Amerika Birleşik Devletleri

TÜRKİYE İLE TİCARET
Genel Durum
ABD, Ekonomi Bakanlığı tarafından 2014-2015 döneminde Hedef Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir.
ABD ile son yıllardaki ticaretimizin incelendiğinde, ülkemiz aleyhine dış ticaret açığı verildiği gözlenmektedir. Dış
ticaret açığımız 2013 yılı itibariyle 7 milyar dolar seviyelerindedir.
2012 yılında ihracatımızdaki payı %3,7 olan ve ülkemiz için en önde gelen 9. ihraç pazarı olan ABD’nin
ihracatımızdaki payı 2013 yılında aynı oranda kalmış ancak, ihracatımızdaki sıralaması İran ve BAE’ye
ihracatımızdaki azalış nedeniyle 7. sıraya yükselmiştir.
Türkiye’nin ABD’ye ihracatı genel olarak artış eğilimindedir. 2000 yılında 3,1 milyar dolar olan ihracat 2013
yılında 5,6 milyar dolara ulaşmıştır. 2011 ve 2012 yıllarında sırasıyla %21,8 ve %22,3 oranında artan ihracat
2013 yılında %0,6 artmıştır. Türkiye, ABD pazarında %0,3 pay ile 41. sırada yer almaktadır (ABD’nin ithalatında
ÇHC %19’luk payla 1., Kanada %14’lük payla 2. ve Meksika %12’lik payla 3. sırada).
Diğer taraftan 2013 yılında ABD’den ithalatımız % 11 azalış ile 12,6 milyar dolara gerilemiştir. Bu durum ülkemiz
aleyhine olan dış ticaret açığının 2013 yılında bir önceki yıla göre %18 daha düşük seyretmesini sağlamıştır.
Türkiye ABD’nin ihracatında % 0,8’lik payıyla 27. sırada yer almaktadır (Kanada %19’luk payla 1., Meksika
%14’lük payla 2. ve ÇHC %8’lik payla 3. sırada).
Türkiye-ABD Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)
Yıl
İhracat
İthalat
Hacim
Denge
2000
3.135
3.911
7.046
-776
2001
3.126
3.261
6.387
-135
2002
3.356
3.099
6.455
257
2003
3.752
3.496
7.248
256
2004
4.860
4.745
9.605
115
2005
4.911
5.376
10.287
-465
2006
5.061
6.261
11.322
-1.200
2007
4.171
8.166
12.337
-3.995
2008
4.300
11.976
16.276
-7.676
2009
3.223
8.576
11.799
-5.353
2010
3.763
12.319
16.082
-8.556
2011
4.584
16.034
20.618
-11.450
2012
5.604
14.131
19.735
-8.527
2013
5.636
12.596
18.232
-6.960
2013 (6 ay)
2.865
6.926
9.791
-4.061
2014 (6 ay)
2.971
6.451
9.422
-3.480
2010 ve 2011 yıllarında birçok ürün grubunda gözlenen ihracatımızdaki artış eğilimi 2012 yılında da devam
etmiştir. 2013 yılında ise ABD’ye ihracatımız yalnızca %0,6 oranında artarak 5,64 milyar dolara ulaşmıştır.
ABD’ye 2013 yılı ihracatımızın %72’sini oluşturan ihracatımızda önde gelen ilk 40 ürün grubu incelendiğinde;
ürün gruplarının %65’inin ihracatında artış gözlenmektedir.
Ülkemizden ABD’ye en çok otomotiv ve demir-çelik ürünleri ihraç edilmektedir. Tekstil & hazır giyim, tarım &
gıda, makine ve hava taşıtları da ABD’ye ihraç ettiğimiz diğer önemli ürün gruplarıdır.
2013 yılında ihracatımızda azalışın gözlendiği sektörler arasında otomotiv, demir-çelik ve ürünleri, tütün,
mineral yakıtlar ve değerli taşlar yer almaktadır.
2012 yılında %28 artışın gözlendiği otomotiv sektörü ihracatımız 2013 yılında %15 azalarak yaklaşık 839 milyon
dolara gerilemiştir. Otomotiv sektöründe binek otomobil ihracatımız %24 azalış ile 440 milyon dolara gerilemiş,
traktör ihracatımız %26 azalış ile 68,7 milyon dolara gerilemiş, otobüs & minibüs ihracatımız %28 artış ile 41,6
milyon dolara yükselmiş ve kara taşıtları için aksam ve parçalar ihracatımız %3 azalış ile 37 milyon dolara
gerilemiştir.
ABD’ye demir-çelik sektöründeki ihracatımız 2012 yılında 994 milyon dolar iken, 2013 yılında %18 azalarak 811
milyon dolara gerilemiştir.
2013 yılında tekstil ve hazır giyim (halı hariç) ihracatımız %3 artarak 752 milyon dolara yükselirken özel olarak
hazır giyim sektörü ihracatımız 2013 yılında bir önceki yıla göre %3,6 azalarak 229 milyon dolar seviyesine
gerilemiştir. Ev tekstili ihracatımızda %3,4’lük bir artış tespit edilmiş olup söz konusu sektör ihracatımız yaklaşık
183 milyon dolardır. ABD’ye halı ve yer kaplamaları ihracatımız ise 2013 yılında %21 artarak 220,6 milyon dolara
ulaşmıştır.
ABD’ye makine ihracatımız ise 2012 yılında 598 milyon dolar iken, 2013 yılında %3,5 oranında artarak 619
milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu sektördeki en önemli ihraç kalemimiz 187 milyon dolar ile
“turbojetler/turbopropellerin aksam-parçaları”dır. Söz konusu ürünü 97 milyon dolarlık ihracat ile “dizel
motorların aksam ve parçaları” ve 34 milyon dolarlık ihracat ile “birden fazla dış kapılı kombine soğutucudondurucular” takip etmektedir.
ABD’ye gıda ve tarım sektörü ihracatımızın ise 2012 yılında 538 milyon dolar iken, 2013 yılında %18 artarak 636
milyon dolara ulaştığı tespit edilmektedir. Sektörde en önemli ihraç kalemimiz “tütün (saplı, damarlı)” olup, söz
konusu ürün ABD’ye tarım & gıda ihracatımızın %22’sini oluşturmaktadır (138 milyon dolar). 55 milyon dolar ile
“kakao içermeyen diğer şeker mamulleri” ikinci sırada olup, 51 milyon dolar ile “zeytinyağı fraksiyonları” ise
üçüncü sıradadır. “Zeytinyağı fraksiyonları” ihracatımız 2013 yılında %750 artmıştır. “Saf zeytinyağı” ihracatımız
ise %270 artarak 37 milyon dolara ulaşmıştır.
Diğer yandan, ABD’ye değerli taş ve mücevherat ihracatımızda, özellikle altın zincir dışında kalan altın
mücevherin (özellikle GTİP kodu 71131950 olan ürün) 2008 yılı Temmuz ayı itibarıyla ABD’nin Genelleştirilmiş
Tercihler Sistemi kapsamından çıkartılmasına bağlı olarak 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla %40 ve %30 oranında
düşüş gerçekleştiği görülmektedir. 2010 yılında ABD’ye ihracatında %4,6 oranında artış gözlenen sektörün 2011
yılı ihracatı %8,6’lık düşüş, 2012 yılı ihracatı ise %1 artış göstermiştir. 2013 yılında ise ABD’ye değerlitaş ve
mücevherat ihracatımız %1,8 azalarak 128 milyon dolara gerilemiştir.
Türkiye'nin ABD'ye İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP
Ürün Adı
2011
2012
2013
8703
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
461.139
581.021
439.986
7214
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş,
çekilmiş)
239.835
366.007
361.486
6802
Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç)
236.014
251.363
295.137
8803
Balon, hava gemisi, planör vb. Diğer hava taşıtlarının aksam ve
parçaları
183.248
235.567
218.866
7306
Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller
194.738
284.152
215.938
8411
Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri
151.418
208.207
192.241
9999
Başka yerde belirtilmemiş ürünler
199.149
158.230
189.470
5702
Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb)
105.388
133.664
165.199
6302
Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri
128.401
142.191
152.170
2401
Yaprak tütün ve tütün döküntüleri
93.806
154.543
138.818
7113
Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
121.238
122.303
117.201
8708
Kara taşıtları için aksam, parçaları
98.445
109.591
111.593
7413
Bakırdan ince, kalın, örme vb. Halatlar (elektrik-izole hariç)
73.270
102.080
107.727
8409
İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları
93.331
96.959
101.335
1509
Zeytinyağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)
4.955
15.474
87.470
8802
Diğer hava taşıtları, uzay araçları
0
30.330
85.900
9303
Diğer ateşli silahlar
29.525
45.680
73.622
8418
Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları
38.118
58.351
72.125
8701
Traktörler
38.331
92.480
68.701
4009
Vulkanize edilmiş kauçuktan boru ve hortumlar ve donanımları
68.656
72.608
61.661
7208
Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. Fazla
30.305
52.837
55.597
1704
Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil)
21.688
37.349
55.259
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
122.029
141.513
51.416
2707
Yüksek sıcaklıkta taşkömürü katranının damıtılmasından elde
yağlar ve diğer ürünl
0
5.344
51.404
5407
Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar
42.209
43.281
48.221
0813
Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08. fasıldaki sert
ve kabukluların
56.274
45.969
44.035
8702
Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar
12.270
32.485
41.599
2711
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
30.232
12.593
37.968
2106
Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları
53.885
39.416
37.054
8903
Yatlar, diğer eğlence ve spor teknesi; kürekli kayık, kano
54.173
39.247
33.785
5701
Düğümlü, sarmalı halılar, yer kaplamaları
28.434
29.851
32.873
5511
Suni-sentetik devamsız elyaftan iplikler (perakende)
21.538
25.212
32.814
6908
Sırlı seramikten döşeme, kaldırım taşları, şömine, duvar karosu
15.171
24.722
32.541
7202
Ferro alyajlar
26.493
35.939
32.392
6204
Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.
33.263
34.823
32.324
6109
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)
29.456
32.778
31.756
2528
Tabii boratlar vb. konsantreleri
0
21.466
31.424
2001
Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer bitki
parçaları
21.196
25.780
31.152
7013
Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb için cam eşya
24.674
30.797
30.846
2939
Bitkisel alkaloidler vb. Tuzları, esterleri, eterleri ve diğer
türevleri
24.957
35.724
30.569
Türkiye’nin 2013 yılında ABD’den gerçekleştirdiği ithalat bir önceki yıla göre %11 azalarak 12,6 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında ithalatımızın %71’ini oluşturan ilk 40 ürün grubunun %40’ında azalış
gözlenmiştir. Azalış gözlenen ürün grupları arasında demir/çelik döküntü ve hurdaları, hava taşıtları, petrol
yağları, soya fasulyesi, aşı/serum, kauçuk, canlı hayvanlar gibi çeşitli sektörlerden ürün grupları yer almaktadır.
Türkiye'nin ABD'den İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP
Ürün Adı
2011
2012
2013
7204
Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
2.691.981
2.684.923
2.014.714
5201
Pamuk (kardesiz, taranmamış)
1.300.280
653.665
869.368
8802
Diğer hava taşıtları, uzay araçları
2.055.905
1.494.676
704.382
2701
Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb. Katı
yakıtlar
563.070
487.810
544.767
3004
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar
(dozlandırılmış)
394.353
348.994
372.837
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
536.986
549.148
321.047
3904
Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde)
183.479
193.217
264.034
2713
Petrol yağlarının/bitümenli minerallerden elde edilen yağların
kalıntıları
285.242
280.089
232.859
2304
Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar
54.052
73.101
217.328
1201
Soya fasulyesi
168.029
377.836
217.045
9018
Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları
219.797
212.968
212.823
8411
Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri
205.635
150.645
212.197
4703
Sodalı ve sülfatlı odun hamuru
151.100
166.041
198.126
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
244.792
4.908
196.840
4804
Kraft kağıt/kartonlar-sıvanmamış-rulo veya tabaka halinde
183.945
164.844
188.885
9021
Ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar, işitme cihazı vb.
131.126
145.842
169.657
2303
Nişastacılık, şeker pancarı, şeker ve içki sanayinin artık ve posaları
4.085
76.305
147.393
3901
Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
77.990
81.091
138.494
802
Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu
çıkarılmış/soyulmuş)
118.235
157.820
134.880
8803
Balon, hava gemisi, planör vb. Diğer hava taşıtlarının aksam ve
parçaları
397.600
226.295
122.457
1001
Buğday ve mahlut
357.985
4.496
115.052
3002
İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler
393.546
190.885
103.723
4002
Sentetik kauçuk, taklit kauçuk, stiren-butadien kauçuğu vb
119.474
110.852
89.786
8708
Kara taşıtları için aksam, parçaları
101.515
95.599
87.169
9022
Radyasyonlu cihazlar, x ışınlı jeneratörler, tedavi koltukları
50.606
62.167
82.697
4401
Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb
60.154
121.115
80.638
8703
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
112.777
81.049
80.226
9027
Fiziksel, kimyasal tahlillere mahsus cihazlar, mikrotomlar
77.814
61.475
76.939
8471
Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
74.028
65.768
73.211
7508
Nikelden diğer eşya
71.803
79.800
72.965
2916
Doymamış asiklik ve siklik monokarboksilik asitler ve türevleri
72.253
61.231
69.736
8502
Elektrojen grupları, rotatif elektrik konvertisörleri
46.045
62.902
69.728
8481
Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil
46.103
48.647
69.359
3822
Laboratuarlarda, teşhiste kullanılan karma reaktifler
56.296
56.740
61.546
102
Canlı sığır
186.226
93.515
57.627
8431
Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları
115.091
52.693
55.225
8413
Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri
52.999
47.889
52.537
8421
Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları
57.868
52.373
51.511
8479
Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar
36.552
41.889
50.339
2921
Amin gruplu bileşikler
59.773
47.498
50.057
ABD’nin açıkladığı verilere göre Türkiye 2013 yılında ABD’ye 6,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 2013
yılında Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı eyaletler arasında Teksas (822 Milyon Dolar), New Jersey (708 Milyon
Dolar), New York (632 Milyon Dolar), Michigan (627 Milyon Dolar) ve Kaliforniya (427 Milyon Dolar) yer
almaktadır. Florida (%8,07 azalış ile); ihracatımızda hedef eyaletlerimiz (New York, Teksas, Kaliforniya, Florida,
Illinois ve Georgia) arasında 2013 yılı ihracatımızın azaldığı tek eyalettir. 2013 yılında hedef eyaletlere yönelik
ihracatımızın ABD’ye ihracatımızdaki payı %41 olarak gerçekleşmiştir. Bu eyaletlerin gerçekleştirdiği toplam
ithalatın %0,25’i ülkemiz üzerinden gerçekleşmektedir.
Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Konseyi (EOK)
Ocak 2002’de Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Konseyi (EOK) kurulmuştur. Ekonomik Ortaklık Konseyi, 11 Eylül
olaylarından sonra iki ülke arasında “stratejik ortaklık” olarak tanımlanmaya başlayan ilişkilerin, başta ekonomik
ilişkiler olmak üzere bütün unsurlarının yerine getirilmesini sağlamak üzere kurulmuş olup, iki ülkenin Dışişleri
Bakanlıklarının organizasyonunda düzenlenmektedir.
Şubat 2002’de Ankara’da gerçekleştirilen Konsey’in ilk toplantısında, Türkiye’deki bazı bölgelerde Nitelikli
Sanayi Bölgeleri oluşturulması çalışmalarının başlatılması kararlaştırılmıştır. Aralık 2003 tarihinde
Washington’da gerçekleştirilen ikinci toplantıda, hassas ürünlerin de Nitelikli Sanayi Bölgeleri Yasa Tasarısına
konulması dair Türkiye’nin talebi resmen reddedilmiş, ABD tarafı Kongre’ye anılan tasarıyı asıl şekliyle tekrar
sunmayı teklif etmiştir. Toplantıda ayrıca ticaret ve yatırımlar konusunda, tarife dışı engellerin kaldırılmasına
dair görüşmelerin başlatılması kararı alınmış, Amerikan Eximbank’ın Türk telekomünikasyon sektörü
özelleştirildiğinde yatırımlara destek olacağı belirtilmiş ve Türk firmalarının bölgesel yeniden imar
çalışmalarında desteklenecekleri belirtilmiştir. Enerji alanında stratejik işbirliği konusunda Bakü-Tiflis-Ceyhan
Boru Hattının önemi üzerinde durulmuş, Kafkasya kaynaklı doğalgazın AB piyasalarına sevkiyatı konusunda
işbirliği yapılmasında mutabık kalınmıştır.
Bölgesel işbirliği konusunda ise ABD ve Türkiye’nin Afganistan ve Orta Asya’da iş ortaklıkları konusunda
kaydettikleri başarının Irak konusunda da gerçekleştirileceğine dair beklenti vurgulanmış, Irakla Türkiye
arasındaki ulaşım ağının iyileştirilmesi üzerinde fikir birliğine varılmıştır.
Ekonomik Ortaklık Konseyi’nin Üçüncü Dönem Toplantısı 8-9 Mart 2007 tarihlerinde İstanbul ve Ankara’da
gerçekleştirilmiştir. Toplantıda özetle; Türkiye’nin son dönemdeki ekonomik performansı, Türkiye-AB ilişkileri,
Türkiye’deki yatırım ortamı, enerji güvenliği, petrol ve doğal gaz boru hatları, teknoloji ve bilim alanında işbirliği,
TOBB ile ABD Ticaret Odaları arasındaki işbirliği imkanları, tekstil sektöründe ortak üretim imkanları, üçüncü
ülkelerde işbirliği ve KOBİ’ler alanında işbirliği konuları ele alınmıştır.
“Ortak Vizyon ve Yapılandırılmış Diyalog” belgesinin, ekonomik ilişkilere ilişkin stratejik boyutunu oluşturan EOK
toplantılarından dördüncüsü 16-17 Nisan 2008 tarihlerinde Washington’da düzenlenmiştir. Toplantılarda iki
ülke arasında ticaret ve yatırımın artırılması, KOBİ’ler, enerji projeleri, bölgesel ekonomik işbirliği projeleri,
bilim-teknoloji ve Ar-Ge işbirliği, üniversiteler arası işbirliği, fikri mülkiyet haklarının korunması gibi konular
gündeme gelmiştir. Toplantı sonunda ortak bir bildiri yayınlanmıştır.
Beşinci dönem toplantısı 8 Haziran 2010 tarihinde Ankara’da düzenlenirken, Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık
Komisyonunun (EOK) 6. toplantısı, 3 Mart 2011 tarihinde Washington’da yapılmıştır. Toplantıda İstanbul'un
küresel ölçekte finans merkezi olması için ABD'nin teknik yardım sağlaması konusu, tarım ve ilaç ürünleri,
ABD'deki Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi gibi konulardaki kaygılar, ABD’nin Türkiye'ye dair yenilenebilir enerji
konusunda yatırım yapma konuları gündeme gelmiştir.
Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 7. toplantısı, 3 Ekim 2011 tarihinde Ankara’da yapılmıştır.
Toplantıda yeniliği teşvik etmek için fırsatları araştırmaya, belirli işbirliği alanlarını geliştirmeye ve iş temsilcileri
arasındaki bağları artırmaya odaklanılmıştır. İki ülkenin temsilcileri, ticaret, yatırım, girişimcilik, üçüncü ülkelere
yönelik ve sektörel alanda işbirliği ile Türkiye’nin finans sektörüne ilişkin geniş kapsamlı konuları
görüşmüşlerdir.
Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 8. toplantısı, 8 Mayıs 2012 tarihinde Ankara’da
yapılmıştır. Toplantıda karşılıklı ticaret, karşılıklı yatırım, turizm, özellikle girişimcilik alanında olmak üzere, genel
anlamda bir know-how transferi ve üçüncü ülkelerde işbirliği çerçevesinde fırsatlar değerlendirilirken
Türkiye’nin başta yenilenebilir enerji, ilaç sanayi ve emlak olmak üzere, ciddi bir yatırım potansiyeli olduğu ve
yeni teşvik sisteminin Türkiye’yi yatırım açısından daha da cazip hale getirdiği vurgulandı.
Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 9. toplantısı, 28 Kasım 2012 tarihinde Washington’da
yapılmıştır. Toplantıda; enerji verimliliği, bilgi ve iletişim teknolojileri, fikri ve mülkiyet hakları, tarım, üçüncü
ülkelerle işbirliği, altyapı ve ulaştırma alanlarında ekonomik, ticari ve yatırım işbirliği fırsatları görüşülmüş ve
çeşitli işbirliği projeleri geliştirilmiştir. Toplantıda gündeme gelen diğer bir konu ise İstanbul Finans Merkezi
Stratejisi ve ABD’li şirketlerin Orta Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika pazarları finansal işlemlerini İstanbul
üzerinden gerçekleştirmelerinin her iki iş dünyasına kazandırdığı fırsatlar olmuştur.
Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 10. toplantısı, 23 Mayıs 2013 tarihinde Ankara’da
yapılmıştır.
Türkiye-ABD Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantıları (TIFA)
Türkiye ile ABD arasında 29 Eylül 1999 tarihinde imzalanan Ticaret ve Yatırım İlişkilerinin Geliştirilmesine İlişkin
Anlaşma kapsamında kurulmuş olan Ticaret ve Yatırım Konseyi (TIFA) iki ülke arasında ticari ve ekonomik
ilişkilerdeki en önemli iletişim kanallarından birisidir. Konsey bugüne kadar toplam altı toplantı
gerçekleştirmiştir. Anılan toplantılar çerçevesinde iki ülke arasındaki ticaret ve yatırımlar önündeki engellerin
aşılması için atılması gereken adımlar ele alınmaktadır. Konsey Eş Başkanlıkları T.C. Ekonomi Bakanlığı ve ABD
Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
TIFA VI. Dönem Toplantısı 13 Ocak 2009 tarihinde Ankara’da düzenlenmiştir. Türkiye ekonomisindeki son
gelişmeler, Dünya Ticaret Örgütü konuları, ABD ve Türkiye’nin ticaret politikaları, Türkiye ile ABD arasındaki
ticaret ve yatırım ilişkilerinde gündemde olan çeşitli konular kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiş ve görüş
alışverişinde bulunulmuştur.
Söz konusu toplantıda, Türk tarafınca, ABD’de Çin’den gelen tekstil ve konfeksiyon ürünlerine uygulanan
kotaların 1/1/2009 tarihinde sona erdiği, bu durumun, kriz koşulları ile birleşince, Türkiye gibi bu sektörün
önem arz ettiği ülkelerin rekabet gücünü olumsuz etkileyeceği vurgulanmış, tekstil ve konfeksiyon ticaretinde
rekabet koşullarının korunması için uluslararası alanda girişimde bulunulması gerektiği ifade edilmiş; bu
bağlamda tekstil ticaretinin ithalatçı ve ihracatçı çıkarları ile ürün akışı açısından incelenmesi amacıyla DTÖ
nezdinde bir çalışma yapılması için ABD’nin desteği talep edilmiştir. Ayrıca iki bor üreticisi ülke olarak Avrupa
Birliği’ne bor ihracatı konusunda bilgi alışverişi yapılması kararlaştırılmıştır.
Diğer taraftan, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nin Türkiye için önemi vurgulanmış ve bu konuda halihazırda
Türk tarafınca USTR’a yapılan, bakır tellere CNL istisnası sağlanması ile yeni ürün başvurusunun (polietilen)
olumlu sonuçlanmasının önemi vurgulanmıştır. Türk tarafınca, ABD limanları arasında boş konteyner
taşınmasının sadece ABD’li şirketlerce yapılabilmesi ve ABD gemilerine ülkemizde sağlanan gemi onarım
hizmetinden ABD’ye girişte yüksek oranda vergi alınmasına ilişkin şikayetler dile getirilmiş, ABD tarafı ise, Jones
Yasası’ndan dolayı ABD’de denizcilik ile ilgili bazı kısıtlamaların bulunduğunu, ancak karşılıklılık esasına dayalı bir
anlaşma ile bazı düzenlemelerin yapılmasının mümkün bulunduğunu bildirmiş ve konuya ilişkin görüşlerimizin
ABD Dışişleri Bakanlığı’na iletileceğini bildirmiştir.
TIFA VII. Dönem Toplantısı 15-16 Temmuz 2010 tarihinde Washington’da düzenlenmiştir. TIFA VIII. Dönem
Toplantısı ise 13 Temmuz 2011 tarihinde Ankara’da düzenlenmiştir. Toplantıda biyogüvenlik kanunu ve
Türkiye’nin genetiği değiştirilmiş ürün ithalatı konusunda temasların devam ettirilmesi konusu gündeme
gelmiştir. Toplantının bir diğer konusu ise Ekonomik ve Ticari İşbirliği Stratejik Çerçevesi’ne yönelik hazırlanan
Öneri Metni olmuştur. Türkiye GTS’nin uzatılmasına yönelik talebini yinelerken, Türk mallarına tercihli giriş
imkanı sağlayacak alternatifler değerlendirilmiştir. Toplantıda Türk mallarına yönelik anti damping ve telafi edici
vergilerin gözden geçirilmesi talep edilirken, vize uygulamalarına yönelik ikili işbirliği teklif edilmiştir. Toplantıda
ayrıca telif hakları konusunda bir çalışma grubunun kurulması kararlaştırılmıştır.
21 Şubat 2013 tarihinde Vaşington’da gerçekleşen TIFA IX. Dönem Toplantısının gündeminde Türkiye-ABD
arasında imzalanması öngörülen STA müzakerelerine başlanması konusu yer almıştır.
İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler
Ekonomi Bakanlığı ABD Pazara Giriş Çalışmaları
ABD, büyük ve orta-uzun vadeli politikalara ihtiyaç duyulan ve çetin rekabet koşulları bulunan bir pazardır.
ABD'nin eyaletlerden oluşması ve her eyaletin kendine has ekonomik, sosyal ve yasal yapısının bulunması,
pazara giriş açısından bölgesel yaklaşımların benimsenmesini zorunlu kılmaktadır. ABD pazarına yönelik
Ekonomi Bakanlığınca geliştirilen stratejide, ihracatı artırmaya yönelik olarak "eyalet bazlı" ve "sektör bazlı" bir
yaklaşım getirilmiştir.
Hedef eyaletler New York, California, Texas, Georgia, İllinois ve Florida olarak belirlenmiştir. Bu eyaletler
seçilirken, eyaletlerin dış ticaret hacimleri, nüfus yapıları, alım güçleri, üretim yapıları, GSYİH’ları gibi bir dizi
kriter dikkate alınmıştır.
ABD pazarının özellikleri sadece bölgesel değil, aynı zamanda sektörel bir yaklaşımı da zorunlu kılmaktadır. Bu
nedenle, strateji kapsamında ABD pazarının genelinde ve hedef olarak belirlenen eyaletler bazında potansiyel
arz eden sektörler de tespit edilmiştir. Bu kapsamda hedef sektörler gıda, kimyasal ürünler, deri ve mamülleri,
tekstil ve hazır giyim, toprak ürünleri, kuyumculuk ürünleri, demir-çelik, demir dışı metaller, makine ve elektrikelektronik, otomotiv ve mobilyalar olarak belirlenmiştir. Bu çalışma yapılırken, Türkiye ile ABD arasındaki ikili
ihracat ve ithalatın sektörel yapısı, Türkiye’nin genel ihracat ve ithalatının sektörel bazda 2000 yılından bu yana
izlediği seyir, ABD’nin ürün grupları itibariyle en çok ithalat yaptığı ülkeler, dış ticaret mevzuatı ve gümrük
vergileri gibi unsurlar dikkate alınmıştır. Bu çalışmalar sonucunda hedef eyalet/sektör matrisi oluşturulmuştur.
ABD ile Ticareti Geliştirme Stratejisi ile Türkiye'nin ve Türk ürünlerinin imajının güçlendirilmesi, böylece ABD'ye
olan ihracatımızın artırılması, Amerikan yatırımcılarının dikkatinin çekilmesi ve ticari ilişkilerin siyasi ve kültürel
ilişkilere olumlu yansımasından yararlanarak genel anlamda ikili ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Türkiye-A.B.D. Yatırım İlişkileri
4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile Türkiye’ye giren yabancı sermaye miktarı çok büyük artışlar
göstermiştir. Aynı eğilim, ABD kaynaklı yabancı yatırım istatistiklerinde de görülmektedir. 2003 yılı öncesindeki
dönemde kayda değer bir tutara ulaşmayan ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişleri, 2002 yılında 2 milyon dolar
iken, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında sırasıyla, 52, 36 ve 88 milyon dolar olmuş; 2006 yılı başından itibaren ise,
önceki yıllara oranla çok büyük bir artış meydana gelerek 2006 sonu itibarıyla 848 milyon dolarlık bir seviyeye
ulaşmıştır.
Bu artış, 2007 yılında daha da hız kazanmış, Türkiye’ye olan ABD doğrudan yatırımları 4,2 milyar dolara ulaşarak
2006 yılı tutarı beşe katlanmıştır. Bu tutar içinde en büyük miktarı Citigroup’un Akbank’a ortak olmasıyla 2007
yılının Ocak ayında yaptığı 3,1 milyar dolarlık yatırım oluşturmaktadır.
2008 yılında, ABD’nin Türkiye’ye olan doğrudan yatırımları 868 milyon doları bulurken 2009 yılında özellikle
ABD’de yaşanan ekonomik krize de bağlı olarak Türkiye’ye ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişlerinde önceki
yıla göre %70 oranında azalma görülmüş ve yatırım tutarı 260 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılında
ise ülkemize ABD kaynaklı giriş yapan yatırımın tutarı 323 milyon dolardır. 2011 yılında 1.402 milyon dolar
olarak gerçekleşen ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişleri ile 1997-2011 döneminde ABD kaynaklı doğrudan
yatırımların toplam tutarı yaklaşık 8 milyar dolara ulaşmaktadır. 2012 yılında gerçekleşen 404 milyon dolar ve
2013 yılında gerçekleşen 344 milyon dolar turarındaki tutarındaki doğrudan yabancı yatırım girişi ile birlikte bu
miktar 8,8 milyar dolara yükselmiştir.
1954 - 2002 yılları arasında Türkiye’de, ABD sermayeli 341 şirketin kuruluşu gerçekleşmiş iken, 2003 yılından
2007 yılı sonuna kadar 493 şirket kurulmuştur. 2009 ve 2010 yıllarında ise bu sayı, sırasıyla 114 ve 103’tür.
Böylelikle 2010 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de faaliyette bulunan ABD sermayeli şirketlerin toplam sayısı 1.067’ye
ulaşmıştır. ABD sermayeli 160 şirketin 2011 yılında ve 76 şirketin 2012 yılında ülkemize yatırım yapması ile ABD
kaynaklı toplam şirket sayısı 1.303’e ulaşmıştır. 2013 yılı Eylül ayı itibariyle ülkemizde ABD sermayesine sahip
1388 adet şirket faaliyet göstermektedir.
Türkiye’ye giren ABD kaynaklı doğrudan yatırım tutarı, 2006 yılından itibaren önceki yıllara nazaran kayda değer
biçimde artmış olsa da, aynı trendi, küresel sermaye tutarının büyük ölçüde daraldığı bu dönemde yakalamak şu
an için mümkün görülmemektedir. Nitekim 2008 yılında Türkiye’ye gelen toplam doğrudan yatırım tutarı bir
önceki yılki 19,1 milyar dolarlık seviyesinden 14,8 milyar dolara gerilerken, aynı dönemde ABD’den gelen kısım
4,2 milyar dolardan 868 milyon dolara gerileyerek beş kat azalmıştır. Dolayısıyla, 2003 yılından sonra ABD’den
gelen doğrudan yabancı sermaye miktarında önemli artışlar yaşanmış olsa da, mevcut seviye her iki ülkenin
potansiyelini yansıtmamaktadır. Nitekim, 2011 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık 3 kat artarak 1,4 milyar doları
bulan ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişi 2012 yılında 439 milyon dolara, 2013 yılında ise 344 milyon dolara
gerilemiştir.
İşbirliği İmkanları
Türkiye-ABD Ticari İlişkilerinde Gündemde Olan Konular
Son dönemde gerçekleştirilen TIFA Toplantıları ile, ABD’ye yönelik olarak gerçekleştirilen üst düzey ziyaretlerde
de gündeme getirilen, Türk-ABD ilişkilerinde gündemde olan konular aşağıda özetlenmiştir:
Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS)
Türkiye’nin hali hazırda ABD ile bir serbest ticaret anlaşması ya da tercihli ticaret düzenlemesi gibi, tek taraflı ya
da karşılıklı ticaretteki gümrük vergilerinin kaldırılması ya da kademeli olarak düşürülmesini düzenleyen
herhangi bir anlaşması bulunmamaktadır.
Türk ihracatçılarının ve Türk ürünlerinin ABD pazarına girişinde kullanmakta olduğu tek sistem, ABD’nin,
aralarında ülkemizin de bulunduğu 126 gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkeye ve yaklaşık 5.000 ürüne
uygulamakta olduğu Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’dir. Söz konusu sistem çerçevesinde belirli bazı ürünlerin,
belirlenen limitlerin aşılmaması kaydıyla ABD’ye ithalatlarındaki gümrük vergisi 0’dır.
Ancak faydalanıcı ürün listesine, ülkemiz geleneksel ihraç ürünleri olan tekstil ve giyim eşyası, bazı ayakkabı ve
çantalar, valizler ve diğer deriden yapılmış giyim ürünleri dahil değildir. Söz konusu ürünlerin ABD pazarına
girişinde uygulanan gümrük vergileri de oldukça yüksek olup, özellikle ucuz işgücü kullanan Çin Halk
Cumhuriyeti, Hindistan ve Pakistan gibi ülkeler ile NAFTA Anlaşması çerçevesindeki avantajları kullanan
Meksika, anılan ürünlerde ABD’nin başlıca tedarikçileri konumundadırlar.
ABD tarafından uygulanmakta olan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi her yılın sonunda ABD Temsilciler Meclisi
ve Senato'su tarafından kabul edilen ve ABD Başkanı'nca imzalanan bir Kanun'la uzatılmaktadır. GTS’yi yıllık
olarak uzatan kanunun imzalanma sürecinde gecikme yaşandığı durumlarda ise genellikle kanunun imzalanması
ile birlikte vergi indirimi geriye dönük olarak uygulanmaktadır.
2013 yılında ABD’nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalat toplam ithalatının %0,8’ini oluşturmuştur. Ülkenin
GTS kapsamındaki ithalatı 2013 yılında bir önceki yıla göre %6,8 azalarak 18,5 milyar dolara gerilemiştir.
ABD’nin söz konusu sistem kapsamındaki en önemli tedarikçileri Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya ve
Filipinler’dir.
Ülkemiz hem 2012 yılında ABD’nin GTS kapsamında en çok ithalat gerçekleştirdiği 7. tedarikçi iken 2013 yılında
6. konuma yükselmiştir. ABD’nin verilerine göre ülkemiz üzerinden GTS kapsamında gerçekleşen ithalat 2013
yılında %6,5 artarak 1,2 milyar dolara yükselmiştir. Diğer bir deyişle, ABD’nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği
ithalatın %6,5’i Türkiye üzerinden gerçekleşmiştir. ABD kaynaklı verilere göre, ABD’nin ülkemiz üzerinden
gerçekleştirdiği ithalatın %18’i GTS kapsamında gerçekleşmiştir.
Ülkemizin GTS kapsamında metal, doğal taş, mücevherat, gıda ürünleri, silah, motorlu taşıtlar ve elektrikli
cihazlar gibi çeşitli sektörlerden ihracatı bulunmaktadır.
Üçüncü Ülkelerle İşbirliği İmkanları
ABD’nin ülkemiz üzerinden Orta Doğu, Orta Asya ve Kuzey Afrika gibi gelişen pazarlara açılma olanağı;
Türkiye’nin de ABD üzerinden Latin Amerika ve Kanada pazarlarına erişim imkanı bulunmaktadır. Ayrıca;
Panama gibi Latin Amerika ülkeleri üzerinden ülkemizin Amerika pazarına açılma fırsatı bulunmaktadır ve bu
anlamda ABD ve Türk firmalarının özelikle dağıtım merkezleri açısından işbirliği oluşturması ülkemizin faydasına
olacaktır. İşbirliği projelerinin sektör bazındaki organizasyonlarla yürütülmesinin yanı sıra, bölgelerin sektör
potansiyellerinin farklılık arz etmesi nedeniyle, ülkemizdeki bölgeler ve şehirler ve ABD’deki eyaletler ve
bölgeler bazında kurulacak özel sektör komisyonları aracılığı ile görüşmelerin derinleştirilmesi faydalı olacaktır.
Genel olarak; Türk ve ABD’li firmalarının Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika ülkelerinde yenilenebilir enerji, ulaşım
ve altyapı, gayrimenkul, finans hizmetleri, profesyonel ve teknik hizmetler, doğal kaynaklar ve madencilik,
turizm, bilgi ve iletişim teknolojileri, denizcilik, eğitim, sağlık hizmetleri, lojistik ve dağıtım merkezleri, film ve
eğlence sektörü, kimyasallar ve eczacılık, metaller ve plastik üretimi, tüketim malları, tarım endüstrisi ve
otomotiv sektörüne yönelik işbirliği imkânları bulunmaktadır.
Üçüncü ülkelere yönelik ticaretin ve yatırımın geliştirilmesi amacıyla mevcut işbirliklerinin yanı sıra
düzenlenebilecek işbirliği mekanizmaları arasında;

Anılan sektörlere yönelik ortak yatırım projeleri,




Potansiyel arz eden pazarlara erişim için stratejik önem arz eden bölgelerde ortak dağıtım
merkezlerinin kurulması,
Hizmetler ve ileri teknoloji ürün ve hizmetlerinin üçüncü ülkelere ticaretini artırmak amacıyla ortak
araştırma ve geliştirme projeleri,
Türk ve ABD’li üniversiteler ve araştırma kuruluşların öncülüğü ile üçüncü ülkelerde üniversiteler ve
araştırma merkezlerinin kurulması,
Özellikle yenilenebilir enerji başta olmak üzere enerji konusunda ülkemizde faaliyet gösterecek ve ABD
ile ortaklaşa kurulacak kurumlar ve ortaklaşa geliştirilecek enerji projeleri bulunmaktadır.
Türk ve ABD’li firmaların işbirliği imkanlarının özellikle ABD’nin “İkili Yatırım Anlaşması”nın bulunduğu üçüncü
ülkelerde gerçekleştirilmesinin Türkiye için avantaj oluşturacağı ve zaten yatırım potansiyelimizin ve avantajımız
bulunduğu ülkelerin yanı sıra yatırım portföyümüzün çeşitlendirilebileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla üçünü
ülkelerdeki ortak projeler ve yatırımlarda Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika ülkeleri yanı sıra Bolivya, Ekvator,
Honduras, Panama ve Trinidad&Tobago gibi Latin Amerika ülkelerinin de gündeme alınmasının önem arz ettiği
düşünülmektedir.
ABD’nin Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması imzalamayı düşündüğü Avustralya, Brunei, Şili, Malezya, Yeni Zelanda,
Peru, Singapur, Vietnam ve Serbest Ticaret Anlaşmasının bulunduğu Bahreyn, Kolombiya, Kosta Rika,
Guatemala ve Peru gibi ülkelerde söz konusu anlaşmaların sunduğu yatırım ayrıcalıklarından faydalanabilmek
adına ortak işbirliği projeleri ülkemiz lehine olacaktır. Bunun yanı sıra yatırım teşvikleri ve yatırım potansiyeli
açısından değerlendirildiğinde; Hindistan, Vietnam ve Singapur gibi Asya ülkelerinde ortak yatırım ve proje
işbirliklerinin geliştirilebileceği düşünülmektedir.
PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
USTR her yıl, ticari ortakları olan ülkelerdeki fikri mülkiyet hakları uygulamalarına yönelik olarak gelişmeleri
izlemekte ve ülkeler her yılın Nisan ayının başında, bu alanda kaydettikleri gelişmelere bağlı olarak her yıl
“İzleme Listesi” veya “Öncelikli İzleme Listesi” ne alınmaktadır.
“2012 yılı Special 301” Raporu Nisan 2012 tarihinde yayımlanmıştır. Rapor çerçevesinde Türkiye 2012 yılında da
İzleme Listesi’nde yer almaya devam etmiştir. Raporda Türkiye’nin 2011 yılında fikri mülkiyet hakları
konusundaki yaptırım otoritelerinin gücünün artması ve fikri mülkiyet haklarına yönelik özel- kamu işbirliği
konuları olumlu olarak değerlendirilirken; internet ve dijital medyada fikri mülkiyet hakları açısından problemler
olduğu belirtilmiştir. Sözkonusu, raporda İzleme Listesinde yer alan diğer ülkeler Belarus, Bolivya, Brezilya,
Brunei, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Filipinler, Finlandiya, Guatemala, İtalya, Jamaika, Kolombiya, Kosta Rika
Kuveyt, Lübnan, Meksika, Mısır, Norveç, Özbekistan, Peru, Romanya, Tacikistan, Türkmenistan, Vietnam ve
Yunanistan yer almaktadır. Öncelikli İzleme Listesi’nde yer alan ülkeler ise Arjantin, Cezayir, Kanada, Şili, Çin,
Hindistan, Endonezya, İsrail, Pakistan, Rusya, Tayland, Ukrayna, Venezüella olarak sıralanmaktadır.
Dağıtım Kanalları
İthalat hacmi ile dünyanın en büyük pazarı olan ABD’ye ihracatta, uygulanacak stratejinin çok iyi belirlenmesi ve
pazar araştırmasının da en ince detayına kadar derinleştirilmesi gerekir. Rakiplerin fazla olduğu, gelişkin bir
pazara girildiği unutulmamalıdır. Pazar araştırılırken pek çok bilgiye elektronik ortamda kolaylıkla ulaşılması
(ABD’nin gümrük vergileri, dış ticaret istatistikleri, denetim kurumlarının web sayfaları vb ,), ihracatçılar
açısından bir avantaj oluşturmaktadır.
Fuarlara katılım, dağıtım zincirinin diğer halkalarına ulaşmak için önemli bir fırsattır. ABD pazarı rekabete açık
olması nedeniyle ürün tasarımı ve ambalaj konusunda oldukça hassas davranılması gereken bir pazardır.
ABD’de dağıtım kanallarının ilk halkasını büyük toptancı firmalar (wholesalers) oluşturmaktadır Bu firmalardan
birçoğunun işi ithalat ve dağıtım yapmak olup, ithal ettikleri malı broker ve/veya alt dağıtıcı firmalar aracılığı ile
satmaktadır. Böylece ithal ettikleri malı satan firma ile nihai tüketiciyi karşı karşıya getirmemekte ve pazarın
kontrolünü ellerinde tutmaktadırlar.
Pazarın işleyişinin farklı olması sebebiyle, ABD’deki firmalarla işbirliği yapmak ya da Amerikalıların çalışacağı ofis
kurmak da bir başka alternatif olarak değerlendirilebilir. Doğrudan pazarlama veya satış mağazası/bürosu açma
olanağı da mevcuttur. Ancak kurulacak firmanın muhasebe kayıtlarının tutulması, vergi ve benzeri hukuki
sorumlulukların yerine getirilmesi için CPA denilen Yeminli Mali Müşavir ile çalışmak zorunluluğu vardır. ABD’de
vergi mükellefiyetinin çok ağır yaptırımları bulunmaktadır.
Pazarda başarılı olmak için; pazarda yer alabilmenin süresi uzun olabileceğinden başlangıç maliyetlerinin düşük
tutulması, satış sözleşmesinde belirtilen hususlara titizlikle uyulması, doğru pazarlama stratejisi oluşturabilmek
için; ürünün pazara uygunluğu, dağıtım kanalları, Amerikan tüketicisinin zevk ve tercihlerinin değerlendirilmesi
gibi konularda bilgi sahibi olmak çok önemlidir.
Tüketici Tercihleri
ABD’de kişi başına milli gelir 45.000 Dolar’ın üzerindedir. Bu özelliği ile ABD özellikle gıda ve tekstil
sektörlerinde büyüyen dengeli bir pazar özelliğini taşımakta olup, ülke tüketicileri markadan çok kalite ve fiyata
önem vermektedir. Amerikan tüketicisinin haklarını çok iyi bilmesi ve bu haklarını koruması da pazarın bir diğer
önemli özelliğidir.
ABD tüketiminde ithal mallarına yönelik talep esnekliğini ölçmek amacıyla yapılan bir araştırmada ithalata
yönelik talep esnekliğinin pozitif ve önemli ölçüde yüksek olduğu tespit edilmiştir.Bu durum, yerli malların
fiyatındaki artış karşısında Amerikan tüketicisinin ithal mallara olan talebinin fiyattaki artıştan daha fazla arttığı
anlamına gelmektedir.Dolayısıyla, Amerikan tüketicisi fiyat değişikliklerine son derece hassastır.Bu nedenle,
Amerika’ya yönelik ticarette fiyatın iyi tespit edilmesi son derece önemlidir.
Bu ülke piyasası, pek çok üretici ve tüketici örgütünden oluşan özdenetimi yüksek, oldukça korumacı bir yapıya
sahiptir. Bu çerçevede, ülkedeki mevzuat ve yasal düzenlemeler hakkında çok iyi bilgi sahibi olunması
gerekmektedir.
ABD Tüketici Ürünleri Güvenliği Komisyonu (CPSC) tarafından hazırlanan “Tüketici Ürünleri Güvenliğini
Geliştirme Kanunu” 14 Ağustos 2008 tarihinde ABD Başkanı tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
Komisyon, binlerce çeşit tüketici ürünlerinin yol açabileceği yaralanma ve ölüm riskine karşı tüketiciyi koruyucu
önlemler almakla yükümlüdür. Kimyasal, mekanik, elektrik ya da yangın ile ilgili tehlike barındırabilecek
ürünlere karşı düzenlenen Kanun, ABD’ye ihracatımız açısından önem arz etmektedir.
Kanun kapsamında ABD’ye ihracat yapan girişimcilerimizin başvuracağı ve CPSC tarafından yetkilendirilmiş
ülkemizde yerleşik laboratuarın listesine http://www.cpsc.gov/cgi-bin/labsearch/ adresli web-sitesinden
ulaşılabilmektedir.
ABD, dünyadaki en büyük tekstil ve hazır giyim tüketici kitlesini oluşturmaktadır. Amerikalı tüketicilerin giyim
eşyası, ev tekstili ve halı satın alma isteği ve merakı, gelişmekte olan ülkelerden dış göç nedeniyle daha da hızlı
artmaktadır.
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme
İşaretleme ve Menşe Ülke
ABD Gümrük Kanunları, dışarıda üretilerek ithal edilen her malın görülebilir bir yerinde İngilizce, okunur ve
kalıcı olarak geldiği ülkenin adının yazılmasını öngörmektedir. Kalıcı olma süresi, malın en son kullanıcısına
ulaşmasına kadar geçen süredir. Bazı durumlarda her bir malın değil de her bir konteynerin markalanması
mümkün bulunmaktadır.
Ayrıca, son kullanıcısının bizzat ithalatçı olduğu malların, markalanması fiziki olarak mümkün olmayan malların,
zarar verilmeden markalanması mümkün olmayan malların, 20 yıldan yaşlı malların ve konteynerin
markalanmasının, makul bir şekilde ürünün hangi ülkede üretildiğini göstermeye yettiği malların markalanması
gerekmemektedir. ABD mülkiyetinde olan mallar, vergiden muaf olan Amerikan balıkçılık ürünleri, ABD’den
ihraç edilip geri dönen mallar ve 5 doların altı değerde olup, gümrük girişi yapmayan malların konteynerlerinde
da markalama yapılması zorunlu değildir.
Gümrük İdaresine gelen mallar, gerektiği şekilde markalanmamışsa gümrük değerinin %10’u oranında cezaya
tabidir. Söz konusu malların gümrük idaresi gözetimi altında işaretlenmesi, imha edilmesi veya ihraç edilmesi
halleri cezai durumu ortadan kaldırmaktadır.
Şişeler, kavanozlar ve benzeri saklama kaplarında olduğu gibi ABD’de başka bir ürünle birleştirilmek üzere ithal
edilen malların üzerinde, sadece kabın orijininin ülkesi açıkça yer almak zorundadır. Örneğin ‘Bottle Made in
Turkey’.
İthal edilen mallar ABD’de yeniden paketlenecekse ithalatçı malları gümrükten çektikten sonra etiklerine zarar
vermeyeceğini taahhüt etmeli ya da yeniden paketlemek üzere satıyorsa markalama kurallarını paketleyenlere
bildirmelidir.
Özel Menşe Ülke İşaretleme Gerekleri: Bazı ürünler özel menşe ülke markalama düzenlemelerine tabidir. Demir
ve çelik borular, rögar kapağı, ızgara ve halkalar, preslenmiş gaz silindirleri, asit veya elektrolitik, soğuk damga,
oyma, eriterek yazma yöntemlerinden biriyle markalandırılırlar:
Bıçaklar, cerrahi ekipman, laboratuar malzemeleri, basınçlı kaplar ve bu nevi malzeme, kol saatleri, duvar
saatleri, optoelektronik sunum aygıtları özel etiketleme yöntemlerine tabidir.
Yanlış Bilgilendirme: 1946 tarihli Trade-Mark Kanunu’nun 42 numaralı bölümü, ithal edilen hiç bir ürünün
üretildiği ülkeden başka bir ülkede veya ABD’de üretildiğine dair yanlış markalandırılamayacağını hükme
bağlamıştır. Aynı Kanunun 43. bölümünde de, menşe ülke isminin bir bölümünün bilerek kapatılması,
çıkartılması, değiştirilmesi gibi hususların hapis cezası gerektiren suç olarak değerlendirileceği hükmü
bulunmaktadır.
ABD'ye
gıda
ithalatında
etiketleme
konusunda
uyulması
gereken
hususlarla
ilgili
olarak
ABD
Gıda
ve
İlaç
İdaresi’nin
(FDA)
http://www.fda.gov/Food/GuidanceRegulation/GuidanceDocumentsRegulatoryInformation/LabelingNutrition/
default.htm sayfasından bilgi almak mümkündür.
Paket ve Ambalajlama
Doğru faturalandırma ve uygun paketleme, paralel giden iki uygulamadır. Malların sistematik olarak
faturalandırılması, her pakete marka ve numara konulması, bu numara ve markaların ilgili faturalarda
gösterilmesi ithalatçıların gümrükteki işlemlerini kolaylaştırmaktadır.
Eğer her bir paket sadece tek çeşit malla doluysa gümrükte kontrol edilmesi daha kolay olacaktır. ABD
gümrüklerinde paketler narkotik olup olmadığını tespit etmek için de kontrol edilmekte, şüphelenilen paketler
tam veya yarım olarak açılmakta ve bu da mallara zarar verebilmektedir.
Bu çerçevede tetkiki kolaylaştırıcı bir paketleme yöntemi olarak paletli kargo sistemi önerilmektedir. Bu
yöntemde mallar paletlere yüklenilmekte, tetkik sırasında forklifte yüklenerek kısa zamanda işlemden
geçirilmektedir. Başka bir yöntem paketin üzerinde narkotik köpeğine geçiş için yeterli boşluğun bırakılmasıdır.
Birçok malın birlikte paketlenmesi halinde gümrük gözetimi altında mallar ayrılmakta veya paket en yüksek
gümrük vergili ürünle doluymuş gibi değerlendirilmektedir.
ABD'ye
gıda
ithalatında
Paketleme
konusunda
ABD
Gıda
ve
İlaç
İdaresi’nin
(FDA)
http://www.fda.gov/Food/IngredientsPackagingLabeling/default.htm sayfasından bilgi almak mümkündür.
Kamu İhaleleri
Federal düzeyde bütün resmi kurumların 25.000 Dolar’ın üzerindeki ihaleleri ile ilgili bilgiler,
http://www.fedbizopps.gov/ adresli web sitesinden takip edilmektedir. ABD Ulaştırma Bakanlığı’nın ihalelerini
ise http://www.osdbu.dot.gov/Procurement/ adresli web sitesinden takip etmek mümkündür.
Diğer taraftan ücretli üye olarak kamu ihaleleri ile ilgili bilgi alınabilen http://www.governmentbids.com ve
http://www.biddataline.com gibi web sitelerinden de faydalanmak mümkündür.
Şikago Ticaret Ataşeliği tarafından önerilen diğer faydalı kaynaklar ise aşağıda sıralanmaktadır.

http://www.usaid.gov/iraq/ Irak'ın yeniden yapılandırılması ile ilgili ihaleler,

http://www.biddataline.com/ Resmi ihaleleri arama sitesi (ücretli üyelik gerekiyor),

https://www.fpds.gov/ Kamu Alımları Veri Sistemi,

http://www.nist.gov/admin/od/contract/fedlink.htm Kamu alımları ile ilgili web adresleri,

http://www.bid-search.com// Kamu ihalelerini arama sitesi,

http://www.builderdirectory.com/ Müteaahitlik sektörü ile ilgili bilgiler, rehberler,

http://www.gsa.gov/Portal/gsa/ep/home.do?tabId=0 Genel Hizmetler İdaresi,

http://www.agc.org/ Amerika Genel Müteahhitler Birliğinin sitesi.

•http://www.buyusa.gov/home/ - U.S. Commercial Service
Diğer taraftan, BM tarafından dünyanın sorunlu bölgelerinde bulunan askeri güçler ve ofisler için çeşitli
dönemlerde mal ve hizmet alımları yapılmakta olup söz konusu alımlar için çıkılan ihalelerin listesine
http://www.un.org/Depts/ptd/eoi.htm internet adresinden ulaşılabilmektedir. Bu ihalelere başvurmak isteyen
firmaların, http://www.ungm.org internet adresinden ücretsiz olarak BM nezdinde kayıt yaptırmaları
gerekmektedir. Kayıt işlemi hakkında detaylı bilgiye http://www.un.org/Depts/ptd adresinden
ulaşılabilmektedir.