Dünyada ve Türkiye`de Fen Öğretimi

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE FEN ÖĞRETİMİ
Gülşen BAĞCI KILIÇ
Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı,BOLU
ÖZET: Eğitim alanında uluslararası ölçme-değerlendirmeleri yapan bir kuruluş (International Association for the
Evaluation of Educational Achievement (IEA)), dört yılda bir katılmak isteyen ülkeleri fen ve matematik alanlarında sınavlar
uygulayarak karşılaştırmaktadır. 1999 yılında üçüncü kez uygulanan sınava (Third International Mathematics and Science
Study (TIMSS-R)) Türkiye de ilk kez katılmıştır.
Türkiye ilk kez katıldığı için geçmiş yıllarla karşılaştırma yapılamamaktadır. Bu çalışmada, TIMSS 2000 raporunun
fen alanı incelenmekte ve katılan diğer ülkelerden toplanan çeşitli veriler Türkiye’nin verileriyle karşılaştırılarak ve sınavda
sorulan sorular incelenerek Türkiye’nin düşük performansının nedenleri tartışılmaktadır. Bunlardan bazıları; Türkiye’de fen
dersine ayrılan saatlerin azlığı, çok konu öğretme çabasında olunması, bilimsel araştırmaya ve bilimin doğasına verilen
önemin az olması ve soruların çoğu sadece bilgi değil performans ölçmeyi de amaçladığı için öğrencilerimize yabancı gelmiş
olabileceğidir.
1. GİRİŞ
Uluslararası ölçme-değerlendirmeler değişik ülkelerdeki program uygulayıcıları bilgilendirmek
ve değişik uygulamalarla başarı arasındaki ilişkileri inceleyerek en iyi uygulamaları ortaya çıkarmak
amacıyla yıllardır uygulanmaktadır. Uluslararası sınavların ülkelerdeki eğitim uygulamalarının farklı
olmasından ve sınavların tercüme yapılırken paralelliğin zedelenmesinden doğan bazı dezavantajları
vardır fakat yine de sonuçlar katılan ülkelere bu alanlardaki gelişmelerini diğer ülkelerle karşılaştırma
şansı vermektedir. Eğitim alanında uluslararası ölçme-değerlendirmeleri yapan bir kuruluş
(International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA) (http://www.iea.nl),
dört yılda bir katılmak isteyen ülkeleri fen ve matematik alanlarında sınavlar uygulayarak
karşılaştırmaktadır. Sınavlar uygulamaya katılmak isteyen ülkelerin kullandıkları dillere tercüme
edilmekte ve sözkonusu ülkelerde uygulanmaktadır.
1999 yılında üçüncü kez uygulanan sınava (Third International Mathematics and Science Study
(TIMSS-R) http://www.timss.com) 38 ülke katılmıştır. Türkiye de 1999 yılında bu sınava ilk kez
katılmıştır. Sınav sonuçları ve ülkelerin karşılaştırılması 2000 yılında detaylı bir raporla sunulmuştur
(TIMSS-R, 2000). 1999 yılında uygulanan sınava ülkelerin sekizinci sınıf öğrencileri katılmıştır.
Türkiye ilk kez katıldığı için geçmiş yıllarla karşılaştırma yapılamamaktadır. Bu çalışmada, TIMSS-R
raporunun fen alanı incelenmekte, Türkiye’nin performansı katılan diğer ülkelerle karşılaştırılarak ve
raporda verilen örnek sorular incelenerek Türkiye’nin düşük performansının nedenleri tartışılmaktadır.
Çalışmaya katılan ülkeler hakkında raporda verilen bilgiler incelenerek öneriler de getirilmektedir.
2. TIMSS-R ÇALIŞMASI HAKKINDA TEMEL BİLGİLER
TIMSS-R çalışmasına toplam 38 ülke katılmıştır. Bunlar; Amerika Birleşik Devletleri,
Avustralya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Şili, Tayvan, Endonezya, Filipinler, Finlandiya,
Güney Afrika, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İran, İsrail, İtalya, Japonya, Kanada, Güney Kıbrıs,
Kore, Latviya, Letonya, Macaristan, Makedonya, Malezya, Moldova, Moroko, Romanya, Rusya,
Singapur, Slovakya, Slovenya, Tayland, Tunus, Türkiye, Ürdün ve Yeni Zelenda’dır.
TIMSS-R sınavının geliştirilmesi ve uygulaması aşamasında katılan her ülkede o ülkenin seçtiği
bir ulusal araştırma koordinatörü atanmış ve bu kişi bir ulusal merkez oluşturarak sınavın belirlenen
uluslararası koşullarda geliştirilmesini ve uygulanmasını sağlamıştır.
TIMSS-R sınavı katılan ülkelerin 8. sınıf öğrencilerinden seçilen bir örnekleme uygulanmıştır.
Katılan öğrencilerin uluslararası yaş ortalaması 14.4’tür. Sınav ve sonuçları hakkında daha detaylı
bilgiler raporda bulunmaktadır (TIMSS-R, 2000).
TIMSS-R sınavının fen bölümü 146 sorudan oluşmuştur. Soruların 3/4’ü objektif test
sorularından kalan 1/3’ü ise öğrencinin cevap üreteceği açık uçlu sorulardan oluşmuştur. Fenin 6 alt
dalından sorular hazırlanmıştır. Bu alanların tanımları ve sınavda bu alanlara ayrılan soruların yüzdesi
parantez içinde verilmiştir: dünya bilimi (dünyanın özellikleri, dünyanın süreçleri ve dünyanın
uzaydaki yeri, %15); canlı bilimi (canlıların çeşitliliği, yapısı ve düzeni, yaşam süreçleri ve yaşamsal
fonksiyonları yürüten sistemler, genetik devamlılık ve çeşitlilik, canlıların birbirleriyle olan ilişkileri,
insan biyolojisi ve sağlığı, %27); fizik (fiziksel özellikler ve değişim, enerji ve fiziksel süreçler,
kuvvet ve hareket, %27); kimya (Maddenin yapısı ve sınıflandırılması, kimyasal özellikler, kimyasal
değişim, %14); çevre ve kaynaklar (kirlilik, toprağın, suyun ve deniz kaynaklarının korunması,
materyal ve enerji kaynaklarının korunması, dünyanın kirlenmesi, yiyecek üretimi, doğal afetlerin
etkileri, %9); bilimsel araştırma ve bilimin doğası (bilimsel bilginin doğası, bilim, teknoloji,
matematik ve toplumun arasındaki ilişki, bilimsel buluşlarda kullanılan araçlar, prosedürler ve
süreçler, %8).
Fen bazı ülkelerde birleştirilmiş ve tek bir ders olarak öğretilmektedir. Ülkemizde bu dersin
adı Fen Bilgisidir. Feni birleştirilmiş olarak öğreten diğer ülkeler şunlardır: Amerika Birleşik
Devletleri, Avustralya, Filipinler, Güney Afrika, Hong Kong, İngiltere, İran, İsrail, İtalya, Japonya,
Kanada, Güney Kıbrıs, Kore, Malezya, Şili, Singapur, Tayland, Tunus, Ürdün, Yeni Zelenda.
3. TIMSS-R SIRALAMASINDA TÜRKİYE
TIMSS-R sınavına katılan ülkelerin sıralaması Şekil 1’de verilmiştir. Ülkeler ortalamalarına
göre azalan bir sıra ile sıralanmıştır. Ortalamaların yayında yer alan “ ” işareti ortalamanın
uluslararası ortalamadan istatistiksel anlamlı farkla yüksek olduğunu, “ ” işareti ortalamanın
uluslararası ortalamadan istatistiksel anlamlı farkla düşük olduğunu, “ ” işareti ise ortalamanın
uluslararası ortalamadan istatistiksel anlamlı farkı olmadığını belirtmektedir.
Şekil 1. Ülkelerin Sıralaması
TIMSS-R’ye toplam 38 ülke katılmıştır. 38 ülkenin ortalamaları alınarak hesaplanan
uluslararası ortalama 488’dir. TIMSS-R’nin fen alanındaki sıralamasında ilk sırayı 569 puanla
Tayvan, en son sırayı ise 243 puanla Güney Afrika almıştır. Türkiye ise 433 ortalama puanla 33. ülke
olmuştur ve ortalaması uluslararası ortalamadan istatistiksel anlamlı farkla düşüktür. 19 ülke
uluslararası ortalamanın istatistiksel anlamlı farkla üstündedir. Ortalamanın üstüne çıkan 19 ülkeden
ikisi (Tayvan ve Filipinler) TIMSS-R’ye ilk defa katılan ülkelerdir. 13 ülke uluslararası ortalamanın
istatistiksel anlamlı bir farkla altında kalmışlardır. Bunların dokuzu TIMSS-R’ye ilk defa katılan
ülkelerdir (Moldova, Makedonya, Ürdün, Endonezya, Türkiye, Tunus, Şili, Filipinler ve Moroko).
Şekil 1’de ülkelerin kendi içindeki puan dağılımları da verilmiştir. 5., 25., 75. ve 95. yüzdelikte
(percentile) öğrencilerin aldıkları puanlar gösterilmektedir. Örneğin, Türkiye’nin 25. yüzdeliğine
karşılık gelen puan yaklaşık 380 puandır. Bu demektir ki öğrencilerimizin %25’i 380 puanın altında
puanlar almışlardır. Öğrencilerimizin %50’si 380 ile 480 arasında değişen puanlar almışlar ve
ortalamamız 433 çıkmıştır. Başarılı öğrencilerimiz de (75. yüzdeliğin üstünde kalan öğrenciler) 480 ile
560 arasında değişen notlar almışlardır. Uluslararası ortalamanın 488 olduğunu hatırlarsak, ancak en
iyi öğrencilerimiz bu ortalamaya yakın puanlar almışlardır.
Ülkemizin aldığı puanları TIMSS-R’de ilk sıralara yerleşmiş ülkelerle karşılaştırırsak,
Tayvan’ın ortalaması 569, Singapur’un ortalaması 568, Macaristan’ın ortalaması 552, Japonya’nın
ortalaması ise 550’dir. Bizim en iyi öğrencilerimiz bu ülkelerin ortalamalarına yakın puanlar
almışlardır. Bizim ortalarda yer alan öğrencilerimiz ise (25. ve 75. yüzdelik arasındaki öğrenciler), bu
ülkelerin düşük performans gösteren öğrencileriyle (25. yüzdeliğin altındaki) yakın puanlar
almışlardır. Bizim öğrencilerimizin yaklaşık %95’i bu ülkelerin ortalamalarının altındadır.
Ülkeler fenin yukarıda belirtilen altı alt alanında da karşılaştırılmıştır. Türkiye fenin her alt
alanında uluslararası ortalamanın istatistiksel anlamlı farkla altında kalmıştır. Katılan 38 ülke arasında
Dünya biliminde 34., Canlı Biliminde 32., Fizikte 33., Kimyada 33., Çevre ve Kaynaklar 30., Bilimsel
Araştırma ve Bilimin Doğası alanında 33. olmuştur. Türkiye’den katılan öğrenciler fenin tüm konu
alanlarında çok düşük performans göstermiştir.
TIMSS-R çalışmasında fen kazanımlarının uluslararası seviye özellikleri (benchmarks)
belirlenmiş ve 4 seviye oluşturulmuştur. Bu seviyeler; ilk %10, üst çeyrek, orta ve alt çeyrek
seviyeleridir. İlk sıralarda yer alan ülkelerin öğrencilerinin %95’i alt çeyrek seviyesinin özelliklerini
göstermişler, öğrencilerinin yaklaşık %80’i orta seviyedeki özellikleri göstermiş, öğrencilerinin
yaklaşık %50’si üst çeyrek seviyesine çıkmış ve öğrencilerinin yaklaşık %30’u ilk %10 seviyesine
tırmanmıştır. Türk öğrencilerin ise %62’si alt çeyrek seviyesinde, %25’i orta seviyesinde, %6’sı üst
çeyrek seviyesinde yer almış, ancak %1’i ilk %10 kategorisine çıkabilmiştir.
4. OLASI BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
4. 1. Ders saatlerinin azlığı
TIMSS-R çalışmasına katılan ülkelerin öğretim programlarında fen derslerine ayırdıkları
zaman karşılaştırıldığında 4. sınıfta fen derslerine ayırdığı %10 zamanla Türkiye en çok ders saati
ayıran ülkeler arasındadır. Fakat ülkelerin çoğu 6. ve özellikle de 8. sınıfta fen derslerine ayırdıkları
zamanı artırmaktadır. Romanya, Rusya, Slovenya, Makedonya, Moldova, Macaristan, Çek
Cumhuriyeti’nde fen derslerini ayrı dersler olarak okuttukları için 8. sınıfta fen derslerine ayrılan
zaman %25’lere kadar çıkmaktadır. Türkiye’de ise Fen derslerine ayrılan zaman 4, 6 ve 8. sınıflarda
hiç artmamakta ve %10’da kalmaktadır. Fen derslerine ayrılan zaman bizim gibi feni birleştirilmiş
ders olarak okutan ülkelerin bazılarında da sınıf yükseldikçe artmaktadır. Örneğin, en başarılı
ülkelerden biri olan Singapur’da 8. sınıfta fen derslerine ayrılan zaman %15, Kore’de %12, Kanada’da
%12-15, İsrail’de %14-16’dır. Bu veriler amaçlanan fen öğretim programında fen derslerine ayrılan
saatlerdir. Öğretmenlere 8. sınıfta yıl boyunca fen derslerine ayrılan zaman sorulduğunda ise Türkiye
birleştirilmiş fen öğreten ülkelerin arasında en az fen dersi yapan ülkelerdendir. Uluslararası ortalama
yıllık 122 saatken, Türkiye’deki öğretmenler yılda 87 saat fen dersi yaptıklarını belirtmişlerdir.
Başarılı ülkelerde yapılan fen ders saatlerine baktığımızda İngiltere 182 (toplam ders saatinin %19’u),
Singapur 119 (%14), Kore 117 (%11), Japonya 94(%9) saattir. Görüldüğü gibi ülkemizde Fen
derslerine ayrılan zaman hem amaçlanan programda hem de uygulamada azdır. Türkiye fen derslerine
ayrılan zamanı ya öğretim yılını uzatarak ya da haftalık fen dersi saatlerini artırarak çözebilir.
4. 2. Çok konu öğretme çabası
TIMSS-R’de belirlenen fen konuları şunlardır:
Yer Bilimi
Dünyanın fiziksel özellikleri (katmanlar, karalar, sular, kayalar ve toprak), dünyanın atmosferi
(katmanları, yapısı, sıcaklık ve basınç), dünyanın süreçleri ve tarihi (hava ve mevsimler, fiziksel
döngüler, tabaka hareketleri, fosiller), dünyanın güneş sistemi ve uzaydaki yeri (dünya, ay ve güneş
arasındaki etkileşimler, diğer gezegenler ve yıldızlarla ilişkileri).
Biyoloji
İnsan vücudu (yapısı, organlar ve sistemlerin görevleri), insan vücudu süreçleri (metabolizma,
soluma, sindirim), İnsan beslenmesi, sağlığı ve hastalıkları, bitki ve hayvan hayatının biyolojisi
(çeşitlilik, yapı, hayat süreçleri, hayat döngüleri), fotosentez, yaşayan canlıların etkileşimleri
(biyomlar, ekosistemler, birbirine bağımlılık, üreme, genetik, evrim ve türler).
Fizik
Maddenin fiziksel özellikleri ve fiziksel değişimler (ağırlık, kütle, maddenin halleri, kaynama
ve donma), atomun parçacıkları ( protonlar, elektronlar ve nötronlar), enerji çeşitleri, kaynakları ve
dönüşümleri (kimyasal, kinetik, elektrik, ışık enerjisi, iş ve verim), ısı ve sıcaklık, gaz kanunları
(sıcaklık, hacim ve basınç ilişkileri), dalga, ses ve titreşim, ışık (yansıma, kırılma, ışık ve renk),
elektrik ve manyetizma (devreler, iletkenlik, mıknatıslar), kuvvet, hareket (kuvvet çeşitleri,
dengelenen ve dengelenmeyen kuvvetler, akışkan davranışı, hız ve ivme), kaldırma kuvveti.
Kimya
Maddenin sınıflandırılması (elementler, bileşikler, çözeltiler, karışımlar), maddenin yapısı
(atomlar, iyonlar, moleküller, kristaller), çözelti oluşumu (çözücü, çözünen, çözünebilen ve
çözünemeyen maddeler), asitler, bazlar ve tuzlar, kimyasal tepkime ve dönüşümler (kimyasal
değişimin tanımı, oksitlenme ve yanma), enerji ve kimyasal değişim (ısı alan ve ısı veren reaksiyonlar,
reaksiyon hızı), kimyasal bağ, iyonik ve kovalent bağlı bileşik oluşumu, kimyasal denklemler, atomun
yapısı, atom numarası ve atom kütlesi, periyodik tablo, değerlik.
Çevre ve Kaynaklar
Kirlenme (asit yağmurları, küresel ısınma, ozon tabakası, su kirlenmesi), doğal kaynakların
korunması (toprak, su, orman, enerji kaynakları), yiyecek üretimi, nüfus, insan yapımı ya da doğal
olayların çevreye etkileri).
Bilimsel Araştırma ve Bilimin Doğası
Bilimsel metod (hipotez oluşturma, gözlemler yapma, çıkarım yapma ve genelleme), deneysel
tasarım (deneysel kontrol, malzemeler ve yapılışı), bilimsel ölçümler (geçerlilik, tekrar, deney hatası,
tutarlılık), bilimsel düzeneği kullanma, deneyler yapma, veri toplama, düzenleme ve sunma (birimler,
tablolar, şekiller, grafikler), veri tanımlama ve yorumlama.
TIMSS-R’de belirlenen yukarıdaki fen konularının ülkelerin fen programlarında 8. sınıfa kadar
ne kadarını öğretmeyi amaçladıkları ülkelerdeki ulusal araştırma koordinatörlerine sorulmuştur.
Verilere göre Türkiye yer bilimi, biyoloji, fizik, kimya ve çevre konularının tamamını öğretmeyi
amaçlamaktadır. Bilimsel araştırma ve bilimin doğası konularının ise %67’sini öğretmeyi
amaçlamaktadır. Toplamda Türkiye TIMSS-R tarafından belirlenen fen konularının %95’ini
öğretmeyi amaçladığını rapor etmiştir. Uluslararası ortalama ise %63’tür. Bizim gibi fen konularının
büyük bir çoğunluğunu öğretmeyi amaçladığını belirten ülkeler ve sıralamaları şöyledir: Bulgaristan
(%90, 17.), Macaristan (%83, 3.), Ürdün (%88, 30.), Moldova (%95, 28.), Romanya (%81, 25.),
Slovenya (%95, 13.), ve Amerika (%86, 18.). İlk beşe giren ülkelerden Tayvan %69’unu, Singapur
%79’unu, Japonya %62’sini ve Kore %60’ını öğretmektedir. Bu durumda Türkiye de öğretim
programındaki fen konularını azaltarak az konuda derin bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlamalıdır.
4. 3. Bilimsel araştırmaya ve bilimin doğasına verilen önem
Türkiye fen programında TIMSS-R’nin belirlediği fen konularından bilimsel araştırma ve
bilimin doğasında belirlenen alt başlıkların %67’sini öğretmeyi amaçlamaktadır. Buna çoğu ülkede
çok fazla önem verilmektedir. Öğretmen ve öğrencilerden toplanan veriler incelendiğinde Türkiye fen
derslerinde en az deney yapan ülkeler arasındadır. Türkiye fen deneylerine verdiği önemde
uluslararası ortalamanın oldukça altındadır. Çok deney yapıldığını belirten ülkelerden Hong Kong 15.,
İngiltere 9., Singapur 2. ve Japonya 4. olmuştur. Burada ilginç olan Tayvan’ın durumudur. Tayvan
bizimle hemen hemen aynı düzeyde deney yapıldığını belirttiği halde TIMSS-R’de birinci olmuştur.
Öğretmenlerden fen derslerinde herhangi bir ayda bazı etkinliklere ayırdıkları zaman
sorulmuştur. Türkiye’deki öğretmenler zamanın %41’ini sunuş yoluyla ders anlatmaya, %11’ini tekrar
etmeye, %11’ini öğretmen rehberliğinde öğrencilerin yaptıkları etkinliklere, %12’sini deney
demonstrasyonuna, %8’ini sınavlara, %7’sini ödev kontrol etmeye, %7’sini öğrencilerin deney
yapmasına, %7’sini ise öğrencilerin bağımsız etkinliklerine, %8’ini ise yönetim ve diğer işlere
ayırdıklarını belirtmişlerdir. Bu verilerle Türkiye en çok sunuş yoluyla fen anlatan ve öğrencilerin en
az deney yaptığı ülkelerdendir. Öğretmenlerin sunuma ayırdıkları zamanın uluslararası ortalaması
%25’tir. Bizim gibi öğretmenin uzun süreli bilgi sunduğunu belirten ülkeler Bulgaristan (%43) ve
Makedonya’dır (%42). Başarılı olan ülkelere baktığımızda Tayvan’daki öğretmenler bir aylık ders
zamanının %39’unu sunuş yoluyla fen anlatmaya ayırmaktadırlar. Diğer değerleri de bize yakındır
fakat öğrencilerin deney yapmasına bizden biraz fazla zaman ayırmaktadırlar (%13). İkinci sırada olan
Singapur’daki öğretmenlerin verilerine baktığımızda ise sunuş yoluyla fen anlatmaya bizden daha az
zaman ayırmakta (%27), öğrencilerin deney yapmasına ise bizden daha çok zaman ayırmaktadır
(%23). Üçüncü sıradaki Macaristan’a baktığımızda, öğretmenler zamanın %23’ünü öğretmenin
sunumuna, %18’sini ise öğretmenin rehberliğinde öğrenci etkinliklerine ayırmaktadırlar. Dördüncü
sırada yer alan Japonya’ya bakıldığında öğretmenler sunuma zamanın %31’ini ayırırken, %24’ünü
öğrencilerin deney yapmasına ayırmaktadırlar. Beşinci sırada yer alan Kore ise %34’ünü sunuma,
%18’ini ise öğrenci deneylerine ayırmaktadır.
Başarılı Avrupa ülkelerine baktığımızda, öğretmen sunumlarına çok daha az zaman ayrılmakta
ve öğrenci deneylerine ve öğretmenin deney demonstrasyonuna ve öğrencilerin bağımsız etkinliklerine
daha çok zaman ayrılmaktadır. Örneğin, İngiltere’deki öğretmenler zamanın %13’ünü sunuma
ayırırken, %19’unu öğretmen rehberliğinde öğrenci etkinliklerine, %13’ünü öğrencilerin bağımsız
etkinliklerine %10’unu öğretmenin deney demonstrasyonuna ve %24’ünü öğrenci deneylerine
ayırmaktadırlar. Yani zamanın %56’sında öğrenciyi aktif kılmaktadırlar (öğretmen rehberliğinde
öğrenci etkinlikleri, öğrencilerin bağımsız etkinlikleri, öğrenci deneyleri). Finlandiya’daki öğretmenler
sunuma %20 zaman ayırırken, öğrencinin aktif kılındığı etkinliklere zamanın %48’ini ayırmaktadırlar.
Tayvan, öğrencinin aktif olduğu etkinliklere bir aylık ders zamanının %27’sini, Singapur %41’ini,
Japonya %40’ını, Kore %33’ünü ayırmaktadır. Türkiye ise öğrencinin aktif olduğu etkinliklere
zamanın sadece %25’ini ayırmaktadır.
4. 4. Soru tipleri
TIMSS-R’de sorulan soruların 3/4’ü objektif test sorularından, 1/3’ü ise öğrencinin cevap
üreteceği açık uçlu sorulardan oluşmuştur. Sorularda sadece bilgi yoklanmamakta şu performanslar da
ölçülmektedir; basit bilgiyi anlama (soruların %39’u), kompleks bilgiyi anlama (soruların %31’i),
teorik açıklamalar yapabilme (theorizing), analiz etme ve problem çözme (soruların %19’u), araç,
yazılı yönergeleri ve bilimsel süreçleri kullanma (soruların %7’si). Ayrıca, açık uçlu sorularda
öğrencilerde düşünce becerilerini kullanarak soruyu analiz edip, cevap oluşturup, bilimsel bir şekilde
anlatabilmeleri beklenmiştir. Bu tür soru tipleri öğrencilerimize yabancı gelmiş olabilir. Ülkemizde
fen sınavlarında ya da kitaplarda çoğunlukla bilgi düzeyinde soru sorulmakta ve öğrencilerin
seçeneklerden doğru cevabı seçmesi zor olmamaktadır. Son yıllarda fen öğretiminde ilgi TIMSS-R’de
de görüldüğü gibi bilgi ölçmekle birlikte performans ölçmeye de kaymıştır. Ülkemizde öğretmenler
TIMSS-R’de kullanılan türde bilgi ile birlikte performans ölçen soru tiplerini (test ya da açık uçlu)
öğrenebilmeleri için eğitilmelidirler.
Not: Burada değinilemeyen başka olası başarısızlık nedenleri de vardır. Bunlardan bazıları; ilk kez
katılıyor olmamız, evdeki eğitim araçlarının azlığı, ailelerin eğitim düzeyi ve ekonomik faktörlerdir.
KAYNAKÇA
International Study Center (2000a) TIMSS 1999 (TIMSS-R) International science report.
http://isc.bc.edu/timss1999i/publications.html (Ağustos, 2002)
International Study Center (2000b) TIMSS 1999 (TIMSS-R) Released science items.
http://isc.bc.edu/timss1999i/study.html (Ağustos, 2002)
Elley, W. B. (2002) Evaluating the impact of TIMSS-R (1999) in low- and middle income countries.
http://www.iea.nl/Home/TIMSS1999_evaluation_report.pdf (Ağustos, 2002)
Van Der Linden, W. J. (1998) A discussion of some methodological issues in international
assessments. International Journal of Educational Research, 29, 569–577.
Foy, P. (1998) Sampling issues in international assessments. International Journal of Educational
Research, 29, 555-568.
Wolf, R. M. (1998) Validity issues in international assessments. International Journal of Educational
Research, 29, 491-501.
Ercikan, K. Translation effects in international assessments. International Journal of Educational
Research, 29, 543-553.