Yurtdışı Yatırımların Tarihsel Arka Planı ve Kapsamı

Transkript

determinants of Foreign
Direct Investment
in Turkey
Ekrem Tatoglu and Keith W. Glaister
The motives and characteristics of western MNEs' foreign direct
investment (FDI) in Turkey are considered in terms of Dunning's
ownership, location, internalization (OLD paradigm for a sample
of 98 firms. A parsimonious set of motives is identiHed by means
of factor analysis. Binomial logit regression models are used to
test a set of hypotheses concerning the relative importance of
FDI motives and the sample characteristics. The findings are that
the relative importance of the OLI factors vary most with the
industry of the investment, to a moderate extent with the size of
the investment and to a modest extent with the ownership
pattern of the investment (wholly owned subsidiary or joint
venture). © 1998 John Wiley & Sons, Inc.
There have been dramatic changes in the size and nature of foreign
direct investment (FDI) since the early 1980s. FDI stock accumulated by multinational enterprises (MNEs) has been growing at a rapid
pace, and according to the Woiid Investment Report 1995, overall
FDI stock reached $2.6 trillion in 1995 with its growth rate substantially exceeding that of world output (GDP) and world exports
The authors would like to thank this journal's anonymous referees for helpful comments on
an earlier draft of this paper.
Ekrem Tatoglu is Research Assistant, Uniiiersify of Adnan Menderes, Aydin. Turkey and
Doctoral Candidate at the Leeds University Busincis School. University of Leeds, Leeds, UK.
Keith W. Glaister is Senior Lecturer in Strategic Management, the Leeds University Business
School, University of Leeds, Leeds, UK.
Thunderbird International Business Review, Vol. 40(3) 279-314 (May/June 1998)
© 1998 John Wiley & Sons, Inc.
CCC 1096-4762/98/030279-36
279
r -•
280
TATOGLU AND GLAISTER
(UNCTAD, 1995). While the FDI stocks and flows remain concentrated primarily in the developed world and particularly in the Triad {US, Europe, and Japan), the share of developing countries in
overall FDI inflows has been increasing at a much higher rate than
that of developed countries and have reached an estimated value of
$84 bilhon in 1994, composing nearly 40 percent of all FDI inflows
(UNCTAD, 1995). Between 1987-1989 and 1990-1993 average annual FDI inflows to developing countries more than doubled in nominal value. Although developing countries at all income levels have
encouraged FDI, middle-income developing countries have been relatively more successful than low-income countries in attracting FDI
(Jun and Singh, 1996: 68).
To a great extent, the growth of FDI in developing countries has
been enabled by the adoption of increasingly liberal policy frameworks. In 1994, 108 out of 110 FDI-related legislative changes made
in 49 countries were in the direction of a more liberal FDI framework (UNCTAD, 1995). Turkey is one of the countries which has significantly reformed its trade and investment regimes. Government
policies implemented since the early 1980s have aimed at developing
a free market economy, and have replaced the country's traditional
inward-oriented import-suhstitution policies with an export-oriented
development strategy. This policy approach led to considerable improvement in the investment climate in the country. During the
1980-1995 period the number of foreign equity venture (FEV) formations reached a total of 2,900, with the amount of cumulative FDI
authorizations totalling $14,529 million (GDFI, 1995).
Turkey is one of the key emerging markets characterised by its
high economic growth and a rapidly growing population. The US
Government recently designated Turkey as one of the ten Big
Emerging Markets (BEMs) which in the near future will account for
an incremental growth in world imports due to its relatively large
market potential (Garten, 1996). Turkey's strategic location at the
crossroads of Europe, Central Asia, and the Middle East makes the
country an attractive location for foreign investors by providing easy
access to all three markets. Turkey's importance for FDI is also expected to increase considerably following the country's accession to
a customs union with the European Union {EU) in 1996. This union
brings Turkey into the Single European market and extends most of
the EU's trade and competition rules to the Turkish economy (Financial Times, 1996). Turkey's once heavily protected markets were
effectively opened following the abolition of tariffs and levies against
goods from the EU. It is expected that the customs union with Europe will spur the flow of European foreign direct investment
lu and Glaister, 1996).
DETERMINANTS OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT IN TURKEY
281
Table 1. Distribution of Cumulative Authorized FDI by Country of
Origin as of 31.3.1995 ($ million)
Country
Tbtal
%
European Countries
9,192.27
63.26
France
Germany
Netherlands
Switzerland
U.K.
Italy
Other European
2,201.51
1,529.27
1,362.66
1,333.24
1,246.45
1,120.25
398.89
15.15
10.52
9.38
9.18
8.58
7.71
2.74
U.S.A.
2,025.33
13.94
Far Eastern Countries
1,219.78
8.40
Japan
South Korea
Singapore
998.43
125.65
95.70
6.87
0.86
0.67
Middle Eastern Countries
515.92
3.60
Saudi Arabia
Bahrain
Iran
Other Middle Eastern
234.61
110.81
83.35
87.15
1.63
0.78
0.58
0.61
1,576.59
10.80
14,529.89
100.00
Others
Grand Total
Source: Undersecretariat of Treasury. General Directorate of Foreign Investment (GDFI). Foreign Investment Report, March 1995, Ankara.
Foreign capital has flowed into Turkey from countries throughout
the world, but the majority of it has come from Europe and the US.
Table 1 shows the distribution of authorized FDI by country of origin. As is clear from Table 1, foreign investments in Turkey are dominated by European countries, which account for about 64 percent of
the total value of FDI. Among the European countries, France, Germany, the Netherlands, Switzerland, the UK, and Italy take the
lead. The US and Far Eastern countries constitute the second and
third largest with Middle Eastern countries accounting for only 3.6
percent of the total FDI.
Despite the growing importance of western FDI, to date there has
been no empirical research that provides an extensive analysis of the
motives and characteristics of western FDI in Turkey on the basis of
firm-level data. Drawing on a series of interviews with senior executives of 46 FDI firms in Turkey, Erdilek (1982) analysed the microeconomic causes and effects of FDI in Turkish manufacturing in
the early 1980s. He found that the most significant motive of foreign
282
investors at that time was to serve the Turkish market as the investing firms were guaranteed ohgopohstic, dosed, sellers' markets
by the government. There was no real concern for efficiency (Erdilek,
1982: 231). In a more recent study Demirbag et al. (1995) analysed
the dynamics of manufacturing joint ventures in Turkey based on a
survey of 47 multinational parent firms with particular attention
paid to motivations for joint ventures. Demirbag et al. (1995: 40)
found that some of the most frequently cited motives by the foreign
investors were "to acquire a direct share in the local market," "to establish a local identity," and "to ensure good quality production."
This article is the first large sample study ofthe determinants of
FDI in Turkey The nature and pattern of western FDI in Turkey
provides an excellent opportunity to test the theories of FDI. The article considers investment both in wholly owned subsidiaries (WOSs)
and joint ventures (JVs) and also covers investment in both manufacturing and service sectors. The perspective ofthe article is an empirical investigation of firm-level FDI-related motives of western
multinationals that engage in FDI in Turkey in terms of the characteristics ofthe sample. The main goals ofthe article are (1) to determine underlying motives of FDI by providing a parsimonious set
of motives for the sample studied via factor analysis, and (2) to formulate and test hypotheses by means of a series of logit analyses on
the relationship between FDI motivation and the following sample
characteristics: ownership pattern of the investment, the sector of
the investment, and the size of the investment.
The remainder of the article is organized into four sections. The
next section reviews the relevant theoretical literature which seeks
to explain the primary motives of FDI, and sets out the research hypotheses. Following that is the methodology for the study and the
characteristics of the sample reported. The fourth section provides
the results and discussion. Summary and conclusions are in the last
section.
LITERATURE REVIEW AND HYPOTHESES
DEVELOPMENT
Reviews of general taxonomies and perspectives on the extant theoretical literature to explain the level and pattern of FDI or MNE activity can be found in Dunning (1993), Buckley and Casson (1985),
Cantwell (1991), and Grosse and Behrman (1992). These theoretical
perspectives range from the mainstream economic theories (Hymer,
1960, 1976; Kindleberger, 1969; Vernon, 1966; Caves, 1971), to internahzation models (Buckley and Casson, 1976, 1985; Rugman, 1981),
to Dunning's eclectic paradigm (Dunning, 1988a, 1988b, 1993).
283
Dunning's eclectic paradigm, which as its name suggests, sets out
a hohstic approach to explain the level and pattern of international
production (Dunning, 1988a, 1988b). Dunning simply combines several factors that offer a greater explanation of MNE or FDI activity
in open markets than any single approach does (Grosse and
Behrman, 1992: 117). Recognizing the importance of both structural
and transaction cost imperfections for MNE activity Dunning adds
ownership advantages to the location and internalization advantages
previously suggested by internalization theory. Dunning's approach
consists of an attempt to analyze the who, where, and why of FDI activity in terms of ownership, location, and internalization advantages
(OLI). Ownership advantages are those that are specific to a particular firm and that enable it to take advantage of investment opportunities abroad. Locational advantages are those advantages specific
to a country which dictate the choice of production site. Internalization advantages determine whether foreign production will be organized through markets (licensing) or hierarchies (FDI). Dunning
(1993: 76), however, stresses that the eclectic paradigm is not a theory of MNE or FDI per se, but rather an organizational framework for
examining the activities of enterprises engaging in cross-border activities. While his framework is most commonly associated with FDI
activity, it is rather a more comprehensive framework that has also
been widely applied to entry-mode selection research (Agarwal and
Ramaswami, 1992; Hill et al. 1990; Bell, 1996; Brouthers et al, 1996).
The eclectic paradigm of Dunning (1980, 1988a, 1988b, 1993) is
used as a basic framework to this article, which seeks to explain the
determinants, nature, and pattern of western FDI in Turkey. Applying the eclectic paradigm, this study identifies a number of firm-specific ownership factors which seek to capture the main competitive
advantages of western MNEs in servicing the Turkish market. The
location-specific factors hypothesised by the eclectic paradigm are
those which refiect the attractions offerred by Turkey as a possible
site for FDI activity. Transaction-specific factors address the issue of
the form or modality of western equity investments in Turkey. The
eclectic paradigm distinguishes between three contextual variables
or structural variables and posits that the patterns of FDI activity
vary with those variables: i.e., country of origin, industry, and firmspecific circumstances (Dunning, 1993). This article first identifies a
parsimonious set of motives by means of factor analysis. Second, logistic regression analysis is conducted for each of three dependent
variables (i.e., ownership mode, sector, and size of investment), on
10 independent factors extracted parsimoniously from an overall set
of 38 location-specific, firm-related, and transaction-specific variables as hypothesized in the next section.
284
Ownership Pattern
The MNE's choice of entry mode into a foreign market has become a
frontier issue in the area of international business {Wind and Perlmutter, 1977; Anderson and Gatignon, 1986; Hill et al., 1990) and an
immense body of literature has emerged on international entry mode
research (Davidson and McFetridge, 1985; Anderson and Gatignon
1986; Kogut and Singh, 1988; Gatignon and Anderson, 1988; Agarwal and Ramaswami, 1992; Kim and Hwang, 1992; Erramilli and
Rao, 1993; Brouthers et al., 1996). While modes of foreign market
entry include several forms, the four most common modes are exporting, licensing, equity joint venture (EJV), and wholly owned subsidiary (WOS). Each of these modes are characterized by varying levels of resource commitments and control. This study focuses on the
choice between EJVs and WOSs, which can be considered as the
modes involving higher resource commitment and higher control
(Hill et al, 1990). What determines an MNE's choice between EJVs
and WOSs is central to any FDI/MNE theory and as such has elicited several empirical tests mainly based on internalization models
using transaction cost logic (Gatignon and Anderson, 1988; Kogut
and Singh, 1988; Gomes-Casseres, 1989; Hennart, 1991; Larimo,
1993; Agarwal, 1994; Bell, 1996). Although previous studies have
identified a number of factors that influence the MNEs' choice of
ownership structure of their foreign subsidiaries. Dunning (1980,
1988a, 1988b, 1993), by integrating the existing theoretical perspectives on MNE/FDI activity, proposed a framework which deals with
the firm's choice of various ownership patterns and nonequity market entry modes. Dunning's eclectic paradigm stipulates that firms
will choose the most appropriate form of entry into international
markets by considering their ownership advantages, the location advantages of the host country, and the internalization advantages of
integrating transactions within the firm.
Ownership Advantages. The choice of mode of entry hinges upon
the nature of the ownership advantages the foreign investor possesses. Dunning (1993) identifies two kinds of ownership advantages, asset advantages (0^) and transaction cost minimizing advantages (0^). The value O^ is the original version of firm-specific
ownership advantages that arise from the possession of particular
intangible assets such as a firm's international experience, size, ability to differentiate its products or services, patents, and trademarks.
The 0(^ advantages, however, identify benefits deriving from the ability of a firm to coordinate multiple and geographically dispersed
value-added activities, i.e. benefits stemming from economies of common governance and including those that arise from multinationality such as economies of scale, exclusive or favored access to inputs,
285
economies of scope, and more favored access to international markets. Since most of thesefirm-specificadvantages are tacit in nature
(e.g., proprietary technology) and are subject to higher risks of dissemination, entry modes involving higher resource commitments
and higher control may be more efficient. Therefore, a firm possessing such ownership advantages will be more prone to acquire full
control of its overseas operations. There is a substantial literature
supporting the use of higher control entry modes with higher levels
of ownership advantages (Agarwal and Ramaswami, 1992; Gatignon
and Anderson, 1988; Bell, 1996; Brouthers et al., 1996). This leads
to the following hypothesis:
HI: The higher the relative importance of ownership advantages
the more likely that a foreign investor will select a WOS over a
JV.
Internalization Advantages. Firms not only need to possess firmspecific or ownership advantages over others but also should have
the motivations and the ability to internalize these advantages in
foreign markets (Bagchi-Sen and Sen, 1997). Internalization theory
posits that market failures stemming from the existence of transaction costs are the main reason for a firm's decision to internalize its
foreign markets. A firm internalizes its markets up to the point
where the benefits of further internalization are outweighed by the
costs (Buckley, 1988). Dunning (1993) delineates some of the internalization advantages as follows: minimizing negotiation and transaction costs, ensuring adequate quality control, avoding the risk of
dissipation of knowledge, and avoidance of property right enforcement costs. These internalization advantages represent the motivations behind the firm's decision to internalize its foreign markets.
The importance of transaction costs for a firm's choice of entry mode
has been extensively studied in the literature which suggests that
under the presence of high transaction costs firms will favor higher
resource commitment/higher control modes in servicing foreign
markets (Anderson and Gatignon, 1986; Gomes-Casseres, 1989;
Hennart, 1991; Erramilh and Rao, 1993; Larimo, 1993; Bell, 1996),
which is reflected in the following hypothesis:
H2: The higher the relative importance of internalization advantages the more likely that a foreign investor will select a WOS
over a JV.
Locational Advantages. Afirmthat chooses to internalize its ownership advantages must also choose whether to service the international markets from its home country by exports or to produce in the
286
host country. This decision is largely influenced by the locational attractions of various competing host country markets (Dunning and
Norman, 1987). Locational advantages are considered as countryspecific factors and can be broadly classified into two types. First,
there are Ricardian-type endowments which mainly comprise raw
materials, most kinds of labor, and proximity to markets. Second,
there exists a range of environmental variables that serve as a function of political, economic, legal, and infrastructural factors of a host
country. These locational advantages act as driving forces for firms
in servicing foreign markets and thus may also influence the firms'
choice of entry mode. Firms that intend to serve international markets are expected to favor higher resource/higher control entry
modes for more attractive host country markets. The attractiveness
of a host country market has often been measured hy market potential (Sabi, 1988; Terpstra and Yu, 1988; Agarwal and Ramaswami,
1992), labor supply (Buckley and Casson, 1985; Dunning, 1988b),
market infrastructure (Root and Ahmed, 1978; Dunning, 1993;
Brouthers et al., 1996), favorable host government policies and incentives (Bass et al., 1977; Root and Ahmed, 1978) which all bave
been considered to be important determinants of foreign direct investment and thus will lead firms to choose higher investment
modes of entry.
Another important locational variable is the level of competition
in a host market. When competition is intense, a foreign investor
should have some flexibility such that it should be able to react to
volatile market conditions (Harrigan, 1988), which can be better
achieved by entry modes involving lower resource commitments
(Bell, 1996). Similarly, Kim and Hwang (1992) assert that highly
competitive markets tend to be less profitable and hence do not warrant heavy resource commitments.
The presence of investment risk in a host country market also influences a firm's choice of entry mode (Brouthers, 1995). Uncertainties over the political and economic conditions in the host country
market adversely affect the economic viability of a firm's present or
future operations in that market (Agarwal and Ramaswami, 1992).
Hence higher resource/higher control entry modes which are associated with high switching costs are not generally recommended in
host country markets characterized by high levels of investment
risks. Several studies confirmed the view that when investment risk
is high, a firm will be better off by limiting its exposure to such risk
by choosing entry modes involving lower resource commitments
(Gatignon and Anderson, 1988; Kim and Hwang, 1992; Erramilli and
Rao, 1993; Bell, 1996).
On the basis of the preceding discussion the following set of hypotheses are derived:
287
H3a: The higher the relative importance of host country market
potential the more likely that a foreign investor will select a
WOS over a JV.
H3b: The higher the relative importance of favourahle host government policies the more likely that a foreign investor will select a WOS over a JV.
H3c: The higher the relative importance of investment risk of host
country the less likely that a foreign investor will select a WOS
over a JV,
H3d: The higher the relative importance of strategic locational advantages of host country the more likely that a foreign investor
will select a WOS over a JV.
H3e: The higher the relative importance of labor supply and infrastructure the more hkely that a foreign investor will select a
WOS over a JV,
H3f: The higher the relative importance of host country industry
competition the less likely that a foreign investor will select a
WOS over a JV.
Sector of the Investment
Although the theories of foreign direct investment and the multinational enterprise were originally developed to explain foreign production, the applicahihty of MNE definitions, measurements, and extant FDI theories to international services is receiving growing
research attention. Efforts have recently heen made to apply extant
theories of international production to several international service
industries, including hanking (Gray and Gray, 1981; Sahi, 1988), the
hotel industry {Dunning and McQuenn, 1982; Dunning and Kundu,
1995), the advertising industry (Terpstra and Yu, 1988), the leasing
industry (Agarwal and Ramaswami, 1992), and a range of business
services (Li and Guisinger, 1992). Dunning (1989) reviews the conceptual and theoretical issues in applying the eclectic paradigm of
international production to explain MNE activity in service industries. Dunning (1989: 32) identifies some particular features of service-producing MNEs compared with goods-producing MNEs, which
affect the configuration of OLI variables influencing the pattern of
FDI. Among these features are quality variability, economies of
scope, higher level of differentiation, intangibility, and perishability.
Similarly, Boddewyn et al. (1986) argue that while there is no need
to develop special FDI-MNE theories for international service firms,
particular attention must be paid to their application due to the idiosyncratic characteristics of service industries. On this basis Enderwick (1989: 255) suggests caution in analyzing the determinants of
288
internationalization of service firms due to a number of differences
between service and nonservice MNEs. Some of these differences
include degrees of multinationality and risk, growth strategies,
size, and specialization. When making comparisons between service
MNEs and manufacturing MNEs Boddewyn et al. (1986) note that
the specific analysis of each service subsector proves more fruitful
than the analysis of a general category of services due to the heterogeneity of this group. However, for the purposes of this study a
general category of services ranging from export-import trading to
financial services is considered. This article attempts to identify and
compare the relative importance of the OLI variables for equity investments in both the manufacturing and service sectors. In particular the study seeks to identify whether or not there are distinctive
OLI characteristics of service-producing western MNEs compared
with goods-producing western MNEs in their decision to form equity ventures in Turkey.
Ownership Advantages. While the prior literature has identified
firm-specific or ownership-specific advantages primarily from the
viewpoint of goods producing or manufacturing firms, these advantages also offer similar incentives to service MNEs. Due to particular features of service operations {e.g., greater human element, intangibility, differentiation, and product specialization in the provision of
some services), some sources of the intangible firm-specific advantages such as trademark and brand image of the company seem to
be relatively more important for some service industries where the
ability to create and sustain a succesful brand image is one of the
key competitive advantages of MNEs (Dunning, 1989). Also, product
specialization and international experience are some ofthe valuable
sources offirm-specificadvantages in a number of service industries
such as accounting, consultancy, and banking (Baghci-Sen and Sen,
1997). In line with this discussion we expect that:
H4: The higher the relative importance of ownership advantages
the less likely that the FEV will be in manufacturing than in
services.
Internalization Advantages. As in the case of manufacturing
MNEs, transaction cost minimizing advantages also influence the internalization decision of service MNEs. Like most R&D intensive
manufacturing industries, most kinds of information-intensive business and professional service industries (e.g., banking and financial
services, computer-related services, and heath care) are characterized by high asset specificity which necessitates the deployment of
transaction-specific physical and human assets. Erramilli and Rao
289
(1993: 23) define these services as idiosyncratic services which are
associated with high levels of professional skills, speciahzed knowhow, and customization. Such services are very much prone to market imperfections and are likely to generate substantial transaction
costs which can be better overcome by internalizing overseas operations, since much of the proprietary knowledge and information in
these services are tacit, expensive to produce, but easy to replicate
(Dunning, 1989: 23). In addition, some non-R&D intensive service industries (such as hotels and fast food chains) where quality considerations are paramount may provide further incentives to internalization. In this sense protection of hrand image and maintaining an
adequate quality control can be better achieved by internally organized channels rather than by contractual relationships. When compared to service industries, however, the high technology and R&Dintensive nature of the manufacturing sector make it relatively more
prone to market imperfections that generate transaction costs. This
leads to the following hypothesis:
H5: The higher the relative importance of internalization advantages the more likely that the FEV will be in manufacturing
than in services.
Location Advantages. While there are no sharp distinctions between service and manufacturing investments in terms of the relative importance of some locational variables such as market size,
quality of local resources, investment risk, and host government
policies, there are a number of locational factors that are relatively
more important for service MNEs than for manufacturing MNEs in
servicing foreign markets by means of FDI. These locational attractions which provide motivation for service investments are the
availability of qualified local personnel, real wage rates, level of infrastructure development (e.g., commercial, financial, legal, transport, and communications), and strong movement toward deregulation and liberalization in particular host country service industries
such as finance and telecommunications (Bagchi-Sen, 1995; Dunning, 1989). Conversely, some strategic locational advantages such
as geographical proximity, international transport costs, host country industry competition, and availability of good quality and low
cost inputs appear to be relatively more important factors for manufacturing FDI compared to service FDI. This leads to the following
hypotheses:
H6a: The relative importance of host country market potential will
not vary between FEVs in manufacturing and services.
290
H6b: The relative importance of favorable host government policies will not vary between FEVs in manufacturing and services.
H6c: The relative importance of investment risk of host country
will not vary between FEVs in manufacturing and services.
H6d: The higher the relative importance of labor supply and infrastructure the less likely that the FEV will be in manufacturing than in services.
H6e: The higher the relative importance of host country industry
competition the more likely that the FEV will be in manufacturing than in services.
H6f; The higher the relative importance of strategic locational advantages of host country the more likely that the FEV will be
in manufacturing than in services.
Size of the Investment
Launching a sizable operation abroad demands a high resource commitment that occurs in the form of substantial infusions of capital
and managerial resources. As noted by Davidson and McFetridge
(1985), establishment of a higher resource/higher control operation
necessitates substantial internal organization of bureaucratic costs,
including investment in administrative, legal, and operating infrastructures. High switching costs stemming from the high overhead
of such full-scale investments may also diminish the firm's abihty to
shift to another operation (Erramilli and Rao, 1993). Prior to embarking on a large-scale resource commitment MNEs must carefully consider the potential costs and returns of such investment. Although the size of the investment may be expected to be influenced
by the motives of MNEs that engage in FDI, there is no explicit discussion in the prior literature that provides an indication a priori of
what to expect in terms of the likely direction of variation in the size
of the investment with respect to the relative importance of OLI variables. It may be conjectured, however, that the relative importance
of each OLI variable would vary positively with the size of the investment. That is, when the relative importance of OLI advantages
is high firms will establish large-size equity ventures rather than
small- to medium-size equity ventures, which is reflected in the following hypotheses:
H7: The higher the relative importance of ownership advantages
the more likely that a foreign investor will establish a large-size
FEV than a small-size FEV.
DETERMINANTS OF F'OREIGN DIRECT INVESTMKNT IN TURKEY
291
H8: The higher the relative importance of internalization advantages the more likely that a foreign investor will establish a
large-size FEV than a small-size FEV.
H9: The higher the relative importance of location advantages the
more likely that a foreign investor will establish a large-size
FEV than a small-size FEV.
METHODOLOGY AND CHARACTERISTICS
OF THE SAMPLE
Data Collection Method
The data were gathered via a cross-sectional mail survey using a
questionnaire. The questionnaire presented a list of 38 OLI variables
which were posed to the respondents in three separate categories including location-specific, transaction-specific, and firm-specific motives, respectively. The questions with regard to the OLI variables
were derived from the literature (Dunning, 1980, 1988a, 1993) and
discussions based on semi-structured interviews with the senior
managers from three UK firms involved in equity venture operations
in Turkey.
The questions relating to the location and transaction-specific motives were ex post measures of foreign parent managers' perceptions
of the relative importance of the motives at the time of the FDI decision. Firm-specific questions were posed to respondents in a way
to measure the relative importance of the firm-specific resources or
skills that the foreign investing firm had at the time of the FDI decision. Responses were assessed using five-point scales (i.e., 1 ^ of
no importance, 5 = of major importance).
The study involves European and US foreign multinational parent firms that have shared or wholly owned equity ventures in
Turkey. The sampling frame, the database ofthe General Directorate
of Foreign Investment (GDFI),^ represents the overall population of
FDI and provides information about the sector of operation, the
name of the foreign parent, country of origin, the formation type of
the company, total paid-in capital, proportion of foreign equity shareholding, location of the investment, and entry date.
' All foreign equity ventures operating in Turkey are recorded by a government agency, the
General Directorate of Foreign Investment (GDFI). The GDFI acts as one-stop agency for
implementing the regulations concerning foreign investment. It advises and assists foreign
investors; receives and processes investment applications; and reviews and approves ticense,
royalty, and management contracts.
292
A purposive sample of foreign equity ventures (FEVs) for the study
was drawn from the overall population of 2,888 FEVs operating as
of 22nd March 1995 on the basis of the following selection criteria:
(i) having partners from Europe and the US; (ii) proportion of foreign equity shareholding of more than 10 percent; (iii) having only
one foreign parent firm; (iv) capital value of more than one billion
Turkish lira. Several of the identified ventures were owned by the
same foreign firm. While data on each of these equity ventures would
have enriched the survey it was not considered feasible to administer a questionnaire for each FEV recorded for multiventure foreign
parent firms. Hence it was decided to investigate only one equityventure for each of the multiventure foreign investors. For these
firms the equity-venture chosen was the one most recently established. Omitting those FEVs that did not meet these requirements
left a sample frame of 316 FEVs.
The names and contact addresses of CEOs/Presidents of each foreign partner were compiled from a number of business directories
{Dun & Bradstreet Europa 1996; Dun & Bradstreet, Million Dollar
Directory, America's Leading Public and Private Companies: Top
50,000, 1994; CBl UK Kompass, 1995). To ensure good quality responses, a warm-up letter was sent to 316 CEOs/Presidents of the
foreign multinational companies prior to the mailing of the survey
questionnaire. This letter identified the researcher, explained the research purpose, and assured confidentiality. It also requested the
name of the executive in charge of the company's Turkish operations.
Of the 316 companies mailed, 22 refused to participate in the survey
stating the confidential nature of information; 13 indicated that they
had already either terminated or liquidated the equity venture operation; 7 stated that they had no subsidiaries or shared-equity investments in Turkey; 5 were returned as address unknown. In June
1996, a total of 269 mail questionnaires with return envelopes were
mailed to the senior executives indicated as being in charge of Turkish operations. After one reminder and subsequent follow-up phone
calls and faxes, 98 usable questionnaires were returned, a response
rate of 36.4 percent.
Characteristics of the Sample
The sample is composed of 98 foreign equity ventures. The FEVs
with foreign equity shareholding of more than 90 percent were considered as wholly owned subsidiaries (WOSs) with the remainder as
joint ventures (JVs). Of this sample, 59 are WOSs and 39 are JVs.
Regarding the mode of market entry adopted by the foreign firm in
the formation stage of FEV, 76 (76.3 percent) of the total FEVs were
293
established by setting up new ventures (greenfield investments) and
the remaining 22 (23.7 percent) were formed by full or partial takeover of existing local firms. The time dimension of the study runs
from 1954 to 1994 with just about 67 percent of the ventures established in the period 1987-1994, 13 percent formed in the period
1980-1986, and the remaining 20 percent formed prior to 1980.^ The
characteristics of the sample are summarized in Table 2.
The GDFI database provides data concerning the amount of total
paid-in capital of the FEVs. Since the capital value of the FEV is
stated in Turkish lira, it may be subject to the criticism of the under-valuation of the firm resulting from the use of historic cost accounting principles in Turkey. The country has experienced a high
rate of inflation since the 1970s, and company statements in general do not refiect the real financial status of the firms. Hence the data
on the size of the FEV were obtained by asking the respondents the
approximate value of their ventures' sales in US dollars. Since there
is no commonly accepted standard measure of sales value to describe
the firm size as small, medium, or large, this has been made rather
tentatively by classifying the FEVs with respect to their annual sales
figures. The following classification of the annual sales values is assigned for practical reasons: (i) FEVs whose annual sales are equal
to or less than 20 million dollars (52% of the total); (ii) FEVs whose
sales are more than 20 million dollars (48%).
Statistical Analysis
Binomial logit regression models are used to test the hypotheses. Binomial logit analysis is oriented to estimating the probability of an
event occuring and has been used frequently in entry mode studies
(Gatignon and Anderson, 1988; Gomes-Casseres, 1989; Hennart,
1991; Erramilli and Rao, 1993; Larimo, 1993; Agarwal, 1994; Padmanabhan and Cho, 1995; Bell, 1996). It is particularly appropriate
when (i) the dependent variable is binary, (ii) there are qualitative
and quantitative independent variables, and (iii) underlying assumptions of multivariate normality cannot be met (Hair et al.,
1995; Norusis, 1994). The binomial logit model can be expressed as:
P(Y. - 1) - 1/(1 + exp (-a -X. B)]
To test whether significant differenees exist in the relative importanee o( the motives by the
time period of FEV formation, FEVs were grouped into three categories: prior to 1980.
1980-1986, and 1987-1994. One-way ANOVA results showed that there were no significant
differences in the relative importanee of the motives aeross the distinct time periods.
294
p O
CO t-.
CD CO
(>j CO
CO
O<D<DC3C3
C*l O l rH »—I i-H
to cq
O CM
C
l
.£
"
O
o >
CM O
S O
o <;
CO
CO CO
CO
.—< CD
d
ai
1—1
en
O5 CO CD
CO CO
CO
i-l 1—I C D
X
s
o
5 g
w .2
CO QJ
4:
tn
x:
O
O H H Ct. O E^
Qj
9 -^
295
where Y. is the dependent variable, defined by a dummy variable either 0 or 1. The value of 1 denotes the probability of an event occurring rather than another as shown by the value of 0. X^ is the vector of independent variables for the ith observation, and a is the
intercept parameter. B is the vector of the regression parameters
(Amemiya, 1981). The regression coefficients estimate the impact of
the independent variables on the probability of an event that occurs.
A positive sign for the coefficient means that the variable increases
the probability ofthe event occurring. A negative coefficient signifies
the opposite.
The maximum likelihood estimates of the parameters were obtained employing the logistic regression procedure of the SPPS for
Windows 6.1 statistical package. The explanatory power ofthe model is assessed using the model chi-square statistics, which tests the
null hypotheses that all parameter coefficients are zero, except the
intercept term. Large chi-square values and small p values indicate
good fit. The predictive ability ofthe model can be determined by the
correct classification rate which shows the percentage reduction in
classification errors with respect to random selection. However, to
identify an acceptable level of predictive accuracy, the obtained classification rate has to be compared to the rate that would have been
obtained by chance. In the case of unequal group sizes the standard
to calculate this rate should be proportional chance criterion. The
formula for this criterion is: a'^ + (1 - a^) where a is the proportion
of cases in group 1 and 1 - a is the proportion of cases in group 2.
For a rough estimate of the acceptable level of predictive accuracy,
Hair et al. (1995: 204) suggest that the classification rate should be
at least one-fourth greater than the proportional chance criterion.
The hypotheses were tested by conducting binomial logistic regressions on the functional relationships between FDI motivation
and each underlying sample characteristic. The dependent variables
of the study constituted the following sample characteristics: ownership pattern, sector, and size ofthe investment, all of which were
captured by dummy variables of one or zero. The independent variables are obtained parsimoniously from the overall list of 38 OLI
variables.
RESULTS AND DISCUSSION
Factor Analysis
The correlation matrix of 38 location-specific, firm-related, and
transaction-specific motives revealed a number of low to moderate
296
intercorrelations between motives. Due to potential conceptual and
statistical overlap, an attempt was made to identify a parsimonious
set of variables to determine the underlying primary dimensions
governing the full set of 38 FDI-related motives. Exploratory factor
analysis (EFA) using varimax rotation was used to extract the underlying constructs.** Factor analysis initially produced 11 factors.
Recognizing that an EFA can result in factors that lack substantive
meanings, after inspecting the items in each factor, only those items
with consistent meanings and high or appropriate loadings were retained for measuring the factor."* Four of the variables with low or
inappropriate loadings—potential difficulties and problems with
agents or licensees, experience of the Turkish market, quality of personnel, ability to develop differentiated products—were dropped
from the analysis. The remaining 34 items were again factor analyzed and produced 10 underljang factors which make good conceptual sense and explained a total of 70.6 percent of the observed variance, as shown in Table 3. The 10 factors may be summarized as:
production and resource efficiency, market potential, transaction-specific costs, firm-specific advantages, host government policies, investment risk, strategic locational advantages, labor supply and infrastructure, quality control, and industry competition. These 10 factors
were grouped under each OLI variable in terms of their relevance.
Two of the 10 factors, i.e. production and resource efficiency (FACTl)
and firm-specific advantages (FACT4), were considered as ownership
advantages, while six of the 10 factors, i.e. market potential {FACT2),
host government policies (FACT5), investment risk (FACT6), strategic
locational advantages (FACT7), labor supply and infrastructure
(FACT8), and industry competition (FACTIO) are associated with locational advantages. The remaining two factors, i.e. transaction-specific costs (FACT3) and quality control (FACT9), are evaluated as internalization advantages.
Internal reliability test showed strong Cronbach alphas for each
factor ranging from 0.61 through 0.89. Thus, scales exhibited well
Factor analysis ia a statistical technique used to identify a relatively small number of factors that can be used to represent relationships among sets of many interrelated variables.
Statistics and test results concerning the appropriateness of the factor analysis for this sample appear to be relatively satisfactory. While it is recommended that there should be four
or five times as many observations as there are variables to be analysed (Hair et al., 1995),
the factor analysis can be subjected to samples which exceed the number of variables (Bryman and Cramer. 1997). Thus, the sample size of 98 seems to be reasonably sufficient for
the process.
This procedure has been widely applied in tbe applications of exploratory factor analyses
(EFAs) using varimax rotation (Desbpande, 1982; Cavusgil and Zou, 1994; Lysonski et al.,
1996), recognizing that a blind EFA can produce factors that lack substantive meanings and
are inappropriate for theory development (Cavusgil and Zou, 1994: 7).
297
CO
d
00
O
t > i n Oi CD "rf I—1
CO 00 t~ ' i " • ^ • ^
S S d d S d
u
CD
i-H GO E> CD CD
00 t > t > tr-- i q
d S d d d
1-H Tf CO Ol
00 l> t-- CD
d d d d
CO
[XH
I
I
C
g
I
P
p^ bo
u «
C w
3
a
c
QJ
QJ
C
CO
CO
S
6 es
o
W
S
I..
CO cB
'-a
OJ
O
^ ^ .1;
0
a
CB . 2
O
CQ
H
-O to 3
CO M o
be
I7
OlSfc
en
O
O
298
QJ
PH
o
OJ
OH
CO
CO
00
o
CO in
CO
d d d
d X
T3
C
c
o
u
CO
.Si
CO
CO C l ITCO CO i n
o o o o o o
00
d d
Ol
CO
cq
CO
d
CO
CO
CO
oq
CO
OD
(N
CO
to
d
o o
Q
O
« V. --
a. 3 o
•5 S
•- O
^
<
299
300
over 0.50 reliability levels suggested by Nunnally (1978) as a minimum level for acceptable reliability. For a validity check, the sample
was split randomly and Cronbach alphas were recalculated for the
factors on each subsample. Alphas continued to be excellent with a
range of 0.59-0.88.
To gauge which of the explanatory OLI variables are likely to be
the most significant or least significant in explaining the variation
in the pattern of western FDI in Turkey, a binomial logistic regression was performed for each of the three dependent variables on 10
OLI factors. Tables 4 and 5 show the results of the binomial logistic
regressions for the full sample. A summary of the hypotheses with
the independent variables and their predicted and actual signs is
shown in Table 6. As the 10 factors forming OLI variables are not
correlated with each other, the problem of multi-collinearity, which
may weaken or bias the significance of key independent variables,
does not occur in our application of the logistic regressions.
FDI Motivation and Ownership Pattern of FEV
Table 4 shows the results of the binomial logistic regression which
measures the impact of OLI factors on the choice of ownership pattern of FEV. In testing HI to H3f, the JV was used as the base mode
and assigned a value of zero. The estimated coefficients represent
the utility of choosing a WOS over a JV. A positive coefficient for an
independent variable means that it increases the probability of a
WOS compared to a JV. A negative coefficient means that a JV is
more likely than a WOS. The model has a high overall explanatory
power with a chi-square value of 23.43 (p < 0.05) and also correctly
classifies 69.4 percent of the observations, a rate higher than that
which would be expected by chance.
There is, however, relatively weak support for HI, in that only one
of two factors constituting HI, i.e. finn-speciflc advantages, has a
statistically significant coefficient (p < 0.1) indicating influence on
the western MNEs' choice of a WOS over a JV. As predicted by HI,
the coefficient of firm-specific advantages (FACT4) is positive. The
positive sign suggests that western MNEs possessing firm-specific
advantages such as international experience, trademark, financial,
and human resources, have a propensity to serve the Turkish market through setting up a WOS rather than a JV. This finding appears
to confirm the results of prior research which concludes that the
probability of establishing a WOS over a JV increases as there exist
firm-specific, ownership advantages and capabilities which a firm
can better use by establishing a WOS in servicing foreign markets
DETERMINANTS OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT IN TUEKEY
CO
CO
301
I
«4-l
O 00
CO O)
0
u
0
u
CO
>> "
Ii
o
bl
V
01
• * ^
a
£U
a
Is
£
I-
§
CO CO
CM c n
a
o
cd y
o
a.
C XJ
o c
2 ^
•X3 CO
0)
CO
m
{JO
o
O
II
c !;!
II
M
CO
J? c
".2
(U O
QUUUOOOOOO
t- a
o £
302
Table 5. Results of Logistic Regression for the Size of FEV
Dependent Variable
Variable
Name
FACTl
FACT2
FACT3
FACT4
FACT5
FACT6
FACT7
FACT8
FACT9
FACTIO
Small-Medium vs.
Large-size FEVs
(0 = Small-Medium;
Large)
Definition
Production and resource efficiency
Market potential
Transaction-specific costs
Firm-specific advantages
Host government policies
Investment risk
Strategic locational advantages
Labor supply and infrastructure
Quality control
Industry competition
Intercept
Model chi-square
n=
Small-medium FEVs =
Large-size FEVs ^
Correct classification percent
Proportional chance criterion percent
Coefficient
.7616
-.5317
.2167
.9224
.4789
.2133
-.0726
-.3044
.1772
.0958
-,0981
Wald Statistic
7.7585''
3.6700"
.7717
11.3425'3.8608^
.7813
.0899
1.6280
.5159
.1282
.1680
30.750°
98
51
47
71.43
50.01
"p < 0.1: V < 0.05; 'p < 0.01 (two-tailed test).
(Kogut and Singh, 1988; Gomes-Casseres, 1989; Kim and Hwang,
1992; Bell, 1996).
As hypothesized by H2, the coefficients of transaction-specific costs
(FACT3) and quality control (FACT9) are positive but with only the
latter being significant (p < 0.1), suggesting that western MNEs
having a proprietary technology and tacit knowledge will prefer to
establish a WOS over a JV, a finding consistent with those of previous empirical studies (Gatignon and Anderson, 1988; Erramilli and
Rao, 1993; Bell, 1996). The coefficient of the factor of transaction-specific costs (FACT3) is positive but insignificant, a result at odds with
the findings of previous studies where a significant impact of transaction-specific variables on the ownership choice of MNEs was reported (Gatignon and Anderson, 1988; Gomes-Casseres, 1989; Agarwal and Ramaswami, 1992).
In terms of the locational advantages, relatively moderate support
was found for only two of the six hypotheses: H3c and H3f The nega-
I +
+
I
H- - I - H- - I -
2TO aS
•-H Tj- CO C^
X
+ I + + +
I
I -f- +
i-t • * CO Ol (M
(M
H H H H H
X
303
O
U
CO
CO
CO
X
X
u
CO
13
CO
X
H E- H E-H H
O O O O O
CO
f_l_l
CO
CO
CD
K
X
304
3 &
I
CO
CJ
00
H
O
I
CO
O
O
Q O
(N 11;5 CO
H e-J
00
H H H
O O O
2 =0
a
a
o
•IH
•w
u
V V V
i t A .a.
o
CO
to
X
00
OS
305
tive and significant coefficient of investment risk (FACT6) (p < 0.1),
as predicted by H3c, signifies that western MNEs will prefer a JV
over a WOS as the relative importance of investment risk in the
Turkish market increases, a result that provides support for the earlier studies {Agarwal and Ramaswami, 1992; Kim and Hwang,
1992).
As hypothesised hy H3f, the negative and significant coefficient of
the factor of industry competition (FACTIO) (p < 0.05) implies a preference for a JV in the case of highly competitive host country markets. A higher level of competition in the host market is likely to
erode the profitability of MNEs and therefore does not justify high
levels of resource commitment (Hill et al., 1990). Bell (1996: 49)
points out that although several studies (Hennart, 1991; Kim and
Hwang, 1992) tested this relationship, none was able to find a significant effect other than Gomes-Casseres' (1990) study. The finding
of this study provides further evidence that the level of competition
has a positive influence on the prohability of JVs being established.
Contrary to expectations, no support was found for the hypotheses H3a, H3b, H3d, and H3e (no significant coefficients) from this
sample concerning the impact of such factors as market potential,
host government policies, strategic locational advantages, and labor
supply and infrastructure on the western MNEs' choice of ownership
mode in servicing the Turkish market.
FDI Motivation and Industry of the FEV
To facilitate the measurement of the impact of motivation factors on
the industry of the FEVs by means of a binomial logit model, the industry of the FEVs was categorized in the conventional way by distinguishing between the manufacturing and the service sectors in
the following manner:
Manufacturing: auto, transport, and related equipment; electronics and electrical machinery; food/drink manufacturing; chemicals; textile, apparel, and leather; computer and software; metal, iron, and steel; other manufacturing.
Service: export-import trading; tourism; financial services; construction services; transport; consultancy; other services.
Table 4 shows the results of the binomial logit model where the
service sector was taken as the base and given a zero value. The
model has a significant explanatory power with a model chi-square
of 30.238 (p < 0.01) and correctly classifies 74.49 percent of the observations.
306
Table 4 shows there is a fairly reasonahle support for H4, in that
both factors measuring the ownership advantages have significant
coefTicients—production and resource efficiency (FACTl) (p < 0.1)
and firm-specific advantages (FACT4) (p < 0.01). In line with H4, the
coefficient of firm-specific advantages is negative indicating that
firm-specific ownership advantages tend to increase the propensity
of western MNEs to engage in service-oriented investments in
Turkey. Hence, this finding provides some support for the argument
that service sector MNEs have a relatively higher degree of firm-specific resources or core competencies (e.g. international experience,
trademark, and technological and managerial know-how) than the
manufacturing MNEs. In fact MNEs operating in consumer service
sectors in Turkey such as Arthur Andersen, Hilton International,
McDonald's, and Commercial Union are recognized by their international experience and for their brand images.
The sign on the coefficient of production and resource efficiency is
positive and contrary to expectations as hypothesised by H4. One
possible explanation is that the factor of production and resource efficiency appears to be more pertinent to the manufacturing sector
than to the service sector. Also, the capital intensive feature of most
manufacturing indu-stries tends to pose higher financial risks and
may also entail foreign investors giving relatively more importance
to the efficiency of production activities in terms of spreading high
fixed costs (economies of scale) and better resource and capacity
usage.
There is fairly reasonable support for H5, in that one of two factors composing internalization advantages, i.e. transaction-specific
costs (FACT3), has a positive and significant coefficient (p < 0.01)
suggesting that the probability of MNEs choosing to invest in the
manufacturing sector rises as the relative importance of this factor
increases. This finding is not particularly surprising. Transactionspecific costs appear in principle to be a set of factors more pertinent
to the manufacturing sector than to the service sector. While the concept of internalization can be extended to explain FDI activity in services (Boddewyn et al., 1986) it may be argued that the high technology and R&D intensive nature of the manufacturing sector makes
it more prone to market imperfections that generate transaction
costs.
In terms of the locational advantages there is good deal of support
for H6a to H6c with none of the factors—i.e. market potential
(FACT2), host government policies (FACT5), and investment risk
(FACT6)—having significant coefficients. These findings confirm the
view that there are no significant differences between service and
307
manufacturing FDI in terms of the relative importance of some locational variables as denoted by these factors.
Relatively moderate support is found for two hypotheses (H6d and
H6e) concerning the relative importance of location advantages. As
predicted by H6d, the coefTicient of labor supply and infrastructure
(FACT8) is negative and significant (p < 0.1), which increases the
probability of the MNEs' decision to invest in services. The level of
infrastructure and the availability of qualified personnel in the host
country is of crucial importance to some service sectors such as financial services and tourism which rest on an adequate supply of
communication facilities and well-trained labor. This situation partially explains why the factor of labor supply and infrastructure is
more important for FEVs operating in the service sector than the
FEVs operating in manufacturing sector.
Contrary to expectations as hypothesized by H6e, the sign on the
coefTicient of industry competition (FACTIO) (p < 0.1) is negative and
significant stating the importance of this factor for FEVs in the service sector compared with FEVs in the manufacturing sector. This
finding may be partially explained by increasing competition experienced in the service sector in Turkey since the early 1980s. To exemplify, changes in the regulatory patterns of some sectors (e.g.,
deregulation and liberalization of the financial sector) and government incentives provided to the development of particular service
sectors such as tourism have all led to the intensified competition
within the service sector in Turkey.
Contrary to expectations, no support was found from this sample
concerning H6f, due to lack of significance. This fmding indicates
that the relative importance of strategic locational advantages does
not have any impact on the likelihood of western MNEs' choice of a
particular industry for their investments.
FDI Motivation and Size of FEV
The first group of FEVs, whose annual sales are equal to or less than
20 million dollars, can be considered as small-medium-size enterprises (SMEs). This group of FEVs was set as a base and assigned a
zero value. Table 5 shows the parameter estimates of a binary logit
model that signifies the relative importance of OLI factors on the
FEV size. The model has a high overall explanatory power, with a
model chi-square of 30.75 ip < 0.01). Table 5 also shows that the
model correctly classifies 71.43 percent of the observations, a rate
higher than that which would be expected by chance.
There is a fairly strong support for H7, with both factors compos-
308
ing ownership advantages having positive and significant coefficients—production and resource efficiency (FACTl) (p < 0.01) and
firm-specific advantages (FACT4) (p < 0.01)—which indicates an increase in the likelihood of large-size FEVs as the relative importance
of the western MNEs'ownership advantages increases. This finding
is not surprising, with both factors appearing to be relatively more
important for larger scale equity investments than for SMEs.
There is no support for H8 in that both factors constituting internalization advantages, i.e., transaction-specific costs and quality control, do not have significant coefficients. Although nonsignificant, the
signs of both factors comprising internalization advantages are positive as predicted by H8.
There is relatively weak support for H9, in that only two of the six
factors constituting locational advantages—market potential (FACT2)
and host government policies (FACT5)—have statistically significant
coefficients indicating an influence on the western MNEs' choice of
the size of investment. In line with H9, the significant and positive
coefficient oi host government policies ip < 0.05) suggests an increase
in the likelihood of large-size investments as the relative importance
of host country incentives and favorable FDI policies to promote foreign investments increases.
Contrary to expectations, the relative importance of the factor of
market potential has a significant (p < 0.1) but negative effect on the
propensity to establish large-size investments. The negative sign of
the factor of market potential is rather surprising. This finding may
be partially explained by the process underlined in the theory of internationalization (Johanson and Vahlne, 1977, 1990; Welch and Luostarinen, 1988). A relatively large number of western MNEs, recently lured by Turkey's market potential, indicates a pattern
similar to that of a sales subsidiary stage of the internationalization
model. The majority of the newly established western MNEs have
been servicing the Turkish market via their sales subsidiaries,
rather than full-scale production-oriented subsidiaries which require
much higher resource commitments.
SUMMARY AND CONCLUSIONS
This article presents the first large empirical study of the factors
which have motivated western MNEs to engage in FDI in Turkey
over a substantial period of time. Drawing on Dunning's eclectic
paradigm (OLI advantages) this study identified 38 location, transaction cost, and firm-specific variables which were considered to influence the decision of western multinationals to invest in Turkey.
309
Due to potential conceptual and statistical overlap among the identified variables, factor analysis was performed to produce a parsimonious set of distinct, nonoverlapping factors which explained 70.6
percent of the observed variance on the sample data. To investigate
the impact of these OLI factors in a range of sample characteristics—
ownership pattern of the FEV, the broad industry group of the FEV,
and the size of the FEV—a series of binary logit regressions were estimated in order to test the hypothesized relationships.
Tests of hypotheses HI to H9 suggest that the relative importance
of the OLI factors vary most with the industry of the FEV, to a moderate extent with size of the FEV, and to a modest extent with the
ownership pattern of FEV (JV or WOS). This article, in particular,
provided evidence that there are distinctive OLI characteristics of
service-producing western MNEs compared with goods-producing
western MNEs in their decision to form equity ventures in Turkey.
First, it was found that while the prior literature has identified ownership-specific advantages from the vantage point of manufacturing
MNEs, these advantages also offer similar incentives to service
MNEs and even more so for some service industries where the ability to create and sustain a successful brand image is one of the key
competitive advantages of the MNEs (Dunning, 1989). While the
concept of internalization can be extended to explain FDI activity in
services (Boddewyn et al., 1986), the findings of this study provide
further evidence that transaction-specific costs are more pertinent to
the manufacturing sector than to the service sector, largely due to
the high technology and R&D-intensive nature of the manufacturing
sector making it more prone to market imperfections. Finally, in
terms of location advantages moderate support was found concerning the relatively higher importance of the level of infrastructure
and the availability of qualified local labor supply for FEVs operating in the service sector than for FEVs operating in the manufacturing sector. Contrary to expectations, the level of host country industry competition was found to be more important for FEVs in the
service sector compared with FEVs in the manufacturing sector. This
finding is largely explained by the increasing level of competition in
the service sector in Turkey since the early 1980s (e.g., deregulation
and liberalization of the financial services sector; increasing tourism
investments).
Novel features of this study are twofold: First, it uses managerial
perceptions to measure the relative importance of OLI factors, which
included a more extensive list of possible OLI variables than hitherto recorded. Second, the sample was composed of a mixture of industries, which provided an opportunity to test the effect of OLI variables
for equity investments in both the manufacturing and service sectors.
r
310
Three avenues for future research may be suggested. First, although the findings of this study provide some support for the applicability of Dunning's OLI paradigm on the nature and pattern of
western FDI in Turkey, an in-depth application of the model to each
individual dimension of FDI in Turkey—ownership pattern, sector,
and size of investment—is worthy of attention. Second, as there has
been a dramatic increase in the level of inward FDI to Turkey from
both the Middle East and Far East, a sample which investigates FDI
from this group of countries would be a valuable contribution. Third,
the extension of FDI forms to include nonequity investments would
be a useful further addition to the research program.
REFERENCES
Agarwal, S. (1994) "Socio-Cuitural Distance and the Choice of Joint Ventures: A Contingency Perspective," Journal of International Marketing,
2(2), 63-80.
Agarwal, S. and Ramaswami, S.N. (1992) "Choice of Foreign Market Entry
Mode: Impact of Ownership, Location and Internalization Factors," Journal of International Business Studies, 23(1), 1-28.
Amemiya, T. (1981) "Qualitative Response Models: A Survey," Journal of
Economic Literature, 19, 1483-1536.
Anderson, E. and Gatignon, H. (1986) "Modes of Foreign Entry: A Transaction Cost Analysis and Propositions," Journal of International Business
Studies, 17 (Fall), 1-26.
Baghci-Sen, S. (1995) "FDI in US Producer Services: A Temporal Analysis
of Foreign Direct Investment in the Finance, Insurance and Real Estate
Sectors" Regional Studies, 29(2), 159-170.
Baghci-Sen, S. and Sen, J. (1997) "The Current State of Knowledge in International Business in Producer Services," Environment and Planning,
29, 1153-1174.
Bain, J.S. (1956) Barriers to New Competition, Cambridge, MA: Harvard
University Press.
Bass, B.M., McGregor, D.W., and Walters, J.L. (1977) "Selecting Foreign
Plant Sites: Economic, Social and Political Consideration," Academy of
Management Journal, 20, December, 535-551.
Bell, J.H.J. (1996) Single or Joint Venturing'^: A Comprehensive Approach
to Foreign Entry Mode Choice, Aldershot, England: Avehury.
Boddewyn, J.J., Halbrich, M.B., and Perry, A.C. (1986) "Service Multinationals: Conceptualization, Measurement and Theory," Journal of International Business Studies, 17 (Fall), 41-58.
Brouthers, K.D., Brouthers, L.E., and Werner, S. (1996) "Dunning's Eclectic Theory and the Smaller Firm: The Impact of Ownership and Locational Advantages on the Choice of Entry-modes in the Computer Software Industry," International Business Review, 5(4), 377-394.
3n_
Brouthers, K.D. (1995) "The Influence of International Risk on Entry Mode
Strategy in the Computer Software Industry," Management International Review, 35(1), 7-28,
Bryman, A, and Cramer, D, (1997) Quantitative Data Analysis, Routledge:
London.
Buckley, P.J. (1988) "The Limits of Explanation: Testing the Internalization
Theory ofthe Multinational Enterprise," Journal of International Business Studies, 19(2), 181-193.
Buckley, P.J. and Casson M.C. (1976) The Future ofthe Multinational Enterprise, London: Macmillan,
Buckley, P.J. and Casson, M.C. (1985) The Economic Theory ofthe Multinational Enterprise: Selected Papers, London: Macmillan.
Cantwell, J. (1991) "Theories of International Production" in Pitelis, C. and
Sugden, R, (Eds.) The Nature ofthe Transnational Firm, London: Routledge, pp. 16-63.
Caves, R.E. (1971) "International Corporations: The Industrial Economics
of Foreign Investment," Eco/iom/ca, 38, 1-27.
Cavusgil, S.T. and Zou, S. (1994) "Marketing Strategy-Performance Relationship: An Investigation of the Empirical Link in Export Market Ventures," Journal of Marketing, 58, January, 1-21,
CBI UK Kompass (1995) Reed Information Services, West Sussex.
Davidson, W.H, and McFetridge, D.G. (1985) "Key Characteristics in the
Choice of International Technology Transfer Mode," Journal of International Business Studies, 16 (Summer), 5-21.
Demirbag, M,, Mirza, H., and Weir, D.T.H. (1995) "The Dynamics of Manufacturing Joint Ventures in Turkey and the Role of Industrial Groups,"
Management International Review, 35, Special Issue, 35-51.
Deshpande, R. (1982) "The Organizational Context of Market Research
Use " Journal of Marketing, 46 (Fall), 91-101.
Dun & Bradstreet Europa (1996) Dun & Bradstreet Limited.
Dun & Bradstreet, Million Dollar Directory, America's Leading Public and
Private Companies: Top 50,000 (1994) High Wycomhe, Bucks: Dun &
Bradstreet International.
Dunning, J.H. (1980) "Towards an Eclectic Theory of International Production: Some Empirical Tests," Journal of International Business Studies,
Spring/Summer, 9-31.
Dunning, J.H. (1988a) "the Eclectic Paradigm of International Production:
A Restatement and Some Possible Extentions," Journal of International
Business Studies, 19(1), 1-31.
Dunning, J.H. (1988b} Explaining International Production, Boston: Unwin
Hyman.
Dunning, J.H. (1989) "Multinational Enterprises and the Growth of Services: Some Conceptual and Theoretical Issues," Service Industries Journal, 9(1), 5-39.
Dunning, J.H. (1993) Multinational Enterprises and the Global Economy,
New York: Addison-Wesley.
Dunning, J.H. and McQuenn, M. (1982) "The Eclectic Theory ofthe Multinational Enterprise and the International Hotel Industry," in Rugman
312
A.M. (Ed.) New Theories of Multinational Enterprise, New York: St. Martin's.
Dunning, J.H. and Kundu, S.K. (1995) "The Internationalization of the Hotel Industry-Some New Findings from a Field Study," Management International Review, 35(2), 101-133.
Dunning, J.H. and Norman, G. (1987) "The Location Choice of Offices of International Companies," Enuironmen^ and Planning, 19, 613-631.
Enderwick, P. (1989) Multinational Service Firms, Routledge, London.
Erdilek, A. (1982) Direct Foreign Investment in Turkish Manufacturing: An
Analysis of Conflicting Objectives and Frustrated Expectations of a Host
Country, Kieler Studien, No. 169, Paul Siebeck, Tubingen.
Erramilli, M.K. and Rao, C.P. (1993) "Service Firms' International Entry
Mode Choice: A Modified Transaction-Cost Analysis Approach," Journal
of Marketing, 57, 19-38.
Financial Times (1996) Turkey: Investment and Finance, December 6.
Garten, J.E. (1996) "The Big Emerging Markets," Columbia Journal of
World Business, 31(2), 7-31.
Gatignon, H. and Anderson, E. (1988) "The Multinational Corporation's Degree of Control over Foreign Subsidiaries: An Empirical Test of a Transaction Cost Explanation," Journal of Law, Economics, and Organization,
4(2), 305-336.
GDFI (1995) Foreign Investment Report, March 1995. Ankara.
Gomes-Casseres, B. (1989) "Ownership Structures of Foreign Subsidiaries,"
Journal of Economic Behaviour and Organization, 11, 1-25.
Gomes-Casseres, B. (1990) "Firm Ownership Preferences and Host Government Restrictions: An Integrated Approach," Journal of International
Business Studies, 21(1), 1-22.
Gray, J. and Gray, P.H. (1981) "The Multinational Bank: A Financial MNC,"
Journal of Banking and Finance, 5, 33-63.
Grosse, R. and Behrman, J.N. (1992) "Theory in International Business,"
Transnational Corporations, 1(1), 93-126.
Hair, J.F., Anderson, R.E., Tatham, R.L., and Black, W.C. (1995) Multivariate Data Analysis. Fourth Edition, Prentice Hall, Englewood Cliffs, New
Jersey.
Harrigan, K.R. (1988) "Joint Ventures and Competitive Strategy," Strategic
Management Journal, 9, 141-158.
Hennart, J.F. (1982) A Theory of Multinational Enterprise, Ann Arbor: University of Michigan press.
Hennart, J.F. (1991) "The Transaction Costs Theory of Joint Ventures: An
Empirical Study of Japanese Subsidiaries in the United States," Management Science, 37(4), 483-497.
Hill, C.W.L., Hwang, P., and Kim, W.C. (1990) "An Eclectic Theory of the
Choice of International Entry Mode," Strategic Management Journal, 11,
117-128.
Hymer, S.H. (1960) & (1976) The International Operations of National
Firms: A Study of Direct Foreign Investment, Cambridge, MA: MIT Press.
Johanson, J. and Vahlne, J.E. (1977) "The Internationalization Process of
313
the Firm: A Model of Knowledge Development and Increasing Foreign
Commitments," Journal of International Business Studies, 8, 23-32.
Johanson, J. and Vahlne, J.E. (1990) "The Mechanisms of Internationalisation," International Marketing Review, 7(4), 11-24.
Johanson, J. and Wiedersheim-Paul, F. (1975) "The Internationalization of
the Firm: Four Swedish Cases," Journal of Management Studies, 12(3),
305-322.
Jun, K.W. and Singh, H. (1996) "The Determinants of Foreign Direct Investment in Developing Countries," Transnational Corporations, 5(2),
67-105.
Kim, W.C. and Hwang, P. (1992) "Global Strategy and Multinationals' Entry Mode Choice," Journal of International Business Studies, 23(1),
29-54.
Kindleberger, C.P. (1969) America Business Abroad, New Haven, CT: Yale
University Press.
Kogut, B. and Singh, H. (1988) "The Effect of National Culture on the
Choice of Entry Mode," Journal of International Business Studies, 19(3),
411^32.
Larimo, J. (1993) "The Ownership Arrangement Decision in Foreign Direct
Investments: An Empirical Study of Finnish Subsidiaries in OECD Countries," Journal of Euromarketing 3(1), 75-111.
Li, J. and Guisinger, S. (1992) "The Globalization of Service Multinationals
in the Triad Regions: Japan, Western Europe and North America," Journal of International Business Studies, 23(4), 675-696.
Lysonski, S., Durvasula, S., and Zotos, Y. (1996) "Consumer Decision-Making Styles: A Multi-Country Investigation," European Journal of Marketing, 30(12), 10-21.
Maclayton, D., Smith, M., and Hair, J. (1980) "Determinants of Foreign
Market Entry: A Multivariate Analysis of Corporate Behavior," Management International Review, 20(3), 40-52.
Norusis, M.J. (1994) SPSS Advanced Statistics 6.1, SPSS Inc.
Nunnally, J.C. (1^1%) Psychometric Theory, 2nd edition, McGraw-Hill: New
York.
OECD (1996) OECD Economic Surveys: Turkey, Paris.
Padmanabhan, P. and Cho, KR. (1995) "Methodological Issues in International Business Studies: The Case of Foreign Establishment Mode Decisions hy Multinational Firms," International Business Review, 4(1),
55-73.
Root, F.R. and Ahmed, A.A. (1978) "The Influence of Policy Instruments on
Manufacturing Direct Foreign Investment in Developing Countries,"
Journal of International Business Studies, 9 (Winter), 81-93.
Rugman, A. (1981) Inside the Multinationals: The Economics of Internal
Markets, New York: Columbia University Press.
Sabi, M. (1988) "An Application of the Theory of Foreign Direct Investment
to Multinational Banking in LDCs," Journal of International Business
Studies, 19 (Fall), 433-448.
Tatoglu, E. and Glaister, K.W. (1996) "Trends and Patterns of European
314
Foreign Direct Investment in Turkey," European Business Review, 96(6),
11-21.
Terpstra, V. and Yu, C.H. (1988) "Determinants of Foreign Investment of
U.S. Advertising Agencies," Journal of International Business Studies, 19
(Spring), 33-46.
UNCTAD (1995) World Investment Report 1995: Transnational Corporations and Competitiveness, Sales No. E.95.II.A.9.
Vernon, R. (1966) "International Investment and International Trade in the
Product Cycle," Quarterly Journal of Economics, 80, 190-207.
Welch, L.S. and Luostarinen, R. (1988) "Internationalization: Evolution of
a Concept," Journal of General Management, 14(2), 34-55.
Wind, Y. and Perlmutter, H.V. (1977) "On the Identification of the Frontier
Issues of International Marketing," Columbia Journal of World Business,
12 (Winter), 131-139.
Dünya’da ve Türkiye’de
Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar
Yurtdışı Yatırımlar Çalışma Grubu
Istanbul
Ağustos 2012
Hazırlayan
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu Strateji ve İş Geliştirme Müşavirliği
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) 5174 sayılı Kanun’un 58. maddesi kapsamında Türk özel sektörünün
küresel ekonomiye yüksek katma değerli entegrasyonuna ilişkin faaliyetlerini sürdüren bir iş dünyası
kuruluşudur. Bu çalışma ile ilgili olan/olmayan her türlü resmi yazışma için adres aşağıdaki gibidir.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)
TOBB Plaza Harman Sokak No: 10 34394
Esentepe/Şişli/ İstanbul-Türkiye
Telefon: (+90) (212) 339 50 00
Faks : (+90) (212) 270 30 92
E-posta: [email protected]
www.deik.org.tr | www.turkey.now.org | www.ydy.gov.tr
Türk şirketlerinin yurtdışı yatırımlarına faydalı olacak bilgiler için Ekonomi Bakanlığı ve DEİK işbirliğiyle
hazırlanan WWW.YDY.GOV.TR adresini ziyaret edebilirsiniz.
YASAL UYARI
Bu çalışmadan yapılacak alıntılarda (iktibaslarda) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri kanununun 35’inci
maddesinde öngörülen şartlara uyulmalıdır. DEİK Genel Sekreterliği’nin yazılı izni alınmaksızın çoğaltılamaz,
kopyalanamaz, dağıtılamaz.
Her hakkı saklıdır © Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu 2012
Bu raporda yer alan bilgiler Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) tarafından güvenilir olduğuna inanılan
kaynaklardan elde edilmiştir. Bununla beraber, bu çalışmada kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve
bu yayındaki bilgilerin kullanılması sonucunda DEİK üyelerinin veya üçüncü kişilerin uğrayabilecekleri
doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kâr yoksunluğundan veya manevi zararlardan dolayı DEİK hiçbir şekilde
sorumlu tutulamaz.
Copyright © 2011 by DEIK. All rights reserved.
İÇİNDEKİLER
1
2
Yurtdışı Yatırımlardaki Tırmanış ve Nedenleri
3
Dünyada Yurtdışı Yatırımlar ve Trendler
4
Yeni Oyuncular: Gelişmekte Olan Ülkelerin Yurtdışı Yatırımları
5
Türkiye ve Doğrudan Yurtdışı Yatırımlar
3
İÇİNDEKİLER
1
2
3
4
5
4
Yurtdışı Yatırımlar küresel ekonomide yeni ortaya çıkmış bir olgu değildir
1. Dalga(1555-1914/1914-1944);
Smoot-Hawley Tariff Act
1600
1930
(IMF) Uluslararası
Para Fonu
1670
1500’s
Gelişmekte olan ülkelerin dünya
pazarlarına girmesi,
Üretim ve hizmet sektörünün yükselişi
Ticaretin tekrar toparlanması,
Ticaretin serbestleştirilmesi
English-East India Company
Hudson’s Bay Company
3. Dalga(1980- ...)
2. Dalga(1945-1980);
Emperyalizmin etkisi,
Ulusçu anlayışa geri dönüş ve ticaretin 1870
seviyelerine gerilemesi
(OECD) Ekonomik İşbirliği ve
Kalkınma Örgütü
Avrupa Birliği
1992
1961
1945
1944
2000’s
1971
Bretton Woods Sistemi
Dünya Ekonomik Forumu
18. ve 19.YüzyıllarMuscovy Trading
1947
Sanayi Devrimi
Company
(GATT) Gümrük Tarifeleri
1602
Ve Ticareti Genel Anlaşması
Dutch East India Company
1964
(UNCTAD) Birleşmiş Milletler
M ilyon
10
Ticaret ve Kalkınma Konferansı
1555
1995
(WTO) Dünya Ticaret Örgütü
35%
9
30%
Hizmet ihracatı/Dünya GSYİH'sı
8
7
Yabancı sermaye stok miktarı/gelişmekte
olan ülkeler GSYİH'sı
6
Amerika'ya göç eden kişi sayısı(on yıllık)
25%
20%
5
15%
4
3
10%
2
5%
1
0
0%
1870
1914
1. Dalga
1950
Gerileme
1980
2. Dalga
2000
3. Dalga
5
Ülkelerin ve bu ülkelerin özel sektörlerinin küresel ekonomiye entegrasyon süreçleri
derinleştikçe ortaya çıkmış bir olgudur.
Ekonomik Kalkınma ve Gelişme Süreci
Emekleme Dönemi
Kalkış ve Olgunlaşma
Dönemi
Dış Yatırımcı,
lider şirketlere sahip
Olgunluk ve
Oyunkuruculuk Dönemi
Teknoloji Üreten, İnnovatif
8
7
Yabancı Yatırım
Çekebilen
Derinlik
Tarıma
dayalı
Sanayi gücü
düşük
2
1
4
3
6
5
Net İhracatçı
Yatırım Çeken ve yapan
Hizmetlerde merkez
Finansal açıdan derin
Hizmetler
Sektörü
Gelişmiş
İhracatçı
Zaman
Az Gelişmiş
Gelişmekte
Gelişmiş
Orta-Gelir Tuzağı
6
Yurtdışı Doğrudan Yatırımların tanım ve kategorizasyonunda zorluk çekilmekte ve diğer
yatırım çeşitleriyle karıştırılmaktadır.
YURTDIŞI YATIRIMLAR
Bilişim
Doğrudan Yurtdışı
Yatırımlar
Turizm
Finansman
Hizmetler
Lojistik
Eğitim
Dış
Yatırımlar
YDMH
Reexport
Ticaret
Yatırımlar Yabancı
Yatırımlar
İhracat
(Foreign Direct
Investments)
Kalıcı bir menfaat kurma amacıyla bir ülkede yerleşik
şirketlerin başka bir ülkede sıfırdan bir şirket kurarak veya
halihazırda bulunan bir şirketin öz sermayesine %10’dan
fazla bir payla ortak olması yoluyla yaptığı uzun vadeli
yatırımlardır.
Doğrudan Yurtdışı yatırımlar 2 şekilde ölçülmektedir;
– Stok: Bir ülkede yerleşik şirketlerin diğer ülke
ekonomilerinde sahip olduğu sermaye ve rezervlerin
bütünüdür.
– Akım: Bir dönem içerisinde gerçekleşen doğrudan dış
yatırımların toplam değerini ifade eder.
Portfolyo
Yatırımlar
Bir ülkede yerleşik şirketlerin başka bir ülkedeki şirketlerin
%10’dan daha az bir payla borcuna veya öz sermayesine
ortak olması yoluyla gerçekleştirilen yatırımlardır.
(Portfolio Investments)
İthalat
3. Ülkeler
Diğer Yatırımlar
Ticari Krediler: İhracatçıların yurt dışındaki alıcı
firmalara verdikleri, ithalatçıların ise yurtdışındaki
ihracatçı firmalardan sağladıkları malın bedelinin fiili
ithalattan sonra vadeli ödenmesi şekliyle sağlanan
kredilerin stoklarıdır.
Krediler: Bir sözleşmeye bağlı olarak belirlenen
vadelerde anapara ile faiz ödemeleri gerçekleştirilen
nakit fon bakiyelerinden oluşur.
Mevduatlar: Bankalar nezdindeki yabancı para ve Türk
lirası fon stoklarını gösterir.
7
Ülkeler arasındaki hesaplama yöntemleri ve yurtdışı yatırım tanımlamaları farklılık
gösterdiğinden, ‘Doğrudan Yurtdışı Yatırımların’ ölçümünde hata payı fazla olmaktadır
UNCTAD ve diğer uluslararası organizasyonlar (özellikle gelişmekte olan ülkelerle) veri
toplama yöntemlerini ve tanımlamaları standardize ederek, hesaplama farklılıklarını
minimize etmeye çalışmaktadır
Küresel Bazda Yurtdışı Yatırım Girdi ve Çıktı Farkı (Milyar $)
1
Yurtdışı Doğrudan Yatırım
hesaplamalarında ülkeden ülkeye değişen
metodoloji farklılığı ve baz alınan farklı kur
değerleri
2
Yatırım kaynakları ve metotlarının farklılığı.
Yatırımcı ve yatırım alan kurumların hisse
değişimi, devlet kredileri ve desteklerinin
hesaplamarının gerçek değerleriyle
yansıyamaması
3
Hesaplarda, yurtdışı yatırım ile portföy
yatırımlarının ve sıcak para akışlarının
ayrımının net olarak yapılamaması
171
100
90
74
56
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
Farkın
Nedenleri
15
-1
20
00
19
99
1
-80
-166
-188
-204
8
İÇİNDEKİLER
1
2
3
4
5
9
Doğrudan Yurtdışı Yatırımlar öncelikli olarak şirketlerin uluslararası rekabet edebilirliklerini
arttırmaktadır
MARKA SATIN ALMA
SIFIRDAN YATIRIM
(Mergers and Acquisition)
(Greenfield)
1
2
Yeni Pazarlara
Giriş
▪
▪
Ölçek büyütmek ve
ciro/kârlılık artışı
sağlamak
Gümrük, navlun ve tarife
dışı engellerin getirdiği
maliyet ve operasyonel
yüklerden kurtulma
▪
Belirli bir ölçek yaratmak
▪
Gelişmiş ülke pazarlarında
düşen, gelişen ülkelerde
ise artan kâr oranları
▪
Tek ya da sınırlı sayıda
pazarda olmanın getirdiği
risklerden sakınmak,
“portföy çeşitlenmesi”
▪
Mevcut
Pazarlarda
Derinleşme
Kârlılığı artırmak, yeni
kabiliyetlere kavuşmak
▪
Dağıtım kanallarına
sahip olmak
▪
Teknoloji transferi
▪
▪
Güçlü sektörel odaklı ve
az sayıdaki şirketlere
yüksek güven
3
4
Düşük
Üretim Maliyeti
Hammaddeye
Erişim
▪
Kârlılığı artırmak /
Rekabetçi olabilmek
▪
Arz güvenliği /
Sürdürülebilirlik
▪
İşgücü, enerji, vergi
maliyet avantajları ile
küresel rekabet gücü
yakalama
▪
Belirli sektörlerde
kurulmuş büyük
şirketlerin kısıtlı
imkanları ve kaynakları
▪
Teşvikler
▪
▪
Sürekli iş fırsatları
yaratmak ve yenilemek
Inovasyon ve
gelişmişliğin
evrilmesinde önemli bir
kaynak
Farklı pazarların farklı
beklenti ve niteliklerine
uygun üretim yapabilmek
10
Şirketsel bu dönüşüm, önce endüstriyel ve daha sonra da makroekonomik kalkınma
göstergelerine yansıyarak, yayılma etkisi göstermektedir
1
ŞİRKET DÖNÜŞÜMÜ
ULUSLARARASI REKABET
EDEBİLİRLİĞİN ARTMASI
2
ENDÜSRİYEL DÖNÜŞÜM
KÜRESEL DEĞER ZİNCİRİNDE
YÜKSELME
A) Yeni Pazarlara Erişim
CEMEX (Meksika) Çimento üreticisi uluslararası
alımlar yoluyla üretim kapasitesini arttırıp
dünyada 3. en büyük üretici haline gelmiştir.
A) Endüstriyel Rekabet edebilirlik
Haier (Çin): 1990’larda uluslararası 10 bilgi
merkezi, 6 dizayn birimi ve Endonezya, İran,
Malezya, Filipinler ve Amerika’da üretim tesisleri
açarak 2005’te Amerikan Maytag’i ihalesine
girdi.
Çin’in Telekom ekipmanı üreticisi haline gelmesi
Lenovo (Çin) Acer (Taiwan): Amerikan ve
Avrupa pazarlarını hedefleyerek kişisel
bilgisayar pazarında dünyanın en büyük 3. ve 4.
üreticisi konumuna geldiler.
B) Verimlilik Artışı
Güney Kore şirketlerinin %75’i komşu ülkelere
yatırım yaparak maliyetlerini %20
düşürmüşlerdir.
C) Doğal Kaynaklara Erişim
CNPC (Çin) 2005 yılında 4 milyar dolara
PetroKazakhstan şirketini; Lukoil (Rusya) 2
milyar dolara Nelson Resources’u almıştır.
D) Stratejik Varlıklara Erişim
Acer (Taiwan) stratejisinde gelişmiş ülkelerdeki
alımlar ve ortaklıklara ağırlık vermiştir.
Hindistan’ın Bilişim Teknolojisi ve Yazılım
merkezi haline gelmesi
Taiwan’ın Yarı İletken (semi-conductor) üretim
merkezi haline gelmesi.
3
MAKROEKONOMİK DÖNÜŞÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİR EKONOMİK
BÜYÜME
A) Finansal akışlar ve Ödemeler Dengesi
2005’te Singapur Gayrisafi Milli Hasılasının
%20’sini yurtdışı yatırımlarının gelirlerinden
elde etmiştir.
Güney Afrika şirketlerinin bazıları İngiltere’de
yatırım yapmış ve Londra Sermaye
Piyasasından fazladan fon sağlayabilmişlerdir.
Singapur’un Biyoteknoloji merkezi haline
gelmesi.
Çin hükümeti bir taraftan Lenovo-IBM ve
CNPC-PetroKazakhstan alımlarına destek
verirken diğer taraftan da yurtdışı yatırım
yapan şirketlere ortak olarak gelir elde
etmektedir.
B) Endüstriyel Yeniden Yapılanma
Hong Kong, Singapur ve Taiwan hızlı bir
biçimde emek-yoğun üretimlerini emeğin görece
ucuz olduğu bölgelere kaydırarak ürün değer
zincirinde daha yüksek katma değer odaklı
üretime geçmişlerdir.
B) Yurtiçi Yatırım
Singapur’un yurtdışı yatırımlarının ülkede
yaratılan yeni katma değere 2 yıl gecikmeli de
olsa pozitif katkıda bulunduğu yönünde
araştırmalar mevcuttur.
Çin de benzer bir strateji izleyerek servis
sektörüne odaklanmıştır.
C) Uluslararası Ticaret
Kore’nin 2003’te sınır ötesi şirketlerinin kendi
arasında yaptığı ticaret, Kore’ye 6,8 milyar
dolarlık bir ticaret fazlası sağlamıştır
D) İstihdam
1005 ve 2000 yılları arasında Singapur’un dış
yatırımlarının 33.600 yeni iş yarattığı tespit
edilmiştir
11
Yurtdışı Yatırımların ekonomik kalkınmaya katkısı birbirleriyle etkileşimli 4 temel süreç
kanalıyla gerçekleşmektedir
1
Mali Kaynak
UNCTAD 2009 verilerine göre $400 milyar dolar olan Yurtdışı Yatırım
Akımları, portföy yatırımları ve resmi yardımlara kıyasla ciddi bir sermaye
girişi niteliğindedir.
2
3
4
Teknoloji ve Know-how Transferi
Beceri transferi, technoloji transferi ve yönetimsel know-how’ın ülke
ekonomisini pozitif yayılma etkisi olduğu düşünülmektedir.
İstihdam
UNCTAD verilerine göre 2008’de ‘Çok Uluslu Şirketlerin’ sağladığı istihdam
1982’de 15 milyonken 2008’de 77 milyona ulaşmıştır.
Küresel Ekonomiye Entegrasyon
Yabancı Bağlı Şirketler küresel ihracat pazarının 3’te 1’ine sahiptirler. ‘Çok
Uluslu Şirketler’ bulundukları ülkenin ihracatını yükseltmektedirler.
12
Milyar $
Tarihsel olarak Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar, 1980’lerde başlayan neo-liberal ekonomik
akımın etkisiyle dünya ticaretine paralel bir hızda artmıştır
Dünya-Portfolyo Sermayesi, net Giriş (BoP, current US$)
2500
70
Dünya-Yurtdışı Doğrudan Yatırım, net Giriş (BoP, current US$)
60
Dünya-Mal ve Servisler İhracatı (% of GDP)
2000
Dünya-Ticaret (% of GDP)
50
1500
40
1000
30
500
20
0
1980
1984
1988
1992
1996
2000
2004
2008
-500
10
0
Kaynak: UNTCAD
Hızla liberalleşen küresel ekonomide uluslararası ticaret ve yurtdışı yatırımların hacmi
hem normatif hem de reel bazda artmıştır.
13
Milyon
İletişim ve ulaştırma sektörlerindeki teknolojik gelişmelere bağlı olarak küreselleşme
sürecinin gerekliliklerinden biri haline gelmiştir.
Artan
Ticaret
6000
Dünya-Internet Kullanıcıları Sayısı
5000
Dünya-Cep Telefonu Abone Sayısı
Artan
Pazar
Talebi
Genişleyen
Küresel
Ekonomi
Artan
Finans
Talebi
4000
Dünya-Telefon Hatları
3000
2000
Artan
İletişim
Talebi
Artan
Ulaşım
Talebi
1000
0
1990
1994
1998
2002
2006
2010
Kaynak: Unescap
Azalan “
Ekonom
ik
1500-1840
Bir at arabası veya Yelkenli Gemi’nin
Ortalama Hızı: 10 m.p.h
Uzaklık”
ve “Ekon
omik Eriş
im”
1850-1930
Buharlı Tren: 65 m.p.h
Buharlı Gemi: 36 m.p.h.
1950
Pervaneli Uçak:
300-400 m.p.h.
1960
Jet Motorlu Yolcu Uçakları:
500-700 m.p.h.
14
“Devlet müdahaleci ve korumacı” ekonomik kalkınma modelinin 1980’lerde iflas etmesi ve
“Serbest Pazar İdeolojisi’nin hızla yayılmasıyla Yurtdışı Yatırımların küresel ekonomideki
rolü önem kazanmıştır.
1945 – 1980
Korumacı ve Devlet Müdahaleci
1980 Sonrası
Serbest Pazar Ekonomisi
2
Eski rejimi terk eden Tayvan, Singapur, Güney Kore, ve Hong Kong gibi
ülkeler hızlı bir şekilde kalkınmışlardır.
16
Ekonomik Büyüme (GSYH) 1983-1986
14
1
12
Devlet Müdahaleci ve Korumacı Ekonomik Kalkınma programı
yürüten ülkelerin ekonomileri iflas etmiş ve ekonomik krizlere
sürüklenmişlerdir.
10
6
8
Hong Kong
6
Taiw an
4
Güney Kore
Singapur
2
0
4
1984
-2
1985
1986
1987
-4
2
0
1971-1975
1976-1980
1981-1985
3
Eski rejimin öncüsü Sovyetler Birliği de yıkılmış ve bağımsızlığını ilan eden
ülkeler liberal rejime geçtikten sonra hızla kalkınmışlardır.
-2
-4
Arjantin
Ethiyopya
Gana
Ekonomik Büyüme Hızı
Tanzanya
10
Azerbaijan
5
Kazakhstan
Lithuania
0
-5
-10
-15
-20
1993
1994
1995
1996
1997
Russia
Ukraine
Poland
Hungary
-25
15
Uluslararası güvence mekanizmalarının gelişmesi, uluslararası yatırım ortamını hızla
geliştirerek yatırımların çeşitliliğini ve bölgesel kapsamını her geçen gün genişletmektedir.
Dünyada İmzalanan (2000-2009) YKTK ve Diğer
Uluslararası Yatırım Anlaşmaları
Bölgesel Serbest Ticaret Anlaşmaları (1980-2010)
200
7000
600
Bölgesel Ticaret Anlaşmaları, Yıllık (mal ve servis ticareti)
Kümülatif Toplam Bölgesel Ticaret Anlaşmaları
180
6000
160
500
30
400
120
35
Kümülatif Aktif Bölgesel Ticaret Anlaşmaları
5000
140
40
25
4000
100
20
300
3000
80
60
2000
15
200
10
40
1000
20
0
0
2000
2001
2002
2003
2004
Diğer IIA
2005
YKTK
2006
2007
2008
2009
100
5
0
0
1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010
Kümülatif
Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü Sekreterliği
Kaynak: UNTCAD, IIA Database
Yatırım anlaşmaları, yabancı yatırımcılar ve doğrudan yurtdışı yatırımların hukuki çerçevesini
oluşturmaktadır. Yatırım yapma özgürlüğü, ulusal muamele, kamulaştırma ve ulusallaştırma, transferler,
gayrimenkule erişim, ihtilafların halli, nakit dışı sermayenin değerlenmesi, yabancı ülke vatandaşlarının
istihdamı ve irtibat büroları gibi doğrudan yabancı yatırımların önemli ilkelerini de açıklamaktadır.
16
Ülkelerin oluşturdukları Yatırım Destekleme Ajansları da Yurtdışı Yatırımların artmasına
katkıda bulunan nedenlerden birisidir.
Yatırım Ajanslarının(IPA) Temel Fonksiyonları
1 Devlet ile olan ilişkilerde, onay alımlarında ve resmi
engellerin aşılmasında rehberlik yapmak
20000
19000
18000
17000
16000
15000
14000
13000
12000
11000
10000
9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
200
180
160
140
2 Ülkenin imajını uluslararası arenada yatırımlar için
çekici hale getirmek
120
100
80
3 Mevcut ve potansiyel yatırımcılara hizmet üretmek,
karşılaştıkları sorunların çözümüne katkıda bulunmak
60
40
20
Ülkenin kalkınma planları ve yatırım fırsatlarını
4 gözeterek yatırımcıları araştırmak ve yatırım ortamı
yaratmak
0
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2010
Gelişmiş Ülkeler
Gelişmekte Olan Ülkeler
Yurtdışı Yatırım Milyar $
Yatırım Ajansları (IPA), son yıllarda ülkelerin Dış Yatırımlara
verdiği önemin yansıması olarak hızla yaygınlaşmıştır
17
İÇİNDEKİLER
1
2
3
4
5
18
Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar küresel ekonomide hızla artmış ve 2007 yılı itibariyle yaklaşık
2 trilyon dolar gibi rekor bir seviyeye ulaşmıştır.
Yurtdışı Doğrudan Yatırım Akımları (Bölgesel),
1990-2010 Milyar Dolar
2500
~ $2 trl.
2000
1500
Bu yükselme 2004 yılında başlamış ve
hem gelişmiş hem de gelişmekte olan
ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Geçiş
1000
Gelişmekte
500
Gelişmiş
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
0
Kaynak: UNCTAD ve WIR (2011)
Yurtdışı Doğrudan Yatırım Akımlar,
1990-2010, Milyar Dolar
1.971
1.744
Küresel Ekonomik Krize bağlı olarak Yurtdışı Yatırım akımları
2007’den itibaren azalmış fakat 2010 yılı itibariyle tekrar
yükselmeye başlamıştır.
+ 15%
1.472
1.185
1.244
2009
2010
- 37%
Yine de 2010 toplam yurtdışı yatırım akışları kriz öncesi dönemin
%15 ve en yüksek 2007 yılının %37 altındadır.
2005-2007 2007
2008
19
Bu rekor yükselişte özel sermayeli şirketlerin gerçekleştikleri Birleşmeler ve Satın almalar
öncül olmuştur.
Milyar $
Birleşme-Satınalma ve Sıfırdan Yatırımlara
aktarılan DYY 1995-2011
Birleşmeler ve Satın Almalar 2007
yılı itibariyle rekor seviyeye
ulaşmıştır.
2500
2000
1500
Sıfırdan Yatırımlar
1000
500
Satın Almalar ve Birleşmeler
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
0
Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar Toplam Değer ve Proje Sayısı
(1995-2011)
1600
18
1400
16
1200
14
1000
800
600
12
Birleşme&SA Değeri
10
Sıfırdan Yatırım Değeri
8
Birleşme&SA #
6
Sıfırdan Yatırım #
400
4
200
2
0
0
2007
2008
2009
2008 krizinden sonra sıfırdan yatırımların
değeri artarken birleşmeler ve satın almalarda
ciddi düşüşler kaydedilmiştir.
2010
20
Küresel kriz, şirketlerin Yurtdışı Doğrudan Yatırımlarının bileşen kompozisyonunun da
değişmesine neden olmuştur.
Bileşenlerine göre Yurtdışı Yatırımlar Akımı 2007-2010
(Milyar Dolar)
2000
1800
Kriz öncesinde şirketler yurtdışı yatırımlarında ağırlıklı
olarak “öz sermaye finansmanı” kullanırken yurtdışı
bağlı ortaklıklarından elde ettikleri karların artmasına
bağlı olarak “yeniden yatırılmış kazançlar” kaynaklı
yatırımlarını arttırmışlardır.
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
2007
2008
Özsermaye
2009
Yeniden Yatırılmış Kazançlar
2010
Diğer Sermaye
Yurtdışı yatırımlarda görece yeni olan Devlet Fonları
da krizden etkilenmiş ve 2010 yılında $26,5 milyar
dolardan $10 milyar dolara düşmüştür.
Yurtdışı yatırımların artmasında büyük payı olan özel sermaye
fonu şirketleri de krizden etkilenmiş sponsor oldukları Satın
Alma ve Birleşmelerin sayısı artsa da yatırım değerleri
düşmüştür.
500
2000
400
Milyar $
%
2500
$30
2,5
Value
$25
2,0
Share in global outflows
$20
1500
1,5
300
$15
1000
200
500
100
$5
0
$0
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
1,0
$10
0,5
0,0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
21
Dış yatırımlar ağırlıklı olarak hizmet sektörüne yoğunlaşmış fakat 2007’den itibaren birincil
sektörde ve imalat sanayinde de hızlı yükselmeler olmuştur.
100%
90%
80%
70%
Genel olarak servis sektörleri yurtdışı
yatırımlarda ağırlığını korumuştur.
60%
Primary
50%
40%
Manufacturing
Services
30%
20%
10%
0%
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
60%
Fakat krizden en belirgin şekilde etkilenen
servis sektörü olmuştur.
Buna karşılık hem imalat hem de birincil/ana
mallar sektörüne yapılan yurtdışı yatırımlar
artmıştır.
50%
45%
40%
30%
20%
47%
42%
40%
39%
37%
34%
32%
2004
14%
14%
Dış Yatırım ların Sektörel Kırılım ı
2005
2006
Manufacturing
20%
18%
14%
Primary
Services
23%
2007
% 60
50
40
30
20
10
0
34%
33%
23%
2008
2009
2010
48
37
32
33
30
22
Primary
36%
28%
0%
2003
birincil/ana mallar sektörüne yatırımlar hız
kesmiş,servis sektöründe ise ciddi düşüşler
yaşanmıştır.
48%
42%
32%
10%
Kriz sonrasındaki dönemde imalat
sanayindeki artış hızlanmış ve neredeyse
yurtdışı yatırımların % 50 si imalat sanayisine
yönelmiştir.
53%
50%
2009
2010
Manufacturing
Services
22
Tarihsel olarak yurtdışı yatırımlar gelişmiş ülkeler tarafından gerçekleştirilirken dinamikler
hızla değişmektedir.
Yurtdışı Yatırım Akımları (Bölgesel), 1990-2010 Milyar $
2500
2000
Geçiş Ekonomileri
1500
Gelişmekte olan Ekonomiler
1000
+ 52%
500
Gelişmiş Ekonomiler
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
0
Küresel kriz bütün ülkelerin yurtdışı yatırımlarını etkilese de kriz sonrasında özellikle gelişmekte olan
ülkelere yatırımlar artmış ve ilk defa gelişmekte olan ve geçiş ülkelerine yapılan yatırımların payı
toplam yurtdışı yatırımların %52’sine ulaşmıştır.
23
Gelişmekte olan ülkeler hem en çok yurtdışı yatırım çeken hem de en çok yurtdışı yatırım
gerçekleştiren ülkeler sıralamasında hızla yükselmektedir.
Yurtdışı Yatırım Akımları (Inflow)
İlk-20 Ülke Sıralaması,
2009-2010 (Milyar $)
Yurtdışı Doğrudan Yatırım Çıkışları (Outflow)
İlk-20 Ülke Sıralaması,
2009-2010 (Milyar $)
228
ABD (1)
Çin (2)
95
Hong Kong (4)
Almanya (6)
38
Birleşik Krallı k (3)
Rusya Federasyonu (7)
Singapur (22)
Japonya (4)
71
Rusya (8)
39
Kanada (9)
Fransa (10)
34
34
Avustralya (16)
32
26
İsviçre (10)
46
2010
Belçika (156)
2009
Hollanda (12)
İrlanda (14)
26
26
Hindistan (8)
25
İspanya (30)
20
Lüksemburg (12)
Şili (26)
5
0
50
100
150
200
75
52
32
30
22
10
21
21
20
18
İrlanda(13)
19
17
18
Lüksemburg (17)
18
19
27
15
16
Hindistan (21)
13
26
26
16
Singapur (18)
15
13
Endonezya (43)
27
Güney Kore (19)
30
68
39
42
38
İtalya (16)
19
15
Meksika (21)
44
İspanya (23)
36
23
21
Kanada (18)
56
Avustralya (20)
25
9
33
İsveç (14)
28
32
Suudi Arabistan (11)
57
58
103
76
64
Çin (6)
41
36
15
84
Fransa (2)
46
105
78
Hong Kong (5)
48
26
283
Almanya (3)
62
24
Brezilya (15)
106
69
52
Belçika (17)
329
ABD (1)
153
0
20
40
60
80
100
120
140
160
24
Gelişmekte olan ülkelere kayan Yurtdışı Yatırımlar 2010 yılında da diğer gelişmekte olan
ülkelerin de katkılarıyla artarak devam etmiştir.
Gelişmekte olan ve Geçiş
Ekonomilerinin Yurtdışı Yatırımları
Gelişmiş Ülkelerin Yurtdışı Yatırımları
69
25
Gelişmekte olan
Ekonomilere
45
6
4
2007
2010
38
Gelişmiş Ekonomilere
51
58
Geçiş Ekonomileri
30
63
4
7
2007
2010
2010 yılında gelişmekte olan ülkelerin yurtdışı
yatırımlarının %70’i gelişmekte olan ülkelere yapılmıştır.
Yatırımların Gelişmekte olan ülkelere dağılımı
300
250
200
150
100
50
0
Afrika
Afrika
Latin Amerika
Güney/Doğu
Asya
Batı Asya
Geçiş
Ekonomileri
Latin
Amerika
Güney/Doğu
Asya
Batı Asya
Geçiş
Ekonomileri
Gelişmekte olan ülkelerden çıkan
Yurtdışı Yatırımların Kaynağı
25
Küresel ekonominin %3 büyüyeceği varsayımına dayanan projeksiyonlara göre Yurtdışı
Yatırımların 2012’de $1,7 trilyon ve 2013’de $1,9 trilyona ulaşması beklenmektedir.
2011 verileri 2010 verilerine kıyasla iyimser bir yükselme
sergilemesine rağmen küresel ekonomideki belirsizliğin etkisiyle Çok
Uluslu Şirketlerin daha temkinli bir profil sergileyeceği
beklenmektedir.
Milyar Dolar
+ %11
2000
1800
1600
Küresel Ekonominin Canlanmasının
Ana Koşulları
1400
1200
2011
1000
2012
800
2013
1 Finansal Sektörün istikrara kavuşması
600
2 Gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarının
400
devam etmesi.
200
0
Dünya
Gelişmiş
Ekonomiler
Gelişmekte Olan
Ekonomiler
3 Gelişmiş ülkelerdeki teşvik
Geçiş
Ekonomileri
programlarının sonuç vermesi
4 Gelişmiş ülkelerdeki talebin canlanması
31%
16%
12%
18%
14%
14%
9%
5%
Gelişmiş Ekonomiler
Gelişmekte Olan Ekonomiler
8%
Geçiş Ekonomileri
Gelişmekte olan ülkelerin yatırımlarının hız kesmesi, gelişmiş ve geçiş ekonomilerininse
yatırımlarını ekonomilerin görece istikrara kavuşmasıyla birlikte hızlandırmaları beklenmektedir.
26
İÇİNDEKİLER
1
2
3
4
5
27
Gelişmekte Olan Ülkelerin Yurtdışı Yatırımları
Gelişmekte olan ülkelerin yabancı yatırımlara bakış açısı küresel ekonominin evrimiyle
hızla değişmekte ve yurtdışı yatırımlar artık ülkeden sermaye çıkışı olarak görülmemektedir
Gelişmekte olan ülkeler özellikle 1990’lardan sonra daha global bir düzlemde küresel değer zincirine entegrasyon odaklı
hükümet teşvikleriyle desteklenen dış yatırımlara yönelmişlerdir.
1. DALGA: 1960 – 1980’ler
2. DALGA: 1980 – 1990 ortaları
3. DALGA: 1990 sonrası
• İthal ikameci ticari ilişkiler
• İhracat odaklı ticari ilişkiler
• Küresel Değer Zincirine Entegrasyon
• Hammadde ve Pazar Arayışı
• Ticaret ağlarının genişletilmesi
• Gelişmekte: Hammadde, Pazar ve
• Aktif / varlık genişlemesi
• Pazar kontrolü ve pazar gücünu
•
•
• İmalat Sektörü
• Ağırlıklı olarak Latin Amerika
• Bölgesel: İç pazara ve bölgedeki
diğer kalkınmakta olan ülkelere
yönelik
• Hükümet güdümlü
ucuz işgücü
Gelişmiş: Pazar ve küçük
boyutlarda stratejik aktif / varlık
genişlemesi
Teknoloji, marka ve pazarlama
kapasiteleri arttırma isteği
• Servis sektörleri (finans ve iş
çözümleri)
• Ağırlıklı olarak Asya ülkeleri
• Bölge dışına açılım
arttırma (özellikle ham madde)
• Üretimde etkinliği arttırma
• Ölçek ekonomisi hedeflemesi
• Bilgi yoğun sektörler
• Asya, Rusya, Latin Amerika ve
Afrika
• Gelişmekte olan ülkeler de dahil
olmak üzere daha global
• Hükümet yönlendirmeli
• Hükümet destekli / teşvikli
• 1995’te 335 milyar ABD$ olan dış yatırım stoğu 2005’te 1,4 Trilyon $’a ulaşmıştır.
• Dış yatırım stoğu 5 milyar ABD dolarını geçen gelişmekte olan ülke sayısı 1995’te yanlızca 5 iken bu sayı 2005’te 27’ye ulaşmıştır.
• 2007’de 7 gelişmekte olan ülke firması dış yatırım stoğu en yüksek 100 TNC listesine girmiştir. (UNCTAD, WIR 2006)
28
Dünya Bankası’nın araştırmaları, küresel büyüme dengelerinin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan
ülkelere kaymakta ve bu ülkelerin önemli yatırım kaynakları ve dinamikleri haline geldiğini
göstermektedir
2005-2010 Yılları DYY Artış Hızı %
Rusya
Gelişmekte olan ekonomilerin 2011-2025 arasında yüzde
4,7 oranında büyümesi öngörülmektedir.
Önümüzdeki dönemde gelişmekte olan ekonomilerin global
GSYİH’deki oranı % 36 dan %45 e yükselmesi beklenmektedir.
G.Kore
Malezya
Brezilya
Polonya
Brezilya, Hindistan, Güney Kore, ve Endonezya’nın Çin’i
yakalaması ve ekonomik dinamizm, büyüklük ve küresel
ekonomiye entegrasyon hususlarında da gelişmiş ülkeleri
yakalamaları beklenmektedir.
Hindistan
Çin
0
Küresel ekonomiye hızlı entegrasyonun sözü geçen ülkelere
ciddi ekonomik ve politik güç ve etki kazandıracağı
öngörülmektedir.
100
200
300
400
500
600
700
800
900
2005-2010 Yılları DYY Artış Hızı %
Gelişm ekte Olan
Ülkeler
Gelişmekte olan ülkeler kaynaklı yatırımların %60’ını
oluşturan BRIC (Brezilya, Rusya Federasyonu, Hindistan ve
Çin) ülkelerinin ağırlığının devam etmesi beklenmektedir.
Gelişm iş Ülkeler
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Kaynak: World Bank, Global Development Horizons 2011
29
Gelişmekte olan ülkeler(özellikle BRIC), 2000’ler ile birlikte ülkelerine çektikleri yatırımla
karşılaştırılabilecek ölçüde yurtdışında yatırım yaparak, birbirleriyle benzeşen istatistiklere
ulaşabilmiştir
Dışarıdan Gelen DYY/ Dışarıya Yapılan DYY (1990-2010)
Gelişmekte Olan Ülke Dış Yatırımları vs Türkiye
400
3500%
Milyar $
3000%
300
2500%
2000%
200
1500%
B rezilya
Çin
Hindistan
Rusya
Türkiye
P o lo nya
M alezya
G.A frika
1000%
500%
0%
1990
1994
1998
2002
2006
2010
B rezilya
Çin
100
Hindistan
Rusya
Türkiye
P o lo nya
0
1990
M alezya
1994
1998
2002
2006
2010
G.A frika
Türkiye serbest ekonomiye geçmesiyle birlikte gerek ticaret hacminde gerek aldığı yatırımlarda hızlı bir ivme yakalamıştır.
Aynı artış hızı dışarıya yapılan yatırımlarda yakalanamamıştır. Alınan Yatırım/Yapılan Yatırım oranı BRIC ülkelerine göre çok
yüksektir. Dış yatırımlar konusu Türkiye için yeni bir girişimdir.
Kaynak:UNCTADSTAT
30
2005 yılı ile birlikte Yurtdışı Yatırımlarda atağa kalkan gelişmekte olan ülkelerin, aynı dönem
içerisinde paralel olarak “Cari Dengelerinde” de olumlu yönde hareketlenme görülmektedir
Yurtdışı DDY Stoğu (1990-2010)
Milyar $
450
Milyar $
350
Cari Denge (2004-2010)
400
300
350
300
250
250
200
Çin
Hindistan
Polonya
Brezilya
M alezya
Rusya
150
G.Afrika
100
Çin
Hindist an
Polonya
Brezilya
M alezya
Rusya
200
150
G.Af rika
100
50
50
0
20
10
20
08
20
06
20
04
20
02
20
00
19
98
19
96
19
94
19
92
19
90
0
-50
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Model ülkelerin dış yatırımları özellikle 2005 yılında ivme kazanmaktadır. 2008 krizine ve artan yatırım çıktılarına rağmen bu
ülkelerin bir çoğu, cari dengede pozitif değerleri görmektedir. Özellikle 2008’den sonra yatırımların hızlanarak yükselişi,
önümüzdeki dönemde bu ülkelerin kazanımlarını ve cari dengelerini standartların üzerine çıkaracaktır.
Kaynak:UNCTADSTAT
31
Finans, Ulaştırma ve Doğal Kaynaklar Yurtdışı Yatırım alanının lokomotif sektörleri konumundadır.
Sektörel kırılım ülkelerin gelişmişlik düzeyinde paralellik gösterse de gelişmekte olan ekonomilerin,
gelişimiş ülkeler sınıfına geçmesiyle birlikte, Finans yatırımları da artış göstermektedir
Yurtdışı Yatırım Sektörel Kırılımı (2007-2009)
Gelişmekte Olan Ülkeler
Diğer
20%
İnşaat
1%
Gelişmiş Ülkeler
Petrol ve D.Kaynaklar
11%
Gıda
1% Metal Ürünler
1%
Elektronik Ürünler
1%
Ticaret
9%
Diğer
17%
Petrol ve D.Kaynaklar
9%
Gıda
4%
Metal Ürünler
3%
Motor ve Makine
3%
Elektronik Ürünler
1%
Ticaret
6%
Kimyasal
6%
Finans
15%
İş Hizmetleri
37%
Ulaştırma
4%
TOPLAM YATIRIM 2010 İTİBARİ
BARİ İLE 3.1 TRILYON $
Finans
22%
İş Hizmetleri
24%
Ulaştırma
5%
TOPLAM YATIRIM 2010 İTİBARİ
BARİ İLE 16.8 TRILYON $
Not: “İş Hizmet” faaliyetleri kapsamında gerçekleşen yatırımın, gelişmekte olan ülkelerin % 64’ü ve tüm dünyadaki yatırımların da %11’i olmak üzere 2007-2009
döneminde Hong Kong’da gerçekleşmiştir. Bu veri Hong Kong’daki yatırım holdinglerinin verilerini de içermektedir.
Kaynak:UNCTADSTAT
32
Söz konusu gelişmekte olan ülkeler yatırım evriminde “Olgunlaşma” evresinin sonuna yaklaşmışlardır.
Çin’in bu evreyi de geçerek kısa bir süre içinde “Oyun Kuruculuk” evresinde yer alacağı görülmektedir
Tırmalama
Olgunlaşma
Oyun Kuruculuk
Dış Yatırımcı,
lider şirketlere sahip
Teknoloji Üreten, İnovatif
8
7
Yabancı Yatırım
Çekebilen
Derinlik
Tarıma
dayalı
Sanayi gücü
düşük
3
2
İhracatçı
# Gelişmekte
# Gelişmiş
1
# Az Gelişmiş
4
6
5
Net İhracatçı
Yatırım Çeken ve yapan
Hizmetlerde merkez
Finansal açıdan derin
Hizmetler
Sektörü
Gelişmiş
Orta-Gelir Tuzağı
Zaman
33
Peki nereden çıktı bu ‘yeni yatırımcılar’?
Yeni Yatırımcıların Başarı Faktörleri
1
İç Pazarları
çok hızlı
büyüdü
Bu nedenle gelirleri/ciroları hızla arttı; yeni yatırımlar için sermaye biriktirebildiler.
Ayrıca düşük nüfuslu enerji ihracatçısı ülkelerin dış yatırım dinamosu iç pazar değil,
artan enerji ihracatı gelirlerinin bir kısmını dış yatırımda kullanmaları oldu.
2
Maliyet
Avantajları
Vardı
İşçilik, vergiler, yatırım maliyetleri düşük olduğu için gelişmiş rakiplerini pazarda saf dışı
bıraktılar. Bazı örneklerde hammadde avantajına sahip oldular. Hammadde fiyatları
yükseldikçe rakipsizleştiler.
3
Know – How
Transferi
Yapıtılar
Bazı
4 iş birimlerinde
uzmanlaştılar
5
Devlet destek ve
teşvikleri
güçlüydü
Yeni dış
yatırımcılar
Uzun süre gelişmiş ülkelerden kendi ülkelerine gelen yabancı yatırımlara beraber
çalıştılar, ortak oldular. Bu sayede hem teknoloji transferi yaptılar ve modern yönetim
tekniklerini içselleştirdiler.
İlk üç gelişme yeni yıldızları belirli iş birimlerinde uzmanlaştırdı ve gelişmiş ülke menşeeli
rakiplerinin önüne geçirerek onları alt etmelerini sağladı.
Devletleri çeşitli araçlarla (korumacılık, teşvikler, üniversite işbirliği ve finansman) bu
şirketlerdi besledi ve azmanlaştırdı. Ayrıca, ABD ve Avrupa ile ilişkileri yakın olan ülkeler
serbest ticaret, tercihli ticaret, teknoloji transferi gibi avantajları yakaladılar.
34
Yatırımlar alanında önde gelen ülkelerin “lider şirketleri” incelendiğinde Petrol-Doğalgaz
şirketlerinin her zaman aslan payını aldığı görülmektedir
Ülke
Şirket
Çin
CNPC (Petrogas), Sinochem Group(Petrogas), Huaneng Group(Enerji), CNOOC(Petrogas)
Citic Group(Finans)
COSCO(Lojistik), Sinotras(Lojistik), China Shipping Company(Lojistik)
Lenovo(Bilişim), ZTE(Telekom), Sinosteel(Metalurji), SAIC(Otomotiv) CSCEC(İnşaat)
Hindistan
Tata(Holding), Videocon(Holding), ONGC(Petrogas), Reliance(Petrogas)
Ranbaxy(İlaç), Reddy’s(İlaç), Sun(İlaç)
HCL(Bilişim), WIPRO(Bilişim), Hindalco(Aliminyum)
Polonya
PKN Orlen(Petrol), PGNiG(Gaz),
PKO BP(Finans)
Asseco(Bilişim), Maspex(Gıda), Bioton(İlaç), Barlinek(Üretim)
Brezilya
Petrobras(Petrogas)
BR Distribuidora(Yakıt), Brasken(Petrokimya), Vale do Rio Doce(D.Kaynak)
Telemar(Telekom), Telefonnica(Telekom)
Malezya
Petronas-Petroliam Nasional Bhd (Petrol), YTL Corp.Berhad (Enerji)
Berhad (Telekom), Maxis (Telekom)
Genting Berhad (Turizm), Sime Darby Berhad (Hizmet
Rusya
Gazprom(Petrogas), Rosneft(Petrogas), Lukoil(Petrogas), Surgutneftegas(Petrogas)
Sberbank(Finans), Norlisk (Metalurji)
Sistema(Telekom), UES(Enerji)
35
İÇİNDEKİLER
1
2
3
4
5
Yurtdışı Yatırımlarda Devlet Desteği
Türk Şirketlerinin Yurtdışı Yatırım Amaçları
2011-2012 Türk Yatırımlarının Genel Görünümü
Türk Dış Yatırımlarımcılarının 2012 Projeksiyonları
36
Yurtdışı Yatırımlar, Türkiye için ‘yeni’ bir olgu olmamakla birlikte son yıllarda ivme
kazanmaya başlamış bir konudur
Türkiye’de Yurtdışı Yatırımların Gelişme Süreci
Öncülerin Gelişmesi ve
Türkiye’den Yurtdışına
Açılma
İlk Yabancı Yatırımcılar dönemi
Küreselleşmeye ilişkin yatırımlar
dönemi
• Ekonomik Kriz, Tek Parti
İlk yabancı bankanın,
Hükümetinin göreve gelmesi
“Banque de
Constantinople”nin,
kuruluşu
• Serbest Ekonomiye geçiş
sıçrama süreci
Politik
Duyunu
İlk ampül fabrikasıUmumiye‘nin İlk YabancıGıda
General Electric
kuruluşu
Fabrikası
1839
1951
1845
1881
1927
Islahat Fermanı
İlk yabancı yatırımlar
Siemens, Telgrafhane
İlk Yabancı İlaç
Fabrikası
İstikrarsızlık
• Körfez Savaşı, petrol
Ekonomi
• 8 ay
zamları
Kapalı
1986
1954
1948
1960-80
• Yurtdışı Yatırımların
1980
2005
1995
1990
2001
Yabancı
Sermayeyi Teşvik
Kanunu
• Yabancı Sermaye Çerçeve
Kararları ve mevzuatsal
serbestleşme
• Yurtdışında büyük çapta
yatırımların hızlanması
2000’lerin başından itibaren Yatırım Çıkışı ve Girişi katlanarak artmıştır. Yurtdışına yapılan
yatırım oranı, diğer gelişmekte olan ülkelere nazaran alt seviyededir.
37
2000’lerin başından itibaren Türkiye’de Yatırım Çıkışı ve Girişi katlanarak artmıştır.
Yurtdışına yapılan yatırım oranı, diğer gelişmekte olan ülkelere nazaran alt seviyededir
fakat hızla artmaktadır
2007
Türkiye’nin Dış Yatırım Stok Rakamları (2000-2010)
2009
%86
Türkiye Dış Yatırım Stok
Milyar $
25
42
20
40
41
41
42
30
Dünya Sıralamasındaki Yeri
44
23,8
46
47
#
50
Milyar $
28,58
%83
22,33
22,33
42
43
43
40
20
15,32
17,84
15
10
12,21
8,86
10
7,06
5
12,21
30
3,66
4,58
5,84
20
8,31
6,13
10
0
0
2000 2001 2002
Kaynak: UNCTADSTAT
2003 2004
2005 2006 2007
2008 2009 2010
0
Türkiye’nin Dış Y atırımları
10 Şirketin Toplam Dış V arlıkları
Türk dış yatırımları 2007-2009 yılları arasında %83
oranında yükselmesine rağmen, en çok dış yatırım
yapan 10 Türk şirketinin dış varlıkları %86 oranında
arttığından bu şirketlerin 2009 yılındaki toplam dış
varlıkları halen dış yatırımların %128’i
seviyesindedir.
38
Türkiye’nin dış yatırımlarının %86’sı Avrupa ve Orta Asya’da toplanırken, G-20 ve AB üye
ülkeleri dış yatırımlardan toplam %51’lik pay almaktadır
Türk Şirketlerinin sahip olduğu Yurtdışındaki
Yerel Şirketlerin Bölgesel Dağılımı (2007-2009)
Avrupa
Yerel Şirketlerin Sayısı
57%
29%
250
9%
200
D.AvrupaOrta Asya
4%
Amerika
OrtadoğuKörfez-Afrika
1%
AsyaPasifik
Çok uluslu Türk şirketlerinin
Afrika’da sahip olduğu yerel
şirketlerin sayısı hızla
yükselirken, Asya-Pasifik’teki
dış varlıklar azalmaktadır
224
178
150
Türkiye toplam 97 ülkeye yatırım yapmaktadır.
1991 yılı sonrasında Avrupa ve Avrasya
bölgesinde yeni kurulan devletlere yapılan
yatırımlar 6,12 milyar $ olup, Türkiye’nin toplam
dış yatırımının %26’sidir.
Türkiye’nin bölgedeki komşuları Azerbaycan,
Gürcistan, İran, Irak, Bulgaristan, Romanya,
KKTC ve Yunanistan’a yaptığı toplam yatırım
5,35 milyar $ olup toplam yatırımının %22’sini
oluşturmaktadır.
100
+%
10
00
En çok yatırım yaptığı 20 ülkedeki yatırımlar,
toplam yatırımları %78’ine karşılık gelmektedir.
-%
47
55
2007
40
50
21
10
5
16
2009
0
Ortadoğu & Kuzey
Afrika, Sahraaltı
Afrikası
Doğu ve Güney Doğu Avrupa ve Orta
Asya, Asya-Pasifik
Asya
Amerika
Kaynak: KHU-DEİK-VCC, Çok Uluslu Şirket Görüşmeleri, 2009; KHUKPMG-T-DEİK-VCC, Çok Uluslu Şirket Görüşmeleri, 2011
39
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere benzer şekilde, Türkiye’nin 2010 yılı dış yatırımlarında
öne çıkan sektörler finans, enerji ve imalat sektörleri olmuştur
Sektörlerin Bölgesel Kırılımı(Milyon $)
Maden ve Taş Ock.
Türkiye’nin Sektörlere göre Dış Yatırımları (2010)
Sektörler
Milyar $ – % Toplam
Finans ve Sigorta
Azerbaycan
3823
Hollanda
Kazakistan
373
Lüksemburg
Libya
158
Cayman Adaları
151
1641
Hollanda
2112
538
Malta
1222
Avusturya
312
Virgin Adaları
518
Almanya
298
İrlanda
229
KKTC
291
Lüksemburg
145
Maden ve Taş Ocak.
4,585
%21
Finans ve Sigorta Faal.
4,426
%20
Holding Şirketlerinin Faal.
4,327
%20
ABD
531
İsviçre
286
İmalat
3,078
%14
Hollanda
460
Malta
250
Bilgi ve İletişim
1,268
%6
Belçika
258
ABD
243
Perakende Ticaret, taşıt onarımı
0,974
%4,5
%4,5
İran
245
Rusya
175
İnşaat
0,812
%4,5
%4
Romanya
237
Azerbaycan
93
Diğer Hizmet
0,730
%3,4
Rusya
202
İngiltere
87
Ulaştırma ve Depolama
0,466
%2,2
%2
Bosna Hersek
167
Kazakistan
78
Elektirk, gaz, buhar iklimlendirme
0,444
%2,1
%2,1
Mısır
128
Gayrimenkul
0,221
%1
Kazakistan
101
Toplam
21,540
İmalat
%1
%100
Ulaştırma
Tunus
Kaynak: T.C. Hazine Müsteşarlığı
Sektörel kırılımlar yalnızca doğrudan yatırım rakamına göre verilmektedir.
Diğer yatırımlar dahil edilmemiştir.
141
Gürcistan
64
Malta
53
Lüksemburg
50
Holding Şirketleri
Bilgi ve İletişim
İnşaat
Lüksemburg
141
Türkmenistan
113
Libya
104
KKTC
78
Gürcistan
66
Fas
61
Rusya
56
Azerbaycan
493
Gürcistan
197
Perakende Tic, Taşıt
Onarımı
Hollanda
181
İngiltere
238
Arnavutluk
119
Hollanda
220
KKTC
108
Rusya
138
Almanya
107
Almanya
88
Monako
106
Kazakistan
73
40
Son yıllarda arasında gerçekleştirilen en büyük Birleşme ve Satın almalar ile Sıfırdan
Yatırımlar da Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesine odaklanmaktadır
Yurtdışında Gerçekleştirilen en büyük 10 Birleşme ve Satın Alma İşlemi, 2007-2011 (milyon US$)
Tarih
Hedef Şirket
Şirket
Hedef Sektör
Ülke
Hisse
(%)
İşlem
Tutarı
2011
Anadolu Efes
SAB Miller
Yiyecek-İçecek
Rusya-Ukrayna
100
1900
2008
Yıldız Holding A.Ş.
Godiva Chocolatier Inc
Gıda
ABD
100
850
2008
Investor Group
Razi Petrochemical Co
Nitrojen gübreleme
İran
100
694,6
2007
Enka İnşaat
Ramenka LLC
Alışveriş Merkezleri
Rusya
50
544,1
2008
Turkcell
Belarus Telecom
Haberleşme ve İletişim
Belarus
80
500
2010
Yıldırım Holding
CMA CGM
Lojistik
Fransa
20
500
2007
Hürriyet Invest BV
Trader Media East Ltd
Reklam Ajansları
Hollanda
67,3
369
2011
Arçelik
Defy
Üretim
Güney Afrika
100
323,7
2011
Yıldırım Holding
Malta Freeport
Altyapı
Malta
50
285
2010
Türk Telekom
Invitel
Telekom
Macaristan
100
269,7
TOPLAM
Kaynak: Thomson Reuters
6236,1
Yurtdışında Gerçekleştirilen en büyük 10 Sıfırdan Yatırımlar, 2007-2009 (milyon US$)
Tarih
Ülke
Şirket
Hedef Sektör
Yatırım Değeri
Eyl-07
Opus Project & Development Romanya
Gayrimenkul
956,1
Eki-08
Zorlu Holding
Pakistan
Alternative/ Yenilenebilir Enerji
949,6*
May-08
Enka İnşaat
Rusya
Kömür, Petrol ve Doğal gaz
508,8
Eki-09
TAV Havalimanları Holding
Tunus
Gayrimenkul
500,0
Nis-09
PETKİM Petrokimya Holding
İran
Kimyasallar
488,7*
Şub-09
Hayat Holding
Rusya
Ağaç mamülleri
385,0
Tem-09
Polimeks
Türkmenistan
Gayrimenkul
373,2*
May-08
Aral Grup
Azerbaycan
Gayrimenkul
362,3*
Şub-09
Şişecam
Rusya
Seramik & cam
325,0*
Mar-08
Polimeks
Türkmenistan
İnşaat Malz.
Kaynak: fDi Intelligence, Financial Times Ltd., * Tahmin edilen tutar
282,2
TOPLAM
5.130,9
41
Türkiye “Yurtdışı Yatırımları” Ekonomi Bakanlığı nezdinde kurulan müdürlükler, teşvikler ve
projeler ile desteklemekte ve bu yatırımları uluslararası anlaşmalarla koruma altına
almaktadır
YDY.GOV.TR
T.C Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü
• Kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde yurtiçi ve yurtdışında serbest bölgeler, lojistik serbest bölgeleri,
ihtisas serbest bölgeleri, özel bölgeler, dış ticaret merkezleri ve lojistik merkezlerinin kurulması, yönetilmesi ve
işletilmesi ile ilgili ilke ve politikaların tespiti konusunda çalışmalar yapmak, araştırma, planlama ve koordinasyon
faaliyetlerini yürütmek.
• Türk yatırımlarının desteklenmesi ve yönlendirilmesi konularında öngörülen teşvik tedbirlerini ve Devlet desteklerini
hazırlamak ve uygulamak.
GÖREVLERİ
• Serbest bölgeler ve lojistik merkezlerinde yapılabilecek üretim, alım-satım, depolama, kiralama, montaj-demontaj,
bakım-onarım, kıyı bankacılığı, bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama ve diğer faaliyet konularını belirlemek. Bu
noktalarda faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere faaliyet ruhsatı vermek veya verilmiş belgeleri iptal etmek.
• Yurtdışında yapılacak yatırımlara ve döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinin uluslararası ticaretine ilişkin mevzuatı
hazırlamak ve uygulamak.
• Yurtdışı yatırımlar ve hizmet ticaretinin gözetim, denetim ve yönlendirilmesine ilişkin önlemler almak ve bu hususlarla
ilgili düzenlemeler yapmak, sektör ve ülke bazında gerekli tedbirleri almak.
Ülke
ÇVÖ*
YKTK**
TÜRKİYE
76
73
Çin
100
127
Brezilya
41
14
Rusya
73
71
Hindistan
81
82
Tayvan
56
39
Polonya
85
66
G.Kore
14
81
Singapur
75
41
Malezya
81
67
Türkiye son yıllardaki atılımlarıyla, yatırımlar
konusunda, devletinde katkısıyla atağa kalkmıştır.
Uluslararası Yatırım Anlaşma sayıları diğer
gelişmekte olan ülkelerle benzerlik göstermektedir.
Ekonomi Bakanlığı, 2012 yılında yürürlüğe sokmak
adına, yurtdışı yatırımlara yönelik kapsamlı bir teşvik
programı hazırlamaktadır.
*ÇVÖ: Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları
**YKTK: Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları
42
Ekonomi Bakanlığı önderliğinde tasarlanan “İhracata Dönük Üretim Stratejisi” devletin dış
yatırımlara yaklaşımı konusunda yol gösterici niteliktedir
T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI
İHRACATA DÖNÜK ÜRETİM STRATEJİSİ
HEDEF
AMAÇ
KAPSAM
KURUL
KATILIMCILAR
• 2023’te dünya ticaretinden aldığımız payın arttırılması ve ihracatın 500
milyar dolara çıkarılması
• İhracat – Üretim – Yatırım – İstihdamı etkileyen politikaların birbirini
destekleyecek şekilde etkileşimli olarak kullanılması
• İmalat sanayi ve hizemt üretim potansiyelinin ihracat odaklı
değerlendirilmes, sürdürülebilir ihracat artışı sağlanması, ihracatta katma
değeri yüksek ve teknoloji yoğun sektörlere geçilmesi.
• Ekonomi Bakanlığı başkanlığında “İhracata Dönük Üretim Stratejisi
Değerlendirme Kurulu” kurulmuştur.
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Ekonomi Bakanlığı
Maliye Bakanlığı
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ulaştırma Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Kalkıma Bakanlığı
Hazine Müsteşarlığı
–
–
–
–
–
T.C. Merkez Bankası
Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı
TOBB ve TİM Başkanları
Türkiye İhracat Kredi Bankası Genel Müdürü
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
43
“İhracata Dönük Üretim Stratejisi” kapsamında oluşturulan “GİTES (Girdi Tedarik
Stratejisi)” devletin ağırlıklı olarak desteklemeyi hedeflediği 5 sektörü belirlemiştir
GİTES (Girdi Tedarik Stratejisi)
AMAÇLARI
ÖNCELİKLİ
SEKTÖRLER
1
DEMİR-ÇELİK
VE
MADENCİLİK
• Enerji Stratejisi
• İhracat Kısıtlamaları
(kotalar, vergiler, vs)
• Yurtdışında Hammadde
Yatırımları
Tedarik zincirinde daha fazla katma değerin
Türkiye’de bırakılması.
2
Ara malı ithalat bağımlılığının azaltılması.
3
Tedarik sürekliliği ve güvenliği ile ihracatta
sürdürülebilir küresel rekabet gücü
sağlanması
2
ÇİN
MODEL
ÜLKELER
1
3
OTOMOTİV
VE MAKİNA
5
4
KİMYASALLAR
ABD
• Stratejik ve Kritik Maddelerin
Stoklanması Hakkında Kanun
• Mineraller, Kritik Mineraller ve
ABD Ekonomisi Raporu
• Küresel Maden Kaynakları
Değerlendirmesi Projesi
TARIM
TEKSTİL
AB
• AB Anlaşmaları Yoluyla
Serbest Ticaretin Teşvik
Edilmesi
• Kaynak Verimliliğinin
Desteklenmesi ve Geri
Dönüşümün Teşvik Edilmesi
44
Ancak Ekonomi Bakanlığı’nın yürürlükteki teşvik rejimi, ağırlıklı olarak mal ve hizmet
ihracatına yöneliktir
T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Rejimi
• İhracat üretim süreçlerinden ve girdi tedarik ihtiyacından bağımsız
düşünülemez
TEMEL VARSAYIMLAR
TEŞVİKLER
• Sürdürülebilir ihracat artışını güvenceye alan tüm politika araçlarının birbiriyle
etkileşimli olarak, bütünsel bir yaklaşımla kullanılması gerekmektedir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi
Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği
Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Programları Desteği
Çevre Desteği
Turquallity / Marka Desteği
Tasarım Desteği
Ar-Ge Desteği
Ofis Mağaza Desteği
Teknik Müşavirlik Firmalarının Yurt Dışındaki Faaliyetlerine Sağlanacak Destek
Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlara Destek
• Yurt Dışında Fuar Düzenlenmesine ve Değerlendirilmesine Destek
45
Dış yatırım yapan Türk şirketleri üretim ve pazar odaklı bir profil sergilemektedir. Ürün ve
pazar çeşitliliği, marka bilinirliliğini arttırma, maliyet avantajı; yatırımları tetikleyen en
önemli faktörler olmaktadır
Yatırımın Amacı
(Önem Sırasına Göre)
Yatırımın Alanı
Satış Mağazası
29%
Dağıtım/Depo
9%
Pazara
Nüfus
Etmek
Üretim Tesisi
42%
Hammaddelere
Erişim
Yatırımın Şekli
Aragirdilere Erişim
İşgücü Maliyetlerini Azaltmak
Büro, Pazarlama
Şirketi, Bayilik
15%
Şirket Evliliği 35%
Hammadde
Temini
5%
Özelleştirme ve
Doğrudan Satın
Alma
11%
Teknolojiye Erişim
Vergi Yükünü Azaltma
Yeni Yatırım
43%
Gümrük Duvarlarını Aşmak
Text
Hedef Pazarlar
Yerleşke Çeşitliliği ile Riski Azaltmak
Türkye’deki Ekonomik İstikrarsızlıktan Kaçmak
Text
Şube
10%
Ev Sahibi Ülkenin
Yerel Pazarı 29%
Türkiye dahil Tüm
Pazarlar
15%
Ulaştırma Maliyetlerini Azaltmak
Türk Yatırımcısı, Hammaddeye erişim kolaylığı için Afrika ve Asya-Pasifik’e;
Bürokratik kolaylıklar için Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesine; Üretim ihracı
Türkiye’ye yapılacaksa Avrupa ve Orta Asya’ya; Lojistik yakınlık nedeniyle
Avrupa Birliği ve Orta Doğu’ya yatırım yapmaktadır.
Yatırım Yapılan
Ülkenin Yerel
Pazarı
48%
Diğer Ülkelere
İhracat Amaçlı
9%
Kaynak: TÜBİTAK, İstanbul Teknik Ünversitesi, Türkiye’nin Yurtdışındaki Doğrudan Sermaye Yatırımları: Bir Mikro Veri Analizi, 2010, İstanbul
46
Doğrudan dış yatırımları yönlendirici değişkenler göz önüne alındığında Türk şirketleri
global yatırımcıların görüşleriyle ters düşmektedir. DEİK-İTÜ-TÜBİTAK araştırmaları bu
bulguları teyit eder niteliktedir
Yatırımları Yönlendirici Değişkenler
DEİK-İTÜ-TÜBİTAK Yatırımcı Araştırması
Yatırım Yönlendirici Değişkenleri
Ev Sahibi Ülke Pazarı
TÜRKİYE
Yeni
1 Müşterilere
Ulaşma
Olanağı
Komşu Ülke Pazarları
1 Yeni Müşterilere Ulaşma
Olanağı
Türk Nüfusunun Varlığı ve Kültürel Bağlar
2 Düşük İşçilik Maliyetleri
2 Politik İstikrar
3 Kültürel Uyum
4 Vergi Rejimi
Hukuki Çevre, ve Tarafsız
Hukuk Kuralı
5 Ulaşım ve
6
4 Vergi
Rejimi
KÜRESEL
7
8
Altyapı
Politik İstikrar
Yabancı Sermaye Mevzuatı
Yabancı Yatırımcılara Sağlanan Kolaylıklar
Ev Sahibi Ülkenin Dışa Açıklığı
Yüksek Kalitede
İşçilik
Düzenleyici
Ortam
Kaynak: KPMG 2009
ve DEIK Mülakatları
Yeni pazarlara giriş yaparak, yeni müşterilere ulaşma en temel yatırım
motviasyonu olarak göze çarpmaktadır. Altyapı ve regülatif ortam
Türk Yatırımcılar için birinci dereceden önemli konular değildir.
Ekonomik ve Politik İstikrar
Çalışma Yaşamı ve Sendikalaşma
Önem Derecesi
3
Hammadde ve Ara Girdilere Erişim
Altyapı Hizmetleri
Bürokrasi
Yatırım Öncesi Ev Sahibi Ülkeyle Ticaret
İlişkisi
Ev Sahibi Ülkedeki Tirk Firmalarının Varlığı
Stratejik ve Teknolojik Etkenler
47
‘GODIVA’ girişimi, yurtdışı yatırımlar kapsamında diğer yatırımlardan farklılaştırmaktadır.
MILLER-Efes, DEFY-ARÇELİK yatırımları son yılların ses getiren yatırımlarıdır
SAB MILLER- Anadolu Efes
DEFY- Arçelik
• 2008 yılında 850 Milyon $
karşılığında ABD’li Campell
Group’tan satın alındı
• 2011 yılında 1,9 Milyar $
karşılığında Miller’in Rusya ve
Ukrayna operasyonları satın alındı.
• 2011 yılında 324 Milyon $
karşılığında Güney Afrika’nın beyaz
eşya sektör lideri Defy satın alındı.
• Türkiye’nin diğer yurtdışı
yatırımlarından farklı olarak; yeni
pazarlara açılmayı küresel bir
marka ile gerçekleştirmek amacı
taşımaktadır
• Bu işlemle birlikte Efes bölge
pazarında en büyük 2. oyuncu
konumuna geldi
• Hızlı gelişme potansiyeli sunan
Afrika pazarına açılımda stratejik
bir hamle
• TÜBİTAK çalışmasındaki yatırım
öncelikleri ile örtüşen bir yatırım
olmakla birlikte, değer olarak
yurtdışı yatırımlar alanında en
yüksek meblağlı alım olmuştur
• Yatırım; yeni pazara nüfus etme,
bölgede global üretim, satış ve
teknoloji birikimini destekleyecek bir
güç olarak değerlendirilmektedir
GODIVA- Ülker
• Dünya genelinde 450’den fazla
mağaza
• Marka imajı: Lüks, Enerjik,
Modern, Üst skalaya yönelik,
küresel çapta segmentinin en
bilinen ve pahalı markası
Ülker GODIVA’yı alarak daha önce yer almadığı bir segmente ve kitleye yönelik bir yatırım yapmıştır. GODIVA gibi küresel bir
markanın alımı bölgesel çapta ve pazar payını arttırmaya yönelik olan diğer yatırımlardan daha farklı bir noktada değerlendirilebilir.
48
2011-2012 Türk Yurtdışı Yatırımlarının Genel Görünümü
Türkiye’nin Yurtdışı Doğrudan Yatırımları 2010 yılına kıyasla ~%50 artış göstermiş ve
2011’de toplam US$ 2,67 milyar’a ulaşmıştır
Türiye'nin Yurtdışı Yatırımları 2010-2011 (akım) US$ milyon
2.657
+ %50
1.784
Aylık ortalama US$ 221 milyon yatırım gerçekleştirilmiştir.
2010
2011
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistikleri 2011-2012
US$ Milyon
Türkiye'nin Yurtdışı Yatırımları (aylık akım)
2011
800
700
600
500
400
300
200
100
0
TOPLAM DÜNYA
683
419
412
285
125
76
Kas.10
Ara.10
Oca.11
Şub.11
145
Mar.11
155
Nis.11
106
May.11
296
120
Haz.11
Tem.11
93
Ağu.11
112
Eyl.11
118
66
Eki.11
Kas.11
Ara.11
Oca.12
49
2010 yılına benzer şekilde Türkiye’nin Yurtdışı yatırımları ağırlıklı olarak Avrupa bölgesine
yoğunlaşmıştır
US$ Milyon
Türkiye'nin Yurtdışı Yatırımlarında Avrupa'nın Payı - (aylık akım)
2011
800
700
600
500
400
300
200
100
0
683
TOPLAM DÜNYA
631
419
412
352
285
125
76
73
39
Kas.10
Ara.10
Oca.11
Şub.11
145
55
Mar.11
155
106
123
203
Nis.11
May.11
120
93
75
57
Haz.11
296
381
Tem.11
42
Ağu.11
112
118
76
59
Eyl.11
Eki.11
223
66
21
Kas.11
Ara.11
Oca.12
Dış Yatırımlarda Diğer Bölgelerin Dağılımı %
2011
80%
Avrupa
75,2%
Avrupa
1.998
70%
60%
YAKIN VE ORTADOĞU ÜLKELERİ
(Iran, Israil Haric)
329
50%
40%
DIGER ASYA ÜLKELERİ
138
30%
20%
12,4%
10%
0%
Avrupa
YAKIN VE
ORTADOĞU
ÜLKELERİ (Iran,
Israil Haric)
5,2%
DIGER ASYA
ÜLKELERİ
3,5%
1,6%
1,4%
KORFEZ
ÜLKELERİ
KUZEY AMERİKA
AFRİKA
0,4%
0,1%
ORTA AMERİKA OKYANUSYA VE
(adalar)
KUTUP BÖLGESİ
KORFEZ ÜLKELERİ
93
KUZEY AMERİKA
42
AFRİKA
37
ORTA AMERİKA (adalar)
11
OKYANUSYA VE KUTUP BÖLGESİ
2
50
2011 yılında gerçekleştirilen dış yatırımlarda 10 ülke toplam yatırımların ~% 80’ini
oluşturmaktadır
Top 10 Ülke US$ Milyon
2011
600
530
523
500
400
296
300
151
200
137
101
100
91
90
78
69
ny
a
an
M
ak
ed
o
is
t
Ka
za
k
R
us
ya
ya
an
Al
m
em
ks
Lü
Av
u
st
ur
bu
rg
ya
e
vi
çr
İs
rb
ay
c
an
a
Az
e
nd
H
ol
la
Fr
an
sa
0
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistikleri 2011
51
2011 yılında Türkiye Yurtdışı Yatırımlarının ~%60 Hizmetler sektörüne; ~%40’ı Sinai sektöre
odaklanmıştır, Tarım sektörünün payı %1 civarındadır
Hizmetler Sektörü Kırılımı US$ (milyon)
2011
1.553
596
340
TOPLAM
Ulaştırma,
Depolama ve
Haberleşme
338
192
Mali Aracı Gayrimenkul,
Kuruluşların Kiralama ve İş
Faaliyetleri
Faaliyetleri
İnşaat
32
20
Sağlik İşleri ve
Sosyal
Hizmetler
20
Toptan ve Diğer Sosyal,
Perakende Toplumsal ve
Ticaret;
Kişisel Hizmet
Motorlu Taşıt, Faaliyetleri
motosiklet,
kişisel ve ev
eşyalarının
onarımı
14
1
Oteller ve
Lokantalar
Eğitim
Sınai Sektörler Kırılımı US$ (milyon)
2011
1.086
517
TOPLAM
İmalat
298
271
Madencilik ve Taşocakcılığı
Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak
Su Üretimi ve Dağıtımı
52
2011 yılında öne çıkan sektörler “Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme” ve “İmalat”
sektörleri olmuştur
Türkiye'nin Yurtdışı Doğrudan Yatırımlarının Sektörel Dağılımı US$ (milyon)
596
517
340
338
298
271
32
20
20
18
14
1
Sağlik İşleri ve
Sosyal
Hizmetler
Toptan ve
Perakende
Ticaret;Motorlu
Taşıt,
Diğer Sosyal,
Toplumsal ve
Kişisel Hizmet
Faaliyetleri
Tarım, Avcılık
ve Ormancılık
Oteller ve
Lokantalar
Eğitim
İnşaat
Elektrik, Gaz,
Buhar ve Sıcak
Su Üretimi ve
Dağıtımı
Madencilik ve
Taşocakcılığı
Gayrimenkul,
Kiralama ve İş
Faaliyetleri
Mali Aracı
Kuruluşların
Faaliyetleri
İmalat
Ulaştırma,
Depolama ve
Haberleşme
192
53
2012’nin ilk üç ayında Türkiye’nin Yurtdışı Doğrudan Yatırımları 2011 toplam yatırımlarının
% 86’sına ulaşmıştır
2012 Ocak-Mart Yurtdışı
Doğrudan Yatırımlar
US$ milyon
Türiye'nin Yurtdışı Yatırımları 2010-2011 (akım) US$ milyon
2.657
2.288
1.784
%86
2010
2011
2012 (Ocak-Mart)
Hollanda
2017
Azerbaycan
82
İsviçre
26
Rusya
21
Avusturya
17
BAE
14
Almanya
12
Pakistan
12
Hindistan
11
ABD
10
Belçika
9
Türk yatırımcıları, 2012 yılının ilk üç ayında BAE, Pakistan ve
Hindistan gibi pazarlarda şimdiden bu ülkelere gerçekleştirdikleri
yatırım büyüklüklerine ulaşmışlardır.
54
Global ekonomik durgunluğa işaret eden uluslararası organizasyonların beklentilerinin
aksine yurtdışında yatırım yapan Türk firmalarının 2012 yılında Türk ekonomisinden olumlu
yönde beklentileri vardır
DÜNYA
TÜRKİYE
GDP
GDP
Uluslararası Para Fonu
3,3
0,4
Dünya Bankası
2,5
2,9
4
3
1,6
3
Avrupa Birliği
İktisadi İşbirliği ve Kalkınma
Örgütü
T.C. Ekonomi Bakanlığı
T.C. Merkez Bankası
Enflasyon
4
Cari Hesap Açığı
- $71,943
5,2
- $65,823
Güler Sabancı, Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“2012’ye kuvvetli bir büyümeyle giriyoruz. Büyümede beklenenden daha yüksek bir performans
olacağına inanıyorum. Cari açığın makul bir seviyede tutulması için daha fazla tasarruf ulusal
önceliğimiz olmalı.”
Mustafa Koç, Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Dünyada satın alma yönünde fırsatlar olursa beyaz eşya şirketlerimiz değerlendirecek. Arçelik’in
Pazar arayışları devam ediyor. Türaş’ın 2,2 milyar dolarlık muazzam bir yatırımı var.”
Hamdi Akın, Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Kanaatimce 2012’de Türkiye ekonomisi büyümeye sürdürecek ve yaklaşık yüzde 4-6 bandına
oturacak. Cari açığın 2012’de kesinlikle hız keseceğini, enflasyonun da korkulacak bir boyuta
ulaşmayacağını tahmin ediyorum. Enflasyonun % 8’i aşacağına ihtimal vermiyorum. ”
55
Türk ekonomisinden beklentiler ışığında, yurtdışında yatırım yapan Türk firmaları, 2012’de
de yatırımlarına devam edeceklerini belirtmişlerdir
Adnan Bali, İş Bankası Genel Müdürü
“Yurtdışında büyümeye devam edeceğiz. Bankamızın büyüme stratejisinin temelinde uluslararası
alanda öncelikle bölgesel, daha sonra küresel bir banka olmak var. Bu kapsamda Azerbaycan,
Balkanlar, Kafkasya, Ortadoğu, ve Körfez bölgelerini yakından takip ediyoruz.”
Ziya Akkurt, Akbank Genel Müdürü
“2012’de yüzde 4 büyüme hızı ve yüzde 6,5 yıllık enflasyon bekliyoruz.”
Fuat Tosyalı, Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Cezayir’de yuvarlak inşaat demiri üreteceğiz. Tesisimizin 1 milyon 250 bin ton yıllık kapasitesi olacak.
500 milyon dolarlık bir yatırım. 2012’nin Ağustos-Eylül aylarında devreye alacağız”
Dr. Ahmet Kırman, Şişecam Yönetim Kurulu Başkan Vekili
“2012’de 1 milyar dolar düzeyinde yatırım harcaması planladık. Bulgaristan’daki cam ev eşyası
kapasitemizi arttıracak yeni bir fırın yatırımına başlanacak”
İdil Yiğitbaşı, Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“2012’de toplam büyüme hedefimize paralel yatırımlar gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Yurtdışında
özellikle Körfez bölgeleri, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Rusya hedef pazarlarımız”
Muharrem Usta, Medical Park Hastaneler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı
“Yurtdışında hastane açan ilk Türk markası olmak istiyoruz. Bu kapsamda 2012 sonuna kadar Kuzey
Afrika ve Ortadoğu’da beş hastane açmayı planlıyoruz. Yurtdışına 150 milyon dolarlık yatırım
yapacağız.”
56
DEİK Yurtdışı Yatırımlar Çalışma Grubu Üyelerinin şirketlerinin yurtdışı yatırımlarına
yönelik olarak değerlendirmeleri ve önerileri... (1)
Volkan Kara, Strateji Planlama Direktörü, Çalışma Grubu Başkanı
Hakan Nazlıoğlu, İş Geliştirme Koordinatörü
“Türkiye’nin küresel değer zincirinde aldığı payın artması
ekonominin geldiği noktadan daha üst seviyelere
sürdürülebilir modellerle çıkabilmesi için yurtdışı
yatırımların artarak devam etmesi hayati bir konudur.
Özel sektörün yatırımlarına hız kesmeden devam
edeceğine inanıyorum
“Marka güvenirliliği finansmanda önemli ölçüde maliyet
avantajı sağlamaktadır. Özellikle Coca-Cola ve Efes
markalarının uluslararası çaptaki bilinirlikleri uluslararası
kuruluşlardan sağlanan finansmanın maliyetini önemli
ölçülerde indirebilmektedir.”
Funda Güngör Akpınar, Strateji Planlama Direktörü
“Arçelik olarak ne kadar Uzakdoğudaki pazarlardaki fırsatlar
devamlı olarak incelense de Türkiye halen üretim maliyetleri ve
yerel tedarik zinciri açısından kontrol edilebilir bir noktadadır.
Ancak zaman içerisinde bu bölgelere kayış kaçınılmaz olacaktır.
Eğer zamanında bu ülkelerde yatırıma başlanmazsa, buradan
çıkan yeni oyuncular ile rekabet etmek mümkün olmayacaktır.”
Gizep
GizepSayın,
Sayın,Genel
GenelMüdür
MüdürYardımcısı
Yardımcısı
“2000’ler
2000’lerile
ilebirlikte
birliktedeğer
değerkatkısı
katkısıolacak
olacakher
herpazara,
pazara giriş
stratejisi
stratejisibenimsenmiştir.
benimsenmiştir.Bu
Bubağlamda
bağlamdagelişmekte
gelişmekteolan
olan
ekonomilerin
ekonomilerinoluşturduğu
oluşturduğu‘hayati
‘hayaticoğrafya’
coğrafya’planı
planı
oluşturulmuştur.
oluşturulmuştur.Ne
Nekadar
kadaröncelik
öncelikTürkiye
Türkiyeveveçevresinde
çevresinde
etkin
etkinolmak
olmakolsa
olsada
daönümüzdeki
önümüzdekidönemde
dönemdegelişmekte
gelişmekteolan
pazarlara
olan pazarlara
yönelim
yönelim
öngörülmektedir.”
öngörülmektedir.
Ender Arslan Strateji ve İş Geliştirme Direktörü, Yalçın Yılmazkaya,
Kıdemli Danışman
“Yatırımlara küresel ölçekte bakmak ilgili ülkenin şartlarını ve iş
yapış şekillerini öğrenmede körlük yaratabilmektedir. Yatırım
yapılacak ülkeye yönelik her türlü mevzuat ve iş deneyimi çok
kritiktir. Bu bilgilerin masa başından öğrenilmesi çok mümkün
olmamaktadır. İnsan kaynağı, kültür, mevzuat, ülke ve iş ortamı
yatırım planlanmasında göz önünde bulundurulması gereken
unsurlardır.”
Serkan Kaptan, Strateji ve İş Geliştirme Direktörü
“Yatırım projeksiyonlarınızın içinde savaş ve devrim de dahil
olmak üzere her türlü sürprizi barındıracak çeşitli
senaryoların bulunması, yani B ve C planlarınızın olması
kritik bir noktadır.”
İrfan Başak Strateji Planlama Direktörü, Serhat Demir Hukuk Direktörü
“Çalık Holding, iş modeline uygun olarak birçok yatırımcının
tehdit olarak gördüğü bölgeleri yatırım fırsatı olarak
değerlendirebilmektedir. Bu noktada coğrafi yakınlık ve kültürel
benzerlik, Çalık Holding yatırımları için önemli belirleyicilerdir.
Ne yapılıyorsa en iyisinin yapılması prensibini belirleyen Çalık
Holding, karlılığın yanında girdiği ülkelerde yaratacağı katma
değerle, bayrak taşıyıcısı olmak misyonunu benimsemiştir”
Murat Yalçınkaya, Pazar İstihbarat Müdürü
“Yeni ülkelere yatırımdan ziyade, 8 ülkede bulunan mevcut
yatırımların derinleştirilip kapasite arttrımına gidilmesi daha
öncelikli bir hedeftir. Ülke olarak Uzakdoğu ve özellikle Çin
ön plana çıkmaktadır. Yerel ortakla birlikte yeni fırsatlar
değerlendirilebilir. Çin pazar potansiyeli açısından ön plana
çıkan bir ülkedir.”
57
DEİK Yurtdışı Yatırımlar Çalışma Grubu Üyelerinin şirketlerinin yurtdışı yatırımlarına
yönelik olarak değerlendirmeleri ve önerileri... (2)
Abdullah Kırımlı, İş Geliştirme Direktörü
Şükrü Nenem, Stateji Planlama ve Yatırımlar Müdürü
“Türk Bankalarının yurtdışı yatırımlarını hızlandırması, Türk
şirketlerine yurtdışında daha fazla iş imkanı yaratmaktadır.
Almanya ve Avusturya gibi ülkelerde Türk Banklarının varlığı
yatırımcılara büyük kolaylık sağlamaktadır.”
“Havayolu yatırımlarının önemli bir avantajı, hattın açılmasıyla
birlikte yatırım geri dönüşünün başlamasıdır. Sektör maliyetleri
akaryakıt fiyatlarına çok bağlı olmakla birlikte önümüzdeki
dönemlerde konsolidasyonlara çok daha açık bir yapı
kazanabilir. Küçük firmaların tek başına ayakta kalması gittikçe
zorlaşan bir durumdur.”
Murat Yılmaz, Genel Müdür Yardımcısı
“Ana hedefimiz otel ağını genişleterek, Türk imzalı ürünleri
otel işletmeciliği yoluyla ihraç etmektir. Hedef olarak eski
Osmanlı coğrafyası benimsenmiştir. Bu bağlamda MENA
ve CIS ülkelerinde yatırımlar sürecektir. AB, Amerika ve
Avustralya hedef pazarlar değildir. Mekke, Medine ve Bakü
öncelikli hedef şehirler arasındadır. 2015’e kadar
yurtdışında 55 yatırımın faaliyete geçirilmesi
planlanmaktadır.”
Hasan İbrahim Toksoy, Yönetim Kurulu Danışmanı
“Gıda mevzuatı yatırımlarda belirleyici ve kritik bir konu
olmaktadır. Temelde uygulanabilir iş planı olan fırsatlar
değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. AB ülkelerinde süt
ürünleri mevzuatının gerek kuralları gerek hali hazırdaki
ülkelerin pazar dominasyonundan ötürü, MADO Türkiye’den
bu pazara sütlü ürün sokamamaktadır. Bu sebeple
Bulgaristan’da üretim tesisi yatırımı gerçekleştirilmiştir.”
Ercan Sayarı, Genel Koordinatör Yardımcısı
“Türkiye’nin CIS ve MENA gibi zor pazarlarda son yıllarda artan
performansı, bazı şeylerin doğru yapıldığının en önemli
göstergesidir. Avrupa pazarındaki aktiflik azalırken, bu
bölgelerde gerek yatırımlarda gerek ticarette ciddi artış
yaşanmaktadır.”
Eryiğit Umur, Yatırımlar Bölüm Başkanı
“Bilinmeyen ülkelerde yatırımlara mahalli ortaklar ile başlamak
Doğuş Holding için önemli bir stratejidir. Lokal ortağın güçlü bir
iletişim ağı ve şirket yapısı olması önemli hususlardır.
Hırvatistan ve Yunanistan yatırımlarında ortaklar ile
çalışılmıştır.”
Sevim Yeltekin, Genel Müdür Yardımcısı
“Lojistik masrafların rekabette hayati rol oynadığı boya
pazarında çok uzak coğrafyalar hedef pazarlar kapsamına
girememektedir.Kimya sektöründe hammadde ihtiyacı daha
çok ABD ve AB pazarlarından temin edildiği için Betek olarak
bu pazarlarda rekabet edebilecek düşüklükteki fiyatlar
yakalanamamaktadır. MENA ve CIS bölgesine yönelimdeki
diğer bir motivasyon budur”
Cem Gürkan, İhracat ve İş geliştirme Direktörü
“Mısır ve Rusya yatırımlarının daha da genişletilmesi
öngörülmektedir. Hedef Orta Rusya’ya doğru yatırımları
genişleterek, başta Kazakistan olmak üzere CIS bölgesinde
daha aktif olmaktır. Rusya yatırımı hammadde bazında
lokalleşebilirse, özellikle CIS bölgesi satışlarında lojistik
avantajı ile birlikte çok stratejik bir bölge olabilir.”
58
DEİK Yurtdışı Yatırımlar Grubu mülakatlarına göre kısa ve orta vadede yatırımların
yöneleceği bölgeler çoğunlukla CIS ve MENA bölge ülkeleri olacaktır. Irak, Rusya, Çin ve
Hindistan pazarları yatırım planlarında öne çıkan ülkelerdir.
Avrupa-Balkanlar
Arap Baharı ile birlikte başlayan politik istikrarsızlık,
özellikle MENA bölgesine olan planları sekteye
uğratmıştır. Ancak gerek MENA gerek CIS bölgeleri
herşeye rağmen coğrafi yakınlığı ve yüksek kar
marjları ile cazip yatırım olanakları sunmaktadır.
MENA
Uzakdoğu
Latin Amerika
Afrika
CIS
59
Yapılan mülakatlara göre Türk Yatırımcılarının kısa ve orta vadeli yurdışı yatırımlarının
%80’i 4 saatlik uçuş uzaklığındaki coğrafyada yoğunlaşmıştır
NEDEN BÖLGESEL STRATEJİLER ?
Küresel güç olabilmek için öncelikle
bölgesel güç olmak gerekmektedir. Bu
1 bağlamda bölgeyle Türkiye’nin güçlü
bağları ve yönetimsel açıdan bu
bölgede iş yapabilme kolaylığı
Coğrafi açıdan lojistik avantajı ve
2 yönetimsel açıdan ulaşılabilirlik
Türkiye’nin özellikle son yıllarda
3 bölgede artan olumlu imajı ve kültürel
yakınlık
60
Gerçekleştirilen mülakatlar sonucu yatırımcıların en önemli beklentisi finansmana erişim ve
aktif bir Eximbank yapısı üzerine yoğunlaşmıştır. Resmi kurumların ve kamuoyunun
Yurtdışı Yatırımlara yönelik önyargısının kısmen kırılmış olması da önemli bir konudur.
Öneriler
Yatırımların Finansman Sorunu
ve Eximbank
• Eximbank’ın yurtdışı yatırımlarda Türk Şirketlerine EBRD, IFC gibi kurumlardan
daha az maliyetli destek sağlaması beklenmektedir. Italya’daki SIMEST kurumu
başarılı örneklere sahiptir, Çin modeline benzer bir yapılanmaya gidilebilir.
• Özellikle stratejik görülen sektörlere ve doğal kaynaklara yönelik olarak, topyekün
bir devlet stratejisi ile atılım yapılabilir.
• Ülkenin bayrak taşıyıcısı olan ve kısıtlı sayılarıyla yurtdışında faaliyetlerini
sürdüren büyük firmalara yönelik olarak firma büyüklüğüne daha uygun destek
paketleri hazırlanabilir.
Teşvikler ve Yurtdışı Yatırım
Algısı
• Teşvikler genellikle yerel düşünerek hazırlanmaktadır. Küresel şirketler çıkarmak
adına tasarılar daha küresel bir vizyon ile hazırlanabilir. En nihayetinde çok uluslu
şirketlerimiz para akışını Türkiye’ye yöneltmektedir.
• Teşviklerde yoğun bir şekilde dökümantasyon süreçleri yaşanmaktadır. Daha
esnek bir yapı kurulabilir.
• Politik riski yüksek bölgelerde para transferinin sağlanmasında devlet desteğine
ihtiyaç duyulmaktadır.
Mevzuat
• Son yıllarda sayıları artan Çifte Vergilendirme Anlaşmalarının sayısı ve
kapsamları geliştirilebilir.
• Numune ürünler götürürken gümrükte sıkıntılar yaşanabilmektedir. Bu tip
sorunlar için iş adamı kartı ya da resmi yazı gibi basit düzenlemelerle aşılabilir.
61

Yurtdışı Yatırımların Tarihsel Arka Planı ve Kapsamı

Transkript

Benzer belgeler

Indir

28.08.2015 Kamuyu Aydınlatma Platformu http://www.kap.gov.tr

günlük bülten

günlük bülten

Özge Yapı A.Ş., yurtdışı ağırlıklı projelere odaklandı

The dhdhsh hsdh fgjkga fasgf sagfa gsfkjfs aufy dhdhsh hsdh fgjkga

günlük bülten

Citigroup Global Markets Şirketi`nin bir şubesi olan Smith Barney

“Ben Zavallı Bir Çocuğum, Kimse Beni Sevmiyor” “Bohemian