ankaçed

Transkript

ankaçed

BAĞLAR ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
BAĞLAR RES
KAPASİTE ARTIRIMI PROJESİ
Konya İli, Selçuklu İlçesi
NİHAİ PROJE TANITIM DOSYASI
KONYA – Ağustos 2013
ANKAÇED
ÇEVRE DANIŞMANLIK MÜHENDİSLİK
PLANLAMA İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
S. Hacıabdullahoğlu Cad. No: 55/8 Balgat /ANKARA
Tel: 0 312 286 50 31 Faks: 0 312 286 50 33
www.ankaced.com [email protected]
Bu rapor, ISO 9001:2008 ve ISO 14001:2004 Kalite Yönetim Sistemlerine uygun olarak
ANKAÇED Çevre Danışmanlık Mühendislik Planlama İnşaat Sanayi Ticaret Ltd. Şti. tarafından hazırlanmıştır.
PROJE SAHİBİNİN ADI
ADRESİ
TELEFONU VE FAKS
NUMARALARI
PROJENİN ADI
PROJENİN BEDELİ
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)
BAĞLAR RES KAPASİTE ARTIRIMI NİHAİ PTD
Hollanda Cad. No:4/6 Yıldız
Çankaya-ANKARA
Tel : 0 (312) 439 67 55
Faks : 0 (312) 439 67 58
Bağlar RES Kapasite Artırımı
54.000.000 TL
Konya İli, Selçuklu İlçesi, Bağlar Mevkii
(Eşekçi, Şehir, Bağlar Sırtı, Arkaç, Kalburcu,
Karaağıl, Canavarlıgedik, Kayısılı, Tilkiboğazı,
Yaka, Obruktepe)
DATUM
: ED-50
PROJEKSİYON : 6 DERECE
ELEMAN SIRASI: SAĞA DEĞER, YUKARI DEĞER
AYRAÇ
:DOM
: 33
ZON
:Nokta No
Y
X
51
473970
4217485
52
471911
4218847
53
471652
4218785
54
473237
4220239
55
471357
4218894
56
473228
4219116
57
472822
4218758
58
473309
4217704
PROJE İÇİN SEÇİLEN
59
472790
4219654
YERİN KOORDİNATLARI,
60
472682
4219479
ZONE
61
472557
4219293
62
474315
4217358
63
467601
4221164
64
467320
4221021
65
468044
4220384
66
474523
4220399
67
474279
4220979
KOOR. SIRASI
DATUM
TÜRÜ
D.O.M.
ÖLÇEK FAK.
I
: ENLEM,BOYLAM
: WGS-84
: COĞRAFİ
::-
Türbin/Nokta No
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT
SEKTÖRÜ)
PTD HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
Enlem
38.10315383
38.11536714
38.11480026
38.12795292
38.11577331
38.11783158
38.11459295
38.10510826
38.12266721
38.12108675
38.11940662
38.10201912
38.13610449
38.13480556
38.12909058
38.12943219
38.13465253
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Boylam
32.70278211
32.67924424
32.67629216
32.69431831
32.67292259
32.69425785
32.68963989
32.69523478
32.68924063
32.68801520
32.68659632
32.70672163
32.62997261
32.62677277
32.63506255
32.70898521
32.70618027
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği
(Değişiklik:30.06.2011 tarih 27980 sayılı ÇED
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik);
Ek-2 Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler
Listesi Enerji, Turizm, Konut
Madde 33- 10 MWe ve üzeri Rüzgâr enerji
santralleri
ÇEVRE DANIŞMANLIK MÜHENDİSLİK
PLANLAMA İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ
Nasuh Akar Mah. S. Hacı Abdullahoğlu Cad.
(Eski 1. Cad.) No:55/8 Balgat-Çankaya/ANKARA
Tel: 0 312 286 50 31-32
Faks: 0 312 286 50 33
PTD HAZIRLAYAN
KURULUŞUN ADRESİ,
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
YETERLİK BELGESİ
196-25.04.2011
NOSU, TARİHİ
PTD HAZIRLANIŞ TARİHİ 16.08.2013
(GÜN, AY, YIL)
II
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ III
TABLOLAR DİZİNİ .......................................................................................................IV
ŞEKİLLER DİZİNİ .......................................................................................................... V
KISALTMALAR .............................................................................................................VI
1.Projenin Özellikleri ......................................................................................................... 1
a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel
Sayısı ................................................................................................................................. 1
b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü
vb. ) ................................................................................................................................. 11
c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik
Özellikleri ........................................................................................................................ 14
ç) Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski...................... 26
d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler ........................................ 28
2. PROJENİN YERİ ........................................................................................................ 32
Projeden Etkilenmesi Muhtemel Alanın Hassasiyeti Değerlendirilirken Aşağıda Verilen
Hususlar Göz Önünde Bulundurulmalıdır......................................................................... 32
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi
vb.) .................................................................................................................................. 36
b) EK-5’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri,
Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Milli Parklar, Özel Koruma Alanları,
Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik Ve Benzeri Önemli Olan Alanlar,
Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları İle 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun
Gereğince Korunması Gereken Akiferler ......................................................................... 40
3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının
Seçilme Nedenleri ).......................................................................................................... 67
SONUÇLAR.................................................................................................................... 70
EKLER ............................................................................................................................ 74
NOTLAR VE KAYNAKLAR ......................................................................................... 75
III
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. 2008 yılı itibariyle rüzgar enerjisinde yerli potansiyelin durumu...........................5
Tablo 2. Dünya enerji rezervi tükenme yılı.........................................................................5
Tablo 3. Türbin kapasitelerine ait veriler ............................................................................8
Tablo 4. GE 2,85 103 HH 85 ve GE 1,70 103 HH 80 tipi türbinlerin teknik özellikleri ..... 10
Tablo 5. Proje Bedelinin Hesaplanması ............................................................................ 10
Tablo 6. Tüpraş-403 Dizel Yakıtının Genel Özellikleri .................................................... 13
Tablo 7. Proje kapsamında oluşacak atık cinsleri, miktarları ve bertaraf yöntemleri........ 14
Tablo 8. Evsel nitelikli atık sularda kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları .................. 17
Tablo 9.Evsel Atık Kirletici yükleri................................................................................. 17
Tablo 10. Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenme Faktörleri(kg/t) ....................................... 18
Tablo 11. İş Makineleri Kaynaklı Emisyon Değerleri....................................................... 18
Tablo 12. İnşaat Alanı Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri (türbin yerleri) ........ 19
Tablo 13. İnşaat Alanı Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri (yol yapımı) ........... 19
Tablo 14. İş Makinelerinden Kaynaklanan Gürültü Değerleri ........................................... 21
Tablo 15. Tesisin Tam kapasite Çalışması Durumunda Makine ve Teçhizattan
Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi.......................................................... 22
Tablo 16. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ......................................... 22
Tablo 17. Rüzgar Santrallerinde Yapılan Ölçümlere Göre Oluşan Gürültü Kaynakları
........................................................................................................................................ 23
Tablo 18. Türbinden Kaynaklanan Gürültü Değerleri ....................................................... 23
Tablo 19. Tesisin Tam kapasite Çalışması Durumunda Makine ve Teçhizattan
Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi.......................................................... 25
Tablo 20. Endüstriyel tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri ............................ 25
Tablo 21. Türbinlere en yakın yerleşim birimleri ve mesafeleri ........................................ 32
Tablo 22. Konya İli Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Dağılımı .............. 37
Tablo 23. Toplam Arazi Kullanım Durumu ...................................................................... 38
Tablo 24. Flora Listesi ..................................................................................................... 49
Tablo 25. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde bulunan kurbağa ve sürüngen türleri ile
statüleri ............................................................................................................................ 55
Tablo 26. Bağlar RES sahası içerisinde ve yakın çevrede tespit edilen memeli hayvan
(Mammalia) türleri ve koruma statüleri ............................................................................ 57
Tablo 27. Kuş türleri ve statüleri ...................................................................................... 60
Tablo 28. Konya İli Sıcaklık Değerleri ............................................................................. 63
Tablo 29. Konya İli Nem Durumu .................................................................................... 64
Tablo 30. Konya İli’ne Ait Rüzgar Durumu ..................................................................... 64
Tablo 31 Konya İli On Altı Yönde Aylık Ortalama Rüzgar Hızları (m/s) ......................... 65
Tablo 32 Konya İli On Altı Yönde Rüzgar esme sayıları toplamı ..................................... 65
IV
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Yatay eksenli türbin ..............................................................................................3
Şekil 2. Konya İli Rüzgar Hız Dağılımı (50 metre).............................................................4
Şekil 3. Konya İli RES kurulabilir alanlar ..........................................................................5
Şekil 4. Rüzgar Enerji Santrali (Konumu yüksek-engebeli olan yerde) ........................6
Şekil 5. Rüzgar Enerji Santrali (Konumu düz olan yerde) ...........................................6
Şekil 6. İş Akım Şeması ....................................................................................................7
Şekil 7. Evsel Atık Kompozisyonu ................................................................................... 15
Şekil 8. Gürültü Dağılım Grafiği (0–2000 metre) ............................................................. 22
Şekil 9. Gürültü Dağılım Grafiği (0–500 metre) ............................................................... 25
Şekil 10. Bağlar RES türbin yerlerini gösterir fotoğraf (1) ................................................ 33
Şekil 12.Bağlar RES türbin yerlerini gösterir fotoğraf (3) ................................................. 33
Şekil 15. Bağlar RES alanı genel görünümü ..................................................................... 34
Şekil 16. Bağlar RES ilave türbin yerlerini gösterir uydu görüntü fotoğrafı ...................... 35
Şekil 17. Orman Envanteri ............................................................................................... 37
Şekil 18. Ava açık ve kapalı alanlar haritası ..................................................................... 41
Şekil 19. Bağlar RES sahasındaki step vejetasyonunun genel görünümü .......................... 46
Şekil 20. Rosa canina L. (Kuşburnu) (Ülkemizin büyük bir kısmında yayılış gösteren bu
tür, tıbbi ve ticari amaçla kullanılmaktadır. Sahada daha çok türbinlerin kurulmayacağı
Dağcabel Boğazı çevresinde yetişmektedir) ..................................................................... 46
Şekil 21 Echium italicum L. (Engerekotu) (Ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde
rastlanılan bu tür, geniş bir yayılış alanına sahiptir.) ......................................................... 47
Şekil 22. Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis (Peygamber çiçeği) (Geniş yayılşa
sahip olan bu alttür, değişik habitatlarda yaşamını sürdürmektedir.) ................................. 47
Şekil 23. Bağlar RES sahasında bulunan kaya vejetasyonunun genel görünümü ............... 47
Şekil 24. Globularia orientalis L. (Küreçiçeği) (Ülkemizde Akdeniz, İç Anadolu ve
Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde, ülkemiz dışında ise Suriye'de yetişen bu tür, meşe
çalılıkları, kayalık yerler ve stebi yetişme ortamı olarak tercih etmektedir.)...................... 48
Şekil 25. Convolvulus compactus Boiss. (Bu tür, ülkemizde Ege, Akdeniz, İç ve Doğu
Anadolu bölgelerinde, ülkemiz dışında ise Balkanlarda yayılış göstermektedir.) .............. 48
Şekil 26. Inula anatolica Boiss. (Kaya anduzotu) (Endemik olan bu tür, Akdeniz ve İç
Anadolu Bölgesinde bulunan kayalıklarda yetişmektedir. Türbinlerin kurulacağı sahanın
400¬500 m kadar güneyinde yer alan vadilerdeki kayalıklarda yetişmektedir).................. 48
Şekil 27. Tarla kertenkelesi (Ophisops elegans) ............................................................... 56
Şekil 28. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan ve zaman zaman yakınlarda yer
alan karayollarındaki trafik nedeniyle ezilen Hazer Yılanı (Dolichophis caspius). ............ 56
Şekil 29. Tarla faresi (Microtus guentheri) ve yuva girişi. ................................................ 58
Şekil 30. Körfare (Spalax leucodon) tarafından yuva yapımı-galeri kazılması sırasında
oluşturulan toprak öbekleri. .............................................................................................. 58
Şekil 31. Gelengi (Spermophilus xanthoprymnus)'ye ait yuva girişi. ................................. 58
Şekil 32. Kızıl tilki (Vulpes vulpes). ................................................................................ 59
Şekil 33 Konya İli Rüzgarın Ortalama Hızına Göre Çizilmiş Rüzgar Gülü ....................... 66
Şekil 34. Konya İli Yıllık Esme Sayılarına Göre Çizilmiş Rüzgar Gülü............................ 66
Şekil 35. Türkiye Rüzgar Atlası ....................................................................................... 67
V
KISALTMALAR
‰
SAN.
TİC.
A.Ş.
Ltd.
Şti.
Bkz.
ÇED
ÇGDYY
SKHKY
HKDYY
SKKY
ha
km
m
m2
m³
mm
kg
no.
ort.
PM
sn.
T.C.
vb.
RES
binde
Sanayi
Ticaret
Anonim Şirketi
Limited
Şirketi
Bakınız
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
hektar
kilometre
metre
metrekare
metreküp
milimetre
kilogram
numara
Ortalama
Partikül Madde
saniye
Türkiye Cumhuriyeti
ve benzeri
Rüzgar Enerji Santrali
VI
1.Projenin Özellikleri
a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak
Personel Sayısı
BAĞLAR ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. tarafından Konya İli, Selçuklu İlçesi,
Bağlar Mevkii'nde, rüzgârdan elektrik enerjisi üretmek amacıyla santralde nihai kurulu
gücü 150,7 MW olacak şekilde “Bağlar Rüzgâr Enerji Santrali Kapasite Artırımı”
projesinin yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır.
Bağlar RES'in 100 MW'lık kurulu güç kapasitesinin, 17 adet türbin ilavesiyle
150,70 MW'a yükseltilmesi planlanmaktadır. Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı
450.000.000 kWh/yıl'dır.
Söz konusu proje ile ilgili olarak 2008 yılında proje tanıtım dosyası hazırlanmış
olup, yapılan inceleme değerlendirme sonrası 22.05.2008 tarih ve 662/2829 sayı ile "ÇED
Gerekli Değildir Kararı" verilmiştir. 2011 yılında Bağlar RES, Bağlar Elektrik Üretim
A.Ş.' ye devredilmiş olup, söz konusu belge 24.01.2011 tarih ve 90/967 sayı ile yeniden
düzenlenmiştir (Bkz. EK-1). İlerleyen süreçte proje sahibi 17 adet türbin ilavesiyle
kapasite artırımına gitmeyi planlamıştır. Bu duruma istinaden 17.07.2008 tarih ve 26939
sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 15. madde b bendinde belirtilen;
Madde.15-b) Bu yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan
projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artış toplamı
bu yönetmeliğin EK-II’sindeki eşik değer veya üzerindeki projeler, seçme eleme
kriterlerine tabidir.
hükmü gereği faaliyetin kurulu gücünde oluşacak 50,7 MW'lık farkın yönetmeliğin EKII’sindeki eşik değerin [ÇED Yönetmeliği Madde 33- 10 MWe ve üzeri Rüzgâr enerji
santralleri] üzerinde olması sebebiyle iş bu proje tanıtım dosyası hazırlanmıştır.
Bağlar RES için 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan 21.06.2012 tarih ve EÜ/3887-2/2354 lisans no.
ile “Üretim Lisansı” alınmış olup, ÇED sürecinin tamamlanmasını takiben kapasite artırımı
kapsamında lisans tadiline gidilecektir (Bkz. EK-2).
Rüzgar enerjisi; doğal, yenilenebilir, temiz ve sonsuz bir güç olup kaynağı güneştir.
Güneşin dünyaya gönderdiği enerjinin % 1-2 gibi küçük bir miktarı rüzgar enerjisine
dönüşmektedir. Güneşin, yer yüzeyini ve atmosferi homojen ısıtmamasının bir sonucu
olarak ortaya çıkan sıcaklık ve basınç farkından dolayı hava akımı oluşur. Bir hava kütlesi
mevcut durumundan daha fazla ısınırsa atmosferin yukarısına doğru yükselir ve bu hava
kütlesinin yükselmesiyle boşalan yere, aynı hacimdeki soğuk hava kütlesi yerleşir. Bu hava
kütlelerinin yer değiştirmelerine rüzgar adı verilmektedir. Diğer bir ifadeyle rüzgar;
birbirine komşu bulunan iki basınç bölgesi arasındaki basınç farklarından dolayı meydana
gelen ve yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine doğru hareket eden hava
akımıdır. Rüzgarlar yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına akarken; dünyanın
kendi ekseni etrafında dönmesi, yüzey sürtünmeleri, yerel ısı yayılımı, rüzgar önündeki
farklı atmosferik olaylar ve arazinin topografik yapısı gibi nedenlerden dolayı şekillenir.
Rüzgarın özellikleri, yerel coğrafi farklılıklar ve yeryüzünün homojen olmayan ısınmasına
1
bağlı olarak, zamansal ve yöresel değişiklik gösterir. Rüzgar hız ve yön olmak üzere iki
parametre ile ifade edilir. Rüzgar hızı yükseklikle artar ve teorik gücü de hızının küpü ile
orantılı olarak değişir. Rüzgar enerjisi uygulamalarının ilk yatırım maliyetinin yüksek,
kapasite faktörlerinin düşük oluşu ve değişken enerji üretimi gibi dezavantajları yanında
üstünlükleri genel olarak şöyle sıralanabilir;1
1. Atmosferde bol ve serbest olarak bulunur.
2. Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır, çevre dostudur.
3. Kaynağı güvenilirdir, tükenme ve zamanla fiyatının artma riski yoktur.
4. Maliyeti günümüz güç santralarıyla rekabet edebilecek düzeye gelmiştir.
5. Bakım ve işletme maliyetleri düşüktür.
6. İstihdam yaratır.
7. Hammaddesi tamamıyla yerlidir, dışa bağımlılık yaratmaz.
8. Teknolojisinin tesisi ve işletilmesi göreceli olarak basittir.
9. İşletmeye alınması kısa bir sürede gerçekleşebilir.
Rüzgar Türbin Teknolojisi2
Rüzgar türbinleri, rüzgar enerji santrallerinin ana yapı elemanı olup, hareket
halindeki havanın kinetik enerjisini öncelikle mekanik enerjiye ve sonrasında elektrik
enerjisine dönüştüren makinelerdir. Rüzgar türbinleri dönüş eksenlerinin doğrultusuna göre
yatay eksenli veya düşey eksenli olarak imal edilirler. Bu tiplerden en fazla kullanılanı
yatay eksenli rüzgar türbinleridir.
Yatay eksenli rüzgar türbinleri, dönme eksenleri rüzgar yönüne paralel ve kanatları
ise rüzgar yönüne dik vaziyette çalışırlar. Bu tip rüzgar türbinleri bir, iki, üç veya çok
kanatlı yapılmaktadır. Yatay eksenli rüzgar türbinleri; rüzgarın kuleyi yalamadan rotora
çarpması durumunda ileri yada önden rüzgarlı (up-wind), önce kuleye dokunup sonra
rotora gelmesi koşulunda geri yada arkadan rüzgarlı (down-wind) türbin adını alırlar (Bkz.
Şekil 1).
Düşey eksenli rüzgar türbinlerinin eksenleri rüzgar yönüne dik ve düşey olup
kanatları da düşey vaziyettedir. Düşey eksenli rüzgar türbinlerinde rüzgarın esme yönü
değiştiği zaman yatay eksenli rüzgar türbinlerinde olduğu gibi herhangi bir pozisyon
değiştirmesi olmaz. Elektrik üretim amaçlı şebeke bağlantılı modern rüzgar türbinleri
çoğunlukla 3 kanatlı, yatay eksenli ve up-wind türü rüzgar türbinleridir.
Günümüzde teknolojik gelişmelere paralel olarak 1,0-6,0 MW gücünde yatay
eksenli rüzgar türbinleri kullanılmaktadır. Bir rüzgar türbini, çevredeki engellerin rüzgar
hız profilini değiştirmeyeceği yükseklikteki bir kule üzerine yerleştirilmiş gövde ve
rotordan oluşur. Kanatlar ve göbek rotor olarak adlandırılır. Kanatlar polyester ile
kuvvetlendirilmiş fiberglass veya epoxy ile güçlendirilmiş fiber karbondan yapılmakta ve
çelik omurga ile desteklenmektedir. Üç kanatlı yeni nesil rüzgar türbinlerinin kanat çapları
100 m değerine ulaşmıştır. Modern rüzgar türbinlerinin rotor göbekleri (hub) yer
seviyesinden 60-100 m yükseklikte bir kule üzerinde bulunur. Bir rüzgar türbininden elde
edilecek enerji miktarı birinci dereceden türbin hub yüksekliğindeki rüzgar hızına bağlı
olmaktadır. Türbin hub yüksekliğinin artırılması sonucu rüzgar hızının artacağı gerçeği
1
2
http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/ruzgar-ruzgar_enerjisi.aspx
http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/ruzgar-ruzgar_enerjisi.aspx
2
dikkate alındığında hub yüksekliğinin artırılması, mevcut rüzgar gücünden maksimum
düzeyde
yararlanılmasını
sağlayacaktır.
Gürültü kirliliğini önlemek için gövde ses izolasyonludur. Kuleler kafes veya boru
biçiminde yapılmaktadır. Kule yükseklikleri fazla olabildiğinden kafes kulelerin dışındaki
konstrüksiyonlar iki yada üç parçalı olabilmektedir. Kafes kuleler görüntü kirliliği ve
bakım zorluğu nedeniyle hemen hemen terk edilmiştir. Maliyeti fazla olmakla beraber
günümüzde yaygın olarak açık gri renge boyanmış silindirik konik kesitli kuleler
kullanılmaktadır.
Rotor düşük devirli bir ana mile bağlıdır. Rüzgarın kinetik enerjisi rotor tarafından
mekanik enerjiye çevrilir ve düşük devirli ana milin dönüş hareketi gövde içersindeki
iletim sistemine (dişli kutusu vb.), oradan generatöre aktarılır. İletim sistemi, generatör ve
yardımcı üniteler gövde içersinde yer alır. Bir rüzgar türbininde tanıtılan elemanlar dışında;
frenleme düzenleri, kontrol-kumanda sistemleri, yönlendirme motoru ve mekanizması,
anemometre ve rüzgar gülü gibi ölçüm cihazları bulunur.
Şekil 1. Yatay eksenli türbin
3
Dünya rüzgâr kaynağı 53 TWh/yıl olarak hesaplanmakta olup, günümüzde toplam
rüzgâr enerjisi kurulu gücü 40.301 MW'tır. Bunun üçte biri Almanya'da bulunmaktadır.
2020 yılında 1,245 GW dünya rüzgâr gücü hedefine ulaşmak için gereken yatırım miktarı
692 milyar Euro'dur. Bu süre içinde üretim maliyetlerinin 3,79 E-cents/kWh'dan 2,45
Euro-cents/kWh'a düşmesi beklenmektedir. Rüzgâr türbinlerinde küresel piyasa 2020
yılına kadar şimdiki 8 milyar Euro'dan 80 milyar Euro yıllık iş hacmine çıkacaktır. Toplam
potansiyeli en az 48.000 MW olan, yıllık ortalaması 7,5 m/s 'nin üzerindeki bölgelerde
günümüz fiyatlarıyla ekonomik olabilecek yatırımlar yapmak mümkündür.3
2007 yılında gerçekleştirilmiş olan Türkiye Rüzgâr Enerjisi Potansiyel Atlası
(REPA) ile ülkemizde yıllık rüzgâr hızı 8,5 m/s ve üzerinde olan bölgelerde en az 5.000
MW, 7,0 m/s'nin üzerindeki bölgelerde ise en az 48.000 MW büyüklüğünde rüzgâr enerjisi
potansiyeli bulunduğu tespit edilmiştir.4
Aşağıdaki şekilde (REPA) Türkiye Rüzgâr Enerjisi Potansiyel Atlası'na göre Konya
İli rüzgar kaynak bilgileri verilmektedir.
Şekil 2. Konya İli Rüzgar Hız Dağılımı (50 metre)
Kaynak: http://www.eie.gov.tr/YEKrepa/KONYA-REPA.pdf
3
4
http://www.enerji.gov.tr/index.php?dil=tr&sf=webpages&b=ruzgar&bn=231&hn=&nm=384&id=40696
4
Şekil 3. Konya İli RES kurulabilir alanlar
(Gri renkli alanlarda rüzgar santrali kurulamayacağı kabul edilmiştir.)
Kaynak: http://www.eie.gov.tr/YEKrepa/KONYA-REPA.pdf
2004 yılı itibariyle sadece 18 MW düzeyinde olan rüzgâr enerjisi kurulu gücünün
artırılmasında aşama kaydedilmiştir. 2009 yılı sonu itibariyle rüzgâr kurulu gücümüz 802,8
MW düzeyine ulaşmıştır. Yenilenebilir Enerji Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra
3.363 MW kurulu gücünde 93 adet yeni rüzgar projesine lisans verilmiştir. Bu projelerden
yaklaşık 1.100 MW kurulu gücünde santrallerin yapımı devam etmektedir.5
Tablo 1. 2008 yılı itibariyle rüzgar enerjisinde yerli potansiyelin durumu
Kaynak türü
Yerli potansiyel
Çok Verimli: 8.000 MW,
Rüzgâr
Orta Verimli: 40.000 MW
Kaynak: http://www.enerji.gov.tr
Dünya enerji rezervi, tükenme yılı olarak rüzgâr ile birlikte aşağıda verilmiştir.
Tablo 2. Dünya enerji rezervi tükenme yılı
Enerji kaynağı
Nükleer enerji
Kömür
Gaz
Petrol
Rüzgar
5
Tükenme yılı
200
200
65
40
Sonsuz
5
Şekil 4. Rüzgar Enerji Santrali (Konumu yüksek-engebeli olan yerde)
Şekil 5. Rüzgar Enerji Santrali (Konumu düz olan yerde)
Kurulması planlanan rüzgâr santralinin; türbin yapısı ve kapasitesi belirlenirken
aşağıdaki kriterler dikkate alınmıştır.








Rüzgar karakteristikleri,
Türbin karakteristikleri ve performansı,
Türbinlerin ekonomik ömürleri ve garantileri,
Denenmiş ve çalışır durumda olan türbin ve performansları,
Gürültü kirliliği açısından etkisinin minimum düzeyde olması
Yaygın servis ve bakım kolaylığının olması
Türbinlerin yıldırım düşmelerine karşı korunaklı olması
Eşit çaptaki yüksek hızlı bir rüzgar türbini düşük hızlı türbinden daha hafif,
dolayısıyla daha ucuzdur.
 Dönme hızları yüksek olduğu için gerekli çevrim oranı daha düşüktür. Bu nedenle
dişli kutusu daha hafiftir.
 Elektrik jeneratörlerinin çalışmaya geçmesi için gerekli başlangıç torku küçüktür.
Hızlı bir rüzgâr rotorunun başlatma torku çok küçük de olsa, jeneratörü kolaylıkla
harekete geçirir. Dolayısıyla yüksek hızlı rüzgar türbinleri bu kullanım için son
derece uygundur.
Meteorolojik ve Topografik açıdan rüzgarın olabileceği yerler aşağıda
sıralanmıştır:
1. Basınç gradyanının yüksek olduğu yöreler.
2. Yağışların sürekli esen rüzgara paralel olduğu vadiler.
3. Yüksek, engebesiz tepe ve platolar.
6
4. Yüksek basınç gradyanlı düzlükler ve sürekli rüzgar olan az eğimli vadiler.
5. Güçlü jeostrofik rüzgar alanlarının etkisinde kalan tepe ve zirveler.
6. Jeostrofik rüzgar ve termal gradyan alanına sahip kıyı şeritleri.
İş Akım Şeması:
Arazinin Hazırlanması, Servis Yollarının Yapımı
ve Türbin Yerlerinin Kazılması
Türbinlerin Yerleştirilmesi
Yer Altı Kablolamalarının Yapılması
Ulusal Elektrik Sistemine Bağlantı
Şekil 6. İş Akım Şeması
Proje alanında türbinler, şalt sahası, fosseptik, kontrol binası ve idari bina gibi
yapılar yer alacak olup, rapor ekinde verilen vaziyet planında gösterilmiştir (Bkz.
EK-4).
Proje kapsamında her türbin için boyutları 13 metre çapında ve derinliği
yaklaşık 1,5 m olan çukurlar açılacaktır. Bu durumda türbin yerleşimleri için
kullanılacak toplam alan; 17 adet türbin için 2.261 m2 (67 adet türbin için 8.911 m2 )
olacaktır.
Kapasitesi:
Bağlar Rüzgar Enerji Santrali' nde ilk planlanan haliyle 2 MW gücünde 50 adet
türbinden 100 MW kurulu güç öngörülmekte idi. Ancak gelişen türbin teknolojisi göz
önünde bulundurularak yapılması planlanan 50 adet türbinin mekanik güçlerinde artırıma
gidilmiş olup, proje revize edilmiştir. Bununla birlikte santrale 17 adet türbin ilavesi
planlanmıştır. Bağlar RES'in revizyon öncesi ve nihai kurulu gücü ile ilgili detaylı bilgi
Tablo.3'de verilmektedir. Bu durumda santralde 1,7 ve 2,85 MW güçlerinde toplamda 67
adet GE 2,85 103 HH 85 ve GE 1,70 103 HH 80 tipi türbinler kullanılacaktır. Rüzgar
türbinlerinden elde edilecek elektrik enerjisi, her bir ünite için tesis edilecek olan
transformatörler vasıtası ile orta gerilime dönüştürülecektir. Santral parkında yer alacak
türbinler yer altı kabloları ile şalt merkezine bağlanacaktır. Üretilecek enerjinin 154 kV’lık
enerji nakil hattı ile Konya-3 TM üzerinden ulusal elektrik sistemine bağlanması
planlanmaktadır.
7
Aşağıdaki tabloda türbin güçleri ile ilgili detaylı bilgi verilmektedir.
Tablo 3. Türbin kapasitelerine ait veriler
Türbin No
Türbin Gücü
(MW)
Kule
Yüksekliği
(m)
Rotor Çapı
(m)
Revizyon
sonrası
1,70
80
103
Türbin Gücü
(MW)
MEVCUT TÜRBİNLER
Revizyon
öncesi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
2
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
8
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Mevcut türbin
toplam gücü
2
1,70
80
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
1,70
80
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
2
2,85
85
103
100
112,6
İLAVE TÜRBİNLER
51
2,85
85
103
52
2,85
85
103
53
2,85
85
103
54
1,70
80
103
55
2,85
85
103
56
2,85
85
103
57
2,85
85
103
58
2,85
85
103
59
1,70
80
103
60
1,70
80
103
61
1,70
80
103
62
2,85
85
103
63
1,70
80
103
64
1,70
80
103
65
1,70
80
103
66
1,70
80
103
67
1,70
80
103
İlave türbin toplam gücü
Santral toplam kurulu gücü
38,10
150,7 MW
Teknolojisi:
Rüzgâr türbinleri diğer türbinler gibi lineer olarak hareket eden akışkanın (hava)
hareketini rotasyonel harekete dönüştürürler. Yani rüzgârın kinetik enerjisini rotasyonel
mekanik enerjiye çevirirler. Elde edilen bu mekanik enerji türbin içindeki alternatör
vasıtası ile elektrik enerjisine çevrilir. Bir rüzgâr santralinde bütün türbinlerin ürettiği
enerji tek bir noktaya iletilir (şalt tesisi) oradan da gerilimi ayarlanarak şebekeye verilir.
Proje kapsamında GE 2,85 103 HH 85 ve GE 1,70 103 HH 80 tipi türbinlerin
kullanılması planlanmakta olup, türbinlerin teknik özellikleri aşağıda verilmektedir.
9
Tablo 4. GE 2,85 103 HH 85 ve GE 1,70 103 HH 80 tipi türbinlerin teknik özellikleri
Türbin Tipi
Nominal Üretim
Pervane (Rotor)
Pervane Çapı
Rotor Hub Yüksekliği
Dönme Yönü
Pervane Tipi
Yönelme
Kanatlar (Blades)
Kanat Sayısı
Kanat Uzunluğu
Pervane Kanadı Malzemesi
GE 1,70 103 HH 80 - GE 2,85 103 HH 85
1700 - 2850 kW
103 m.
80 - 85 m.
Saat yönü
Aktif pervane düzen ile rüzgara karşı
Rüzgara Karşı
3
48,7 - 50,2 m
Fiberglas ve Epoksi ile güçlendirilmiş karbon fiber
Faaliyetin Ömrü: Projenin planlanan inşaat süresi yaklaşık 24 aydır. Projenin
ekonomik ömrü, santral tamamlandıktan sonra ortalama 40 yıl olarak öngörülmektedir.
Projeye ait iş termin planı ekte verilmektedir (Bkz. EK-10).
Çalışacak Personel Sayısı: Projenin inşaat aşamasında 15 kişi, işletme aşamasında
5 kişi görev alacaktır.
Proje Ekonomisi:
Proje kapsamında hesaplanan proje bedeli ve giderler enerji yatırımları için kabul
edilen genel esaslara göre hesaplanmıştır. Proje dahilinde yapılacak ilk yatırım maliyetinin
iklim, makine verimliliği benzeri şartlar göz önüne alınarak hesaplanan gider tablosu 8 ana
başlıkta olmak üzere tabloda verilmiştir.
Tablo 5. Proje Bedelinin Hesaplanması
İşin cinsi
İnşaat Maliyeti
Gider (TL)
2.100.000
Türbin Maliyetleri
39.640.000
Elektrik Malzemeleri
3.210.000
Nakliye ve Kurulum Giderleri
2.500.000
Diğer Giderler
550.000
Proje Giderleri
2.500.000
Etüd ve Proje Giderleri
1.500.000
Kamulaştırma Giderleri
2.000.000
Proje Bedeli
54.000.000
Türkiye rüzgâr enerjisi alanında önemli bir potansiyele sahiptir. Rüzgâr enerji
santrallerinde esen rüzgârın şiddet ve hızına bağlı olarak enerji gücü ortaya çıkmaktadır.
Söz konusu projenin gerçekleşmesi ile üretilecek enerji; ulusal enerjiye daha fazla katkı
sağlayacağından, sanayinin gelişmesine, bölge içinde ekonomik hayatın canlanmasına ve
gelişmesine katkıda bulunacaktır.
10.05.2005 tarih ve 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik
Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun Madde 1. — Bu Kanunun amacı;
yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımının
yaygınlaştırılması, bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye
10
kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera gazı emisyonlarının azaltılması,
atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu amaçların gerçekleştirilmesinde
ihtiyaç duyulan imalat sektörünün geliştirilmesidir."
hükmü gereği kapasite artırımına gidilen Bağlar Rüzgar Enerji Santrali Projesi, bu
hedeflere cevap verecek nitelikte olup, ülkemizin rüzgar enerjisi potansiyelinin
değerlendirilmesine yönelik faaliyet gösterecektir.
b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji
Türü vb. )
Arazi kullanımı:
Rüzgar santrallerinde türbinlerin kapladığı gerçek alan, santral için ayrılan toplam
alanının % 1-1.2’si kadardır. Türbinlerin aralarında tarım ve hayvancılık yapılabildiğinden,
arazi kaybı söz konusu değildir. Bağlar RES yaklaşık olarak 903.993 m2 'lik bir alanı
kaplayacaktır.
Proje kapsamında türbinlerin yerleştirileceği arazilerin vasfı meradır. Proje alanının
içerisinde kaldığı mera alanları için 28/02/1998 tarih 23272 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı Mera Kanunu hükümlerine uygun hareket
edilecek olup, faaliyete geçmeden önce gerekli izinler Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğü'nden alınacaktır.
Proje sahasında şahıs arazileri çıkması durumunda kiralama ve/veya satın alma
yoluna gidilecek, ÇED sürecinin tamamlanmasından sonra kamulaştırma yapılacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 05.05.2001 tarihli Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na göre
gerçekleştirilecektir.
Kamulaştırma işlemlerinde;
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs
2001 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma
Kanunu hükümlerine,
26.07.2008 tarih ve 26948 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik
Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” hükümlerine,
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 11/12/2007 tarih ve 26727 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Jeotermal Kaynaklar Ve Doğal Mineralli Sular
Kanunu Uygulama Yönetmeliği”nin;
“İrtifak ve kamulaştırma
Madde 22 - (1) Arama ruhsat sahibi, arama faaliyetlerini, özel mülkiyete konu tarla, bağ,
bahçe gibi alanlarda taşınmazın sahibinden izin alınarak sürdürür. Taşınmazın sahibinden
izin alınamaması halinde, İdareye müracaat edilerek irtifak hakkı talebinde bulunulabilir.
Talep İdare tarafından incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. İdarece talebin
uygun bulunması halinde kamu yararı kararı alınır.
(2) İşletme ruhsatı sahibi, ruhsat süresince işletme faaliyetlerini varsa özel mülkiyete konu
taşınmaz sahibinden izin alarak yürütür. Ruhsat sahibi, işletme için gerekli sondaj yerleri,
isale hatları, kaptaj, akışkanın kullanımına yönelik tesis, vb. için gerekli yer ve güzergâha
11
yönelik taşınmaza olan ihtiyacını taşınmazın sahibi ile anlaşma yoluyla sağlayamaması
halinde İdareye başvurarak irtifak hakkı veya kamulaştırma talebinde bulunabilir. Talep
İdare tarafından incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. İdarece talebin uygun
bulunması halinde kamu yararı kararı alınır.
(3) İrtifak ve kamulaştırma işlemleri, 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanunu hükümlerine göre yürütülür. İrtifak ve kamulaştırma bedelleri ile masrafları ruhsat
sahibince ödenir.
(4) Kamulaştırılması talep edilen alan, kamulaştırma kararı alınmasından sonra tapuya
İdare adına tescil ettirilir ve bu alanda işletme faaliyetleri devam ettiği sürece ruhsat sahibi
adına tahsis edilir.
(5) Ruhsat sahibi ile akışkandan yararlananlar tarafından kamulaştırılan taşınmaza
faaliyetler için ihtiyaç kalmadığının İdareye bildirilmesi ve İdare tarafından da bu hususun
tespit edilmesi veya doğrudan İdare tarafından belirlenmesi halinde, Kamulaştırma
Kanununda öngörülen usul ve esaslara göre rayiç bedeli ödenmek kaydı ile kamulaştırılan
alanın eski sahibine iade edileceği hususu ruhsat sahibi ve taşınmazın eski sahibine tebliğ
edilir. Eski sahibinin taşınmazı altı ay içerisinde almak istememesi durumunda taşınmaz
İdareye kalır.
(6) Ruhsat sahibi, irtifak veya kamulaştırılan alanı amacı dışında kullanamaz.
Kullandığının belirlenmesi durumunda yapılan tasarruf ruhsat sahibi tarafından kaldırılır
ve çevreye, kaynağa ve rezervuara verilen zararlar giderilerek ruhsat sahibinden tahsil
edilir.
(7) Ruhsat sahibi bu alanı, projesinde belirtilen süre içinde çevreyle uyumlu olacak şekilde
doğaya yeniden kazandırarak terk etmek zorundadır. Aksi takdirde, irtifak veya
kamulaştırma alanındaki zararları tazmin etmekle yükümlüdür.
(8) Üç ay içinde belirlenen zararların ruhsat sahibinden tahsil edilememesi ve projesinde
belirtilen süre içerisinde alanın çevreye uyumlu hale getirilmemesi durumunda, bu
alacaklar Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edilir. Tapu
siciline konulan şerhler İdarenin müracaatı üzerine ayrıca mahkeme kararına gerek
kalmadan silinir.” madde hükümlerine riayet edilecektir.
Proje kapsamında her türbin için çapı 13 m., derinliği 1,5 m. olan çukurlar
açılacaktır. Buna göre 1 türbin için yaklaşık 133 m2'lik alan kullanılacaktır.
Bir türbin için oluşacak hafriyat miktarı: 133m2 x1,5m=199,5 m3
Hafriyat miktarı = Türbin Sayısı x Hafriyat Miktarı = 67 x 199,5 = 13.366,5 m3
Söz konusu faaliyet kapsamında ayrıca servis yolları da açılacaktır. Bağlar RES
sahasının tamamında açılacak yollar için yaklaşık 90.000 m2'lik bir alan kullanımı söz
konusu olacaktır.
Su kullanımı:
İnşaat Aşaması:
Planlanan faaliyetin inşaat aşamasında çalışacak personelin içme ve kullanma suyu
ihtiyacının karşılanması ve çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesi amacıyla su
tüketimi olacaktır. Kişi başı gerekli su miktarı 150 lt/gün alınarak aşağıda hesaplamalar
yapılmıştır.6
6
Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ - 1998, Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel
EROĞLU
12
İnşaat Aşaması
Rüzgar Enerji Santrali
Çalışacak işçi sayısı
= 15 kişi
Kullanılacak su miktarı
= 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı
= 0,15 m3/kişi-gün x 15 kişi = 2,25 m3/gün
Arazi çalışmaları sırasında tozlanmaya karşı günlük 1 m3 su tüketimi olacağı
tahmin edilmektedir. Toz engellenmesi için kullanılacak suyun büyük kısmı toprak
tarafından emilecek kalan kısmı da mevsimsel etkilere bağlı olarak buharlaşacaktır.
İşletme Aşaması:
Proje kapsamında işletme aşamasında 5 kişilik personel görev alacaktır. Kişi başına
gerekli su miktarı 150 lt/gün alındığında günlük su ihtiyacı aşağıdaki tablodan da
görüleceği üzere 0,75 m3 olacaktır.
İşletme Aşaması
RES
Çalışacak işçi sayısı
Kullanılacak su miktarı
Toplam su ihtiyacı
= 5 kişi
= 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
= 0,15 m3/kişi-gün x 5 kişi =0,75 m3/gün
Santralin inşaat ve işletme aşamasında gerekecek içme suyu ruhsatlı firmalara ait
damacanalarla, kullanma suyu ise tankerlerle temin edilecektir.
Proje kapsamında tüm işlemlerde, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (Değişiklik:
13.02.2008 tarih ve 26786 R.G.’ de) hükümlerine riayet edilecektir.
Bölüm 1-d’de atıksular ile ilgili değerlendirmeler yapılmış olup, riayet edilmesi
gerekli yönetmelikler ve bertaraf yöntemleri anlatılmıştır.
Kullanılan enerji türü:
İnşaat aşamasında:
Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması için motorin tüketimi söz konudur.
Sahada kullanılacak iş makinelerinde yakıt olarak Tüpraş-403 motorin kullanılacak olup,
genel özellikleri aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 6. Tüpraş-403 Dizel Yakıtının Genel Özellikleri
Özellik
Birim
Değer
Yoğunluk (15 °C’ta)
kg/m³
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar
Parlama Noktası
Soğuk Filtre Tıkanma Noktası (SFTN)
Kış (a)
Yaz (b)
Damıtma
250 °C’ta elde edilen
350 °C’ta elde edilen
% ağırlık 8
°C
55
°C
-15
5
820-845
% hacim 65
% hacim 85
13
Sınır Deney Yöntemi
TS 1013 EN ISO 3675
TS EN ISO 12185
En çok TS EN 12916
En az TS EN ISO 2719
TS EN 116
En çok
En çok
TS 1232 EN ISO 3405
En çok
En az
% 95’in (hacim/hacim) elde edildiği sıcaklık
0C
360
En çok
Kükürt
mg/kg
10
En çok
Karbon Kalıntısı (% 10 damıtma kalıntısında)
Viskozite (40 °C’ta)
Bakır Şerit Korozyon (50 °C’ta 3 saat)
Kül
Yağ asidi metil esteri(YAME) içeriği
% ağırlık 0,3
cst
2,0-4,5
No.1
% ağırlık 0,01
% hacim 7
Setan sayısı
51
Setan İndisi
Su
Toplam Kirlilik
Oksitlenme Kararlılığı
Yağlayıcılık özelliği düzeltilmiş aşınma izi çapı (wsd 1,4), 60 °C’ta
hesapla
mg/kg
mg/kg
g/m³
saat
µm
46
200
24
25
20
460
TS EN ISO 20846
TS EN ISO 20884
En çok TS 6148 EN ISO 10370
TS 1451 EN ISO 3104
En çok TS EN ISO 6245
En çok TS EN 14078
TS 10317 EN ISO 5165
En az
TS EN 15195
En az TS EN ISO 4264
En çok TS EN 12662
En çok TS EN ISO 12205
En az TS EN 15751 ( c)
En çok TS EN ISO 12156-1
Kaynak: TÜPRAŞ resmi web sitesi
Sahada çalışacak iş makineleri için yaklaşık 50 lt/h motorin tüketimi olacağı tahmin
edilmektedir. 0,8654 kg/lt özgül ağırlık olarak alındığında, gerekli motorin miktarı:
Q=50 lt/h x 0,8654kg/lt =43,27 kg/h (0,043 t/h) olacaktır.
İşletme aşamasında:
İşletme aşamasında sadece ısınma ve aydınlatma amaçlı elektrik tüketimi olacaktır.
Gerekli elektrik ise söz konusu proje kapsamında üretilecek enerjiden karşılanacaktır.
c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve
Biyolojik Özellikleri
Proje kapsamında oluşacak atıklar, miktarları ve bertaraf yöntemleri aşağıdaki
tabloda, detaylı anlatımı ise aşağıda başlıklar halinde verilmiştir.
Tablo 7. Proje kapsamında oluşacak atık cinsleri, miktarları ve bertaraf yöntemleri
Atık türü
Atık miktarı
İnşaat aşaması
İşletme aşaması
Katı atık
17,1 kg/gün
5,7 kg/gün
Sıvı atık
2,25 m3/gün
0,75 m3/gün
Ambalaj atığı
2,05 kg/gün
0,68 kg/gün
Ömrünü tamamlamış
lastikler
öngörülemiyor
öngörülemiyor
Atık yağ
öngörülemiyor
50 litre/yıl/türbin
Tehlikeli atık
öngörülemiyor
öngörülemiyor
14
Bertaraf yöntemi
Selçuklu Belediyesi'ne ait
katı atık sahası
Vidanjör (Selçuklu
Belediyesi)
lisanslı geri dönüşüm
firmalarına verilecek
lisanslı geri kazanım
tesislerine verilecek
lisanslı dönüşüm/bertaraf
tesislerine verilecek
lisanslı bertaraf tesislerine
verilecek
Katı Atık:
İnşaat aşaması:
Projenin inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar; yapılacak kazı ve inşaat
işlemlerinden kaynaklanacak atıklar ve çalışacak personel kaynaklı evsel nitelikli katı
atıklardan ibarettir.
Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışacak olan personel sayısı yaklaşık 15 kişi
olacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına
üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.14 kg7 değeri kullanılarak şu şekilde
hesaplanmaktadır:
Personel Sayısı
Birim katı atık miktarı
Katı atık miktarı
: 15 kişi
: 1,14 kg/kişi-gün
: 15x1,14 = 17,1 kg/gün
İnşaat aşamasında yapılacak kazı işlemlerinden kaynaklanacak hafriyattan inşaat
demiri, ambalaj malzemeleri ve benzeri katı atıklar oluşacaktır. Bu atıklardan geri
kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı
biriktirilerek lisanslı firmalara verilecektir.
Bölüm 1-b’de yapılan hesaplamalarda türbin yerlerinin kazı işleminden açığa
çıkacak hafriyat miktarı 13.366,5 m3 olarak bulunmuştur. Ayrıca servis yolu yapımında da
yaklaşık 27.000 m3 ' lük kazı işlemi gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında 13.03.2004
tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
hükümlerine uyulacaktır ve hiçbir surette proje alanına atık malzeme bırakılmayacaktır.
Ambalaj Atıkları
Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir
katı atıklar bulunması durumunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince
seçilmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda ayrı ve ağzı kapalı kaplarda
biriktirilerek lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir.
Şekil 7. Evsel Atık Kompozisyonu
Kaynak:REC Türkiye-AB Katılım Sürecinde Yerel Yönetimler İçin Atık Yaklaşımları Semineri
7
TÜİK, Belediye Katı Atık İstatistikleri, 2010
15
İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıkların % 12'sinin geri
kazanılabilir atıkları oluşturduğu kabul edilirse;
Geri kazanılabilir atık = 17,1 kg x 0,12 = 2,05 kg/gün olarak bulunur.
Projenin inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin her türlü yağ değişimi,
bakım ve onarımı ruhsatlı akaryakıt istasyonlarından karşılanacaktır. Bununla birlikte iş
makinelerinden çıkabilecek kullanılamaz durumdaki lastikler, 25.11.2006 tarih ve 26357
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin
Kontrolü Yönetmeliği” (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Ömrünü Tamamlamış
Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik)
hükümlerine göre lisanslı geri kazanım tesislerine verilip bertarafı sağlanacaktır.
Tıbbi Atıklar
Proje kapsamında çalışacak personelin herhangi bir sağlık sorunu söz konusu
olduğunda en yakın aile sağlığı merkezine ve/veya devlet hastanesine sevki sağlanacaktır.
İlk yardım müdahalesi gerektiren durumlardan kaynaklanabilecek tıbbi atıklar ise
22.07.2005 tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Tıbbî
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ilgili
hükümlerine uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak ve lisanlı geri
kazanım/bertaraf tesislerine verilerek bertarafı sağlanacaktır.
Tehlikeli Atıklar
Hafriyat için kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımından
kaynaklanabilecek atık yağ, gres yağı ve yakıtlarının insan sağlığı ve çevreye yönelik
zararlı etkisini 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı “Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ve 30.07.2008 tarih ve 26952
sayılı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak en aza düşürülecek
şekilde atık yönetimi sağlanacaktır.
Proje sahasında çalışacak iş makinelerinden kaynaklı herhangi bir yağ sızıntı olması
halinde ise 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair
Yönetmelik”’deki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiş her türlü
malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile
14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.
Oluşacak tehlikeli atıklar ise kırmızı renkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alan
tank/konteynerlerde depolanarak lisanslı araçlarla lisanslı bertaraf tesislerine
nakledilecektir.
16
İşletme Aşaması:
Tesiste personel kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Tesiste çalışacak 5 kişiden
kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarı:
Personel Sayısı
: 5 kişi
Birim katı atık miktarı
: 1,14 kg/kişi.gün
Katı atık miktarı
: 5x1,14 = 5,7 kg/gün
İnşaat ve işletme aşamalarından kaynaklanacak katı atıklar ile ilgili olarak alınacak
tedbirler ve bertaraf yöntemleri ile uyulması gerekli yönetmelik hükümleri Bölüm 1-d’de
verilmiştir.
Sıvı Atık:
İnşaat aşaması:
Projenin inşaat aşamasında, toz oluşumunu engellemek için kullanılacak sulama
suyu ile çalışacak personelin içme ve kullanma suyu amaçlı tüketim söz konusu olacaktır.
Toz oluşumunun engellenmesi için kullanılacak suyun büyük kısmı toprak tarafından
emilecek, kalan kısmı da mevsimsel etkilere bağlı olarak buharlaşacağı için atık olarak
değerlendirilmemiştir. Personel ihtiyaçları için gerekli olan suyun % 100 atık su olarak geri
döneceği kabul edildiğinde 2,25 m3/gün (Bkz. Bölüm I.b) evsel nitelikli atıksu oluşacaktır.
İşletme aşamasında ise sadece 5 kişilik personelden kaynaklı 0,75 m3/gün atıksu
oluşacaktır.
Tipik bir arıtılmamış evsel nitelikli atıksu içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama
konsantrasyonları aşağıda verilmektedir.
Tablo 8. Evsel nitelikli atık sularda kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları
Parametre
Konsantrasyon
pH
6-9
AKM
200 (mg/lt)
BOİ5
200 (mg/lt)
KOİ
500 (mg/lt)
Toplam Azot
40 (mg/lt)
Toplam Fosfor
10 (mg/lt)
Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980
Yukarıdaki tabloya göre RES projesinin inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli
atık su içerisindeki kirletici yükleri;
Tablo 9.Evsel Atık Kirletici yükleri
AKM
0,45 kg/gün
(2,25 m3/gün x 200 mg/lt /1000)
BOİ5
0,45 kg/gün
(2,25 m3/gün x 200 mg/lt /1000)
KOİ
1,13 kg/gün
(2,25 m3/gün x 500 mg/lt /1000)
Toplam Azot
0, 09 kg/gün
(2,25 m3/gün x 40 mg/lt /1000)
Toplam Fosfor
0.02 kg/gün
(2,25 m3/gün x 10 mg/lt /1000)
17
İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular; 19.03.1971 tarih ve
13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğince
yapılacak olan sızdırmasız fosseptikte toplanacak, biriken atık sular ise Selçuklu
Belediyesi tarafından ücret karşılığı vidanjörle çektirilecektir. Selçuklu Belediyesi'nden
alınan izin yazısı ekte verilmektedir (Bkz. EK-11).
Emisyon oluşumu:
İnşaat Aşaması
Faaliyet sahasında çalışacak makineler için Tüpraş-403 dizel yakıtı kullanılacaktır.
Kullanılacak yakıt miktarı yaklaşık 0,043 t/h olacaktır (Bkz. Bölüm 1,b).
Diesel araçlardan yayılan kirlenme faktörleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Tablo 10. Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenme Faktörleri(kg/t)
Kirletici
Diesel
Karbonmonoksitler
9.7
Hidrokarbonlar
29
Azot Oksitler
36
Kükürt oksitler
6.5
Toz
18
Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, 1991
Yukarıdaki tabloya göre; iş makinelerinden kaynaklanması beklenen kirletici
tahmin değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 11. İş Makineleri Kaynaklı Emisyon Değerleri
Karbonmonoksitler
:9,7 kg/tx0,043 t/h= 0,42 kg/h
Hidrokarbonlar
:29 kg/tx0,043 t/h= 1,25 kg/h
Azot Oksitler
:36 kg/tx0,043 t/h= 1,55 kg/h
Kükürt oksitler
:6,5 kg/tx0,043 t/h= 0,28 kg/h
Toz
:18 kg/tx0,043 t/h= 0,77 kg/h
İş makineleri için hesaplanan kütlesel debi değerleri çok küçük olduğundan mevcut
hava kalitesi üzerinde olumsuz bir etkisi beklenmemektedir. Araçların yakıt sistemleri
sürekli kontrol edilecek ve 4 Nisan 2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Toz oluşumu:
Proje kapsamında inşaat aşamasında; rüzgâr türbinlerinin yerleştirilmesi ve servis
yollarının yapımında kazı, doldurma, boşaltma, nakliye işleri için yapılan çalışmalarda toz
oluşumu söz konusudur. İnşaat aşamasında kazı işlemleri yaklaşık 2 yıl sürecek olup,
yılda 12 ay, 26 gün, 8 saatlik çalışma yapılarak gerçekleştirilecektir.
Toz emisyonları oluşumlarının hesaplanmasında kullanılacak toz emisyon
faktörleri: (Emisyon faktörleri (SKHKKY Ek-12) alınmıştır.
18
Sökme emisyon faktörü
Taşıma (yollardan kalkan tozlar)
Malzemenin yüklenmesi
Malzemenin boşaltılması
= 0.025 kg/ton
= 0,7kg/km-araç
= 0,01kg/ton
= 0,01kg/ton
Türbin yerlerinin kazısında oluşacak hafriyat miktarı:
Her cins zemin kazısı
Yoğunluk
Oluşacak hafriyat miktarı
= 13.366,5 m3
= 2 ton/ m3
= 13.366,5 m3 x2 ton/ m3= 26.733 ton
Türbin yerlerinin kazısı sırasında oluşacak toz miktarı:
Santral alanında saatte yaklaşık 5,35 ton (2,68 m3) kazı yapılacak olup, çıkarılacak
hafriyatın tamamının taşınması için 20 tonluk kamyonlarla günde 3 sefer yapılması yeterli
olacaktır. Nakliye mesafesi gidiş-geliş olmak üzere ortalama 0,1 km.dir. Türbin yerlerinin
kazısından çıkacak malzeme, kazı alanının dolgusunda tekrar kullanılacağından depolama
söz konusu değildir.
Tablo 12. İnşaat Alanı Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri (türbin yerleri)
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme
0,025 kg/ton
5,35 ton/sa x 0,025 kg/ton=0,13 kg/sa
Yükleme
0,01 kg/ton
5,35 ton/sa x 0,01 kg/ton =0,05 kg/sa
Taşıma
Boşaltma
(3sefer/gün x 0,7 kg/km.araç x 0,1 km)/ 8 saat
= 0,026 kg/saat
0,256 kg/saat
0,7 kg/km-araç
0,01 kg/ton
Toplam Emisyon Miktarı
Yol yapım kazısında oluşacak hafriyat miktarı:
Her cins zemin kazısı
Yoğunluk
Oluşacak hafriyat miktarı
= 27.000 m3
= 1,6 ton/ m3
= 27.000 m3 x1,6 ton/ m3= 43.200 ton
Yol yapım kazısı sırasında oluşacak toz miktarı:
Servis yolu yapımında saatte yaklaşık 17,3 ton (10,82 m3) kazı yapılacak olup,
çıkarılacak hafriyatın tamamının taşınması için 20 tonluk kamyonlarla günde 7 sefer
yapılması yeterli olacaktır. Nakliye mesafesi geliş-gidiş olmak üzere ortalama 0,1 km.dir.
Yol yapımından çıkacak malzeme sahanın dolgu ve tesviye işlemlerinde kullanılacağından
depolama söz konusu değildir.
Tablo 13. İnşaat Alanı Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri (yol yapımı)
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme
0,025 kg/ton
17,3 ton/sa x 0,025 kg/ton=0,43 kg/sa
Yükleme
0,01 kg/ton
Taşıma
Boşaltma
(7sefer/gün x 0,7 kg/km.araç x 0,1 km)/ 8 saat
= 0,06 kg/saat
0,83 kg/saat
0,7 kg/km-araç
0,01 kg/ton
Toplam Emisyon Miktarı
19
Projenin kazı işlemleri sırasında oluşacak toz debileri, 03.07.2009 tarih ve 27277
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”'nde belirtilen 1 kg/sa değerin altında kalmaktadır. Dolayısıyla rapor
kapsamında toz modellemesi yapılmamıştır.
Proje kapsamında toz ve toz etkisine karşı; 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi
Yönetmeliği”, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile 18.03.2004 tarih ve
25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
hükümlerine riayet edilecektir.
İşletme Aşaması
Projenin işletme aşamasında elektrik enerjisinden faydalanılacak olup, emisyon
oluşumu meydana gelmeyecektir.
Gürültü:
İnşaat Aşamasında
Santralin inşaatı sırasında iş makinelerinin haricinde gürültü yapan başka bir
ekipman bulunmayacaktır. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde
olacaktır. Proje kapsamında arazinin hazırlanmasından başlayarak santralin faaliyete
açılmasına dek yapılan işlerde birçok alet ve makine kullanılacaktır.
Faaliyetin inşaat aşamasında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri; Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan "Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan
Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmeliği"'n 5. maddesinde verilen ses gücü
düzeylerine göre aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Madde-5’te verilen tabloya göre;
Ekskavatör : P = 150 Hp = 112 kW *
P > 55 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi (Lw)= 82 + 11 log P
112 Kw > 55 Kw olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 112 = 105 dB
Lastikli Kepçe : P = 150 Hp = 112 kW *
Dozer : P = 220 Hp = 165 kW *
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (Lw)= 82+ 11 log P
220 kW > 55 kW olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 165 = 106 dBA
Kamyon
: P = 120 Hp = 90 kW *
Arazöz
: P = 120 Hp = 90 kW *
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (Lw)= 82 + 11 log P
20
90 kW > 55 kW olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 90 = 104 dBA
* : (1 Hp = 0,746 kW)
Tablo 14. İş Makinelerinden Kaynaklanan Gürültü Değerleri
Gürültü Kaynağı
Ekskavatör
Yükleyici (Loder)
Kamyon
Arazöz
Dozer
Adet
1
1
2
1
1
Ses Basınç Düzeyi dB
105
105
104
104
106
Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi tüm araçların aynı anda çalıştıkları
durum olan azami ortam koşulları dikkate alınarak aşağıdaki gibi hesaplanır.
Lw=10log (2 x 10104/10+2x10105/10+1x10106/10)
Lw=113,46 dB
Projede inşaat aşaması sırasında meydana gelebilecek maksimum gürültü seviyesi
şöyle hesaplanabilir:
Noktasal Kaynaktan Sesin Açık Alanda Yayılımı;
Lp
= Lw + 10Log (Q/4πr2)
Lw
= Kapalı Alandan Yayılan Ses Gücü Düzeyi (dB)
Q
= Yönelme Katsayısı (1 Açıkta)
r
= mesafe (metre)
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine çevirmek için aşağıdaki
formülden yararlanılır:
Leq = Lp +Düzeltme Faktörü (4000 Hz için +1 olarak alınır)
Atmosferik Düzeltme Amacıyla ise aşağıdaki denklem kullanılmıştır:
Aatm=7.4x10-8 f2r/Ө
Aatm=Atmosferik Yutuş
F=Frekans (Hz)
R=Mesafe (m)
Ө=Havanın Bağıl Nemi (% 62)
Yukarıdaki formüle ilişkin 50 metre mesafedeki örnek hesaplama aşağıda
verilmiştir.
Lp
Lp
= 113,46 + 10Log (1/(4x3,14x502))
= 68,49
Aatm=7.4x10-8x40002 x50/62
Aatm=0,95
21
Lp-Aatm = 68,49 - 0,95 = 67,54
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine (dBA) çevirmek için aşağıdaki
Leq = 67,54 + 1 = 68,54
Tablo 15. Tesisin Tam kapasite Çalışması Durumunda Makine ve Teçhizattan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre
Değişimi
Mesafe
Gürültü Düzeyi Lp
(dB)
Atmosferik
Yutuş
Atmosferik Yutuş Sonrası
Oluşan Gürültü Düzeyi
Eşdeğer Gürültü Düzeyi
(Leq) (dBA)
0
50
100
200
300
400
500
750
1000
2000
112
68,49
62
56
52
50
48
44
42
36
0
0,95
1,90
3,8
5,72
7,63
9,54
14,3
19,0
38,19
112
67,54
60,1
52,2
46,28
42,37
38,46
29,7
23
-2,19
112
68,54
61,1
53,2
47,28
43,37
39,46
30,7
24
-1,19
Şekil 8. Gürültü Dağılım Grafiği (0–2000 metre)
Yukarıda bulunan Lgündüz değerleri, aşağıdaki tabloda verilen “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Tablo-5’de verilen şantiye alanı için çevresel
gürültü sınır değerleri karşılaştırılmıştır.
Tablo 16. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım )
Bina
Yol
Diğer Kaynaklar
Lgündüz (dBA)
70
75
70
İnşaat aşamasında ÇGDYY, Tablo–5, Diğer Kaynaklar olarak verilen 70 dBA sınır
değeri yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere ilk 50 metre mesafede sağlanmaktadır.
Kapasite artırımı yapılacak türbinlerden yerleşim yerine en yakın olan 62 no.lu türbindir.
22
Türbinin Karaömerler Köyü'ne mesafesi kuşuçuşu yaklaşık 1,5 km.dir. Mevcut
türbinlerden ise yerleşim yerine en yakın olanlar; Güvenç Köyü'ne 1,7 km. mesafedeki T29
no.lu türbin, Çandır Köyü'ne 1,75 km. mesafedeki T64 no.lu türbin ve Sarıcalar Köyü'ne
4,25 km. mesafedeki T45 no.lu türbindir. Yukarıda yapılan hesaplamalara göre faaliyet
nedeniyle, 1.500 metrede oluşacak gürültü seviyesi 39 dBA olup, bu değerler ÇGDYY’de
belirtilen sınır değerin altında kalmakta, dolayısıyla faaliyet alanına en yakın yerleşim
birimi ve diğer yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacaktır.
Yukarıda açıklanan tüm bu çevresel etkiler inşaat süresince devam edecek olup,
inşaatın sona ermesi ile sona erecektir.
Proje kapsamında oluşacak gürültü seviyesinin personel üzerinde yaratabileceği
olumsuz etkileri ortadan kaldırmak üzere 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı İşçi Sağlığı ve
İş Güvenliği Tüzüğü’nün 22. maddesinde belirtildiği gibi personelin kulaklık, eldiven,
gözlük, maske, baret vb. iş elbiselerini kullanmaları sağlanacak ve Madde-78’de belirtilen
hükümlere uyulacaktır. Ayrıca çalışacak personelin sürekli bu gürültüye maruz kalmaları
engellenecektir. Bununla birlikte iş makinelerinin devamlı bakımlı tutulması sağlanacak ve
gürültü konusunda "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" ve
11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü" hükümlerine uygun
olarak çalışılacaktır.
İşletme Aşamasında:
Tesisin işletme aşamasında türbin dişli kutusu, jeneratör, kanat hareketi kaynaklı
gürültü oluşacaktır. Oluşacak bu gürültü seviyesi; en yeni türbin teknolojisinin
kullanılması ile en aza indirilmektedir. Yeni tasarımlar ve tesisin en yakın yerleşim
birimlerine (gürültüye maruz kalacak birimler) olan uzaklığı dikkate alınırsa olaşacak
gürültü değeri son derece düşüktür.
Çalışır durumdaki bir rüzgar santralinde yapılan ölçümlere göre farklı kaynaklardan
oluşan gürültü seviyeleri aşağıda verilmiştir.
Tablo 17. Rüzgar Santrallerinde Yapılan Ölçümlere Göre Oluşan Gürültü Kaynakları
20 dB(A)
30 dB(A)
45 dB(A)
50 dB(A)
60 dB(A)
80 dB(A)
140 dB(A)
Ağaçlardan gelen ses
Fısıltı
Rüzgar türbini
Mutedil konuşma
Ofis sesi
Trafik gürültüsü
Uçak gürültüsü (25 m de)
Kaynak:www.vestas.com
Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi tüm türbinlerin aynı anda çalıştıkları
durum olan azami ortam koşulları dikkate alınarak aşağıdaki gibi hesaplanır.
Tablo 18. Türbinden Kaynaklanan Gürültü Değerleri
Gürültü Kaynağı
Rüzgar türbini
Adet
67
Ses Basınç Düzeyi dB
85
Lw=10log (67x1085/10)
Lw=103 dB
23
Projede işletme aşaması sırasında meydana gelebilecek maksimum gürültü seviyesi
şöyle hesaplanabilir:
Lp
= Lw + 10Log (Q/4πr2)
Lw
= Kapalı Alandan Yayılan Ses Gücü Düzeyi (dB)
Q
= Yönelme Katsayısı (1 Açıkta)
r
= mesafe (metre)
Aatm=7.4x10-8 f2r/Ө
Aatm=Atmosferik Yutuş
F=Frekans (Hz)
R=Mesafe (m)
Ө=Havanın Bağıl Nemi (% 62)
Yukarıdaki formüle ilişkin 50 metre mesafedeki örnek hesaplama aşağıda
verilmiştir.
Lp
= 103 + 10Log (1/(4x3,14x502))
Lp
= 58
Aatm=7.4x10-8x40002 x50/62
Aatm=0,95
Lp-Aatm = 58- 0,95 = 57,05
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine (dBA) çevirmek için aşağıdaki
Leq = 57,05 + 1 = 58,05
24
Tablo 19. Tesisin Tam kapasite Çalışması Durumunda Makine ve Teçhizattan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre
Değişimi
Gürültü Düzeyi Lp
Atmosferik
Atmosferik Yutuş Sonrası
Eşdeğer Gürültü Düzeyi
Mesafe
(dB)
Yutuş
Oluşan Gürültü Düzeyi
(Leq) (dBA)
0
50
100
200
300
400
500
85
58
52
46
43
40
38
0
0,95
1,90
3,8
5,72
7,63
9,54
85
57,05
50,1
42,2
37,28
32,37
28,46
85
58,05
51,1
43,2
38,28
33,37
29,46
Şekil 9. Gürültü Dağılım Grafiği (0–500 metre)
Yapılan hesaplamalarda görüleceği üzere işletme aşamasında türbinlerden
kaynaklanacak gürültü düzeyi 50 metre mesafede 58 dBA olarak bulunmuştur. Bu değer
"Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" Endüstriyel Tesisleri
İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri tablosunda verilen gündüz sınır değeri olan 68 dBA
'nın altında olup, sınır değerler sağlanmaktadır. Dolayısıyla santrale 1,5 km mesafedeki
deki Karaömerler Köyü'nde, 1,7 km. mesafedeki Güvenç Köyü'nde, 1,75 km. mesafedeki
Çandır Köyü'nde ve 4,25 km. mesafedeki Sarıcalar Köyü'nde faaliyet kaynaklı olumsuz bir
etki beklenmemektedir.
Tablo 20. Endüstriyel tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri
Alanlar
Lgndz (dBA)
Lakşam (dBA)
Gürültüyü hassas kullanımlardan eğitim, kültür
ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin
60
55
yoğunluklu olduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların
birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun
65
60
olarak bulunduğu alanlar
Ticari Yapılar ile gürültüye hassas
kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan
68
63
işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar
Organize Sanayi Bölgesi veya İhtisas Sanayi
70
65
Bölgesi içindeki her bir tesis için
Lgece (dBA)
50
55
58
60
Kaynak: Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği
Rüzgar türbinlerinden çıkan gürültüler mekanik ve aerodinamik gürültü olarak
değerlendirilebilir. Mekanik gürültü; dişli kutusu, jeneratör ve yedek motorların
oluşturduğu gürültüdür. Mekanik gürültü, akustik kılıfların kullanılması, özel dişlilerin
kullanılması ve dönen parçaların ses emici malzeme ile kaplanması gibi birçok teknik
kullanılarak azaltılabilir. Metal parçalar, vites kutusunda, şaftta ve jeneratör içinde
birbiriyle sürtünmeden ve etkileşiminden dolayı ses yapabilir. 1980’li yıllarda bu ses
25
düzeyi önemli seviyelerde bulunmakta iken, araştırma, geliştirme ve teknolojik ilerleme
nedeniyle bugün sorun olmaktan çıkmış durumdadır. Aerodinamik gürültü, hava içinde
hareket eden kanatların hızına bağlı olarak artar. Aerodinamik gürültü makinenin kanatları
üzerinden hava geçerken oluşur.
Mekanik gürültü, modern rüzgâr türbinlerinde titreşimden kaçınma konusunda
kazanılan iyi mühendislik sayesinde yok olmuştur. Elastiki nemlendirme, kafa kısmında
(nacella) bulunan esas büyük bağlantıları ve kesin bir ses yalıtımını kapsar. Modern rüzgâr
türbin dişli kutularında yumuşak dişli tekerler kullanılır.8
Gürültü etkisi, topografik ve ikamet edilen bölgelerin yanındaki yerlere göre rüzgâr
türbinlerinin dikkatli yerleştirilmesiyle kolayca azaltılabilir.
Proje kapsamında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ndeki
esaslara uyulacaktır.
ç) Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski
Projenin inşaat aşamasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek
meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli işler, hemen her inşaat
çalışmasında meydana gelmesi muhtemel yaralanma, şantiye içi trafik kazaları, malzeme
sıçraması, iş makineleri kazaları vb. olaylardır. Bu bağlamda çalışma alanına uyarıcı
levhalar konulacak ve çalışanlara iş güvenlik eğitimi verilecektir. İnşaat çalışmalarında iş
kazalarına karşı 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan "İşçi
Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili Tüzük" hükümlerine uyulacaktır. Bunun dışında
yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun bir işyeri güvenliği ve kaza önleme planı
hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Personel ve işçiler yapılacak işin gerektirdiği iş
güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği kurallarına uygun
şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır. İşçi ve personelin sağlığı açısından da toz
maskeleri kullanılacaktır.
İşçilerin sağlığı açısından en büyük potansiyel tehlike ise iş gücünde görülebilecek
bulaşıcı hastalıklardır. İnşaat işçilerinin yöre halkı ile teması asgari seviyede tutulacak,
böylece halka hastalık bulaştırma riski de azalacaktır. Önemli hastalık ve yaralanmalarda
en yakın yerleşim yerinde bulunan hastane imkanlarından faydalanılacaktır.
Tesisin inşaatı sırasında iş makinelerinin kullanılmasından ve direk dikimi sırasında
yapılacak inşaat çalışmaları sırasında olası iş kazası v.b. yaralanma olayları söz konusu
olabilecektir. Ayrıca, tesisin inşaatı sırasında 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı
olarak çıkartılmış olan "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili Tüzük" hükümlerine uyulacak
olup, olası tüm kaza ve risklerin mümkün olan en aza indirilmesi için personele gerekli
eğitim verilecektir.
Rüzgâr santrallerinin görsel ve estetik olarak kişileri rahatsız etmesi, gürültü
yapması, kuş ölümlerine neden olması, radyo ve TV alıcılarında parazitler oluşturması gibi
olumsuz etkileri olabilmektedir.
8
www.vestas.com
26
Bağlar Rüzgar Enerji Santrali' nde 17 adet türbin ilavesiyle toplam 67 adet türbin
bulunacaktır. Türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması yer yer olabilmektedir. Ancak,
rüzgâr türbini teknolojisinde gelinen bugünkü nokta bu olumsuzlukları minimuma
indirmiştir.9
Rüzgar türbini elektromanyetik etki alanı ise çok zayıftır ve türbinin dış
cephesinde hemen hemen sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m. yukarıda kalır. Bu
nedenle rüzgar türbinlerinin elektromanyetik etkisi önemli düzeyde değildir.10
Bağlar Rüzgar Enerji Santrali (RES) Projesi' nde kullanılacak GE 2,85 103 HH
85 ve GE 1,70 103 HH 80 modelindeki rüzgar türbinlerinin elektromanyetik alan etkisi
yoktur. Türbin özellikleri aşağıda verilmektedir:






Yüksek güvenilirlik
Düşük gürültü emisyonu
Daha kolay ve güvenli bakım
Duyarlı savrulma ve zift kontrolleri
Yerel ve uzaktan erişim
Hat arızası ride-through ve reaktif güç enjeksiyonu
Yangın Çıkması Durumunda Alınacak Önlemler :
Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın
söndürme ekipmanı (kazma, kürek, balta, su kovası vb.) bulundurulacak olup, 4857 sayılı
İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili
Tüzük" hükümlerine uyulacak ve periyodik eğitimler düzenlenecektir. Yangın çıkması
durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir.
Yangın olasılığı durumunda diğer yakın kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark
edilmesi ve alarm verilmesini takiben belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile
mücadele kaynaklarından yararlanarak sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacak ve
aşağıdaki hususlar yerine getirilecektir.
 Yangın fark edildiğinde öncelikle çevredekilere ve daha sonra de ilgililere
haber verilecektir.
 En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir
 Acil müdahale ekibi ile ilgili tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır.
 Söndürme ekipleri derhal yangına müdahale edecektir.
 Yangından “can kurtarmak” yapılacak iş olacaktır. Bu gibi durumlarda,
kişilerin kendisinin ve başkalarının hayatını lüzumsuz hareketlerle tehlikeye
atması önlenecektir.
 Yangın, en yakındaki uygun söndürücü cihazlar yardımı ile söndürülmeye
çalışılacaktır.
 Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burunlar ıslak bez ile
kapatılacaktır.
 Yangın söndürülürken lüzumsuz tahribatlara, kırma ve yıkmalara neden
olunmayacaktır.
9
www.youthforhab.org.tr/tr/yayinlar/enerji/ruzgar/cevresel.html
www.cres.gr/kape/publications/papers/dimosieyseis/CRESTRANSWINDENVIRONMENT.doc
10
27
 Yeterli sayıda eleman ve köpüklün yangın söndürücüleri her an kullanılacak
şekilde hazır olacaktır.
 Yangın söndürmede görevli acil müdahale ekipleri, yeterli itfaiye ile irtibatlı
olacaktır.
 Her yangın yerine ambulans gidebilmesi için sağlık kuruluşlarına haber
verilecektir.
 Olası bir yangın tehlikesine karşı aşağıda belirtilen yangınla mücadele
sistemleri hazır bulundurulacak ve kullanılacaktır.
 Gaz Tüpleri (Püskürtme yapılarak kullanılacak söndürme gazları)
 Duman Dedektörü (duman çıkışında, kontrol paneline otomatik olarak iletim
yapacak şekilde )
 Alev Dedektörü (Alev halinde, kontrol paneline otomatik olarak ileti yapacak
şekilde )
d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler
Rüzgâr enerjisi temiz bir enerji kaynağıdır. Bugün dünyanın en önemli çevre
sorunu atmosferdeki CO2 emisyonu artışından ve sera etkisinden kaynaklanan küresel
ısınmadır. Rüzgâr santralleri CO2 emisyonu oluşturmaz. Rüzgâr enerjisi ile elektrik üretimi
metodu, çevre dostu, asit yağmurlarına ve atmosferik ısınmaya yol açmayan, fosil yakıt
tasarrufu sağlayan, radyoaktif etkisi olmayan bir yöntemdir. Rüzgâr santrallerinin çevreye
olabilecek en önemli olumsuz etkileri görsel ve estetik olarak kişileri rahatsız etmesi ve
gürültü yapmasıdır. Ancak, rüzgar türbini teknolojisinde gelinen bugünkü nokta tüm bu
olumsuz etkileri son derece azaltmış veya ortadan kaldırmıştır. Tesis bünyesinde
kullanılacak türbinler seçilirken bu olumsuz etkileri en aza indirecek özellikte türbinler
kullanılacaktır. Türbinlerin estetik olması açısından boru biçimindeki kule tipi seçilecektir.
Projeden kaynaklanacak çevresel etkilere karşı alınacak tedbirler aşağıda başlıklar
halinde verilmiştir;
Katı Atık Oluşumu:
Proje kapsamında; inşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıklarla
ilgili olarak 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”nin 8. maddesine uygun olarak bu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını
ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda
bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü
bölümü 18. Maddesi’nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde
etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında
muhafaza edilerek toplanacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin 20. Maddesine
uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi
kirletmeyecek şekilde biriktirilerek kapalı araçlarla Selçuklu Belediyesi'nin göstereceği bir
alana ve/veya belediyenin katı atık sahasına verilerek bertaraf edilecektir.
28
biriktirilecek ve lisanslı firmalara verilecektir.
İnşaat aşamasında kazı çalışmalarından çıkacak malzeme sahanın dolgu ve tesviye
işlemlerinde kullanılacağından depolama söz konusu değildir. Bununla birlikte hafriyat
atığı oluşması durumunda 13.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve
Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Gerekli tedbirler alındığı taktirde, inşaat aşamasında tesisten kaynaklı çevre üzerine
olumsuz bir etki olması beklenmemektedir.
Sıvı Atık Oluşumu:
Projenin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak sıvı atık tür ve miktarları Bölüm
1,b’de verilmiştir.
Proje kapsamında personel kaynaklı oluşacak atık sular, sızdırmasız fosseptikte
biriktirilecektir. Santral için tasarlanan sızdırmasız fosseptik planı ekte verilmektedir (Bkz.
EK-9). Fosseptikte biriktirilecek atık su, düzenli aralıklarla Selçuklu Belediyesi tarafından
vidanjörle çektirilerek bertaraf edilecektir (Bkz. EK-11). Proje kapsamında 19.03.1971
tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası
İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” uyarınca
yapılacak fosseptik, sızdırmasız betondan yapılmış yan duvar ve tabanlara sahip olacaktır.
Atık Yağ Oluşumu:
a) İnşaat aşamasında:
Kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımları ile yakıt ikmalleri ve yağ
değişimleri ruhsatlı akaryakıt ikmal istasyonlarında yapılacağından faaliyet alanında buna
bağlı tehlikeli atık oluşmayacaktır.
b) İşletme Aşamasında:
Projenin işletme aşamasında yılda bir kez türbinlerin bakımı yapılacaktır. Bakım
sırasında her bir türbinden yaklaşık 50 lt. atık yağ oluşacaktır. Atık yağlar yönetmeliklere
uygun olarak lisanslı atık yağ toplama merkezlerine verilecektir. Proje kapsamında
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.
Ayrıca söz konusu rüzgâr türbinlerinden kaynaklanacak çevresel etkiler ve bunlara
karşı alınacak tedbirler aşağıda özetlenmiştir:
29
1. Meydana gelen elektrik ve manyetik alanlar ve şiddetleri:
Rüzgar türbinlerinin elektromanyetik etki alanı çok zayıftır ve türbinin dış
cephesinde hemen hemen sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m. yukarıda kalır. Bu
nedenle rüzgar türbinlerinin elektromanyetik etkisi önemli düzeyde değildir.
2. Işık yansımalarına karşı:
Işık yansımalarını önlemek için türbinler uluslar arası standartlarda, açık mat-gri
renge boyanmışlardır. Bu renk; yansımaları minimum düzeye indirgediği gibi türbinlerin
uzak mesafelerden fark edilmelerini de zorlaştırmaktadır.
3. Kuş göç yolları
Projenin en önemli etkisi kuşlar üzerinde olacaktır. Kuşlar zaman zaman gerilim
hatları, direkler ve bina pencereleri ile çarpışırlar. Kuşlar nadiren rüzgar türbinleri
tarafından sıkıntıya uğrarlar. Yapılan araştırmalar, yüksek gerilim hatlarının ve rüzgar
parkına gelen ara hatların kuşlar için rüzgar santralinin olduğu yerden daha tehlikeli
olduğunu göstermiştir. Ekte proje alanının işaretlendiği kuş göç yolu haritası verilmektedir
(Bkz Ek-8).
Rüzgâr enerji santrali ve türbinlerin kurulacağı saha, step-bozkır özelliğinde yaşam
alanlarını barındırmaktadır. Bu bakımdan yerli ve göçmen kuş türlerinin çok büyük bir
kısmının ekolojik ihtiyaçlarına cevap vermekten uzaktır. RES sahasında daha çok
kuyrukkakan, bozkır toygarı, örümcek kuşları, kırlangıçlar, ibibik, kargagiller, incir kuşları
ve kerkenezler, şahin türleri gibi yaygın ve ekolojik tolerans derecesi yüksek olan az sayıda
kuş türleri barınmaktadır. Küçük ötücü kuşlar RES sahası ve yakın çevresini genellikle
ilkbahar ve sonbahar göç dönemlerinde dinlenmek ve beslenmek amacıyla
kullanmaktadırlar. Bunun dışında herhangi bir nedenle bu kesimlere geldiklerinde hem
yerli olmaları hem de ani manevra yapabilme gibi uçuş yeteneklerinden dolayı proje
bileşenlerinden olumsuz etkilenmeleri beklenmemektedir.11
Bugüne kadar yapılan çalışmalar da elde edilmiş olan deneyimler rüzgâr
türbinlerinden en az etkilenen kuş türlerinin yerli türler olduğunu göstermektedir. Bu yerli
formların zaman içerisinde bu yeni tesis edilen yapıları tanıma ve alışma süreci, daha sonra
onların davranışlarını ve günlük hareketlerini türbinlere göre şekillendirdiklerini
göstermektedir.12
Bağlar RES proje alanı yaklaşık 1200-1446 m. rakıma sahiptir. Bu haliyle "yüksek"
olarak tanımlanabilecek bir topografyada yer almaktadır. Bu sahaya ulaşırken alanın alçak
kesimlerinde yer alan köyler ve mahalleler bulunmaktadır. Bu kesimler özellikle bahar
dönemlerinde pek çok ötücü kuşa (Passeriformes) ev sahipliği yapmaktadır. Türbinlerin
kurulacağı sırtlar şiddetli esen kuzey rüzgârlarının etkisi altına olduğundan, rüzgâr
koşulları ve besin olanakları bu türler açısından sınırlayıcı özelliktedir. Bu nedenle ötücü
formların alçak kesimlere göre yukarıdaki yükseltilerde tesis edilecek rüzgâr türbinlerinin
bulunduğu kesimleri tercih etmeleri beklenmemektedir. Nitekim türbinlerin inşa edileceği
alanlarda yapılan incelemelerde sınırlı sayıda kuş türü gözlenmiş ve popülasyon
yoğunluklarının düşük olduğu da saptanmıştır.13
11
12
13
Bağlar RES Ornitoloji Raporu, Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
30
Proje sahası, göçmen kuşların ana göç rotalarının yakınında bulunmamakla birlikte
kuyrukkakan, bozkır toygarı, örümcek kuşları, kırlangıçlar, ebabiller, ibibik, kargagiller,
incir kuşları ve kerkenezler, şahin türleri gibi özellikle ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde
türbin sahası ve yakın çevresinde büyük gruplar halinde geçiş yaptıkları bilinmekte olup,
bu durum yöre halkı ve avcılar tarafından da ifade edilmiştir. Sonbahar göç döneminde
özellikle leylekler ve turnalar Akşehir Gölü üzerinden gelip, RES sahasının 8-10 km
kuzeyinden ve 4-5 km güneyinden geçerek, RES sahasının yaklaşık 30 km kadar güney
doğusunda Çengelti Köyü istikametinde yoğunlaşarak güneye göç etmektedirler. Ayrıca,
RES sahasının yakın çevresinde yılan kartalı, kerkenez, çaylak vb. yırtıcı kuşlar yanında
leyleklerin zaman zaman geçişler yaptıkları bilinmektedir. Bu durum her zaman için söz
konusu olacaktır. Çünkü göç hareketleri klimatolojik ve meteorolojik koşullardan
doğrudan ve önemli ölçülerde etkilenmektedir. "Göç Kayması" denilen olgu da bilinen
klasik göç güzergâhlarından sapmaları ifade etmek amacıyla kullanılmakta olan bir
tanımlamadır. Bu anlamda RES sahasında özellikle Dağcabeli Boğazı kısmından geçişler
az sayıda beklenmekle birlikte bunların daha yüksek sırtlara kurulacak türbinlerden
olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir.14
4. PTT hatları, radyo, TV vericileri vs. üzerine etkileri:
Türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması 1-2 km.’lik alanla sınırlı kalmaktadır.
Ancak, rüzgar türbini teknolojisinde gelinen bugünkü nokta tüm bu olumsuzlukları
minimuma indirmiştir.
5. Orman alanlarına olabilecek etkiler:
Proje sahasının yakın çevresinde orman alanı bulunmadığından işletme aşamasında
orman alanlarına olumsuz bir etki söz konusu değildir. Bununla birlikte faaliyet sahasında,
çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanı (kazma,
kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak olup, 11.04.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü'nün 5.
Kısım, 1. Bölüm ‘’İş yerlerinde Yangına Karşı Alınacak Güvenlik Tedbirleri’’ ile ilgili
madde hükümlerine uyulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve
yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer
yakın kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark edilmesi ve alarm verilmesini takiben,
belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarından yararlanarak
sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacaktır.
Toz oluşumu:
Bölüm 1-c’de yapılan hesaplamalarda kazı işlemlerinden kaynaklanacak toz
emisyonları 0,256 ve 0,83 kg/saat olarak bulunmuştur. Bu değerler yönetmelikte belirtilen
1 kg/saat’lik sınır değerinin altında kaldığı için en yakın yerleşim yerinin oluşacak tozdan
etkilenmesi beklenmemektedir. Oluşacak tozun minimum düzeye indirilmesi için faaliyet
sahasında sulama çalışmaları yapılacaktır.
Gürültü Oluşumu:
Türbinlerin estetik olması açısından boru biçimindeki kule tipi seçilecek ve
teknolojik açıdan en az gürültü meydana getiren türbin çeşidi kullanılacaktır.
14
31
2. PROJENİN YERİ
Projeden Etkilenmesi Muhtemel Alanın Hassasiyeti Değerlendirilirken Aşağıda
Verilen Hususlar Göz Önünde Bulundurulmalıdır.
Konya İli; Anadolu Yarımadası' nın ortasında bulunan İç Anadolu Bölgesi'nin
güneyinde yer almaktadır. İlimiz topraklarının büyük bir bölümü, İç Anadolu'nun yüksek
düzlükleri üzerine rastlar. Güney ve güneybatı kesimleri Akdeniz Bölgesi'ne dahildir.
Konya coğrafi olarak 36°41' ve 39°16' kuzey enlemleri ile 31°14' ve 34°26' doğu
boylamları arasında yer alır. Yüzölçümü 38.257 km² (Göller hariç)'dir. Bu alanı ile
Türkiye'nin en büyük yüzölçümüne sahip olan ildir. Ortalama yükseltisi 1.016 m. dir. İdari
yönden; kuzeyden Ankara, batıdan Isparta, Afyonkarahisar, Eskişehir, güneyden İçel,
Karaman, Antalya, doğudan Niğde ve Aksaray illeri ile çevrilidir. 15
Proje alanı, 1/25.000 ölçekli Ilgın L 29-d2 ve L 29-d3 nolu paftalarda yer
almaktadır. Proje alanına ulaşım, D715 Ankara-Konya karayolu üzerinden
sağlanabilmektedir. Proje alanına ait yerbulduru haritası ve 1/25.000 ölçekli topografik
harita eklerde verilmektedir (Bkz. EK-3, EK-4).
Proje kapsamında kapasite artırımı dahilinde 17 adet 1700-2850 kW gücünde
türbinler kullanılacaktır. Türbinlere en yakın yerleşim birimleri ve kuşuçuşu yaklaşık
mesafeleri aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 21. Türbinlere en yakın yerleşim birimleri ve mesafeleri
Türbin No
Yerleşim Birimi
Mesafesi (km)
T 51
Karaömerler Köyü
1,65
T 52
Karaömerler Köyü
3,60
T 53
Karaömerler Köyü
3,69
T 54
Karaömerler Köyü
4,45
T 55
Karaömerler Köyü
4,10
T 56
Karaömerler Köyü
3,49
T 57
Karaömerler Köyü
3,25
T 58
Karaömerler Köyü
2,10
T 59
Karaömerler Köyü
4,10
T 60
Karaömerler Köyü
3,97
T 61
Karaömerler Köyü
3,77
T 62
Karaömerler Köyü
1,50
T 63
Çandır Köyü
2,15
T 64
Çandır Köyü
1,85
T 65
Çandır Köyü
2,60
Karaömerler Köyü
4,68
Eğriboyat Köyü
4,98
Yazıbelen Köyü
4,50
T 66
T 67
15
Konya İl Çevre Durum Raporu, 2011
32
Aşağıda Bağlar RES projesi kapsamında kurulacak türbin yerlerine ait fotoğraflar
verilmektedir.
Şekil 10. Bağlar RES türbin yerlerini gösterir fotoğraf (1)
Şekil 12.Bağlar RES türbin yerlerini gösterir fotoğraf (3)
33
Şekil 15. Bağlar RES alanı genel görünümü
Proje alanının içerisinde bulunduğu bölgenin mülga Çevre ve Orman Bakanlığı
tarafından 03/07/2007 tarihinde onaylanan Konya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000
ölçekli Çevre Düzeni Planı bulunmaktadır. Söz konusu çevre düzeni planına göre türbin
yerleri "mera alanı"'na tekabül etmektedir (Bkz. EK-5).
Proje yerinin detaylı jeolojik bilgileri, deprem durumu ve haritaları ekte
verilmektedir (Bkz. EK-6).
Bağlar RES kapasite artırımı kapsamında santrale ilave edilecek türbinlerin
yerlerini gösterir uydu görüntü fotoğrafı Şekil 16.’da verilmektedir.
34
Şekil 16. Bağlar RES ilave türbin yerlerini gösterir uydu görüntü fotoğrafı
35
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su
Yüzeyi vb.)
Konya İli Arazi Varlığı16
Konya İli'ne ait arazi varlığı verileri aşağıda verilmektedir.
Tarım Arazileri: 2.247.857 ha.
Çayır-Mera
: 761.461 ha.
Orman-Funda : 540.189 ha.
Tarım dışı araziler
(Yerleşim, sanayi, askeri alan v.s.) :180.962 ha.
Diğer Araziler
(Sazlık, bataklık, kumul v.s.) 102.729 ha.
Sulanan ve Sulanabilir Arazi Varlığı :
Sulanabilir Arazi Varlığı: 1.652.762 ha.
Mevcut Su Potansiyeline göre
Sulanır Arazi: 521.356 ha.
Köy Hizmetlerince Sulanan Arazi :
Yer üstü + Gölet Sulaması : 17.259 ha.
Yer altı Sulaması
: 54.464 ha.
Toprak-Su Koop.
: 23.527 ha.
Toplam
: 95.250 ha.
D.S.İ. Sulanan Arazi
Halk Sulaması
Toplam Sulanan Arazi
16
: 144.379 ha.
: 233.047 ha.
: 377.426 ha.
36
Tablo 22. Konya İli Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Dağılımı
Kaynak: Konya İl Çevre Durum Raporu, 2011
Konya İli Orman Envanteri17
Ağaç Türleri ve Yayılım Alanları:
Konya İli ormanları ağaç türleri ve yayılım alanları bakımından; Toros Dağları'
ndan başlamak üzere, ardıç, karaçam, kızılçam, göknar ve meşe ormanlarından ibaret olup;
akarsu boylarında söğüt, kavak, iğde ve karaağaç türleri bulunmaktadır. İl ormanlarının %
40' ı çam, % 20' si ardıç, % 27' si meşe, % 13' ü köknar olup, bunların haricinde münferit
olarak yaban armudu, alıç, yabani zeytin, kavaklıklar bulanmaktadır.
Şekil 17. Orman Envanteri
17
37
Genel Tarımsal Yapı18
Konya İli, 4.081.353 hektar yüzölçümü ile Türkiye'nin en geniş alanına sahiptir.
2.247.857 hektar tarım arazisine sahip olan ilimiz il nüfusunun % 25'i kırsal kesimde
yaşamaktadır. Hububat ağırlıklı tarım yapılan ilimiz Türkiye hububat üretiminin %10' unu
teşkil etmektedir. 551.743 hektar alanda sulama yapılmakta buda toplam tarım arazisinin
% 25' sini oluşturmaktadır.
Tablo 23. Toplam Arazi Kullanım Durumu
edilecek olup, faaliyete geçmeden önce gerekli izinler Konya Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
Proje Alanı Arazi Varlığı Durumu
Söz konusu proje sahasına ait Arazi Varlığı Haritası ekte verilmektedir (Bkz. EK7). Arazi varlığı haritasına göre proje alanının arazi durumu şu şekildedir:
F 29 M VII es
F : Kırmızımsı Kahverengi Topraklar
29: Litozolik Çok sığ; Eğim: % 20-30
M : Mera
VII : VII. sınıf toprak
es : Eğim ve erozyon zararı ile toprak yetersizliği
18
38
Büyük Toprak Gurupları:
Kırmızımsı Kahverengi Topraklar: Renk hariç, hemen hemen bütün özellikleri
Kahverengi toprakların aynı veya benzeridir. Yine onlar gibi, kurak ve yarı kurak
iklimlerde bulunurlar. Doğal bitki örtüsü ot ve çalılardır. Doğal drenajları iyidir. Bu
topraklarda biyolojik etkinlik düşüktür. Doğal verimleri yüksektir.
Arazi Sınıfları ve Kullanma Durumu
Arazi sınıflarının tespit ve değerlendirilmesi için gerek etütlerde, gerekse alınan
numunelerin analizleri sonucu tespit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden
değerlendirilip derecelendirilmeleri yapılmaktadır. Yorumlama olarak adlandırılan bu
derecelendirmeler, toprak raporu ve haritalarından çeşitli kurum, kuruluş ve meslek
mensuplarının yararlanmalarını sağlar.
Değişik topraklar ve kullanma amaçları olduğundan, yorumlamalar da değişik
amaçlarla yapılmaktadır. Bu yorumlamadan biri olan arazi kullanma kabiliyeti sınıflaması,
daha çok tarımsal amaçla yapılan bir yorumlama şeklidir.
Arazi kullanma kabiliyeti sınıflamasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyet
birimi, (2) kabiliyet alt sınıfı ve (3) kabiliyet sınıfı olmak üzere üç kategoride
yapılmaktadır.
Kabiliyet birimi kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemen
hemen aynı derecede karşılık veren toprakların bir arada gruplandırılmalarıdır. Bu
değerlendirilmeye esas olan etütlerin ayrıntısı yeterli olmadığından, kabiliyet birimlerine
göre gruplandırma yapılmamıştır.
Kabiliyet alt sınıfı, aynı tür ve aynı şiddet derecesindeki sınıflandırma ve zararları
ihtiva eden kabiliyet birimlerinin gruplandırılmasıdır.
Yorum için yapılan değerlendirmelerde etkin olan sınıflandırma ve zararlar (1)
erozyon zararları, (2) yaşlık, (3) bitki kök bölgesindeki toprak sınıflandırmaları, (4)
iklim’dir. Bu sınırlandırmalardan iklim faktörü dikkate alınmamıştır.
Kullanma kabiliyeti sınıfları sekiz adet olup toprak zarar ve sınıflandırmaları I.
sınıftan VII. sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi
altında yöreye adapte olmuş kültür bitkileri ile orman, mera ve çayır bitkilerini iyi bir
şekilde yetiştirme yeteneğine sahiptir. V. VI. ve VII. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerin
yetişmesine elverişlidir. Bunlardan V. ve VI. sınıflarda, toprak ve su koruma önlemleri
alındığı takdirde bazı özel bitkiler de yetiştirilebilir. VII. sınıf arazilerde çok etkin ve
pahalı ıslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de mevcut piyasa koşullarında elde edilecek
ürün yatırım harcamalarını karşılayamaz.
Proje alanı toprak tipi açısından incelendiğinde, türbinlerin kurulacağı arazinin VII.
Sınıf arazi tipinde olduğu görülmektedir. Bu sınıfa giren topraklar;



Çok dik eğim
Erozyon
Toprak sığlığı
39



Taşlılık
Yaşlık
Tuzluluk veya sodiklik
gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir.
Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri,
saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol
uygulamalarına elverişli olmadığından çayır ve mera ıslahı için kullanılma olanakları da
oldukça sınırlıdır. Bazı yerlerde toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri
korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması yapıldığı, hatta istisnai bazı hallerde
kültür bitkileri bile yetiştirildiği olursa da bu gibi durumlar VII. sınıf araziler için genel bir
özellik sayılmaz.
Söz konusu proje, enerji üretimi amaçlı olduğundan yer altı ve yer üstü su
kaynaklarına herhangi bir olumsuz etkisi söz konusu değildir. Ayrıca saha içerisinde ve
yakın çevresinde planlı alan bulunmamaktadır.
b) EK-5’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak; Sulak Alanlar, Kıyı
Kesimleri, Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Milli Parklar, Özel Koruma
Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik Ve Benzeri Önemli
Olan Alanlar, Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları İle 167 Sayılı Yeraltı Suları
Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler
ÇED Yönetmeliği’nin EK-V’deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alındığında, proje alanı
ve çevresinde,
1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar
a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. maddesinde
tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat
Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”,
Proje alanı ve yakın çevresinde 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.
maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen “Milli Parklar”,
“Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları" bulunmamaktadır.
b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman
Bakanlığı’nca belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı
Yerleştirme Alanları”
Proje alanı, yaban hayatı koruma sahaları ve yaban hayvanı yerleştirme alanları
içerisinde kalmamaktadır.
40
Proje alanı
Şekil 18. Ava açık ve kapalı alanlar haritası
Kaynak: DKMP Genel Müdürlüğü Resmi web sitesi, http://mak.ormansu.gov.tr/index.php?id=1
c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun 3. maddesinin birinci fıkrasının “Tanımlar” başlıklı (a)bendinin 1.,2.,3. ve
5. alt bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı”
olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı kanunun (2863
sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili
maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar,
Proje sahası ve yakın çevresinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve
“Koruma Alanı” bulunmamaktadır.
ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su
Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları,
Proje alanı ve yakın çevresinde 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan
Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır.
d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su
Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar
bulunmamaktadır.
e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49. maddesinde tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri”,
Proje alanı ve yakın çevresinde Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49.
maddesinde tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” bulunmamaktadır.
41
f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar
Kurulu tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” olarak tespit ve ilan edilen alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca
Bakanlar Kurulu tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” olarak tespit ve ilan edilen
alanlar bulunmamaktadır.
g)18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan
alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına
alınan alanlar bulunmamaktadır.
ğ)31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan
yerler,
Proje alanı, 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler
kapsamında kalmamaktadır.
h)4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen
alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı
getirilen alanlar bulunmamaktadır.
ı)26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin
Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar,
Proje alanında 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması
Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
i)25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu'nda belirtilen alanlar,
Proje alanı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına göre mera vasfındadır. Bu
sebeple 28/02/1998 tarih 23272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342
sayılı Mera Kanunu hükümlerine uygun hareket edilecek olup, işletmeye geçmeden önce
gerekli izinler Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nden alınacaktır.
j)17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde belirtilen alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
42
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli
alanlar
a) 20/2/1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN
Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları”nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve
Üreme Alanları”,
Proje alanı ve yakın çevresinde 18318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi”
(BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan “Önemli Deniz
Kaplumbağası Üreme Alanları”nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku
Yaşama ve Üreme Alanları” bulunmamaktadır.
b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca
korumaya alınan alanlar
yürürlüğe giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona
Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır.
ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmi Gazete!de yayımlanan “Akdeniz’de Özel
Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” gereği ülkemizde “Özel Koruma
Alanı” olarak belirlenmiş alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde 19968 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” gereği ülkemizde
“Özel Koruma Alanı” olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır.
ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı tarafından yayımlanmış olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal
Tarihi Sit” listesinde yer alan alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi
Sit” listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır.
ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde “Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz
Türlerinin” yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır.
c) 14/2/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. maddeleri
gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan “Kültürel Miras” ve
“Doğal Miras” statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar,
43
yürürlüğe giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2.
maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan “Kültürel Miras” ve
“Doğal Miras” statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır.
ç) 17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına
alınmış alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip
Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına
alınmış alanlar bulunmamaktadır.
d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi
yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamına giren alanlar bulunmamaktadır.
3. Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak
tesbit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan,
biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.),
Proje alanı ve yakın çevresinde onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri
korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri
korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) bulunmamaktadır.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve
arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda
kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı,
Proje alanı ve yakın çevresinde tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması
mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I., II., III. ve IV. olan alanlar, yağışa bağlı
tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı
bulunmamaktadır.
Türbin yerleri arazi varlığı haritasına göre VII. sınıf arazi içerisinde kalmaktadır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya
akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi
geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı
olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar
çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,
Proje alanı ve yakın çevresinde sulak alan bulunmamaktadır.
44
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları,
Proje alanı içerisinde göl, akarsu ve yeraltı suyu işletmeleri bulunmamaktadır.
Bununla birlikte sahanın vadileşen bölümlerinde çok sayıda mevsimsel akış gösteren
dereler bulunmaktadır.
d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya
düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar,
biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik
ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya
nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama
ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz
özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır.
Flora & Fauna
(Bu rapor kapsamında sunulan flora-fauna verileri, Bağlar RES projesi ile ilgili olarak
Akdeniz Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından hazırlanan ornitoloji raporundan
alınmıştır.)
Flora:
Bağlar RES alanına yapılan arazi çalışması sırasında hem çiçekli bitkiler hem de
çiçeklenme zamanı geçen kuru formdaki otsu türler toplanarak adlandırılmaları yapılmıştır.
Toplanan bitkilerin adlandırılmasında başta Türkiye Florası olmak üzere, araştırma alanına
yakın çevresinde değişik bilim insanlarınca yapılan flora çalışmalardan da faydalanılmıştır
(Davis 1965-1985, Ocakverdi 1984, Dural & Ekim 1984, Davis et al 1988, Güner et al.
2000, Yıldıztugay 2006, Duran 2007). Tablo 25'de verilen türlerin tamamı yapılan arazi
çalışmaları sonucunda teşhis ve tespit edilmiştir.
RES alanı, Türkiye florasındaki kareleme sistemine göre B4 karesinde yer
almaktadır. Yapılan arazi çalışması döneminde sahadan toplanan bitki örneklerinin teşhis
edilmesiyle 32 familya'ya ait 105 cins ve 127 tür tespit edilmiştir. Bağlar RES alanında
bulunan 127 türün, 35 tanesi İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 9 tanesi Akdeniz
Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 2 tanesi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi elementi ve
81 tanesi ise çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen kategorisinde yer almaktadır.
İran-Turan elementlerinin alanda çok olmasının nedeni, sahanın tümüyle İran-Turan
Fitocoğrafik Bölgesi içinde yer alması ile açıklamak mümkündür. Akdeniz ve AvrupaSibirya elementlerinin ise sayısal olarak belirgin şekilde İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi
elementlerinden oldukça az olduğu görülmektedir. Bunun nedeni ise alanda Akdeniz ve
Avrupa-Sibirya elementlerinin yetiştiği karakteristik habitatların az bulunmasındandır.
Çalışma alanında tür sayısı açısından en zengin ilk 5 familya ve tür sayıları şu şekildedir;
Asteraceae 26 tür, Lamiaceae 14 tür, Fabaceae 12 tür, Brassicaceae 7 tür ve Poaceae ise 6
tür.
Sahada tespit edilen 127 türün 123 tanesi otsu, 2 tanesi çalı ve 2 tanesi ise ağaç
formundadır. Teşhis edilen türlerden 8 tanesi tıbbi bitki, 3 tanesi ticari önemi olan bitki ve
45
5 tanesi ise hem tıbbi hem de ticari önemi olan bitki olduğu saptanmıştır. RES alanında
CITES ve BERN Sözleşmesinde yer alan bitki türü tespit edilmemiştir.
Alanda bulunan vejetasyon tipleri
Alanda step ve kayalık olmak üzere iki tip vejetasyon bulunmaktadır.
Step vejetasyonu
Araştırma alanı tümüyle step vejetasyonu ile kaplıdır (Şekil 19). Alanın bazı
kesimlerinde ise küçük kayalık vejetasyon tipi görülmüştür. Bu nedenle alanda step
vejetasyonuna ait bitki türleri baskın olarak bulunmaktadır. Bu vejetasyon tipinde görülen
bitki türleri arasında geven (Astragalus angustifolius Lam. subsp. angustifolius var.
angustifolius), kardikeni (Acantholimon acerosum (Willd.) Boiss. var. acerosum),
kardikeni (Acantholimon ulicinum (Willd. ex Schult.) Boiss. subsp. ulicinum var.
ulicinum), Rosa canina L. (Kuşburnu) (Şekil 20), çoban çırası (Phlomis armeniaca Willd.),
değişik peygamber çiçekleri (Centaurea triumfetti All., Centaurea virgata Lam, Centaurea
urvillei DC. subsp.urvillei ve engerekotu (Echium italicum L.) (Şekil 21), Centaurea
solstitialis L. subsp. solstitialis) (Şekil 22), yabani badem (Amygdalus orientalis Miller),
kengerotu (Gundelia tournefortii L. var. tournefortii), mayasılotu (Teucrium polium L ) ,
üzerlik (Peganum harmala L.), bodur morgeven (Ebenus hirsuta Jaub. & Spach), Thesium
procumbens C.A.Meyer gibi bitkiler yaygın olarak bulunmaktadır.
Şekil 19. Bağlar RES sahasındaki step vejetasyonunun genel görünümü
Şekil 20. Rosa canina L. (Kuşburnu) (Ülkemizin büyük bir kısmında yayılış gösteren bu tür, tıbbi ve ticari amaçla
kullanılmaktadır. Sahada daha çok türbinlerin kurulmayacağı Dağcabel Boğazı çevresinde yetişmektedir)
46
Şekil 21 Echium italicum L. (Engerekotu) (Ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde rastlanılan bu tür, geniş bir yayılış
alanına sahiptir.)
Şekil 22. Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis (Peygamber çiçeği) (Geniş yayılşa sahip olan bu alttür, değişik
habitatlarda yaşamını sürdürmektedir.)
Kaya vejetasyonu
Bu vejetasyon tipine, araştırma alanındaki, küçük kayalıklar üzerinde
rastlanılmaktadır (Şekil 23). Bu vejetasyon tipinde rastlanılan bitki üyelerinden bazıları
şunlardır; küre çiçeği (Globularia trichosantha Fisch. & Mey.) (Şekil 24), emzikotu
(Onosma sericeum Willd.), Hieracium pannosum Boiss., Sedum album L., Convolvulus
compactus Boiss. (Şekil 25) ve kaya anduzotu (Inula anatolica Boiss.) (Şekil 26).
Şekil 23. Bağlar RES sahasında bulunan kaya vejetasyonunun genel görünümü
47
Şekil 24. Globularia orientalis L. (Küreçiçeği) (Ülkemizde Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde,
ülkemiz dışında ise Suriye'de yetişen bu tür, meşe çalılıkları, kayalık yerler ve stebi yetişme ortamı olarak tercih
etmektedir.)
Şekil 25. Convolvulus compactus Boiss. (Bu tür, ülkemizde Ege, Akdeniz, İç ve Doğu Anadolu bölgelerinde, ülkemiz
dışında ise Balkanlarda yayılış göstermektedir.)
Şekil 26. Inula anatolica Boiss. (Kaya anduzotu) (Endemik olan bu tür, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesinde bulunan
kayalıklarda yetişmektedir. Türbinlerin kurulacağı sahanın 400¬500 m kadar güneyinde yer alan vadilerdeki kayalıklarda
yetişmektedir)
48
Tablo 24. Flora Listesi
Familya/Bitkiler
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B) Cites (C)
Tıbbi (TIB) Fitocoğrafik
ve Ticari
Bölge
Bitki (TÍC)
APIACEAE
Bupleurum gerardii All.
ÇBFCB
Ferula rigidula DC.
Ir.-Tur.El.
Echinophora tenuifolia L. subp.
sibthorpiana (Guss.) Tutin
Ir.-Tur.El.
Echinophora tournefortii Jaub. & Spach
Ir.-Tur.El.
Eryngium campestre L.var. campestre
ÇBFCB
Turgenia latifolia (L.) Hoffm.
ÇBFCB
ASTERACEAE
Achillea wilhelmsii K. Koch
(Kedi çırnağı)
TIB
Ir.-Tur.El.
Anthemis tinctoriaL.var. tinctoria
ÇBFCB
Bidens tripartita L.
ÇBFCB
Carduus nutans L. subsp.
taygeteus (Boiss. & Heldr.) Hayek
ÇBFCB
Carlina oligocephala Boiss. & Kotschy
subsp. oligocephala
Carthamus dentatus Vahl
ÇBFCB
Centaurea urvillei DC. subsp.
urvillei (Peygamber çiçeği)
Akd. El.
Centaurea virgata Lam. (Peygamber
çiçeği)
Centaurea solstitialis L. subsp.
solstitialis (Peygamber çiçeği)
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Centaurea triumfetti All.
ÇBFCB
Cichorium intybus L. (Hindiba)
TIB-TIC
ÇBFCB
Cirsium arvense L. (Scop.)
subsp. vestitumum (Wimmer & Grab.)
Petrak
Cosunia halysensis Hub. -Mor.
ÇBFCB
E
VU
Ir.-Tur.El.
Echinops ritro L.
ÇBFCB
Filago pyramidata L.
ÇBFCB
TİC
Gundelia tournefortii L. var. tournefortii
(Kengerotu, Çakır dikeni)
Hieracium pannosum Boiss.
Inula anatolica Boiss.
(Kaya anduzotu)
Jurinea consanguinea DC.
Ir.-Tur.El.
Akd. El.
E
LC
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Picnomon acarna (L.) Cass.
Akd. El.
49
Familya/Bitkiler
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B) Cites (C)
Scolymus hispanicus L. (Şevketibostan)
Tıbbi (TIB) ve Fitocoğrafik
Ticari Bitki
Bölge
(TİC)
Akd. El.
Scorzonera laciniata L.subsp. laciniata
ÇBFCB
Scorzonera mollis Bieb. subsp. szowitzi
(DC.) Chamberlain
Xanthium spinosum L.
Ir.-Tur.El.
Taraxacum montanum
(C.AMey.) DC.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Taraxacum officinale Weber
ÇBFCB
BORAGINACEAE
Arnebia densiflora (Nordm.) Ledeb.
Ir.-Tur.El.
Cerinthe minor L. subsp. auriculata
(Ten.) Domac
Echium italicum L. (Engerekotu)
ÇBFCB
ÇBFCB
Onosma sericeum Willd.
(Emzikotu)
BRASSICACEAE
Ir.-Tur.El.
Alyssum desertorum Stapf. var.
desertorum
ÇBFCB
Alyssum strigosum Banks & Sol. subsp.
strigosum
ÇBFCB
Boreova orientalis Jaub. & Spach
ÇBFCB
Descurainia sophia (L.) Webb. ex Prantl
ÇBFCB
Erysimum crassipes Fisch. & Mey.
ÇBFCB
Isatis floribunda Boiss. ex Bornm.
ÇBFCB
Thlaspi perfoliatum L.
ÇBFCB
CARYOPHYLLACEAE
ÇBFCB
Dianthus crinitus Sm. var.
crinitus (Yabani karanfil)
ÇBFCB
Gypsophila sphaerocephala Fenzl ex
Tchihat. var.
cappadocica Boiss.
E
VU
Ir.-Tur.El.
Minuartia juniperina (L.) Maire &
Petitm.
Petrorhagia cretica (L.) Ball &
Heywood
Silene italica (L.) Pers.
ÇBFCB
Velezia rigida L.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
CHENOPODIACEAE
Chenopodium album L.
ÇBFCB
Salsola ruthenica Iljin
ÇBFCB
CISTACEAE
Helianthemum salicifolium
ÇBFCB
50
CRASSULACEAE
Familya/Bitkiler
Endemizm
IUCN
Bern (B) Kategorisi Cites (C)
Sedum album L.
Ticari Bitki
Bölge
(TÍC)
ÇBFCB
CONVOLVULACEAE
Convolvulus arvensis L.
TIB
ÇBFCB
Convolvulus compactus Boiss.
TIC
Akd. El.
DIPSACACEAE
Pterocephalus plumosus (L.) Coult.
ÇBFCB
Scabiosa argentea L. (Uyuz otu)
ÇBFCB
Scabiosa columbaria L. subsp.
ochroleuca (L.) Celak var.
ochroleuca (Uyuz otu)
ELAEGNACEAE
ÇBFCB
Elaeagnus angustifolia L. (iğde)
TIB-TIC
ÇBFCB
EUPHORBIACEAE
Ir.-Tur.El.
Euphorbia macroclada Boiss. (Sütleğen)
FABACEAE
Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Desv.
Ir.-Tur.El
Astragalus angustifolius Lam.subsp.
angustifolius var. angustifolius (Geven)
ÇBFCB
Astragalus hamosus L.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Astragalus microcephalus Willd.
(Geven)
ÇBFCB
Astragalus
tmoleus
Boiss.var.
bounacanthus (Boiss.) Chamb. (Geven)
Ebenus hirsuta Jaub. & Spach (Bodur
morgeven)
Lotononis genistoides (Fenzl)Benth
E
LC
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Medicago minima (L.) Bart. var. minima
Onobrychis cornuta (L.) Desv.
Ir.-Tur.El.
Onobrychis oxydonta Boiss.
ÇBFCB
Trifolium campestre Scherb.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Trigonella spruneriana Boiss. var.
spruneriana
GERANIACEAE
Erodium cicutarium (L.) L 'Herit
ÇBFCB
subsp. cicutarium (Dönbaba)
Geranium tuberosum L.
ÇBFCB
subsp. tuberosum (Turnagagası)
GLOBULARIACEAE
Globularia orientalis L.
Ir.-Tur.El.
51
(Küreçiçeği)
Globularia trichosantha Fisch.
Familya/Bitkiler
Ir.-Tur.El.
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B) Cites (C)
Ticari Bitki
Bölge
(TİC)
& Mey. (Küreçiçeği)
HYPERICACEAE
TIB
Hypericum scabrum L. (Binbirdelikotu)
Ir.-Tur.El.
LAMIACEAE
Ajuga bombycina Boiss.
E
NT
Akd. El.
Marrubium vulgare L.
ÇBFCB
Nepeta italica L.
ÇBFCB
Phlomis armeniaca Willd. (Çalba, Ayı
kulağı, Çoban çırası)
Phlomis linearis Boiss. & Balansa
E
LC
Ir.-Tur.El.
E
LC
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
Salvia microstegia Boiss. & Bal.
(Adaçayı)
TIB
Salvia verticillata L. subsp. amasiaca
(Freyn & Bornm.) Bornm. (Adaçayı)
ÇBFCB
Salvia virgata Jacq. (Adaçayı)
Ir.-Tur.El.
Scutellaria orientalis L. subsp.
pinnatifida Edm.
ÇBFCB
Sideritis phrygia Bornm. (Dağ çayı)
E
VU
Ir.-Tur.El.
Akd. El.
Sideritis montana L. subsp. montana
(Dağ çayı)
Ir.-Tur.El.
Stachys lavandulifolia Vahl var.
lavandulifolia
TIB
Teucrium polium L. (Mayasıl otu)
ÇBFCB
ÇBFCB
Thymus leucostomus Hausskn. & Velen
var. leucostomus (Kekik)
LILIACEAE
Allium scorodoprasum L. subsp.
rotondum (L.) Stearn
Ir.-Tur.El.
Asphodeline damascena (Boiss.) Baker
subsp. damascena
Ir.-Tur.El.
Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker
ÇBFCB
Ornithogalum orthophyllum Ten.
ÇBFCB
MALVACEAE
ÇBFCB
Alcea pallida Waldst & Kit.
(Hatmiçiçeği, Devegülü)
Malva neglecta Wallr.
ÇBFCB
MORINACEAE
Morina persica L.
Ir.-Tur.El.
OROBANCHACEAE
52
Orobanche caryophyllacea Smith
(Canavarotu)
PAPAVERACEAE
ÇBFCB
Hypecoum imberbe Sibth. & Sm.
Akd. El.
Glaucium corniculatum (L.)
TIB
Rud. subsp. reflactum Nab. (Boynuz otu)
Papaver rhoeas L. (Gelincik)
ÇBFCB
ÇBFCB
PLUMBAGINACEAE
Avr-Sib. El.
Plumbago europaea L. (Kurşunotu)
TIB
Acantholimon acerosum (Willd.) Boiss.
var. acerosum (Kardikeni)
Acantholimon ulicinum (Willd.
Ir.-Tur.El.
Akd. El.
ex Schult.) Boiss. subsp. ulicinum var.
ulicinum
(Kardikeni)
POACEAE
Aegilops biuncialis Vis.
ÇBFCB
Hordeum marinum Hudson
Akd. El.
Bromus tectorum L.
ÇBFCB
Festuca valesiaca Schleicher ex Gaudin
ÇBFCB
Poa bulbosa L.
ÇBFCB
Stipa holosericea Trin.
ÇBFCB
PRIMULACEAE
Androsace maxima L.
ÇBFCB
RANUNCULACEAE
Ir.-Tur.El.
Consolida orientalis (Gay) Schröd
TIB-TİC
Nigella arvensis L. var. glauca Boiss.
(Yabani çörek otu)
RESEDACEAE
Reseda lutea L. var. lutea
ÇBFCB
ÇBFCB
ROSACEAE
TİC
Amygdalus communis L. (Badem)
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Amygdalus orientalis Miller (Yabani
badem)
Potentilla recta L.
TIB
ÇBFCB
Rosa canina L. (Kuşburnu)
TIB-TİC
ÇBFCB
ÇBFCB
Sanguisorba minor Scop. subsp. muricata
(Spach) Briq. (Çayır düğmesi)
RUBIACEAE
Galium verum L. subsp. verum
Avr-Sib. El.
SANTALACEAE
Thesium procumbens C.A.Meyer
ÇBFCB
SCROPHULARIACEAE
53
Verbascum cheiranthifolium Boiss. var.
asperulum (Boiss.) Murb. (Sığırkuyruğu,
Burunca otu)
E
LC
ÇBFCB
Verbascum glomeratum Boiss.
Veronica cuneifolia D.Don subsp.
cuneifolia
Veronica praecox All.
Ir.-Tur.El.
E
LC
ÇBFCB
ÇBFCB
ZYGOPHYLLACEAE
TIB-TİC
Peganum harmala L. (Üzerlik, Nazarlık
otu)
ÇBFCB
Kısaltmalar:
Ir.-Tur.El.: İran-Turan Elementi,
Akd. El.: Akdeniz Elementi,
Avr-Sib. El.: Avrupa-Sibirya Elementi,
ÇBFCB: Çok Bölgeli veya Fitocoğrafik Bölgesi Bilinmeyen,
E: Endemik,
TIB: Tıbbi,
TIC: Ticari,
VU: Vulnerable (zarar görebilir),
NT: Near Threatened (Tehdit altına girebilir),
LC: Least Concern (En az endişe verici).
Floristik Açıdan Değerlendirme:
RES yapılacak alanın çok büyük bir kısmı (küçük kayalıklar hariç) step alan içinde
kalmaktadır. Gerek step gerekse de kayalık alanlarda değişik bitki türleri yetişmektedir.
Tespit edilen endemik türlerin tamamı yapılan gözlemler sonucunda ve Türkiye Florası
kayıtlarına göre çalışma alanının dışında da yetişmektedir. Yapılan arazi çalışmaları
sırasında, endemik olan ve VU (Vulnerable: Hassas) kategorisinde bulunan Cosunia
halysensis Hub.-Mor., Gypsophila sphaerocephala Fenzl ex Tchihat. var. cappadocica
Boiss. ve Sideritis phrygia Bornm. bitkilerine türbin ayaklarının kurulacağı alanda
rastlanılmamıştır. Bu türlerin RES alanındaki tribünlerin kurulmayacağı vadi içlerinde
yetiştiği görülmüştür. Ayrıca alandan tespit edilen endemik türler arasında BERN ve
CITES listesinde bitki bulunmadığı ve nesli tehlike (CR veya EN) altında endemik türün
de bulunmadığı tespit edilmiştir.
Fauna
Proje alanı ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmalarında saptanan omurgalıların
tür tespitleri yapılmış; bu türlerin familya ve bilimsel isimleri, Türkçe adları, biyotop
(habitat), varsa tehlike kategorisi, tehlike sınıfı açısından değerlendirmesi, statüleri ile ilgili
veriler değerlendirilmiştir. Bu amaçla IUCN; Bern Sözleşmesi kriterleri ve koruma
listelerinin en son güncellenmiş halleri; CITES (Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve
Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme); Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından 2013-2014 dönemi
Kararları'ndan da yararlanılmıştır. Ayrıca yörede kaydedilen yabanıl formlar arasında
endemik türler bulunup bulunmadığı da değerlendirilmiştir.
54
Amfibi ve sürüngenler
Türkiye'de yayılış gösteren yaklaşık 165 kurbağa ve sürüngen türünün 25'inin
Bağlar RES'in kurulacağı saha ve yakın çevresinde de yaşadığı tespit edilmiştir. Bu
türlerden 4'ü kurbağa, 2'si kaplumbağa, 10'u kertenkele, 9'u da yılanlara aittir. Bunlardan
Tosbağa (Testudo graeca) IUCN listesinde VU "zarar görebilir" kategorisinde yer alırken,
Benekli Kaplumbağa (Emys orbicularis) NT "tehdit altında" kategorisinde yer almaktadır.
Kurbağalardan Ağaç kurbağası, Ova kurbağası, Gece Kurbağası ve Kara Kurbağası ise
IUCN nin LC"düşük risk" kategorisinde yer almaktadır. Yörenin herpetofaunası dikkate
alındığında; 8 türün IUCN statüsü belli değilken, 15 tür LC kategorisindedir. BERN
sözleşmesi Kesin Koruma Altında Olan Türler (EK II) kategorisinde 11 tür, Koruma
Altında Olan Türler kategorisinde (EK III) ise 12 tür yer almaktadır. Bu türler geniş
yayılımlı olup, bölgeye özgü endemik bulunmamaktadır. Bu türler ve statüleri Tablo 25'de
verilmiştir.
Tablo 25. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde bulunan kurbağa ve sürüngen türleri ile statüleri
Türlerin Türkçe ve bilimsel isimleri
Tehlike Durumu
IUCN
KURBAĞALAR
Kara Kurbağası
Gece Kurbağası
Ağaç Kurbağası
Ova Kurbağası
SÜRÜNGENLER
Tosbağa
Benekli Kaplumbağa
İnce Parmaklı Keler
Yarım Parmaklı Keler
İnce Kertenkele
Kaya Kertenkelesi
Cüce Kertenkele
Yeşil Kertenkele
Tıknaz Kertenkele
Bozkır Keleri
Dikenli Keler
Tarla Kertenkelesi
Kör Yılan
BERN
EK2
EK3
HABITAT
CITES
Bufo bufo
Pseudopidalea viridis
Hyla arborea
Pelophylax ridibundus
LC
LC
LC
LC
X
X
-
X
X
-
B,T,M
Ç,B,T,M
Ç,M
S
Testudo graeca
Emys orbicularis
Cyrtopodion kotschyi
Hemidactylus turcicus
Ablepharus kitaibelii
Darevskia saxicola
Lacerta parva
Lacerta trilineata
Trachylepis aurata
Trapelus ruderatus
Laudakia stellio
Ophisops elegans
Typhlops vermicularis
VU
NT
LC
LC
LC
LC
LC
LC
-
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
X
-
Ç,B,T,M
S
Ç,B
Ç,B,T,K
Ç,B
K
B,T
Ç,B,M
B,M,T
B,T,K
K,Ç
B,T,M
Ç,B,M
Mahmuzlu Yılan
Eryx jaculus
X
M,T,K
Hazer Yılanı
Dolichophis caspius
LC
X
Ç,M,T
Uysal Yılan
Eirenis modestus
LC
X
Ç,M,T
Ev Yılanı
Zamenis situla
LC
X
Ç,M,T
Yarı Sucul Yılan
Natrix natrix
LC
X
S
Sarı yılan
Elaphe quatuorlineata
X
Ç,M
Sikkeli Yılan
Hemorrhois nummifer
Ç,M
Şeritli Engerek
Montivipera xanthina
LC
X
Ç,K
KISALTMALAR: Ç: Çalılık, B: Bozkır-Step, T: Tarım arazileri, M: Mera, S: Su ve suya yakın yerler, K: Kayalık
55
Şekil 27. Tarla kertenkelesi (Ophisops elegans)
Şekil 28. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan ve zaman zaman yakınlarda yer alan karayollarındaki trafik
nedeniyle ezilen Hazer Yılanı (Dolichophis caspius).
Amfibiler genel olarak sahada bulunmamakla birlikte, sahanın yakın çevresindeki
su ve suya yakın, nemli yerler ile nemli meralarda bulunmaktadır. Türbinlerin kurulacağı
alanlar incelendiğinde, çoğunlukla açık ve çıplak alanlarda yer alan tepelerin üzerine tesis
edileceği görülmektedir. Zira bu tepeler çok yüksek rüzgar faaliyetinin etkisi altındadır. Bu
durum canlı vücudundan hızlı su buharlaşmasını, dolayısıyla hızlı su kaybını beraberinde
getirecektir. Bu nedenle yaşamı doğrudan veya dolaylı olarak suya bağımlı türler
tarafından bu tepelerin pek tercih edilmemesi beklenen bir durumdur. Bu alanların benzer
nedenlerden dolayı biyolojik çeşitlilik bakımından fakir olduğu da düşünüldüğünde,
projenin özellikle inşaat ve işletme aşamasında amfibi ve sürüngenler açısından herhangi
bir olumsuz etkisinin olmayacağı beklenmektedir. Bağlar RES sahası ve yakın
çevresindeki amfibilerin geniş yayılışlı türler olması ve özellikle türbinlerin kule
ayaklarının yer alacağı sahada sadece gece kurbağası ve kara kurbağasının bulunma
olasılığının olması nedeniyle bu geniş yayılışlı ve endemik olmayan türlerin olumsuz
etkilenmeyeceği düşünülmektedir.
Memeliler
Ülkemizde 170 civarında memeli türü yaşamakta olup, bunlardan 30 tanesi Bağlar
RES sahası ve yakın çevresinde yayılış göstermektedir. Sahada memelilerden kurt (Canis
56
lupus), tilki (Vulpes vulpes), porsuk (Meles meles), tavşan (Lepus europaeus) en dikkat
çeken türlerdendir. Bunların dışında yapılan arazi çalışmaları esnasında kirpi, kör fare ile
gelinciğin de yaşadığı da tespit edilmiştir. Saha ve yakın çevresinde memeli türlerin
yaşadığı iz, dışkı ve bizzat gözlemlerin yanında çevre halkı ile yapılan görüşmelerden de
anlaşılmıştır. RES sahasında en sık rastlanılan memelilerden olan ve yırtıcı kuşların önemli
bir besin kaynağı konumundaki tarla farelerini, bunlara ait yuva deliklerini ve kör farelerin
yuva yapımı sırasında oluşturdukları toprak öbeklerini, sahada yaygın olarak bulunan
gelengi yuvaları, sahadaki önemli omnivorlardan olan domuzun iz-dışkıları ve yakın
çevredeki tarım alanlarında gözlenmiş tilki ile barındığı geniş kaya çatlaklarını gösteren
fotoğraflar aşağıdaki şekillerde verilmiştir.
Tablo 26. Bağlar RES sahası içerisinde ve yakın çevrede tespit edilen memeli hayvan (Mammalia) türleri ve koruma
statüleri
MEMELİLER
Kirpi
Bataklık Sivrifaresi
Sivriburunlu Tarlafaresi
Su Sıçanı
Büyük Nalburunlu Yarasa
Küçük Nalburunlu Yarasa
Akdeniz Nalburunlu Yarasası
Nalburunlu Yarasa
Uzunayaklı Yarasa
Cüce Yarasa
Savi Cüce Yarasası
Yabani Tavşan
Anadolu Sincabı
Türk Hamsteri
Cüce Avurtlak
Gelengi
Tarla Faresi
Ev Faresi
Ev Sıçanı
Körfare
Orman Faresi
Bahçe Yediuyuru
Kayalık Orman Faresi
Araptavşanı
Kızıl Tilki
Gelincik
Ağaç Sansarı
Kaya Sansarı
Porsuk
Yaban Domuzu
Erinaceus concolor
Neomys anomalus
Crocidura leucodon
Arvícola terrestris
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
Rhinolophus euryale
Rhinolophus mehelyi
Myotis capaccinii
Pipistrellus pipistrellus
Pipistrellus savii
Lepus europaeus
Sciurus anomalus
Mesocricetus brandti
Cricetulus migratorius
Spermophilus xanthoprymnus
Microtus guentheri
Mus musculus
Rattus rattus
Spalax leucodon
Dryomys nitedula
Eliomys quercinus
Apodemus mystacinus
Allactaga williamsi
Vulpes vulpes
Mustela nivalis
Martes martes
Martes foina
Meles meles
Sus scrofa
LC
LC
LC
LC
LC
LC
NT
VU
LC
LC
LC
LC
LC
NT
LC
NT
LC
LC
LC
DD
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
EK II
EKIII
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
CITES
BERN
HABİTAT
Tehlike Durumu
IUCN
Türlerin Türkçe ve bilimsel isimleri
X
-
B, Ç
S
B, Ç, S
S, Ç
O, M
O, M
O, M
M
O,M
O,M
O,M
B, Ç
O
B
B, Ç
B,Ç,T
KH
KH
B,Ç,T
O
O
O, K
B, K
O,B,K
O, B,K
O,B
B,K
O,B,Ç
O,B,Ç
KISALTMALAR: B: Bozkır-Step, O: Yakınlardaki Ormanlar, T: Tarım arazileri, Ç: Çayır-Mera, K: Kayalık,
M:Yakınlardaki Oyuk ve Mağaralar, S: Su ve suya yakın yerler KH: Karasal Habitatların Tamamı
57
Şekil 29. Tarla faresi (Microtus guentheri) ve yuva girişi.
Şekil 30. Körfare (Spalax leucodon) tarafından yuva yapımı-galeri kazılması sırasında oluşturulan toprak öbekleri.
Şekil 31. Gelengi (Spermophilus xanthoprymnus)'ye ait yuva girişi.
58
Şekil 32. Kızıl tilki (Vulpes vulpes).
Sahada ve yakın çevresindeki memeli türlerinden nesli tükenmekte olan tilkinin
Türkiye'nin de taraf olduğu CITES = Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki
Türlerinin Uluslararası Ticareti'ne ilişkin sözleşmeye göre avlanmaları, öldürülmeleri, iç ve
dış ticareti kesinlikle yasaktır. Bu durum cezai müeyyidelerle güvence altına alınmıştır.
Yine sahada bulunabilen memelilerden olan Türk hamsteri (Mesocricetus brandti), Gelengi
(Spermophilus xanthoprymnus) ve Akdeniz Nalburunlu Yarasası (Rhinolophus euryale)
(NT): yakın zamanda tehdit altına girebilir kategorisinde yer alırken, körfare ile ilgili
yeterli bilgi bulunmamaktadır (DD). Ayrıca, IUCN Kırmızı Listesi'ne göre bu bölgede
yaşayan memelilerden; 25'i (LC): Asgari endişe altındaki türler kategorilerinde, 1'i (VU):
Hassas- zarar görebilir kategorilerinde yer alırken, 1 türün durumu belli değildir (DD)
Diğer taraftan, bu türlerden 9 tanesi BERN Sözleşmesi listelerinde Ek II (kesin olarak
koruma altına alınan türler)'de, 14 tanesi de Ek III (Korunan türler)'de yer almaktadır.
Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararlarına göre; kirpi, yabani tavşan ve Anadolu
sincabı Ek-I' de, gelincik EK-II' de, Kızıl tilki, ağaç sansarı, kaya sansarı ve yaban domuzu
EK-III kapsamında bulunmaktadır.
Türbinlerin kurulacağı alanlar değerlendirildiğinde; aktif memelilerin
çoğunluğunun beslenme ve barınma habitatlarından çok uzakta yer almaktadır. Bu
alanlarda en yaygın memeli türleri olarak göze çarpan tarla faresi ve kör fare tam toprak
temaslı subterran türler olup, kurulacak olan tesislerin kule ve rotor alanlarından olumsuz
etkilenmeleri söz konusu değildir. Bu türler ekolojik toleransı ve üreme potansiyeli yüksek,
buna bağlı olarak da popülasyon yoğunlukları fazla olan türlerdir. İnşaat aşamasında bu
türlerin az da olsa etkilenme olasılığı bulunmasına rağmen bu etkinin çok kolaylıkla tolere
edilebileceği düşünülmektedir.
Diğer taraftan, Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde kendiliğinden oluşmuş olan
geniş kaya boşluğu ve çatlakları, bu tip yerleri yuva-barınma alanı olarak kullanan kızıl
tilki, kaya sansarı vb. karnivorlar için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin her
aşamasında sahadaki bu yapıların korunmasına azami özen gösterilmelidir.
Kuş Türleri ve Statüleri:
Bu çalışmalarda Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde yapılan arazideki
gözlemlerimiz ile geçmiş dönemlerde farklı nedenlerle yürütülen gözlem ve araştırmalarda
elde edilen bilimsel verilerden de yararlanılmıştır. Saha gözlemlerini destekleyici olarak
proje alanı içerisinde yaşayan yöre sakinleri ile yüz yüze görüşmeler yapılmış, kapsamlı
literatür taramaları da gerçekleştirilmiştir. Gözlem, inceleme ve değerlendirme çalışmaları
sonuçlarına göre, araştırma alanı ve yakın çevresinde 94 kuş türü saptanmıştır. Bu
59
türlerden 43'ü yerli (Y), 31'i yaz ziyaretçisi (YZ), 11'i kış ziyaretçisi (KZ) ve 9'u da transit
göçer (T)'dir.
RES Sahası ve yakın çevresindeki kuş türlerinin bilimsel ve Türkçe isimleri, ulusal
ve uluslar arası koruma statüleri ile sahadaki biyolojik statüleri (Yerli, göçmen vb)
değerlendirmiş ve sonuçları Tablo 28'de verilmiştir.
Arazide tespit edilen her bir kuş türünün koruma statüleri; Kiziroğlu (2008)'na göre
Türkiye Kuşları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste)- Uluslar Arası Doğal Hayatı ve
Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN), Bern sözleşmesi (BERN) ve Merkez Av
Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirilerek Tablo 27'de verilmiştir.
Ciconia nigra
STATÜ
CITES
MAK
İNGİLİZCE
BERN
TÜR ADI
TÜRKÇE
RDB
LATÍNCE
IUCN
Tablo 27. Kuş türleri ve statüleri
Kara leylek
Black Stork
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
T
Ciconia ciconia
Ak leylek
White Stork
A.3.l
LC
Ek II
Ek I
--
T
Milvus migrans
Kara çaylak
Black Kite
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
T
Short-toed Snake-eagle
Circaetus gallicus
Yılan kartalı
A.4
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Circus macrourus
Bozkır delicesi
Pallid Harrier
A.l.2
NT
Ek II
Ek I
Ek-II
KZ
Circus pygargus
Çayır delicesi
Montagu's Harrier
A.l.2
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
YZ
Accipiter nisus
Atmaca
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Buteo buteo
Şahin
Common Buzzard
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Buteo rufinus
Kızıl şahin
Long-legged Buzzard
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Aquila pomarina
Aquila chrysaetos
Falco naumanni
Küçük orman kartalı
Eurasian Sparrowhawk
Lesser Spotted Eagle
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
T
Kaya kartalı
Golden Eagle
A.l.2
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Küçük kerkenez
Lesser Kestrel
A.2
VU Ek II
Ek I
Ek-II
YZ
Common Kestrel
Falco tinnunculus
Kerkenez
A.2
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Falco vespertinus
Aladoğan
Red-footed Falcon
B.3
NT
Ek II
Ek I
Ek-II
T
Uludoğan
Saker Falcon
A.l.2
VU Ek II
Ek I
Ek-II
Y
Falco peregrinus
Gökdoğan
Peregrine Falcon
A.l.2
LC
Ek II
Ek I
Alectoris chukar
Kınalı keklik
Chukar
A.2
LC
Ek III Ek III
--
Y
Coturnix coturnix
Bıldırcın
Common Quail
A.3
LC
Ek III Ek III
--
YZ
Grus grus
Turna
Common Crane
A.3
LC
Ek II
Ek I
Ek-II
T
Otis tarda
Toy
Great Bustard
A.2
VU Ek II
Ek I
Ek-II
KZ
B.4
LC
Ek III Ek II
--
KZ
Falco cherrug
Pluvialis apricaria
Vanellus vanellus
Altınrenkli yağmurcun
Eurasian Golden Plover
Ek-I Y
Kız kuşu
Northern Lapwing
A.5
LC
Ek III Ek II
--
KZ
Columba livia
Kaya güvercini
Rock Pigeon
A.5
LC
Ek III Ek III
--
Y
Columba palumbus
Tahtalı güvercin
Common Wood-pigeon
A.4
LC
Ek III Ek III
--
Y
Streptopelia decaocto
Kumru
Eurasian Collared-dove
A.5
LC
Ek III Ek II
--
Y
Otus scops
îshak kuşu
Common Scops-owl
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Athene noctua
Kukumav
Asio otus
Kulaklı orman baykuşu
Long-eared Owl
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Apus apus
Ebabil
Common Swift
A.3.l
LC
Ek III Ek I
--
YZ
Apus melba
Akkarınlı ebabil
Alpine Swift
A.3.l
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
A.3.l
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Merops apiaster
Arıkuşu
Little Owl
European Bee-eater
60
Coracias garrulus
Upupa epops
Dendrocopos syriacus
Dendrocopos minor
Kuzgun
European Roller
A.2
NT
Ek II
Ek I
--
YZ
İbibik
Eurasian Hoopoe
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Alaca ağaçkakan
Syrian Woodpecker
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Küçük ağaçkakan
Lesser Spotted
A.l.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Calandrella brachydactyla
Bozkır toygarı
Greater Short-toed Lark
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Calandrella rufescens
Küçük bozkır toygarı
Lesser Short-toed Lark
Ek I
Galerida cristata
Tepeli toygar
Lullula arborea
Orman toygarı
Alauda arvensis
Tarlakuşu
Eremophila alpestris
LC
Ek II
--
Y
A.3
LC
Ek III Ek II
--
Y
Wood Lark
A.3
LC
Ek III Ek II
--
Y
Eurasian Skylark
A.4
LC
Ek III Ek II
--
KZ
Horned Lark
LC
Ek III Ek I
--
Y
Kum kırlangıcı
Sand Martin
A.5
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Hirundo rupestris
Kaya kırlangıcı
Eurasian Crag
A.5
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Hirundo rustica
Kır kırlangıcı
Bam Swallow
Hirundo daurica
Kızıl kırlangıç
Delichon urbicum
Ev kırlangıcı
Anthus campestris
Kır incirkuşu
Tawny Pipit
Anthus trivialis
Ağaç incirkuşu
Anthus pratensis
Çayır incirkuşu
Anthus spinoletta
Dağ incirkuşu
Motacilla flava
Sarı kuyruksallayan
Motacilla cinerea
Motacilla alba
Erithacus rubecula
Irania gutturalis
Phoenicurus ochruros
MAK
İNGİLİZCE
BERN
TÜRKÇE
RDB
LATÍNCE
IUCN
TÜR ADI
STATÜ
A.3.l
Riparia riparia
CITES
Kulaklı tarlakuşu
A.3
Crested Lark
A.5
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Red-rumped Swallow
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Northern House-martin
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Tree Pipit
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Meadow Pipit
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
KZ
Water Pipit
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Yellow Wagtail
A.3.1
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Dağ kuyruksallayanı
Grey Wagtail
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Akkuyruksallayan
White Wagtail
A.3.1
LC
Ek II
Ek I
--
Y
European Robin
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
KZ
Kızılgerdan
Akgerdan
Karakızılkuyruk
White-throated Robin
A.1.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Black Redstart
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
KZ
Saxicola rubetra
Çayır taşkuşu
Whinchat
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
T
Saxicola torquata
Karagerdanlı taşkuşu
Common Stonechat
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Oenanthe isabellina
Boz kuyrukkakan
Isabelline Wheatear
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Oenanthe oenanthe
Kuyrukkakan
Northern Wheatear
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Oenanthe hispanica
Karakulaklı
Black-eared Wheatear
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Monticola saxatilis
Taşkızılı
Rufous-tailed Rock-thrush
A.1.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Monticola solitarius
Gökçeardıç
Blue Rock-thrush
A.1.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Ek I
Turdus torquatus
Ring Ouzel
A.1.2
LC
Ek II
--
KZ
Turdus iliacus
Kızılardıç
Redwing
B.2
LC
Ek III Ek II
--
KZ
Turdus viscivorus
Ökseotu ardıcı
Mistle Thrush
A.2
LC
Ek III Ek II
--
Y
Phylloscupus collibita
Çıvgın
A.3.1
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Muscicapa striata
Benekli sinekkapan
Ficedula semitorquata
Yarımbantlı
sinekapan
Kara sinekkapan
Ficedula hypoleuca
Parus major
Kolyeli ardıç
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Semi-collared Flycatcher
Spotted Flycatcher
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
T
European Pied Flycatcher
A.1.2
LC
Ek II
Ek I
--
T
A.3.1
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Büyük baştankara
Great Tit
Sitta neumayer
Kaya sıvacısı
Western Rock-nuthatch
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Lanius collurio
Kızıl sırtlı örümcek
Red-backed Shrike
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Lanius minor
Kara alınlı örümcek
Lesser Grey Shrike
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
61
Lanius senator
Kızıl başlı örümcek
Lanius nubicus
Pica pica
Pyrrhocorax graculus
Corvus frugilegus
Woodchat Shrike
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Ak alınlı örümcek
Masked Shrike
A.2
LC
Ek II
Ek I
--
YZ
Saksauan
Black-billed Magpie
A.5
LC
Ek III Ek III
--
Y
Yellow-billed Chough
A.3
LC
Ek II
--
Y
Sarı gagalı dağ
kargası
Ekin kargası
A.5
LC
Ek III Ek III
--
Y
Corvus corone
Leş kargası
Carrion Crow
A.5
LC
Ek III Ek III
--
Y
Corvus corax
Kara karga
Common Raven
A.5
LC
Ek III Ek II
--
Y
Sturnus vulgaris
Sığırcık
Common Starling
A.5
LC
Ek III Ek II
--
Y
Passer domesticus
Ev serçesi
House Sparrow
A.5
LC
Ek III Ek III
--
Y
Petronia petronia
Kayalık serçesi
Rock Sparrow
A.3
LC
Ek II
--
Y
İspinoz
Eurasian Chaffinch
A.4
LC
Ek III Ek II
--
KZ
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Fringilla coelebs
Serinus pusillus
Kızıl alınlı iskete
Rook
Ek I
Fire-fronted Serin
Ek I
Carduelis chloris
Florya
European Greenfinch
A.3
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Carduelis carduelis
Saka
European Goldfinch
A.3.1
LC
Ek II
Ek I
--
Y
Carduelis cannabina
Keten kuşu
Eurasian Linnet
A.3
LC
Ek II Ek I
--
Y
Emberiza citrinella
Sarı kirazkuşu
Yellowhammer
A.2
LC
Ek II Ek I
--
YZ
Rock Bunting
A.2
LC
Ek II Ek I
--
Y
Emberiza cia
Kaya kirazkuşu
Emberiza hortulana
Kirazkuşu
Ortolan Bunting
A.3
LC
Ek III Ek II
--
YZ
Emberiza melanocephala
Kara başlı kirazkuşu
Black-headed Bunting
A.4
LC
Ek II Ek I
--
YZ
A.4
LC
Ek III Ek II
--
Y
Miliaria calandra
Tarla kirazkuşu
Corn Bunting
TABLODA KULLANILAN KISALTMALARIN AÇIKLAMASI ve DEĞERLENDİRME
RDB:Red Data Book ( Kırmızı Bülten)
A.1.2: Bu türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmış olup izlendikleri bölgelerde 1-10 çift ile temsil edilmektedir.
Bu türlerin soyu büyük tükenme tehdidi altında olduğu için mutlaka Türkiye genelinde korunmaları gereken türlerdir.
Proje alanı ve yakın çevresinde yaşayan kuşlardan 11'i bu gruba girmektedir.
A.2 ve B.2: Bu türlerin ayıları gözlendikleri bölgelerde 11-25 çift arasında değişmektedir. Bu türler de önemli ölçüde
tükenme tehdidi altındadır ve tükenme baskısı günümüzdeki gibi sürerse mutlaka tükenmeyle karşı karşıya ka lacak olan
türlerdir. 21 tür dahildir.
A.3 ve B.3: Bu türlerin de Türkiye genelindeki nüfusları gözlendikleri bölgelerde genel olarak 26-250 çift arasında
değişmektedir. Bu türler de tükenebilecek duyarlıkta olup vahşi yaşamda soyu tükenme riski yüksek olan türlerdir. Bu
tehlike statüsüne 33 tür girmektedir.
A.3.1: Burada yer alan türlerin populasyonlarında gözlendikleri bölgelerde azalma vardır.Bu türlerin nüfusu da 251 -500
çift arasında değişmekte olup gözlendikleri bölgelerde eski kayıtlara göre azalma olan türleri içermektedir.Bu tehlike
statüsüne 10 tür girmektedir.
A.4 ve B.4: Bu türlerin populasyon yoğunlukları gözlendikleri bölgelerde henüz tükenme tehdidi altına girmemiş
olmakla birlikte populasyonlarında lokal bir azalma görülmekte ve zamanla tükenme tehdidi altına girmeye aday olarak
nitelenmektedirler. Bu statüye 7 tür dahildir.
A.5: Bu türlerin gözlenen populasyonlarında henüz bir azalma ve tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir. Bu
statüye 12 tür girmektedir.
IUCN:Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği EN (endangered): Vahşi yaşamda soyu
tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. YOK
VU (vulnerable) (Hassas, zarar görebilir):Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. 3 tür (Küçük
kerkenez, Uludoğan ve Toy)
NT (near threatened): Şuanda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday
olan türler. 2 tür (Bozkır delicesi, Kuzgun)
LC (least concern) (En düşük derecede tehdit altında):Yaygın bulunan türler 88 tür.
BERN: Bern sözleşmesine göre:
Ek II: Mutlak koruma altında olan türlerdir ve buna 71 tür dahildir.
EK III: koruma altında olan türlerdir ve bu gruba 23 tür girmektedir.
62
Bölgede statüsü
Y:Yerli türler: 43 tür YZ:Yaz ziyaretçisi: 31 tür KZ:Kış ziyaretçisi: 11 tür T:Transit göçer: 9 tür
MAK:Merkez Av Komisyonu Kararı (2013-2014 Av Dönemi)
Ek liste I: Bakanlıkça koruma altına alınan yaban hayvanlar: 73 tür
Ek liste II: Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları: 13 tür
Ek Liste III: Merkez Av Komisyonunca Avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları: 8 tür
Proje kapsamında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av
Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan 2013-2014 Av Dönemine ait koruma
listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine
uygun hareket edilecektir. Ayrıca BERN Sözleşmesi ve CITES Sözleşmesi hükümlerine
de riayet edilecektir.
İklimsel Özellikler
Konya İli, coğrafik konumu itibariyle kuzey-güney doğrultusunda geniş bir alanı
kapsayan Konya Kapalı Havzası'nda yer almaktadır. Bu nedenle değişik iklim özellikleri
görülmektedir. Havzanın güneyi, kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçen
Akdeniz iklimi, orta ve kuzey kesimleri kışları soğuk, yazları sıcak ve kurak geçen karasal
iklim; Karapınar ve çevresinde ise çöl iklimi hüküm sürmektedir. Yağışlar en çok kış ve
ilkbahar aylarında görülür.19
Rapor kapsamında sunulan meteorolojik veriler, Meteoroloji Genel
Müdürlüğü'nden alınan Konya Bölge İstasyonu meteorolojik bülteninden faydalanılarak
hazırlanmıştır (Bkz. EK-12).
Sıcaklık
Konya İli’nde en yüksek sıcaklık 32,7°C ile temmuz ayında görülmektedir. En
düşük sıcaklık ise -2°C ile ocak ayında görülmektedir.
Tablo 28. Konya İli Sıcaklık Değerleri
Aylar
Ortalama Sıcaklık
(ºC )
Ortalama Yüksek
Sıcaklık (ºC )
Ortalama Düşük
Sıcaklık (ºC )
Ocak
1.4
5.8
-2.0
Şubat
2.3
7.2
-1.7
Mart
7.5
13.7
2.5
Nisan
12.4
18.7
7.0
Mayıs
17.2
23.7
11.1
Haziran
22.3
29.1
15.7
Temmuz
25.9
32.7
19.1
Ağustos
25.3
32.1
18.9
Eylül
20.5
27.7
14.2
Ekim
13.9
20.6
8.9
Kasım
7.8
13.5
3.5
Aralık
3.8
8.2
0.5
İstasyon Adı: Konya Denizden Yüksekliği: 1029 m, Enlem:37 Boylam:32
19
63
Nem
Konya İli’nde yıllık ortalama bağıl nem oranı % 54,5, en düşük bağıl nem oranı %
10,9'dur.
Tablo 29. Konya İli Nem Durumu
Aylar
En Düşük Bağıl Nem ( % )
Ortalama Bağıl Nem ( % )
Ocak
23
74.6
Şubat
20
70.5
Mart
10
55.7
Nisan
7
52.3
Mayıs
11
49.3
Haziran
6
40.9
Temmuz
4
33.3
Ağustos
6
32.8
Eylül
6
39.4
Ekim
6
59.0
Kasım
16
70.5
Aralık
16
76.0
54,5
YILLIK
10,9
Rüzgar
Konya İli’nde yıllık ortalama rüzgar hızı 1.4 m/s’dir, en hızlı rüzgar ise 21,1 m/s ile
W yönünden esmektedir. Konya İli’nde hakim rüzgar yönü; 559 esme sayıları toplamı ile
NNE (kuzey-kuzeydoğu) yönüdür.
Tablo 30. Konya İli’ne Ait Rüzgar Durumu
Aylar
Ortalama
Rüzgar Hızı
(m/s)
En Hızlı Rüzgar
Ortalama
Fırtınalı Gün
Sayısı
Ortalama
Kuvvetli
Rüzgarlı Gün
Sayısı
Ocak
1,2
SW
15.6
Şubat
1,3
SSW
16.2
Mart
1,5
W
21.1
0,2
3,3
Nisan
1,5
WSW
20.2
0,5
2,3
Mayıs
1,4
SSE
14.9
Haziran
1,7
W
17.1
2
Temmuz
1,7
WSW
11.4
0,7
Ağustos
1,6
NW
12.7
0,7
Eylül
1,3
WSW
12.0
0,3
Ekim
1,1
SSW
13.1
0,7
Kasım
1,1
W
13.3
0,5
Aralık
1
SSW
W
14.8
21,1
YILLIK
1,4
64
1
2
2,3
1,2
0.35
1,4
Tablo 31 Konya İli On Altı Yönde Aylık Ortalama Rüzgar Hızları (m/s)
Aylar
/Yönler
N
NNE
NE
Yıllık
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
0,9
1,0
0,9
1,0
1,2
1,4
1,1
1,4
1,2
1,5
1,6
1,8
1,6
1,9
1,4
1,8
1,1
1,5
0,8
1,1
0,7
1,0
0,7
0,8
1,1
1,4
1,1
1,1
1,4
1,5
1,5
1,8
1,9
1,9
1,5
1,1
1,1
1,0
1,4
ENE
0,9
1,0
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,6
1,4
1,1
0,9
0,9
1,2
E
1,0
1,0
1,2
1,3
1,4
1,3
1,4
1,4
1,2
1,0
0,9
0,9
1,2
ESE
0,9
1,1
1,1
1,2
1,4
1,4
1,3
1,3
1,2
1,0
0,9
0,9
1,1
SE
1,0
1,1
1,1
1,3
1,4
1,3
1,4
1,3
1,2
1,1
0,9
1,0
1,2
SSE
1,1
1,2
1,3
1,3
1,4
1,4
1,3
1,4
1,2
1,1
1,0
1,0
1,2
S
1,1
1,2
1,3
1,4
1,4
1,3
1,5
1,3
1,1
1,2
1,0
1,1
1,2
SSW
1,1
1,2
1,4
1,5
1,3
1,4
1,5
1,1
1,0
1,1
1,0
1,1
1,2
SW
1,0
1,1
1,5
1,5
1,2
1,4
1,3
1,1
0,9
1,0
0,9
1,0
1,2
WSW
0,9
0,9
1,4
1,4
1,2
1,4
1,2
1,0
0,9
0,9
0,9
0,9
1,1
W
0,9
0,9
1,3
1,2
1,1
1,1
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,8
1,0
WNW
0,8
1,0
1,3
1,3
1,2
1,4
1,3
1,2
1,0
0,8
0,7
0,9
1,1
NW
0,8
1,0
1,1
1,0
1,1
1,3
1,2
1,1
1,0
0,8
0,6
0,8
1,0
NNW
0,7
0,8
1,0
0,9
1,0
1,2
1,3
1,0
0,8
0,6
0,5
0,6
0,9
IX
X
Tablo 32 Konya İli On Altı Yönde Rüzgar esme sayıları toplamı
Aylar
/Yönler
N
NNE
NE
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
XI
XII
Yıllık
437,00 296
427
328
392
421
403
465
377
523
577
795
564
921
601
905
397
559
400
536
396
455
358
374
433,17
559,08
327,00 257
324
288
292
406
623
712
476
412
382
263
396,83
ENE
158
145
138
178
172
95
180,00 197
246
180
177
172
169,83
E
175
130
124
160
154
91
100
116
157
156
166
171
141,67
ESE
213
199
163
151
161
72
90
98
119
160
211
181
151,50
SE
221
248
181
147
170
114
82
105
165
196
269
312
184,17
SSE
267
251
261
207
190
124
98
70
140
223
271
378
206,67
S
328
333
238
233
203
122
96
81
132
228
292
435
226,75
SSW
298
300
278
228
200
141
54
69
95
213
280
355
209,25
SW
266
271
303
240
177
151
73
62
111
245
227
292
201,50
WSW
283
252
297
245
247
173
125
106
104
245
187
268
211,00
W
275
275
297
295
304
247
211
200
230
253
208
242
253,08
WNW
217
241
394
392
439
415
439
423
443
386
280
213
356,83
NW
188
260
343
366
417
438
493
362
382
295
229
203
331,33
NNW
211
214
260
240
302
297
298
261
248
244
245
208
252,33
65
Şekil 33 Konya İli Rüzgarın Ortalama Hızına Göre Çizilmiş Rüzgar Gülü
Şekil 34. Konya İli Yıllık Esme Sayılarına Göre Çizilmiş Rüzgar Gülü
66
3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve Proje
Alanının Seçilme Nedenleri )
Türkiye’nin karasal alanlarında 400 milyar kwh/yıl brüt potansiyel, 120 milyar
kwh/yıl teknik potansiyel ve 50 milyar kwh/yıl ekonomik potansiyeli bulunmaktadır. Brüt
potansiyel ise 160.000 MW, teknik potansiyel 48.000 MW rüzgâr, ekonomik potansiyel ise
20.000 MW kurulu gücüne eşdeğerdir. Türkiye kıyı sahalarında ise 8.200 MW Kurulu
gücünde potansiyel bulunmaktadır. Rüzgâr santralleri deniz üzerine ve kara üzerine de
kurulabilmektedir. Ülkemizde kurulan ve kurulması planlanan santrallerin hepsi kara
santralleridir. Rüzgar santrallerinin kurulacağı yerler için gerekli olan ortalama rüzgar ve
saatlik rüzgar hızlar genellikle meteoroloji istasyonlarından alınmaktadır. Rüzgar
santrallerinin planlanması aşamasında, rüzgar atlasları kullanılır. Yer seçimi için bu atlas
tek başına yeterli değildir. Özel çalışmalar ve ölçümler yapılarak yer seçimleri
yapılmalıdır. Şekil 35'de Türkiye Rüzgar Atlası yer almaktadır.
Şekil 35. Türkiye Rüzgar Atlası
Konya İli; Rüzgâr enerjisinden faydalanılması için uygun bir konumda
bulunmaktadır. Rüzgar enerjisi, çevreye verilebilecek olası etkileri nedeni ile diğer enerji
kaynakları arasında en fazla çevre dostu olan enerji kaynağıdır.
Söz konusu proje için yer seçimi yapılırken aşağıdaki kriterlere dikkat edilmiştir.

Proje sahalarına en yakın yerleşim yerlerinin 1650 m ile 5000 metre arasında
bulunması,
67





Proje sahalarının yerleşim yerlerine yakın olması dolayısı ile çalışacak personelin
çevreden temin edilebilme imkanının olması,
Proje sahası üzerinde herhangi bir tesis, imarlı saha, milli park vb. yapıların
bulunmaması,
Proje sahasının SİT alanlarının dışında olması,
Proje sahasının “kuş göç yolları” üzerinde bulunmaması,
Proje sahasında yapılan topografik ve meteorolojik ölçümlerin RES için uygunluk
sağlanması,
Tarım arazilerine, ormanlık alanlara zarar vermeden elektrik üretim sağlayan
RES’in havaya, suya ve ya toprağa zarar verecek herhangi bir atığı da bulunmamaktadır.
Söz konusu RES’in teknolojisi ve kapasitesi belirlenirken aşağıdaki kriterler dikkate
alınmıştır:








Rüzgar karakteristikleri,
Türbin karakteristikleri ve performansı,
Türbinlerin ekonomik ömürleri ve garantileri,
Denenmiş ve çalışır durumda olan türbin ve performansları,
Gürültü kirliliği açısından etkisinin minimum düzeyde olması
Yaygın servis ve bakım kolaylığının olması
Türbinlerin yıldırım düşmelerine karşı korunaklı olması
Eşit çaptaki yüksek hızlı bir rüzgâr türbini düşük hızlı türbinden daha hafif,
dolayısıyla daha ucuzdur.
 Dönme hızları yüksek olduğu için gerekli çevrim oranı daha düşüktür. Bu nedenle
dişli kutusu daha hafiftir.
 Elektrik jeneratörlerinin çalışmaya geçmesi için gerekli başlangıç torku küçüktür.
Hızlı bir rüzgâr rotorunun başlatma torku çok küçük de olsa, jeneratörü kolaylıkla
harekete geçirir. Dolayısıyla yüksek hızlı rüzgâr türbinleri bu kullanım için son
derece uygundur.
Rüzgar enerjisinin elektrik enerjisine dönüşümünün bir çok avantajı vardır. Bu
avantajların en önemlileri :










Jeneratör çok geniş bir alan üzerinde yüksek verimlilik, güvenilirlik ve çok az
bakım ihtiyacı ile tasarımlanabilir.
Üretilen enerji kullanım noktasına, diğer kaynaklara göre daha yüksek verimle ve
daha düşük maliyetle iletilebilir.
Elektrik enerjisi diğer formlara daha kolay getirilebilir, modüle edilebilir veya
çevrilebilir.
Atmosferi kirletici etkiye sahip gazların salınmaması,
Temiz bir enerji kaynağı olması,
Kaynağının tükenmemesi (güneş, dünya ve atmosfer olduğu sürece),
Rüzgâr tesislerinin kurulumu ve işletilmesinin diğer tesislere göre daha kolay
olması,
Enerji üretim maliyetlerinin düşük olması,
Güvenilirliğinin artması,
Bölgesel olması ve dolayısıyla kişilerin kendi elektriğini üretebilmesi.
68






Sonlu fosil kaynakların kullanımını azalması ve mevcut enerji üretim kaynaklarına
destek olunması,
Türbinlerin oturduğu alanın küçük olması ve türbinler arası alanların kullanımına
imkân vermesi,
Rüzgâr gücünün elektriğe verimli dönüşümünü sağlanması,
Ömrü dolan türbinlerin sökülüp kaldırılmasının kolay olması ve arazi yönünden
tekrar kullanılabilmesi, yenilenebilir olması
Rüzgâr santrali projelerinin basit ve türbinlerin bakımının kolay olması,
Projenin niteliği nedeni ile enerji üretimine esas olarak kullanılacak olan rüzgârın
kendisi doğal bir kaynaktır. Dolayısıyla Bağlar RES (Rüzgâr Enerji Santrali)’te
gerçekleştirilecek enerji üretimi doğal kaynaklarımızla sağlanmış olacak, yurt
dışına milli gelir çıkışı nispeten azalacaktır. Teknolojisi gereği RES’ler diğer enerji
üretim tesislerinden farklı olarak, kullandığı doğal kaynak olan rüzgâr üzerinde
herhangi bir olumsuz ve/veya kimyasal etkiye neden olmadan enerji üretimi
gerçekleştirmekte atıl durumdaki doğal kaynaklarımızın ulusal ekonomiye katkısını
gerçekleştirmektedir.
Yukarıdaki kriterler düşünülerek proje yeri tespit edilmiş ve teknoloji seçimi
yapılmıştır.
69
SONUÇLAR
BAĞLAR ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. tarafından Konya İli, Selçuklu İlçesi,
Bağlar Mevkii'nde, rüzgârdan elektrik enerjisi üretmek amacıyla santralde nihai kurulu
gücü 150,7 MW olacak şekilde “Bağlar Rüzgâr Enerji Santrali Kapasite Artırımı”
projesinin yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır.
Bağlar RES'in 100 MW'lık kurulu güç kapasitesinin, 17 adet türbin ilavesiyle
150,70 MW'a yükseltilmesi planlanmaktadır. Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı
450.000.000 kWh/yıl'dır.
Söz konusu proje ile ilgili olarak 2008 yılında proje tanıtım dosyası hazırlanmış
olup, yapılan inceleme değerlendirme sonrası 22.05.2008 tarih ve 662/2829 sayı ile "ÇED
Gerekli Değildir Kararı" verilmiştir. 2011 yılında Bağlar RES, Bağlar Elektrik Üretim
A.Ş.' ye devredilmiş olup, söz konusu belge 24.01.2011 tarih ve 90/967 sayı ile yeniden
düzenlenmiştir (Bkz. EK-1). İlerleyen süreçte proje sahibi 17 adet türbin ilavesiyle
kapasite artırımına gitmeyi planlamıştır. Bu duruma istinaden 17.07.2008 tarih ve 26939
sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 15. madde b bendinde belirtilen;
Madde.15-b) Bu yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan
projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artış toplamı
bu yönetmeliğin EK-II’sindeki eşik değer veya üzerindeki projeler, seçme eleme
kriterlerine tabidir.
hükmü gereği faaliyetin kurulu gücünde oluşacak 50,7 MW'lık farkın yönetmeliğin EKII’sindeki eşik değerin [ÇED Yönetmeliği Madde 33- 10 MWe ve üzeri Rüzgâr enerji
santralleri] üzerinde olması sebebiyle iş bu proje tanıtım dosyası hazırlanmıştır.
Bağlar RES için 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan 21.06.2012 tarih ve EÜ/3887-2/2354 lisans no.
ile “Üretim Lisansı” alınmış olup, ÇED sürecinin tamamlanmasını takiben kapasite artırımı
kapsamında lisans tadiline gidilecektir.
Faaliyetin Ömrü: Projenin planlanan inşaat süresi yaklaşık 24 aydır. Projenin
ekonomik ömrü, santral tamamlandıktan sonra ortalama 40 yıl olarak öngörülmektedir.
Çalışacak Personel Sayısı: Projenin inşaat aşamasında 15 kişi, işletme aşamasında
5 kişi görev alacaktır.
edilecek olup, faaliyete geçmeden önce gerekli izinler Konya Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
70
Proje sahasında şahıs arazileri çıkması durumunda kiralama ve/veya satın alma
yoluna gidilecek, ÇED sürecinin tamamlanmasından sonra kamulaştırma yapılacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 05.05.2001 tarihli Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na göre
gerçekleştirilecektir.
Rüzgâr enerjisi temiz bir enerji kaynağıdır. Bugün dünyanın en önemli çevre
sorunu atmosferdeki CO2 emisyonu artışından ve sera etkisinden kaynaklanan küresel
ısınmadır. Rüzgâr santralleri CO2 emisyonu oluşturmaz. Rüzgâr enerjisi ile elektrik üretimi
metodu, çevre dostu, asit yağmurlarına ve atmosferik ısınmaya yol açmayan, fosil yakıt
tasarrufu sağlayan, radyoaktif etkisi olmayan bir yöntemdir. Rüzgâr santrallerinin çevreye
olabilecek en önemli olumsuz etkileri görsel ve estetik olarak kişileri rahatsız etmesi ve
gürültü yapmasıdır. Ancak, rüzgar türbini teknolojisinde gelinen bugünkü nokta tüm bu
olumsuz etkileri son derece azaltmış veya ortadan kaldırmıştır. Tesis bünyesinde
kullanılacak türbinler seçilirken bu olumsuz etkileri en aza indirecek özellikte türbinler
kullanılacaktır. Türbinlerin estetik olması açısından boru biçimindeki kule tipi seçilecektir.
Proje kapsamında; inşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıklarla
ilgili olarak 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”nin 8. maddesine uygun olarak bu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını
ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda
bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü
bölümü 18. Maddesi’nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde
etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında
muhafaza edilerek toplanacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin 20. Maddesine
uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi
kirletmeyecek şekilde biriktirilerek kapalı araçlarla Selçuklu Belediyesi'nin göstereceği bir
alana ve/veya belediyenin katı atık sahasına verilerek bertaraf edilecektir.
biriktirilecek ve lisanslı firmalara verilecektir.
İnşaat aşamasında kazı çalışmalarından çıkacak malzeme sahanın dolgu ve tesviye
işlemlerinde kullanılacağından depolama söz konusu değildir. Bununla birlikte hafriyat
atığı oluşması durumunda 13.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve
Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında personel kaynaklı oluşacak atık sular, sızdırmasız fosseptikte
biriktirilecektir. Fosseptikte biriktirilecek atık su, düzenli aralıklarla Selçuklu Belediyesi
tarafından vidanjörle çektirilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında 19.03.1971 tarih
ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” uyarınca yapılacak
fosseptik, sızdırmasız betondan yapılmış yan duvar ve tabanlara sahip olacaktır.
71
Kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımları ile yakıt ikmalleri ve yağ
değişimleri ruhsatlı akaryakıt ikmal istasyonlarında yapılacağından faaliyet alanında buna
bağlı tehlikeli atık oluşmayacaktır.
Proje işletme aşamasında yılda bir kez türbinlerin bakımı yapılacaktır. Bakım
sırasında her bir türbinden yaklaşık 50 lt. atık yağ oluşacaktır. Atık yağlar yönetmeliklere
uygun olarak lisanslı atık yağ toplama merkezlerine verilecektir. Proje kapsamında
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.
Proje kapsamında yangın ve ekosistem tehdidi oluşturulacak bir işlem
yapılmayacaktır. Bununla birlikte işletme aşamasında çıkabilecek bir yangın riskine karşı
tesis ünitelerinde yeterli miktarda yangın söndürücü bulundurulacaktır.
Rüzgâr enerji santrallerinde esen rüzgârın şiddet ve hızına bağlı olarak enerji gücü
ortaya çıkmaktadır. Söz konusu projenin gerçekleşmesi ile üretilecek enerji; ulusal enerjiye
katkı sağlayacağından, sanayinin gelişmesine, bölge içinde ekonomik hayatın
canlanmasına ve gelişmesine katkıda bulunacaktır.
Proje kapsamında;

29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.04.2010
tarihinde yürürlüğe giren “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında
Yönetmelik”,
 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”,

30.06.2011 tarih 27980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,

“Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği”,

“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”,

“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”,

13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı ile 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazetelerde yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
72

“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,

14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” ,

4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan “İşçi Sağlığı ve
İş Güvenliği ile ilgili Tüzük”,

“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,

“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”,

“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”,

“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”,

27 Aralık 2007 tarih ve 26739 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Poliklorlu Bifenil Ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmeliği” ,

“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,

“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”

“Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”,

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun,

09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı “Dere Yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayımlanan
2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi,

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanun,
ile 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri
mevzuat hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca tesis için gerekli; izin, lisans, ruhsat vb.
hususlarla ilgili yasal düzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir.
73
EKLER
EK-1 "ÇED Gerekli Değildir Kararı" Belgesi
EK-2 Üretim Lisansı Belgesi
EK-3
Yer Bulduru Haritası
EK-4
1/25.000 ölçekli Topografik Harita
EK-5
1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Plan ve Lejantı
EK-6
Proje Yeri Jeolojisi, Deprem Durumu ve Haritaları
EK-7
Arazi Varlığı Haritası
EK-8
Kuş Göç Yolu Haritası
EK-9
Fosseptik Planı
EK-10 İş Termin Planı
EK-11 Vidanjör İzin Yazısı
EK-12 Meteorolojik Bülten
EK-13 Taahhütname
EK-14 İzleme-Kontrol Formu
74
NOTLAR VE KAYNAKLAR
 17.07.2008 TARİH ve 26939 SAYILI (30.06.2011 tarih 27980 sayılı ÇED
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) RESMİ GAZETEDE
YAYIMLANARAK
YÜRÜRLÜĞE
GİREN
“ÇEVRESEL
ETKİ
DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ”

29.04.2009 TARİH ve 27214 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANARAK
01.04.2010 TARİHİNDE YÜRÜRLÜĞE GİREN “ÇEVRE KANUNUCA ALINMASI
GEREKEN İZİN ve LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK”
 03.07.2009 TARİH ve 27277 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANARAK
YÜRÜRLÜĞE GİREN “SANAYİ KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ
YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ VE
YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “SU KİRLİLİĞİKONTROLÜ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ”
YÜRÜRLÜĞE GİREN “İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ”
 17.08.1987 TARİH VE 1634 SAYILI VE 31.08.1989 TARİH VE 4343 SAYILI
GENELGE VE 02.09.1997 TARİH VE 23098 SAYILI AFET BÖLGELERİNDE
YAPILACAK YAPILAR HAKKINDAKİ YÖNETMELİK
 08.06.2010 TARİH VE 27605 SAYILI RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANARAK
YÜRÜRLÜĞE GİREN “TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL
KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK”
 BERN, AVRUPA YABAN HAYATI VE YAŞAMA ORTAMLARINI KORUMA
SÖZLEŞMESİ(1984)
75
 DOÇ. DR. MÜEZZİNOĞLU A., HAVA KİRLİLİĞİNİN VE KONTROLÜNÜN
ESASLARI,1987
 KARPUZCU, M. 1991:ÇEVRE KİRLENMESİ VE KONTROLÜ, İSTANBUL
 ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI MİLLİ PARKLAR VE AV-YABAN
HAYATI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2013-2014 AV DÖNEMİ MERKEZ AV
KOMİSYONU KARARI
 T.C. BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI AFET İŞLERİ GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ DEPREM ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI, 1996; TÜRKİYE
DEPREM BÖLGELERİ HARİTASI, ANKARA
 TÇV, HAZİRAN 1992: TÜRK ÇEVRE MEVZUATI, ÖNDER MATBAA,
ANKARA.
 BAYTOP, T. 1994, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, T.D.K. Basımevi, Ankara.
 DEMİRSOY, A. 2002, Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası, Meteksan
A.Ş., Ankara
 YİĞİT, N. ve Ark. 2002, Çevresel Etki Değerlendirme "ÇED", Kılavuz, Ankara
 TÇV, Aralık 1994: ÇED Eğitimi - ÇED Eğitim Programında Yapılan Sunuşlar, 13 17 Haziran 1994, Önder Matbaa, Ankara.

www.tuik.gov.tr

www.mta.gov.tr

www.milliparklar.gov.tr

www.kgm.gov.tr

www.yerelnet.org.tr

www.google.com.tr

www.earthgoogle.com

www.ormansu.gov.tr

www.csb.gov.tr

76

ankaçed

Transkript

Benzer belgeler

Rüzgar hızı kontrolü

Northel Enerji Panel Sunumu, Ahmet Cem YALÇIN

Midilli, Sisam Doğusundan mı Batısından mı? Tekneyle güneye

eBay / GittiGidiyor