Egemen KAYMAZ - Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği

Dünyadan ve Bursa’dan
Kent Parkı Örnekleri
Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Doktora Öğrencisi
Y. Mimar Egemen Kaymaz
2/50
Giriş
‘Yeşil Bursa’ Osmanlı İmparatorluğu’nun
başkentliğini yapmış, pek çok tarihi değere
sahip, kıyı olanakları, kaplıcaları ve Uludağ’ı
ile turistik; Marmara bölgesinin tarım
ürünleri ihtiyacını sağlayan verimli ovasıyla
bir tarım ve sanayi kentidir. Bursa özellikle
1960’tan sonra ekonomik ve sosyal
kalkınmaya paralel olarak aldığı iç ve dış
göçlerle hızlı bir nüfus artışına sahne olmuş,
çarpık kentleşme sonucu verimli ova
topraklarının bir bölümünü sanayi ve konut
alanlarıyla kaybetmiştir.
Kentleşme olgusu yeşil alanların oluşturduğu
doğal dokuyu da tahrip etmiştir, öte yandan
özellikle Cumhuriyet sonrası dönemde
Bursa’nın yeşil kimliğine katkı sağlayacak
önemli çalışmalar yapılmıştır.
Aksoy, E. ve Özsoy, G., 2007. Kentleşme ve Arazi Etkileşimleri Bursa İli
Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı, 2007
3/50
Çalışma Kapsamı
Bu çalışmada;
 Kent parkı tanımı,
 Yurt içi ve yurt dışındaki çeşitli kentsel yeşil
alan örnekleri incelenecek,
 Bursa’daki büyük ölçekli kent parklarından;
 Reşat Oyal Kültürparkı,
 Soğanlı Botanik Park
 Hüdavendigar Kent Parkı ele alınacaktır.
4/50
Kent Parkı Tanımı

"Kent parkları kentin ekolojik dengesini korumak ve kentlinin rekreasyon
ihtiyacını karşılamak üzere kentin odak noktalarında bulunması gereken,
içinde toplumu oluşturan her yaştan insanın aktif ve pasif rekreasyon
gereksinimlerini karşılamaya yönelik tesis ve olanaklara yer veren, kent içi
açık ve yeşil alanlardır“.

Kentlerde açık ve yeşil alanların yeterliliğini etkileyen doğal ve kültürel
faktörler bulunmaktadır.
Gündoğu S., 2003. Tarihi Süreç İçinde Kültürparklar ve Bursa Örneği, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj
Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Atanur S. G., 2002. Bursa Kentinde Yeşil Alan İhtiyacı, Bursa Defteri Üç Aylık Kent Kültürü ve Düşün Dergisi, Bursa.
5/50
Kent Parkları
Kent parkları işlevlerine göre;

Milli parklar ve kent ormanları

Botanik parklar

Eğlence parkları

Çocuk Parkları

Tematik parklar

Doğrusal (linear) parklar vb.
Kültürparklar ise
içerdiği mekanlar,
kullanım amaçları ve tarihsel gelişim
süreçlerine bağlı olarak ülkemize özgü bir
kent parkı modelidir.
şeklinde çeşitlendirilebilir.
Atanur S. G., 2002. Bursa Kentinde Yeşil Alan İhtiyacı, Bursa Defteri Üç Aylık Kent Kültürü ve Düşün Dergisi, Bursa.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı
TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE DÜNYA
ÜZERİNDEKİ KENT PARKI ÖRNEKLERİ
16.
– 17. Yüzyıl Avrupa Park ve Bahçe Örnekleri
19. ve 20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
19. ve 20. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
19. ve 20. Uzak Doğu Kent Parkı Örnekleri
16. - 17. Yüzyıl Avrupa Park ve Bahçe Örnekleri
Rönesans Dönemi
7/50

16. – 17. y.y. arasında Avrupa’da saray bahçeleri, av parkları, şato
bahçeleri gibi yarı kamusal yeşil alan tasarımları görülmektedir.

19. y.y’a doğru yeşil alanlar kapalı kutulardan genel alan tasarımına doğru
bir geçiş yaparak kamuya hitap edecek şehir planları oluşturulmuş, peyzaj
mimarlığı kent planlamasındaki etkilemiştir.
Villa Lante Bahçeleri
16. yy. İtalyan Rönesansı
Villandry-Jardins Şato Bahçeleri
17. yy. Fransız Rönesansı
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı, 5 - 7 Ninan 2007
http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_gardening
http://v3.arkitera.com/g70-peyzaj-mimarligi.html?year=&aID=882&o=874
17. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Londra

Sanayi devrimi sonrasında sağlıksızlaşan kentlerin,
nitelikli yaşam çevrelerine dönüşmesine yönelik
kent idealleri kent parkı kavramını doğurmuştur.

Londra’daki kent içi yeşil alanlar (Hyde Park, Green
Park, St.James’s Park) toplam 250 ha’lık alanı
kaplamaktadır. Londra kraliyet parklarından en
büyüğü olan Hyde Park 142 ha alana sahiptir ve
1637 yılında halkın kullanımına açılmıştır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Hyde_Park,_London
http://www.shedexpedition.com/hyde-park-london
8/50
19. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Münih

9/50
Münih İngiliz Bahçesi kapladığı 370 ha alanla dünyanın en büyük şehir
parkları arasında yer almaktadır. 19 yy.'da Karl Theodor Parkı ismiyle açılan
parkın peyzajı İngiliz Bahçesi akımına uygun olarak tasarlanmıştır.
Günümüzde parka gelen ziyaretçiler, yürümek,
koşmak, piknik, güneşlenmek, bira bahçelerini
ziyaret etmek gibi aktivitelerde bulunmaktadır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Englischer_Garten
http://www.google.com.tr/imphillipgray.files.wordpress.com
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:M%C3%BCnchen_Englischer_Garten_Aerial.png
19. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Paris
10/50
1850’li yıllarda Paris’te, Londra’daki yeşil
alanlara eşdeğer olarak Boulougne ve
Vincennes Parkı tasarlanmıştır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Bois_de_Vincennes
http://europeantrips.org/bois-de-vincennes-paris.html
Solda; 995 ha Vincennes parkı &
hayvanat bahçesi
Yukarıda: 846 ha Boulougne Parkı
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Kopenhag

11/50
20. yy.’da Kopenhag’da yapılan parklar oyun, spor, vb. çeşitli aktivitelere ve
rekreasyon alanlarına sahiptir. Doğal sit özelliği gösteren kamusal yeşil
alanlar kentlinin boş zamanını değerlendirme gereksinimine uyumlu şekilde
tasarlanmıştır. Parklar, şehri doğudan batıya saran akarsuyla bütünleşen
bir yeşil kuşak oluşturmaktadır.
Kopenhag'da
belediye
politikası
olarak 2015 yılına
kadar tüm kentlilerin
15 dakikadan daha
az
sürede,
yürüyerek bir parka
veya kıyıdaki yeşil
alanlara ulaşımının
sağlanması
hedeflemiştir.
http://en.wikipedia.org/wiki/Utterslev_Mose
http://en.wikipedia.org/wiki/Copenhagen#Parks.2C_gardens_and_zoo
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Stockholm

12/50
Stockholm, kent içi ve kent dışı yeşil doku sisteminde, geniş orman ve su
öğelerinden yararlanılmış, yerleşim alanının batısında kişi basına 35 m²
düzenlenmiş yeşil mekan ile yine kişi basına 70 m² doğal yeşil alanlar
ve spor alanları yaratılmıştır.
http://www.nationalstadsparken.se/default.aspx?id=1777
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Amsterdam

13/50
Amsterdam’da 895 ha’lık bataklık bir arazi park alanına dönüştürülerek
kentlinin dinlenme, eğlenme ve boş zamanlarını değerlendirmesine
ayrılmıştır. Park her yıl 4,5 milyon ziyaretçi almaktadır.
Nieuwe ve Poel gölleri arasındaki Polder (Amsterdamse Bos) bölgesi
http://www.maartensport.nl/amsterdamse-bos-route/
http://www.aerophotostock.com/-/galleries/blog
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Varşova

14/50
Polonya, Varşova kent planlaması yeşil alanlar yaratılması ve
düzenlenmesi üzerine kuruludur. Mevcut sit alanlarının doğal
zenginliklerini korunmuş ve bu alanlar halka hitap edecek ormanlar, akarsu
kenarları vb. rekreatif bütünlerden oluşturmuştur.
Skaryszewski Park’ı, 58 ha
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?p=110416819
http://www.shutterstock.com/video/aerial-view-of-warsaw.html
Şehre 15 km mesafedeki
Kampinos Orman kompleksi
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Barselona

15/50
Barselona’da, 1900-1914 tarihleri arasında Güell ailesinin soyluluk göstergesi
olarak yaptırılan Park Güell, 1926‘da halka açılmıştır. Park 1984’te
UNCESCO dünya mirası listesine alınmıştır.
Park Güell hava fotoğrafı ve Gaudi’nin yapıları
http://en.wikipedia.org/wiki/Park_Guell
http://commons.wikimedia.org/wiki/Spain.Catalonia.Barcelona.Park_Guell
20. Yüzyıl Avrupa Kent Parkı Örnekleri
Bükreş

16/50
Romanya’nın başkenti Bükreş’in kuzeyinde, Herastrau Gölü çevresinde 190
ha’lık alana yayılan büyük park Avrupa‘daki diğer bir yeşil alan örneğidir.
Herastrau Park
http://tr.wikipedia.org/wiki/Herastrau_Park
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=1242501&page=2
19. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
New York
17/50
Central Park, New York şehrinde
Manhattan'da yer alan 341 ha
alana sahip bir kent parkıdır. 1857
yılında açılmış ve 1873 yılında
genişletilmiştir.
ABD
sınırları
içinde en çok ziyaret edilen park
olan
Central Park’ın, yıllık
ortalama
37,5
milyon
ziyaretçisi
olduğu
tahmin
edilmektedir.
http://en.wikipedia.org/wiki/Central_Park
http://www.google.com.tr/getyourguide.com
19. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
San Francisco

18/50
Kalifornia Eyaletinde bulunan ve 1860’larda inşa edilen Golden Gate parkı
yıllık 13 milyon ziyaretçi almaktadır. Dikdörtgen şeklinden dolayı çoğunlukla
Central Park’la karşılaştırılır, boyut olarak ondan % 20 daha büyük bir alan
(412 ha) kaplar. Parkın içinde bir çok yapı ve bahçe bulunmaktadır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Golden_Gate_Park
http://www.atilalparslan.com/wp-content/uploads/golden-gate-san-francisco.jpg
19. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
19/50
Vancouver

1888 yılında Kanada’da kurulan Stanley Park 405 ha’lık bir alana sahiptir.
Park alanının tamamına yakını Büyük Okyanus çevrelemektedir.1800’lü
yılların sonundan kalan, 100 yaşın üzerinde ve boyu 76 m’yi bulan yarım
milyon ağacın olduğu tahmin edilmektedir. Parkta ayrıca orman parkurları,
plajlar, göller, çocuk oyun alanları, akvaryumlar yer almaktadır. Yılda
ortalama olarak 8 milyon kişi tarafından ziyaret edilmektedir.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vancouver_from_Air_Stanley_Park.jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Park
20. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
Sao Paulo

20/50
1954 yılında Sao Paulo şehrinin
400. kuruluş yıldönümünde açılan
Ibirapuera
Parkı
ünlü
mimar Oscar Niemeyer ve peyzaj
mimarı Roberto Burle Marx
tarafından tasarlanmıştır.
Yaklaşık 200 ha alana yayılan
park,
Sao
Paulo
halkının
günlük yaşamında önemli bir yer
edinmiştir.
http://pt.wikipedia.org/wiki/Parque_Ibirapuera
http://forum.skyscraperpage.com/showthread.php?t=177349&page=23
20. Yüzyıl Amerika Kent Parkı Örnekleri
Meksiko City

21/50
686 ha’lık bir araziye yayılan Chapultepec
Parkı Latin Amerika'nın da en büyük
parkdır. Parkı yılda ortalama olarak 15
milyon kişi ziyaret etmektedir. Parkın
geçmişi Aztek kabilesine kadar dayanır.
Chapultepec tepesi etrafına
kurulan parkın esas amacı
Meksiko
şehirinin
içinde
ekolojik bir alan yaratarak
şehrin akciğerleri olmaktır.
Park içerisinde kale ve bir kaç
müze de yer almaktadır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Chapultepec
http://arquitecturadepaisaje.blogspot.com.tr/2010/06/chapultepec-park-mexico-city-mexico.html
19. Yüzyıl Avustralya Kent Parkı Örnekleri
Melbourne
22/50
Flagstaff Bahçesi Melbourne’ün 1862 yılında
açılan en eski parkıdır. 7,2 ha alana sahiptir.
http://www.panoramio.com/photo/34902842
http://en.wikipedia.org/wiki/Flagstaff_Gardens
19. Yüzyıl Uzakdoğu Kent Parkı Örnekleri
Tokyo

23/50
Tokyo’da bulunan yaklaşık 54 ha alana sahip Ueno Park 1873 yılında
açılmıştır. Batılı örnekler ile yerel unsurların bir birleşimi şeklinde ifade edilen
parkın içerisinde pek çok müze yer almaktadır. Özellikle kiraz ağaçlarının
çiçek açma zamanında park ziyaretçi akınına uğrar.
http://fineartamerica.com/featured/japan-tokyo-shinjuku.html
http://www.world-insider.com/travel-tokyo-2020-summer-olympics-winner/
http://www.thousandwonders.net/Ueno+Park
20. Yüzyıl Uzakdoğu Kent Parkı Örnekleri
Bangkok

24/50
1920 yılında Tayland Kralı VI Rama tarafından 57,6 ha arziye inşa edilmiş
olan Luphini Parkı özellikle akşam spor yapan kentliler için idealdir. Bisiklet
sürmek isteyenler için saat kısıtlamakları bulunmaktadır ve köpek vb. evcil
hayvanların parka girişine izin verilmemektedir. Parkın tamamında sigara
içmek yasaktır.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Aerial_view_of_Lumphini_Park.jpg
http://www.atilalparslan.com/wp-content/uploads/lumphini-park-bankok.jpg
20. Yüzyıl Uzakdoğu Kent Parkı Örnekleri
Pekin

25/50
Çin’in en büyük bahçelerinden biri olan Beihai Parkı, yasak şehrin kuzey
batısında 11. yy’da inşa edildi ve bir imparatorluk bahçesi olarak hizmet
vermekteydi. 69 ha alana sahip park 1925’ten itibaren halkın kullanıma
açılmıştır. Parkta çok sayıda tapınak, saray ve tarihi değeri olan yapı yer
almaktadır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Beihai_Park
http://viajarfull.com/parque-beihai-pekin/
TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE
TÜRKİYE’DEKİ KENT PARKI ÖRNEKLERİ
19.
Yüzyıl Yurt İçi Kent Parkı Örneği
- Gülhane Parkı
20. Yüzyıl Yurt İçi Kent Parkı Örnekleri
- İstanbul Gezi Parkı
- Ankara Gençlik Parkı
- İzmir Kültüparkı ve Fuar Alanı
19. Yüzyıl Yurtiçi Kent Parkı Örneği
İstanbul
27/50
Ülkemizde ilk kent parkı hareketleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun son
döneminde batılılaşmanın etkisiyle eski mesire yerlerinin yeniden
düzenlenmesi şeklinde gerçekleşmiştir.
Gülhane
parkı
Osmanlı
İmparatorluğu
döneminde Topkapı
Sarayı’nın
dış
bahçesi
olarak
kullanılmıştır.
16,3 ha alan sahip
park 1912 yılında
halka açılmıştır. Park
içinde koru alanı, gül
bahçeleri, müzeler,
çeşitli heykeller ve
Bizans
sütunu
bulunmaktadır.
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da
Kentleşme Sempozyumu Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BClhane_Park%C4%B1
20. Yüzyıl Yurtiçi Kent Parkı Örnekleri
İstanbul
28/50
Cumhuriyet’in idealindeki çağdaş kent yaşamı ve modern Türk halkını yaratmak
için, sosyal değişimin gündelik yaşama yansıtılabileceği kamusal mekanlara
ihtiyaç duyulmuştur. Bu bağlamda Gezi Parkı, İstanbul’un Cumhuriyet
döneminde yapılan ilk kent parkı örneğidir. 3,8 ha alana sahiptir.
Park İstanbul valisi Lütfi Kırdar döneminde, şehir plancısı Henri Prost’un imar
planı çerçevesinde Topçu Kışlası ve Taksim Stadı’nın yerine 1940’ta inşa
edilmiştir. Çevrede yapılan otellere tahsis edilen alanlar ve düzenlemeler ile
parkın kapladığı alan zaman içinde küçülmüştür.
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme Sempozyumu
Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Taksim_Gezi_Park%C4%B1
20. Yüzyıl Yurtiçi Kent Parkı Örnekleri
Ankara
29/50
Ankara Ulus’ta bulunan 28 ha alana sahip tarihi Gençlik Parkı 1943 yılında
hizmete açılmıştır. Park içinde gezi yolları, açık hava tiyatrosu, labirent,
yüzme havuzu, lunapark, nikah salonu ve bilim merkezi bulunmaktadır.
Ankara’daki Gençlik parkı ile başlayan kent parkı inşa etme hareketini
Anadolu kentlerindeki diğer parklar izlemiştir. ‘Cumhuriyet’ veya ‘Atatürk’
isimlerini taşıyan çok sayıda park kurulmuştur.
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme
Sempozyumu Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Gençlik_Parkı
20. Yüzyıl Yurtiçi Kent Parkı Örnekleri
İzmir
30/50
İzmir Fuar Alanı olarak da bilinen kültürpark 1936 yılında diğer ülkelerle
ekonomik bağlantı kurulmak amacıyla 42 ha’lık alana inşa edilmiştir. Park
içinde sergi ve konferans salonları, açık hava tiyatrosu, sanat merkezi, nikah
salonu, spor salonu, lunapark, hayvanat bahçesi, paraşüt kulesi, müzeler,
yüzme havuzu, tenis kortları ve halı saha gibi pek çok işlevi barındırmaktadır.
İzmir Kültürpark ile başlayan ve sonraki yıllarda ‘kültür’ kelimesi ile
tanımlanan diğer park örneklerinde park ve kültür arasında ilişki kurma
çabası görülmektedir.
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme Sempozyumu
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kültürpark
20. Yüzyıl Yurtiçi Kent Parkı Örnekleri
Bursa
31/50
Açıldığı
Yıl
Kapladığı
Alan
Reşat Oyal Kültür
Parkı
1955
39,3 ha
Uludağ Milli Parkı
1961
27300 ha
Bursa Hayvanat
Bahçesi
1998
20 ha
67 türde 600’e yakın hayvan, su kuşları için büyük bir kafes, seyir alanları,
gölet, gezinti yolları
Soğanlı Botanik
Park
1998
40 ha
150 tür ağaç, 27 çeşit gül,76 tür çalı, 20 tür örtücü bitki, koşu,
yürüyüş, bisiklet yolları, masa tenisi alanları, model araba pisti
Mihraplı Park
2004
8 ha
Şehitler abidesi, forum alanı, Osmanlı bahçeleri, çocuk oyun alanları, çok
amaçlı yeşil alan
Azerbaycan – Türkiye
Kardeşlik Parkı
2007
1,4 ha
kafeterya, seyir terasları, çocuk oyun alanı, basketbol sahası, yaya yolları,
süs havuzu ve gezinti alanları
Atatürk Kent Ormanı
2007
150 ha
Orman alanı, mesire - piknik yerleri, yürüyüş ve bisiklet yolu, seyir terasları
Merinos Parkı
2008
25,25 ha
Kaplıkaya Cazibe
Merkezi
2011
27 ha
Akvaryum, balık tutma göletleri, spor alanları, tenis kortları, kaykay pistleri,
restoran, amfi tiyatro
Hüdavendigar Kent
Parkı
2014
51 ha
Spor alanları; yüzme havuzu, basketbol ve futbol sahaları, tenis kortu,
kaykay pisti, yürüyüş ve bisiklet yolları, buz pateni pisti vb.
Parkın Adı
İçerik
Büfe ve kafeler, çay bahçeleri, lokantalar, açık hava tiyatrosu,
arkeoloji müzesi, gölet alanı, yürüyüş alanları
Oteller, kayak merkezleri, kamp merkezleri, tabiat tarihi müzesi, teleferik
hattı
Nikah salonu, opera ve konser salonu, kültür ve kongre merkezi, gölet süs havuzu, kapalı otopark, yürüyüş, koşu ve bisiklet yolu,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bursa#B.C3.BCy.C3.BCk_Parklar
http://www.bursa.bel.tr/
http://www.bursahaber.com/
http:// www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/Kent _Ormanları
TARİHSEL SÜREKLİLİK İÇİNDE
BURSA İLİ KENT PARKI ÖRNEKLERİ
1950’li yıllar - Cumhuriyet ideallerinin yansıması, Kültürpark
 1990’lı yıllar - Temalı park anlayışı, Soğanlı Park
2000’li yıllar - Sağlıklı yaşam farkındalığı, Hüdavendigar Kent Parkı


Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı

33/50
Kültürpark’ın bulunduğu arazinin kamulaştırılmasına ilişkin çalışmalar 1940’lı
yıllarda başlamıştır. Kültürpark’ın çekirdeğini oluşturan Yağcılar Mesiresi bu
döneme kadar semt çocuklarının oyun alanı olarak kullanılmıştır
19.yy’ın sonu Çekirge’den Bursa ovasına bakış (Sebah & Joaillier)
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme Sempozyumu Kitabı,
Dostoğlu N., 2001. Osmanlı döneminde Bursa 1. Cilt., Akmed Yayınları, İstanbul.
34/50
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı

Haşim İşcan’ın valiliği
sırasında (1945 – 1950)
26 dönümlük Yağcılar
Pınar’ı mevkii park
yapılması
amacıyla
kamulaştırılmıştır.

Reşat Oyal’ın Belediye
Başkanlığı döneminde
(1954 - 1960) parkı inşa
etme
çalışmaları
hızlanmış,

33 dönümlük bir bölge
kamulaştırılarak
park
alanına eklenmiştir.

Park
6
1955’te
açılmıştır.
Temmuz
hizmete
(Olay 1998)
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme
Sempozyumu Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
Kemankaş İ., 1998. 50 Bine Kültürpark, Olay Gazetesi 21 Haziran 1998 tarihli yazısı, Bursa.
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı

35/50
İzmir Kültürpark’ta mimari programından haretketle benzer bir sistemin
Kültürpark’ta da kurulması düşünülmüş ve hayata geçirilmiştir. Parkın İzmir
fuarından sonra ikinci uluslararası fuar olması hedeflenmiştir. Ayrıca parka
suyun getirilmesi için belediye Yağcılar pınarı, kaplıca suyu gibi farklı su
kaynakları araştırması yapmıştır.
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da
Kentleşme Sempozyumu Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı
36/50

1957 yılında kent planı hazırlamak üzere Bursa’ya gelen İtalyan Şehir
Plancısı Piccinato’nun önerisiyle bir proje yarışması düzenlenmiştir.

1965 yılında parkta 104 firmanın katılımıyla Birinci Bursa Milli Fuarı
açılmıştır. Sonraki yıllarda çeşitli ihtisas fuarları düzenlenmiştir.
1987 yılı Kültürpark Moda – Tekstil Fuarından Görüntüler

1970’li yıllarda kamulaştırmalar devam etmiş, Gaziakdemir mahallesinin
kalan bölümü boşaltılarak parka eklenmiştir.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı
Bursa Büyükşehir Belediyesi 1987 Yılı Başkanlık Çalışma Raporu, Bursa
Bursa Büyükşehir Belediyesi 1987 Yılı Başkanlık Çalışma Raporu, Bursa
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı

1972 yılında parkın göleti 11.000m²’ye çıkmış, altyapısı kurulmuş ve parkın
giriş kapısı sayısı 7’ye çıkarılmıştır.
Kültürpark 1973 yılına ait hava fotoğrafı

37/50
1977 yılında lunapark parkın alt bölümüne taşınmıştır.
Bursa Büyükşehir Belediyesi 1987 Yılı Başkanlık Çalışma Raporu, Bursa
Bursa Yıllığı,1973
Kültürpark su ve ışık
gösterileri, 1987
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı
38/50

1980 yılında 5000 kapasiteli Açıkhava Tiyatrosu’nun yapımı tamamlanmıştır.

1986 yılında ‘Kültürpark Çevre Düzenleme, Kongre Binası ve Fuar Yapıları’
başlıklı bir proje yarışması düzenlenmiştir. Bugünkü Kültürpark
düzenlemesinin temel öğeleri (gölet, ağaçlandırma, eski hayvanat bahçesi,
nikah salonu vb.) kısmen bu yarışmayla elde edilen plana göre
uygulanmıştır.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı, 5 - 7 Nisan 2007
http://gezipgordum.com/bursa-kulturpark/
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı
39/50

1997 yılında yeni Bursa Fuar Alanı’nın açılmasıyla fuar alanı Kültürpark’tan
taşınmıştır. 27 dönüm alanı kapsayan fuar yapıları işlevlerini yitirmiştir.

1998 yılında park tekrar ulusal bir yarışma projesine konu olmuştur ancak
birinci proje uygulanamamıştır.

(Olay 1998)
Kültürpark’ın adı 1999 yılında Büyük Şehir Belediyesi Meclis kararıyla ‘Reşat
Oyal Kültür Parkı’ olarak değiştirilmiş ve parka Reşat Oyal’ın büstü
konulmuştur.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı
Kemankaş İ., 1998. 50 Bine Kültürpark, Olay Gazetesi 21 Haziran 1998 tarihli yazısı, Bursa.
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Reşat Oyal Kültürparkı
40/50

Kültürpark İzmir’den sonra kültür adını taşıyan ikinci parktır ve doğal sit
ilan edilmiştir.

2004 - 2005 yılında Büyükşehir Belediyesi, ‘Kültürpark Sağlıklılaştırma ve
Yenileme Projesi’ başlıklı bir proje uygulamış ve parktaki yapı yoğunluğunu
ve işlev karmaşasını önlemeyi hedefleyen bir çalışma yapmıştır. 143 dönüm
yeşil alan miktarı 170 dönüme çıkarılmıştır.

Kültür Park 39,3 ha’lık alana sahiptir ve 61 türde yaklaşık 5000 adet bitkiye
ev sahipliği yapar. Tarihsel anıt niteliği tescil edilmiş 2 adet manolya, 1
Uludağ göknarı ve 1 Yağcılar çınarı bulunmaktadır.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı
Bursa Ansiklopedisi 2002, Reşat Oyal Kültür Parkı; 4. Cilt sf. 1454 – 1455
41/50
Botanik Park Kavramı

Bitki türleri için kırsal alanda çoğunlukla doğa koruma alanı, mutlak koruma
alanı, milli park, doğa parkı gibi mekanlarda yürütülen koruma çalışmaları,
kentsel mekanlarda botanik bahçelerle sürdürülmektedir.

İlk botanik bahçeler 16. y.y.’da tıbbi amaçla kurulmuş ve botanik araştırmalar
amaçlı genişletilerek dünyanın diğer bölgelerine yayılmıştır.

Günümüzde dünya genelinde 150 ülkede 1800’ün üzerinde Botanik bahçe
bulunmaktadır ve yarıdan fazlası ılıman iklim bölgelerinde kurulmuştur.
Kraliyet Botanik Bahçeleri, İngiltere
Köksal N., Kelkit A., Sağlık A., 2011. Soğanlı Botanik Parkının Mekansal Kullanım Açısından Değerlendirilmesi, Bursa 3. Kent Sempozyumu
Bildiriler Kitabı, 29-30 Nisan 2011.
http://en.wikipedia.org/wiki/Botanical_garden
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Soğanlı Botanik Parkı

42/50
İzmir – Yalova yolu üzerinde Bursa Hayvanat Bahçesi’nin bitişiğindeki 40
ha’lık bir alan üzerine kuruludur. 1998 yılında kullanıma açılan park, Bursa
ovası korunma sınırı oluşturulmasının yanı sıra bitkisel araştırma ve
çalışmalara açıktır. 1. derece doğal sit olarak belirlenmiştir.
3 giriş kapısı bulunan
parkta; 4 adet gölet,
su oyunları havuzu,
çocuk oyun alanları,
köy
çadır
alanı,
büfeler
ve
500
araçlık otopark alanı
bulunmaktadır.
Park içinde koşu,
yürüyüş ve bisiklet
yolları, masa tenisi
alanı ve bir model
otomobil pisti yer
almaktadır.
Köksal N., Kelkit A., Sağlık A., 2011. Soğanlı Botanik Parkının Mekansal Kullanım Açısından Değerlendirilmesi, Bursa 3.
Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 29-30 Nisan 2011.
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Soğanlı Botanik Parkı
43/50

Parkta pek çok türde ve sayıda ağaç, çalı, yer örtücü bitki ve gül örneklerini
görmek mümkündür. Alan doğu - batı aksında çınar, kuzey - güney aksında
ıhlamur ağaçlarıyla sınırlandırılmıştır.

Japon, Fransız ve İngiliz bahçeleri, tema bahçeleri ve arboratum alanı
mevcuttur. Arboratumda ülkenin öncelikli meşe ve akçaağaç türleri öne
çıkmaktadır

Botanik Park göçmen kuşlar için yeni bir dinlenme alanı yaratmıştır.
Köksal N., Kelkit A., Sağlık A., 2011. Soğanlı Botanik Parkının Mekansal Kullanım Açısından Değerlendirilmesi, Bursa 3. Kent Sempozyumu
Bildiriler Kitabı, 29-30 Nisan 2011.
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Soğanlı Botanik Parkı

44/50
Parkın güneydoğu bölümünde 17, 18 ve 19. yüzyılda Bursa’da bulunan tarihi
yapıların bire bir uygulaması ile oluşturulan Bursa Evleri restaurant olarak
hizmet vermektedir.
Yukarıda; Soğanlı Botanik Park hava fotoğrafı
Sağda; Bursa Evleri Projesi
Paçacı, G., 1996. Tarihi Osmanlı Evleri Soğanlı Kent Parkında Yaşatılacak, 21.10.1996 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
Ertekin, R., 1999. İşte Bursa’nın Yeni Akciğerleri, 5 Mayıs 1999 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Hüdavendigar Kent Parkı

45/50
Bursa kent parkı projesi Dikkaldırım ve Odunluk Mahalleleri arasında, 50
ha’lık bir alanda gerçekleştirilmektedir.
Nilüfer
deresi
taşkın alanı olması
nedeniyle kullanıma
kapalı
olan
alan
Bakanlar
Kurulu
kararıyla
taşkın
alanından çıkarılmış,
Bursa Büyük Şehir
Belediye tarafından
dolgu
ve
ağaçlandırma
çalışmaları
yürütülürek
kent
parkına
dönüştürülmüştür.
Gündoğan, S., 2012. Bursa’ya çok yakışacak, 29.09.2012 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
http://www.bursa.bel.tr/bursa-nin-en-buyuk-kent-parki-sekilleniyor/haber/8516/
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Hüdavendigar Kent Parkı

46/50
Hüdavendigar Kent parkında inşa edilen spor tesisleri, sosyal donatı alanları
ve çevre düzenlemesiyle birlikte Timsah Arena Stadyumu ve Mihraplı Parkı
bütününde yaklaşık 100 ha’lık alanda çevre düzenlemesi yapılmaktadır.
Hüdavendigar Parkı’na 70 Tır ağaç dikiliyor, 13.06.2013 Tarihli Olay Gazetesi Yazısı, Bursa
http://www.bursa.bel.tr/bursa-nin-en-buyuk-kent-parki-sekilleniyor/haber/8516/
Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kent Parkları
Hüdavendigar Kent Parkı

Parkın
tasarımında;
kendini
temizleyecek biyolojik gölet ve spor
alanları öne çıkmaktadır. Parkın mimari
programında;

Buz pateni pisti

Bisiklet evi

Güneş evleri

Yürüyüş ve bisiklet yolları

Spor tesisleri (futbol, voleybol ve basketbol
sahaları, tenis kortları, kaykay ve paten
pistleri, tırmanma duvarı, mini golf alanları,
jimnastik alanları, yüzme havuzu, kano alanı)

Çocuk oyun alanları

Gözlem kulesi

Paraşüt kulesi

Çim amfi gibi farklı etkinliklerin yapılacağı
alanlar da planlanmıştır.
Kente Nefes Aldıracak, 22.11.2011 Tarihli Olay Gazetesi Yazısı, Bursa
http://www.bursa.bel.tr/bursa-nin-en-buyuk-kent-parki-sekilleniyor/haber/8516/
47/50
Nilüfer Deresi üzerindeki köprü
48/50
Sonuç





Bursa ilinde kişi başına düşen aktif yeşil alan miktarının arttırılması,
tüm ilçelerin imar yönetmeliğinde belirlenen aktif yeşil alan miktarını
sağlanması,
Yeşil alana dönüşüm potansiyeline sahip kentsel alanların tespit
edilerek halkın nefes alabileceği yeni rekreasyon alanları
oluşturulması,
Kentsel ekosistemin kent içinde devamlılığının sağlanması; "Yeşil
Bursa"nın kent içinde de yaşanması,
Bursa için sağlıklı ve sürdürülebilir strateji planları ve kent politikaları
oluşturulması ve
Gelecek nesillere daha sağlıklı ve yaşanılabilir kentler bırakılması
hedeflenmelidir.
Teşekkürler...
Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Doktora Öğrencisi
Y. Mimar Egemen Kaymaz
Kaynakça
Ademoğlu A., 2011. Gül Sayan Atanur’un sözlü görüşmesi
Aksoy, E. ve Özsoy, G., 2007. Kentleşme ve Arazi Etkileşimleri Bursa İli Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı,
5 - 7 Nisan 2007
Atanur S. G., 2011. Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark, Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme
Sempozyumu Kitabı, Uludağ Üniversitesi KETAM, Bursa.
Atanur S. G., 2002. Bursa Kentinde Yeşil Alan İhtiyacı, Bursa Defteri Üç Aylık Kent Kültürü ve Düşün Dergisi, Bursa.
Atanur S. G., 2007. Kültürparklar ve Bursa Kültürpark Örneği, TMMOB Bursa Kentine Çözümler Sempozyum Bildiri Kitabı, 5 - 7 Nisan 2007
Baykal K., 1976. 2000 Yıllık Bursa’nın Belediyesi, Öz Kardeşler Matbaası, Bursa.
Bursa Büyükşehir Belediyesi 1987 Yılı Başkanlık Çalışma Raporu, Bursa
Bursa Yıllığı,1973
Dostoğlu N., 2001. Osmanlı döneminde Bursa 1. Cilt., Akmed Yayınları, İstanbul.
Erler Ş., 1978. Bursa’da Eski Eserler, Eski Şöhretler ve İl Çevre İncelemeleri, Doğru Hakimiyet Matbaası, Bursa.
Ertekin, R., 1999. İşte Bursa’nın Yeni Akciğerleri, 5 Mayıs 1999 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
Gündoğan, S., 2012. Bursa’ya çok yakışacak, 29.09.2012 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
Gündoğu S., 2003. Tarihi Süreç İçinde Kültürparklar ve Bursa Örneği, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim
Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Köksal N., Kelkit A., Sağlık A., 2011. Soğanlı Botanik Parkının Mekansal Kullanım Açısından Değerlendirilmesi, Bursa 3. Kent Sempozyumu
Bildiriler Kitabı, 29-30 Nisan 2011.
Kemankaş İ., 1998. 50 Bine Kültürpark, Olay Gazetesi 21 Haziran 1998 tarihli yazısı, Bursa.
Özkan B., M., 2001. Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması Ders Notları, E.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarlığı Bölümü, İzmir
Paçacı, G., 1996. Tarihi Osmanlı Evleri Soğanlı Kent Parkında Yaşatılacak, 21.10.1996 Tarihli Olay Gazetesi Köşe Yazısı, Bursa
WEB KAYNAKLARI
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bursa Kent_Parklar
http://www.atilalparslan.com/dunyanin-en-guzel-parklari/
http://onedio.com/haber/10-buyuksehrin-10-guzide-parki-399458
http://v3.arkitera.com/g70-peyzaj-mimarligi.html?year=&aID=882&o=874
http://www.bursahaber.com/
http:// www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/Kent _Ormanları
http://www.bursa.bel.tr/
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bursa