmn kolaylatracak ve destekleyeceklerdir. vedi çözüm ve yeni
düzenlemelerle birlikte, adli ve idari uygulamalara etkin bir biçimde gelimesi
salanacaktr.”
84
DNÇ, Güney; Çevre ve nsan, TBB Yayn, Ankara-2008, s.24-25
104
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin 27 Haziran 2003’te kabul ettii
2003/1614 sayl “Çevre ve nsan Haklar Öneri Karar”nda üye devletlere yaplan önerilerde de “…bilgiye ulam için bireysel olarak yarg sürecine eriim ve
Aarhus Sözlemesi’nde ortaya konulduu gibi, çevre konularnda halkn yargya
ulama ve karar sürecine katlma olanaklar korunmaldr” denilerek Aarhus
Sözlemesine vurgu yaplmaktadr. Bilgi edinme hakkna hukuki bir zemin hazrlamak amacyla hazrlanan ve çevre hakknn gerei gibi kullanlmas bakmndan önem tayan Aarhus Sözlemesi’nin Türkiye tarafndan halen imzalanmam olmas önemli bir eksikliktir.
Bilgi edinme hakkn salamak tek bana yeterli deildir. Bu hakkn güncel yaamda etkili olabilmesi için daha baka uygulamaya dönük etkinliklerle
örtümesi gerekir. Bu konudaki en etkin yöntem de, kiilerin tek tek ya da topluca yargya eriebilme olanadr 85.
Çevresel konularda bilgi ve belgelere erime olana tanyan 4982 sayl
Bilgi Edinme Hakk Kanunu ve bu kanunla ilgili Yönetmeliin ve 2872 sayl
Çevre Kanunu’nun 30/2.maddesinde öngörülen düzenlemenin yürürlüe konulmas önemli bir adm olmakla birlikte, Türkiye’de merkezi ve yerel yönetimlerde egemen olan temel düüncenin, gizlilik içinde çalmak ve sahip olduu
her türlü bilgi ve belgeyi “devlet srr” olarak saklamak adetinin deimesi gerekmektedir 86.
II- Yönetimin Saydaml lkesi:
Demokratik ülkelerde, bilgi edinme özgürlüü, temel hak ve özgürlüklerin kullanlmas balamnda vazgeçilmez temel haklardan biri olarak kabul
edilmektedir. Zira, bilgi demokrasinin oksijeni olup bireyler ancak bilgi edinmeleri sayesinde yönetenlerin eylemlerini yakndan inceleme frsatn bulurlar. Bu
balamda bilgi, bireylerce hükümet eylemlerinin düzgün, bilgilendirilmi olarak
tartlabilmesinin temelini oluturmaktadr.
Bu itibarla 9.10.2003 günü TBMM’ce kabul edilen ve 24.4.2004 günü yürürlüe giren 4982 sayl “Bilgi Edinme Hakk Kanunu” yönetimin saydamlna
yönelik önemli bir adm olmasnn yansra insan haklar aktivizmi bakmndan
da yeni bir kapy aralamtr.
III- Belediye Yerel Yönetiminin Vatandaa Bilgi Verme Ödevi:
Belediye yerel yönetiminin kamu tüzel kiiliine sahip özerk bir kurulu
olduu Anayasann 127.maddesinde belirtilmitir. Modern devlet anlay içerisinde yerel yönetimlerin gerçek anlamda özerklii, yerel topluluklar tekil eden
kiilerin temel hak ve hürriyetlerinin korunmas ve demokratik idari anlayn
temel unsurunu tekil etmektedir 87. Dier kamu kurum ve kurulularnda olduu gibi belediyelerde açklk, eitlik ve tarafszlk ilkelerinin gerei olan bilgi
edinme hakknn kullanlmas konusunda yaplan bavurular cevaplandrmak,
bilgi ve belgeye eriimde gereken kolaylklar salamak yoluyla effaf yönetimin
85
86
87
YAAMI, Firuz Demir; Bilgi Edinme Hakk, Panel, TBB Yayn, 2004, Ankara, s.28
KARASU, Mithat Arman; Kente Kar Suç, mar Uygulamalar Balamnda Kente Kar lenen
Suçlar, Sava Yaynevi, Ankara-2009, s.23
KALABALIK, H., Yerel Yönetim Hukuku, s.131
105
salanmasna katkda bulunmu olacaklardr. Vatandalarn “bilgi edinme hakk” kamu kurum ve kurulularna “bilgi verme ödevi” yüklemektedir.
IV- Bilgi Edinme Hakk Kanununun Anahatlar:
4982 sayl “Bilgi Edinme Hakk Kanunu” ile kural olarak herkesin bilgi
edinme hakkn kullanabilecei kuralnn yannda yabanc gerçek ve tüzel kiilere de belirli artlar çerçevesinde bu hak tannm, bilgi edinme hakknn kullanlmasnda kurum ve kurulularn ne ekilde hareket etmeleri gerektii belirli
usul ve sürelere bal tutulmutur. Dier yandan bilgi edinme hakknn kullanlmasna yönelik bavurularn Devlet srr veya Devletin ekonomik menfaatlerine ilikin bilgi ve belgelerden olmas nedeniyle reddedilmesi halinde ilgililerin
Bilgi Edinme Deerlendirme Kuruluna itiraz etmesine ilikin düzenleme getirilmitir. Ayrca, bilgi edinme bavurusu reddedilen bavuru sahibi, genel hükümler uyarnca idari yargda dava açabilecektir.
Kanunun Genel Gerekçe’sinde de vurguland üzere, “kamu kaynaklaryla üretilen ve hiçbir gizlilii olmayan bilgilere eriimin gereksiz yere kstlanmamas, vatandalarn kendileriyle ilgili bilgilere kolayca eriiminin salanmas ve
kamusal hizmetle yükümlü kurum ve kurulularn çalmalarn görmesini, izlemesini, bilgilenmesini salamak amacyla bilgi edinme hakknn kullanlmasnn snrlarn da belirlemek gerekmektedir. Bilgi edinme hakkn belirlerken göz
ard edilmemesi gereken iki husus, kamusal gizlilik ve kiisel gizliliktir. Söz konusu kavramlar bilgi edinme hakknn tand serbestinin snrlarn belirlemektedir.”
Avrupa nsan Haklar Sözlemesinin 8 inci maddesinin ilk fkrasnda kiinin özel ve aile hayat, konut dokunulmazl ve muhaberatn gizlilii bir insan
hak ve hürriyeti olarak kabul edilmitir. kinci fkrada, bu hak ve hürriyetlere
getirilebilecek snrlamalar, “Bu haklarn kullanlmasna resmi bir makamn müdahalesi demokratik bir toplumda ancak milli güvenlik, kamu huzuru, ülkenin
iktisadi refah, düzenin korunmas için zorunlu ölçüde, kanunun izin vermesi
artyla gerçekleebilir” eklinde genel bir ifade ile açklanmtr.
Bu itibarla, Avrupa Birliinin konu ile ilgili mevzuat da dikkate alnmak
suretiyle hazrlanan 4982 sayl BEHK’da, bilgi edinme hakknn snrlar belirlenmi ve açklanmas halinde zarar görebilecei bilgi ve belgeler Kanun kapsam dnda tutulmutur.
Kanunun 31.maddesinin öngördüü “Bilgi Edinme Hakk Kanunu Uygulama Yönetmelii 27.4.2004 tarihli Resmi Gazete’de yaynlanarak yürürlüe girmitir. Anlan BEHKUY’de bu Kanunun uygulanmas ile ilgili esas ve usuller
belirlenmitir.
V- Bilgi Edinme Hakk Kanunu Kapsamna Giren Kamu Kurum ve Kurulularna Getirilen Ödev ve Yükümlülükler:
09.10.2003 tarihli ve 4982 Sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununun uygulanmas ile ilgili esas ve usulleri belirleyen ve 27.4.2004 tarih ve 25445 sayl Resmi
Gazete’ye yaymlanarak yürürlüe giren Yönetmelikte, Kanun kapsamna giren
kamu kurum ve kurulularna yüklenen ödev ve yükümlülükler ile bu kurum ve
kurulularca alnmas gerekli idari ve teknik tedbirler gösterilmitir.
106
1- Kamu Kurum Ve Kurulularnca Alnacak Tedbirler:
Yönetmeliin “Bilgi verme yükümlülüü kapsamnda, alnacak tedbirler”
balkl 6.maddesi uyarnca, kamu kurum ve kurulularnn öncelikle ellerinde
mevcut olan ve bilgi edinme bavurusuna konu olabilecek bütün bilgi ve belgeleri, bilgi edinme hakknn kullanmn kolaylatracak ekilde tasnif etmeleri, bu
amaçla belge kayt, dosyalama ve ariv düzeniyle ilgili gerekli idari ve teknik
tedbirleri almalar gerekmektedir. Yönetmelikte ayrca, vaki olabilecek bilgi
edinme bavurularnn zamannda karlanabilmesi ve bu bavurulardan kaynaklanan i yükünün en aza indirilebilmesi amacyla bilgi iletiim teknolojileri
kullanlmak suretiyle bilgi edinme bavurularna hazrlk mahiyetinde yol gösterici ve bilgi edinme bavurusuna konu olabilecek bir takm genel mahiyetteki
bilgilerin bavuruya gerek kalmadan kamuoyunun bilgisine sunulmas eklinde
baz tedbirlerin alnmas da öngörülmütür 88. Yönetmelikte alnmas istenilen
tedbirler unlardr;
a) Kurum Dosya Planlarnn Hazrlanmas:
Kurum ve kurulularn; görev ve hizmet alanlarna giren konulardaki bilgi
ve belgelerin konularn ve bunlarn hangi birimde mevcut olduunu ihtiva eden
kurum dosya planlarn konuyla ilgili mevzuatta belirlenmi ilkelere uygun olarak düzenlenmeleri ve oluturulacak bilgi edinme birimlerinde bulundurmalar
ve bunlardan yeterli sayda nüshay bavuru sahiplerinin yararlanmasna planlarnn bir örnei de kurum ve kurulularn kurumsal internet sayfalarndan kamuoyunun bilgisine sunulacaktr.
b) Kurumsal nternet Sayfalarnn Hazrlanmas:
Kurum ve kurulularn bilgi edinme hakknn kullanlmasnda Kanun ve
Yönetmelikte öngörülen yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde çada bilgi
iletiim teknolojilerini, internet ve elektronik haberlemeyi kullanmalar zorunlu
hale gelmi, internet sayfalarnda yer vermeleri gereken bilgiler (Yön. 6.md.) ve
internet sayfalarnda ihtiyari olarak yaymlanabilecek bilgi ve belgeler
(Yön.7.md.) gösterilmitir.
1- Kurum ve kurulularn internet sayfalarnda yer vermeleri gereken
bilgiler:
Yönetmeliin 6.maddesi uyarnca kurum ve kurulularn internet sayfalarnn;
aa) Görev ve hizmet alanlarna giren konulardaki bilgi ve belgelerin konularn ve bunlarn hangi birimde mevcut olduunu ihtiva eden kurum dosya
planlarn,
bb) Görev ve hizmet alanlarna giren konulardaki temel nitelikli karar ve
ilemleri, mal ve hizmet almlar, satmlar, projeler ve yllk faaliyet raporlarn,
cc) Görev ve hizmet alanlarna giren konulardaki kanun, tüzük, yönetmelik, Bakanlar Kurulu Karar veya dier düzenleyici ilemleri, yaymlanmsa
hangi tarihli ve sayl Resmi Gazetede yaymlandn, görev ve hizmet alanlaryla ilgili deiikliklerin ilenmi halini,
88
BOZOLU, Osman, Bilgi Edinme Kanunu Kapsamna Giren Kamu Kurum ve Kurulularnn
Yükümlülükleri, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Ekim-2004, Cilt 9, Say:10, s.47-51.
107
dd) Kesinleen faaliyet ve denetim raporlarn,
ee) Elektronik posta yoluyla yaplacak bavurularn kabulüne imkan vermek amacyla oluturulacak kurumsal elektronik posta adreslerini,
ff) Bilgi edinme hakknn elektronik ortamda kullanmn kolaylatrmak
maksadyla Yönetmelik ekinde yer alan gerçek kiiler için Ek-1, tüzel kiiler için
Ek-2 bavuru formlarn,
htiva etmesi gerekmektedir. Bu itibarla kamu kurum ve kurulularnn internet sayfalarn bu bilgileri ihtiva edecek ekilde yeniden ekillendirerek kamuoyunun bilgisine sunmalar zorunlu hale gelmitir.
2. nternet sayfalarnda ihtiyari olarak yaymlanabilecek bilgi veya belgeler:
Yönetmeliin 7.maddesi uyarnca, kurum ve kurulular, bilgi edinme hakknn etkin olarak kullanlabilmesi ve bilgi edinme bavurularndan kaynaklanan
i yükünün en aza indirilebilmesinin salanmas bakmndan, aadaki türden
bilgi ve belgeleri internet sayfalar üzerinden kamuoyunun bilgisine sunabilirler;
aa) Tekilat yaps, görevler, bütçe, gelir ve giderler hakkndaki bilgi ve
belgeler,
bb) Personel says ve statüleri hakkndaki bilgiler,
cc) Verilen hizmetlere ilikin bilgiler,
dd) Karar alma, hizmet sunma ve politika oluturma yöntemlerine ilikin
bilgiler,
ee) Kamuouynu etkileyen kararlar gerekçeleri, politikalar, bunlar hakknda idare tarafndan yaplan deerlendirmeler ve bu kararlarn alnmasna dayanak tekil eden temel bilgiler ve veriler,
ff) Kayt, dosyalama ve ariv düzeninin tantmna ilikin bilgiler,
gg) ikayet ve bavurularn yaplma usulü ve verilecei merci veya yetkili
kii hakknda bilgiler,
hh) statistiki veriler, aratrma raporlar, makaleler ve dier belgeler.
2- Bilgi Edinme Birimlerinin Oluturulmas:
Yönetmeliin 8.maddesine göre;
aa) Kurum ve kurulularn basn ve halkla ilikilerle görevli birimlerinde,
bilgi edinme hakknn etkin olarak kullanlabilmesi ve bilgi veya belgelere eriimin zamannda salanabilmesi amacyla bilgi edinme birimleri oluturmalar,
bb) Bünyesinde basn ve halkla ilikilerle görevli birimi veya bu birime
benzer görevler ifa eden birim bulunmayan kurum ve kurulularn, kurum ve
kurulu içindeki bir birim bünyesinde bilgi edinme birimleri oluturmalar veya
dorudan kurum yöneticisine bal bilgi edinme yetkilisi görevlendirmeleri,
Gerekmektedir. Bilgi edinme birimlerinde, yeterli sayda personel görevlendirilmesi, bavuruyu kolaylatracak fiziki mekana ve teknik donanma sahip
olmas da salanmaldr.
Bilgi Edinme Birimleri: Bilgi edinme bavurular ile ilgili ilemleri yapar.
Bu birimlerde görevli personel, bilgi edinme hakkn kullanacak kiilerin istekleri
durumunda, bavurunun nasl yaplaca, talep edilen bilgi veya belgenin kurum ve kuruluun hangi biriminde bulunabilecei ve bavuru sonrasndaki i-
108
lemler konusunda bilgi verir, açklama yapar, gerekli yardm salar. Kurum ve
kurululardaki bilgi edinme birimleri, Kanun ve Yönetmelikte belirlenen esas ve
usullere göre kurum ve kurulularn ilgili deer birimleriyle koordinasyon içinde
görev ifa ederler.
Yönetmeliin 15.maddesinde, bilgi edinme birimlerinde görevli personelin, bilgi edinme bavurusunda bulunan kiilere yol göstermekle ve Kanun kapsamnda sahip olduklar haklar kullanabilmeleri için yardmc olmakla yükümlü
bulunduklar belirtilmitir. Bilgi edinme biriminde görevli personelin bu amaçla,
dilekçe veya formlardaki ekil noksanlklarn bavuru sahiplerine bavuru
annda bildirmeleri ve bu noksanlklarn nasl giderilecei hususunda yol göstermeleri gerekmektedir.
Bilgi edinme bavurusunda bulunan kiilerin, kurum ve kurulularn ellerinde hangi konularda ve ne türden bilgi veya belgeler bulunduu konusunda
bilgilenmelerini salamak amacyla, Yönetmeliin 6.maddesi uyarnca kurum ve
kurulularca hazrlanacak kurum dosya planlar, bilgi edinme birimlerinde bulundurulmal ve bunlardan yeterli sayda nüsha bavuru sahiplerinin yararlanmasna sunulmaldr.
Kurum ve kurulularn tekilat yapsna, görev ve hizmet alanlarna ilikin
bilgiler, tantma veya eitim amaçl broürler ve yaynlar, yllk faaliyet raporlar
ile bütçe ve harcamalarna ilikin raporlar bilgi edinme birimlerinde bulundurulabilir.
3- Bilgi Edinme Hakknn stisnalar:
Bilgi Edinme Hakk Kanununun 15-27.maddelerinde saylan; kiinin çalma hayatn ve mesleki onurunu etkileyecek olanlar hariç, yarg denetimi dnda kalan idari ilemler, devlet srlar, ülkenin ekonomik çkarlarna, istihbarata, idari ve adli soruturmaya, özel hayata dair bilgiler, haberlemenin gizliliini
ihlal edecek bilgi ve belgeler, ticari srlar ile Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamndaki hususlar bilgi edinme hakknn istisnasn oluturmaktadr. Bunlarn
yan sra, tavsiye ve mütalaa talepleri ile yaymlanm veya kamuya açklanm
bilgi veya belgelerde bilgi edinme bavurularna konu edilemezler. Bu husus,
24.01.2004 tarih ve 5356 sayl RG’de yaymlanan, Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakknn kullanlmasna ilikin 2004/12 sayl Babakanlk Genelgesinde de vurgulanmtr.
4- Bilgi Edinme Bavurusuna Konu Olabilen ve Olamayan Bilgi ve Belgeler:
Yönetmeliin 12.maddesine göre; bilgi edinme bavurusu, bavurulan kurum ve kurulularn ellerinde bulunan veya görevleri gerei bulunmas gereken
bilgi ve belgelere ilikin olmaldr.
Kurum ve kurulular; ayr veya özel bir çalma, aratrma, inceleme yada
analiz neticesinde oluturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yaplacak
bavurular ile tekemmül etmemi bir ileme ilikin bilgi veya belge için yaplacak bavurulara olumsuz cevap verebilirler.
Belli bir tarihte açklanaca, duyurulaca önceden belirtilmi olup, zamanndan önce açklanmas halinde kamu yararn zedeleyecek veya kiisel ya-
109
rar salamak için kullanlabilecek bilgi veya belgeler, belirtilen tarihten önce
açklanamaz, eriimi salanamaz.
Yönetmeliin 13.maddesine göre; kurum ve kurulularca yaymlanm veya kitap, broür, ilan ve benzeri yollarla kamuya açklanm bilgi veya belgeler,
bilgi edinme bavurusuna konu olamaz. Ancak, belirtilen yollarla kamuoyuna
açklanm veya kurum ve kurulularca elektronik ortamda yaymlanm kanunun eriimine açk bilgi veya belgelerin ne ekilde, ne zaman ve nerede yaymland veya açkland bavurana bildirilir.
5- Bavurularn Kabulü, Deerlendirilmesi ve leme Konulmas:
Bavuru dilekçeleri veya formlar, kurum ve kurulularn bilgi edinme birimleri, bavuru dilekçeleri veya formlarnn 9.maddede belirtilen biçimde verilip verilmediinin kontrolünü yaptktan sonra bunlarn evrak kaytlarn yaparak
hazr bulunmalar kouluyla bavuru sahiplerine, bavurunun tarih ve saysn
gösteren bir makbuz verir.
Kurum ve kurulularn bilgi edinme birimleri dndaki her hangi bir birimine ulaan bavuru dilekçeleri veya formlar, ileme konulmadan derhal bilgi
edinme birimlerine gönderilir.
Yönetmeliin 9.maddesinde belirtilen unsurlar içermeyen bavuru dilekçeleri veya formlar ile 10.maddede belirtilen unsurlar içermeyen elektronik
posta yoluyla gönderilmi bavuru dilekçeleri veya formlar ileme konulmaz ve
durum bavuru sahibine bildirilir.
Gerçee aykr beyanda bulunduu sonradan anlalan bavuru sahiplerinin dilekçeleri veya formlar, bu durumun anlald tarihte hiç bavuru yaplmam saylarak ileme konulmaz.
Elektronik posta yoluyla yaplan bilgi edinme bavurularnda, bavuru
sahibi gerçek veya tüzel kiilerin verdii TC. kimlik numaras, çileri Bakanl
Nüfus ve Vatandalk leri Genel Müdürlüünün internet sayfasndan, bavuru
sahibi tarafnda verilen ad ve soyadn doru olup olmadnn tespiti amacyla
gerektiinde sorgulanr. Gerçee aykr ad ve soyadla yaplan bavurular ileme
konulmaz.
Bavuru dilekçesi veya formu kaydedildikten sonra, en geç iki i günü
içinde kurum veya kuruluun ilgili birimlerine gönderilir. Bu yazda; bavurunun hangi birim tarafndan cevaplanaca ve bavuru sahibine hangi tarihe kadar cevap verilmesi gerektii belirtilir. Bu tür yazlarn hzl bir ekilde ilgili birimlere iletilmesi için gerekli yetki devri ilemleri ilgili mevzuata uygun olarak
yaplr.
Elektronik posta yoluyla gelen bavurular çkts iletilmek suretiyle gönderilir. Ayrca bavurunun hangi birim tarafndan cevaplanaca ve istenen bilgi
veya belge hakknda bavuru sahibine hangi tarihe kadar cevap verilmesi gerektii belirtilir.
Kurum ve kurululardaki bilgi edinme birimleri, Kanun ve bu yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre kurum ve kurulularn ilgili dier birimleriyle
koordinasyon içinde görev ifa ederler.
110
Yönetmeliin 16.maddesine; bavuru dilekçesi veya formuyla istenen bilgi
veya belgeler, yeterince açk ve anlalr deilse, kurum ve kurulular bavurunun hangi nedenlerle yeterince açk ve anlalr olmadn bavuru sahibine
bildirebilir ve ek bilgiler sunmasn isteyebilir. Bu taktirde Yönetmeliin
20.maddesindeki bilgi ve belgeye eriim için öngörülen on be günlük süre, belirtilen noksanlklarn giderildii tarihten itibaren balar.
6- Bavurularn Cevaplandrlmas:
Bilgi edinme birimlerince iletilen bavurular, kurum ve kurulularn ilgili
birimlerince cevaplandrlr.
Bavuruya cevap verecek birimin, istenen, bilgi veya belgeyi kurum ve kurulu içindeki baka bir birimden salamas, bavuru ile ilgili olarak bir baka
kurum ve kuruluun görüüne ihtiyaç duyulmas veya bavuru içeriinin birden
fazla kurum ve kuruluu ilgilendirmesi durumunda, 17.madde hükmü uygulanr.
Kurum ve kurulular, bilgi edinme bavurularyla ilgili cevaplarn yazl
olarak veya elektronik ortamda bavuru sahibine bildirirler. Ancak, bavuru
sahibine elektronik posta yoluyla verilecek cevaplar, kurum ve kurulularn bilgi
edinme birimleri araclyla gönderilir. Bu kapsamdaki bir bavuruya hazrlanan cevap, ilgili birim tarafndan bilgi edinme birimlerine yazl olarak veya
elektronik ortamda gönderilir.
Bavurunun cevapland tarih, kurum veya kuruluun cevap yazs üzerindeki tarihtir.
Bilgi edinme bavurular hakknda gerekli inceleme ve aratrma, bavuruya cevap verecek birim tarafndan yaplr ve bavurular, 20.maddede belirtilen
süreler içinde cevaplandrlr.
Bütün bavurular olumlu veya olumsuz olarak cevaplandrlrken, bavuru sahibine gönderilecek yaznn bir sureti, yaznn ekleri hariç olmak üzere ayrca bilgi edinme birimlerine gönderilir.
Bavurunun reddedilmesi halinde bu kararn gerekçesi ve buna kar yaplabilecek bavuru yollar ve süreleri belirtilir.
Kamu görevlilerinin ihmali veya kusurlu davranlar nedeniyle, Kanunda
belirtilen süreler içinde bavurunun cevaplandrlmamas, kurum ve kurulularn cevap verme yükümlülüünü ortadan kaldrmaz.
Daha önce cevapland halde ayn kiiler tarafndan yaplan tekrar mahiyetindeki bavurular ile soyut ve genel nitelikteki bavurular ileme konulmaz
ve durum bavuru sahibine bildirilir.
7- Bilgi ve Belgeye Eriim Süreleri:
Kurum ve kurulular, bavuru üzerine istenen bilgi veya belgeye eriimi
onbe i günü içinde salamakla yükümlüdürler. Ancak, istenen bilgi veya belgenin, bavurulan kurum ve kurulu içindeki baka bir birimden salanmas;
bavuru ile ilgili olarak bir baak kurum ve kuruluun görüünün alnmasnn
gerekmesi veya bavuru içeriinin birden fazla kurum ve kuruluu ilgilendirmesi durumlarnda bilgi ve belgeye eriim otuz i günü içinde salanr. Bu durum-
111
da, sürenin uzatlmas ve bunun gerekçesi bavuru sahibine onbe i günlük
sürenin bitiminden önce bildirilir.
8- Bavuru Ücretleri:
Yönetmeliin 22. ve Geçici 6.maddelerine göre;
Kurum ve kurulular, eriime olanak saladklar bilgi veya belgeler için
bavuru sahibinden, bilgi veya belgelere eriimin gerektirdii inceleme, aratrma, kopyalama, postalama ve dier maliyet unsurlar ile orantl ölçüde üceret
tahsil edebilir. Kurum ve kurulular bu amaçla her yl bütçe kanununda belirlenecek ilkeler göre bilgiye eriim ücret tarifesi belirler. Kurum ve kurulular elektronik posta yoluyla eriimine olanak saladklar bilgi veya belgeler için de, eriimin gerektirdii inceleme, aratrma ve dier maliyet unsurlaryla orantl ölçüde ücret tahsile edebilir.
Kurum ve kurulular eriimini salayacaklar bilgi veya belgelerin, eriim
maliyeti tutar ve ödemenin nereye yaplaca hakknda bavuru sahibini, bavuru tarihinden itibaren on be gün içinde bilgilendirir. Ancak, istenen bilgi ve
belgenin, bavurulan kurum ve kurulu içindeki baka bir birimden salanmas;
bavuru ile ilgili olarak bir baka kurum ve kuruluun görüünün alnmasnn
gerekmesi veya bavuru içeriinin birden fazla kurum ve kuruluu ilgilendirmesi durumunda, kurum ve kurulular eriim maliyeti tutar ve ödemenin nereye
yaplaca hakknda bavuru sahibini, bavuru tarihinden itibaren otuz gün
içinde bilgilendirir.
Bilgi veya belgelere eriim için gereken maliyet tutarnn kurum ve kurulu tarafndan bavuru sahibine bildirilmesiyle, on be veya otuz i günlük süreler kesilir. Bavuru sahibi, bildirimin yapld tarihten itibaren on be i günü
içinde ödemeyi gerçekletirdiini gösteren belgeyi sunmad takdirde talebinden vazgeçmi saylr.
Kamu kurum ve kurulularnn, eriimine olanak saladklar bilgi veya
belgeler için bavuru sahiplerinden talep edecekleri ücretler, ilgili kurum ve kurulu bütçesine gelir olarak kaydedilmek üzere ilgili saymanlklara veya bu saymanlklar adna bankalar ve dier finans kurumlar veya PTT ubelerinde açlan
hesaplara yatrlr.
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn, eriimine olanak saladklar bilgi veya belgeler için bavuru sahiplerinden talep edecekleri ücretler, ilgili meslek kurulular adna açlan hesaba yatrlr.
Bavuru ücretlerine ilikin ilkeler belirleninceye kadar, 2004 yl için uygulanmak üzere kurum ve kurulular tarafndan tespit edilecek tarifelere göre ücret
tahsil edilebilir. Ancak eriimine olanak salanan bilgi ve belgelerin ilk on sayfalarnn kopyalar için, postalama maliyeti dahil herhangi bir ücret alnmaz.
9- Rapor Düzenlenmesi:
Bilgi Edinme Hakk Kanununun 30 ve Yönetmeliin 44.maddeleri uyarnca; kurum ve kurulular, bir önceki yla ait olmak üzere;
a) Kendilerine yaplan bilgi edinme bavurularnn saysn,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere eriim salanan bavuru saysn,
112
c) Reddedilen bavuru says ve bunlarn dalmn gösterir istatistik bilgileri,
d) Gizli yada sr niteliindeki bilgiler çkarlarak yada bu nitelikteki bilgiler ayrlarak bilgi veya belgelere eriim salanan bavuru saysn,
e) Bavurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen bavuru says ile bunlarn sonuçlarn,
gösterir bir tablo hazrlayarak, bu raporlar her yl ubat aynn sonuna
kadar Bilgi Edinme Deerlendirme Kuruluna gönderirler. Bu raporlar, bilgi
edinme birimlerinin koordinasyonunda hazrlanr. Bal, ilgili ve ilikili kamu
kurum ve kurulular raporlarn bal, ilgili yada ilikili olduklar bakanlk vastasyla iletirler. Kurul, hazrlayaca genel raporu, söz konusu kurum ve kurulularn raporlar ile birlikte her yl Nisan aynn sonuna kadar Türkiye Büyük
Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar, takip eden iki ay içinde TBMM Bakanlnca kamuoyuna açklanr.
10- Denetim ve Ceza Hükümleri:
BEHK’nun 39. ve Yönetmeliin 42.maddeleri uyarnca; bilgi edinme hakknn kullanm kapsamndaki bavurulara ilikin uygulamalar, kurum ve kurulu yöneticilerince mevzuat dahilinde denetlenir.
Kanunun ve bu Yönetmeliin uygulanmasnda ihmali, kusuru veya kast
bulunan memurlar ve dier kamu görevlileri hakknda, iledikleri fiillerin genel
hükümler çerçevesinde ceza kovuturmasn gerektirmesi hususu sakl kalmak
kaydyla, tabu olduklar mevzuatta yer alan disiplin cezalar uygulanr.
Kanunda ve bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde eriilen bilgi ve belgeler ticari amaçla çoaltlamaz, kullanlamaz, eriimi salayan
kurum ve kurulutan izin alnmakszn yaynlanamaz. Bu madde hükmüne aykr olarak eriilen bilgi veya belgeleri ticari amaçla çoaltanlar, kullananlar veya
yaynlayanlar hakknda kanunlarn cezai ve hukuki sorumlulua ilikin hükümler uygulanr.
(σ2-σ +*σ43+ *+Ü+82+4*σ83+ 1;8;2;4;4 (+2+*σ?+2+82+ σ2-σ2σ
1'8'82'8/ 1GT[TJGYG_ϚRGTOYZOYTGRGXGXGYϚTJGH[R[TSGJϚÝϚGTRGāϚRGTHORMORKXOTHGā\[X[
YGNOHOTOTKXOāOSOTKG¥ϚRSGYϚMKXKQOX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ RQ½5@'4ZGXONROJORKQ¨KORK1GJϙQ·_(KRKJO_K(GĄ
QGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ (UYZGTIϙ ZXKT OYZGY_UT[T[T GRZ ZGXGLϙTJG LGGRO_KZ M·YZKXKT \K GJϙ
MK¨KT(GĄQGTRϙQZGTOĄ_KXOG¨SGX[NYGZϙGRSϙĄQUQUXK¨ÖRUQGTZGSK_NGTKQGLKH½LK\H
ZOIGXOOĄRKZSKRKXOTG_XϙG_XϙYG_ϙRGXϙTGJGOXHORMOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTϙZGRKVKZSOĄZOX
1GJϙQ·_ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ 8[NYGZ \K *KTKZOS 3½J½XR½à½ ZGXONRO
IK\GHO_G`ϙORKYG_ϙRϙ1GT[T[TȔϘYZKTKIKQHORMO\K_GHKRMKTOTTOZKROàOȕHGĄRϙQRϙTIO
SGJJKYOTOTOQOTIOLϙQXGYϙTϙMKXKQ¨KM·YZKXKXKQSK`Q[XHGĄ\[X[_[XKJJKZSOĄZOX
RQ½5@'4ZGXONROJORKQ¨KORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GS½XGIGGZKZSOĄZOX
1'8'8
RQ½5@'4ȑϙTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
113
YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TROTIOSGJJKYOTJKȔ([1GT[T[TGSG
Iϙ! JKSUQXGZOQ \K ĄKLLGL _·TKZOSOTMKXKàOURGT KĄOZROQ ZGXGLYϙ`RϙQ\K G¨ϙQRϙQ ORQKRKXOTK[_
M[TURGXGQQOĄORKXOTHORMOKJOTSKNGQQϙTϙQ[RRGTSGRGXϙTGOROĄQOTKYGY\K[Y[RRKXOJ½`KTRK
SKQZOXȕ! ½TI½ SGJJKYOTJK Ȕ.KXQKY HORMO KJOTSK NGQQϙTG YGNOVZOXȕ! OTIO SGJJK
YOTJKȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXH[1GT[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJGQONKXZ½XR½HORMO\K_G
HKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGTSGYϙTGY[TSGQ\KHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTϙKZQOTY½XGZRO
\KJUàX[YUT[¨RGTJϙXSGQ½`KXKMKXKQROOJGX¯\KZKQTOQZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½J½XRKX
([1GT[T_½X½XR½àKMOXJOàOZGXONZKTOZOHGXKTJOàKXQGT[TRGXϙTH[1GT[TGG_QϙXϙN½Q½SRK
XO [_M[RGTSG`ȕ JKTSKQZKJOX ([TG M·XK HORMO KJOTSK NKXQKY OÖT QGT[TO HOX NGQ HORMO
\KXSKOYKQGS[Q[X[S\KQ[X[R[ĄRGXϙOÖTQGT[TOHOX_½Q½SR½R½QZ½X1[X[S\KQ[X[R[ĄRG
XϙT HORMO \K HKRMK_K KXOĄOSO KTMKRRKSKRKXO GTIGQ 1GT[T[T OYZOYTG YG_Jϙàϙ MKXKQ¨KRKXOT
SK\I[JO_KZONGROTJKS½SQ½TJ½X
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[T[TOYKYG_ϙRϙ1GT[T[TȔϘYZKTKIKQHORMO\K_GHKRMKTOT
TOZKROàOȕHGĄRϙQRϙSGJJKN½QS½QGVYGSϙTJG_KXGRSGJϙàϙJKàKXRKTJOXORSOĄ!H[IONKZ
RKGTϙRGT1GT[TJGJ½`KTRKTKTJOàKXOYZOYTGRGXGXGYϙTJGJGH[R[TSGJϙàϙGTRGĄϙRGTSK`Q[X
HORMORKXOTHGĄ\[X[YGNOHOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
(Gā\[X[T[TXKJJKJORSKYONGROTJKH[QGXGXϚTMKXKQ¥KYO\KH[TGQGXāϚ_GVϚRG
HORKIKQHGā\[X[_URRGXϚ\KYºXKRKXOTOTHKROXZORSKYOMKXKQOX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ +SXK (GZ[XG_ '2:/451 ZGXONRO JORKQ¨K ORK 'RZϙTJGà
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHGĄ\[XS[Ą\K'TQGXGϘRO'JRO_K9GXG_ϙ_GQϙTϙTJGH[R[TGT'RZϙTYU_
)GJJKYOTOT KQZK Y[T[RGT NGXOZGJG OĄGXKZRKTSOĄ GRGTRGXϙT NKX OQO ĄKXOJO ½`KXOTJK
ZGXONOTJKHOXZGQϙSM·XK\ROIKVGXQKJKTGXG¨RGXGUZUVGXQLOĄOQKYORJOàO!H[LϙĄ
QGXĄϙRϙàϙM½TR½Q?:2GRϙTJϙàϙ!Y·`QUT[Y[LOĄRKXJK3KZ'QϘTĄ:[X:KQY4GQ9GT\K:OI
2ZJ ăZO OHGXKYO ORK M·XK\RORKXOT MO_JOàO QG\[TOÖ _KRKQRKXOT GXQGYϙTJG ?KTO 'RZϙTJGà 9VUX
1[R½H½ϘĄRKZSKIOROàO_G`JϙàϙTJGTHGNOYRKGĄGàϙJGQOHORMO\KHKRMKZGRKVRKXOTJKH[R[TS[Ą
Z[X
Ȕ'RZϙTYU_ )GJJKYO ½`KXOTJKQO [_M[RGSGTϙT _GYGR JG_GTGàϙ (KRKJO_KTOÌK
GRϙTSϙĄHOXSKIROY_GJGKTI½SKTQGXGXϙSϙJϙXH[TRGXϙTHOXOYOJKàORYK_GYGRJG_GTGàϙURGT
OJGXOOĄRKSTKJOX%9·`QUT[Y[OĄRKSOTZGXONO\KYG_ϙYϙTKJOX%9·`QUT[Y[OĄRKSKJG_GTGQ
URGTQGXGXϙTGYRϙMOHOJOXUTG_Rϙ·XTKàOTOTZGXGLϙSG\KXORSKYO!
9·` QUT[Y[ [_M[RGSG \KXORKT JOVQU¨GTRϙ VKXGQKTJK YGZϙĄ LOĄOTJK GJϙ MK¨KT
3KZ'QϘTĄ:[X:KQY4GQ9GT\K:OI2ZJăZOATOTC?KTO'RZϙTJGà9VUX1[R½H½ϘĄRKZSKIO
ROàOORKURGTORMOYOTKJOX%
9·`QUT[Y[ĄOXQKZORK'RZϙTYU_)GJJKYO½`KXOTJKQO[_M[RGSGORKORMORO_GVϙRGTGT
RGĄSGTϙTO¨KXOàOTKJOX%9·`QUT[Y[GTRGĄSG_GGOZHKRMKRKXOTGYRϙMOHOJOXUTG_Rϙ·XTKàOTOT
ZGXGLϙSG\KXORSKYO!
'RZϙTYU_)GJJKYO½`KXOTJKQO[_M[RGSG'TQGXGϘROYϙTϙXRGXϙO¨KXOYOTJKHGĄQGNGTMO
114
IGJJK\KYUQGQRGXJG[_M[RGTSGQZGJϙX%ȕ
'RZϙTJGà (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ ZGXONRO IK\GHO _G`ϙ ORK Y·` QUT[Y[ _UR
OÖT ϘSGX \K ăKNOXIOROQ 3½J½XR½à½TIK \K JOàKX ORMORO Q[X[R[ĄRGXIG OVZGR KJOROTIK_K QGJGX
(KRKJO_K+TI½SKTOTOTZGXON\KYG_ϙRϙ1GXGXϙORK?KTO'RZϙTJGà9VUX1[R½H½
*KXTKàO GJϙTG Q[RRGTSG O`TO \KXORJOàO! JGNG YUTXG _GVϙRGT OTIKRKSKJK SK`Q[X GRGTϙT
(½_½QĄKNOX(KRKJO_KYOTOTM·XK\_KZQO\KYUX[SR[R[QRGXϙGXGYϙTJGH[R[TJ[à[TJGTHGNOYRK
ZGXON\KYG_ϙRϙ+TI½SKT1GXGXϙORK_KZQOYOÙRGXGQGRϙTGTYG_ϙRϙ1GXGXϙT
OVZGRKJORJOàO!GJϙMK¨KT*KXTKQGJϙTGKIXOSOYOROĄRKSOTOTYUTGKXJOXORSKYOTKQGXGX\KXORJO
àO! ZGXONRO _G`ϙ ORK JK ?KTO 'RZϙTJGà 9VUX 1[R½H½ *KXTKàOTK OĄMGRRKXOT YUT
\KXORSKYOTOTZKHROàKJORJOàON[Y[YRGXϙTϙHORJOXSOĄZOX
+SXK (GZ[XG_ '2:/451 ZGXONRO JORKQ¨K ORK OZOXG`KT 1[X[R[S[`G HGĄ\[X
S[ĄZ[X
1'8'8
+SXK(GZ[XG_'2:/451ȑ[TOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TOTIOSGJJKYOTJKȔ([1GT[T[TGSG
Iϙ!JKSUQXGZOQ\KĄKLLGL_·TKZOSOTMKXKàOURGTKĄOZROQZGXGLYϙ`RϙQ\KG¨ϙQRϙQORQKRKXOTK[_
M[TURGXGQQOĄORKXOTHORMOKJOTSKNGQQϙSQ[RRGTSGRGXϙTGOROĄQOTKYGY\K[Y[RRKXOJ½`KTRK
HKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGTSGYϙTGY[TSGQ\KHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙSKZQOTY½XGZRO
XO[_M[RGTSG`ȕJKTSKQZKJOX([TGM·XKHORMOKJOTSKNKXQKYOÖTQGT[TOHOXNGQHORMO
*OàKXZGXGLZGT Ȕ(GĄ\[X[T[TXKJJKJORSKYONGROTJKH[QGXGXϙTMKXKQ¨KYO\KH[TG
QGXĄϙ _GVϙRGHORKIKQ HGĄ\[X[ _URRGXϙ \K Y½XKRKXO HKROXZOROXȕ N½QS½T½ O¨KXKT (ORMO +JOTSK
.GQQϙ 1GT[T[T[T ;_M[RGTSGYϙTGϘROĄQOT +YGY \K;Y[RRKX.GQQϙTJG ?·TKZSKROàOT OTIO
SGJJKYO [_GXϙTIG HGĄ\[X[ YGNOVRKXOTK \KXORKIKQ UR[SY[` IK\GVRGXJG XKZ MKXKQ¨KYOTOT
YG_ϙRϙ 1GT[T ORK SK`Q[X ?·TKZSKROàOT NGTMO SGJJKYOTK LϙQXGYϙTG _G JG HKTJOTK
JG_GTJϙàϙTϙTG¨ϙQ¨G\KMKXKQ¨KROHOXĄKQORJKHKROXZORSKYOMKXKQSKQZKJOX'TIGQOZOXG`QU
T[Y[HGĄ\[X[_GORMORO1[X[SIG\KXORKTZGXONROIK\GVZGSK`Q[XHGĄ\[X[T[T
\KT[SGXGRϙYUX[RGXϙTJGZGRKVKJORKTHKRMKRKXOTKXOĄOSKG¨ϙRSGJϙàϙ!\KT[SGXGRϙ
ZGRKVRKXRKORMOROOYKNO¨HOXG¨ϙQRGSGTϙT_GVϙRSGJϙàϙM·X½RS½ĄUR[V!H[JUàX[RZ[JGXKJJK
JORJOàOGTRGĄϙRGTN[Y[YRGXRGORMOROXKZMKXKQ¨KYOURGXGQYG_ϙRϙ1GT[T\KORMORO?·TKZSK
ROQ N½Q½SRKXOTK JG_GTϙRSGSϙĄ URJ[à[ \K H[ Y[XKZRK GTϙRGT SGJJK N½Q½SRKXO MKXKàOTOT
115
JK _KXOTK MKZOXORSKSOĄ URJ[à[ M·X½RJ½à½TJKT Y·` QUT[Y[ SK\`[GZϙT[_M[RGTSGYϙTJG
JGNGJOQQGZROUR[TSGYϙN[Y[Y[TJGORMOROVKXYUTKROTJOQQGZOTOT¨KQORSKYOMKXKQZOàOTK!
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[T[T\KT[SGXGRϙYUX[RGXϙTJGZGRKV KJORKTHKRMKRKXORK
\K T[SGXGRϙ ZGRKVRKXJK _KX GRGTHORMORKXOT YG_ϙRϙ 1GT[TJGJ½`KTRKTSOĄ URGT
OYZOYTG N½Q½SRKXO QGVYGSϙTJG URSGJϙàϙ JKàKXRKTJOXORJOàOTJKT GTϙRGT 1GT[T[T Ȕ(ORMO
\KXSK _½Q½SR½R½à½ȕ HGĄRϙQRϙ OTIO SGJJKYO [_GXϙTIG HGĄ\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK G¨ϙR
SGYϙTG!U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
(ORMO\KXSK_ºQºSRºRºÝºσYZKTKIKQHORMO\K_GHKRMKTOTTOZKROÝO
σZOXG`ϚT1UT[Y[ ϘHXGNOS*+3Ϙ8ZGXONROKRKQZXUTOQVUYZGORK(K_VG`GXϙ
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGOQOHGĄ\[X[JGH[R[TGXGQ4OYGTZGXONOTJKTOZOHGXKT(K_VG
`GXϙ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTIG YGZϙRGT MG_XOSKTQ[RRKXOT IOTYO ZGV[ QG_ϙZRGXϙ SKZXKQGXKRKXO
QG¨ ROXG_G YGZϙRJϙQRGXϙ YGZϙĄ ZGXONRKXO \K SK\QORKXO ORK QG¨GQ _GVϙRGX ORK VXUPK \K KQRKXOTK
G_QϙXϙOĄRKS_GVGT\KYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[N½Q½SRKXOMKXKàOTIKIK`G[_M[RGTGTQOĄO
\K Q[X[R[ĄRGXϙT GJ YU_GJ GJXKY HORMORKXO ORK IK`G SOQZGXϙ _GVϙRGT ZGNYORGZ SOQZGXϙ LKTTO
SKY[RRKXOTOTOYOSRKXOLKTTOSKY[RRKXOTJKT_GVϙRGTZGNYORGZSOQZGXϙHORMORKXOORKH[OTĄGGZRG
XϙTZGV[QG_ϙZRGXϙTϙTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTϙZGRKVKZSOĄZOX
(K_VG`GXϙ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ ZGXONRO KRKQZXUTOQ VUYZG ORK YG_ϙRϙ
1GT[T[T[TȔϘYZKTKIKQHORMO\K_GHKRMKTOTTOZKROàOȕHGĄRϙQRϙN½QS½T½MKXKQ¨KM·Y
ZKXKXKQSK`Q[XHGĄ\[X[_[XKJJKZSOĄZOX
ϘHXGNOS*+3Ϙ8ZGXONROJORKQ¨KORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
ϘHXGNOS*+3Ϙ8ȑOTOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[_RGZGRKVKJORKT4OYGTZGXONOTJKTOZOHGXKT(K_VG`GXϙ
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTIGYGZϙRGTMG_XOSKTQ[RRKXOTIOTYOSKZXKQGXKRKXOQG¨ROXG_GYGZϙRJϙQRGXϙ
YGZϙĄ ZGXONRKXO \K SK\QORKXOTK JGOX HORMORKXOT YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[TJG
J½`KTRKTSOĄ URGT OYZOYTG N½Q½SRKXO QGVYGSϙTJG _KX GRSGJϙàϙ JKàKXRKTJOXORJOàOTJKT
SK`Q[XN[Y[YRGXϙTGTϙRGT1GT[T[TȔ(ORMO\KXSK_½Q½SR½R½à½ȕHGĄRϙQRϙOTIOSGJJKYO
[_GXϙTIGHGĄ\[X[YGNOHOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTG!
:GRKVQUT[Y[JOàKXN[Y[YRGXJGTURGT4OYGTZGXONOTJKTOZOHGXKTQG¨GQ
_GVϙRGX ORK VXUPK \K KQRKXOTK G_QϙXϙ OĄRKS _GVGT \K YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[ N½Q½SRKXO
MKXKàOTIK IK`G [_M[RGTGT QOĄO \K Q[X[R[ĄRGXϙT GJ YU_GJGJXKY HORMORKXOORK IK`G SOQZGXϙ
_GVϙRGT ZGNYORGZ SOQZGXϙ LKTTO SKY[RRKXOTOT OYOSRKXO LKTTO SKY[RRKXOTJKT _GVϙRGT ZGNYORGZ
SOQZGXϙHORMORKXOORKH[OTĄGGZRGXϙTZGV[QG_ϙZRGXϙTGJGOXHORMO\KHKRMKRKXOTOYKG_Xϙ\K·`KR
HOX ¨GRϙĄSG \K GXGĄZϙXSG TKZOIKYOTJK JKXRKTKHORKIKàO GTRGĄϙRJϙàϙTJGT GTϙRGT 1GT[T[T
ȔϘYZKTKIKQHORMO\K_GHKRMKTOTTOZKROàOȕHGĄRϙQRϙTIOSGJJKYOTOTOQOTIOLϙQXGYϙ[_GXϙTIG
OZOXG`ϙTOĄH[QϙYSϙTϙTXKJJOTK!U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
116
1[X[S\KQ[X[R[āRGXQKTJORKXOTK_GVϚRGTHORMOKJOTSKHGā\[X[RGXϚTϚUR[SR[
_GJGUR[SY[`S[ZRGQGIK\GVRGTJϚXSGQJ[X[S[TJGJϚXRGX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ .GRJ[T .GĄSKZ '?9'4 ZGXONRO JORKQ¨KYO ORK (U`JU
àGT (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ GĄGàϙJGQO HORMO \K HKRMKRKXOT ZGXGLϙTG \KXORSKYOTO
ZGRKVKZSOĄZOX ȔȜ
G(U`JUàGT(KRKJO_KYOTIK3GJXGT3KTHG9[RGTϘĄRKZSKYO\K6ϙTGX9['ăOĄRKZ
SKYOTK \K J·TKSRKXOTK OROĄQOT
_G`ϙTϙ`JG HKROXZORKT ZGNYOY KJORKT Y[ SOQZGXRGXϙ ½`KXOTJKT QGT[TJG MKZOXORKT \K (KRKJO_K
3KIROYOORKHKROXRKTKTZGXOLKRKX½`KXOTJKTOĄRKZSKRKXJKTZGNGQQ[Q\KZGNYORMKXKQKTȔ1G_
TGQ9[RGXϙ.GX¨RGXϙȕ_ϙRRGX\KQGVRGXURGXGQG_XϙG_XϙQG¨?:2Z[ZSGQZGJϙX%(KRKJO_KTOÌK
GTϙRGT OĄRKZSKRKXJKT QGT[T QGVYGSϙTJG ZGNGQQ[Q \K ZGNYOR KJORKT QG_TGQ 9[RGXϙ NGX¨
Z[ZGXRGXϙQG¨?:2YOJOX%
H?[QGXϙJGHKROXZORKTZGXONRKXOOZOHGXO_RK1G_TGQ9[RGXϙNGX¨RGXϙTZGNGQQ[Q[TJG[_
M[RGTGTNGX¨ZGXOLKYOTKOROĄQOT(KRKJO_K3KIROYQGXGXRGXϙTJGTHOXKX·XTKQ\KXORSKYOTOZGRKV
KJO_UX[S
I(U`JUàGT(KRKJO_KYOZGXGLϙTJGTNKXNGTMOHOXJ·TKSKOROĄQOTGTϙRGTOĄRKZSKRKX
JKT1G_TGQ9[RGXϙ.GXIϙZGNGQQ[Q[\KZGNYORGZϙ_GVϙRSϙĄSϙJϙX%
J 1G_TGQ 9[RGXϙ NGXIϙ GRϙTSGSGYϙ OÖT (KRKJO_K 3KIROYO QGXGXϙ \K_G OĄRKZSKRKXRK
_GVϙRSϙĄNKXNGTMOHOXVXUZUQUR\K_GN[ZHOX_GXMϙQGXGXϙH[R[TSGQZGSϙJϙX%ȕ
(GĄ\[X[YGNOHOSK`Q[XHGĄ\[X[Y[TG_GYGRY½XKYOO¨KXOYOTJKUR[SR[_GJGUR[SY[`
NKXNGTMOHOXIK\GVGRGSGSϙĄURJ[à[TJGTHGNOYRKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
.GRJ[T.GĄSKZ'?9'4ȑϙTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[JG_KXGRGT\KYG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[TJG
J½`KTRKTSOĄ URGT OYZOYTGRGX QGVYGSϙTJG URSGJϙQRGXϙ JKàKXRKTJOXORKT ZGRKVRKXOT QGXĄϙRGT
SGRGXϙMKXKQZOàO
YG_ϙRϙ 1GT[T[T TIO SGJJKYOTOT Ȕ1[X[S \K Q[X[R[ĄRGX HORMO KJOTSK
HGĄ\[X[RGXϙ_RG ORMORO IK\GVRGXϙTϙ _G`ϙRϙ URGXGQ \K_G KRKQZXUTOQ UXZGSJG HGĄ\[X[ YGNOHOTK
HORJOXOXRKX(GĄ\[X[T[TXKJJKJORSKYON£ROTJKH[QGXGXϙTMKXKQ¨KYO\KH[TGQGXĄϙHGĄ\[X[
_URRGT HKROXZOROXȕ N½QS½ MKXKàO URGXGQ Q[X[S \K Q[X[R[ĄRGX QKTJORKXOTK _GVϙRGT HORMO
KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTϙ UR[SR[_G JG UR[SY[` S[ZRGQG IK\GVRGTJϙXSGQ J[X[S[TJGJϙXRGX
(GĄ\[X[YGNOVRKXOTK\KXORKIKQUR[SY[ÌK\GVRGXJGOYKXKZMKXKQ¨KYOTOTYG_ϙRϙ1GT[T
\KORMORO?·TKZSKROàOTNGTMOSGJJKYOTKLϙQXGYϙTG_GJGHKTJOTKJG_GTJϙàϙTϙTG¨ϙQ¨G\K
MKXKQ¨KRO HOX ĄKQORJK HKROXZORSKYO MKXKQSKQZKJOX 'TIGQ OZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[_G ORMORO
1[X[SIG UR[SR[ _G JG UR[SY[` NKXNGTMO HOX IK\GV \KXORSKSOĄ URJ[à[ GTRGĄϙRJϙàϙTJGT
Y·` QUT[Y[ SK\`[GZϙT [_M[RGTSGYϙTJG ONSGRO Q[Y[X[ \K_G QGYZϙ H[R[TGT VKXYUTKROT
ZKYVOZKJORKXKQNGQRGXϙTJGYG_ϙRϙ1GT[T[T[TI[SGJJKYO[_GXϙTIGOĄRKS_GVϙRSGYϙ
117
MKXKQZOàO N[Y[YRGXϙTϙT (U`JUàGT (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HORJOXORSKYOTK U_HOXROàO ORK QGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
.GRKT QGS[T[T KXOāOSOTK G¥ϚQ URSG_GT \K OYZOYTGRGX GXGYϚTJG _KX GRSG_GT
HORMO\KHKRMKRKX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ 'XOL ('2)/ȑTϙT G\JϙX 1G_SGQGSRϙàϙTG _GVSϙĄ URJ[à[
ZGXONROHGĄ\[X[GĄGàϙJGQOĄKQORJKJOX
Ȕ9·à½Z (KRKJO_KYOTK M·TJKXJOàOS ZGXONRO JORKQ¨KSRK (KRKJO_K 3KIROY
1GXGXRGXϙTϙTZGYJOQROY[XKZRKXOTOTM·TJKXORSKYOTOOYZKSOĄZOS(KRKJO_KTOTJORKQ¨KSK\KXJOàO
IK\GV _G`ϙYϙTJG (KRKJO_KJK JUY_GJG SK\I[Z URJ[à[ OYZKJOàOSO` QGXGXRGXϙ OTIKRK_KHORK
IKàOSO` HKROXZORKXKQ _GYGR ÙX[TR[R[Q URJ[à[ NGRJK QGXGXRGX \KXORSKSOĄZOX 3GXZ ZGXONOTJKTH[M½TKQGJGX9·à½Z(KRKJO_K3KIROYOTOT_GVSϙĄURJ[à[URGàGT\KURGàGT½Y
Z½ SKIROY QGXGXRGXϙTϙT \K SKIROY QGXGX JKLZKXOTJKQO QGXGXRGXϙT KQYOQYO` ZGSGSϙTϙT _OTK
3KIROYOSOÌK ZGXON HORKĄOS UZ[X[S YG_ϙRϙ QGXGXϙT M½TJKS SGJJKJK
H[R[TGT ZGXONRO YG_ϙRϙ QGXGX KQ M½TJKS R SGJJKYOTJK GRϙTGT OSGX VRGTϙ
JKàOĄOQROàOTKGOZVGLZGRGXϙTJGZGYJOQROHOXKXY[XKZRKXOTOTZGXGLϙSGM·TJKXORSKYOTOTYGàRGT
SGYϙTϙGX`KJKXOSȕ
G\JϙX1G_SGQGSRϙàϙTϙTZGXONROIK\GHO_G`ϙYϙTJGJORKQ¨KTOT9·à½Z(K
RKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGM·TJKXORJOàO9·à½Z(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙT ZGXONROIK\GHO
_G`ϙYϙTϙTKQZKM·TJKXORJOàOHKROXZORSOĄZOX
9·à½Z(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙTZGXONROIK\GHO_G`ϙYϙKQZKJOX
1'8'8
'XOL('2)/ȑTϙTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
/ ϘZOXG` YGNOHOTOT KXOĄOSOTK G¨ϙRSGYϙTϙ ZGRKV KZZOàO Ȕ 3GXZ ZGXONOTJKT H[
M½TK QGJGX 9·à½Z (KRKJO_K3KIROYOTOT _GVSϙĄ URJ[à[ URGàGT \K URGàGT½YZ½ SKIROY QG
XGXRGXϙTϙT\KSKIROYQGXGXJKLZKXOTJKQOQGXGXRGXϙTȕ YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[
T[TJG _KX GRGT OYZOYTGRGX QGVYGSϙTJG QGH[R KJORKSK_KIKàO JKàKXRKTJOXORJOàOTJKT YG_ϙRϙ1GT[T[TOTIOSGJJKYOTOTȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXH[1GT[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGX
JϙĄϙTJGQO NKX Z½XR½ HORMO \K_G HKRMK_O HGĄ\[XGTRGXϙT _GXGXRGTSGYϙTG Y[TSGQ \K HORMO
KJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTϙKZQOTY½XGZRO\KJUàX[YUT[¨RGTJϙXSGQ½`KXKMKXKQROOJGX¯\KZKQTOQ
ZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½J½XRKXȕN½QS½[_GXϙTIGOYZKTORSKYONGROTJK3GRO_K(GQGTRϙ
àϙTϙT(ORMO\K(KRMK_K+XOĄOSIXKZO-KTKR:KHROàOMKXKàOTIK½IXKZS[QGHOROTJK\KXORSKYO
MKXKQZOàOTK
//YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TOTIOSGJJKYOTOTȔ1[X[S\KQ[X[
R[ĄRGXIG_G_ϙSRGTSϙĄ\K_G_G_ϙTHXUĄ½XOR£T\KHKT`KXO_URRGXRGQGS[_GG¨ϙQRGTSϙĄHORMO
\K_G HKRMKRKX HORMO KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTG QUT[ URGSG`ȕ N½QS½ HOX ĄKQORJK QGS[_G
G¨ϙQRGTSϙĄ \K Y·` QUT[Y[ G¨ϙQRGTSG ĄKQRO \GYϙZGYϙ_RG NGRO NG`ϙXJG ORMORORKXIK KXOĄORKHORSK
OSQGTϙTϙNGO`HORMO\KHKRMKRKXG¨ϙYϙTJGTMK¨KXROJOX(KRROHOXJ·TKSJK\KYϙTϙXRϙHOXY½XK_RK
118
ORGT KJORSOĄ URSGQRG HOXROQZK NGRO NG`ϙXJG ORQ G¨ϙQRGTSG ĄKQRO OZOHGXO_RK QKTJOYOTK KXOĄOS
OSQGTϙQGRSGSϙĄURGTHORMO\KHKRMKRKXKGTϙRGTMKXKQ¨K_RKKXOĄOSOSQGTϙTϙTH[R[TSGJϙ
àϙTϙTQGH[R½YG_ϙRϙ1GT[T[TGSGIϙORKHGàJGĄSG_GIGQHOX_GQRGĄϙSURGIGQZϙX*URG
_ϙYϙ_RG!HGĄ\[X[YGNOHOTOTZGRKVKZSOĄURJ[à[Ȕ3KIROYOTOZGXONHORKĄOSUZ[
X[SYG_ϙRϙQGXGXϙTM½TJKSSGJJKJKH[R[TGTZGXONROYG_ϙRϙQGXGXKQ
M½TJKS R SGJJKYOTJK GRϙTGT OSGX VRGTϙ JKàOĄOQROàOTK GOZ VGLZGRGXϙȕ NGRKT QGS[T[T
KXOĄOSOTKG¨ϙQURSGJϙàϙTJGT\KYG_ϙRϙ1GT[TJGJ½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXGXGYϙTJG
_KXGRSGJϙQRGXϙJKàKXRKTJOXORJOàOTJKTHGĄ\[X[YGNOHOTOTKXOĄOSOTKY[T[RSGYϙMKXKQZOàOTK
U_HOXROàOORKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
?G_ϚSRGTSϚā\K_GQGS[_GG¥ϚQRGTSϚāHORMO\KHKRMKRKX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ 'JTGT -+4)+8 ZGXONYO` JORKQ¨KYO ORK G\JϙX 1G_SGQGSRϙàϙTG
HGĄ\[XGXGQ ZGXONRO JORKQ¨KYO_RK 9·à½Z (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTJGT ZGRKV KZSOĄ
URJ[à[9·à½Z(KRKJO_KYOTIKYGZϙRGTYGTG_OJ½QQGTRGXϙ_GTϙTJGQOGJKZGXYGTϙTYGZϙĄϙTG
OROĄQOTĄGXZTGSKTOTZGXGLϙTG\KXORSKYOTOZGRKVKZSOĄZOX9·`QUT[Y[ZGRKVJGNG·TIK9·à½Z
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTIG\KĄGXZTGSKTOTORMOROYOTJKTHGĄQGYϙTG\KXORKSK_KIKàOMKXKQ¨KYO_
RKXKJJKJORSOĄZOX
(GĄ\[X[ YGNOHOTOT OQOTIO HGĄ\[X[Y[ G\JϙX ϘR¨KYO 9·à½Z (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT
ZGXONRO \K YG_ϙRϙ _G`ϙYϙ JUàX[RZ[Y[TJG \K G\JϙX 1G_SGQGSRϙàϙTϙT
ZGXONRO\KYG_ϙRϙIK\GHO_G`ϙYϙORKXKJJKJORSOĄZOX9·à½Z(KRKJO_K(GĄQGTRϙ
àϙTϙTGTϙRGT_G`ϙYϙTJGZGRKHOTQGXĄϙRGTSGSGMKXKQ¨KYOURGXGQZGRKVQUT[Y[ĄGXZTGSKTOT
ZGXONRKXO GXGYϙTJG (KRKJO_K ORGT VGTUY[TG GYϙRSϙĄ \K (KRKJO_K
YKY _G_ϙT IONG`ϙTJGT ORGT KJORKXKQ NGRQG J[_[X[RS[Ą URJ[à[ N[Y[YRGXϙTG _KX \KXORJOàO
GTRGĄϙRSGQZGJϙX G\JϙX 1G_SGQGSRϙàϙTϙT IK\GHO _G`ϙYϙTJG OYK YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK
.GQQϙ1GT[T[T[T Ȕ?G_ϙSRGTSϙĄ\K_GQGS[_GG¨ϙQRGTSϙĄHORMO\K_GHKRMKRKXȕHGĄRϙQRϙ
OTIOSGJJKYON½QS½XKZMKXKQ¨KYOURGXGQHKROXZORSOĄZOX
1'8'8
'JTGT-+4)+8ȑOTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TOTIOSGJJKYOTOT Ȕ1[X[S\KQ[X[R[Ą
RGXIG _G_ϙSRGTSϙĄ \K_G _G_ϙT HXUĄ½X OR£T \K HKT`KXO _URRGXRG QGS[_G G¨ϙQRGTSϙĄ HORMO
\K_G HKRMKRKX HORMO KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTG QUT[ URGSG`ȕ N½QS½ HOX ĄKQORJK QGS[_G
G¨ϙQRGTSϙĄ \K Y·` QUT[Y[ G¨ϙQRGTSG ĄKQRO \GYϙZGYϙ_RG NGRO NG`ϙXJG ORMORORKXIK KXOĄORKHORSK
OSQGTϙTϙNGO`HORMO\KHKRMKRKXG¨ϙYϙTJGTMK¨KXROJOX(KRROHOXJ·TKSJK\KYϙTϙXRϙHOXY½XK_RK
ORGT KJORSOĄ URSGQRG HOXROQZK NGRO NG`ϙXJG ORQ G¨ϙQRGTSG ĄKQRO OZOHGXO_RK QKTJOYOTK KXOĄOS
OSQGTϙ QGRSGSϙĄ URGT HORMO \K HKRMKRKXOT GTϙRGT SGJJK MKXKQ¨KYO_RK KXOĄOSK QGVGRϙ UR
J[QRGXϙTϙTQGH[R½YG_ϙRϙ1GT[T[TGSGIϙORKHGàJGĄSG_GIGQHOX_GQRGĄϙSURGIGQZϙX
*URG_ϙYϙ_RGYG_ϙRϙ1GT[TJGJ½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙàϙ
JKàKXRKTJOXORJOàOTJKT ZGRKV QUT[Y[ ĄGXZTGSKTOT HGĄ\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK Y[T[RSGYϙ
119
MKXKQZOàOTOT G\JϙX ϘR¨KYO 9·à½Z (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HORJOXORSKYOTK U_ HOXROàO ORK QGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
σYZOYTGRGX QGVYGSϚTJG URSG_GT HORMO \K HKRMKRKXOT KQYOQYO` URGXGQ HGā\[X[
YGNOHOTOTKXOāOSOTKY[T[RSGYϚMKXKQOX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ 8KLOQ ;?9'2 ZGXONRO JORKQ¨KYO ORK 1GJϙQ·_ (KRKJO_K
(GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ (UYZGTIϙ 9KSZO 1½¨½Q_UR 9UQGQ ½`KXOTJKQO HOX H½LK NGQQϙTJG
GĄGàϙJGQOHORMO\KHKRMKRKXOTZGXGLϙTG\KXORSKYOTOZGRKVKZSOĄZOX Ȕ ϘRMORO ZOIGXKZNGTKTOT ½`KXOTJK H[R[TJ[à[ GRGT! MKXKQ HKRKJO_K HGĄQGTϙTϙ`ϙT
MKXKQYKNKXNGTMOHOXJOàKXMKX¨KQQOĄOTOTZGV[R[ĄGNYOS½RQ½S½J½X%
ăG_KZY·`½KJORKT_GVϙTϙTH[R[TJ[à[GRGTMKX¨KQQOĄORKXKGOZHOXS½RQURSG_ϙV
VRGTJUTGZϙRGXϙTJGTHOXYUQGQOYK½`KXOTJKQ[X[R[ZOIGXKZNGTKORKORMOROURGXGQ(KRKJO_KHGĄ
QGTRϙàϙTϙÌG!
G.GTMOZGXONZKTNGTMOZGXONKQGJGXZGNYOYKJORSOĄZOX%
H:GNYOYKJORJOàOZGXONRKXOZOHGXϙ_RGZGTÒSKJORSOĄH[R[TGTQOXGQUTZXGZRGXϙTϙTHOXKX
Y[XKZRKXOTOT
I:GNYORKJORSOĄH[R[TGTQOXGHKJKRRKXOTOT·JKTJOàOTKJGOXZGNYORGZSGQH[`RGXϙTϙT
\K_GHGTQGJKQUTZRGXϙTϙTHOXKXY[XKZRKXOTOT
J ăG_KZ ZGTÒS KJORSOĄ HOXQOXG GQJO \GX OYK ZGNYORKZSOĄH[R[TJ[à[T[` QOXG HK
JKRRKXOTKGOZYZUVGPHKJKRRKXOTOTQOXGIϙTϙ`ZGXGLϙTJGTHK_GT\KZGNYORKJORJOàOSQGTϙZ
RG_GT\KXMOJGOXKYOZGNGQQ[QLOĄRKXOORK\KXMOZGNYORGRϙTJϙRGXϙTϙTȕ
(GĄ\[X[ YGNOHO SK`Q[X HGĄ\[X[Y[TG NKXNGTMO HOX IK\GV \KXORSKSOĄ URJ[à[TJGT
HGNOYRKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1[X[R[S[` 9KQXKZKX_GYϙTIG _GVϙRGT GXGĄZϙXSGJGT OZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[_G 1GJϙ
Q·_(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ@GHϙZG3½J½XR½à½T½TZGXONRO\KYG_ϙRϙ_G`ϙYϙ
IK\GV\KXORSOĄURJ[à[GTRGĄϙRSϙĄZϙX9·`QUT[Y[IK\GHO_G`ϙJGȔȐϘRMOJORKQ¨KTO`JKĄOQG
_KZOTO`K QUT[ URGT \K 1GJϙQ·_ (UYZGTIϙ 1½¨½Q_UR YUQGQ ½`KXOTJK H[R[TGT Ϙ95: (,+
[T\GTRϙOĄ_KXOTOTOĄMGRRKXOZGSGSKTQGRJϙXϙRGXGQH½LKTOT_URJGQGRGTQϙYSϙSY·Q½RK
XKQMKXO¨KQORSOĄZOXȕOLGJKRKXO_KXGRSGQZGJϙX
8KLOQ;?9'2ȑϙTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
1GJϙQ·_(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ@GHϙZG3½J½XR½à½T½TZGXONRO\K
YG_ϙRϙIK\GHO_G`ϙYϙTϙTOZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[JG_KXGRGT\KYG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ
1GT[T[TJGJ½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙQRGXϙJKàKXRKTJOXORKTZGRKVRKXO
QGXĄϙRGTSGJϙàϙ GTRGĄϙRSϙĄ UR[V ZGRKV QUT[Y[ HORMO \K HKRMKRKXOT KQYOQYO` URGXGQ HGĄ\[X[
YGNOHOTOT KXOĄOSOTK Y[T[RSGYϙ MKXKQZOàOTOT 1GJϙQ·_ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HORJOXORSKYOTK
(+*1
120
1[X[S \K Q[X[R[āRGX ZKQKSSºR KZSKSOā HOX OāRKSK OROāQOT HORMO \K_G HKRMK
O¥OT_GVϚRGIGQHGā\[X[RGXGUR[SY[ÌK\GV\KXKHOROXRKX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ .[XO_K+4-Ϙ42+8ZGXONROJORKQ¨KYOORK9KXJO\GT(KRK
JO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ HOX ZGQϙS HORMO \K HKRMKRKXOT ZGXGLϙTG \KXORSKYOTO ZGRKV KZ
SOĄZOX 3K`Q[X HGĄ\[X[ 9KXJO\GT (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT ZGXONRO _G`ϙYϙ_RG \K
ȔϘRMOZGXONROJORKQ¨KTOÒTIKRKTSOĄZOX*ORKQ¨KJKHGNYOMK¨KTTUR[J½`KTRKSKH·RMKYO
TKOROĄQOT'XGÒ\K'XYG*½`KTRKSKYOOJGXO_GXMϙZGXGLϙTJGTOVZGRKJORSOĄZOXTUR[J½`KT
RKSK H·RMKYO ORK ORMORO OĄRKSRKX OYK JK\GS KZSKQZKJOX :KYIOR OĄRKSRKXO ZGSGSRGTJϙQZGT
YUTXG S½XGIGGZ KZSKTO` NGROTJK Y·` QUT[Y[ HKRMKRKX ZGXGLϙTϙ`G \KXORKIKQZOXȕ JKTSKQ
Y[XKZO_RKXKJJKJORSOĄZOX
(GĄ\[X[YGNOHOHGNYOMK¨KTTUR[J½`KTRKSKH·RMKYOGXGÒ\K GXYGJ½`KTRKSK
QGXGXϙTϙT ZGXONOTJK GYQϙ_G ¨ϙQGXϙRSϙĄ \K M½T½ GYQϙJGT OTJOXORSOĄ
URJ[à[Y½XKYOO¨KXYOTJK_GVϙRGTOZOXG`RGXϙTM½TOÖTJKKTI½SKTIKQGXGXGHGàRGTGIGàϙ
JURG_ϙYϙ_RG ORMORO ?GYG N½QS½TK M·XK Y·` QUT[Y[ QGXGXϙT M½T½ QKYOTRKĄSOĄ
URSGYϙMKXKQZOàOH[YKHKVRKGJϙMK¨KT(KRKJO_KIKZGXGLϙTG\KXORKTIK\GHϙT_GY·`QUT[
Y[GXGÒ\KGXYGOĄRKSRKXOTOTKQYOQURJ[à[_GJGH[GXGÒ\KGXYGOĄRKSRKXO½`KXOTJKZGNXO
LGZ _GVϙRGXGQ HORMO \KXORKIKàO GTRGSϙS ZGĄϙJϙàϙTϙ NKX OQO J[X[S[T JG _GYGR URSGJϙàϙ \K
J[X[S[T G¨ϙQRϙàG QG\[ĄGHORSKYO OÖT ZGRKV KZZOàO HORMO \K HKRMKRKXOT ZGXGLϙTG \KXORSKYO
MKXKQZOàON[Y[YRGXϙTϙOLGJKORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
.[XO_K+4-Ϙ42+8ȑOTOZOXG`ϙTϙT8+**ϘORK
(OXHORMO\K_GHKRMKTOTHGĄ\[X[RGTQ[X[S\K_GQ[X[R[ĄZGH[R[T[VH[R[TSGJϙàϙ
Y·`QUT[Y[HORMO\K_GHKRMKTOTZKQKSS½RKJOVKZSKJOàON[Y[YRGXϙTJGKYGYURGT\KGQYO
OYVGZRGTSGJϙQ¨GJUàX[R[à[QGH[RKJORSKYOMKXKQKTORMOROQ[X[S\KQ[X[R[Ą_KZQORORKXOTOT
YUX[SR[URJ[QRGXϙHK_GTRGXϙJϙX*URG_ϙYϙ_RGORMORO1[X[SIG\KXORSOĄURGTIK\GHGOYZOTGJKT
\K (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[T[T ;_M[RGTSGYϙTG ϘROĄQOT +YGY <K ;Y[RRKX .GQQϙTJG ?·
TKZSKROàOT TIO SGJJKYOTOT Ȕ1[X[S \K Q[X[R[ĄRGX! ZKQKSS½R KZSKSOĄ HOX OĄRKSK
OROĄQOT HORMO \K_G HKRMK OÖT _GVϙRGIGQ HGĄ\[X[RGXG UR[SY[` IK\GV \KXKHOROXRKXȕ N½QS½
MKXKàO URGXGQ H[ YGLNGJG OZOXG` QUT[Y[ ZGRKHOTOT QGXĄϙRGTSGYϙTϙT S½SQ½T URSGJϙàϙTϙT
HGĄ\[X[YGNOHOTKHORJOXORSKYOTK
ϘRMOROHORMOKJOTSKHGĄ\[X[Y[TJG_KXGRGTOZOXG`QUT[Y[ZGRKVRKXOTHGNYOMK¨KT
ZKYIOROĄRKSRKXOZGSGSRGTJϙQZGTYUTXG\KHGĄ\[X[YGNOHOTIK_KTOHOXHGĄ\[X[_GVϙRSGYϙTG
MKXKQURSGQYϙ`ϙTQGXĄϙRGTSGYϙMKXKQZOàOTOT9KXJO\GT(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTK
(+*1
σYZOYTGRGX QGVYGSϚTJG URSGJϚQRGXϚ JKÝKXRKTJOXORKT HORMORKXK HGāQGIG HOX KXO
āOSOSQGTϚH[R[T[_UXURSGYϚHORMO\KXSK_ºQºSRºRºÝºTºUXZGJGTQGRJϚXSG`
121
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ 'JTGT1'2+3ZGXONRO JORKQ¨KYOORK9GLXGTHUR[(KRK
JO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ HOX ZGQϙS HORMO \K HKRMKRKXOT ZGXGLϙTG \KXORSKYOTO ZGRKV KZ
SOĄZOX 3K`Q[X HGĄ\[X[Y[TG GJϙ MK¨KT 1[X[SIG _GYGR Y½XKYO O¨KXOYOTJK UR[SR[ _G JG
UR[SY[`NKXNGTMOHOXIK\GV\KXORSKJOàOSOLGJKKJKTHGĄ\[X[YGNOHOOZOXG`KT1[X[R[S[`G
HGĄ\[XS[ĄZ[X
'JTGT1'2+3\KQORO'\+SXK(GZ[XG_'2:/451ZGXONROKQJORKQ¨KYOORK
_KTOJKT1[X[R[S[`GHGĄ\[XGXGQOZOXG`QUT[Y[HORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTGORMORO1[X[SIG
IK\GV \KXORSOĄ URJ[à[T[ GTIGQ \KXORKT IK\GHϙT ZGRKVRKXOTOT ZGSGSϙTϙ QGXĄϙRGSGJϙàϙTϙ
OLGJK KZSOĄZOX 9GLXGTHUR[ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT ZGXONRO Y·` QUT[Y[ IK\GHO
_G`ϙYϙGĄGàϙJGQOĄKQORJKJOX Ȕ H[R[TGT OTĄGGZRGXRG ϘRMORO _G`ϙTϙ`ϙT R \K TUR[ SGJJKRKXOTJK OYZKSOĄ URJ[à[
T[` HORMORKX ZGXGLϙTϙÌG G¨ϙRGT \K JG\GIϙ YϙLGZϙTJG H[R[TJ[à[T[` SGNQKSK JUY_GRGXϙTJG
SK\I[Z UR[V H[ JUY_GRGXJGT KJOTKHORKIKàOTO` HORMORKXJOX \K SGJJKRKXJK OYZKSOĄ
URJ[à[T[`HKRMKRKXJKTURGTZGXGLϙSϙÌG_G`ϙRGT_G`ϙRGXVUYZGORKM·TJKXORSOĄZOX?G`ϙSϙ`
Y[XKZRKXO\K?GVϙJ[XJ[XSG`GVZϙY[XKZRKXOKQZKY[T[RS[ĄZ[Xȕ
(GĄ\[X[YGNOHOTOTQGXĄϙRGTSGJϙàϙTϙOLGJKKZZOàOZGRKVRKXOĄ[TRGXJϙX Ȕ3GNQKSKQGXGXRGXϙTϙTNGTMOZGXONRKXJKZGXGLϙTϙ`GZKHROàKJORJOàO
9·` QUT[Y[ QGXGXG _GVϙRGT OZOXG`ϙT XKJJKJORJOàO GTRGĄϙRJϙàϙTJGT XKJ QGXGXϙTϙT
ZGXGLϙTϙ`GZKHROàKJORJOàOZGXONOTZGXGLϙSϙ`GHORJOXORSKYO
?G`ϙTϙ`\KT[SGXGRϙSGJJKRKXJKHGNYOMK¨KTOTĄGGZRGXϙTJ[XJ[X[RSGYϙ_RG
ORMORO3GNQKSKQGXGXϙTϙTX[NYGZYGNOVRKXOTKHORJOXOS_G`ϙYϙQGXĄϙRϙàϙTJGZGXGLϙTϙ`GNKXNGT
MOHOXMKXOHORJOXOS_GVϙRϙV_GVϙRSGJϙàϙȕ
'JTGT1'2+3\KQORO'\+SXK(GZ[XG_'2:/451ȑ[TOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
ϘZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[T[T \K T[SGXGRϙ SGJJKRKXO_RK ZGRKV KJORKT \K
YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[TJG J½`KTRKTSOĄ URGT OYZOYTGRGX QGVYGSϙTJG UR
SGJϙQRGXϙ JKàKXRKTJOXORKT HORMORKXK HGĄQGIG HOX KXOĄOS OSQGTϙ H[R[T[_UX URSGYϙ Y·` QU
T[Y[HORMORKXKKXOĄOSOTYG_ϙRϙ1GT[T¨KX¨K\KYOTJKYGàRGTSGYϙ_½Q½SR½R½à½T½UXZG
JGT QGRJϙXSG_GIGàϙTJGT ZGRKV QUT[Y[ GTϙRGT HORMORKXOT HGĄ\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK Y[
T[RSGRGXϙMKXKQZOàOTOT9GLXGTHUR[(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
(Gā\[X[YGNOVRKXOTK\KXORKIKQUR[SY[ÌK\GVRGXJGXKZMKXKQ¥KYOTOTJG_GJϚÝϚ
1GT[T \K ?´TKZSKROQ NºQºSRKXOTOT G¥ϚQ¥G \K MKXKQ¥KRO HOX āKQORJK HKROXZORSKYO MK
XKQSKQZKJOX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ 4KIGZ1'('12'82/\KZGXONROJORKQ¨KRKXO
ORK *GZ¨G (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ ·`KZRK *GZ¨G ϘR¨KYO 1ϙ`RGT 1·_½ 1ϙ`RGTGRZϙ
·R¨KQRO [_M[RGSG OSGX VRGTϙTJG JRI TUR[ VGLZGJG _KX GRGT \K _ϙRϙTJG
HORG HKJKR _KĄOR GRGT URGXGQ ZKXQ KZZOàO _KXOT OJGXO ZKYOYK J·T½ĄZ½X½RSKYO N[Y[Y[ QGH[R
122
KJORSOĄ URJ[à[ NGRJK _ϙRϙTJGT H[ _GTG QUT[_RG ORMORO URGXGQ ZGXGLϙTG HOX HORMO \K
IK\GV \KXORSKJOàO MOHO HOX JK NGQYϙ` _KXK _GVϙ ZGZOR `GVZϙ Z[Z[RS[Ą URJ[à[TJGT HGNOYRK
GTϙRGTZGĄϙTSG`RGORMOROϘSGXϘĄRKXO3½J½XR½à½TK`JOTJKSK\I[ZJUY_GOÖTJKQOZ½SHORMO
HKRMK\KNGXOZGRGXϙTUTG_RϙU`GROZ\KLUZUQUVOYOTOTZGXGLϙTG\KXORSKYOTOZGRKVKZSOĄZOX
3K`Q[X HGĄ\[X[RGX *GZ¨G (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT \K ZG
XONRO_G`ϙRGXϙ\KHOXGJKZKQHKRMKORKIK\GVRGTJϙXϙRSϙĄZϙX'TϙRGTIK\GHO_G`ϙRGXKQOTJKHGĄ
\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK Y[T[RGTHKRMK Y·` QUT[Y[ _KXRK ORMORO ·R¨KQRO[_M[RGSG
OSGXVRGTϙJϙX
(GĄ\[X[YGNOHO·`KZRKZGRKVRKXOTOTQGXĄϙRGTSGSϙĄURJ[à[TJGTHGNOYRKOZOXG`KT1[
X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
4KIGZ1'('12'82/\KQORO'\3)KTMO`-<+4ȑOTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
J½`KTRKTSOĄOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙàϙJKàKXRKTJOXORKTZGRKHOTG_Tϙ1GT[T[TOTIO
SGJJKYOTOT Ȕ1[X[S \K Q[X[R[ĄRGX H[ 1GT[TJG _KX GRGT OYZOYTGRGX JϙĄϙTJGQO NKX Z½XR½
HORMO \K_G HKRMK_O HGĄ\[XGTRGXϙT _GXGXRGTSGYϙTG Y[TSGQ \K HORMO KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTϙ
KZQOT Y½XGZRO \K JUàX[ YUT[¨RGTJϙXSGQ ½`KXK MKXKQRO OJGX¯ \K ZKQTOQ ZKJHOXRKXO GRSGQRG
_½Q½SR½J½XRKXȕN½QS½MKXKàOURGXGQ\KY·`QUT[Y[HKRMKRKXOTUTG_RϙY[XKZRKXOHGĄ\[X[
YGNOHOTOTKXOĄOSOTKY[T[RSGQY[XKZO_RKQGXĄϙRGTSGYϙMKXKQZOàO
Ȕ(GĄ\[X[T[TXKJJKJORSKYONGROTJKH[QGXGXϙTMKXKQ¨KYO\KH[TGQGXĄϙ_GVϙRG
HORKIKQHGĄ\[X[_URRGXϙ\KY½XKRKXOHKROXZOROXȕN½QS½T½O¨KXKT(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[
T[T[T ;_M[RGTSGYϙTG ϘROĄQOT +YGY \K ;Y[RRKX .GQQϙTJG ?·TKZSKROàOT OTIO SGJJKYO
[_GXϙTIG HGĄ\[X[ YGNOVRKXOTK \KXORKIKQ UR[SY[` IK\GVRGXJG XKZ MKXKQ¨KYOTOT YG_ϙRϙ
1GT[TORKSK`Q[X?·TKZSKROàOTNGTMOSGJJKYOTKLϙQXGYϙTG_GJGHKTJOTKJG_GTJϙàϙTϙT
G¨ϙQ¨G\KMKXKQ¨KROHOXĄKQORJKHKROXZORSKYOMKXKQSKQZKJOX'TIGQ*GZ¨G(KRKJO_K(GĄQGT
RϙàϙTIGHGĄ\[X[YGNOHOTK\KXORSOĄURGTIK\GVRGXϙTHGĄ\[X[JGQOZGRKVRKXOQGXĄϙRGSGJϙàϙMOHO
GTϙRGTSGJJKN½QS½T½TMKXKQRKXOTOJKO¨KXSKJOàOM·X½RJ½à½TJKTY·`QUT[Y[SK\`[G
ZϙT [_M[RGTSGYϙTJG JGNG JOQQGZRO UR[TSGYϙN[Y[Y[TJG ORMORO VKXYUTKROTJOQQGZOTOT ¨KQOR
SKYOMKXKQZOàON[Y[YRGXϙTϙT*GZ¨G(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
:G\YO_K\KSºZGRGGZGRKVRKXOQGVYGSϚTJGURGTOZOXG`ϚTH[QϚYSϚTϚTXKJJOOY
ZOYTGRGX QGVYGSϚTJG H[R[TSG_GT QϚYSϚTϚT HGā\[X[ YGNOHOTOT KXOāOSOTK G¥ϚRSGYϚ
MKXKQOX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ ?GĄGX:+8ZGXONROJORKQ¨KORK3GSGQ(KRKJO_K(GĄ
QGTRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQGĄGàϙJGQOHORMORKXOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTϙZGRKVKZSOĄZOX
3GSGQ 'RZϙGàG¨ 3GNGRRKYO YϙTϙXRGXϙ O¨KXOYOTJK H[R[TGT GJG R T[SGXGRϙ
VGXYKR3ORRO9G\[TSG(GQGTRϙàϙTGZGNYOYROSOJOXZGNYOYROOYKNGTMOZGXONZKZGNYOYKJORSOĄZOX
123
ZGNYOYQGRJϙXϙRSϙĄYGNGTMOZGXONZKQGRJϙXϙRSϙĄZϙX%
GJG(KRKJO_KTOÒRK3ORRO9G\[TSG(GQGTRϙàϙGXGYϙTJGZGNYOYROURGTHGĄQG
GJG VGXYKRRKXRK ZGQGY ZXGSVG _GVϙRSϙĄ SϙJϙX _GVϙRSϙĄYG NGTMO QGT[T ¨KX¨K\KYOTJK \K
NGTMO ZGXONZK _GVϙRSϙĄZϙX% :GQGYϙ _GVϙRGT GJG R T[SGXGRϙ VGXYKROT ZGQGYZGT ·TIKQO
N[Q[QO\KLOOROJ[X[S[TKJOX%
3GNGRRK YGQOTRKXOTJKT NGQ YGNOVRKXO_RK _GVSϙĄ URJ[à[T[` ZUVRGTZϙRGXJG ZGV[
ZGNYOYHKRMKRKXOTOTOVZGRURJ[à[T[GTIGQ3ORRO9G\[TSG(GQGTRϙàϙORK(KRKJO_KTO`GXGYϙTJG
GTRGĄSG YGàRGTJϙàϙTϙ GTϙRGT GJGRGXϙT (KRKJO_KTO`K JK\XKJORSKYOTOT YGàRGTGIGàϙ \K QU
SOY_UTSGXOLKZOORKZKYVOZKJORKTJKàKX½`KXOTJKTZGNYOYHKRMKYOURGTRGXGYGZϙĄϙTϙTMKX¨KQ
RKTJOXORKIKàOZGNYOYHKRMKRKXOTK·JKTKTHKJKRRKXOTH[M½TQ½JKàKXRKXO½`KXOTJKTNKYGV
RGTGXGQ YGZϙĄ HKJKROTJKT SGNY[H[T[T _GVϙRGIGàϙ HKROXZORSKQZKJOX H[ HGàRGSJG 3ORRO
9G\[TSG(GQGTRϙàϙORK_GVGIGàϙTϙ`ZXGSVG\K_GOĄ\KOĄRKSRKXQGXĄϙRϙàϙJK\OXOĄRKSONGTMO
1GT[T\K?·TKZSKROQ¨KX¨K\KYOTJKMKX¨KQRKĄZOXORKIKQYGJKIKZGV[ZGNYOYHKRMKYOYGNOVRK
XOTO SO QGVYGSGQZGJϙXA%C ϘVZGR KJORJOàO Y·_RKTKT ZGNYOY HKRMKRKXOTK ·JKTKT HKJKRRKXOT
M½TIKRRKTKXKQSGNY[H[T[T_GVϙRSGYϙNGTMO?GYG\K?·TKZSKROQMKXKàO_GVϙRGIGQZϙX%
'TϙRGTGJGYG_ϙRϙ_GYGMKXKàO.GÒTK_KJK\XKJORKTZGĄϙTSG`RGXϙTO¨KXOYOTK
MOXSOĄSOJOXMOXSOĄYKYG_ϙRϙ_GYGMKXKàO3ORRO+SRGQ3½J½XR½à½_RKJK\OXQUT[Y[TJG
_G`ϙĄSGRGX_GVϙRSϙĄSϙJϙX_GVϙRSϙĄYGTKGĄGSGJGJϙX%
?GĄGX:+8HGĄ\[X[Y[TGIK\GV\KXORSKJOàOTJKTHGNOYRKZGXONROJORKQ
¨KORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
?GĄGX:+8ȑOTOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
1[X[R[S[ÌG _GVϙRGT GXGĄZϙXSG TKZOIKYOTJK ?GĄGX :+8ȑOT HORMO KJOTSK HGĄ\[
X[Y[TG3GSGQ(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTIGIK\GV\KXORSKJOàOGTRGĄϙRSϙĄZϙX
XO[_M[RGTSG`ȕJKTSKQZKJOX([TGM·XKHORMOKJOTSKNKXQKYOÖTQGT[TOHOXNGQHORMO
YG_ϙRϙ1GT[T[TTIOSGJJKYOTOT Ȕ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXHORMOKJOTSKHGĄ
\[X[RGXϙ_RGORMOROIK\GVRGXϙS_G`ϙRϙURGXGQ\K_GKRKQZXUTOQUXZGSJGHGĄ\[X[YGNOHOTKHORJO
124
XOXRKX(GĄ\[X[T[TXKJJKJORSKYON£ROTJKH[QGXGXϙTMKXKQ¨KYO\KH[TGQGXĄϙHGĄ\[X[_UR
RGXϙ HKROXZOROXȕ N½QS½ MKXKàO URGXGQ OYK Q[X[S \K Q[X[R[ĄRGX QKTJORKXOTK _GVϙRGT HORMO
KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTϙ UR[SR[_G JG UR[SY[` S[ZRGQG IK\GVRGTJϙXSGQ J[X[S[TJGJϙXRGX
(GĄ\[X[YGNOVRKXOTK\KXORKIKQUR[SY[ÌK\GVRGXJGXKZMKXKQ¨KYOTOTYG_ϙRϙ1GT[T\K
ORMORO ?·TKZSKROàOT NGTMO SGJJKYOTK LϙQXGYϙTG _G JG HKTJOTK JG_GTJϙàϙTϙT G¨ϙQ¨G \K
MKXKQ¨KRO HOX ĄKQORJK HKROXZORSKYO MKXKQSKQZKJOX 'TIGQ OZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[_G 3GSGQ
(KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTIG UR[SR[ _G JG UR[SY[` NKXNGTMO HOX IK\GV \KXORSKSOĄ URJ[à[
M·X½RS½ĄUR[VOZOXG`ϙTKYGYϙ_RGORMOROURGXGQ!
YG_ϙRϙ 1GT[TJG J½`KTRKTSOĄ URGT OYZOYTGRGX GXGYϙTJG _KX GRSG_GT \K T[SGXGRϙ ZGRKVRKXOT ZGSGSϙ! T[SGXGRϙ ZGRKHOT Ȕ_GVϙRSϙĄYG NGTMO QGT[T ¨KX¨K\KYOT
JKȕ H·R½S½ NGXOIOTJKQO QϙYSϙ! T[SGXGRϙ ZGRKHOT OYK Ȕ3ORRO 9G\[TSG (GQGTRϙàϙ ORK
_GVGIGàϙTϙ`ZXGSVG\K_GOĄ\KOĄRKSRKXQGXĄϙRϙàϙJK\OXOĄRKSOYGJKIKZGV[ZGNYOYHKRMKYO
YGNOVRKXOTOSOQGVYGSGQZGJϙXA%CȕQϙYSϙTϙTHGĄ\[X[YGNOHOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTG!
*OàKX QϙYϙSRGXϙT OYK YG_ϙRϙ 1GT[T[T Ȕ:G\YO_K \K S½ZGRGG ZGRKVRKXOȕ HGĄRϙQRϙ
TIOSGJJKYOQGVYGSϙTJGURJ[à[TJGTOZOXG`ϙTOĄH[QϙYSϙTϙTXKJJOTK!
(GĄ\[X[ YGNOHOTK IK\GV \KXORSKJOàOTJKT HGNOYRK Y·` QUT[Y[ SK\`[GZϙT [_M[
RGTSGYϙTJGONSGROQ[Y[X[\K_GQGYZϙH[R[TGTVKXYUTKROTZKYVOZKJORKXKQNGQRGXϙTJG
YG_ϙRϙ 1GT[T[T [TI[ SGJJKYO [_GXϙTIG OĄRKS _GVϙRSGYϙ MKXKQZOàOTK! U_HOXROàO QGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
(ORMO\K_GHKRMKTOT_GXMϚ_GOTZOQGRKZSOāHOXQUT[_GJGOXURSGYϚZKQHGāϚTGU
HORMO\KHKRMKTOTYG_ϚRϚ1GT[TQGVYGSϚJϚāϚTJGSºZGRGGYϚTGYKHKVZKāQORKZSK`
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ :GIKZZOT -4+8 ZGXONRO JORKQ¨K ORK 'RGT_G ϘR¨KYO
3GNS[ZRGX (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQ KYQO VGXYKR _KTO GJG VGXYKRJK
_KX GRGT S½RQO_KZRKXOTJKQO GRGTJG ϘSGX 1GT[T[T[T OTIO SGJJKYOTK M·XK [_M[RGSG
_GVϙRJϙàϙTϙHKROXZKXKQOTIOSGJJK[_M[RGSGYϙ_GVϙRSGJGT·TIKQO\K
VGXYKRYϙTϙXRGXϙORK OTIO SGJJK[_M[RGSGYϙ [_GXϙTIG Y·` QUT[Y[VGXYKRRKXJKT G_Xϙ G_Xϙ
URSGQ½`KXKQG¨SKZXKQGXKȔJ½`KTRKSKUXZGQRϙVG_ϙȕGRϙTJϙàϙTϙTQKTJORKXOTKHORJOXORSK
YOORKOTIOSGJJK[_M[RGSGYϙ _GVϙRJϙQZGTYUTXGUR[ĄZ[X[RGTGJG\K
VGXYKRRKXOTYϙTϙXRGXϙTϙT·R¨KQRO[_M[RGSGOSGXVRGTϙ·XTKàO½`KXOTJKOĄGXKZRKTKXKQ
OTIO SGJJK [_M[RGSGYϙTG OROĄQOT UTG_Rϙ VGLZG ·XTKàOTOT KXOĄOSRKXOTK G¨ϙRSGYϙTϙ ZGRKV
KZSOĄZOX
3GNS[ZRGX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙZGXONROIK\GHO_G`ϙORKY·`QUT[Y[J½
`KTRKSK H·RMKYOTK HGĄ\[X[ YGNOHOTOT HGĄQGTϙ URJ[à[ YOZK ZGXGLϙTJGT 'TZGR_G ϘJGXK
3GNQKSKYOTJK +YGY 4U ORK JG\G G¨ϙRSϙĄ UR[V NKT½` YUT[¨RGTSGJϙàϙTJGT
ZGRKHOT_KXOTKMKZOXORKSKJOàOTOHORJOXSOĄZOX
:GIKZZOT-4+8ZGXONROJORKQ¨KORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
1'8'8
125
:GIKZZOT-4+8ȑOTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
SKQZOXȕ!½TI½SGJJKYOTJKȔ.KXQKYHORMOKJOTSKNGQQϙTGYGNOVZOXȕ!OTIOSGJJK
XO [_M[RGTSG`ȕ JKTSKQZKJOX ([TG M·XK HORMO KJOTSK NKXQKY OÖT QGT[TO HOX NGQ HORMO
YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[QGVYGSϙTJG_GVϙRGTHORMOKJOTSKHGĄ\[X[
RGXϙTϙT_GRTϙÌGGTϙRGT1GT[T[TȔ(ORMO+JOTSK.GQQϙTϙT9ϙTϙXRGXϙȕ½YZHGĄRϙQRϙ*·XJ½TI½
(·R½S½TJK_KXGRGTOYZOYTGRGX¨KX¨K\KYOTJKJKàKXRKTJOXORKXKQIK\GVRGTSGYϙMKXKQZOàO!H[
I½SRKJKT URGXGQ 1[X[S \K 1[X[R[ĄRGXϙT \KXKIKQRKXO XKZ IK\GVRGXϙTJG JG_GTGQ URGXGQ
M·YZKXKIKQRKXOYG_ϙRϙ1GT[TJGSK\I[ZURGTOYZOYTGRGXNGXOIOTJKQON[Y[YRGXϙTSK`Q[X
1GT[TG[_GXRϙàϙTϙTURSGJϙàϙG¨ϙQZϙX
'_XϙIGYG_ϙRϙ1GT[T[TȔ'JROYUX[ĄZ[XSG\KQU\[ĄZ[XSG_GOROĄQOTHORMO\K_G
HKRMKRKXȕ HGĄRϙQRϙ TIO SGJJKYO Ȕ'¨ϙQRGTSGYϙ \K_G `GSGTϙTJGT ·TIK G¨ϙQRGTSGYϙ
N£ROTJK! G 9[¨ OĄRKTSKYOTK _UR G¨GIGQ H 9[¨RGXϙT ·TRKTSKYO \K YUX[ĄZ[X[RSGYϙ _G JG
Y[¨R[RGXϙT QGT[T¯ _URRGXRG _GQGRGTϙV QU\[ĄZ[X[RSGYϙTϙ ZKNROQK_K J½Ą½XKIKQ I ?GXMϙRGSG
M·XK\OTOTMKXKàOTIK_KXOTKMKZOXORSKYOTOKTMKRRK_KIKQJ.GQQϙTJGJG\GG¨ϙRSϙĄHOXQOĄO
TOTGJOR_GXMϙRGTSGNGQQϙTϙONR£RKJKIKQTOZKROQZKQOHORMO\K_GHKRMKRKXH[1GT[TQGVYG
SϙJϙĄϙTJGJϙXȕN½QS½T½GSOXJOX
-·X½RJ½à½½`KXKSK`Q[XSGJJKN½QS½NGQQϙTJGHORMO\KHKRMKZGRKVKJORKTQU
T[T[T _GXMϙ_G OTZOQGR KZSOĄ URJ[à[TJGT HGNOYRK HGĄ\[X[T[T XKJJKJORSKYOTK MKXKQ¨K
ZKĄQOR KJKHORKIKQ SGNO_KZZK JKàORJOX 'JR¯ YUX[ĄZ[XSG \K QU\[ĄZ[XSG_G OROĄQOT HORMO \K
HKRMKRKXJKT G¨ϙQRGTSGYϙ \K_G `GSGTϙTJGT ·TIK G¨ϙQRGTSGYϙ NGROTJK YG_ϙRϙ 1GT[
T[TTIOSGJJKYOTJKJ·XZHKTZURGXGQYG_ϙRSϙĄURGTNGRRKXJKTKTG`HOXOTOTKZOIK\KXK
IKQTOZKROQZKURGTRGXGTIGQH[1GT[TQGVYGSϙJϙĄϙTJGJKàKXRKTJOXORKIKQZOX?GTOHORMO\K_G
HKRMKTOT _GXMϙ_G OTZOQGR KZSOĄ HOX QUT[_G JGOX URSGYϙ ZKQ HGĄϙTG U HORMO \K_G HKRMKTOT
YG_ϙRϙ1GT[TQGVYGSϙJϙĄϙTJGS½ZGRGGYϙTGYKHKVZKĄQORKZSK_KIKQZOX*URG_ϙYϙ_RGGJϙ
MK¨KT(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙZGXGLϙTJGT_GVϙRGTJKàKXRKTJOXSK\K[_M[RGSG_KXOTJKJKàOR
JOX
([ IONKZRK YG_ϙRϙ 1GT[TJG J½`KTRKTSOĄ OYZOYTGRGX QGVYGSϙTJG _KX GRSGJϙàϙ
GTRGĄϙRGT ZGRKV QUT[Y[ OTIO SGJJK [_M[RGSGYϙ _GVϙRSGJGT ·TIKQO \K
126
VGXYKRYϙTϙXRGXϙORKOTIOSGJJK[_M[RGSGYϙ[_GXϙTIGY·`QUT[Y[VGXYKRRKXJKTG_Xϙ
G_XϙURSGQ½`KXKQG¨SKZXKQGXKȔJ½`KTRKSKUXZGQRϙVG_ϙȕGRϙTJϙàϙTϙTHGĄ\[X[YGNOHOTK
HORJOXORSKYO\KOTIOSGJJK[_M[RGSGYϙ_GVϙRJϙQZGTYUTXGUR[ĄZ[X[RGTGJGR
\KVGXYKRRKXOTYϙTϙXRGXϙTϙT·R¨KQRO[_M[RGSGOSGXVRGTϙ·XTKàO½`KXOTJKOĄGXKZ
RKTKXKQ OTIO SGJJK [_M[RGSGYϙTG OROĄQOT UTG_Rϙ VGLZG ·XTKàOTOT HGĄ\[X[ YGNOHOTOT
KXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
YG_ϚRϚ(+.1QGVYGSϚTJGJKÝKXRKTJOXORKHORKIKQHOXHORMO\K_GHKRMKZG
RKHOTOZKROÝOTJKURSG_GTOZOXG`ϚTXKJJOMKXKQOX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ :[XGT.')/3+3/ă5-2;ZGXONROJORKQ¨KYOORKGTQG
_G1G_SGQGSRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQ!Ȕ1ϙ`ϙRG_ȑJG991ϘĄNGTϙO¨KXOYOTJK*O_GTKZϘĄRKXO(GĄQGT
RϙàϙTGHGàRϙURGXGQOHGJKZKG¨ϙRGT991:KYOYRKXO)GSOOTJKϘĄNGTϙO¨KXOYOTJKQOHGX\KVG\
_UTRGXJGTMKRKT_½QYKQĄOJJKZROS½ÒQYKYOTKJKTO_RKOHGJKZKJORKSKSKQZKURJ[à[TJGT
HGNOYRK _½X½XR½QZKQO SK\`[GZϙT IGSORKXK SKZXK_K QGJGX SKYGLKJK O¨QORO SKQGTRGX
G¨ϙRGSG_GIGàϙTϙGSOXURSGYϙTGXGàSKTGTϙRGTIGSOTOTNKSKT_GTϙHGĄϙTJGH[R[TGTH[
_KXRKXKX[NYGZ\KXOROV\KXORSKJOàO\KXORSOĄOYKSK\`[GZG[_M[TUR[VURSGJϙàϙN[Y[YRGXϙORK
_½X½XR½QZKQO SK\`[GZ [_GXϙTIG H[ SKQGTRGXJGT IGSO \K ¨K\XK_K \KXORKT XGNGZYϙ`RϙàϙT
MOJKXORSKYOTOȕZGRKVKZSOĄZOX
3K`Q[X HGĄ\[X[ GTQG_G (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ (GYϙT ?G_ϙT \K .GRQRG ϘROĄQORKX 3½
J½XR½à½T½T ZGXONRO IK\GHO _G`ϙYϙ_RG \K YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[
T[T[T TIO SGJJKYOTOT Ȕ1[X[S \K Q[X[R[ĄRGX G_Xϙ \K_G ·`KR HOX ¨GRϙĄSG GXGĄZϙXSG
OTIKRKSK_GJGGTGRO`TKZOIKYOTJKUR[ĄZ[X[RGHORKIKQZ½XJKTHOXHORMO\K_GHKRMKOÖT_GVϙ
RGIGQ HGĄ\[X[RGXG UR[SY[` IK\GV \KXKHOROXRKXȕ N½QS½ MKXKQ¨K M·YZKXORSKQ Y[XKZO_RK
XKJJKJORSOĄZOX
1'8'8
:[XGT.')/3+3Ϙă5ß2;ȑT[TOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
(OXHKRKJO_KTOTQKTJO_KZQOGRGTϙO¨KXOYOTJKQOHG`ϙOĄ_KXRKXOTKSK\`[GZ¨KX¨K\K
YOTJK X[NYGZ \KXOV \KXSKJOàO HORMOYOTK GTIGQ G_Xϙ \K ·`KR HOX ¨GRϙĄSG _GVSGQ Y[XKZO_RK
[RGĄGHORKIKQ URJ[à[T[T QGH[R½ S½SQ½T URSGJϙàϙTJGT OZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[JG _KX
GRGT\KYG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[TJGJ½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXQGVYGSϙT
JGJGJKàKXRKTJOXORKSK_KIKQURGTȔ_½X½XR½QZKQOSK\`[GZϙTIGSORKXKSKZXK_KQGJGX
SKYGLKJKO¨QOROSKQGTRGXG¨ϙRGSG_GIGàϙTϙGSOXURSGYϙTGXGàSKTGTϙRGTIGSOTOTNKSKT
_GTϙHGĄϙTJGH[R[TGTH[_KXRKXKX[NYGZ\KXOROV\KXORSKJOàO\KXORSOĄOYKSK\`[GZG[_M[T
UR[VURSGJϙàϙHORMORKXOTOT\KXORSKYOȕZGRKHOTOTQGXĄϙRGTSGYϙMKXKQZOàOTOTGTQG_G(KRKJO
_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTK
ϘZOXG` QUT[Y[HGĄ\[X[JG _KX GRGT Ȕ_½X½XR½QZKQOSK\`[GZ [_GXϙTIG H[ SKQGT
RGXJGTIGSO\K¨K\XK_K\KXORKTXGNGZYϙ`RϙàϙTMOJKXORSKYOȕZGRKHOYG_ϙRϙ1GT[TQGV
YGSϙTJGJKàKXRKTJOXORKHORKIKQHOXHORMO\K_GHKRMKZGRKHOTOZKROàOTJKURSGJϙàϙTJGTOZOXG
127
`ϙTϙTGTϙRGTZGRKVRKORMOROURGXGQ8+**+*Ϙ2*ϘßϘ\KY·`QUT[Y[ZGRKVGQϙHKZOTOTYG_ϙRϙ
*ORKQ¨K .GQQϙTϙT 1[RRGTϙRSGYϙTG *GOX 1GT[T N½Q½SRKXO ¨KX¨K\KYOTJK ZGQOV KJORSKYO MK
XKQZOàON[Y[YRGXϙTϙTHGĄ\[X[YGNOHOTKHORJOXORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
(ORMOKJOTSKNGQQϚTϚTQGVYGSϚJϚāϚTJGQOHORMO\KHKRMKRKX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ *K\XOS @ ZGXONRO HGĄ\[X[Y[ ORK Ϙ`SOX (½_½QĄKNOX
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTJGTGĄGàϙJGQOHORMORKXOTZGXGLϙTG\KXORSKYOTOZGRKVKZSOĄZOX (½_½QĄKNOX(KRKJO_KYOTKGOZRUPSGT\GXSϙJϙX%
2UPSGTRGXTKXKJK\KQG¨GJKZZOX%
2UPSGTRGXJGTNGTMOĄGXZRGXGYGNOVURGTRGX_GXGXRGTSGQZGJϙX%
2UPSGTRGXJGKT[`[TY½XKJOXUZ[XGTVKXYUTKRQG¨_ϙRJϙXRUPSGTJGUZ[XSGQZG
JϙX%
3K`Q[XHGĄ\[X[YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TȔ1[X[SOÖJ½`KT
RKSKRKXȕHGĄRϙQRϙOTIOSGJJKYOMKXKQ¨KM·YZKXORSKQY[XKZO_RKXKJJKJORSOĄZOX
1'8'8
*K\XOS@ȑ½TOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
ϘZOXG` QUT[Y[ HGĄ\[X[T[T \K T[SGXGRϙ SGJJKRKXOTJK _KX GRGT \K YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[TJGJ½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙQRGXϙ
JKàKXRKTJOXORKT YUX[RGXϙT IK\GVRGXϙTϙT HGĄ\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK Y[T[RSGYϙ MKXKQZOàO
TOTϘ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTK
(GĄ\[X[YGNOHOTOTHGĄ\[X[Y[T[T\KT[SGXGRϙSGJJKRKXOTJK_KXGRGTZG
RKVRKXOTKJGOXOZOXG`ϙTϙTYG_ϙRϙ1GT[T[TOTIOSGJJKYOTOTȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXϙT
QGS[U_[T[ ORMORKTJOXSK_KT \K YGJKIK QKTJO VKXYUTKRO ORK Q[X[S OÖ [_M[RGSGRGXϙTG
OROĄQOTJ½`KTRKSKRKXNGQQϙTJGQOHORMO\K_GHKRMKRKXHORMOKJOTSKNGQQϙTϙTQGVYGSϙJϙĄϙT
JGJϙXȕN½QS½[_GXϙTIG8+**Ϙ4+U_HOXROàOORKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
:GRKV KJORSOā URGT HORMOTOT YºXKQRO JKÝOāQKTROQ MÝZKXSKYO KXOāOSOTK KTMKR
ZKāQORKZSK`
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ *K\XOS@·`KZRK 1UTGQ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG _GVSϙĄ URJ[à[
ZGXONROHORMOKJOTSKHGĄ\[X[Y[_RGZGRKVKZZOàOȔ1UTGQ(KRKJO_K+TI½SKTOTIK
NGRONG`ϙXJG+TI½SKT_ϙQϙSQGXGXϙH[R[T[VNGRKTOIXGKJORSKSOĄQG¨GJKZQGXGXH[R[TJ[
à[ȕ HORMOYOTOT ZGXGLϙTG HORJOXORSKSOĄ URJ[à[TJGT HGNOYRK OZOXG`KT 1[X[R[S[`G HGĄ\[X
S[ĄZ[X
1UTGQ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTϙT ZGXONRO ORMORO IK\GHO _G`ϙYϙTJG HGĄ\[X[
YGNOHOTOT SK`Q[X ZGRKHO_RK ORMORO URGXGQ Ȕ (KRKJO_KSO` YϙTϙXRGXϙ O¨KXOYOTJK H[R[TGT X[N
YGZYϙ`HOTGRGXX[NYGZ\KKQRKXOTKG_QϙXϙ_GVϙRGTOSGRGZRGXYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[T[T
SGJJKYOTKOYZOTGJKT?GVϙ:GZOR@GVZϙORKZKYVOZKJORSKQZK\KH[HOTGRGXGOSGRGZRGXG(KRK
JO_KSO`+TI½SKTOTIK_ϙQϙSQGXGXϙGRϙTSGQZGJϙX(KRKJO_KSOÒSQGTRGXϙJGNOROTJK_ϙQϙRGHO
128
RKTRKX _ϙQϙS KQOVRKXOSOÌK _ϙQϙRSGQZG (KRKJO_KSO` OSQGTRGXϙ ORK _ϙQϙRGSG_GTRGX OÖT OYK
YG_ϙRϙ 1GS[ ϘNGRK 1GT[T[TG M·XK _ϙQϙS ONGRKYOTK ¨ϙQϙRSGQZGJϙX (KRKJO_KSO` GXĄO\
QG_ϙZRGXϙTGHGQϙRJϙàϙTJGNKXMK¨KTM½T_KTOHOXORG\KURSGQZG_GJGIK`GRϙX[NYGZGRϙTSGYϙ
\K_GSGNY[XRGXϙTMOJKXORSKYOYKHKHO_RKJUY_GYG_ϙYϙJKàOĄSKQZKJOX([TKJKTRKORMO_G`ϙ
Tϙ` KQOTJK YUX[RGT +TI½SKT 1GXGXϙ GRϙTGT HOTGOSGRGZ YG_ϙYϙ Y½XKQRO JKàOĄQKTROQ M·YZKX
SKQZKJOX'_XϙIGOYZKTSOĄURGTHORMO\KHKRMKRKXG_Xϙ\K·`KRHOX¨GRϙĄSGGXGĄZϙXSGOTIK
RKSK\KGTGRO`TKZOIKYOTJK\KXORKHORKIKQHORMORKXUR[VH[TKJKTRK(ORMO+JOTSK1GT[T[
T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTGM·XKQUT[ORKORMOROHGĄ\[X[YGNOHOTKHORMO\KXORKSKSKQZK
JOXȕOLGJKRKXOTK_KX\KXORSOĄZOX
1'8'8
*K\XOS@ȑ½TOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[ORKZGRKVKJORSOĄURGTHORMOTOTY½XKQROJKàOĄQKTROQM·YZKXSKYO
KXOĄOSOTKKTMKR ZKĄQORKZSK_KIKàO MOHO ȔG_Xϙ \K_G ·`KR HOX ¨GRϙĄSG GXGĄZϙXSG OTIKRKSK
_GJGGTGRO`TKZOIKYOTJKUR[ĄZ[X[RGHORKIKQZ½XJKTHOXHORMOȕJKURSGJϙàϙJKàKXRKTJOXORJO
àOTJKT!ZGRKVQUT[Y[HORMOTOTIK\GHϙT\KXORKIKàOZGXONOZOHGXO_RKHGĄ\[X[YGNOHOTOTKXOĄO
SOTK Y[T[RSGYϙ MKXKQZOàOTOT 1UTGQ (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HORJOXORSKYOTK U_ HOXROàO ORK
QGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
`KRNG_GZϚTMO`ROROÝO1OāORKXKGOZGJXKYHORMORKXO
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ ϘXLGT +4-Ϙ42+8 ZGXONRO JORKQ¨KYO ORK 'JGVG`GXϙ (½
_½QĄKNOX (KRKJO_KYO 9KXJO\GT ϘRQ 1GJKSK (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ! Ȕ9KXJO\GT
(KRKJO_KYOTOT M½T \K 2 YG_ϙRϙ 3KIROY 1GXGXϙTJGT \K H[ 1GXGXϙT UTGTSGYϙTG
OROĄQOTM½T\KYG_ϙRϙ1GXGXORKQGH[RKJORKTϘSGX6RGTRGXϙTJGTȕHGNOY
RKĄ[N[Y[YRGXϙZGRKVKZSOĄZOX Ȕ'TϙRGT9KXJO\GTOSGXVRGTϙNG`ϙXRGTϙXQKTOSGXS½J½XR½à½SGQGSϙTJGQOSOT
H[R[TJ[à[T[T[T\GTϙGJϙ\KYU_GJϙORKZGXGLϙSGHORJOXORSKYOTO!
'TϙRGTOSGXVRGTϙTϙNG`ϙXRG_GTS½KRROLOT'Jϙ\KYU_GJϙTϙT[T\GTϙORK_KZQOHKRMK
YOMX[H[T[TZGXGLϙSGHORJOXORSKYOTO
'TϙRGT OSGX VRGTϙTϙT ONGRK QUSOY_UT[TJG H[R[TGT M·XK\RORKXOT GJϙ YU_GJϙ \K
GJXKYRKXOTOTZGXGLϙSG\KXORSKYOTO
'TϙRGT OSGX VRGTϙTϙ UTG_RG_GT SKIROY ½_KRKXOTOT GJϙ \K YU_GJRGXϙ ORK HOXROQZK U
M½TQ½GJXKYRKXOTOTZGXGLϙSGHORJOXORSKYOTO
'4/2'4 Ϙ3'8 62'4/4/ Ϙ*'8+ 3'.1+3+9Ϙ (:4 4+:Ϙ)+2+8Ϙ Ϙ2+
(Ϙ82Ϙ1:+Ϙ6:'2Ϙ4+ 5? (Ϙ82ϘßϘ?2+ -4 9'?/ Ϙ2+ Ϙ6:'2Ϙ4+ 1'8'8
<+8Ϙ2+4 <+ *'4/ă:'?)' *' Ϙ6:'2Ϙ 54'4'4 Ϙ3'8 62'4/4/4 ?'6/23'9/4*'
1ϘăϘ2+8Ϙ41;9;8;4+*+4ϘϘ2+4+1'*'8)8+:*+43Ϙă:Ϙ854'?2/52'8'1:3
,':;8'2'8/4/4:'8',/3'-4*+8Ϙ23+9Ϙ4Ϙ!ȕ
129
3K`Q[XHGĄ\[X[_G'JGVG`GXϙ(½_½QĄKNOX(KRKJO_KYO9KXJO\GTϘRQ1GJKSK(KRKJO_K
(GĄQGTRϙàϙT ZGXONRO _G`ϙYϙ ORK IK\GV \KXORSOĄZOX 'TIGQ HGĄ\[X[ YGNOHO GTϙRGT
IK\GHO _G`ϙTϙT ZGRKVRKXOTO KQYOQYO` URGXGQ QGXĄϙRGSGJϙàϙTJGT HGNOYRK OZOXG`KT 1[X[R[S[`G
HGĄ\[XS[ĄZ[X
ϘXLGT+4-Ϙ42+8ȑOTOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
J½`KTRKTSOĄURGTOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙQRGXϙJKàKXRKTJOXORKTZGRKVRKXOTQOĄORKXKGOZ
GJXKYRKXNGXOÜRSGQ½`KXKG_Tϙ1GT[T[TOTIOSGJJKYOTOTȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXH[
1GT[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJGQONKXZ½XR½HORMO\K_GHKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGT
SGYϙTG Y[TSGQ \K HORMO KJOTSK HGĄ\[X[RGXϙTϙ KZQOT Y½XGZRO \K JUàX[ YUT[¨RGTJϙXSGQ
½`KXKMKXKQROOJGX¯\KZKQTOQZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½J½XRKXȕN½QS½[_GXϙTIGKQYOQ
YO` URGXGQ QGXĄϙRGTSGRGXϙ MKXKQZOàOTOT 'JGVG`GXϙ (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYO 9KXJO\GT ϘRQ 1G
JKSK(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTK
ϘZOXG`QUT[Y[HGĄ\[X[JG_KXGRGTȔQOĄORKXKGOZGJXKYHORMORKXOTOT\KXORSKYOȕZG
RKHOTOTYG_ϙRϙ1GT[T[TOTIOSGJJKYOTOTȔ1OĄOTOTOÒT\KXJOàON£RRKXYGQRϙQGRSGQ
½`KXK ·`KR NG_GZϙT MO`ROROàO QGVYGSϙTJG G¨ϙQRGTSGYϙ N£ROTJK QOĄOTOT YGàRϙQ HORMORKXO ORK
·`KR\KGORKNG_GZϙTGĄKXKL\KNG_YO_KZOTKSKYRKQ¯\KKQUTUSOQJKàKXRKXOTKNGQYϙ`S½
JGNGRKUR[ĄZ[XGIGQHORMO\K_GHKRMKRKXHORMOKJOTSKNGQQϙQGVYGSϙJϙĄϙTJGJϙXȕN½QS½
[_GXϙTIGQGXĄϙRGTSGYϙTϙTS½SQ½TURSGJϙàϙTϙTHGĄ\[X[YGNOHOTKHORJOXORSKYOTKU_HOXROàO
ORKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
1GS[ONGRKRKXOTKOROāQOTHORMO\KHKRMKRKXKKXOāOSQGS[U_[JKTKZOSOORQKYO
TOTMKXKÝOTOUR[āZ[XSGQZGJϚX
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ 5YSGT (?19'8-;: ZGXONRO JORKQ¨K ORK 3[àRG ϘRO
3GXSGXOY ϘR¨KYO 'XS[ZGRGT (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙTG HGĄ\[XGXGQ Ȕ3[YZGLG 1KSGR 6GĄG
)GJJKYOTOT *½`KTRKTSKYO 1ϙYSKT ϘJGXK 3GRϙ 3GR`KSK ORK 6GXQK(UXJ½X5R[Q*XKTGP
1GTGRϙ*·ĄKTSKYO\KϘYZOTGZ*[\GXϙ?GVϙSϘĄOȕ TKOYZKQROYϙLGZϙ_RGOĄZOXGQKZSOĄH[R[TJ[
à[T[ QKYOTRKĄKT ONGRK QGXGXϙ ORK ONGRKTOT (GQUàR[ ϘTĄ :GGN :[X 2ZJ ăZOȑTOT [NJKYOTK
HϙXGQϙRJϙàϙTϙHKROXZKXKQONGRK[NJKYOTKHϙXGQϙRGTOYZKQRO_KGOZϘĄ*KTK_OS(KRMKYOTOTS[N
ZK\O_GZϙTJG H[R[TGT ȐȐHKRMK_O J½`KTRK_KT Q[X[S HKRMKTOT J½`KTRKTSK ZGXONO HKRMK
Z[ZGXϙ ORQ QKĄOL Z[ZGXϙ HKRMK QUT[Y[ OĄOT TK\ȑOȕ N[Y[YRGXϙTJG ZGXGLϙTG G_XϙTZϙRϙ URGXGQ
HORMO\KXORSKYO\K_GY·`QUT[Y[ϘĄ*KTK_OS(KRMKYOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTϙZGRKVKZSOĄZOX
'XS[ZGRGT(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙZGXONROIK\GHO_G`ϙORK Ȕ(KRKJO_K(GĄ
QGTRϙàϙSϙ`GY[TJ[à[T[`JORKQ¨KTO`JK_KXGRGTZGRKVRKXOTO`JGNG ·TIK1GS[ϘNGRK1[X[
S[TG _GVZϙàϙTϙ` \K Q[X[SIG ZGXON \K ;?@ YG_ϙRϙ QGXGXRG YUT[¨
RGTJϙXϙRGT OZOXG`ϙTϙ`JG ZKZQOQ KJORSOĄ \K YUT[¨ ZGXGLϙTϙ`G ZKHROà KJORSOĄ H[R[TSGQZG
JϙX:GRKHOTO` QUT[Y[ ONGRK [NJKYOTK HϙXGQϙRGT LOXSGTϙT HKRMKRKXOJOX ([ HKRMKRKX YG_ϙRϙ1GT[TQGVYGSϙTJGH[R[TSGSGQZGJϙXZGRKHOTO`KQUT[HKRMK\KHORMORKX(KRKJO_K
130
SO`RK \K\K_G (KRKJO_KSOÒT LGGRO_KZRKXO ORK ORMORO URSG_ϙV Ϙ14 YG_ϙRϙ ONGRK
[NJKYOTK HϙXGQϙRGT ĄGNϙY QUT[S[TJGQO LOXSG ORK ORMOROJOX 9·` QUT[Y[ LOXSG ONGRK ORK
ORMOROHORMO\KHKRMKRKXOTOYG_ϙRϙ1GS[ϘNGRK1GT[T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIG(KRKJO
_KSO`K Y[TS[Ą H[R[TSGQZGJϙX ([ HKRMK \K HORMORKX ORK ORMORO OTIKRKSK ZGRKVRKXOTOT \K
OZOXG`RGXϙTY[T[RSGĄKQRO\KKYGYRGXϙ_OTKYG_ϙRϙ1GT[TJGJ½`KTRKTSOĄZOX9O`JK
YG_ϙRϙ1GT[TRGJ½`KTRKTKTOTIKRKSKZGRKVKZSK\KOZOXG`RGXϙTϙ`ϙY[TSGNGQRGXϙTϙ`ϙQ[RRGT
SϙĄ H[R[TSGQZGYϙTϙ` .GR H·_RK UR[TIG YG_ϙRϙ 1GT[T ¨KX¨K\KYOTJK Q[X[S[S[`G
Y[T[RGT\KĄGNϙYQUT[S[TJGQO·`KRN[Q[QZ½`KRQOĄOYOTKGOZQOĄOYKRHORMOSGNO_KZOTJKQO
SGRO \K ZOIGXOTOZKROQZKQOHORMO \KHKRMKRKXOT YG_ϙRϙ 1GT[T QGVYGSϙTJG H[R[TSGJϙàϙ
QGT[T[T GSOX N½QS½ MKXKàOJOX 9UT[¨ URGXGQ ZGRKHOTO`K QUT[ HORMO \K HKRMKRKX YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[QGVYGSϙTJGURSG_ϙVYG_ϙRϙ1GS[ϘNGRK1GT[T[TG
ZGHOH[R[TSGRGXϙTKJKTO_RKZGRKHOTO`XKJJKJORSOĄZOXȕN[Y[YRGXϙTϙHORJOXSOĄZOX
5YSGT(?19'8-;:ZGXONROJORKQ¨KORKOZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[X
S[ĄZ[X
5YSGT(?19'8-;:ȑ[TOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
1GS[ONGRKRKXOOJGXKTOTONZO_G¨J[_J[à[SGR\KNO`SKZRKXOZKSOTKZSKQ½`KXK_G
VϙRGT·`KRN[Q[QY·`RKĄSKRKXOJOX9·`RKĄSKIONKXTKQGJGXHOXQGS[NO`SKZOTOHORLOOR_½
X½ZSKYKJKOJGXKTOTZGXGLURJ[à[HOXGQOZZK_KXGRSGQZGJϙXYG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQ
Qϙ1GT[T[T[TGSGIϙOYKJKSUQXGZOQ\KĄKLLGL_·TKZOSOTMKXKàOURGTKĄOZROQZGXGLYϙ`RϙQ\K
G¨ϙQRϙQORQKRKXOTK[_M[TURGXGQQOĄORKXOTHORMOKJOTSKNGQQϙTϙQ[RRGTSGRGXϙTGOROĄQOTKYGY\K
[Y[RRKXO J½`KTRKSKQZOX *KSUQXGZOQ \K ĄKLLGL HOX _·TKZOS YOYZKSOTOT OĄRKXROàO OÖT QGS[
ONGRKRKXOTKOROĄQOTHORMO\KHKRMKRKXKKXOĄOSQGS[U_[JKTKZOSOORQKYOTOTMKXKàOSUR[ĄZ[X
SGQZGJϙX*URG_ϙYϙ_RGZGRKVKJORKTHORMO\KHKRMKRKXOTYG_ϙRϙ1GT[TQGVYGSϙTJGUR[V
SK`Q[X(KRKJO_KTOTLGGRO_KZGRGTϙ_RGORMOROURJ[à[G¨ϙQZϙX([IONKZRKZGRKVQUT[Y[N[Y[YRG
XϙTĄGNϙYQUT[S[TJGQOHOXLOXSG_GGOZURJ[à[TGJGOX_GVϙRGTJKàKXRKTJOXSKJKGTϙRGT
1GT[TN½Q½SRKXOTK[_GXRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
ϘZOXG`G KYGY URGT N[Y[YRGXϙT YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[T[T Ȕ:OIGXO
YϙXȕHGĄRϙQRϙ½TI½SGJJKYO\KOYZOYTGRGXϙTJ½`KTRKTJOàOJOàKXSGJJKRKXOTKMOXSKJOàO
M·X½RJ½à½TJKTSK`Q[X1GT[T[TȔ(ORMO\KXSK_½Q½SR½R½à½ȕHGĄRϙQRϙOTIOSGJJKYO
TOTȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXH[1GT[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJGQONKXZ½XR½HORMO\K_G
HKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGTSGYϙTGY[TSGQ\KHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTϙKZQOTY½XGZRO
\K JUàX[ YUT[¨RGTJϙXSGQ ½`KXK MKXKQRO OJGX¯ \K ZKQTOQ ZKJHOXRKXO GRSGQRG _½Q½SR½J½X
RKXȕ GSOX N½QS½ [_GXϙTIG HGĄ\[X[ YGNOHOTOT KXOĄOSOTK G¨ϙRSGYϙTG U_ÜQR[à[_RG QGXGX
\KXORSOĄZOX
(+*1
'_XϚ\K_G´`KRHOX¥GRϚāSGGXGāZϚXSGOTIKRKSKTKZOIKYOTJKUR[āZ[X[RGHORKIK
ÝO M´XºRKT \K_G SºZGRGG ZGRKHO URJ[Ý[ GTRGāϚRGT N[Y[YRGXJGQO OZOXG` HGā\[X[RGXϚTϚT
XKJJOMKXKQOX
131
σZOXG`ϚT1UT[Y[ TGR?/23'@ZGXONROJORKQ¨K_RK(½_½QKIKRO(KRKJO_K
(GĄQGTRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQGĄGàϙJGQOHORMO\KHKRMKRKXOZGRKVKZSOĄZOX Ȕ3GXZZGXONOTJKTH[M½TKGRϙTGTQGS_UTZXGQZ·XUZUSUHOR\KOĄSG
QOTKYO RGYZOQRKXOTOT GJKZOTOT LO_GZϙTϙT KHGZRGXϙTϙT SGXQGYϙTϙT \K QOSRKXJKT GRϙTJϙàϙTϙT
ZGXGLϙSGHORJOXORSKYO
3GXZ ZGXONOTJKT H[M½TK QGS_UTRGXG ZXGQZ·XRKXK OĄ SGQOTKRKXOTK
UZUSUHORRKXKQϙYGIGHKRKJO_K_KGOZZ½SGXG¨RGXGGRϙTGTSUZUXĄGT`[SGTJOLKXGTYO_KR\H
VGX¨GRGXϙTGJRGXϙTϙTH[_KJKQVGX¨GRGXϙTQOSRKXJKTGRϙTJϙàϙTϙTH[_KJKQVGX¨GRGXG·JK
TKTVGXGTϙTSOQZGXϙTϙTVGX¨GGJRGXϙTϙTZKQZKQHKROXZORKXKQZGXGLϙSGHORJOXORSKYOTO
3GXZ ZGXONOTJKT H[M½TK (½_½QKIKRO (KRKJO_KYO ZGXGLϙTJGT (½_½QKIKRO
(KRKJO_KYOTK GOZ GXG¨RGXϙT ZGSOXRKXO OÖT NGTMO NO`SKZ OÖT QOSRKXK TK QGJGX ½IXKZ ·JKT
SOĄZOX%:GXGLϙSGHORJOXORSKYO
+QOS 1GYϙS 'XGRϙQ G_ϙ O¨KXOYOTJK (KRKJO_KIK 8 VRGQGRϙ 8+4';2:
3+-'4SGXQGUZUSUHOROT(KRKJO_KJKNO`SKZM·XJ½à½NGZZGK\OTOÒT·T½TJKJ[XJ[à[
UXZGJGJϙX([GXGIϙT(KRKJO_KSOÌKOROĄQOYOTGYϙRYGàRGTSϙĄZϙX%(KRKJO_KVKXYUTKROTKMKÖIO
URGXGQ H[ GXG¨RG ORMORO NKXNGTMO HOX \KQGRKZTGSK \KXORSOĄ SOJOX% <KQGRKZ \KXORJO_YK H[
VKXYUTKRQOSJOX%([\KQGRKZTGSKTOÖT\KXORSOĄZOX%'JϙMK¨KT8VRGQGRϙ8+4';2:
3+-'4GXG¨Ą[GTHKRKJO_K_KNO`SKZ\KXSKSKQZKJOX([QUT[JGZGXGLϙSϙTG_JϙTRGZϙRSG
Yϙ
(KRKJO_K_KGOZURGTYGTJGR(KRKJO_KKT\GTZKXOTKNGTMOZGXONZKMOXSOĄZOX%4KQG
JGX½IXKZ·JKTSOĄZOX%
(KRKJO_K ZGXGLϙTJGT _GVϙRGT ZKQ QGZRϙ SKZXKQGXK HOTGTϙT GXYG NGXO¨ URSGQ
½`KXKGTGNZGXZKYROSLO_GZϙTKQGJGXJϙX%
9OROLQKȑ_KQGS_UTRGXRGHXOQKZZGĄϙTJϙàϙM·X½RS½ĄZ½X([HXOQKZRKXJKTTKQGJGX
MKROXKRJKKJORSOĄZOX%:GXGLϙSGHORJOXORSKYO
?KĄORU\GIϙQȑZGOTĄGGZSGR`KSKYOYGZϙĄϙ_GVGT3KNSKZ*OHKQROORKTKQGJGXOT
ĄGGZSGR`KSKYOZGQGYϙ_GVϙRSϙĄZϙX%
(KRKJO_K NO`SKZ HOTGYϙTϙT JUà[Y[TJGQOĄGNYϙTϙ`G GOZ HOTGTϙT YOMUXZG VXOSRKXO
TOT HKRKJO_KSO`RK HGàRGTZϙYϙ \GX SϙJϙX% (½_½QKIKRO (KRKJO_KYO ZGXGLϙTJGT Ȕ (KRKJO_K
ZGXGLϙTJGT_GVϙRSϙĄZϙXȔĄKQROTJKNKXNGTMOHOX_G`ϙORMOROQ[X[SG\KXORSOĄSOJOX%
(½_½QKIKRO(KRKJO_KYOGNϙXRGTTJGQOH½_½QHGĄ\KQ½¨½QHGĄNG_\GTRGXOÖTMK
XKQROURGT_KSQOS\KQOSRKXJKTGRϙTSGQZGJϙX%?KSRKXKĄ[GTGQGJGXZGXONOTK
QGJGXTKQGJGX½IXKZ·JKTSOĄZOX%ȕ
(½_½QKIKRO (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ ZGXONRO IK\GHO _G`ϙYϙTJG ȔOYZKSOĄ UR
J[à[T[`HORMO\KHKRMKRKXĄGNYϙTϙ`ϙ\KĄGNYϙTϙ`GHGàRϙHOXQ[X[R[Ą[ORMORKTJOXSKJOàOTJKT
HORMOKJOTSKQGT[T[MKXKàOTIKHORMO\KXSKÙX[TR[R[à[S[`_UQZ[XȕĄKQROTJKY·`QUT[
Y[ZGRKHOXKJJKZSOĄZOX
TGR?/23'@OZOXG`KT1[X[R[S[`GHGĄ\[XS[ĄZ[X
132
1'8'8
TGR?/23'@ȑϙTOZOXG`ϙTϙT1/93+41'(;2ORK
ϘZOXG`YGNOHOZGXGLϙTJGTZGRKVKJORKT\K½TI½YUX[ORK[TI[YUX[T[TOQOTIO
LϙQXGYϙTJGQOȔ?KSRKXKĄ[GTGQGJGXTKQGJGX½IXKZ·JKTSOĄZOX%ȕHORMORKXOTYG_ϙRϙ
1GT[T[TTIOSGJJKYO[_GXϙTIGG_Xϙ\K_G·`KRHOX¨GRϙĄSGGXGĄZϙXSGOTIKRKSKTKZOIK
YOTJKUR[ĄZ[X[RGHORKIKàOM·X½RJ½à½TJKT
\K[TI[YUX[RGXJGQOHORMORKXOTSK`Q[X1GT[T[TTIOSGJJKYO[_GXϙTIGS½ZG
RGGZGRKHOURJ[à[GTRGĄϙRJϙàϙTJGTOZOXG`HGĄ\[X[Y[T[TOĄH[QϙYϙSRGXϙTϙTXKJJOTK
\KOTIOYUX[ORK[TI[YUX[T[TORQLϙQXGYϙTJGQOȔ(½_½QKIKRO(KRKJO_KYO
GNϙXRGXϙTJGQO H½_½QHGĄ \K Q½¨½QHGĄ NG_\GTRGX OÖT MKXKQRO URGT _KS QOS \K QOSRKXJKT
GRϙTSGQZGJϙX%ȕ HORMORKXOT YG_ϙRϙ 1GT[TJG HKROXZORKT OYZOYTGRGX QGVYGSϙTG MOXSKJOàO
M·X½RJ½à½TJKTOZOXG`YGNOHOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTG
*KSUQXGZOQ \K ĄKLLGL HOX _·TKZOSOT MKXKàO URGXGQ YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ
1GT[T[T[T [_M[RGTSGYϙTJG ORMOROROQ ĄGXZϙ GXGTSGJϙàϙ N[Y[Y[ ORK SK`Q[X 1GT[T[T[T
Ȕ(ORMO \KXSK _½Q½SR½R½à½ȕ HGĄRϙQRϙ OTIO SGJJKYOTOT Ȕ1[X[S \K Q[X[R[ĄRGX H[ 1G
T[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJGQONKXZ½XR½HORMO\K_GHKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGTSG
YϙTGY[TSGQ\KHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTϙKZQOTY½XGZRO\KJUàX[YUT[¨RGTJϙXSGQ½`KXK
MKXKQRO OJGX¯ \K ZKQTOQ ZKJHOXRKXO GRSGQRG _½Q½SR½J½XRKXȕ 'SOX N½QS½T½T (½_½QKIKRO
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHORJOXORSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
x
(ORMO \KXSK _ºQºSRºRºÝºσYZOYTGRGX QGVYGSϚTJG URSGJϚÝϚ GTRGāϚRGT HORMO
\KHKRMKRKX
σZOXG`ϚT1UT[Y[ .GRJ[T.GĄSKZ'?9'4ZGXONROJORKQ¨KORK(U`JUàGT
(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQGĄGàϙJGQOHORMO\KHKRMKRKXOZGRKVKZSOĄZOX Ȕ?:2Ȑ_KSGRUR[VZGSGSRGTGXGQNO`SKZKMOXKTSM½TQGVGYOZKRO
'XϙZSGZKYOYO_GVϙSϙOÖTONGRK_K¨ϙQϙRSϙĄSϙJϙX%AϙQϙRJϙOYKCONGRKORGSNGTMOZG
XONZK\KNGTMOMG`KZKJK_G_ϙTRGTSϙĄZϙX%ϘRGTSKZTOTJKTHOX·XTKQZGRKVKJO_UX[S
;`SGTRϙQQUT[Y[URGTGXϙZSGZKYOYO_GVϙSOĄONGTMOONGRK[Y[R½ORKMKX¨KQRKĄZO
XORSOĄZOX%ϘNGRKOÖTQG¨ZKQROL\KXORSOĄZOX%,OXSGOYOSRKXOTOZGRKVKJO_UX[S
ϘTĄGGZ\KSGQOTKHKJKROURGXGQG_XϙG_XϙQG¨?:2·JKTSOĄZOX%,GZ[XG·XTKQRKXOT
JKTHOXKXGJKZ\KXORSKYOTOZGRKVKJO_UX[S
'XϙZSG ZKYOYO MKX¨KQ GTRGSJG GXϙZSG _GVSGQZG SϙJϙX _UQYG GZϙQRGX NG\[`JG
ZUVRGTGXGQ\OJGTP·XORKZGNRO_KSOKJORSKQZKJOXA%C
'XϙZSGZKYOYOH[M½TOZOHGXO_RKLGGRURGXGQ¨GRϙĄSGQZGSϙJϙX%
(KRKJO_KTO`LKTOĄRKXOS½J½XR½à½T½TSOSGXOTĄGGZS½NKTJOYO[T\GTRϙQGJXUY[
H[R[TSGQZGJϙX ϘSGX \K X[NYGZ OĄRKXOTJK OS`G _KZQOYO URGT M·XK\RO Y·`RKĄSKRO VKXYUTKR
URGXGQ M·XK\ _GVGT ϘTĄGGZ 3½NKTJOYO 'NSKZ 1GT_½SG` SϙJϙX _UQYG NGXOZG ZKQTOQKXO
URGXGQM·XK\_GVGT3[YG'_JϙTSϙJϙXA%C
133
·R¨KQRO (U`JUàGT ϘSGX [_M[RGSG VRGTϙ O¨KXOYOTJK _KX GRGT TUȑR[
OSGX GJGYϙTJG OJGXK ZGXGLϙTJGT NO`SKZ YGZϙT GRSG ORK VRGT JKàOĄOQROàO NG`ϙXRGZϙRSϙĄ \K
(U`JUàGT (KRKJO_K 3KIROYOTOT +QOS ZGXONOTJK UTGTSϙĄZϙX 6RGTJKàOĄOQROàOTO MKX
¨KQRKĄZOXKTNGXOZG\KĄKNOXVRGTIϙYϙTGOJGXKTOÌKQG¨?:2·JKTSOĄZOXA%C
(U`JUàGT (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ ZGXONRO IK\GHO _G`ϙYϙTJG ȔOYZKSOĄ UR
J[à[T[`HKRMK\KHORMORKXMKXKQ'TG_GYGTϙTHGĄRGTMϙ¨\KSGJJKYOTJKQOȐ:KSKRNGQ
\KN½XXO_KZRKXOTQ·Z½_KQ[RRGTϙRSGYϙȑTϙJ½`KTRK_KTN½Q½SRKXO\KMKXKQYK3KJKTO1GT[
T[TJ½X½YZR½QO¨KXKTO_OTO_KZOJ½`KTRK_KTSGJJKRKXOTKG_QϙXϙRϙQUR[ĄZ[XSGYϙ_GTϙT
JG (ORMO +JOTSK 1GT[T[T[T GSG¨ \K X[N[TG G_QϙXϙ \K IK`G N½Q½SRKXOTO J½`KTRK_KT
SGJJKYOTJKHKROXZORKTJ[X[SG[_M[TURJ[à[M·X½RSKQZKJOX([TKJKTRKOYZKSOTOÒZOXG`ϙ
QGHORURSGQQG_Jϙ_RG_KXOTKMKZOXORKSKSOĄZOXȕMKXKQ¨KYO_RKHGĄ\[X[YGNOHOTOTHORMOKJOT
SKZGRKHOTOXKJJKZSOĄZOX
.GRJ[T .GĄSKZ '?9'4 YG_ϙRϙ 1GT[T[T ½TI½ SGJJKYO MKXKàOTIK 1[X[
R[S[`GOZOXG`KTHGĄ\[XS[ĄZ[X
.GRJ[T.GĄSKZ'?9'4ȑϙTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
YG_ϙRϙ1GS[ϘNGRK1GT[T[T[TȔϘNGRKOĄRKSJUY_GYϙȕHGĄRϙQRϙTIOSGJJKYO
ȔϘNGRKYO_GVϙRGIGQNKXOĄOÖTHOXOĄRKSJUY_GYϙJ½`KTRKTOX([JUY_GJGONGRK_KZQOROYOTJKT
GRϙTGT UTG_ HKRMKYO \K KQO _GQRGĄϙQ SGRO_KZK OROĄQOT NKYGV IKZ\KRO ONGRK JUQ½SGTϙ OR£T
SKZOTRKXO GJG_RGX \K_G OYZKQRORKX ZGXGLϙTJGT Y[T[RGT HGĄ\[X[RGX \K_G ZKQROLRKX \K JOàKX
HKRMKRKX ONGRK QUSOY_UT[ Z[ZGTGQ \K QGXGXRGXϙ MOHO ONGRK Y½XKIO ORK ORMORO H½Z½T HKRMKRKX
H[R[T[Xȕ GSOX N½QS½ [_GXϙTIG ZGRKV YGNOHO ZGXGLϙTJGT KXOĄOSOTK G¨ϙRSGYϙ OYZKTKT HORMO
\KHKRMKRKX(U`JUàGT(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙTKROTJKH[R[TGT\K_GM·XK\OMKXKàOH[R[T
SGYϙMKXKQKTHORMO\KHKRMKRKXJKTJOX
YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK.GQQϙ1GT[T[T[TȔ(ORMO\KXSK_½Q½SR½R½à½ȕHGĄRϙQRϙ
OTIOSGJJKYOTKM·XKȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXH[1GT[TJG_KXGRGTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJGQONKX
Z½XR½HORMO\K_GHKRMK_OHGĄ\[XGTRGXϙT_GXGXRGTSGYϙTGY[TSGQ\KHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RG
XϙTϙKZQOTY½XGZRO\KJUàX[YUT[¨RGTJϙXSGQ½`KXKMKXKQROOJGX¯\KZKQTOQZKJHOXRKXOGRSGQ
RG_½Q½SR½J½XRKXȕ
:GRKVKJORKTHORMO\KHKRMKRKXOTSK`Q[X1GT[TJGHKROXZORKTOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJG
URSGJϙàϙGTRGĄϙRJϙàϙTJGTOZOXG`YGNOHOTOTKXOĄOSOTKG¨ϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄ
ZOX
(+*1
(ORMOKJOTSKHGā\[X[Y[T[TS[NGZGHϚ
σZOXG`ϚT 1UT[Y[ :[XQ¼G` 2ZJ ăZO \KQORRKXO ZGXONRO JORKQ¨KRKXO_RK Ϙ`SOX
(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTGHGĄ\[XGXGQ!HOTGG¨ϙYϙTJGTϘ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K
YOTOT HGN¨K G¨ϙYϙTJGT 3ORRO +SRGQ -KTKR 3½J½XR½à½T½T QOXGIϙYϙ YϙLGZϙ_RG ¨G_ HGN¨KYO
QGLKZKX_G OĄRKZSKIOYO URGT S½\KQQORRKXOTOT LGGRO_KZ M·YZKXSKQZK URJ[à[ H·RMKTOT S½
ZKSSOS I½`½TJK ::1 N½Q½SRKXO [_GXϙTIG Q[X[RS[Ą URGT Ϙ`SOX (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYO
134
ĄOXQKZRKXOTJKT Ϙ@+23'4 'ă ZGXGLϙTJGT UZUVGXQ J½`KTRKSKYO _GVϙRJϙàϙ Ϙ`SOX 9[RN
.[Q[Q 3GNQKSKYOTIK \KXORKT ZKJHOX QGXGXϙ ½`KXOTK Ϙ`SOX 9[RN .[Q[Q .GQOSROàOTJK
ÒR_KZROàKZKIG\½`½T·TRKTSKYOOYZKSROJG\GG¨ϙRJϙàϙSK`Q[XJG\GJGYG\[TSGJKROROURG
XGQY·`QUT[Y[GRGTJGUZUVGXQOĄRKZORSKYOTOTJG_GTGàϙϘ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_KYO;RG
ĄϙS 1UUXJOTGY_UT 3KXQKÒ ;153+ QGXGXϙTϙT M·YZKXORJOàO \K LGQGZ GTϙRGT QGXGXJG UZU
VGXQϙTϘ@+23'4'ăȑ_KJK\XON[Y[Y[TJGNKXNGTMOHOXOLGJKTOTURSGJϙàϙTϙHKROXZKXKQ
ϘTIOXGRZϙȑTJG _KX GRGT S½\KQQOR :[XQ[G` ϘĄRKZSKRKXOTOT GXQGYϙTJGQO UZUVGXQϙT
OĄRKZORSKYOTOTNGTMOSK\`[GZN½Q½SRKXOTKM·XKϘ`KRSGT'ăȑ_K\KXORJOàOTOTb
5ZUVGXQϙT OĄRKZORSKYO ONGRK SK\`[GZϙ N½Q½SRKXO [_GXϙTIG \KXORSOĄYK ONGRKTOT
NGTMOZGXONZK_GVϙRJϙàϙTϙTYG_ϙRϙ_GYG¨KX¨K\KYOTJKQKTJORKXOTKHORJOXORSKYOTOZGRKV
KZSOĄRKXJOX
Ϙ`SOX (½_½QĄKNOX (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ HGĄ\[X[ YGNOVRKXOTK ZGXONRO ½YZ
_G`ϙYϙ_RGȔZGXONOTJK(OXOSOSO`K_GVSϙĄURJ[à[T[`HGĄ\[X[_GϘ`KRSGT-KTKR
3½J½XR½à½TIK \KXORKT IK\GHO _G`ϙTϙT GYRϙ KQZK M·TJKXORSKQZKJOXȕ ĄKQROTJK QGXĄϙRϙQ \KX
SOĄ Ϙ`KRSGT 'ă OYK JORKQ¨KJK YUX[RS[Ą URGT N[Y[YRGXϙT Ϙ`SOX 9[RN .[Q[Q 3GNQK
SKYOTJKJK\GSKJKTJG\GJG_GXMϙRGSGQUT[Y[_GVϙRSϙĄURJ[QRGXϙ\KMKXKQZOàOTJKJUY
_G_GHORMO\KXORKIKàOTOOLGJKKZSOĄZOX
:[XQ[G`ϘĄRKZSKYO\KQORRKXOHORMOKJOTSKHGĄ\[X[RGXϙTϙTS[NGZGHϙTϙTϘ`SOX(½_½Q
ĄKNOX (KRKJO_KYO URJ[à[ Ϙ`KRSGT 'ăȑTOT IK\GHO _G`ϙYϙTG GZLKT JK ȔS½\KQQORRKXOTOT
QOXGRGJϙàϙGRGTJGUZUVGXQJ½`KTRKSKYOTOTNGTMOSK\`[GZGM·XK_GVϙRJϙàϙONGRK[Y[R½ORK
_GVϙRSϙĄYGONGRKTOTNGTMOZGXONZK\KNGTMOSK\`[GZGM·XK_GVϙRJϙàϙN[Y[YRGXϙTϙT_GXMϙRG
SGY½XKIOTOKZQORKXTOZKROQZKURSGJϙàϙȕIONKZO_RKϘ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙT
ZGXONRO_G`ϙYϙTGOZOXG`KT1[X[R[S[`GS½XGIGGZKZSOĄZOX
:[XQ[G`ϘĄRKZSKYO\KQORRKXOTOTOZOXG`ϙTϙT1'(;2ORK
1GS[ Q[X[S \K Q[X[R[ĄRGXϙ JKSUQXGZOQ \K ĄKLLGL _·TKZOSOT MKXKàO URGXGQ YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[ [_GXϙTIG ZGRKV KJORKT HORMO \K HKRMKRKXO ORMORO 1GT[T[T
HKROXZZOàOOYZOYTGRGXQGVYGSϙTJGURSGJϙQRGXϙY½XKIKKXOĄOSKY[TSGQRGS½QKRRKLZOX:[XQ[G`
ϘĄRKZSKRKXOTOT QOXGIϙ URGXGQ LGGRO_KZ M·YZKXJOàO H·RMKTOT Ϙ`SOX (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYOTOT
S½RQO_KZOTJKURJ[à[GTUTOSĄOXQKZYZGZ½Y½TJKH[R[TGTHKRKJO_K_KGOZHOXLOXSGTϙTHGN
YOMK¨KTH·RMKJKUZUVGXQJ½`KTRKSKYO_GVGHORSKYOOÖTORMOROHKRKJO_KZGXGLϙTJGTSK\`[
GZ JGNOROTJK _KZQORKTJOXORSKYO MKXKQZOàO M·` ·T½TK GRϙTJϙàϙTJG Y·` QUT[Y[ HORMO KJOTSK
HGĄ\[X[Y[T[TS[NGZGHϙTϙTSK`Q[XHKRKJO_KURJ[à[TGĄ½VNK_UQZ[X:[XQ[G`ϘĄRKZSKRK
XOTOT _GVZϙàϙ HORMO KJOTSK HGĄ\[X[Y[T[T Ϙ@+23'4 'ă ZGXGLϙTJGT IK\GVRGTSGYϙTJG
N[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGJϙàϙTJGTHGNOYRKZGRKVYGNOHOTOTOYZKJOàOHORMO\KHKRMKRKXOTϘ`SOX
(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTIGKXOĄOSKY[T[RSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORSOĄZOX
(+*1
9OIORXGVUXRGXϚTϚTG_XϚTZϚRϚJ´QºSºTºZGRKVKJKT(KRKJO_K6KXYUTKROTOTH[ZG
RKHOTOTQGXāϚRGTSGYϚMKXKQOX*OÝKX1GT[TRGXϚTYG_ϚRϚ(+.1ORK¥KROāKTNºQºSRKXO
135
[_M[RGTSG` 6KXYUTKROT QKTJOYO_RK ORMORO URGT ¥GRϚāSG NG_GZϚTϚ \K SKYRKQ UT[X[T[
KZQORK_KIKQTOZKROQZKQOHORMO\KHKRMKRKXKKXOāOSNGQQϚH[R[TSGQZGJϚX
1[X[R[S[`[TZGXONRO\KYG_ϙRϙ1GXGXϙJUàX[RZ[Y[TJG\K¨GàJGĄ
QGS[ _·TKZOSO GTRG_ϙĄϙTϙT NGQOS URJ[à[ ½RQKRKXJKQO [_M[RGSGRGXG HGQϙRJϙàϙTJG QGS[
M·XK\RORKXO OÖT J½`KTRKTKT YOIOR XGVUX[ HKT`KXO JUY_GRGXϙT ½¨½TI½ QOĄORKXK QGXĄϙ MO`RO Z[
Z[RJ[à[JUY_GTϙTORMOROYOTKQGXĄϙOYKG¨ϙQURJ[à[T[TM·X½RJ½à½!YG_ϙRϙ(ORMO+JOTSK
.GQQϙ1GT[T[ȑT[TJGH[_·TJKGZϙRSϙĄHOXGJϙSURJ[à[TOZKQOSYG_ϙRϙ1GT[T[T
QUT[_RGORMOROURGXGQOTIOSGJJKYOTJKQOȔ?GXMϙJKTKZOSOJϙĄϙTJGQGRGTOJGXOOĄRKSRKX
JKT QOĄOTOT ¨GRϙĄSG NG_GZϙTϙ\K SKYRKQO UT[X[T[ KZQORK_KIKQ TOZKROQZK URGTRGX H[ 1GT[T
QGVYGSϙTG JGNORJOXȕ OTIO SGJJKYOTJKQO Ȕ9O\OR \K GYQKXO OYZONHGXGZ HOXOSRKXOTOT
M·XK\\KLGGRO_KZRKXOTKOROĄQOTHORMO\K_GHKRMKRKXH[1GT[TQGVYGSϙJϙĄϙTJGJϙX'TIGQH[
HORMO \K HKRMKRKX QOĄORKXOT ¨GRϙĄSG NG_GZϙTϙ \K SKYRKQ UT[X[T[ KZQORK_KIKQ TOZKROQZK OYK
OYZONHGXGZGOROĄQOTHORMO\KHKRMKRKXHORMOKJOTSKNGQQϙQGVYGSϙOÖTJKJOXȕOTIOSGJ
JKYOTJKQOȔ1[X[S\KQ[X[R[ĄRGXϙTQGS[U_[T[ORMORKTJOXSK_KT\K YGJKIKQKTJOVKXYU
TKROORKQ[X[SOÖ[_M[RGSGRGXϙTGOROĄQOTJ½`KTRKSKRKXNGQQϙTJGQOHORMO\K_GHKRMKRKXHORMO
KJOTSKNGQQϙTϙTQGVYGSϙJϙĄϙTJGJϙX'TIGQY·`QUT[Y[J½`KTRKSKJKTKZQORKTKTQ[X[S
¨GRϙĄGTRGXϙTϙTHORMOKJOTSKNGQRGXϙYGQRϙJϙXȕĄKQROTJKQON½Q½SRKXOTOTJKQ[X[S\KQ[X[
R[ĄRGXϙTQKTJOVKXYUTKRONGQQϙTJGYGNOVURJ[QRGXϙHORMO\KHKRMKRKXOT½¨½TI½QOĄORKXKQGXĄϙ
MO`ROZ[Z[RSGYϙGTIGQH[HORMO\KHKRMKRKXORMOROQOĄOTOT¨GRϙĄSGNG_GZϙTϙ\KSKYRKQUT[X[
T[KZQORK_KIKQTOZKROQZKOYKUQOĄO_KG¨ϙQURSGYϙHOXHGĄQGJK_OĄRKHORMOKJOTSKNGQQϙQGV
YGSϙTJG ORMORO VKXYUTKROT QKTJOYO_RK ORMORO HORMO \K HKRMKRKXK KXOĄOS NGQQϙTϙT H[R[TJ[à[
ĄKQROTJK GTRGĄϙRSGYϙ! JOàKX ZGXGLZGT YG_ϙRϙ (ORMO +JOTSK .GQQϙ 1GT[T[ȑT[T OTIO
SGJJKYOTOTOQOTIOLϙQXGYϙTJG_KXGRGTȔ([1GT[T_½X½XR½àKMOXJOàOZGXONZKTOZOHGXKTJOàKX
QGT[TRGXϙT H[ 1GT[TG G_QϙXϙ N½Q½SRKXO [_M[RGTSG`ȕ GSOX N½QS½ QGXĄϙYϙTJG YG_ϙRϙ 1GT[T ORK ¨KROĄKT SK\`[GZ N½Q½SRKXOTOT [_M[RGTSGYϙTJG ·`R½Q JUY_GRGXϙ \K YOIOR
XGVUXRGXϙTϙT ½¨½TI½ QOĄORKXK QGXĄϙ _OTK MO`ROROQ VXKTYOHO OÖTJK S[NGLG`GYϙ \K LGQGZ ORMORO
QGS[M·XK\ROYOTKQGXĄϙYG_ϙRϙ1GT[T¨KX¨K\KYOTJKG¨ϙQURSGYϙ\KÒQXKJORKTMKXKQ¨K
RKXJUàX[RZ[Y[TJGYOIORXGVUXRGXϙTϙTG_XϙTZϙRϙJ·Q½S½T½ZGRKVKJKTVKXYUTKROTZGRKVRKXOTOT
QGXĄϙRGTSGYϙ MKXKQZOàOTOT 1GXGSGT (KRKJO_KYOȑTK HORJOXORSKYOTK U_HOXROàO_RK QGXGX \KXOR
SOĄZOX
(+*11GXGXϚ
136
KNC KISIM
ÇEVRENN CEZA HUKUKU VASITASIYLA KORUNMASI
BRNC BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNUNDA
ÇEVRENN KASTEN KRLETLMES
MADDE 181- (1) lgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykr olarak ve çevreye zarar verecek ekilde, atk veya artklar topraa, suya veya
havaya kasten veren kii, alt aydan iki yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (Sulh Ceza)
(2) Atk veya artklar izinsiz olarak ülkeye sokan kii, bir yldan üç yla
kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (Asliye Ceza)
(3) Atk veya artklarn toprakta, suda veya havada kalc özellik göstermesi halinde, yukardaki fkralara göre verilecek ceza iki kat kadar artrlr.
(4) Bir ve ikinci fkralarda tanmlanan fiillerin, insan veya hayvanlar
açsndan tedavisi zor hastalklarn ortaya çkmasna, üreme yeteneinin körelmesine, hayvanlarn veya bitkilerin doal özelliklerini deitirmeye neden
olabilecek niteliklere sahip olan atk veya artklarla ilgili olarak ilenmesi
halinde, be yldan az olmamak üzere hapis cezasna ve bin güne kadar adli
para cezasna hükmolunur. (Ar Ceza)
(5) Bu maddenin iki, üç ve dördüncü fkrasndaki fiillerden dolay tüzel
kiiler hakknda bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
AÇIKLAMA
I- Genel Olarak:
181.maddede tanmlanan “çevrenin kasten kirletilmesi” suçunun 765 sayl
ETCK’da karl bulunmamaktadr.
II- Suçla Korunan Hukuksal Yarar:
135.maddede tanmlanan suçlarla korunmak istenilen hukuksal yarar, kiilerin salkl bir çevrede yaama haklarnn korunmasdr. Yaama hakknn kullanlabilmesi için çevrenin korunmas ve korunan çevrede herkesin salkl ve
düzenli olarak yaamas amaçlanmtr. Çünkü canl kalabilmenin temel kayna
saylan salkl ve temiz bir çevre olmadan insanlarn hayatta kalmalar ve hak
ve hürriyetlerini kullanmak suretiyle varlklarn ve gelimelerini sürdürebilmelerinin imkan yoktur.
Anayasann 56.maddesinin 1.fkrasnda “Herkes, salkl ve dengeli bir
çevrede yaama hakkna sahiptir.” hükmü ile “salkl ve düzenli bir çevrede
yaama hakk “bir insan hakk olarak sosyal haklar içinde düzenlenmitir.maddenin 2.fkrasnda ise “Çevreyi gelitirmek, çevre saln korumak ve
çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandalarn görevidir” hükmü ile de
çevreyi korumann devletin ve vatandalarn ödevi olduu vurgulanmtr. Salkl ve düzenli bir çevrede yaama hakk uluslararas sözlemelerde de bir insan
hakk olarak tannmtr. nsan Haklar Avrupa Sözlemesi (HAS)’nin hükümle-
137
ri içinde, her ne kadar açk bir ifadeyle salkl ve düzenli bir çevrede yaama
hakkna yer verilmemi olsa da, HAS’nin 2.maddesinde kabul edilen yaama
hakknn garanti altna alnabilmesi amacyla salkl ve düzenli bir ekilde yaama hakknn HAS’nin 2., 14. ve 17.maddeleri çerçevesinde deerlendirilmesi
gerektii kabul edilmektedir. Çünkü, korunmas ve bozulmamas gereken çevre
ile ekolojik denge insan hayatnn devamlln salamaya yönelik olup, sadece
bu bakmdan bir insann sahip olabilecei en önemli temel hak olarak kabul edilen yaama hakknn esasn oluturmaktadr. Canl hayatnn devam için varl
zorunlu olan ekolojik dengelerin bozulmaya balamas, hava, su ve topran
kirlenmesi halinde, artk bu üç çevre unsurunda yaamak canllar için çekilmez
bir hal alacandan, canl hayat bakmndan tehlike tayan bir çevrede yaama
hakknn kullanlmas mümkün deildir.
Bu nedenle, çevrenin kasten kirletilmesi fiillerinin suç olarak YTCK’nun
181.maddesinde tanmlanmas ile Devlet, Anayasann 56/2.fkras ile kendisine
yüklenen görevi yerine getirmi, bu düzenleme ile çevre kirliliinin önlenmesi
suretiyle toplum düzeninin salanmas ve salkl düzenli bir çevrede yaama
hakknn güvence altna alnmas amaçlanmtr. Bireylere düen ödev, çevre
sorunlarnn dourduu ve dourabilecei tehlike ve zararlarn ciddiyetini göz
önüne alarak dengeli ve salkl bir çevre bilinci vastasyla çevrenin korunmasn salamaktr.
III- Suçun Konusu:
181.maddede tanmlanan suçun maddi konusu, canllarn yaamasn ve
gelimesini salayan etkenler bütünlüü olarak tanmlanan çevrenin atk veya
artklarla zarara uratlmasdr. Çevre esasnda canllarn içinde yaad ortamdr 89.
“Çevre”, insan ve canllar üzerinde ani veya süreli, dorudan veya dolayl
etkide bulunan, fiziksel kimyasal, toplumsal deerlerin toplamdr. Hukuksal
anlama çevre, bütün vatandalarn ortak varl olup, hava, su, toprak, bitki ve
hayvan varl ile doal ve tarihsel zenginlikleri içermektedir. Ekoloji (doa
bilimi), canl varlklar doal ortam ve bu ortam ile organizmalar arasnda kurulan ilikiler balamnda incelemektedir 90. nsan ve dier canllarn varlk ve gelimelerini sürdürebilmeleri için gerekli olan artlarn bütününe “ekolojik denge” denilmektedir. Çevre kavramnn insan merkezli deil de ekolojik bak açsn yanstan 91 oldukça geni bir tanmna Çevresel Etki Deerlendirmesi Yönetmeliinde 92 (4.md) yer vermitir. Buna göre çevre “canllarn yaamlar boyunca ilikilerini sürdürdükleri ve karlkl olarak etkileim içinde bulunduklar
fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam” ifade eder. Ekolojinin çevre
hukukuna da yansyan temel kavramlarnn balcalar, ekosistem, ekolojik denge, besin zinciri ve biyolojik çeitliliktir. Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi’nin
89
90
91
92
EN, Ersan; Çevre Ceza Hukuku, Kazanc Kitap Ticaret A.., stanbul-1994, s.5; ÇEPEL, N.;
Doa-Çevre –Ekoloji ve nsanln Ekolojik Sorunlar, stanbul-1992, s.38
ERTA, eref; Çevre Hukuku, zmir–1997, s. 4–5
TURGUT, Nükhet, Çevre Hukuku, Sava Yaynevi, Ankara-Kasm 2001, s.77
Bu Yönetmelik 17 Temmuz 2008 Tarihli RG’de yaymlanmtr.
138
2.maddesindeki tanmna göre “ekosistem”, “birbirleriyle ilevsel birer birim
olarak karlkl etkileime giren bitki, hayvan ve mikroorganizmalar ile bunlarn
cansz çevrelerinin dinamik bir karm”dr. Ekosistemin temel ilevi enerji akm ve güneten organizmalara enerji aktarmdr. Ekosistemin bu ilevleri çevresinde canllarn beslenme gereksinimlerini karlamak için aralarnda kurduklar
doal bir denge ile çalan birbirine bamllk ilikisi “besin zinciri” olarak adlandrlmaktadr. Ekolojinin temel kavramlarndan biri olan ve canl organizmalarn say, çeit ve cins ve deiiklik bakmlarndan gösterdikleri durumlar anlatmak için kullanlan “biyolojik çeitlilik” kavram Biyolojik Çeitlilik Sözlemesinin 2.maddesinde, “kara, deniz ve dier su ekosistemleri olmak üzere her
türlü ortamdaki canl organizmalarn ve bunlarn parças olduklar ekolojik
komplekslerin deiikliini göstermekte olup, buna türler içerisindeki ve türler
arasndaki çeitlilik ile ekosistemlerin çeitlilii dahildir” eklinde tanmlanmtr. Eko sistemin ileyiindeki karlkl etkileim-birbirine bamllk özellii
nedeniyle sistemin herhangi bir yerinde ortaya çkan sorun tüm sistemin ileyiini aksatmakta, dolaysyla tüm canllarn yaamn etkilemektedir 93.
Çevreyi oluturan ve insanlara tüm canllarn yaam koullarn belirleyen
unsurlar; hava, su ve toprak ile yeil örtü ve hayvan topluluu (flora–fauna) dur.
“Hava”; genel bir tanmlama ile atmosferi meydana getiren gazlarn karmdr. Normal bir havada, hacim olarak % 78,09 azot, % 20,95 oksijen, % 0,93
argon ve % 0,03 karbondioksit ile az miktarda dier gazlardan ve % 5’e ulaan
düzeyde su buhar bulunmaktadr 94. Hayvanlarn solunum, bitkilerin ise fotosentez için havaya gereksinimleri vardr. Yeryüzündeki hayat ise bu solunum ve
fotosentez dengesine dayanmaktadr 95. nsanolu ve dier canllarn, solunumu
yapabilmesi için gerekli olan gazlarn bulunduu atmosferin troposfer katman,
bu kuak altnda yaayan insanlar ve dier canllarn solunum ilevlerini salkl
bir ekilde yerine getirebilmeleri ve hayatlarna devam edebilmeleri için büyük
önem arz etmektedir. Atmosferde bulunan gazlarn karmlarndaki oranszlk
ve yeni gazlarn kirletici olarak atmosferde hzla fazlalamas halinde ise, çevre
zarar görmektedir 96. “Hava Kirlilii”, atmosfere braklan atk maddelerin havann fiziki bileimini bozarak bu solunum ve fotosentezi imkansz veya yetersiz
hale getirmesidir. Hava, yaps itibariyle çok kolay kirlenen ve temizlenmesi ise
en zor olan bir çevresel ortamdr. Hava kirlilii, su kirliliinde olduu gibi ulusal
snr tanmamakta, kirlilik kolayca yaylabilmektedir. Hava kirliliinin temelinde
kentleme ve endüstrileme olgular yatmaktadr 97. Hzl nüfus art, kentleme
ve sanayileme, toplu snma ve ulam sistemleri sonucunda atmosfere braklan
kirleticiler, zaman içinde belli oranlara ulamakta ve havann doal yapsn deitirmekte, yani havay kirletmektedirler. Hava içindeki zararl maddelerin,
93
94
95
96
97
TURGUT, N., a.g.e. s. 119
TÇSV, Çevre Kanunu’nun Uygulanmas Sempozyumu, TÇSV Yayn, Ankara Ocak 1987, s.27
ERTA, N.; a.g.e. ,s.14
GÜRPINAR, Ergun; Kent ve Çevre Sorunlarna Bir Bak, stanbul–1993, s. 79; GÜRPINAR,
Ergun; Çevre Sorunlar, stanbul–1992, s.45-46
ERTA, N., a.g.e., s.15
139
younlamas ile hava, insan ve insann doal ve yapay çevresi üzerinde olumsuz etkiler yaratmaya balamaktadr 98. Hava kirliliinin bir sonucu olarak, atmosferin bir katman olan stratosferin üst ksmlarnda yer alan ve en esasl ekolojik ilevi, güneten gelen ültraviyole (morötesi) nlar için süzgeç veya kalkan
görevi yapmak olan ozon tabakasnda meydana gelen incelme ve delik, canl
yaamndaki dengelerin tamamen bozulmas halini ortaya çkarmaktadr 99.
“Su”, tüm canllarn yaam koullarn belirleyen temel unsurlardandr.
Canl ve cansz varlklar arasnda hassas bir dengenin olduu çevrede susuz
hayatn sürdürülmesi mümkün deildir. Su yalnzca bir oksijen ve hidrojen kaynandan ibaret olmayp, ayn zamanda canl varlklarn yaamlarndaki en
önemli unsurlardan birisidir 100. Ayrca su kullandktan sonra yeniden kendini
meydana getiren yegâne doa maddesidir. Topraktan denizlere, oradan atmosfere ve tekrar topraa dönen su yeniden denizlere ular. Böylece su, günein salad enerji ile sürekli olarak doada bir döngü içindedir ve bu döngüye “hidrolojik çevrim” ad verilir 101. Fiziksel açdan, moleküllerden oluan, kokusuz, tatsz, renksiz ve saydam bir sv olan suyun kimyasal bileiini iki hidrojen ve bir
oksijen atomundan meydana gelen moleküller oluturmaktadr. Uygarln gelimesiyle birlikte, insann suyun doal döngüsüne yapt müdahaleler de artm, buna bal olarak ekolojik dengenin bozulmasyla “su kirlilii” olumutur.
nsanlar suyu sadece hayatlarn devam ettirebilmek için zorunlu temel bir besin
maddesi olarak deil sanayi ham maddesi olarak da kullanlmaktadr. Su kirliliinin nedenleri tarmsal faaliyetler, sanayileme ve yerleim yerleridir 102.
“Toprak”, tüm doal varlklarn mekan ve yaamn temel kayna olan
bir çevre unsurudur 103. Canl türlerinin büyük bir bölümünün yaam ortam olan
toprak, çevre ve insan açsndan önemli özellikler tamaktadr. Canllarn yaamlar için gerekli su ve besin maddelerini içeren topran korunmas sadece
topran kimyasal, fiziki yapsnn deil onun içindeki çeitli bakteriler, mantarlar ve canl organizmalarn ve üzerinde bulunan yararl maddelerin korunmasn
kapsamaktadr 104. Nitekim Anayasamzn 45.maddesinde, tarm arazilerinin,
çayr ve meralarn amaç d kullanmn, tahribini önlemek devlete bir görev
olarak verilmi ve Çevre Kanununun 1.maddesinde de, krsal, kentsel alanlarda
arazinin ve doal kaynaklarn en uygun ekilde kullanlmas ve korunmas, toprak kirlenmesinin önlenmesi, ülkenin bitki ve hayvan varlnn korunmas bu
kanunun amaçlar arasnda gösterilmitir.
“Yeil örtü ve hayvan topluluu (flora-fuana)”, hem salkl ve temiz bir
çevreyi oluturan unsurlar ve hem de hayatlarn devam ettirmek için korunan
98
99
100
101
102
103
104
KELE/HAMAMCI, Çevre Bilim, s.82 vd.
ÇEPEL, N.; a.g.e., s.45-49
GÜRPINAR, E. , Çevre Sorunlar, s.43
ARMAY, Tahsin; “Sularn Oluturduu Kireçtalarndan Doan Çeitli Problemler, Enerji Kayplar ve Alnacak Önlemler” ller Bankas Dergisi, Ocak-ubat-Mart 1983, s. 20-21-TÇSV, Türkiye’nin Çevre Sorunlar, a.g.e.,s.75
ERTA, .; a.g.e., s.15-16
ÇEPEL, N., a.g.e., 204
ERTA, ., a.g.e., s.58
140
ve gelien bir çevreye ihtiyaç duyan canl varlklardr. Flora ad da verilen yeil
örtü (orman, çayrlar, meralar, milli parklar, tabiat parklar, etraf yeil alan ile
çevrilmek suretiyle koruma altna alnan kültürel ve doal antlar ve eserler)
ekolojik döngüler bakmndan önemli deerleri haiz bir çevre unsurudur. Yeil
örtünün, atmosfer kirleticilerinin bazlarn tutmak, yine atmosferdeki zararl
radyoaktif serpintileri önlemek ve içme sularna karmasn engellemek gibi
saysz yararlar vardr 105. Hayvan topluluu (fauna) da bir çevre unsuru olarak
ekolojik dengenin salanmasndaki en önemli faktörler arasnda bulunmaktadr 106.
IV- Suçun Faili ve Maduru:
Çevrenin kasten kirletilmesi suçunun faili, herhangi bir gerçek kii olabilir.
Tüzel kiilerin cezai sorumluluu kabul edilmediinden, bu durumda ceza sorumluluu özel hukuk tüzel kiilerde görevli olan gerçek kiiler yönünden iletilebilecektir. Özel hukuk tüzel kiileri hakknda bu suçun nitelikli halleri olan iki,
üç ve dördüncü fkralardaki fiillerden dolay bunlara özgü (YTCK 60.md.) güvenlik tedbirlerine hükmolunacaktr.
V- Suçun Maddi Unsuru:
a) 1.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru: 181.maddenin 1.fkrasnda tanmlanan suç, atk veya atklarn topraa, suya veya havaya kasten verilmesiyle oluur. Ancak bu fiillerin cezalandrlabilmesi için, atk veya artklarn ilgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykr olarak doal ortama braklmas ve bunun
çevreye zarar verecek boyutta olmas gerekir.
Bir faaliyet sonucu çevreye braklan veya atlan zararl maddelere “atk”
ad verilir. Atklar kat, sv ve gaz eklinde olabilirler. Çevre için zararl olmayan
maddeler bu anlamda atk saylmaz. “Artk” ise, bir sanayi faaliyeti sonunda
yararlanlmas mümkün olmayan ve çevreye braklan maddelerdir. Bunlar çevreye zarar veriyorsa, atk maddeler artk madde niteliine dönüür. Kat atklar,
evsel atk eklinde olabilecei gibi, park ve bahçelerden atlan bitkisel atklar,
sanayi ve ticaret atklar, hafriyat topra ve inaat moloz ve kalntlar eklinde
de olabilir. Evsel su artma tesislerinden çkan artma çamurlar ile sanayi üretimi
sonucu çkan sanayi çamuru da kat artk saylmaktadr 107.
Atk veya artklarn “çevreye zarar verecek” ekilde topraa, suya havaya
kasten verilmesinden maksat, bu fiil sonucunda ortaya çkan zararl etkilerin
(kirliliin) yalnzca insan sal ve maddi varlklar deil çevresel varlklar da
zarar tehlikesiyle kar karya brakm olmasdr. Zira burada sözü edilen çevre, atk veya artk maddelerin insan faaliyetleri sonucunda verilecei, toprak, su
ve hava (yani alc ortamlar) olup çevreye zarar verme (kirlilik) olgusunun, bata
insan sal olmak üzere çevre kalitesi (veya ekosistemler veya ekolojik denge)
ve çevresel maddi varlklar da dikkate alnarak belirlenmesi gerekmektedir 108.
Kirliliin çevreye zarar verecek boyutta olmas yeterli olup ayrca bir zararn
105
106
107
108
GÜRPINAR, E.,; Çevre Sorunlar, a.g.e., s.63-66
EN, E.; a.g.e., s.10
ERTA, .; a.g.e., s.72-74
TURGUT, N.; a.g.e., s.392
141
gerçeklemesi art deildir.
Topraa braklan atk veya artklar, topran fiziksel ve kimyasal yapsn
bozmakta, dolaysyla verimini düürmekte ve buna “toprak kirlilii” denilmektedir. Örnein çöp olarak adlandrdmz kat atklarn gerektii gibi uzaklatrlmamas ve toprak üzerine atlmas veya gömülmesi neticesinde, bu kat atklarda bulunan organik maddelerin çürümesi sonucunda çkan hidrojen sülfür ve
metan gibi gazlarn kapal yerlerde birikerek koku, zehirleyici etkiler ve patlama
tehlikesine sebep olmas mümkündür. Kat atklardan dalan sznt, sularn su
kaynaklarn kirletmesi, topra verimsizletirmesi kaçnlmazdr 109. Hzla gelien endüstriden kaynaklanan atklarn topraa szmas neticesinde verimli topraklar zarara uratlmaktadr.
Atk ve artklarn suya braklmas, etkileri çok tehlikeli çevresel zararlara
neden olmakta ve bunun sonucunda ortaya çkan, kullanm kstlayan veya engelleyen ve ekolojik dengeyi bozan kalite deiimine “su kirlilii” denilmektedir. Su kirlilii douran sebepler, konutlardan ve endüstriden kaynaklanan atklarn su ortamlarna artlmakszn boaltlmalar, tarmda verimi fazlalatrmak
amacyla kullanlan maddelerin sulara tanmalar, deniz tamaclnda gemilerin atklarn su ortamlarna dorudan vermeleri gibi insanlardan kaynaklanan
faaliyetlerle gerçeklemektedir 110. Endüstriyel atk sular, ayrmaz veya güç ayrabilir türden maddelerin yannda toksit bileenleri de içerdiklerinden, bu sularn alc ortamlara boaltlmalarnn etkileri çok tehlikeli olabilmektedir. Azotlu
ve fosforlu gübrelere ait çözeltiler ile bol miktarda fosfor içeren deterjan bileikleri, konutlardan toplanan kanalizasyonun artlmadan akarsulara ve denizlere
verilmesi de su ortamn tehdit etmekte ve çevreye zarar vermekte, su ortamnda
yaayan canllar olumsuz olarak etkilemektedir 111.
Atk veya artklarn havaya kasten verilmesi halinde oluan “hava kirlilii” yüzde 90 kadar büyük bir ksm gazlardan olmak üzere partikül ve likit
maddelerin oluturduu emisyonlarn kompleks bir serisinden ibarettir 112. Dier
bir tanma göre hava kirlilii, insanlar tarafndan atmosfere kartrlan yabanc
maddeler vastasyla hava bileiminin bozulmas ya da atmosferde toz, gaz, duman, koku, su buhar eklinde bulunabilecek olan kirleticilerin canllar ile eyalara zarar verebilecek miktara yükselmesidir. Hava kirliliinin nedenleri ise genel
olarak ehirlerdeki snma sistemleri ve motorlu tatlar ile endüstriyel merkezlerdeki fabrikalarn yayd kirleticilerden kaynaklanmaktadr. Kirlilie neden
olan bu kirleticiler havada bulunan karbon monoksit, kükürt dioksit, azot monoksit gazlar ve hidrokarbonlar ile parçacklardr. Bu kirleticilerin hangi miktarlarnn zararl olduu gerek uluslararas kurulular ve gerekse devletler tarafndan hazrlanan “Hava Kirlilii Standartlar” vastasyla belirlenmektedir. Tür109
110
111
112
BERKÜN, Mehmet; “Kat Artklardan Çkan Gazlar ve Sorunlar” Milliyet Gazetesi, Düüncelerin
Düüncesi, stanbul, 30 Nisan 1993, s.17
GÜNEY, Bahaeddin,. “Çevre Sorunlar”, 1. Ulusal dare Hukuku Kongresi, 3. Kitap-Çeitli dare
Hukuku Konular, 1–4 Mays 1990, Ankara–1992, s. 1161–1164; TAMER, Mustafa; “Çevre Sorunlar ve Çevre Mevzuat”, Türk dare Dergisi, Yl: 63, Say: 393, s.73
ÇEPEL, N.;a.g.e., s.201-202; GÜRPINAR, E., Çevre Sorunlar, s.84-87
TURGUT, N., a.g.e., s. 395
142
kiye’de bu standartlar, 6.6.2008 günlü RG’de yaynlanarak yürürlüe konulan
Hava Kalitesi Deerlendirme ve Yönetim Yönetmelii tarafndan belirlenmitir.
Fabrikalarn üretim sürecinde özel bir artmdan geçirmeden yayd gazlar,
konutlarn ve iyerlerinin stlmasnda s deeri düük fakat kükürt miktar
yüksek yaktlarn kullanlmas, kurunlu benzin kullanan araçlarn yayd gazlar havaya kararak ve daha sonra da bitkilere ve içme sularna ulaarak canl
saln tehdit etmektedir. Keza, hava kirleticileri arasnda önemli yer tutan
kükürt dioksit atmosferde su ile birleerek sulfüroz ve nitrik asitlere dönümekte
ve neticede asit yamuru ad verilen yalar vastasyla tekrar çevre unsurlarna
ulamakta ve böylece çevreye karan asit, ormanlara, nehirlere, göllere, binalara
ve tarihi eserlere önemli zararlar vermekte ve bunlarda yaayan canllarn saln da tehlikeye düürmektedir 113.
Suçun oluabilmesi için, atk veya artklarn, tür, nitelik ve miktar bakmndan bir suyu, havay veya topra kirletme veya zararl tarzda deitirmek
bakmndan elverili olmas gerekir. Ayrca eylemin ilgili konularla belirlenen
teknik usullere aykr olarak ilenmesi gerekir. Bu teknik usuller, çevreyi korumaya yönelik kanunlarla belirlenmelidir. Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmeliklerde bu tür kurallar mevcuttur.
b) 2.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru: 181.maddenin 2.fkrasndaki suçun
maddi unsuru atk veya artklarn izinsiz olarak ülkeye sokulmas ile olumaktadr. Bu maddelerin gümrük kaplarndan veya dier yerlerden ülkeye sokulmas
önemli deildir. Önemli olan bunlarn izinsiz olarak ülkeye sokulmasdr. Yasa
koyucu bu hükümle atk veya artklarn snr aan tehlike boyutunu gözeterek,
özellikle gelimi ülkelerden gelimemi ülkelere tanmasna skça rastlanan bu
maddelerin ülkemize sokulmasn önlemeyi amaçlamtr.
c) Suçun Nitelikli Hali (181/4.Fkra): Maddenin 4.fkrasnda, bir ve ikinci
fkralarda tanmlanan suçlarn konusunu oluturan atk veya artklarn dier bir
takm özellikleri, bu sonuçlar açsndan daha ar cezay gerektiren ayr bir nitelikli hal olarak kabul edilmitir. Bu hükmün uygulanabilmesi için, suç konusu
atk veya artklarn insan veya hayvanlar açsndan tedavisi zor hastalklarn
ortaya çkmasna, üreme yeteneinin körelmesine, hayvanlarn veya bitkilerin
doal özelliklerini deitirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olmas gerekir.
Örnein, havaya verilen gazlarn içerdii kurundan zehirlenme insanlarda geri zekâllk ve davran bozukluklarna neden olduu gibi ileri safhalarda
ölüme dahi sebebiyet vermektedir 114. Keza, kükürt oran yüksek olan duman ve
kurumun bulunduu yalarn çevreye brakt zararl maddelerin etkisiyle
bitki ve hayvanlarn yaamasna engel olduu söylenmitir 115. Asit yamurlarnn sulara karmasyla özellikle su ortamlarnda yaayan canllarn toplu olarak
hayatlarn kaybettikleri gözlenmektedir.
113
114
115
TNCE, Oktar; Çevre Kirlilii, stanbul, 1989,s.38-39; YAVUZ, Fevzi/KELE, Ruen; Çevre
Sorunlar, Ankara, 1983, s.117-118; TÇSV; Türkiye’nin Çevre Sorunlar, a.g.e., s.27; GÜRPINAR,
E.; Çevre Sorunlar, s.103-104; EN, E.; a.g.e., s.16 vd
GÜRPINAR, Ergun; Çevre sorunlar, s.103–104
GRTL, Suna; Günümüzde Çevre, stanbul–1991, s.30–32
143
Radyoaktif maddelerinin nükleer tesislerde kullanlmas sonucunda Plütonyum gibi çou doada bulunmayan büyük miktarlarda gaz, likit ve kat atklar ortaya çkmaktadr. Üstelik bu maddelerin bir kere olutuktan sonra yok
edilmeleri de oldukça güçtür 116. Kanaatimizce, bu durumda “radyasyon yayma”
suçunu düzenleyen 172/3.fkrasnn deil 181/4.fkra hükmünün uygulanmas
gerekir.
VI- Suçun Manevi Unsuru:
181.maddede tanmlanan suçlar, kasten ilenebilen suçlardr. Çevrenin
taksirle kirletilmesi halinde bu madde deil, 182.madde hükmü uygulanr.
Kast, özellikle, doal ortama verilen atk veya artk maddenin özellikleri
itibariyle çevreye zarar verecek boyutta olduunu ve eylemin ilgili kanunlarla
belirlenen teknik usullere aykr olduunu kapsamaldr. Olayda kasden gerçekletirilen icrai bir hareketin olup olmad, genel kriterlere göre belirlenir. Kastn
suçun unsurlarna yönelik olmas ve bütün unsurlar kapsamas gerekir.
Suça konu olan atk veya artklarn çevreye zarar verecek boyutta olup
olmad, zararn ne oranda olduu ve çevre üzerinde nasl bir etki dourduu
meselelerin çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerekli kldndan bu hususlarda Ekoloji (doa bilimi) uzmanlarndan mütalaa alnmas gerekir. Resmi bir makamn bu fiilleri örenmesine ramen göz yummas, fiili hukuka uygun hale
getirmez.
VII- Suça Etki Eden Nedenler:
181.maddenin 3.fkrasna göre, bir ve ikinci fkralarda tanmlanan suçlarn
konusunu oluturan atk veya artklarn toprakta, suda veya havada kalc özellik
göstermesi, verilecek cezann artrlmas sebebini oluturmaktadr. Dier bir
deyile, atk veya artklarn kalc özellik gösterme nitelii bu suçlar açsndan
daha ar cezay gerektiren nitelikli hal olarak kabul edilmitir. Bu durumda, bir
ve ikinci fkralara göre verilecek ceza iki kat orannda artrlacaktr. Kalc özellik
göstermekten maksat, suça konu olan atk veya artk madde açsndan kirletmenin kalc olmas ve uzun bir süre devam etmesi ve önemli bir çerçevede bulunmasdr. Bu sadece bir süre için deil, uzun süre içinde olur. Yinede burada uygun bir younluk da gereklidir. Atk veya artklarn toprakta, suda veya havada
kalc özellik gösteren nitelikte olup olmad bakmndan uzman bir bilirkiiden
mütalaa alnmaldr. Örnein kimyasal atk maddeler topraa verildiinde topra tamamen çoraklatrmakta ve böyle bir kalc özellik göstermektedir.
181.maddede tanmlanan suçlar bakmndan daha az ceza verilmesini gerektiren bir hükme yer verilmemitir.
VIII- Suçun Özel Görünü Biçimleri:
a) Teebbüs: Maddede tanmlanan suçlara teebbüs olanakldr. Örnein,
atk veya artklarn izinsiz olarak ülkeye sokmak isteyen bir geminin veya bu
maddeleri doal ortama boaltmak üzere olan kiilerin icra hareketine balama
aamasnda güvenlik güçlerince fark edilip yakalanmas halinde suça teebbüs
söz konusu olur.
116
TURGUT, N.; a.g.e., s.396-397
144
b) tirak: Bu suçlara itirakin her hali (37-41.md.) mümkündür.
c) çtima: Suçlarn içtima bakmndan özel bir hüküm bulunmadndan
bu hususta ortaya çkacak sorunlarn genel hükümler (42-44.md.) çerçevesinde
çözümlenmesi gerekir.
IX- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm ve Dava Zamanam:
a) Kovuturma: Bu suçlarn savuturulmas ve kovuturulmas re’sen yaplr. YTCK’nun 344/1-b maddesi uyarnca 181/1.fkrasnn yürürlük tarihi
1.6.2007, dier fkralarnn yürürlük tarihi ise 1.6.2005’tir.
b) Görevli Mahkeme: Maddenin 1.fkrasnda tanmlanan suçta sulh ceza,
2. ve 4.fkralarnda tanmlanan suçlarda ise, asliye ceza mahkemesi görevlidir.
5271 sayl CMK’nun 15.maddesinin 4.fkrasna göre, çevreyi kirletme suçu, yabanc bayra tayan bir gemi tarafndan Türk kara sular dnda ilendii takdirde, suçun ilendii yere en yakn veya geminin Türkiye’de ilk urad limann bulunduu yer mahkemesi yetkilidir.
c) Suçlarn yaptrm: Maddenin1.fkrasndaki suçun yaptrm, alt aydan
iki yla kadar hapistir. Atk veya artklar izinsiz olarak ülkeye sokma suçunun
yaptrm bir yldan üç yla kadar hapistir. Atk veya artklarn kalc özellik göstermesi halinde 1. ve 2.fkralara göre verilecek cezalar iki kat kadar artrlacaktr
(181/3.fkra). Maddenin 4.fkrasnda tanmlanan, bir ve ikinci fkralardaki suçlarn nitelikli halini oluturan suçun yaptrm ise be yldan yirmi yla (49/1.md)
kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezasdr. 181.maddenin iki, üç ve dördüncü fkrasndaki fiillerden dolay tüzel kiiler hakknda bunlara özgü güvenlik
tedbirlerine hükmolunur. YTCK’nun 60.maddesine göre bu güvenlik tedbirleri
iznin iptali ve müsaderedir.
d) Dava Zamanam: Maddenin 1. ve 2.fkralarndaki suçlarn dava zamanam süresi YTCK’nun 66/1-e maddesi uyarnca sekiz yldr. Ancak, 1. ve
2.fkrasndaki suçlar bakmndan 3.fkrada tanmlanan ve cezann iki kat kadar
artrlmasn öngören nitelikli halin uygulanmas halinde dava zamanam süresi 66/3–4 fkralar delaletiyle ayn maddenin 1-d bendi uyarnca onbe yldr.maddenin 4.fkrasnda tanmlanan suçun dava zamanam süresi ise 66/1-c
bendi uyarnca yirmi yldr.
?'8-/:'?1'8'82'8/
K\XKTOT QGYZKT QOXRKZORSKYO Y[¨[TJGT Ą½VNKRO 9KXQGT :UQM·` NGQQϙTJG _GVϙRGT
YUX[ĄZ[XSG
YUT[I[TJG
ăKXKLROQU¨NOYGX
)[SN[XO_KZ
(GĄYG\IϙRϙàϙTIG
J½`KTRKTKT
ZGXONROOJJOGTGSKTOTYG_ϙRϙ)??TϙTHSGJJKYO[_GXϙTIGOGJKYOTK
OROĄQOTăKXKLROQU¨NOYGX9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTM½T\KYG_ϙRϙQGXGX
SG QGXĄϙ _GVϙRGT OZOXG`ϙT XKJJOTK JGOX ăKXKLROQU¨NOYGX 'YRO_K )K`G 3GNQKSKYOTIK \KXOROV
QKYOTRKĄKT M½T \K *ϘĄ YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTIG
M½T \K YG_ϙRϙ ?GYG ?GXGXϙTG (U`[RSGYϙTϙT OYZKTSKYO ½`KXOTK ?GXMϙZG_
)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTM½T\KYG_ϙRϙZKHROàTGSKYO_RKJG\GJUY_GYϙ
*GOXK_KM·TJKXORSKQRKOTIKRKTJO
145
:KHROàTGSKJKȔK\XKTOTQGYZKTQOXRKZORSKYOY[¨[YG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[
T[T SGJJKYOTJK J½`KTRKTSOĄZOX ([TG M·XK ȔORMORO QGT[TRGXJG HKROXRKTKT ZKQTOQ
[Y[RRKXK G_QϙXϙ URGXGQ \K ¨K\XK_K `GXGX \KXKIKQ ĄKQORJK GZϙQ \K_G GXZϙQRGXϙ ZUVXGàG Y[_G
\K_G NG\G_G QGYZKT \KXKT QOĄO IK`GRGTJϙXϙRϙXȕ JKTORSKQZKJOX 9·` QUT[Y[ Y[¨[ HGQϙ
SϙTJGTQUX[TGTN[Q[QO_GXGX¨K\XKJOX3½RQO_KZ¨K\XKTOTQGYZKT QOXRKZORSKYOY[¨[HGQϙ
SϙTJGT Y[¨[T [TY[X[ URGXGQ QGT[TJG J½`KTRKTSKSOĄZOX *URG_ϙYϙ_RG GZϙQ SGJJKRKXOT
\KXORJOàOZUVXGQVGX¨GYϙTϙTS½RQO_KZOTOTZKYVOZOY[¨[TY½H[Z[HGQϙSϙTJGTS[ZRGQYG_ϙRGT
HOXJKRORTOZKROàOZGĄϙSGSGQZGJϙX1GRJϙQOGQYOTOTQGH[R½NGROTJKS½RQO_KZNGQQϙTϙT¨K\XK
_OQOXRKZKHORKIKQHOÖSJKYϙTϙXYϙ`Q[RRGTϙSϙTϙT¨K\XK_OQGYZKTQOXRKZSKY[¨[T[UR[ĄZ[XSG
_GIGàϙYUT[I[TG\GXϙRGIGQZϙXQO_GYGQU_[I[T[TH[YUT[I[GSG¨RGJϙàϙJGJ½Ą½T½RKSK`
XTKàOT NG\G_G ZUVXGàG \K Y[_G QGXϙĄGHORKIKQ HOX ZGQϙS ¨K\XK_K \K _GĄGS LUXSRGXϙTG
`GXGX\KXKHORKIKQTOZKROQZKQOGZϙQRGXϙTQOĄOTOTS½RQO_KZOTJKTGXGÒJKHOXOQZOXORSKYOORK¨K\XK
TOT QOXRKZORSKYO Y·` QUT[Y[ URGHORSKQZKJOX ?GYGTϙT H[ J[X[S[ QGVYGSGJϙàϙTϙ ORKXO Y½X
SKQSGJJKTOTRGL`ϙTG[_SGJϙàϙMOHOX[N[TGJG[_M[TJKàORJOX*URG_ϙYϙ_RGY[¨[T[TY[X[
URSG_GT HOX N[Y[Y[T YUX[RSGSϙĄ URSGYϙ ORK Y[¨[T Y½H[Z[TG KZQO KJKT HOX JKROR ZUVRGT
SGQYϙ`ϙTJ½`KTRKTKTOJJOGTGSKTOTJ½`KTRKTSKYOTJKQGT[TGG_QϙXϙ HOXJ[X[S[TURSG
Jϙàϙ
ϘJJOGTGSKTOTOGJKYOTKQGXGX\KXKT9[RN)K`G3GNQKSKYOTIKQUT[KJORSK_KT
¨K\XKTOTQOXRKZORJOàOOJJOGUR[TGT_KXOTZGV[QG_ϙZRGXϙORKQXUQOYOTOTSGNQKSKIK_GVϙRGIGQ
QKĄOL HGQϙSϙTJGT MKXKQRO URJ[à[ N[Y[Y[ OZOXG` SGQGSϙ URGT 'YRO_K )K`G 3GNQKSKYOTIK
ORKXOY½X½RSK_KIKàO
-·`KZORSKJKTOZOXG`ϙTQGH[R½_KXOTK_G`ϙRϙĄKQORJKXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTJKOYG
HKZM·X½RSKSOĄZOXȕJKTORSKQZKJOX
-KXKàOM·X½Ą½RJ½!
YG_ϙRϙ)K`G?GXMϙRGSG?GYGYϙTϙTSGJJKYOTJK!Ȕ3GNQKSKZGXGLϙTJGT
OJJOGTGSKTOT\KYUX[ĄZ[XSGK\XGQϙTϙT\KXORJOàOZGXONZKTOZOHGXKTUTHKĄM½TOÖTJKYUX[Ą
Z[XSG K\XKYOTK OROĄQOT H½Z½T HKRMKRKX OTIKRKTJOQZKT YUTXG KQYOQ \K_G NGZGRϙ TUQZGRGX
HKROXZORSKQ Y[XKZO_RK! G OTIO SGJJK_K G_QϙXϙ URGXGQ J½`KTRKTKT H 9[¨[T Y½H[Z[TG
KZQO KJKIKàO S[ZRGQ YG_ϙRGT SK\I[Z HOX JKROR ZUVRGTSGJGT J½`KTRKTKT I T·JKSK_K
\K_G [`RGĄSG_G ZGHO URJ[à[ YUX[ĄZ[XSG JUY_GYϙTJGT G¨ϙQ¨G GTRGĄϙRGT OĄRKXJK ·T·JKSK
\K_G [`RGĄSG [Y[R½ [_M[RGTSGQYϙ`ϙT J½`KTRKTKT OJJOGTGSKTOT )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙ
àϙTG OGJKYOTK QGXGX \KXOROXȕ YG_ϙRϙ K\XK ?GYGYϙTϙT SGJJKYOTJK! Ȕ([ 1GT[TJG
MK¨KTZKXOSRKXJKT!K\XK )GTRϙRGXϙT_GĄGSRGXϙHU_[TIGOROĄQORKXOTOY½XJ½XJ½QRKXO\KQGXĄϙ
RϙQRϙ URGXGQ KZQORKĄOS OÖTJK H[R[TJ[QRGXϙ HO_URUPOQ LOÒQYKR YUY_GR KQUTUSOQ \K Q½RZ½XKR
UXZGSϙK\XKQUX[TSGYϚ K\XKYKRJKàKXRKXOT\KKQURUPOQJKTMKTOTZGNXOHOTOHU`[RSG
YϙTϙ \K _UQ URSGYϙTϙ ·TRKSK_K SK\I[Z HU`[RSGRGXϙ MOJKXSK_K ¨K\XK_O O_ORKĄZOXSK_K \K
MKROĄZOXSK_K ¨K\XK QOXROROàOTO ·TRKSK_K _·TKROQ ¨GRϙTSGRGXϙT H½Z½T½T½ K\XK QOXROROÝO K\XKJK SK_JGTG MKRKT \K IGTRϙRGXϙT YGàRϙàϙTϙ ¨K\XKYKR JKàKXRKXO \K KQURUPOQ JKTMK_O
146
HU`GHORKIKQ NKX Z½XR½ UR[SY[` KZQO_O 'RIϚ UXZGS .G\G Y[ ZUVXGQ UXZGSRGXϙ ORK H[ UX
ZGSRGXRGOROĄQOROKQUYOYZKSRKXO 'ZϚQ .KXNGTMOHOXLGGRO_KZYUT[I[TJGUR[ĄGT¨K\XK_KGZϙ
RGT\K_GHϙXGQϙRGTNKXZ½XR½SGJJK_OOLGJKKJKXȕ'_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTLϙQXG
YϙTJGȔ.KXZ½XR½GZϙQ\KGXZϙàϙ¨K\XK_K`GXGX\KXKIKQĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKXJKHKROX
RKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRKXKG_QϙXϙURGXGQJUàX[JGT\KJURG_RϙHOÖSJKGRϙIϙUXZGSG
\KXSKQ JKVURGSGQ ZGĄϙSGQ [`GQRGĄZϙXSGQ \K HKT`KXO LGGRO_KZRKXJK H[R[TSGQ _GYGQ
ZϙXȕ LϙQXGYϙTJG OYK Ȕ1OXRKTSK ONZOSGROTOT H[R[TJ[à[ J[X[SRGXJG ORMORORKX QOXRKTSK_O
·TRKSKQRK! QOXRKTSKTOT SK_JGTG MKRJOàO NGRRKXJK QOXRKZKT QOXRKTSK_O J[XJ[XSGQ QOX
RKTSKTOT KZQORKXOTOMOJKXSKQ \K_G G`GRZSGQ OÖT MKXKQROZKJHOXRKXO GRSGQRG N½Q½SR½J½X
RKXȕN½Q½SRKXO_KXGRSGQZGJϙX
9US[ZURG_JGăKXKLROQU¨NOYGX)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTIGĄ½VNKRO9KXQGT:UQM·`
NGQQϙTJGYUX[SR[S½J½XURGXGQM·XK\_GVZϙàϙĄOXQKZOTZ[ÒĄRKZSKYOTJKZ[`[T_ϙQGTSGYϙ
YUT[I[ UXZG_G ¨ϙQGT GZϙQ SGJJKTOT ZKYOY O¨KXOYOTJKQO ZUVXGàG HϙXGQϙRSGYϙTG _UR G¨GXGQ
¨K\XKTOTQGYZKTQOXRKZORSKYOY[¨[T[OĄRKJOàOOJJOGYϙ_RGQGS[JG\GYϙG¨ϙRJϙàϙGTRGĄϙRSGQZG
JϙXϘTIKRKTKTOJJOGTGSKJKĄ½VNKROTOTQOSROàOONHGXJGH[R[TGTQ[X[S[TGJϙ_½QRKTKT
Y[¨ \K [_M[RGTSGYϙ MKXKQKT _GYG SGJJKRKXO _½QRKTKT Y[¨[T OĄRKTJOàO _KX \K ZGXON ORK
Y[¨[TQGTϙZRGXϙTϙTG¨ϙQRGTJϙàϙM·X½RSKQZKJOXϘJJOGTGSKTOTOGJKYOQGXGXϙϙTϙTY[¨[TY½H[
Z[TGKZQOKJKIKàOS[ZRGQYG_ϙRGTHOXQGTϙZZUVRGTSGJGTQGS[JG\GYϙG¨ϙRSGYϙTGJG_GTJϙ
XϙRJϙàϙ GTRGĄϙRSGQZGJϙX 3GNQKSK QOXRKZORJOàO ORKXO Y½X½RKT GXGÒTOT QOSK GOZ URJ[à[T[T
ZKYVOZKJORSKYOTOY[¨[TY½H[Z[TGS[ZRGQKZQOKJKIKQHOXQGTϙZURGXGQJKàKXRKTJOXSOĄOYK
JKYG_ϙRϙ:)?TϙTSGJJKYOTJKQOXRKZORKTZUVXGàϙTS½RQO_KZOTOTQOSKGOZURJ[à[
N[Y[Y[ Y[¨[T ·àKRKXO \K_G TOZKROQRO NGRRKXO G¨ϙYϙTJGT ·TKSRO URSGJϙàϙTJGT GZϙQ SGJJK
HOXOQZOXORKTGXGÒTOTZGV[QG_ϙZ\KQXUQOYOTOTJUY_GO¨KXOYOTJKH[R[TSGYϙJGÙX[TR[JKàOR
JOX 'TϙRGT _GYGR J½`KTRKSKTOT ORMORO QGT[T URGXGQ M·TJKXSK _GVZϙàϙ YG_ϙRϙ K\XK
?GYGYϙTJG JG GZϙQ SGJJKTOT HϙXGQϙRJϙàϙ ZUVXGàϙT S½RQO_KZOTOT QOSK GOZ URJ[à[ M·`KZOR
SKQYOÒTQUX[TSGYϙÙX[TR[R[à[TGJKàOTORSOĄZOXϘJJOGTGSKTOTOGJKYOQGXGXϙTϙTMKXKQ¨K
YOTOTYG_ϙRϙ:)?TϙTSGJJKYOTOTQUX[J[à[N[Q[QOJKàKXKQGXĄϙMKX¨KQRKĄZOXORK
IKQK_RKSRKXOTHOXQϙYSϙTϙ_GVZϙXSϙĄϙ`HϙXGQGIGàϙG¨ϙQZϙX(KROXZORKTTKJKTRKXRKϘJJOGTGSK
TOTOGJKYOQGXGXϙTGQGXĄϙ_GVϙRGTOZOXG`ϙOTIKRK_KTSKXIOOTKXJOàOXKZQGXGXϙN[Q[QGG_QϙXϙJϙX
?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTJ½`KTRKJOàOZKHROàTGSKJKQOJ½Ą½TIK_GVϙRGT
G¨ϙQRGSGRGXϙĄϙàϙTJG_KXOTJKM·X½RJ½à½TJKT¨K\XKTOTQGYZKTQOXRKZORSKYOY[¨[TJGTĄ½V
NKRO 9KXQGT :UQM·` NGQQϙTJG J½`KTRKTKT ϘJJOGTGSKTOT OGJKYO QGXGXϙTG QGXĄϙ _GVϙRGT
OZOXG`ϙT XKJJOTK OROĄQOT ăKXKLROQU¨NOYGX 'YRO_K )K`G 3GNQKSKYOTIK \KXOROV QKYOTRKĄKT
M½T\K*ϘĄYG_ϙRϙQGXGXϙTYG_ϙRϙ)??TϙTSGJJKYO[_GXϙT
IG(5@;23'9/4'G_Tϙ_GYGSGJJKYOTOTGLϙQXGYϙMKXKàOTIKYUTXGQOOĄRKSRKXOT_KXOT
JKZGSGSRGTSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
9GTϙàϙTS½ĄZKQOTOTK\OTOTG\R[Y[TGNG_\GTVOYROàO\K¨·VVUĄKZOGZSGYϙK_RK
147
SOTOT HOXJKT ÜQ QK` ZKQXGXRGTSGYϙTϙT GZϙRϙ Y[¨[T _GYGR [TY[X[ URJ[à[ M·`KZORSKJKT
YGTϙQ NGQQϙTJG YG_ϙRϙ :)1T[T SGJJKYO ORK GXZϙXϙS _GVϙRGXGQ YGTϙàG LG`RG IK`G
ZG_OTO
9GTϙQ NGQQϙTJG N½QSUR[TGT YUT[¨ GJRO VGXG IK`GYϙTϙT YG_ϙRϙ :)1T[T
SGJJKYO [_GXϙTIG KXZKRKTSKYO S½SQ½T URSGJϙàϙ NGRJK _G`ϙRϙ ĄKQORJK IK`GTϙT KXZK
RKTSKYOTKQGXGX\KXORSKYO
.½Q½SJKTYUTXGZGXONRO8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGXGQG_TϙM½T_½
X½XR½àK MOXKT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO ORK JKàOĄOQ YG_ϙRϙ )3?TϙT
SGJJKYO[_GXϙTIG!YUX[ĄZ[X[RSGYϙ\KQU\[ĄZ[X[RSGYϙĄOQG_KZKHGàRϙY[¨RGORMOROURGXGQ
_GVϙRGT _GXMϙRGSG YUT[I[TJG N½QSUR[TGT IK`GTϙT Z½X \K Y½XKYOTK M·XK N½QS½T G¨ϙQ
RGTSGYϙTϙT MKXO HϙXGQϙRϙV HϙXGQϙRSG_GIGàϙ N[Y[Y[T[T JKàKXRKTJOXORSKYOTJK ÙX[TR[R[Q
H[R[TSGYϙ
)*
ÇEVRENN TAKSRLE KRLETLMES
MADDE 182- (1) Çevreye zarar verecek ekilde, atk veya artklarn topraa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kii, adli para cezas ile
cezalandrlr. Bu atk veya artklarn, toprakta, suda veya havada kalc etki
brakmas halinde, iki aydan bir yla kadar hapis cezasna hükmolunur. (Sulh
Ceza)
(2) nsan veya hayvanlar açsndan tedavisi zor hastalklarn ortaya çkmasna, üreme yeteneinin körelmesine, hayvanlarn veya bitkilerin doal
özelliklerini deitirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atk veya
artklarn topraa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kii, bir
yldan be yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (Asliye Ceza)
AÇIKLAMA
I- Genel Olarak:
Çevrenin taksirle kirletilmesi suçunu tanmlayan 182.madde hükmü yeni
bir düzenleme olup 765 sayl ETCK’da karl bulunmamaktadr.
II- Suçla Korunan Hukuksal Yarar:
Günümüzde çoalan nüfus ve gelien teknoloji ve endüstri neticesinde
doaya yaplan müdahalelerle ortaya çkan kirlenmeler canllar arasndaki doal
dengenin bozulmasna yol açmakta ve bireyin yaam açsndan gelecee dönük
çok büyük tehdit oluturmaktadr 117. Canllarn yaamasn ve gelimesini salayan etkenler bütünlüü 118 yada insan veya baka bir canlnn hayat boyu ilikilerini devam ettirdii d ortam eklinde tanmlanan ve bu tanmn içinde hava, su,
toprak, fiziksel unsurlar ve bitkiler, hayvanlar ve bakteriler ile mantarlarn da
biyolojik unsurlar olarak dahil edildii 119 çevre, bize ve gelecek nesillere ait bir
117
118
119
TOROSLU, N.; Ceza Hukuku ve Çevre Hukuku, Ankara-1982, s.9
ÇEPEL, Necmettin; Doa-Çevre-Ekoloji ve nsanln Ekolojik Sorunlar, stanbul-1992, s.38
TAMER, Mustafa; Çevre Sorunlar ve Çevre Mevzuat, Türk dare Dergisi, Yl:63, Say: 393, s.169197, Ankara, Aralk-1991, s.169
148
hukuksal deer olup dier bireylerle paylamamz gerektii gibi, ayn zamanda
mütereken alnmas gereken önlemlerle de korumamz gereken bir deerdir 120.
182.maddede tanmlanan suçla korunmak istenilen hukuksal deer çevre,
yani onun münferit medyasn oluturan su, hava, toprak gibi ekolojik-doal
deerlerin yansra insani yaam koullarnn muhafazas, insanlarn yaamlar,
beden bütünlükleri ve sal gibi bireysel deerlerin korunmasdr. Dier bir
anlatmla, yasa koyucu bu düzenleme ile öncelikle insan yaam ve insan salnn çevreye ilikin tehlikelerden korunmasn ve dolaysyla çevrenin bizatihi
kendisinin de korunmasn amaçlamaktadr.
III- Suçun Faili ve Maduru:
Bu suçun faili herhangi bir kimse olabilir.
Suçun maduru ise belirli bir kimse olmayp çevre kirlenmesi nedeniyle
insani yaam koullar tehdit edilen toplumu oluturan bireylerdir.
IV- Suçun Maddi Unsurlar:
a) 1.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru: 182/1.fkradaki suçun basit halinin
maddi unsuru, çevreye zarar verecek ekilde, atk veya artklarn topraa, suya
veya havaya verilmesine taksirle neden olunmas ile olumaktadr. 1.fkrann
ikinci cümlesinde bu suçun nitelikli hali gösterilmitir. Buna göre, bu atk veya
artklarn, toprakta, suda veya havada kalc etki brakmas halinde eylem daha
ar cezay gerektirmektedir.
Bir faaliyet sonucu çevreye braklan veya atlan her türlü zararl madde
“atk” saylr. Atn sözkonusu olabilmesi için mutlaka endüstriyel bir faaliyetin
olmas zorunlu deildir. Endüstriyel bir faaliyet olmakszn yaplan her türlü
faaliyet sonunda çevreye braklan maddelerde atk olarak kabul edilir. Örnein,
piknik yapan kiilerin bu faaliyetleri sonunda piknik yerinde braktklar çöp
faaliyetleri de bu anlamda bir atktr. “Artk” ise, bir sanayi faaliyeti sonunda
yararlanlmas mümkün olmayan ve çevreye braklan maddelerdir. Kat atklar,
evsel kat atk olabilecei gibi, park ve bahçelerden atlan bitkisel artklar, sanayi
ve ticaret artklar, hafriyat topra ve inaat moloz ve kalntlar eklinde de
olabilmekte ve bu artk maddeler çevreye zarar veriyorsa, atk madde niteliine
dönümektedir. Evsel su artma tesislerinden çkan artma çamurlar ile sanayi
üretimi sonucu çkan sanayi çamuru da kat atk saylmaktadr. Hastane, klinik,
laboratuar atklar ile akü, piller ve ilaç atklar da kat atklara örnek olarak verilebilir.
Atk veya artklarn topraa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden
olma suçunun oluabilmesi için bu eylemin çevreye zarar verecek nitelikte olmas gerekir. Eylemin çevreye zarar verecek biçimde bir etkisinin bulunup bulunmad teknik ve uzmanl gerektiren bir konudur. Bu hususta mahkemece uzman bilirkiilerin mütalaasna bavurulmas, bu incelemede atk veya artklarn,
toprakta, suda veya havada kalc etki brakp brakmad aratrlmaldr. Bu
husustaki deerlendirmede, Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmelik hükümlerinin
dikkate alnmas gerekir.
120
ÜNVER, Yener; Ceza Hukukuyla Korunmas Amaçlanan Hukuksal Deer, s.1014
149
b) 2.Fkradaki Suçun Maddi Unsuru: 182.maddenin 2.fkrasnda, birinci
fkrada tanmlanan suçlarn konusunu oluturan atk veya artklarn dier bir
takm özelikleri, bu suçlar açsndan daha ar cezay gerektiren ayr bir nitelikli
hal olarak kabul edilmitir. Bu suçun maddi unsurunun oluabilmesi için, topraa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olunan atk ve artklarn insan
veya hayvanlar açsndan tedavisi zor hastalklarn ortaya çkmasna, üreme
yeteneinin körelmesine, hayvanlarn veya bitkilerin doal özelliklerini deitirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olmas gerekir. Örnein, suya taksirle
verilmesine neden olunan atk ve artk maddeler dolaysyla balklarn doal
yapsnda bir deiim olmas, doal koruma alanlarndaki ender bulunan hayvan
veya bitkilerin ölmesi vs. olasl çok güçlü ise bu hüküm uygulanacaktr. Eylemin, topran, havann veya suyun yapsnda meydana getirdii bu tür olumsuz
deiikliklerin insan, hayvan veya bitkiler açsndan bir zarara yol açmas zorunlu deildir. Havaya, suya veya topraa verilen atk ve artk maddelerin fiziki,
kimyevi veya biyolojik anlamda bu tarzda olumsuz bir etki meydana getirecek
nitelikte olmasnn ispatlanmas yeterlidir 121. Kukusuz bu durum, havann, suyun veya topran deerlerinin fiilin icrasndan önceki ve sonraki miktarlarnn
karlatrlmas ve sonraki miktarlarda bu olumsuz etkilerin varlnn saptanmas ile anlalacandan, bu konuda doa bilimi uzmanlar ile tp bilimi uzmanlarnn bilirkii olarak mütalaalarnn alnmas gerekir.
V- Suçun Manevi Unsuru:
Bu suçun manevi unsurunun oluabilmesi için failin bu fiilleri taksirle yani
dikkat ve özen yükümlülüüne aykr olarak ilemi olmas gerekir. Taksirin
varl, çevre bilincinin olduu bir hukuk düzeninin gereklerine göre tespit edilir. Atk veya artk maddenin tehlikelilii öngörülebiliyorsa veya yükümlülüe
aykr olarak bu maddeler topraa, havaya veya suya verilmise, taksirin varl
kabul edilir. Örnein tehlikeli atk maddelerin tp alannda ve veterinerlie ilikin alanda, özelikle de çok güçlü zehir içeren ilaçlar, ameliyathanelerden çkan
patolojik, epidemi ve izolasyon istasyonlarndan ve veteriner kliniklerinden elde
edilen patolojik atklar veya kimya ve galvaniz endüstrisinden çkan toksit maddeler ve bunlarn izin verilen tesis ve kurumlarn dnda imha edilmeleri halinde, taksir sözkonusudur. Keza, kendisinde bulac bir hastaln olduunu bilen
ve bu hastaln bulat bir mendili dikkatsizce çevreye atan kimse, taksirle
hareket etmektedir. Zira bu örneklerde, çevre bilincinin olduu bir hukuk düzeninin yükledii dikkat ve özen yükümlülüüne aykr davranlar
sözkonusudur. Atk veya artk maddenin 182.maddede tanmland ekilde
topraa, suya veya havaya taksirle verildiinin bilinmesine ramen, resmi bir
makamn bir süre herhangi bir ilem yapmamas ve sükut etmesi halinde, doktrindeki egemen görüe göre, böyle bir hareketsizlik, hukuka uygunluk sebebi
olarak kabul edilemez 122.
VI- Suça Etki Eden Nedenler:
121
122
ÜNVER, Yener/NUHOLU, Aye; Federal Almanya Çevre Ceza Hukuku, Beta Basm Yaym
Datm A.., 1.Bas-Nisan 1999-stanbul, s.176-177
ÜNVER/NUHOLU, a.g.e., s.142-143
150
Maddenin 1.fkrasnda tanmlanan suça konu olan atk veya artklarn,
toprakta, suda veya havada kalc etki brakmas bu fiilin daha ar ceza ile cezalandrlmasn gerektirmektedir.
Maddede, daha az ceza verilmesini gerektiren özel bir hükme yer verilmemitir.
VII- Suçun Özel Görünü Biçimleri:
a) Teebbüs ve tirak: Taksirli suç niteliinden dolay, bu suçlara teebbüs ve itirak mümkün deildir.
b) çtima: Suçlarn içtima bakmndan özel bir hüküm bulunmadndan
bu konuda genel hükümler uygulanacaktr. 5326 sayl Kabahatler Kanunu’nun
41.maddesinde “çevreyi kirletme” bal altnda idari para cezasn gerektiren
yaptrmlar öngörülmütür. Bu Kanunun 9.maddesine göre kabahatler, kanunda
açkça hüküm bulunmayan hallerde, hem kasten hem de taksirle ilenebileceinden, failin fiilinin hem bu Kanunun 41.maddesine uyan “çevreyi kirletme” kabahatini ve hem de YTCK’nun 182.maddesinde tanmlanan “çevrenin taksirle kirletilmesi” suçunu oluturmas halinde, 5326 sayl Kanunun “içtima” balkl
15.maddesi uyarnca, sadece suçtan dolay yaptrm uygulanabilir. Ancak, suçtan
dolay yaptrm uygulanamayan hallerde kabahat dolaysyla yaptrm uygulanr. 182.maddedeki fiiller dolaysyla kiilerin ölümü veya yaralanmas gibi sonuçlar meydana gelmise bu durumda fail hakknda ayrca taksirle öldürme
veya taksirle yaralama suçlarndan dolay ceza uygulanmas gerekir.
VIII- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm ve Dava Zamanam:
a) Kovuturma: 182.maddede tanmlanan suçlarn soruturma ve kovuturmas re’sen yaplr.
b) Görevli Mahkeme: Maddenin 1.fkras kapsamna giren suçlarda sulh
ceza mahkemesi, 2.fkrada ise asliye ceza mahkemesi görevlidir.
c) Suçun Yaptrm: 1.fkrann birinci cümlesindeki suçun yaptrm be
günden az ve yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere (52.md.) adli para cezasdr ve önödeme kapsamndadr. 1.fkrann ikinci cümlesinde yer alan suçun
yaptrm, iki aydan bir yla kadar hapis cezasdr.maddenin 2.fkrasnda yer alan
suçun yaptrm ise bir yldan be yla kadar hapis cezasdr.
d) Dava Zamanam: YTCK’nun 66/1-e maddesi uyarnca, bu suçlarn
dava zamanam süresi sekiz yldr.
GÜRÜLTÜYE NEDEN OLMA
MADDE 183- (1) lgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykr olarak, baka bir kimsenin salnn zarar görmesine elverili bir ekilde gürültüye neden olan kii, iki aydan iki yla kadar hapis veya adli para cezas ile
cezalandrlr. (Sulh Ceza)
AÇIKLAMA
I- Genel Olarak:
765 sayl ETCK’da tam olarak karl bulunmayan, ancak 546.maddesinde yer alan suçun unsurlar farkllatrlarak getirilen bu düzenleme ile “çev-
151
reye kar ilenen” bir suç olarak “gürültüye neden olma” suçu tanmlanmtr.
YTCK’nun 123.maddesinde ise, srf bakasnn huzur ve sükununu bozmak özel kastyla “gürültü yaplmas” ayr bir suç olarak tanmlanmtr.
183.madde-deki suç, gürültünün böyle bir özel kast olmakszn ilgili kanunlarla
belirlenen yükümlülüklere aykr olarak, yaplmas ve bu gürültünün baka bir
kimsenin salnn zarar görmesine elverili bulunmas halinde olumaktadr.
Dolaysyla bu iki suç tipi, ihlal edilen hukuksal yarar ve unsurlar bakmndan
ayrlmaktadr. Dier yandan, 5326 sayl Kabahatler Kanunu’nun 36.maddesinde
de “bakalarnn huzur ve sükununu bozacak ekilde gürültüye neden olma” fiili
idari para cezasn gerektiren bir kabahat olarak tanmlanmtr. Anlan kabahatin, 183.maddedeki suçtan fark, yaplacak gürültünün belirli kiilere yönelik
olmamas ve soyut olarak bir rahatszlk vermesidir. Ayrca bu kabahat bakmndan gürültünün baka bir kimsenin salnn zarar görmesine elverili bir boyutta olmas da aranmamtr 123.
II- Suçla Korunan Hukuksal Deer:
Bu suçla korunmak istenilen hukuksal yarar, bireylerin salkl bir çevrede
yaama hakknn korunmas ve dolaysyla gürültü kirlilii nedeniyle insanlarn
salklarnn zarar görmesinin önlenmesidir.
Günümüzde, kentleme, endüstrileme ve teknolojik gelimeler sonucu
gürültü, bir çevre ve salk sorunu olarak ortaya çkmaktadr. stenmeyen, rahatszlk verici sesler bütünü olan gürültü, insan sal üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkide bulunmaktadr. Gürültü kirlilii, hava kirlilii kadar yaamsal
çevre tehlikesi yaratmamakla birlikte yaam kalitesizletirmekte ve deersiz
hale getirmektedir. Gürültü, insanlarn ruh saln bozan en önemli etkenlerden biri olmasnn yan sra hayvanlarn göçü ile fiziki, biyolojik ve ekolojik dengeyi de alt üst etmektedir. Bu itibarla çamzda insanlar “sessizlik hakk”nn bir
insan hakk olarak kabulü için çaba harcamaktadr 124.
III- Suçun Faili ve Maduru:
Suçun faili, herhangi bir kimse olabilir. Suçun maduru ise belirli bir kimse olmayp toplumdur. Zira, gürültünün baka bir kimsenin salna zarar verecek ölçüde olmas yeterli saylmtr.
IV- Suçun Maddi Unsuru:
Suçun maddi unsuru, ilgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykr
olarak gürültüye neden olmaktr. Ancak, bu fiil nedeniyle cezaya hükmedebilmek için, gürültünün baka bir kimsenin salnn zarar görmesine elverili
olmas gerekir.
Akustik kirlilik olarak da adlandrlan “gürültü”, rahatsz edici ses veya
alc tarafndan tahammül edilemeyen ve istenmeyen ses olarak, baka bir ifadeyle, istenmeyen seslerin dourduu akustik bir olgu olarak tanmlanabilir. Ev
aletlerinin, müzik setlerinin, i makinelerinin, elence merkezlerinin ve eya
sürtünmelerinin binalardan çevreye yayd yap içi gürültüler ile ulamdan,
123
124
DONAY/KAIKÇI; Türk Ceza Kanunu, s.264
ERTA, eref; Çevre Hukuku, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye letmesi Yaynlar, No:78, zmir-1997, s.17-18.
152
yap dndaki endüstri araç ve makinelerinden, inaat ve yol çalmalarndan
kaynaklanan yap d gürültüler buna örnek olarak verilebilir 125.
Gürültüye neden olma suçunun oluabilmesi için bunun geçici bir zaman
için veya sürekli olarak baka bir kimsenin salna zarar verecek ölçüde olmas gerekir. Bu itibarla gürültünün örnein, insanlarn iitme saln ve alglamasn olumsuz yönde etkilemesi, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozmas ve
böylece salk açsndan geçici veya sürekli bir zarar vermeye elverili olmas
gerekir.
Gürültü’nün bu suç anlamnda baka bir kimsenin salna zarar vermeye elverili olup olmad, gürültünün iddetinin belirlenmesiyle anlalabilir.
Gürültü iddeti, ses basncnn iddet derecesiyle ölçülmekte ve ölçü birimi olarak desibel (dBA) sözcüü ile insan sal üzerinde yapt etkiler tespit edilmekte ve böylece gürültü snr deerleri ile alnabilecek önlemler ortaya konulmaktadr. 60 ile 90 aras desibel iddetindeki bir gürültü insanlarda solunum
hzlanmasna ve ba dönmesine, 90 ile 120 desibel iddetindeki bir gürültü iç
kulak bölgesinde ciddi zararlara, 140 desibeli geçen iddetteki bir gürültü ise,
ciddi beyin tahribatna neden olabilmektedir. Bununla birlikte gürültüden zarar
görme, gürültü iddetinin yannda gürültü süresiyle de ilgilidir. Örnein 85 desibel iddetindeki bir gürültüye insanlarn ciddi zararlar görmeden dayanabilmesi için en uzun sürenin sekiz saat olabilecei ileri sürülmütür 126. Nitekim,
kiilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh saln gürültü ile bozmayacak bir
çevrenin gelitirilmesini salamak amacyla 7.3.2008 günlü R.G.’de yaynlanmak
suretiyle yürürlüe giren Çevresel Gürültünün Deerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmelii’nde, gürültü snr deerleri ile bavurulacak tedbirler gösterilmitir.
Gürültü sonucu kiilerin salnn bozulmas neticesinin meydana gelmesi gerekli deildir. Sadece, gürültünün bakalarnn salnn zarar görmesine
elverili olabilecek ekilde yüksek olmas yeterlidir.
V- Suçun Manevi Unsuru:
Suçun manevi unsurunun olumas kastn varlna baldr. Kast, suçun
kanuni tanmndaki unsurlarn bilerek ve isteyerek gerçekletirilmesidir. Bu bakmdan olas kast (21/2.fkra) dahi yeterlidir. Suçun taksirle ilenmesi mümkün
deildir.
VI- Suçun Hukuka Aykrlk Unsuru:
Gürültüye neden olma suçunun hukuka aykrlk unsurunun oluabilmesi
için, failin eyleminin ilgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykr olmas
gerekir. Bu suç bakmndan “hakkn kullanlmas” (26/1.md.) veya “kanunun
hükmünün veya amirin emrinin yerine getirilmesi” (24.md.) hukuka uygunluk
nedenleri söz konusu olabilir. Ancak, bunun için yürütülen gürültülü faaliyetin
125
126
EN, Ersan; Çevre Hukuku, Kazanc Kitap A.., stanbul-1994, s.24; ÇEPEL, Necmettin; DoaÇevre-Ekoloji ve nsanolunun Ekolojik Sorunlar, stanbul-1992, s.208; Türkiye Çevre Sorunlar
Vakf (TÇSV), Çevre Kanunu’nun Uygulanmas Sempozyumu, TÇSV Yayn, Ankara, Ocak-1987,
s.447-449 (Türkiye’nin Çevre Sorunlar)
EN, E., a.g.e., s.24-25; ÇEPEL, N., a.g.e., s.209, TÇSV Türkiye’nin Çevre Sorunlar, a.g.e., s.451;
GÜRPINAR, Ergun, Çevre Sorunlar, stanbul-1992, s.125
153
kanunlarla belirlenen yükümlülüklere uygun olmas gerekir.
VII- Suça Etki Eden Nedenler:
Bu suça özgü olarak cezann artrlmasn veya daha az ceza verilmesini
gerektiren bir hükme yer verilmemitir.
VIII- Suçun Özel Görünü Biçimler:
a) Teebbüs: Bu suç, bakalarnn salnn zarar görmesine elverili olabilecek ekilde yüksek gürültüye neden olunmas ile tamamlandndan, kanaatimizce bu suça teebbüs mümkün deildir.
b) tirak: Bu suça itirak bakmndan genel hükümler (37-41.md.) uygulanr.
c) çtima: Suçlarn içtima bakmndan genel hükümler (42-44.md.) uygulanr. Suçun zincirleme biçiminde ilenmesi mümkündür. Gürültü sonucunda
belirli kiilerin salnn bozulmas neticesi meydana gelmise kasten yaralama
(86-87.md.) suçu oluabilir. Bu durumda farkl neviden fikri içtima (44.md.) hükümlerinin uygulanmas gerekir.
IX- Kovuturma, Görevli Mahkeme, Suçun Yaptrm Ve Dava Zamanam:
a) Kovuturma: Bu suça ilikin soruturma ve kovuturma re’sen yaplr.
b) Görevli Mahkeme: 5235 sayl Kanunun 10.maddesi uyarnca, bu suçtan dolay açlan davalara bakma görevi sulh ceza mahkemesine aittir.
c) Suçun Yaptrm: Bu suç için seçimlik cezalar öngörülmütür. Buna göre
suçun failine iki aydan iki yla kadar hapis veya adli para cezas (52.md.) verilebilecektir.
d) Dava Zamanam: YTCK’nun 66/1-e bendi uyarnca bu suçla ilgili dava zamanam süresi sekiz yldr.
?'8-/:'?1'8'82'8/
9GTϙàϙT SKYQ[T SGNGRJK Q[X[ YϙQϙ ZGHGTIG ORK NG\G_G YKQO` KR GZKĄ KZSKQZKT
OHGXKZK_RKSOTOTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTJGJ½`KTRK
TKTHGĄQGRGXϙTϙTN[`[X\KY½Q[T[T[HU`GIGQĄKQORJKM½X½RZ½_KTKJKTURSGQQGHGNGZOTO
UR[ĄZ[X[VUR[ĄZ[XSG_GIGàϙZGXZϙĄϙRGXGQYUT[I[TGM·XKN[Q[QOJ[X[S[T[TZGQJOX\KZG_OTO
MKXKQOXQKT H[ N[Y[Y ZGXZϙĄϙRSGJGT YGTϙàϙT K_RKSOTOT YG_ϙRϙ :)1T[T JG Y[¨ URGXGQ
J½`KTRKTSKJOàOMKXKQ¨KYO_RK9G_ϙRϙ)31T[TSGJJKYO[_GXϙTIGHKXGGZOTKQGXGX
\KXORSKYO
1GH[RKM·XKJK 9GTϙàϙT K_RKSO _GYGJG Y[¨ URGXGQ J½`KTRKTSKJOàOTJKT HKXGGZOTK QGXGX \KXORJOàO
NGRJKH[R[TJ[X[RSGYϙ\KZGĄϙTSGYϙHO`GZONOY[¨ZKĄQORKZSK_KTHUĄQU\GTRGXϙTJKRORURG
XGQJUY_GJGYGQRGTSGYϙTGQGXGX\KXORSKYO
)*
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTK G_QϙXϙ JG\XGTSGQZGT .GQGT
1GNXGSGT NGQQϙTJG -½S½RJ½X 0GTJGXSG 1GXGQUR 1US[ZGTRϙàϙTϙT ZGXONRO \K
YG_ϙRϙOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙORK[_M[RGTGT?KTO:½XQ2OXGYϙOJGXOVGXGIK`GYϙTG
154
_·TKROQ HGĄ\[X[T[T XKJJOTK JGOX 3+4*+8+9 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT ZGXONRO \K JKàOĄOQ OĄ YG_ϙRϙ QGXGX GRK_NOTK ?½QYKQ 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTIG \KXORKT
M½T\KYG_ϙRϙQGT[T_GXGXϙTGHU`SGZGRKHOTKJG_GTϙRGXGQJG\GJUY_GYϙ
)(GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K YG_ϙRϙ ONHGXTGSKYO_RK JGOXK_K M·TJKXORSKQRK
UQ[TJ[!
3K`Q¹XONHGXTGSKJK!
*UY_GQGVYGSϙTGM·XK
,GOROTSKY[RS½J½XR½à½T½_GVZϙàϙȔ9GQRϙHGXȕGJROOĄRKZSKJKHGĄQGRGXϙTϙTN[`[X
\K Y½Q[T[T[ HU`GIGQ ĄKQORJK _½QYKQ YKYRK S½ÒQ _G_ϙTϙ _GVSGQ ĄKQROTJK HKROXRKTKT
QGHGNGZ K_RKSO YKHKHO_RK YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG OJGXO VGXG IK`GYϙ
[_M[RGTSϙĄ OYK JK Y·` QUT[Y[ OĄRKZSK YGNOHOTOT -½S½RJ½X (KRKJO_KYO URJ[à[ GTϙRGT
SGJJKTOTLϙQXGYϙTJGJGȔ([LOOROTHOXZOIGXOOĄRKZSKTOTLGGRO_KZO¨KX¨K\KYOTJKOĄRKTSKYO
NGROTJK OĄRKZSK YGNOHO MKX¨KQ \K_G Z½`KR QOĄO_K HOT :½XQ ROXGYϙTJGT HKĄHOT :½XQ ROXGYϙTG
QGJGXOJGXOVGXGIK`GYϙ\KXOROXȕĄKQROTJKQOJ½`KTRKSKQGXĄϙYϙTJGSKY[RS½J½XNGQQϙTJG
OJGXO VGXG IK`GYϙ [_M[RGTGSG_GIGàϙ M·`KZORSKJKT _G`ϙRϙ ĄKQORJK N½Q½S Q[X[RSGYϙTJG
OYGHKZ M·X½RSKJOàOTJKT 9G_ϙRϙ )31T[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU
`[RSGYϙR½`[S[QGT[T_GXGXϙTGHU`SGZGRKHOTKJG_GTϙRGXGQONHGXUR[TS[ĄZ[X
-+8+Üσ*Ā42* ϘĄRKZSKYGNOHO-½S½RJ½X(KRKJO_KYOURGTȔ9GQRϙHGXȕGJRϙOĄRKZSKJKHGĄQGRGXϙTϙT
N[`[X\KY½Q[T[T[HU`GIGQĄKQORJK_½QYKQYKYRKS½ÒQ_G_ϙTϙ_GVSGQĄKQROTJKHKROXRK
TKTQGHGNGZK_RKSOYKHKHO_RKOĄRKZSKTOTSKY[RS½J½X½URGT.GQGT1GNXGSGTNGQQϙTJG
YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG SGNGRRO QURR[Q ZGXGLϙTJGT ZG_OT KJORKT OJGXO
VGXG IK`GYϙTG \GQO OZOXG` ½`KXOTK SGNQKSKIK OZOXG`ϙT XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄZOX 1GT[T
_GXGXϙTG HU`SG ZGRKHOTJK Ȕ YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙ [_GXϙTIG LOOROT
HOX ZOIGXO OĄRKZSKTOT LGGRO_KZO ¨KX¨K\KYOTJK OĄRKTSKYO NGROTJK OĄRKZSK YGNOHO MKX¨KQ \K_G
Z½`KRQOĄO_KOJGXOVGXGIK`GYϙ\KXOROXN½QS½QGXĄϙYϙTJGSKY[RS½J½XNGQQϙTJGOJGXOVGXG
IK`GYϙ [_M[RGTGSG_GIGàϙ M·`KZORSKJKT N½Q½S Q[X[RSGYϙTJG OYGHKZ M·X½RSKJOàOȕ
HORJOXORSOĄZOX 'TIGQ YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG Ȕ5XMGT \K_G ZKSYORIOROQ
M·XK\O_GVGT_GJGUXMGT\K_GZKSYORIOURSGSGQRGHOXROQZKZ½`KRQOĄOTOTLGGRO_KZO¨KX¨K\K
YOTJKM·XK\½YZRKTKTQOĄOTOTH[M·XK\QGVYGSϙTJGOĄRKSOĄH[R[TJ[à[QGHGNGZZKTJURG_ϙ
Z½`KR QOĄO NGQQϙTJG OJGXO _GVZϙXϙS [_M[RGTGHOROXȕ 3GJJKTOT MKXKQ¨KYOTJK G¨ϙQRGTJϙàϙ
½`KXK! Z½`KR QOĄO NGQQϙTJG OJGXO _GVZϙXϙS [_M[RGTGHORSKYO UXMGT \K_G ZKSYORIO YϙLGZϙ_RG
Z½`KRQOĄOGJϙTGNGXKQKZKJKT_GJGZ½`KRQOĄOTOTLGGRO_KZO¨KX¨K\KYOTJKOYZONJGSKJORKTQOĄO
NGQQϙTJGJGOJGXO_GVZϙXϙS[_M[RGTSGYϙTGKTMKRZKĄQORKZSK`ϘJGXOVGXGIK`GYϙHOXIK`G
N[Q[Q[_GVZϙXϙSϙTOZKROàOZGĄϙSGSGQRGHOXROQZKHOXQGS[N[Q[Q[_GVZϙXϙSϙURSGYϙJURG_ϙ
Yϙ_RG\K[_M[RGTSGYϙ_RGM½J½RKTGSGIϙTMKX¨KQRKĄKHORSKYOOÖTGTIGQNGQQϙTJG[_M[RG
TGTQOĄO½`KXOTJKKZQOROURGHORSKROJOX'_XϙIGZ½`KRQOĄOORKMKX¨KQQOĄORKXK\KXORKTOJGXOVGXG
IK`GYϙTϙTZGNYOROG¨ϙYϙTJGTJGS½ZKYKRYORYUX[SR[R[QQGH[RKJORSK`
155
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK _KXOTJK M·X½RSK_KT QGT[T _GXGXϙTGHU`SG OYZKSOTOT8+*
*Ϙ4+
)*
156
KNC BÖLÜM
ÖZEL KANUNLARDA
VE
KABAHATLER
I- 5326 SAYILI KABAHATLER KANUNU
Kanun Numaras
Kabul Tarihi
Yaymland R. Gazete
Yaymland Düstur
:
:
:
5326
30/3/2005
Tarih: 31/3/2005, Say: 25772 (M.)
Tertip: 5, Cilt: 44, Sayfa
BRNC KISIM
Genel Hükümler
BRNC BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Tanm, Kanunîlik lkesi ve Kanunun Uygulama Alan
Amaç ve Kapsam
Madde 1- (1) Bu Kanunda; toplum düzenini, genel ahlâk, genel sal,
çevreyi ve ekonomik düzeni korumak amacyla;
a) Kabahatlere ilikin genel ilkeler,
b) Kabahatler karlnda uygulanabilecek olan idarî yaptrmlarn türleri
ve sonuçlar,
c) Kabahatler dolaysyla karar alma süreci,
d) darî yaptrma ilikin kararlara kar kanun yolu,
e) darî yaptrm kararlarnn yerine getirilmesine ilikin esaslar,
Belirlenmi ve çeitli kabahatler tanmlanmtr.
AÇIKLAMA
Kabahatler Kanunu’nun 1.maddesinde; bu Kanunun amacnn, toplum
düzenini, genel ahlak, genel sal, çevreyi ve ekonomik düzeni korumak olduu belirtilmitir.
Kabahatlere özgü yaptrm ve yarglama rejimini düzenleyen 5326 sayl
Kabahatler Kanunu, 20.yüzyl balarndan beri çeitli Kara Avrupas ülkelerinde
ortaya çkan dekriminalizasyon (suç olmaktan çkarma) eiliminin sonucu olarak, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüe girerek yeni ceza adalet sistemimiz içinde yerini almtr. Suç olmaktan çkarma yaklamnda, adli yargn i yükünün
azaltlmas düüncesi önemli bir rol oynamtr. Mahkemelerin i yükünü ar
derecede artran, suç vasfn kaybetmekle birlikte hukuka aykrl devam eden
önemsiz saylabilecek ihlallere ilikin eylemlerin tümüyle suç olmaktan çkarlmas yerine, toplum düzeninin korunmas kaygsyla, bu fiiller düzeni bozucu
davranlar olarak görülerek idareye ceza verme yetkisi tannmas gündeme
gelmitir. darenin yasaya bal olarak, tek tarafl iradeyle suç saylan fiil için
belirledii para cezasna idari para cezas, bu yetkinin nasl kullanlacan, top-
157
lum düzenini bozucu fiillerin neler olduunu ve bunlara ne tür yaptrmlarn
verilebileceini gösteren hukuk dalna ise idari ceza hukuku denilmektedir 127.
Kabahatler Kanunu’nun korumay amaçlad toplum düzeni, genel ahlak,
genel salk, çevre ve ekonomik düzen kavramlar, ayn zamanda bir davrann
kabahat olarak tanmlanmasyla korunmak istenilen hukuksal deerleri de ifade
etmektedir. Örnein bu Kanunda düzenlenen emre aykr davran” (32.md.),
“sarholuk” (35.md.) ve “silah tama” (43.md.) kabahatleri ile toplum düzeninin
korunmas, “dilencilik” (33.md.) ve “kumar” (34.md.) kabahatleri ile genel ahlakn korunmas, buna karlk “çevreyi kirletme” (41.md.) ve “gürültü” (36.md.)
kabahatleri ile çevrenin korunmas amaçlanmaktadr.
Bu amaçlarla Kabahatler Kanununda; a.Kabahatlere ilikin genel ilkeler (115.md.), b.Kabahatler karlnda uygulanabilecek olan idari yaptrmlarn türleri ve sonuçlar (16-21.md.), c.Kabahatler dolaysyla karar alma süreci (2226.md.), d.dari yaptrma ilikin kararlara kar kanun yolu (27-31.md.), e.dari
yaptrm kararlarnn yerine getirilmesine ilikin esaslar (17-18.md.) belirlenmi
ve ayrca, 765 sayl TCK’da yer almasna ramen, 5237 sayl TCK’da suç olarak
tanmlanmayan, çeitli hakszlklar, anlalabilir ve hukuk teknii bakmndan
uygulanabilir bir biçimde özel kabahatler (32-43.md.) olarak tanmlanmtr.
Ancak, madde gerekçesinde de belirtildii üzere bu özel kabahatler, snrlayc
deildir. Yasa koyucu, bakaca davranlar da kabahat olarak tanmlayabilir.
Tanm
Madde 2- (1) Kabahat deyiminden; kanunun, karlnda idarî yaptrm
uygulanmasn öngördüü hakszlk anlalr.
AÇIKLAMA
2.maddede, kabahat deyiminin genel bir tanm yaplmtr. Buna göre
“kabahat” deyiminden; kanunun karlnda idari yaptrm öngördüü hakszlk anlalr. Kanunun 16.maddesinde kabahatler karlnda uygulanacak olan
idari yaptrmlarn “idari para cezas” ve “idari tedbirler”den ibaret olduu belirtilmi, “idari tedbirler”in de mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili yasalarda
yer verilen dier tedbirler olduu açklanmtr. Kabahatler Kanununun “genel
kanun nitelii” (3.md.) de gözetildiinde, gerek bu Kanunda ve gerekse dier
özel yasalarda, karlnda idari yaptrm uygulanmas öngörülen fiillerin kabahat olarak anlalmas gerekir.
TDK sözlüüne göre kabahat sözcüü kelime olarak “uygunsuz hareket,
çirkin yakksz davran, suç, kusur, töhmet” anlamna gelmektedir.
2.maddede yaplan tanmlamada, suç gibi, kabahatin de bir hakszlk oluturduu vurgulamtr. Esas itibariyle hakszlk oluturan bir fiilin suç veya kabahat olarak tanmlanmasnda, izlenen suç politikas etkili olmaktadr. Hakszlklar arasnda bu yönde yaplan tasnifte, hukuka aykr olan fiilin ifade ettii hakszlk içerii esas alnmaktadr. Esasen hukuka aykr olan ve hakszlk ifade eden
127
DONAY, Süheyl; “Türk Hukukunda Para Cezalarnda Gelimeler”, TCK’nun 50.Yl ve Gelecei,
stanbul-1977, s.269, ÇEL, Kayhan; “dari Ceza Hukuku ve Kabahatleri Suç Olmaktan Çkarma
Eilimi”, HFM, C.L, Say:1-4, s.117, KARAGÜLMEZ, Ali; Suç Olmaktan Çkarma-dari Para Cezalar-Açklamal Kabahatler Kanunu, Ankara-2005, s.27
158
fiiller arasnda suç veya kabahat olarak bir ayrm yaplmas, bir nitelik fark
oluturmamaktadr. Söz konusu tasnif, hakszlklar arasndaki nicelik farkna
dayanmaktadr 128. Hukuk teknii açsndan, kabahat terimi, daha hafif yaptrmlarla cezalandrlan hakszlklar ifade etmek için kullanlmaktadr.
Genel Kanun Nitelii
Madde 3- (Deiik: 6/12/2006-5560/31 md.)
(1) Bu Kanunun;
a) darî yaptrm kararlarna kar kanun yoluna ilikin hükümleri, dier
kanunlarda aksine hüküm bulunmamas halinde,
b) Dier genel hükümleri, idarî para cezas veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptrmn gerektiren bütün fiiller hakknda,
uygulanr.
AÇIKLAMA
Kabahatler Kanunu’nun en önemli özellii kabahatler için genel yasa nitelii tamasdr. Nitekim Kanunun 6.12.2006 tarih ve 5560 sayl Kanunla deiik
3 üncü maddesinde, kanunun idari yaptrm kararlarna kar kanun yoluna ilikin hükümlerinin dier kanunlarda aksine hüküm bulunmamas halinde, dier
genel hükümlerinin ise idari para cezas veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi
yaptrmn gerektiren bütün fiiller hakknda uygulanaca hükme balanmtr.
Kabahatler Kanununun 1-31 inci maddelerini kapsayan genel hükümlerinde, idari yaptrm gerektiren fiiller açsndan kanunilik ilkesi, zaman ve yer
bakmndan uygulama, sorumluluk esaslar, soruturma ve yerine getirme zamanam, idari yaptrmlarn nitelii, türleri, sonuçlar, yerine getirilmesi ve
idari yaptrmlara kar bavuru yollar düzenlenmitir.
Madde gerekçesinde, “özel kanunlarda çeitli fiiller karlnda idari yaptrmlar öngörülürken; çou zaman, bu yaptrmlarn yerine getirilmesi, bunlara
balanan hukuki sonuçlar, zamanam, tekerrür, özellikle idari para cezas türündeki yaptrmn yerine getirilmesi, bu suretle oluan mali kaynan kullanlma biçimi gibi hususlarda da kazuistik hükümlere yer verilmektedir. Sistemden
yoksun bu kazuistik düzenlemelerin önüne geçebilmek bakmndan, ayrca hukuk uygulamasnda birlii ve hukuk güvenliini salamak için; özel kanunlarda
sadece kabahat türünden fiillerin tanmlanmas ve bu fiiller karlnda öngörülen idari yaptrmlarn belirlenmesiyle yetinilmelidir. Bu itibarla, kanunda belirlenen genel ilkelerin, özel kanunlarda tanmlanan kabahatler hakknda da uygulanmasnn temin edilmesi gerekmitir” denilmektedir. Bu suretle, genel nitelik
tayan Kabahatler Kanununda öngörülen ilke ve hükümlerin özel yasalardaki
kabahatler için de geçerli olmas temin edilmi, genel yasa ile özel yasalardaki
kabahatler arasnda iliki kurulmu, uygulamadaki danklk giderilmeye çallm, sadelik ve basitlik getirilmeye çallmtr 129.
Kabahatler Kanununun yürürlüe girdii tarihten sonra bugüne kadar çeitli kanunlarda bir ksm adli suçlar kabahate dönütürülerek, bu fiiller için idari
128
129
Madde Gerekçesi
CGK., 16.5.2006, 2006/9-23/141
159
yaptrm öngörülmü, çkartlan yeni kanunlarda da içerdii kabahat hükümleri
bakmndan KK’nun 3.maddesine uygun düzenlemeler yapld görülmütür.
Kabahatler Kanununun genel hükümleri arasnda yer alan 27’inci maddesinin (1) numaral fkrasnda, idari para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin idari yaptrm kararlarna kar, kararn teblii veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbe gün içinde, sulh ceza mahkemesine bavurulabilecei
öngörülmütür.
Bu hüküm, 3.madde gereince, ancak dier kanunlarda kanun yoluna ilikin aksine bir hüküm bulunmamas halinde uygulanabilir. Örnein, 5549 sayl
Suç Gelirlerinin Aklanmasnn Önlenmesi Hakknda Kanun’da öngörülen idari
para cezalarna kar kanun yollar gösterilmemi olduundan, “genel kanun”
niteliinden dolay 5326 sayl KK’nun genel hükümleri ve kanun yollarna ilikin hükümleri bu kanun yönünden tümüyle uygulanacaktr. Buna karlk örnein 4857 sayl Kanununun 108.maddesinde, idari mercilerce verilen idari para
cezalarna kar tebli tarihinden itibaren 7 gün içinde yetkili idare mahkemesine
itiraz edilebilecei hükmü öngörüldüünden, KK’nun kanun yoluna ilikin hükümleri deil bu özel yasada görevli klnan idare mahkemesine bavuruyu öngören hüküm uygulanacaktr. Keza, 2872 sayl Çevre Kanununun 5491 sayl
Yasayla deiik 25.maddesi kanun yolu bakmndan Kabahatler Kanunundan
farkl kurallar getirdiinden bu durumda da KK’nun kanun yoluna ilikin hükümleri uygulanamayacaktr. Dier yandan, idari para cezasnn yan sra iyeri
kapatma, meslek veya sanatn yasaklanmas eklinde idari yaptrmlar da uyguland takdirde, kanun yolu mercii idare mahkemesidir. KK’nun 5560 sayl
Kanunla deiik 3/1.maddesi uyarnca, bu Kanunda öngörülen genel hükümler,
idari para cezasn gerektiren bütün fiiller hakknda, kanun yoluna ilikin hükümler haricinde uygulanr. Buna karlk, KK’nun idari yaptrm kararlarna
kar kanun yoluna ilikin hükümleri ise, ancak dier kanunlarda aksine hüküm
bulunmamas halinde uygulanabilecektir. dari para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptrmlarnn haricindeki idari tedbirlere kar ise idari yarg
yerlerine bavurulacaktr.
'4'?'9'3'.1+3+9σ1'8'8/
σ:σ8'@?52;4'('Ā<;8'43'.1+3+2+8 '_JϙT(·RMKϘJGXK3GNQKSKYO
+YGY +YQOĄKNOX(·RMKϘJGXK3GNQKSKYO
+YGY *GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYO
+YGY Ϙ`SOXϘJGXK3GNQKSKYO
+YGY 'TQGXGϘJGXK3GNQKSKYO
+YGY ([XYG9[RN)K`G3GNQKSKYO
+YGY 1GNXGSGTSGXGĄ9[RN)K`G3GNQKSKYO
+YGY σ:σ8'@2'8/4154;9; M½TR½YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[T!
SGJJKYOTOT
160
M½TR½YG_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYO_RKJKàOĄZOXORKTSGJJKYO
TOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOTOT
SGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙT
SGJJKYOTKYG_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYO_RKKQRKTKTT[SGXGRϙLϙQ
XGTϙT
'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙ
RϙàϙYG\ϙ_RGOVZGRO\K_½X½XR½QRKXOTOTJ[XJ[X[RSGYϙOYZKSOJOX
954;
M½TR½YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[T!
SGJJKYOTOT 'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙ URSGJϙàϙTG \K OZOXG`ϙT 8+**Ϙ4+ ăK\QKZ
'6'2'1ȑϙTQGXĄϙU_[\K5?512;ß;?2'
M½TR½YG_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYO_RKJKàOĄZOXORKTSGJJKYO
TOT T[SGXGRϙ LϙQXGYϙTϙT G HKTJOTOT 'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙ URSGJϙàϙTG \K OZOXG`ϙT
8+**Ϙ4+ 5YSGT 'ROLK__G` 6'19: ,[R_G 1'4:'8)/5ß2; ăK\QKZ '6'2'1 9KXX[N
1'2+2ϘORK@KNXG'_RG6+81:'ăȑϙTQGXĄϙU_RGXϙ\K5?512;ß;?2'
SGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙT'TG_GYGȑ_GG_QϙXϙURSGJϙàϙTG\KOZOXG`ϙT
8+**Ϙ4+ăK\QKZ'6'2'1ȑϙTQGXĄϙU_[\K5?512;ß;?2'
SGJJKYOTOTYG_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYO_RKKQRKTKTT[SGXGRϙLϙQ
XGYϙTϙT 'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙ URSGJϙàϙTG \K OZOXG`ϙT 8+**Ϙ4+ 5YSGT 'ROLK__G` 6'19:
,[R_G 1'4:'8)/5ß2; ' 4KISO @2+8 ăK\QKZ '6'2'1 ORK @KNXG '_RG 6+81:'ăȑϙT
QGXĄϙU_RGXϙ\K5?512;ß;?2'
M½T½TJKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5??'@/9/
/ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȍT[T MºTRº YG_ϚRϚ ?GYGȍTϚT SGJ
JKYO_RK JKÝOāZOXORKT SGJJKYOTOT T[SGXGRϚ LϚQXGYϚTϚT G HKTJOTOT 'TG_GYGȍ_G
G_QϚXϚRϚÝϚ ϘZOXG`QUT[Y[Q[XGRRG1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQG
T[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXOTOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK
[_M[RGTGIGàϙ·TM·X½RS½ĄZ½X1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOORKOJGXOVGXGIK`GYϙ
\KS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOTKOROĄQOTOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙGJRO_GXMϙMKTKR
M·XK\RO QGH[R KJORSOĄ URJ[à[TJGT OJGXO _GXMϙ_G HGĄ\[X[ GTIGQ ORMORO QGT[TRGXJG ·`KR
N½Q½SH[R[TSGYϙNGROTJK_GTOOYZOYTGOURGXGQQ[RRGTϙRGHORKIKQHOX_URJ[X
'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙRϙQ OZOXG`ϙTϙT XKJJOTK OROĄQOT Üà[TR[Q MKXKQ¨KYOTJK OJGXO VGXG
IK`GYϙ[_M[RGTGHORKIKQK_RKSRKXOTVKQÜà[T[TMKX¨KQZKIK`GN[Q[Q[GRGTϙTGMOXKTY[¨
URSG ·`KRROQRKXOTO ZGĄϙJϙàϙ QGHGNGZ QUT[Y[ K_RKSRKXOT ¨KĄOZROROàO \K OJGXO _GVZϙXϙSRGXϙT
[_M[RGTSGGRGTϙJOQQGZKGRϙTJϙàϙTJGOJGXO_GXMϙZKĄQORGZϙTGUXGTRGJGNG_G_MϙTURGTY[RN
IK`GSGNQKSKRKXOTKHGĄ\[X[URGTGàϙZGTϙTSGYϙTϙTNGQGXGSG·`M½XR½à½T½QURG_RGĄZϙXϙIϙ
161
TOZKROQZK URJ[à[ H[ Y[XKZRK QϙYG Y½XKJK YUT[¨ GRϙTSGYϙTϙ URGTGQRϙ QϙRJϙàϙ \K OJGXO _GVZϙ
XϙSRGXG QGXĄϙ Y[RN IK`G SGNQKSKRKXOTK HGĄ\[X[RSGYϙTϙT 'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙ URSGJϙàϙ
HKROXZORSOĄZOX
'JRO\KOJGXO_GXMϙTOZKROQRKXO\K_GXMϙRGSG[Y[RRKXOLGXQRϙURJ[à[TJGTH[Z½XHOXQϙ
_GYRGSGTϙT_GVϙRSGYϙURGTGQRϙJKàORJOX)K`G_GXMϙYϙTϙTYOYZKSO_GYGRGXJG_GVZϙXϙS·TM·
X½RKT HOX K_RKSOT MKX¨KQRKĄZOàO YG\ϙTϙT UXZG_G QUTSGYϙ Y[¨RGTGT QOĄOTOT H[TG QGXĄϙ YG
\[TSGYϙTϙ_GVSGYϙSGNQKSKTOTOYKJKRORRKXOJKàKXRKTJOXKXKQN½QS½T½\KXSKYOYOYZKSO
TK JG_GTSGQZGJϙX 'JRO _GXMϙRGSGTϙT QUT[Y[ QOĄOTOT K_RKSOTK OROĄQOT SGJJO MKX¨KàOT
UXZG_G¨ϙQGXϙRSGYϙJϙXϘJGXO_GXMϙJGOYK_GXMϙRGTGTOJGXKJOX!OJGXKTOTK_RKSOTOT_KZQOĄKQOR
YKHKV QUT[ \K SGQYGZ _·TRKXOTJKT N[Q[QG [_M[T UR[V URSGJϙàϙTϙT _GXMϙ SKXIOOTIK
JKTKZRKTSKYOJOX ϘJGXO _GVZϙXϙSRGX QOĄOTOT YG\[TSGYϙ GRϙTSGJGT QKYORSKQZK \K [_M[RGT
SGQZGJϙXIK`G_GXMϙRGSGYϙTJGOYKVKĄOTIK`G_G_KX_UQZ[X([_·TRKXO_RKQUT[_GHGQϙRJϙ
àϙTJG OJGXO _GVZϙXϙS QUT[Y[ URGT K_RKSRKXOT IK`G QGXGQZKXRO URSGYϙTG \K_G Y[RN IK`G
SGNQKSKRKXOTOT YG_ϙYϙTϙT OJGXK SGNQKSKRKXOTJKT JGNG LG`RG URSGYϙTG JG_GTϙRGXGQ GJRO
\KOJGXO_GXMϙG_XϙSϙTϙHKTOSYKSOĄ'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOTOTG¨ϙQN½Q½S
RKXOTHOXZGXGLGHϙXGQϙRSGYϙURGTGQRϙJKàORJOXϘJGXO_GVZϙXϙSRGXGQGXĄϙORQKURGXGQY[RNIK`G
SGNQKSKRKXOTO_KZQOROQϙRGTQ[XGRϙTOVZGROMKXKQOX
1GHGNGZRKX1GT[T[ȍT[TSGJJKYOTKYG_ϚRϚ?GYGȍTϚTSGJJK
YO_RKKQRKTKTT[SGXGRϚLϚQXGTϚT'TG_GYGȍ_GG_QϚXϚRϚÝϚ ϘZOXG`QUT[Y[LϙQXGJGOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGG_TϙQOĄO
ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTGOROĄQOTN[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙTϙTUOĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZK
OJGXO_GXMϙSKXIOOTJKM·X½RKIKàOHKROXZORSKQZKJOX
([J½`KTRKSKJKJK_[QGXϙJGJKàKXRKTJOXORKTSGJJKTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙT
GHKTJOTOT'TG_GYG_GG_QϙXϙRϙàϙOÖTHKROXZORKTMKXKQ¨KG_TKTMK¨KXROURJ[à[MOHO'TG_G
YGȑTϙT SGJJKYOTJK _KXGRGT N[Q[Q JK\RKZOORQKYOTK JK G_QϙXϙRϙQ Y·`QUT[Y[J[X ϘZOXG`
QUT[Y[Q[XGRRGHKT`KXQUT[RGXϙTJG\GIϙTϙTYKÖSOTKM·XKLGXQRϙ_GXMϙSKXIORKXOTKM·Z½
X½RSKYO_UR[G¨ϙRJϙàϙTJGTO¨ZONGZHOXROàOTOTYGàRGTSGYϙ\KN[Q[QOOYZOQXGX\K·TM·X½RKHOROX
ROàOTMKX¨KQRKĄSKYO JK ÙXRGĄGIGQZϙX 1[XGRRG N[Q[Q JK\RKZOTOT ZKSKR MKXKQRKXOTJKT URGT
[_[ĄSG`RϙQRGXϙT Y½XGZRK ¨·`½RSKYO GSGIϙ JG MKX¨KQRKĄKSK_KIKàOTJKT OJGXO _GVZϙXϙS
QGXGXRGXϙTGOROĄQOT[_[ĄSG`RϙQRGXϙTNGTMONGRRKXJKOJGXO_GXMϙ_KXOTIK¨·`½SRKTKHORKIKàOTOT
OZOXG` QUT[Y[ Q[XGRJG G¨ϙQ¨G HKROXZORJOàO \K Q[XGRϙT HKROXYO`ROàOTJKT HGNYKJORKSK_KIKàO
_UR[TJGQOÜà[TR[QMKXKQ¨KYOTKQGZϙRSGQS½SQ½TJKàORJOX
?[QGXϙJGQOTKJKTRKXRKQGXGXGQGZϙRSGSϙĄH[R[T[_UX[S
1'8Ā/5?-+8+1+9σ
/3GJJKȍTOT4[SGXGRϚ,ϚQXGYϚTϚTG(KTJOTOTσTIKRKTSKYO 9G_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT T[SGXGRϙ LϙQXGYϙTϙT G
HKTJOTJKH[1GT[Tȑ[TOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXO
162
TOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK [_M[RGTGIGàϙ HKROXZORSOĄZOX
([TGM·XKOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT OJGXO_GXMϙJGM·X½RKHORSKYO
OÖTY·`QUT[Y[_GVZϙXϙSQGXGXϙTGOROĄQOT_GYGJGOZOXG`SKXIOOTOTOJGXO_GXMϙ_KXOURJ[à[T[T
G¨ϙQ¨GM·YZKXORSKYOMKXKQSKQZKJOX
'TG_GYGȑTϙT!SGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTJGȔOJGXKTOTNKXZ½XR½K_RKS\KOĄ
RKSRKXOTK QGXĄϙ _GXMϙ _UR[ G¨ϙQZϙXȕ! SGJJKYOTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJG Ȕ.£QOSRKX \K
YG\IϙRGX GJR¯ \K OJGX¯ _GXMϙ N£QOS \K YG\IϙRGXϙ URGXGQ M·XK\ _GVGXRGXȕ! SGJJKYOTOT
HOXOTIO LϙQXGYϙTJG JG Ȕ*GTϙĄZG_ OJGXO SGNQKSKRKXIK \KXORKT QGT[T[T HGĄQG HOX OJGXO
_GXMϙSKXIOOTKHϙXGQSGJϙàϙQGXGX\KN½Q½SRKXOTYUTOTIKRKSKSKXIOOJOX1GT[TJGM·YZK
XORKTHKRROJG\GRGXGJGORQ\KYUTJKXKIKSGNQKSKYOURGXGQHGQGXȕJKTORKXKQ:½XQN[Q[Q
YOYZKSOTJKOJGXO\KGJRO_GXMϙTϙTG_XϙRϙàϙQGH[RKJORSOĄZOX([G_ϙXϙSOJGXKTOTQGS[M½I½
Q[RRGTGXGQ OJGXO N[Q[Q[ KYGYRGXϙTG M·XK ZKYOY KZZOàO OĄRKSRKXO ORK K_RKSRKXOTOT OJGXO _GXMϙ
JKTKZOSOTKHGàRϙZ[Z[RSGYϙTϙMKXKQZOXSKQZKJOX'TIGQNO`SKZOT·`KRROàOTJKT\K_G[_[Ą
SG`RϙàϙTTOZKROàOTJKTQG_TGQRGTGTQGS[_GXGXϙTϙTÙX[TR[QϙRJϙàϙG_XϙQJ[X[SRGXJGGJR¯
_GXMϙTϙTM·XK\RKTJOXORSKYOURGTGQRϙOYKJK_GYGQU_[I[T[TH[QUT[JGQOZGQJOX_KZQOYOTOT
ÜQ YϙTϙXRϙ URJ[à[TJG J[XGQYGSG H[R[TSGSGQZGJϙX ([TG M·XK OJGXO K_RKS \K OĄRKSRKX
QUT[Y[TJGMKTKR_KZQORO_GXMϙ_KXOTOTOJGXO_GXMϙURJ[à[G¨ϙQZϙXϘZOXG`QUT[Y[Q[XGRRGOJGXO
_GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ OJGXO _GXMϙ_G HGĄ\[X[RGHORSKYOTOT H[ QUT[JG _GYGJG G¨ϙQ N½
Q½SH[R[TSGYϙQUĄ[R[TGHGàRGTSGYϙOJGXOOĄRKSRKXJKGJRO_GXMϙTϙTMKTKROJGXO_GXMϙTϙT
OYK·`KR_KZQOROURSGYϙYUT[I[T[JUà[XJ[à[TJGT'TG_GYGȑTϙTGJROOJGXO_GXMϙG_ϙXϙSϙTϙ
QGH[RKJKTQ[XGRRGXϙ_RGHGàJGĄSGSGQZGJϙX
//3GJJKTOT4[SGXGRϚ,ϚQXGYϚTϚTσTIKRKTSKYO 9G_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTJGȔϘJGXO_GVZϙXϙSQG
XGXϙTϙT \KXORJOàO OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG
MOXKTQGXGXRGXϙTJG\KXORSOĄURSGYϙNGROTJKOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTGOROĄQOTN[Q[QGG_QϙXϙRϙQ
OJJOGRGXϙH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKXIOOTJKM·X½R½XȕJKTORKXKQOJGXO
_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙTH[QUT[JGMKTKR_KZQOROURSGYϙMKXKQKTOJGXO
_GXMϙJGM·X½RKHORSKYOG_TϙQOĄOORKORMOROURGXGQOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKTQGXGXRG
XϙTJG\KXORSOĄURSGYϙNGROTJKURGTGQRϙQϙRϙTSϙĄZϙX(·_RKIKOJGXKTOTQGS[M½I½TKJG_G
TGXGQ OJGXO N[Q[Q[ KYGYRGXϙTG M·XK ZKYOY KZZOàO OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ
JG\GRGXϙT OJGXO _GXMϙ _KXRKXOTJK M·X½RKHORSKYOTOT HG`ϙ QUĄ[RRGXϙT MKX¨KQRKĄSKYOTK HGàRϙ
Z[Z[RSGYϙ HKROXZORKT OĄRKSRKXJK 'TG_GYG MKXKàO MKTKR _KZQORO URGT OJGXO_GXMϙ_ϙ G_XϙQ J[
X[SRGXJG HGĄ\[X[RGHORKIKQ HOX _GXMϙ _UR[ NGROTK MKZOXSOĄZOX '_XϙIG G_Tϙ OJGXO _GVZϙXϙS
QGXGXϙNGQQϙTJGH[QGXGXϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKT
QGXGXRGXϙT JG H[R[TSGYϙ NGROTJK OQO OĄRKSK QGXĄϙ HOXROQZK \K_G G_Xϙ JG\G G¨ϙRSGYϙTG M·XK
LGXQRϙ QGXGXRGX ¨ϙQGHORKIKàO MOHO OQO _GXMϙ _KXOTOT HGĄ\[X[ Y½XKRKXOTOT LGXQRϙ URSGYϙTJGT
QG_TGQRGTGTM·XK\\K_KZQO[_[ĄSG`RϙQRGXϙH[TGHGàRϙURGXGQNGQQG_ϙVRGXϙJGUR[ĄGHORK
IKQZOX([T[TJϙĄϙTJGY·`QUT[Y[Q[XGRQOĄORKXOTNGQRGXϙTJGQOOQOOĄRKSKQGXĄϙHOXROQZK\K_G
163
YGJKIKHOXOYOTKQGXĄϙJG\GG¨SGQY[XKZO_RKG_Tϙ[_[ĄSG`RϙàϙLGXQRϙ_GXMϙSKXIORKXOTKM·Z½
XKHORSKRKXOTKJK_URG¨GHORKIKQZOX1GS[J½`KTOORKORMOROURGTM·XK\QUT[Y[T[TQOĄORKXOTOT
OXGJKRKXOTKHGàRϙURGXGQJKàOĄZOXORKHORSKYOKĄOZROQZKSKROTJK_GYGQ[XGRRGXϙTϙTNO¨HOXJ[XGQ
YGSG_G SK_JGT \KXORSKQYOÒT MKTKR \K TKYTKR HOÖSJK [_M[RGTSGYϙTϙ YGàRGSGQRG _½
Q½SR½URGTN[Q[QJK\RKZOTOTMKXKQRKXO_RKJKHGàJGĄSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK?GYGȑTϙTSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOORK
3GJJKYOTOT4[SGXGRϙ,ϙQXGYϙTϙTϘVZGRO-KXKQZOàO*½Ą½TIKYO_RKUà[TR[Q-·X½Ą½TK
1GZϙRSϙ_UX[S
1'8Ā/5?-+8+1+9σ
+YGY YG_ϙRϙ JUY_GTϙT KYGYϙTϙT OTIKRKTSKYOTK MKÖRSKYO _·T½TJKQO Ü
à[TR[à[TM·X½Ą½TKQGXĄϙJ½Ą½TIKSO`Ą·_RKJOX *G\GIϙTϙT 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTK GRQURR½ GXG¨ Q[RRGTSGQZGT \KXORKT
?:2 VGXG IK`GYϙTG OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ Ȕ:XGLOQ )K`G :[ZGTG
àϙTJG HKROXZORKT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK HGĄ\[XJ[à[! 3GNQKSKȑTOT H[ HGĄ\[X[_[ JG\G
QUT[Y[OJGXOVGXGIK`GYϙTϙTM·X½S\K¨·`½S½T½TGJRO_GXMϙSKXIORKXOTOTM·XK\GRGTϙTJG
URJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ȔϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ ?GYGYϙȕTϙT G SGJJKYO
N½QS½[_GXϙTIGM·XK\_·T½TJKTXKJJKZZOàO!-·XK\YO`ROQQGXGXϙTGQGXĄϙ'_JϙT(·RMKϘJGXK
3GNQKSKYOȑTKHGĄ\[X[RJ[à[!'_JϙT(·RMKϘJGXK3GNQKSKYOȑTOTOYK1GHGNGZRKX1GT[
T[ȑT[TQOSOSGJJKRKXOTOTOVZGROOÖT'TG_GYG3GNQKSKYOTKHGĄ\[XJ[à[GTRGĄϙRSϙĄZϙX
(GĄ\[X[ JUY_GYϙTϙT OTIKRKTSKYOTJKT G_Tϙ K_RKS TKJKTO_RK YG_ϙRϙ Ȕ9½X½I½
(KRMKYO-KXO'RSG:[ZGTGàϙȕJ½`KTRKTKXKQJG\GIϙTϙTY½X½I½HKRMKYOTOTG_Y½XKORKMKXO
GRϙTSGYϙTϙTJGQGXGXRGĄZϙXϙRJϙàϙM·X½RS½ĄZ½X
1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙ M·`KZORJOàOTJK JG\G_G HGQSG
M·XK\OTOT3[àRGϘJGXK3GNQKSKYOURJ[à[Q[ĄQ[Y[`J[X
ϘZOXG`_UR[TGHGĄ\[XGT'_JϙT(·RMKϘJGXK3GNQKSKYOȑTOTQUT[S[TGMKROTIK!
YG_ϙRϙȔ(·RMKϘJGXK3GNQKSKRKXOϘJGXK3GNQKSKRKXO\K<KXMO3GNQKSKRK
XOTOT1[X[R[Ą[\K-·XK\RKXO.GQQϙTJG1GT[T[ȕT[TSGJJKYOTOTGHKTJOTJKQUT[Y[
HKRROVGXG_ϙO¨KXKTOJGXOOĄRKSRKXKQGXĄϙG¨ϙRGTOVZGRJG\GRGXϙTϙTZKQNGQOSRK¨·`½SRKTKIKQ
JG\GRGX GXGYϙTJG HKROXZORJOàO! SGJJKYOTOT G HKTJOTJK JK ZKQ NGQOS ZGXGLϙTJGT SGJJK N½Q½SRKXO [_GXϙTIG \KXORKT QGXGXRGXϙT OZOXG` ½`KXOTK (·RMK ϘJGXK 3GNQKSKRKXO
ZGXGLϙTJGTOTIKRKTKXKQQKYOTURGXGQN½QSKHGàRGTGIGàϙHKROXZORSOĄ!
YG_ϙRϙ ȔϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[ȕT[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG
Ȕ(·RMK OJGXK SGNQKSKYO K\XGQ ½`KXOTJK _GVZϙàϙ OTIKRKSK YUT[TJG SGJJO \GQϙGRGX
NGQQϙTJGKJOTORKTHORMO_O_KZKXM·X½XYK\K_GOZOXG`YGJKIKN[Q[QOTUQZGRGXGOROĄQOTOYK\K_G
OZOXGÙR[TGTQGXGXJGQOSGJJO_GTRϙĄRϙQRGXϙTJ½`KRZORSKYOS½SQ½TOYKOĄOTKYGYϙNGQQϙTJG
QGXGX\KXOX'QYONGRJKMKXKQROOTIKRKSK\KZGNQOQGZϙQKTJOYO_GVGXGQKYGYNGQQϙTJG_KTO
JKT QGXGX \KXOX +Q I½SRK 'TIGQ ORQ OTIKRKSK ½`KXOTK \KXORKT QGXGXRGXG
QGXĄϙ_GVϙRGTOZOXG`ϙNGQRϙH[RJ[à[\K_GJG\G_GM·XK\YO`NGQOSZGXGLϙTJGTHGQϙRSϙĄURSGYϙ
164
NGRRKXOTJKQGXGXϙHU`SGQRGHOXROQZKJUY_G_ϙMKXOM·TJKXOXH·RMKOJGXKSGNQKSKYOTOTH[
QGXGXRGXϙQKYOTJOXȕJKTORSOĄ!
SGJJKYOTJKJKJORKQ¨K½`KXOTK_GVϙRGTORQOTIKRKSKGĄGSGYϙTJG*GTϙĄZG_ȑJG
JGOXK HGĄQGTϙTϙT M·XK\RKTJOXKIKàO HOX ZKZQOQ NGQOSOTOT OJGXK \K \KXMO SGNQKSKRKXOTJK
OYKSGNQKSKHGĄQGTϙ\K_GM·XK\RKTJOXKIKàOHOX½_KZGXGLϙTJGT·TIKROQRKM·XK\\K_KZQO
_·T½TJKTOTIKRKSK_GVϙRGIGàϙN½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
([J½`KTRKSKRKXM·`KZORJOàOTJK!
5RG_JG 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTIK JG\GTϙT M·XK\ _·T½TJKT XKJJO _UR[TJG
\KXORKTQGXGXϙTGJϙMK¨KTSGNQKSKTOTORQOTIKRKSK½`KXOTK\KXJOàOHOXQGXGXURJ[à[\K
H[ QGXGXG _GVϙRGT OZOXG`ϙT '_JϙT (·RMK ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTIK NGQRϙ H[R[TSGYϙ NGROTJK
Y·` QUT[Y[ QGXGXϙT HU`[RSGYϙ GQYO NGRJK UTGTGXGQ JUY_GTϙT 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSK
YOȑTKMKXOM·TJKXORSKYOOĄOTKYGYϙNGQQϙTJGQGXGX\KXORSKSKYOMKXKQSKQZKJOX
([J[X[SGM·XKOZOXG`HGĄ\[X[Y[TGQUT[Q[XGRRGXϙT'TG_GYG_G[_M[T_GJGG_QϙXϙ
H[R[TSGYϙTϙT(·RMKOJGXKSGNQKSKYOTIK\KXORKIKQ QGXGXϙT YUT[I[TG KZQORO URGSG_GIGàϙ
TKJKTO_RK OVZGRK OROĄQOT OZOXG` HGĄ\[X[Y[T[T SGNQKSKTOT _KZQOYO`ROàO TKJKTO_RK XKJJO
MKXKQKIKàOTJKTÜà[TR[QM·X½Ą½TKQGZϙRSϙ_UX[S
1'8Ā/5?
+YGY 1GXGX YG_ϚRϚQGXGXGQGXāϚU_
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TLϙQXGYϙTϙTOZOXG`QUT[Y[GHKTJOTKOROĄQOT
Q[XGRϙTJG_KXGRJϙàϙSGJJKYOTJK
Ȕ([1GT[T[T!
GϘJGX¯_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJG
GQYOTKN½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJK
H *OàKX MKTKR N½Q½SRKXO OJGX¯ VGXG IK`GYϙ \K_G S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO
_GVZϙXϙSϙTϙMKXKQZOXKTH½Z½TLOORRKXNGQQϙTJG[_M[RGTϙXȕ
JKTORSKQZKJOX
ϘZOXG` QUT[Y[ Q[XGRJG OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ HGĄ\[X[RGIGQ _GXMϙ _KXOTOT
HKROXRKTSKYOTJKO`RKTSKYOMKXKQKT_·TZKSG¨ϙQRGTSϙĄZϙX([TGM·XK_GXMϙ_KXOTOTHKROX
RKTSKYOTK OROĄQOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK HOX N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK 1GHGNGZRKX
1GT[T[TJG_KXGRGTN½Q½SRKX[_M[RGTGXGQ_GXMϙ_KXOYGVZGTGIGQZϙX
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT T[SGXGRϙ LϙQXGYϙTJG OYK
ȔϘJGX¯_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGG_TϙQOĄOORKORMOROURGXGQOJGX¯_GXMϙ
TϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK! OJGX¯ _GVZϙXϙS QGXGXϙTG
OROĄQOT N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ OJJOGRGXϙ H[ OĄRKSOT OVZGRO ZGRKHO_RK HOXROQZK OJGX¯ _GXMϙ SKXIOOTJK
M·X½R½XȕJKTORSKQZKJOX
.½Q½SJK OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ OJGXO _GXMϙ SKXIORKXOTK HGĄ\[XGHORSKQ
OÖTMKXKQROURGTQUĄ[RRGXM·YZKXORSOĄZOX([TGM·XKOJGXO_GXMϙTϙT_KZQORO_GXMϙSKXIOOURG
165
HORSKYO OÖT OJGXO OĄRKSRK _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTϙT HOXROQZK JG\G QUT[Y[ KJORSKYO MKXKQSKQ
ZKJOX
9US[ZURG_OYKGRQURR½GXG¨Q[RRGTJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKY½X½I½HKRMKYOTOTGRZϙG_Y½XK
ORKMKXOGRϙTSGYϙTG\KZXGLOQVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTJOXϘZOXG`HGĄ\[X[Y[TJGT_GRTϙÌGZXGLOQ
VGXG IK`GYϙTϙT OVZGRO OÖT G¨ϙRSϙĄ HOXJG\GH[R[TJ[à[ NGRJK Y½X½I½HKRMKYOTOTMKXO GRϙT
SGYϙTG OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OÖT G¨ϙRSϙĄ HOX JG\GTϙT \GXRϙàϙ YGVZGTGSGSϙĄZϙX 1GHGNGZRKX
1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT T[SGXGRϙ LϙQXGYϙ [_GXϙTIG OJGXO _GXMϙTϙT _KZQORO _GXMϙ
SKXIOO URGHORSKYO OÖT _GVZϙXϙS QGXGXϙTG KYGY OJGXO OĄRKS ORK _GVZϙXϙS QGXGXϙTϙT HOXROQZK
JG\GQUT[Y[KJORSKYOMKXKQSKQZKJOX5_YGZXGLOQVGXGIK`GYϙ_GVZϙXϙSϙORKY½X½I½HKRMK
YOTOTMKXOGRϙTSGYϙTGOROĄQOTOĄRKSOTHOXROQZKJG\GKJORJOàON[Y[Y[GTRGĄϙRGSGSGQZGJϙX([
J[X[SJGOJGXO_GXMϙSKXIOOTO_KZQOROQϙRGTSGJJKTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTJGQON½QS½T
URG_JG [_M[RGTSG _KXO H[R[TSGSGQZGJϙX ([ TKJKTRK HGĄ\[X[JG H[R[TGT OJGXO _GXMϙ
SKXIOOTOTJG\G_ϙM·XSK\KJURG_ϙYϙ_RGJGOZOXG`QUT[Y[Q[XGRRGXϙ[_M[RGSG_KZQOYOH[R[T
SGSGQZGJϙX
([TKJKTRKHGĄ\[X[T[T_KZQOYO`ROQTKJKTO_RKXKJJOMKXKQZOàOTJKTKYGYϙTOTIKRKT
SKYO_·T½TJKQOÜà[TR[QQGXGXϙTGQGZϙRSGJϙS
+YGY 1GXGX YG_ϚRϚQGXGXGQGXāϚU_
*G\G ZGXONOTJK _½X½XR½QZK URGT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T YG_ϙRϙ
?GYGȑTϙTSGJJKYOORKJKàOĄZOXORKTSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOTJK
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙJOàKXQGT[TRGXJGGQYOTKN½Q½S H[R[TSGSGYϙNGROTJKH[
1GT[Tȑ[TQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOTOT[_M[RGTGIGàϙSGJJKYOTOTT[SGXG
RϙLϙQXGYϙTJGOYKϘJGXOVGXGIK`GYϙ\KS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOTKOROĄQOTOJGXO_GVZϙXϙS
QGXGXϙTGQGXĄϙQGXGXϙTZKHROàO \K_GZKLNOSOZGXONOTJKTOZOHGXKTKTMKÜTHKĄM½TOÖTJK
Y[RNIK`GSGNQKSKYOTKHGĄ\[X[RGHORKIKàO·TM·X½RSKQZKJOX
;_[ĄSG`RϙQ QUT[Y[ OJGXO VGXG IK`GTϙT JG_GTGàϙTϙ UR[ĄZ[XGT ϘSGX 1GT[T[ȑT[T
ȔIK`GN½Q½SRKXOȕHGĄRϙQRϙSGJJKYOTJKJKX[NYGZGRϙTSGJGT\K_GX[NYGZ\K_GKQRK
XOTK \K_G OSGX SK\`[GZϙTG G_QϙXϙ URGXGQ _GVϙRGT _GVϙTϙT _GVϙ YGNOHOTK \K S½ZKGNNOJOTK
VGXGIK`GYϙ\KXORKIKàOHKROXZORSOĄGTIGQGTϙRGT1GT[TȑJGH[VGXGIK`GYϙTGOROĄQOTȔOZO
XG`_UR[ȕ_GJGȔOZOXG`_KXOȕM·YZKXORSKSOĄZOX
ϘZOXG`HGĄ\[X[Y[TJGH[R[TGTϘ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOYGRZOSGXVGXGIK`GYϙTGOROĄ
QOTURGXGQG¨ϙRGTJG\GJGϘSGX1GT[T[ȑTJGQGT[T_UR[TGOROĄQOT HOXJ½`KTRKSKH[R[T
SGJϙàϙOÖTYG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJO[_GXϙT
IG M·XK\RO _GXMϙ _KXOTOT GJRO _GXMϙ OÖTJKQO Y[RN IK`G SGNQKSKYO URJ[à[T[ YGVZG_GXGQ
M·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXKIKQZOX*URG_Yϙ_RG3GNQKSKGTϙRGTSGJJKTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙ
TϙT OVZGR OYZKSOTJK H[R[T[RGT G HKTJOTO 'TG_GYGȑTϙT \K YG_ϙRϙ 1GT[Tȑ[T
SGJJKRKXOTJKHKROXZORKTĄKQORJKH[JG\GYKHKHO_RK[_M[RGSϙĄURGIGQZϙX
166
([TKJKTRKYG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKT
JOTOT JG\GJG [_M[RGTGIGQ Q[XGR URGXGQ KYGYϙTϙT OTIKRKTSKYO MKXKQOXQKT HGĄ\[X[T[T
_KZQOYO`ROQZKTXKJJKJORSKYOTKOROĄQOTÜà[TR[QQGXGXϙTGQGZϙRSGJϙS
1'8Ā/5?-+8+1+9σ
9G_ϙT3KNSKZ+8:+4ȑOT\KKYGYYG_ϙRϙJG\GJUY_GRGXϙTϙTORQ
OTIKRKSKQGXGXRGXϙTGOROĄQOTQGXĄϙU_MKXKQ¨KRKXOTKQGZϙRϙ_UX[S
1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTKYG_ϙRϙ?GYGORKKQRKTKTOZOXG`QU
T[Y[ T[SGXGRϙ LϙQXGJG ȔϘJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTϙT \KXORJOàO OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO
ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK!
OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG OROĄQOT N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ OJJOGRGXϙ H[ OĄRKSOT OVZGRO ZGRKHO_RK HOXROQZK
OJGXO _GXMϙ SKXIOOTJK M·X½R½Xȕ JKTORSOĄ SGJJK MKXKQ¨KYOTJK JK H[ J½`KTRKSK ORK
1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T UXZG_G ¨ϙQGXJϙàϙ HGàRGTZϙ YUX[T[TG ¨·`½S MKZOXORJOàO HKROXZOR
SOĄZOX
ϘZOXG`QUT[Y[Q[XGRJGH[QGVYGSJGQOOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTJGM·XK\RO_GXMϙ_K
XOTOTQKYOTURGXGQHKROXRKTSKJOàO\KH[T[TJG\GIϙTϙTOXGJKYOTKHϙXGQϙRJϙàϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT_GTϙYϙXGH[QGVYGSJGHGĄQGOJGXOOĄRKSJKZKYOYKJORSOĄOYKORMORO
_GRTϙÒJGXO_GVZϙXϙSGQGXĄϙJG\GG¨GXYGGJRO_GXMϙOJGXO_GVZϙXϙSORKJOàKXOJGXOOĄRKSKQGXĄϙ
JG\G G¨GXYG GJRO _GXMϙ M·XK\RO URGIGQZϙX ?GXMϙRGSG [Y[R½TJK M·XK\OT QGS[ J½`KTOTK
OROĄQOTURSGYϙTKJKTO_RKH[QUT[JGQOQ[XGRRGXϙT_GYG_RGQKYOTURGXGQJ½`KTRKTSKYOMKXK
QOX*G\GIϙTϙTOXGJKYOTKHGàRϙURGXGQ_GXMϙ_KXOJKàOĄKSK`
ZK _GTJGT 1GHGNGZRKX 1GT[T[ QGVYGSϙTJGQO HOX OJGXO _GVZϙXϙS OÖT JG\G G¨SG
Y½XKYOM½TOQKTH[QGVYGSJGZKYOYKJORKTOJGXOOĄRKSKQGXĄϙOJGXO_GXMϙJGJG\GG¨SG
Y½XKYOTOT M½T URJ[à[ M·`KZORJOàOTJK ORMOROTOT M½T OÖTJK OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG
QGXĄϙGJRO_GXMϙJGJG\GG¨SGYϙNGROTJKY[RNIK`GSGNQKSKYOM·XK\ROOQKTJGNGYUTXGH[
QGVYGSJG ZKYOY KJORSOĄ OJGXOOĄRKSRK ORMORO JG\G G¨ϙRϙTIG M·XK\OYUTG KXKIKQZOX 9[RN IK`G
SGNQKSKYONGQOSOTOTH·_RKHOXJG\GTϙT\GXRϙàϙTϙZKYVOZKJKHORSKYONKX`GSGTS½SQ½T
URSG_GIGQ \KYUT[¨ZG G_Tϙ K_RKS TKJKTO_RK OQO LGXQRϙ _GXMϙ QUR[TJG OQOG_Xϙ JG\G M·X½R
S½ĄURGIGQZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK LϙQXGJG HKROXZORKT OQOROOĄRKSRKXJKQO M·XK\RO SGNQKSKTOT _G
YGJG QKYOT HOÖSJK J½`KTRKTSKSKYO N[Q[QO QGXSGĄG _GXGZGIGQ TOZKROQZK URJ[à[TJGT
OZOXG`QUT[Y[Q[XGR'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTJKQON[Q[QJK\RKZOORQKYOTKG_QϙXϙJϙX1[XGRϙT
OVZGROMKXKQZOàOJ½Ą½TIKYOTJKURJ[à[SOÖTGQYO_·TJKQOÜà[TR[QQGXGXϙTGQGZϙRSGJϙS
?4:+3*+'?8/Ā/15?
σTIKRKTKT H[ JUY_GJG HOXRKāSK TKJKTO_RK _KX GRGT KYGY YG_ϚRϚ JG
\GJGORQOTIKRKSKGāGSGYϚTJG\KXORKTYG_ϚRϚ?GYGȍTϚTOZOXG`QUT[Y[SGJJK
YOTOTGHKTJOTKOROāQOT_KZQOYO`ROQZKTXKJQGXGXϚTGGOZG_XϚāϚQU_ -·X½RKTOZOXG`HGĄ\[X[Y[TGTKJKTURGTOSGXVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOY
ZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GRGXJGϘJGXK3GNQKSKYO·TIKROQRKOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTϙTTOZKROàOTO
167
OJGXO _GVZϙXϙSRGXG QGXĄϙ ZKSKR URGXGQ GJRO _GXMϙ_ϙ M·XK\RO QϙRGT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1G
T[T[ȑT[TN½Q½SRKXOTKHGQGIGQZϙXϘJGXO_GVZϙXϙS_GTϙTJGHGĄQGHOXOĄRKSUR[VURSGJϙàϙ
JG\GQUT[Y[KJOROVKJORSKJOàOKJORSKJO_YKM·XK\QUT[Y[OJGXO_GXMϙ_KXOTOTJOàKX·TIK
ROQRKXOTOUR[ĄZ[XGIGQZϙX'_XϙIG?GYGȑTϙTSGJJKYOTOTTUR[LϙQXGYϙTϙTJG\GJG[_M[
RGTGIGQURJ[à[T[TQGH[R½OSGXVGXGIK`GYϙTϙT?GYGȑTϙTSGJJKYOTOTTUR[LϙQXGYϙ
GHKTJOORKOROTZOQ[X[RJ[à[T[M·YZKXSKQZKJOX
([ TKJKTRK SGNQKSKTOT [_M[RG_GIGàϙ Q[XGRRGX GXGYϙTJG _KX GRJϙàϙ G¨ϙQ URGT ?G
YGȑTϙTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJO_RKORMORO_KZQOYO`ROQZKTXKZQGXGXϙTGQGZϙRSϙ_UX[S
'@2/15?;
/-KTKR?GQRGāϚS
?½X½ZSK UXMGTϙTϙT \K UTG HGàRϙ OJGXK ·XM½Z½T½T ½YZ½T _KZQORKXRK JUTGZϙRSGYϙ
QGS[ M½I½T½ KZQOTROQRK Q[RRGTSGYϙ *K\RKZOT _·TKZYKR [àXGĄRGXϙTJG ·`KR N[Q[Q JϙĄϙTJG
QGS[N[Q[Q[Q[XGRRGXϙTϙT[_M[RGTSGYϙ\K_·TKZYKROĄRKS\KK_RKSRKXOTGJRO_GXMϙJϙĄϙTJG
·`KRHOX_GXMϙ_KXOTOTJKTKZOSOTKHGàRϙZ[Z[RSGYϙ_RGOJGXOXKPOSUXZG_G¨ϙQSGQZGJϙX(·_RK
IK_·TKZOSRKXZKQ_GTRϙURGXGQOXGJKYKXMORK_KHORSKQZK\KMKTK QKTJORKXOH[OXGJK_GTYϙ
SGRGXϙTϙ[_M[RG_GXGQ_GĄGSGMKÖXKHORSKQZKJOXϘJGXOXKPOSOTZGXONYKR\KLKRYKLOQG_TGàϙT
JGOJGXKTOTGJRO_GXMϙ_KXRKXOTKHGàRϙZ[Z[RSGSGYϙJ½Ą½TIKYO\KMKXKQ¨KYO_KXGRϙX1GS[
M½I½T½TQ[RRGTϙRSGYϙ_RG_½X½Z½RKIKQQGS[NO`SKZO\KH[T[TOÖTJK\K_GTϙTJGQKTJOTO
M·YZKXKTQURR[QM·XK\RKXOTOTO¨KXJOàO·`KRROQRKXORK[_M[RGSGIϙRGXJGGXGTGIGQ[`SGTRϙQRGX
OJGXO [àXGĄϙT ½`KXOTJK J[X[RSGYϙ MKXKQKT TOZKROQRKXOTJKTJOX *KàOTORKT OJGXO XKPOS QGS[
M½I½\KG_Xϙ_GXMϙ_KXO_GTϙTJG[_[ĄSG`RϙQSGNQKSKYO_RKH½Z½TRKTOX?·TKZYKRORQKRKXRK
[`SGTRGĄGT\K_·TKZOSRKXOT_GVϙ\KMKXKQYOTOSOTO_GQϙTJGTO`RK_KTHOX_GXMϙYOYZKSO\K
[_[ĄSG`RϙQSGNQKSKYOOJGXOXKPOSOT\G`MKÖRKSK`MKXKàOJOX
'TG_GYGHGĄRGTMϙ¨SKZTOTJKQ[\\KZRKXG_XϙSϙTJGTHKRRO*K\RKZ_KZQO\KM·XK\RKXO
TOT Q[RRGTϙRSGYϙ URGXGQ Y·` KZSOĄ SGJJKYOTJK NO¨HOX QOSYK \K_G UXMGTϙT QG_TGàϙTϙ
'TG_GYGȑJGT GRSG_GT HOX *K\RKZ _KZQOYOTO Q[RRGTGSG_GIGàϙTϙ HKROXZSOĄ SGJJKYOTJK
_½X½ZSK_O_KZQO\KM·XK\URGXGQZGTϙSRGXQKT)[SN[XHGĄQGTϙ\K(GQGTRGX1[X[R[ZGXGLϙT
JGT_KXOTKMKZOXORKIKàOTKJKàOTSOĄSGJJKYOTJKOJGXKTOTQOĄON½XXO_KZOTOQϙYϙZRG_GIGQ
S½K__OJK [_M[RG_GSG_GIGàϙTϙ ·TM·XS½ĄZ½X ([TRGX _GTϙTJG JK\RKZOT M·`KZOSOTK \K_G
JKàKXRKTJOXSKYOTKHϙXGQϙRGTKàOZOSQGS[RGĄZϙXSGYGàRϙQYUY_GRM½\KTROQQGS[NO`SKZO
TKMOXSKMOHONGQRGXORMOROSGJJKRKXJKJ½`KTRKTSOĄZOX'TG_GYG \KSGJ
JKRKXOTJKOYKSKXQKÒ\K_KXOTJKT_·TKZOSOJGXKRKXO_RKORMOROQ[XGRRGXG_KX\KXSOĄ\K
SGJJKRKXOTJK QGS[ NO`SKZRKXOTO _½X½ZKIKQ SKS[X QGS[ M·XK\RORKXO \K H[TRGXϙT
YUX[SR[R[QRGXϙTGOROĄQOTORQKRKXOMKROĄZOXSOĄZOX
([Q[XGRRGXRG'TG_GYGȑTϙT_[QGXJGY·`½KJORKTOJGXOXKPOSRKORMOROZKSKR_GQRGĄϙS
RGXϙ ·XJ½à½TJK Q[ĄQ[ _UQZ[X 1GS[ OJGXKRKXO QGS[ Q[X[SRGXϙ _KXKR _·TKZOSRKX \K H[
_KXRKXJKQGS[M½I½T½Q[RRGTGIGQSKS[X\KQGS[M·XK\RORKXO_RKOJGXKN[Q[Q[ORQKRKXOTK
JG_GRϙ\KOJGXO[àXGĄRGYϙTϙXRϙZG\ϙXRGXZ[Z[SRGXYKXMORKTKIKQH[TRGXOJGXOOĄRKSK_RKS\K
168
Y·`RKĄSKRKX URGXGQ YUS[ZRGĄGIGQZϙX ϘJGXO OĄRKSRKXOT QGVYG_ϙIϙ \K ORQKRRKĄZOXOIO _KXRKĄOQ
ZGTϙSϙZ½SOJGXOOYZKT¨_GTYϙSGRGXϙTϙTJG_URM·YZKXOIOYOJOX9·`MKROSO_·TKZYKRHOXOSRKXOT
OJGXK N[Q[Q[ ORQKRKXOTK JG_GRϙ \K OJGXO [àXGĄ GRGTϙTJG ZKQ _GTRϙ URGXGQ \K QGS[ M½I½
Q[RRGTGXGQMKX¨KQRKĄZOXJOQRKXOOJGXOOĄRKSRKXH[·àKRKXOZGĄϙ_GTZ½S_·TKZYKROXGJKG¨ϙQRG
SGRGXϙTϙTZGTϙSϙURGIGQZϙX?·TKZYKRHOXOSRKXIK\KOJGXKN[Q[Q[T[TKMKSKTURJ[à[OJGXO
LGGRO_KZRKXRKORMOROOJGXOIK`GRGXJGH[QGVYGSOÖTJK_KXGRϙXϘJGXO_GVZϙXϙSO¨KXKT_·TKZYKR
IK`GRGX OJGXO LGGRO_KZOT YGàRϙQRϙ HOX HOÖSJK _½X½Z½RSKYO \K H·_RKIK QGS[ NO`SKZOTOT
GSG¨RGJϙàϙ QGS[ _GXGXϙTϙT MKX¨KQRKĄSKYOTO YGàRGSG _·T½TJK OĄRK\YKR ·`KRROQRKX O¨KXKT
OJGXO GSG¨ \K LGGRO_KZK OROĄQOT JKYZKQ OĄRKSRKXJOX ϘJGXO IK`GRGXϙT \GX URSGSGYϙ NGROTJK
OJGXO ·TRKSRKXK [_[RSG_GIGQ OJGXO OĄRKSRKX _KZQOT GTRGSJG [_M[RGTGSG_GIGQ QGS[
NO`SKZOTOT \K QGS[ _GXGXϙTϙT MKX¨KQRKĄSKYO M½¨RKĄKIKQZOX ([T[T OJGXO OĄRKSRKXJKQO
JOYOVROTKX\KZ[ZGXRϙGQϙĄϙKZQOYO`RKĄZOXKIKàOG¨ϙQZϙX([HGQϙSJGTOJGXOIK`GRGXJGJOàKXOJGXO
OĄRKSRKXMOHOOJGXKN[Q[Q[ORQKRKXOTKJG_GTϙX\KQOSO`GSGTHGĄQGHOXOJGXOOĄRKSKQUĄ[Z
HOXMKROĄOSO`RKX
-KXKQ ·àXKZO \K MKXKQYK [_M[RGSG H[ _·TJK _GQRGĄϙS M·YZKXSKQZKJOX (OX OJGXK
N[Q[Q[Q[XGRϙTGG_QϙXϙRϙàϙTOJGXOIK`G_GTKJKTURGIGàϙOJGXOIK`GRGXϙTOJGXOQ[XGRRGXGJU
àGR HGàRϙRϙàϙTϙT H[R[TJ[à[ \K ·`TKR OĄRKS TOZKROàO ZGĄϙJϙQRGXϙ _UR[TJGQO _GQRGĄϙSRGX 'TG
_GYG 3GNQKSKYO QGXGXRGXϙTJG JG QGXĄϙRϙàϙTϙ H[RS[Ą OJGXKTOT QGS[ M½I½ Q[RRGTJϙàϙ \K
QGS[ N[Q[Q[ GRGTϙTG MOXKT OĄRKSRKXOTJK VGXG IK`GYϙ \K _GVZϙXϙSG HGQϙRGXGQ HOX G_XϙS
_GVϙRGSG_GIGàϙYUT[I[TG[RGĄϙRSϙĄZϙX
ZK _GTJGT OJGXO OĄRKSRKXOT _GXMϙYGR JKTKZOSOTOT N[Q[Q JK\RKZOTOT HOX MKXKàO UR
J[à[TJG Q[ĄQ[ _UQZ[X -KX¨KQZKT JK 'TG_GYG SGJJKYOTJK ȔOJGXKTOT NKX Z½XR½
K_RKS\KOĄRKSRKXOTKQGXĄϙ_GXMϙ_UR[G¨ϙQZϙXȕORQKYOTO·TIKROQRK\[XM[RGSϙĄZϙXSGJ
JKYO_RKJK'YQKXO?½QYKQϘJGXK3GNQKSKYOȑTOTOJGXOOĄRKS\KK_RKSRKXJKTJUàGT[_[Ą
SG`RϙQRGXϙT _GXMϙ JKTKZOSOTO _GVGT SGNQKSK URJ[à[T[ ·TM·XS½ĄZ½X SGJJKTOT
JUàGR¨ϙQGXϙSϙOJGXOOĄRKS\KK_RKSRKXOT_GXMϙ_UR[T[TOJGXO_GXMϙ_KXRKXOURJ[à[J[X'TG
_GYGȑTϙT*GTϙĄZG_ȑϙJ½`KTRK_KTSGJJKYOORKN£QOS\KYG\IϙRGXϙTGJRO\KOJGXO_GXMϙ
N£QOS\KYG\IϙRGXϙURGXGQM·XK\_GVGIGàϙTϙ·TM·XKTSGJJKYOOYK'TG_GYGȑTϙTGJRO
\KOJGXO_GXMϙURGXGQOQOG_Xϙ_GXMϙ_UR[·TM·XJ½à½T½THKROXMOTN[Q[QYGRJG_GTGQRGXϙJϙX
(KROXZORKTH[URM[\KZGHRUOJGXOIK`GRGXϙTOJGXKN[Q[Q[ORQKRKXOQGXĄϙYϙTJGOJGXOOĄ
RKSTOZKROàOTJKURJ[à[\KJOàKX_·TKZYKROĄRKSRKXJKTG_XϙRSGQYϙ`ϙTOJGXO_GXMϙJKTKZOSO
TKHGàRϙZ[Z[RSGRGXϙMKXKQZOàOTOGTG_GYGRÙX[TR[R[QURGXGQ_GTYϙZSGQZGJϙX
//1[XGRRGXϚTσXJKRKTSKYO
YG_ϙRϙ1GHGNGZRGX1GT[T[ȑT[T
\KSGJJKRKXO_·T½TJKT ?GYGȑTϙT SGJJKYO QGT[T[T QGXĄϙRϙàϙTJG OJGXO _GVZϙXϙS [_M[RGTSGYϙTϙ ·TM·X
J½à½ NGQYϙ`RϙàϙT QGHGNGZ URJ[à[ SGJJKYOTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJG OJGXO _GVZϙXϙSRGXϙT
OJGXO VGXG IK`GYϙ \K OJGXO ZKJHOXRKXJKT UR[ĄZ[à[ HKROXZORSOĄ HOXOTIO LϙQXGYϙTJG OYK OJGXO
169
ZKJHOXRKXS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYO\KORMOROQGT[TRGXJG_KXGRGTJOàKXZKJHOXRKXĄKQ
ROTJKG¨ϙQRGTSϙĄZϙX
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK \[XM[RGTGT N[Q[Q JK\RKZO _GYGRGXϙT HKROXMOT ·TM·
X½RKHOROX\KZ[ZGXRϙHOXGQϙĄO¨KXSKYOTOJKQGVYGSGQZGJϙX-KTK'TG_GYGȑTϙTSGJJKYO
TOTY[¨\KIK`GTϙT_GYGRRϙàϙTϙ·TM·XKTORQKRKXOTJKTGTRGĄϙRGT_GYGRGXϙT·TIKY[¨[HKROXRK
_KIKàO JGNG YUTXG IK`G_ϙ J½`KTRK_KIKàOJOX ([TG QGXĄϙT OVZGR OYZKSOTK QUT[ SGJJK
QGHGNGZOT ZGTϙSϙTJG _GVZϙXϙSJGT NGXKQKZRK Y[¨G [RGĄSGQZGJϙX 1GHGNGZ OÖT YKÖRKT \K
NGXKQKZO QGVYG_GT QG\XGS OYK NGQYϙ`RϙQZϙX 1GHGNGZ \K NGQYϙ`RϙQ QG\XGSRGXϙTϙT HOXROQZK
UR[ĄZ[XJ[QRGXϙSKZTOHKROXYO`ROàKM·Z½XSKRKXO_GTϙTJGG_TϙOĄRK\YKRROàOZGĄϙJϙQRGXϙJGGTRG
ĄϙRSGQZGJϙX 1GHGNGZOT G¨ϙRϙSϙTϙ _GVGT QGT[TOROQ ORQKYO HGĄRϙQRϙ SGJJKTOT HOXOTIO LϙQXG
YϙTJG QGHGNGZ QUT[Y[ K_RKSRKX QGT[TRGX JϙĄϙTJG ¨KX¨K\K _GYG_G HGàRϙ URGXGQ OJGXKTOT
MKTKR \K J½`KTRK_OIO OĄRKSRKXOTK JK HϙXGQϙRSGQZGJϙX ([ Q[XGR SGJJK_RK HOXROQZK KRK
GRϙTJϙàϙTJGY[¨\KIK`GTϙT_GYGRRϙàϙORQKYOTOTQOSOK_RKSRKXOTHKROXRKTSKYOTJKJ½`KTRK_OIO
OĄRKSRKXKJKURGTGQZGTϙTGXGQGĄϙRJϙàϙUXZG_G¨ϙQSGQZGJϙX
SGJJKTOTY·`KZZOàO_GVZϙXϙSQG\XGSϙTG?GYGȑTϙTSGJJKYO_RKJKHGQϙRSGYϙ
ÙX[TR[J[X½TQ½SGJJKOJGXOVGXGIK`GYϙTJGTHGĄQGOJGXOZKJHOXRKXURGXGQHKROXZZOàO
_GVZϙXϙSRGXϙTS½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO\K ORMORO QGT[TRGXJG _KX GRGT JOàKX ZKJHOXRKX
URJ[à[T[ Y·_RKSKQZKJOX ([ HGàRGSJG ?GYGȑTϙT SGJJKYOTK M·XK QGHGNGZ QUT[Y[
\K_GYUT[I[URGXGQKRJKKJORKTKĄ_GTϙTS½RQO_KZOQGS[_GMK¨SKQZKJOX1GS[_GMK¨SK
KĄ_GTϙTS½RQO_KZOTOTQGS[Q[X[S\KQ[X[R[Ą[TG_GJGJK\RKZKMK¨SKYOĄKQROTJKMKX¨KQ
RKĄKIKQZOX
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK S½RQO_KZ NGQQϙTϙT QGS[ _GXGXϙ GSGIϙ_RG QGT[TRG
YϙTϙXRGTGHORKIKàOTOHKROXZSKQZK\KSGJJKYOTJKQGS[RGĄZϙXSG_GURGTGQ\KXOXQKTZGĄϙ
TϙXSGRRGX_·T½TJKT\KSGJJKRKXOTJKURGàGT½YZ½NGRJ[X[SRGXϙTJGSGJ
JK_RK YϙTϙXRϙ URGXGQ XKQOÒY_UT ϘYZOS\GR _UR[TJGT Y·` KZSKQZKJOX '_XϙIG 'TG_GYG SGJJKYOTJKMKTKRS½YGJKXKIK`GYϙ\KXORKSK`JKXQKTSGJJKTOT\KLϙQXGTϙTJ½`KTRKJOàO
QUT[RGXRG GSGŸGR _UX[SRGTSGYϙTJG S½YGJKXK ORK _GXMϙ _KXOTO M·YZKXJOàO GTRGĄϙRSGQZG
JϙX3GJJKTOTOJGXKJKTY·`KJKTHGĄQGLϙQXGYϙTϙT\GXRϙàϙIK`GORKORMOROHOXKRQU_SGTϙT
OJGXKTOTM·XK\OTK\KXORSKJOàO_UX[S[TGG_XϙHOXURGTGQZϙX
(KROXRKTKT GTG_GYGR Q[XGRRGX QGXĄϙYϙTJG OJGXO QGXGXRG S½RQO_KZOT KR JKàOĄZOXSKYOTK
_·TKROQJ½`KTRKSK'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙJϙX3GJJKJKQOJOàKX
ZKJHOXRKXQG\XGSϙOYKHKROXYO`\KQGVYG_ϙIϙHOXTOZKROQZKJOXϘJGXKN[Q[Q[TJGZKJHOXTOZKROàO
ZGĄϙSG_GTOJGXOOĄRKSH[RSGQM½¨Z½XϘJGXKRKXIK_½X½Z½RKTQGS[NO`SKZO\KQURR[QM·XK\
RKXO OJGXO _GVϙTϙT QUX[TSGYϙ \K OĄRK\RKXOTOT MKX¨KQRKĄZOXORSKYOTK _·TKROQ ·TRKSRKXJKT
UR[Ą[X([HGàRGSJGQG\XGSϙTKZQOTROàOTOTOJGXKN[Q[Q[T[TZ½SGRGTRGXϙTϙQGVYG_GIGàϙ
G¨ϙQZϙX1GS[M½I½Q[RRGTϙRGXGQ_GVϙRGTOJGXOOĄRKSRKXORMOROYOHOXK_·`KROTJKT¨ϙQGXGQQ[X[R[
OJGXOJ½`KTOQUX[SGZ[ZGXRϙHOXĄKQORJKY½XJ½XSKOĄRK\OTOJKM½TJKSOTKGRϙXϘJGXOZKJHOX
RKXOT[_M[RGTSGYϙTJGUXZG_G¨ϙQGIGQM·X½T½SKHGQGXGQIK`GTOZKRKSKYO_GVSGQ\KOJGXO
170
_GXMϙJKTKZOSOJϙĄϙTG¨ϙQGXSGYUT[I[TG[RGĄSGQOJGXOXKPOSRKHGàJGĄSG`([HGQϙSJGT
QG\XGSϙTO¨KXJOàOHKROXYO`ROQRKXJK'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTJK_KXGRGTN[Q[QJK\RKZO_RK
HGàJGĄSGSGQZGJϙX
G3GJJKYO?´TºTJKT ?[QGXJG MKTKR _GQRGĄϙS H·R½S½TJK G¨ϙQRGTGT OJGXO OĄRKS _GVZϙXϙSRGX \K JUàGR
_GXMϙ _UR[TG OROĄQOT M·X½ĄRKX H[ SGJJK _·T½TJKT KYGY GRϙTGIGQ ·TIKROQRO SKZOTRKXJOX
([TRGX_GTϙTJGQUT[_GHGQϙRJϙàϙTJG 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYO OJGXKTOT NKX Z½XR½ K_RKS \K OĄRKSOTK _GXMϙ _UR[T[
G¨GXQKTOJGXO_GXMϙTϙTH[OĄRKS\KK_RKSRKXOTJUàGR_GXMϙYϙURJ[à[T[JGORMOROSGJJKRK
XOTJKQO _GQRGĄϙSRGXRG ·TM·XS½ĄZ½X ?GYGRGXϙT G_XϙIG OJGXO _GXMϙ_ϙ M·XK\RO M·YZKXSKYOTK
MKXKQ _UQZ[X ?GYGRGX M·XK\ HKROXZSKYKRKX HORK OJGXO OĄRKS Y·`RKĄSK \K K_RKSRKXK QGXĄϙ
OJGXO_GXMϙJGJG\GG¨ϙRGHORKIKàOTJKJ[XGQYGSGJ[_[RGSG`1OSO`GSGTGTG_GYGRJO`MK_K
[_M[TR[à[ ZGXZϙĄSG QUT[Y[ URGHORKIKQ HOX ĄKQORJK OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\OTJKQO QUT[T[T
HGĄQG _GXMϙ _KXOTOT M·XK\ GRGTϙTG GRϙTSGYϙ \K_G OJGXO _GXMϙ YOYZKSO OÖTJK MKTKR M·XK\RO
OJGXK SGNQKSKYO JϙĄϙTJGHGĄQG HOX _KXOTM·XK\RKTJOXORSKYOTJK MKXKQ\KÙX[TR[R[Q M·
X½RJ½à½TJKGTIGQORMORO_GYGJGH[_URJG\[XM[_GVϙRSGYϙ_UR[TGMOJORSKQZKJOX'_QϙXϙHOX
J[X[S[T ZKSKR HOX TUXSG J·T½ĄZ½X½RSKYO 'TG_GYGȑTϙT _GXMϙ QURRGXϙ_RG ORMORO _GVϙYϙTG
_·TKROQG¨ϙQHOX¨KROĄQOTOT\GXRϙàϙTϙM·YZKXSKQZKJOX
'TG_GYG3GNQKSKYO_KXRKĄOQQGXGXRGXϙ_RG_GXMϙQURRGXϙ_RGORMOROG_XϙSG\[XM[_GVSϙĄ
\KM½TR½\KYG_ϙRϙQGXGXϙ_RG1GHGNGZRKX1GT[T[·`KROTJKH[_GQRGĄϙSϙTϙ
_OTKRKSOĄZOX ([ _GQRGĄϙSRG HOXROQZK OJGXO SGNQKSKRKXOT OR \K OR¨K J½`K_OTJK ZGS _G_MϙT
RGĄSGSϙĄ URSGYϙ\K_GXMϙRGSG _·TZKSRKXOTOT LGXQRϙRϙàϙMOHO TKJKTRKXRKO\KJO QGXGX UR[Ą[
S[T[T MKIOQSKYO URGYϙRϙàϙTJGT ¨ϙQϙRGXGQ \GXϙRGT NGQ GXGSG ·`M½XR½à½T½T QURG_RGĄZϙXϙR
SGYϙ J½Ą½TIKYOTOT GTG_GYGR _GXMϙ _KXRKXO G_XϙSϙTϙT M·`JKT [`GQ Z[Z[RSGYϙTG KZQKT UR
SGSGYϙMKXKQZOàOJKG_XϙHOXQUT[J[X
([HGQϙSJGTORMORO_GYGRGXJGOJGXO_GXMϙ_KXOTOTM·XK\ROQϙRϙTSGYϙQUĄ[R[T[MKZOXKT
\KH·_RKIKOJGXOOĄRKSURJ[à[G¨ϙQURGTOJGXO_GVZϙXϙSRGXϙTJUàGR_GXMϙ_KXOTOTJKàOĄZOXOR
SKYO YUT[I[T[ \KXKT Q[XGR 'TG_GYGȑTϙT \K SGJJKRKXOTK G_QϙXϙ
URSGQZGJϙX
ZK _GTJGT LϙQXGJG Y·`½ KJORKT OJGXO _GVZϙXϙSG QGXĄϙ _GVϙRGT HGĄ\[X[RGXRG ORMORO
ȔQGT[T_UR[ȕQG\XGSϙTϙTN[Q[QYGROXJKRKSKYOJKÙX[TR[URSGQZGJϙX)K`G_GXMϙYϙTJG
[_M[RGTGT YG_ϙRϙ )K`G 3[NGQKSKYO 1GT[T[ȑT[T \K O`RK_KT SGJJKRKXOTJK
QGT[T _UR[T[ QG\XGSϙ N£QOS \K SGNQKSK QGXGXRGXϙTG _GVϙRGIGQ OZOXG` OYZOTGL \K ZKS_O`
MOHO URGàGT QGT[T _GXGXϙTG HU`SG _GXMϙRGSGTϙT _KTORKTSKYO MOHO URGàGT½YZ½ QGT[T
_URRGXϙURGXGQG¨ϙQRGTSGQZGJϙX([HGQϙSJGTOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_URRGXϙ
TϙT·TM·X½RSKYO_RKGSG¨RGTGTϙT_KTOHOXJG\GG¨ϙRSGYϙSϙ_UQYG\KXORKTHOX_GXMϙQGXGXϙ
TGQGXĄϙHGĄ\[X[S[URJ[à[QUT[Y[TJGY·`KRURGXGQHKROXYO`ROQO`RKTSKQZKJOX?GYGȑTϙT
HGĄQGSGJJKRKXOTJKJ½`KTRKTKTHGĄ\[X[_URRGXϙH[LϙQXG_ϙUXZGJGTQGRJϙXSGJϙàϙMOHO[Y[R
171
N[Q[Q[_·T½TJKT¨KROĄQOTOTJKG_XϙHOXM·YZKXMKYOTOUR[ĄZ[XSGQZGJϙX1[XGRH[HOÖSO_RK
'TG_GYGȑTϙT JKàOTORKT SGJJKRKXOTOT YUS[ZRGĄSGYϙTJG HKROXRKTKT G_QϙXϙRϙàϙ JKYZKQRK
SKQZKJOX
3GJJK?´TºTJKT 1[XGROJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙ_GTϙTJGOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKTHGĄQGHOXOĄ
RKSOT\GXRϙàϙNGROTJKOJGXO_GVZϙXϙSRGXGQGXĄϙH[OĄRKSRKHOXROQZKOJGXO_GXMϙJGOVZGRJG\GYϙ
G¨ϙRGHORKIKàOTO·TM·XSKQZKJOX
1[XGRϙT H[ TOZKROàO GVG¨ϙQ HOX ĄKQORJK OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTϙT GYRϙTJG OJGXO OĄRKS
URJ[à[T[ \K _GXMϙ _KXOTOT OJGXO _GXMϙ URSGYϙ MKXKQROROàOTO \[XM[RGSGQZGJϙX (GĄQG HOX
GTRGZϙSRG_GVZϙXϙSϙT_GTϙTJGHGĄQGHOXOĄRKSURJ[à[TJG_GXMϙ_KXOTOTJKàOĄSKYO_GVZϙ
XϙS QGXGXϙTϙT JUàGR TOZKROàOTK OROĄQOT ?GYGȑTϙT _GQRGĄϙSϙTϙ KZQORKSKQZK \K _GVZϙXϙSϙT
HKROXRKTSKYOTK KMKSKT URGT IK`G HGQϙĄϙTG OROĄQOT ·TIKQO SGJJKRKXOT ·TM·X½RKXOTJKT
G_XϙRSGQZGJϙX1GRJϙQOHOXOĄRKSKàKXOJGXOTOZKROQZK_YK_GTϙTJGHGĄQGHOXOJGXOQGXGXURSG
JGTJGOJGXOJOXϘĄRKSRKXOT_GQϙTRGXϙTJGHGĄQGOĄRKSRKXGXG_GXGQGJROIK`GSGNQKSKRKXOTOT
HGQGIGàϙ[_[ĄSG`RϙQUR[VURSGJϙàϙ_·T½TJK·R¨½ZRKXMKROĄZOXSKQMKXKQIK`G\KMKXKQYK
OJGXKN[Q[Q[ORK_GXMϙ_KXRKXOTOTTKYTKRROàKHKROXROROàK\KZ[ZGXRϙRϙàGJG_GTGTORQKYKR_GQRG
ĄϙSRGXϙ_RGHGàJGĄSG`
ZK_GTJGTM·XK\ROOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTOT\KJG\GY½XKRKXOTOTURGYϙLGXQRϙRϙQRGXϙOJGXO
OĄRKSRKXKQGXĄϙHOXROQZK\KG_Tϙ_GXMϙ_KXOTJKOVZGRJG\GYϙG¨ϙRSGYϙTJG¨KROĄQO\KHKROXYO`ROQ
UR[ĄZ[XGIGQJOàKXURM[RGXJϙX
([HGQϙSJGTOJGXKN[Q[Q[ORQKRKXOTKM·XKGRϙTGTOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙ
_GXMϙ _KXOTO HGĄQG HOX OJGXO OĄRKSOT \GXRϙàϙTG \K_G HOXROQZK JG\G G¨ϙRSGYϙTG HGàRGSGQ \K
H·_RKIK_GXMϙ_KXRKXOTOTM·XK\RKXOTJKJ[XGQYGSGRGXGTKJKTURSGQ'TG_GYGȑTϙT
\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙJϙX
9UT[¥ ϘRMORO H·R½SRKXJK G¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT \K SGJJKYOTOT
TUR[ LϙQXGYϙTϙT G HKTJO SGJJKYOTOT TUR[ LϙQXGYϙ \K SGJJKYOTOT YKQOÒTIO
LϙQXGYϙTϙTOVZGROMKXKQKIKàOU_[_RGQGXGXGQGXĄϙ_ϙS
1'8Ā/5?
'TG_GYGȑTϙT \K SGJJKRKXO ORK GJR¯ \K OJGX¯ _GXMϙ G_XϙRϙàϙ QGH[R
KJORSOĄZOX([G_XϙSϙTJUàGRYUT[I[URGXGQOJGXKTOTQGS[M½I½Q[RRGTJϙàϙ\KQGS[N[
Q[Q[GRGTϙTGMOXKTOJGXOOĄRKSRKXOTJKTKZOSOQ[XGRURGXGQOJGX¯_GXMϙ_KXRKXOTKGOZH[R[T
SGQZGJϙX9·`QUT[Y[OJGXOOĄRKSRKXOTJKTKZOSOTOTOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTIK_GVϙRGHORSKYOH[
_·TJKHOXJ½`KTRKSKTOT\GXRϙàϙTGHGàRϙH[R[TSGSGQZGH[_·TJKHOXJ½`KTRKSKURSGYG
JG_GXMϙ_KXRKXOTIKJG\GQUT[Y[OĄRKSOTTOZKROàOM·`KZORKXKQȔOJGXOOĄRKSȕTOZKROàOTJKQO
OĄRKSRKXJKTJUàGT[_[ĄSG`RϙQRGXOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTIK¨·`½SRKTSKQZKJOX
'TG_GYGȑJG_KXGRGTJ½`KTRKSKRKXKHGàRϙURGXGQOJGX¯_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMO
XKT HOX [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK GJR¯ _GXMϙTϙTM·XK\RKTJOXORSKYO QUT[Y[TJG _GYG QU_[
172
I[T[TMKTOĄZGQJOXNGQQϙTϙTH[R[TJ[à[T[Y·_RKSKQURGTGQRϙJKàORJOX([QUT[JG\KXORKT
'TG_GYG 3GNQKSKYO QGXGXRGXϙ OTIKRKTJOàOTJK OJGX¯ _GXMϙTϙT JKTKZOSOTK HGàRϙ URSGYϙ
MKXKQKT OJGX¯ HOX [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½T½T GTIGQ NGQRϙ HOX TKJKT \K QGS[ _GXGXϙTϙT
H[R[TSGYϙNGROTJKOYZOYTGOURGXGQ_GYGQU_[I[ZGXGLϙTJGTGJR¯_GXMϙ_GHϙXGQϙRGHORKIKàOTOT
QGH[RKJORJOàOM·X½RSKQZKJOX
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKȔ([1GT[T[TMKTKRN½Q½S
RKXOJOàKXQGT[TRGXJGQOQGHGNGZRKXNGQQϙTJGJG[_M[RGTϙXȕ JKTORSKQY[XKZO_RKZ½SOJGXO
VGXG IK`GYϙ \K S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYOTK OROĄQOT OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ
?GYGȑTϙTSGJJKYOTJKHKROXZORKTY[RNIK`GSGNQKSKRKXOM·XK\ROQϙRϙTSϙĄZϙX
?GYGȑTϙT SGJJKYOTOT OVZGRO OYZKSO_RK 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTK HGĄ\[X[RSGYϙ
½`KXOTK3GNQKSKȑTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_RG!OJGXO_GV
ZϙXϙS QUT[Y[ K_RKSRKXOT TOZKROàO M·`KZORKXKQ OJGXK N[Q[Q[TJGT ÜQ IK`G N[Q[Q[T[ ORMO
RKTJOXKTK_RKSRKXOÖT\KXORKTOJGXOVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙ_GVϙRGIGQHGĄ\[X[RGXJGGJRO_GX
MϙTϙTM·XK\ROURSGYϙTϙTJUàGRURJ[à[HKROXZORJOQZKTYUTXG Ȕ'TIGQOJGXKN[Q[Q[KYGYRG
XϙTGM·XKZKYOYKJORKTHOXOJGXOOĄRKSOTYGJKIKVGXGIK`GYϙ_GVZϙXϙSϙO¨KXSKYOTKHGQϙRGXGQ
JKTKZOSOTOT OJGXO _GXMϙ GRGTϙTJGT ¨ϙQGXϙRGXGQ GJRO _GXMϙ_G HϙXGQϙRSGYϙ URGTGQRϙ JKàORJOXȕ
JKTORSKQY[XKZO_RKOJGXKN[Q[Q[KYGYRGXϙTGM·XKZKYOYKJORKTOJGXO_GVZϙXϙSRGXϙTJKTKZOSO
TOT S[ZRGQ Y[XKZRK OJGXO _GXMϙ_G GOZ URJ[à[ \[XM[RGTGXGQ _GRTϙÌG _GVZϙXϙSϙT Z½X½TJKT
NGXKQKZRK\KOJGXO_GXMϙTϙTJKTKZOSOTKZGHOZ[Z[RSGYϙMKXKQKTGRGTRGXM·`KZORSKJKTJ½
`KTRKSK_GVϙRSGYϙTϙT'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙURJ[à[JGHKROXZOR
SOĄ\KOZOXG`QUT[Y[Q[XGROVZGRKJORSOĄZOX
1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYO 'TG_GYG 3GNQKSKYOTIK \KXORKT OVZGR QGXG
XϙTJGT YUTXG _GYG QU_[I[ ZGXGLϙTJGT YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT SGJJKYO_RK JKàOĄZOXORSOĄ
\K 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T ȔOJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½
Q½SRKXOTOTJOàKXQGT[TRGXJGGQYOTKN½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJKȕ[_M[RGTGIGàϙ·TM·
X½RS½ĄZ½X
1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TYG_ϙRϙ ?GYGORKJKàOĄZOXORKTSGJJKYOTJK_KXGRGT
Y·` QUT[Y[ Q[XGRϙT 'TG_GYGȑ_G [_M[TR[Q JKTKZOSOTJK G_Tϙ QUT[JG 'TG_GYG 3GNQK
SKYOȑTIKJGNG·TIK\KXORKTQGXGXϙTM·`KZORSKYOMKXKQZOàOQ[ĄQ[Y[`J[X
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTOT YUT LϙQXGYϙTJG Ȕ'TG_GYG 3GNQKSKYO QGXGXRGXϙ
8KYS¯ -G`KZKȑJK NKSKT _G_ϙSRGTϙX \K _GYGSG _½X½ZSK \K _GXMϙ UXMGTRGXϙTϙ OJGXK
SGQGSRGXϙTϙMKX¨KQ\KZ½`KRQOĄORKXOHGàRGXȕN½QS½_KXGRSGQZGJϙX
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYO ORK HGĄZG _GYGSG UXMGTϙ URSGQ ½`KXK 'TG_GYGȑJG
YG_ϙRGTUXMGTQ[X[R[Ą\KQOĄORKX_·T½TJKT'TG_GYG3GNQKSKYOQGXGXRGXϙTG[_SG\KH[
QGXGXRGXG G_QϙXϙ JG\XGTSGSG _½Q½SR½R½à½ MKZOXORSOĄZOX ([ HGàRϙRϙQ 'TG_GYG 3GNQKSK
YOȑTOT'TG_GYGȑ_GG_QϙXϙH[RGXGQOVZGRKZZOàOHOXQ[XGRϙTG_TϙYϙTϙT_GJGJKàOĄOQOLGJKRKXRK
HKT`KXOTOT_GYGRGĄZϙXϙRSGSGYϙTϙUQUT[JGG_TϙO¨KXOQ\KTOZKROQRK_KTOHOX_GYG¨ϙQGXϙRSG
SGYϙTϙJGMKXKQROQϙRGX?GYGSGUXMGTϙ'TG_GYG3GNQKSKYOȑTOTOVZGRQGXGXϙTJGTYUTXG
173
G_TϙQUT[JG_KTOHOX_GYG_GVGXQKT'TG_GYG3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTMKXKQ¨KYOTJKM·YZKXO
RKTOVZGRTKJKTRKXOTOJOQQGZKGRSGRϙJϙX'TG_GYG3GNQKSKYOQGXGXRGXϙ_RGHGàRϙRϙQ·`KRROQRK
_GYGSGUXMGTϙ_·T½TJKT'TG_GYG3GNQKSKYOȑTOTQGXGXRGXϙTJGQOOVZGRMKXKQ¨KYO_RKJK
HGàRϙRϙàϙO¨KXOX½TQ½QGXGXRGX!MKXKQ¨KRKXO_RKMKTKRURGXGQ _GYGSGOĄRKSRKXOTOJKàKXRKT
JOXSK·R¨½ZRKXOTOO¨KXOXRKX\K?GYGSG5XMGTϙTϙTKZQOTROQRKXOTO_·TRKTJOXSKOĄRK\OJKM·X½X
RKX([_½`JKT?GYGSG5XMGTϙ_GYG¨ϙQGXϙXQKTOVZGRKJORKT_GYGRGXGOROĄQOTQGXGXRGXϙTYU
T[¨RGXϙORKHOXROQZKMKXKQ¨KRKXOTOJKM·`·T½TJKH[R[TJ[XSGQÙX[TJGJϙX
(OX _GYG Q[XGRϙTϙT 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTOT YUT LϙQXGYϙTG G_QϙXϙRϙàϙTJGT Y·`
KJORKHORSKYOOÖTOVZGRKJORKT·TIKQOQ[XGRRGO¨KXOQ_·T½TJKT ȔG_Tϙȕ_GJGȔHKT`KXOȕ
UR[V URSGJϙàϙTϙT OTIKRKTSKYO MKXKQSKQZKJOX (KT`KXROQ OVZGR KJORKT _GYG ORK _KTOJKT
¨ϙQGXϙRGT _GYGTϙT Y·Ì½à½ Y·Ì½à½TK G_Tϙ URSGYϙTϙ MKXKQZOXSK` 9·Ì½QRKX G_Xϙ JG URYG
OVZGRKJORKT_GYGRGXRGG_TϙJUàX[RZ[O¨KXOQ_GJGTOZKROQZK_KTO_GYG¨ϙQGXϙRSGSGYϙMKXKQOX
'QYOTK HOX GTRG_ϙĄ SGJJKTOT YUT LϙQXGYϙTJGQO Q[XGRϙ GTRGSYϙ` \K [_M[RGTSG` QϙRGX
9·Ì½QRKXJK LGXQRϙRϙQRGX URYG HORK OQOTIO _GYGTϙT G_Tϙ GSG¨ JUàX[RZ[Y[TJG 'TG_GYG 3GN
QKSKYO QGXGXϙTG QGXĄϙT UT[ KZQOYO` QϙRSGQ GSGIϙ_RG ¨ϙQGXϙRJϙàϙTϙT YGVZGTSGYϙ GXGTGT
QUĄ[R[T MKX¨KQRKĄSOĄ YG_ϙRSGYϙ OÖT _KZKXROJOX 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTIK OVZGR KJORKXKQ
'TG_GYGȑ_G G_QϙXϙRϙàϙ HKROXRKTKT HOX N½Q½SRK G_Tϙ _G JG ·`JKĄ TOZKROQZK URGT HOX HGĄQG
Q[XGRϙT_GYGRGĄZϙXϙRGXGQ'TG_GYG3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTKZQOYO`J[X[SGJ½Ą½X½RSKYOQ[ĄQ[
Y[`'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTOTGàϙXONR£ROGTRGSϙTGMKROX
'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTOT MK¨SOĄ ZGXONRO QGXGXRGXϙTJG JG O¨KXOQ URGXGQ JGNG ·TIK
OVZGR KJORKT J½`KTRKSKRKX ORK HOXK HOX G_Tϙ URSGYG JG JGNG ·TIK \KXORKT OVZGR QGXGXRGXϙ
MKXKQ¨KRKXOTK [_[RSGQYϙ`ϙT HKT`KX J½`KTRKSKRKX _GVϙRSGYϙTϙT 'TG_GYG 3GNQKSKYO
QGXGXϙTϙT KZQOYO` QϙRϙTSGYϙ URGXGQ JKàKXRKTJOXORJOàO \K 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJKQO
'TG_GYG 3GNQKSKYO QGXGXRGXϙTϙT HGàRG_ϙIϙRϙàϙ ORQKYOTK G_QϙXϙ H[R[TJ[à[ HKROXZORSKROJOX
:)+SKQRO9GTJϙàϙORKORMORKTJOXORKT:(33_KRKXOORKJϙĄGXϙJGTGZGTGTHGQGTRGXϙTKSKQ
ROROQQKYKTKàOTKKYGYG_RϙQRGXϙTG[_M[RGTGIGQKQM·YZKXMKTOTHKROXRKTSKYOTKOROĄQOT_GYGR
J½`KTRKSKTOT 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTIK JGNG ·TIK OVZGR KJORKT _GYGR J½`KTRKSKRKXRK
G_TϙO¨KXOQZKURJ[à[T[TYGVZGTSGYϙ½`KXOTK'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTKG_QϙXϙH[R[TG
XGQOVZGRO_UR[TJG\KXORKTM½TR½+ 1YG_ϙRϙQGXGXORK(GQGTRGX
1[X[R[ȑTG QGT[T N½QS½TJK QGXGXTGSK ¨ϙQGXSG _KZQOYO \KXKT HOX _KZQO _GYGYϙTϙT OVZGR
KJORSKYOTJKT YUTXG OVZGR QGXGXϙ MKXKQ¨KRKXOTOT JOQQGZK GRϙTSGQYϙ`ϙT ¨ϙQGXϙRGT HOX HGĄQG
_KZQO _GYGYϙ NGQQϙTJG 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG \KXORKT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ OVZGR QGXGXϙ 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTOT QUT[_G OROĄQOT \KXJOàO
QGXGXRGXG·XTKQURGXGQM·YZKXORKHOROX
([HGàRGSJG'TG_GYG3GNQKSKYOȑTOTQUT[_GOROĄQOTZGXONROQGXGXϙOTIK
RKTJOàOTJK'TG_GYG3GNQKSKYOȑTIKQGHGNGZQUT[Y[K_RKSRKXOTTOZKROàOTOTM·`KZORKXKQ
OJGXKN[Q[Q[TJGTÜQIK`GN[Q[Q[T[ORMORKTJOXKTK_RKSRKXJKGJRO_GXMϙTϙTM·XK\ROURSG
YϙTϙTJUàGRURJ[à[T[TOLGJKKJORJOQZKTYUTXGOJGXKN[Q[Q[KYGYRGXϙTGM·XKZKYOYKJORKT
174
HOX OJGXO OĄRKSOT JKTKZOSOTOT YGJKIK _GVZϙXϙSϙTϙT VGXG IK`GYϙ O¨KXSKYOTK HGQϙRGXGQ OJGXO
_GXMϙ GRGTϙTJGT ¨ϙQGXϙRGXGQ GJRO _GXMϙ_G HϙXGQϙRSGYϙTϙT URGTGQRϙ URSGJϙàϙTϙT HKROXZORJOàO
GTRGĄϙRSGQZGJϙX
3GNQKSK QGXGXϙ G¨ϙQ UR[V OJGXK N[Q[Q[ KYGYRGXϙTG M·XK ZKYOY KJORKT OJGXO _GVZϙ
XϙSRGX GXGYϙTJG HOX G_XϙS _GVϙRSGQYϙ`ϙT Y·` QUT[Y[ OJGXO OĄRKSRKXOT JKTKZOSOTOT OJGXO
_GXMϙ_KXRKXOTKGOZURJ[à[HKROXZORSOĄZOXϘZOXG`QUT[Y[?GYGQ[XGRϙOYKOJGXKN[Q[Q[TGM·XK
ZKYOYKJORKTOJGXO_GVZϙXϙSRGXGXGYϙTJGHOXG_XϙSGMOJKXKQH[OJGXO_GVZϙXϙSRGXGQGXĄϙHGĄ
\[X[RGIGQQGT[T_UR[HGQϙSϙTJGT 1GHGNGZRKX1GT[T[ȑTJG_KXGRGT N½QS½TGQYOTKHOX
_GYGN½QS½T½TH[R[TSGYϙNGROTJKORMORON½QS½T[_M[RGTSGYϙTϙGQYOZGQJOXJK1GHGNGZ
RKX1GT[T[N½Q½SRKXOTOT[_M[RGTSGYϙTϙ·TM·XSKQZKJOX
(GĄQGHOXJK_OĄRKOJGXKN[Q[Q[TGM·XKZKYOYKJORKTHOXOJGXO_GVZϙXϙSGQGXĄϙHGĄ\[
X[RGIGQ QGT[T _UR[T[T ·`KR URGXGQ ORMORO QGT[TJG J½`KTRKTSKSOĄ URSGYϙ NGROTJK H[
_GVZϙXϙSRGXGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXJGY[RNIK`GSGNQKSKRKXO_KZQOROQϙRϙTSϙĄH[R[TSGQZG
JϙX5_YG'TG_GYG3GNQKSKYOQGXGXϙTJGOJGXKN[Q[Q[TGM·XKZKYOYKJORKTOJGXO_GVZϙXϙS
RGX_·T½TJKTH·_RKHOXG_XϙSGURGTGQYGàRG_GTHOXMKXKQ¨K_K_KX\KXORSKJOàOMOHOOJGXK
N[Q[Q[TGM·XKZKYOYKJORKTOJGXO_GVZϙXϙSRGXϙTZGSGSϙ_·T½TJKTH[OĄRKSRKXOTJKTKZOSO
TOTOJGXO_GXMϙGRGTϙTJGT¨ϙQGXϙRGXGQGJRO_GXMϙ_GHϙXGQϙRSGYϙTϙTURGTGQRϙURSGJϙàϙHKROXZOR
SOĄZOX
ϘJGXO _GVZϙXϙSRGXϙT JKTKZOSOTOT OJGXO _GXMϙ _KXRKXOTIK _GVϙRSGYϙTϙ HKROXROHOX QUĄ[RG
HGàRG_GT\KOYZOYTGOURGXGQ·TM·XKTOZOXG`QUT[Y[Q[XGRHKROXZORKTTOZKROàOTKJKTO_RK'TG
_GYG3GNQKSKYOȑTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTG\KJURG_ϙYϙ_
RG'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTKG¨ϙQ¨GG_QϙXϙJϙX([TKJKTRKOVZGROMKXKQOX
ZK_GTJGT'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTOT_GTϙYϙXG\K SGJJKRKXO_·
T½TJKT _GVϙRGT JKàKXRKTJOXSKRKX HGQϙSϙTJGT JG Üà[TR[Q QGXGXϙTG QGZϙRSGQ URGTGQRϙ
JKàORJOX?[QGXϙJGJGOLGJKKJORJOàOMOHOOJGXO_GVZϙXϙS·TM·X½RKTQGT[TRGXJGH[_GVZϙXϙS
RGXG QGXĄϙ HGĄ\[X[RGIGQ _GXMϙ _KXOTOT M·YZKXORSKYO ÙX[TR[ URSGJϙàϙ MOHO H[TG MKXKQ JK
H[R[TSGSGQZGJϙX -·XK\RO _GXMϙ _KXOTOT HKROXRKTSKYOTJK H[M½TK QGJGX MK¨KXRO URGT
[_M[RGSG_ϙJG\GQUT[Y[OĄRKSOTTOZKROàOTOTM·`KZORSKYOUR[ĄZ[XSGQZG\KOJGXOOĄRKSRKXK
QGXĄϙG¨ϙRGTJG\GRGX'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOMKXKàOTIKOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTJK
M·X½RSKQZKJOX
ϘZOXG`QUT[Y[Q[XGRRGOJGXO_GVZϙXϙSRGXϙTJKTKZOSOTOTOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTIK_GVϙRG
HORSKYOH[_·TJK_GYGRGXJG·`KRHOXJ½`KTRKSK_GVϙRSϙĄURSGYϙĄGXZϙTGHGàRGTGXGQQ[XGR
URGXGQ OJGXO _GXMϙ _KXRKXOTK GOZ URGT OJGXO OĄRKSRKXJKT JUàGT [_[ĄSG`RϙQRGXϙT ¨·`½S½
Q[XGR URGXGQ GJRO _GXMϙ _KXOTK HϙXGQϙRSϙĄZϙX ϘJGXK N[Q[Q[TG M·XK ZKYOY KJORSOĄ URGT OJGXO
_GVZϙXϙSRGXϙT JKTKZOSOTOT GJRO _GXMϙ _KXRKXOTIK _GVϙRGHORSKYOTOT NGQRϙ MKXKQ¨KYO URGXGQ
QGH[RKJORKTY[RNIK`GSGNQKSKRKXOTOTOJGXKSGNQKSKRKXOTKUXGTRGJGNG_G_MϙTURSGYϙ
N[Y[Y[ Z½S OJGXO OĄRKSRKXOT Q[XGR URGXGQ GJRO _GXMϙ _KXRKXOTIK JKTKZRKTKHORSKYOTK _UR
G¨GHORKIKQTOZKROQZGĄϙSGQZGJϙXϘJGXO[_[ĄSG`RϙQRGXJGOJGXO_GXMϙ_KXRKXOTOTOYZOYTGOURGXGQ
175
M·XK\ROURSGYϙYUT[I[T[JUà[XGTH[J½`KTRKSK'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXO
TKJKG¨ϙQ¨GG_QϙXϙRϙQZGĄϙSGQZGJϙX
(KROXZORKT TKJKTRKXRK 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T YG_ϙRϙ ?GYG ORK JKàOĄZOXORKT SGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOTOTOVZGROMKXKQZOàOM·X½Ą½_RKÜà[TR[QQGXGXϙTG
QGZϙRSϙ_UX[S
1'8Ā/5?-+8+1+9σ
M½TR½9G_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[T!
MºTRº YG_ϚRϚ ?GYGȍTϚT SGJJKYO ORK JKÝOāZOXORKT SGJJKYOTOTT[SGXGRϚLϚQXGYϚTϚTGHKTJOTOTOTIKRKTSKYO!
1[XGRJG Ȕ([ 1GT[T[T OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½
Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJGGQYOTKN½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJK[_M[RGTϙXȕJKTORSKQZK
JOX ([TG M·XK OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT OJGXO _GXMϙJG M·X½RKHOR
SKYO OÖT Y·` QUT[Y[ OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG OROĄQOT URGXGQ _GYGJG OZOXG` SKXIOOTOT OJGXO
_GXMϙ_KXOURJ[à[T[TG¨ϙQ¨GM·YZKXORSKYOMKXKQSKQZKJOX
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK _GXMϙ _KZQOYOTOT :½XQ 3ORRKZO GJϙTG HGàϙSYϙ` SGN
QKSKRKXIK Q[RRGTϙRGIGàϙ SGJJKYOTJK OJGXKTOT NKX Z½XR½ K_RKS \K OĄRKSOTK QGXĄϙ
_GXMϙ _UR[T[T G¨ϙQ URJ[à[ SGJJKYOTJK NGQOSRKX \K YG\IϙRGXϙT GJRO \K OJGXO _GXMϙ
NGQOS\KYG\IϙRGXϙURGXGQM·XK\_GVGIGQRGXϙSGJJKYOTJK*GTϙĄZG_ȑϙTOJGXOSGNQK
SKRKXIK\KXORKT\KQGT[T[THGĄQGHOXOJGXO_GXMϙSKXIOOTKHϙXGQSGJϙàϙQGXGX\KN½Q½SRK
XOT YUT OTIKRKSK SKXIOO URJ[à[ 1GT[TRG M·YZKXORKT HKRRO JG\GRGXG JG ORQ \K YUT JKXKIK
SGNQKSKYOURGXGQHGQGIGàϙHKROXZORSKQZKJOX
9·` QUT[Y[ Q[XGRRGXJG HKROXZORJOàOMOHO 'TG_GYGȑJG OJGXO \K GJRO _GXMϙ G_XϙRϙàϙTϙT
QGH[RKJORJOàOG¨ϙQZϙX([G_ϙXϙS[_GXϙTIGOJGXKTOTQGS[M½I½T½Q[RRGTGXGQQGS[N[Q[Q[
KYGYRGXϙTG M·XK ZKYOY KZZOàO OĄRKSRKXO ORK K_RKSRKXO OJGXO _GXMϙ ·`KR N[Q[Q GRGTϙTG MOXKT
OĄRKSRKXOOYKGJRO_GXMϙJKTKZOSOTKZGHOURGIGQZϙX
([ J[X[SJG OJGXO K_RKS \K OĄRKSRKX QUT[Y[TJG MKTKR _KZQORO _GXMϙ _KXOTOT OJGXO
_GXMϙ URJ[à[ G¨ϙQ UR[V OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT HOX [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK
GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RKTJOXORSKYO QUT[Y[TJG _GYGQU_[I[T[T ZGQJOX NGQQϙ H[R[TSGSGQZG
JϙX 4OZKQOS 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK Ȕ1GT[T[T HGĄQG HOX OJGXO _GXMϙ SKXIOOTK
HϙXGQSGJϙàϙȕJKTORKXKQ_GYGQU_[I[_G\KXORKTZGQJOX_KZQOYOOJGXO_GXMϙ_KXOTOHKROXRKSKQ
RKYϙTϙXRGTJϙXϙRSϙĄZϙX
ϘZOXG`QUT[Y[Q[XGROYKOJGXOOĄRKSRKXKQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙTOJGXO_GXMϙJGM·X½R
SKYOTO H[ QUT[JG _GYGR HOX J½`KTRKSKTOT H[R[TSGYϙ QUĄ[R[TG HGàRGSGQZG UR[V H[TG
M·XKGJRO_GXMϙTϙTMKTKROJGXO_GXMϙTϙTOYK·`KR_KZQOROURSGYϙYUT[I[T[JUà[XJ[à[TJGT
'TG_GYGȑTϙT\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙJϙX
MºTRºYG_ϚRϚ?GYGȍTϚTSGJJKYOORKSGJJKYOTKKQ
RKTKTT[SGXGRϚLϚQXGTϚTOTIKRKTSKYO!
176
1[XGRJGȔϘJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGG_TϙQOĄOORKORMOROURG
XGQOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKTQGXGXRGXϙTJG\KXORSOĄURSGYϙNGROTJK!OJGXO_GVZϙXϙS
QGXGXϙTGOROĄQOTN[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKX
IOOTJKM·X½R½XȕJKTORSKQZKJOX([TGM·XKOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGM·XKG¨ϙRGIGQJG\G
RGXϙT H[ QUT[JG MKTKR _KZQORO URGT OJGXO _GXMϙJG M·X½RKHORSKYO G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ
OJGXO_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKTQGXGXRGXϙTJG\KXORSOĄURSGYϙĄGXZϙTGHGàRGTSGQZGJϙX
?GYGȑTϙTSGJJKYOTOTT[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOORKORMOROG¨ϙQRGSGJGG_XϙT
ZϙRϙ URGXGQ HKROXZORJOàO ½`KXK OJGXKTOT QGS[ M½I½TK JG_GTGXGQ QGS[ N[Q[Q[ KYGYRGXϙTG
M·XK ZKYOY KZZOàO OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT OJGXO _GXMϙ _KXRKXOTJK
M·X½RKHORSKYOTOT HG`ϙ QUĄ[RRGXϙT MKX¨KQRKĄSKYOTK HGàRϙ Z[Z[RSGYϙ HKROXZORKT OĄRKSRKXJK
'TG_GYGȑ_GM·XKMKTKR_KZQOROURGTOJGXO_GXMϙ_ϙOYZOYTGOJ[X[SRGXJGHGĄ\[X[RGHORKIKQHOX
_GXMϙ_UR[NGROTKMKZOXSKQZKJOX
([ J[X[SJG! 'TG_GYGȑTϙT \K SGJJKRKXOTK M·XK OJGXO _GXMϙ _KXRKXOTOT
¨·`½SRKSKQRK M·XK\RO URJ[à[ [_[ĄSG`RϙQRGXϙT HKRRO QUĄ[RRGXG HGàRGTSGYϙ 'TG_GYGȑTϙT
GTϙRGTSGJJKRKXOTKG¨ϙQG_QϙXϙRϙQUR[ĄZ[XSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKYG_ϙRϙ?GYGȑTϙTYG_ϙRϙ?GYGORKJKàOĄOQSGJJKYOTOT
T[SGXGRϙLϙQXGYϙTϙTGHKTJOORKSGJJKYOTKKQRKTKTT[SGXGRϙLϙQXGTϙTOVZGROMKXKQ
ZOàOJ½Ą½TIKYOORKÜà[TR[QM·X½Ą½TKQGZϙRSϙ_UX[S
'T_3GN+1
?'8-/:'?1'8'82'8/
YG_ϙRϙϘĄ1GT[T[T[TSGJJKYOTJKN½Q½SJKTYUTXGZGXONOTJK
_½X½XR½àK MOXKT YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO_RK _GVϙRGT JKàOĄOQROQ ORK H[ QGT[TG
M·XK \KXORKT OJGXO VGXG IK`GRGXϙTϙT OZOXG` _KXOTOT ϘJGXK 3GNQKSKYO URJ[à[TG OROĄQOT N½Q
S½TQGRJϙXϙRSGYϙ\KHOXOZOXG`SKXIOOTOTJKM·YZKXORSKSKYOQGXĄϙYϙTJGYG_ϙRϙϘĄ1GT[
T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIG\KXORKTOJGXOVGXGIK`GRGXϙTG_·TKROQOZOXG`ϙTOTIKRKSKSKXIO
OTOT1GHGNGZRKX1GT[T[T[T\KSGJJKRKXO[_GXϙTIG9[RN)K`G3GNQKSKYOURSGYϙ\K
SGNQKSKIK JG\G_G JK\GS KJORKXKQ OZOXG`ϙT YUT[IG HGàRGTSGYϙTJGT ÙX[TR[R[Q H[R[T
SGYϙ
)*
-½SX½Q VGXG IK`GYϙTG OZOXG` KJKT :G\GY :G\[Q¨[R[Q ϘĄR:OI'ă NGQQϙTJG _GVϙRGT
J[X[ĄSG YUT[TJG 3GNQKSKTOT M·XK\YO`ROàOTK JGOX ('4*/83' 'YRO_K )K`G 3GNQKSK
YOȑTJKT \KXORKT ZGXONRO N½QS½T ?GXMϙZG_ȑIG OTIKRKTSKYO S[ZKXO` \K QGZϙRGT
\KQORRKXOZGXGLϙTJGTY½XKYOTJKOYZKTORKXKQJG\GK\XGQϙ)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTJ½`KRZO
RKXKQ UTGSG OYZK_KT ZGXONRO ZKHROàTGSKYO_RK JGOXK_K \KXORSKQRK JUY_GJGQO
QGàϙZRGXUQ[TJ[QZGTYUTXG:½XQ3ORRKZOGJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½ 9GOXZKS_OÒZOXG`RGXϙ_KXOTJKJKàORYKJK!
177
YG_ϙRϙQGT[T[TSGJJKYO_RKJKàOĄOQYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYO
N½QS½TG`GXGGRϙTϙV
YG_ϙRϙ OJGXO _GXMϙRGSG[Y[R½ QGT[T[T[T SGJJKYOTJK Ȕ¨·`½SRKTSKYO *G
TϙĄZG_ȑϙTȐOJGXO\K\KXMOSGNQKSKRKXOTOTM·XK\RKXOTKMOXJOàONGRJKGJRO\KGYQKXO_GXMϙ
_KXRKXOTJK G¨ϙRSϙĄ H[R[TGT JG\GRGXϙT M·XK\ TUQZGYϙTJGT XKJJO NGROTJK H[ N[Y[YZGQO
QGXGXRGXϙT QKYOTRKĄSKYOTO O`RK_KTM½TJKT OZOHGXKT UZ[` M½T OÖTJK M·XK\RO SGNQKSKJK
JG\G G¨ϙRGHOROXȕ N½QS½ H[R[TJ[à[ M·`KZORSKJKT XKȑYKT JUY_GTϙT OJGXO _GXMϙ SGNQK
SKYOTKM·TJKXORSKYOTKQGXGX\KXORSKYO
?GYG_GG_QϙXϙS[ZKXO`\KQGZϙRGT\KQOROTOTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[TKJKTRK_KXOTJKM·
X½RJ½à½TJKT \K H[ N[Y[Y _KTOJKT _GXMϙRGSG_ϙ MKXKQZOXSKJOàOTJKT YG_ϙRϙ
)3;1T[TSGJJKYO[_GXϙTIGJUY_GTϙT(GRϙQKYOX<KXMO3GNQKSKYOTKM·TJKXORSKYO
TK JGOX QϙYSϙT N½Q½SJKT ¨ϙQGXZϙRSGYϙ \K S[ZKXOÒT OJGXK SGNQKSKYOTJK JG\G G¨SGQZG
S[NZGXO_KZOY[XKZO_RKN½QS½T*@+2:Ϙ2+8+154'43'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
'XG¥VRGQGYϚKYGYGRϚTGXGQJº`KTRKTKTZXGLOQIK`GZ[ZGTGÝϚTϚTOVZGROOYZKSO_RK
G¥ϚRGTJG\GTϚTM´XºS\K¥´`ºSM´XK\OTOTYG_ϚRϚ1GXG_URRGXϚ:XGLOQ?GYGYϚȍTϚT
SGJJKYO [_GXϚTIG ZXGLOQ H[TRGXϚT H[R[TSGJϚÝϚ _KXRKXJK OYK Y[RN IK`G SGNQK
SKRKXOTKGOZURJ[Ý[NGQQϚTJG
σYZKSOT`KZO *G\GIϙĄOXQKZKGOZ6(VRGQGRϙGXGIGJ½`KTRKTKT
ZGXONRO \K YG_ϙRϙ :XGLOQ )K`G :[ZGTGàϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK 'TQGXG <GROROàOTK QGXĄϙ
G¨ϙRGTJG\GJG!1GHGNGZRKX1GT[T[TSGJJKYOTJKH[QGT[T[TOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTG
QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXOTOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ
NGROTJK [_M[RGTGIGàϙ \K YG_ϙRϙ 1GXG_URRGXϙ :XGLOQ 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK OYK
NGLOL VGXG IK`GYϙTϙ MKXKQZOXKT Y[¨RGXRG ORMORO JG\GRGXG ZXGLOQ SGNQKSKRKXOTJK H[TRGXϙT
H[R[TSGJϙàϙ _KXRKXJK _KZQO\KXORKT 9[RN)K`G 3GNQKSKRKXOTJKHGQϙRGIGàϙ Q[XGRϙJOQQGZK
GRϙTJϙàϙTJG JG\G QUT[Y[ [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½T½T OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXSK
JOàO MKXKQ¨KYO_RK JG\G_ϙ M·XK\ _·T½TJKT XKJJKJKT 'TQGXG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
M½T+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT!IK`GTϙT9[RN)K`G3GNQKSKYOT
IKOVZGRKJORSKYO½`KXOTKQKYORKTIK`GTϙTOGJKYOOYZKSO_RK\KXMOJGOXKYOTK_GVϙRGTHGĄ\[X[
T[T QGXGX \KXOROXQKT JOQQGZK GRϙTSGJϙàϙ ORKXO Y½X½RKXKQ YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO
[_GXϙTIGZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKSOJOX
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYOTIKOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ ϘJGXK\K<KXMO3GNQKSKRKXOZGXGLϙTJGT\KXORKTQGXGXRGXϙTZKS_O`_UR[ORKOTIKRKTOV
HU`[RGHORSKRKXOYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½?GYGYϙTϙTSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTJG
_G`ϙRϙTKJKTRKXOTH[R[TSGYϙTGHGàRϙJϙX
178
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT QGXGXϙT JG_GTJϙàϙ MKXKQ¨K [Y[R \K _GYG_G [_M[T
UR[V HU`[RSGYϙTϙ MKXKQZOXKT HOX TKJKT H[R[TSGJϙàϙTJGT ZKS_O` OYZKSOTOT XKJJO ORK
GTϙRGTQGXGXϙTUTGTSGYϙTG\K_GXMϙRGSGMOJKXRKXOTOTZKS_OÒYZKSOTJKH[R[TGT½`KXOTJK
HϙXGQϙRSGYϙTGM½T½TJKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*
YG_ϚRϚ K\XK 1GT[T[ [_GXϚTIG \KXORKT VGXG IK`GYϚTJGT QG_TGQRGTGT
[_[āSG`RϚÝϚT ¥´`ºSºTJK OJGXO _GXMϚTϚT M´XK\RO URJ[Ý[ Y´` QUT[Y[ VGXG IK`GYϚTϚT
YG_ϚRϚ1GHGNGZRKX1GT[T[QGVYGSϚTGMOXSKJOÝONGQQϚTJG
:KS_O`σYZKSOTJK([R[TGT ȕȕ-KSOYO*UTGZGTϙ*KTOÌOROQ\K:OI'ă
<KQORO
'\
1GXāϚ:GXGL Ϙ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ
<KQORO
'\'\
σYZKSOT `KZO Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT [Y[R \K _GYG_G G_QϙXϙ URJ[à[ ORKXO Y½X½RKXKQ HU`[RSGYϙ OYZK
TORSKQZKJOX
9G\[TSGTϚT `KZO :KS_O` KJORKT QGXGXJG HU`SG TKJKTRKXOTJKT NO¨HOXO H[R[T
SGJϙàϙTJGT[Y[R\KQGT[TG[_M[TURGTQGXGXϙTUTGTSGYϙMKXKQZOàOYG\[T[RSGQZGJϙX
*GTϚāZG_ :KZQOQ .GQOSO 'NSKZ (KXHKXUÝR[ȍT[T *ºāºTIKYO *G\G YG_ϙRϙ
K\XK 1GT[T[ [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ
ϘJGXK3GNQKSKYOTIK[_[ĄSG`RϙàϙT¨·`½S½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[[_GXϙTIG
GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[TJGT HGNOYRK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G SGJJKYO [_GXϙTIG
JG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TM½TR½YG_ϙRϙ8KYSO-G`K
ZKȑJK_G_ϙSRGTGTYG_ϙRϙ1GT[TORKJKàOĄOQSGJJKYOTOTRGHKTJOTJKH[1GT[T[T
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOTOTJOàKXQGT[TRGXJGGQYO
TK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK [_M[RGTGIGàϙ Q[XGR GRZϙTG GRϙTSϙĄ YG_ϙRϙ K\XK
1GT[T[ȑT[TYG_ϙRϙ1GT[TRGJKàOĄOQSGJJKYOTOTOQOTIOLϙQXGYϙTJGJGOJGXO_GVZϙ
XϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT UZ[` M½T OÖTJK OJGXK SGNQKSKYOTJK
JG\GG¨ϙRGHORKIKàOJ½`KTRKTSOĄZOX
([OZOHGXRG_[QGXϙJGHKROXZORKT _GYGRJ½`KTRKSKRKXHOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJK
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½
S½TJKOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRK ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½_RK OJGXK SGNQKSKYO QGXGXϙTϙT (U
`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϚāZG_9G\IϚYϚ:ºROT`MKT¥ȍOT*ºāºTIKYO YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙT
IGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GTϙTM·XK\_·T½TJKT
XKJJOTKOROĄQOTOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙTϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZK
JOX
179
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T YG_ϙRϙ 1GT[T ORK JKàOĄOQ SGJJKYOTOT
RGHKTJOTJKH[1GT[T[TOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRK
XOTOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK [_M[RGTGIGàϙ N½QSK HGà
RGTSϙĄ! YG_ϙRϙ 1GT[T[T YG_ϙRϙ 1GT[TRG JKàOĄOQ SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG JG
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙZKHROàZGXONOTJKTOZOHGXKTUZ[`M½TOÖTJKOJGXKSGNQKSK
YOTJKJG\GG¨ϙRGHORKIKàON½QS½MKZOXORSOĄZOX
([J[X[SJG_[QGXϙJGHKROXZORKT_GYGRJ½`KTRKSK[_GXϙTIGYG_ϙRϙ1GT[TGM·
XK \KXORKIKQ VGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT ¨·`½S½TJK OJGXO _GXMϙ M·XK\RO H[
R[TSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKZKS_O`KQUT[QGXGXϙTHU`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RS½ĄZ½X
:813σ22+:σ'*/4'
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GYG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOV
ZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK YG_ϙRϙ 1GHG
NGZRKX 1GT[T[ [_GXϙTIG GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
GSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙ\KQOROZGXGLϙTJGT
ZKS_O`KJORSOĄZOX
JG\GG¨ϙRGHORKIKàO·TM·X½RS½ĄZ½X
?[QGXϙJGHKROXZORKT_GYGRJ½`KTRKSKRKXHOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJKYG_ϙRϙ
K\XK1GT[T[[_GXϙTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½S½TJKOJGXO
_GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT(5@;23'9/4'?:2QGXGXNGXIϙTϙTZKS
_O` OYZKSOTJK H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK
M½T½TJKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*
1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T IK`GO QGXGQZKXO GÝϚX HGYGT \K IK`G N[Q[Q[ GRGTϚTG
MOXKT OJGXO VGXG IK`GRGXϚTG [_M[RGTSGYϚ! OJGXK N[Q[Q[ KYGYRGXϚTG M´XK ZKYOY KJORKT
QUT[T[T ZKQTOQ ´`KRROÝO TKJKTO_RK HKRRO YKQZ´XRKXJKQO LGGRO_KZRKXOTOT JKTKZRKTSKYO
HGÝRGSϚTJGºYZQ[X[RRGXZGXGLϚTJGT\KXORKTOJGXOVGXGIK`GRGXϚTG[_M[RGTSGYϚTϚTY´`
QUT[Y[URSGSGYϚQGXāϚYϚTJGYG_ϚRϚ9KXSG_K6O_GYGYϚ1GT[T[ȍT[T'SGJ
180
JKYO[_GXϚTIG9KXSG_K6O_GYGYϚ1[X[R[ZGXGLϚTJGT\KXORKTOJGXOVGXGIK`GRGXϚTGQGXāϚ
G¥ϚRGIGQJG\GRGXϚT¥´`ºSºTJKOJGXO_GXMϚTϚTM´XK\ROURJ[Ý[NGQQϚTJG
1GXGX \KXKT *GTϙĄZG_ 5T½¨½TI½ *GOXKYOȑTIK :KZQOQ .£QOSOTOT G¨ϙQRGSGRGXϙ JOT
RKTJOQZKT\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G YG_ϙRϙ 9KXSG_K 6O_GYGYϙ 1GT[T[T[T ' SGJJKYO [_GXϙTIG JG\GIϙ
GJϙTG OJGX¯ VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT ZGXON \K YG_ϙRϙ 9KXSG_K
6O_GYGYϙ 1[X[R[ QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTIK! [_[ĄSG`RϙàϙT
¨·`½S½TJK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ N½Q½SRKXO JOQQGZK GRϙTJϙàϙTJG GJR¯ _GXMϙTϙT
M·XK\ROURJ[à[MKXKQ¨KYO_RKYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TGSGJJK
YO[_GXϙTIGJG\GTϙTM·XK\_·T½TJKTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GRϙOJGXKZGXGLϙT
JGTZKS_O`KJORSOĄZOX
ZGXON \K S½QKXXKX YG_ϙRϙ 8KYS¯ -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT \K
ZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXKTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOT
JK!H[1GT[TJGZUVR[SJ½`KTOMKTKRGNR£QϙMKTKRYGàRϙàϙ¨K\XK_O\KKQUTUSOQJ½`KTO
QUX[SGQ GSGIϙ_RG! G1GHGNGZRKXK OROĄQOT MKTKR ORQKRKX H1GHGNGZRKX QGXĄϙRϙàϙTJG [_M[RG
TGHORKIKQURGTOJGX¯_GVZϙXϙSRGXϙTZ½XRKXO\KYUT[¨RGXϙI1GHGNGZRKXJURG_ϙYϙ_RGQGXGXGRSG
Y½XKIO JϘJGX¯ _GVZϙXϙSG OROĄQOT QGXGXRGXG QGXĄϙ QGT[T _UR[ KϘJGX¯ _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTϙT
_KXOTKMKZOXORSKYOTKOROĄQOTKYGYRGXHKROXRKTSOĄ\K¨KĄOZROQGHGNGZRKXZGTϙSRGTSϙĄ!1GT[T[T
SGJJKYOTJKQGHGNGZJK_OSOTJKT!1GT[T[TQGXĄϙRϙàϙTJGOJGX¯_GVZϙXϙS[_M[RGTSGYϙTϙ
·TM·XJ½à½NGQYϙ`RϙàϙTGTRGĄϙRGIGàϙOLGJKKJORSOĄSGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTJGQGHG
NGZRKXNGQQϙTJG[_M[RGTGIGQURGTOJGX¯_GVZϙXϙSRGXϙTOJGX¯VGXGIK`GYϙ\KOJGX¯ZKJHOXRKX
JKTOHGXKZURJ[à[N½Q½SGRZϙTGGRϙTSϙĄSGJJKYOTJKJKOJGX¯VGXGIK`GYϙ\KS½RQO
_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOTKOROĄQOTOJGX¯_GVZϙXϙSQGXGXϙTGQGXĄϙQGXGXϙTZKHROàO\K_GZKLNO
SOZGXONOTJKTOZOHGXKTKTMKÜTHKĄM½TOÖTJKY[RNIK`GSGNQKSKYOTKHGĄ\[X[RGHORKIK
àO·TM·X½RS½ĄZ½X
YG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOTOTTUR[LϙQXGYϙTJG_KXGRGTȔ([1GT[T[T
MKTKRN½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJGQOQGHGNGZRKXNGQQϙTJGJG[_M[RGTϙXȕQ[XGRϙ'TG_GYG
3GNQKSKYOȑTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! 'TG_GYGȑJG
OJGX¯\KGJR¯_GXMϙTϙTG_XϙRϙàϙTϙTQGH[RKJORJOàOH[G_XϙS[_GXϙTIGOJGXKTOTQGS[M½I½T½
Q[RRGTJϙàϙ \K QGS[ N[Q[Q[ GRGTϙTG MOXKT OĄRKS \K K_RKSRKXOTOT OJGX¯ _GXMϙ ·`KR N[Q[Q
GRGTϙTG MOXKT OĄRKSRKXOTOT JK GJR¯ _GXMϙ JKTKZOSOTK Z£HO URGIGàϙ H[TG HGàRϙ URGXGQ OJGX¯
_GXMϙTϙTM·XK\GRGTϙTGMOXKTHOX[_[ĄSG`RϙàϙT¨·`½S½TJKGJR¯_GXMϙTϙTM·XK\RKTJOXORSKYO
QUT[Y[TJG_GYGQU_[I[T[TMKTOĄZGQJOXNGQQϙH[R[TSGJϙàϙIK`GN[Q[Q[TJGQOMKROĄSK
RKXKQUĄ[ZURGXGQQOSO_GYGRJ½`KTRKSKRKXJKHGYOZTOZKROQZKM·X½RKTY[¨RGXNGQQϙTJGOJGX¯
_GVZϙXϙSRGXG_KX\KXORJOàOJGNGGàϙXY[ÜR[ĄZ[XGTK_RKSRKXOÖT\KXORKTOJGX¯VGXGIK`GRG
XϙTGQGXĄϙ_GVϙRGIGQHGĄ\[X[RGXJGQUT[T[TOJGXKN[Q[Q[TJGTÜQIK`GN[Q[Q[T[ORMORKT
JOXSKYOTKJKTO_RK GJR¯ _GXMϙTϙT M·XK\RO URGHORKIKàO GTIGQ OJGXK N[Q[Q[KYGYRGXϙTGM·XK
ZKYOYKJORKTHOXOJGX¯OĄRKSOTYGJKIKVGXGIK`GYϙ_GVZϙXϙSϙO¨KXSKYOTKHGQϙRGXGQJKTKZOSO
181
TOT OJGX¯ _GXMϙ GRGTϙTJGT ¨ϙQGXϙRGXGQ GJR¯ _GXMϙ_G HϙXGQϙRGSG_GIGàϙ MKXKQ¨KRKXO_RK OVZGR
KJORSOĄZOX
*OàKX_GTJGTYG_ϙRϙ8GJ_U\K:KRK\O`_UTRGXϙT1[X[R[Ą\K?G_ϙTRGXϙ.GQQϙTJG
1GT[TȑGG_QϙXϙRϙQTKJKTO_RK[_M[RGTGTOJGX¯VGXGIK`GYϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GJG
\KXORKT M·XK\YO`ROQ QGXGXϙTϙT ZKS_O` OTIKRKSKYOTJK *GOXKSOÌK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX
1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTHKTJOTOTHOXOTIOZ½SIKYOTJK_KXGRGTȔϘJGX¯VGXGIK`G
RGXϙ\KS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOTKOROĄQOTOJGX¯_GVZϙXϙSQGXGXϙTGQGXĄϙQGXGXϙTZKHROàO
\K_GZKLNOSOZGXONOTJKTOZOHGXKTUTHKĄM½TOÖTJKY[RNIK`GSGNQKSKYOTKHGĄ\[X[RGHO
ROXȕ N½QS½T½T OVZGRO OÖT *GOXKSOÒT + KYGYϙTG QG_ϙZRϙ JUY_GJG M½TR½ QGXGXϙ_RG 'TG_GYG 3GNQKSKYOTK HGĄ\[X[RS[Ą 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTIK
ZGXON \K + 1 YG_ϙRϙ QGXGX ORK Ȕ YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[
T[ȑT[TϘQOTIO1ϙYSϙTJGȔKĄOZROQGHGNGZRKXȕHGĄRϙàϙGRZϙTJGJ½`KTRKTKTLOORRKXOGàϙXRϙQRϙ
URGXGQ YG_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[ȑT[T \K JK\GSϙ SGJJKRKXOTJK J½`KTRKTSOĄ
URGTQGHGNGZRKXUR[ĄZ[XSGQZGJϙX'_XϙIG¨KĄOZRO_GYGRGXJG_KXGRGT\K_GVZϙXϙSϙNGLOLNGVOY
_GJGNGLOLVGXGIK`GYϙ\K_GNKXOQOYOURGTLOORRKXOT_GVZϙXϙSϙYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[
T[T[T?½X½XR½Q\K;_M[RGSGăKQRO.GQQϙTJG1GT[Tȑ[TSGJJKYO_RKOJGX¯VGXGIK`GYϙ
TGJ·T½ĄZ½X½RS½ĄZ½X([TRGXNGQQϙTJG[_M[RGTGT_GVZϙXϙSϙTȔOJGX¯ȕVGXGIK`GYϙURGXGQ
JKàOĄZOXORSKYOTOTGTϙRGTK_RKSRKXOTIK`GN[Q[Q[GRGTϙTGMOXKTY[ÜRSGTOZKROàOTOKZQORK
SK_KIKàOG¨ϙQZϙX
YG_ϙRϙ?GYGȑTϙTSGJJKYOM½TR½\K+ 1 YG_ϙRϙ
QGXGXRGOVZGRKJORSOĄOVZGRN½QS½T½TQGXGXϙT8KYS¯-G`KZKȑJK_G_ϙSRGTSGYϙTJGTHGĄ
RG_GXGQGRZϙG_YUTXG_½X½XR½àKMOXSKYO[_M[TH[R[TS[ĄZ[X'TϙRGTQGXGXJGQOH[SGJJK
_KOROĄQOTOVZGRMKXKQ¨KYOJUàX[RZ[Y[TJGIK`G¯QGXGQZKXOGàϙXHGYGTH[K_RKSRKXG¨ϙYϙTJGT
\KXORKTOJGX¯VGXGIK`GYϙ\K\K_GS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYO_GVZϙXϙSRGXϙTGQGXĄϙHGĄ
\[X[T[TY[RNIK`GSGNQKSKYOTIKQGT[TJGHKROXZORKT[Y[RKM·XKOTIKRKTSKYOTJK'TG_G
YGȑTϙT\KSGJJKRKXOTKG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙȕMKXKQ¨KYO_RKOZOXG`ϙTXKJJO
TKQGXGX\KXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOTOT'TG_GYG3GNQKSKYOȑTOT_[QGXϙJGHKROXZORKT
QGXGXϙ_RG OVZGRO ½`KXOTK JUàGT N[Q[QYGR HUĄR[Q M½TR½ YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT
SGJJKYO_RKJURJ[X[RS[Ą!1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOȔ([1GT[T[T!G
ϘJGX¯ _GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXO JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK
N½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJKH*OàKXMKTKRN½Q½SRKXOOJGX¯VGXGIK`GYϙ\KS½RQO_KZOT
QGS[_G MKÖXORSKYO _GVZϙXϙSϙTϙ MKXKQZOXKT H½Z½T LOORRKX NGQQϙTJG [_M[RGTϙXȕ HOÖSOTJK
_KTOJKTJ½`KTRKTSOĄZOX
9·`½ KJORKT SGJJKJK _GVϙRGT JKàOĄOQROàK OROĄQOT YG_ϙRϙ 1GT[Tȑ[T -KTKR
-KXKQ¨KYOTJK!ȔYG_ϙRϙ1GT[T[TSGJJKYOJKàOĄZOXORSOĄZOX1GHGNGZRKX1GT[T[T
SGJJKYOTOT_½X½XR½QZKURGTSKZTOTKM·XKH[1GT[T[TMKTKRN½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGX
JGQO QGHGNGZRKX NGQQϙTJG JG [_M[RGTGIGQZϙX ([T[T YUT[I[ URGXGQ 1GHGNGZRKX 1GT[T[
182
T[TQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJG_KXGRGTOJGX¯VGXGIK`GYϙTϙMKXKQZO
XKTH½Z½TLOORRKXG¨ϙYϙTJGTJG[_M[RGTGHORKIKQZOX'TIGQH[[_M[RGSG½YZQ[X[RRGXZGXG
LϙTJGT \KXORKT OJGX¯ VGXG IK`GRGXϙTG OROĄQOT URGXGQ _GXMϙ _UR[ HGQϙSϙTJGT HOX ZGXZϙĄSG_G
TKJKT URS[ĄZ[X YZ Q[X[RRGX ZGXGLϙTJGT HKRRO YKQZ·XRKXJKQO LGGRO_KZRKXOT JKTKZRKTSKYO
HGàRGSϙTJG_½QYKQSKHRGàRGXJGOJGX¯VGXGIK`GRGXϙ\KXORKHORSKQZKJOX([OZOHGXRGSGJJK
SKZTOTJK·`KRROQRK½YZQ[X[RRGXGOROĄQOTQGT[TRGXJGH[Q[X[RRGXϙT\KXKIKàOOJGX¯VGXGIK`G
RGXϙTG QGXĄϙ ORQ JKXKIK SGNQKSKYO URGXGQ *GTϙĄZG_ȑG MOJORKHORSKYOTK OSQ£T ZGTϙ_GT HOX
J½`KTRKSK_GVϙRJϙàϙȕHKROXZORSOĄZOX
YG_ϙRϙ1GT[Tȑ[T)SGJJKYOTKYG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOORKKQ
RKTKT N½Q½SRK HKTZZK *GTϙĄZG_ *GOXKYOTOT M·XK\RKXO YG_SG Y[XKZO_RK HKROXRKTSOĄ
SGJJK JK _KX \KXORKT QGT[TRGXJGT \K_G SK\`[GZZGT JUàGT [_[ĄSG`RϙQRGXJGT *GTϙĄ
ZG_ȑϙT JOàKX JG\G JGOXKRKXOTOT M·XK\RKXO JϙĄϙTJG QGRGT JG\GRGXϙ ¨·`½SRK_KIKàO G_XϙIG
Q[XGRGHGàRGTSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ 1GT[Tȑ[T -KTKR -KXKQ¨KYOȑTJK! ½RQK KQUTUSOYOTJKQO _GVϙYGR JKàO
ĄOQROQRKXRKVKQÜQHGàϙSYϙÒJGX¯UZUXOZKQ[X[RSGYϙ_UR[TGMOJORJOàO\KH[TRGXϙTHOXQϙYSϙ
TϙTQ[X[R[ĄQGT[TRGXϙTJG¨ϙQGIGQ[_[ĄSG`RϙQRGXϙTORQJKXKIKJK *GTϙĄZG_ȑJG¨·`½SRKT
SKYOTOT ·TM·X½RJ½à½ JOàKXRKXOTOT OĄRKSRKXOTK QGXĄϙ G¨ϙRGT \K OJGXK SGNQKSKRKXOTJK ORQ
JKXKIKJKM·X½RKTJG\GRGXRGORMOROQGXGXRGXGQGXĄϙ_GVϙRGTZKS_O`HGĄ\[X[RGXϙTϙTOYKKYGYKT
*GTϙĄZG_ȑJG OTIKRKTJOàO H[ Q[X[R[ĄRGXRG ORMORO QGT[TRGXϙT [_M[RGTSGYϙTJGT JUàGT
[_[ĄSG`RϙQRGXTKJKTO_RKG¨ϙRGTJG\GRGXϙTTOZKROàOTOIKROàO\K ½RQKKQUTUSOYOHGQϙSϙTJGT
·TKSO M·` ·T½TK GRϙTJϙàϙTJG QϙYG Y½XKJK YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙ MKXKàOTOT S½TNGYϙXGT H[
JG\GRGXϙ ¨·`½SRKSKQRK M·XK\RO HOX ONZOYGY JGOXKYOTOT HKROXRKTSKYO ONZO_GIϙTϙ UXZG_G ¨ϙQGX
JϙàϙHKROXZORSOĄZOX
*GOXKTOTM·XK\RKXOGXGYϙTJGH[R[TGTYG_ϙRϙ+RKQZXOQ6O_GYGYϙ1GT[T[ȑT[T
SGJJKYOTJKYG_ϙRϙ6KZXUR6O_GYGYϙ1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKYG_ϙRϙ*UàGR
-G`6O_GYGYϙ1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKYG_ϙRϙ9ϙ\ϙRGĄZϙXϙRSϙĄ6KZXUR-G`RGXϙ26-
6O_GYGYϙ1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKYG_ϙRϙ(GTQGIϙRϙQ1GT[T[ȑT[T\K
SGJJKRKXOTJK 1[X[R OĄRKSRKXOTK QGXĄϙ G¨ϙRGT JG\GRGXϙT NKS ORQ JKXKIKJK *GTϙĄZG_ȑJG
M·X½RKIKàONKSJKGIKRKOĄRKXJKTYG_ϙRGIGàϙ·TM·X½R½XQKT!YG_ϙRϙ8GJ_U\K:KRK\O`
_UTRGXϙT 1[X[R[Ą \K ?G_ϙTRGXϙ .GQQϙTJG 1GT[Tȑ[T SGJJKYOTJK SORR¯ M½\KTROàOT
MKXKQRO QϙRJϙàϙ_GN[Z QGS[ J½`KTOTOT IOJJ¯ĄKQORJKHU`[RSGYϙ Q[\\KZRKONZOSGRJGNOROTJK
URGT NGRRKXJK (GĄHGQGT \K_G M·XK\RKTJOXKIKàO HGQGTϙT _G_ϙTϙ J[XJ[XSGYϙ NGROTJK H[
QUT[JGQOOIXG¯\KOJGX¯QGXGXRGXGRK_NOTKJUàX[JGTJUàX[_G*GTϙĄZG_ȑJGJG\GG¨ϙRGIGàϙ
*GTϙĄZG_ȑϙT H[ JG\GRGXG ·TIKROQRK HGQGIGàϙ \K QGXGXG HGàRG_GIGàϙ _½X½ZSKTOT J[XJ[
X[RSGYϙ ZGRKVRKXO NGQQϙTJG YGGZ O¨KXOYOTJK QGXGX \KXORKIKàO! YG_ϙRϙ 8KQGHKZOT 1U
X[TSGYϙ.GQQϙTJG1GT[Tȑ[TSGJJKYOTJK1[X[RQGXGXRGXϙTGQGXĄϙ*GTϙĄZG_ȑGHGĄ\[
X[RGHORKIKàO YG_ϙRϙ `KRRKĄZOXSK ;_M[RGSGRGXϙ .GQQϙTJG 1GT[Tȑ[T SGJJKYOT
183
JK ·`KRRKĄZOXSK [_M[RGSGRGXϙTG OROĄQOT OJGX¯ JG\GRGXϙT ORQ JKXKIK SGNQKSKYO URGXGQ *G
TϙĄZG_ȑJGM·X½RKIKàON½QSKHGàRGTSϙĄH[R[TSGQZGJϙX
*OàKXZGXGLZGT(GQGTRGX1[X[R[ȑTIGZGXONOTJKQGXGXRGĄZϙXϙRGTȔ*½`KT
RK_OIO \K *KTKZRK_OIO 1[X[SRGX .GQQϙTJG 1GT[T :GYGXϙYϙȕ MKXKQ¨KYO ORK HOXROQZK :½XQO_K
(½_½Q 3ORRKZ 3KIROYOȑTK M·TJKXORSOĄ UR[V :GYGXϙ 6RGT \K (½Z¨K 1USOY_UT[ ORK 'JGRKZ
1USOY_UT[ȑTJGH[R[TSGQZGJϙX
:GYGXϙȑTϙTȔ1[X[RQGXGXRGXϙTGQGXĄϙ_GXMϙ_UR[ȕHGĄRϙQRϙSGJJKYOTJK1[X[R[T
J½`KTRK_OIO\KJKTKZRK_OIOTOZKROQZKQOQGXGXRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙTORQJKXKIKSGN
QKSKYO URGXGQ *GTϙĄZG_ȑJG M·X½RKIKàO *GTϙĄZG_ȑϙT Q[X[R QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ _GVϙRGT
HGĄ\[X[RGXϙGIKRKOĄRKXJKTYG_GIGàϙ·TM·X½RS½ĄZ½X
3GJJK-KXKQ¨KYOTJKOYKȔ*½`KTRK_OIO\KJKTKZRK_OIOQ[X[SRGXYKQZ·XKRJ½`KTRK
_OIO Q[X[SRGX URJ[à[ OÖT \KXJOQRKXO QGXGXRGXϙT NKSKT [_M[RGTSGYϙ MKXKQSKQZKJOX 'QYO
NGRJK UR[ĄGIGQ HKROXYO`ROQ NKS J½`KTRKJOQRKXO YKQZ·XK NKS JK ½RQK KQUTUSOYOTK `GXGX
\KXKHORKIKQZOX ?½X½XR½QZKQO QGT[TRGXG M·XK Q[X[SRGXϙT YKQZ·XK OROĄQOT URGXGQ \KXJOQRKXO
QGXGXRGXG QGXĄϙ MOJORKHORKIKQ ORQ JKXKIK SGNQKSKRKX LGXQRϙRϙQ M·YZKXSKQZKJOX 1[X[RRGXϙT
YKQZ·XK_·TKROQURGXGQ\KXKIKàOQGXGXRGXϙTQϙYGY½XKJKQKYOTRKĄSKYOTOYGàRG_GXGQHKROXYO`
ROàO UXZGJGT QGRJϙXSGQ \K Q[X[R QGXGXRGXϙTG QGXĄϙ MOJORKIKQ _GXMϙ _UR[TJG _KQTKYGQRϙàϙ
ZKSOTKZSKQ½`KXK1[X[R[TJ½`KTRK_OIO\KJKTKZRK_OIOQGXGXRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT
ORQJKXKIKSGNQKSKYOURGXGQ*GTϙĄZG_ȑJGM·X½RSKYON½QS½MKZOXORSKQZKJOXȕJKTORSOĄ
ZOX
;_[ĄSG`RϙQQUT[Y[URG_JGYG_ϙRϙ9KXSG_K6O_GYGYϙ1GT[T[ȑTGJG_GTϙRGXGQ
_GVϙRGTJ½`KTRKSKRKXKG_QϙXϙNGXKQKZKZZOàOORKXOY½X½RKXKQJG\GIϙGJϙTG9KXSG_K6O_GYGYϙ
1[X[R[ZGXGLϙTJGTZGXON\KYG_ϙRϙQGXGXRGOJGX¯VGXGIK`GYϙ\KXORSOĄZOX
3GNQKSKRKXIK[_M[RGTGT_GVZϙXϙSRGXQGS[J½`KTO\KM½\KTROàOTOYGàRGSGQGSG
IϙTG _·TKROQ URJ[à[ NGRJK J½`KTRKSK \K JKTKZRKSK _KZQOYO URGT ½YZ Q[X[RRGXG ZGTϙTGT
_GVZϙXϙS[_M[RGSG_KZQOYO_RKOJGXKRKXOTQGS[NO`SKZRKXOTOMKXKàOMOHOKZQOT\KO\KJOROQRK
_½X½ZKHORSKYO GSGIϙ M·`KZORSKQZKJOX 'TG_GYG 3GNQKSKYOȑTOT ZGXONRO \K
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTJG ZGTϙSRGTJϙàϙ ½`KXK ȔOJGXKTOT HOX _GXMϙ QGXGXϙTG
MKXKQ URSGQYϙ`ϙT _GYGRGXϙT G¨ϙQ¨G \KXJOàO _KZQO_K JG_GTGXGQ OJGXK N[Q[Q[TG ·`M½ _·T
ZKSRKXRKJUàX[JGTJUàX[_GHOXOĄRKSORK[_M[RGJϙàϙ_GVZϙXϙSRGXRG\KXJOàOIK`GRGXGȕOJGX¯
_GVZϙXϙSJKTORSKQZKUR[V!QOĄORKXKH[Q[X[RRGXZGXGLϙTJGTOJGXKN[Q[Q[GRGTϙTJGQOJ½`KTK
G_QϙXϙ JG\XGTϙĄRGXϙ TKJKTO_RK \KXORKT OJGX¯ IK`GRGX OJGX¯ _GVZϙXϙSRGXϙT KT ·TKSRORKXOTJKT
HOXOJOX ϘJGX¯ VGXG IK`GRGXϙTϙ JOàKX IK`GRGXJGT G_ϙXGT KT HKROXMOT TOZKROQ OJGX¯ SGQGSRGX
ZGXGLϙTJGT \KXORSKYOJOX ϘJGX¯ HOX SGQGS ZGXGLϙTJGT ZKQ ZGXGLRϙ URGXGQ OJGXK N[Q[Q[ GRG
TϙTJG QGS[ M½I½T½T Q[RRGTϙRSGYϙ Y[XKZO_RK ZKYOY KJORSKRKXO TKJKTO_RK OJGX¯ HOX OĄRKS
URJ[QRGXϙZGXZϙĄSGYϙ`JϙX
?[QGXϙJG HKROXZORKT _GYGR J½`KTRKSKRKX _GYG JKàOĄOQROàO MKXKQ¨KYO 'TG_GYG 3GN
QKSKYO QGXGXRGXϙ YG_ϙRϙ 1GT[T[T GSGIϙ \K MKXKQ¨KYO ORK J½`KTRK_OIO \K JKTKZRK_OIO
184
Q[X[R[ĄRGXϙTQ[X[R[ĄQGT[TRGXϙTJG·TM·X½RKTJ½`KTRKSKORK[RGĄϙRSGYϙNKJKLRKTKTGSG¨
RGX HOXROQZK JKàKXRKTJOXORJOàOTJK! IK`G N[Q[Q[TJGQO MKROĄSKRKXK QUĄ[Z URGXGQ QOSO _GYGR
J½`KTRKSKRKXJK HGYOZ TOZKROQZK M·X½RKT Y[¨RGX NGQQϙTJG OJGX¯ _GVZϙXϙSRGXG _KX \KXORSKYO
JGNGGàϙXY[ÜR[ĄZ[XGTK_RKSRKXOÖT\KXORKTOJGX¯VGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙ_GVϙRGIGQHGĄ\[
X[RGXJG QUT[X[T OJGXK N[Q[Q[TJGT ÜQ IK`G N[Q[Q[T[ ORMORKTJOXSKYO TKJKTO_RK! 1GHG
NGZRKX 1GT[T[T[T IK`G¯ QGXGQZKXO GàϙX HGYGT \K IK`G N[Q[Q[ GRGTϙTG MOXKT OJGX¯ VGXG
IK`GRGXϙTG[_M[RGTSGYϙ!OJGXKN[Q[Q[KYGYRGXϙTGM·XKZKYOYKJORKTQUT[T[TZKQTOQ·`KR
ROàOTKJKTO_RKHKRROYKQZ·XRKXJKQOLGGRO_KZRKXOTJKTKZRKTSKYOHGàRGSϙTJG½YZQ[X[RRGXZGXG
LϙTJGT \KXORKT OJGX¯ VGXG IK`GRGXϙTG [_M[RGTSGYϙTϙT Y·` QUT[Y[ URSGJϙàϙ H[ OZOHGXRG
YG_ϙRϙ 9KXSG_K 6O_GYGYϙ 1GT[T[ȑT[T ' SGJJKYO [_GXϙTIG 9KXSG_K 6O_GYGYϙ
1[X[R[ZGXGLϙTJGT\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½S½TJKOJGX¯_GXMϙ
TϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[T[T SGJJKYO
[_GXϙTIG JG\GRϙ OJGXK ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½ ORK 'TQGXG ϘJGXK 3GNQKSKYOȑTOT
ZGXON\K+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTG_KTOJKTHOXQGXGX
\KXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT GTϙRGT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK ZGXONOTJK U_
ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
'@2/15?;
:KS_O` JORKQ¨KYOTJK ·TK Y½X½RKT N[Y[YRGX [Y[R \K N[Q[QG [_M[T H[R[TGT SGN
QKSK QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙTϙT MKXKQZOXKIKQ TOZKROQZK M·X½RSKJOàOTJKT ZKS_O` OYZKSOTOT
XKJJOORKSGNQKSKQGXGXϙTϙTUTGTSGYϙMKXKQZOàOU_[_RGGQYO_·TJKQOQGXGXGQGZϙRSϙ_UX[`
*GT*
Kanunîlik lkesi
Madde 4- (1) Hangi fiillerin kabahat oluturduu, kanunda açkça tanmlanabilecei gibi; kanunun kapsam ve koullar bakmndan belirledii çerçeve
hükmün içerii, idarenin genel ve düzenleyici ilemleriyle de doldurulabilir.
(2) Kabahat karl olan yaptrmlarn türü, süresi ve miktar, ancak kanunla belirlenebilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 4.maddesinde, kaynan Anayasa’nn 38/2 nci maddesinden alan
kanunilik (yasallk, tipiklik) ilkesi, kabahatler açsndan TCK’na paralel, ancak
daha esnek olarak kabul edilmitir.
4.maddenin 1.fkrasnda, “hangi fiillerin kabahat oluturduu kanunda
açkça tanmlanabilecei gibi; kanunun kapsam ve koullar bakmndan belirledii çerçeve hükmün içerii, idarenin genel ve düzenleyici ilemleriyle de doldurulabilir.” hükmü ile hangi fiillerin kabahat oluturduunun, kanunda açkça
185
tanmlanabilecei gibi, TCK’nun 2/2.maddesindeki “idarenin düzenleyici ilemleriyle suç ve ceza konulamaz” düzenlemesinden farkl olarak, yasada kabahat
fiilinin çerçevesi belirlenmek (kapsam ve koullar açkça gösterilmek) kaydyla,
bu fiillerin içeriinin, yasadaki koullara bal kalnarak, idarenin genel ve düzenleyici ilemleriyle doldurulabilecei öngörülmütür. Bir baka deyile, idare
çerçeveyi, KHK, tüzük, yönetmelik, sirküler, tebli gibi, kanunun amacna, koruduu deere uygun olarak, mevcut koullar dikkate alarak, kural koyup, ayn
ekilde deitirebilecektir 130. Örnein 1567 sayl Türk Parasnn Kymetini Koruma Kanunu’nun 1.maddesinde bu tür bir çerçeve hükümle Bakanlar Kuruluna
suç oluturma yetkisi verilmi ve ayn Kanunun 3.maddesinde bu kararlara uymayanlara uygulanacak cezai yaptrm düzenlenmitir. 1380 sayl Su Ürünleri
Kanunu uyarnca dönemlik olarak çkartlan balkçlk sirküleri, Merkez Av Komisyonu kararlar ile ilgili kanunun çerçeve hükümlerinin doldurulduu görülmektedir.
KK’nun 4/2.fkrasna göre; kabahat karl olan yaptrmlarn türü, süresi
ve miktar, ancak kanunla belirlenebilir. Dier bir deyile, idarenin düzenleyici
ilemiyle, kabahat yaptrmnn türü, süresi ve miktarna ilikin bir belirleme
yaplmas mümkün deildir. Kanunilik ilkesi uyarnca bu saylan hususlarn
kanunla açk bir ekilde belirlenmesi zorunludur. Ceza hukukunda olduu gibi
kabahatlerde de kyas yasa mevcuttur. Yani, benzer bir kabahat hükmüyle
veya örf ve adetle kanundaki boluun doldurulmas mümkün deildir. Sonradan ihdas edilen kabahat veya arlatrlm yaptrm hükmünün geçmie uygulanmas da mümkün deildir.
O halde kanun, bir davran kabahat olarak tanmlamam veya yaptrm
öngörüp, tanm genel bir idari düzenleyici ileme brakmam ise, artk bu davrann hukuka aykr bile olsa, kabahat oluturduundan söz edilemeyecektir 131.
Bu ekilde, yasak davranlarn önceden gösterilmesi suretiyle, kii özgürlüünün snrlar önceden belirlenmi olduundan, kanunun açkça yasaklamad
her davran serbest olacaktr 132.
Çerçeve hükmün içeriini doldurmak amacyla yaplm idari düzenlemelerin, iptal davasna konu olup, idari yarg yerlerince üst norma aykrlndan
dolay iptal edilmi olmas durumunda da, artk, kabahatin olutuundan söz
edilemeyecektir. Bir baka ifadeyle, ilgili kanuna dayanlarak tüzük, yönetmelik
gibi idari ilemlerin, tümü ya da bir bölümünün kanuna aykrl kabul edilerek
iptal edildiinde, ceza vermeye yetkili kii veya kurum, idari yaptrm karar
veremeyecei gibi, kanun yoluna bavurulduunda, karar inceleyecek olan yarg yeri de bunu dikkate almak zorunda kalacaktr 133.
Zaman Bakmndan Uygulama
Madde 5- (1) 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayl Türk Ceza Kanununun zaman
bakmndan uygulamaya ilikin hükümleri kabahatler bakmndan da uygulanr.
130
131
132
133
YALÇIN, smail; Tüm Yönleriyle Kabahatler Hukuku, Seçkin Yaynevi, Ankara-2007, s.54
Dan, 13.D., 19.4.2005, 161-2120; YALÇIN, .; a.g.e., s.56
DEMRBA, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3.Bas, Seçkin Yaynevi, Ankara-2005, s.107
YALÇIN, .; a.g.e., s.56-57
186
Ancak, kabahatler karlnda öngörülen idarî yaptrmlara ilikin kararlarn
yerine getirilmesi bakmndan derhal uygulama kural geçerlidir.
(2) Kabahat, failin icraî veya ihmali davran gerçekletirdii zaman ilenmi saylr. Neticenin olutuu zaman, bu bakmdan dikkate alnmaz.
AÇIKLAMA
KK’nun 5’inci maddesinin 1.fkrasnda 5237 sayl Türk Ceza Kanunu’nun
zaman bakmndan uygulamaya ilikin hükümlerinin kabahatler bakmndan da
uygulanaca belirtilmitir. Yollama yaplan TCK’nun 7.maddesi uyarlandnda
kabahatlerde zaman bakmndan uygulama kurallar öylece sralanabilir:
1. lendii zaman yürürlükte bulunan kanuna göre kabahat saylmayan
bir fiilden dolay kimseye idari yaptrm ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.
2. lendikten sonra yürürlüe giren kanuna göre kabahat saylmayan bir
fiilden dolay da kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Bu
ekilde bir yaptrm karar verildiinde de yerine getirilemeyecektir.
3. Kabahatin ilendii zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüü giren kanunlarn hükümleri farkl ise, kabahatlinin lehine olan kanun
uygulanacaktr. Ancak KK’nun 5/1.fkrasnn ikinci cümlesi hükmü uyarnca,
kabahatler karlnda öngörülen idari yaptrmlara ilikin kararlarn yerine
getirilmesi bakmndan derhal uygulama kural geçerlidir. Buna göre idari yaptrmlarn yerine getirilmesiyle ilgili yasal deiiklik olduundan kabahatlinin
lehine veya aleyhine olan durumlar aratrlmayarak yürürlükte olan düzenlemeye göre idari yaptrm yerine getirilecektir. Derhal uygulama kural, kesinlemi idari kararlar için söz konusu olabilir. Bu itibarla idari yaptrm karar henüz
kesinlememise ilgililer kabahat oluturan eylem bakmndan lehe olan yasa
düzenlemesinden yararlanabilecektir.
4. Geçici veya süreli kanunlarn yürürlükte bulunduklar süre içinde ilenmi kabahatler hakknda uygulanmasna devam edilir. Kanunun yürürlük
süresi içinde ilenip de cezas Kanunun süresi içerisinde gerçekletirilmeyen
kabahatlerde geçici veya süreli kanun yürürlükten kalksa bile ceza uygulanmasna devam edilir.
KK’nun 5/2.fkrasnda zaman bakmndan uygulama kurallarnn uygulanmasyla ilgili snrlayc bir hükme yer verilmitir. Buna göre kabahat, failin
icrai veya ihmali davran gerçekletirdii zaman ilenmi saylr. Neticenin
olutuu zaman, bu bakmdan dikkate alnmaz. Yani, kabahatin neticeleri hangi
tarihte ortaya çkarsa çksn failin kabahat olarak tanmlanan fiili icrai veya ihmali davran ile gerçekletirdii tarih kabahatin ilenme tarihi olarak belirlenmek
suretiyle o tarihteki yasal düzenlemeye göre uygulama yaplacaktr.
Ancak, soruturma zamanamnn hesabnda neticenin olutuu zaman
da dikkate alnacaktr. KK’nun 20/4.fkrasnda zamanam süresinin, kabahate
ilikin tanmdaki fiilin ilenmesiyle veya neticenin gerçeklemesiyle ilemeye
balayaca açkça belirtilmitir. Zira, bazen ilenen bir kabahatin neticelerinin
ortaya çkmas ve görünür hale gelmesi çok uzun zaman alabilmektedir. Örnein
faili zehirli varilleri topraa gömmesinden uzunca bir süre sonra varillerden
gelen sznt ile toprak kirlilii gerçeklemi olabilir. Eer zamanamnn hesa-
187
bnda sadece kabahatin ilenme zaman dikkate alnm olsayd kabahatin neticeleri ortaya çkmaya baladnda belki de soruturma zamanam dolmu olacakt 134.
Yer Bakmndan Uygulama
Madde 6- (1) 5237 sayl Türk Ceza Kanununun yer bakmndan uygulamaya ilikin 8 inci maddesi hükümleri, kabahatler bakmndan da uygulanr.
Ancak, kanunlarda aksine hüküm bulunan haller sakldr.
AÇIKLAMA
KK’nun 6.maddesinde; özel kanunlarda aksine hüküm bulunmad sürece, Türk Ceza Kanununun yer bakmndan uygulamaya ilikin 8’inci maddesi
hükümlerinin, kabahatler bakmndan da uygulanaca belirtilmitir.
Yollama yaplan TCK’nun 8’inci maddesi hükmüne göre uyarlandnda;
Türkiye de ilenen kabahatler hakknda Türk Kanunlar uygulanr. Fiilin ksmen
veya tamamen Türkiye’de ilenmesi veya neticenin Türkiye’de gerçeklemesi
halinde kabahat, Türkiye’de ilenmi saylr. Kabahatin; Türk kara ve hava sahalar ile Türk karasularnda, açk denizde ve bunun üzerindeki hava sahasnda
ilenmekle birlikte Türk deniz ve hava araçlarnda veya bu araçlarla, Türk deniz
ve hava sava araçlarnda veya bu araçlarla, Türkiye’nin kt’a sahanlnda veya
münhasr ekonomik bölgesinde tesis edilmi sabit platformlarda veya bunlara
kar, ilenmesi durumunda da Türkiye’de ilenmi saylacaktr.
KK’nun 6/1-son cümlesinde, kanunlarda aksine hüküm bulunan haller
sakl tutulduundan, ilgili özel kanunda örnein 5490 sayl Nüfus Hizmetleri
Kanunu’nun 68/1b-2.madde ve fkrasnda olduu gibi yurtdnda ilenen bir
kabahate yaptrm uygulanmas öngörülmüse bu özel kanun hükmü uygulanacaktr. Keza, 2872 sayl Çevre Kanunu’nun 20.maddesinde “yabanc devlet egemenlii altndaki sularda bu devletlerin mevzuatnn Türk bayrakl gemiler tarafndan ihlali durumunda, ilgili devletin ceza uygulamamas ve Türkiye’nin cezalandrmasn talep etmesi durumunda bu Kanun hükümleri uygulanr” hükmü
Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alan dnda ilenen bir çevre kabahatine Türk makamlarnn idari yaptrm uygulamasna imkan verdiinden bu
hüküm uygulanacaktr. Yasa koyucu kural olarak Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alannda ilenen kabahatler açsndan mülkilik ilkesini kabul etmi, buna karlk, istisna olarak ilgili kanunda belli bir kabahatin yurt dnda
ilenmesi halinde bulunmas halinde ahsilik ilkesini de kabul etmitir. Bu istisna
hükümlerinin mutlaka bir kanuna dayanmas gerekir. Dier düzenleyici ilemlerle yani tüzük, yönetmelik, genelge, sirküler gibi kurallarla yer bakmndan
uygulama hükümlerine istisna getirilmesi mümkün deildir. Örnein 2860 sayl
Kanunda izinsiz bu fiilin yurt dnda ilenmesi halinde bir hüküm bulunmadndan, bu fiili yurt dnda ileyenlere Türkiye’de yaptrm uygulanamayacaktr 135.
134
135
GÜÇLÜ, Yaar; dari Para Cezalar ve Dier dari Yaptrmlar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2008,
s.31-32
ERDOAN, Yüksel; Kabahatler Kanunu, Seçkin Yaynclk, Ankara-2005, s.60
188
KNC BÖLÜM
Kabahatten Dolay Sorumluluun Esaslar
Kabahatin hmali Davranla lenmesi
Madde 7- (1) Kabahat, icraî veya ihmali davranla ilenebilir. hmali davranla ilenmi kabahatin varl için kii açsndan belli bir icraî davranta bulunma hususunda hukukî yükümlülüün varl gereklidir.
AÇIKLAMA
KK’nun 7.maddesinde, kabahatin hem icrai hem de ihmali davranla ilenebilecei hususuna açklk getirilmitir. Ancak, suçlarda olduu gibi ihmali
davranla ilenmi kabahatin varl için, kii açsndan belli bir icrai davranta
bulunma hususunda hukuki yükümlülüün varlna vurgu yaplmtr 136.
Kural olarak suçlar gibi kabahatler de icrai bir davranla ilenebilir. crai
davran, failin olumlu, müspet, pozitif, d dünyada gözlenebilir fiildir. Kanunda yasaklanan, yapmama yükümlülüü getirilen bir davrann ilenmesi halinde, örnein ilgili kanunlardaki yasaklara aykr olarak afi asmak, sigara içmek,
çöp dökmek, gürültü yapmak, anz yakmak icrai davranla ilenen birer kabahat
oluturmaktadr. Bu bakmdan yasada kabahat olarak tanmlanan icrai davrann gerçekletirilmesi yeterlidir.
hmali davran, kaynan davran normlarndan alan bir yükümlülüün
yerine getirilmemesi olarak tezahür etmektedir. Emredici mahiyetteki davran
normunun korumay hedefledii hukuki deer, bu yükümlülüün yerine getirilmemesi suretiyle ihlal edilmektedir 137. hmal kelimesinin sözlük anlam; gereken ilgiyi göstermeme, bolama, savsama, savsaklama, önem vermeme, üste
düeni yapmamadr.
Failin, ihmali davrantan dolay sorumlu tutulabilmesi için, kabahat saylan bir neticeyi önlemek hususunda belli bir icrai davranta bulunma yükümlülüünün öngörülmü olmas ve kiinin bu yükümlülüe ihmali davran göstererek uymam olmas gerekir. Bu bakmdan kabahatin dourduu neticeyi önlemek hususunda soyut bir ahlaki yükümlülüün varl yeterli deildir; bu hususta hukuki bir yükümlülüün varl gereklidir. Anlan hukuki yükümlülük
kanunda öngörülmü olmas kaydyla, koruma ve gözetim yükümlülüü, tehlike
kaynaklar üzerindeki egemenlikten doan garantörlük yükümlülüü, sözlemeden ya da öngelen tehlikeli eylemden kaynaklanan yükümlülük eklinde
tezahür edebilir. Bu durumlarda sorumluluk için neticenin ihmalde bulunan
kiiye objektif olarak yüklenebilmesi, yani ihmal ile netice arasnda nedensellik
ba bulunmas gerekir 138. Bu ihmali davranla ilenen kabahatte kusurun, kanunda özellikle aranmad sürece kasdi olmasna gerek yoktur, ihmali davrann taksire dayal olmas da mümkündür.
Pek çok özel yasada kiilere belli bir icrai davranta bulunma yükümlülüü, örnein bildirme, bilgi verme, defterleri tutma, araç ve gereç bulundurma
136
137
138
Madde Gerekçesi
ÖZGENÇ, zzet; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yaynclk, Ankara-2006, s.196
PARLAR/HATPOLU; Türk Ceza Kanunu Yorumu, C:2, Seçkin Yaynevi, Ankara-2008, s.1368 vd.
189
gibi hususlarda hukuki yükümlülükler yüklenmekte ve bunlarn yaplmamas
“ihmal” yada “yükümlülüün ihlali” saylarak kabahat olarak tanmlanmakta ve
ilgililere idari yaptrmlar uygulanaca öngörülmektedir. Buna örnek olarak
2872 sayl Çevre Kanununun 20/g maddesinde öngörülen bildirim ve bilgi
verme yükümlülüünün ihlali gösterilebilir. Keza, 1593 sayl Erime Kontrollü
Karayollar Kanunu’nun 12., 2634 sayl Turizmi Tevik Kanununun 33/d., 5199
sayl Hayvanlar Koruma Kanununun 14/a, 3285 sayl Hayvan Sal ve Zabtas Kanununun 49/1, 50.maddelerinde öngörülen ihmali davrana dayal kabahatler de bu kapsamda saylabilir.
Organ veya Temsilcinin Davranndan Dolay Sorumluluk
Madde 8- (1) Organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kiinin bu görevi kapsamnda ilemi bulunduu kabahatten dolay tüzel kii hakknda da idarî yaptrm uygulanabilir.
(2) Temsilci sfatyla hareket eden kiinin bu sfatla balantl olarak ilemi bulunduu kabahatten dolay temsil edilen gerçek kii hakknda da idarî
yaptrm uygulanabilir. Gerçek kiiye ait bir ite çalan kiinin bu faaliyeti çerçevesinde ilemi bulunduu kabahatten dolay, i sahibi kii hakknda da idarî
yaptrm uygulanabilir.
(3) Kanunun, organ veya temsilcide ya da temsil edilen kiide özel nitelikler arad hallerde de yukardaki fkralar hükümleri uygulanr.
(4) Birinci ve ikinci fkra hükümleri, organ veya temsilcilik ya da hizmet
ilikisinin dayanan oluturan ilemin hukuken geçerli olmamas halinde de
uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 8.maddesinde, tüzel kii hakknda da kabahat dolaysyla idari
yaptrm ve bu balamda idari para cezas uygulanabilecei kabul edilmitir.
5237 sayl Türk Ceza Kanununun (20/2.md.) sisteminde tüzel kii hakknda suç
dolaysyla TCK’nun 60.maddesinde öngörülen güvenlik tedbiri niteliindeki
faaliyet izninin iptali ve müsadere yaptrmlarnn uygulanabilecei kural getirilmitir.
Buna karlk, idari yaptrmlarn nitelik ve amacnn farkll nedeniyle,
bir tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde ilenen kabahat nedeniyle tüzel kiiyi de
idari yaptrm uygulanmas mümkündür. Tüzel kii hakknda idari yaptrm
uygulanabilmesi, organ veya temsilci sfatyla tüzel kii adna hareket eden ya da
tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde istihdam edilen kii hakknda da idari yaptrm uygulanmasna engel tekil etmez 139.
8/1.fkra hükmüne göre; organ (örnein yönetim kurulu) veya temsilcilik
görevi yapan kiinin (örnein irket müdürü) ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kiinin (örnein,
139
Madde Gerekçesi
190
tüzel kii tarafndan verilen yetkiyle görev yapan sat eleman gibi) bu görevi
kapsamnda ilemi bulunduu kabahatten dolay tüzel kii hakknda da idari
yaptrm uygulanabilecektir. Tüzel kiinin bu ekilde idari yaptrmla cezalandrlmasnda nedensellik bann bulunmas ve cezalarn ahsilii ilkesinin de göz
önünde bulundurulmas gerekir 140
Kanunun 8/2.fkrasna göre, ayn kabahatten dolay, temsilci sfatyla hareket eden kiinin bu sfatla balantl olarak ilemi bulunduu kabahatten dolay temsil edilen gerçek kii hakknda da idari yaptrm uygulanabilir. Öte yandan, gerçek kiiye ait bir (örnein, tüzel kiilii olmayan bir ticari iyerinde) ite
çalan kiinin bu faaliyeti çerçevesinde ilemi bulunduu kabahatten dolay, i
sahibi kii hakknda da idari yaptrm uygulanabilecektir. Bu hüküm sonucu
olarak gerçek kiiler, çaltrdklar veya temsilcileri olan faillerin fiilinden ötürü
sorumlu olacaklardr. Hukuki ilikinin dayana, borçlar, ticaret veya aile hukuku olabilecei gibi, hukuken geçerli iliki olmad hallerde de bu sorumluluk
kabul edilmitir. Örnein 3285 sayl HSZK’nun 51.maddesinde bu tür sorumluluk kabul edilmitir. Çevre Kanunu’nun 20/c bendinde hava kirlilii yönünden
belirlenen standartlara aykr emisyona neden olunmasndan dolay cezai sorumluluun toplu stlan konutlarda yöneticiye ait olduu öngörülmütür.
Kabahatler Kanununda kabahat fiillerinden sorumlu tüzel kiinin nitelii
hususunda bir ayrm gözetilmediinden, özel hukuk tüzel kiileri yannda kamu
tüzel kiileri de idari yaptrmn muhatab olabilir. Örnein 4857 sayl Kanununun 101.maddesi ile 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas
Kanununun 11.maddesinde dorudan kamu tüzel kiilerine kabahatten dolay
idari para cezas uygulanaca öngörülmütür. Kimi kanunlarda ise kamu kurum ve kurulularnn yöneticileri, sorumlular, kamu görevlileri, mesul amirleri
konumunda bulunan kiilerin kabahatten dolay sorumluluklar düzenlenmitir.
Örnein, 1593 sayl UHK’nun 289., 3285 sayl HSZK’nun 49/II., 5429 sayl Türkiye statistik Kanununun 54., 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun 47 ve 53.,
2510 sayl skan Kanununun 46., 5490 sayl Nüfus Hizmetleri Kanununu 68.,
4536 sayl Denizlerde ve Yurt Yüzeyinde Görülen Patlayc Madde ve üpheli
Cisimlere Uygulanacak Esaslara likin Kanunun 68.maddelerinde yönetici ve
personelin sorumluluu kabul edilmitir 141.
KK’nun 8/3.fkrasna göre; Kanunun, organ veya temsilcide ya da temsil
edilen kiide özel nitelikler arad hallerde de 1 ve 2.fkra hükümleri uygulanacaktr. Bu hüküm uyarnca, suçlardan farkl olarak, itirak ilikisinde tek tip faillik sisteminin benimsendii kabahatlerde, özel faillik niteliini tayan kiinin
yan sra, bu nitelii tamayan kii de fail olarak sorumlu tutulacaktr.
Maddenin 4.fkrasnda, organ veya temsilci sfatyla ya da hizmet ilikisine
dayanarak gerçekletirilen fiiller açsndan özel bir düzenlemeye yer verilmitir.
Buna göre, organ veya temsilcilik ya da hizmet ilikisinin dayanan oluturan
ilem herhangi bir nedenle bilahare hukuka aykr bulunarak iptal edilebilir.
140
141
YALÇIN, smail; a.g.e., s.61
YALÇIN, smail; a.g.e., s.63 vd.
191
Ancak, buna ramen iptal öncesinde gerçekletirilen kabahatler açsndan bu
madde hükümlerine göre idari yaptrm sorumluluu devam eder 142.
Kast veya Taksir
Madde 9- (1) Kabahatler, kanunda açkça hüküm bulunmayan hallerde,
hem kasten hem de taksirle ilenebilir.
AÇIKLAMA
Suçlar kural olarak, ancak kasten ilenebilirler. Ancak kanunda açkça belirtilmi olmas halinde taksirle ilenen fiil de istisna olarak suç oluturabilir.
Buna karlk, Kabahatler Kanununda benimsenen sisteme göre, kabahat türünden hakszlklar kural olarak hem kasten hem de taksirle ilenebilir. Ancak, sadece kasten veya taksirle ilenebilen fiilin kabahat oluturabilecei konusunda
kanunda hüküm bulunabilir. Fakat Kanunun sisteminde, kabahatler açsndan
da idari ceza sorumluluunun kabulü yani idari para cezasna karar verilebilmesi için, fiili ileyen gerçek kiinin en azndan taksire dayal kusurunun varl
gerekir. Baka bir deyile, kabahatler bakmndan objektif sorumluluk kabul
edilmemitir 143.
TCK’nun 21.maddesinde, suçun olumasnn kasta bal olduu vurgulandktan sonra kast; “suçun kanuni tanmndaki unsurlarn bilerek ve istenerek
gerçekletirilmesi” eklinde tanmlanmtr. Ayn Kanunun 22.maddesindeki
tanmna göre taksir ise, dikkat ve özen yükümlülüüne aykrlk dolaysyla, bir
davrann suçun kanuni tanmnda belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekletirilmesidir.
KK’nun 9.maddesinde, TCK’dan farkl olarak, kabahatlerin, kanunda açkça hüküm bulunmayan hallerde, hem kasten ve hem de taksirle ilenebilecei
belirtilmitir. Buna göre, ilgili kanunda, sadece kasten veya sadece taksirle ilenebilen fiilin kabahat oluturabilecei konusunda hüküm bulunabilir. Ancak
kanunda açkça belirtilmemi olsa bile, fiilin taksirle ilenmesinin yaptrm altna
alndna dair düzenlemeye yer verilmedii sürece bu kabahatin kasten ilenebileceinin kabulü gerekir. Kanunlarda “kasden” veya “bilerek” ya da “kastl
olarak” eklinde kabahatin olumasnn kastn varlna bal olduu vurgulanmaktadr. Taksirli kabahatlerde ise “neden olma” ya da “tedbirleri (önlemleri)
almama” eklinde taksir kavramna vurgu yaplmaktadr. Kabahatlerde, taksirli
hareket sonucu neden olunan neticeye göre fail için ahsi cezaszlk (TCK 22/6.f.)
ve bilinçli taksir (TCK 22/3.f.) önem tamaz ve kabahat nedeniyle sorumluluu
etkilemez.
Hata
Madde 10- (1) Türk Ceza Kanununun hata hallerine ilikin hükümleri, ancak kasten ilenen kabahatler bakmndan uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 10.maddesinde, Türk Ceza Kanununun hata hallerine ilikin hükümlerinin, ancak kasten ilenen kabahatler bakmndan uygulanaca belirtilmitir.
142
143
Madde Gerekçesi
Madde Gerekçesi
192
TCK’nun “Hata” kenar balkl 30.maddesinde ise; “Fiilin icras srasnda
suçun kanuni tanmndaki maddi unsurlar bilmeyen bir kimse, kasten hareket
etmi olmaz. Bu hata dolaysyla taksirli sorumluluk hali sakldr. Bir suçun daha
ar veya daha az cezay gerektiren nitelikli hallerinin gerçekletii hususunda
hataya düen kii, bu hatasndan yararlanr. Ceza sorumluluunu kaldran veya
azaltan nedenlere ait koullarn gerçekletii hususunda kaçnlmaz bir hataya
düen kii, bu hatasndan yararlanr. ledii fiilin hakszlk oluturduu hususunda kaçnlmaz bir hataya düen kii, cezalandrlmaz” kurallarna yer verilmitir.
Kasten ilenen bir kabahatin faili, TCK’nun 30.maddesinde öngörülen nedenlerden birine dayal olarak hataya dütüünü savunarak, kusurluluu kaldran bu nedenden dolay ceza verilmemesini talep edebili veya kanun yolu bavurusunda bu hususu ileri sürebilir. Örnein, dada, yaylada yaayan bir kimse,
KK’nun 32.maddesi kapsamnda yöneticilerin aldklar karantina kararndan
teknolojik ve ekonomik imkanszlk nedeniyle haberdar olmadndan dolay bu
Kanunun 10.maddesi hükmü nedeniyle kabahatten dolay sorumlu tutulamayacaktr.
Sorumluluk
Madde 11- (1) Fiili iledii srada onbe yan doldurmam çocuk hakknda idarî para cezas uygulanamaz.
(2) Akl hastal nedeniyle, iledii fiilin hukukî anlam ve sonuçlarn alglayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranlarn yönlendirme yetenei önemli
derecede azalm olan kii hakknda idarî para cezas uygulanmaz.
AÇIKLAMA
KK’nun 11.maddesinde, fiili iledii srada onbe an doldurmam çocua ya da iledii fiilin hukuki anlam ve sonuçlarn alglayamayan veya bu
fiille ilgili olarak davranlarn yönlendirme yetenei önemli derecede azalm
olan akl hastasna idari para cezas verilemeyecei belirtilmitir.
Kanun bu hükmüyle, ya küçüklüü konusunda TCK’nun öngördüü sistemden ayrlarak kabahatlerde sorumluluk için çocuun onbe yan doldurmas gerektiini benimsemi ve 15-18 ya grubundaki kabahat faili hakknda indirim kabul etmemitir. Gerek onbe yan doldurmayan çocuklar ve gerekse akl
hastas bakmndan yalnzca idari para cezas bakmndan sorumsuzluk öngörülmü olduundan, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve uyduu ölçüd6e dier
idari tedbirlerin uygulanmas mümkündür. Örnein, bu Kanuna göre sorumluluu bulunmayan onbe yan doldurmam çocuun kumar veya dilencilik
kabahati nedeniyle elde ettikleri gelire el konularak, mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilebilecektir 144. Ancak, ortada bir suç bulunmadndan, kabahat
nedeniyle çocuklara veya akl hastalarna özgü güvenlik tedbirleri (TCK 56,
57.md.) uygulanamayacaktr.
Hukuka Uygunluk Nedenleri le Kusurluluu Ortadan Kaldran Nedenler
144
ERDOAN, Yüksel; a.g.e., s.81; YALÇIN, smail; a.g.e., s.75 vd.
193
Madde 12- (1) Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, Türk Ceza Kanununun hukuka uygunluk nedenleri ile kusurluluu ortadan kaldran
nedenlere ilikin hükümleri, kabahatler bakmndan da uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 12.maddesinde, Türk Ceza Kanununun hukuka uygunluk nedeniyle kusurluluu ortadan kaldran nedenlere ilikin hükümlerinin kabahatler
açsndan da uygulanabilecei kabul edilmitir. Ancak, bu Kanunda aksine hüküm bulunan haller sakl tutulmutur. Kanunun 10.maddesinde “hata” ve
11.maddesinde ise “sorumluluk” konular özel olarak düzenlendiinden,
12.madde ile yollama yaplan TCK’nun kusurluluu ortadan kaldran dier nedenlerinin kabahatler açsndan uygulanabilecei anlalmaktadr.
Kabahatler açsndan faile bal yasal indirim ya da kusurluluu azaltan
nedenler öngörülmediinden, örnein, kast olmakszn snrn almas (TCK
27.md.) veya haksz tahrik (TCK 29.md.) hükümlerinin kabahatlerde uygulanmas mümkün deildir.
KK’da ya küçüklüü ve akl hastal hakknda 11.maddede özel düzenleme öngörülmesine karn sar ve dilsizler bakmndan bir hükme yer verilmemitir. Bu durumda TCK’nun 33.maddesi de gözetilerek onsekiz yan doldurmayan sar ve dilsizlerin kabahatlerden dolay sorumsuz olacaklar düünülebilirse de bu husustaki yasal boluun yasa koyucu tarafndan doldurulmas
gerektii kansndayz.
12.maddede yaplan yollama nedeniyle; TCK’nun 28.maddesinde kusurluluu kaldran bir neden olarak düzenlenen “cebir ve iddet, korkutma ve tehdit”
sonucu kabahat ileyen kimseye idari yaptrm uygulanamaz. Örnein illegal bir
örgütün tehdidi ile afi asmaya zorlanan kiinin sübjektif durumu, o anki koullarda fizik ve psiik hali deerlendirilerek, cebir ve iddetin, kii tarafndan kar
konulamaz ve baka ekilde kurtulamayaca, iradeye bask oluturacak korkutma veya tehdidin de muhakkak ve ar nitelikte olmas halinde koullar
varsa ilgili kiiye idari yaptrm uygulanmamas gerekir.
Hukuka uygunluk nedenleri olan TCK’nun 24.maddesinde öngörülen kanunun hükmünün (görevin) yerine getirilmesi, meru savunma (TCK 25/1),
zorunluluk hali (TCK 25/2), hakkn kullanlmas (TCK 26/1) ve ilgilinin rzas
(TCK 26/2.md.) koullarnn bulunmas halinde kabahatler bakmndan da uygulanr.
Teebbüs
Madde 13- (1) Kabahate teebbüs cezalandrlmaz. Ancak, teebbüsün de
cezalandrlabileceine dair ilgili kanunda hüküm bulunan haller sakldr. Bu
durumda, Türk Ceza Kanununun suça teebbüse ve gönüllü vazgeçmeye ilikin
hükümleri, kabahatler bakmndan da uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 13.maddesinde, özel kanun hükümleri dnda, kural olarak kabahate teebbüsün cezalandrlmayaca öngörülmütür. Özel kanunda hüküm
bulunmas halinde ise, Türk Ceza Kanununun suça teebbüse ve gönüllü vazgeçmeye ilikin hükümleri, kabahatler bakmndan da uygulanacaktr.
194
TCK’nun 35.maddesine göre suça teebbüs, kiinin, ilemeyi kastettii bir
suçu elverili hareketlerle dorudan doruya icraya balayp da elinde olmayan
nedenlerle tamamlayamamasdr. TCK’nun 36.maddesinde düzenlenen “gönüllü
vazgeçme” bir ahsi cezaszlk nedenidir. Buna göre, fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabasyla suçun tamamlanmasn veya neticenin gerçeklemesini önlerse, teebbüsten dolay cezalandrlmaz; fakat tamam
olan ksm esasen bir suç oluturduu takdirde sadece o suça ait ceza ile cezalandrlr.
lgili kanunda fiile teebbüsün kabahat saylmas halinde, kabahatlerde,
yaptrmlardan indirim söz konusu olamayacandan, bu durumda gönüllü vazgeçmenin koullar varsa, yani, kabahat failinin icra hareketlerinden gönüllü
olarak vazgeçmesi veya kendi abasyla kabahatin tamamlanmasn veya neticenin gerçeklemesini önlemesi durumunda, teebbüsten dolay deil, ancak tamam olan ksm baka bir kabahat oluturduu takdirde, kii ondan sorumlu
tutulabilecektir. Eer baka bir kabahat oluturmuyorsa fail, teebbüsten dolay
cezalandrlmaz ve hakknda CMK’nun 223/4.maddesi uyarnca ceza verilmesine yer olmadna karar verilir.
tirak
Madde 14- (1) Kabahatin ileniine birden fazla kiinin itirak etmesi halinde bu kiilerin her biri hakknda, fail olarak idarî para cezas verilir.
(2) Özel faillik niteliinin arand durumlarda, kabahate itirak eden ve
bu nitelii tamayan kii hakknda da fail olarak idarî para cezas verilir.
(3) Kabahate itirak için kasten ve hukuka aykr ilenmi bir fiilin varl
yeterlidir. Kabahatin ileniine itirak eden kii hakknda, dierlerinin sorumlu
olup olmad göz önünde bulundurulmakszn idarî para cezas verilir.
(4) Kanunda özel faillik niteliini tayan kii açsndan suç, dier kiiler
açsndan kabahat olarak tanmlanan fiilin, bu nitelii tayan ve tamayan kiiler tarafndan ortaklaa ilenmesi halinde suça itirake ilikin hükümler uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 14.maddesinin birinci fkrasnda; kabahatlere itirak haliyle ilgili
olarak tek tip fail sistemi kabul edilmi, itirak eden kiiler arasnda fail ve erik
(azmettiren veya yardm eden) ayrm gözetilmemitir 145. Buna göre, kabahatin
ileniine birden fazla kiinin itirak etmesi halinde bu kiilerin her biri hakknda, fail olarak idari para cezas verilecektir.
Maddenin ikinci fkrasnda, yasa koyucu TCK’da öngörülen özgü suçlara
itirak hükümlerinden ayrlmtr. TCK’nun 40.maddesine göre, özgü suçlara,
ancak özel faillik nitelii tayan kii fail olabilir, bu suçlarn ileniine itirak
eden, dier kiiler azmettiren ve yardm eden olarak sorumlu olabilir iken,
KK’nun 14/2.fkrasna göre, kabahatler bakmndan özel faillik niteliinin arand durumlarda, kabahate itirak eden ve bu nitelii tamayan kii hakknda da
fail olarak idari para cezas verilecektir.
145
Madde Gerekçesi
195
Maddenin üçüncü fkrasnda, kabahate itirak için kasten ve hukuka aykr
ilenmi bir fiilin varln gerekli ve yeterli olduu kabul edilmitir. Bunun sonucu olarak, kabahatin ileniine itirak eden kiilerden birinin, örnein kusur
yeteneinin olmamas, dier ortaklarn idari para cezas ile cezalandrlmasn
engellemez 146. Örnein, faillerden birinin akl hastas ya da onbe yan doldurmam bir çocuk olmas, dier kiilerin cezalandrlmas bakmndan önem tamayacaktr.
Herhangi bir kii açsndan kabahat oluturan fili, özel faillik nitelii tayan bir bakas açsndan suç oluturabilir. Maddenin dördüncü fkras, bu hallere özgü ve fakat sadece itirakle ilgili bir hüküm içermektedir. Buna göre, Kanunda özel faillik niteliini tayan kii açsndan suç, dier kiiler açsndan
kabahat olarak tanmlanan fiilin, bu nitelii tayan ve tamayan kiiler tarafndan ortaklaa ilenmesi halinde suça itirake ilikin hükümler uygulanacaktr.
Madde gerekçesinde bu fkra ile ilgili olarak, “kii, kendisi açsndan kabahat
oluturan fiili tek bana ilemi olsayd, kabahatten dolay hakknda idari para
cezas verilecekti; ancak özel faillik niteliini tayan bir kii ile birlikte bu fiili
ilemi olduu için, artk hakknda idari para cezas deil, özel faillik niteliini
tayan kiinin ilemi bulunduu suça itirakten dolay Türk Ceza Kanununun
itirake ilikin hükümlerine göre hapis veya adli para cezasna hükmolunacaktr” denilmektedir.
Örnein, 5179 sayl Gdalarn Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair
Kanun Hükmünde Kararnamenin Deitirilerek Kabulü Hakknda Kanunun
18/c maddesine aykr olarak bir gda iyerinde sala zararl gda maddesi
üreten iyeri sorumlusu veya gerçek kiinin fiili bu Kanunun 29/ bendinde suç
olarak tanmlanmtr. Bu iyerine denetimle görevli personelin girmesini engelleyen güvenlikten sorumlu çalann fiili ayn Kanunun 29/m bendinde “denetimi engelleme” kabahatini oluturmasna karn, bu kii 5326 sayl KK’nun
14/4.fkras hükmü uyarnca TCK’nun 39/2-c maddesi kapsamnda yardm eden
sfatyla, özel fail olarak 5179 sayl Kanunun 29/ bendinde tanmlanan suçu
ileyen iyeri sorumlusu veya gerçek kiinin suçuna itirakten sorumlu tutulabilecektir 147.
çtima
Madde 15- (1) Bir fiil ile birden fazla kabahatin ilenmesi halinde bu kabahatlere ilikin tanmlarda sadece idarî para cezas öngörülmüse, en ar idarî
para cezas verilir. Bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idarî para cezasndan
baka idarî yaptrmlar da öngörülmü ise, bu yaptrmlarn her birinin uygulanmasna karar verilir.
(2) Ayn kabahatin birden fazla ilenmesi halinde her bir kabahatle ilgili
olarak ayr ayr idarî para cezas verilir. Kesintisiz fiille ilenebilen kabahatlerde,
bu nedenle idarî yaptrm karar verilinceye kadar fiil tek saylr.
146
147
Madde Gerekçesi
196
(3) Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanmlanm ise, sadece suçtan
dolay yaptrm uygulanabilir. Ancak, suçtan dolay yaptrm uygulanamayan
hallerde kabahat dolaysyla yaptrm uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 15/1.fkrasnda, içtima konusunda TCK’nun 44.maddesinde düzenlenen farkl neviden fikri içtima kuralna benzer bir düzenleme öngörülmütür. Buna göre; bir fiil ile birden fazla kabahatin ilenmesi halinde bu kabahatlere
ilikin tanmlarda sadece idari para cezas öngörülmüse, en ar idari para cezas verilecektir. ayet kabahatlerle ilgili olarak kanunda idari para cezasndan
baka idari yaptrmlar da öngörülmü ise, bu yaptrmlarn her birinin uygulanmasna da ayrca karar verilecektir. Dier bir anlatmla, bir fiil ile birden fazla
kabahatin ilenmesi halinde, bu kabahatlerle ilgili olarak, idari para cezas dndaki, örnein; kabahat konusu eyann mülkiyetinin kamuya geçirilmesi, ruhsatn iptali, iyerinin kapatlmas, trafikten men, sürücü belgesinin geri alnmas
gibi idari yaptrmlar içtima konusu olamayacak, her kabahat fiilinin karl
olarak bu yaptrmlarn uygulanmasna da karar verilecektir.
15.maddenin ikinci fkrasnda, ayn kabahatin birden fazla ilenmesi halinde her bir kabahatle ilgili olarak, ayr ayr idari para cezas verilecei öngörülerek, zincirleme suç benzeri bir düzenlemeye yer verilmitir. Eer kesintisiz
(temadi eden) fiille ilenebilen bir kabahat söz konusu ise, idari yaptrm karar
verilinceye kadar fiil tek saylacaktr. Örnein bilgi verme veya bildirme yükümlülüünün ihmali bir davranla yerine getirilmemesini kabahat olarak tanmlayan bir Kanun hükmünün hukuki veya fiili bir kesinti olmadan belli bir zaman
sürecinde ihlali halinde bu tür kesintisiz fiille ilenen bir kabahatin varl kabul
edilerek, idari yaptrm karar verilinceye kadar fiil tek saylarak faile tek kabahatin yaptrmnn verilmesi gerekir.
Bir fiil, baz durumlarda hem suç hem de kabahat oluturabilir. Maddenin
üçüncü fkras, bu hallere özgü ve fakat sadece içtima ile ilgili bir hüküm içermektedir. Bu gibi durumlarda kii hakknda sadece suçtan dolay ceza ve güvenlik tedbirine hükmedilebilecektir; fiilin kabahat oluturmas dolaysyla ayrca
idari yaptrm uygulanamayacaktr. Böylece “non bis in idem” kuralna suçlarla
kabahatler arasnda da geçerlilik tannmtr. Ancak, suçtan dolay ceza veya
güvenlik tedbirine hükmedilemeyen hallerde, kabahat dolaysyla yaptrm uygulanacaktr.
Ayn fiil hem idari, hem de cezai bir yaptrm gerektiriyorsa, bu durumda
daha önce idari nitelikte bir yaptrm uygulanmas, o fiil hakknda cezai yaptrm
uygulanmas için yaplacak ceza muhakemesini engelleyemeyecei gibi, cezai
yaptrmn uygulanmasna da engel olamayacaktr 148. Bir eylemin suç ya da kabahat oluturduu konusunda ilgili idari birimini tereddüt etmesi halinde, bu
konuda deerlendirme yaplmas bakmndan soruturma evraknn yetkili
C.Savclna gönderilmesi, eylemin suç ya da kabahat oluturduu yolundaki
148
YILDIZ, Ali Kemal; “Kabahatler Kanunu-Uygulama ve Sorunlar” TCK-CMK-Kabahatler Kanunu
ve lgili Yönetmeliklerin Uygulamalarnn Deerlendirilmesi Semineri Teblileri EGM Eitim Dairesi Bakanl Yayn No: 33, Ankara-2006, s.194
197
saptamann C.Savcl ya da gerekli görüldüünde mahkemece yaplmasnn
salanmasnn daha yerinde olaca yolundaki görüe 149 biz de katlyoruz. Suçla
korunan hukuki deerin kabahate nazaran tad önem de öncelikle suçtan
dolay soruturmann öncelikli yaplmasn gerektirmektedir. KK’nun
15/3.fkras, ceza hukukuna üstünlük tanmakta, ayn eylemin hem suç hem de
kabahat olarak kabul edilmesine olanak vermemektedir 150. Suçtan dolay yaptrm uygulanmayan hallerde, kabahat dolaysyla yaptrm uygulanacandan, bu
gibi hallerde, adli merciler ile görevli idari merci arasnda ibirlii gerekmektedir. Özellikle idari merciin, adli makamn görevine giren suçun sonucunu mutlaka aratrmas ve bu konudaki kesinlemi karar istemesi gerekmektedir. dari
makam, adli merciden gelen kesin karar sonucuna göre, eer ceza verilmemi ise
ve koullar varsa idari yaptrma karar verecektir 151.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
darî Yaptrmlar
Yaptrm Türleri
Madde 16- (1) Kabahatler karlnda uygulanacak olan idarî yaptrmlar,
idarî para cezas ve idarî tedbirlerden ibarettir.
(2) darî tedbirler, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer
alan dier tedbirlerdir.
AÇIKLAMA
KK’nun 16/1.fkrasnda, kabahatler karlnda uygulanacak olan idari
yaptrmlarn, idari para cezas ve idari tedbirlerden ibaret olduu belirtilmitir.
kinci fkrada ise, idare tedbirlerin mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer alan dier tedbirler olduu ifade edilmitir. Madde gerekçesinde,
TCK’da suç karlnda bir güvenlik tedbiri olarak öngörülen müsadere ile bir
kavram kargaasna neden olmamak için, kabahatlerle balantl olarak müsadere kavram yerine, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ifadesinin kullanld belirtilmitir.
lgili kanunlarda yer alan tedbirler ise, KK’nun 19.maddesinde gösterilmitir. Bunlar; bir meslek ve sanatn yerine getirilmemesi, iyerinin kapatlmas,
ruhsat veya ehliyetin geri alnmas, kara, deniz veya hava nakil aracnn trafikten
veya seyrüseferden alkonulmas gibi yaptrmlardr. Bu saylan idari tedbir kararlarna kar adli yarg yerine deil idari yarg yerine bavurulabilir.
darî Para Cezas
Madde 17- (1) darî para cezas, maktu veya nispi olabilir.
(2) darî para cezas, kanunda alt ve üst snr gösterilmek suretiyle de belirlenebilir. Bu durumda, idarî para cezasnn miktar belirlenirken ilenen kaba-
149
150
151
MERAN, Necati; Kabahatler Kanunu ve Kabahat çeren Kanunlar, Adalet Yaynevi, Ankara-2008,
3.Bas, s.43
OTACI, Cengiz; Türk Kabahatler Hukuku, Ocak-2006, Turhan Kitabevi, s.40
KARAGÜLMEZ, Ali; a.g.e., s.249
198
hatin hakszlk içerii ile failin kusuru ve ekonomik durumu birlikte göz önünde
bulundurulur.
(3) (Deiik: 6/12/2006-5560/32 md.) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayl cetvellerde yer
alan kamu idareleri tarafndan verilen idarî para cezalarnn ilgili kanunlarnda
1/6/2005 tarihinden sonra belirlenen orann dndaki ksm ile Cumhuriyet
basavclklar ve mahkemeler tarafndan verilen idarî para cezalar Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Sosyal güvenlik kurumlar ile mahalli idareler tarafndan
verilen idarî para cezalar kendi bütçelerine gelir kaydedilir. Dier kamu kurum
ve kurulular tarafndan verilen idarî para cezalar ise, ilgili kanunlarndaki
hükümler sakl kalmak kaydyla, Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Kamu kurumu
niteliindeki meslek kurulularnn verdii para cezalar, kendi kanunlarndaki
hükümlere tâbidir. Kiinin ekonomik durumunun müsait olmamas halinde,
idarî para cezasnn, ilk taksitinin pein ödenmesi kouluyla, bir yl içinde ve
dört eit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamannda ve
tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasnn kalan ksmnn tamam
tahsil edilir.
(4) (Deiik: 6/12/2006-5560/32 md.) Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarna ilikin kesinleen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6183
sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun hükümlerine göre
tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlnca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilir. Sosyal güvenlik kurumlar ve mahalli idareler tarafndan verilen idarî para
cezalar, ilgili kanunlarnda aksine hüküm bulunmad takdirde, Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun hükümlerine göre kendileri tarafndan
tahsil olunur. Dier kamu kurum ve kurulular tarafndan verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezalar, ilgili kanunlarnda özel
hüküm bulunmad takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur.
(5) darî para cezas tamamen tahsil edildikten itibaren en geç bir ay içinde
durum, ilgili kamu kurum ve kuruluuna bildirilir.
(6) Kabahat dolaysyla idarî para cezas veren kamu görevlisi, ilgilinin rza göstermesi halinde bunun tahsilatn derhal kendisi gerçekletirir. darî para
cezasn kanun yoluna bavurmadan önce ödeyen kiiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Pein ödeme, kiinin bu karara kar kanun yoluna bavurma hakkn
etkilemez.
(7) darî para cezalar her takvim yl bandan geçerli olmak üzere o yl
için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayl Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarnca tespit ve ilân edilen yeniden deerleme orannda artrlarak uygulanr. Bu suretle idarî para cezasnn hesabnda bir Türk Lirasnn
küsuru dikkate alnmaz. Bu fkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezalar
açsndan uygulanmaz.
AÇIKLAMA
KK’nun 17.maddesinde idari para cezasna ilikin düzenlemelere yer verilmitir. Maddenin birinci fkrasnda idari para cezasnn maktu veya nispi olabilecei kabul edilmitir. kinci fkrasnda ise, idari para cezasnn her zaman
199
maktu olmayabilecei anlamnda, kanunlarda alt ve üst snr gösterilmek suretiyle ed belirlenebilecei vurgulandktan sonra, idari para cezasnn miktar belirlenirken, yani cezann iki snr arasnda bireyselletirilmesi srasnda ilenen kabahatin hakszlk içerii ile failin kusurunun ve ekonomik durumunun birlikte
göz önünde bulundurulmas gerektii bir kural olarak öngörülmütür.
Bu kural, fiille orantl ceza ilkesinin uygulanmas maksadyla konulmu
olup, idari para cezasna karar verecek kamu görevlisi veya kurul bu takdir yetkisini keyfi olarak kullanamayacaktr 152.
Maddenin üçüncü fkrasnda, idari para cezasnn, Devlet Hazinesine ödenecei kabul edilmitir. Bu hükümle, çeitli mevzuatta yer alan idari para cezasnn münhasran ilgili kamu kurum ve kuruluunun geliri olduu yönündeki
düzenlemelerin oluturduu sakncalarn giderilmesinin amaçland madde
gerekçesinde belirtilmitir. Ayrca üçüncü fkra metninde, idari para cezasnn
belli koullarda taksitle ödenmesine imkan tanyan bir düzenleme yer almaktadr.
Dördüncü fkrann 5560 sayl Kanunla deiik metninde de, Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarna ilikin kesinleen kararlarn
6183 sayl AATUHK hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlnca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilecei, sosyal güvenlik kurumlar ve
mahalli idareler tarafndan verilen idari para cezalarnn, aksine hüküm bulunmad takdirde, yine ayn kanuna göre kendileri tarafndan tahsil olunaca,
dier kamu kurum ve kurulular tarafndan verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idari para cezalar hakknda ise, ilgili kanunlarnda özel
hüküm bulunmad takdirde genel hükümlere göre tahsil olunaca belirtilmitir.
Beinci fkrada, idari para cezasnn tamamen tahsil edilmesinden itibaren
en geç bir ay içinde durumun, ilgili kamu kurum ve kuruluuna bildirilecei
öngörülmütür.
Altnc fkrada, kabahat dolaysyla idari para cezas veren kamu görevlisinin de, ilgilinin rza göstermesi halinde bunun tahsilatn derhal kendisinin
gerçekletirebilecei belirtilmi ve kimi Avrupa ülkelerinde de uygulanan, para
cezasnn bir an önce tahsil edilmesini salamaya yönelik tevik hükmüne de yer
verilmitir. Buna göre, Kanun yoluna bavurmadan önce cezay pein ödeyen
kiiden indirimli olarak, dörtte üçünün tahsil edilmesi, bu durumda ise, ilgili
karara kar kanun yoluna bavurma hakknn etkilenmeyecei de vurgulanmtr.
Yedinci fkrada ise, kanunlarda öngörülen maktu idari para cezas miktarlarnn enflasyondan etkilenmesi halinde yeniden belirlenmesine ilikin bir düzenlemeye yer verilmitir. Buna göre; idari para cezalar, her takvim yl bandan geçerli olmak üzere, o yl için 213 sayl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarnca tespit ve ilan edilen yeniden deerleme orannda artrlarak uygulanacaktr.
Bu suretle idari para cezasnn hesabnda bir Türk Lirasnn küsuru dikkate
alnmayacaktr. Ayrca bu fkra hükmüyle getirilen kuraln, nispi nitelikteki idari
para cezalar açsndan uygulanamayaca da hükme balanmtr.
152
GÖKCAN, Hasan Tahsin; “Kabahatler Kanununa Göre dari Para Cezalarnn Uygulanmas”,
Türk Hukuk Dergisi, Kasm-2005, S.104, s.18 vd.
200
?'8-/:'?1'8'8/
*G\GQG¨GQOTĄGGZ_GVϙSϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙϘSGX?GYGYϙMKXKàOTIK\KXORKTVG
XGIK`GYϙTϙTOIXG_UR[ORK·JKZORSKYOGSGIϙ_RGHGĄRGZϙRGTORGSYϙÒIXGZGQOHOTKOZOXG`ϙTOVZGRO
TK OROĄQOTJOX ?KXKR SGNQKSKIK OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT 9G_ϙRϙ ?GYGȑ_G M·XK GRϙTSGYϙ
MKXKQOXQKT MKTKR NGIO` _UR[ ORK ZGQOV _GVϙRGSG_GIGàϙ MKXKQ¨KYO_RK OYZKS XKJJKJORSOĄ!
QGXGXJG\GIϙZGXGLϙTJGTZKS_OÙR[TS[ĄZ[X
*G\GQUT[Y[GRGIGàϙTOJGXOVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTURJ[à[\KH[Z½XGRGIGQRGXϙT·`KR
HOXZGQOV_UR[·TM·XKT9G_ϙRϙ?GYGMKXKàOTIKGRϙTGHORKIKàOZGXZϙĄSGYϙ`JϙX4K\GXQO
HOX GRGIGàϙT ·JKZORSKYO GSGIϙ_RG ·`KR ZGQOV _UR[ ·TM·X½RS½Ą URSGYϙ U GRGIGàϙT MKTKR
ZGQOV_UR[\K_GMKTKRN½Q½SRKXMKXKàOTIKOYZKTSKYOTOKTMKRRKSK`'RGIGQRϙTϙTH[QUT[
JGYKÖSROQNGQQϙH[R[TJ[à[T[T\KH[NGQQϙTϙMKTKRZGQOVN½Q½SRKXOTJKT_GTGQ[RRGT
JϙàϙTϙTQGH[R½MKXKQOX?KXKRSGNQKSKIKG¨ϙQRGTGT_·TRKXM·`KZORKXKQOYOTKYGYϙTϙTOTIK
RKTSKYOMKXKQOXQKT_KXOTJKURSG_GTMKXKQ¨KORK_G`ϙRϙHOÖSJKQGXGX\KXORSOĄURSGYϙ[Y[R
\K_GYG_G[_M[TJ½ĄSKJOàOTJKTQGXGXϙTHU`[RSGYϙTϙMKXKQZOXSOĄZOX
954; :KS_O` UR[TGT QGXGXϙT _[QGXϙJG M·YZKXORKT TKJKTRKXRK JG\GIϙ _GXGXϙTG
(5@;23'9/4' \K VKĄOT GRϙTGT NGXIϙT OYZKQ NGROTJK MKXO \KXORSKYOTK U_ÜQR[à[_RG QGXGX
\KXORJO
1'8Ā/5??'@/9/
*UY_GJGQO_G`ϙRGXGQGXGXϙTJG_GTJϙàϙQGTϙZRGXRG_GYG_G[_M[TMKXKQZOXOIOTKJKTRK
XK ·`KRROQRK JKRORRKXOT JKàKXRKTJOXORSKYOTJK HOX OYGHKZYO`ROQ M·X½RSKSKYOTK M·XK _KXOTJK
H[R[TSG_GT ZKS_O` OZOXG`RGXϙTϙT XKJJO_RK [Y[R \K _GYG_G [_M[T URGT N½QS½T UTGTSGYϙ
M·X½Y½TJKURJ[à[SJGTYG_ϙTÜà[TR[à[THU`SGQGXGXϙTGQGZϙRSϙ_UX[S
_K11
.*
Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi
Madde 18- (1) Kabahatin konusunu oluturan veya ilenmesi suretiyle elde edilen eyann mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, ancak kanunda açk hüküm bulunan hallerde karar verilebilir.
(2) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin karar, eyann;
a) Kullanlmaz hale getirilmesi,
b) Niteliinin deitirilmesi,
c) Ancak belli bir surette kullanlmas,
Koullarndan birinin yerine getirilmesine bal olarak belli bir süre geciktirilebilir. Belirlenen süre zarfnda koulun yerine getirilmemesi halinde eyann
mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.
(3) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin karar kesinleinceye kadar ilgili kamu kurum ve kuruluu tarafndan eyaya elkonulabilecei gibi; eya, kiilerin muhafazasna da braklabilir.
201
(4) Eyann mülkiyeti, kanunda açk hüküm bulunan hallerde ilgili kamu
kurum ve kuruluuna, aksi takdirde Devlete geçer.
(5) Eyann mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilebilmesi için fail
hakknda idarî para cezas veya baka bir idarî yaptrm karar verilmi olmas
art deildir.
(6) Kaim deerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilebilir.
(7) Mülkiyeti kamuya geçirilen eya, baka suretle deerlendirilmesi
mümkün olmazsa imha edilir.
(8) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin karar, kesinlemesi halinde
yerine getirilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 18.maddesinde bir idari tedbir olarak mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptrmna ilikin hükümler düzenlenmitir.
Maddenin birinci fkrasna göre, kabahatin konusunu oluturan veya ilenmesi suretiyle elde edilen eyann mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, ancak
kanunda açk hüküm bulunan hallerde karar verilebilecektir. Müsadereden farkl
olarak, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin karar, idari nitelikte bir karardr.
Maddenin ikinci fkrasna göre, söz konusu kararda eyann; kullanlmaz
hale getirilmesi, niteliinin deitirilmesi, ancak belli bir surette kullanlmas
koullarndan birinin yerine getirilmesine bal olarak belli bir süre geciktirilebilecei öngörülmütür. Belirlenen süre zarfnda koulun yerine getirilmemesi
halinde eyann mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kararn geciktirilmesi koullarna ilikin, “örnein eya, yurda sokulmadan bile bir süre içinde baka bir ülkeye götürülüp kullanld, kullanlamaz hale getirildii veya sahibine iade edildii takdirde mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilmeyebilecektir” denilmektedir.
Maddenin üçüncü fkrasna göre; karar kesinleinceye kadar ilgili kamu
kurum ve kuruluu tarafndan eyaya elkonulabilecei gibi, eyann kiilerin
muhafazasna da braklabilecei öngörülmütür.
Maddenin dördüncü fkrasnda, bu tedbirin konusunu oluturan eyann
mülkiyetinin, kanunda açk hüküm bulunan hallerde, kanunda öngörülen ekilde ilgili kamu kurum ve kuruluu veya hüküm bulunmayan hallerde Devlete
geçecei belirtilmitir.
Maddenin beinci fkrasna göre, mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar
verilebilmesi için, fail hakknda idari para cezas veya baka bir idari yaptrm
karar verilmi olmas art deildir.
Maddenin altnc fkrasnda, kabahat konusu oluturan eyin elde edilememesi halinde, TCK’nun 54.maddesindeki müsadere hükümlerinde olduu
gibi, ekonomik deerin harcama, imha, tüketme gibi hareketlerle elkonulmasnn
imkansz klnmas durumunda, karl para tutarnn yani, kaim deerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilebilecei öngörülmütür. Maddenin yedinci fkrasna göre, tpk müsaderede olduu gibi, mutlaka eyann ekonomik deer tamas gerekmemektedir. Bu nedenle, mülkiyeti kamuya geçirilen
eya, baka suretle deerlendirilmesi mümkün olmazsa imha edilecektir.
202
Maddenin yedinci fkrasna göre, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin
karar, ancak kesinlemesi halinde yerine getirilebilecektir. Yerine getirme zamanam süresi de kararn kesinlemesi tarihinden itibaren ilemeye balayacaktr
(21.md.).
Sakl Tutulan Hükümler
Madde 19- (1) Dier kanunlarda kabahat karlnda öngörülen belirli bir
süre için;
a) Bir meslek ve sanatn yerine getirilmemesi,
b) yerinin kapatlmas,
c) Ruhsat veya ehliyetin geri alnmas,
d) Kara, deniz veya hava nakil aracnn trafikten veya seyrüseferden alkonulmas,
Gibi yaptrmlara ilikin hükümler, ilgili kanunlarda bu Kanun hükümlerine uygun deiiklik yaplncaya kadar sakldr.
AÇIKLAMA
KK’nun 19.maddesinde, bu Kanunda benimsenen idari yaptrm sistemiyle badamayan ancak yürürlükteki kimi kanunlarda öngörülen dier idari tedbirlerle ilgili bir düzenlemeye yer verilmitir.
Madde gerekçesinde anlan idari tedbirlerle ilgili olarak, “belirli bir süre
için uygulanmalar ve bu nedenle idari ceza niteliini tamalar dolaysyla, söz
konusu yaptrmlar, bu Tasarda benimsenen idari yaptrm sistemiyle badamamaktadrlar. Genel bir kanun niteliinde olan bu Tasarnn kanunlamas
halinde, ilgili kanunlarda yer alan bu yaptrmlarn etkisiz kalmasnn uygulamamz açsndan ortaya çkarabilecei muhtemel sakncalar giderebilmek için
bu madde hükmü kabul edilmitir. Ancak, bilahare, bu kanunlardaki idari yaptrm rejimlerinin bu Tasarda benimsenen genel kurallarla uyumunun salanmas
gerekmektedir.” denilerek “sakl tutulan hükümler” balkl 19.maddenin neden
düzenlendii açklanmtr.
Maddede, dier kanunlarda kabahat karlnda öngörülen belirli bir süre
için; a.Bir meslek ve sanatn yerine getirilmemesi, b.yerinin kapatlmas,
c.Ruhsat veya ehliyetin geri alnmas, d.Kara, deniz veya hava nakil aracnn
trafikten veya seyrüseferden alkonulmas gibi yaptrmlara ilikin hükümlerin,
ilgili kanunlarda bu Kanun hükümlerine uygun deiiklik yaplncaya kadar
sakl olduu hükme balanmtr. Kanunun 27.maddesinde, kabahatten dolay
sadece idari para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin idari yaptrm kararna kar, sulh ceza mahkemesine bavurulabilecei belirtilmitir. Bu
nedenle idari tedbir kararna kar kanun yolu bakmndan idare mahkemesine
bavurulabilecektir. Bu durumda idari yaptrmlarla birlikte, idari tedbir kararlar tümüyle idari yarg yerinde iptal davasna konu olabilecektir.
Soruturma Zamanam
Madde 20- (1) Soruturma zamanamnn dolmas halinde kabahatten dolay kii hakknda idarî para cezasna karar verilemez.
(2) (Deiik: 6/12/2006-5560/33 md.) Soruturma zamanam süresi;
203
a) Yüzbin Türk Liras veya daha fazla idarî para cezasn gerektiren kabahatlerde be,
b) Ellibin Türk Liras veya daha fazla idarî para cezasn gerektiren kabahatlerde dört,
c) Ellibin Türk Lirasndan az idarî para cezasn gerektiren kabahatlerde üç,
yldr.
(3) Nispî idarî para cezasn gerektiren kabahatlerde zamanam süresi
sekiz yldr.
(4) Zamanam süresi, kabahate ilikin tanmdaki fiilin ilenmesiyle veya
neticenin gerçeklemesiyle ilemeye balar.
(5) Kabahati oluturan fiilin ayn zamanda suç oluturmas halinde suça
ilikin dava zamanam hükümleri uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 20.maddesinde, soruturma zamanam süreleri ve sonuçlarna
ilikin ayrntl bir düzenlemeye yer verilmitir. Buna göre, zamanam süresi,
kabahate ilikin tanmdaki fiilin ilenmesiyle veya neticenin gerçeklemesiyle
ilemeye balayacak, soruturma zamanamnn dolmas halinde kabahatten
dolay kii hakknda idari para cezasna karar verilemeyecektir. 5560 sayl Kanunla yaplan deiiklik sonucu düük miktardaki idari para cezalar ile ilgili
olarak en az süre üç yl olarak belirlenmitir. Böylelikle, Ellibin Türk Lirasndan
az idari para cezasn gerektiren kabahatler, üç yllk soruturma zamanamna
tabi olaca öngörülmütür. Nispi idari para cezasn gerektiren kabahatler yönünden ise bu süre sekiz yl olarak kabul edilmitir. 20.maddenin 4.fkrasna
göre, kabahati oluturan fiil ayn zamanda suç oluturmas halinde suça ilikin
dava zamanam hükümlerinin uygulanaca öngörülmütür.
?'8-/:'?1'8'82'8/
?GXMϙ_UR[T[JKàOĄZOXKTQGXGXRGXJGTURSGYϙTKJKTO_RKN½QS½TZKS_OÒQGHORURJ[
à[M·`KZORKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
1GXGX ZGXONOTJK _½X½XR½QZK H[R[TGT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T \K SGJJKRKXO [_GXϙTIG HGĄ\[X[T[T KYGYϙ NGQQϙTJG OTIKRKSK _GVϙRSGYϙ MKXKQOXQKT _G`ϙRϙ
ĄKQORJKM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORSKYO
?GYG_G G_QϙXϙ S[ZKXOÒT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ H[ OZOHGXRG _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT N½Q
S½T (5@;23'9/4' GTIGQ S[ZKXOÒT K_RKSOTK [_M[RGTGHORKIKQ OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT
SOQZGXϙTGM·XKZKS_OÒTIKRKSKM½T½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJ
JKYOTJK_G`ϙRϙYUX[ĄZ[XSG`GSGTGĄϙSϙTϙTJURS[ĄURSGYϙQGXĄϙYϙTJGGTϙRGTSGJJKTOT
LϙQXGYϙ[_GXϙTIGORMOROQOĄO_KϘ*'8?'6:/8/3;?-;2'43'9/4'?+8523'*/ß/4'U_HOX
ROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYOMKXKàOTIKYGTϙàϙTK_RKSOTOTQGHG
NGZ URJ[à[ OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT SOQZGXϙ OZOHGXO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT J SGJJKYOTK
M·XK JK YUX[ĄZ[XSG `GSGTGĄϙSϙTϙT _OXSOHOT :2TG QGJGX OJGXO VGXG IK`GYϙTϙ MKXKQZOXKT
204
QGHGNGZRKXJKOQO_ϙRURGXGQJ½`KTRKTJOàOS½YGJKXKJG\GYϙTϙTJGGYϙRLOOROÖT_GYGJG·TM·
X½RKTJG\G`GSGTGĄϙSϙTGZGHOURJ[à[TJGTQGHGNGZOTOĄRKTJOàOZGXONOTJKTOTIK
RKSK ZGXONOTK QGJGX ·TM·X½RKT `GSGTGĄϙSϙ Y½XKYOTOT MKX¨KQRKĄSKYO HU`SG_ϙ MKXKQZOX
SOĄ
)*
Yerine Getirme Zamanam
Madde 21- (1) Yerine getirme zamanamnn dolmas halinde idarî para
cezasna veya mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin karar artk yerine getirilemez.
(2) Yerine getirme zamanam süresi;
a) Ellibin Türk Liras veya daha fazla idarî para cezasna karar verilmesi
halinde yedi,
b) Yirmibin Türk Liras veya daha fazla idarî para cezasna karar verilmesi
halinde be,
c) Onbin Türk Liras veya daha fazla idarî para cezasna karar verilmesi
halinde dört,
d) Onbin Türk Lirasndan az idarî para cezasna karar verilmesi halinde üç,
Yldr.
(3) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin zamanam süresi on yldr.
(4) Zamanam süresi, kararn kesinlemesi tarihinden itibaren ilemeye
balar.
(5) Kanun hükmü gerei olarak idarî yaptrmn yerine getirilmesine balanamamas veya yerine getirilememesi halinde zamanam ilemez.
AÇIKLAMA
KK’nun 21.maddesinde, kabahat dolaysyla karar verilen yaptrmlarn
yerine getirilmesi zamanam süreleri ve sonuçlarna ilikin düzenlemeler yaplmtr.
Maddede, yerine getirme zamanamnn, kararn kesinlemesi tarihinden
itibaren ilemeye balayaca, dolmas halinde idari para cezasna ilikin kararn
artk yerine getirilemeyecei belirtilerek, para cezasnn miktarna göre üç yldan
yedi yla kadar zamanam süreleri öngörülmütür. Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin zamanam süresi ise on yl olarak belirlenmitir. Her iki idare
yaptrm için kanun hükmü gerei olarak idari yaptrmn yerine getirilmesine
balanamamas veya yerine getirilememesi halinde zamanamnn ilemeyecei,
maddenin beinci fkrasnda belirtilmitir. Buna göre, yerine getirmez zamanam süresinin hesaplanmasnda, 6183 sayl AAUTH’nun 103 ve 104’üncü maddelerinde düzenlenen tahsil zamanamn kesen haller ile tahsil zamanamnn
ilememesi halleri de ayrca dikkate alnacaktr.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yollar
205
darî Yaptrm Karar Verme Yetkisi
Madde 22- (1) Kabahat dolaysyla idarî yaptrm karar vermeye ilgili kanunda açkça gösterilen idarî kurul, makam veya kamu görevlileri yetkilidir.
(2) Kanunda açk hüküm bulunmayan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluunun en üst amiri bu konuda yetkilidir.
(3) darî kurul, makam veya kamu görevlileri, ancak ilgili kamu kurum ve
kuruluunun görev alanna giren yerlerde ilenen kabahatler dolaysyla idarî
yaptrm karar vermeye yetkilidir.
(4) 4.12.2004 tarihli ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun yer bakmndan yetki kurallar kabahatler açsndan da geçerlidir.
AÇIKLAMA
22.maddede kimlerin kabahat dolaysyla idari yaptrm karar vermeye
yetkili olduu belirtilmitir. Buna göre;
1. lgili kanunda açkça gösterilen idari kurul, makam veya kamu görevlileri (Örnein 3194/42, 80/14, 394/10, 1608/1, 6301/7.maddelerde belediye encümeni, 5302/56.maddede il encümeni, 2872/24.maddede Çevre ve Orman Bakanl veya denetim yetkisinin devredildii kurum ve merciler, merkez tekilatnda genel müdürler, tarada il çevre ve orman müdürü, 3621/15.maddede vali
veya belediye bakan),
2. Kanunda açk hüküm bulunmayan hallerde, ilgili kamu kurum ve kuruluunun en üst amiri idari yaptrm karar verecektir.
3. dari kurul, makam veya kamu görevlileri idari yaptrm karar verme
yetkisini ancak, ilgili kamu kurum ve kuruluunun görev alanna giren kabahatler dolaysyla kullanabileceklerdir.
4. CMK’nun yer bakmndan yetki kurallar (CMK 12 vd.maddeleri) kabahatler açsndan da geçerlidir.
Bu hükümlerden anlald üzere, ilgili Kanunun açkça yetki vermedii
ya da ilgili kamu kurum veya kuruluunun görev alanna girmeyen yerlerde ve
5271 sayl CMK’nun yer bakmndan yetki kurallar kapsamnda, corafi alan
dnda idari yaptrma karar verilemez.
çileri Bakanlnca çkartlan ve bilgi için de yasama ve yürütme organlarna gönderilen 1666 sayl 13.9.2005 tarih ve “Kabahatler Kanunu’nun Uygulanmas” konulu genelgede 153 idari yaptrm karar tutana düzenlemeye yetkili
birimler belirlenmitir. Buna göre Kabahatler Kanununda yazl ve (B) bölümünde saylan çeitli kabahatleri ileyenler hakknda idari yaptrm karar tutana
düzenlemeye sorumluluk alanlar içinde aadaki görevliler yetkilidir:
a) Öncelikle Polis Merkezi/Karakol Amirlikleri, lçe Jandarma/Jandarma
Karakol Komutanlklar ile Sahil Güvenlik Bot Komutanlklar birim amirleri/komutanlar veya yetkilendirecekleri personel,
b) Yukarda saylanlar dnda, yetkili kolluk amirleri/komutanlar ile yetkilendirecekleri dier kolluk personeli,
153
Bkz. http://www.egm.gov.tr/asayis/zeskiasayis/genelgekabahat.htm
206
c) Görev alanna giren konularda Belediye Zabta amir ya da müdürleri
veya yetkilendirecekleri belediye zabta görevlileri,
d) Kanunda açk hüküm bulunmayan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluunun en üst amiri,
e) Görevi ile balantl olarak 40.maddenin uygulanmas bakmndan ilgili
ve yetkili kamu görevlisi.
Dier yandan Maliye Bakanlnn 16 Aralk 2005 tarihli ve 26025 sayl
RG’de yaymlanan 437 sayl Tahsilat Genel Tebliinde; idari para cezas vermeye yetkili olan kamu tüzel kiileri, idari yaptrm kararnda yer alacak bilgiler,
idari yaptrm kararlarnn tebli usulü ve idari para ezalarnn kesinlemesi konularnda ayrntl açklamalara yer verilmitir.
Cumhuriyet Savcsnn Karar Verme Yetkisi
Madde 23- (1) Cumhuriyet savcs, kanunda açkça hüküm bulunan hallerde bir kabahat dolaysyla idarî yaptrm karar vermeye yetkilidir.
(2) Bir suç dolaysyla balatlan soruturma kapsamnda bir kabahatin ilendiini örenmesi halinde Cumhuriyet savcs durumu ilgili kamu kurum ve
kuruluuna bildirebilecei gibi, kendisi de idarî yaptrm karar verebilir.
(3) Soruturma konusu fiilin kabahat oluturduunun anlalmas halinde
Cumhuriyet savcs bu nedenle idarî yaptrm karar verir. Ancak, bunun için
ilgili kamu kurum ve kuruluu tarafndan idarî yaptrm karar verilmemi olmas gerekir.
AÇIKLAMA
KK’nun 23.maddesinde, Cumhuriyet savcsnn idari yaptrm karar verme yetkisi düzenlenmitir. Maddeye göre, Cumhuriyet savcs üç durumda idari
yaptrm karar vermeye yetkilidir. Bunlar;
1. Kanunda açkça hüküm bulunan hallerde, C.savcs, bir kabahat dolaysyla idari yaptrm karar vermeye yetkilidir. Örnein, 5252 sayl Türk Ceza
Kanununun Yürürlük ve Uygulama ekli Hakknda 7/4.maddesine göre kanunlarda yer alan “hafif para” ve “hafif hapis” cezalar idari para cezasna dönütürülmü ve bu geçi dönemi için idari para cezas verme yetkisi Cumhuriyet savcsna braklmtr. Keza, 298 sayl Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakknda Kanunun 5728 sayl Kanunla deiik 175.maddesinde, bu Kanun hükümlerine göre idari para cezasna karar verme yetkisinin Cumhuriyet
savcsna ait olduu belirtilmitir. 5681 sayl Matbaalar Kanununun 6.maddesi
ile 1136 sayl Avukatlk Kanunun 17, 35/3, 63/2.maddelerinde yer alan kabahatlerde de idari para cezas verme yetkisi C.savcsna braklmtr.
2. Bir suç dolaysyla balatlan soruturma kapsamnda bir kabahatin ilendiini örenmesi halinde Cumhuriyet savcs durumu ilgili kamu kurum ve
kuruluuna bildirebilecei gibi, kendisi de idari yaptrm karar verebilir. Örnein, kasten yaralama suçundan dolay yapt soruturma srasnda üphelinin
Kabahatler Kanununun 35.maddesinde tanmlanan sarholuk kabahatini de ilediini örenen C.savcs, durumu ilgili kamu kurum ve kuruluuna bildirebilecei gibi, kendiside idari yaptrm karar verebilecektir.
207
3. Soruturma konusu fiilin kabahat oluturduunun anlalmas halinde
Cumhuriyet savcs, ilgili kamu kurum e kuruluu tarafndan idari yaptrm karar verilmemi olmas kouluyla idari yaptrm karar vermeye yetkilidir. Bu
durumda C.savcs kovuturmaya yer olmad karar vermeden kabahat oluturan eylemden dolay ilgili hakknda idari yaptrm karar verecektir.
Anayasa Mahkemesi, Cumhuriyet savcsna idari yaptrm karar yetkisi
veren Kabahatler Kanununun 23/1. ve 5252 sayl Kanunun 7/4.maddelerinin
Anayasaya aykr olmad gibi, davalarn en az giderle ve mümkün olan süratle
sonuçlandrlmasn öngören Anayasa’nn 141.maddesiyle de uyumlu olduu
gerekçesiyle iptal bavurusunun reddine karar vermitir 154.
Mahkemenin Karar Verme Yetkisi
Madde 24- (1) Kovuturma konusu fiilin kabahat oluturduunun anlalmas halinde mahkeme tarafndan idarî yaptrm karar verilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 24.maddesinde, kovuturma konusu fiilin kabahat oluturduunun anlalmas halinde mahkeme tarafndan idari yaptrm karar verilecei
belirtilmitir. Yasakoyucu bu hükümle, getirilen yeni ceza adalet sistemi ve bu
sistemi tamamlayan kabahatler sisteminde ilerin hzl yürümesi, düzenin etkin
korunmasnn salanmasdr. Nitekim Anayasa Mahkemesi, idari yaptrm karar
verme yetkisinin “kovuturma konusu fiilin kabahat oluturduunun anlalmas” haliyle snrl olarak mahkemelere braklmasnn anayasaya aykr olmadna karar vermitir 155.
?'8-/:'?1'8'82'8/
*G\G_ϙGJRO_GXMϙJϙĄϙTG¨ϙQGXGTQGXGXRGXJGTURSGYϙTKJKTO_RKN½QS½TZKS_OÒQG
HORURJ[à[M·`KZORKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
M½T\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙTRGTGXGQ_½X½XR½àKMOXKT
YG_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[T[T ?½X½XR½Q \K ;_M[RGSG ăKQRO .GQQϙTJG 1GT[TJG *KàOĄOQROQ
?GVϙRSGYϙTG*GOX1GT[T[TSGJJKYOORKJKàOĄOQYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[T[T?½X½X
R½R½Q\K;_M[RGSGăKQRO.GQQϙTJG1GT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGYGTϙàϙTK_RKSOTK[_M[
RGTGHORKIKQ S½K__OJK OJGXO VGXG IK`GYϙTG J·T½ĄZ½X½RJ½à½ \K QGXGX ZGXONOTJK _½X½XR½QZK
H[R[TGT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK OJGXO _GVZϙXϙSRGXG QGXGX \KX
SK_K SGNQKSKRKX JK _KZQORO QϙRϙTSϙĄ \K YGTϙàϙT K_RKSOTK [_M[RGTGHORKIKQ OJGXO VGXG
IK`GYϙTϙT SOQZGXϙTG M·XK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T J SGJJKYOTJK _G`ϙRϙ
YUX[ĄZ[XSG`GSGTGĄϙSϙTϙTJURS[ĄURJ[à[M·`KZORSKJKT_G`ϙRϙĄKQORJKN½Q½SZKYOYO
?GYG_G G_QϙXϙ U _KX )[SN[XO_KZ 9G\IϙYϙTϙT \K YGTϙàϙT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ H[ OZOHGXRG
_KXOTJKM·X½RJ½à½TJKTN½QS½T(5@;23'9/4'GTIGQN½Q½SZGXONOTJKGTϙRGTSGJJK
RKXJK ·TM·X½RKT `GSGTGĄϙSϙZGNGQQ[Q KZZOàOTJKT\K H[ N[Y[Y _KTOJKT_GXMϙRGSG_ϙ MK
XKQZOXSKJOàOTJKT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG ORMORO QOĄO_K
Ϙ*'8Ϙ6'8')+@'9/<+8Ϙ23+9Ϙ4+?+8523'*/ß/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
154
155
Any.Mah., 1.3.2006, 108-35
Any.Mah., 1.3.2006, 108-35
208
)*
9GTϙàϙT JG\G QUT[Y[ IJȑRKXO HO``GZ ÜàGRZZϙàϙTG JGOX JKROR H[R[TSGJϙàϙ IONKZRK
YGZSGQ½`KXKHGTJXURY½ÌJȑRKXH[R[TJ[XSGQZGTOHGXKZK_RKSOTOT Y[¨ZGXONOTJK_½X½X
R½QZKH[R[TGTYG_ϙRϙ9OTKSG<OJKU\K3½ÒQ+YKXRKXO1GT[T[T[TSGJJKYOJKRGRK
ZO_RKSGJJKYOMKXKàOTIKOJGXOVGXGIK`GYϙTϙT[_M[RGTSGYϙTϙMKXKQZOXJOàO\KYG_ϙRϙ
1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKJKOJGXO_GVZϙXϙSϙTSGNQKSKZGXGLϙTJGT[_M[
RGTGIGàϙ M·`KZORKXKQ YGTϙàϙT N[Q[QO J[X[S[T[T _KTOJKT JKàKXRKTJOXORKXKQ HOX QGXGX \K
XORSKYOTOTMKXKQSKYOHU`SG_ϙOIGHKZZOXSOĄUR[V
?GYG_G G_QϙXϙ S½JGNORRKX\KQOROȑTOT ZKS_O` OZOXG`RGXϙH[ OZOHGXRG _KXOTJKM·X½RJ½
à½TJKTN½QS½TOYZKSK[_M[TURGXGQ(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
'JRO_GXMϙJϙĄϙTJGOJGXOSGQGSGM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORSOĄURSGYϙQGXĄϙYϙTJGN½Q
S½TZKS_O`QGHORO_KZOH[R[TJ[à[HKROXRKTKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
?GXMϙRGSGYϙXGYϙTJGZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXKT9G_ϙRϙ1GHGNGZRKX1G
T[T[ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG QU\[ĄZ[XSG QUT[Y[ LOOROT QGHGNGZ UR[ĄZ[XJ[à[T[T
GTRGĄϙRSGYϙNGROTJKSGNQKSKIKOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙ\KXORSKYOMKXKQKIKàOTJKTYGTϙQRGXϙT
K_RKSRKXOTOT Y½H[Z[ NGROTJK G_Tϙ _GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG OJGXO _GVZϙXϙSG N½QSK
JORSKYOMKXKQOXQKT_G`ϙRϙĄKQORJKM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORSKYO
(U`SG_ϙMKXKQZOXSOĄ½YZ)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½RS½Ą
URJ[à[TJGT YGOX _·TRKXO OTIKRKTSK_KT N½QS½T H[ YKHKVRKXJKT JURG_ϙ OYZKS MOHO
(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
darî Yaptrm Karar
Madde 25- (1) darî yaptrm kararna ilikin tutanakta;
a) Hakknda idarî yaptrm karar verilen kiinin kimlik ve adresi,
b) darî yaptrm karar verilmesini gerektiren kabahat fiili,
c) Bu fiilin ilendiini ispata yarayacak bütün deliller,
d) Karar tarihi ve karar veren kamu görevlilerinin kimlii,
Açk bir ekilde yazlr. Tutanakta, ayrca kabahati oluturan fiil, ilendii
yer ve zaman gösterilerek açklanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 25.maddesinde, idari yaptrm kararnda bulunmas gereken unsurlar ve tutanan biçimine ilikin hususlarn neler olduu belirtilmitir.
Madde hükmüne göre, idari yaptrm kararna ilikin tutanakta;
a. Hakknda idari yaptrm karar verilen kiinin kimlik ve adresinin,
b. dari yaptrm karar verilmesini gerektiren kabahat fiilinin,
c. Bu fiilin ilendiini ispata yarayacak bütün delillerin,
d. Karar tarihi ve karar veren kamu görevlilerinin kimliinin,
e. Fiilin ilendii yer ve zamann,
209
bulunmas zorunludur.
dari yaptrm kararnn Cumhuriyet savcs (23.md.) veya mahkeme
(24.md.) tarafndan verilmesi halinde, mahkeme C.basavcl kararnda yukarda belirtilen unsurlarn dnda dosya/karar veya soruturma numaras gibi
hususlar da gösterilecektir.
dari yaptrm kararnda, yukarda saylan hususlarn yan sra, Anayasa’nn 40/2.maddesi gereince, idari para cezasnn ödenmesi süresi, ödeme yeri,
idari yaptrm kararna kar kanun yolu, mercii ve süresi, indirimli ödeme hakk,
taksitlendirme talep etme hakk, ödeme yaplmamas halinde uygulanacak müeyyideler ile tebli tarihi bilgilerine de yer verilmesi gerekir.
KK’nun 17/2.maddesine göre idari yaptrm karar verecek kamu görevlilerinin, alt ve üst snr arasnda idari para cezasnn miktarn belirlerken “ilenen
kabahatin hakszlk içerii ile failin kusuru ve ekonomik durumunu birlikte göz
önünde bulundurmas” gerektiinden, bu durumda gerekçe gösterilmesi gerekecektir.
dari Ceza Hukuku’nun yaptrmlar da, dier yaptrm içeren yasaklarda
olduu gibi, Avrupa nsan Haklar Sözlemesi ile teminat altna alnan temel
haklar veyahut eitlik ilkesi çerçevesinde, AHM ile belirlenen kriterler gereince
denetlenmektedir 156. AHM kararlarnda da, idari ilemlerde gerekçe arand
belirtilmitir. dari ilem ilgiliye yazl olarak bildirilmelidir. Zedeleyici ilemlerde gerekçe bulunmaldr. Gerekçe, açk, anlalr ve yeterli olmaldr. lem, kendisine kar nasl ve hangi sürede bavuru veya itiraz yaplabileceini de ksaca
göstermelidir 157.
Kimi özel kanunlarda (Örnein 854/Ek 1.md., 2499/47/A md.
3984/36.md., 4054/52.md., 4632/22.md., 4817/21 md., 4857/108.md.,
5411/146.md., 5464/35.md., 5510/102.md., 5846/Ek 10.md.) idari yaptrm kararlarnn gerekçeli olarak verilmesi gerektii belirtilmitir. Yasa koyucu, bu saylan yasalarda ekonomik düzeni etkileyecek nitelikte olan ve tüm toplumu ilgilendiren kararlarn gerekçelendirilmesinin gerekli ve zorunlu olduunu hükme
balamtr.
Maliye Bakanlnn 437 sayl Tahsilat Genel tebliine 158 göre;
“dari yaptrm kararlarna, kararn ilgilisine huzurda tebli edilmesi veya
tebli edilmi saylmas halinde kararn verildii esnada; 7201 sayl Tebligat
Kanunu hükümlerine göre tebli edilmesi halinde de idarede kalan nüshalara
tebligat müteakip tebli tarihi yazlacaktr.
dari yaptrm kararnn idarede kalan nüshalarnda, 5326 sayl Kanun
hükümlerine göre kararn kesinleme tarihine yer verilecektir.
156
157
158
dari Ceza Hukuku Sempozyumu; Editörler: ULUSAN, lhan/YAVALAR, Baaran Funda;
stanbul Kültür Üniversitesi, in.CREMER, Wolfram, Türkçeye Çeviren: NART, Serdar, Seçkin Yaynevi, Ankara-2009, s.174
AKILLIOLU, Tekin; “nsan Haklar ve Yönetim Hukuku: Avrupa Yönetim Hukukunun Olumasnda Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Kararlarnn Rolü”, www.idare.gen.tr/akilliogluinsan.htm (ET:7.2.2007)
437 sayl Tahsilat Genel Teblii, 16 Aralk 2005 tarih ve 26025 sayl RG’de yaymlanmtr.
210
dari yaptrm karar uygulayan idarelerce hakknda idari para cezas verilen kiinin biliniyorsa T.C. kimlik numaras ve vergi kimlik numaras da kararda
gösterilecektir.
dari yaptrm kararlarn tutanak tanzimi suretiyle uygulayan idarelerce
düzenlenecek tutanaklarda, idari yaptrm kararlarnda bulunmas gereken ve
yukarda açklanan tüm bilgilere yer verilmesi, tutanaklarn seri ve sra numaralarnn birbirini takip eder ekilde bastrlmas, görevli personele zimmetle teslim
edilmesi, tutanaklarn iptal edilmesi gerektiinde, iptal ilemlerinin tutanan
üzeri çizilmek ve iptal erhi konulmak suretiyle gerçekletirilmesi, tutanaklarn
güvenlii konusunda gerekli özenin gösterilmesi icap etmektedir.”
Kararlarn Teblii
Madde 26- (1) darî yaptrm karar, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayl Tebligat
Kanunu hükümlerine göre ilgili kiiye tebli edilir. Tebligat metninde bu karara
kar bavurulabilecek kanun yolu, mercii ve süresi açk bir ekilde belirtilir.
(2) darî yaptrm kararnn ilgili gerçek kiinin huzurunda verilmesi halinde tutanakta bu husus açkça belirtilir. Bu karara kar bavurabilecei kanun
yolu, mercii ve süresine ilikin olarak bilgilendirildikten sonra kiinin karar tutanan imzalamas istenir. mzadan kaçnlmas halinde bu durum tutanakta
açkça belirtilir. Karar tutanann bir örnei kiiye verilir.
(3) Tüzel kii hakknda verilen idarî yaptrm kararlar her halde ilgili tüzel
kiiye tebli edilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 26.maddesinde, idari yaptrm kararlarnn tebli usulü düzenlenmitir.
26.maddede, idari yaptrm kararlarnn, 7201 sayl Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgili kiiye tebli edilmesi gerektii vurgulandktan sonra, tebligat metninde, bu karara kar bavurulabilecek kanun yolu, mercii ve süresinin
açk bir ekilde belirtilmesi, kararn ilgili kiinin huzurunda verilmesi halinde ise
tutanakta bu hususun açkça belirtilmesi, karara kar bavurabilecei kanun
yolu, mercii ve süresine ilikin olarak bilgilendirildikten sonra kiinin karar tutanan imzalamasnn istenecei, imzadan kaçnlmas halinde bu durumun tutanakta açkça belirtilecei ve tutanan bir örneinin kiiye verilmesi gerektii,
tüzel kii hakknda verilen idari yaptrm kararlarnn ise, mutlaka ilgili tüzel
kiiye tebli edilmesi gerektii emredici bir hüküm olarak düzenlenmitir.
Bu hükme göre, idari yaptrm kararlarnn ilgililere yukarda belirtilen
tebli usulüne göre tebli edilmesi zorunlu olup, ilgili mevzuatnda tebli usulüne ilikin özel ve farkl, bir hüküm yer alsa dahi bu hükmün deil, 5326 sayl
KK’nun 26.maddesi hükmünün uygulanmas gerekmektedir.
Bavuru Yolu
Madde 27- (1) darî para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin
idarî yaptrm kararna kar, kararn teblii veya tefhimi tarihinden itibaren en
geç onbe gün içinde, sulh ceza mahkemesine bavurulabilir. Bu süre içinde bavurunun yaplmam olmas halinde idarî yaptrm karar kesinleir.
211
(2) Mücbir sebebin varl dolaysyla bu sürenin geçirilmi olmas halinde
bu sebebin ortadan kalkt tarihten itibaren en geç yedi gün içinde karara kar
bavuruda bulunulabilir. Bu bavuru, kararn kesinlemesini engellemez; ancak,
mahkeme yerine getirmeyi durdurabilir.
(3) Bavuru, bizzat kanunî temsilci veya avukat tarafndan sulh ceza mahkemesine verilecek bir dilekçe ile yaplr. Bavuru dilekçesi, iki nüsha olarak
verilir.
(4) Bavuru dilekçesinde, idarî yaptrm kararna ilikin bilgiler, bu karara
kar ileri sürülen deliller açk bir ekilde gösterilir. Dilekçede ayrca, bavurunun süresinde yaplmasn engelleyen mücbir sebep dayanaklaryla gösterilir.
(5) (Deiik: 6/12/2006-5560/34 md.) darî yaptrm kararnn mahkeme tarafndan verilmesi halinde, bu karara kar ancak itiraz yoluna gidilebilir.
(6) (Ek: 6/12/2006-5560/34 md.) Soruturma konusu fiilin suç deil de kabahat oluturduu gerekçesiyle idarî yaptrm karar verilmesi halinde; kovuturmaya yer olmad kararna itiraz edildii takdirde, idarî yaptrm kararna
kar bavuru da bu itiraz merciinde incelenir.
(7) (Ek: 6/12/2006-5560/34 md.) Kovuturma konusu fiilin suç deil de kabahat oluturduu gerekçesiyle idarî yaptrm karar verilmesi halinde; fiilin suç
oluturmamas nedeniyle verilen beraat kararna kar kanun yoluna gidildii
takdirde, idarî yaptrm kararna kar itiraz da bu kanun yolu merciinde incelenir.
(8) (Ek: 6/12/2006-5560/34 md.) darî yaptrm kararnn verildii ilem
kapsamnda ayn kii ile ilgili olarak idarî yargnn görev alanna giren kararlarn
da verilmi olmas halinde; idarî yaptrm kararna ilikin hukuka aykrlk iddialar bu ilemin iptali talebiyle birlikte idarî yarg merciinde görülür.
AÇIKLAMA
KK’nun 27.maddesinde, idari para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin idari yaptrm kararlarna kar sulh ceza mahkemesine bavuru
yolu ve bu bavuruya ilikin usul düzenlenmitir.
Maddenin 1.fkrasna göre; idari para cezas ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilikin idari yaptrm kararna kar, kararn teblii veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbe gün içinde, sulh ceza mahkemesine bavurulabilir.
Bu süre içinde bavurunun yaplmam olmas halinde idari yaptrm karar kesinleir.
Maddenin 2.fkrasnda, mücbir sebepten dolay bavuru süresinin geçirilmesi durumunda, CMK’nun 40.maddesindeki “eski hale getirme” kurumuna
benzer bir düzenlemeye yer verilmitir. Mücbir sebep, kiinin iradesi dnda
oluan, kar koyamayaca veya önleyemeyecei deprem, sel, toprak kaymas,
yangn, yldrm dümesi, kiinin trafik kazasna uramas, ani hastalanmas gibi
olaan d olaylar ifade etmektedir. Anlan 27/2.fkra hükmüne göre; mücbir
sebebin varl dolaysyla bu sürenin geçirilmi olmas halinde bu sebebin ortadan kalkt tarihten itibaren en geç yedi gün içinde karara kar bavuruda bulunulabilir. Bu bavuru, kararn kesinlemesini engellemez; ancak mahkeme
yerine getirmeyi durdurabilir.
212
Maddenin 3. ve 4.fkralarna göre; kabahatlere özgü bir kanun yolu olan
bavuru, bizzat, kanuni temsilci veya avukat tarafndan sulh ceza mahkemesine
verilecek bir dilekçe ile yaplabilir. Bavuru dilekçesi iki nüsha olarak verilir.
Bavuru dilekçesinde, idari yaptrm kararna ilikin bilgiler, bu karara kar ileri
sürülen deliller açk bir ekilde gösterilir. Dilekçede ayrca, eer mücbir sebepten
dolay bavuru süresi geçirilmi ise, bavurunun süresinde yaplmasn engelleyen mücbir sebebin dayanaklaryla gösterilmesi gerekir.
Maddenin 5.fkrasna göre, idari yaptrm kararnn mahkeme tarafndan
verilmesi halinde mahkeme kararna kar ancak itiraz yoluna gidilebilir. Kanunun 29.maddesi uyarnca itiraz, mahkemenin yarg evresinde yer ald ar ceza
mahkemesine yaplabilir. 5560 sayl Kanunla 27.maddeye eklenen 6.fkra hükmü
uyarnca, soruturma konusu fiilin suç deil de kabahat oluturduu gerekçesiyle idari yaptrm karar verilmesi halinde, kovuturmaya yer olmad kararna
itiraz edildii taktirde, idari yaptrm kararna kar bavuru da bu itiraz merciinde incelenir. Kovuturmaya yer olmad kararna ikayetçi ve fail (üpheli,
kabahatli) itiraz edebilir. Bu durumda CMK’nun 173.maddesine göre en aykr
ar ceza mahkemesi bakan kovuturmaya yer olmadna dair karar, dolaysyla idari yaptrm kararn inceleyecektir.
Maddenin 7.fkrasnda, ayn sorunun kovuturma evresinde ortaya çkmas haline özgü bavuru yolu düzenlenmitir. Buna göre; kovuturma konusu
fiilin suç deil de kabahat oluturduu gerekçesiyle idari yaptrm karar verilmesi halinde; fiilin suç oluturmamas nedeniyle verilen beraat kararna kar
kanun yoluna gidildii takdirde, idari yaptrm kararna kar itiraz da bu Kanun
yolu merciine incelenecektir. CMK’nun 223.maddesi kapsamnda hüküm niteliinde olan beraat kararna kar ilgililer halen yürürlükte olan mevzuata göre
temyiz, faaliyete geçtiinde ise istinaf kanun yoluna bavurabileceklerdir.
5560 sayl Kanunla 27.maddeye eklenen 8.fkra hükmü uyarnca, idari
yaptrm kararnn verildii ilem kapsamnda ayn kii ile ilgili olarak idari yargnn görev alanna giren kararlarn da verilmi olmas halinde; idari yaptrm
kararna ilikin hukuka aykrlk iddialar bu ilemin iptali talebiyle birlikte idari
yarg merciinde görülür. Böylece idari yargnn idari para cezalar yönünden
denetim alan oldukça geniletilmitir. Deiiklik gerekçesinde, 27.maddeye
eklenen 8.fkrayla, Kabahatler Kanununun düzenlemelerinin ortaya çkard
balant sorununa çözüm getirildii ifade edilmitir. Bu duruma göre, idari
mahkemeler, kanunlarda açkça kanun yolu olarak Dantay veya idare mahkemesinin gösterildii veya KK’nun 27/8.fkras gereince ayn zamanda mülkiyetin kamuya geçirilmesi dnda herhangi bir idari tedbirin (örnein ruhsatn iptali, belgenin geri alnmas, iyerinin kapatlmas gibi)de kararda yer almas durumunda yetkili olacaklar, yani bu yaptrmlarn tamam idari yargda iptal davasna konu olacaktr.
?'8-/:'?1'8'8/
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[T SGJJKYO[_GXϙTIGY[RNIK`GSGNQKSKRK
XOTIK\KXORKTOJGXO_GVZϙXϙSϙTQGXGXϙTGQGXĄϙ_GXMϙ¨K\XKYOTJK_KXGRJϙàϙGàϙXIK`GSGNQK
SKYOTKOZOXG`KJORSKYOS½SQ½TUR[VQGXGXϙTZKS_OÒQGHORURSGJϙàϙTJGTZKS_O`JORKQ¨K
213
YOOZOXG`SGNO_KZOTJKQGH[RKJORKXKQMKXKàOSGNGRROTJKJKàKXRKTJOXORSKQ½`KXKJUY_GTϙT
OTIKRKTSKQYOÒTSGNGRROTKOGJKYOOÖT?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTG:+<*ϘϘ4+
)*
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
YG_ϚRϚ σSGX 1GT[T[ [_GXϚTIG \KXORKT VGXG IK`GYϚTJGT QG_TGQRGTGT
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTK
OROĄQOT HKRKJO_K KTI½SKTO QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK [_[Ą
SG`RϙàϙT¨·`½S½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[[_GXϙTIGGJRO _GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[
à[ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G SGJJKYO [_GXϙTIG JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX
\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙ\KQOROZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTJG QGHGNGZRKX
QGXĄϙRϙàϙTJG [_M[RGTGIGQ URGT OJGXO _GVZϙXϙSRGXϙT OJGXO VGXG IK`GYϙ \K OJGXO ZKJHOXRKXJKT
OHGXKZ URJ[à[ N½Q½S GRZϙTG GRϙTSϙĄ G_Tϙ 1GT[Tȑ[T SGJJKYOTK M½TR½
YG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKȑJK_G_ϙSRGTGTYG_ϙRϙ1GT[TORKKQRKTKTYKQOTIOLϙQXGJG
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGG_TϙQOĄOORKORMOROURGXGQOJGXO_GXMϙTϙT
M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK! OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG OROĄQOT
N[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙTϙTH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKXIOOTJKM·X½
RKIKàO Q[XGRG HGàRGTSϙĄ H[ SGJJKTOT MKXKQ¨KYOTJK JK H[ N½Q½SRK 1GHGNGZRKX 1GT[
T[ȑTJGQO J½`KTRKSKRKXOT UXZG_G ¨ϙQGXJϙàϙ HGàRGTZϙ YUX[T[TG ¨·`½S MKZOXORSKYOTOT
GSG¨RGTJϙàϙHKROXZORSOĄZOX
'TG_GYG 3GNQKSKYOTIK YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTOT HKĄOTIO
LϙQXGYϙTJG_KXGRGTIK`GRGXGQGXĄϙIK`GTϙTZKHROàZGXONOTJKTOZOHGXKT_KJOM½TOÖTJK9[RN
)K`G 3GNQKSKYOTK OZOXG` KJORKHORKIKàOTK OROĄQOT J½`KTRKSKTOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT
JG\G_G_·TKROQURGXGQ\KXORKTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXJGJG HOX OJGXO OĄRKSOT HOX H·R½S½T½T OJGXO _GXMϙTϙT JOàKX HOX H·R½S½T½T OYK GJRO _GXMϙTϙT
JKTKZOSOTKHϙXGQϙRSGYϙTJGQGS[_GXGXϙH[R[TSGJϙàϙÒXGH[OĄRKSRKXOTQGS[M½I½T½T
Q[RRGTϙRSGYϙ_RG ORMORO HOX OJGXO OĄRKSOT JK\GSϙ \K OJGXO HOX _GYGàG G_QϙXϙ JG\XGTGT QOĄO_K
OJGXOHOX_GVZϙXϙSϙT[_M[RGTSGYϙTOZKROàOTJKURJ[à[¨ϙQGIGQ[_[ĄSG`RϙQRGXϙT¨·`½S½TJK
JKOJGXO_GXMϙTϙT_KZQOROURGIGàϙOJGXKTOTG_Tϙ_GVϙOÖTGRJϙàϙQGXGXϙTHOXH·R½S½T½TOJGXO
_GXMϙJG HOX H·R½S½T½T GJRO _GXMϙJG M·X½RSKYOTOT _GXMϙRGSGTϙT H½Z½TR½à½T½ HU`GIGàϙ
OJGXOHOXOĄRKSOTH·R½TKXKQHOXH·R½S½T½TOJGXO_GXMϙTϙTHOXH·R½S½T½TJKGJRO_GXMϙTϙT
JKTKZOSOTK HϙXGQϙRSGYϙTJG OYGHKZ H[R[TSGJϙàϙ HKROXZORSKQ Y[XKZO_RK GTϙRGT J½`KTRKSK
OVZGRKJORSOĄZOX
214
?[QGXϙJGHKROXZORKTN[Y[YRGX\KYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑTGYG_ϙRϙ1G
T[TRGKQRKTKTYKQOÒTIOLϙQXGN½QS½HOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJKYG_ϙRϙϘSGX1G
T[T[ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG \KXORKT VGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT ¨·`½
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT(5@;23'9/4' ?:2QGXGXNGXIϙTϙTZKS_OÒYZKSOTJK
\KXORJO
1'8Ā/5?
:KS_O`KJORKTϘJGXK3GNQKSKYOQGXGXϙTJGYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[
T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG YG_ϙRGT HU`SG TKJKTRKXOTJKT NO¨HOXOYO H[R[TSGJϙ
àϙTJGT ZKS_O` KJORKT SGNQKSK QGXGXϙTϙT UTGTSGYϙ MKXKQZOàO U_[_RG QGXGXG QGZϙRSϙ_U
X[S
*GT*
YG_ϚRϚσSGX1GT[T[ȍT[TSGJJKYO[_GXϚTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϚTG
QGXāϚG¥ϚRGIGQJG\GRGXϚT¥´`ºSºTJKOJGXO_GXMϚTϚTM´XK\ROURJ[Ý[NGQQϚTJG
:KS_O`σYZKSOTJK([R[TGT 5_GQHGTQ'ă
<KQORO '\
1GXāϚ:GXGL (UJX[S(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ
σYZKSOT `KZO 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT [Y[R \K _GYG_G G_QϙXϙ URJ[à[ ORKXO Y½X½RKXKQ HU`[RSGYϙ OYZK
TORSKQZKJOX
9G\[TSGTϚT`KZO 9G\[TSG\KXORSKSOĄZOX
*GTϚāZG_ :KZQOQ .GQOSO 'NSKZ (KXHKXUÝR[ȍT[T *ºāºTIKYO *G\G G_ϙRϙ
ϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTHKRKJO_K1½SKTO
QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ [_GXϙTIG GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[TJGT HGNOYRK YG_ϙRϙ
ROYGTϙTGSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑTG YG_ϙRϙ 1GT[TRG KQRKTKT YKQOÒTIO LϙQXG
N½QS½M·`·T½TKGRϙTJϙàϙTJGYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIG\KXO
RKT VGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT ¨·`½S½TJK OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[
YUT[I[KLK¨ϙQSGQZGJϙX
([OZOHGXRGZKS_OÒYZKSOTOTQGH[R½_RKOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙMK
XKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϚāZG_ 9G\IϚYϚ :ºROT `MKT¥ȍOT *ºāºTIKYO YG_ϙRϙ ϘSGX 1GT[T[ȑT[T )
SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\GJG
ϘJO3GNQKSKYOTIK[_[ĄSG`RϙàϙT¨·`½S½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[[_GXϙTIGG!
215
_GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT M·XK\ _·T½TJKT XKJJO _UR[TJG \KXORKT
QGXGXZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTKM½TR½YG_ϙ
Rϙ 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO ORK KQRKTKT YKQOÒTIO
LϙQXGJG OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTϙT \KXORJOàO OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ OJGXO
_GXMϙTϙTM·XKGRGTϙTGMOXKTQGXGXRGXϙTJG\KXORSOĄURSGYϙNGROTJK!OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTG
OROĄQOTN[Q[Q[G_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙTϙTH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKXIOOTJK
M·X½RKIKàON½Q½SHGàRGTSϙĄZϙX
?OTK 'TG_GYG 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + ! 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK!
OSGX VGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ IK`GTϙT ZKHROàOTJKT OZOHGXKT _KJO M½T OÖTJK Y[RN IK`G SGN
QKSKYOTKOZOXG`KJORKHORKIKàOTKOROĄQOTJ½`KTRKSKOJGXKTOTG_Tϙ_GVϙOÖTGRJϙàϙQGXGXϙTHOX
H·R½S½T½TOJGXO_GXMϙJGHOXH·R½S½T½TGJRO_GXMϙJGM·X½RSKYOTOT_GXMϙRGSGTϙTH½Z½T
R½à½T½HU`GIGàϙMKXKQ¨KYO_RKOVZGRKJORSOĄZOX
([J[X[SJGYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑTGYG_ϙRϙ1GT[TRGKQRKSYKQO
ÒTIOLϙQXGN½QS½JKM·`·T½TKGRϙTJϙàϙTJGOSGXVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXG
¨·`½S½TJKOJGXO_GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[UXZG_G¨ϙQSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRK ZKS_O`K QUT[ SGNQKSK QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ MKXKQZOàO J½Ą½
T½RS½ĄZ½X
:813σ22+:σ'*/4'
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTK
OROĄQOT HKRKJO_K KTI½SKTO QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK [_[Ą
SG`RϙàϙT¨·`½S½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[[_GXϙTIGGJRO_GXMϙTϙTM·XK\ROMKXKQ
¨KYO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G SGJJKYO [_GXϙTIG JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX H[ QGXGX
JG\GIϙ\KQOROZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTJG QGHGNGZRKX
QGXĄϙRϙàϙTJG [_M[RGTGIGQ URGT OJGXO _GVZϙXϙSRGXϙT OJGXO VGXG IK`GYϙ \K OJGXO ZKJHOXRKXJKT
OHGXKZ URJ[à[ N½Q½S GRZϙTG GRϙTSϙĄ G_Tϙ 1GT[Tȑ[T SGJJKYOTK M½TR½
YG_ 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT YG_ϙRϙ 1GT[T ORK KQRKTKT YKQOTIO LϙQXGJG
OJGXO _GVZϙXϙX! QGXGXϙTϙT \KXORJOàO OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT
M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK! OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG OROĄQOT
N[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙTϙTH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKXIOOTJKM·X½
T[ȑTJGQO J½`KTRKSKRKXOT UXZG_G ¨ϙQGXJϙàϙ HGàRGTZϙ YUX[T[TG ¨·`½S MKZOXORSKYOTOT
GSG¨RGTJϙàϙHKROXZORSOĄZOX
'TG_GYG3GNQKSKYOTIKYG_ϙRϙϘSGX1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTHKĄOSLϙQ
XGYϙTJG _KX GRGT IK`GRGXG QGXĄϙ IK`GTϙT ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT _KJO M½T OÖTJK 9[RN
216
)K`G 3GNQKSKYOTK OZOXG` KJORKHORKIKàOTK OROĄQOT J½`KTRKSKTOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT
JG\G_G_·TKROQURGXGQ\KXORKTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXJGJG HOX
OJGXOOĄRKSOTHOXH·R½S½T½TOJGXO_GXMϙTϙTJOàKXHOXH·R½S½T½TOYKGJRO_GXMϙTϙTJKTKZO
SOTKHϙXGQϙRSGYϙTJGQGS[_GXGXϙH[R[TSGJϙàϙÒXGH[OĄRKSRKXOTQGS[M½I½T½TQ[RRG
TϙRSGYϙ_RGORMOROHOXOJGXOOĄRKSOTJK\GSϙ\KOJGXOHOX_GYGàGG_QϙXϙJG\XGTGTQOĄO_KOJGXOHOX
_GVZϙXϙSϙT[_M[RGTSGYϙTOZKROàOTJKURJ[à[¨ϙQGIGQ[_[ĄSG`RϙQRGXϙT¨·`½S½TJKJKOJGXO
_GXMϙTϙT_KZQOROURGIGàϙOJGXKTOTG_Tϙ_GVϙOÖTGRJϙàϙQGXGXϙTHOXH·R½S½T½TOJGXO_GXMϙJG
HOX H·R½S½T½T GJRO _GXMϙJGM·X½RSKYOTOT _GXMϙRGSGTϙTH½Z½TR½à½T½HU`GIGàϙ OJGXOHOX
OĄRKSOTH·R½TKXKQHOXH·R½S½T½TOJGXO_GXMϙTϙTHOXH·R½S½T½TJKGJRO_GXMϙTϙTJKTKZO
SOTK HϙXGQϙRSGYϙTJG OYGHKZ H[R[TSGJϙàϙ HKROXZORSKQ Y[XKZO_RK GTϙRGT J½`KTRKSK OVZGR
KJORSOĄZOX
?[QGXϙJGHKROXZORKTN[Y[YRGX\KYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑTGYG_ϙRϙ1G
T[TRGGRKTKTYKQOÒTIOLϙQXGN½QS½HOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJKYG_ϙRϙϘSGX1GT[
T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½S½TJK
OJGXO_GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK 3[àRG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT(5@;23'9/4'?:2QGXGXNGXIϙTϙTZKS_OÒYZKSOTJK
\KXORJO
*GT*
Bavurunun ncelenmesi
Madde 28- (1) Bavuru üzerine mahkemece yaplan ön inceleme sonucunda;
a) Yetkili olmadnn anlalmas halinde dosyann yetkili sulh ceza mahkemesine gönderilmesine,
b) Bavurunun süresi içinde yaplmadnn, bavuru konusu idarî yaptrm kararnn sulh ceza mahkemesinde incelenebilecek kararlardan olmadnn
veya bavurann buna hakk bulunmadnn anlalmas halinde, bu nedenlerle
bavurunun reddine,
c) (a) ve (b) bentlerinde saylan nedenlerin bulunmamas halinde bavurunun usulden kabulüne,
Karar verilir.
(2) Bavurunun usulden kabulü halinde mahkeme dilekçenin bir örneini
ilgili kamu kurum ve kuruluuna tebli eder.
(3) lgili kamu kurum ve kuruluu, bavuru dilekçesinin teblii tarihinden
itibaren en geç onbe gün içinde mahkemeye cevap verir. Bavuru konusu idarî
yaptrma ilikin ilem dosyasnn tamamnn bir örnei, cevap dilekçesi ile birlikte mahkemeye verilir. Mahkeme, ilem dosyasnn asln da ilgili kamu kurum
ve kuruluundan isteyebilir. Cevap dilekçesi, idarî yaptrm kararna kar bavuruda bulunan kii saysndan bir fazla nüsha olarak verilir.
217
(4) Mahkeme, bavuruda bulunan kiilere cevap dilekçesinin bir örneini
tebli eder; talep üzerine veya re’sen taraflar çararak belli bir gün ve saatte
dinleyebilir. Dinleme için belirlenen günle tebligatn yaplaca gün arasnda en
az bir haftalk zaman olmasna dikkat edilir. Dinleme srasnda taraflar veya
avukatlar hazr bulunur. Mazeretsiz olarak hazr bulunmama, yokluklarnda
karar verilmesine engel deildir. Bu husus, tebligat yazsnda açkça belirtilir.
(5) Ceza Muhakemesi Kanununun tankla, bilirkii incelemesine ve kefe
ilikin hükümleri, bu bavuru ile ilgili olarak da uygulanr.
(6) Dinlemede srasyla; hazr bulunan bavuru sahibi ve avukat, ilgili
kamu kurum ve kuruluunun temsilcisi, varsa tanklar dinlenir, bilirkii raporu
okunur, dier deliller ortaya konulur.
(7) Mahkeme, ilgilileri dinledikten ve bütün delilleri ortaya koyduktan
sonra aleyhinde idarî yaptrm karar verilen ve hazr bulunan tarafa son sözünü
sorar. Son söz hakk, aleyhinde idarî yaptrm karar verilen tarafn kanunî temsilcisi veya avukat tarafndan da kullanlabilir. Mahkeme son kararn hazr bulunan taraflarn huzurunda açklar.
(8) Mahkeme, son karar olarak idarî yaptrm kararnn;
a) Hukuka uygun olmas nedeniyle, “bavurunun reddine”,
b) Hukuka aykr olmas nedeniyle, “idarî yaptrm kararnn kaldrlmasna”,
Karar verir.
(9) (Ek: 6/12/2006-5560/35 md.) darî para cezasnn alt ve üst snrnn kanunda gösterildii kabahatler dolaysyla verilmi idarî para cezasna kar bavuruda bulunulmas halinde, mahkeme idarî para cezasnn miktarnda deiiklik yaparak da bavurunun kabulüne karar verebilir.
(10) kibin Türk Liras dahil idarî para cezalarna kar bavuru üzerine verilen kararlar kesindir 159.
AÇIKLAMA
KK’nun 28.maddesinde bavurunun incelenmesi usulü düzenlenmitir.
Maddenin birinci fkrasna göre bavuru üzerine öncelikle usule ilikin bir ön
inceleme yaplacaktr. Buna göre, Sulh Ceza Mahkemesince, yaplan ön inceleme
sonucunda;
a. KK’nun 22/4.maddesi uyarnca CMK’nun yer bakmndan yetkili kurallar kabahatler açsndan da geçerlidir. Yollama yaplan CMK’nun
12/1.maddesindeki “davaya bakmak yetkisi, suçun ilendii yer mahkemesine
aittir” kural gereince mahkeme öncelikle yetki konusunu inceleyerek, kabahat
baka yerde ilenmi ise “yetkisizlik” karar vererek, dosyann yetkili sulh ceza
mahkemesine gönderilmesi,
b. Bavurunun süresi içinde yaplmadnn, bavuru konusu idari yaptrm kararnn sulh ceza mahkemesinde incelenebilecek kararlardan olmadnn
veya bavurann buna hakk bulunmadnn anlalmas halinde, bu nedenlerle
bavurunun reddine,
159
6/12/2006 tarihli ve 5560 sayl Kanunun 35 inci maddesiyle sekizinci fkradan sonra gelmek
üzere (9) numaral fkra eklenmi ve dier fkra numaras buna göre (10) olarak teselsül ettirilmitir.
218
c. Saylan nedenlerin bulunmamas halinde ise, bavurunun usulden kabulüne,
karar verilecektir.
Bavurunun usulden kabulü halinde, mahkeme dilekçenin bir örneini ilgili kamu kurum veya kuruluuna tebli edecektir (28/2).
lgili kamu kurum veya kuruluunun, bavuru dilekçesinin teblii tarihinden itibaren en geç onbe gün içinde mahkemeye cevap vermesi gerekmektedir. Bavuru konusu idari yaptrma ilikin ilem dosyasnn tamamnn bir örnei cevap dilekçesi ile birlikte mahkemeye verilecektir. Mahkeme, ilem dosyasnn asln kendisi de ilgili kamu kurum ve kuruluundan isteyebilir. Cevap
dilekçesi, idari yaptrm kararna kar bavuruda bulunan kii saysndan bir
nüsha fazla olarak verilecektir (28/3).
Cevap dilekçesinin teblii, ilgililerin dinlenmesi ve delillerin ortaya konulmas aamasna ilikin usul kurallar 28.maddenin 4, 5 ve 6.fkralarnda düzenlenmitir. Buna göre;
Mahkeme, bavuruda bulunan kiilere cevap dilekçesinin bir örneini tebli edecek, talep üzerine veya re’sen taraflar çararak belli bir gün ve saatte
dinleyecektir. Tebli edilecek olan çar kadnda “mazeretsiz olarak hazr bulunmama halinde, yokluklarnda karar verilebilecei” belirtilmelidir. Dinleme
için belirlenen günle tebligatn yaplaca gün arasnda en az bir haftalk zaman
bulunmas zorunludur. Dinleme srasnda taraflar ve avukatlar hazr bulunacaklardr. Mazeretsiz olarak hazr bulunmama, yokluklarnda karar verilmesine
engel deildir.
Sulh Ceza Mahkemesi, bavuru konusu kabahatle ilgili olarak delil toplanmas gerektiinde, CMK’nun tankla, bilirkii incelemesine ve kefe ilikin
hükümleri çerçevesinde bu ilemleri yapacaktr. Mahkeme taraflar dinlemeye
karar vermi ise, srasyla; hazr bulunan bavuru sahibi ve avukat, ilgili kamu
kurum ve kuruluunun temsilcisi, varsa tanklar dinlenerek, yine varsa bilirkii
raporu okunmak suretiyle tüm deliller ortaya konulacaktr.
Delillerin tartlmas ve karar verilmesi devresi ise maddenin 7 ve
8.fkralarnda açklanmtr. Buna göre; Mahkeme, ilgilileri dinledikten ve bütün
delilleri ortaya koyduktan sonra aleyhinde idari yaptrm karar verilen ve hazr
bulunan tarafa son sözünü sorar. Son söz hakk, aleyhinde yaptrm karar verilen tarafn kanuni temsilcisi veya avukat tarafndan da kullanlabilir. Mahkeme
son kararn hazr bulunan taraflarn huzurunda açklayacaktr. Bütün bu ilemler taraflarn çarlmas ve delil toplama durumunda söz konusu olabilecektir.
Sonuç olarak sulh ceza hakimi bu ilemler veya dosya üzerinden yapt
incelemeden sonra son karar olarak idari yaptrm kararnn;
a. Hukuka uygun olmas nedeniyle, “bavurunun reddine”,
b. Hukuka aykr olmas nedeniyle, “idari yaptrm kararnn kaldrlmasna”
karar verecektir. Bu saylan kararlar dnda, sulh ceza hakimi, kabahat
yaptrmna karar vermeye yetkilinin yerine geçerek farkl bir yaptrma veya suç
219
olduunu düünerek ceza yarglamasna karar veremeyecektir 160. Ancak,
28.maddeye 5560 sayl Kanunla eklenen 9.fkra hükmüne göre; idari para cezasnn alt ve üst snrnn kanunda gösterildii kabahatler dolaysyla verilmi
idari para cezasna kar bavuruda bulunulmas halinde, mahkeme idari para
cezasnn miktarnda deiiklik yaparak da bavurunun kabulüne karar verebilir. Mahkeme bu yetkisini, verilmi olan idari para cezasnn kabahat fiilinin oluturduu hakszlkla orantl olmamas halinde kullanabilecektir.
Maddenin 10.fkrasnda, ikibin Türk Liras dahil idari para cezalarna kar
bavuru üzerine verilen kararlarn kesin olduu, dolaysyla bunlara kar itiraz
yoluna gidilemeyecei belirtilmitir.
?'8-/:'?1'8'82'8/
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_G QGVYGSϙTG M·XK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTJK
OQOHOT :½XQ ROXGYϙ JGNOR OJGXOVGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ HGĄ\[X[½`KXOTK9[RN )K`G3GNQKSK
YOTIK \KXORKT QGXGXϙTϙT QKYOT URJ[à[ M·`KZORSKJKT OZOXG`ϙT KYGYZGT OTIKRKTKXKQ _G`ϙRϙ
ĄKQORJKQGXGX\KXORSKYOTJK
1GH[RKM·XKJKYG_ϙRϙ9O_GYO6GXZORKX1GT[T[T\KH[1GT[Tȑ[TGZϙL_GVZϙàϙ
YG_ϙRϙ*KXTKQRKX1GT[T[ȑTJGYO_GYOVGXZORKXOTYKÖSJ·TKSRKXOJϙĄϙTJGVXUVGMGTJG
\K ¨GàXϙ GSGIϙ_RG HORJOXO \K KR ORGTϙ JGàϙZSG GLOĄ \K VGTQGXZ GYSG MOHO LGGRO_KZRKXOTO J½
`KTRK_KT ·`KR HOX N½Q½S H[R[TSGJϙàϙ \K S[ZKXO` NGQQϙTJGQO OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT JG
YG_ϙRϙ1GT[Tȑ[T\KSGJJKRKXO[_GXϙTIG\KXORJOàOM·`KZORSKQYOÒTOZOXG`ϙTQGH[
R½_KXOTKXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTJKOYGHKZM·X½RSKSOĄ\KYG_ϙRϙ)K`G3[NGQKSKYO
1GT[T[ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG
HU`SG_GGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRG:½XQ3ORRKZOGJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½R
J½
?GXMϙZG_ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙȕTϙT QGT[T _GXGXϙTG HU`SG OYZKSOTK JG_GTGT
ONHGXTGSK O¨KXOàO _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT 15)'+2Ϙ 'àϙX )K`G 3GNQKSKYOTOT
M½T \K S[Z YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31TϙT I SGJJKYO [_GXϙTIG
GRK_NKZKYOXKZSKSKQ½`KXK(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
3GNQKSKIK\KXORKTM½T\K*ϘĄYG_ϙRϙQGXGXϙTϙTOZOXG`ϙS½S
Q½T H[R[TJ[à[TJGT ZKS_O` OYZKàOTOT XKJJOTK JGOX M½TR½ QGXGXϙ QGRJϙXϙRGXGQ
_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
YG_ϙRϙ _GYGTϙT SGJJK \K LϙQXGRGXϙ ORK G_Tϙ _GYGTϙT SGJJKYO
N½QS½ MKXKàO OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTG QGXĄϙ HGĄ\[X[ ½`KXOTK Y[RN IK`G SGNQKSKYOTIK
HGĄ\[X[T[T XKJJOTK JGOX QGXGXϙT OZOXG`ϙ S½SQ½T H[R[TJ[à[ IONKZRK S[ZKXO` \KQOROTOT
ZKS_O` JORKQ¨KYO OZOXG` JORKQ¨KYO URGXGQ QGH[R KJORKXKQ OZOXG` NGQQϙTJG SGNQKSKTOT _GXMϙ
¨K\XKYOTJK _KX GRJϙàϙ GàϙX IK`G SGNQKSKYOTIK QGXGX \KXORSKYO OÖT JUY_GTϙT SGNGRROTK
160
220
OGJKKJORSKQ½`KXK?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTG:+<*ϘϘ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXOR
JO
)*
tiraz Yolu
Madde 29- (1) Mahkemenin verdii son karara kar, yarg çevresinde yer
ald ar ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Bu itiraz, kararn teblii tarihten
itibaren en geç yedi gün içinde yaplr.
(2) tirazla ilgili karar, dosya üzerinden inceleme yaplarak verilir.
(3) Mahkeme, her bir itirazla ilgili olarak “itirazn kabulüne” veya “itirazn
reddine” karar verir.
(4) Mahkemenin verdii karar taraflara tebli edilir. Vekil olarak avukatla
temsil edilme halinde ayrca taraflara tebligat yaplmaz.
(5) darî yaptrm kararnn ar ceza mahkemesi tarafndan verilmesi halinde bu karara kar itiraz mercii en yakn ar ceza mahkemesidir.
AÇIKLAMA
KK’nun 29.maddesinde; sulh ceza mahkemesinin kararna kar itiraz kanun yolu düzenlenmitir.
Maddenin 1.fkrasnda; sulh ceza mahkemesinin bavuru sonucunda verdii son karara kar, ilgililerin tebli tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde,
sulh ceza mahkemesinin yarg çevresinde yer ald ar ceza mahkemesine itiraz
edilebilecei kabul edilmitir. KK’nun 27/5. ve 6.fkralarnda belirtilen durumlarda da itiraz yoluna gidildiinde inceleme bu merci tarafndan yaplacaktr.
Ancak 27/7.fkrada belirtilen durumda, kovuturma konusu fiilin suç deil de
kabahat oluturduu gerekçesiyle idari yaptrm karar verilmesi halinde, fiilin
suç oluturmamas nedeniyle verilen beraat kararlarna kar kanun yoluna gidildii takdirde, idari yaptrm kararlarna kar itiraz da kanun yolu merciinde
(bölge adliye mahkemesi kuruluncaya kadar Yargtay’da) inceleneceinden bu
tür ceza mahkemesi kararlar itiraza konu olamayacaktr. Bu duruma göre, mahkemece verilen idari yaptrm kararlarndan, yalnzca a.Özel kanunlarn dorudan hakimi yetkili kld kabahatler, ya da b.Yarglama faaliyeti srasnda adli
ilemler nedeniyle verilen emirlere uymama sonucu KK’nun 32.maddesi uyarnca verilen kararlar itiraza konu olabileceinin kabulü gerekir 161.
29.maddenin ikinci fkrasna göre, itirazla ilgili karar, dosya üzerinden inceleme yaplarak verilecektir.
tiraz incelemesini yapan ar ceza mahkemesince, her bir itirazla ilgili olarak “itirazn kabulüne” veya “itirazn reddine” karar verilip, mahkemenin verdii karar taraflara tebli edilecektir. Vekil olarak avukatla temsil edilme halinde
ayrca taraflara tebligat yaplmayacaktr (29/3-4).
161
221
Maddenin 5.fkrasna göre, idari yaptrm kararnn ar ceza mahkemesi
tarafndan verilmesi halinde bu karara kar itiraz mercii en yakn ar ceza
mahkemesidir.
?'8-/:'?1'8'82'8/
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGY[RNIK`GSGNQKSKRKXOT
IK\KXORKTOJGXOIK`G_GHGàRϙH[R[TGTS½YGJKXKJG\GYϙTGOROĄQOTQGXGXGQGXĄϙ_GXMϙ¨KX¨K
\KYOTJK_KXGRJϙàϙGàϙXIK`GSGNQKSKYOTKOZOXG`KJORSKYOS½SQ½TUR[VϘYZGTH[R9[RN
)K`G3GNQKSKYOTIK\KXORKTZGXONROQGXGXJG_GYG_UR[T[T1GHGNGZRKX1GT[T[
TGM·XKZKLNOSO_KXOTKZKS_O`KZGHOURGXGQ_GTRϙĄM·YZKXORSKYOTJKTJURG_ϙZKS_OÒYZKSO
TOT XKJJOTK JGOX Y[RN IK`G SGNQKSKYOTOT ZGXON \K KYGY YG_ϙRϙQGXGXϙN[Q[QKTMK¨KXYO`\K_UQN½QS½TJKUR[VZGXONROJORKQ¨KTOTOZOXG`
_·T½TJKT _GXMϙ ¨KX¨K\KYOTJK _KX GRGT GàϙX IK`G SGNQKSKYOTIK NKT½` OZOXG` _GYG _UR[
OTIKRKSKYO JK _GVϙRSGJϙàϙ IONKZRK ZKS_O` JORKQ¨KYOTOT SGNGRROTJK OZOXG` JORKQ¨KYO URGXGQ
JKàKXRKTJOXORKXKQ OTIKRKTSKQ ½`KXK JUY_GTϙT OTIKRKTSKQYOÒT OGJKYO OÖT ?GXMϙZG_ )[S
N[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTG:+<*ϘϘ4+
)*
?KZQOROSKXIOOTKSOXRKXOTKG_QϙXϙRϙQY[¨[TJGTYGTϙQ5XNGT5TM[ȑT[T_GVϙRGT_GX
MϙRGSGYϙ YUT[I[TJG! OJGXO _GVZϙXϙS [_M[RGTSGYϙTG _KX URSGJϙàϙTG JGOX 4+<ă+.Ϙ8
'YRO_K )K`G 3GNQKSKYOTJKT \KXORKT ZGXONRO N½QS½T ?GXMϙZG_IG OTIKRKTSKYO
QGZϙRGT ZGXGLϙTJGT OYZKTSKQRK \K JUY_G ?GXMϙZG_ )K`G *GOXKYOTOT ZGXONRO M·
XK\YO`ROQQGXGXϙ_RG*GOXKSO`KMKRSKQRK_GVϙRGTOTIKRKSKYUT[TJGMKXKàOJ½Ą½T½RJ½
9GTϙQ NGQQϙTJG 6XULKY_UTKR :[XOYZ 8KNHKXROàO ?·TKZSKROàOTOT SGJJKYO _URRG
SGYϙORKYG_ϙRϙ:)1ȑT[TSGJJKYOMKXKàOTIKIK`GRGTJϙXϙRSGYϙOYZKSO_RKQGS[
JG\GYϙ G¨ϙRJϙàϙ \K SGNQKSK YGTϙàϙT ½`KXOTK GZϙRϙ Y[¨[T YGHOZ URSGSGYϙ TKJKTO_RK YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIGOJGXO_GVZϙXϙS[_M[RGTSGYϙTG_KX
URSGJϙàϙTGOROĄQOTQGXGXϙG_TϙQGT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGOZOXG`GZGHOUR[VYG_ϙRϙ
)31ȑT[TSGJJKYON½QS½JKJOQQGZKGRϙTGXGQQGZϙRGT\KQOROTOT_GYGRY½XKO¨KXOYOT
JK \KXJOàO ZKS_O` JORKQ¨KYO OZOXG` TOZKROàOTJK QGH[R KJOROV OZOXG` SKXIOO URGT 'àϙX )K`G
3GNQKSKYOTIK QGXGX \KXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT OTIKRKTSKQYOÒT SGNGRROTK Ϙ'*+9Ϙ4+
)*
.KX TK QGJGX MKXKQ¨KRO QGXGXJG QϙYG QGXGXG G_QϙXϙ ĄKQORJK S½KYYOX LOOR Y[¨[TJGT
JG\GTϙTUXZGJGTQGRJϙXϙRSGYϙTGQGXGX\KXORSOĄOYKJK!
:KLNOSKJORSKQRKN½QS½T·`½T½ZKĄQORKJKTQϙYGQGXGXJGSGRG`GXGX\KXSKY[¨[
ORK ORMORO URGXGQ M·XK\YO`ROQ QGXGXϙ \KXORSOĄ URSGYϙ \K YGRJϙXMGT YGXNUĄR[Q Y[¨[TJGT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ MKXKàOTIK OJGXO VGXG IK`GYϙTG N½QSUR[TSGYϙ QGXĄϙYϙTJG 9G_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO MKXKàOTIK \KXORKT M·XK\YO`ROQ QGXGXRGXϙ G_Tϙ ?GYGTϙT
SGJJKYOTKM·XKYGRJϙXMGTYGXNUĄR[QY[¨[TJGTZG_OTUR[TGTOJGXOVGXGIK`GYϙTϙTOYK!
222
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGOZOXG`GZGHOUR[VZKS_OÒS½S
Q½T H[R[TSGJϙàϙTJGT ZKS_O` OTIKRKSKYOTK _KX URSGJϙàϙTG MKXKàOTOT SKXIOOTIK _GVϙR
SGYϙTGU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
)*
9GTϙQNGQQϙTJGYG_ϙRϙ1GHGNGZRKXQGT[T[T[TJSGJJKYO[_GXϙTIG\KXORKT
`GSGTGĄϙSϙ TKJKTO_RK JG\GTϙT UXZGJGT QGRJϙXϙRSGYϙTG OROĄQOT QGXGX G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG OZOXG`G ZGHO UR[V YG_ϙRϙ )31T[T SGJJKYO N½QS½ JOQQGZK
GRϙTGXGQ U _KX )9G\IϙYϙTϙT \KXJOàO ZKS_O` JORKQ¨KYO OZOXG` TOZKROàOTJK QGH[R KJOROV OZOXG`
SKXIOO URGT 'àϙX )K`G 3GNQKSKYOTIK JKàKXRKTJOXORSKYO MKXKQSKQRK JUY_GTϙT OTIKRKT
SKQYOÒTSGNGRROTKϘ'*+9Ϙ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
Vazgeçme ve Kabul
Madde 30- (1) Kanun yoluna bavuran kii, bu konuda karar verilinceye
kadar bavurusundan vazgeçebilir. Vazgeçme halinde bir daha ayn konuda
bavuruda bulunulamaz.
(2) lgili kamu kurum ve kuruluu da mahkeme tarafndan karar verilinceye kadar kanun yolu bavurusunu kabul ederek idarî yaptrm kararn geri
alabilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 30.maddesinde, idari yaptrm kararlarna kar, kanun yolu bavurusundan vazgeçme ve idarenin bu bavuruyu kabulü düzenlenmitir.
Maddenin birinci fkrasna göre, kanun yoluna bavuran kii, bu konuda
karar verilinceye kadar bavurusundan vazgeçebilir. Vazgeçme halinde bir daha
ayn konuda bavuruda bulunulamaz. Maddenin ikinci fkrasna göre, ilgili kamu kurum ve kuruluu da mahkeme tarafndan karar verilinceye kadar kanun
yolu bavurusunu kabul ederek idari yaptrm kararn geri alabilecektir. Bu
durumlarda mahkemece ne tür karar verilecei 30.maddede düzenlenmemitir.
KK’nun 29/3.maddesi göz önüne alndnda, mahkemece, bavuran kiinin
vazgeçmesi halinde “red”, idarenin veya yaptrm karar veren makamn kararn
geri almas halinde ise “kabul” eklinde karar verebilir.
Masraflarn ve Vekalet Ücretinin Ödenmesi
Madde 31.- (1) darî yaptrm kararna kar kanun yoluna bavurulmas
harca tâbi deildir.
(2) Kanun yoluna bavuru dolaysyla oluan bütün masraflar ve vekalet
ücreti, bavurusu veya savunmas reddedilen tarafça ödenir.
AÇIKLAMA
Maddenin birinci fkrasnda, idari yaptrm kararna kar kanun yoluna
bavurulmasnn harca tabi olmad belirtilmitir. Maddenin ikinci fkras hükmüne göre; kanun yolundan vazgeçilmedii veya kabul edilemedii takdirde,
bavuruyu inceleyen sulh ceza mahkemesi veya bavuru yolu olarak kovuturmama kararna itiraz inceleyen ar ceza mahkemesi bakan, savunmas redde-
223
dilen kamu tüzel kiiliini, bavurusu reddedilen kabahatli veya ikayetçiyi kanun yolu dolaysyla oluan bütün masraflar ve vekalet ücretini ödemesine de
karar verecektir.
KNC KISIM
Çeitli Kabahatler
Emre Aykr Davran
Madde 32- (1) Yetkili makamlar tarafndan adlî ilemler nedeniyle ya da
kamu güvenlii, kamu düzeni veya genel saln korunmas amacyla, hukuka
uygun olarak verilen emre aykr hareket eden kiiye yüz Türk Liras idarî para
cezas verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafndan karar verilir.
(2) Bu madde, ancak ilgili kanunda açkça hüküm bulunan hallerde uygulanabilir.
(3) 1.3.1926 tarihli ve 765 sayl Türk Ceza Kanununun 526 nc maddesine
dier kanunlarda yaplan yollamalar, bu maddeye yaplm saylr.
AÇIKLAMA
KK’nun 32.maddesinde, mülga 765 sayl TCK’nun 526.maddesindekine
benzer nitelikte bir düzenleme yaplmtr. Nitekim maddenin 3.fkrasnda, dier
kanunlarda 765 sayl TCK’nun 526.maddesine yaplan yollamalarn bu maddeye
yaplm saylaca belirtilmitir.
Maddenin 1 ve 2.fkralarna göre, emre aykr davranan kiinin cezalandrlabilmesi için;
1. Kabahat fiilini tanmlayan kanunda veya ona uygun olarak çkartlan alt
normda (tüzük, yönetmelik) açkça bu maddeye yollama yaplm olmas,
2. Ya da verilen emrin; yetkili makamlar tarafndan, hukuka uygun olarak,
adli ilemler nedeniyle ya da kamu güvenlii, kamu düzeni veya genel saln
korunmas amacyla verilmesi,
Gerekir.
5326 sayl KK’nun 32.maddesine yollamada bulunan kanunlara örnek olarak, 5442/66.md., 298/156.md., 7126/47.md., 1593/287, 291, 299, 301.md.,
1608/1.md., 4373/15.md., 4654/6.md., 6831/107.md., 2920/47.md., 5580/7.md.,
hükümleri gösterilebilir. lgili kanunlarda mülga 765 sayl TCK’nun
526.maddesine yaplan yollamalar da 5326 sayl kK’nun 32.maddesine yaplm
saylacaktr.
Madde gerekçesi ve konuya ilikin Yargtay’n önceki içtihatlar birlikte
deerlendirildiinde, emre aykr davran kabahatinin oluabilmesi için; yetkili
makamlar tarafndan hukuka uygun bir biçimde verilmi bir emrin olmas ve bu
emrin “adli ilemler dolaysyla ya da kamu güvenlii ve kamu düzeni veya
genel saln korunmas düüncesiyle” verilmesi, özellikle 5442 sayl l daresi
Kanuna dayanlarak ilan edilmesi ve eylemin baka bir suçu oluturmamas gerekir.
32.maddede öngörülen cezaya emri veren makam tarafndan karar verilir.
Emre aykr davranta, adli ilemler nedeniyle verilen emirlere aykrlkta hakim
224
veya Cumhuriyet savcs idari yaptrm karar verebilecektir. Adli ilemler nedeniyle verilebilecek emrin, ilgili kanunlarda yollama yaplmayan hallerde, örnein, adliye dnda yaplan keif, ölü muayene, otopsi veya yer gösterme ilemleri srasnda alnan önlem ve yasaklama eklinde olmas mümkündür. Kamu güvenlii, düzeni veya genel saln korunmas hakkndaki emirlere aykrlk durumunda da, yetki veren kanunun belirledii duruma göre il valisi, kaymakam,
ilgili kurul bakanl idari yaptrm karar verebilecektir.
Emre aykr davran nedeniyle verilen idari yaptrm kararnn dayana
olan yetkili makamn emrinin hukuka uygun olup olmad bavuru veya itiraz
halinde sulh ceza veya ar ceza mahkemesince aratrlacaktr. Ancak, bu emir
daha önceden idari yargda dava konusu yaplm ve idari yarg tarafndan iptal
edilmi ise, ceza mahkemesi bu emrin hukuka uygunluunu aratramayp, hukuka aykr olarak kabul ederek idari yaptrm kararnn kaldrlmasna karar
vermelidir 162.
?'8-/:'?1'8'82'8/
*UY_GOTIKRKTKXKQMKXKàOJ½Ą½T½RJ½ YG_ϙRϙ1GT[TN½Q½SRKXO\KH[TGHGàRϙURGXGQϘ`9[-KTKR3½J½XR½à½TIK¨ϙ
QGXZϙRGT _·TKZSKROàOT SGJJKYOTOT LϙQXGYϙ ȔIȕ HKTJOTJKQO ȔH[ _·TKZSKROàK G_QϙXϙ
LOORRKXJKT JURG_ϙ :)1T[T SGJJKYO MKXKàOTIK OĄRKS _GVϙRSGYϙ MKXKQZOàOTKȕ OROĄQOT
N½Q½S\KYG_ϙRϙ:)1T[_½X½XR½QZKTQGRJϙXGTYG_ϙRϙ:)1T[TN½Q½SRKXO\K_OTK
N½Q½SJKTYUTXG_½X½XR½àKMOXKTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYON½QS½
JKTG`GXGGRϙTGXGQYGTϙàϙTN[Q[QOJ[X[S[T[TZGQJOX\KZG_OTOTJKÙX[TR[R[QH[R[TSGYϙ
1GT[TGG_QϙXϙQGZϙRGT\KQOROTOTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½RS½ĄURJ[
à[TJGTN½QS½TH[YKHKVZKTJURG_ϙ(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
(U`SG_G[_[RGXGQ_GVϙRGTJ[X[ĄSG_GZUVRGTGTJKRORRKXKSGNQKSKTOTYUX[ĄZ[XSG
YUT[¨RGXϙTG[_M[T UR[ĄGT QGTGGZ \K ZGQJOXOTK M·XKYGOX OZOXG`RGXϙ _KXOTJK M·X½RSKSOĄZOX
'TIGQ!9GTϙQRGXϙTHGHGRGXϙURGT?GĄGX1·VX½R½ȑT½TOTZONGXKZSKYOYUT[I[TJGGJROS[G
_KTKYO_GVZϙXϙRSGJGTM·SSKRKXOĄKQROTJKQOK_RKSRKXOTOTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[
T[T SGJJKYOTJKQO KSOXRKXK G_QϙXϙ JG\XGTSGQ QGHGNGZOTO UR[ĄZ[XJ[à[ M·`KZORSK
JKTK_RKSOTY[¨ZKĄQORKZSKJOàOMKXKQ¨KYO_RKNGZGRϙJKàKXRKTJOXSK_RKYGTϙàϙTHKXGGZOTK
QGXGX\KXORSKYO
(U`SG_ϙMKXKQZOXSOĄU_KX)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½R
J½à½TJKT N½QS½T )3;1T[T SGJJKYO MKXKàOTIK (5@;23'9/4' GTIGQ YGTϙQRGX
NGQQϙTJGQOKSOXRKXKG_QϙXϙJG\XGTSGQY[¨[T[TMKXKQZOXJOàOIK`GTϙTSOQZGX\KTK\OOZOHG
XO_RK ZGHO URJ[à[ YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTK M·XK NKYGVRGTGT 162
GÖZLER, Kemal; dari Hukuku Güncelletirme Eki, http://www.anayasa.gen.tr//idare hukuku-guncellestirme.htm//ftn.24 (ET:27.3.2006); YALÇIN, smail; a.g.e., s.166
225
_ϙRRϙQ`GSGTGĄϙSϙTϙTY[¨\KOTIKRKSKZGXONRKXOGXGYϙTJGMKX¨KQRKĄZOàOGTRGĄϙRSGQRGYGTϙQRGX
NGQQϙTJGQOQGH[JG\GYϙTϙT58:'*'41'2*/8/23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
Dilencilik
Madde 33- (1) Dilencilik yapan kiiye, elli Türk Liras idarî para cezas verilir. Ayrca, dilencilikten elde edilen gelire elkonularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir.
(2) Bu kabahat dolaysyla idarî para cezasna ve elkoymaya kolluk veya
belediye zabta görevlileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülkî amir veya
belediye encümeni karar verir.
AÇIKLAMA
KK’nun 33.maddesinde, dilencilik yapmak, idari yaptrm gerektiren bir
kabahat olarak düzenlenmitir.
Maddenin birinci fkrasna göre, dilencilik yapan kiiye idari para cezas
verilmesinin yan sra, dilencilikten elde edilen gelire el konularak mülkiyetin
kamuya geçirilmesine karar verilecektir.
Dilencilik, kendisi ya da yaknlarnn gereksinimleri için dorudan ve kiisel yardm istemesidir. Dilenciliin, el veya mendil açarak sözle, ark ve türkü
söyleyerek veya çalarak, ilahi okuyarak, iletiim teknolojisinden yararlanarak,
krmz kta duran araçlarn camlarn silerek veya kat mendil ya da kalem
satarak merhamet sömürüsü yapmak suretiyle acndrarak ilenmesi mümkündür. Ancak, bu saylan veya benzeri bir davran olmadan, kiilerin kendiliklerinden muhtaç olan bir kimseye yardm, zekat, sadaka eklinde ayni veya nakdi
olarak bir ey vermeleri halinde bu kabahatin olumadnn kabulü gerekir.
Dilencilik yapan kiinin maddi durumu, özürlü olup olmamas, dilencilik yapt
yer ve zaman bu kabahatin oluumunda önem tamaz 163.
5237 sayl TCK’nun 229.maddesinde; çocuklar, beden veya ruh bakmndan kendini idare edemeyecek durumda bulunan kimseleri dilencilikte araç olarak kullanan kiinin eylemi suç olarak tanmlanm, bu suçun üçüncü derece
dahil kan veya kayn hsmlar ya da e tarafndan ilenmesi halinde verilecek
cezann yar orannda, bu suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde ilenmesi halinde
ise verilecek cezann bir kat artrlaca öngörülmütür. Bu ekilde dilencilik
yapanlar KK’nun 33.maddesi uyarnca cezalandrlacaktr. Ancak, KK’nun
11.maddesi uyarnca sorumluluk için çocuun 15 yan doldurmu olmas gerektiinden, 16-18 ya grubunda bulunan çocuklara dilencilik kabahatinden ceza
verebilecektir.
33.maddenin 2.fkrasna göre, dilencilik kabahati dolaysyla idari para cezasna ve el koymaya kolluk veya belediye zabta görevlileri, mülkiyetin kamuya
geçirilmesine olaya el koyan kolluk ise mülki amir, belediye zabta görevlileri
olmas halinde ise belediye encümeni karar verecektir.
163
EKNC, Mustafa; Kabahatler Kanunu ile dari Suç ve Cezalar, Adalet Yaynevi, Ankara-2005, s.115
226
lgili Kanun, Tüzük ve Yönetmelikler uyarnca, KK’nda idari para cezas
ve elkoyma yetkisi verilen “kolluk” kavramnn, silahl olarak, genel ve özel
alanlarda güvenlik salama amacyla kanunla kurulmu, özel güvenlik görevlileri hariç, emniyet (polis), jandarma, sahil güvenlik, gümrük ve orman muhafaza
görevlileri ile 442 sayl Köy Kanunu 62 vd. maddelerine göre görevlendirilen
köy korucular ve 4081 sayl Kanun uygulamas kapsamnda görev yapan “çiftçi
mallar koruma bekçileri” olarak anlalmas gerekir.
Belediye Zabta Personeli Yönetmeliinin 1.maddesinde “belediye zabtas”, belediye snrlar içinde beldenin düzenini ve belde halknn salk ve huzurunu ve yetkili organlarn bu amaçla alacaklar kararlarn yürütülmesini salamak ve korumakla; belediye suçlarnn ilenmesini önleyici tedbirleri almakla ve
ilenen belediye suçlarn takiple yükümlü bir özel zabta kuvveti olarak tanmlanmtr. 5393 sayl Belediye Kanunu “kanunlarda öngörülen cezalar vermek”
yetkisini belediye encümeninin görev ve yetkileri arasnda saymtr. Kabahatler
Kanununda yedi ayr kabahat türünde idari yaptrm karar verme ve bu kabahatlerin takibinde belediye zabta görevlilerine yetki ve sorumluluk verilmitir.
Kumar
Madde 34- (1) Kumar oynayan kiiye, yüz Türk Liras idarî para cezas verilir. Ayrca, kumardan elde edilen gelire elkonularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir.
(2) Bu kabahat dolaysyla idarî para cezasna ve elkoymaya kolluk görevlileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülkî amir karar verir.
AÇIKLAMA
KK’nun 34.maddesinde, kumar oynanmas, bir kabahat olarak tanmlanm, karlnda idari para cezas ve ayrca, kumardan elde edilen kazancn
mülkiyetinin idari yaptrm olarak kamuya geçirilmesi öngörülmütür.
5237 sayl TCK’nun 228.maddesinde kumar oynanmas için yer ve imkan
salanmas, dier bir deyile kumar oynatmak suç olarak tanmlanmtr. Bu
maddenin dördüncü fkrasnda “kumar”, kazanç amacyla icra edilen ve kar ve
zararn talihe bal olduu oyunlar olarak tanmlanmtr. Kumar oynama kabahati, umuma açk olsun ya da olmasn her yerde ilenebilir. nternet kafelerde
kazanç amaçl oynanan talih oyunlar da bu kapsamda kumar oynama kabahatini oluturabilir.
Bu kabahat dolaysyla idari para cezasna ve elkoymaya kolluk görevlileri, mülkiyetin kamuya geçirilmesine ise mülki amir karar verecektir.
Sarholuk
Madde 35- (1) Sarho olarak bakalarnn huzur ve sükununu bozacak ekilde davranlarda bulunan kiiye, kolluk görevlileri tarafndan elli Türk Liras
idarî para cezas verilir. Kii, ayrca sarholuun etkisi geçinceye kadar kontrol
altnda tutulur.
AÇIKLAMA
Sarholuk, alkollü içki veya keyif verici bir madde sebebiyle kendini bilemeyerek duruma gelme olarak tanmlanabilir.
227
KK’nun 35.maddesinde, sarho olarak bakalarnn huzur ve sükununu
bozacak ekilde davranlarda bulunan kiiye, kolluk görevlileri tarafndan idari
para cezas verilecei ve kiinin, ayrca sarholuun etkisi geçinceye kadar kontrol altnda tutulaca öngörülmütür.
Kabahatin olumas için kiinin öncelikle sarho olmas aranmtr. Sarholuk olgusu doktor raporu ile saptanabilecei gibi, kiinin hareketlerine ilikin
görevli memurlarn ve tanklarn gözleme dayal beyanlar ile de saptanabilir.
PVSK’nun 13., KTK’nun 48/II. ve Jandarma Yönetmeliinin 30.maddesinde
uyuturucu madde kullanm olanlar ile sarho olanlarn, yakalanma anndaki
durumlarnn doktor raporu ya da teknik cihazlar kullanlarak tespit edilecei
belirtilmitir. Kabahatin olumas için aranan ikinci koul kiinin sarho olarak
bakalarnn huzur ve sükununu bozacak davranlarda bulunmasdr. Örnein
sarho olan kiinin sokakta nara atmas, kaplarn ziline basmas, eyalar tekmelemesi gibi davranlar bu kapsamda saylabilir.
Kiinin sarholuun etkisi geçinceye kadar “kontrol altnda tutulmas” ilemi, bir ceza muhakemesi koruma tedbiri deildir. Bu ilem, Anayasann
19.maddesinde öngörülen, toplum için tehlike oluturan serseri, alkolik ve uyuturucu bamls gibi kiilerin slah ve tedavi amaçl tedbirlerin yerine getirilmesi
kapsamnda, kanunla düzenlenmi özgürlük kstlamasdr. AHS’nin 5/1-e düzenlemesi de bu dorultudadr. Nitekim AHM’nin 4 Nisan 2000 tarihli kararnda “tbben alkolik olarak tanmlanmayan ancak, alkollü iken sergiledikleri tavr
ve davranlar kamu düzeni ya da kendileri açsndan tehlike oluturan kiiler,
kamu düzeni ve salk durumlar ya da kiisel güvenlikleri bakmndan kendilerinin korunmas amacyla gözaltna alnabilir” denilmitir 164.
?'8-/:'?1'8'8/
9GTϙQNGQQϙTJGYGRJϙXMGTYGXNUĄR[QY[¨[TJGTOJGXOVGXGIK`GYϙORKIK`GRGTJϙXϙRSG
YϙTG QGXGX \KXORSKQRK HOXROQZK G_XϙIG G_Tϙ Y[¨ZGT HKXGGZ QGXGXϙ \KXORSKYO TKJKTO_RK N½Q
S½TZKS_OÒQGHORURJ[à[HKROXRKTKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
YG_ϙRϙ :)1T½T SGJJKYOTJK J½`KTRKTKT YGRJϙXMGT YGXNUĄR[Q Y[¨[T[T
YG_ϙRϙ1GT[TJGY[ÜRGXGQJ½`KTRKTSKJOàOGTIGQYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T
JGQGHGNGZURGXGQJ½`KTRKTJOàOTG`GXGGRϙTGXGQYG_ϙRϙ1GT[T[TSGJJKYOMKXK
àOTIK OJGXO VGXG IK`GYϙ ZG_OTO ORK _KZOTORSKYO MKXKQOXQKT G_XϙIG G_Tϙ Y[¨ZGT JURG_ϙ HKXGGZ
QGXGXϙ\KXORSKYO
(U`SG_ϙMKXKQZOXSOĄU_KX)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`ϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½RS½Ą
URJ[à[TJGTN½QS½TH[YKHKVZKTJURG_ϙOYZKSKG_QϙXϙURGXGQ(5@;23'9/4'U_HOXROàO_
RKQGXGX\KXORJO
)*
Gürültü
164
228
Madde 36- (1) Bakalarnn huzur ve sükununu bozacak ekilde gürültüye
neden olan kiiye, elli Türk Liras idarî para cezas verilir.
(2) Bu fiilin bir ticarî iletmenin faaliyeti çerçevesinde ilenmesi halinde iletme sahibi gerçek veya tüzel kiiye bin Türk Lirasndan bebin Türk Lirasna
kadar idarî para cezas verilir.
(3) Bu kabahat dolaysyla idarî para cezasna kolluk veya belediye zabta
görevlileri karar verir.
AÇIKLAMA
KK’nun 36.maddesi hükmüyle kiilerin huzurlu ve sakin bir çevrede yaama hakkn ihlal niteliindeki davranlar kabahat olarak tanmlanm ve karlnda idari yaptrm öngörülmütür. Bu kabahat düzenlemesi ile, kiilerin huzurlu ve sakin bir çevrede yaama hakknn korunmas amaçlanmtr.
36. Madde hükmüne göre, bakalarnn huzur ve sükununu bozacak ekilde gürültüye neden olan kiiye, bu fiilin bir ticari iletmenin faaliyeti çerçevesinde ilenmesi halinde ise iletme sahibi gerçek veya tüzel kiiye idari para cezasna kolluk görevlileri veya belediye zabta görevlileri karar verecektir. Bu
kabahatin oluabilmesi için “bakalar” olan herkesin rahatsz olaca ekilde
kasten veya taksirle belirli ölçülerin üzerinde, gürültü denilen sesin çkartlmas
gerekir. Örnein, gürültü rahatsz etmek amacyla deil de, yüksek tonda müzik
dinleme veya TV’nin sesini açma, gece ev aleti, spor aleti çaltrma, matbaa iletme, çocuklarnn gürültü oluturan davranlarn kontrol etmeme hallerinde
bu kabahatin olumas mümkündür.
Kiinin uyarya ramen srf huzur ve sükununu bozmak için srarla (kesintisiz olarak) belli bir kiiye (örnein komusuna) kar gürültü yapmas halinde
TCK’nun 123.maddesinde tanmlanan “kiilerin huzur ve sükununu bozma”
suçu oluabilir. Dier yandan, ilgili kanunlarda belirlenen yükümlülüklere aykr
olarak, baka bir kimsenin “salnn zarar görmesine elverili ekilde gürültüye
neden olmak”, bu kabahati deil TCK’nun “gürültüye neden olma” baln
tayan 183.maddesine uyan suçu oluturabilir.
2872 sayl Çevre Kanunu’nun 20/h maddesinde, bu Kanunun 14 üncü
maddesine göre çkartlan Yönetmelikle (Çevresel Gürültünün Deerlendirilmesi
ve Yönetimi Yönetmelii ile) belirlenen önlemleri almayan veya standartlara
aykr ekilde gürültü ve titreime neden olanlara, konutlar, ulam araçlar, iyerleri ve atölyeler, fabrika, antiye ve elence gürültüsü için farkl miktarlarda
idari para cezas verilecei öngörülmütür. Bu durumda, anlan yönetmelik kapsam dnda olduunun belirlenmesi halinde KK’nun 36.maddesinin, yönetmelik kapsamnda olduunun belirlenmesi halinde ise KK’nun 15.maddesi de gözetilerek en ar idari para cezasn gerektiren 2872 sayl Çevre Kanununun 20/h
maddesinin uygulanmas gerekir.
Ayrca, KTK’nun 30.maddesinde, çevredekileri rahatsz edecek derecede
duman veya gürültü çkaran araçlarn kullanlmas, 65.maddesinde gürültü çkaracak ekilde araç yüklenmesi, 72.maddesinde ise araçlarda ses, müzik cihazlarnn yönetmelikte açklanan artlara aykr olarak ve kamunun rahat ve huzurunu
229
bozacak ekilde kullanlmas kabahat olarak tanmlanm ve trafik zabtasnca
idari para cezas uygulanaca belirtilmitir.
PVSK’nun 14.maddesinde, ehir ve kasabalarda gerek mesken içinde ve
gerek dnda saat 24’ten sonra her ne suretle olursa olsun civar halknn rahat ve
huzurunu bozacak surette gürültü yapanlarn polisçe menolunaca, izinsiz gürültü yapanlar hakknda KK’nun 36.maddesinin karl olan mülga 765 sayl
TCK’nun 546.maddesinin uygulanaca belirtilmitir. Jandarma Yönetmeliinin
62.maddesinde de benzer bir düzenlemeye yer verilmitir.
Ayrca, Belediye Zabta Yönetmeliinin 7/g maddesinde de, sabah erken
ve akam geç vakitlerde, ar gürültü yaparak etraf rahatsz edenlere engel olmak görevi ve 8/m maddesinde ise umumi yerlerde ar derecede gürültü yapanlara gerekli ikaz ve tembihte bulunmak ve uymayanlar menetme yetkisi
verilmitir. ÇGDYY’nin 4.maddesinde çevresel gürültü, “ulam araçlar, kara
yolu trafii, demiryolu trafii, havayolu trafii, denizyolu trafii, açk alanda
kullanlan teçhizat, antiye alanlar, sanayi tesisleri, atölye, imalathane, iyerleri
ve benzeri ile rekreasyon ve elence yerlerinden çevreye (darya) yaylan, istenmeyen veya zararl açk hava seslerinin bütünü ile yap içindeki mekanik
sistemler ve dier kaynaklardan doan ve dier bir mekan içinde bulunan insanlar olumsuz etkileyen yap içi gürültüleri” eklinde tanmlanmtr. Bu Yönetmeliin 7 ve 8.maddelerinde, mülki idare amirlerine, 2559 sayl PVSK kapsamnda
olan yerler için genel kolluk, dndaki yerlerde Jandarma, sahil ve denizlerde ise
Sahil Güvenlik aracl ile il özel idareleri ve belediyelere de gürültü kontrol izin
belgesi verme, yenileme, bu çerçevede iletmelerin denetlenmesi ve bu Yönetmelikte belirtilen esaslara aykrlk halinde gerekli yaptrmn uygulanmasnn salanmas ve gerekirse, gürültü kontrol izin belgesinin iptali görev ve yetkisi verilmitir. Yönetmeliin 5.maddesinde de gürültü yasaklar düzenlenmitir.
Ayrca TCK’nun 170.maddesinde tanmlanan silahla ate etme fiilinin “kiilerde korku, kayg ve panik yaratabilecek tarzda” olmamas halinde de KK’nun
36.maddesinde tanmlanan gürültü kabahatinin olumas mümkündür.
Bu itibarla, TCK 123, 170 ve 183.maddeleri kapsamna girebilecek olan gürültü eylemlerinden dolay evrakn öncelikle suç soruturmas için (KK 15.md.)
Cumhuriyet basavclna gönderilmesi, kovuturmaya yer olmadna ya da
açlan kamu davas sonucunda beraate karar verilmesi halinde KK’nun 36 veya
artlar olumusa Çevre Kanununun 20/h maddesi uyarnca kabahat yaptrmnn uygulanmas gerekir.
?'8-/:'?1'8'82'8/
5RG__GQGRGSGYG\[TSG\KSGNQKSKTOTQGH[R½TKM·XKGZKĄRKTKHORKTHOXYORGNϙT
OĄRK\OTK[_M[T\KYUT[¨JUà[XSG_GKR\KXOĄROH[R[TSG_GTȔQ[X[YϙQϙȕURGXGQZGHOXKJO
RKT ZGHGTIG ORK _KXRKĄOQ _KXJK GZKĄ KZSK ĄKQROTJKQO K_RKS YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[
T[ȑT[T SGJJK \K LϙQXGYϙTJG ZGTϙSϙ _GVϙRGT M½X½RZ½_K TKJKT URSG QGVYGSϙTJG
UR[V OJGXO _GVZϙXϙSϙ MKXKQZOXJOàO M·`KZORSKJKT K_RKSOT TOZKRKTJOXORSKYOTJK _GTϙRMϙ_G
J½Ą½RKXKQYGTϙàϙTYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[T[TISGJJKYO[_GXϙTIGIK`GRGTJϙ
XϙRSGYϙTGQGXGX\KXORSKYO
230
(U`SG_ϙMKXKQZOXSOĄ5?KX)[SN[XO_KZ9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_K
XOTJK M·X½RS½Ą URJ[à[TJGT N½QS½T H[ YKHKVJKT JURG_ϙ OYZKS MOHO (5@;23'9/4'
)*
'ZKĄRKTKHORKTHOXYORGNϙTOĄRK\OTK[_M[T\KYUT[¨JUà[XSG_GKR\KXOĄROH[R[TSG_GT
ȔQ[X[ YϙQϙȕ URGXGQ ZGHOX KJORKT ZGHGTIG ORK _KXRKĄOQ _KXJK GZKĄ KZSK ĄKQROTJKQO K_RKS
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJK\KLϙQXGYϙTJGZGTϙSϙ_GVϙRGTM½X½RZ½_K
TKJKTURSGQGVYGSϙTJGUR[VOJGXO_GVZϙXϙSϙMKXKQZOXJOàOM·`KZORSKJKTK_RKSOTTOZKRKT
JOXORSKYOTJK _GTϙRMϙ_G J½Ą½RKXKQ YGTϙàϙT YG_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[T[T I
SGJJKYO [_GXϙTIG IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG \K GTϙRGT 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJK \K
LϙQXGYϙN½QS½M·`·T½TKGRϙTJϙàϙTJGS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOJKS½SQ½TURSGJϙ
àϙTJGTQ[X[YϙQϙZGHGTIGTϙTYGTϙàGOGJKYO_KXOTKS½YGJKXKYOTKQGXGX\KXORSKYO
)*
'ZKĄRKTKHORKTHOXYORGNϙTOĄRK\OTK[_M[T\KYUT[¨JUà[XSG_GKR\KXOĄROH[R[TSG_GT
ȔQ[X[ YϙQϙȕ URGXGQ ZGHOX KJORKT ZGHGTIG ORK _KXRKĄOQ _KXJK GZKĄ KZSK ĄKQROTJKQO K_RKS
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TSGJJK\KLϙQXGYϙTJGZGTϙSϙ_GVϙRGTM½X½RZ½_K
TKJKTURSGQGVYGSϙTJGUR[VOJGXO_GVZϙXϙSϙMKXKQZOXJOàO\KGTϙRGT?GYGTϙTSGJJK
\K LϙQXGYϙ N½QS½ M·` ·T½TK GRϙTJϙàϙTJG S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYOTOT JK S½SQ½T
URSGJϙàϙ M·`KZORSKJKT K_RKSOT TOZKRKTJOXORSKYOTJK _GTϙRMϙ_G J½Ą½RKXKQ YGTϙàϙT YG_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[T[T I SGJJKYO [_GXϙTIG IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG \K Q[X[YϙQϙ
ZGHGTIGTϙTJGOGJKYO_KXOTKS½YGJKXKYOTKQGXGX\KXORSKYO
)*
9GTϙàG GZϙRϙ Q[X[ YϙQϙ ZGHGTIG ORK SKYQ[T SGNGRJK GZKĄ KZSKQZKT OHGXKZ K_RKSOT
9G_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTJGJ½`KTRKTKTHGĄQGRGXϙTϙT
N[`[X\KY½Q[T[T[HU`GIGQĄKQORJKM½X½RZ½_KBTKJKTURSGQY[¨[T[UR[ĄZ[X[VUR[ĄZ[X
SG_GIGàϙZGXZϙĄϙRGXGQH[Y[¨[UR[ĄZ[XJ[à[T[TQGH[R½NGROTJK9G_ϙRϙ:)1ȑT[T
SGJJKYO \K 9G_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG ·TM·X½RKT
IK`GRGXJGT NGTMOYOTOT RKNK URJ[à[ HKROXRKTOV RKNK URGT QGT[T \K SGJJK [_GXϙTIG IK`G
ZG_OTO K_RKSOT YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG J½`KTRK
TKTY[¨[UR[ĄZ[XSGJϙàϙTϙTQGH[R½NGROTJKOYKYGTϙàϙTHKXGGZOTK QGXGX\KXORSKYOMKXKQOX
QKTHKROXZORKTĄKQORJKJKàKXRKTJOXSK_GVϙRSGJGTSKYQ[TSGNGRJK YORGNGZSGQY[¨[T[T
YG_ϙRϙ :)1ȑJG HGàϙSYϙ` HOX Y[¨ URGXGQ J½`KTRKTSKJOàO MKXKQ¨KYO ORK _G`ϙRϙ ĄKQORJK
HKXGGZQGXGXϙ\KXORSKYO
S½ĄURJ[à[TJGTN½QS½TH[YKHKVZKTJURG_ϙ(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
9GTϙàϙTY[¨ZGXONOURGT3GXZMKIKYOYGGZ YϙXGRGXϙTJGSKYQ[TSGNGR
YϙTϙXRGXϙ O¨KXOYOTJK _KX GRGT 9G\GZ 3GNGRRKYO 1ϙXĄKNOX IGJJKYO *KJKHGà _UR[ ½`KXOTJK
231
3GRO_K?½QYKQ5Q[R[TGGOZQϙ`_[XJ[·T½TJKKSGTKZZKQG_ϙZRϙQ[X[YϙQϙZGHGTIGORKNG\G
_GHKĄKRGZKĄKZSKQRKHGĄQGRGXϙTϙTN[`[X\KY½Q[T[T[HU`J[à[\KK_RKSOTOTYG_ϙRϙ
1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTJK J½`KTRKTKT ȔM½X½RZ½ȕ Y[¨[T[ UR[ĄZ[XJ[à[
M·`KZORSK_KXKQ_G`ϙRϙĄKQORJKN½Q½SZKYOYO
S½ĄURJ[à[TJGTYGOX_·TRKXOOTIKRKTSK_KTN½QS½TH[YKHKVZKTJURG_ϙ(5@;23'9/4'
)*
Rahatsz Etme
Madde 37- (1) Mal veya hizmet satmak için bakalarn rahatsz eden kii,
elli Türk Liras idarî para cezas ile cezalandrlr.
(2) Bu kabahat dolaysyla idarî para cezas vermeye kolluk veya belediye
zabta görevlileri yetkilidir.
AÇIKLAMA
KK’nun 37.maddesi, mal veya hizmet sat srasnda bu amaçla kiilerin
taciz edilmesi ve yüksek sesle müteri daveti gibi uygulamalarn önüne geçilmesi
amacyla düzenlenmitir.
Madde hükmüne göre, mal veya hizmet satmak için bakalarnn rahatsz
edilmesi kabahat olarak tanmlanm, bu kabahat dolaysyla idari para cezas
verme yetkisi kolluk veya belediye zabta memurlarna verilmitir.
Bu durumda kiinin amac üzerinde durularak, gürültülü meslek icra edilse bile, satmak amacyla bu davran yaplm ise KK’nun 36.maddesinin deil
37.maddesinin uygulanmas gerekir. Örnein, pazarc, simitçi, çayc, bozac,
dondurmac, sebzeci gibi seyyar satclarn, tüpçü, sucu gibi bayii temsilcilerinin
veya taksi, dolmu, otobüs gibi toplu tam araçlarn ileten esnafn kümelendii
mekanlarda çrtkanlk yapanlarn, sokaklarda insanlarn önüne geçip, tanabilen tabela, döviz gibi eyleri göstererek sessiz hareketlerle taciz edenlerin bu
davranlar ile kap kap dolaarak, bohçaclk yapanlarn, kitap, kap-kacak gibi
eya satanlarn eylemleri bu kabahat kapsamnda deerlendirilebilir. Kaplar
dolap dilenenlerin ise hem rahatsz etme ve hem de dilencilik kabahatinden
dolay, en ar yaptrm gerektiren kabahat nedeniyle cezalandrlmas gerekir 165.
gal
Madde 38- (1) Yetkili makamlarn açk ve yazl izni olmakszn meydan,
cadde, sokak veya yayalarn gelip geçtii kaldrmlar igal eden veya buralarda
mal sata arz eden kiiye, belediye zabta görevlileri tarafndan elli Türk Liras
idarî para cezas verilir.
(2) Yetkili makamlarn açk ve yazl izni olmakszn meydan, cadde, sokak
veya yayalarn gelip geçtii kaldrmlar üzerine inaat malzemesi yan kiiye,
165
YALÇIN, smail; a.g.e., s.203 vd.
232
belediye zabta görevlileri tarafndan yüz Türk Lirasndan beyüz Türk Lirasna
kadar idarî para cezas verilir.
(3) Özel kanunlardaki hükümler sakldr.
AÇIKLAMA
KK’nun 38.maddesinde, toplumun bütün bireylerinin kullanmna tahsis
edilmi bulunan meydan, cadde, sokak veya yayalarn gelip geçtii kaldrmlar,
yetkili makamlarn açk ve yazl izni olmakszn igal eden veya buralarda mal
sata arz etme ile kaldrmlar üzerine inaat malzemesi yma fiilleri kabahat
olarak tanmlanm, bu fiilleri ileyenlere belediye zabta görevlileri tarafndan
idari para cezas verilecei öngörülmütür. zin almakszn kaldrma araç park
etmek, seyyar satclk yapmak, sergi açmak, gösteri yapmak, düün, dernek gibi
özel toplant için bu saylan mekanlar kapatmak veya protesto amaçl oturmak
gibi snrl olmayan çeitli yollarla bu mekanlarn igal edilmesi KK’nun
38.maddesine uyan kabahati oluturur.
Maddenin 3.fkrasnda özel kanunlardaki hükümlerin sakl olduu belirtilmitir. Nitekim, 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 5728 sayl Kanunla deiik 81.maddesinde “bu Kanun kapsamnda korunan, yasal olarak
çoaltlm, bandrollü nüshalarn da yol, meydan, pazar, kaldrm, iskele, köprü
ve benzeri yerlerde sat yasaktr. Bu yasaa aykr hareket edenler, Kabahatler
Kanununun 38 inci maddesinin birinci fkrasna göre cezalandrlr” denilmek
suretiyle KK’nun 38’inci maddesine yollama yaplmtr. Özel bir kanunda benzer eylemlerin suç veya baka bir kabahat olarak tanmlanmas durumunda
KK’nun 15.maddesi uyarnca öncelikle suçtan dolay soruturma yaplmas, birden fazla kabahatin olumas halinde ise en ar dikkate alnarak uygulama
yaplmas gerekir.
Tütün Mamullerinin Tüketilmesi
Madde 39- (1) Kamu hizmet binalarnn kapal alanlarnda tütün mamulü
tüketen kiiye, ilgili idarî birim amirinin yetkili kld kamu görevlileri tarafndan elli Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu fkra hükmü, tütün mamulü tüketilmesine tahsis edilen alanlarda uygulanmaz.
(2) Toplu tama araçlarnda tütün mamulü tüketen kiiye, elli Türk Liras
idarî para cezas verilir. Kabahatin özel hukuk kiileri tarafndan iletilen toplu
tama araçlarnda ilenmesi halinde bu ceza ilk bavurulan kolluk birim yetkilileri tarafndan verilir. Kamuya ait toplu tama araçlarnda ilenmesi halinde
idarî para cezas verme yetkisi bakmndan birinci fkra hükmü uygulanr.
(3) Özel hukuk kiilerine ait olan ve herkesin girebilecei binalarn kapal
alanlarnda, tütün mamullerinin tüketilemeyeceini belirtir açk bir iarete yer
verilmesine ramen, bu yasaa aykr hareket eden kiiye, elli Türk Liras idarî
para cezas verilir. Bu ceza, ikâyet üzerine en yakn kolluk birimi yetkililerince
verilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 39.maddesinde yasaklanan mekanlarda tütün mamullerinin tüketilmesi kabahat olarak tanmlanmtr.
233
Maddenin birinci fkras, kamu hizmet binalarnn kapal alanlarnda tütün
mamulü tüketilmesi fiilini kabahat olarak düzenlenmitir. Tütün içen kiiye ilgili
idari birim amirinin yetkili kld kamu görevlileri tarafndan idari para cezas
verilecektir. Bu fkra hükmü, tütün mamulü tüketilmesine tahsis edilen alanlarda
uygulanmaz.
Maddenin ikinci fkrasnda, toplu tama araçlarnda tütün mamulü tüketme davrannn ilendii yere göre farkl kolluk birimlerince idari para cezasnn uygulanaca öngörülmütür. Buna göre, kamuya ait toplu tama araçlarnda kabahatin ilenmesi halinde ilgili idari birim amirinin yetkili kld kamu
görevlileri (örnein Devlet demir Yollarnda trenler için yetkilendirilmi tren
efi, Türk Hava Yollarnda kaptan pilot, Deniz letmelerinde gemi kaptan gibi),
özel hukuk kiileri tarafndan iletilen toplu tama araçlarnda ilenmesi halinde
bu ceza ilk bavurulan kolluk birim yetkilileri tarafndan uygulanacaktr.
Maddenin üçüncü fkrasnda ise özel hukuk kiilerine ait olan ve herkesin
girebilecei binalarn kapal alanlarnda, tütün mamullerinin tüketilemeyeceini
belirtir açk bir iarete (yasak uyarsna) yer verilmesine ramen, bu yasaa aykr hareket eden kiilere, ikayet üzerine en yakn kolluk birimi yetkililerince idari
para cezas verilecei öngörülmütür. Görüldüü üzere ilk iki fkrada re’sen
takip ilkesi benimsendii halde, üçüncü fkrada özel hukuk kiilerine ait herkesin girebilecei binalar bakmndan birilerinin ikayeti koul olarak aranm,
ayrca yasak uyarsna ramen bu yasan ihlal edilmi olmas aranmtr.
4207 sayl Tütün Ürünlerinin Zararlarnn Önlenmesi ve Kontrolü Hakknda Kanunun 5727 sayl Kanunla deiik 2/1.maddesi uyarnca “Tütün ürünleri;
a) Kamu hizmet binalarnn kapal alanlarnda,
b) Koridorlar dahil olmak üzere her türlü eitim, salk, üretim, ticaret,
sosyal, kültürel, spor, elence ve benzeri amaçl özel hukuk kiilerine ait olan ve
birden çok kiinin girebilecei (ikamete mahsus konutlar hariç) binalarn kapal
alanlarnda,
c) Taksi hizmeti verenler dahil olmak üzere karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu tama araçlarnda,
ç) Okul öncesi eitim kurumlarnn, dershaneler, özel eitim ve öretim
kurumlar dahil olmak üzere ilk ve orta örenim kurumlarnn kültür ve sosyal
hizmet binalarnn kapal ve açk alanlarnda,
d) Özel hukuk kiilerine ait lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane
gibi elence hizmeti verilen iletmelerde
tüketilemez.”
4207 sayl Kanunun 5727 sayl Kanunla deiik 4.maddesine göre; “Tütün ürünlerinin içilmesinin yasakland yerlerde, yasal düzenleme ve buna uymamann cezai sonuçlarn belirten uyarlar; salonlarda asgari on santimetrelik
puntolarla, toplu tam araçlarnda üç santimetrelik puntolarla herkes tarafndan
görülebilir yerlere aslr. Ayrca tütün ürünlerinin tüketilmesine tahsis edilen
alanlarda tütün ürünleri kullanmnn tehlikelerini anlatan salk uyarlar herkes
tarafndan görülebilir yerlere aslr.”. Ayn Kanunun 5727 sayl Kanunla deiik
234
2/4.fkrasnda “Açk havada yaplan her türlü spor, kültür, sanat ve elence faaliyetlerinin yapld yerler ile bunlarn seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanlamaz. Ancak bu tesislerde, tüktün ürünlerinin tüketilmesine mahsus alanlar
oluturulabilir.”; ayn Kanunun 5727 sayl Kanunla deiik 3/12.fkrasnda ise,
“Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, azlk, kat ve benzeri atklar çevreye
atlamaz” hükümlerine yer verilmitir.
4207 sayl Kanunun 5727 sayl Kanunla deiik 5.maddesinde bu yasaklarn yaptrmlar gösterilmitir. Buna göre; “Bu Kanunun 2 nci maddesinin birinci ve dördüncü fkralarnda belirtilen alanlarda tütün ürünlerini tüketenler ile
3 üncü maddenin ikinci fkrasna aykr hareket edenler 30.3.2005 tarihli ve 5326
sayl Kanunun 39’uncu maddesi hükümlerine göre; 3’üncü maddenin onikinci
fkrasna aykr hareket edenler Kabahatler Kanununun 41’inci maddesi hükümlerine göre cezalandrlr.” Yaplan yollama nedeniyle tütün ürünlerinin tüketildii mekana göre Kabahatler Kanununun 39.maddesinin ilgili fkras hükmü,
yetkili kamu görevlisi veya kolluk birimi tarafndan uygulanarak idari para cezas verilecektir.
Kimlii Bildirmeme
Madde 40- (1) Görevle balantl olarak sorulmas halinde kamu görevlisine kimlii veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçnan veya gerçee aykr beyanda bulunan kiiye, bu görevli tarafndan elli Türk Liras idarî para cezas
verilir.
(2) Açklamada bulunmaktan kaçnmas veya gerçee aykr beyanda bulunmas dolaysyla kimlii belirlenemeyen kii tutularak durumdan derhal
Cumhuriyet savcs haberdar edilir. Bu kii, kimlii açk bir ekilde anlalncaya
kadar gözaltna alnr ve gerekirse tutuklanr. Gözaltna ve tutuklamaya karar
verme yetkisi ve usulü bakmndan Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanr.
(3) Kiinin kimliinin belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltna
alnma veya tutuklanma haline derhal son verilir.
AÇIKLAMA
765 sayl TCK’nun 528.maddesinin yürürlükten kaldrlmas nedeniyle ortaya çkan boluu doldurmak için KK’nun 40.maddesinde kimlii bildirmeme
kabahati düzenlenmitir. Yasa koyucu, 5271 sayl CMK’nun 98/4, 135/1, 147,
170/3, 174/1.maddelerinde üphelinin kimliinin tespitinin zorunluluunun
öngörülmesi nedeniyle davalarn gecikmesini önleme düüncesiyle bu düzenlemeyi yapmtr. Esasen çada toplumlarda bireyler, toplumsal düzenin hukukça
korunabilmesi için gerektiinde, kimlik ve adresleriyle ilgili bilgileri kamu görevlilerine vermekle yükümlüdür.
Maddenin birinci fkrasnda, görevle balantl olarak sorulmas halinde
kamu görevlisine kimlii veya adresiyle ilglii bilgi vermekten kaçnan veya gerçee aykr beyanda bulunan kiiye, bu görevli tarafndan idari para cezas verilecei öngörülmütür. Görüldüü üzere burada, 5237 sayl TCK’nun
206.maddesindeki “resmi belgenin düzenlenmesinde yaplan beyan”,
268.maddesindeki “bakasna ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanlmas” ve
235
230/3.maddesindeki “gerçek kimliini saklamak suretiyle bir bakasyla evlenme ilemi yaptrma” suçlarndan farkl bir davran tanm yaplmtr. KK’nun
40/1.fkrasnda, bakasnn kimliini kullanmadan, bir zarar oluturmakszn ve
resmi belge düzenlenmesine ihtiyaç duyulmadan, üpheli ve sank ile dier kiiler arasnda bir ayrm yaplmadan, salt “görevle balantl olarak sorulmas halinde kamu görevlisine kimlii ve adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçnma veya
gerçee aykr beyanda bulunma” davran kabahat olarak öngörülmütür.
Kimi özel yasalarda (5490/67, 7201/55-a,b,c, 5147/57, 3402/43, 6326/127,
775/37, 4358/5, 222/57, 2841/12, 1380/36, 6948/11.maddelerde ve 213, 2801,
3787, 1319, 4811, 4458, 4926 sayl Kanunlarda) yer verilmi olan “beyan” tanmna aykr davranlar bu özel hükümlere göre suç ya da kabahat olarak tanmlanmtr. Bu durumlarda KK’nun 15.maddesi çerçevesinde içtima sorunu çözülerek uygulama yaplmas gerekir.
lgili Kanunlarda 8örnein 2559 sayl PVSK 17.maddesi ile 2918 sayl
KTK 81, 111 s. Askerlik K., 74., 1593 s. UHK 195, 5188 sayl Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 7. ve 5490 sayl Nüfus Hizmetleri Kanunun
18.maddelerinde) kimlik sorma ve bildirim zorunluluu ile ilgili hükümler mevcuttur. Ayrca Adli ve Önleme Aramalar Yönetmeliinin 18/e, f, Yakalama,
Gözaltna Alma ve fade Alma Yönetmeliinin 5., Jandarma Tekilat Görev ve
Yetkileri Yönetmeliini 28.maddelerinde de benzer ekilde kimlik sorma ve bildirim zorunluluu öngören hükümler bulunmaktadr.
Belediye Zabta Yönetmeliinin 8/E maddesinde, belediye emir ve yasaklarna aykr davranlar sebebiyle hakknda ilem yaplmak üzere mevzuata
uymas istenen fakat bu istee uymayp ayrca direnen ve kimliini açklamaktan
da kaçnan kimseleri en yakn polis veya belediye dairesine, muhalefet halinde
zorla götürme yetkisi belediye zabta görevlilerine verilmitir.
KK’nun 40/1.fkrasnda öngörülen “kamu görevlisine kimlik bildirmeme”
davrannn kabahat oluturabilmesi için, kimlik soran görevlinin buna yetkisi
ve yasal gerekçesinin bulunmas gerekir. Bu itibarla konunun, toplumsal yarar
ve hukuki dayanak ölçütü esas alnarak deerlendirilmesi ve sonucuna göre
uygulama yaplmas gerekir. Yukarda saylan kamu görevlilerinin ilgili tekilat
kanunu ve buna dayal olarak çkarlm yönetmeliklerle “görevle balant” kapsamnda bir kimlik sorgulama yetkisinin bulunduunun kabulü gerekir. Fakat,
bunlarn (polis, jandarma gibi görevlilerin) ve CMK gereince kimlik sormann
iin geree olduu görevliler dnda, kamu görevlilerinin bu yetkilerini kabul
etmek mümkün deildir. Bireylerin, bir hizmetten yararlanabilmesi için kimliini ibraz etmek zorunda olduu hallerde, bundan vazgeçme hak ve özgürlüünün bulunduu söz konusu olduunda, elektrik ve su abonelii, kamu sosyal
tesisine giri, toplu tama araçlar serbest kart çkartma gibi, kimlik istenen
durumlarda, artk, burada kimlik sorgulama ve dolaysyla cezalandrabilme
yetkisinin varlndan söz edilemeyecektir 166.
166
236
KK’nun 40/2.fkrasnda, “açklamada bulunmaktan kaçnmas veya gerçee aykr beyanda bulunmas dolaysyla kimlii belirlenemeyen kii tutularak
durumdan derhal Cumhuriyet savcs haberdar edilir. Bu kii, kimlii açk bir
ekilde anlalncaya kadar gözaltna alnr ve gerekirse tutuklanr. Gözaltna
almaya ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usulü bakmndan Ceza Muhakemesi Usulü Kanunu hükümleri uygulanr”, 3.fkrasnda ise “kiinin kimliinin
belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltna alnma veya tutuklanma haline
derhal son verilir.” hükümleri yer almaktadr. Gözalt ve tutuklama tedbirleri
yalnzca “kimliin belirlenememesi” durumunda söz konusu olabilecektir. Madde gerekçesinde özetle; burada amaç kiinin kimliini örenmek olup, ceza muhakemesinde bavurulan koruma tedbirleri söz konusu olmadndan, gözalt ve
tutuklama tedbirleri için gerekli olan bütün artlarn burada aranmayaca, fakat,
kii özgürlüü kstlamas söz konusu olduundan, sürelerine uyularak gözaltna almaya Cumhuriyet savcs, tutuklamaya ise sulh ceza hakiminin karar verecei belirtilmitir. Nitekim Anayasa Mahkemesi PVSK’nun 17.maddesi ile ilgili
kararnda 167, düzenlemenin Anayasaya aykr olmadna karar vermitir. Anayasann “kii hürriyeti ve güvenlii ile ilgili 19. ve AHS’nin “özgürlük ve güvenlik hakk” balkl 5.maddesinde düzenlenmi bulunan “…yasann koyduu bir
yükümlülüün yerine getirilmesini salamak için yakalanma veya tutuklanmas” hali, hakl özgürlük kstlama nedeni saylarak, gerektiinde bavurulabilecek tedbir olarak öngörülmütür. AHM’nin kararnda, polisin üzerinde kimlik
tamayan bir kiiyi, kimliini belirlemek üzere birkaç saat alkoymas veya kiinin tutuklanmas durumu, ceza karakteri tayan, kiinin özgürlüünden yoksun
brakma deil, AHS’nin 5/1 (a) kapsamnda, yasal yükümlülüü yerine getirmeye zorlama, dolaysyla, kimliini kantlama bir zorunluluk olarak kabul
edilmitir 168.
?'8-/:'?1'8'8/
9GNZKIOROQY[¨[TJGTN½Q½SR½,K\Ò;à[`ȑ[TYG_ϙRϙ:)1T½TSGJJKYOJK
RGRKZO_RK G_Tϙ ?GYGTϙT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKRKXO MKXKàOTIK SGNQ¼SO_KZOTK
OROĄQOT KĄSK 'YRO_K )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K +YGY YG_ϙRϙQGXGXϙORK\KXORKT\KZKS_O`KJORSKQYOÒTQKYOTRKĄKTN½QS½TYG_ϙRϙ:½XQ)K`G
1GT[T[T[T ZGXONOTJK _½X½XR½àK MOXSKYOTJKT YUTXG J[X[ĄSG G¨ϙRSGQYϙ`ϙT
_KTOJKT JKàKXRKTJOXORSKYO YUT[I[TJG YG_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[TJG K_RKSOT Y[¨
URGXGQJ½`KTRKTSKSKYOTKJKTO_RKN½Q½SR½T½THKXGGZOTKJGOX+ă3+'YRO_K)K`G3GN
QKSKYOTIK\KXORKTM½T\KG_TϙYG_ϙRϙKQQGXGXϙTY½XKYOOÖTJK?GXMϙZG_ȑIGOTIK
RKTSKYO U _KX )9G\IϙYϙ ZGXGLϙTJGT OYZKTORSOĄ URJ[à[TJGT JG\G K\XGQϙ )(GĄYG\IϙRϙàϙTϙT
Y½XKYOTJKT YUT G \GQO ZKS_O` OYZKàOTOT XKJJOTO OYZK_KT ZGXONRO ZKHROàTGSKYOORK
JGOXK_KM·TJKXORSKQRKYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGJ[X[ĄSGG¨ϙRGXGQ\K_G
167
168
Any.Mah., 26.11.1986, 8-27
ÜNAL, eref; Avrupa nsan Haklar Sözlemesi-Avrupa nsan Haklar Komisyonu ve Divan
Kararlar Inda Sözleme Hükümlerinin Açklanmas ve Yorumu, TBMM Yaynlar No:69, Ankara-1995, s.134
237
JUY_G ½`KXOTJK \KXORKT QGXGXRGX ZKS_O`K ZGHO URSGQRG U _KX ) 9G\IϙYϙTϙT HGĄ\[X[Y[
ȔZKS_O`ȕTOZKROàOTJKQGH[RKJORKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJKMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 9G_ϙRϙ )31T[T Ȕ) (GĄYG\IϙRϙàϙTG _GVϙRGT ZKHROMGZȕ HGĄRϙàϙTϙ ZGĄϙ_GT SGJJKYO [_GXϙTIG JUY_G º`KXOTJK \KXORKT KQ QGXGXϚT )9G\IϚYϚTG ZKHROÝ ZGXONO URGT
ZGXONO OZOHGXO_RK ZKS_OÒT YºXKYOTJK URJ[Ý[ GTRGĄϙRSGQRG ZKHROàTGSKJKQO
J½Ą½TIK_KOĄZOXGQKJORSKSOĄZOX
+_RKSOT ZGXZϚāSGYϚ` URGXGQ Y[¥ URSGQZGT ¥ϚQGXϚRSGYϚ IK`G YUX[SR[R[Ý[T[T
QGRJϚXϚRSGYϚ\K_GHKROXRKTKTIK`GTϚTHOXJKÝKXRKTJOXSK\KZGQJOXMKXKQZOXSKSKYOMOHO
NGRRKXJK J[X[āSG _GVϚRSGQYϚ`ϚT K\XGQ º`KXOTJK QGXGX \KXORKHORKIKÝO SGNQKSKIK HOX
JKàKXRKTJOXSK _GVϙRGXGQ Y[¨[T [TY[XRGXϙTϙT ZG_OTO NGROTJK OYK 9G_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG [Y[R½TK [_M[T ĄKQORJK J[X[ĄSG G¨ϙRGXGQ YUT[I[TG M·XK N½Q½S Q[
X[RSGYϙMKXKQZOàOM·`KZORSKJKT\KK_RKSOTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[T[TSGJ
JKYOTK [_[V [_SGJϙàϙ JG ZGXZϙĄϙRSGJGT J[X[ĄSG G¨ϙRSGQYϙ`ϙT K\XGQ ½`KXOTJKT 9G_ϙRϙ :½XQ )K`G 1GT[T[TJGK_RKSOTY[¨ URGXGQ J½`KTRKTSKJOàOTJKT HGNOYRK N½Q½SR½
T½THKXGGZOTKQGXGX\KXORSKYO
?GYG_GG_QϙXϙU_KX)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½RS½ĄUR
J[à[TJGT YGOX _·TRKXO OTIKRKTSK_KT N½QS½T H[ YKHKVZKT JURG_ϙ 9G_ϙRϙ ?GYGTϙT
SGJJKYOMKXKàOTIK[_M[RGTSGYϙMKXKQKT9G_ϙRϙ)3;1T½TSGJJKYO[_G
XϙTIG(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
Çevreyi Kirletme
Madde 41- (1) Evsel atk ve artklar, bunlarn toplanmasna veya depolanmasna özgü yerler dna atan kiiye, yirmi Türk Liras idarî para cezas verilir. Bireysel atk ve artklarn atlmas halinde de bu fkra hükmü uygulanr.
(2) Fiilin yemek piirme ve servis yerlerinde ilenmesi halinde iletme sahibi gerçek veya tüzel kiiye, beyüz Türk Lirasndan bebin Türk Lirasna kadar
(3) Hayvan kesimine tahsis edilen yerler dnda hayvan kesen veya kesilen hayvan atklarn sokaa veya kamuya ait sair bir alana brakan kiiye, elli
Türk Liras idarî para cezas verilir.
(4) naat atk ve artklarn bunlarn toplanmasna veya depolanmasna
özgü yerler dna atan kiiye, yüz Türk Lirasndan üçbin Türk Lirasna kadar
idarî para cezas verilir. naat faaliyetinin bir tüzel kii adna yürütülmesi halinde bu tüzel kii hakknda verilecek idarî para cezasnn üst snr bebin Türk
Lirasdr. Bu atk ve artklarn kaldrlmasna ilikin masraf da ayrca kiiden
tahsil edilir.
(5) Kullanlamaz hale gelen veya ihtiyaç fazlas ev eyasn bunlarn toplanmasna ilikin olarak belirlenen günün dnda sokaa veya kamuya ait sair
bir yere brakan kiiye elli Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu eyann top-
238
lanmas hususunda belediye tarafndan belirli aralklarla ylda üç günden az
olmamak üzere belirlenen günler önceden uygun araçlarla ilân olunur.
(6) Kullanlamaz hale gelen motorlu kara veya deniz nakil araçlarn ya da
bunlarn mütemmim cüzlerini sokaa veya kamuya ait sair bir yere brakan kiiye ikiyüzelli Türk Liras idarî para cezas verilir. Bunlarn kaldrlmasna ilikin
masraf da kiiden ayrca tahsil edilir.
(7) Bu kabahatler dolaysyla idarî para cezasna belediye zabta görevlileri
karar verir.
(8) Bu kabahatler dolaysyla meydana gelen kirliliin kii tarafndan derhal giderilmesi halinde idarî para cezasna karar verilmeyebilir.
(9) Bu madde hükümleri, belediye snrlar içinde uygulanr.
AÇIKLAMA
KK’nun 41.maddesinde, belediye snrlar içerisinde uygulanmak üzere,
çevrenin suç tanmlar dnda kirletilmesi kabahat olarak düzenlenip yaptrm
altna alnmtr.
Maddenin birinci fkrasnda, evsel atk ve artklar, bunlarn toplanmasna
veya depolanmasna özgü yerler dna atan kiinin bu eylemi idari para cezasn
gerektiren kabahat olarak tanmlanm, bireysel atk ve artklarn atlmas halinde de bu fkra hükmünün uygulanaca belirtilmitir.
Kat Atklarn Kontrolü Yönetmeliine göre evsel kat atk (çöp), konutlardan atlan tehlikeli ve zararl atk kavramna girmeyen, bahçe, park ve piknik
alanlar gibi yerlerden gelen kat atklar, ifade etmektedir. Evsel atk ve atklarn
yani çöplerin belediyece belirlenen yerler dna atlmalar halinde bu kabahat
oluur. Keza bireysel atk ve artklarn atlmas halinde de bu kabahat oluacaktr.
Maddenin ikinci fkrasnda, atk ve artklarn belediyece belirlenen yerler
dna atlmas fiilinin yemek piirme ve servis yerlerinde ilenmesi halinde iletme sahibi gerçek veya tüzel kiiye verilecek idari para cezas belirlenmitir.
Maddenin üçüncü fkrasnda, hayvan kesimine tahsis edilen yerler dnda
hayvan kesen veya kesilen hayvan atklarn sokaa veya kamuya ait sair bir
alana brakan kiinin bu eylemi kabahat olarak tanmlanmtr. Burada 3285 sayl HSZK’nun 55.maddesindeki hükümden farkl olarak “ticari amaç” olmakszn
(beldelerde kurban kesme gibi) filin ilenmesi yaptrm altna alnmtr.
Maddenin dördüncü fkrasnda, inaat atk ve artklarn bunlarn toplanmasna veya depolanmasna özgü yerler dna atan kii ile inaat faaliyetinin bir
tüzel kii adna yürütülmesi halinde bu tüzel kii hakknda verilecek idari para
cezas gösterilmitir. Bu atk ve artklarn kaldrlmasna ilikin masraf da ayrca
kiiden tahsil edilecektir.
Maddenin beinci fkrasnda, kullanlamaz hale gelen veya ihtiyaç fazlas
ev eyasn, bunlarn toplanmasna ilikin olarak belirlenen günün dnda, sokaa veya kamuya ait sair bir yere braklmas kabahat olarak tanmlanm ayrca
belediyelere, bu eyann toplanmas hususunda belirli aralklarla ylda üç günden az olmamak üzere belirlenen günlerin önceden uygun araçlarla ilan ettirilmesine ilikin bir yükümlülük getirilmitir Kat Atklarn Kontrolü Yönetmeli-
239
inde, iri kat atk; buzdolab, çamar makinesi, koltuk gibi evsel nitelikli eyalardan oluan ve kullanlmayacak durumda olan çounlukla iri hacimli atklar
ifade etmektedir. Kabahatin oluabilmesi için belediyenin periyodik ilan etme
yükümlülüünü yerine getirmesine karn bu atklarn belirlenen yerler dna
braklmas gerekir.
Maddenin altnc fkrasnda; bir yerleim yeri için görüntü kirlilii niteliinde olan, kullanlamaz hale gelen motorlu kara veya deniz nakil araçlarn ya
da bunlarn mütemmim cüzlerini (örnein otomobilin motorunu) sokaa veya
kamuya ait sair bir yere brakan kiiye verilecek olan idari para cezas belirlenmi ve bunlarn kaldrlmasna ilikin masrafn da kiinden ayrca tahsil edilecei
belirtilmitir.
Maddenin sekizinci fkrasnda, TCK’da suçtan kaynaklanan zararn giderilmesi amacyla, buna elverili suçlarla ilgili olarak öngörülen etkin pimanlk
haline benzer bir düzenlemeye yer verilmitir. Buna göre, bu kabahatler dolaysyla meydana gelen kirliliin kii tarafndan derhal giderilmesi halinde idari
para cezasna karar verilmeyebilecektir.
Maddenin dokuzuncu fkrasnda, bu madde hükümlerinin belediye snrlar içinde uygulanaca belirtilmi, yedinci fkrasnda ise, bu kabahatler dolaysyla idari para cezasna belediye görevlilerinin karar verecei hükme balanmtr.
5393 sayl Belediye Kanunu’nun 14.maddesinde, belediyelerin görev ve
sorumluluklar arasnda dier kentsel altyapy oluturmak yannda, çevre ve
çevre sal için, temizlik ve kat atk, hafriyat topra ve moloz döküm alanlarn, depolama sahalarn, inaat malzemelerini, odun, kömür ve hurda depolama alanlar ve sat yerlerini belirlemek, bu alan ve yerler ile tamalarda çevre
kirlilii olumamas için gereken tedbirleri almak saylmtr.
Maddenin son fkrasnda “özel kanunlardaki hükümler sakldr” denilmek
suretiyle, belediyeler dnda, özellikle Çevre ve Orman Bakanlna çevreyle
ilgili ruhsat, denetim, cezalandrma gibi görev ve yetki vermi olan 2872 sayl
Çevre Kanunu, 3621 sayl Ky Kanunu gibi özel hükümlere vurgu yaplarak,
sakl hükümlerden söz edilmitir. Anayasann 56.maddesinde ve ülkemizin de
taraf olduu birçok uluslararas sözleme de herkesin salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakknn bulunduu, bunu salamak için gerekli tedbirleri almann
da devletin görevi olduu belirtilmitir. TCK’nun 1.maddesinde, bu Kanunun
amaçlar arasnda “çevreyi koruma” da yer almaktadr. KK’nun
41.maddesindeki kabahat hükümlerinin uygulanmas, TCK’nun 181 ve
182.maddelerinde düzenlenen çevrenin kasten veya taksirle kirletilmesi suçlarn
unsurlarnn olumamas durumunda söz konusu olabilecektir. Kirletme fiili suç
oluturduu takdirde artk, kabahatten dolay idari yaptrm uygulanamaz.
Dier yandan, 3621 sayl Ky Kanununun 15/2.maddesinde, moloz, toprak, cüruf, çöp gibi kirletici ve çevreyi bozucu etkisi olan atk ve artklar dökenlerin, ilgisine göre, mülki amir veya belediye bakan tarafndan, idari para cezas ile cezalandrlaca öngörülmütür. 2872 sayl Çevre Kanununun 20/s maddesinde de, umuma açk yerlerde her ne ekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere
240
100 Türk Liras idari para cezas verilecei belirtilmi, bu Kanunun
12.maddesinde ise, denetim yetkisinin de, yerel yöneticilere ve alt uygulama
birimlerine yönetmelie uygun olarak devredilebilecei öngörülmütür. Bu itibarla, KK’nun 41.maddesi uyarnca uygulama yaplrken, Çevre Kanunu ve ona
dayal olarak, özellikle, atklarn insan salna ve çevreye zarar verecek ekilde
dorudan veya dolayl biçimde alc ortama verilmesinin önlenmesi amacyla
çkartlm, Tehlikeli Atklarn Kontrolü ve Toprak Kirliliinin Kontrolü Yönetmeliklerinde öngörülen kurallarn göz önüne alnmas gerekmektedir. Yasa koyucu bu çeitli düzenlemelerle, çevreyi kirleten (örnein yerlere tükürme, sigara
izmariti atma, kuruyemi kabuu brakma gibi) her türlü eylemin yaptrmsz
kalmamasn amaçlamtr.
Afi Asma
Madde 42- (1) Meydanlara veya parklara, cadde veya sokak kenarlarndaki kamuya ait duvar veya alanlara, rzas olmakszn özel kiilere ait alanlara bez,
kât ve benzeri afi ve ilân asan kiiye, yüz Türk Lirasndan üçbin Türk Lirasna
kadar idarî para cezas verilir. Ayn içerikteki afi ve ilânlar, tek fiil saylr.
(2) Birinci fkra hükmü, yetkili makamlardan alnan açk ve yazl izne dayal olarak aslan afi ve ilânlar açsndan uygulanmaz. Bu izinde, afi ve ilânn
aslaca zaman dilimi açk bir ekilde gösterilir. Bu afi ve ilânlar izin verilen
gerçek veya tüzel kii tarafndan bu sürenin dolmasn müteakip derhal toplatlr. Toplatma yükümlülüüne aykr hareket edilmesi halinde birinci fkra hükmüne göre idarî para cezas verilir.
(3) Bu afi ve ilânlarn kaldrlmasna ilikin masraflar da ilgili kiilerden
ayrca tahsil edilir.
(4) Bu kabahatler dolaysyla idarî para cezasna, kolluk veya belediye zabta görevlileri karar verir.
AÇIKLAMA
KK’nun 42.maddesinde, toplumun tüm bireylerinin kullanmna tahsis
edilmesi bulunan meydan ve parklara, cadde veya sokak kenarlarndaki kamuya
ait duvar veya alanlara; yetkili makamlardan açk ve yazl bir izin alnmadkça,
bez, kat ve benzeri afi veya ilan aslmas, kabahat olarak tanmlanmtr
(42/1.f.). Ayni içerikteki afi ve ilanlarn tek fiil saylaca belirtilerek özel bir
içtima hükmüne yer verilmitir. Maddede afi ve ilan aslmasndan söz edilmitir. Bunlarn duvar veya alanlara yaptrlmas halinde eylem TCK’nun 151 vd.
maddelerinde tanmlanan mala zarar verme suçunu oluturur.
Bu kabahatin olumas için kamuya ait yerler söz konusu olduunda yetkili makamlarn izninin olmamas, özel kiilere ait yerler için de rzasnn bulunmamas gerekir. zin ve rzann bulunmas halinde kabahatin hukuka aykrlk unsuru gerçeklemedii ve eylem hukuka uygun hale geldiinden idari yaptrm uygulanamayacaktr. Nitekim maddenin ikinci fkrasnda, “birinci fkra
hükmü yetkili makamlardan alnan açk ve yazl izne dayal olarak aslan afi ve
ilanlar açsndan uygulanmaz. Bu izinde, afi ve ilann aslaca zaman dilimi
açk bir ekilde gösterilir. Bu afi ve ilanlar izin verilen gerçek ve tüzel kii tara-
241
fndan bu sürenin dolmasn müteakip derhal toplatlr. Toplatma yükümlülüüne aykr hareket edilmesi halinde birinci fkra hükmüne göre idari para cezas
verilir” hükmüne yer verilmitir. Bu afi ve ilanlarn kaldrlmasna ilikin masraflarda ilgili kiilerden ayrca tahsil edilecektir. Afi ve ilanlarn Çevre Kanunu
20/s maddesi kapsamnda çevrenin kirletilmesi olarak kabulü mümkündür.
Maddenin beinci fkrasnda, seçim mevzuatnda (298 sayl Kanunda) olduu gibi, konuyla ilgili özel kanunlarda, hüküm bulunmas halinde bu kabahatin hükmünün uygulanamayacan ifade etmek için “özel kanunlardaki hükümler sakldr” hükmüne yer verilmitir.
Maddenin dördüncü fkrasna göre, bu kabahatler dolaysyla idari para
cezasna, kolluk veya belediye zabta görevlileri karar verecektir. Yani bunlardan
hangisi ilk olarak fiili tespit edip ilem balatm ise sonuçlandrmak ta onun
görev ve yetkisinde olacaktr.
?'8-/:'?1'8'82'8/
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_G QGVYGSϙTG M·XK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTJK
OQOHOT :½XQ ROXGYϙ JGNOR OJGXOVGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ HGĄ\[X[½`KXOTK9[RN )K`G3GNQKSK
YOTIK \KXORKT QGXGXϙTϙT QKYOT URJ[à[ M·`KZORSKJKT OZOXG`ϙT KYGYZGT OTIKRKTKXKQ _G`ϙRϙ
ĄKQORJKQGXGX\KXORSKYOTJK
1GH[RKM·XKJKYG_ϙRϙ9O_GYO6GXZORKX1GT[T[T\KH[1GT[Tȑ[TGZϙL_GVZϙàϙ
YG_ϙRϙ*KXTKQRKX1GT[T[ȑTJGYO_GYOVGXZORKXOTYKÖSJ·TKSRKXOJϙĄϙTJGVXUVGMGTJG
\K ¨GàXϙ GSGIϙ_RG HORJOXO \K KR ORGTϙ JGàϙZSG GLOĄ \K VGTQGXZ GYSG MOHO LGGRO_KZRKXOTO J½
`KTRK_KT ·`KR HOX N½Q½S H[R[TSGJϙàϙ \K S[ZKXO` NGQQϙTJGQO OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT JG
YG_ϙRϙ1GT[Tȑ[T\KSGJJKRKXO[_GXϙTIG\KXORJOàOM·`KZORSKQYOÒTOZOXG`ϙTQGH[
R½_KXOTKXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTJKOYGHKZM·X½RSKSOĄ\KYG_ϙRϙ)K`G3[NGQKSKYO
1GT[T[ȑT[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG
HU`SG_GGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRG:½XQ3ORRKZOGJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½R
J½
?GXMϙZG_ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙȕTϙT QGT[T _GXGXϙTG HU`SG OYZKSOTK JG_GTGT
ONHGXTGSK O¨KXOàO _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT 15)'+2Ϙ 'àϙX )K`G 3GNQKSKYOTOT
M½T \K S[Z YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31TϙT I SGJJKYO [_GXϙTIG
)*
5RG_ϙTKZXGLRϙIGG_JϙTRGTSGYϙ\KMKX¨KàOTUXZG_G¨ϙQGXϙRSGYϙHGQϙSϙTJGT
ZGXONRO _GQGRGSG Z[ZGTGQ S½SÒRKXOTOT JOTRKTSKYO G_Tϙ URG_ TKJKTO_RK _GQGRGTGT _GĄϙ
Q½¨½Q YGTϙQ :G_L[T 'RZ[TZGĄ NGQQϙTJGQO QU\[ĄZ[XSG YUT[I[T[T GXGĄZϙXϙRϙV JKRORRKXOT
HOXROQZKJKàKXRKTJOXORSKYOY[XKZO_RKQGXGX\KXORSKYO_KXOTKKQYOQYUX[ĄZ[XSGORK_G`ϙRϙĄKQOR
JKN½Q½SZKYOYO
1GT[TG G_QϙXϙ UR[V N½Q½SJKT YUTXG R .GÒXGT ZGXONOTJK _½X½XR½àK MOXKT
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK GZϙRϙ Y[¨[T _GVZϙXϙSϙTϙT OJGXO VGXG
242
IK`GYϙURGXGQHKROXRKTSOĄURSGYϙYKHKHO_RKK_RKSOTY½H[Z[NGROTJKYG_ϙRϙ?GYGTϙT
SGJJKYON½QS½JKM·`KZORKXKQYGTϙàϙTN[Q[QOJ[X[S[T[TH[TGM·XKZG_OT\KZGQJOXOT
JKÙX[TR[R[QH[R[TSGYϙ
(U`SG_ϙ MKXKQZOXSOĄ )9G\IϙYϙTϙT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ H[ OZOHGXRG _KXOTJK M·X½RS½Ą
URJ[à[TJGTN½QS½TH[YKHKVZKTJURG_ϙ(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
*UY_GOTIKRKTKXKQMKXKàOJ½Ą½T½RJ½ .½Q½SJKT YUTXG .GÒXGT ZGXONOTJK _½X½XR½àK MOXKT YG_ϙRϙ 1GHG
NGZRKX1GT[T[T[TSGJJKYOTJKGZϙRϙY[¨[T_GVZϙXϙSϙTϙTOJGXOVGXGIK`GYϙURGXGQHKROX
RKTSOĄURSGYϙYKHKHO_RKK_RKSOTY½H[Z[NGROTJKYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYON½QS½
JK M·`KZORKXKQ YGTϙQRGXϙT N[Q[QO J[X[S[T[T H[TG M·XK ZG_OT \K ZGQJOXOTJK ÙX[TR[R[Q
H[R[TSGYϙ
1GH[R\K[_M[RGSG_GM·XKJK!
9GTϙQRGXϙTGLOĄGYZϙQRGXϙ_KXOTUQ[ROJGXKYOTIKOÒT\KXORKTSGNGRUR[VURSGJϙàϙUQ[R
OJGXKYOTJKTYUX[R[VGXGĄZϙXϙRJϙQZGTYUTXGN[Q[QOJ[X[SRGXϙTϙTZG_OT\KZGQJOXOMKXKQOXQKT
KQYOQOTIKRKSKORK_G`ϙRϙĄKQORJKN½Q½SZKYOYO
1GT[TGG_QϙXϙ)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[TKJKTRK_KXOTJKM·X½RS½ĄURJ[
à[TJGTN½QS½T(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
Silah Tama
Madde 43- (1) Yetkili makamlardan ruhsat almakszn kanuna göre yasak
olmayan silahlar park, meydan, cadde veya sokaklarda görünür bir ekilde tayan kiiye, kolluk tarafndan elli Türk Liras idarî para cezas verilir.
AÇIKLAMA
KK’nun 43.maddesinde, yetkili makamlardan ruhsat almakszn kanuna
göre yasak olmayan silahlar park, meydan, cadde veya sokaklarda görünür bir
ekilde tanmasn yasaklam ve kabahat saymtr.
Yasak silahlarn neler olduu 6136 sayl Kanunun 1-4.maddelerinde saylm ve bunlarn yaptrmlar ayn Yasann 12-15.maddelerinde belirtilmitir.
Ayn Kanunun 4/3.maddesinde yasak olmayan silahlar ise; “yalnz sporda kullanlan yivli atesiz silahlar ve mermileri ile yivsiz tüfekler ve mermilerinin, ev
gereçlerinden olan veya tababet, sanayi, tarm, spor için kullanlan aletlerle bir
meslek veya sanatn icras için gerekli bçak, i, raspa ve benzerlerinin kullanlmas bu Kanun hükümlerine tabi deildir” denilmek suretiyle belirtilmitir.
6136 sayl Kanunla ilgili Yönetmeliin 54.maddesinde de; “bçak, dier
aletler ve benzerleri her ne sebeple olursa olsun üstte tanamaz” denilerek, nakil
ve tamann nasl yaplaca açklanmtr. Buna göre, yasak olmayan silahlarn
nakli;
243
a. Bavul, valiz, takm veya el çantalarnda, b.Çuval, bez torba veya ambalajlarnda, c.Araçlarn bagaj ve torpido gözlerinde, d.Ani olaylarda kullanlmay
engelleyecek tarzda kat veya bezle sarlp paketlenmi ekilde üstte yaplabilir.
Bu kabahatin oluabilmesi için, yasak olmayan silah, tama ruhsatnn
olmamas, yerleim yerinde ve görünür ekilde tanmas unsurlarnn, birlikte
gerçeklemesi gerekir.
Bu kabahat nedeniyle idari para cezas verme yetkisi kollua aittir.
?'8-/:'?1'8'82'8/
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_GQGVYGSϙTGM·XKZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXKTYG_ϙRϙ1GHGNGZ
RKX 1GT[T[ȑTJG _KZQORO SGQGSRGXJGT X[NYGZ GRϙTSGQYϙ`ϙT QGT[TG M·XK _GYGQ URSG_GT
YORGNRGXϙ VGXQ SK_JGT IGJJK \K_G YUQGQRGXJG M·X½T½X HOX ĄKQORJK ZGĄϙSGQ Y[¨[T[T ZG
TϙSRGTJϙàϙG_Tϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYOTJKS½RQO_KZOTQGS[_GMKÖXORSKYOTOTJ½`KTRKT
JOàOGTϙRGTSGJJKTOTLϙQXGYϙTJGQGHGNGZOTQUT[Y[T[UR[ĄZ[XGT\K_GOĄRKTSKYOY[XK
ZO_RKKRJKKJORKTKĄ_GTϙTS½RQO_KZOTOTQGS[_GMKÖXORKIKàOTOTHKROXZORJOàOYG_ϙRϙ1G
T[Tȑ[TSGJJKYOTJKȔ'\ZK`QKXKYO\K_G_O\YO`Z½LKQYGNOVROàOHKRMKYOURSGJGT_O\
YO`G\Z½LKàOH[R[TJ[XGT\K_GZGĄϙ_GTRGXNGQQϙTJGYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[ȑT[T
SGJJKYOTJKQO IK`G N½Q½SRKXO [_M[RGTϙX \K G_XϙIG Z½LKàOT S½YGJKXKYOTK N½QSKJOROXȕ
ĄKQROTJKQO J½`KTRKSK_K M·XK G\ Z½LKàOTOT 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T SGJJKYOTJK
YG_ϙRGT VGXQ SK_JGT IGJJK \K YUQGQRGX JϙĄϙTJG ZGĄϙTSGYϙ NGRO NGXO¨ H[R[TJ[X[RSGYϙ
\K_GZGĄϙTSGYϙTϙTS½K__OJKGRZϙTGGRϙTSGJϙàϙGTIGQYG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJK
YOTOT NGRKT _½X½XR½QZK H[R[TJ[à[ \K G_XϙIG Z½LKàOT S½YGJKXKYOTK N½QSKJORKIKàOTOT
J½`KTRKTSOĄ URJ[à[ M·`KZORSKJKT X[NYGZYϙ` G\ Z½LKàOTOT S½YGJKXKYO _KXOTK MK¨KXRO
HKRMK OHXG`ϙ NGROTJK YGNOHOTK OGJKYOTK QGXGX \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKSOĄ \K YG_ϙRϙ )K`G 3[NGQKSKYO 1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ
R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG HU`SG_G GZLKT ONHGX UR[TS[Ą H[R[TSGQRG :½XQ 3ORRKZO GJϙTG
MKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½!
?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTQGT[T_GXGXϙTGHU`SGOYZKSOTKJG_GTGTON
HGXTGSKO¨KXOàO_KXOTJKM·X½RJ½à½TJKTO\XOR9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTM½T
\K +YGY 1GXGX YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31ȑTϙT GSGJJKYO [_GXϙTIG
(5@;23'9/4' GJRO KSGTKZOT YϙXGYϙTJG QG_ϙZRϙ X[NYGZYϙ` YKXO T[SGXGRϙ
)GR 8+Ϙ9 SGXQG UZUSGZOQ G\ Z½LKàOTOT YG_ϙRϙ _GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG
39'*+8+9Ϙ4+OTLG`ϙTH[ĄKQORJK_GVϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
ZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXKT9G_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[T[T?½X½XR½Q\K
;_M[RGSGăKQRO.GQQϙTJG1GT[T[TSGJJKYOORK9G_ϙRϙ:)1T[T_½X½XR½QZKTQGRJϙ
XϙRSϙĄ URSGYϙ :)1ȑJG X[NYGZYϙ` G\ Z½LKàO ZGĄϙSG K_RKSOTOT Y[¨ URGXGQ J½`KTRKT
SKSKYO YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[TJG OYK YORGN ZGĄϙSG HGĄRϙàϙ ORK SGJJKYOTJK!
_KZQORO SGQGSRGXJGT X[NYGZ GRSGQYϙ`ϙT QGT[TG M·XK _GYGQ URSG_GT YORGNRGXϙ VGXQ SK_
244
JGTIGJJK\K_GYUQGQRGXJGM·X½T½XHOXĄKQORJKZGĄϙ_GTQOĄO_KIK`G\KXORKIKàOTOTHKROXZOR
SKYO QGXĄϙYϙTJG YGTϙQRGXG GOZ G\ Z½LKQRKXOTOT GTϙRGT SGJJKJK YG_ϙRGT _KXRKX JϙĄϙTJG GXG¨
O¨KXOYOTJK _GQGRGTSGYϙ TKJKTO_RK GZϙRϙ Y[¨ZGT HKXGGZRKXOTK QGXGX \KXORSKYOTJK HOX OYGHKZ
YO`ROQM·X½RSKSOĄZOX'TIGQ!
.GRKT _½X½XR½QZK URGT \K S½YGJKXK _GVZϙXϙSϙTϙ O¨KXKT 9G_ϙRϙ 1GT[T[T
SGJJKYOMKXKàOTIKX[NYGZYϙÙRGXGQZGĄϙTGTG\Z½LKQRKXOTOTS½YGJKXKYOTKQGXGX\KXOR
SKYO MKXKQOXQKT H[ K_RKSOT Y[¨ URSGQZGT ¨ϙQGXϙRJϙàϙ MKXKQ¨KYO ORK YGTϙQRGXG OGJKYOTK
QGXGX\KXORSKYO
(U`SG_ϙMKXKQZOXSOĄ5_KX)9G\IϙYϙTϙTZKS_OÒZOXG`RGXϙH[OZOHGXRG_KXOTJKM·X½R
S½Ą URJ[à[TJGT N½QS½T H[ YKHKVRKXJKT JURG_ϙ (5@;23'9/4' U_HOXROàO_RK QGXGX \K
XORJO
)*
9GTϙQNGQQϙTJGX[NYGZYϙ`G\Z½LKàOH[R[TJ[XSGQY[¨[TJGTG¨ϙRGT QGS[JG\GYϙT
JG!SGNQKSKIKYG_ϙRϙ1GT[T[TSGJJKYOMKXKàOTIKOJGXO_GVZϙXϙSGQGXGX\KXORJO
àO\KG_Tϙ_GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIG_GXMϙ¨K\XKYOOÖTJK_KXGRJϙàϙGàϙXIK`GSGNQK
SKYOTKOZOXG`KJORKHORKIKàOTG`GXGGRϙTGXGQYG_ϙRϙ)31T[TSGJJKYOTKM·XKJK
QGT[T _UR[T[T \K SKXIOOT HKROXRKTSKYOTJK _GTϙRSG HGĄ\[XGTϙT NGQQϙTϙ UXZGJGT QGRJϙX
SG_GIGàϙTJGT U _KX )9G\IϙYϙTϙT JORKQ¨KYO OZOXG` TOZKROàOTJK QGH[R KJORKXKQ SGNGRROTJK
JKàKXRKTJOXORSKQ½`KXKJUY_GTϙTOTIKRKTSKQYOÒTϘ'*+9Ϙ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
8[NYGZYϙ`G\Z½LKàOH[R[TJ[XSGQY[¨[ORKORMOROURGXGQ!
9G_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[T SGJJKYOTK M·XK \KXORKT OJGXO VGXG IK`GYϙTG
QGXĄϙ ZKS_O` _UR[ G¨ϙQ URSG_ϙVOZOXG` _UR[TG HGĄ\[X[ OSQGTϙ H[R[TJ[à[TJGT H[ Y[¨
_·T½TJKT OTIKRKTSK _GVϙRSGQYϙ`ϙT OZOXG` SKXIOOTIK MKXKàO _GVϙRSGQ ½`KXK JUY_GTϙT
SGNGRROTK M·TJKXORSKYO OÖT ?GXMϙZG_ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTG :+<*ϘϘ4+ U_HOXROàO ORK
QGXGX\KXORJO
)*
Tüzel Kiilerin Sorumluluu
Madde 43/A- (Ek: 26/6/2009-5918/9 md.)
(1) Daha ar idarî para cezasn gerektiren bir kabahat oluturmad hallerde, bir özel hukuk tüzel kiisinin organ veya temsilcisi ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte bu tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen bir
kii tarafndan;
a) 5237 sayl Türk Ceza Kanununun;
1) 157 nci ve 158 inci maddelerinde tanmlanan dolandrclk suçunun,
2) 235 inci maddesinde tanmlanan ihaleye fesat kartrma suçunun,
3) 236 nc maddesinde tanmlanan edimin ifasna fesat kartrma suçunun,
4) 252 nci maddesinde tanmlanan rüvet suçunun,
245
5) 282 nci maddesinde tanmlanan suçtan kaynaklanan malvarl deerlerini aklama suçunun,
b) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayl Bankaclk Kanununun 160 nc maddesinde tanmlanan zimmet suçunun,
c) 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayl Kaçakçlkla Mücadele Kanununda tanmlanan kaçakçlk suçlarnn,
ç) 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayl Petrol Piyasas Kanununun Ek 5 inci
maddesinde tanmlanan suçun,
d) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayl Terörle Mücadele Kanununun 8 inci
maddesinde tanmlanan terörün finansman suçunun,
tüzel kiinin yararna olarak ilenmesi halinde, ayrca bu tüzel kiiye onbin
Türk Lirasndan ikimilyon Türk Lirasna kadar idarî para cezas verilir.
(2) Bu madde hükümlerine göre idari para cezasna karar vermeye, birinci
fkrada saylan suçlardan dolay yarglama yapmakla görevli mahkeme yetkilidir.
AÇIKLAMA
KK’na 26.6.2009 tarih ve 5918 sayl Kanunla eklenen 43/A maddesinde,
tüzel kiilerin sorumluluu düzenlenmitir.
Madde hükmüne göre, daha ar idari para cezasn gerektiren bir kabahat
oluturmad hallerde, bir özel hukuk tüzel kiisinin organ veya temsilcisi ya da
organ veya temsilci olmamakla birlikte bu tüzel kiinin faaliyeti çerçevesinde
görev üstlenen bir kii tarafndan, bu maddede sayma yöntemiyle gösterilen
suçlardan birinin tüzel kiinin yararna olarak ilenmesi halinde, ayrca bu tüzel
kiiye idari para cezas uygulanacaktr. Bu madde hükümlerine göre idari para
cezasna karar vermeye, maddenin birinci fkrasnda saylan suçlardan dolay
yarglama yapmakla görevli mahkeme yetkilidir.
Ek Madde 1- (Ek: 11/5/2005-5348/5 md.)
(1) 4.1.1961 tarihli ve 213 sayl Vergi Usul Kanununda yer alan vergi
mahkemelerinin görevine ilikin hükümler sakldr.
Geçici Madde 1- (1) Bu Kanunda ve 1 Haziran 2005 tarihinden sonra yürürlüe giren dier kanunlardaki idarî para cezalar ile ilgili olarak geçen “Türk
Liras” ibaresi karlnda, uygulamada, 28.1.2004 tarihli ve 5083 sayl Türkiye
Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakknda Kanun hükümlerine göre ülkede
tedavülde bulunan para “Yeni Türk Liras” olarak adlandrld sürece bu ibare
kullanlr 169.
Geçici Madde 2- (1) Bu Kanun hükümleri, yürürlüe girdii tarih itibaryla idare mahkemelerinde dava açlarak iptali istenen idarî yaptrm kararlar
hakknda uygulanmaz.
Geçici Madde 3- (1) Daha önce verilmi olan idarî para cezasna ilikin kararlara kar henüz iptal davas açlmam olmakla birlikte dava açma süresinin
geçmemi olmas halinde, bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren onbe
169
6/12/2006 tarihli ve 5560 sayl Kanunun 36 nc maddesiyle bu maddede yer alan "Bu Kanunda"
ibaresinden sonra gelmek üzere "ve 1 Haziran 2005 tarihinden sonra yürürlüe giren dier kanunlardaki idarî para cezalar ile ilgili olarak" ibaresi eklenmi ve metne ilenmitir.
246
gün içinde 27 nci madde hükümlerine göre sulh ceza mahkemesine bavuruda
bulunulabilir.
?'8-/:'?1'8'8/
?GXMϙ_KXOTOJKàOĄZOXKTQGXGXRGXJGTURSGYϙTKJKTO_RKN½QS½TZKS_OÒQGHORURJ[à[
QGH[RKJORKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
YG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TMKÖIOSGJJKYOTJKQOȔ*GNG·TIK\KXORSOĄ
URGTOJGXOVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTQGXGXRGXGQGXĄϙNKT½ÒVZGRJG\GYϙG¨ϙRSGSϙĄURSGQRGHOXROQ
ZKJG\GG¨SGY½XKYOTOTMK¨SKSOĄURSGYϙNGROTJKH[1GT[Tȑ[T_½X½XR½àKMOXJOàOZGXON
ZKTOZOHGXKTUTHKĄM½TOÖTJKTIOSGJJKN½Q½SRKXOTKM·XKY[RNIK`GSGNQKSKYOTK
HGĄ\[X[JG H[R[T[RGHOROXȕ N½QS½ [_GXϙTIG! NKT½` OJGXO _GXMϙ _UR[TG S½XGIGGZZG H[R[
T[RSGJϙàϙM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORKSK_KIKàOIONKZRKVGXGIK`GYϙTGOZOXG`ϙTKYGYϙNGQQϙTJG
HOXQGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKT_G`ϙRϙĄKQORJKQGXGX\KXORSKYO
?GYG_G G_QϙXϙ S[ZKXOÒT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ H[ OZOHGXRG _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT N½Q
S½T(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
Yürürlük
Madde 44- (1) Bu Kanun 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüe girer 170.
Yürütme
Madde 45- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
170
Bu maddede yer alan "1 Nisan 2005“ ibaresi, 31/3/2005 tarihli ve 5328 sayl Kanunun Geçici 1
inci maddesiyle "1 Haziran 2005“ eklinde deitirilmi ve metne ilenmitir.
247
II- 1608 SAYILI UMURU BELEDYEYE MÜTEALLK AHKÂMI
CEZAYE HAKKINDA 16 NSAN 1340 TARH VE 486 NUMARALI
KANUNUN BAZI MADDELERN MUADDL KANUN 171
Kanun Numaras
Kabul Tarihi
Yaymland R. Gazete
Yaymland Düstur
:
:
:
:
1608
15/5/1930
Tarih: 20/5/1930, Say: 1498
Tertip: 3, Cilt: 11, Sayfa: 186
Madde 1- (Deiik: 23/1/2008-5728/66 md.)
Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdii vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya
emrettii fiilleri ileyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezas ve yasaklanan
faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kiiye bir süre de verilebilir.
Belediye encümeni kararnda belli bir fiilin muayyen bir süre zarfnda yaplmasn da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kii tarafndan yaplmamas hâlinde, masraflar yüzde yirmi zamm ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye
tarafndan yerine getirilir.
Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrca hüküm bulunmayan hâllerde
uygulanr.
AÇIKLAMA
1) Genel Olarak:
1608 sayl Kanun, 15.5.1930 tarihinde TBMM’nce kabul edilen Umuru Belediyeye Müteallik Ahkam Cezaiye Hakknda 16 Nisan 1340 (1924) tarih ve 486
Numaral Kanunun Baz Maddelerini Muadil Kanun (Belediye leri ile lgili
Ceza Hukukuna likin Hükümleri Deitiren Kanun) olup 8.2.2008 tarih ve
26781 sayl Resmi Gazete’de yaymlanarak yürürlüe giren 5728 sayl Kanun,
1608 sayl Kanunda önemli deiiklikler yapmtr. Anlan 5728 sayl Kanunun
57.maddesinin (g) bendi ile de, 1608 sayl Kanunun 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, Ek 1 ve
Ek 2.maddeleri yürürlükten kaldrlmtr. 5728 sayl Kanunun 66 ve
67.maddeleri ile 1608 sayl Kanunun 1 ve 2.maddeleri tamamen deitirilmitir.
2) Belediye Encümeninin dari Ceza Verebilecei Durumlar:
1608 sayl Kanunun 1.maddesine göre belediye encümenince; a.Belediye
meclisi ve encümenin mevzuata dayal verdikleri kararlara aykr hareket edenlere, b.Belediye Kanun, yönetmelikleri ve talimatnamelerinin yasaklad veya
emrettii fiilleri ileyenlere veya yapmayanlara Kabahatler Kanununun
32.maddesi hükmüne göre idari para cezas ve yasaklanan faaliyetin meni cezas
verebilir. Bu madde hükümleri ilgili Kanunda hüküm bulunmayan hallerde uygulanr.
171
Bu Kanunun, 24/6/1995 tarih ve 552 sayl Kanun Hükmünde Kararnameye aykr hükümlerinin,
ya sebze ve meyveler konusuna münhasran uygulanmayaca anlan Kararname ile hükme
balanmtr.
248
a. Belediye meclisi ve encümenlerinin mevzuata dayal verdikleri kararlara aykr hareket edilmesi: 5393 sayl Belediye Kanununun 34/e maddesi
uyarnca kanunlarda öngörülen cezalar verme görev ve yetkisi belediye encümenine verilmitir. Ayn Kanunun 13.maddesinde “Belediye snrlar içinde oturan, bulunan veya iliii olan her ahs, belediyenin, kanunlara dayanan kararlarna ve duyurularna uymakla yükümlüdür” hükmüne yer verilmi, 15/b maddesinde ise “… yönetmelik çkarmak, belediye yasaklar koymak ve uygulamak”
belediyenin yetki ve imtiyazlar arasnda saylmtr.
Belediye encümenince, bu nedenle idari ceza verilebilmesi için, belediye
meclisi ve encümenin, kendilerine kanun, tüzük ve yönetmeliklerin verdii görev ve yetki çerçevesinde bir karar alm olmas, bu kararlarn uygun vastalarla
halka duyurulmu olmas, ilgili kiinin bu karara aykr hareket etmesi ve ilgili
Kanunda bu davrann cezalandrlacana ilikin hüküm bulunmamas gerekir.
Örnein, 831 sayl Sular Hakknda Kanun hükümlerine göre, belediye snrlar içerisinde sularn temini ve idaresi belediyelerin yetkisi kapsamndadr.
Bu Kanunun ek 7 ve ek 8.maddeleri belediyelere yasak koyma yetkisi vermektedir. Ek 7.maddeye göre, içme suyunun kaynaklarnda, su kaynana zarar verecek veya temizlik (salk) artlarn bozacak ekilde, hayvan brakma, otlatma,
kuyu açma, tarla açma, aaç dikme hususlar belediye tarafndan yasaklanabilir.
Ek 8.maddeye göre de bu yasaklara uymayan kiiye belediye encümeni kararyla
idari para cezas verilebilir. Bu maddede belediyelere, suyun kayna belediye
snrlarnn dnda ise, eer bu kaynak belediye snrlar dahilinde yaamayan
baka kiiler tarafndan kirletiliyorsa, belediyeler bu kiilere de idari para cezas
verebilirler. Ayrca kayna belediye snrlar dnda olan bu sularn kaynak ve
yollarnn bakm, korunmas, salk koullarna uygunluunun devam için
belediyelerin alaca kararlara uymama hali de idari para cezas verilmesini gerektiren durumlar olarak ek 8.maddede öngörülmütür 172.
b. Belediye Kanun, Yönetmelik ve Talimatnamelerine aykr davranmak: 1608 sayl Kanunda öngörülen ve belediye encümenince idari yaptrm
karar verilebilecek olan ikinci neden, ilgilinin Belediye Kanun, Yönetmelik ve
Talimatnamelerinin yasaklad veya emrettii fiilleri ilemesi veya yaplmamas
emredilen bir davran sergilemesidir. Bu durumda da yaptrm karar verilebilmesi için ilgili kanunda bu davran cezalandran bir ceza normunun bulunmamas gerekir.
Örnein 2429 sayl Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Kanunun
2.maddesinde, 29 Ekim Cumhuriyet Bayram gününde özel ve kamu tüm iyerlerinin kapal kalmas gerektii açklanm ancak bu hükme ramen iyerini
açanlara herhangi bir ceza öngörülmemitir. Belediye Zabta Yönetmelii’nin
10/a maddesine göre, Cumhuriyet Bayramnda iyerlerinin kapal kalmas için
gerekli uyarlar yapmak, tedbirleri almak, bayrak aslmasn salamak belediye
zabtasnn görevleri arasnda saylmtr. Bu yasaa ramen iyerini açanlara
belediye encümenince idari para cezas verilebilir. Keza Yönetmeliin
172
BLGN, Hüseyin; Belediyelerce Verilen dari Para Cezalar ve Bu Cezalara Kar Yargsal Bavuru Yollar-I, Beklenen Mahalli dareler Dergisi, Yl: 1, Say: 166, Mays-2008, s.50
249
6.maddesinde öngörülen “yetkili idarelerden usulüne uygun olarak iyeri açma
ve çalma ruhsat alnmadan iyeri açlamaz ve çaltrlamaz” hükmüne aykr
olarak ruhsatsz çalan iyerinin faaliyetine son verilmesine belediye encümenince 1608 sayl Kanunun 1.maddesi uyarnca karar verilebilir 173.
Belediye encümenine idari yaptrm uygulama yetkisi veren Kanunlara
örnek olarak, 3194 sayl mar Kanunu’nun 42.maddesi, 394 sayl Hafta Tatili
Kanunu’nun 10.maddesi, 2559 sayl Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun
6.maddesi, 80 sayl belediyelerce Kurulu Toptanc Hallerinin Sureti daresi Hakknda Kanunun 4.maddesi, 6301 sayl Öle Dinlenmesi Kanunu’nun 7.maddesi,
1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanununun 283.maddesi saylabilir.
3) dari Yaptrm Karar Verme Yetkisi:
Yukarda açkland üzere 5393 sayl Belediye Kanununun 34/e maddesi,
kanunlarda öngörülen cezalar verme görev ve yetkisini belediyenin yürütme
organ olan belediye encümenine vermitir.
Belediye Zabta Yönetmeliinin 10/a maddesine göre; belediye zabtasna
verilen görevler unlardr: 1.Belediye karar organlar tarafndan alnm kararlar, emir ve yasaklar uygulamak ve sonuçlarn izlemek, 2.Belediye cezalar ile
ilgili olarak kanunlar uyarnca belediye meclisi ve encümeninin koymu olduu
yasaklara aykr hareket edenler hakknda gerekli ilemleri yapmak. Belediye
zabtas, 1608 sayl Yasann 1.maddesi kapsamna giren ve kanun hükümlerine
göre belediye encümeninin ceza verme yetkisi bulunan durumlarda 5326 sayl
Kabahatler Kanunu’nun 25.maddesinde öngörülen biçimde bir tutanak düzenleyerek Belediye Encümenine sunacaktr.
Kanun belediye meclisine, belediye bakanna veya yerel yönetim birliklerine ceza uygulama görevi vermediinden, belediye encümeni dnda bir makamn verecei idari yaptrm karar yetki yönünden hukuka aykr olacaktr.
4) dari Yaptrm Karar:
1608 sayl Kanunun 1.maddesine göre, yukarda açklanan nedenlerden
birine dayal olarak belediye encümenince 5326 sayl Kabahatler Kanununun 32
nci maddesi hükmüne göre idari para cezas ve yasaklanan faaliyetin menine
karar verilir. Bu kararda ilgili kiiye bir süre de verilebilir. Belediye encümeni
kararnda belli bir fiilin muayyen bir süre zarfnda yaplmasn da emredebilir.
Emredilen fiilin ilgili kii tarafndan yaplmamas halinde, masraflar yüzde yirmi zamm ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafndan yerine getirilir.
Belediye Encümeninin Kabahatler Kanununun 32.maddesinde gösterilen
ve bu Kanunun 17/7.madde ve fkras uyarnca her yl yeniden deerleme orannda belirlenen idari para cezasn artrma veya daha az verme yetkisi bulunmamaktadr.
5) Bavurulacak Yarg Yolu:
1608 sayl Kanunda idari para cezasna ve yasaklanan faaliyetin menine
kar kanun yoluna ilikin bir düzenleme yer almamaktadr.
173
ÇELK, M.Lamih; 1608 sayl Umuru Belediyeye Müteallik Ahkam Cezaiye Hakknda 486 Numaral Kanunun Baz Maddelerini Muadil Kanunu Tamamen Deiti, Beklenen Mahalli dareler
Deiti, Yl: 18, Say: 163, ubat-2008, s.3
250
31.3.2005 tarih ve 25772 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe giren 5326 sayl Kabahatler Kanununun “Genel kanun nitelii” balkl 6.12.2006
tarihli ve 5560 sayl Yasa ile deiik 3.maddesinde; “(1) Bu Kanunun; a) dari
yaptrm kararlarna kar kanun yoluna ilikin hükümleri, dier kanunlarda
aksine hüküm bulunmamas halinde, b) Dier genel hükümleri, idari para cezas
veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptrmn gerektiren bütün fiiller hakknda uygulanr.” hükmü yer almtr.
Ayn Yasann “sakl tutulan hükümler” baln tayan 19.maddesinde
de; (1) Dier kanunlarda kabahat karlnda öngörülen belirli bir süre için;
e) Bir meslek ve sanatn yerine getirilmemesi,
f) yerinin kapatlmas,
g) Ruhsat veya ehliyetin geri alnmas,
h) Kara, deniz veya hava nakil aracnn trafikten veya seyrüseferden alkonulmas,
gibi yaptrmlara ilikin hükümler, ilgili kanunlarda bu Kanun hükümlerine uygun deiiklik yaplncaya kadar sakldr” denilmek suretiyle iyerinin
kapatlmas konusunda geçici istisna getirilmitir.
Ayn Kanunun 27.maddesine, 5560 sayl Kanun ile eklenen sekizinci fkrada ise; idari yaptrm kararnn verildii ilem kapsamnda ayn kii ile ilgili
olarak idari yargnn görev alanna giren kararlarn da verilmi olmas halinde;
idari yaptrm kararna ilikin hukuka aykrlk iddialarnn, bu ilemin iptali
talebiyle birlikte idari yarg merciinde görülecei kurala balanm, bu maddenin gerekçesinde de bu hükümle, Kabahatler Kanunundaki düzenlemelerin ortaya çkard balant sorununa çözüm getirilmesinin amaçland ifade edilmitir.
Bu yasa hükümleri birlikte deerlendirildiinde, belediye encümenince
1608 sayl Kanunun 1.maddesi uyarnca verilen idari para cezasna kar hangi
yarg yerine bavurulaca konusunda yasada açk bir hüküm bulunmamakla
birlikte, yasada açkça idare mahkemelerinin görevli olduu yönünde bir hükme
de yer verilmediinden Kabahatler Kanununun 3 ve 27.maddeleri uyarnca Sulh
Ceza Mahkemelerine bavurulmas gerekir. dari para cezas kendisine tebli
edilen ilgili kii kararn tebliinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Mahkemesine itiraz edebilir. Buna karlk Kabahatler Kanununun idari yaptrm kararlarna kar kanun yoluna ilikin hükümleri, dier kanunlarda aksine hüküm bulunmamas halinde uygulanacandan, dier kanunlarda görevli mahkemenin
gösterilmesi halinde ise uygulanamayaca, ancak; idari yaptrm kararnn verildii ilem kapsamnda ayn kii ile ilgili olarak idari yargnn görev alanna
giren kararlardan biri (örnein iyerinin ruhsat alncaya kadar kapatlmas karar) verilmise, idari yaptrm kararna ilikin hukuka aykrlk iddialarnn, ilemin iptali ile birlikte idari yarg merciinde görülmesi gerekir.
Madde 2- (Deiik: 23/1/2008-5728/67 md.)
Belediyelerin karar organlar veya ilgili komisyonlar tarafndan mevzuata
uygun olarak belirlenen yolcu nakil araçlarna ilikin ücret tarifelerine uymayan
kii, belediye encümeni tarafndan ikiyüzelli Türk Lirasndan bebin Türk Lirasna kadar idarî para cezasyla cezalandrlr.
251
AÇIKLAMA
Kanunun 2.maddesinde belediye encümenince idari para cezas verilmesi
öngörülen bir kabahate yer verilmitir.
5393 sayl Belediye Kanununun 15/p maddesine göre; “Kara, deniz, su ve
demiryolu üzerinde iletilen her türlü servis ve toplu tama araçlar ile taksi
saylarn, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergahlarn belirlemek; durak
yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç
park yerlerini tespit etmek ve iletmek, ilettirmek veya kiraya vermek; kanunlarn belediyelere verdii trafik düzenlemesinin gerektirdii bütün ileri yürütmek” belediyenin görev ve yetkileri arasnda saylmtr. 5393 sayl Belediye
Kanununun 1/f bendine göre ücret tarifesi yapma yetkisi Belediye Meclisine
aittir.
1608 sayl Kanunun 2.maddesine göre, Belediye Meclisi kararyla belirlenen yolcu nakil araçlarna ilikin ücret tarifelerine uymayan kiiye belediye encümeni tarafndan idari para cezas verilecektir. lgili kii, Kabahatler Kanununun 3 ve 27.maddeleri uyarnca idari para cezasnn kendisine tebliinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Mahkemesine itiraz edebilir. dari para cezalarnn
denetlenmesinde adli yarg mercii olan sulh ceza hakiminin denetimi yalnzca
idari ilemin yasaya uygun yaplp yaplmad ile snrl olup, yasaya aykrln
saptanmas halinde idari merciin yerine geçerek idari para cezasn belirleme
yetkisi bulunmamaktadr.
?'8-/:'?1'8'82'8/
YG_ϙRϙ (KRKJO_K 3K\`[GZϙTG G_QϙXϙRϙQZGT 8KSÒ (GĄZGTȑG GOZ OĄ_KXOTOT M½T
YGTGZ \K ZOIGXKZZKT SKT IK`GYϙ \K ?KTO :½XQ ROXGYϙ OJGXO VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK
JGOXϘYZGTH[R(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ+TI½SKTOTOTZGXONRO\KYG_ϙRϙQGXG
XϙTG _GVϙRGT OZOXG`ϙT XKJJOTK JGOX +_½V 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT ZGXONRO \K
S½ZKLKXXOQ YG_ϙRϙ QGXGXϙ GRK_NOTK ?½QYKQ 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTJGT \KXORKT
M½T\KYG_ϙRϙQGT[T_GXGXϙTGHU`SGOYZKSOTOO¨KXKTJG\GJUY_GYϙ)[S
N[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTM½T\K1?(YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK
_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_G QGVYGSϙTG M·XK [S[SG G¨ϙQ _KXO OĄMGR KZZOàO MKXKQ¨KYO ORK OĄ_KXO ORK ORMORO
URGXGQ\KXORKTM½TYGTGZ\KZOIGXKZZKTSKTIK`GYϙTϙTOJGXOZGYGXX[LGQUT[ZKĄQORKZSKYO
YKHKHO_RK OZOXG`ϙ OTIKRKSK _KZQOYOTOT OJGXK SGNQKSKYOTK GOZ URJ[à[ M·`KZORSKJKT M·
XK\YO`ROQ QGXGXϙ \KXORSKYO _KXOTK _G`ϙRϙ ĄKQORJK QGXGX \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKSOĄ \K
YG_ϙRϙ )K`G 3[NGQKSKYO 1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[R
SGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG HU`SG_G GZLKT ONHGX UR[TS[Ą H[R[TSGQRG :½XQ 3ORRKZO
GJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½!
HGXTGSK O¨KXOàO _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT +_½V 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K S½Z YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31T[T G SGJJKYO [_GXϙTIG
252
(5@;23'9/4'S½ZKGQOVOĄRKSRKXOTSGNGRROTJKSGNQKSKYOTIK_GVϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RK
QGXGX\KXORJO
)*
?GXMϙ_UR[T[JKàOĄZOXKTQGXGXRGXJGTURSGYϙTKJKTO_RKN½QS½TZKS_OÒQGHORURJ[
à[M·`KZORKXKQ_GVϙRGTOTIKRKSKJK!
3GXZM½TR½S½QKXXKX8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGXGQR.GÒXGTZGXO
NOTJK_½X½XR½àKMOXKT\KYG_ϙRϙ_GYGTϙTSGJJKYO_RKJKàOĄOQYG_ϙRϙ1GHGNGZ
RKX 1GT[T[T[T SGJJKYO ORK G_Tϙ _GYGTϙT \K SGJJKRKXO MKXKàOTIK \K YG_ϙRϙ
_GYGTϙT SGJJKYO[_GXϙTIG Y[RN NGQOSROàOTK S½XGIGGZ KJORKIKàO N[Y[Y[ JG JOQQGZK GRϙ
TGXGQY[RNIK`GSGNQKSKYOTOTM·XK\ROURJ[à[M·`KZORKXKQHGĄ\[X[T[TKYGYϙNGQQϙTJGHOX
QGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKT_G`ϙRϙĄKQORJKQGXGX\KXORSKYO
?GYG_G G_QϙXϙ S[ZKXOÒT ZKS_O` OZOXG`RGXϙ H[ OZOHGXRG _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT YGOX
_·TRKXOOTIKRKTSK_KTN½QS½T(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
(KRKJO_KSK\`[GZϙTGG_QϙXϙJG\XGTSGQZGTJURG_ϙ3KNSKZ'RQGTȑϙT
:½XQ ROXGYϙ OJGXO VGXG IK`GYϙ ORK IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG \K OĄ_KXOTOT M½T Y½XK_RK YGTGZ \K
ZOIGXKZZKT SKT KJORSKYOTK JGOX @K_ZOTH[XT[ (KRKJO_KYO +TI½SKTOTIK \KXORKT ZGXONRO \K YG_ϙRϙ QGXGXG _·TKROQ OZOXG`ϙT ZGXONOTJK _½X½XR½àK MOXKT
1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK _KZQORO SGQGSRGXϙT G¨ϙQ \K _G`ϙRϙ O`TO URSGQYϙ`ϙT
SK_JGT IGJJK YUQGQ \K _G_GRGXϙT MKROV MK¨ZOàO QGRJϙXϙSRGXϙ OĄMGR KJKT \K_G H[XGRGXJG
SGR YGZϙĄG GX` KJKT QOĄO_KHKRKJO_K`GHϙZG M·XK\RORKXO ZGXGLϙTJGT ?KTO:½XQ ROXGYϙ OJGXO
VGXGK`GYϙ\KXORKIKàOTOTHKROXZORJàO\KHGNYOMK¨KTN½QS½TS[ZKXO`RKNOTKURJ[à[MKXKQ
¨KYO_RKQGH[R½ORKKTI½SKTQGXGXϙTϙTOVZGROTKS[ZKXOÒTYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[
T[TSGJJKYOMKXKàOTIK?KTO:½XQROXGYϙOJGXOVGXGIK`GYϙORKIK`GRGTJϙXϙRSGYϙTGJGOX
@+?:Ϙ4(;84;9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTZGXONRO\KJKàOĄOQOYYG_ϙRϙ
QGXGXϙGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ (GQGTRϙàϙTJGT\KXORKT M½T\KYG_ϙRϙQG
T[T_GXGXϙTGHU`SGOYZKSOTOO¨KXKTJG\GJUY_GYϙ)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙT
M½T\K1?(YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_GQGVYGSϙTGM·XK(KRKJO_K+TI½SKT1GXGXϙTϙTS[ZKXO`KZGXONOT
JK ZKHROà KJORJOàO \K OZOXG`ϙTJG YG_ϙRϙ ;S[X[ (KRKJO_K_K 3½ZKGRROQ 'NQGSϙ )K`GO_K
.GQQϙTJG4OYGT:GXON\K4[SGXGRϙ1GT[T[T(G`ϙ3GJJKRKXOTO3[GJJOR1G
T[T[TSGJJKYOTJKHKROXZORKTM½TR½QY½XKMK¨ZOQZKTYUTXGZGXONOTJK_GVϙR
JϙàϙGTRGĄϙRSGQRGOZOXG`ϙTY½XK_·T½TJKTXKJJO_KXOTK_G`ϙRϙĄKQORJKQOMKXKQ¨K_RKQGH[R½
TK QGXGX \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKSOĄ \K YG_ϙRϙ )K`G 3[NGQKSKYO 1GT[T[T[T
SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG HU`SG_G GZLKT
ONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRG:½XQ3ORRKZOGJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½!
253
?GXMϙZG_ )[SN[XO_KZ (GYYG\IϙRϙTϙT QGT[T _GXGXϙTG HU`SG OYZKSOTK JG_GTGT ON
HGXTGSK O¨KXOàO _KXOTJK M·X½RJ½à½TJKT @K_Z[TH[XT[ 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT
M½T \K */Ą YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31TϙT I SGJJKYO [_GXϙTIG
)*
YG_ϙRϙ;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ'NQGSϙ)K`GO_K.GQQϙTJG4OYGT
:GXON\K4[SGXGRϙ1GT[T[T(G`ϙ3GJJKRKXOTO3[GJJOR1GT[TGG_QϙXϙJG\XGTSGQZGT
5YSGT ÌGT NGQQϙTJG GTQG_G| (KRKJO_K +TI½SKTOTOT ZGXONRO \K
YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK [_M[RGTGT ?KTO :½XQ ROXGYϙ OJGXO VGXG IK`GYϙTG _·TKROQ
OZOXG`ϙT XKJJOTK JGOX '41'8' 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT ZGXONRO \K
S½ZKLKXXOQ YG_ϙRϙ QGXGXϙ GRK_NOTK ?½QYKQ 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTJGT \KXORKT
M½T\KYG_ϙRϙQGT[T_GXGXϙTGHU`SGOYZKSOTOO¨KXKTJG\GJUY_GYϙ)[S
N[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTM½T\K1?(YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K
\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_GQGVYGSϙTGM·XKMϙJGYGZϙĄGRGTϙTJGLGGRO_KZM·YZKXKT:GTYGYGJRϙOĄ_KXOYU
X[SR[Y[NGQQϙTJG:½XQ-ϙJG1UJKQYOTK[_M[TKZOQKZQ[RRGTSGJϙàϙMϙJGYGZϙĄXK_UTRGXϙT
JG1KZXKTQROϙĄϙQQ[RRGTϙRJϙàϙ\KOĄ_KXOTJK¨GRϙĄGTQOĄO_KYGàRϙQQGXTKYO\O`KYO_GVZϙXϙR
SGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKGTQG_G(KRKJO_K+TI½SKTOTIKOJGXOVGXGIK`GYϙ[_M[RGTSϙĄOYKJK
ZGXONRO \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGXGQ _½X½XR½àK MOXKT YG_ϙRϙ-ϙJGRGXϙTXKZOSO:½QKZOSO\K*KTKZRKTSKYOTK*GOX1GT[T.½QS½TJK1GXGXTGSK
TOT *KàOĄZOXORKXKQ 1GH[R½ .GQQϙTJG 1GT[T[T SGJJKYO ORK YG_ϙRϙ (KRKJO_K 1GT[
T[T[T OTIO SGJJKYOTOT OQOTIO LϙQXGYϙTϙT T[SGXGRϙ HKTJOTJKQO Ȕ_O_KIKàO O¨KIKàO
\KȕT[SGXGRϙHKTJOTJKQOȕ\KN[Y[YOZKĄKHH½YZGXGLϙTJGTQ[X[RGTG_TϙSGNO_KZZKQO
ZKYOYRKXOYGàRϙQ\KZKQTOQHGQϙSRGXϙTJGTS[XGQGHKKZSKQȕOHGXKRKXOSKZOTJKT¨ϙQGXϙRSϙĄ
URSGYϙ\KMϙJGYGZϙĄGRGTϙTJGLGGRO_KZM·YZKXKTOĄ_KXRKXOTOJKTKZRKSK_KZQOYOTOTYG_ϙRϙ
1GT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGORMOROQ[X[S\KQ[X[R[ĄRGXIGOĄHOXROàOO¨KXOYOTJK_GVϙRGIGàϙ
TϙTJ½`KTRKTSOĄH[R[TSGYϙ\KSGJJK_KM·XKOJGXOVGXGIK`GRGXϙTϙTU_KXOTKTH½_½Q
S½RQO GSOXO ZGXGLϙTJGT\KXORKIKàOTOTHKROXZORSOĄ URSGYϙ QGXĄϙYϙTJG _KXKR(KRKJO_KTOT OJGXO
VGXG IK`GYϙ \KXSK _KZQOYOTOT H[R[TSGJϙàϙ M·`KZORSKJKT OZOXGÒT QGH[R½ _KXOTK _G`ϙRϙ
ĄKQORJK XKJJOTK QGXGX \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKSOĄ \K YG_ϙRϙ )K`G 3[NGQKSKYO
1GT[T[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG
HU`SG_G GZLKT ONHGX UR[TS[Ą H[R[TSGQRG :ºXQ 3ORRKZO GJϙTG MKXKàO M·X½Ą½R½V J½Ą½
T½RJ½!
HGXTGSKO¨KXOàO_KXOTJKM·X½RJ½à½TJKT'TQGXG9[RN)K`G3GNQKSKYOTOT
M½T \K 3½ZYG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31TϙT J SGJJKYO [_GXϙTIG
(5@;23'9/4'IK`GTϙTQGRJϙXϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
254
)*
YG_ϙRϙ 6UROY <GÒLK \K 9GRGNO_KZ 1GT[T[ȑTG G_QϙXϙRϙQZGT 3KZOT
(GRZGUàR[ȑT[T GTϙRGT 1GT[Tȑ[T YG_ϙRϙ 1GT[TRG JKàOĄOQ J SGJJKYO MKXKàOTIK
?KTO :½XQ ROXGYϙ OJGXO VGXG IK`GYϙ ORK IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG JGOX 3GRZKVK (KRKJO_KYO
+TI½SKTOTIK \KXORKT ZGXONRO \K YG_ϙRϙ QGXGXG _·TKROQ HGĄ\[X[T[T XKJJOTK
OROĄQOT1GXZGR9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTZGXONRO\KJKàOĄOQOĄYG_ϙRϙ
QGXGXϙGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ(GQGTRϙàϙTϙTM½T\KYG_ϙRϙ1GT[T?GXGXϙ
TG (U`SG OYZKSOTO O¨KXKT JG\G JUY_GYϙ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K
?+YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_G QGVYGSϙTG M·XK YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T YG_ϙRϙ 1G
T[TȑRGJKàOĄOQSGJJKYOTJKQOȔ([1GT[Tȑ[T!GϘJGXO_GVZϙXϙS QGXGXRGXϙTGQGXĄϙQG
T[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXO JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK H
*OàKX MKTKR N½Q½SRKXO OJGXO VGXG IK`GYϙ \K_G S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO _GVZϙXϙSϙTϙ
MKXKQZOXKTH½Z½TLOORRKXNGQQϙTJG[_M[RGTϙXȕ!
YG_ϙRϙ6UROY<GÒLK\K9KRGNO_KZ1GT[T[ȑT[TYG_ϙRϙ1GT[TȑRGJKàOĄOQ
SGJJKYOTJKȔ([SGJJKJK·TM·X½RKTOJGXOVGXGIK`GRGXϙHKRKJO_K YϙTϙXRGXϙOÖTJKHKRK
JO_KKTI½SKTOHKRKJO_KYϙTϙXRGXϙJϙĄϙTJGORJGOSOKTI½SKTOZGXGLϙTJGT\KXOROX<KXORKTOJGXO
VGXGIK`GRGXϙTGJGOXQGXGXRGXORMORORKXKYG_ϙRϙ:KHROMGZ1GT[T[N½Q½SRKXOTKM·XKZKH
ROà KJOROX ([ IK`GRGXG QGXĄϙ ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT KT MK¨ _KJO M½T OÖTJK _KZQORO OJGXK
SGNQKSKYOTKOZOXG`KJORKHOROXȕ!
ăKQROTJKQOJ½`KTRKSKRKXQGXĄϙYϙTJGOZOXG`QUT[Y[TJGOJGXKSGNQKSKYOTOTM·XK\RO
URJ[à[M·`KZORSKJKTKYGYNGQQϙTJGOTIKRKSK_GVϙRGXGQ_G`ϙRϙĄKQORJKQGXGX\KXORSKYOTJK
OYGHKZM·X½RSKSOĄ\KYG_ϙRϙ)K`G3[NGQKSKYO1GT[T[ȑT[TSGJJKYO[_GXϙTIG
GTϙRGT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ QGT[T _GXGXϙTG HU`SG_G GZLKT ONHGX UR[TS[Ą H[R[T
SGQRG:ºXQ3ORRKZOGJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½ ?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTϙTQGT[T_GXGXϙTGHU`SGOYZKSOTKJG_GTGTON
HGXTGSKO¨KXOàO_KXOTJKM·X½RJ½à½TJKT1GXZGR9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTM½T
\K *ϘĄ YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT )31ȑTϙT HSGJJKYO [_GXϙTIG (5@;23'9/4'
S½ZKGQOVOĄRKSRKXOTSGNGRROTJKSGNQKSKYOTIK_GVϙRSGYϙTGU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
(KRKJO_K+TI½SKTQGXGXϙTGOZOXG`KJKT`M½T*GTϙĄSGTRϙQ2ZJăZONGQQϙTJGJUY
_G ½`KXOTJK _GVϙRGT OTIKRKSK YUT[TJG ϘZOXG`ϙT M·XK\ _·T½TJKT XKJJOTK JGOX (;89'
9[RN)K`G3GNQKSKYOȑTJKT\KXORKTZGXONRON½QS½T?GXMϙZG_ȑIGOTIKRKTSK
YOOZOXG`KJKT\KQOROZGXGLϙTJGTY½XKYOTJKOYZKTORKXKQJG\GK\XGQϙ)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙ
TϙT UTGSG OYZK_KT ZGXONRO ZKHROàTGSKYO_RK YG_ϙRϙ \K M½TR½ NG\GRKYO_RK JGOXK_K \KXORSKQRK JUY_GJGQO QGàϙZRGX UQ[TJ[QZGT YUTXG :½XQ 3ORRKZO
GJϙTGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½ 255
3[ZKXO` `M½T *GTϙĄSGTRϙQ 2ZJ ăZO GJϙTG N½QS½ ZKS_O` KJKT '\ ,GZON (GYG
XGȑTϙTJUY_GJGS[ZKXO`GJϙTG\KXORSOĄ\KQGRKZTGSKYOH[R[TSGJϙàϙTJGTZKS_OÒYZKàOTOT
YG_ϙRϙ _GYG ORK _½X½XR½QZK H[R[TGT YG_ϙRϙ )3;1T[T SGJJKYO MKXKàOTIK
OYZKSKG_QϙXϙURGXGQ8+**Ϙ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
5YSGTMGÒ(KRKJO_KYOTOTZGXONRO+TI½SKTQGXGXϙTJGȔ`M½T3½NKT
JOYROQ 2ZJăZȕTK GOZ OĄ_KXOTOT X[NYGZ GRϙTϙTIG_G QGJGX QGVGZϙRSGYϙTG QGXGX \KXORJOàO H[
QGXGXG QGXĄϙ OZOXG` JG\GYϙ G¨GT \K QGXGXϙ ZKS_O` KJKTOT Ȕ`M½T *GTϙĄSGTRϙQ 2ZJ ăZȕ
URJ[à[NGRJKH[ĄOXQKZGJϙTGN½QS½ZKS_O`KJKT'\,GZON(GYGXGȑTϙTJUY_GJGSK\I[Z
\KQGRKZTGSKYOTJKOYKȔ`M½TMG`*UàGRMG`/YϙZSG9OYZKSRKXO3½NϘTĄGGZ9GTG_O\K:OI
2Z ăZȕ ZGXGLϙTJGT \KQGRKZ \KXORJOàO M·`KZORKXKQ \GXYG JG\G G¨GT \K QGXGXϙ ZKS_O` KJKT
Ȕ`M½T*GTϙĄSGTRϙQ2ZJăZȕGJϙTG\KXORSOĄ\KQGRKZTGSKYOTOTOHXG`KJORSKYO\KG_XϙIG
_[QGXϙJG HKROXZORKT [¨ ĄOXQKZOT ZOIGXKZ YOIOROTJKT QG_ϙZRGXϙ IKRHKJORKXKQ JUY_G_G KQRKTSKYO
ORK ?GXMϙZG_ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙ ZGXGLϙTJGT J½`KTRKTKT ZKHROàTGSKTOT OZOXG` KJKT
\KQORO '\,GZON (GĄGXGȑ_G ZKHROàOTJKT YUTXG OGJKYO OÖT SGNGRROTK M·TJKXORSKQ ½`KXK
?GXMϙZG_)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙTG:+<*ϘϘ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
(KRKJO_K SK\`[GZϙTG G_QϙXϙRϙQZGT 9GX_GV ϘTĄGGZ -ϙJG :GXϙS :KQYZOR 9GT *ϙĄ :OI
2ZJăZONGQQϙTJG'TQGXG(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTϙTM½T\KYG_ϙRϙ
QGXGXϙORK[_M[RGTGT:½XQROXGYϙOJGXOVGXGIK`GYϙM½TS½JJKZRKZOIGXKZ\K
YGTGZ OIXGYϙTJGT SKT \K GXG¨RGXϙT UZU VGXQG ¨KQORSKYOTK OROĄQOT QGXGXG QGXĄϙ \[Q[H[RGT
OZOXG`ϙT QGH[R½ ORK GTϙRGT QGXGXϙT OVZGROTK JGOX '41'8' 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT
M½T\KJKàOĄOQOĄYG_ϙRϙQGXGXϙGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ(GQGTRϙàϙTJGT
\KXORKTM½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙRϙKSXKS½YZKTOJKTJG\GJUY_GYϙ)[SN[XO_KZ
(GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K ?+ YG_ϙRϙ ONHGXTGSKYO ORK JGOXK_K \KXOR
SKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
3[ZKXO` NGQQϙTJG 3ORRO +SRGQ -KTKR 3½J½XR½à½TJKT QOXGRGJϙàϙ *OQSKTGRJGàϙ
SK\QOOTJKH[R[TGTNGÒTK_KGOZGRGTGNGLXO_GZJ·QZ½à½TJKTHGNOYRK'TQGXG(½_½QĄKNOX
(KRKJO_KYOTOTM½T\KYG_ϙRϙQGXGXϙORKIK`G[_M[RGTJϙàϙ(KRKJO_K+TI½SKTO
ZGXGLϙTJGT \KXORSOĄ NKXNGTMO HOX QGXGXϙT H[R[TSGJϙàϙ YG_ϙRϙ (KRKJO_K 1GT[T[T[T
\KYG_ϙRϙ;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ)K`GO_K.GQQϙTJG1GT[T[TSGJJKRKXO
MKXKàOTIKOJGXOVGXGIK`GYϙ[_M[RGSG_KZQOYOTOT(KRKJO_K+TI½SKTOTKGOZURJ[à[JUY_G
QGVYGSϙTJGH[_·TJK\KXORSOĄHOXKTI½SKTQGXGXϙ_KXGRSGJϙàϙMOHOOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙ
GTRGSϙTGMKRKIKQZOIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙTJGTSKTȑKOROĄQOTURGXGQ\KXORKTQGXGXGQGXĄϙJG
MKTKR N½Q½SRKX ¨KX¨K\KYOTJK OJGXO _GXMϙ SKXIOOTJK OZOXG` UR[TGHORKIKàO M·`KZORSKJKT
M·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORSKYO_KXOTK_G`ϙRϙĄKQORJKN½Q½SQ[X[RSGYϙTJGOYGHKZM·X½RSKSOĄ
256
\K)3;1ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIGGTϙRGTQGXGXϙTHU`[RSGYϙR½`[S[_G`ϙRϙKSXKGZLKT
ONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½
?GXMϙZG_ )K`G -KTKR 1[X[R[T[T *GOXKSOÌK JK HKTOSYKTKT M½T \K
YG_ϙRϙ QGXGXϙTJG HKROXZORJOàO ½`KXK OJGXO OĄRKSOT JKTKZOSO TOZKROàOTJK URGT
OJGXO IK`G_G OZOXG`ϙT OTIKRKSKYOTJK GJRO _GXMϙ SKXIORKXOTOT _GYG_RG M·XK\RKTJOXORSKYO
_GVϙRGT OĄRKSK GJRO HOX OĄRKS TOZKROàO \KXSKSKQZKJOX ϘJGXO VGXG IK`GRGXϙTϙT JKTKZRKTSK
YOTJK GJRO _GXMϙ SKXIOO URGT9[RN )K`G .GQOSOTOTJKTKZOSO _GRTϙÌG OJGXO OĄRKSOT _GYG_G
[_M[T_GVϙRϙV_GVϙRSGJϙàϙORKYϙTϙXRϙUR[V_GYG_GG_QϙXϙRϙàϙTYGVZGTSGYϙNGROTJKOJGXOSKX
IOOT_KXOTKMK¨KXKQOJGXOVGXGIK`GYϙTϙHKROXRKSK_KZQOYOH[R[TSGJϙàϙTϙTQGH[RKJORSKYOT
JKÙX[TR[R[Q\GXJϙX
([OZOHGXRGOJGXOOĄRKSK_·TKROQOZOXG`RGXϙT9[RN)K`G.GQOSOTIKOTIKRKTSKYOYUT[
I[TJG\KXORKTQGXGXRGXϙTURGàGT½YZ½HOX_GYG_UR[URGT_G`ϙRϙKSOXRKOTIKRKTSKYOTK_GYGR
URGTGQ H[R[TSGSGYϙ TKJKTO_RK )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT _G`ϙRϙ KSXK JG_GTGT ONHGX
TGSKS½TJKXKIGZϙ_KXOTJKM·X½RSKJOàOTJKT8+**Ϙ4+U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
(KRKJO_K _GYGQRGXϙTG G_QϙXϙRϙQZGT 3KÒ_KZ .GYVG_RGTȑϙT YG_ϙRϙ QGT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG :2 OJGXO VGXG IK`GYϙ ORK IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG JGOX 1GXZGR
(KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙTG \GQO OZOXG`ϙT XKJJOTK
OROĄQOT 1GXZGR 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K +1 *ϘĄ
9G_ϙRϙQGXGXϙGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ(GQGTRϙàϙTJGT\KXORKTM½T\KYG_ϙRϙ
_G`ϙRϙ KSXK S½YZKTOJKT JG\G JUY_GYϙ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K ?+
YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
ZGXONOTJK 1GXZGR (KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T \K YG_ϙRϙ
QGXGXϙTϙ ZKHKRR½à KJKT S[ZKXOÒT HKĄ M½TR½Q OZOXG` Y½XKYOTOT YUT M½T½ URGT ZGXONOTOTNGLZGYUT[ZGZOROURGT)[SGXZKYOM½T½TKXGYZRGJϙàϙNGLZGYUT[ZGZOROTOTHOZOSOT
JKT YUTXG ORQ XKYSO OĄ M½T½ URGT ZGXONOTJK OZOXG` KZSKYO QGXĄϙYϙTJG Y½XKYOTJK
_GVϙRGT OZOXG`ϙT OTIKRKTKXKQ QGXGX \KXORSKYO _KXOTK OZOXG`ϙT Y½XK _·T½TJKT XKJJOTK QGXGX
\KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKSOĄ \K )3;1ȑ[T SGJJKYO [_GXϙTIG GTϙRGT QGXGXϙT
HU`[RSGYϙR½`[S[_G`ϙRϙKSXKGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½
T½RJ½ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT _G`ϙRϙ KSXK JG_GTGT ONHGXTGSK S½TJKXKIGZϙ _KXOTJK
M·X½RJ½à½TJKT 1GXZGR 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K *KàϘĄYG_ϙRϙQGXGXϙTϙT)?;?ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIG(5@;23'9/4'S½ZKGQOVOĄRKS
RKXOTSGNGRROTJKSGNQKSKYOTIKJ½Ą½T½RSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*+1
(KRKJO_K3K\`[GZϙTGG_QϙXϙRϙQZGT9KLG?ϙRSG`ȑSYG_ϙRϙQGT[T[TSGJJKYO
[_GXϙTIG :2 NGLOL VGXG IK`GYϙ ORK IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG JGOX ([XYG (½_½QĄKNOX
257
(KRKJO_K +TI½SKTOTIK \KXORKT M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙTG \GQO OZOXG`ϙT
XKJJOTK OROĄQOT ([XYG 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙ GRK_NOTK ?½QYKQ 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTJGT \KXORKT M½T \K YG_ϙRϙ _G`ϙRϙ KSXK S½YZKTOJKT JG\G JUY_GYϙ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K
?+YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
:½SJUY_GQGVYGSϙTGM·XKS[ZKXO`NGQQϙTJG[_M[RGTGTVGXGIK`GYϙTϙTJG_GTG
àϙTϙ ZKĄQOR KJKT ([XYG (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYO ORGT \K 8KQRGS ;_M[RGSG ?·TKZSKROàOTOT
SGJJKYOTOTN½Q½SZGXONOTJKT·TIK([XYGϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½T\K
YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG OVZGR KJORJOàOTOT G_Tϙ SGNQKSKTOT M½T \K
YG_ϙRϙQGXGXϙTJGTGTRGĄϙRSGYϙQGXĄϙYϙTJGVGXGIK`GYϙTϙT_GYGRJG_GTGàϙQGRSG
Jϙàϙ M·`KZORSKQYOÒT OZOXG`ϙT QGH[R½ _KXOTK _G`ϙRϙ ĄKQORJK XKJJOTK QGXGX \KXORSKYOTJK
OYGHKZM·X½RSKSOĄ\K)3;1ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIGGTϙRGTQGXGXϙTHU`[RSGYϙR½`[
S[_G`ϙRϙKSXKGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT _G`ϙRϙ KSXK JG_GTGT ONHGXTGSK S½TJKXKIGZϙ _KXOTJK
M·X½RJ½à½TJKT ([XYG 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTOT M½T \K YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT)?;?ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIG(5@;23'9/4'IK`GTϙT¨KQZOXORSKSK
YOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
9GTϙàϙTOĄRKZZOàOH½LK_OZKQKRHG_OOYGGZȑJKQGVGZSGYϙ MKXKQZOàONGRJKQG
VGZSG_GXGQ G¨ϙQ Z[ZSG_G JK\GS KZSKYO ĄKQROTJK UR[ĄGT K_RKS TKJKTO_RK YG_ϙRϙ
1GT[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙ MKXKàOTIK OĄ_KXRKXOTOT G¨ϙQ H[R[TGIGàϙ YGGZRKXRK ORMORO
(KRKJO_K+TI½SKTQGXGXRGXϙTϙT\GROROQS[\GLGQGZϙORK_½X½XR½àKMOXJOàO\K+TI½SKTQGXGX
RGXϙTG G_QϙXϙ NGXKQKZ OJGXO S½K__OJK_K HGàRGTSϙĄ UR[V YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYO
MKXKàOTIK_KZQOROSKXIOOT(KRKJO_KKTI½SKTRKXOURJ[à[JOQQGZKGRϙTGXGQM·XK\YO`ROQQGXGXϙ
\KXORSKYOMKXKQOXQKTJ[X[ĄSG_GJK\GSRG_G`ϙRϙĄKQORJKN½Q½SZKYOYO
)*
(KRKJO_K 3K\`[GZϙTG G_QϙXϙRϙQZGT YG_ϙRϙ 1GT[T MKXKàOTIK GTQG_G (KRKJO_K
+TI½SKTOTOT ZGXON YG_ϙRϙ QGXGXϙ ORK 8KGR .OVKXSGXQKZRKX @OTIOXO
'ăȑTK[_M[RGTGTOJGXOVGXGIK`GYϙTGOZOXG`ϙTXKJJOTKOROĄQOT'TQGXG9[RN)K`G3GN
QKSKYOTOTZGXON3½ZYG_ϙRϙQGXGXϙGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ(GQGTRϙàϙT
JGT\KXORKTM½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙRϙKSXKS½YZKTOJKTJG\GJUY_GYϙ)[SN[
XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½T \K ?+ YG_ϙRϙ ONHGXTGSKYO ORK JGOXK_K \K
XORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
-ϙJG SGJJKRKXO ORK ORMORO JKTKZOS YUT[¨RGXϙ YG_ϙRϙ 1GT[TRG JKàOĄOQ YG_ϙRϙ
1.1N½Q½SRKXO¨KX¨K\KYOTJKJKàKXRKTJOXORSKQYOÒTIK`G[_M[RGTJϙàϙ!
258
ZGXONOTJK_GVϙRGTJKTKZOSJKOĄ_KXOTJK¨GRϙĄGTRGXϙTYGàRϙQQGXTKRKXOTOT
\O`KYOTOT _GVZϙXϙRSGJϙàϙTϙT YGVZGTSϙĄ URSGYϙTG QGXĄϙRϙQ +TI½SKTIK IK`G [_M[RGSGYϙTϙT
YGàRϙQI½`JGTRGXϙTϙTH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYOTKJG_GTJϙXϙRJϙàϙOZOXG`JGH[N[Y[YORKXOY½X½
RKXKQ JUY_G_G QUT[RGTYGàRϙQ QGXTKRKXO ·XTKQRKXOO¨KXOàOTJKT JKTKZOS ZGXONOTJKT ·TIKQO
YUT\O`KZGXONRKXOTOT\KURJ[à[GTRGĄϙRSGYϙTGM·XKOZOXG`ϙTXKJJOTK
QGXGX\KXORSKYOTJKOYGHKZM·X½RSKSOĄ\K)3;1ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIGGTϙRGTQGXG
XϙT HU`[RSGYϙ R½`[S[ _G`ϙRϙ KSXK GZLKT ONHGX UR[TS[Ą H[R[TSGQRG MKXKàO M·X½Ą½R½V
J½Ą½T½RJ½ )[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT _G`ϙRϙ KSXK JG_GTGT ONHGXTGSK S½TJKXKIGZϙ _KXOTJK
M·X½RJ½à½TJKT'TQGXG9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTM½T\KS½ZKLKX
XOQQGXGXϙTϙT)3;1ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIG(5@;23'9/4'IK`GTϙT¨KQZOXORSKSKYO
TKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
YG_ϙRϙ _GYGTϙT SGJJKYOTJK Ȕ(KRKJO_K KTI½SKTRKXOTOT YKRGNO_KZ \K
\K`GOLO NGQQϙTJGQO GNQGS HOXROQ TO`GSTGSKYO_RK \KXORKT \GÒLK \K N[Q[Q \K YGRGNO_KZRKXO
ZKIG\½` KZSKSKQ ½`KXK HOXROQ KTI½SKTRKXO NGQQϙTJG IGXOJOXȕ N½QS½ H[R[TSGQZG UR[V
GTϙRGT_GYGTϙTMSGJJKLϙQXGYϙ[_GXϙTIG(KRKJO_KIK`GRGXϙNGQQϙTJGQOQGT[TRGXGZK\LO
QGT IK`G ZGQJOXOTOT (KRKJO_K +TI½SKTOTOT \GÒLKRKXO JGNOROTJK H[R[TJ[à[ YG_ϙRϙ
;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ'NQGSϙ)K`GO_K.GQQϙTJG4OYGT:GXON\KT[
SGXGRϙQGT[T[THG`ϙSGJJKRKXOTOS[GJJOR1GT[T[T\KSGJJKYOTJK(KRKJO_K3KIROY
\K KTI½SKTRKXOTOT QKTJORKXOTK QGT[T TO`GS \K ZGROSGZTGSKRKXOT \KXJOàO \GÒLK \K
YKRGNO_KZ JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO QGXGXRGXG S[NGROL NGXKQKZ KJKTRKXRK (KRKJO_K QGT[T
\KTO`GS\KZGROSGZTGSKRKXOT SKT\K_GKSXKZZOàO LOORRKXOOĄRK_KTRKXK\K_G _GVSG_GTRGXG
\KXJOàOIK`GQGXGXRGXϙTGZKHROàZGXONOTJKTOZOHGXKTHKĄM½TOÖTJKSGNY[YNGQOSRKXKH[
R[TSG_GT _KXRKXJK 9[RN .GQOSROàOTK S½XGIGGZRG OZOXG` UR[TGHORKIKàOTO J½`KTRKTJOàO IO
NKZRKJG\G_GHGQSGTϙT9[RN)K`G3GNQKSKYOTKGOZURGIGàϙTG`GXGGRϙTGXGQKYGYNGQQϙT
JGHOXQGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKT_G`ϙRϙĄKQORJKM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORSKYO
)*
YG_ϙRϙ (KRKJO_K 1GT[T[TG G_QϙXϙRϙQ Y[¨[TJGT YGTϙQ 3KNSKZ 'XYRGTȑϙT GTϙRGT
QGT[T[T\KSGJJKRKXO\KLϙQXGRGXϙ[_GXϙTIG:2OJGXOVGXGIK`GYϙ
ORK IK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG JGOX .OQSKZO_K (KRKJO_K +TI½SKTOTIK \KXORKT M½T \K
YG_ϙRϙQGXGXG\GQOOZOXG`ϙTXKJJOTKOROĄQOT1UIGKRO9[RN)K`G3GNQKSKYOTOT
M½T \K *ϘĄ YG_ϙRϙ QGXGX GRK_NOTK ?½QYKQ 'JGRKZ (GQGTRϙàϙTJGT \KXORKT
M½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙRϙKSXKS½YZKTOJKTJG\GJUY_GYϙ)[SN[XO_KZ(GĄYG\
IϙRϙàϙTϙT M½T \K ?+ YG_ϙRϙ ONHGXTGSKYO ORK JGOXK_K \KXORSKQRK
UQ[TJ[
3K`Q[XONHGXTGSKJK!
259
:½S JUY_G QGVYGSϙTG M·XK *GTϙĄZG_ *GOXKYOTOT ZGXON \K YG_ϙRϙ QGXGXϙTJG JG G¨ϙQRGTJϙàϙ ½`KXK OR¨K \K OR S½RQO YϙTϙXRGXϙ OÖTJKQO LGXQRϙ
OJGXOHOXOSRKXGXGYϙTJG¨GRϙĄGTZOIGXOGXG¨RGXϙTJ[XGQ_KXRKXOTOT\K_URI[GRϙVGRGSG_GIGQRG
XϙTϙT HKROXRKTSKYOTJK 1GXG_URRGXϙ :XGLOQ ?·TKZSKROàOTOT I SGJJKYO MKXKàOTIK ORMORO
ZXGLOQ QUSOY_UT[ _KZQORO URJ[à[ NGRJK .OQSKZO_K (KRKJO_K +TI½SKTOTOT (GRGHGT \K
ăOXOTY[RNO_K Q·_RKXO _URI[ UZUH½YRKXOTOT .OQSKZO_KȑJKTϘ`SOZ _URI[Y[ GRϙVOTJOXKSK_K
IKQRKXO H[T[T JϙĄϙTJGQO _URI[RGXϙ JG (KRKJO_KȑTOT QGXGXJG HKROXRKJOàO J[XGQZG OTJOXOV
HOTJOXKHORKIKQRKXOTKOROĄQOTZGXONYG_ϙRϙQGXGXϙ[_GXϙTIGZGXON
TUR[ ȔϘ`SOZ _·T½TK J[XGQ NGXOIO _URI[ GRϙTJϙàϙȕ _UR[TJGQO Z[ZGTGàG JG_GTϙRGXGQ
+TI½SKTIKȔ(KRKJO_KKSOX\K_GYGQRGXϙTGG_QϙXϙURGXGQ_URI[OTJOXOVHOTJOXJOàOȕMKXKQ
¨KYO_RK OJGXO VGXG IK`GYϙ [_M[RGTSGYϙTJGQO SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ \K OJGXO _GXMϙ SKXIOOTOT
QUT[_GOROĄQOTOVZGRQGXGXϙJGM·`KZORSKQYOÒT
YG_ϙRϙQGT[T[TSGJJKYOTJK·TM·X½RKTYG_ϙRϙQGT[TRGJKàOĄOQIK`GYϙTϙXϙ
GĄϙRGXGQ \KXORKT OJGXO VGXG IK`GYϙTG OZOXG`ϙT QGH[R½ _KXOTK XKJJOTK QGXGX \KXORSKYOTJK
OYGHKZM·X½RSKSOĄ\K)3;1T[TSGJJKYO[_GXϙTIGGTϙRGTQGXGXϙTHU`[RSGYϙR½`[S[
_G`ϙRϙKSXKGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½
)[SN[XO_KZ (GĄYG\IϙRϙàϙTϙT _G`ϙRϙ KSXK JG_GTGT ONHGXTGSK S½TJKXKIGZϙ _KXOTJK
M·X½RJ½à½TJKT1UIGKRO9[RN)K`G3GNQKSKYOTOTM½T\KJKàOĄOQOĄ
YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT)?;?TϙTSGJJKYO[_GXϙTIG(5@;23'9/4'IK`GTϙT¨KQZOXORSKSKYO
TKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
ϘZOXG`JORKQ¨KYOTJKZGXONROZ[ZGTGQZGȔ[S[SGGOZ_URȕURGXGQTOZKRKTJO
XORKT _KXOT UXZGQ S½RQO_KZ QUT[Y[ NGT G\R[Y[ URJ[à[ ORKXO Y½X½RS½Ą URSGYϙTG M·XK H[
N[Y[Y GXGĄZϙXϙRϙV _GVϙRGIGQ QKĄOLRK YGVZGTGIGQ J[X[S JKàKXRKTJOXORSKQ Y[XKZO_RK OZOXG`ϙT
YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙ _KXOTK _G`ϙRϙ HOÖSJKQO MKXKQ¨K ORK XKZ QGXGXϙ \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·
X½RSKJOàOTJKT)3;1T[TSGJJKYO[_GXϙTIGQGXGXϙTHU`[RSGYϙTG
)*
:½SJUY_GQGVYGSϙTGM·XKYG_ϙRϙQGT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIGZG_OTUR[
TGT LGGRO_KZZKT SKT IK`GYϙTϙT OJGXO ZGYGXX[LG QUT[ ZKĄQORKZSKYOTK M·XK OZOXG`ϙ OTIKRKSK
_KZQOYOTOT OJGXK SGNQKSKYOTK GOZ URJ[à[ M·`KZORSKJKT M·XK\YO`ROQ QGXGXϙ _KXOTK _G`ϙRϙ
ĄKQORJK QGXGX \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKJOàOTJKT )3;1T[T SGJJKYO [_GXϙTIG
QGXGXϙTHU`[RSGYϙTG
)*
:½S JUY_G QGVYGSϙTG M·XK OĄ_KXOTOT X[NYGZ GRϙTIG_G QGJGX QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT
(KRKJO_K+TI½SKTQGXGXϙTϙTYG_ϙRϙQGT[T[TSGJJKYOTK[_M[TURSGYϙTG\KOJGXO
ZGYGXX[LG QUT[ ZKĄQOR KZSKYOTK TG`GXGT OZOXG`ϙ OTIKRKSK _KZQOYOTO OJGXK SGNQKSKYOTK GOZ
H[R[TJ[à[M·`KZORSKJKTH[QUT[JGM·XK\YO`ROQQGXGXϙ_KXOTK_G`ϙRϙURJ[à[ĄKQORJKQGXGX
260
\KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKJOàOTJKT )3;1T[T SGJJKYO [_GXϙTIG QGXGXϙT HU`[R
SGYϙTG
)*
(KRKJO_KIK GXGÒ Y[RGSGYϙ ORK ORMORO _GVϙRGT J½`KTRKSKJK H[ J½`KTRKSK_K G_QϙXϙ
NGXKQKZKJKTRKXJKTSOR_UTROXGVGXGIK`GYϙGRϙTGIGàϙHKROXZORSOĄURSGYϙTGM·XK_GVZϙXϙ
SϙT HKRKJO_KIK [_M[RGTSGYϙ MKXKQKIKàO OZOXG` NGROTJK YG_ϙRϙ _GYG_G M·XK OĄRKS
_GVϙRSGYϙTϙT S½SQ½T URJ[à[ KYGYKT QUĄ[RRGXϙ UR[ĄZ[à[ ZGQJOXJK K_RKSOT 'SKRO_GZϙ
ϘYQGO_KϘĄRKZSK1GT[T[3[\GQQGZϙTϙTSGJJKYOTOTLϙQXGYϙ¨KX¨K\KYOTJKJKàKXRKTJO
XORSKYOMKXKQZOàOM·`KZORSKJKTURG_JG[_M[RGSG_KXOURSG_GT:)1T[TSGJJKYOORK
N½Q½SZKYOYO
)*
(KRKJO_K SK\`[GZϙTG G_QϙXϙRϙQ TKJKTO_RK .OQSKZO_K (KRKJO_K +TI½SKTOȑTOT
M½T\KYG_ϙRϙQGXGXϙORK;à[X+XZ[àȑG[_M[RGTGTOJGXOVGXGIK`GYϙTGOZOXG`ϙT
XKJJOTKOROĄQOT15)'+2Ϙ9[RN)K`G3GNQKSKYOȑTOTM½T\KYG_ϙRϙ
QGXGXGRK_NOTK?½QYKQ'JGRKZ(GQGTRϙàϙȑTJGT\KXORKTM½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙRϙ
KSXKS½YZKTOJKTJG\GJUY_GYϙ)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙȑTϙTM½T\K?+
YG_ϙRϙONHGXTGSKYOORKJGOXK_K\KXORSKQRKUQ[TJ[
3K`Q¼XONHGXTGSKJK!
*UY_G QGVYGSϙTJGQO *GTϙĄZG_ *GOXKYOȑTOT ZGXON YG_ϙRϙ QGXGXϙTJG JG G¨ϙQRGTJϙàϙ ½`KXK OR¨K \K OR S½RQO YϙTϙXRGXϙ OÖTJKQO LGXQRϙ
OJGXOHOXOSRKXGXGYϙTJG¨GRϙĄGTZOIGXOGXG¨RGXϙTJ[XGQ_KXRKXOTOT\K_URI[GRϙVGRGSG_GIGQRG
XϙTϙT HKROXRKTSKYOTJK 1GXG_URRGXϙ :XGLOQ ?·TKZSKROàOȑTOT I SGJJKYO MKXKàOTIK ORMORO
ZXGLOQ QUSOY_UT[ _KZQORO URJ[à[ NGRJK .OQSKZO_K (KRKJO_K +TI½SKTOȑTOT (GRGHGT \K
ăOXOTY[RNO_K Q·_RKXO _URI[ UZUH½YRKXOTOT .OQSKZO_KȑJKT Ϙ`SOZ _URI[Y[ GRϙV OTJOXKSK_K
IKQRKXOH[T[TJϙĄϙTJGQO_URI[RGXϙJGHKRKJO_KTOTQGXGXJGHKROXRKJOàOJ[XGQZGOTJOXOVHOT
JOXKHORKIKQRKXOTKOROĄQOTZGXON\KYG_ϙRϙQGXGXϙ[_GXϙTIGM½T
\K TUR[ Z[ZGTGàG JG_GTϙRGXGQ +TI½SKTIK Ȕ(KRKJO_K +SOX \K ?GYGQRGXϙTG '_QϙXϙ
URGXGQ *[XGQ .GXOIO ?URI[ (OTJOXJOàOȕ MKXKQ¨KYO_RK OJGXO VGXG IK`GYϙ [_M[RGTSGYϙTJGQO
SK\`[GZGG_QϙXϙRϙQ\KOJGXO_GXMϙSKXIOOTOTQUT[_GOROĄQOTOVZGRQGXGXϙJGM·`KZORSKQYOÒT!
YG_ϙRϙ QGT[T[T SGJJKYOTJK ·TM·X½RKT YG_ϙRϙ QGT[TRG JKàOĄOQ IK`G
YϙTϙXϙGĄϙRGXGQ\KXORKTOJGXOVGXGIK`GYϙTGOZOXG`ϙTQGH[R½_KXOTKXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTJK
ϘYGHKZM·X½RSKSOĄ\K)3;1ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIGGTϙRGTQGXGXϙTHU`[RSGYϙ
R½`[S[_G`ϙRϙKSXKGZLKTONHGXUR[TS[ĄH[R[TSGQRGMKXKàOM·X½Ą½R½VJ½Ą½T½RJ½
)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙȑTϙT_G`ϙRϙKSXKJG_GTGTONHGXTGSKS½TJKXKIGZϙ_KXOT
JK M·X½RJ½à½TJKT 1UIGKRO 9[RN )K`G 3GNQKSKYOȑTOT M½T \K JKàOĄOQOĄYG_ϙRϙQGXGXϙTϙT)?;?ȑ[TSGJJKYO[_GXϙTIG(5@;23'9/4'IK`GTϙT¨KQ
ZOXORSKSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
)*
261
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
YG_ϚRϚ ;S[X[ (KRKJO_K_K 3ºZKGRROQ 'NQGSϚ )K`GO_K .GQQϚTJG ?GYG
[_GXϚTIG \KXORKT Oā_KXO QGVGZSG IK`GYϚ \K VGXG IK`GYϚTJGT JUÝGT [_[āSG`RϚQRGXG
HGQSGM´XK\OTOTOJGXO_GXMϚ_KXOTKGOZURJ[Ý[NGQQϚTJG
σYZKSOT`KZO ,ϙXϙTOĄRKZSKIOYOURGTJG\GIϙTϙTOĄ_KXOTJK_GVϙRGTJKTKZOSYUT[I[
OĄRKZSKTOT MKTKR ZKSO`ROàOTOT URSGJϙàϙ \K _KTO LO_GZ ZGXOLKYOTOT OĄRKZSKJK H[R[TSGJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RKYG_ϙRϙ?GYG[_GXϙTIG?:2VGXGIK`GYϙORKIK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG\K
M½T Y½XK_RK OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT ăKNOZQGSOR (KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\GJG!JG\G QUT[Y[KJORKT QGXGXRGXϙT
YG_ϙRϙ ?GYG_G JG_GTϙRGXGQ ZKYOY KJORJOàO GTRGĄϙRJϙàϙTJGT JG\G QUT[Y[ [_[ĄSG`RϙàϙT
3GNQKSKRKXOTOT M·XK\ GRGTϙ JϙĄϙTJG H[R[TJ[à[ IK`GRGXG OZOXG` GJRO _GXMϙ SKXIOORKXOTK
_GVϙRGIGàϙTJGTYG_ϙRϙ?GYGTϙTGHKTJO[_GXϙTIGJG\G_ϙM·XK\_·T½TJKTXKJ
JKJKT -GÒGTZKV ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½T \K + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT! JG\G QUT[Y[ OĄRKSRKXOT JKTKZOSOTOT OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXJOàO
·TKY½X½RKXKQYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙ
OYZKSOJOX
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYOTIKOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ ;_[ĄSG`RϙQLϙXϙTOĄRKZSKIOYOURGTJG\GIϙTϙTOĄ_KXOTJK_GVϙRGTJKTKZOSYUT[I[OĄ
RKZSKTOT MKTKR ZKSO`ROàOTOT URSGJϙàϙ \K _KTO LO_GZ ZGXOLKYOTOT OĄRKZSKJK H[R[TSGJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RKYG_ϙRϙ?GYG[_GXϙTIG?:2VGXGIK`GYϙORKIK`GRGTJϙXϙRSGYϙTG\K
M½T Y½XK_RK OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT ăKNOZQGSOR (KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T\KYG_ϙRϙQGXGXϙTϙTOVZGROOYZKSOTJKTQG_TGQRGTSϙĄZϙX
;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ'NQGSϙ)K`GO_K.GQQϙTJG4OYGT:G
XON \K 4[SGXGRϙ 1GT[T[T (G`ϙ 3GJJKRKXOTO 3[GJJOR ZGXON \K YG_ϙRϙ
?GYGTϙTZGXON\KYG_ϙRϙ?GYG_RGJKàOĄOQSGJJKYOTJK!Ȕ(KRKJO_KSKIROY\K
KTI½SKTRKXOTOTQKTJORKXOTKQGT[TTO`GS\KZGROSGZTGSKRKXOT\KXJOàO\GÒLK\KYGRGNO_KZ
JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO QGXGXRGXG S[NGROL NGXKQKZ KJKTRKXRK HKRKJO_K QGT[T \K TO`GS
\KZGROSGZTGSKRKXOTOTSKT\K_GKSXKZZOàOLOORRKXOOĄRK_KTRKXK\K_G_GVSϙ_GTRGXGKRROROXG_G
QGJGXNGLOLVGXGIK`GYϙZKXZOHOTK\K½¨M½TJKTUTHKĄM½TKQGJGXZOIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙT
JGT SKTȑK \K :½XQ )K`G 1GT[T[T[T \K ȑTIO SGJJKRKXO_RK
ȑ½TI½SGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTJG_G`ϙRϙIK`GRGXϙZG_OTKHKRKJO_KKTI½SKTRKXOYGRG
NO_KZZGXJϙX ă[HKRKXK G_XϙRGT HKRKJO_KRKXJK H[ IK`GRGXϙ KTI½SKT TGSϙTG \K _KXOTK Ą[HK
S½J½XRKXOZG_OTKJKXRKXȕN½QS½!ZGXON\KYG_ϙRϙ?GYGORKJKàOĄOQSGJJK
YOTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJG OYK! Ȕ)K`G QGXGXRGXϙTG ZKHROàO ZGXONOTJKT OZOHGXKT HKĄ M½T OÖTJK
SGNY[YNGQOSRKXK\KH[R[TSG_GT_KXRKXJKY[RNNGQOSROàOTKS½XGIGGZRGĄOLGNO\K_G_G`ϙRϙ
OZOXG` UR[TGHOROX ϘZOXG` ĄOLGNO OYK HOX `GHϙZ Z[Z[RGXGQ S[ZKXO`K OS`G KZZOXOROXȕ N½QS½ _KX GR
SϙĄZϙX
262
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT ZGXON \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGT
ZGXONRO\KYG_ϙRϙ:KSKR)K`G1GT[TRGXϙTG;_[S'SGIϙ_RGKĄOZRO1GT[TRGX
JG\K*OàKX(G`ϙ1GT[TRGXJG*KàOĄOQROQ?GVϙRSGYϙTG*GOX?GYGTϙTSGJJKYOORKJKàOĄOQ
SGJJKYOTJK! Ȕ(KRKJO_K SKIROY \K KTI½SKTRKXOTOT QKTJORKXOTK QGT[T TO`GS \K ZGRO
SGZTGSKRKXOT \KXJOàO \GÒLK \K YGRGNO_KZ JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO QGXGXRGXG S[NGROL
NGXKQKZ KJKTRKXRK HKRKJO_K QGT[T \K TO`GS \K ZGROSGZTGSKRKXOTOT SKT \K_G KSXKZZOàO
LOORRKXO OĄRK_KTRKXK \K_G _GVSG_GTRGXG HKRKJO_K KTI½SKTOTIK 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T TIOSGJJKYON½QS½TKM·XKOJGXOVGXGIK`GYϙ\K_GYGQRGTGTLGGRO_KZOTSKTOTKQGXGX\KXO
ROX([QGXGXJGORMOROQOĄO_KHOXY½XKJK\KXORKHOROX
(KRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTJGHKRROHOXLOOROTS[G__KTHOXY½XK`GXLϙTJG_GVϙRSGYϙTϙ
JGKSXKJKHOROX+SXKJORKTLOOROTORMOROQOĄOZGXGLϙTJGT_GVϙRSGSGYϙNGROTJKSGYXGLRGXϙ_½`
JK_OXSO`GSSϙORKHOXROQZKZGNYORKJORSKQ½`KXKHKRKJO_KZGXGLϙTJGT_KXOTKMKZOXOROX
([ SGJJK N½Q½SRKXO ORMORO QGT[TJG G_XϙIG N½Q½S H[R[TSG_GT NGRRKXJK [_M[RG
TϙXȕN½QS½_KXGRSϙĄ!YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTMHKTJOORKJKYG_ϙRϙ
?GYGTϙTKQ\KKQSGJJKRKXO_½X½XR½QZKTQGRJϙXϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ?GYGN½Q½SRKXOOYKZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXSOĄZOX
([NGRO_RKYG_ϙRϙ?GYGJGOJGXOVGXGIK`GYϙTG\KQGVGZSGQGXGXϙTGQGXĄϙQGT[T
_UR[TGOROĄQOTHOXJ½`KTRKSK_KXGRSGSGQZGJϙX
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX ?GYGYϙTϙT Ȕ-KTKR QGT[T TOZKROàOȕ HGĄRϙQRϙ ZGXONRO \K
YG_ϙRϙ?GYGORKJKàOĄOQSGJJKYOTJK!ȕ([1GT[T[T!GϘJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTG
QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½SH[R[TSGSGYϙ NG
ROTJK H *OàKX MKTKR N½Q½SRKXO OJGXO VGXG IK`GYϙ \K_G S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO
_GVZϙXϙSϙTϙMKXKQZOXKTH½Z½TLOORRKXNGQQϙTJG[_M[RGTϙXȔN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
'_Tϙ?GYGTϙTȔ9GQRϙZ[Z[RGTN½Q½SRKXȕHGĄRϙàϙTϙZGĄϙ_GTSGJJKYOTJKJK!
*OàKXQGT[TRGXJGQGHGNGZQGXĄϙRϙàϙTJG·TM·X½RKTHKROXROHOXY½XKOÖT!
a) (OXSKYRKQ\KYGTGZϙT_KXOTKMKZOXORSKSKYO
b) ϘĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙ
c) 8[NYGZ\K_GKNRO_KZOTMKXOGRϙTSGYϙ
d) 1GXGJKTO`\K_GNG\GTGQORGXGIϙTϙTZXGLOQZKT\K_GYK_X½YKLKXJKTGRϙQUT[RSGYϙ
-OHO _GVZϙXϙSRGXG OROĄQOT N½Q½SRKX ORMORO QGT[TRGXJG H[ 1GT[T N½Q½SRKXOTK [_M[T JKàO
ĄOQROQ_GVϙRϙTIG_GQGJGXYGQRϙJϙXȕJKTORSKQY[XKZO_RKOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙQUT[Y[TJGMKÖIO
OYZOYTGMKZOXORSOĄZOX
-·XK\Q[XGRRGXϙQGS[J½`KTOTKOROĄQOTURJ[à[TJGTM·XK\QUT[Y[TJGZGXGLRGXOÖT
HOXS½QZKYKVNGQJUàSG_GIGàϙ!H[TKJKTRK_KTOHOX_GYG_RGQGH[RKJORKTM·XK\Q[XGRRG
XϙTϙTMK¨SOĄKJKKZQOROURGIGàϙHOROTKTHOXMKTKRN[Q[QORQKYOJOX
*G\GTϙTG¨ϙRJϙàϙGTJGQOQ[XGRRGXGM·XKM·XK\ROURGTSGNQKSK_KTOHOX_GYGORKM·
XK\YO`NGRKMKRSOĄOYKJG\GTϙTG¨ϙRJϙàϙGTJGM·XK\ROURGTLGQGZ_KTO_GYG_GM·XKM·XK\YO`
263
NGRK MKRKT SGNQKSKTOT M·XK\YO`ROQ QGXGXϙ \KXSKYO MKXKQKIKàO! GTIGQ _KTO _GYGJGQO
M·XK\ Q[XGRϙTϙT JKàOĄOQROàOT _½X½XR½àK MOXSKYOTJKT YUTXG G¨ϙRGIGQ JG\GRGXJG [_M[RGTG
IGàϙTGJGOXOTZOQGRN½Q½SRKXOTOT\GXRϙàϙNGROTJKSGNQKSKIKM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORKSK
_KIKàOG¨ϙQZϙX
([ J[X[SJG OĄ_KXOTOT M½T Y½XK ORK QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT QGXGXϙT OJGXO JG\G_G
QUT[KJORKHORKIKQQKYOT\K_½X½Z½RSKYOÙX[TR[OJGXOHOXOĄRKSURJ[à[\KYG_ϙRϙ?G
YGTϙT SGJJKYOTJK OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT N½Q½SRKXOT MKÖIO OYZOYTGRGX OÖTJK
YG_ϙRJϙàϙ N[Y[Y[ JG JOQQGZK GRϙTJϙàϙTJG! OĄ_KXOTOT M½T Y½XK ORK QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT
JG\G_GHGQSGM·XK\OOJGXKSGNQKSKYOTKGOZURSGQZGJϙX
*G\GTϙTVGXGIK`GYϙTϙTOVZGROOYZKSROQϙYSϙTGMKROTIK!ZGXONOTJKYG_ϙRϙ
1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T _½X½XR½àK MOXSKYO ½`KXOTK ;_[ĄSG`RϙQ 3GNQKSKYO .[Q[Q (·
R½S½ȑTIKY·`½KJORKT1GT[T[TJOàKXQGT[TRGXJGJ½`KTRKTKTOJGXO _GVZϙXϙSRGXORKH[T
RGXG QGXĄϙ _GVϙRGIGQ OZOXG`RGXG OROĄQOT M·XK\ N½Q½SRKXO ½`KXOTJKQO KZQOYOTOT OTIKRKTSKYO
YUT[I[TJG! JOàKX QGT[TRGXJG J½`KTRKTKT OJGXO _GVZϙXϙSϙT JG_GTGàϙ URGT _GYGTϙT GSGIϙ
JOQQGZKGRϙTGXGQ!1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[T\KSGJJKRKXOTJKHKROXZORKTQUĄ[R
RGXϙZGĄϙSGYϙSGJJKYOTOTT[SGXGRϙHKTJOTJKHKROXZORKTOJGXO_GVZϙXϙSRGXJGTURSGYϙ
NGROTJK OJGXO VGXG IK`GRGXϙ \K S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYOTK OROĄQOT URGTRGXϙTG QGXĄϙ
ZGXONOTJKT YUTXG _GVϙRGIGQ OZOXG`RGXJG Y[RN IK`G SGNQKSKRKXOTOT MKTKR M·XK\RO
QϙRϙTJϙàϙTG \K H[ TKJKTRK JUàGT M·XK\ [_[ĄSG`RϙQRGXϙTJG GJRO _GXMϙ _KXOTOT M·XK\RO H[
R[TJ[à[TGQGXGX\KXORSOĄZOX
*GNGYUTXGYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[TȔ-KTKRQGT[TTOZKROàOȕHGĄRϙQRϙ
SGJJKYO'TG_GYG3GNQKSKYOȑTOTM½T\K+ 1 YG_ϙRϙQGXG
Xϙ_RG OVZGR KJORSOĄ MKXKQ¨KRO QGXGXϙ M½T \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKȑJK _G
_ϙSRGTSϙĄ \K OVZGR N½QS½T½T QGXGXϙT 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTSGYϙTJGT HGĄRG_GXGQ
GRZϙ G_ YUTXG _½X½XR½àK MOXSKYOTK QGXGX \KXORSOĄ! _GYGSG UXMGTϙ ZGXGLϙTJGT OVZGR N½QS½
JUàX[RZ[Y[TJG_GYGRJ½`KTRKSK_GVϙRSGJϙàϙY½XK¨ZKGTϙRGTSGJJKN½QS½T½T_½X½XR½Q
ZK H[R[TJ[à[ J½Ą½TIKYO_RK G_Tϙ JUàX[RZ[JG QGXGX \KXORSK_K JK\GS KJORSOĄ! _GYGSG
UXMGTϙZGXGLϙTJGT'TG_GYG3GNQKSKYOTIK\KXORKTGRZϙG_RϙQY½XKOÖTJKOVZGRN½QS½JUà
X[RZ[Y[TJG_GYGRJ½`KTRKSK_GVϙRSGYϙNGROTJKOYKOĄGXKZKJORKT_GXMϙ_KXOTOT_KTOJ½`KT
RKSKTOT_½X½XR½àKMOXJOàOZGXONZKTOZOHGXKTM·XK\ROURGIGàϙHKROXZORSOĄZOX
9UTURGXGQZGXONRO\KYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[ȑT[T½TI½SGJ
JKYOTO JKàOĄZOXKT M½TR½ YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT SGJJKYOTJK Ȕ ([ 1GT[
T[T!
G ϘJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGX
JGGQYOTKN½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJK
H *OàKX MKTKR N½Q½SRKXO OJGXO VGXG IK`GYϙ \K_G S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO
_GVZϙXϙSϙTϙMKXKQZOXKTH½Z½TLOORRKXNGQQϙTJG
[_M[RGTϙXȕJKTORSOĄZOX
264
'_Tϙ1GT[T[TSGJJKYOTK YG_ϙRϙ1GT[TORKKQRKTKTYKQOÒTIOLϙQXGJGOYK!
OJGX¯_GVZϙXϙSQGXGXϙTϙT\KXORJOàOOĄRKSQGVYGSϙTJGG_TϙQOĄOORKORMOROURGXGQOJGX¯_GXMϙTϙT
M·XK\ GRGTϙTG MOXKT QGXGXRGXϙT JG \KXORSOĄ URSGYϙ NGROTJK! OJGX¯ _GVZϙXϙS QGXGXϙTG OROĄQOT
N[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOGRGXϙTϙTH[OĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGX¯_GXMϙSKXIOOTJKM·X½
T[TJGQOJ½`KTRKSKRKXOTUXZG_G¨ϙQGXJϙàϙHGàRGTZϙYUX[T[TG¨·`½SMKZOXORSKYOTOTGSG¨
RGTJϙàϙOLGJKKJORSOĄZOX
ZGXONOTJK _½X½XR½àK MOXKT H[ J½`KTRKSK_K M·XK 1GHGNGZRKX 1GT[
T[ȑT[T!OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRKXOTOTJOàKXQGT[T
RGXJGGQYOTKN½Q½SH[R[TSGSGYϙNGROTJK[_M[RGTGIGàϙ!JOàKXQGT[TRGXJGM·XK\ROSGN
QKSKTOT M·YZKXORSKYO J[X[S[TJG OYK [_M[RGTSG_GIGàϙ GTIGQ! OJGXO _GVZϙXϙS QGXGXϙTϙT
\KXORJOàO OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT
QGXGXRGXϙTJG\KXORSOĄURSGYϙNGROTJK!OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXϙTGOROĄQOTN[Q[QGG_QϙXϙRϙQOJJOG
RGXϙTϙTOĄRKSOTOVZGROZGRKHO_RKHOXROQZKOJGXO_GXMϙSKXIOOTJKM·X½RKIKàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘTIKRKTKT [_[ĄSG`RϙQZG ·TM·X½RKT OJGXO VGXG IK`GYϙTϙT YG_ϙRϙ 1GT[T[T SGJJKYOTJKHKROXZORKTOJGXO_GVZϙXϙSZ½XRKXOTJKTHOXOURJ[à[;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ
'NQGSϙ )K`GO_K .GQQϙTJG 4OYGT ZGXON \K 4[SGXGRϙ 1GT[T[T (G`ϙ
3GJJKRKXOTOT 3[GJJOR ZGXON \K YG_ϙRϙ 1GT[TȑJG JG OJGXO VGXG IK`GYϙTG
OZOXG` QUT[Y[TJG M·XK\RO SGNQKSKTOT M·YZKXORSKJOàO GTIGQ! OJGXO VGXG IK`GYϙTG QUT[
OĄRKS QGVYGSϙTJG G_Tϙ QOĄO ORK ORMORO URGXGQ OJGXO _GXMϙTϙT M·XK\ GRGTϙTG MOXKT HOX QGXGX
OĄ_KXOTOT X[NYGZ GRϙTIG_G QGJGX QGVGZϙRSGYϙ QGXGXϙ JG \KXORJOàO \K HOXROQZK JG\G QUT[Y[
KJORJOàOGTRGĄϙRJϙàϙTJGT!OJGXOVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTQGXGXϙTN[Q[QGG_QϙXϙRϙàϙOJJOGYϙTϙTJG
OJGXO_GXMϙ_KXOTJKM·X½RKIKàOQ[ĄQ[Y[`J[X
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK-GÒGTZKVϘJGXK3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTG_KTO
JKT HOX QGXGX \KXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT GTϙRGT 3GNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK U_HOXROàO ORK
QGXGX\KXORJO
*GT*
YG_ϚRϚ ?GYG [_GXϚTIG \KXORKT Oā_KXO QGVGZSG IK`GRGXϚTG QGXāϚ G¥ϚRGIGQ
JG\GRGXJGOJGXO_GXMϚTϚTM´XK\ROURJ[Ý[NGQQϚTJG
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYOTIKOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ ;_[ĄSG`RϙQJG\GIϙTϙTϘROϘR¨KYO9UQGQ4U GJXKYOTJKHGQQGRTOZKROàOTJKQO
OĄ_KXOTOTYG_ϙRϙ?GYG[_GXϙTIGM½TY½XKORKYGTGZ\KZOIGXKZOIXGYϙTJGTSKTKJORSK
YO _UR[TJGQO'RZϙTJGà (KRKJO_K +TI½SKTOTOT YG_ϙRϙ OĄRKSOTOTOVZGRO OYZKSOTJKT QG_
TGQRGTSϙĄZϙX
;S[X[(KRKJO_K_K3½ZKGRROQ'NQGSϙ)K`GO_K.GQQϙTJG4OYGT:G
XON \K 4[SGXGRϙ 1GT[T[T (G`ϙ 3GJJKRKXOTO 3[GJJOR ZGXON \K YG_ϙRϙ
?GYGTϙTZGXON\KYG_ϙRϙ?GYG_RGJKàOĄOQSGJJKYOTJK!Ȕ(KRKJO_KSKIROY\K
KTI½SKTRKXOTOTQKTJORKXOTKQGT[TTO`GS\KZGROSGZTGSKRKXOT\KXJOàO\GÒLK\KYGRGNO_KZ
265
JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO QGXGXRGXG S[NGROL NGXKQKZ KJKTRKXRK HKRKJO_K QGT[T \K TO`GS
\KZGROSGZTGSKRKXOTOTSKT\K_GKSXKZZOàOLOORRKXOOĄRK_KTRKXK\K_G_GVSϙ_GTRGXGKRROROXG_G
QGJGXNGLOLVGXGIK`GYϙZKXZOHOTK\K½¨M½TJKTUTHKĄM½TKQGJGXZOIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙT
JGTSKTȑK\K:½XQ)K`G1GT[T[T[T\KȐTIOSGJJKRKXO_RK
Ȑ½TI½ SGJJKYOTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJG _G`ϙRϙ IK`GRGXϙ ZG_OTK HKRKJO_K KTI½SKTRKXO YGRGNO
_KZZGXJϙX ă[HKRKXK G_XϙRGT HKRKJO_KRKXJK H[ IK`GRGXϙ KTI½SKT TGSϙTG \K _KXOTK Ą[HK
S½J½XRKXOZG_OTKJKXRKXȕN½QS½!ZGXON\KYG_ϙRϙ?GYGORKJKàOĄOQSGJJK
YOTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJG OYK! Ȕ)K`G QGXGXRGXϙTG ZKHROàO ZGXONOTJKT OZOHGXKT HKĄ M½T OÖTJK
SGNY[YNGQOSRKXK\KH[R[TSϙ_GT_KXRKXJKY[RNNGQOSROàOTKS½XGIGGZRGĄOLGNO\K_G_G`ϙRϙ
OZOXG` UR[TGHOROX ϘZOXG` ĄOLGNO OYK HOX `GHϙZ Z[Z[RGXGQ S[ZKXO`K OS`G KZZOXOROXȕ N½QS½ _KX GR
SϙĄZϙX
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT ZGXON \K YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKJK _G_ϙSRGTGT
ZGXONRO\KYG_ϙRϙ:KSKR)K`G1GT[TRGXϙTG;_[S'SGIϙ_RGKĄOZRO1GT[TRGX
JG\K*OàKX(G`ϙ1GT[TRGXJG*KàOĄOQROQ?GVϙRSGYϙTG*GOX?GYGTϙTSGJJKYOORKJKàOĄOQ
SGJJKYOTJK! Ȕ(KRKJO_K SKIROY \K KTI½SKTRKXOTOT QKTJORKXOTK QGT[T TO`GS \K ZGRO
SGZTGSKRKXOT \KXJOàO \GÒLK \K YGRGNO_KZ JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO QGXGXRGXG S[NGROL
NGXKQKZ KJKTRKXRK HKRKJO_K QGT[T \K TO`GS \K ZGROSGZTGSKRKXOTOT SKT \K_G KSXKZZOàO
LOORRKXO OĄRK_KTRKXK \K_G _GVSG_GTRGXG HKRKJO_K KTI½SKTOTIK 1GHGNGZRKX 1GT[T[T[T TIOSGJJKYON½QS½TKM·XKOJGXOVGXGIK`GYϙ\K_GYGQRGTGTLGGRO_KZOTSKTOTKQGXGX\KXO
ROX([QGXGXJGORMOROQOĄO_KHOXY½XKJK\KXORKHOROX
(KRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTJGHKRROHOXLOOROTS[G__KTHOXY½XK`GXLϙTJG_GVϙRSGYϙTϙ
JGKSXKJKHOROX+SXKJORKTLOOROTORMOROQOĄOZGXGLϙTJGT_GVϙRSGSGYϙNGROTJKSGYXGLRGXϙ_½`
JK_OXSO`GSSϙORKHOXROQZKZGNYORKJORSKQ½`KXKHKRKJO_KZGXGLϙTJGT_KXOTKMKZOXOROX
([ SGJJK N½Q½SRKXO ORMORO QGT[TJG G_XϙIG N½Q½S H[R[TSG_GT NGRRKXJK [_M[RG
TϙXȕN½QS½_KXGRSϙĄ!YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTMHKTJOORKJKYG_ϙRϙ
?GYGTϙTKQ\KKQSGJJKRKXO_½X½XR½QZKTQGRJϙXϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ?GYGN½Q½SRKXOOYKZGXONOTJK_½X½XR½àKMOXSOĄZOX
([NGRO_RKYG_ϙRϙ?GYGJGOJGXOVGXGIK`GYϙTG\KQGVGZSGQGXGXϙTGQGXĄϙQGT[T
_UR[TGOROĄQOTHOXJ½`KTRKSK_KXGRSGSGQZGJϙX
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX ?GYGYϙTϙT Ȕ-KTKR QGT[T TOZKROàOȕ HGĄRϙQRϙ ZGXONRO \K
YG_ϙRϙ?GYGORKJKàOĄOQSGJJKYOTJK!ȕR([1GT[T[T!GϘJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTG
QGXĄϙ QGT[T _UR[TG OROĄQOT N½Q½SRKXOJOàKXQGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½SH[R[TSGSGYϙ NG
ROTJK H *OàKX MKTKR N½Q½SRKXO OJGXO VGXG IK`GYϙ \K_G S½RQO_KZOT QGS[_G MKÖXORSKYO
_GVZϙXϙSϙTϙMKXKQZOXKTH½Z½TLOORRKXNGQQϙTJG[_M[RGTϙXȔN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
'_Tϙ?GYGTϙTȔ9GQRϙZ[Z[RGTN½Q½SRKXȕHGĄRϙàϙTϙZGĄϙ_GTSGJJKYOTJKJK!
*OàKXQGT[TRGXJGQGHGNGZQGXĄϙRϙàϙTJG·TM·X½RKTHKROXROHOXY½XKOÖT!
G (OXSKYRKQ\KYGTGZϙT_KXOTKMKZOXORSKSKYO
266
H ϘĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙ
I 8[NYGZ\K_GKNRO_KZOTMKXOGRϙTSGYϙ
J 1GXGJKTO`\K_GNG\GTGQORGXGIϙTϙTZXGLOQZKT\K_GYK_X½YKLKXJKTGRϙQUT[RSGYϙ
-OHO_GVZϙXϙSRGXGOROĄQOTN½Q½SRKXORMOROQGT[TRGXJGH[1GT[TN½Q½SRKXOTK[_M[T
JKàOĄOQROQ_GVϙRϙTIG_GQGJGXYGQRϙJϙXȕJKTORSKQY[XKZO_RKOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙQU
T[Y[TJGMKÖIOOYZOYTGMKZOXORSOĄZOX
-·XK\Q[XGRRGXϙQGS[J½`KTOTKOROĄQOTURJ[à[TJGTM·XK\QUT[Y[TJGZGXGLRGXOÖT
HOXS½QZKYKVNGQJUàSG_GIGàϙ!H[TKJKTRK_KTOHOX_GYG_RGQGH[RKJORKTM·XK\Q[XGRRG
XϙTϙTMK¨SOĄKJKKZQOROURGIGàϙHOROTKTHOXMKTKRN[Q[QORQKYOJOX
*G\GTϙTG¨ϙRJϙàϙGTJGQOQ[XGRRGXGM·XKM·XK\ROURGTSGNQKSK_KTOHOX_GYGORKM·
XK\YO`NGRKMKRSOĄOYKJG\GTϙTG¨ϙRJϙàϙGTJGM·XK\ROURGTLGQGZ_KTO_GYG_GM·XKM·XK\YO`
NGRK MKRKT SGNQKSKTOT M·XK\YO`ROQ QGXGXϙ \KXSKYO MKXKQKIKàO! GTIGQ _KTO _GYGJGQO
M·XK\ Q[XGRϙTϙT JKàOĄOQROàOT _½X½XR½àK MOXSKYOTJKT YUTXG G¨ϙRGIGQ JG\GRGXJG [_M[RGTG
IGàϙTGJGOXOTZOQGRN½Q½SRKXOTOT\GXRϙàϙNGROTJKSGNQKSKIKM·XK\YO`ROQQGXGXϙ\KXORKSK
_KIKàOG¨ϙQZϙX
([ J[X[SJG OĄ_KXOTOT M½T Y½XK ORK QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT QGXGXϙT OJGXO JG\G_G
QUT[KJORKHORKIKQQKYOT\K_½X½Z½RSKYOÙX[TR[OJGXOHOXOĄRKSURJ[à[\KYG_ϙRϙ?G
YGTϙT SGJJKYOTJK OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT N½Q½SRKXOT MKÖIO OYZOYTGRGX OÖTJK
YG_ϙRJϙàϙ N[Y[Y[ JG JOQQGZK GRϙTJϙàϙTJG! OĄ_KXOTOT M½T Y½XK ORK QGVGZϙRSGYϙTG OROĄQOT
JG\G_GHGQSGM·XK\OOJGXKSGNQKSKYOTKGOZURSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK'TQGXGϘJGXK3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTG_KTOJKT
HOX QGXGX \KXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT GTϙRGT 3GNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK U_HOXROàO ORK QGXGX
\KXORJO
*GT*
2UQGTZGJGKYQOJ´TKXKZOH[R[TJ[X[RJ[Ý[MKXKQ¥KYO_RKOā_KXOTOTMºTYºXK
ORK YGTGZ \K ZOIGXKZ OIXGYϚTJGT _GYGQRGTSGYϚTG OROāQOT QKYOTRKāKT (KRKJO_K +TIºSKT
QGXGXϚTϚTOā_KXOTOTQGVGZϚRSGYϚāKQROTJK_KXOTKMKZOXORSKYOMKXKQOX
σYZKSOT`KZO *G\GIϙĄOXQKZKGOZOĄ_KXOTOTZGXONOTJKQGVGZϙRGIGàϙTGOROĄQOT
ZGXONOTJKZKHROàKJORKTJG\GRϙOJGXKOĄRKSOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GJG
YG_ϙRϙ?GYGORKJ½`KTRKTSKSKYOTKQGXĄϙTH[_GYGJG_GTGQGRϙTGXGQOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙ
_·T½TJK ZKYOY KJORKT JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK
JG\G QUT[Y[ OĄRKSO OVZGR KJKT 'TQGXG ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ \K YG_ϙRϙQGXGXϙTϙTYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½?GYGYϙTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGZKS_O`KT
OTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKSOJOX
9G\[TSGTϚT`KZO 9G\[TSG\KXORSKSOĄZOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYOTIKOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 267
*G\G! JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ OĄ_KXOTOT ZGXONOTJK QGVGZϙRGIGàϙTG OROĄQOT JG\GRϙ
OJGXKOĄRKSOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKHKRKJO_KSKIROY\KKTI½SKTRKXOTOTQKTJORKXOTK
QGT[T TO`GS \K ZGROSGZTGSKRKXOT \KXJOàO \GÒLK \K YKRGNO_KZ JGOXKYOTJK OZZONG` KZZOQRKXO
QGXGXRGXGS[NGROLNGXKQKZKJKTRKXRKHKRKJO_KQGT[T\KTO`GS\KZGROSGZTGSKRKXOTOTSKT
\K_G KSXKZZOàO LOORRKXO OĄRK_KTRKXK \K_G _GVSG_GTRGXG ½¨ M½TJKT UTHKĄ M½TK QGJGX
ZOIGXKZ \K YGTGZ OIXGYϙTJGT SKTȑK HKRKJO_K KTI½SKTRKXOTOT YKRGNO_GZZGX URJ[à[ Q[XGRϙ
_KX GRSϙĄ SGJJKYOTJK JK IK`G QGXGXRGXϙTG ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT HKĄ M½T OÖTJK
SGNY[YNGQOSRKXK\KH[R[TSG_GT_KXRKXJKY[RNNGQOSROàOTKS½XGIGGZRGĄOLGNO\K_G_G`ϙRϙ
OZOXGÙR[TGHORKIKàOHKROXZORSOĄZOX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT(KRKJO_K+TI½SKTOTOTM½T\K
YG_ϙRϙ OĄRKSO ORK JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ RUQGTZGJG KYQO J·TKX KZO H[R[TJ[X[RJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOMKXKàOTIKOĄ_KXOTOTM½TY½XKORKYGTGZ\KZOIGXKZOIXGYϙT
JGTSKTȑOTKQGXGX\KXORJOàOH[OĄRKSK_GVϙRGTOZOXG`½`KXOTK'TQGXG9[RN)K`G3GN
QKSKYOTOT + YG_ϙRϙ JUY_GYϙTJG _GVϙRGT OTIKRKSKJK ½¨ M½T Y½XK ORK YGTGZ \K
ZOIGXKZOIXGYϙTJGTSKTȑOTKQGXGXϙTϙTOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙGTRGSϙTGMKRSKJOàOHKROXZORK
XKQM½T\K1 YG_ϙRϙQGXGXRGOZOXG`ϙTXKJJOTKQGX£X\KXORJOàOJG\GRϙOJGXK
IKM½T½TJKJG\GIϙ_GZKHROàKJORKTOĄRKSRKGTϙRGT+TI½SKT1GXGXϙ[_GXϙTIGOĄ_K
XOTOTM½T½TJKQGVGZϙRGIGàϙTϙTHORJOXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘJGXK3GNQKSKYOTIK!:OIGXKZ\KYGTGZϙTZGZOROOIXGYϙS[G__KTHOXZOIGXKZ\K_GYG
TGZϙTOIXGYϙTϙSKTKJKTHOXIK`GURGXGQZGTϙSRGTJϙàϙH[TKJKTRKZOIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙT
JGTSKTIK`GYϙHOXOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙGTRGSϙTGMKRSK_OVHKROXROHOXZOIGXKZOT\K_GYG
TGZϙT _GVϙRSGYϙTϙTKTMKRRKTSKYO GSGIϙTϙ ZGĄϙSGYϙ MKXKQZOàO TOZKQOS YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
SGJJKYOTJK JK ZOIGXKZ \K_G YGTGZZGT SKT IK`GYϙTϙT J½`KTRKTJOàO OĄ_KXOTOT QGVGZϙRG
IGàϙ_·T½TJKHOXJ½`KTRKSK_K_KX\KXORSKJOàOM½T\KYG_ϙRϙ+TI½SKT
1GXGXϙTG _GVϙRGT OZOXG`ϙT JG ½¨ M½T Y½XK ORK YGTGZ \K ZOIGXKZ OIXGYϙTJGT XTKT QGXGXϙTϙT
OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙ GTRGSϙTG MKRSKJOàO MKXKQ¨KYO_RK _KZQORO 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTIK
XKJJKJORJOàOH[J[X[SJGYG_ϙRϙ?GYGORKJ½`KTRKTSKSKYOTKQGXĄϙTH[_GYGJG_G
TGQGRϙTGXGQOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙ_·T½TJKZKYOYKJORKTOĄRKSJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSG
JϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GQUT[Y[OĄRKSOTOVZGRKJORJOàOM·X½RSKQZKJOX
:OIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙTϙHOXOĄ_KXOTKHGàRϙURGXGQ_KXOTKMKZOXKTRKXH[LGGRO_KZRKXOTO
HKRKJO_KRKXJKTGRGIGQRGXϙOĄ_KXOG¨SG\K¨GRϙĄSGX[NYGZϙORKY½XJ½XKHOROXRKX
ϘĄ_KXOX[NYGZϙHOXH½Z½TUR[VOĄ_KXOTOOĄ_KXOTJKH[R[TSGYϙÙX[TR[NKXZ½XR½GRKZ
KJK\GZSGR\KSGR`KSKRKXORKZOIGXKZ\KYGTGZOIXGYϙTJGH[R[TGTQOĄORKXOZ½S½_RKQGVYGX
8[NYGZTGSK_OH[TRGXJGTHOXO_RK\K_GHOXQϙYSϙORKYϙTϙXRϙZ[ZSGQS½SQ½TJKàORJOX
:OIGXKZ\KYGTGZRGXϙTϙOIXGKJKTQOĄORKXOTSKTY[VURJ[QRGXϙORMOROUJGRGXJGTGRSGRGXϙ
MKXKQRO ½_KROQ [YZGRϙQ YGTGZQGXRϙQ _KZKXROQ MOHO HKT`KX HKRMKRKXO OĄ_KXO X[NYGZϙTJGT G_ϙX
SGQMKXKQOX
268
1OĄOTOTZOIGXKZ\KYGTGZϙTϙM·YZKXKTH[HKRMKRKXOTH[R[TSGSGYϙ\K_GOVZGRKJORSKYO
H[QOĄORKXOTZOIGXKZ\KYGTGZRGXϙTϙOIXGKZSKYOTKKTMKRUR[X
(OXOĄ_KXOTKHGàRϙURGXGQZOIGXKZ\KYGTGZRGXϙTϙHKRKJO_KRKXJKTGRJϙQRGXϙOĄ_KXOG¨SG
X[NYGZϙ ORK OIXG KJKTRKXOT HKRKJO_KRKXIK HKROXRKTKT _GYGQRGXG [_SGSGYϙ TKJKTO_RK YG_ϙRϙ ?GYG [_GXϙTIG \KXORKT \K HKROXRO Y½XK_RK ZOIGXKZ \K YGTGZ OIXGYϙTϙT _GYGQRGTSGYϙTϙ
·TM·XKT QKYOTRKĄSOĄ _GXMϙ QGXGXRGXϙTϙT OĄ_KXOTOT QGVGZϙRSGYϙ ĄKQROTJK _KXOTK MKZOXORSKYO
MKXKQOX'QYONGRJKOĄ_KXOX[NYGZϙTϙTQGVYGSGRGTϙORKZGIOX\KYGTGZQGXϙZGTϙZGTHKRMKRKXOT
Q[RRGTϙSGRGTϙQGXϙĄZϙXϙRSϙĄUR[X
5RG_JGZOIGXKZ\KYGTGZZGTSKTIK`GYϙTϙTGTIGQOĄ_KXOTOTQGVGZϙRSGYϙY[XKZO_RK_K
XOTKMKZOXKHORKIKàOGQYONGRJKIK`GTϙT[_M[RGTSGYϙTϙTS½SQ½TURSG_GIGàϙG¨ϙQZϙX
([ J[X[SJG ϘJGXK 3GNQKSKYO QGXGXϙTJG N[Q[QG \K SK\`[GZG [_M[TR[Q H[R[T
SGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK'TQGXGϘJGXK3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGJUY_GTϙT
_KTOJKTQGXGX\KXORSKQ½`KXKGTϙRGT3GNQKSK_KM·TJKXORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX\KXOR
JO
*GT*
ϘYZKSOT`KZO (KRKJO_K+TI½SKTOZGXGLϙTJGTHOXOĄ_KXOTOTLGGRO_KZZKTSKTȑO\K
VGXGIK`GYϙ_RGIK`GRGTJϙXϙRSGYϙ_UR[TJG\KXORKTM½T\KYG_ϙRϙOĄRKSOTOVZGROTK
OROĄQOT (½_½QĄKNOX (KRKJO_K+TI½SKTOȑTOT M½T\K3 YG_ϙRϙ OĄRKSOTOT OVZGRO
OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\GJG! OR¨K HKRKJO_K KTI½SKTOTOT NKX QGXGXϙTϙT (½_½QĄKNOX HKRKJO_K
UXMGTRGXϙTIG UTGTGIGàϙ _UR[TJG HOX _GYGR J½`KTRKSK H[R[TSGJϙàϙ YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
SGJJKYOTJK < ·TM·X½RKT ONZORGLRGXϙT MOJKXORSKYO _UR[T[T OYK LGXQRϙ [_M[RGSGRGXϙ
UXZGJGT QGRJϙXSGQ GSGIϙ_RG (½_½QĄKNOX HKRKJO_K SKIROYOTIK _·TRKTJOXOIO \K J½`KTRK_OIO
ZKJHOXRKXOTGRϙTSGYϙTϙGSG¨RGJϙàϙOR¨KHKRKJO_KRKXO\K(½_½QĄKNOXHKRKJO_KRKXOTOTM·XK\\K
_KZQORKXOTOT\KYG_ϙRϙ?GYGRGXJGG¨ϙQ¨GJ½`KTRKTJOàOOR¨KHKRKJO_KRKXOTOT_GYG_RG
M·XK\ROH[R[TJ[à[QUT[RGXJGKZQOROOJGXOZGYGXX[LRGXJGH[R[TGIGQRGXϙQUT[Y[TJGQ[ĄQ[_G
_KXURSGJϙàϙH[J[X[SJG_GYGRGXJGG¨ϙQ¨GHKROXZORKTOYZOYTGRGXJϙĄϙTJG(½_½QĄKNOXHKRK
JO_KYOTOT OR¨K HKRKJO_KYO ½`KXOTJK \KYG_KZ _KZQOYO \K NO_KXGXĄOQ ½YZR½Q _KZQOYOTJKT Y·`
KJORKSK_KIKàO G¨ϙQ UR[V OR¨K HKRKJO_KYOTOT ½¨½TI½ HOX QOĄO NGQQϙTJG ZKYOY KZZOàO OĄRKSOT
QGRJϙXϙRSGYϙ _UR[TJGQO JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK
JG\GQUT[Y[OĄRKSOOVZGRKJKT'TQGXGϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½T\KYG_ϙRϙ
QGXGXϙTϙT (KRKJO_KYO +TI½SKTO ZGXGLϙTJGT ZKYOY KJORKT OĄRKSOT HKRKJO_KRKXOT X[NYGZ
\KXSK _KZQOYOTOT H[R[TSGJϙàϙ _KXRKXJKT URGT HOX ZKRK\O`_UT YZ½J_UY[T[ ORMORKTJOXJOàO
½¨½TI½QOĄOTOTHGĄ\[X[Y[½`KXOTKONZORGLϙTMOJKXORSKYO_UR[TJG ZKYOYKJORKTOĄRKSOTN[Q[
QG[_M[TURJ[à[·TKY½X½RKXKQYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGZKS_O`KTOTIK
RKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKSOJOX
:813Ϙ22+:Ϙ'*/4'
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_9KQOÒTIO*GOXKYOTIKOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ 269
ϘJGXK\K\KXMOSGNQKSKRKXOZGXGLϙTJGT\KXORKTQGXGXRGXϙTZKS_O`_UR[ORKOTIKRKTOV
HU`[RGHORSKRKXOYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½?GYGYϙTϙTSGJJKYOTOTLϙQXGYϙTJG
_G`ϙRϙ TKJKTRKXOT H[R[TSGYϙTG HGàRϙJϙX ϘJGXK SGNQKSKYOTIK \KXORKT QGXGXϙT JG_GTJϙàϙ
MKXKQ¨K;Y[R\K?GYG_G[_M[TUR[VHU`[RSGYϙTϙMKXKQZOXKTHOXTKJKTH[R[TSGJϙàϙTJGT
ZKS_O` OYZKSOTOT XKJJO ORK GTϙRGT QGXGXϙT UTGTSGYϙTG \K _GXMϙRGSG MOJKXRKXOTOT ZKS_O`
OYZKSOTJKH[R[TGT½`KXOTJKHϙXGQϙRSGYϙTGU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
;_[ĄSG`RϙQ_KXJKNG`ϙXVXULOR\KJKSOXYGZϙĄ_KXOOĄRKZKTJG\GIϙTϙTOĄ_KXOX[NYG
ZϙTϙT (KRKJO_K +TI½SKTOTOT M½T \K YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG OVZGR KJORSKYOTJKT
JUàS[ĄZ[X*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKTOĄ_KXOTOT_½QRKSK\KHUĄGRZSGYϙXGYϙTJG_½QYKQ
M½X½RZ½ORK¨K\XK_OXGNGZYϙ`KZZOàO\KS½RQO_KZOTJKQOSUZUXR[ZGĄϙZRGXϙ_G_G_UR[TGHϙXGQG
XGQ _G_G MKÖĄRKXOTO KTMKRRKJOàO MKXKQ¨KRKXO_RK JG\GIϙ_G GOZ OĄ _KXO X[NYGZϙTϙT ORMORO KTI½
SKTQGXGXϙ_RGOVZGRKJORJOàOH[T[T½`KXOTKJG\GIϙZGXGLϙTJGTGJRO_GXMϙ_KXOTJK_GVZϙXϙRGT
ZKYVOZ½`KXOTKJ½`KTRKTKTHOROXQOĄOXGVUX[TJG_½QRKSKHUĄGRZSG GTϙTJGOĄ_KXOO¨KXOYOTJK
M½X½RZ½·R¨½S½T½THKROXRKTJOàOJOàKXMKXKQ¨K½`KXOTJKJ[X[RSGJϙàϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘJGXK SGNQKSKYOTIK OĄ_KXO X[NYGZϙ OVZGROTK TKJKT URGT JG\GIϙTϙT S½RQO_KZOTJKQO
SUZUXR[ ZGĄϙZRGXϙ _G_G _UR[TG HϙXGQGXGQ _G_G MKÖĄRKXOTO KTMKRRKJOàO _·T½TJKQO JOàKX
MKXKQ¨K_O OXJKRKSKQYOÒT JUàX[JGT GJRO _GXMϙ _KXOTIK _GVZϙXϙRGT ZKYVOZ YUT[I[ J½`KTRK
TKTXGVUXGM·XKQGXGX\KXORSKYOTJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRK ϘJGXK 3GNQKSKYO QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙTG \K JUY_GTϙT _KTO
JKTHOXQGXGX\KXORSKQ½`KXKGTϙRGTSGNQKSK_KM·TJKXORSKYOTKU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
;_[ĄSG`RϙQ!JKTO`KKTQG`J·QZ½à½MKXKQ¨KYO_RKHKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTGM·XK
GRϙTSGYϙTG QGXGX \KXORKT VGXG IK`GYϙTϙT GRϙTSGYϙ GSGIϙ_RG J½`KTRKTKT ·JKSK KSXOTOT
OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT JG\GJG YG_ϙRϙ _GYG N½QS½TK M·XK ·JKSK KSXOTJKT ·TIK
IK`GQGXGXϙTϙO¨KXKTHKRKJO_KKTI½SKTOQGXGXϙTϙTHORJOXORSKYO\KH[QGXGXGQGXĄϙHKRROY½
XKJK9[RN3GNQKSKYOTKOZOXG`JGH[R[T[RSGSGYϙ\KIK`GTϙTQKYOTRKĄSKYONGROTJK·JKSK
KSXOTOT HORJOXOSO _UR[TG MOJORSKYO MKXKQOXQKT JUàX[JGT KTI½SKT QGXGXϙ ORK HOXROQZK
·JKSKKSXOTOOVZGRKJKT<KXMO3GNQKSKYOQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙOYZKSOTJKTOHGXKZZOX
ϘJGXK\K<KXMO3GNQKSKRKXOZGXGLϙTJGT\KXORKTQGXGXRGXϙTZKS_O`_UR[ORKOTIKRKTOV
HU`[RGHORSKRKXOYG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TSGJJKYOTOTLϙQXGYϙT
JG_G`ϙRϙTKJKTRKXOTH[R[TSGYϙTGHGàRϙJϙX<KXMO3GNQKSKYOTIK\KXORKTQGXGXϙTJG_GTJϙàϙ
MKXKQ¨K[Y[R\K_GYG_G[_M[TUR[VHU`[RSGYϙTϙMKXKQZOXKTHGĄQGHOXTKJKTJKH[R[TSG
JϙàϙTJGTZKS_OÒYZKSOTOTXKJJOORKGTϙRGTQGXGXϙTUTGTSGYϙTGQGXGX\KXORJO
*GT*+1
270
III- 2872 SAYILI ÇEVRE KANUNU
Kanun Numaras
Kabul Tarihi
Yaymland R. Gazete
Yaymland Düstur
:
:
:
:
2872
9/8/1983
Tarih: 11/8/1983, Say: 18132
Tertip: 5, Cilt: 22, Sayfa: 499
dari Nitelikteki Cezalar 174:
Madde 20- (Deiik: 26/4/2006- 5491/14 md.)
darî nitelikteki cezalar unlardr:
a) Ek 4 üncü madde uyarnca emisyon ölçümü yaptrmayan motorlu tat
sahiplerine 500 Türk Liras, yönetmeliklerle belirlenen standartlara aykr emisyona sebep olan motorlu tat sahiplerine 1.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
b) Hava kirlilii yönünden önemli etkileri nedeniyle kurulmas ve iletilmesi yönetmelikle izne tâbi tutulan tesisleri, yetkili makamlardan izin almadan
kuran ve ileten veya iznin iptal edilmesine ramen kurmaya ve iletmeye devam eden veya bu tesislerde izin almakszn sonradan deiiklik yapan veya
yetkili makamlarn gerekli gördükleri deiiklikleri tannan sürede yapmayanlara 24.000 Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu tesislerde emisyon miktarlar
yönetmelikle belirlenen snrlar ayorsa 48.000 Türk Liras idarî para cezas
verilir.
zne tâbi tesisleri, aldklar izin belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen emisyon standartlarna
ve snrlamalarna aykr olarak iletenlere 24.000 Türk Liras idarî para cezas
verilir.
c) Hava kirlilii yönünden kurulmas ve iletilmesi izne tâbi olmayan tesislerin iletilmesi srasnda yönetmelikle belirlenen standartlara aykr emisyona
neden olanlara 6.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
Bu Kanunun ek 9 uncu maddesine aykr davrananlara 2.000 Türk Liras
Bu bendin birinci paragrafnda öngörülen fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde verilecek ceza toplu veya ferdî stlan konutlarda her bamsz
bölüm için 300 Türk Lirasdr. Bu cezai sorumluluk toplu stlan konutlarda yöneticiye, ferdî stlan konutlarda ise konutu kullanana aittir.
d) Hava kirlilii yönünden özel önem tayan bölgelerde veya kirliliin
ciddi boyutlara ulat zamanlarda ve yerlerde veya kritik meteorolojik artlarda yönetmeliklerle öngörülen önlemleri almayan, yasaklara aykr davranan ya
da mahallî çevre kurullarnca bu konuda alnan kararlara uymayanlara bu maddenin (b) ve (c) bentlerinde öngörülen cezalar bir kat artrlarak verilir.
Bu fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde cezai sorumluluk bu
maddenin (c) bendinin üçüncü paragrafna göre tespit edilir.
174
Bu maddedeki idari para cezalarnn 1/1/2009 tarihinden itibaren uygulanmas ile ilgili olarak,
30/12/2008 tarihli ve 27096 sayl Resmi Gazete’de yaymlanan Çevre Bakanl’nn 2009/1 sayl
Tebliine baknz.
271
e) Çevresel Etki Deerlendirmesi sürecine balamadan veya bu süreci tamamlamadan inaata balayan ya da faaliyete geçenlere yaplan proje bedelinin
yüzde ikisi orannda idarî para cezas verilir. Cezaya konu olan durumlarda
yatrmc faaliyet alann eski hale getirmekle yükümlüdür.
Çevresel Etki Deerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykr
davrananlara, her bir ihlal için 10.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
f) 11 inci maddeye göre kurulmas zorunlu olan atk alm, ön artma, artma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da çaltrmayanlara 60.000
g) 12 nci maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüünü yerine getirmeyenlere 6.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
h) Bu Kanunun 14 üncü maddesine göre çkarlan yönetmelikle belirlenen
önlemleri almayan veya standartlara aykr ekilde gürültü ve titreime neden
olanlara, konutlar için 400 Türk Liras, ulam araçlar için 1.200 Türk Liras, iyerleri ve atölyeler için 4.000 Türk Liras, fabrika, antiye ve elence gürültüsü
için 12.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
) Bu Kanunda öngörülen yasaklara ve snrlamalara aykr olarak ülkenin
egemenlik alanlarndaki denizlerde ve yarglama yetkisine tâbi olan deniz yetki
alanlarnda ve bunlarla balantl sularda, tabiî veya sunî göller ve baraj gölleri
ile akarsularda;
1) Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakt, sintine, slaç, slop, rafine ürün, yal atk vb.) tahliyesi veya dearj yapan tankerlerden, bin (dahil) gros
tona kadar olanlar için gros ton bana 40 Türk Liras, bin ilâ bebin (dahil) gros
ton arasnda olanlara, bu miktar ve ilave her gros ton bana 10 Türk Liras,
bebin gros tondan fazla olanlara ise, yukardaki miktarlar ve ilave her gros ton
bana 100 Kuru,
2) Kirli balast tahliyesi yapan tankerlerden bin (dahil) gros tona kadar
olanlar için gros ton bana 30 Türk Liras, bin ilâ bebin (dahil) gros ton arasnda
olanlara bu miktar ve ilave her gros ton bana 6 Türk Liras, bebin gros tondan
fazla olanlara ise, yukardaki miktarlar ve ilave her gros ton bana 100 Kuru,
3) Petrol türevleri (sintine, slaç, slop, akaryakt, yal atk vb.) veya kirli
balast tahliyesi yapan gemi ve dier deniz vastalarndan bin gros tona kadar
olanlar için gros ton bana 20 Türk Liras, bin ilâ bebin (dahil) gros ton arasnda
olanlara bu miktar ve ilave her gros ton bana 4 Türk Liras, bebin gros tondan
fazla olanlara ise, yukardaki miktarlar ve ilave her gros ton bana 100 Kuru,
4) Kat atk brakan veya evsel atksu dearj yapan tanker, gemi ve dier
deniz araçlarndan bin (dahil) gros tona kadar olanlar için gros ton bana 10
Türk Liras, bin ilâ bebin (dahil) gros ton arasnda olanlara bu miktar ve ilave
her gros ton bana 2 Türk Liras, bebin gros tondan fazla olanlara ise, yukardaki miktarlar ve ilave her gros ton bana 40 Kuru,
Tehlikeli madde ve atklarn dearj durumunda uygulanacak idarî para
cezalar, petrol ve türevleri kategorisi esas alnarak on kat verilir.
272
Kirliliin olumasn müteakip gemi veya deniz aracnn kendi imkânlar
ile neden olduu kirlilii giderdiinin tespit edilmesi durumunda, idarî para
cezas 1/3 orannda uygulanr.
Cezann derhal ve defaten ödenmemesi veya bu hususta yeterli teminat
gösterilmemesi halinde, gemiler ve götürülebilen dier deniz vastalar en yakn
liman yetkilisine teslim edilerek seyrüseferden ve faaliyetten men edilir. Banka
teminat mektubu veya geminin bal olduu kulüp sigortacs tarafndan düzenlenecek teminat mektubu teminat olarak kabul edilir.
Yabanc devlet egemenlii altndaki sularda bu devletlerin mevzuatnn
Türk bayrakl gemiler tarafndan ihlali durumunda, ilgili devletin ceza uygulamamas ve Türkiye’nin cezalandrmasn talep etmesi durumunda bu Kanun
hükümleri uygulanr.
Bu bendin birinci paragraf dnda, bu Kanun ve bu Kanun uyarnca çkarlan yönetmeliklere aykr olarak ülkenin egemenlik alanndaki denizlere ve
yarglama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarna, içme ve kullanma suyu salama amacna yönelik olmayan sulara atk boaltanlara 24.000 Türk Liras idarî
para cezas verilir. Yukarda öngörülen fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi
halinde her konut ve bamsz bölüm için 600 Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, dier konutlarda ise yöneticiye aittir.
i) Bu Kanunun ek 8 inci maddesi uyarnca yürürlüe konulan yönetmelik
hükümlerine aykr davrananlara 1.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
j) Kanunda ve yönetmelikte öngörülen yasaklara veya standartlara aykr
olarak veya önlemleri almadan atklar topraa verenlere 24.000 Türk Liras idarî
para cezas verilir.
Bu fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde her konut ve bamsz
bölüm için 600 Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, dier konutlarda ise yöneticiye aittir.
k) Bu Kanunun 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen hususlara aykr
olarak biyolojik çeitlilii tahrip edenlere, (d) bendi uyarnca ilan edilen Özel
Çevre Koruma Bölgeleri için tespit edilen koruma ve kullanma esaslarna aykr
davrananlara ve (e) bendinin ikinci paragraf uyarnca sulak alanlar için yönetmelikle belirlenen koruma ve kullanm usûl ve esaslarna aykr davrananlar ile
(f) bendinde belirlenen esaslara ve yasaklamalara aykr davrananlara 20.000
Türk Liras, (e) bendinin birinci paragrafna aykr davrananlara 100.000 Türk
Liras idarî para cezas verilir.
l) Bu Kanunun ek 1 inci maddesinin (c) bendine aykr olarak anz yakanlara her dekar için 20 Türk Liras idarî para cezas verilir. Anz yakma fiilinin
orman ve sulak alanlara bitiik yerler ile meskûn mahallerde ilenmesi durumunda ceza be kat artrlr.
Bu Kanunun ek 1 inci maddesinin (d) bendi uyarnca tespit edilen esaslara
aykr olarak ülkenin egemenlik alanlarndaki denizlerden ve kazasna tâbi olan
deniz yetki alanlarndan, akarsular ve göller ile tarm alanlarndan belirlenen
273
esaslara aykr olarak kum, çakl ve benzeri maddeleri alanlara metreküp bana
120 Türk Liras idarî para cezas verilir.
m) Bu Kanunun ek 2 nci maddesinde öngörülen çevre yönetim birimini
kurmayanlara 6.000 Türk Liras, çevre görevlisi bulundurmayanlara ya da Bakanlkça yetkilendirilmi firmalardan hizmet almayanlara 4.000 Türk Liras idarî
para cezas verilir.
n) Bu Kanunun 9 uncu maddesi uyarnca belirlenen koruma esaslarna aykr olarak içme ve kullanma suyu koruma alanlarna, kaynan kendisine ve bu
kayna besleyen yerüstü ve yeralt sularna, sulama ve drenaj kanallarna atk
boaltanlara 48.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
Bu fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde her konut ve bamsz
bölüm için 1.200 Türk Liras idarî para cezas verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, dier konutlarda ise yöneticiye aittir.
Bu alanlarda Kanuna ve yönetmeliklere aykr olarak yaplan yaplar 3194
sayl mar Kanununda belirlenen esaslara göre yktrlr.
o) Bu Kanunun 11 inci maddesinde öngörülen acil durum plânlarn yönetmelikle belirlenen usûl ve esaslara uygun olarak hazrlamayan ve bu plânlarn uygulanmas için gerekli tedbirleri almayan, ekip ve ekipmanlar bulundurmayanlar ile yerel, bölgesel ve ulusal acil durum plânlarna uymayanlara 12.000
p) Bu Kanunun 13 üncü maddesinde öngörülen malî sorumluluk sigortasn yaptrmayanlara 24.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
r) Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara
veya snrlamalara aykr olarak atk toplayan, tayan, geçici ve ara depolama
yapan, geri kazanan, geri dönüüm salayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Liras, ithal edenlere 60.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
s) Umuma açk yerlerde her ne ekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere
100 Türk Liras idarî para cezas verilir.
t) Tehlikeli atklarn her ne ekilde olursa olsun ülkeye giriini salayanlara ayr ayr 2.000.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
u) Tehlikeli atklar ilgili mercilere ön bildirimde bulunmadan ihraç eden
veya transit geçiini yapanlara 2.000.000 Türk Liras idarî para cezas verilir.
v) Bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen yasaklara veya snrlamalara aykr olarak tehlikeli atklar toplayan, ayran, geçici ve ara depolama
yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, tayan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf eden ve ömrü dolan tehlikeli atk bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak
kapatmayanlara 100.000 Türk Lirasndan 1.000.000 Türk Lirasna kadar idarî
para cezas verilir.
y) Tehlikeli kimyasallar ve bu kimyasallar içeren eyay bu Kanunda ve
ilgili yönetmeliklerde belirtilen usûl ve esaslara, yasak ve snrlamalara aykr
olarak üreten, ileyen, ithal ve ihraç eden, tayan, depolayan, kullanan, ambalajlayan, etiketleyen, satan ve sata sunanlara, 100.000 Türk Lirasndan 1.000.000
Türk Lirasna kadar idarî para cezas verilir.
274
Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî
para cezalar kurum, kurulu ve iletmelere üç kat olarak verilir.
Bu maddede öngörülen ceza miktarlarn on katna kadar artrmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Bu maddenin uygulamasnda Türk Ceza Kanunu ile dier kanunlarn, fiilin suç oluturmas haline ilikin hükümleri sakldr.
AÇIKLAMA
1) Genel Olarak:
Bütün canllarn ortak varl olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalknma ilkeleri dorultusunda korunmasn salamak amacyla yürürlüe konulan ve toplumun deiik kesimlerini ilgilendiren 2872 sayl Çevre Kanunu pek çok ilke, yasak, tedbir, tevik ve yaptrm öngörmekte ve bu amacn
gerçekletirilmesi sürecinde, genel uygulamalardan farkl ve ayrntl düzenlemelere de yer vermi bulunmaktadr.
Kanunun 2.maddesine göre “çevre”; canllarn yaamlar boyunca ilikilerini sürdürdükleri ve karlkl olarak etkileim içinde bulunduklar biyolojik,
fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam, “çevre korunmas” terimi ise; çevresel deerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasn ve yok olmasn önlemeye, mevcut bozulmalar gidermeye, çevreyi iyiletirmeye ve gelitirmeye,
çevre kirliliini önlemeye yönelik çalmalarn bütününü ifade etmektedir.
Bu amaçla cezai hükümler 2872 sayl ÇK’nun Beinci Bölümü’nde düzenlenmi; 20.maddede çevre ihlallerine ilikin kabahat oluturan fiillere uygulanacak olan idari nitelikteki cezalar yer almtr. 26.4.2006 tarihli ve 5491 sayl Kanunun yürürlüe girmesiyle Çevre Kanununda yaplan pek çok deiikliin yan
sra bu Kanunun 20.maddesinde yer alan çevre ihlallerine ilikin fiiller ve yaptrmlar da deimi bulunmaktadr.
2) Çevre hlallerine likin Kabahatler (ÇK 20.md.):
2872 sayl ÇK’nun 20.maddesine göre idari nitelikteki cezalar gerektiren
çevre ihlallerine ilikin kabahatler unlardr;
a. Motorlu tatlarda egzoz ölçümü ile ilgili ihlaller: ÇK’nun Ek 4’üncü
maddesine göre, motorlu tat sahipleri, egzoz emisyonlarnn yönetmelikle belirlenen standartlara uygunluunu belgelemek üzere egzoz emisyon ölçümü
yaptrmak zorundadrlar. Trafikte seyreden tatlarn egzoz emisyon ölçümleri
ve standartlar ile ilgili usul ve esaslar Bakanlkça çkarlan yönetmelikle belirlenmitir. Motorlu tat üreticileri de üretim aamasnda yönetmelikle belirlenen
emisyon standartlarn salamakla yükümlüdür.
ÇK’nun 20/a bendinde, söz konusu Ek-4.madde uyarnca emisyon ölçümü
yaptrmayan motorlu tat sahipleri ile yönetmeliklerle belirlenen standartlara
aykr emisyona sebep olan motorlu tat sahiplerine belirlenen idari para cezas
verilecei öngörülmütür.
b. Hava kirliliine neden olan tesisler: ÇK’nun 20.maddesinin (b) ve (c)
bentlerinde hava kirlilii hususunda tesisler, “izne tabi tesisler” ve “izne tabi
olmayan tesisler” eklinde ikili bir ayrma tabi tutularak düzenleme yaplm,
(d) bendinde ise cezay artran nedenler gösterilmitir.
275
(b) bendinin 1.paragrafna göre, hava kirlilii yönünden önemli etkileri
nedeniyle kurulmas ve iletilmesi yönetmelikle izne tabi tutulan tesisleri, yetkili
makamlardan izin almadan kuran ve ileten veya iznin iptal edilmesine ramen
kurmaya ve iletmeye devam eden veya bu tesislerde izin almakszn sonradan
deiiklik yapan veya yetkili makamlarn gerekli gördükleri deiiklikleri tannan sürede yapmayanlara idari para cezas verilecektir. Bu tesislerde emisyon
miktarlar yönetmelikle belirlenen snrlar ayorsa, bu durum ilgililere verilecek
olan idari para cezasnn artrlmasn gerektiren bir neden olarak düzenlenmitir.
(b) bendinin 2.paragrafnda, izne tabi tesisleri, aldklar izin belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen emisyon standartlarna ve snrlamalarna aykr olarak iletenlerin bu eylemleri de ayr bir ihlal olarak kabul edilmi ve uygulanacak olan idari para cezas gösterilmitir.
(c) bendinin 1.paragrafnda, hava kirlilii yönünden kurulmas ve iletilmesi izne tabi olmayan tesislerin iletilmesi srasnda yönetmelikle belirlenen
standartlara aykr emisyona neden olanlara uygulanacak olan idari para cezas
gösterilmi, bu bendin 3.paragrafnda ise, bu fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde, toplu veya ferdi stlan konutlarda her bamsz bölüm için verilecek ceza ayrca belirlenmi ve bu cezai sorumluluun toplu stlan konutlarda
yöneticiye, ferdi stlan konutlarda ise konutu kullanana ait olduu hükme balanmtr.
(c) bendinin 2.paragrafnda bu Kanunun Ek 9’uncu maddesine aykr davrananlara verilecek olan idari para cezas belirlenmitir. Kanunun Ek 9 uncu
maddesine göre, kokuya sebep olan emisyonlarn, yönetmelikle belirlenen snr
deerlerin üzerinde çevreye verilmesi yasaktr. Kokuya sebep olanlar, koku
emisyonlarnn önlenmesine ilikin tedbirleri almakla yükümlüdür. Buna ilikin
idari ve teknik usul ve esaslar Çevre ve Orman Bakanlnca çkartlacak yönetmelikle belirlenecektir. Burada sözü geçen “koku” terimi, insanda koku alma
duygusunu harekete geçiren ve kokunun alglanmasna neden olan uçucu maddelerin yaratt etkiyi ifade etmektedir.
(d) bendinde; hava kirlilii yönünden özel önem tayan bölgelerde veya
kirliliin ciddi boyutlara ulat zamanlarda ve yerlerde veya kritik meteorolojik
artlarda yönetmeliklerle öngörülen önlemleri almayan, yasaklara aykr davranan ya da mahalli çevre kurullarnca bu konuda alnan kararlara uymayanlara
(b) ve (c) bentlerinde öngörülen cezalarn bir kat artrlarak verilecei, bu fiilin
konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde cezai sorumluluun bu maddenin (c)
bendinin 3.paragrafna göre tespit edilecei hükme balanmtr.
c. Çevresel Etki Deerlendirmesi süreci ile ilgili ihlaller: ÇK’nun
10.maddesine göre; gerçekletirmeyi planladklar faaliyetleri sonucu çevre sorunlarna yol açabilecek kurum, kurulu ve iletmeler, Çevresel Etki Deerlendirmesi Raporu veya proje tantm dosyas hazrlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Deerlendirmesi Olumlu Karar veya Çevresel Etki Deerlendirmesi
Gerekli Deildir Karar alnmadkça bu projelerle ilgili onay, izin, tevik, yap ve
kullanm ruhsat verilemez; proje için yatrma balanamaz ve ihale edilemez.
276
“Çevresel Etki Deerlendirmesi” terimi; gerçekletirilmesi planlanan projelerin
çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz
yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alnacak önlemleri, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek deerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasnn izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalmalar ifade etmektedir (2.md.). Çevresel Etki Deerlendirmesine tabi projeler ve Stratejik Çevresel Deerlendirmeye tabi plan ve programlar ve konuya ilikin usul ve esaslar Çevre ve Orman Bakanlnca çkarlacak yönetmeliklerle belirlenecektir.
20.maddenin (e) bendinde; Çevresel Etki deerlendirmesi sürecine balamadan veya bu süreci tamamlamadan inaata balayan ya da faaliyete geçenlere
yaplan proje bedelinin yüzde ikisi orannda idari para cezas verilecei, cezaya
konu olan durumlarda yatrmcnn faaliyet alann eski hale getirmekle yükümlü olduu, dier yandan Çevresel Etki Deerlendirmesi sürecinde verdikleri
taahhütnameye aykr davrananlara ise her bir ihlal için ayr ayr belirlenen miktarda para cezas verilecei öngörülmütür.
ç. Artma ve bertaraf etme yükümlülüünün ihlali: ÇK’nun 11.maddesine göre, üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluan atklarn
alc ortamlara dorudan veya dolayl vermeleri uygun görülmeyen tesis ve iletmeler ile yerleim birimleri atklarn yönetmeliklerde belirlenen standart ve
yöntemlere uygun olarak artmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler.
“Atk” terimi; herhangi bir faaliyet sonucunda oluan, çevreye atlan veya
braklan her türlü maddeyi, “alc ortam” terimi; hava, su, toprak ortamlar ile
bu ortamlarla ilikili ekosistemleri, “artma tesisi” terimi ise, her türlü faaliyet
sonucu oluan kat, sv ve gaz halindeki atklarn yönetmeliklerde belirlenen
standartlar salayacak ekilde artld tesisleri ifade etmektedir (2.md.).
11.madde hükmüne göre; faaliyetlerinde deiiklik yapmay ve/veya tesislerini büyütmeyi planlayan gerçek ve tüzel kiiler yönetmelikle belirlenen usul
ve esaslar çerçevesinde atklarn artma veya bertaraf etme yükümlülüünü
yerine getirmek zorundadrlar. Atk üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile
atklarn en az düzeye düürecek tedbirleri almak zorundadrlar. Geri kazanm
imkan olmayan atklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf
edilir.
20.maddenin (f) bendinde; 11 inci maddeye göre kurulmas zorunlu olan
atk alm, ön artma, artma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da
çaltrmayanlara verilecek olan idari para cezas düzenlenmitir.
d. Bildirim ve bilgi verme yükümlülüünün ihlali: ÇK’nun
12.maddesinin üçüncü ve devam fkralarna göre; ilgililer, Bakanln veya denetimle yetkili dier mercilerin isteyecekleri bilgi ve belgeleri vermek, yetkililerin yaptracaklar analiz ve ölçümlerin giderlerini karlamak, denetim esnasnda
her türlü kolayl göstermek zorundadrlar.
lgililer, çevre kirliliine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak, kullandklar hammadde, yakt, çkardklar ürün ve atklar ile üretim emalarn,
277
acil durum planlarn, izleme sistemleri ve kirlilik raporlar ile dier bilgi ve belgeleri talep edilmesi halinde Bakanla veya yetkili denetim birimine vermek
zorundadrlar. Denetim, bilgi verme ve bildirim yükümlülüüne ilikin usul ve
esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle düzenlenecektir.
20.maddenin (g) bendinde, 12.maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme
yükümlülüünü yerine getirmeyenlere verilecek olan idari para cezas düzenlenmitir.
e. Gürültü ve titreime neden olma: ÇK’nun “gürültü” baln tayan
14 üncü maddesine göre, kiilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh saln
bozacak ekilde ilgili yönetmeliklerle belirlenen standartlar üzerinde gürültü ve
titreim oluturulmas yasaktr. Ulam araçlar, antiye, fabrika, atölye, iyeri,
elence yeri, hizmet binalar ve konutlardan kaynaklanan gürültü ve titreimin
yönetmeliklere belirlenen standartlara indirilmesi için faaliyet sahipleri tarafndan gerekli tedbirler alnr. Bu madde hükmüne dayanlarak hazrlanan Gürültü
Kontrol Yönetmelii bu konuda düzenleyici hükümler içermektedir.
20.maddenin (h) bendinde, bu Kanunun 14 üncü maddesine göre çkarlan
yönetmelikle belirlenen önlemleri almayan veya standartlara aykr ekilde gürültü ve titreime neden olanlara, konutlar; iyerleri ve atölyeler; fabrika, antiye
ve elence gürültüsü içni bu bentte deiik miktarlarda belirlenen idari para
cezalarnn verilecei öngörülmütür.
f. Su kirliliine neden olunmas: Su kaynaklarnn kullanlmasn bozacak veya zarar verecek derecede niteliini düürecek biçimde suyun içerisinde
organik, inorganik, radyoaktif ve biyolojik herhangi bir maddenin bulunmasna
su kaynaklarnn kirlenmesi denilmektetir 175. Sularn kirlenmesine neden olan
balca faaliyetler ve olaylar; tarmsal çalmalarn ve hayvansal artklarn, sanayilemenin, yerleim alanlarndaki artklarn (kanalizasyon artklar ve çöpler),
endüstriyel sv atklarn neden olduu kirlilik olarak saylabilir.
Kanunda, su kirliliine ilikin açk ve net bir fiilin tarif edilmedii, ancak
dolayl bir biçimde cezalara ilikin hükümlerden, ihlale ilikin fiilin ne olduu
anlalmaktadr. Bu çerçevede Kanunun 20.maddesinin () bendinde su kirliliinin, “ülkenin egemenlik alanlarndaki denizlerde ve yarglama yetkisine tabi
olan deniz yetki alanlarnda ve bunlarla balantl sularda, tabii ve suni göller ve
baraj gölleri ile akarsularda” oluabilecei öngörülmektedir. Kirletmeye ilikin
ihlalin yaplabilmesi için, Çevre Kanunu’nda öngörülen yasaklara ve snrlamalara aykr davranlmas gerekmektedir. Ancak söz konusu “yasak ve snrlamalar” açkça belirtilmedii gibi sadece Kanunla öngörülen yasak ve snrlama olduu da dikkat çekicidir. Yani ilgili Yönetmeliklerdeki yasak ve snrlamalar bu
ihlali oluturmamaktadr. Bununla beraber Kanun, dier hükümlerdeki çevre
ihlallerinde (örnein atklara ilikin hükümlerde) ilgili Yönetmeliklere atfta bu-
175
AYYILDIZ, Mustafa; “Su Kaynaklarnn Kirlenme Nedenleri ve Kirlenmeyi Önlemek çin Alnmas Gereken Tedbirler” Peyzaj Mimarl Dergisi, C:6, S:1, s.104
278
lunmaktadr. ÇK’nun 20/() bendine göre su kirliliine neden olan bu eylemler,
deniz araçlar veya tesis ile konutlardan kaynaklanabilir 176.
aa) Deniz araçlarndan kaynaklanan ihlaller: Deniz araçlarndan kaynaklanan ihlallerin yaptrmlar, 20.maddenin () bendinde 4 paragraf olarak düzenlenmitir;
1. Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakt, sintine, slaç, slop, rafine
ürün, yal atk vb.) tahliyesi ve dearj yaplan tankerlere verilecek cezalar tonajna göre belirlenmitir.
2. Kirli balast tahliyesi yapan tankerlere verilecek para cezalar tonajna
göre belirlenmitir.
3. Petrol türevleri (sintine, slaç, slop, akaryakt, yal atk vb.) veya kirli balast tahliyesi yapan gemi ve dier deniz vastalarna verilecek para cezalar tonajna göre belirlenmitir.
4. Kat atk brakan veya evsel atksu dearj yapan tanker, gemi ve dier
deniz araçlarna verilecek para cezalar tonajna göre belirlenmitir. Bu hükmün
arlatrlm ekli (nitelikli hali) tehlikeli madde ve atklarn dearj durumunda
söz konusudur. Bu durumda petrol ve türevleri dearj edilmi gibi idari para
cezas on kat olarak verilecektir. Kirliliin olumasn müteakip gemi veya deniz
aracnn kendi imkanlar ile neden olduu kirlilii giderdiinin tespit edilmesi
durumunda, idari para cezas 1/3 orannda uygulanacaktr. Bu husustaki cezalarn uygulanmasna ilikin hükümlerde, cezann derhal ve defaten ödenmemesi
veya bu hususta yeterli teminat gösterilmemesi halinde, gemiler ve götürülebilen
dier deniz vastalarnn en yakn liman yetkilisine teslim edilerek seyrüseferden
ve faaliyetten men edilecei, banka teminat mektubu veya geminin bal olduu
kulüp sigortacs tarafndan düzenlenecek teminat mektubunun ise teminat olarak kabul edilecei belirtilmektedir.
Ayrca, Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayal olarak çkarlan yönetmeliklere aykr olarak ülkenin egemenlik alanndaki denizlere ve yarglama yetkisine
tabi olan deniz yetki alanlarna, içme ve kullanma suyu salama amacna yönelik
olmayan sulara atk boaltlmas yasaklanmtr. Anlan bentte, yabanc devlet
egemenlii altndaki sularda bu devletlerin mevzuatnn Türk bayrakl gemiler
tarafndan ihlali durumunda, ilgili devletin ceza uygulamamas ve Türkiye’nin
cezalandrlmasn talep etmesi durumunda bu Kanun hükümlerinin uygulanaca ifade edilmektedir 177.
5326 sayl Kabahatler Kanunu’nun “yer bakmndan uygulama” balkl
6.maddesinde, Kanunlarda aksine hüküm bulunan haller sakl tutulmak kaydyla, 5237 sayl TCK’nun yer bakmndan uygulamaya ilikin 8 inci maddesi hükümlerinin kabahatler bakmndan da uygulanaca öngörülmü olduundan ve
ayn Kanunun 22/4.fkrasnda da 5271 sayl CMK’nun yer bakmndan yetki
kurallarnn kabahatler açsndan da geçerli olduu belirtildiinden, ÇK’nun
176
177
ALICA, Süheyla; “Türkiye’de Çevre Suçlar”; Uur Alacakaptan’a Armaan, stanbul Bilgi
Üniversitesi Yaynlar, C:1, Derleyen: Mehmet Murat nceolu, 1.Bask, stanbul, Haziran-2008,
s.77 vd
ALICA, Süheyla; a.g.e., s.77-78
279
20/() bendinde öngörülen yetki kurallarnn bu çerçevede anlalmas ve yollama yaplan yasa hükümlerinin uygulamada gözetilmesi gerekir.
ÇK’nun 20.maddesinin () bendinde geçen terimlerden, “kat atk”; üreticisi tarafndan atlmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunmas bakmndan, düzenli bir ekilde bertaraf edilmesi gereken kat atk
maddeleri, “tehlikeli atk”; fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz
etki yaparak ekolojik denge ile insan ve dier canllarn doal yaplarnn bozulmasna neden olan atklar ve bu atklarla kirlenmi maddeleri, “kirli balast” ise;
duran veya seyir halindeki tankerden gemiden veya dier deniz araçlarndan su
üzerine brakldnda; su üstünde veya bitiik sahil hattnda petrol, petrol türevi
veya ya izlerinin görülmesine neden olan veya su üstünde ya da su altnda renk
deiiklii oluturan veya askda kat madde/emülsiyon halinde maddelerin
birikmesine yol açan balast suyunu ifade etmektedir (2.md.).
bb) Sanayi tesislerinden ve konutlardan kaynaklanan ihlaller: ÇK ve bu
Kanun uyarnca çkarlan yönetmeliklere aykr olarak ülkenin egemenlik alanndaki denizlere ve yarglama yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarna, içme ve
kullanma suyu salama amacna yönelik sulara atk boaltlmas eylemi, konutlardan kaynaklanrsa verilecek idari para cezas her konut ve bamsz bölüm
için belirlenmitir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana,
dier konutlarda ise yöneticiye aittir.
20.maddenin (n) bendine göre, bu Kanunun 9 uncu maddesi uyarnca belirlenen koruma esaslarna, kaynan kendisine ve bu kayna besleyen yerüstü
ve yer alt sularna, sulama ve drenaj kanallarna atk boaltanlarn bu eylemleri
kabahat olarak tanmlanm ve idari para cezas verilecei öngörülmütür. Bu
fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi halinde her konut ve bamsz bölüm için
idari para cezas öngörülmü ve bu cezai sorumluluun, müstakil konutlarda
konutu kullanana, dier konutlarda ise yöneticiye ait olduu hükme balanmtr. Bu alanlarda Kanuna ve yönetmeliklere aykr olarak yaplan yaplar 3194
sayl mar Kanununda (32.md.) belirlenen esaslara göre yktrlr.
g. yonlatrc olmayan radyasyon yaylm: ÇK’nun Ek 8’inci maddesinde, iyonlatrc olmayan radyasyon yaylm sonucu oluan elektromanyetik
alanlarn çevre ve insan sal üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesi için
usul ve esaslarn ilgili kurum ve kurulularn görüleri alnarak Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenecei öngörülmütür. “yonlatrc olmayan radyasyon” terimi; iyonlamaya neden olmayan elektromanyetik dalgalar, “elektromanyetik alan” terimi ise, elektrik ve manyetik alan bileenleri olan dalgalarn
oluturduu alan ifade etmektedir (2.md.).
20.maddenin (i) bendinde, bu Kanunun Ek 8’inci maddesi uyarnca yürürlüe konulan yönetmelik hükümlerine aykr davrananlara verilecek olan idari
para cezas düzenlenmitir.
h. Atklar topraa verme: Kanunun 20.maddesinin (j) bendinde, Kanunda
ve yönetmelikte öngörülen yasaklara ve standartlara aykr olarak veya önlemleri almadan atklar topraa verenlere ve bu fiilin konutlarla ilgili olarak ilenmesi
halinde her konut ve bamsz bölüm için idari para cezas verilecei öngörül-
280
mütür. Konutlarla ilgili olarak ilenen fiillerde cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, dier konutlarda ise yöneticiyi aittir.
. Biyolojik çeitliliin tahrip edilmesi ve ekosistemi korumaya yönelik
kurallarn ihlali: ÇK’nun 9 uncu maddesinin (a) bendinde, “doal çevreyi oluturan biyolojik çeitlilik ile bu çeitlilii barndran ekosistemin korunmas esastr. Biyolojik çeitlilii koruma ve kullanm esaslar, yerel yönetimlerin, üniversitelerin, sivil toplum kurulularn görüleri alnarak belirlenir” hükmü yer almaktadr. Burada sözü edilen “biyolojik çeitlilik” terimi; ekosistemlerin, türlerin,
genlerin ve bunlarn arasndaki ilikilerin tamamn, “ekosistem” terimi ise; canllarn kendi aralarnda ve cansz çevreleriyle ilikilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sistemi ifade etmektedir (2.md.).
Anlan 9.maddenin (d) bendinin birinci paragrafna göre; ülke ve dünya
ölçeinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarna duyarl toprak ve su alanlarn, biyolojik çeitliliin doal kaynaklarn ve bunlarla ilgili kültürel kaynaklarn gelecek kuaklara ulamasn emniyet altna almak üzere gerekli düzenlemelerin yaplabilmesi amacyla Özel Çevre Koruma Bölesi olarak
tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esaslar ile
plan ve projelerin hangi bakanlkça hazrlanp yürütüleceini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Anlan maddenin (e) bendinin ikinci paragrafnda, sulak
alanlarn korunmas ve yönetimine ilikin usul ve esaslarn ilgili kurum ve kurulularn görüü alnarak Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenecei, (f)
bendinde ise; biyolojik çeitliliin sürdürülebilirliinin salanmas bakmndan
nesli tehlike ve tehdit altnda olanlar ile nadir bitki ve hayvan türlerinin korunmasnn esas olduu, mevzuata aykr biçimde ticarete konu edilmelerinin yasak
olduu öngörülmütür.
Kanunun 20.maddesinin (k) bendinde yukarda belirtilen 9.maddenin (a)
bendinde öngörülen hususlara aykr olarak biyolojik çeitlilii tahrip edenlere,
(d) bendi uyarnca ilan edilen Özel Çevre Koruma bölgeleri için tespit edilen
koruma ve kullanma esaslarna aykr davrananlara ve (e) bendinin ikinci paragraf uyarnca sulak alanlar için yönetmelikle belirlenen koruma ve kullanm usul
ve esaslarna aykr davrananlar ile (f) bendinde belirlenen esaslara ve yasaklamalara aykr davrananlara 20.000 Türk Liras, (e) bendinin ikinci paragrafna
aykr davrananlara ise 100.000 Türk Liras idari para cezas verilecei öngörülmütür. Yasa koyucu yerinde olarak, sulak alanlarn doal yaplarnn ve ekolojik dengenin korunmasn esas alarak bu durumda idari para cezasn dier eylemlere nazaran daha arlatrlm miktarda belirlemitir. Anlan 9.maddenin
(e) bendinin birinci paragrafna göre, sulak alanlarn doldurulmas ve kurutulmas yolu ile arazi kazanlamaz. Bu hükme aykr olarak arazi kazanlmas halinde söz konusu olan faaliyet sahibince eski haline getirilir.
i. Anz yakma: ÇK’nun Ek 1.maddesinin (c) bendine göre, anz yaklmas,
çayr ve mer’alarn tahribi ve erozyona sebebiyet verecek her türlü faaliyet yasaktr. Ancak, ikinci ürün ekilen yörelerde valiliklerce hazrlanan eylem plan
çerçevesinde ve valiliklerin sorumluluunda kontrollü anz yakmaya izin verilebilir.
281
20.maddenin (l) bendinin birinci paragrafna göre; bu Kanunun Ek 1 inci
maddesinin (c) bendine aykr olarak anz yakanlara her dekar için hesaplanacak
miktarda idari para cezas verilecei öngörülmütür. Anz yakma fiilinin orman
ve sulak alanlara bitiik yerler ile meskun mahallerde ilenmesi durumunda ceza
be kat artrlr.
j. Kum, çakl ve benzeri maddeleri alma: ÇK’nun Ek 1 inci maddesinin
(d) bendine göre; ülkenin egemenlik alanlarndaki denizlerden, akar ve kuru
dere yataklarndan, göl yataklarndan ve tarm arazilerinden kum, çakl ve benzeri maddelerin alnmas ile ilgili esaslar ilgili kurum ve kurulularn görüleri
alnarak Çevre ve Orman Bakanlnca çkarlacak yönetmelikle belirlenir.
20.maddenin (l) bendinin ikinci paragrafnda; bu Kanunun Ek 1 inci maddesinin (d) bendi uyarnca tespit edilen esaslara aykr olarak ülkenin egemenlik
alanlarndaki denizlerden ve kazasna tabi olan deniz yetki alanlarndan, akarsular ve göller ile tarm alanlarndan belirlenen esaslara aykr olarak kum, çakl ve
benzeri maddeleri alanlara metreküp bana verilecek olan idari para cezas belirlenmitir.
k. Çevre yönetim birimi kurma ve çevre görevlisi bulundurma yükümlülüünün ihlali: ÇK’nun Ek 2 nci maddesine göre, faaliyetleri sonucu çevre
kirliliine neden olacak veya çevreye zarar verecek kurum, kurulu ve iletmeler
çevre yönetim birimi kurmak, çevre görevlisi istihdam etmek veya Bakanlkça
yetkilendirilmi, kurum ve kurululardan bu amaçla hizmet satn almakla yükümlüdürler. Bu konuyla ilgili usul ve esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.
20.maddenin (m) bendinde bu Kanunun Ek 2 nci maddesinde öngörülen
çevre yönetim birimini kurmayanlara, çevre görevlisi bulundurmayanlara ya da
Bakanlkça yetkilendirilmi firmalardan hizmet almayanlara verilecek idari para
cezalar düzenlenmitir.
l. Acil durum planlar yapma yükümlülüünün ihlali: ÇK’nun
11.maddesinde, faaliyetleri nedeniyle çevreye olumsuz etkileri olabilecek kurum,
kurulu ve iletmeler tarafndan, faaliyetlerine ilikin olas bir kaza durumunda,
kazann çevreye olumsuz etkilerini kontrol altna almak ve azaltmak üzere acil
durum planlar hazrlanmas zorunluluu getirilmitir.
20.maddenin (o) bendinde, söz konusu acil durum planlarn yönetmelikle
belirlenen usul ve esaslara uygun olarak hazrlanmayan ve bu planlarn olarak
hazrlamayan ve bu planlarn uygulanmas için gerekli tedbirleri almayan, ekip
ve ekipmanlar bulundurmayanlar ile yerel, bölgesel ve ulusal acil durum planlarna uymayanlara idari para cezas verilecei öngörülmütür.
m. Mali sorumluluk sigortasn yaptrmamak: ÇK’nun 13.maddesinin altnc ve devam fkralarnda belirtilen mesleki faaliyetleri nedeniyle kurum, kurulu ve iletmelere mali sorumluluk sigortas yaptrma faaliyeti getirilmitir.
Buna göre;
Tehlikeli kimyasallarn üretimi, sat, depolanmas, kullanlmas ve tanmas faaliyetleri ile tehlikeli atklarn toplanmas, tanmas, geçici ve ara depolanmas, geri kazanm, yeniden kullanlmas ve bertaraf faaliyetlerinde bulu-
282
nanlar, bu Kanun ile getirilen yükümlülükler açsndan müteselsilen sorumludurlar. Sorumlular bu Kanunda belirtilen mesleki faaliyetleri nedeniyle oluacak
bir kaza dolaysyla üçüncü ahslara verebilecekleri zararlara kar tehlikeli
kimyasal ve tehlikeli atk mali sorumluluk sigortas yaptrmak zorunda olup
faaliyetlerine balamadan önce Bakanlkta gerekli izni alrlar. Sigorta yaptrma
zorunluluuna uymayan kurum, kurulu ve iletmelere bu faaliyetler için izin
verilmez.
Bu maddede öngörülen mali sorumluluk sigortas, mali yeterliliklerine göre, Hazine Müstearlnca belirlenen sigorta irketleri tarafndan ya da bal
olduu Bakann onay ile Hazine Müstearlnca çkarlacak bir yönetmelikle
oluturulacak bir havuz tarafndan temin edilir. Havuzun yönetim ve ileyii ile
ilgili usul ve esaslar da ayn yönetmelikle belirlenir. Havuz, sigorta ve/veya
reasürans havuzu eklinde oluturulur. Kamu adna havuzda belirli bir payn
korunmasna karar verilmesi hususunda Hazine Müstearlnn bal bulunduu Bakan yetkilidir. Havuzun balangç giderleri için geri ödenmek için Hazine
Müstearl bütçesinden avans kullandrlabilir. Havuzun yükümlülükleri, prim
gelirleri ve bunlarn getirileri, piyasalardan salayaca reasürans ve benzeri
korumalar ve ödeme gücüyle snrldr.
Bakanlk, Hazine Müstearlnn uygun görüünü almak kaydyla, tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli atklarla ilgili faaliyetlerde bulunanlarn mali sorumluluk sigortas yaptrma zorunluluunu, bu sigortaya ilikin genel artlar ile
tarife ve talimatlarn yürürlüe girmesinden itibaren en çok bir yl ertelemeye
yetkilidir.
Her bir sorumlu tarafndan yaptrlacak mali sorumluluk sigortasna ilikin sigorta genel artlar Hazine Müstearlnca onaylanr. Mali sorumluluk
sigortas tarife ve talimatlar Hazine Müstearlnn bal olduu Bakan tarafndan tespit edilir. Hazine Müstearlnn bal olduu Bakan tarifeyi serbest brakmaya yetkilidir.
Bu maddede öngörülen mali sorumluluk sigortasn yaptrmayanlara Kanunun 20.maddesinin (p) bendi uyarnca idari para cezas verilir.
n. Kat atk ve evsel kat atklarla ilgili yasaklara veya snrlamalara aykr davranlar: ÇK’nun 11.maddesinde atklarla ilgili yasaklara veya snrlamalara yer verilmitir. Buna göre; evsel atklar hariç olmak üzere, atk tama
ve/veya toplama ilerini yapan kurum veya kurulular Bakanlktan lisans almak
zorundadr. Evsel atklarn tama ve toplama ilerini yapan kurum ve kurulular Bakanlkça kayt altna alnr. Tehlikeli atk üreticileri, yönetmelikle belirlenecek esaslara göre atklarn bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler. Atk
üreticileri uygun metot ve teknolojileri ile atklarn en alt düzeye düürecek
tedbirleri almak zorundadrlar. Atklarn üretiminin ve zararlarnn önlenmesi
veya azaltlmas ile atklarn geri kazanlmas ve geri kazanlabilen atklarn kaynanda ayr toplanmas esastr. Atk yönetim planlarnn hazrlanmasna ilikin
esaslar, Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle düzenlenir.
Bu yasaklara veya snrlamalara aykrlklarn yaptrm ÇK’nun
20.maddesinin (r) bendinde gösterilmitir. Buna göre bu Kanunda ve yönetme-
283
liklerde öngörülen usul ve esaslara, yasaklara veya snrlamalara aykr olarak
atk toplayan, tayan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüüm salayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere ve ithal edenlere idari para
cezas verilecektir.
o. Umuma açk yerlerde çevreyi kirletmek: 20.maddenin (s) bendinde,
salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakkn koruyucu bir düzenlemeye yer
verilmitir. Buna göre, umuma açk yerlerde her ne ekilde olursa olsun çevreyi
kirletenlere 100 Türk Liras idari para cezas verilecektir. Kanunun
2.maddesindeki tanma göre, “kirleten” terimi; faaliyetleri srasnda veya sonrasnda dorudan veya dolayl olarak çevre kirliliine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasna neden olan gerçek ve tüzel kiileri ifade etmektedir.
ö. Tehlikeli atklar ve tehlikeli kimyasallar ile ilgili yasaklara ve snrlamalara aykrlklar: Tehlikeli atklar ve tehlikeli kimyasallarn ortak özellikleri;
fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge
ile insan ve dier canllarn doal yaplarnn bozulmasna neden olmalardr.
Kanunun 13.maddesinin 1-6.fkralarnda tehlikeli kimyasallar ve atklarla
ilgili yasaklar ve snrlamalar getirilmitir. Buna göre; tehlikeli kimyasallarn
belirlenmesi, üretimi, ithalat, atk konumuna gelinceye kadar geçen süreçte kullanm alanlar ve miktarlar, etiketlenmesi, ambalajlanmas, snflandrlmas,
depolanmas, risk deerlendirilmesi, tanmas ile ihracatna ilikin usul ve esaslar ilgili kurum ve kurulularn görüleri alnarak Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.
Yönetmelik hükümlerine aykr olarak piyasaya sürüldüü tespit edilen
tehlikeli kimyasallar ile bu kimyasallar içeren eya, bunlar sat ve kullanm
amacyla piyasaya süren kurum, kurulu ve iletmelere toplattrlr ve imha ettirilir.
Nakil ve imha için gereken masraflar ilgililerince karlanr. Bu yükümlülüün yerine getirilmemesi halinde bu masraflar, ilgili kurum, kurulu ve iletmelerden 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Babakanlk D Ticaret Müstearl baz yaktlarn, maddelerin, atklarn,
tehlikeli kimyasallar ile bu kimyasallar içeren eyalarn ithalini, Bakanln görüünü alarak yasaklayabilir veya kontrole tabi tutabilir.
Tehlikeli atklarn ithalat yasaktr.
Tehlike atklarn tanm ile tehlikeli atklarn oluum aamasndan itibaren
depolanmas, ayrlmas, geçici ve ara depolanmas, geri kazanlmas, yeniden
kullanlmas, tanmas, bertaraf, bertaraf sonras kontrolü, ihracat, transit geçii, ambalajlanmas, etiketlenmesi, denetimi ve atk yönetim planlarnn hazrlanmas ile ilgili usul ve esaslar Bakanlkça yaymlanacak yönetmelikle belirlenir.
Dier yandan, 5607 sayl Kaçakçlkla Mücadele Kanununun “yasak eyann geri gönderilmesi” baln tayan 12.maddesinin 2.fkrasnda; “kaçakçlk
suçunun konusunu, toplum ve çevre sal yönünden tehlikeli ve zararl eya ile
atk maddelerin oluturmas halinde, ilgililer hakknda soruturma ilemleri
284
balatlmakla birlikte, bunlar gümrük yetkilileri tarafndan derhal getirildii
ülkeye iade edilir.” hükmüne yer verilmitir.
ÇK’nun 20.maddesinin (t) bendinde; tehlikeli atklarn her ne ekilde olursa olsun ülkeye giriini salayanlara (ayr ayr), (u) bendinde; tehlikeli atklar
ilgili mercilere ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçiini yapanlara, (v) bendinde; bu Kanununda ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen yasaklara
veya snrlamalara aykr olarak tehlikeli atklar toplayan, ayran, geçici ve ara
depolama yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, tayan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf ede ve ömrü dolan tehlikeli atk bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak kapatmayanlara idari para cezalar verilecei hükme balanmtr.
Maddenin (y) bendinde ise, tehlikeli kimyasallar ve bu kimyasallar içeren
eyay bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara, yasak ve
snrlamalara aykr olarak üreten, ileyen, ithal ve ihraç eden, tayan, depolayan, kullanan, ambalajlayan, etiketleyen, satan ve sata sunanlara idari para
cezas verilecei öngörülmütür.
3) Cezalar Etkileyen Nedenler:
20.maddenin 2.fkrasna göre, bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve
(y) bentlerinde öngörülen idari para cezalar kurum, kurulu ve iletmelere üç
kat olarak verilir. letme, özel veya tüzel iki veya daha fazla kiinin belirli bir
amaç etrafnda birleerek oluturduklar ekonomik ve ticari bir faaliyettir. Kurulu; ticari bir oluum, toplumsal, üretimsel bir görevle oluturulmu örgütlenme,
kurum ise; resmi, yasal veya geleneksel olarak benimsenmi kurallar ve uygulamalar bütünü ile bunlarn sürdürülmesi, yaatlmas amacyla oluturulmu,
kamu hizmeti gören örgütlenmeler eklinde tanmlanabilir.
20.maddenin 3.fkrasna göre; bu maddede öngörülen ceza miktarlarn on
katna kadar artrmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Maddenin son fkrasnda bir içtima kuralna yer verilmitir. Buna göre, bu
maddenin uygulanmasnda Türk Ceza Kanunu ile dier kanunlarn, fiilin suç
oluturmas haline ilikin hükümleri sakldr. Dier bir anlatmla idari ceza verilmesi ayn fiilden dolay TCK ve özel kanunlar uyarnca suç tanm yaplan
hallerde soruturma ve kovuturma yaplmasna engel oluturmayacaktr. Nitekim ÇK’nun 27.maddesinde, bu Kanunda yazl fiiller hakknda verilecek idari
nitelikteki cezalarn bu fiiller için dier kanunlarda yazl cezalarn uygulanmasna engel olmayaca hükme balanmtr.
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
3K\`[GZGG_QϚXϚNKYGVRGTGT¥K\XKVGXGIK`GYϚTϚTOVZGROMKXKQZOÝOTJKTOJGXK
_KXOTK MK¥KXKQ VGXG IK`GYϚTϚT QϚYSKT OVZGROTK QϚYSKT XKJJOTK QGXGX \KXORSKYOTJK
N[Q[QG[_GXRϚQH[R[TSGJϚÝϚNGQQϚTJG
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GYG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOT
M½TR½ OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ! ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK ZGXONRO Z[ZGTGQRG
¨K\XK_OQOXRKZZOàOZKYHOZKJORKTJG\GIϙ_GYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTHOXOTIOLϙQXGYϙTϙ
285
ONRGRKZSKYOTKJKTO_RK_OTKG_Tϙ?GYGTϙT\KSGJJKRKXO[_GXϙTIGROXG
VGXG IK`GYϙ \KXORSKYO MKXKQZOàOTJKT H[ SOQZGXG OROĄQOT VGXG IK`GYϙTJG N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ
H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT H[ QϙYSϙTϙT XKJJOTK LG`RG_G OROĄQOT ROXG
VGXGIK`GYϙTϙTOYKOVZGROTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXZGXGLRGXIGZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ ?GYGYϙTϙT SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG OJGXO _GXMϙ
_KZQOYOTOT OJGXO K_RKS \K OĄRKSRKXOT N[Q[QG [_M[TR[à[T[T JKTKZOSO ORK YϙTϙXRϙ URJ[à[
OJGXO SGNQKSKRKXOT _KXOTJKROQ JKTKZOSO _GVGSG_GIGQRGXϙ _½X½ZSK M·XK\OTOT _GYGRGXJG
M·YZKXORKTĄKQRK\KKYGYRGXG[_M[TURGXGQ_KXOTKMKZOXORSKYOTOQϙYϙZRG_GIGQOJGXOK_RKS\K
OĄRKSTOZKROàOTJK\K_GOJGXKTOTZGQJOX_KZQOYOTOTQGRJϙXϙRGIGQHOÖSJK_GXMϙQGXGXϙ\KXKSK
_KIKQRKXON½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
ϘJGXK3GNQKSKYOTIKOJGXKIK\KXORKTVGXGIK`GYϙZ[ZGXϙTϙTHKROXRKTSKYOTJKNGTMO
QXOZKXRKXOT JOQQGZK GRϙTSGYϙTϙT MKXKQZOàO N[Y[YRGXϙ G¨ϙQRGTJϙQZGT YUTXG SK\`[GZG G_QϙXϙ
NKYGVRGTGTVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROTKQGXGX\KXORSKYOMKXKQOXQKTOJGXK_KXOTK
MK¨KXKQVGXGIK`GYϙTϙTROXGRϙQQϙYSϙTϙTN[Q[QG[_M[TH[R[TSG_GXGQOVZGRO
TKGXZGTQϙYϙSOÖTJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSKYOTJKOYGHKZM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKZKS_O`KQUT[3[àRGϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT (5@;23'9/4' ?:2 QGXGX NGXIϙ ORK LG`RG
_GZϙXϙRGT ?:2 NGXIϙT ZKS_O` OYZKSOTJKH[R[TGT JG\GIϙ_G OGJKYOTKJUY_GTϙT GJϙ MK
¨KTSGNQKSK_KM·TJKXORSKYOTKM½T½TJKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*
K\XK1OXROROÝOTKTKJKTURGTJG\GIϚYOZK_KYG_ϚRϚ?GYGTϚTSGJJKYO
TOTONRGROTKJKTO_RKVGXGIK`GYϚ\KXORSKYOTJKN[Q[QGG_QϚXϚRϚQH[R[TSGSGQZGOYKJK!
6GXGIK`GYϚNKYGVRGTϚXQKTYOZK_KQ[X[R[ā\KOāRKZSKRKXO¥OT´TM´XºRKTSOQZGXº`KXOT
JKTIK`G\KXORSKYOTJKOYGHKZYO`ROQM´XºRSKJOÝONGQQϚTJG
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_ϘJGXO*G\G*GOXKRKXO1[X[R[TIGJUY_GTϙTZKQKSS½RKZZOàO
M·X½RSKQRKJG\GIϙTϙT_½X½ZSKTOTJ[XJ[X[RSGYϙOYZKSOM·X½Ą½RSK_KXKQJUY_GOTIKRKTJO
MKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G!Ϙ`SOXϘROϘR¨KYO(KRJKYOSK\QOOTJKH[R[TGT_G`RϙQYOZKTOTGXϙZSGZKYO
YOTOT URSGJϙàϙ _GVϙRGT [_GXϙRGXG XGàSKT JK Q[X[RSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ K\XK
1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTG G_QϙXϙRϙQ TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO
[_GXϙTIG :2 VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ OĄRKSOT OVZGRO
OYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
Ϙ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_RG!
JG\GIϙYOZKJKGZϙQY[RGXϙTLUYKVZOQZKZUVRGTJϙàϙ¨K\XKSK\`[GZϙN½Q½SRKXOTKM·XKGZϙQY[
ZKYOYOTOTQ[X[RSGYϙÙX[TR[URSGYϙTGQGXĄϙTZ½S[_GXϙRGXGQGXĄϙTGZϙQY[ZKYOYOQ[X[ZSG_G
XGQ ¨K\XK QOXROROàOTO ·TRKSK QUT[Y[TJG MKXKQRO ZKJHOXRKX GRϙTSGJϙàϙTJGT JG\G QUT[Y[
OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXSOĄZOX
286
([QGXGXQGXGXJ½`KRZSKGĄGSGYϙTJG*GTϙĄZG_'RZϙTG*GOXKYOTOTM½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! JG\GIϙTϙT LOORO TKJKTO_RK YG_ϙRϙ K\XK
1GT[T[TJG·TM·X½RKTVGXGIK`GYϙTϙTYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[T[TYG_ϙRϙ?GYG_
RGJKàOĄZOXORKTN½Q½SRKXO[_GXϙTIGGXZZϙXϙRSGYϙY[XKZO_RKNKYGVRGTSGYϙTϙTMKXKQZOàOURG_JG
JG\GIϙYOZKTOTGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙ\K_GVϙRGT[_GXϙRGXGXGàSKTJKQ[X[RSGJϙàϙ
H[ TKJKTRK JK ¨K\XK QOXROROàOTK YKHKHO_KZ \KXORJOàO HKROXZORKXKQ YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G \K YUT SGJJKRKXO [_GXϙTIG Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKX OÖT ·TM·X½RKT VGXG IK`GYϙ
\KXORJOàOTOT GTRGĄϙRJϙàϙ H[ J[X[SJG ¨K\XK QOXROROàOTK YKHKHO_KZ \KXKT JG\GIϙ_G YG_ϙRϙ 1GT[T [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTJK N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGSGQZG OYK JK
YG_ϙRϙ1GT[TOJGXOVGXGIK`GRGXϙTϙTNKYGVRGSG_·TZKSOTOJKàOĄZOXJOàOMOHOZGZORYOZK
RKXOQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXQGVYGSϙTGJGMOXSKJOàOTJKTH[N[Y[YRGXϙTM·`·T½TJKH[R[T
J[X[RSGYϙ Y[XKZO_RK _KTOJKT HOX QGXGX \KXORSKYO MKXKQZOàO MKXKQ¨KYO_RK HU`[RS[Ą! ϘJGXK
3GNQKSKYO! JGNG YUTXG ¨ϙQGXϙRGT HOX 1GT[TRG :½XQ )K`G 1GT[T[TJG JKàOĄOQROQ _GVϙRJϙ
àϙTJGT JGNG ·TIK :½XQ )K`G 1GT[T[TJG JKàOĄOQROQ _GVGT YG_ϙRϙ 1GT[TG M·XK NK
YGVRGTGT¨K\XKVGXGIK`GRGXϙTϙTGXZZϙXϙRSGYϙTϙ·TM·XKT(GQGTRGX1[X[R[1GXGXϙTϙT[_M[RG
TGSG_GIGàϙJG\GIϙTϙTLOOROTKJKTO_RKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[TJG·TM·X½RKTVGXGIK`G
YϙTϙTYG_ϙRϙ:½XQ)K`G1GT[T[T[TYG_ϙRϙ1GT[TRGJKàOĄZOXORKTN½Q½SRKXO[_GXϙTIG
GXZZϙXϙRSGYϙY[XKZO_RKNKYGVRGTSGYϙMKXKQKIKàOTJKTHGNOYRKHU`SGQGXGXϙTϙTH[H·R½S½
TK [_GXGQ VGXG IK`GYϙTϙT H[ H·R½S½TK _·TKROQ JG\GTϙT! XKJJOTK QGXGX \KXSOĄ H[TG
QGXĄϙRϙQ! K\XK 1GT[T[TJG ȔOĄRKZSKRKXȕ _GTϙTJG GXϙZSG ZKYOYO \K YOYZKSOTO Q[XSGQRG
_½Q½SR½Z[Z[RGTGTIGQ?GYGJGZGTϙSϙ_GVϙRSGSϙĄȔQ[X[Sȕ\KȔQ[X[R[ĄȕZKXOSRKXO_RK
TK_OT GSG¨RGTJϙàϙTϙT GXGĄZϙXϙRSGYϙ MKXKQZOàO! HOX GXYG ½`KXOTJK K\RKX _GVGXGQ QUSĄ[R[Q
OROĄQOYOTKMOXSOĄK\YKRGZϙQYUX[T[T[¨·`SKQOÖTHOXGXG_GMKRSOĄKSKQ\KVGXGRGXϙTϙHOX
GXG_G QU_S[Ą H[T[ YGàRGSGQ OÖT _·TKZOS UR[ĄZ[XS[Ą HOX UXMGTO`K HOXROàOT Q[X[S \K
Q[X[R[Ą QGVYGSϙTJG ZGTϙSRGTSGYϙ MKXKQZOàO QGZ S½RQO_KZO QGT[T[ QGVYGSϙTJG HOX GXYG
½`KXOTJKQOHOXJKTÜQ_GVϙ_GOROĄQOTURGXGQQ[X[RGTY·`RKĄSK_KHGàRGTGT_·TKZOSVRGTϙ
UR[ĄZ[X[RSGYϙÙX[TR[H[R[TGT_·TKZOSOQGZSGROQRKXOQ[X[R[ZGXGLϙTJGT_GVϙRGT\KOĄRKZ
SKVXUPKYO_GVϙRSGYϙÙX[TR[R[à[URGTHOXUR[Ą[S[TQ[X[S\KQ[X[R[ĄURJ[à[TJGQ[ĄQ[
URSGJϙàϙ H[ N[Y[YRGX JOQQGZK GRϙTJϙàϙTJG HOX _·TKZOSO H[R[TGT \K QUT[ZZGT UR[ĄGT
JG\GIϙ _G`RϙQ QUT[Z YOZKYOTOT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYOTJK HKROXZORKT GXϙZSG ZKYOYO
Q[XSGQRG_½Q½SR½Q[X[S\KQ[X[R[ĄQGVYGSϙTJGURJ[à[T[TQGH[R½MKXKQZOàOTJKTVGXG
IK`GYϙTϙT NKYGHϙTJG QGZϙ Z[ZGXϙTJGQO GXZZϙXϙSϙT [_M[RGTSGYϙ MKXKQZOàO MKXKQ¨KYO_RK
HU`SGQGXGXϙTϙTH[QϙYSϙTG[_SG_GXGQORQQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄ\KVGXGIK`GYϙTϙT½¨QGZ
GXZZϙXϙRSGYϙ Y[XKZO_RK NKYGVRGTGXGQ :2ȑ_K _·TKROQ JG\GTϙT XKJJOTK GXZG
QGRGTIK`GTϙTOVZGROTKQGXGX\KXSOĄZOX
*G\GIϙϘ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
287
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTJKQOXRKZSK_GYGàϙJ½`KTRKTSOĄLϙQ
XGYϙTJG ȔQOXRKTSK ONZOSGROTOT H[R[TJ[à[ J[X[SRGXJG ORMORORKX QOXRKTSK_O ·TRKSKQRK
QOXRKTSKTOTSK_JGTGMKRJOàONGRRKXJKQOXRKZKTQOXRKTSK_OJ[XJ[XSGQQOXRKTSKTOTKZQO
RKXOTOMOJKXSKQ\K_GG`GRZSGQOÖTMKXKQROZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½J½XRKXȕN½QS½_KX
GRSϙĄ\KG_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTGHKTJOTJKJKH[_½Q½SR½R½à½_KZQOROSKXIORKXIK
[Y[R½TK M·XK _GVϙRGT HORJOXOSK XGàSKT _KXOTK MKZOXSK_KT MKX¨KQ QOĄORKXK HOT ROXG
VGXGIK`GYϙ\KXORKIKàOJ½`KTRKTSOĄZOX
*G\GQUT[Y[OĄRKSJKJG\GIϙYOZKTOTGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙ[_GXϙRGXGQGXĄϙT
JGQ[XSGJϙàϙH[Y[XKZRK¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTURJ[à[HKROXZORKXKQK\XK1GT[T[T[T
SGJJKYOTOTLϙQXGYϙTϙONRGROTKJKTO_RKSGJJKTOTGHKTJO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\K
XORJOàO ș HKROXZORSOĄYK JK VGXG IK`GYϙTϙT NKYGVRGTSGYϙTJG G_Tϙ SGJJKTOT YUT LϙQXGYϙTJG
_KX GRGT GTϙRGT LOORRKXOT Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXIK OĄRKTSKYO NGROTJK IK`GTϙT ½¨ QGZϙ URGXGQ
\KXORKIKàON½QS½[_GXϙTIG½¨QGZGXZZϙXϙRSGQY[XKZO_RKNKYGVRGTGXGQQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKX
OÖT·TM·X½RKTIK`GSOQZGXϙTϙTOYZKTORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([ J[X[SJG [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½SRKTKHORSKYO OÖT JG\GIϙ _G`RϙQ QUT[Z YOZKYOTOT
YZGZ½Y½T½T HKROXRKTSKYO \K Q[X[S \K Q[X[R[Ą QGVYGSϙTJG UR[V URSGJϙàϙTϙT ZKYVOZO MK
XKQSKQZKJOX
ϘJGXK3GNQKSKYOTIK·`KR\K_GZ½`KROQO\K_GJGNGLG`RGQOĄOTOTHKROXROHOXGSG¨KZ
XGLϙTJGHOXRKĄKXKQUR[ĄZ[XJ[QRGXϙGTIGQKQUTUSOQ\KZOIGXOHOXLGGRO_KZURGXGQZGTϙSRGTG
SG_GT \K H[ TKJKTRK ȔOĄRKZSKȕ URGXGQ GJRGTJϙXϙRGSG_GT UR[Ą[SRGXϙT ȔQ[X[Sȕ \K
ȔQ[X[R[Ąȕ ZKXOSO ORK ZGTϙSRGTSGYϙTϙT ÙX[TR[ URJ[à[ HKROXZORKXKQ JG\GIϙ YOZKTOT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO QGVYGSϙTJG ȔQ[X[Sȕ \K ȔQ[X[R[Ąȕ URJ[à[ YUT[I[TG
\GXϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ ?GYGJG ȔQ[X[Sȕ \K ȔQ[X[R[Ąȕ ZGTϙSϙ _GVϙRSGSϙĄ UR[V N[Q[Q[T
NKX GRGTϙ OÖT MK¨KXRO ZGTϙSRGSGRGX JG H[R[TSGJϙàϙTJGT GTϙRGT ZKXOSRKXOT Q[RRGTϙRϙĄϙ \K
?GYGRGXJG_KX\KXORSKGSG¨RGXϙJOQQGZKGRϙTGXGQZGTϙSRGTSGRGXϙMKXKQSKQZKJOX
9·`R½QGTRGSϙURGXGQQ[X[S K\ROROQGORKUXZGQRϙQS½RQO_KZMOHOOTYGTRGXZGXGLϙTJGT
UR[ĄZ[X[RGT ĄK_ S½KYYKYK! Q[X[R[Ą OYK ZUVR[SG NO`SKZ GSG¨ \K M·XK\O_RK Q[X[RGT NKX
ĄK_Q[X[SZKYOYS½KYYKYKURGXGQZGTϙSRGTSGQZGJϙX:½XQ¨KY·`R½QZK_KXGRGTH[ZGTϙS
RGX GTϙRGT ZKXOSRKXOT N[Q[QO GTRGSRGXϙ ORK HOXKHOX ·XZ½ĄSKJOàOTJKT N[Q[Q GRGTϙTJG H[
ZKXOSRKXOT QGXĄϙRϙQRGXϙ UXZG_G QUT[R[XQKT _GYGRGXJG _KX \KXOROĄ GSG¨RGXϙ H[ QGVYGSJG
YG_ϙRGTZ½`KRQOĄOROQRKXJOQQGZKGRϙTGXGQ_UX[SRGTϙVHOXYUT[IG\GXϙRGHORKIKQZOXKĄOZRO_GYG
RGXJG Q[X[S \K Q[X[R[ĄRGX TOZKROQRKXOTK M·XK LGXQRϙ J½`KTRKSKRKXRK _KX GRSGQRG HOXROQZK
MKTKRURGXGQHOXZGTϙSRGSG_GVSGQMKXKQOXYK!Q[X[R[Ą ZOIGXOHOXUR[Ą[SZUVR[SYGR½XK
ZOSYKR HOX M·XK\RK UR[ĄZ[X[RS[Ą ·XM½ZRKTSK Q[X[S JG! XKYSO _GYGR \K_G MKRKTKQYKR
URGXGQ HKTOSYKTSOĄ Q[XGRRGX \K [_M[RGSGRGX H½Z½T½ ORK H[TRGXϙT Y½XJ½X½RSKYO _GĄGZϙR
SGYϙ GSGIϙ_RG UR[ĄZ[X[RS[Ą QGS[ NO`SKZO M·XKT ·XM½ZRKTSKRKX ĄKQROTJK ZGTϙSRGTSGYϙ
S½SQ½TJ½X
288
([ HGàRGSJG HOXJKT ÜQ MKX¨KQ QOĄOTOT HOX GXYG ½`KXOTJK QϙYG Y½XKJK \K J½Ą½Q
SGRO_KZRK S½ĄZKXKQKT K\ _GVSGQ GSGIϙ_RG HOXGXG_G MKRKXKQ QUT[Z QUUVKXGZOLO ĄKQROTJK
UXZGQRϙQ Q[XSGYϙ QUUVKXGZOLOT GSGIϙ MKX¨KQRKĄZOQZKT YUTXG JG QGZ S½RQO_KZOTK MKÖRSKQ
Y[XKZO_RK UXZGQ ONZO_G¨RGXϙT YOZK _·TKZOSO_RK QGXĄϙRGTSG_G JK\GS KJORSKYOTOT _[QGXϙJG
ZGTϙSRGTGTLGGRO_KZRKXQGVYGSϙTJGJKàKXRKTJOXORSKYOTKN[Q[QKTURGTGQH[R[TSGSGQZG
JϙX
*OàKXZGXGLZGTQ[X[S\KQ[X[R[ĄGYG_ϙRϙ?GYGJGTKĄKQORJK_KX\KXORJOàO\K_G
YGQU_[I[T[TGSGIϙJGJKàKXRKTJOXORSKQMKXKQOXYK!YG_ϙRϙK\XK1GT[T[ORK¨K\XK
TOT QUX[TSGYϙTG OROĄQOT ·TRKSRKX _GYGQRGX _½Q½SR½R½QRKX \K _GVZϙXϙSRGX J½`KTRKTOXQKT
LGGRO_KZRKXOT\KH[TRGXϙMKX¨KQRKĄZOXKTRKXOTTOZKROQRKXOTKM·XKLGXQRϙJ½`KTRKSKRKX_GVϙRSϙĄ
H[ QGVYGSJG ?GYGTϙT OĄRKZSK O`TO \K NGHKX \KXSK _½Q½SR½R½à½ HGĄRϙàϙTϙ ZGĄϙ_GT SGJJKYOTJK Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKX OÖT ·`KR HOX J½`KTRKSK ORK MKX¨KQRKĄZOXORSKYO
VRGTRGTGTQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOTGXϙZSGZKYOYRKXOTO_GVSGJGTOĄRKZSK\KQ[RRGTϙS
O`TO\KXORSK_KIKàOHKROXZORKXKQ_[QGXϙJGY·`½KJORKTLGGRO_KZRKXK_·TKROQURGXGQ_KTOQ[X[
RGIGQQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOTZKYOYRKXOTKOROĄQOTJ½`KTRKSKRKXMKZOXORSOĄZOX([HGà
RGSJG ?GYGTϙT SGJJKYO \K JOàKX SGJJKRKXOTJK _KX \KXORKT Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZ
SKRKXOLGJKYOORK_GYGQU_[I[ZGXGLϙTJGTQUT[ZQUUVKXGZOLRKXOTOTJURG_ϙYϙ_RG_G`RϙQQUT[Z
YOZKRKXOTOTGSG¨RGTSGJϙàϙG¨ϙQZϙX
'QYONGRJKJG\GIϙYOZKTOTGXϙZSGZKYOYOTOTURSGSGYϙJ[X[S[?GYGTϙTSGJJK
YOTOTONRGROYUT[I[T[JUà[XGIGQZϙX\KH[LOOROTYUT[I[URGXGQJG_GYGTϙTSGJJKN½Q
S½ [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYO Y·`QUT[Y[ URGIGQZϙX 5_YG URG_JG GTϙRGT SGJJK_K
G_QϙXϙRϙQ TKJKTO_RK JKàOR ZGZOR YOZKRKXOTOT GXϙZSG ZKYOYRKXO Q[XSGRGXϙ MKXKQZOàOTK OROĄQOT
ZGXONRO K\XK (GQGTRϙàϙ -KTKRMKYOTK JG_GTϙRGXGQ ¨K\XKTOT QOXRKZORSKYOTOT
HKXZGXGLϙTG_·TKROQ_½Q½SR½R½à½TONR£ROTKJKTO_RKOĄRKSZKYOYKJORSOĄZOX
([ J[X[SJG ¨K\XK QOXROROàOTK TKJKT URGT JG\GIϙ YOZK_K YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
SGJJKYOTOTONRGROTKJKTO_RKVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTJKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZG
OYKJK!VGXGIK`GYϙNKYGVRGTϙXQKTYOZK_KQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOÖT·TM·X½RKTSOQZGX½`K
XOTJKT IK`G \KXORSKYOTJK OYGHKZ M·X½RSKJOàOTJKT ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK H[ N[Y[Y
M·`·T½TJKH[R[TJ[X[RGXGQJG\GQUT[Y[VGXGIK`GYϙNGQQϙTJG_KTOJKTHOXQGXGX\KXORSK
YOMKXKQSKQZKJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKJG\GIϙTϙTZKS_OÒYZKSOTOTQϙYSKTQGH[R½ORKZKS_O`KQUT[
Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ VGXG
IK`GYϙTϙT½¨QGZGXZZϙXϙRSGYϙTGOROĄQOTϙYXGXQGXGXϙTϙT*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOQGXGXϙJUàX[R
Z[Y[TJG(5@;23'9/4'JUY_GTϙTGTϙRGTϘJGXK3GNQKSKYOTKM·TJKXORSKYOTK
M½T½U_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5?
> :KS_O` JORKQ¨KYOTJK ORKXO Y½X½RKT N[Y[YRGX Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
M½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTϙMKXKQZOXK
289
IKQTOZKROQZKH[R[TSGJϙàϙTJGTZKS_OÒYZKSOTOTXKJJO_RKGTϙRGTQGXGXϙTUTGTSGYϙU_[_
RGQGXGXGQGXĄϙ_ϙ`
>>*G\GϘ`SOXϘROϘR¨KYO(KRJKYOSK\QOOTJKH[R[TGTJG\GIϙ_G_G`RϙQYOZKTOT
GXϙZSG ZKYOYOTOT URSGJϙàϙ \K [_GXϙRGXG XGàSKT JK _GVϙRSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ
K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT ONRGRO TKJKTO_RK G_Tϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG
VGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
(½Z½T\GZGTJGĄRGXϙTUXZGQ\GXRϙàϙURGT¨K\XKTOTQUX[TSGYϙO_ORKĄZOXORSKYOQϙXYGR\K
QKTZYKRGRGTJGGXGÒTOT\KJUàGRQG_TGQRGXϙTKT[_M[TĄKQORJKQ[RRGTϙRSGYϙ\KQUX[TSGYϙ
Y[ ZUVXGQ \KNG\G QOXRKTSKYOTOT ·TRKTSKYO GSGIϙ_RG _½X½XR½àK QUT[RGT K\XK 1GT[T[
H[ GSGIϙT MKX¨KQRKĄZOXORSKYOY½XKIOTJKMKTKR[_M[RGSGRGXJGTLGXQRϙQ[XGRRGXGJG_KX\KX
SOĄH[R[TSGQZGJϙX
([GSG¨RGIK`GON½Q½SRKXYG_ϙRϙ1GT[T[THKĄOTIOH·R½S½TJKJ½`KTRKTSOĄ!
SGJJKJK OJGXO TOZKROQZKQO IK`GRGX _KX GRSϙĄ! OJGXO IK`GRGXG OZOXG` QUT[Y[TJG JG SGJJKJKJ½`KTRKSK_GVϙRSϙĄH[R[TSGQZGJϙX
SGJJKJK OJGXO IK`GRGXG QGXĄϙ IK`GTϙT ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT KT MK¨ _KJO
M½TOÖTJK_KZQOROOJGXKSGNQKSKYOTKOZOXG`KJORKHORKIKàOOZOXG`ϙTOJGXKIK\KXORKTIK`GTϙT
_KXOTKMKZOXORSKYOTOJ[XJ[XSG_GIGàϙOZOXG`ϙT`GX[XKZM·X½RSK_KTNGRRKXJKK\XGQ½`KXOT
JKOTIKRKSK_GVϙRGXGQKTQϙYGY½XKJKYUT[¨RGTJϙXϙRGIGàϙHKROXRKTSOĄ!OZOXG`½`KXOTK\KXORKT
IK`GTϙTQKYOTURJ[à[N½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
([SGJJKORKOJGXOTOZKROQZKQOVGXGIK`GRGXϙTG_·TKROQURGXGQ_GXMϙ_G_GVϙRGIGQHGĄ
\[X[ OZOXG` URGXGQ TOZKRKTJOXORSOĄ H[ TKJKTRK HGĄ\[X[ Y½XKYO JG\G Y½XKYOTJKT LGXQRϙ HO
ÖSJK _KJO M½T URGXGQ YGVZGTSϙĄ \K OZOXG` ½`KXOTK \KXORKT IK`GRGXϙT QKYOT URJ[à[ OLGJK
KJORSOĄ H[R[TJ[à[TJGT Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT QGXGXϙT ZKS_O` _UR[_RG
OTIKRKTSKYOURGTGàϙH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXG QGXĄϙ JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT _GVϙRGT ZKS_O` HGĄ\[X[
Y[T[TOTIKRKTSKQYOÒTXKJJOMKXKQZOàOU_[_RGQGXGXGQGZϙRSϙ_UX[S
*GTσ**1
*G\GIϚ_GGOZZKYOYOTGZϚQY[RGXϚTϚTLUYKVZOQZKZUVRGTSGYϚTKJKTO_RKURGHORKIKQ
QOXROROÝOT ´TRKTSKYO GSGIϚ_RG K\XK (GQGTRϚÝϚȍTϚT MKTKRMKYO [_GXϚTIG GXϚZSG ZKYOYO
Q[X[RSGYϚ \K H[TG OROāQOT Oā ZKXSOT VRGTϚTϚT ORKZORSKYO MKXKQZOÝOTOT HKROXZORSKYOTK
QGXāϚT H[ MKXKÝOT YºXKYO O¥KXOYOTJK _KXOTK MKZOXORSKSKYO º`KXOTK YG_ϚRϚ K\XK
1GT[T[T[TSGJJKYOTOTONRGRKJORSKYOTKJKTO_RKVGXGIK`GYϚ \KXORSKYOTJKSK\
`[GZG\KN[Q[QGG_QϚXϚRϚQM´XºRSKJOÝONGQQϚTJG
.½Q½S\KXKT*GTϙĄZG_ϘJGXO*G\G*GOXKRKXO-KTKR1[X[R[TIGMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\G ϘRO ϘR¨KYO SK\QOOTJK H[R[TGT JG\GIϙ_G GOZ KàOZOS \K JOTRKTSK ZKYOYRKXO
GXϙZSGZKYOY½TOZKYOOTĄGGYϙTG_·TKROQOĄZKXSOTVRGTRGXϙTϙTJG\GRϙOJGXK_K`GSGTϙTJG\K
XORSK_KXKQ YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTG G_QϙXϙ LGGRO_KZZK H[
290
R[TSGYϙTKJKTO_RKG_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIGROXGVGXGIK`GYϙ\KXOR
SKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
Ϙ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_RG!
ZGXONOTJK_GVϙRGTZKYVOZZKOĄRKZSKTOTGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙTϙTYGVZGTJϙ
àϙ OĄ ZKXSOT VRGTRGXϙTϙT ORKZORSKYO OÖT Y½XK \KXORSKYOTK QGXĄϙT H[ MKXKàOT _KXOTK MKZOXOR
SKJOàOZGXONOTJKGXϙZSGZKYOYOZGSGSRGTSϙĄYGJGORQZKYVOZZKTYUTXGQUT[_G
OROĄQOT¨GRϙĄSG\KZKXSOTVRGTRGXϙTϙTY½XKYOOÖTJKJG\GRϙOJGXK_KORKZORSKJOàOGTRGĄϙRJϙàϙT
JGT!JG\GQUT[Y[OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GTϙTXKJJOTK
QGXGX\KXSOĄZOX
([QGXGXQGXGXJ½`KRZSKGĄGSGYϙTJG*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTOTM½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T \K SGJJK
N½Q½SRKXO [_GXϙTIG ¨K\XKTOT QOXRKZORSKYO _GYGQ URJ[à[ MOHO QOXRKTSK ONZOSGROTOT H[R[T
J[à[J[X[SRGXJGORMORORKXOTQOXRKTSK_O·TRKSKQRKQOXRKTSKTOTSK_JGTGMKRJOàONGRRKXJK
QOXRKTSK_O J[XJ[XSGQRG _½Q½SR½ URJ[QRGXϙ H[ _GYGQ \K _½Q½SR½R½QRKXK [_[RSGSGYϙ
J[X[S[TJG¨K\XKVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàO!GTIGQGXϙZSGZKYOYOQ[XSGÙX[TR[R[à[T[TQ[
X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKX OÖT MKZOXORJOàOTOT G¨ϙQ URJ[à[ [_[ĄSG`RϙàG QUT[ ¨K\XK VGXG
IK`GYϙTϙT JG_GTGàϙ M½TR½ Z[ZGTGQZG YOZKTOT GXϙZSG ZKYOYOTOT H[R[TSGJϙàϙTϙT
HKROXZORJOàO\KGTϙRGTZ[ZGTGQZG ¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTUR[TJ[à[TGOROĄQOTHOXOLGJK_K_KX
\KXORSKJOàO [_[ĄSG`RϙàG QUT[ ZKYOYK GZϙQY[RGXϙTϙ LUYKVZOQRKXJK HOXOQZOXSKYO \K GXϙZSG
ZKYOYOQ[XSGSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTLϙQXGYϙ\KG_TϙQGT[T[T
GSGJJKYO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORKHORSKYOOÖTLUYKVZOQ¨[Q[XRGXϙTϙT\GXRϙàϙTϙT¨K\XK
QOXROROàOONZOSGROTOHKXGHKXOTJKMKZOXJOàOTOTHOROSYKRURGXGQZKYVOZOTOTMKXKQZOàO·ZK_GTJGT
M½TR½ YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT 2GàϙS 3KIXGYϙ ϘTĄGGYϙ
3½SQ½T5RSG_GT?KXRKXJK?GVϙRGIGQ[Q[XRGXG'OZ?·TKZSKROQORKY[ZUVXGQ\K_O_KIKQ
SGJJKRKXOTOT VOY Y[RGXRG QOXRKTSKYOTO ·TRK_KXKQ GORK \K ZUVR[S YGàRϙàϙTϙ QUX[SGQ GSG¨
KJOTORJOàOTJKT \K H[T[TYGàRGTSGYϙTG OROĄQOT URGXGQ _GVϙRSGYϙ MKXKQKTRKX H[?·TKZSK
ROQZKYG_ϙRJϙàϙTJGTURG_JG¨K\XK_OQOXRKZZOàO\K_GQOXRKZSKONZOSGROTOTURJ[à[QUT[Y[TJG
HOROSYKR HOX ZKYVOZ H[R[TSGQYϙ`ϙT YGRZ GXϙZSG ZKYOYOTOT URSGJϙàϙTJGT HGNOYRK JG\GIϙ_G
\KXORKT VGXG IK`GYϙTJG N[Q[QG [_GXRϙQ M·X½RSKJOàO JG\GRϙ OJGXKIK K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT
M½TR½ YG_ϙRϙ -KTKRMKYO [_GXϙTIG _G`RϙQRGXJG \K YOZKRKXJK GXϙZSG ZKYOYO
Q[XSG ÙX[TR[R[à[ MKZOXORJOàO H[ _½Q½SR½R½à½T½ _KXOTK MKZOXSK_KT JG\GIϙ_G JG OJGXO
VGXG IK`GYϙ \KXORJOàO ORKXO Y½X½RSKQZK OYK JK QGT[TO JG_GTGàϙ URSGQYϙ`ϙT MKTKRMK \K_G
ZKHROàKJG_GTϙRGXGQVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTOTJKN[Q[QKTS½SQ½TURSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RK
HU`[RS[ĄOYKJKϘJGXK3GNQKSKYOHU`SGQGXGXϙTG[_SG_GXGQ[_[ĄSG`RϙàGQUT[ZKYO
YOTYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKHKROXZORKTGXϙZSGZKYOYOQ[XSGQRG_½Q½SR½Q[X[S
\KQ[X[R[ĄQGVYGSϙTJGURJ[à[GTϙRGTSGJJKORKGZϙQY[RGXϙT¨K\XKQOXROROàOTK_URG¨SG_G
IGQHOÖSJKGRϙIϙUXZGSG\KXORSKYOGSG¨RGTJϙàϙTJGTGXϙZSGZKYOYOQ[XSGÙX[TR[R[à[T[T
JG\GIϙ YOZK OÖT JK MKZOXORSKYOTOT ?GYGTϙT GSGIϙTG [_M[T URJ[à[ JG\GIϙ YOZKTOT
291
GZϙQY[RGXϙTϙTLUYKVZOQRKXJKZUVRGTGXGQJURG_Rϙ_URJGTGRϙIϙUXZGSG\KXORSKYOY[XKZO_RK¨K\XK
QOXROROàOTK TKJKT UR[TGIGàϙ G¨ϙQ URJ[à[TJGT GXϙZSG ZKYOYO Q[X[RSG_GXGQ ¨K\XK QOXROROàOTO
·TRKSKQOÖTMKXKQROZKJHOXRKXOTGRϙTSGSGYϙTKJKTO_RKZKYOYKJORKTJG\GQUT[Y[OĄRKSJK
SK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙTϙJGHKROXZSKQY[XKZO_RKORQQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄZOX
*G\GIϙϘ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG
_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT JG\GRϙ OJGXKIKJG\GIϙ OJGXK_K GOZ ZKYOYOT GZϙQY[RGXϙTϙT
LUYKVZOQZK ZUVRGTJϙàϙTϙT M½TR½ Z[ZGTGQRG YGVZGTJϙàϙ K\XK 1GT[T[ \K K\XK
(GQGTRϙàϙTϙT M½TR½ YG_ϙRϙ -KTKRMKYO [_GXϙTIG GXϙZSG ZKYOYO ORK ORMORO OĄ
ZKXSOTVRGTϙTϙTY[T[RSGYϙOÖTZGXONOTKQGJGXY½XK\KXORJOàOJGNGYUTXG\K
_ϙRRGXϙTJG_KTOJKTY½XK\KXORJOàOKTYUTȑKQGJGX\KXORKTY½XKOÖTJKJK
MKXKàOTOT _KXOTK MKZOXORSKSKYO ½`KXOTK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT
ONRGRO TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK JGOX JG\G
QUT[Y[OĄRKSOTZKYOYKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
1GXGXTGSKȑTOT SGJJKYOTJK K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT M·XK\RKXO YG_ϙRSϙĄZϙX ([ M·XK\RKX
292
1GT[T ORK _½X½XR½QZKT QGRJϙXϙRSϙĄ OYK JK YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT SGJJKYOTJK K\XK \K
5XSGT (GQGTRϙàϙȑTϙT M·XK\RKXO YG_ϙRϙXQKT YG_ϙRϙ 1GT[T .½QS½TJK 1GXGXTGSK ORK
VGXGRKRHOXJ½`KTRKSKMKZOXORSOĄZOX
ZϙX
K\XK(GQGTRϙàϙȑTIGM½TR½YG_ϙRϙ-KTKRMKORK!½RQKMKTKROTJK
JOàO GTRGĄϙRJϙàϙTJGT -KTKRMKTOT _GYGR JG_GTGàϙTϙT H[R[TSGJϙàϙTJGT Y·`KJORKSK_KIKàO
G¨ϙQZϙX
M½TR½ -KTKRMK ORK HKROXZORKT ZKYOYRKXJK GXϙZSG ZKYOYOTOT Q[X[RSGSGYϙ
293
([ J[X[SJG URG_JG JG\GIϙ_G GOZ ZKYOYOT GZϙQY[RGXϙTϙT LUYKVZOQZK ZUVRGTSGYϙ TK
JKTO_RKURGHORKIKQQOXROROàOT·TRKTSKYOGSGIϙ_RGK\XK(GQGTRϙàϙȑTϙTMKTKRMKYO[_GXϙTIG
GXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGYϙ\KH[TGOROĄQOTOĄZKXSOTVRGTϙTϙTORKZORSKYOMKXKQZOàOTOTHKROXZORSK
YOTK QGXĄϙT H[ MKXKàOT Y½XKYO O¨KXOYOTJK _KXOTK MKZOXORSKSKYO ½`KXOTK YG_ϙRϙ K\XK
1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTONRGRKJORSKYOTKJKTO_RKJG\GQUT[Y[OĄRKSRKVGXGIK`GYϙ
\KXORSOĄURJ[à[TJGTOĄRKSJKSK\`[GZG\KN[Q[QGG_QϙXϙRϙQM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK JG\GIϙTϙT ZKS_O` OYZKSOTOT XKJJO ORK ZKS_O`K QUT[ Ϙ`SOX ϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙT_[QG
XϙJGHKROXZORKTMKXKQ¨K_RK54'43'9/4'JUY_GTϙTGTϙRGTϘJGXK3GNQKSKYOTKM·TJKXOR
SKYOTKU_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5?
*G\GϘ`SOXϘROϘR¨KYOSK\QOOTJKH[R[TGTJG\GIϙ_GGOZKàOZOS\KJOTRKTSKZK
YOYRKXO GXϙZSG ½TOZKYO OTĄGGYϙTG _·TKROQ OĄ ZKXSOT VRGTRGXϙTϙT JG\GRϙ OJGXK_K `GSGTϙTJG
\KXORSK_KXKQYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTOTONRGROTKJKTO_RKG_Tϙ?GYGTϙT
SGJJKYO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
(½Z½T\GZGTJGĄRGXϙTUXZGQ\GXRϙàϙURGT¨K\XKTOTQUX[TSGYϙO_ORKĄZOXORSKYOQϙXYGR\K
QKTZYKRGRGTJGGXGÒTOT\KJUàGRQG_TGQRGXϙTKT[_M[TĄKQORJKQ[RRGTϙRSGYϙ\KQUX[TSGYϙ
Y[ ZUVXGQ \KNG\G QOXRKTSKYOTOT ·TRKTSKYO GSGIϙ_RG _½X½XR½àK QUT[RGT K\XK 1GT[T[
H[ GSGIϙT MKX¨KQRKĄZOXORSKYOY½XKIOTJKMKTKR[_M[RGSGRGXJGTLGXQRϙQ[XGRRGXGJG_KX\KX
SOĄH[R[TSGQZGJϙX
([GSG¨RGIK`GON½Q½SRKXYG_ϙRϙ1GT[T[THKĄOTIOH·R½S½TJKJ½`KTRKTSOĄ!
SGJJKJK OJGXO TOZKROQZKQO IK`GRGX _KX GRSϙĄ! OJGXO IK`GRGXG OZOXG` QUT[Y[TJG JG SGJJKJKJ½`KTRKSK_GVϙRSϙĄH[R[TSGQZGJϙX
SGJJKJK OJGXO IK`GRGXG QGXĄϙ IK`GTϙT ZKHROà ZGXONOTJKT OZOHGXKT KT MK¨ _KJO
M½TOÖTJK_KZQOROOJGXKSGNQKSKYOTKOZOXG`KJORKHORKIKàOOZOXG`ϙTOJGXKIK\KXORKTIK`GTϙT
_KXOTKMKZOXORSKYOTOJ[XJ[XSG_GIGàϙOZOXG`ϙT`GX[XKZM·X½RSK_KTNGRRKXJKK\XGQ½`KXOT
JKOTIKRKSK_GVϙRGXGQKTQϙYGY½XKJKYUT[¨RGTJϙXϙRGIGàϙHKROXRKTSOĄ!OZOXG`½`KXOTK\KXORKT
IK`GTϙTQKYOTURJ[à[N½QSKHGàRGTSϙĄZϙX
([SGJJKORKOJGXOTOZKROQZKQOVGXGIK`GRGXϙTG_·TKROQURGXGQ_GXMϙ_G_GVϙRGIGQHGĄ
\[X[ OZOXG` URGXGQ TOZKRKTJOXORSOĄ H[ TKJKTRK HGĄ\[X[ Y½XKYO JG\G Y½XKYOTJKT LGXQRϙ HO
ÖSJK _KJO M½T URGXGQ YGVZGTSϙĄ \K OZOXG` ½`KXOTK \KXORKT IK`GRGXϙT QKYOT URJ[à[ OLGJK
KJORSOĄ H[R[TJ[à[TJGT Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT QGXGXϙT ZKS_O` _UR[_RG
OTIKRKTSKYOURGTGàϙH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXG QGXĄϙ JG\GIϙ ZGXGLϙTJGT _GVϙRGT ZKS_O` HGĄ\[X[Y[
T[TOTIKRKTSKQYOÒTXKJJOMKXKQZOàOU_[_RGQGXGXGQGZϙRSϙ_UX[`
*GTσ**1
294
*G\GYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTKG_QϙXϙJG\XGTGXGQ¨K\XK_K`G
XGX\KXORJOàOTJKTHGNOYRKVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTM½TR½YG_ϙRϙOĄRKSOT
OVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄϘJGXK3GNQKSKYOTIK!JG\GIϙLOXSG_GGOZ_GQϙZZGTQKXOTJKTGRϙTGT
Yϙ\ϙ_GQϙZϙTGTGROÒYUT[I[TJGϘR3GNGRROK\XK1[X[R[QGXGXϙORKHKROXRKTKTYZGTJGXZJKàKX
RKXKG_QϙXϙURJ[à[YGVZGTJϙàϙTJGTVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTJKN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙ
MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT XKJJOTK Yϙ\ϙ _GQϙZ T[S[TKYO GRSG Z[ZGTGàϙTϙT ZKQ HGĄϙTG N[Q[QO
YUT[¨JUà[XGTQKYOT\K_½X½Z½RSKYOÙX[TR[HOXOĄRKSURSGJϙàϙTJGTHGNOYRKJG\GTϙTH[
QϙYSϙTϙT OTIKRKTSKQYOÒT XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄ \K QGXGXϙT JG\GTϙT XKJJOTK OROĄQOT QϙYSϙ
JG\GIϙ\KQOROTIKZKS_O`KJORSOĄZOX
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT_ϙRϙQϙĄYKÙT[TJG¨K\XK\KNG\GQOXROROàOTOT
·TRKTSKYOGSGIϙ_RG3GNGRROK\XK1[X[R[T[TM½T\KYG_ϙRϙ8KYSO-G`K
ZKJK_G_ϙSRGTGTM½TR½YG_ϙRϙQGXGXϙORK1G_YKXOOROTJKQ[RRGTϙRSGQ½`KXKMKZOXO
RKT H½Z½T Yϙ\ϙ _GQϙZRGXϙT (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYO ?GQϙZ 'TGRO` RGHUXGZ[GXϙTJG GTGRO` KZZOXOR
SKYO ONZORGL NGROTJK T[S[TK GTGRO`RKXOTOT K\XK (GQGTRϙàϙ 8KLKXGTY 2GHUXGZ[GXϙ 3:'
'XGĄZϙXSG+TYZOZ½Y½\K_G5*:6KZXUR'XGĄZϙXSG3KXQKÒRGHUXGZ[GXϙTJG_GVZϙXϙRSGYϙTϙT
QGXGXRGĄZϙXϙRJϙàϙJG\GIϙ6KZXUR,OXSGYϙTϙT_GQϙZZGTQKXOTJKTQKTJOOYZKàO½`KXOTK
M½TR½ `GHϙZ Z[ZGTGàϙ ORK GRϙTGT ½¨ ĄOĄKROQ Yϙ\ϙ _GQϙZ 1'2?'1 T[S[TKYOTJK 1G_YKXO (½
_½QĄKNOX(KRKJO_KYO_GQϙZGTGRO`RGHUXGZ[GXϙTJGGTGRO`_GVZϙXϙRJϙàϙ_GVZϙXϙRGTGTGRO`YUT[
I[TJG ZUVRGS Q½Q½XZ JKàKXOTOT YZGTJGXZ JKàKXJKT LG`RG URJ[à[T[T HKROXRKTSKYO TKJK
TO_RKYG_ϙRϙ?GYGTϙT\KȑϙϙIOSGJJKRKXO[_GXϙTIGJG\GIϙLOXSGGJϙTGJG\GQUT[
Y[KJORKTVGXGIK`GYϙTϙT[_M[RGTJϙàϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
5RG_JG JG\GIϙ VKZXUR ĄOXQKZOTOT OYZKàO ORK T[S[TK GRSG KQOHO ZGXGLϙTJGT GRϙTGT
T[S[TKRKXOT _GQϙZ GTGRO` RGHUXGZ[GXϙTJG _GVϙRGT Yϙ\ϙ _GQϙZ GTGRO`RKXOTOT YϙTϙX JKàKXRKXO
YGàRGSGJϙàϙTϙTZKYVOZKJORSKYO½`KXOTKYG_ϙRϙ?GYG[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSOĄOYK
JK Y·` QUT[Y[ _GQϙZ 1ϙXϙQQGRK :½VXGĄ 6KZXUR 8GLOTKYOTJKT GRϙTGTHOX½X½TJ½X M½T½ ZGTQKXK _½QRKTSOĄ XKYSO S½N½XR½ \K OXYGRO_KRO _GQϙZZGT G_Tϙ M½T JG\GIϙ OYZKSO_RK
GRϙTGTT[S[TKRKXJKQOQOXROROQUXGTϙTϙT_½QYKQROàOTKJKTO_RKVGXGIK`GYϙ\KXORSOĄZOX
([ J[X[SJG GTϙRGT ½X½T½ XGLOTKXOJKT YZGTJGXZRGXG [_M[T URJ[à[ J½Ą½TIKYO_RK
XKYSOS½N½XR½URGXGQGRGTJG\GIϙ_GT[S[TKRKXJKQOQOXROROQTKJKTO_RKVGXGIK`GYϙ\KXORSK
YOTJKN[Q[QG[_GXRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK 1G_YKXO ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT(5@;23'9/4'ROXGQGXGXNGXIϙORKLG`RGJGT_GZϙ
XϙRGT ROXG NGXIϙT ZKS_O` OYZKSOTJK H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT
SGNQKSK_KM·TJKXORSKYOTKU_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
*G\G Ȝ SK\QOOTJK H[R[TGT Ȝ 9OZKYOTOT GXϙZSG ZKYOYO URSGJϙàϙ _GVϙRGT [_GXϙRGXG
XGàSKT JK Q[X[RSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTGG_QϙXϙRϙQTKJKTO_RKG_Tϙ1GT[T[TSGJJKYO[_GXϙTIG2OXGVGXG
295
IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄZϙX Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYO
M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! QUT[Z[T H[R[TJ[à[ Ȝ YOZK
YOTJK GZϙQY[RGXϙT LUYYKVZOQRKXJK ZUVRGTJϙàϙ ¨K\XK SK\`[GZϙ N½Q½SRKXOTK M·XK GZϙQY[
ZKYOYOTOTQ[X[RSGYϙÙX[TR[URSGYϙTGQGXĄϙTZ½S[_GXϙRGXGXGàSKTGZϙQY[ZKYOYOQ[X[ZSG
_GXGQ¨K\XKQOXROROàOTO·TRKSKQQUT[Y[TJGMKXKQROZKJHOXRKXGRϙTSGJϙàϙTJGTJG\GQUT[Y[
OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RKJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXSOĄZOX
([ QGXGX ZKS_O` OTIKRKSKYO YUT[I[TJG *GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYOTOT M½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_RG!YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[T\K
SGJJK N½Q½SRKXO [_GXϙTIG ¨K\XKTOT QOXRKZORSKYO _GYGQ URJ[à[ MOHO QOXRKTSK ONZOSGROTOT
H[R[TJ[à[ J[X[SRGXJG ORMORORKXOT QOXRKTSK_O ·TRKSKQRK QOXRKTSKTOT SK_JGTG MKRJOàO
NGRRKXJK QOXRKTSK_O J[XJ[XSGQRG _½Q½SR½ URJ[QRGXϙ H[ _GYGQ \K _½Q½SR½R½QRKXK [_[R
SGSGYϙJ[X[S[TJG¨K\XKVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàO!GTIGQGXϙZSGZKYOYOQ[XSGÙX[TR[R[à[
T[TQ[X[SQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXOÖTMKZOXORJOàOTOTG¨ϙQURJ[à[[_[ĄSG`RϙàGQUT[¨K\XK
VGXGIK`GYϙTϙTJG_GTGàϙM½TR½Z[ZGTGQZGYOZKTOTQUT[ZZGTUR[ĄZ[à[QUT[Z
RGXϙTGZϙQY[RGXϙTϙTYOZK_KGOZGJKZLUYYKVZOQZKZUVRGTJϙàϙGXϙZSGZKYOYOTOTH[R[TSGJϙàϙ
TϙTHKROXZORJOàO\KGTϙRGTZ[ZGTGQZG¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTUR[TJ[à[TGOROĄQOTHOXOLGJK_K
_KX \KXORSKJOàO ·ZK _GTJGT JG\GRϙ OJGXKIK YG\[TSG JORKQ¨KYOTJK GZϙQY[RGXϙT LUYYKVZOQ
RKXJK ZUVRGTSGYϙTϙT HOX GXϙZSG _·TZKSO URSGJϙàϙ LUYYKVZOQRKXJKQO GZϙQY[RGXϙT HOX Y½XK
YUTXG GRϙIϙ UXZGSG HUĄGRZϙRJϙàϙ H[ GĄGSGJG HG`ϙ LUYYKVZOQRKXOT Yϙ`JϙXSGRϙ URSGYϙTϙT
GZϙQY[RGXϙT _KX GRZϙ Y[RGXϙTG QGXϙĄSG ONZOSGROTO GXZZϙXJϙàϙ \K LUYYKVZOQRKXOT SK\I[Z NGRO_RK
MKXKQ H[R[TJ[à[ UXZGSJG MKXKQYK ZGĄϙTSGYϙ \K HUĄGRZϙRSGYϙ YϙXGYϙTJG ¨K\XK QOXROROàOTK
TKJKTURJ[à[H[_½`JKTGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGJGTGZϙQY[RGXϙTLUYYKVZOQRKXJKZUVRGTSG
YϙTϙT ¨K\XK QOXROROàOTK _UR G¨GIGàϙTϙT ORKXO Y½X½RJ½à½T½T GTRGĄϙRJϙàϙ K\XK 1GT[T[
T[TSGJJKYO[_GXϙTIGGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGSGYϙTKJKTO_RKJUàX[JGTVGXGIK`GYϙTϙT
GTIGQ Q[X[S Q[X[R[Ą \K OĄRKZSKRKXK \KXORKHORKIKàO ZGZOR YOZKRKXOTOT OYK H[ QGVYGSG MOX
SKSKYO TKJKTO_RK ZGZOR YOZKRKXOTOT GZϙQY[RGXϙTϙ LUYYKVZOQRKXJK HOXOQZOXSKYO \K GXϙZSG ZKYOYO
Q[XSGSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTOTLϙQXGYϙ\KG_TϙQGT[T[TG
SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORKHORSKYO OÖT LUYYKVZOQ ¨[Q[XRGXϙTϙT \GXRϙàϙTϙT ¨K\XK
QOXROROàOONZOSGROTOHKXGHKXOTJKMKZOXJOàOTOTHOROSYKRURGXGQZKYVOZOTOTMKXKQZOàO·ZK_GTJGT
M½TR½ YG_ϙRϙ 8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGT 2GàϙS 3KIXGYϙ ϘTĄGGYϙ
3½SQ½T5RSG_GT?KXRKXJK?GVϙRGIGQ[Q[XRGXG'OZ?·TKZSKROQORKY[ZUVXGQ\K_O_KIKQ
SGJJKRKXOTOT VOY Y[RGXRG QOXRKTSKYOTO ·TRK_KXKQ GORK \K ZUVR[S YGàRϙàϙTϙ QUX[SGQ GSG¨
KJOTORJOàOTJKT \K H[T[TYGàRGTSGYϙTG OROĄQOT URGXGQ _GVϙRSGYϙ MKXKQKTRKX H[?·TKZSK
ROQZKYG_ϙRJϙàϙTJGTURG_JG¨K\XK_OQOXRKZZOàO\K_GQOXRKZSKONZOSGROTOTURJ[à[QUT[Y[TJG
HOROSYKR HOX ZKYVOZ H[R[TSGQYϙ`ϙT YGRZ GXϙZSG ZKYOYOTOT URSGJϙàϙTJGT HGNOYRK JG\GIϙ_G
\KXORKT VGXG IK`GYϙTJG N[Q[QG [_GXRϙQ M·X½RSKJOàO JG\GRϙ OJGXKIK K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT
M½TR½ YG_ϙRϙ -KTKRMKYO [_GXϙTIG _G`RϙQRGXJG \K YOZKRKXJK GXϙZSG ZKYOYO
Q[XSG ÙX[TR[R[à[ MKZOXORJOàO H[ _½Q½SR½R½à½T½ _KXOTK MKZOXSK_KT JG\GIϙ_G JG OJGXO
296
VGXG IK`GYϙ \KXORJOàO ORKXO Y½X½RSKQZK OYK JK QGT[TO JG_GTGàϙ URSGQYϙ`ϙT MKTKRMK \K_G
ZKHROàKJG_GTϙRGXGQVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTOTJKN[Q[QKTS½SQ½TURSGJϙàϙMKXKQ¨KYO_RK
HU`[RS[Ą OYK JK ϘJGXK 3GNQKSKYO HU`SG QGXGXϙTG [_SG_GXGQ [_[ĄSG`RϙàG QUT[ QUT[ZZGTUR[ĄGT_G`RϙQYOZKTOTYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKHKROXZORKTGXϙZSGZKYOYO
Q[XSGQRG _½Q½SR½ Q[X[S \K Q[X[R[Ą QGVYGSϙTJG URJ[à[ GTϙRGT SGJJK ORK GZϙQY[RGXϙT
¨K\XK QOXROROàOTK _UR G¨SG_GIGQ HOÖSJK GRϙIϙ UXZGSG \KXORSKYO GSG¨RGTJϙàϙTJGT GXϙZSG
ZKYOYO Q[XSG ÙX[TR[R[à[T[T JG\GIϙ YOZK OÖT JK MKZOXORSKYOTOT ?GYGTϙT GSGIϙTG [_M[T
URJ[à[JG\GIϙYOZKTOTGZϙQY[RGXϙTϙTLUYYKVZOQRKXJKZUVRGTGXGQJURG_Rϙ_URJGTGRϙIϙUXZGSG
\KXORSKYO Y[XKZO_RK ¨K\XK QOXROROàOTK TKJKT UR[TGIGàϙ G¨ϙQ URJ[à[TJGT GXϙZSG ZKYOYO Q[
X[RSG_GXGQ ¨K\XK QOXROROàOTO ·TRKSKQ OÖT MKXKQRO ZKJHOXRKXOT GRϙTSGSGYϙ TKJKTO_RK ZKYOY
KJORKTJG\GQUT[Y[OĄRKSJKSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGJϙàϙTϙJG HKROXZSKQY[XKZO_RKORQ
QGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄZOX
*G\GIϙRGXϘ`SOXϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG
_ϙRϙ ϙYXGX QGXGXϙTϙT ZKS_O`KT OTIKRKTKXKQ HU`[RSGYϙTϙ OYZKSKQZKJOXRKX *UY_GTϙT OTIKRKT
SKYOTJKTJG\GRϙOJGXKIKJG\GIϙRGXGGOZYOZKTOTGZϙQY[RGXϙTϙTLUYYKVZOQZKZUVRGTJϙàϙGTIGQ
K\XK 1GT[T[ 9[ 1OXROROàO 1UTZXUR ?·TKZSKROàO \K K\XK (GQGTRϙàϙTϙT M½TR½
YG_ϙRϙ -KTKRMKYO [_GXϙTIG GXϙZSG ZKYOYO Q[XSGYϙ MKXKQZOàO HKROXZORKXKQ H[ QUT[JG
_GVϙRGT [_GXϙRGXG QGXĄϙT GXϙZSG ZKYOYO Q[X[RSGSGYϙ TKJKTO_RK M½T½TJK K\XK
1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORJOàOJGNGYUTXG_GVϙRGTZKYVOZRKXJKJKGXϙZSGZKYOYOTOT
H[R[TSGJϙàϙ \K [_GXϙRGXG QGXĄϙT _GVϙRSGJϙàϙTϙT YGVZGTSGYϙ ½`KXOTK YG_ϙRϙ K\XK
1GT[T[T[T SGJJKYOTOT ONRGRO TKJKTO_RK G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG
IK`GYϙ\KXORSKYOTKJGOXJG\GQUT[Y[OĄRKSOTZKYOYKJORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
297
1GXGXTGSKTOT SGJJKYOTJK K\XK (GQGTRϙàϙȑTϙT M·XK\RKXO YG_ϙRSϙĄZϙX ([ M·XK\RKX
1GT[T ORK _½X½XR½QZKT QGRJϙXϙRSϙĄ OYK JK YG_ϙRϙ ?GYGȑTϙT SGJJKYOTJK K\XK \K
5XSGT (GQGTRϙàϙȑTϙT M·XK\RKXO YG_ϙRϙXQKT YG_ϙRϙ 1GT[T .½QS½TJK 1GXGXTGSK ORK
VGXGRKRHOXJ½`KTRKSKMKZOXORSOĄZOX
ZϙX K\XK (GQGTRϙàϙȑTIG M½TR½ YG_ϙRϙ -KTKRMK ORK! ½RQK MKTKROTJK
JOàOGTRGĄϙRJϙàϙTJGT-KTKRMKTOT_GYGRJG_GTGàϙTϙTH[R[TSGJϙàϙTJGTY·`KJORKSK_KIKàO
298
G¨ϙQZϙX M½TR½ -KTKRMK ORK HKROXZORKT ZKYOYRKXJK GXϙZSG ZKYOYOTOT Q[X[RSGSGYϙ
([J[X[SJGURG_JGJG\GIϙRGXϙTH[R[TJ[à[YOZKTOTGZϙQY[RGXϙTϙTLUYYKVZOQZKZUV
RGTSGYϙTKJKTO_RKURGHORKIKQQOXROROàOT·TRKTSKYOGSGIϙ_RGK\XK(GQGTRϙàϙȑTϙTMKTKRMK
YO[_GXϙTIGGXϙZSGZKYOYOQ[X[RSGYϙMKXKQZOàOTOTHKROXZORSKYOTKQGXĄϙTQ[X[RSGSGYϙ½`KXO
TKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTOTONRGRKJORSKYOTKJKTO_RKJG\GQUT[Y[
OĄRKSRK VGXG IK`GYϙ \KXORSOĄ URJ[à[TJGT OĄRKSJK SK\`[GZG \K N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ M·X½R
SKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKJG\GIϙRGXϙTZKS_OÒYZKSRKXOTOTXKJJOORKZKS_O`KQUT[Ϙ`SOX
ϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+ 1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙT_[QG
XϙJGHKROXZORKTMKXKQ¨K_RKUTGTSGYϙTGJUY_GTϙTGTϙRGTOJGXK3GNQKSKYOTKM·TJKXORSK
YOTKU_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5?
*GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ
ϘJGXK 3GNQKSKYO QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙTG OROĄQOT H[R[TGT QGXGXϙTJG _KX GRGT MKXKQ¨KRKX
JUàX[RZ[Y[TJG JG\GIϙRGXϙT ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½ ORK Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ ϙYXGX QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ U_[_RG QGXGXG
QGXĄϙ_ϙ`
*G\GJG\GIϙRGXϙTQUT[ZRGXϙTϙTH[R[TJ[à[YOZKGJϙTGYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[T
SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTϙT ONRGR KJORSKYO TKJKTO_RK G_Tϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG
VGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[ȑT[TSGJJKYOTJKQOXRKTSKONZOSGROTOTH[R[TJ[à[
J[X[SRGXJGORMORORKXOTQOXRKTSK_O·TRKSKQRKQOXRKTSKTOTSK_JGTGMKRJOàONGRRKXJKQOXRK
ZKTOTQOXRKTSK_OJ[XJ[XSGQQOXRKTSKTOTKZQORKXOTOMOJKXSKQ\K_GG`GRZSGQOÖTMKXKQRO
ZKJHOXRKXOGRSGQRG_½Q½SR½URJ[QRGXϙQ[XGRGHGàRGTSϙĄZϙX
'TϙRGTSGJJKTOTONRGROTKJKTO_RKVGXGIK`GYϙ\KXORKHORSKYOOÖTSGJJKJK_KXGRGT
_½Q½SR½R½QRKXK[_[RSGJϙàϙTϙTYGVZGTSGYϙMKXKQSKQZKJOX5RG_JG VGXGIK`GYϙ\KXORSKYO
_UR[TJGQOOĄRKS\KOĄRKSKKYGYGRϙTGTZ[ZGTGQRGXϙTOTIKRKTSKYOTJKTȜYOZKYOTOTSK\`[GZG
M·XKGXϙZSGZKYOYOQ[XSGYϙMKXKQSKYOTKQGXĄϙTQ[XSGSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙ?GYGTϙT
SGJJKYOTOTONRGRKJORJOàOYUT[I[TG[RGĄϙRJϙàϙGTIGQQOXROROàOT\K_GQOXRKTSKONZOSGRO
TOTUR[ĄSGYϙTGTKJKTURGIGQHOXLOOROTYGVZGTSGYϙY·`QUT[Y[URSGJϙàϙTJGTGTϙRGTLOOROT
SGJJKJK_KXGRGT_½Q½SR½R½QRKXKG_QϙXϙRϙàϙOLGJKKZSKJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([ J[X[SJG YGVZGTGT LOOROT ?GYGTϙT SGJJKYO QGVYGSϙTJG URSGSGYϙ TKJK
TO_RK H[ SGJJKTOT ONRGRO NGROTJK \KXORKIKQ VGXG IK`GYϙTG OROĄQOT SGJJKTOT [_M[RGT
SGYϙS½SQ½TURSGJϙàϙTJGTOĄRKSJKH[TKJKTRKSK\`[GZG[_GXRϙQM·X½RSKSOĄZOX
299
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK ϘJGXK 3GNQKSKYO QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ _UR[TJGQO *GTϙĄZG_
'RZϙTIϙ *GOXKYO QGXGXϙ YUT[I[ OZOHGXO_RK _KXOTJK URJ[à[TJGT ZKS_O`K QUT[ ϙYXGX QGXGXϙTϙT
H[MKXKQ¨K_RKHU`[RSGYϙU_[_RGQGXGXGQGXĄϙ_ϙS
*GTσ**1+1
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGJG\GIϙĄOXQKZKGOZMKSOTOTJKTOÒQOXRKZZOàOTJKT
HGNOYRKVGXGIK`GYϙZGNGQQ[Q[TGOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\G_ϙ!_GVZϙXϙRGT
HOROXQOĄO OTIKRKSKYO_RK XGYVG _GVSGTϙT JKTO` QOXROROàOTK TKJKT URJ[à[T[T YGVZGTJϙàϙ
XGYVG _GVSGQ Y[XKZO_RK JKTOÒT QOXRKZORJOàO YGHOZ URJ[à[TJGT VGXG IK`GYϙ ZGNGQQ[Q[TJG
SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK XKJJKJKT ϘYZGTH[R ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT
YG_ϙRϙQGXGXϙTϙT!ZKS_O`KTOTIKRKTOVHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZKJOX
ϘJGXK\K <KXMO 3GNQKSKRKXOTOTTONGO QGXGXRGXϙTϙT ZKS_O`KTHU`[RSGYϙ YG_ϙRϙ
ϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TYG_ϙRϙ1GT[TORKJKàOĄOQSGJJKYOTJK_KXGRGT
YKHKVRKXJKTHOXOTOT\GXRϙàϙNGROTJKS½SQ½TJ½X
(U`[RSGYϙOYZKTKTQGXGX[Y[R\KN[Q[QG[_M[TUR[VJORKQ¨KJKORKXOY½X½RKTZKS_O`
YKHKVRKXO QGXGXϙT HU`[RSGYϙTϙ MKXKQZOXKIKQ TOZKROQZK M·X½RSKJOàOTJKT ZKS_O` OYZKSOTOT
XKJJOORKHU`[RSGYϙOYZKTKTQGXGXϙTUTGTSGYϙTGQGXGX\KXORJO
*GT*+1
*G\GIϙOJGXKZGXGLϙTJGT¨K\XKVGXGIK`GYϙTϙTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GTϙTXKJJO
TK OROĄQOT SGNQKSK QGXGXϙTϙT ZKS_OÒ ½`KXOTK ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK SGNQKSK QGXGXϙTϙT
JG\GRϙOJGXK_KZGXONOTJKZKHROàKJORSKYOTKXGàSKTZKS_O`JORKQ¨KYOTOTM½TR½Q_GYGR
Y½XK MKÖXORJOQZKT YUTXG ZGXONOTJK \KXORJOàO MKXKQ¨KYO_RK ZKS_O` OYZKSOTOT Y½XKGĄϙSϙ
TKJKTO_RKXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄQGXGXJG\GIϙOJGXK\KQOROTIKZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ:KHROMGZ1GT[T[T[TSGJJKYOTJKȔ\KQOR\GYϙZGYϙ_RGZGQOVKJORKTOĄ
RKXJK ZKHROMGZ \KQORK _GVϙRϙXȕ N½QS½ _KX GRSGQZGJϙX *UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT OYK
JG\GIϙ OJGXKTOT Y·` QUT[Y[ JG\G_ϙ \KQOR GXGIϙRϙàϙ_RG ZGQOV KZSKYOTK XGàSKT SGNQKSK
QGXGXϙTϙTJG\GIϙOJGXK_KZKHROàKJORJOàO\KQOROTOYKQGXGXϙ·àXKTSKYO½`KXOTKZKS_OÒYZK
SOTJKH[R[TJ[à[GTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SJG_[QGXϙJGGTϙRGT_GYGN½QS½[_GXϙTIGJG\GIϙOJGXK_K_GVϙRGT[Y[RY½`
ZKHROMGZKYGYGRϙTSGQY[XKZO_RKZKS_OÒYZKSOTOTY½XKGĄϙSϙTKJKTO_RKXKJJOTKQGXGX\KXOR
SKYOTJKSK\`[GZG[_GXRϙQM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT
(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
*G\G JG\GIϙ_G KSOY_UT V[R[ GRSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT LϙQXGYϙ
[_GXϙTIGROXGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄ!OJGXK3GN
QKSKYOTIK KMÙ` S[G_KTKYO _GVZϙXSG_GTRGXG IK`GO S½K__OJK [_M[RGTSGYϙ N[Q[QG
[_M[TURSGQRGHOXROQZKJG\GRϙOJGXKIK\KXORKTY½XKJKS[G_KTK_GVZϙXϙRGXGQKSOY_UTV[R[T
300
JUY_G_G OHXG` KJORJOàOTJKT OĄRKSJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK OVZGROTK
QGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GRϙOJGXKIKZKS_O`KJORSOĄZOX
YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG NKX Z½XR½ GZϙQ \K GXZϙàϙ
¨K\XK_K`GXGX\KXKIKQĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKXJKHKROXRKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRK
XK G_QϙXϙ URGXGQ JUàX[JGT \K JURG_Rϙ HOÖSJK GRϙIϙ UXZGSG \KXSKQ JKVURGSGQ ZGĄϙSGQ
[`GQRGĄZϙXSGQ \K HKT`KXO LGGRO_KZRKXJK H[R[TSGTϙT _GYGQ URJ[à[ LϙQXGYϙTJG QOXRKTSK
ONZOSGROTOTH[R[TJ[à[J[X[SRGXJGORMORKXOTQOXRKTSK_O·TRKSKQRK!QOXRKTSKTOTSK_JGTG
MKRJOàO NGRRKXJK QOXRKZKTOT QOXRKTSK_O J[XJ[XSGQ QOXRKTSKTOT KZQORKXOTO MOJKXSKQ \K_G
G`GRZSGQ OÖT MKXKQRO ZKJHOXRKXO GRSGQRG _½Q½SR½ URJ[à[ G_Tϙ 1GT[T[T SGJJKYOTOT
G HKTJOTJK SGJJKTOT HOXOTIO LϙQXGYϙTJGQO _GYGàG [_SG_GTRGXG HOT ROXG OQOTIO
LϙQXGYϙTJGQO _½Q½SR½R½à½ _KXOTK MKZOXSK_KTRKXK HOT ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORKIKàO YUT
LϙQXGYϙTJGOYKH[LOORRKXQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXZGXGLϙTJGTOĄRKTJOàOZGQJOXJKIK`GTϙT½¨QGZ
YG_ϙRϙ<KXMO;Y[R1GT[T[TSGJJKYOMKXKàOTIKHORGTÜKYGYϙTGM·XKJKLZKXZ[ZSG
YϙMKXKQKTQ[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXZGXGLϙTJGTOĄRKTJOàOZGQJOXJKOYKHKĄQGZURGXGQ[_M[RG
TGIGàϙN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
'TϙRGTN½Q½SRKXOTHOXROQZKJKàKXRKTJOXORSKYOTJKTYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[T
SGJJKYOTJK·TM·X½RKT_½Q½SR½R½QRKXOT_KXOTKMKZOXORSKSKYOTKJKTO_RKG_Tϙ1GT[T[TJG
SGJJKYO [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORKHORSKYO OÖT IK`G [_M[RGTGT QOĄOTOT K_RKSO ORK
¨K\XKQOXROROàOTKTKJKTURSGYϙ\KH[J[X[S[T_GVϙRGT·R¨½SRKXRKYUS[ZHOXĄKQORJKYGV
ZGTSGYϙMKXKQSKQZKJOX
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ GXGIϙT KMÙ` ·R¨½S½T½T _GVZϙXϙR
SGSϙĄ URJ[à[T[T M½TR½ Z[ZGTGQRG ZKYVOZ KJORSKYO ½`KXOTK Y·` QUT[Y[ OĄRKS
OÖTM½TY½XK\KXORSKYOTKQGXĄϙT\KXORKTY½XKOÖTJKKSOY_UTS[G_KTKYOTOT_GVZϙXϙRJϙ
àϙTGJGOXHKRMKTOTOHXG`KJORSKSKYOTKJKTO_RKJG\GIϙ_GYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[T
SGJJKYOTOONRGRKZZOàOTJKTHGNOYRK_OTKG_Tϙ1GT[T[TG\KYUTSGJJKYOMKXKàOTIK
ROXGVGXGIK`GYϙ\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SJGGXGIϙTKMÙ`MG`ϙKSOY_UT·R¨½S½T½T_GVZϙXϙRSGSϙĄURSGYϙTϙTK\
XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORKHORSKYOOÖT_KZKXROHOXTKJKTURSGSGYϙZGĄϙZϙT¨K\XK
QOXROROàOTKTKJKTURJ[à[TGOROĄQOTURGXGQ_GVϙRSϙĄHOXZKYVOZOTJKH[R[TSGSGYϙQGXĄϙYϙTJG
YGJKIKKMÙ`MG`ϙ·R¨½S½T½T_GVZϙXϙRSGSϙĄURSGYϙ_·T½TJK_GVϙRGTZKYVOZKJG_GRϙURG
XGQK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTJKSK\`[GZG[_GXRϙQH[R[TSGJϙàϙTJGT
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK OVZGROTK QGXGX \KXORSKYOTJK YUT[I[ OZOHGXO_RK OYGHKZYO`ROQ M·X½RSK
SOĄZOX
*G\GQUT[Y[OĄRKSOTOVZGRO_UR[TJGQOZKS_O`KQUT[ϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½T
R½ YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT _[QGXϙJG HKROXZORKT MKXKQ¨K_RK 54'43'9/4' U_HOXROàO_RK QGXGX
\KXORJO
*GT*+1
301
*G\G YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[ [_GXϙTIG \KXORKT VGXG IK`GYϙTG OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ! ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK JG\GRϙ OJGXK KRK
SGTRGXϙTIG_GVϙRGTJKTKZOSJK9[1OXROROàO1UTZXUR½?·TKZSKROàOTOTSGJJKYO[_GXϙTIG
GRϙTSGYϙ ÙX[TR[ URGT JKĄGXP O`TOTOT GRϙTSGJϙàϙTϙT ZKYVOZKJORJOàO \KXORKT Y½XK OÖTJK JK
GTϙRGT _½Q½SR½R½à½T _KXOTK MKZOXORSKJOàOTOT GTRGĄϙRSGYϙ ½`KXOTK ZKYOY KJORKT OĄRKSJK
SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQ H[R[TSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT XKJJOTK QGXGX \KXORSOĄ H[ QGXGX
JG\GIϙZGXGLϙTJGTZKS_O`KJORSOĄZOX
*G\GJUY_GYϙTϙTOTIKRKTSKYOTJKTOĄRKZSKTOTGXϙZSGZKYOYOTOT¨GRϙĄSGJϙàϙ¨GRϙĄZϙ
XϙRGXGQGTGRO`RKXOT_GVZϙXϙRSGYϙ\KJKĄGXPO`TOGRϙTSGYϙOÖTM½TY½XK\KXORSKYOTKOROĄQOT
M½TR½Z[ZGTGàϙTZ[Z[RJ[à[JG\GIϙTϙTH[\KXORKTY½XKOÖTJKM½T½T
JK JKĄGXP OÒT HKRMKYO GRSGQ OÖT HGĄ\[X[JG H[R[TJ[à[ M½TR½ JKTKZOSJK OYK
GXϙZSGZKYOYOTOTLGGRO_KZNGROTJKURJ[à[T[TZKYVOZKJORJOàOG_XϙIGM½TR½GZϙQY[
GTGRO` XGVUX[TJG T[S[TKTOT YZGTJGXZ JKàKXRKXK [_M[T URJ[à[T[T HKROXZORJOàO GTIGQ
JG\GIϙ_GJKĄGXPO`TOGRϙTSGSGYϙTKJKTO_RKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYOTOT
LϙQXGYϙTϙTONRGRKJORJOàOTJKTHGNOYRK[_[ĄSG`RϙàGQUT[M½TR½¨K\XKVGXGIK`G
YϙTϙT\KXORJOàOGTRGĄϙRSϙĄZϙX
5RG_JG M½TR½ Z[ZGTGQ ½`KXOTK JG\GIϙTϙT MKXKQRO HKRMKRKXO JK KQRKSKQ
Y[XKZO_RKJKĄGXPO`TOGRSGQOÖTJG\GRϙOJGXK_KHGĄ\[X[JGH[R[TSGYϙQGXĄϙYϙTJGH[HGĄ\[
X[T[TJKàKXRKTJOXORKXKQUR[SR[_GJGUR[SY[`YUT[¨RGTJϙXϙRSGYϙMKXKQOXQKTJG\GQUT[
Y[ OĄRKSOT ZKYOY KJORSKYOTJK N[Q[QG [_GXRϙQ H[R[TSGSGQZGJϙX ([ J[X[SJG JG\GIϙTϙT
HGĄ\[X[Y[T[T_KZKXROTOZKROQZKUR[VURSGJϙàϙOJGXKIKGTϙRGTHGĄ\[X[½`KXOTKTKMOHOHOX
OĄRKS_GVϙRJϙàϙN[Y[Y[GXGĄZϙXϙRJϙQZGTYUTXG[_[ĄSG`RϙQNGQQϙTJGQGXGX\KXORSKYOMKXKQZO
àOTJKT JKĄGXP O`TO GRϙTSGJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\GTϙT XKJJOTK OROĄQOT SGNQKSK QGXGXϙTJG
OYGHKZM·X½RSKSOĄZOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKZKS_O`KQUT[ϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½YG_ϙRϙQGXG
XϙTϙT(5@;23'9/4'U_HOXROàO_RKQGXGX\KXORJO
*GT*+1
*G\G1GXZGR)GJJKYO9UQGQT[SGXGRϙVGLZGGJGVGXYKRYG_ϙRϙ_KXJK
H[R[TGTOTĄGGZϙTHOXOTIOQGZϙTGQG\ĄGàϙTJGLGGRO_KZM·YZKXKTJG\GIϙĄOXQKZKGOZQGS_UT
JGT YGGZ ȑZK HKZUT J·Q½RJ½à½T½T ZKYVOZO ½`KXOTK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T
ȑ½TI½ \K -½X½RZ½ 1UTZXUR ?·TKZSKROàOTOT ȑOTIO SGJJKYOTOT ONRGR KJORJOàOTJKT
HGNOYRKYG_ϙRϙ?GYGTϙTJYUTSGJJKYOMKXKàOROXGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOT
M½TR½YG_ϙRϙOĄRKS\KJG_GTGàϙ_·TKZSKROQSGJJKYOTOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[Tȑ½TI½SGJJKYOTJK!Ȕ1OĄORKXOTN[`[X\KY½Q[T[
HKJKT \K X[N YGàRϙàϙTϙ HU`GIGQ ĄKQORJK _·TKZSKROQRK HKROXRKTKT YZGTJGXZRGX ½`KXOTJK
M½X½RZ½¨ϙQGXϙRSGYϙ_GYGQZϙX,GHXOQGGZ·R_KOĄ_KXOKàRKTIK_KXONO`SKZHOTGRGXϙQUT[ZRGX
\K[RGĄϙSGXG¨RGXϙTJGM½X½RZ½T½TGYMGXO_KOTJOXORSKYOOÖTMKXKQRO·TRKSRKXGRϙTϙXȕN½Q
S½! GTϙRGT SGJJK N½QS½TK JG_GTϙRGXGQ NG`ϙXRGTGT -½X½RZ½ 1UTZXUR ?·TKZSKROàOTOT 302
SGJJKYOTJK OYK Ȕ1UT[Z H·RMKRKXO OÖTJK \K _GQϙT ¨K\XKYO ORK M½X½RZ½_K NGYYGY JOàKX
H·RMKRKXJK _GVϙS OĄRKXOTJK Q[RRGTϙRGT \K +Q JK HKROXZORKT M½X½RZ½ ¨ϙQGXGT GRKZ \K
SGQOTGRGXϙTOĄM½TRKXOTJKYGGZRKXOJϙĄϙTJGZGZORM½TRKXOTJKOYKGTIGQHKRKJO
_KRKXIKGRϙTGIGQ·`KROÒTRKXRKHKROXRKTKTY½XKRKXJKQ[RRGTϙRSGYϙS½SQ½TJ½XȕN½QS½_KX
GRSGQZGJϙX
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[Tȑ½TI½SGJJKYOTKJG_GTϙRGXGQQOĄORKXOTN[`[X\K
Y½Q[T[T[HKJKT\KX[NYGàRϙàϙTϙM½X½RZ½ORKHU`SG_GIGQHOX¨K\XKTOTMKROĄZOXORSKYOGSG
Iϙ_RG¨ϙQGXϙRGT\KH[GSGIG[_M[TURGXGQM½X½RZ½ORKORMOROZKXOSRKXOTZGXOLOORKM½X½RZ½QUTZ
XUR½T½T[_M[RGTGIGàϙYϙTϙXRGXϙT HKROXRKTSKYOKYGYRGXϙTϙQGVYG_GT-½X½RZ½1UTZXUR?·TKZ
SKROàOTOTȑTIOSGJJKYO_RK!1UT[ZH·RMKRKXOOÖTJK\K_GQϙT¨K\XKYOORKM½X½RZ½_KNGY
YGYJOàKXH·RMKRKXJK_GVϙSOĄRKXOTJKQ[RRGTϙRGTM½X½RZ½¨ϙQGXϙIϙGRKZ\KSGQOTGRGXϙTOĄ\K
ZGZORM½TRKXOTJKQOQ[RRGTϙSϙ_RG ORMOROURGXGQ`GSGTG¨ϙYϙTJGTYϙTϙXRGSGMKZOXORSKYOTJKN[
Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
*OàKX ZGXGLZGT YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T ϘJGXO 4OZKROQZK )K`GRGX HGĄRϙQRϙ SGJJKYOTOTJHKTJOTJKH[1GT[T[Tȑ½TI½SGJJKYOTKG_QϙXϙJG\XGTϙĄZGH[R[TGT\K
·TRKSRKXOGRSG_GTRGXGROXGVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàOYUTLϙQXGYϙTJGJGY·`QUT[Y[LOORRKXOT
Q[X[R[Ą\KOĄRKZSKRKXIKOĄRKTSKYONGROTJKIK`GRGXϙT½¨QGZϙTϙTYG_ϙRϙ<KXMO;Y[R1GT[
T[T[TȑTIOSGJJKYOMKXKàOTIKHORGTÜKYGYϙTGM·XKJKLZKXZ[ZSGYϙMKXKQKTQ[X[R[Ą
\KOĄRKZSKRKXKOYKH[IK`GRGXϙTQGZϙTϙT\KXORKIKàON½QSKHGàRGTSϙĄ:½XQ)K`G1GT[T[
T[TYG_ϙRϙ1GT[TRGJKàOĄOQ+QSGJJKYOORKZGXONOTJKTZGXONOTK
QGJGX_½X½XR½àKMOXKTQGT[TRGXJGQOVGXGIK`GRGXϙSOYROTK¨ϙQGXϙRSϙĄZϙX
*UY_GTϙT OTIKRKTSKYOTJKT OYK JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ QGS_UT ZGXGLϙTJGT YGGZ
ȑZK HKZUT SGQOTGYϙ_RG QGS_UTRG HKZUT J·Q½RKXKQ M½X½RZ½ _GVϙRJϙàϙTϙT M½TR½
Z[ZGTGQRGZKYVOZO½`KXOTKJG\GQUT[Y[OĄRKSRKROXGVGXGIK`GYϙ\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SQGXĄϙYϙTJGJG\GIϙZGXGLϙTJGT_[QGXϙJG_KXGRGT?GYG\K?·TKZSKROQN½Q½SRKXO
TK G_QϙXϙ LGGRO_KZZK H[R[T[RJ[à[T[T ZKYVOZO ½`KXOTK VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTJK SK\`[GZG
G_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQRGHOXROQZKIK`GSOQZGXϙTϙTYG_ϙRϙ?GYGTϙTȑTIOSGJJKYOTOTJ
HKTJO ORK YUT LϙQXGYϙ \K YG_ϙRϙ 1GT[TRG MKZOXORKT GXZϙĄ JOQQGZK GRϙTSGQ Y[XKZO_RK ROXG URGXGQ NKYGVRGTSGYϙ MKXKQZOàOTJKT JG\G QUT[Y[ M½TR½ YG_ϙRϙ OĄRKSOT ROXG_G
_·TKROQQϙYSϙTJGN[Q[QGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK -½X½RZ½ 1UTZXUR ?·TKZSKROàOTOT ȑOTIO SGJJKYOTOT OVZGRO
OYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GTϙT8+**Ϙ4+JG\GQUT[Y[M½TR½YG_ϙRϙOĄRKSOTROXGOROĄQOTQϙY
SϙTϙT Ϙ6:'2Ϙ4+ ROXG_G OROĄQOT QϙYSϙ G¨ϙYϙTJGT OYK JG\GTϙT 8+**Ϙ4+ U_HOXROàO_RK QGXGX
\KXORJO
*GT*+1
Fiillerin Tekrar:
Madde 23- (Deiik: 26/4/2006- 5491/15 md.)
303
Bu Kanunda belirtilen idarî para cezalar, bu cezalarn verilmesini gerektiren fiillerin ilenmesinden itibaren üç yl içinde birinci tekrarnda bir kat, ikinci
ve müteakip tekrarnda iki kat artrlarak verilir.
AÇIKLAMA
2872 sayl Kanunun 23.maddesinde, 20.maddede gösterilen çevre ihlallerine ilikin ceza hukuku kurumu olan tekerrüre benzeyen bir düzenlemeye yer
verilmitir. Buna göre, bu Kanunda belirtilen idari para cezalar, bu cezalarn
verilmesini gerektiren fiillerin, ilenmesinden itibaren üç yl içinde birinci tekrarnda bir kat, ikinci ve müteakip tekrarnda ise iki kat artrlarak verilecektir.
dari Cezalarda Yetki:
Madde 24- (Deiik: 26/4/2006- 5491/16 md.)
Bu Kanunda öngörülen idarî yaptrm kararlarn verme yetkisi Bakanla
aittir.
Bu yetki, 12 nci maddenin birinci fkras uyarnca denetim yetkisinin devredildii kurum ve merciler tarafndan da kullanlr.
Bu Kanunda öngörülen idarî yaptrm kararlar Bakanlk merkez tekilâtnda genel müdürler, tara tekilâtnda il çevre ve orman müdürlerince verilir.
Bu Kanunun 12 nci maddesinin birinci fkras uyarnca denetim yetkisi verilen kurum ve merciler tarafndan verilen idarî para cezalarnn yüzde ellisi, bu
Kanun uyarnca yaplacak denetimlerle ilgili harcamalar karlamak ve dier
çevre hizmetlerinde kullanlmak üzere bu kurumlarn bütçesine gelir kaydedilir,
yüzde ellisi ise genel bütçeye gelir kaydedilir.
Bu Kanun uyarnca yaplacak denetimlerle ilgili harcamalar karlamak ve
dier çevre hizmetlerinde kullanlmak üzere, Bakanlk bütçesine, genel bütçeye
gelir kaydedilecek idarî para cezalar karl gerekli ödenek öngörülür.
AÇIKLAMA
Kanunun 24. maddesinde idari yaptrm kararlarn vermeye yetkili idari
makamlar gösterilmitir.
Maddenin birinci fkrasna göre, bu konuda öngörülen idari yaptrm kararlarn verme yetkisi Çevre ve Orman Bakanlna aittir. Maddenin üçüncü
fkrasnda, bu Kanunda öngörülen idari yaptrm kararlarnn Bakanlk merkez
tekilatnda genel müdürler, tara tekilatnda il çevre ve orman müdürlerince
verilecei hükme balanmtr.
Maddenin ikinci fkrasna göre bu yetki, 12’nci maddenin birinci fkras
uyarnca denetim yetkisinin devredildii kurum ve merciler tarafndan da kullanlr. Maddenin yollama yapt 12’nci maddenin birinci fkrasnda; bu Kanun
hükümlerine uyulup uyulmadn denetleme yetkisinin Bakanla ait olduu,
gerektiinde bu yetkinin, Bakanlkça; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye bakanlklarna, Denizcilik Müstearlna, Sahil Güvenlik
Komutanlna, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayl Karayollar Trafik Kanununa
göre belirlenen denetleme görevlilerine veya Bakanlkça uygun görülen dier
kurum ve kurululara devredilecei denetimlerin, Bakanln belirledii denetim
usul ve esaslar çerçevesinde yaplaca öngörülmütür.
304
Bu Kanunun 12’nci maddesinin birinci fkras uyarnca denetim yetkisi verilen kurum ve merciler tarafndan verilen idari para cezalarnn yüzde ellisi, bu
Kanun uyarnca yaplacak denetimlerle ilgili harcamalar karlamak ve dier
çevre hizmetlerinde kullanlmak üzere bu kurumlarn bütçesine gelir kaydedilir,
yüzde ellisi ise genel bütçeye gelir kaydedilir (24/4.f.).
Maddenin son fkrasna göre, bu kanun uyarnca yaplacak denetimlerle
ilgili harcamalar karlamak ve dier çevre hizmetlerinde kullanlmak üzere,
Bakanlk bütçesine, genel bütçeye gelir kaydedilecek idari para cezalar karl
gerekli ödenek öngörülür.
?'8-/:'?1'8'8/
?KZQOROSKXIORKXOTKSOXRKXOTKG_QϙXϙRϙQY[¨[TJGTYGTϙQRGXϘHXGNOS\K3[YZGLGNGQRG
XϙTJG G¨ϙRGT JG\GJG 3GRGZ_G 9[RN )K`G 3GNQKSKYOTIK M½T \K YG_ϙ
ORK!K_RKSOTYG_ϙRϙK\XK?GYGYϙTϙT\KSGJJKRKXOTK[_J[à[\KG_Tϙ?GYGTϙT
SGJJKYOTKM·XK[_M[RGSG_GVSGM·XK\OTOTOJGXOSKXIORKXKGOZURJ[à[HKROXZORKXKQM·XK\
YO`ROQQGXGXϙ\KXORSOĄ
3GRGZ_G<GROROàOOYKM½T\KYG_ϙRϙ_G`ϙORK!YGTϙQRGXϙTYG_ϙRϙ?G
YGJG HKROXZORKT QOĄORKXJKT URSGSGYϙ TKJKTO_RK NGQRGXϙTJG MKTKR N½Q½SRKXK M·XK OĄRKS
_GVϙRSGYϙMKXKQZOàOTJKTHGNOYRKJUY_G_ϙOGJKKZSOĄZOX
([Y[XKZRKUR[SY[`M·XK\[_[ĄSG`RϙàϙJUàJ[à[OLGJKYO_RKM·TJKXORKTJUY_G?GX
MϙZG_ )(GĄYG\IϙRϙàϙTϙT M½TR½ \K ȔJUY_GTϙT OTIKRKTSKQYOÒT OGJK KJORSKYOȕ
M·X½Ą½T½O¨KXKTZKHROàTGSKYOORK(OXOTIO(GĄQGTRϙàGM·TJKXORSKQRK)K`G-KTKR1[X[R[TIG
UQ[TJ[MKXKàOQUT[Ą[R[VJ½Ą½T½RJ½
)+@'-+4+21;8;2;1'8'8/
9GTϙQRGXϙT_·TKZOIOYOH[R[TJ[QRGXϙ:KQKR,GHXOQGYϙTJG3GRGZ_GK\XK1[X[R[QGXG
XϙTJG·TM·X½RKTJKTJGNGLG`RGQ½Q½XZ¨ϙQGXZGT_GQϙZQ[RRGTJϙQRGXϙOJJOGYϙORK_KZQOROSKXIO
RKXOT KSXOTK G_QϙXϙRϙQ Y[¨[TJGT G¨ϙRGT JG\GJG 3GRGZ_G 9[RN )K`G 3GNQKSKYO K_RKSOT
YG_ϙRϙK\XK?GYGYϙTϙT\KSGJJKRKXOTK[_J[à[T[G_Tϙ?GYGTϙTSGJJKYOTK
M·XKH[K_RKSRKORMOROURGXGQOĄRKS_GVSGM·XK\OTOTOJGXOSKXIORKXKGOZURJ[à[T[HKROXZK
XKQ M·XK\YO`ROQ QGXGXϙ \KXSOĄZOX 3GRGZ_G <GROROàOTOT JK! YGTϙQRGXϙT YG_ϙRϙ ?GYGJG ·T
M·X½RKTQOĄORKXJKTURSGSGYϙTKJKTO_RKNGQRGXϙTJGMKTKRN½Q½SRKXKM·XKOĄRKS_GVϙRSGYϙ
MKXKQZOàO HORJOXSKYO ½`KXOTK JUY_G H[ QK` ?KXKR 3GNQKSK ORK <GROROQ GXGYϙTJG UR[SY[`
M·XK\[_[ĄSG`RϙàϙJUàJ[à[HKROXZORKXKQ)K`G-KTKR1[X[R[TGM·TJKXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ ;S[SO 3GNQKSKRKX \K 1GXGX .GQOSRKXO \K 3½YZGTZOQRKXRK ;S[SO \K
.[Y[YO 1G`G 9KRGNO_KZOTO .GO` 3GQGSRGX 'XGYϙTJGQO ϘNZORGLϙT .GRRO .GQQϙTJG ?GYGTϙT SGJJKYOTJKȔ;S[SO3GNQKSKRKXQGXGXNGQOSRKXO\KS½YZGTZOQRKXRKOJGXKNK_KZRKXO\K
YGOXQG`GYKRGNO_KZOTONGO`SGQGSRGXGXGYϙTJG\GÒLK\KYKRGNO_KZYKHKHO_RKNGJOYURGIGQ
ONZORGLRGXϙTNGRRO:KS_O`3GNQKSKYO)K`G.K_KZO;S[SO_KYOTKGOZZOXȕN½QS½_KXGRSGQ
ZGJϙX
305
([ N½Q½S MKXKàOTIK )K`G -KTKR 1[X[R[TIG ¨·`½RSKYO MKXKQKT HOX M·XK\ \K_G
_KZQO [_[ĄSG`RϙàϙTJGT Y·` KJORKHORSKYO OÖT [_[ĄSG`RϙàϙT SGNQKSKRKX ORK OR \K_G OR¨K
OJGXK Q[X[RRGXϙ _G JG _GXMϙ _KZQOYO H[R[TGT JOàKX SGQGSRGX GXGYϙTJG JUàSGYϙ MKXKQOX
)[SN[XO_KZ(GĄYG\IϙRϙàϙ1G_SGQGSRϙQ<GROROQMOHOSGQGSRGXOYKSGJJKJKHKROXZORKT_GXMϙ
_KZQOYOTONGO`SGQGSRGXJGTJKàORJOX
.KX TK QGJGX YGTϙQRGXϙT K_RKSO YG_ϙRϙ K\XK ?GYGYϙTϙT Ȕ1OXRKZSK ?GYGàϙȕ
HGĄRϙQRϙ ȑOTIO SGJJKYOTK [_SGQZG H[ _GYGàϙT _GVZϙXϙSϙ G_Tϙ ?GYGTϙT ȑTIO SGJJK
YOTJKOJGXOVGXGIK`GYϙURGXGQHKROXZORSKQZKȑ½TI½SGJJKYOTJKJKH[IK`GRGXϙTJUà
X[JGT SGNGRROT KT H½_½Q GSOXO ZGXGLϙTJGT \KXORKIKàO ·TM·X½RSKQZK OYK JK <GROROQ YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKHKROXZORKT_GXMϙ_KZQOYOTONGO`SKXIORKXJKTURSGJϙàϙTJGTH[
GĄGSGJG)K`G-KTKR1[X[R[S[ÌG¨·`½SRKTKIKQHOXM·XK\[_[ĄSG`RϙàϙTJGTY·`KZSK_K
URGTGQ _UQZ[X ([ OZOHGXRG MKXKàO SGNGRROTJK _KXOTK MKZOXORSKQ ½`KXK JUY_GTϙT OTIKRKT
SKQYOÒTSGNQKSKYOTKOGJKYOTKQGXGX\KXORSKROJOX
954; '¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK )K`G -KTKR 1[X[R[TIG ¨·`½SRKTSKYO MKXKQKT HOX
[_[ĄSG`RϙQH[R[TSGJϙàϙTJGTJUY_GTϙTOTIKRKTSKQYOÒTSGNGRROTKϘ'*+9Ϙ4+
M½T½ZKHROàTGSKJKQOOYZKSK[_M[TURGXGQU_HOXROàOORKQGXGX\KXORJO
)-1+??(1
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
*G\G *KTO` QOXROROàOTK TKJKT UR[TJ[à[ OÖT YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T \K
SGJJKRKXO [_GXϙTIG ROXG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ (½_½QĄKNOX (KRKJO_K (GĄQGTRϙàϙ OĄRKSOTOT \K M½TR½
YG_ϙRϙ8KYSO-G`KZKJK_G_ϙSRGTGTȔ-KSO\K*KTO`'XG¨RGXϙTG<KXORKIKQ)K`GRGXJG
9[¨[T:KYVOZO\K)K`GTϙT1KYORSKYO;Y[RRKXOORK1[RRGTϙRGIGQ3GQH[`RGXG*GOX?·TKZSKROQ
OT SGJJKYOTOT OVZGRO ORK ·JKTKT VGXG IK`GYϙTϙT _GYGR LGOÒ ORK HOXROQZK OGJKYOTK QGXGX
\KXORSKYOOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT SGJJKYO [_GXϙTIG NG`ϙXRGTGT *KTO` 'XG¨RGXϙTG <KXORKIKQ
)K`GRGXJG 9[¨[T :KYVOZO \K )K`GTϙT 1KYORSKYO ;Y[RRKXO ORK 1[RRGTϙRGIGQ 3GQH[`RGXG *GOX
?·TKZSKROQȑOTOVZGROOYZKTORKTSGJJKYOTJKȔ1OXRKZSK\KQOXRKTSKRKXKOROĄQOTURGXGQ
T[S[TK GRϙTSGYϙ LUZUàXGL LORS \K \OJKU ¨KQOSO MKXKQRO URSGQRG HOXROQZK Y[¨[T :KYVOZO
OÖTZ[ZGTGQZGTÒSO_KZKXROJOXȕN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
*G\GIϙZGXGLϙTJGTGTϙRGT_·TKZSKROàOTSGJJKYOTJKY[¨[T:KYVOZOOÖTHOX[Y[R
·TM·X½RJ½à½SGJJK_KM·XKZ[ZGTGQZ[Z[RSGYϙTϙTY[¨[TZKYVOZOTJK_GVϙRGIGQOĄRKS
RKXJKTYUTXGQOKTYUTGĄGSGURJ[à[H[TKJKTRKSGJJKJK_KXGRGTZ[ZGTGQZGTÒSO
TOT_KZKXROURJ[à[_UR[TJGQON½QS½TSGJJKORK¨KROĄZOàOJG\GQUT[Y[IK`G[_M[RG
SGYϙTJGJGMKSOTOTĄGLZϙTJGTJKTO`K_GàYϙ`ϙTZϙYϙURJ[à[OÖTT[S[TKGRϙTGXGQLUZUàXGL
¨KQORJOàOTO HKROXZOX ĄKQORJK ZKQ ZGXGLRϙ ZKYVOZ Z[ZGTGàϙ ZGTÒS KJORJOàO GTGRϙ` YUT[¨RGXϙTϙT
HKQRKTSKJOàO MKSOTOT ĄGLZϙTJGT _Gà Yϙ`SGYϙTϙT S½SQ½T URSGJϙàϙ YUà[ZSGTϙT JKTO`
306
Y[_[_RG _GVϙRGXGQ G_Tϙ Y[_[T NO¨ HOX QGZQϙ _GVϙRSGQYϙ`ϙT _KTOJKT JKTO`K \KXORJOàO ORKXO
Y½X½RKXKQGTϙRGTSGJJKN½QS½T½TOVZGROOYZKTORSKQZKJOX
*KTO` \GYϙZGRGXϙTϙT ·`KRROQRKXO QOXRKZSK URG_ϙTϙT SK_JGTG MKRSKYOTJKT NKSKT
YUTXG MKSO \K_G ZKQTKTOT URG_ SGNGRROTJKT [`GQRGĄGHORKIKàO JKTO`K J·Q½RKT GZϙàϙT
JGàϙRGHORKIKàO \K_G HKT`KT TKJKTRKXRK GTGRϙ` LUZUàXGL \OJKU ¨KQOSO MOHO OĄRKSRKXOT _G
VϙRSGYϙTϙT S½SQ½T URGSG_GIGàϙ M·` ·T½TK GRϙTJϙàϙTJG Z[ZGTGQ ZGTÒSO ORK _KZOTORSK
YOTJK\KH[GSG¨RGZ[ZGTGQZGTÒSOTOT_KZKXROURJ[à[_UR[TJGJ½`KTRKSKMKZOXORSKYOTJK
N[Q[QGG_QϙXϙRϙQM·X½RSKSOĄZOX
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKNKXZ½XR½GZϙQ\KGXZϙàϙ¨K\XK_K`GXGX\KXKIKQ
ĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKXJKHKROXRKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRKXKG_QϙXϙURGXGQJUàX[
JGT\KJURG_RϙHOÖSJKGRϙIϙUXZGSG\KXSKTOTJKVURGSGTϙTZGĄϙSGTϙT[`GQRGĄZϙXSGTϙT
\K HKT`KXO LGGRO_KZRKXJK H[R[TSGTϙT _GYGQ URJ[à[ N½QSK HGàRGTSϙĄ! OJGXO )K`GRGXJG
?KZQOHGĄRϙQRϙG\KORMORO?·TKZSKROàOTSGJJKYOTJKOYK(½_½QĄKNOX(KRKJO_KN[J[Z
RGXϙOÖTJKQGRGTYGNORRKXOSO`HUàG`RGXϙSϙÒRKROSGT\KQ·XLK`RKXOSO`JK!M·R\KGQGXY[RG
XϙSϙ`JG _GVϙRGT QOXRKZSKRKX OÖT IK`GRGX (½_½QĄKNOX (KRKJO_K (GĄQGTRϙQRGXϙ ZGXGLϙTJGT
\KXOROXȕN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
*G\G JUY_GYϙTϙT OTIKRKTSKYOTJKTȕ //ȕ -KSOYOTOT ?KĄOR_[XZ G¨ϙQRGXϙTJG HGàRϙ
OQKT JKTO`K MKSOTOT ĄGLZϙTJGT _Gà Yϙ`ϙTZϙYϙ URJ[à[TJGT JKTO` QOXROROàOTK TKJKT UR[TJ[
à[T[T (½_½QĄKNOX (KRKJO_KYO K\XK 1UX[SG 1UTZXUR 3½J½XR½à½ JKTO` KQOVRKXOTIK
_GVϙRGTQUTZXURYUT[I[:KYVOZO½`KXOTKIK`G[_M[RGTSGYϙTGQGXGX\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZG
JϙX
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT ȔϘJGXO )K`GRGXJG ?KZQOȕ HGĄRϙQRϙ G \K Ȕ*KTO` 'XG¨RGXϙTG
<KXORKIKQ)K`GRGXJG9[¨[T:KYVOZO\K)K`GTϙT1KYORSKYO;Y[RRKXOORK1[RRGTϙRGIGQ3GQH[`
RGXG *GOX ?·TKZSKROQȕOT SGJJKYO! YG_ϙRϙ (KRKJO_K 1GT[T[T[T SGJJKYO!
(KRKJO_K @GHϙZG 6KXYUTKR ?·TKZSKROàOTOT SGJJKYO \K YG_ϙRϙ ?GYGTϙT H½_½QĄKNOX
HKRKJO_K HGĄQGTϙTϙT M·XK\RKXOTO J½`KTRK_KT SGJJKYOTOT L \K V HKTZRKXOTJK _KX GRGT
N½Q½SRKXOT HOXROQZK JKàKXRKTJOXORSKYOTJKT YG_ϙRϙ ?GYGTϙT \K Ȕ*KTO` 'XG¨RGXϙTG
<KXORKIKQ)K`GRGXJG9[¨[T:KYVOZO\K)K`GTϙT1KYORSKYO;Y[RRKXOORK1[RRGTϙRGIGQ3GQH[`
RGXG *GOX ?·TKZSKROQȕ S SGJJKYOTJK _KX GRGT H½_½QĄKNOX HKRKJO_K HGĄQGTRϙQRGXϙ
OLGJKYOTOTH½Z½THOXHKRKJO_KZKĄQORGZϙTϙO¨SKGRGTZ½`KRQOĄOROàOOLGJKKZZOàOHKRKJO_KHGĄ
QGTϙTϙTOYKH[Z½`KRQOĄOROàOZKSYORKZSK_K_KZQOROURGTQOĄOURJ[à[GTRGĄϙRSGQZGJϙX
YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G SGJJKYOTJK H½_½QĄKNOX HKRKJO_K HGĄQGTRϙQRGXϙ ZGHOXO ORK
H½_½QĄKNOX HKRKJO_K HGĄQGTRϙàϙTϙT Z½`KR QOĄOROàO OLGJK KJORSOĄ \K H[ IK`GTϙT H½_½QĄKNOX
HKRKJO_KHGĄQGTRϙQRGXϙZGXGLϙTJGT\KXORSKYOGSG¨RGTSϙĄZϙX
?KZQOJK\XO_GYGRJ½`KTRKSKRKXOTG¨ϙQ¨G·TM·XJ½à½\K_G_GYGQRGSGJϙàϙQUT[RGXJG
HOXM·XK\_KXSKGOZ_KZQOTOTHGĄQGHOXM·XK\_KXSKGQZGXϙRSGYϙJϙX(OXZ½`KRQOĄOROQOÖTJK
_KZQOJK\XO_GVϙRSGYϙYUT[I[TJG_GVϙRGTOĄRKS\KK_RKSRKXUZ½`KRQOĄOROàKSGRKJOROX+àKX
307
_GYG HKRRO HOX QUT[JG OJGXO SGQGSϙ JKàOR JK U QGS[ NO`SKZOTO _½X½ZKT QOĄO_O _KZQORO QϙR
SϙĄYG_KZQOTOTJUàX[JGTJUàX[_GH[QϙĄϙZGXGLϙTJGTQ[RRGTϙRSGYϙMKXKQOX
([J[X[SM·`·T½TJKH[R[TJ[X[RJ[à[TJGH½_½QĄKNOXHKRKJO_KHGĄQGTRϙQRGXϙZG
HOXO ORK H½_½QĄKNOX HKRKJO_K HGĄQGTϙ QGYZKJORSKJOàOTJKT H½_½QĄKNOX HKRKJO_K HGĄQGTϙTG
HGàRϙURGTMKTKRYKQXKZKX_GXJϙSIϙYϙZGXGLϙTJGTH½_½QĄKNOXHKRKJO_KHGĄQGTϙTϙTJK\XKZZOàO
_KZQO_KJG_GTGXGQYG_ϙRϙ?GYGTϙT\KSGJJKRKXO[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYO
OĄRKSOTJK_KZQO_·T½TJKTSK\`[GZGG_QϙXϙRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
?·TKZSKROàOTȔ9[¨[T:KYVOZOȕHGĄRϙQRϙSGJJKYOTOT'LϙQXGYϙTJG1OXRKZKTMKSO
\KJKTO`\GYϙZGYϙTϙTURG_SGNGRROTJKH[R[TJ[à[J[X[SRGXJGQUTZXUR\KZKYVOZKQOVRKXOTIK
QOXRKTSKSGNGRROTJK_GVϙRGIGQZKYVOZRKXKOROĄQOTN[Y[YRGXJ½`KTRKTKXKQQOXRKTKTSGNGRROT
\K QOXRKZOIOTOT _KZKT QGJGX LUZUàXGL LORS \K \OJKU ¨KQOSO ORK ZKYVOZ KJORKIKàO! QOXRKTKT
SGNGRJKT\KQOXRKZOIOJKT_KZKXOQGJGXT[S[TKGRϙTGIGàϙ!GRϙTGTT[S[TKRKXOT·`KRQGVRG
XϙTG QUT[RGXGQ ½`KXRKXOTOT S½N½XRKTKIKàO! MKSOTOT \K JKTO` \GYϙZGYϙTϙT ZUTGPϙTG M·XK
LUXSJURJ[X[RGIGàϙ!GRϙTGTT[S[TKRKXOTKT_GQϙT_KZQOROYZGTJGXZRGHUXGZ[\GXGZGNROROÖT
\GQOZMKÖXSKQYOÒTORKZORKIKàO!GRϙTGTT[S[TKRKXOTYZGTJGXZRGHUXGZ[\GXJGJKXNGRJKàKX
RKTJOXORKXKQ YUT[I[T HOX XGVUX ORK HORJOXORKIKàO ZKYVOZ Z[ZGTGàϙTϙT J½`KTRKTKIKàO HKROXZOR
SOĄZOX
.KXTKQGJGX?·TKZSKROàOTSGJJKYOTJKY[¨[TZKYVOZOOÖTZ[ZGTGQZGTÒSOTOT
_KZKXROURJ[à[J½`KTRKTSOĄOYKJKH[N½Q½SSGJJKTOTZGSGSϙJOQQGZKGRϙTJϙàϙTJG
SGJJKN½QS½T½T[_M[RGTSGYϙTGKTMKRZKĄQORKZSKSKQZKJOX
*G\GQUT[Y[URG_JGMKSOTOT?KĄOR_[XZG¨ϙQRGXϙTJGHGàRϙURJ[à[\KURG_SGNGRROT
JKH[R[TJ[à[G¨ϙQURJ[à[TJGTGTϙRGTMKSOTOTJKTO`QOXROROàOTKTKJKTURJ[à[_UR[TJGQO
OJJOGTϙT ?·TKZSKROàOT _[QGXϙJG O¨KXOàO _G`ϙRϙ SGJJKYO N½QS½ [_M[RGTSGQ Y[XKZO_RK
SGJJKJKHKROXZORJOàOĄKQORJK[Y[R½TK[_M[TURGXGQZKYVOZRKXOT_GVϙRSGYϙT[S[TKRKXOT
GTGRO` YUT[¨RGTϙRϙT GRϙTSGYϙ \K H[ YUT[¨RGXG M·XK JKTO` QOXROROàOTK TKJKT UR[TJ[à[T[T
QKYOTURGXGQYGVZGTSGYϙMKXKQSKQZKJOX
*KTO`QOXROROàOTKTKJKTUR[TJ[à[ORKXOY½X½RKTJ[X[S[TQKYOTURGXGQHKROXRKTSKYO
TK_·TKROQURGXGQJG?·TKZSKROàOTSGJJKYOTJK·TM·X½RKT[Y[RK[_M[TĄKQORJKZKYVOZ
_GVϙRϙV QOXRKTKT SGNGRJKT \K QOXRKZOIOJKT _KZKXO QGJGX T[S[TK GRϙTSGJϙàϙTJGT VGXG
IK`GYϙ\KXORSKYO_UR[TJGQOOĄRKSJKSK\`[GZG[_GXRϙQH[R[TSGSGQZGJϙX
3K\`[GZGG_QϙXϙOĄRKSTKJKTO_RKJG\GIϙZGXGLϙTJGT·JKTKTVGXGIK`GYϙTϙTJGJG
\GRϙ(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙTIGJG\GIϙ_G_GYGRLGOÒORKHOXROQZKOGJKYOMKXKQSKQ
ZKJOX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKJG\GTϙT_·TKZSKROQN½QS½T½TOVZGROOYZKSOTKOROĄQOTQϙYSϙ
TϙT 8+**Ϙ4+! VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT Ϙ6:'2Ϙ4+ ·JKTKT VGXG IK`GYϙTϙT
JG\GIϙ_G _GYGR LGOÒ ORK HOXROQZK OGJKYOTK M½T½TJK QGXGXϙT JG\GTϙT XKJJOTK
OROĄQOT QϙYSϙTJG U_HOXROàO_RK VGXG IK`GYϙ OĄRKSOTOT OVZGRO \K ·JKTKT VGXG IK`GYϙTϙT _GYGR
LGOÒORKHOXROQZKOGJKYOTKOROĄQOTQϙYSϙTJGU_ÜQR[à[_RGQGXGX\KXORJO
308
1'8Ā/5?
YG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYOTJKȔNKXZ½XR½GZϙQ\KGXZϙàϙ¨K\XK_K`GXGX\KXKIKQ
ĄKQORJKORMORO_·TKZSKROQRKXJKHKROXRKTKTYZGTJGXZRGXG\K_·TZKSRKXKG_QϙXϙURGXGQJUàX[
JGT\KJURG_RϙHOÖSJKGRϙIϙUXZGSG\KXSKTOTJKVURGSGTϙTZGĄϙSGTϙT[`GQRGĄZϙXSGTϙT
\K HKT`KXO LGGRO_KZRKXJK H[R[TSGTϙT _GYGQ URJ[à[ N½QSK HGàRGTSϙĄ! ϘJGXO )K`GRGXJG
?KZQOHGĄRϙQRϙG\KORMORO?·TKZSKROàOTSGJJKYOTJKOYK(½_½QĄKNOX(KRKJO_KN[J[Z
RGXϙOÖTJKQGRGTYGNORRKXOSO`HUàG`RGXϙSϙÒRK2OSGT\K1·XLK`RKXOSO`JK!M·R\KGQGXY[RG
XϙSϙ`JG_GVϙRGTQOXRKZSKRKXOÖTIK`GRGX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙQRGXϙZGXGLϙTJGT\KXO
ROXȕN½QS½_KXGRSϙĄZϙX
*UY_GYϙTϙTOTIKRKTSKYOTJKT!Ȕ//ȕGJRϙMKSOTOT?KĄOR_[XZG¨ϙQRGXϙTJGHGàRϙOQKT
MKSOTOTĄGLZϙTJGT_GàYϙ`JϙXGXGQJKTO`QOXROROàOTKTKJKTURJ[à[T[T(½_½QĄKNOX(KRKJO
_KYOK\XK1UX[SG1UTZXUR3½J½XR½à½JKTO`KQOVRKXOTIK_GVϙRGTQUTZXURYUT[I[:KYVOZO
½`KXOTKIK`G[_M[RGTSGYϙTGQGXGX\KXORJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
ϘRMORO?·TKZSKROQZKHKROXZORKT[Y[RK[_M[TURGXGQ_GVϙRGTZKYVOZ½`KXOTKGRϙTGTT[
S[TKRKXOT GTGROÒ ORK T[S[TKRKXJK SK\`[GZZG HKROXRKTKT JKàKXRKXOT ½`KXOTJK _Gà UXGTϙ
TϙTYGVZGTSGYϙ YUT[I[TJGJG\GIϙ_G VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTJK SK\`[GZG G_QϙXϙRϙQH[R[T
SGJϙàϙTJGTJG\GTϙTVGXGIK`GYϙTG\K·JKTKTVGXGIK`GYϙTϙT_GYGRLGOÒORKHOXROQZKOGJKYO
OYZKSOTK _·TKROQ QϙYSϙTϙT JG XKJJOTK QGXGX \KXORSKYO MKXKQZOàO U_[_RG QGXGXG QGZϙRSϙ_U
X[`
*GT*+1
*G\GIϙĄOXQKZZKYG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGROXGVGXGIK`GYϙ\K
XORSKYOTK OROĄQOT M½TR½ YG_ϙRϙ +JOXTK <GROROàO OĄRKSOTOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRGT
JG\GJG +JOXTK ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK \KXORKT \K OĄRKSOT _KZQO _·T½TJKT OVZGROTK OROĄQOT
H[R[TGTYG_ϙRϙQGXGX!ZKS_OÒTIKRKSKYOYUT[I[TJG*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTOT
YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG HU`[RS[Ą OYK JK! +JOXTK ϘJGXK 3GNQKSKYO HU`SG QGXGXSG
[_SG_GXGQORQQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄZOX
*G\GRϙOJGXKH[QK`+JOXTKϘJGXK3GNQKSKYOTOTOĄRKSOT_KZQO_·T½TJKTOVZGROTK
JGOXORQQGXGXϙTJGϙYXGXϙTGOROĄQOTH[R[TGTYG_ϙRϙQGXGXϙTϙZKS_O`KZSKQZK\KHU
`[RSGYϙTϙ OYZKSKQZKJOX +JOXTK ϘJGXK 3GNQKSKYO YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T ORMORO
SGJJKRKXOTJK·TM·X½RKTOJGXOTOZKROQZKQOVGXGIK`GRGXϙTϙ\KXSK _KZQOYOTOTG_Tϙ1GT[T[T
ȑ½TI½SGJJKYO[_GXϙTIGSGNGRROTKTH½_½QS½RQOGSOXOTKGOZH[R[TJ[à[H[TGM·XK
IK`G \KXSK _KZQOYOTO ORJK \GROTOT OR¨KJK QG_SGQGSϙT HO``GZ Q[RRGTSGYϙTϙT _GYG MKXKàO
URJ[à[! HGQϙRGT JG\GJG JG\GIϙ ĄOXQKZK GOZ LGHXOQGTϙT +JOXTK ϘROTK HGàRϙ 3KXO¨ ϘR¨KYOTJK
LGGRO_KZM·YZKXJOàOM½TR½JKTKZRKSKYUT[I[J½`KTRKTKTXGVUXGOYZOTGJKTVGXG
IK`GYϙTϙTOYK+JOXTK<GROROàOTIK\KXORJOàOTOTGTRGĄϙRJϙàϙ!H[J[X[SJGYG_ϙRϙ1GT[T[T
ȑ½TI½SGJJKYO[_GXϙTIG3KXO¨1G_SGQGSRϙàϙTIGQ[RRGTϙRSGYϙMKXKQKT_KZQOTOT+JOXTK
<GROROàOTIK Q[RRGTϙRSGYϙTϙT _KZQO _·T½TJKT N[Q[QG G_QϙXϙRϙQ UR[ĄZ[XJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK
OĄRKSOT_KZQO_·T½TJKTOVZGROTKOROĄQOTQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄZOX
309
*GTϙĄZG_ 'RZϙTIϙ *GOXKYOTOT M½TR½ YG_ϙRϙ HU`SG QGXGXϙTJG JG
HKROXZORJOàO ½`KXK! YG_ϙRϙ ϘR ϘJGXKYO 1GT[T[T[T \K ȑTIO SGJJKRKXO ORK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T ȑ½TI½ SGJJKYON½Q½SRKXOTOT OTIKRKTSKYO \K HOXROQZK JKàKX
RKTJOXORSKYOTJKT OR¨KRKXOT OR YϙTϙXRGXϙ O¨KXOYOTJK _KX GRSGYϙ \K \GROTOT OROT MKTKR OJGXKYOTOT
HGĄϙURSGYϙOZOHGXO_RKK\XK1GT[T[T[T[_M[RGTSGYϙQGVYGSϙTJGOR¨KYϙTϙXRGXϙO¨KXOYOTJK
KTH½_½QS½RQO_KGSOXOURGXGQQG_SGQGSϙT_GTϙYϙXG\GROTOTJK_KZQOROURJ[à[T[TQGH[R
KJORSKYO MKXKQSKQZKJOX 1GRJϙ QO H½Z½T \GZGTJGĄRGXϙT UXZGQ \GXRϙàϙ URJ[à[ YG_ϙRϙ
1GT[T[T ȑOTIO SGJJKYOTJK G¨ϙQ¨G HKROXRKTKT ¨K\XKTOT QUX[TSGYϙ \K QOXRKZORSKYOTOT
·TRKTSKYO QUT[Y[TJG G_Tϙ 1GT[T[T \K ȑ[TI[ SGJJKRKXO_RK H½Z½T \GZGTJGĄRGXϙT
MKX¨KQ\KZ½`KRQOQRKXOTJ[_GXRϙURSG_G¨GàXϙRJϙàϙM·XK\ROQϙRϙTJϙàϙ\KGRϙTGIGQ·TRKSRKXK
[_SGQRG_½Q½SR½Z[Z[RJ[à[M·`·T½TJKH[R[TJ[X[RJ[à[TJG\KG_XϙIGȑ[TI[SGJ
JKJKQOOLGJKYO_RK¨K\XK_OQOXRKZKT\K_GHU`GTHOXLGGRO_KZZKT `GXGXM·XKT\K_GNGHKXJGX
URGT MKX¨KQ \K Z½`KR QOĄORKXOT OJGXO SGQGSRGXG HGĄ\[XGXGQ H[ LGGRO_KZOT J[XJ[X[RSGYϙTϙ
OYZK_KHORKIKQRKXOTOT N½QSK HGàRGTJϙàϙ HOX QUT[JG OR YϙTϙXRGXϙ OÖTJK SGNGRROT KT H½_½Q
S½RQOGSOXOURGT\GROTOTH[OROTHOXOR¨KYOTJK_KZQOYOÙRJ[à[T[·TKY½XSKQK\XK1GT[
T[TG [_M[T M·X½RSKJOàO MOHO ¨K\XK_K `GXGXRϙ LGGRO_KZO ZKYVOZ KJKT OJGXO HOXOSOT \GROROQ
URSGYϙJ[X[S[TJGOJGXOVGXGIK`GYϙTϙTJG\GROROQ¨K\KXORSKYOMKXKQZOàOQ[ĄQ[Y[`J[X
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[[_GXϙTIGVGXG IK`GYϙ\KXORSKYOTK
OROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RK G¨ϙRGTJG\GJG3GNQKSKIKOĄOTKYGYϙOTIKRKTKXKQHOXQGXGX
\KXORSKYO MKXKQOXQKT OĄRKSOT _KZQO _·T½TJKT OVZGROTK JGOX ORQ QGXGXJG ϙYXGX KJORSKYOTJK
_GYGR OYGHKZ H[R[TSGJϙàϙTJGT JG\GRϙ OJGXKTOT ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½ ORK +JOSK ϘJGXK
3GNQKSKYOTIK\KXORKTM½TR½YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTHU`[RSGYϙTGQGXGX
\KXORJO
*GTσ**1+1
*G\GIϙTϙT GIKTZKYO URJ[à[ *GTOSGXQG HG_XGQRϙ 'XQZOY :XGJKX MKSOYO QGVZGTRϙàϙT
JGTYG_ϙRϙK\XK1GT[T[T[TSGJJKYO[_GXϙTIG¨ϙQGXϙRGT_·TKZSKROàOTSGJ
JKYOMKXKàOTIK<GROROQOĄRKSOORKZGNYORKJORKTVGXGIK`GYϙTG_GVϙRGTOZOXG`½`KXOTK'TZGR_G
ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT YUT LϙQXGYϙ N½QS½
[_GXϙTIG NG`ϙXRGTGT ZGXON \K YG_ϙRϙ8KYSO -G`KZKȑJK _G_ϙSRGTGXGQ _½
X½XR½àK MOXKT )GSO \K *KTO` 'XG¨RGXϙTG \KXORKIKQ )K`GRGXJG 9[¨[T :KYVOZO \K )K`GTϙT
1KYORSKYO ;Y[RRKXO ORK 1[RRGTϙRGIGQ 3GQH[`RGXG *GOX ?·TKZSKROàOT SGJJKYOTOT '
LϙQXGYϙTϙT H HKTJOTJKT YG_ϙRϙ _GYGTϙT SGJJKYO MKXKàOTIK QOXRKZSK _GYGàϙTG
[_SG_GT QOXRO HGRGYZ ZGNRO_KYO _GVGT ZGTQKXRKXJKT ORG JGNOR MXUYZUT GXGYϙT
JGQORKXK3OR_UTROXGVGXGIK`GYϙ\KXORKIKàOTOTN½QSKHGàRGTJϙàϙ_·TKZSKROàOT(KĄOTIO
H·R½S½TJKY[¨[TZKYVOZOTOTTKĄKQORJKURGIGàϙTϙTHKROXZORJOàO SGJJKJKQOXRKZSK\K
QOXRKTSKRKXKOROĄQOTURGXGQT[S[TKGRϙTSGYϙLUZUàXGLLORS\K\OJKU¨KQOSOMKXKQROURSGQ
RG HOXROQZK Y[¨[T :KYVOZO OÖT Z[ZGTGQ ZGTÒSOTOT _KZKXRO YG_ϙRJϙàϙ URG_JG JG\GIϙTϙT
GIKTZGYϙURJ[à[*GTOSGXQGHG_XGQRϙ'XQZOY:XGJKXMKSOYOTOTYOTZOTKYOTOJKTO`KHUĄGRZSGQ
310
Y[XKZO_RKJKTOÒQOXRKZSKYOTKYKHKVURJ[à[T[TUYϙXGJGG_Tϙ_KXJKH[R[TGT3<;TKX R
MKSOYOTOTQGVZGTϙZGXGLϙTJGT¨KQORKTLUZUàXGL\KH[QOĄOTOTM·XM½Y½ORKG_XϙIG_·TKZSK
ROQZK·TM·X½RKTĄKQRK[_M[TZ[ZGTGQRGXRGZKYVOZKJORJOàOH[HORMO\KHKRMKRKXϙĄϙàϙTJGY·`
QUT[Y[VGXGIK`GYϙTϙTYG_ϙRϙ?GYGTϙTSGJJKYO[_GXϙTIG\KXSK_K_KZQOROZGXGLϙT
JGT GJϙ MK¨KT MKSO_K \KXORJOàO GTRGĄϙRSϙĄ UR[V OZOXG`G QUT[ OĄRKSJK N[Q[QG \K [Y[RK
G_QϙXϙRϙQ M·X½RSKJOàO MKXKQ¨KYO_RK OZOXG`ϙT XKJJO _UR[TJG \KXORKT QGXGXϙT HU`[RSGYϙ OYZK
TORSKQZKJOX ϘJGXK \K <KXMO3GNQKSKRKXOTOTTONGO QGXGXRGXϙTϙT ZKS_O`KT HU`[RSGYϙ YG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½1GT[T[T[TYG_ϙRϙ1GT[TORKJKàOĄOQSGJJKYOTJK_KX
GRGT YKHKVRKXJKT HOXOTOT \GXRϙàϙ NGROTJK S½SQ½TJ½X (U`[RSGYϙ OYZKTKT QGXGX [Y[R \K
N[Q[QG[_M[TUR[VJORKQ¨KJKORKXOY½X½RKTZKS_O`YKHKVRKXOQGXGXϙTHU`[RSGYϙTϙMKXKQZO
XKIKQ TOZKROQZK M·X½RSKJOàOTJKT ZKS_O` OYZKSOTOT XKJJO ORK HU`[RSGYϙ OYZKTKT QGXGXϙT
UTGTSGYϙTGQGXGX\KXORJO
*GT*+1
darî Yaptrmlarn Uygulanmas, Tahsil Usûlü ve tiraz 178
Madde 25- (Deiik: 26/4/2006- 5491/17 md.)
Bu Kanunda öngörülen idarî yaptrmlarn uygulanmasn gerektiren fiillerle ilgili olarak yetkili denetleme elemanlarnca bir tutanak tanzim edilir. Bu
tutanak denetleme elemanlarnn bal bulunduu ve idarî yaptrm kararn
vermeye yetkili mercie intikal ettirilir. Bu merci, tutana deerlendirerek gerekli
idarî yaptrm kararn verir. darî yaptrm karar, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayl Tebligat Kanunu hükümlerine göre idarî yaptrm kararn veren merci tarafndan ilgiliye tebli edilir.
darî yaptrm kararlarna kar tebli tarihinden itibaren otuz gün içinde
idare mahkemesinde dava açlabilir. Dava açm olmak idarece verilen cezann
tahsilini durdurmaz.
darî para cezalarnn tahsil usûlü hakknda 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayl Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanr.
Ceza vermeye yetkili kurum ve merciler tarafndan tahsil edilen idarî para
cezalar, Maliye Bakanlndan izin alnarak Bakanlkça bastrlan ve datlan
makbuz karlnda tahsil edilir.
Bu Kanuna göre verilecek idarî para cezalarnda ihlalin tespiti ve cezann
kesilmesi usûlleri ile ceza uygulamasnda kullanlacak makbuzlarn ekli, datm ve kontrolüne ilikin usûl ve esaslar Maliye Bakanlnn görüü alnarak
Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.
AÇIKLAMA
25.maddede idari yaptrmlarn uygulanmas, tahsil usulü ve itiraz konular düzenlenmitir.
178
Bu madde bal "dari cezalara itiraz:" iken, 26/4/2006 tarihli ve 5491 sayl Kanunun 17 nci
maddesiyle metne ilendii ekilde deitirilmitir.
311
Maddenin birinci fkrasna göre, bu Kanunda öngörülen idari yaptrmlarn uygulanmasn gerektiren fiillerle karlaan yetkili denetleme elemanlar, bu
fiillerle ilgili olarak bir tutanak tanzim edeceklerdir. Bu tutanakta, ilgili yönetmelikte belirtildii ekilde ihlalin tespit edilmesi ve maddi kantlarn gösterilmesi
gerekir. Bu tutanak denetleme elemanlarnn bal bulunduu ve idari yaptrm
kararn vermeye yetkili mercie intikal ettirilir. Bu merci, tutana deerlendirerek gerekli idari yaptrm kararn verir. dari yaptrm karar, 11.12.1959 tarihli
ve 7201 sayl Tebligat Kanunu hükümlerine göre idari yaptrm kararn veren
merci tarafndan cezann muhatab olan ilgiliye tebli edilir.
Maddenin ikinci fkrasnda, idari yaptrm kararlarna kar, tebli tarihinden itibaren otuz gün içinde idari dava açlabilecei öngörülmütür. 5326 sayl
Kabahatler Kanununun 19.12.2006 ünlü RG’de yaymlanan 5560 sayl Kanunla
deiik 3.maddesinin 1/a bendinde, bu Kanunun idari yaptrm kararlarna kar
kanun yoluna ilikin hükümlerinin, dier kanunlarda aksine hüküm bulunmamas halinde uygulanaca kural altna alnmtr. Bu yasal düzenlemeler bir
arada deerlendirildiinde, 2872 sayl Çevre Kanunu uyarnca verilen idari para
cezalarna kar açlacak davalarn çözümünde idari yargnn görevli olduu
açkça anlalmaktadr.
Maddenin üçüncü fkrasnda, idari para cezalarnn tahsil usulü hakknda
30.3.2005 tarihli ve 5326 sayl Kabahatler Kanunu hükümlerinin uygulanaca
öngörülmütür. Buna göre, idari para cezalar Kabahatler Kanununun
17.maddesinde öngörülen biçimde 6183 sayl AATUHK hükümlere göre tahsil
edilecektir.
Ceza vermeye yetkili kurum ve merciler tarafndan tahsil edilen idari para
cezalar, Maliye Bakanlndan izin alnarak Bakanlkça bastrlan ve datlan
makbuz karlnda tahsil edilir (25/4.f.).
Bu Kanuna göre verilecek idari para cezalarnda ihlalin tespiti ve cezann
kesilmesi usulleri ile ceza uygulamasnda kullanlacak makbuzlarn ekli, datm ve kontrolüne ilikin usul ve esaslar Maliye Bakanlnn görüü alnarak
Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir (25/5.f.).
*'4/Ā:'?1'8'82'8/
`KR_GYGRGXJGMKTKRJG\GG¥SGYºXKRKXOJϚāϚTJGG_XϚJG\GG¥SGYºXKRKXOTOT
´TM´XºRSºā URSGYϚ NGROTJK OJGXK ZGXGLϚTJGT OJGXO OāRKSRKXOT TOZKROQRKXO \K ZGHO UR
J[QRGXϚJG\GG¥SGYºXKRKXOMÝZKXORSKJOQ¥K´`KRJG\GG¥SGYºXKRKXOTOTOāRKZORSKYOTK
URGTGQH[R[TSGJϚÝϚH[NGRJKMºTRºQMKTKRJG\GG¥SGYºXKYOTOT[_M[RGTSGYϚ
MKXKQZOÝONGQQϚTJG
.½Q½S \KXKT *GTϙĄZG_ ϘJGXO *G\G *GOXKRKXO 1[X[R[TIG MKXKàO M·X½Ą½RJ½ *G\G
JG\GIϙTϙT *OĄ 6XUZK` 3KXQKÒTK \KXKIKàO Yϙ\ϙ _GQϙZϙT SGNGRRO ¨K\XK Q[X[R[TIG HKROXRKTKT
YVKQZRKXOT ½`KXOTJK URSGYϙ TKJKTO_RK YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[ [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ
\KXORSKYOTKOROĄQOTM½TR½YG_ϙRϙOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRSϙĄZϙX
1UT_GϘJGXK3GNQKSKYOM½TR½+ 1 YG_ϙRϙQGXGXϙ_
RG JG\GIϙRGXϙT ¨K\XK QOXROROàO _GYGàϙTG [_SGJϙàϙTϙT YUS[Z QKYOT \K OTGTJϙXϙIϙ JKRORRKXRK
312
UXZG_G QUT[RSGJϙàϙ YUT[I[TG \GXϙRJϙàϙ MKXKQ¨KYO_RK JG\G QUT[Y[ OĄRKSOT OVZGROTK QGXGX
\KXSOĄZOX
([QGXGXZKS_OÒTIKRKSKYOYUT[I[TJG*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTOTM½T
R½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙ_RG! K\XK 1GT[T[ [_GXϙTIG \KXORKT OJGXO VGXG
IK`GYϙTGQGXĄϙM½TOÖTJKOJGXKSGNQKSKYOTJKJG\GG¨ϙRSGYϙMKXKQOXQKT_GYGJG·TM·
X½RSKSOĄ \K QGT[T QU_[I[T[T GSGIϙTG G_QϙXϙ HOX _UR O`RKTKXKQ OJGXK_K OZOXG` KJORSOĄ
URSGYϙTϙTJG\GG¨SGY½XKYOTOJ[XJ[XSG_GIGàϙ·`KRQGT[TJG·TM·X½RKTM½TR½QY½XK
JKTÜQYUTXGZGXONOTJKG¨ϙRGTJG\GJGY½XKGĄϙSϙH[R[TJ[à[MKXKQ¨KYO_RKHU
`[RS[ĄOYKJKϘJGXK3GNQKSKYOHU`SGQGXGXϙTG[_SG_GXGQYG_ϙRϙK\XK1GT[T[
T[TSGJJKYOTJKH[QGT[TGM·XK\KXORKTOJGXOVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙYG_ϙRϙ1GT[
T[TSGJJKYO[_GXϙTIGOJGXK_KHGĄ\[X[OSQGTϙTϙTURSGJϙàϙ_·T½TJKG¨ϙQHOXJ½`KT
RKSKH[R[TSGJϙàϙTJGTJG\GIϙTϙTJG\GG¨SGJGT·TIKOJGXK_K_GVZϙàϙHGĄ\[X[T[TJG\G
G¨SGY½XKYOTOJ[XJ[XGIGàϙ\KHGQϙRGTJG\GTϙTY½XKYOOÖTJKG¨ϙRJϙàϙQGRJϙQOJG\GQUT[Y[
URG_JG 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYO MKXKàOTIK JG\GRϙ OJGXKIK JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK JG
\GIϙTϙTH[OĄRKSKQGXĄϙNGTMOQGT[T_URRGXϙTGNGTMOY½XKJKHGĄ\[XGHORKIKàOTOHKROXZSKYO
MKXKQRO OQKT JG\G QUT[Y[ OĄRKSJK JG\GRϙ OJGXKIKH[ ÙX[TR[R[àG JG [_[RSGJϙàϙTϙTM·
X½RJ½à½HKROXZORKXKQOĄOTKYGYϙOTIKRKTSKQY[XKZO_RKJG\GQUT[Y[OĄRKSOTOVZGRO_UR[TJGQO
ORQQGXGXϙTJGϙYXGXKZSOĄZOX
*G\GRϙOJGXKM½TR½+ 1 YG_ϙRϙH[ϙYXGXQGXGXϙTϙZKS_O`
KZSKQZK\KHU`[RSGYϙTϙOYZKSKQZKJOX
YG_ϙRϙ K\XK 1GT[T[T[T SGJJKYOTJK OJGXO IK`GRGXG QGXĄϙ IK`GTϙT ZKHROà
ZGXONOTJKTOZOHGXKTKTMK¨_KJOM½TOÖTJK_KZQOROOJGXKSGNQKSKYOTJKOZOXG`KJORKHORKIK
àOOZOXG`ϙTOJGXKIK\KXORKTIK`GTϙT_KXOTKMKZOXORSKYOTOJ[XJ[XSG_GIGàϙJ½`KTRKTSOĄZOX
YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG;Y[R½ 1GT[T[T[T SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJGJG\G G¨
SG Y½XKYOTOT ·`KR QGT[TRGXJG G_Xϙ Y½XK M·YZKXORSK_KT NGRRKXJK *GTϙĄZG_ȑJG \K OJGXK
SGNQKSKRKXOTJK GRZSϙĄ M½T URJ[à[ N½Q½S GRZϙTG GRϙTSϙĄ SGJJKJK JK ȔϘRMORORKX
ZGXGLϙTJGT OJGXO JG\G G¨ϙRSGJGT ·TIK OJGXO OĄRKSOT QGRJϙXϙRSGYϙ MKXO GRϙTSGYϙ JKàOĄZOXOR
SKYO\K_G_KTOHOXOĄRKS_GVϙRSGYϙ½YZSGQGSJGT½YZSGQGS_UQYGOĄRKSO_GVSϙĄURGT
SGQGSJGTOJGXOJG\GG¨SGY½XKYOOÖTJKOYZKTKHOROX([HGĄ\[X[OĄRKSK_KHGĄRGSϙĄURGT
OJGXO JG\G G¨SG Y½XKYOTO J[XJ[X[X 'RZSϙĄ M½T OÖTJK HOX IK\GV \KXORSK`YK OYZKQ XKJJK
JORSOĄYG_ϙRϙXϘYZKàOTXKJJKJORSKYO\K_GXKJJKJORSOĄYG_ϙRSGYϙNGROTJKJG\GG¨SGY½XKYO
_KTOJKT OĄRKSK_K HGĄRGX \K HGĄ\[XSG ZGXONOTK QGJGX MK¨SOĄ Y½XK JK NKYGHG QGZϙRϙXȕ
N½QS½TK_KX\KXORSOĄZOX
YG_ϙRϙ ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[TJG G¨ϙQ¨G HKROXZORKT MKTKR JG\G G¨SG
Y½XKYOTKZGHOURGTOJGXOOĄRKSRKXNGQQϙTJGOJGXOJG\GG¨ϙRSGJGT·TIK?GYGȑTϙTSGJ
JKYO[_GXϙTIGOJGXK_KHGĄ\[XSGURGTGàϙH[R[TSGQZGOYKJK·`KR _GYGRGXϙTJG·TM·X½RKT
JG\GG¨SGY½XKYOTK_·TKROQURGXGQ_GYGYϙTJG_KXGRSG_GTHOXJ½`KTRKSKTOT_UX[S_U
R[_RG[_M[RGTSGYϙTGURGTGQH[R[TSGSGQZGJϙX
313
([J[X[SJGK\XK1GT[T[[_GXϙTIG\KXORKTOJGXOVGXGIK`GYϙTGQGXĄϙM½TOÖTJK
OJGXKSGNQKSKYOTJKJG\GG¨ϙRSGYϙMKXKQOXQKT_GYGJG·TM·X½RSK_KT\KQGT[TQU_[I[
T[T GSGIϙTG G_QϙXϙ HOX _UR O`RKTKXKQ OJGXK_K OZOXG` KJORSOĄ URSGYϙ JG\G G¨SG Y½XKYOTO
J[XJ[XSG_GIGàϙTJGT ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK GQYO _·TJK \KXORKT QGXGXJG OYGHKZ M·X½RSK
SOĄZOX
*OàKXZGXGLZGTJG\GQUT[Y[OĄRKSOTOTIKRKTSKYOTJKTOĄRKSORK YG_ϙRϙK\XK
1GT[T[ [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ [_M[RGTSGYϙTG QGXGX \KXORJOàO IK`GTϙT ZKHROà ZGXONOTJKT
OZOHGXKTM½TOÖTJK_GZϙXϙRSGSGYϙNGROTJKYG_ϙRϙ?GYGN½Q½SRKXO[_GXϙTIGZGNYOR
KJORKIKàOTOT HORJOXORSKQRK _KZOTORJOàO GTIGQ OĄRKSOT ZGHO URJ[à[ JG\G G¨SG Y½XKYOTOT
M·YZKXORSKJOàOGTRGĄϙRSGQZGJϙX
'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK 'TG_GYG N½Q½SRKXOT _GYGSG _½X½ZSK \K _GXMϙ
UXMGTRGXϙTϙOJGXKSGQGSRGXϙTϙ\KJOàKXQ[X[R[Ą\KQOĄORKXOHGàRG_GTZKSKRN[Q[QQ[XGRRGXϙ
URJ[à[ OLGJK KJORSOĄ SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG Ȕ*K\RKZ OĄRKSRKXOTJK ORMORO QOĄORKXOT
NGTMO QGT[T _URRGXϙ \K SKXIORKXK HGĄ\[XGIGàϙTϙ \K Y½XKRKXOTO HKROXZSKQ ÙX[TJGJϙXȕ
N½QS½_KXGRSϙĄZϙX
ϘJGXOOĄRKSRKXKQGXĄϙHGĄ\[X[_URRGXϙTϙTG_XϙTZϙRϙJ½`KTRKSKRKXJK_KXGRSGYϙHGĄ\[
X[ Y½XKYOTOT QϙYG URSGYϙ \K_G URGàGT HGĄ\[X[ _URRGXϙTG OYZOYTG MKZOXORKHORSKYO TKJKTO_RK
OĄRKSRKXK QGXĄϙ NGTMO OJGXO HOXOSK NGTMO Y½XKJK HGĄ\[X[RGIGàϙTϙT OJGXKRKXIK OĄRKSJK
HKROXZORSKYO N[Q[Q M½\KTROàO ORQKYOTOT MKXKàOJOX 'TϙRGT 'TG_GYG N½QS½ ORK JK HOXK_RKXOT
_GXMϙ_GJGOJGXOSGQGSRGX·T½TJKNGQRGXϙTϙGXG_GHORSKRKXOTKQURG_RϙQ\KURGTGQYGàRGT
SGYϙGSG¨RGTSϙĄ!OJGXK_KOĄRKSRKXOTJKORMORORKXOTQG¨M½TOÖTJKNGTMOSKXIORKXKHGĄ\[
XGHORKIKQRKXOTOHORJOXSK_½Q½SR½R½à½MKZOXORSOĄZOX
ϘJGXKTOT 'TG_GYGȑJGT QG_TGQRGTGT _½Q½SR½R½à½T½ _KXOTK MKZOXSKYO KYGY UR
SGQRG HOXROQZK HKROXZORKT _½Q½SR½R½à½T _KXOTK MKZOXORSKSKYO OJGXO OĄRKSRKXK QGXĄϙ G¨ϙRGT
JG\GRGXJG JG\G G¨SG Y½XKYOTOT OĄRKZORSK_OV ONSGRKJORSKYOYUT[I[T[JG JUà[XSGSGRϙ
JϙX'TG_GYGȑTϙTSGJJKYOTJKOJGXOOĄRKSRKXKQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXJGY½XKTOT_G`ϙRϙ
HORJOXOS ZGXONOTJKT HGĄRG_GIGàϙTϙT HKROXZORSKYO QGXĄϙYϙTJG [Y[R½TK [_M[T ZKHROà UR[TGT
\K_G H½Z½T [TY[XRGXϙ_RG ORMORORKX ZGXGLϙTJGT ·àXKTORKT OJGXO OĄRKSRKX ½`KXOTK YG_ϙRϙ
ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[ȑTJG G¨ϙQ¨GHKROXZORKT\K ORMORORKXIK JKHOROTJOàOTOT QGH[R½
MKXKQKTMKTKRJG\GG¨SGY½XKRKXOTOTOĄRKZORSKYOÙX[TR[J[X
'TIGQ ϘJGXO OĄRKSRKXOTTOZKROQRKXOMKXKàO ·`KR _GYGRGXJG MKTKR JG\G G¨SG Y½XKRKXO
JϙĄϙTJG G_Xϙ JG\G G¨SG Y½XKRKXOTOT ·TM·X½RS½Ą URSGYϙ NGROTJK OJGXK ZGXGLϙTJGT OJGXO
OĄRKSRKXOTTOZKROQRKXO\KZGHOURJ[QRGXϙJG\GG¨SGY½XKRKXOM·YZKXORSKJOQ¨K·`KRJG\GG¨SG
Y½XKRKXOTOTOĄRKZORSKYOTKURGTGQH[R[TSGJϙàϙTJGT'TG_GYGȑTϙTSGJJKN½QS½[_G
XϙTIG·`KRJG\GG¨SGY½XKYOTKZGHOURSGYϙTGXGàSKTH[N[Y[Y[TOJGXOOĄRKSJKG¨ϙQRGT
SGSGYϙ NGROTJK JG\G QUT[Y[ OJGXO OĄRKSOT ZKHROàO ZGXONOTJKT OZOHGXKT ·`KR JG\G G¨SG
Y½XKYOTOT JKàOR M½TR½Q MKTKR JG\G G¨SG Y½XKYOTOT [_M[RGTSGYϙ MKXKQZOàO YUT[I[TG
\GXϙRSGQZGJϙX
314
*UY_GTϙTOTIKRKTSKYOTJKT¨K\XKVGXGIK`GYϙTGOROĄQOTOĄRKSOTZGXONOTJK
JG\GIϙTϙTQGXJKĄOTKZKHROàKJORSKQOYZKTORJOàOGTϙRGTĄGNYϙTZKHROMGZϙGRSGQZGTQG¨ϙTJϙàϙ
\K JG\GIϙTϙT JG ZKHROMGZϙ VUYZG OJGXKYOTJKT GRSG_G MOZSKSKYO ½`KXOTK ZKHROMGZϙT OGJK
KJORJOàOJG\GIϙTϙTZGXONOTJK<GROROQQG_JϙTGMK¨KTM½TR½JORKQ¨KYO
ORK ¨K\XK VGXG IK`GYϙTϙT OVZGRO OYZKSOTJK H[R[TJ[à[ JG\GRϙ OJGXKIK M½TR½
_G`ϙ_RG VGXG IK`GYϙTG OZOXG`ϙT M½T OÖTJK OJGXK SGNQKSKYOTK _GVϙRSGYϙ MKXKQZOàOTOT
HORJOXORSKYO ½`KXOTK ZGXONOTJK OĄRKSOT M½T½TJK ZKHKRR½à KJORJOàO
HKROXZORKXKQHGQϙRSGQZGURGTJG\GTϙTG¨ϙRJϙàϙGTRGĄϙRSGQZGJϙX
([J[X[SJG·`KR_GYGYϙTJG_KXGRGTJ½`KTRKSKMKXKàOZKHROàZGXONOTJKTOZOHGXKT
M½T OÖTJK OVZGRO OYZKSO_RK JG\G G¨ϙRSGYϙ MKXKQKT JG\G QUT[Y[ VGXG IK`GYϙTG OROĄQOT
OĄRKSOT O¨KXOàOTJK 'TG_GYGȑTϙT SGJJKYOTJK _KX GRGT J½`KTRKSK_K [_M[T URGXGQ
QGT[T _UR[T[T \K Y½XKYOTOT M·YZKXORSKSOĄ URSGYϙ TKJKTO_RK OĄRKSOT ZKHROà ZGXONOTJKT
OZOHGXKT MKTKR JG\G G¨SG Y½XKYO URGT GRZSϙĄ M½T OÖTJK HGQϙRSGQZG URGT JG\GTϙT
G¨ϙRJϙàϙGTRGĄϙRSGQRGJG\GTϙTY½XKYOTJKURJ[à[T[TQGH[R½MKXKQZOàOTJKTϘJGXK3GNQK
SKYOQGXGXϙTJGH[TKJKTRKYUT[I[OZOHGXO_RKOYGHKZYO`ROQH[R[TSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRK1UT_GϘJGXK3GNQKSKYOTOTM½TR½+
1 YG_ϙRϙϙYXGXQGXGXϙTϙTJG\GTϙTY½XKYOTJKG¨ϙRJϙàϙ_UR[TJGQOH·R½S½T½T_[QGXϙJG
HKROXZORKT MKXKQ¨K_RK UTGTSGYϙTG [_[ĄSG`RϙàϙT KYGYϙ NGQQϙTJG QGXGX \KXORSKQ ½`KXK
JUY_GTϙT*GTϙĄZG_'RZϙTIϙ*GOXKYOTKM·TJKXORSKYOTKU_ÜQR[à[ORKQGXGX\KXORJO
1'8Ā/5?
>'TG_GYGȑTϙTȔ:KSKR.GQ\K.½XXO_KZRKXOT1UX[TSGYϙȕHGĄRϙàϙGRZϙTJGJ½`KT
RKTKTSGJJKYOTKYG_ϙRϙ1GT[Tȑ[TSGJJKYO_RKKQRKTKTOQOTIOLϙQXGORKȔ*K\
RKZOĄRKSRKXOTJKORMOROQOĄORKXOTNGTMOQGT[T_URRGXϙ\KSKXIORKXKHGĄ\[XGIGàϙTϙ\KY½XKRKXO
TOHKROXZSKQÙX[TJGJϙXȕN½QS½MKZOXORSOĄ!Y·`QUT[Y[N½Q½SORKHOXK_RKXOT_GXMϙ_GJG
OJGXOSGQGSRGX·T½TJKNGQRGXϙTϙGXG_GHORSKRKXOTKQURG_RϙQYGàRGTSGYϙGSG¨RGTSϙĄZϙX
ϘJGXO JG\G G¨SG Y½XKRKXO YG_ϙRϙϘJGXO?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[ ORKJOàKX ·`KR
QGT[TRGXJG J½`KTRKTSOĄZOX ϘJGXO ?GXMϙRGSG ;Y[R½ 1GT[T[ȑTJG JG\GTϙT G¨ϙRGIGàϙ _KXK
M·XK HKROXRKTKT JG\G G¨SG Y½XKRKXO ½RQK MKX¨KQRKXO M·` ·T½TJK H[R[TJ[XGXGQ ZKYVOZ
KJORKT MKTKR Y½XKRKXJOX `KR QGT[TRGXJG HKROXRKTKT JG\G G¨SG Y½XKRKXO OYK QGT[TRGXϙT
J½`KTRKTSKGRGTϙTGMOXKTQGS[NO`SKZRKXOTOT·`KRROQRKXOTKM·XKZKYVOZKJORSOĄZOX1GT[T
QU_[I[T[TQGS[NO`SKZRKXOTOT·`KRROQRKXO_GTϙTJGH[NO`SKZRKXOTJOàKXQGS[NO`SKZRK
XOTKM·XK·TKSRKXOTOJKM·`·T½TJKZ[ZGXGQHKROXRKJOàOH[Y½XKRKXϘJGXO?GXMϙRGSG;Y[R½
1GT[T[ȑTJG HKROXRKTKT JG\G G¨SG Y½XKRKXOTJKT LGXQRϙ G_Xϙ HOX ·TKS \K ·`KRROQ ZGĄϙ_GT
Y½XKRKXJOX'TG_GYGȑTϙTϙTIϙSGJJKYOTOTOQOTIOLϙQXGYϙORKOJGXK_KMKZOXORKT_½Q½SR½R½
à½T _KXOTK MKZOXORSK_KXKQ ·`KR QGT[TRGXG JG_GRϙ URGXGQ Q[X[RGT OĄRKSRKXJK _GXMϙ _KXOTOT
\KJG\GG¨SGY½XKYOTOTM·YZKXORSKSOĄURSGYϙNGROTJK·`KRQGT[TRGXJGJ½`KTRKTKTY½XK
RKXOT M·`GXJϙ KJORKXKQ YG_ϙRϙ 1GT[T[ȑTJG ·TM·X½RKT MKTKR JG\G G¨SG Y½XKRKXOTOT
[_M[RGTSGYϙ QGT[T QU_[I[T[T GSGIϙTϙT GĄϙRSGYϙ YUT[I[T[ JUà[XGIGàϙ MOHO QGS[
315
NO`SKZOTOT OĄRK_OĄOTO GQYGZGXGQ OJGXO OYZOQXGXϙT HU`[RSGYϙ YUT[I[T[ JG JUà[XGHOROX @OXG
·`KRQGT[TRGXJGQOLGXQRϙJG\GG¨SGY½XKRKXOTKOROĄQOTQ[XGRRGXN[Q[QKTG_GQZGJϙX\KSK\
I[ZN[Q[QOJ½`KTRKSKRKXJKOJGXKIK'TG_GYGR_½Q½SR½R½à½T_KXOTKMKZOXORSK_KXKQOĄRKS
JKQGT[T_UR[T[T\KJG\GG¨SGY½XKYOTOTM·YZKXORSKSOĄURSGYϙJ[X[S[TJGϘJGXO?GXMϙ
RGSG ;Y[R½ 1GT[T[ȑTJG ·TM·X½RKT MKTKR JG\G G¨SG Y½XKYOTOT [_M[RGTGIGàϙTG OROĄQOT
NKXNGTMOHOXQ[XGR_KXGRSGSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKXRKJG\GQUT[Y[OJGXOVGXGIK`GYϙTGQGXĄϙYG_ϙRϙK\XK1G
T[T[ȑT[T SGJJKYOTJK HKROXRKTKT M½TR½Q JG\G G¨SG Y½XKYO MKÖXORJOQZKT YUTXG
G¨ϙRGT JG\GJG Y½XK GĄϙSϙ H[R[TJ[à[ 3GNQKSKȑIK \KXORKT ϙYXGX QGXGXϙTϙT HU`[RSGYϙ
MKXKQZOàOM·X½Ą½_RKQGXGXGQGXĄϙ_ϙS
*GTσ**1
YG_ϚRϚ K\XK 1GT[T[ [_GXϚTIG \KXORKT VGXG IK`GYϚTJGT QG_TGQRGTGT
:KS_O`σYZKSOTJK([R[TGT ȕȕ-KSOYO*UTGZGTϙ*KTOÌOROQ\K:OI'ă
<KQORO
'\
1GXāϚ:GXGL
Ϙ`SOX(½_½QĄKNOX(KRKJO_K(GĄQGTRϙàϙ
<KQORO
'\'\
σYZKSOT `KZO Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½ + 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT [Y[R \K _GYG_G G_QϙXϙ URJ[à[ ORKXO Y½X½RKXKQ HU`[RSGYϙ OYZK
TORSKQZKJOX
9G\[TSGTϚT `KZO :KS_O` KJORKT QGXGXJG HU`SG TKJKTRKXOTJKT NO¨HOXO H[R[T
SGJϙàϙTJGT[Y[R\KQGT[TG[_M[TURGTQGXGXϙTUTGTSGYϙMKXKQZOàOYG\[T[RSGQZGJϙX
*GTϚāZG_ :KZQOQ .GQOSO 'NSKZ (KXHKXUÝR[ȍT[T *ºāºTIKYO *G\G YG_ϙRϙ
K\XK 1GT[T[ [_GXϙTIG VGXG IK`GYϙ \KXORSKYOTK OROĄQOT OĄRKSOT OVZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ
ϘJGXK3GNQKSKYOTIK[_[ĄSG`RϙàϙT¨·`½S½TJKYG_ϙRϙ1GHGNGZRKX1GT[T[[_GXϙTIG
GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[TJGT HGNOYRK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT G SGJJKYO [_GXϙTIG
JG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄZOX
JG\GG¨ϙRGHORKIKàOJ½`KTRKTSOĄZOX
([OZOHGXRG_[QGXϙJGHKROXZORKT _GYGRJ½`KTRKSKRKXHOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJK
YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½
316
'¨ϙQRGTGT TKJKTRK ZKS_O` OYZKSOTOT QGH[R½_RK OJGXK SGNQKSKYO QGXGXϙTϙT (U
`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RSKQZKJOX
*GTϚāZG_9G\IϚYϚ:ºROT`MKT¥ȍOT*ºāºTIKYO YG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙT
IGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOVZGROOYZKSO_RKG¨ϙRGTJG\GTϙTM·XK\_·T½TJKT
XKJJOTKOROĄQOTOJGXKSGNQKSKYOQGXGXϙTϙTZKS_O`KTOTIKRKTKXKQHU`[RSGYϙOYZKTORSKQZK
JOX
YG_ϙRϙ 1GHGNGZRKX 1GT[T[ȑT[T YG_ϙRϙ 1GT[T ORK JKàOĄOQ SGJJKYOTOT
RGHKTJOTJKH[1GT[T[TOJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙQGT[T_UR[TGOROĄQOTN½Q½SRK
XOTOT JOàKX QGT[TRGXJG GQYOTK N½Q½S H[R[TSGSGYϙ NGROTJK [_M[RGTGIGàϙ N½QSK HGà
RGTSϙĄ! YG_ϙRϙ 1GT[T[T YG_ϙRϙ 1GT[TRG JKàOĄOQ SGJJKYOTOT LϙQXGYϙTJG JG
OJGXO_GVZϙXϙSQGXGXRGXϙTGQGXĄϙZKHROàZGXONOTJKTOZOHGXKTUZ[`M½TOÖTJKOJGXKSGNQKSK
YOTJKJG\GG¨ϙRGHORKIKàON½QS½MKZOXORSOĄZOX
([J[X[SJG_[QGXϙJGHKROXZORKT_GYGRJ½`KTRKSK[_GXϙTIGYG_ϙRϙ1GT[TGM·
XK \KXORKIKQ VGXG IK`GRGXϙTG QGXĄϙ G¨ϙRGIGQ JG\GRGXϙT ¨·`½S½TJK OJGXO _GXMϙ M·XK\RO H[
R[TSGQZGJϙX
'¨ϙQRGTGTTKJKTRKZKS_O`KQUT[QGXGXϙTHU`[RSGYϙMKXKQZOàOJ½Ą½T½RS½ĄZ½X
:813σ22+:σ'*/4'
\KJUY_GJGQOHKRMKRKXOTIKRKTJOQZKTYUTXGOĄOTMKXKàOM·X½Ą½RJ½ *G\GYG_ϙRϙK\XK1GT[T[[_GXϙTIGVGXGIK`GYϙ\KXORSKYOTKOROĄQOTOĄRKSOTOV
ZGRO OYZKSO_RK G¨ϙRSϙĄ ϘJGXK 3GNQKSKYOTIK [_[ĄSG`RϙàϙT ¨·`½S½TJK YG_ϙRϙ 1GHG
NGZRKX 1GT[T[ [_GXϙTIG GJRO _GXMϙTϙT M·XK\RO URJ[à[ MKXKQ¨KYO_RK YG_ϙRϙ ?GYGTϙT
GSGJJKYO[_GXϙTIGJG\GTϙTXKJJOTKQGXGX\KXORSOĄH[QGXGXJG\GIϙ\KQOROZGXGLϙTJGT
ZKS_O`KJORSOĄZOX
JG\GG¨ϙRGHORKIKàO·TM·X½RS½ĄZ½X
?[QGXϙJGHKROXZORKT_GYGRJ½`KTRKSKRKXHOXGXGJGJKàKXRKTJOXORJOàOTJKYG_ϙRϙ
K\XK1GT[T[[_GXϙTIG\KXORKTVGXGIK`GRGXϙTGQGXĄϙG¨ϙRGIGQJG\GRGXϙT¨·`½S½TJKOJGXO
_GXMϙTϙTM·XK\ROURJ[à[YUT[I[TG\GXϙRSϙĄZϙX
'¨ϙQRGTGT TKJKTRKXRK Ϙ`SOX ϘJGXK 3GNQKSKYOTOT M½TR½
+ 1 YG_ϙRϙ QGXGXϙTϙT (5@;23'9/4' ?:2 QGXGX NGXIϙTϙT
ZKS_O` OYZKSOTJK H[R[TGTG OGJKYOTK JUY_GTϙT GJϙ MK¨KT SGNQKSK_K M·TJKXORSKYOTK
317
*GT*
Adlî Nitelikteki Cezalar 179
Madde 26- (Deiik: 26/4/2006- 5491/18 md.)
Bu Kanunun 12 nci maddesinde öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüüne aykr olarak yanl ve yanltc bilgi verenler, alt aydan bir yla
kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
Bu Kanunun uygulanmasnda yanl ve yanltc belge düzenleyenler ve
kullananlar hakknda 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayl Türk Ceza Kanununun
belgede sahtecilik suçuna ilikin hükümleri uygulanr.
Bu maddeye göre yargya intikal eden çevresel etki deerlendirmesine
ilikin ihtilaflarda çevresel etki deerlendirmesi süreci yarglama sonuna kadar
durur.
AÇIKLAMA
2872 sayl Çevre Kanunu’nun ‘adli nitelikteki cezalar’ baln tayan 26.
maddesinde iki ayr suç tanmlanm ve yaptrm gösterilmitir.
a) Bildirim ve bilgi verme yükümlülüüne aykr olarak yanl ve yanltc bilgi vermek:
26. maddenin birinci fkrasnda, bu Kanunun 12 nci maddesinde öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüüne aykr olarak yanl ve yanltc bilgi
verenlerin, alt aydan bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlaca öngörülmütür.
Kanunun bilgi verme ve bildirim yükümlülüünü düzenleyen 12’nci
maddesinin 3, 4 ve 5. fkralarna göre; ilgililer Bakanln (Çevre ve Orman Bakanlnn) veya denetimle yetkili dier mercilerin isteyecekleri bilgi ve belgeleri
vermek, yetkililerin yaptracaklar analiz ve ölçümlerin giderlerini karlamak,
denetim esnasnda her türlü kolayl göstermek zorundadrlar. lgililer, çevre
kirliliine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak, kullandklar hammadde,
yakt, çkardklar ürün ve atklar ile üretim emalarn, acil durum planlarn,
izleme sistemleri ve kirlilik raporlar ile dier bilgi ve belgeleri talep edilmesi
halinde Bakanla veya yetkili denetim birimine vermek zorundadrlar. Denetim,
bilgi verme ve bildirim yükümlülüüne ilikin usul ve esaslar Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle düzenlenir.
Bu suçla korunmak istenilen hukuksal yarar, kamu güvenidir. Çevre kirliliine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak Bakanla veya yetkili denetim
birimine gerçek ve doru bilgi verme yükümlülüü olan ilgilinin (failin) yanl
ve yanltc bilgi vermesiyle salkl ve dengeli bir çevrede yaama hakkna sahip
olan toplumun bireylerinin ortak yararlar zedelenmekte ve hukuki ilikilerde
bulunmas gereken güven sarslmaktadr.
Suçun maddi konusu, denetimle yetkili mercilerin, çevre kirliliine neden
olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak failden isteyecekleri kullanlan hammadde,
179
Bu madde bal "Mahkemece verilecek cezalar:" iken, 26/4/2006 tarihli ve 5491 sayl Kanunun
18 inci maddesiyle metne ilendii ekilde deitirilmitir.
318
yakt, çkarlan ürün ve atklar ile üretim emalar, acil durum planlar, izleme
sistemleri ve kirlilik raporlar ile dier bilgilerdir. Failin ilgili merciye kasten
yanl ve yanltc bilgi vermesi gerekir.
Suçun faili bildirim ve bilgi verme yükümlülüü olan, çevre kirliliine neden olabilecek faaliyetlerde bulunan bir kimse olabilir. Dava sulh ceza mahkemesinde görülür.
b) Yanl ve yanltc belge düzenleme ve kullanma suçu:
26. maddenin ikinci fkrasna göre, bu Kanunun uygulanmasnda yanl ve
yanltc belge düzenleyenler ve kullananlar hakknda 26.9.2004 tarihli ve 5237
dayl Türk Ceza Kanunu’nun belgede sahtecilik suçuna ilikin (204-212. md.)
hükümleri uygulanr.
Bu suçla korunan yarar kamu güvenidir. Kamunun güveni bütün ispat vastalarnn dokunulmazlna güvenmekten baka bir ey deildir. Yanl ve yanltc (sahte) belge düzenleme ve kullanma fiilleri, kantlama vastas olan belgelerin doruluunda ve gerçekliinde garantisini bulan toplumun ortak yararlarn zedelemektedir 180.
Bu suçun maddi konusu, Çevre Kanununu uygulanmasnda kullanlan
herhangi bir belge olabilir. Bu belge, çevre kirliliine neden olabilecek faaliyetleri
ile ilgili olarak yükümlüden istenilen ve onun tarafndan Bakanla veya denetimle yetkili dier mercilere verilen acil durum plan, kirlilik raporu, kullanlan
hammadde, yakt ve atklarla ilgili vb. bir belge olabilecei gibi, denetimle yetkili
görevlilerce düzenlenen resmi bir belge de olabilir. Dolaysyla bu suçun faili,
faaliyetleri denetlenen ve bununla ilgili bir belge düzenleyen veya düzenlenmi
bir belgeyi kullanan kimse olabilecei gibi, örnein yanl ve yanltc içerikte
kirlilik veya analiz raporu düzenleyen kurumun mensuplar ya da denetlenen
kurum, kurulu veya iletmenin çevre kirlilii ile durumunu düzenledii tutanaa yanl ve yanltc biçimde yanstan denetleme görevlileri de olabilir.
Suçun maddi unsuru, Çevre Kanunun uygulanmasnda kullanlan bir belgenin yanl ve yanltc biçimde düzenlenmesi veya böyle bir belgenin kullanlmasdr. Özel bir belge söz konusu ise böyle bir belgenin ayrca kullanlmas da
gerekir.
Suçun manevi unsurunun oluabilmesi için failde genel kast bulunmas
yeterlidir.
Suçun kantlanmas ve unsurlarnn olumas halinde fail eyleminin niteliine göre TCK’nun belgede sahtecilik suçlarn düzenleyen 204-212. maddeleri
çerçevesinde cezalandrlacaktr.
c) Çevresel etki deerlendirmesi sürecinin durmas:
26. maddenin üçüncü fkrasna göre, bu maddeye göre yargya intikal
eden çevresel etki deerlendirmesine ilikin ihtilaflarda çevresel etki deerlendirmesi süreci yarglama sonuna kadar durur.
Çevresel etki deerlendirmesi, gerçekletirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki
180
EREM/TOROSLU: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Bas-1999, s.251
319
etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi
için alnacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek
deerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasnn izlenmesi ve kontrolünde
sürdürülecek çalmalar ifade etmektedir. Bu itibarla, çevresel etki deerlendirmesi sürecinden salkl bir sonuca varlabilmesi için ‘yanl ve yanltc bilgi
verme’ ya da ‘yanl ve yanltc belge düzenleme ve kullanma’ fiillerinden dolay ilgililer hakknda yaplmakta olan soruturma ve kovuturmann (yarglamann) sonuçlanmasnn beklenmesi gerekmektedir. Yarglamann sonuçlanmasndan sonra çevresel etki deerlendirmesi süreci kald yerden devam edecektir.
Dier Kanunlarda Yazl Cezalar:
Madde 27- Bu Kanunda yazl fiiller hakknda verilecek idari nitelikteki
cezalar, bu fiiller için dier kanunlarda yazl cezalarn uygulanmasna engel
olmaz.
AÇIKLAMA
Kanunun 27.maddesinde özel bir içtima kuralna yer verilmitir. Buna göre, bu Kanunda yazl fiiller hakknda verilecek idari nitelikteki cezalar, bu fiiller
için dier Kanunlarda (örnein, Su Ürünleri Kanunu, Maden Kanunu, Ky Kanunu, Orman Kanunu, Milli Parklar Kanunu gibi) yazl cezalarn uygulanmasna engel olmaz.
Geçici Madde 4- Atksu artma ve evsel nitelikli kat atk bertaraf tesisini
kurmam belediyeler ile, halihazrda faaliyette olup, atksu artma tesisini kurmam organize sanayi bölgeleri, dier sanayi kurulular ile yerleim birimleri,
bu tesislerin kurulmasna ilikin i termin plânlarn bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren bir yl içinde Bakanla sunmak ve aada belirtilen sürelerde iletmeye almak zorundadr.
letmeye alma süreleri, i termin plânnn Bakanla sunulmasndan itibaren; belediyelerde nüfusu, 100.000’den fazla olanlarda 3 yl, 100.000 ilâ 50.000
arasnda olanlarda 5 yl, 50.000 ilâ 10.000 arasnda olanlarda 7 yl, 10.000 ilâ 2.000
arasnda olanlarda 10 yl, organize sanayi bölgeleriyle bunlarn dnda kalan
endüstri tesislerinde ve atksu üreten her türlü tesiste 2 yldr.
Halen inaat devam eden atksu artma ve kat atk bertaraf tesisleri için i
termin plân hazrlanmas art aranmaz. Tesisin iletmeye alnma süresi bu
maddede belirlenen iletmeye alnma sürelerini geçemez.
Belediyeler, organize sanayi bölgeleri, dier sanayi kurulular ile yerleim
yerleri bu hükümden yararlanmak için bu Kanunun yaym tarihinden itibaren
üç ay içinde Bakanla bavurmak zorundadr.
Bu Kanunun 8 inci maddesi ile atksu altyap sistemlerinin ve kat atk bertaraf tesisleri kurma yükümlülüü verilen kurum ve kurulularn, bu yükümlülüklerini, bu maddede belirtilen süre içinde yerine getirmemeleri halinde; belediyelerde nüfusu 100.000’den fazla olanlara 50.000 Türk Liras, 100.000 ilâ 50.000
arasnda olanlara 30.000 Türk Liras, 50.000 ilâ 10.000 arasnda olanlara 20.000
Türk Liras, 10.000 ilâ 2.000 arasnda olanlara 10.000 Türk Liras, organize sanayi
320
bölgelerinde 100.000 Türk Liras, bunlarn dnda kalan endüstri tesislerine ve
atksu üreten her türlü tesise 60.000 Türk Liras idarî para cezas verilir 181.
AÇIKLAMA
Çevre Kanununun 11. maddesinin 4. vd. fkralarnda belediyelere, sanayi
kurulularna ve yerleim birimlerine atk su altyap tesislerini ve ayrca belediyelere kat atk bertaraf tesisini kurma yükümlülüü getirmitir. Buna göre;
Atk sular toplayan kanalizasyon sistemi ile atksularn artrld ve artlm atksularn bertarafnn salad atksu altyap sistemlerinin kurulmas,
bakm, onarm, slah ve iletilmesinden; Büyükehirlerde 20.11.1981 tarihli ve
2560 sayl stanbul Su ve Kanalizasyon daresi genel Müdürlüü Kurulu ve
Görevleri Hakknda belirlenen kurulular, belediye ve mücavir alan snrlar
içinde belediyeler, bunlarn dnda iskana konu her türlü kullanm alannda
valiliin denetiminde bu alanlar kullananlar sorumludur.
Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri kültür ve turizm koruma ve gelime bölgelerinde, tanzim merkezlerinde Kültür ve Turizm
Bakanl ve/veya yetkili kld birimler, organize sanayi bölgelerinde organize
sanayi bölgesi yönetimi, küçük sanayi sitelerinde kooperatif bakanlklar, mevcut yerleim alanlarndan kopuk olarak münferit yaplm tatil köyü, tatil sitesi,
turizm tesis alanlar vb. kullanm alanlarnda ise site yönetimleri veya tesis iletmecileri atksu altyap sistemlerinin kurulmas, bakm, onarm ve iletilmesinden sorumludurlar.
Büyükehir belediyeleri ve belediyeler evsel kat atk bertaraf tesislerini
kurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmekle yükümlüdürler. ‘Atksu’ terimi,
evrensel, endüstriyel, tarmsal ve dier kullanmlar sonucunda kirlenmi veya
özellikleri ksmen veya tamamen deimi sular, ‘atksu altyap tesisleri’ ; evrensel ve/veya endüstriyel atksular toplayan kanalizasyon sistemi ile
atksularn artrld ve alc ortama verilmesinin saland sistem ve tesislerin
tamamn, ‘evsel kat atk’ terimi ise; tehlikeli ve zararl atk kapsamna girmeyen konut, sanayi, iyeri, piknik alanlar gibi yerlerden gelen kat atklar ifade
etmektedir (2. md.).
ÇK’nun geçici 4. maddesi; atksu artma ve evsel nitelikli kat atk bertaraf
tesisini kurmam belediyeler ile, halihazrda faaliyette olup, atksu artma tesisini kurmam organize sanayi bölgeleri, dier sanayi kurulular ile yerleim
birimlerine, bu tesislerin kurulmasna ilikin i terimin planlarn bu Kanunun
yürürlüe girdii tarihten itibaren bir yl içinde Çevre ve Orman Bakanlna
sunma ve aada belirtilen sürelerde iletmeye alma zorunluluu getirmitir.
letmeye alma süreleri, i temrin plannn Bakanla sunulmasndan itibaren; belediyelerde nüfusu, 100.000’den fazla olanlarda 3 yl, 100.000

Adalet Komisyonu Raporu - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

Benzer belgeler

1987-1988 yıllarına ait toplu sözleşme