adana - 7. Bölge Müdürlüğü

Transkript

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAĞI
ADANA
1. GİRİŞ
Son yıllarda turizm, deniz, güneş kum üçgeninin hakim olduğu alışılmış turizmin dışına
çıkmakta, diğer turizm çeşitlerine olan talep giderek artış göstermektedir. Turizm
sektörünün hızla büyümesi ve çeşitlenmesi, turizm-çevre ilişkisinin önem kazanması ile
alternatif turizmin bir dalı olan “Ekoturizm”, ülkemizin gelecekte başlıca turizm
kaynaklarından biri olmaya adaydır. Yapılan bu çalışmada, ekoturizmin tanımı, kapsamı,
hedefi, çıkış amaçları ve ülkemizde bölgelere göre ekoturizm çeşitleri ve uygulama alanları
belirlenmiştir. Ayrıca Ekoturizm kapsamında doğal ve kültürel değerlerin korunmasına
yönelik son zamanlarda yapılmakta olan çalışmalar irdelenerek, sürdürülebilir bir
yaklaşımla doğal çevrenin koruma, kullanma ve gelecek nesillere aktarılması
doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.
Dünyanın en gelişmiş endüstrisi olan turizm endüstrisi çok etkili bir potansiyele sahiptir.
Ekonomik istikrara bağlı fakat önceden görülebilir bu yoğun büyüme gelecekte de devam
edecektir. Turizmin bu büyük potansiyelinden kaynaklanan çeşitli etkileri bazı
araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Son zamanlarda araştırmacılar turizmin çevre, yerel
ekonomi ve yerel kültür üzerine uzun vadeli etkilerini araştırmaya başlamışlardır (Doan,
2000).
Dünyadaki, ekonomik, siyasal, teknolojik gelişmelere paralel olarak, turizmin tüketim
şekillerinde de son yıllarda önemli değişimler gözlenmekte, alışılmış tatil anlayışının
değişimi ve turizm merkezlerinden uzaklaşma yönünde bir eğilim yaşanmaktadır. Bu yeni
eğilime sahip yeni tip turistlerin beklentileri; doğa ile iç içe olan çevreye saygılı, tesislerde
ve temiz bir çevrede tatil geçirmek olarak ortaya çıkmaya başlamıştır.
[email protected]
1
ADANA
Böylece ülkemiz ekonomisinde oldukça önemli bir konuma sahip olan turizm boyutları
giderek daha da artmaktadır. Turizm sektöründe yapılan her türlü harcama, ekonomide bir
hareketlilik,
canlılık
oluşturmakta
ve
ülke
ekonomisini
de
değişik
şekillerde
etkilemektedir. Turizmin ülke ekonomisine sağladığı etkilerin düzeyi, aynı zamanda turizm
sektörünün gelişme düzeyini göstermektedir (Anonim, 2009a).
Turizm etkinliğine katılan kişi sayısına bakılarak yapılan sınıflandırma kapsamında üç
farklı turizm çeşidi ortaya çıkmaktadır (Erdoğan, 2003):
· Bireysel Turizm
· Grup Turizmi
· Kitle Turizmi
Bireysel turizminde, kişi herhangi bir tura veya gruba katılmadan, nereye gideceğini
kendisi planlayarak kendi başına veya ailesiyle birlikte seyahati planlar ve yapar. Grup
turizmi, birbirini tanıyan bireylerin bir araya gelerek tasarladığı veya bir grup, seyahat
acentesi tarafından bireyler bir araya getirilerek yapılan seyahattir. Kitle turizmi, bireysel
ve grup turizmini de içeren çeşitli amaçlarla yapılan seyahatler bütününü anlatır (Erdoğan,
2003).
Ülkemizde uzun yıllar turizm denince akla hep güneş ve deniz gelmiş, özellikle sahillerde
milyarlarca dolarlık yatırımlar yapılmıştır. Oysa dünyanın birçok ülkesinde turistik hiçbir
değer taşımayan ya da çok az değer taşıyan birçok bölgenin, organik doku veya doğal
güzellikler çok iyi korunarak ya da bazı görsel ilaveler ve peyzaj çalışmaları ile turistlerin
akımına uğradığı görülmektedir. Aynı şekilde, ülkemiz ve Anadolu’daki pek çok yöre,
potansiyel olarak dünya turizmiyle yarışabilecek düzeydedir. Burada yapılması gereken,
tarihi doku ve yeterli altyapı ile birlikte turizm açısından potansiyel teşkil eden yeşil
[email protected]
2
ADANA
alanlar, sulak alanlar, biyolojik çeşitlilik açısından zengin pek çok doğal güzelliklerin
yeterince korunarak uyum içerisinde sergilenebilmesidir.
Turizme yönelik bütün rekreasyonel aktivitelerde önemli olan, iyi bir eğitim, işbirliği ve
planlamadır. Bir yandan tur operatörleri, turizm acenteleri ve diğer turizm kuruluşları
görevini yaparken, diğer yandan kamu kurumlarına, basın ve yayın kuruluşlarına,
eğitimcilere, tarımcılara, sanayicilere, mimarlara, esnaflara, bireylere kısacası toplumun
her kesimine sorumluluk düşmektedir. Ama şunu unutmamak gerekir ki: alt yapısı
sağlanabilen her yerde yerleşim alanı ve sanayi bölgesi kurmak mümkündür. Ancak her
alanı turistik bölge yada dinlenme alanı yaparak, kaybolan doğal varlıkları yeniden
kazanmak ve bozulan ekolojik dengeyi yeniden düzeltmek çok zordur (Karaman 2002).
Ekolojik dengenin korunması amacıyla ortaya çıkan sürdürülebilirlik kavramı, turizm
faaliyetlerinin doğal ve kültürel kaynaklar üzerindeki olumsuz etkilerinin fark edilmesi,
turizmin kendi geleceğini tehlikeye attığının anlaşılmasıyla, daha uzun vadeli kullanıma
dayanan, doğa turizmi, düşük etkili turizm, yumuşak turizm, doğal yaşam turizmi, yeşil
turizm, çevreye dost turizm, özel ilgi turizmi, uygun turizm, sorumlu turizm, ortaklığa
dayalı turizm, kırsal turizm, sürdürülebilir turizm, alternatif turizm, ekoturizm gibi farklı
isimlerle anılan ve hepsininde temelde dayanağı aynı olan turizm türleri ortaya çıkmıştır
(Uçkun ve Türkay, 2003; Akşit, 2007)
1.1. Alternatif Turizm
Günümüzde birçok kişi doğaya dönük kültürel ağırlıklı otantik turları, standardize olmuş
klasik türdeki seyahatleri tercih etmektedir. Alternatif turizm; doğal kaynak stoklarını
koruyarak kaliteli bir çevre oluşturmayı ve yöre halkının turizm ile ilgili aktivitelerini
kontrol ederek bu yönde ekonomik fayda sağlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle
[email protected]
3
ADANA
sürdürülebilir gelişimin temelleri ile alternatif turizm kavramları arasında yakın bir ilişki
bulunmaktadır.
Alternatif turizmde, doğa turizmi, çiftlik turizmi gibi seçenekler sürdürülebilir kalkınma
için ideal araçlardır. Alternatif turizm kavramı literatürde “yumuşak turizm”, “korumacı
turizm”, “yeşil turizm”, doğaya yönelik turizm” ve ekoturizm”, “uygun turizm”,
sürdürülebilir turizm”, “ilerleyici turizm” gibi turizm çeşitleri ile birlikte anılmaktadır
(Dowling, 1993).
Ülkemiz çeşitli uygarlıklardan kalma paha biçilmez kültür hazineleri, dünyanın çok az
ülkesinde bulunan doğa güzellikleri ve iklim farklılıkları ile büyük bir turizm potansiyeline
sahiptir. Türkiye, dağları, yaylaları, mağaraları, akarsuları, gölleri, termal kaynakları ile
geniş bir turizm yelpazesini oluşturmaktadır. Dünyadaki, hızlı ekonomik, siyasal,
teknolojik gelişmeler ve bu gelişmelere paralel olarak, turizm tüketim kalıplarında da son
yıllarda önemli bir değişim gözlenmektedir. Giderek lüks turizm hareketlerine katılım
azalmakta, bu tür doyum sınırına gelen alışılmış turizm merkezlerinden az da olsa
uzaklaşma yönünde bir eğilim yaşanmaktadır. Zamanla daha da belirginleşen yeni tip turist
beklentileri, deniz, kum güneş üçgeninden uzak doğa ile iç içe abartılı olmayan tesislerde,
bozulmamış ve temiz bir çevrede aktif bir tatil olarak özetlenmektedir (Anonim, 2009a).
Dolayısıyla hem turist profilindeki hem de tüketim kalıplarındaki değişiklikler doğal,
kültürel çevrenin koruma, kullanma dengesi içinde kullanımını öngören ‘Yumuşak turizm’,
‘Eko-Turizm’, ‘Sürdürülebilir Turizm’ gibi yeni kavramların oluşmasına neden olmaktadır.
Bu yeni turizm kavramlarının özünü, ekonomik yönden verimli, toplumsal açıdan sorumlu
ve çevre-doğa bağlamında sorun yaratmayan uygulamalar oluşturmaktadır. Turizmin
[email protected]
4
ADANA
çeşitlendirilmesi politikasının bir gereği; ülke geneline ve tüm yıla yaygınlaştırılmasının da
bir sonucu olarak pek çok alternatif türler geliştirilmeye çalışılmıştır.
Çevrenin korunmasında turizmin fiziksel planlamasının önemi büyüktür. Sürdürülebilir
turizmin geliştirilmesi için turizmin fiziksel planlamasında mekanın rasyonel şekilde
kullanılması gerekmektedir (Akşit, 2007).
1.2. Ekoturizm
Yücel (2002), ekoturizm konusunda çok sayıda tanım mevcut olduğunu ve bu konuda tam
bir fikir birliğine varılamadığını belirtmiştir. Ekoturizmin dikkat çekici tanımlarından birini
yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) ekoturizmi, vahşi doğada doğal çevreye en az
etkide bulunan ve bu arada yerel topluluklara ekonomik fayda sağlayan turizm türü olarak
tanımlamaktadır. Benzer bir tanımlama ise Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafından şu
şekilde yapılmıştır; Sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev
sahipleri ile turist kesimlerinin ihtiyaçlarının bugün var olan kaynakların gelecekte
değerlerinin arttırılarak ve korunarak, karşılanmasıdır. Gerçekten de eko-turizm;
ekonomik, toplumsal ve estetik gereksinimleri karşılarken çevresel kaynakları sürekliliğini
sağlayarak tatmine dayalı kazançlar aramayı amaç edinen bir turizm yaklaşımıdır (Özbey,
2002). Ekoturizm: yerleşik toplumların bütünlüğüne, varlıklarına saygı göstererek,
ekosistemin korunmasına katkı da bulunarak, en azından ekosistemle uyumlu bir şekilde
gerçekleştirilen bir tür seyahat deneyimidir. Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin
tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen,
düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamış
doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir (Kurdoğlu, 2001). Son olarak
[email protected]
5
ADANA
Uluslar Arası Ekoturizm Topluluğu (TIES) “ekoturizm, çevreyi koruyan ve yerel halkın
refahını gözeten, doğal alanlara karşı duyarlı seyahattir” şeklinde tanımlamada
bulunmuşlardır (Anonim, 2009a).
Ekoturizm, turizm endüstrisi içinde hızla gelişen bir turizm türü olarak dikkat çekmektedir.
Özellikle uluslararası talebin yapısındaki değişiklikler, artan eğitim seviyeleri ve çevre
konularına karşı artan ilgi ve bilinç ekoturizm seyahatlerine olan talebi artırmaktadır.
Ekoturizm kavramının ortaya çıkması yeni sayılmakla birlikte bu turizm türü kapsamında
sayılan faaliyetler çok uzun zamandan beri yapılmaktadır. Ekoturizm, getirdiği ilkelerle
doğal alanlara ve hassas ekosistemlere yönelik olarak gerçekleştirilen bu faaliyetleri bir
disiplin altına alması bakımından büyük önem taşımaktadır. 2002 yılının Birleşmiş
Milletler tarafından “Uluslararası Ekoturizm Yılı” olarak ilan edilmiş olması ekoturizmin
taşıdığı önemin bir göstergesidir (Demir ve Çevirgen, 2006).
1.3. Sürdürülebilirlik ve Ekoturizm
Turizm sektörünün var olması ve sürdürülebilirliği turizme kaynak teşkil eden bölgesel ve
yerel alanlara özgü doğal ve kültürel değerlerin korunarak kullanılmasıyla gerçekleşebilir.
Sürdürülebilir gelişme ve aynı zamanda çevreye uyumlu bir yaşam için ekolojik ve
ekonomik kararların bir arada ele alınması doğal alanların ve kırsal kesimlerin, geleceğin
turizm alanları olarak, turizmin olumsuz çevresel etkisinden korunması, günümüz turizmi
içinde turistlerin çevresel sorunlar olmayan ortamlarda, doğa içinde turistik etkinliklere
katılması şeklinde gerçekleşebilir (Özbey, 2002; Atabay, 1998).
[email protected]
6
ADANA
Ekoturizm, doğa temelli turizm endüstrisi içinde hızla büyüyen bir bölümüdür ve
sürdürülebilir turizmin bir biçimi olduğuna inanılır. Ekoturizm topluluğu ekoturizmi,
çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını sürdüren, doğal alanlara doğru olan sorumlu
turizm olarak tanımlar (Leung vd., 2001, Blamey, 2001). Zaman içerisinde ekoturizm
farklı şekillerde ifade edilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır (Erdoğan, 2003):
· Doğaya Dayalı Turizm
· Yumuşak Turizm
· Özel İlgi Turizmi
· Yeşil Turizm
· Sorumlu Turizm
· Alternatif Turizm
Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartışmaları ile gündeme gelip popüler olmuştur.
Ekoturizm doğa severler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniş
kapsamlı bir konudur. Gerçekte bu olgu, çevresel, ekonomik ve sosyal ilişkiler bütünüdür.
Ekoturizm; ‘Eğlenmeyi, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen,
düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan bozulmamış
doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir’ olarak tarif edilmektedir.
Kırsal alanda; doğal ve/veya tarihi çekiciliklerin belli bir ölçüde bulunduğu yörelerde ana
ekonomik uğraşısı tarım olan nüfusun, tarımsal faaliyetlerini sürdürmekle birlikte ziyaretçi
konaklatabilecek şekilde yönlendirilerek küçük turizm işletmeciliği yapması sağlanarak
alternatif turizm faaliyetlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır (Akşit, 2007; Yürik, 2003).
Ekoturizm kavramı güçlü bir doğa bağlantısını ve sosyal sorumluluk sağduyusunu birlikte
ele almaktadır. Ekoturizm, bir diğer tanıma göre doğal ve kültürel çevreyi, çevreyi
[email protected]
7
ADANA
koruyarak ve halkın refahını gözeterek, sorumlu seyahat turizmi olarak tanımlanmaktadır
(Leung vd., 2001). Ekoturizm ekonomik ve ekolojik verimliliği bir arada taşıyan bir
üründür.
1.4. Genel Çerçeve
1.2. Amaç
Bu projenin amacı;
Adana ilindeki mevcut doğal güzelliklerin kullanımı, ekonomiye
kazandırılması ve henüz keşfedilmemiş yerlerin araştırılması konularını içermektedir. Bu
master planı ile, Adana ilinde, şu anki ve geleceğe dönük ihtiyaçlar göz önüne alınarak
doğal kaynak değerleri, sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle doğa
turizminin geliştirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca Adana ilinde ekoturizmin geliştirilmesi için,
daha alt düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
1.2. Yöntem
Master planın hazırlanmasında sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlılık konularına özen
gösterilmiştir. Plan için, öncelikle alanın mevcut potansiyeli değerlendirilmiştir. Literatür
taramaları yapılmıştır. Adana ili Vali Yardımcısı başkanlığında toplantılar yapılarak
değerlendirmeye alınmıştır. Farklı master planlarının incelenmesi yapılmıştır. Kaynak
değerleri ile ilgili fotoğraflamalar yapılmıştır. Alana ait veriler toplanarak değerlendirilmiş
ve bütünleştirilmiştir. Grafik ve tasarımlar hazırlanmıştır.
[email protected]
8
ADANA
2. GENEL ÖZELLİKLER
2.1. Adana İli Genel Özellikleri
2.1.1. Tarihçe
Adana'nın tarihçesi 3.000 yıl kadar öncesine dayanmaktadır; bölgedeki arkeolojik bulgular
Paleolitik Çağ'a değin uzanan insan yerleşkelerini gün yüzüne çıkarmıştır. Arkeologların
taş bir duvar ve bir şehir merkezi buldukları Tepebağ Höyüğü Neolitik Çağ'da inşa
edilmiştir ve Çukurova bölgesindeki en eski şehir olarak düşünülmektedir. Adana isminde
bir yer Sümer destanlarından biri olan Gılgamış Destanı'nda söz edilmektedir; ancak bu
çalışmanın coğrafyası sözü geçen yerin konumunu belirlemek için çok muğlaktır.
Hattuşaş (Boğazkale)'de bulunan Hitit Kava yazıtlarına göre Kizzuwatna, MÖ 1335
dolaylarında Hititlilerin koruması altında Adana'yı yöneten ilk krallıktı. Aynı zamanda
şehir Uru Adaniya ve sakinleri ise Danuna olarak anılırdı. MÖ 1191-1189'a rastlayan
yıllarda Hitit İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan batı kaynaklı akınlar ovanın
denetiminin çok sayıda küçük çaplı krallıklara geçmesine neden olmuştur, akabininde de
Asurlular, MÖ 9. yüzyıl; Faslılar, MÖ 6. yüzyılda MÖ 333'te Büyük İskender; Selevkoslar;
Kilikya korsanları; Romalı devletadamı Pompey; ve Kilikya Ermeni Krallığı (Kilikya
Krallığı) bölgenin denetiminde söz sahibi olmuşlardır.
Adana'nın tarihçesi özü itibarıyla Tarsus'un tarihçesiyle bir bağlantısı vardır; Seyhan
Nehri'ne komşu olan bu iki şehrin konumu nehir tarafından değiştirildiğinden bu şehirler
sıklıkla aynı kent olarak anılır ve ismi de asırların seyrine göre değişmiştir. Romalılar
döneminde Adana'nın göreceli olarak az bir önem arz etmekteydi ve bu sıralarda bölgenin
metropolü konumunda Tarsus bulunmaktaydı. Gnaeus Pompeius Magnus devrinde ise
şehir Kilikya korsanları için bir hapishane olarak kullanılmıştır. Birkaç yüzyıl sonra
[email protected]
9
ADANA
şehirde doğuya giden Roma askeri yolu üzerinde yerel bir istasyon kurulmuştur. MS 395'te
Roma İmparatorluğu'nun kesin çöküşünün ardından bölge Bizans İmparatorluğu'nun bir
parçası haline gelmiş ve muhtemelen Julianus'un hükümdarlığı zamanında gelişmişti.
Büyük köprülerin, yolların, hükümet binalarının, sulama ve fidanlıkların inşasıyla beraber
Adana ve Kilikya bölgenin en önemli ve gelişkin ticaret merkezi haline gelmiştir. Özellikle
Kilikyalılar devrinde Ayas (bugünkü adıyla Yumurtalık) ve Kozan (eski adıyla Sis)
bölgedeki diğer büyük şehir ve yönetim merkezleriydi.
7. yüzyılın ortalarında şehir Araplar tarafından ele geçirilmiştir. Arap kökenli bir kaynağa
göre şehrin ismi Yazene'nin torunu Ezene'den gelmektedir.
Bizans 964'te Adana'yı yeniden ele geçirmiştir. 1071'de Alp Arslan'ın Malazgirt Meydan
Muharebesi zaferinin ardından Selçuklular Bizans İmparatorluğu'nun büyük bir kısmını
hakimiyeti altına almıştır. 1071 yılından bir süre önce Adana'ya ulaşıp şehri ele
geçirmişlerdir; ve 1097'de Birinci Haçlı Seferi önderi Tancred Adana'yı ele geçirene kadar
şehri ellerinde tutmuşlardır.
1132 yılında I. Levon komutası altındaki Kilikya Ermeni Krallığı tarafından ele
geçirilmiştir. 1137'de ise bölgeye Bizans kuvvetlerince el konulmuştur fakat Ermeniler
1170 dolaylarında şehri yeniden hakimiyetleri altına almışlardır. 1268'de şehrin büyük bir
bölümünü yıkan şiddetli bir deprem meydana gelmiştir. Deprem sonrasında Adana yeniden
inşa edilip 1359'a kadar Kilikya Ermeni Krallığı'nın bir bölümü olarak kalmıştır ancak
yapılan bir barış antlaşması sonucu şehir III. Konstantin tarafından Mısır'ın Memlük
Sultanı'na devredilmiştir. Memlüklülerin şehre girmesiyle beraber birçok Türk ailesinin
Adana'ya
yerleşmesine
[email protected]
olanak
sağlanmıştır.
Memlükler
tarafından
getirilen
10
ADANA
Ramazanoğulları Osmanlılar Adana'yı ele geçirene dek şehirde hüküm sürmüş Türk
Taşköprü
ailelerinden birisidir.
Adana’nın simgesi Taşköprü, yaklaşık 10 m genişliğinde ve 300 m uzunluğundadır. 2000
yıldan beri kesintisiz olarak kullanıma açık olan köprü, dünyanın en eski köprüsüdür.
Köprünün kuzeybatısında şehrin savunulmasını sağlayan bir kalenin kapı kalıntıları vardır.
Kalıntının yer aldığı bölge, halen “Kale Kapısı “ olarak anılmaktadır. VII. yy.’ a ait bir
yazıta göre, Roma döneminde Adana’da bir stadyum bulunduğu bilinmektedir. Abidin
Paşa Caddesi’nin de eski sütunlu yol olduğu tahmin edilmektedir. Abidin Paşa
Kuruköprü çeşmesi
[email protected]
11
ADANA
Caddesi’nde, bugün Merkez Bankası binasının yer aldığı alanda Roma dönemine ait
mozaikler bulunmuştur.
Kurtuluş Savaşı fikrinin doğduğu yerin Adana olduğunu Atatürk, 15 Mayıs 1923’te
Adana’ya geldiğinde şu sözü ile açıklamıştır. “Bende bu vekayiin ilk hissi teşebbüsü, bu
memlekette, bu güzel Adana’da doğmuştur.” Atatürk bu sözü ile Adana’nın Türkiye
Cumhuriyetinin kuruluşundaki önemini de ayrıca vurgulamıştır.
Özet olarak Adana’nın tarihine baktığımızda birçok uygarlığa ev sahipliği yaptığı
görülmektedir. Bunları kronolojik olarak sıraladığımızda, Luvi Krallığı (MÖ 1900),
Arzava Krallığı (MÖ 1500-1333), Hitit İmparatorluğu (MÖ 1900-1200), Asurlular (713663 BC), Pers İmparatorluğu (MÖ 550-333), Helen Antik Yunan Uygarlığı (MÖ 333-323),
Selevkos İmparatorluğu (MÖ 312-133), Kilikya Prensliği (178-112), Romalılar (MÖ 112 395),
Bizans
İmparatorluğu
(395-638;
964-1071),
Abbasiler,
Büyük
Selçuklu
İmparatorluğu, Memlükler, Ramazanoğlu Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye.
2.1.2. Coğrafi Konum ve Arazi Yapısı
35o - 38o Kuzey enlemleri ile 34 o – 36o Doğu Boylamları arasında, Türkiye’nin güneyinde,
Akdeniz bölgesinin Doğu Akdeniz bölümünde yer alan Adana, kuzeyinde Kayseri,
doğusunda Kahramanmaraş ve Osmaniye, batısında Niğde ve Mersin, güneydoğusunda
Hatay illeri ile çevrelenmiştir. Güneyi 160 km yi bulan Akdeniz kıyılarıyla sınırlanan ilin
yüzölçümü 14 030 km2’dir. Adana ilinin Seyhan, Yüreğir, Çukurova,Sarıçam, Aladağ,
Ceyhan, Feke, İmamoğlu, Karaisalı, Karataş, Kozan, Pozantı, Saimbeyli, Tufanbeyli ve
Yumurtalık olmak üzere 15 ilçesi bulunmaktadır.
[email protected]
12
ADANA
Anadolu’nun kuzey ve batısını güney ve
güneydoğu ile bağlıyor olması, ayrıca
bölgedeki liman şehirlerine yakınlığı ve
Ortadoğu’ya açılan kapı olması nedeniyle
önemli bir coğrafi konuma sahiptir.
Doğal
kaynakları,
uygun
ekolojik
koşulları ve geniş arazi varlığıyla ülkenin
önemli tarım üretim bölgelerindendir.
İlin Havza Ölçeğindeki Konumu; Adana
ili 18. havza Seyhan havzası ile ve 20.
havza Ceyhan Havzası ve 19. Asi havzası
sınırları içinde yer almaktadır. Adana ilinin Ceyhan, Yumurtalık ilçeleri tümüyle; Merkez,
Karataş, Kozan ve Feke ilçeleriyse kısmen Ceyhan Havzası içinde yer alır. Yumurtalık
ilçesinin doğusunda kalan kesim Asi havzası sınırları içinde yer alırken İlin Kuzey ve
kuzeybatı kesiminin büyük bir kısmı Seyhan Havzasının içindedir.
2.1.3. Jeoloji
Bölgede stratigrafi, kaya türü, metamorfizma ve yapısal özellikleri açısından birbirinden
farklı kaya birimleri yer alır. Farklı havza koşullarında oluşmuş, her biri farklı özellikler
sunan kaya birimleri, batıdan doğuya doğru, Aladağlar, Doğu Toros Otoktonu, Adana
baseni ve Misis-Andırın baseninden oluşur. Birbirleriyle tektonik ilişkili olan bu kaya
birimi toplulukları Kambriyen-Kuvaterner zamanlarında oluşumunu tamamlamıştır. Yine
bu zaman dilimi içinde bölgede değişik tektonik olaylar (kıvrımlar, faylar) gelişmiştir.
Doğu Toroslar’ın inceleme alanını da içine alan Adana İli sınırları, gerek Toroslar'ın
tektonostratigrafi birliklerinin büyük bölümünü kapsaması, gerekse Kambriyen-Tersiyer
[email protected]
13
ADANA
aralığının tüm sistemlerini temsil eden kaya-stratigrafi birimlerini bulundurması açısından
Toros kuşağının ilginç yönlerinden biridir (Özgül ve diğerleri, 1973; Metin, 1984; Tekeli
ve diğerleri, 1984; Özgül, 1976; Özgül ve Kozlu, 2002).
Adana ovası Adana şehrinin üst kısımlarında ve baraj çevresinde nehrin alüvyonlarına ait
olmayan çok kuvvetli çimentolaşmış konglomeralar ve kısmen anglomeralardan ibarettir.
Adana’da yakın zamana ait nehir dolgusu güneye doğru gelişmekte olup kalınlığı 20.00–
21.00 metreye varmaktadır. Seyhan Nehrinin kuzey yamaçları sert kalker çimentolu
konglomeralar olup yer yer falez teşkil etmektedir. Bu konglomeraların göllerde teşekkül
ettiği belirtilmektedir. Şehirde güneye doğru ortalama dalış açıları 10 dereceye varan
alüvyon dolgu ve altında Miosen killeri vardır. Bu killer genellikle yüksek plastisiteli şişme
ve büzülme özelliği gösteren bir yapıdadır. Havaalanı tarafı bu yapıya sahiptir. Adana şehri
genelde Ceyhan deltası üzerinde bulunmaktadır. Yumurtalığa doğru delta alüvyonları
kalınlığı artmaktadır. Seyhan ve Ceyhan deltasında yapılan sondajlar önemli derinliklere
devam etmesine rağmen bilhassa kumlu olan bu depolarda deniz kabuklarına
rastlanılmamıştır. Bu kumların karasal orijinli olduğu belirtilmektedir.(ÜLKER.R, 1998)
2.1.4. Genel Morfolojik Duruma.
a. Dağlık Alanlar
İlin kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu bölümleri Orta Toros adı verilen dağ sistemi ile
çevrelenmiştir. Doğuda sınır, Toros sistemine giren Amanoslara dayanır. Orta Toros
üzerinde üç ayrı dağ sırası görülmektedir. Bunlar, batıdan başlayarak Bolkar Dağları,
Aladağlar ve Tahtalı Dağları’dır. Ayrıca Orta Torosların kuzeydoğu uzantısını oluşturan
Binboğa Dağları, ilin sınırlarını aşmakta Kahramanmaraş iline uzanmaktadır
[email protected]
14
ADANA
b. Ovalık Alanlar
Bütünüyle Adana Ovası adı verilen havzanın güneyinde kalan bölüme Çukurova, kuzeyde
kalan bölüme ise yukarı Anavarza denir. İki ovayı Misis Dağları ayırır. Tepe özelliği
gösteren bu dağların en yüksek noktası olan Cebelinur Dağı’nın yüksekliği 770 m. dir.
Çukurova Türkiye’nin en geniş ovasıdır. Seyhan ve Ceyhan nehirleri ile Berdan (Tarsus)
Çayı’nın getirdiği alüvyonlardan oluşmuştur ve karışık yapılıdır. Sınırları coğrafyacıları
arasında tartışma konusudur. Bazılarına göre Yukarıova ile birlikte, güneydeki ovanın
ikisine birden Çukurova denir. Yörede oturanlar da Çukurova’yı bu geniş anlamıyla
kullanırlar. Orta Toros eteklerinden Akdeniz’e kadar uzanan ovanın bütününü Adana Ovası
adıyla anmak ve daha çok sayıda ova birimlerine ayırmak mümkündür (Yüreğir, Misis,
Ceyhan, Haruniye, Osmaniye ve Yumurtalık Ovaları gibi). Bu ovaların en büyüğü 205.000
hektar genişliğindeki Ceyhan Ovası, ikincisi ise 125.000 hektarlık Yüreğir Ovasıdır.
Ceyhan Ovasının denizden yüksekliği 20-50 m, Yüreğir Ovasının ise yüksekliği 0-50 m.
arasında değişmektedir. Adana Ovası, il topraklarının % 27’sini kapsamaktadır.
c. Akarsu şekilleri
Akarsuların taban seviyesinin zaman içerisinde oynaması ile yatağının gömülmesi sonucu
oluşan eski akarsu taban dolgusudur. Seyhan Nehri'nin baraj gölü güneyinde, Ceyhan
Nehri'nin ise değişik kesimlerinde görülür. Bazı sekiler aşınarak yok olmasına karşılık
Adana civarında 50-60 m. yükseklikte görülürler.
İlin büyük kesimi alçak kıyılar olup Karataş ve Yumurtalık civarında falezli ve dik kıyılara
rastlanır.
[email protected]
15
ADANA
Seyhan ve Ceyhan gibi yüksek enerjili akarsuların deltaları ile yatak değiştirmelerinden
dolayı eski deltalarda görülürler. Kıyı kordonları, kıyı kumulları, kumul setleri, lagünler ve
bataklıklar kıyı gerisinde gelişmiştir
Karataş ve Yumurtalık civarında görülen dik ve yüksek kıyılarda eski ve güncel falezler
ile önlerinde abrazyon düzlükleri gelişmiştir. Yükseklikleri Karataş civarında 50 ju/ye
ulaşır.
d. Erozyon
Eğimlere bağlı olarak gelişen bitki örtüsünün az veya hiç olmadığı yerlerde kayaç
farklılıklarından dolayı oluşan çoğunlukla aşınım yüzeyleri altında yüzeysel ve selcik
erozyonu yaygın olarak görülür. Seyhan Baraj Gölü civarındaki killi arazide bedlands
topografyası hakimdir. Bazı akarsu ve derelerin yanal aşındırması sonucu oluşan erozyonlar
da mevcuttur.
e. Yükseklik
İlin topografyasının 0-3760m arasında değiştiği gözlenmektedir, en çok yer alan yükseklik
değeri 1500- 1600 m arasındadır. Yükseklik ilin kuzeydoğu bölgesinde Aladağlar en
yüksek noktasıdır. Adana ilinin ortalama yüksekliği 1220 m civarındadır.
f. Eğim
Yükseklik verisi için üretilmiş olan Sayısal Arazi Modeli’nden topografik türev olarak
üretilmiş olan eğim haritasında (harita 3.7) bölge 6 farklı eğim sınıflandırılmasına
ayrılmıştır. Bu değerler bölgedeki düz ya da çok az eğime sahip alanları gösterebilmek için
0º-5º arasında ve hafif eğimli yamaçları görebilmek amacıyla 6º-10º arasında detaylı olarak
bölünmüştür. Daha yüksek eğimli arazileri görebilmek için 10º ve 15º’ lik eğim aralıkları
[email protected]
16
ADANA
kullanılarak farklı olarak sınıflandırılmıştır. Alanın eğimi 0º-89º arasında olup eğim
histogramından da görüleceği üzere 20º civarındaki eğim daha sık bulunmaktadır.
g. Bakı
Yükseklik verisi için üretilmiş olan Sayısal Arazi Modeli’nden topoğrafik türev olarak
üretilmiş olan bakı haritası harita 3.8 de gösterilmiştir. Bakı haritası arazide bulunan
düzlemlerin baktığı yönlerin dağılımını gösterdiği için toplam 8 yön (K, KD, D, GD, G,
GB, B, KB) ve tepeye bakan düz alanlar olmak üzere 9 ayrı sınıfa bölünmüştür. Bölge
topoğrafyasının yöneliminde diğerlerinden daha baskın bir yön bulunmamakla birlikte
güneydoğu yönüne bakan düzlemler biraz daha fazla yoğunluk göstermektedir. Özellikle
Adana İli’ nin güneyinde, denize yakın alanlarda düzlükler olduğu için tepeye bakan
alanlar bulunmaktadır
2.1.5. Hidrolojik Yapı
a. Akarsular
Adana ili sınırlan içerisinde bulunan en önemli akarsular Seyhan ve Ceyhan
ırmaklarıdır. Bu iki ırmak ve kolların Toros Dağlarından getirdikleri sedimanlarla
Türkiye'nin en verimli ovalarından biri olan Çukurova'nın oluşmasını sağlamışlardır.
Seyhan Irmağı İç Anadolu Bölgesinde Kayseri-Pınarbaşı'nın kuzeyinde Zamantı
Irmağı olarak doğar. Adana ili sınırları içerisine girdiğinde, kuzeydoğudan
Sarız'dan doğarak gelen Göksu ırmağı ile birleşerek Seyhan ırmağını oluşturur. Seyhan
Irmağının diğer önemli kollan ise Ulukışla'dan doğan Çakıt Çayı, Karaisalı'nın kuzeyinden
doğarak gelen Korkun Çayı ve Eğlence Çaylarıdır. Seyhan ve Çatalan Barajlarını
oluşturan Seyhan Irmağı Adana içerisinden geçerek ovaya girer. Adana-Mersin sınırını
[email protected]
17
ADANA
oluşturduktan sonra Deli Burun'da Akdeniz'e dökülür. Toplam uzunluğu 569 km. olan
Seyhan Irmağının debisi 3'km/sn.dir.
b. Deniz
Bölgede bulunan en önemli yüzeysel su kaynağı, Kuzeydoğu Akdeniz’dir. Kuzeydoğu
Akdeniz, 106.000 km² lik bir alanı kaplamakta ve kıyı boyunca oldukça dar bir kıta
sahanlığına sahip bulunmaktadır. Bölgede en geniş kıta sahanlığı olan kesim, oldukça sığ
olan İskenderun Körfezi’dir. Körfezin tabanı genelde düz olup, ortalama derinlik 50 ila 80
m civarındadır. Körfez derinliği, güney kesimlerde 90 m’ye kadar ulaşmaktadır. Körfeze
önemli tatlı su girdisi, Yumurtalık yakınlarında denize dökülen Ceyhan Nehri’dir. Ceyhan
Nehri’nin yıllık ortalama debisi 180 m³/s’ye düşmektedir. Bu değer, taşkın zamanlarında
2.250 m³/s’ye yükselmekte, kurak yaz aylarında ise 20m³/s’ye düşmektedir. Ceyhan’ın
yanı sıra, körfezi çevreleyen kıyılardan bazı küçük çay, dere ve drenaj kanalları aracılığıyla
tatlısu girdileri olmaktadır. Körfez kıyısındaki yerleşimlerin hemen tamamının atık suları
da, körfeze tatlısu girdisi olarak kabul edilebilir. Körfezi besleyen tatlısu kaynakları sınırlı
olmasına rağmen, körfezde birincil üretim, 500 mgC/m²/gün mertebelerine kadar
yükselmektedir. Bu değer, Akdeniz’in diğer kesimlerinde çok daha düşük olup, ortalama
olarak 100 ila 150 mgC/m²/gün arasında değişmektedir. Bu nedenle, körfez su ürünleri
açısından önemli bir potansiyel oluşmaktadır. Körfez suları, fiziksel özellikler açısından
incelendiğinde, deniz suyu sıcaklıklarının, kış aylarında 13 ila 15 °C, yaz aylarında ise 27
ila 29 °C civarında seyrettiği görülmektedir.
2.1.6. Meteoroloji
Adana ilinde iki tip iklim görülür. Birinci tip kıyı ve ovalardaki Akdeniz iklimi, ikincisi
yüksek yerlerdeki karasal iklimdir. Akdeniz ikliminin karakteri yazlar sıcak ve kurak,
[email protected]
18
ADANA
kışların ılık ve yağışlı olmasıdır. Adana ilinin kuzey kısımları yüksek dağlarla çevrilmiş
olması dolayısıyla kuzey rüzgarlarına karşı kapalı oluşu yaz aylarının çok sıcak geçmesine
neden olmaktadır. Aşağıda verilen tablonun yorumlanması neticesinde; yağışların yarısı kış
aylarında diğer yarısı da ilkbahar ve sonbaharda görülmektedir. Yaz aylarında yaklaşık 2 –
3 ay yağış düşmemektedir. Kar yağışlarına tesadüf edilmez. Ancak uzun seneler içinde
birkaç kez görülen sulu kar toprak yüzünü dahi örtmez. Günlük sıcaklığın 25°C’ ye veya
bu derecenin üstüne çıktığı yaz günü sayısı 179 gündür. Yaz sıcakları umumiyetle Mart
ayında başlamakta Kasımda son bulmaktadır. Adana’da sıcaklığın 30 °C yi geçtiği tropik
gün sayısı da 102’dir.Don olayı da az görülmektedir.10 yılda bir beklenen en düşük
sıcaklık –6.2 °C’dir. Toprak içi sıcaklıklar sıfırın altına düşmez Adana’da hava açık
geçmektedir. Kapalı gün sayısı 49.2’dir. Ova ve sahildeki günlük güneşlenme ortalaması
8,6 saattir. En bol güneşlenme Temmuz, en az Aralık ve Ocak aylarında olmaktadır.
Hakim rüzgar güneybatıdır. Yaz aylarında güney menşeli rüzgarların hakim olmasına
karşın Kasım, Aralık, Şubat aylarında kuzey menşeli rüzgarlar esmektedir. Nisbi nem
ortalaması % 65 civarındadır. Yükselti arttıkça ve daha kuzeye gidildikçe iklim daha serin
bir hal alır. Yağışlarda artar. Saimbeyli’den sonra karasal iklime geçilir. Yazlar sıcak ve
kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yağışlar kışın kar şeklinde, ilkbaharda yağmur
şeklindedir.
2.1.7. Turizm
Hizmetler sektöründe önemli bir yere sahip olan turizm, Çukurova Bölgesi’nde sahip
olduğu tarihi miras ile son derece önemli ve etkileyicidir. Bölge kuzeyde Toroslar’a
yaslanan, güney’de ise Akdeniz’e uzanan konumuyla turizmin her alanında önemli bir
potansiyele sahiptir. Bölge tarihler boyu onlarca medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu
mirasın en etkin şekilde değerlendirilmesi ve korunması gerekmektedir. Bugüne kadar
[email protected]
19
ADANA
bölge illeri arasında farklı turizm projeleri ve uygulamaları geliştirilmeye çalışılmış, iller
arasında bölgesel bir bütünlük kurulamamıştır
İli ziyaret eden turist sayısı, 1999 yılında 147.975 iken 2003 yılında artarak 218.365 kişiye
ulaşmıştır. Yabancı turist sayısında da yıllara göre artış olmuştur. Günübirlik gelen turist
sayısında 1999’da 220.695 iken 2003’te bu sayının 507.097’ye çıkmıştır.
2.1.8. Nüfus- Demografik Yapı
1927 yılında Türkiye'nin nüfusu 13 648 270, Adana ilinin nüfusu 227 735 olarak tespit
edilmiş ve Adana ili nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 22. sırada yer almıştır. İlin
yüzölçümü 13 915 km2 ile Türkiye'nin %1.8'ini oluşturmaktadır. Adana'da kilometrekareye
düşen kişi sayısı 1927 yılında yaklaşık 14 kişi iken, 2000 yılında 133 kişiye yükselmiştir.
Adana ilinin ortalama hanehalkı büyüklüğü yavaş bir şekilde azalmaktadır. 1955 yılında bu ilin
ortalama hanehalkı büyüklüğü 5.7 kişi iken, 2000 yılında 4.7 kişi olmuştur.
2.1.9. Ülke Ulaşım Ağındaki Yeri
İlde ulaşım genellikle karayolu ile yapılmaktadır. Ayrıca havayolu, demiryolu, denizyolu
ile de ulaşım sağlanabilmektedir. Adana’ nın eski tarihlerden beri önemli ticaret yollarının
üzerinde bulunması, stratejik, ticari ve ekonomik önemini artırmıştır. Bu sebeple ilin
yolları yoğunluk bakımından Türkiye genelinde 2. sırada yer almaktadır. Karayollarının
toplam uzunluğu 1.102 km dir. İl sınırları içinde 454 km devlet yolu bulunmaktadır. Bunun
119 km 'si beton asfalt, 335 km'si sathı kaplamadır.
İlde 477 km uzunluğunda il yolu bulunmaktadır. Bunun 6 km 'si beton asfalt, 299 km 'si
sathı kaplama, 48 km 'si stabilize, 121 km 'si toprak yol, 3 km si ise geçit vermez yoldur.
İlde 158 km uzunluğunda otoyol bulunmaktadır. Otoyol çalışmalarının il sınırları içindeki
yapımı tamamlanmıştır.
[email protected]
20
ADANA
İlde 243 köy-bucak ve belde belediyesinin yolu asfalt, 183 köy-bucak ve belde
belediyesinin yolu stabilize, 71 köy-bucak ve belde belediyesinin yolu tesviyedir. Ayrıca
55 köy-bucak ve belde belediyesi karayolu güzargahındadır. İl sınırları içinde asfalt yol
uzunluğu 1.588 km, stabilize yol uzunluğu 1.156 km, tesviyeli yol uzunluğu 1.455 km,
hamyol uzunluğu 14 km toplam yol uzunluğu 4.213 km'dir.
Demiryolu bağlantısının 1860'larda yapıldığı Adana istasyonundan bugün birçok kente
ulaşım yapılmaktadır. Adana il sınırları içerisinde 156 km ana hat, 23 km çift hat
(Yenice-Adana), 26 km istasyon yolları ve tali hatlar olmak üzere toplam 205 km
demiryolu bulunmaktadır. Sınırlar içinde 11 adet istasyon vardır. Demiryolu ilin
Pozantı, Seyhan, Yüreğir, Ceyhan ilçelerinden, aynı zamanda Karaisalı ilçesi
sınırlarından da geçmektedir. Devlet demiryolunun, içinden ve yakınından geçtiği köy ve
kasaba sayısı 20'dir.
Adana ilinde iki adet havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan birisi sivil amaçlı Şakirpaşa
Havaalanı, diğeri ise İncirlik Hava Üssü’ ne ait askeri havaalanıdır. Uluslararası kategoride
A sınıfına giren Adana Şakirpaşa Havalimanıdır.1937 yılında sivil-askeri havaalanı olarak
hizmete girmiş daha sonra 1955 yılında hava trafiğine açılmıştır. Şehirden uzaklığı 3,5
km'dir
Yumurtalık, Ceyhan, Karataş ilçeleriyle denize yolu olan uluslararası petrol ve yük
taşımacılığına açık Botaş limanı ve Toros Gübre Fabrikaları Limanı bulunmaktadır. Ayrıca
Karataş ve Yumurtalık ilçelerinde balıkçı barınakları yer almakta ve yöre balıkçılarına
hizmet vermektedir.
[email protected]
21
ADANA
2.1.10. Kültürel, Tarihi, Arkeolojik ve Doğal Değerler
a. Sit Alanları
Tescilli Taşınmaz Kültür Ve Tabiat Varlıkları İle Sit Alanlarına ilişkin Kültür ve Turizm
Bakanlığının 2005 verileri itibariyle Adana da 3 kentsel, 4 doğal, 2 arkeolojik ve doğal sit,
1 tane de arkeolojik ve kentsel sit olmak üzere 121 tanedir. Tek yapı ölçeğinde ve tabiat
varlıkları bakımından 484 tescil bulunmaktadır.
Tablo.1. Sit Alanları
Sit Alanları
Sayısı
Arkeolojik Sit Alanı
111
Kentsel Sit Alanı
3
Doğal Sit Alanı
4
Tarihi Sit Alanı
-
Diğer Sit Alanları
Arkeolojik ve Doğal Sit
2
Arkeolojik ve Kentsel
1
Toplam
121
Kültür (Tekyapı Ölçeğinde) ve Tabiat
484
Varlıkları
Genel Toplam
605
b. Kültürel Değer
İlimiz genelinde yer alan tescilli kültür varlıkları ilçelere göre ayrılmış ve aşağıda
verilmiştir.
[email protected]
22
ADANA
Tablo 2. Aladağ İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Akören Arkeolojik Sit Alanı
Akören Köyü
Kilise Kalıntısı
Kayabaşı Köyü
Kaya Mezarı
Dayılar Köyü
Arkeolojik Kalıntılar
Akören Köyü Göllü Mevkii
Tablo 3. Ceyhan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Yılankale
Yılankale Köyü
Semerci Höyük
Eskikent (Türkşükriye) Köyü
Pasgüden Höyük
Bahriye Köyü
Tülek Höyük
Kurtkulağı Beldesi
Kuyluktepe Höyüğü
İmran Köyü
Boz Höyük ve Çakmaktepe
İmran Köyü
Karanlık Kapı Mevkii
Sarımazı Beldesi
Kurkkulağı Camii ve Kervan Sarayı
Tatarlı Arkeolojik Sit Alanı
Tatarlı Köyü
Tatarlı Höyük
Tatarlı Köyü
Muttalip Höyük
Sarımazı Beldesi
Tumlu Kalesi
Tumlu Köyü
Kıllı Höyük
Yalak Köyü
Akfatma Kilise Kalıntısı
Burhanlı Köyü
Yarım Höyük
Mercin Köyü
Mecit Efendi Höyüğü
Küçükmangıt Köyü
Doruk Höyük
Doruk Beldesi
İkiz Höyük
Kösreli Köyü
Kokartepe Nekropol Alanı
Altıkara Köyü
[email protected]
23
Hürüuşağı ve Ekinci Höyük
Birkent (Rumelişükriye) Köyü
Çiçekli Höyük
Çiçekli Köyü
Mercin (Boz) Höyük
Hurriyet Mahallesi Ceyhan
Kırktake Höyüğü
Değermenli Köyü
Hacılar Höyük
Ceyhan Merkez
Sokuluk Düz Yerleşim Alanı
Gökdere Ören Yeri
Sirkeli Höyük
Sirkeli Köyü
Zincirli Höyük
Azizli Köyü
ADANA
Tablo 4. İmamoğlu İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Koyunevi Arkeoloji Sit Alanı
Köyünevi Köyü
Tablo 5. Karaisalı İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Gözetleme ve Haberleşme Kulesi
Merkez Karapınar Mahallesi
Mescit
Merkez Kapıkaya Köyü
Camii
Kızıldağ Yaylası
Bayrampaşa Kervan Sarayı
Karaisalı İlçesi Altınova Köyü
Alman Köprüsü
Kıralan (Hacıkırı) Mevkii
Tablo 6. Kozan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Anavarza Antik Kenti
Dilekkaya Köyü
Kozan Kentsel Sit Alanı
Merkez
Kozan Kalesi
Merkez
[email protected]
24
Kozan Köprüsü
Adana-Kozan Karayolu
Karaör Höyüğü
Merkez
Tatık Höyük
Merkez
Aşağı- Yukarı Çarşı Kentsel Sit Alanı
Merkez
Tırmıl Höyük
Ortaköy
H.K. Arkeolojik Sit ve Nekropol A.
Hamam Köyü
Çukurören Arkeolojik Kalıntıları
Çukurören Köyü
Mimari Duvar Kalıntıları
Topallı Köyü
Karasis Kalesi ve Manastırı
Orcan Köyü
Yassıcalı Arkeolojik Sit Alanı
Yassıcalı Köyü
Nekrapol Alanı
Fettahlı Köyü
Suluhan
Suluhan Köyü
ADANA
Tablo 7. Saimbeyli İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Kale ve Kilise Kalıntısı
Merkez
Arkeolojik Kalıntılar
Kaleboynu Köyü
Tablo 8. Yüreğir İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
İncirlik Höyüğü
İncirlik Beldesi
Misis Antik Kenti
Yakapınar Beldesi
Havraniye Arkeolojik Sit Alanı
Geçitli Beldesi
Narlı Kuyu Nekropol Alanı
Ç.Ü.Sahası Narlıkuyu Mevkii
Camili Höyüğü ve Çaldağı Mağaraları
Camili Köyü
Çapbar Dede Türbesi ve Çeşmesi
Kütüklü Köyü
[email protected]
25
ADANA
Tablo 9. Yumurtalık İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Aigeai Ankit Kenti
Merkez
Atlas Kalesi
Merkez
Süleymaniye Kulesi
Merkez
Antik Su Yolu
Gölovası-İncirli Köyleri
Domuztepe Höyüğü ve Nekropol Alanı
Yeşilköy Beldesi
Yumurtalık Lagünü (Doğal Sit)
Yeşilköy Beldesi
Tonozlu Yapı
Ören Mahallesi
Tablo 10. Tufanbeyli İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Şar (Commana) Ankit Kenti
Şarköy
Mozaikli Alan
Orta Köy
Tablo 11. Seyhan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Tepebağ Höyüğü
Merkez
Kentsel Sit Alanı
Merkez
[email protected]
26
ADANA
Tablo 12. Pozantı İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Tekir Tabyaları ve Anahşa Kalesi
Akçetekir Beldesi
Akköprü
Şekerpınar Mevkii
Tablo 13. Karataş İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Magarsus Antik Kenti Merkez
Dörtdirek Mevkii
Menzil Han
Merkez İskele Mevkii
Akdeğirmen
Kızıltahta Köyü
Ağyatan Gölü (Doğal Sit)
Karataş
Akyatan Gölü (Doğal Sit)
Karataş
Tuzla Gölü (Doğal Sit)
Tuzla Beldesi
Tepeköy Höyüğü
Tuzla Beldesi
Tablo 14. Feke İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları
Adı
Yeri
Feke Antik Kenti ve Kalesi
Eski Feke
Karakilise Manastırı
Kara Kilise Mevkii
c. Sulak Alanlar
İl sınırları içerisinde tespit edilen sulak alanlar: Karataş ilçesinde bulunan Akyatan,
Ağyatan Tuzla Lagünü ve Kesik Gölü , Yumurtalık ilçesinde bulunan Yumurtalık
Lagünleridir. Bu alanların tamamı uluslararası öneme sahip önemli kuş alanları iken,
bunlardan Akyatan ve Yumurtalık Lagünleri Ramsar statüsündedir. Ayrıca Tuzla Lagünü
ve Kesik Gölü potansiyel Ramsar alanı statüsündedir. Akyatan ve Tuzla Lagünlerinin
Yaban Hayatı Geliştirme statüsü de bulunmaktadır.
[email protected]
27
ADANA
2.1.11. Flora ve Fauna Özellikleri
a. Flora
Adana İl sınırlarında; Ağaç türleri
olarak; Kızılçam, Karaçam, Sedir,
Göknar, Ardıç, Çınar ve Meşe türleri
ile az miktarda da Kayın teşkil
etmektedir.
Ayrıca
Adana
ilimiz
Sarıçam mıntıkasında ve Yumurtalık
Dalyanı
çevresinde
Halep
Çamı
Türkiye de kendi türünün tek örneği
olarak görülmektedir.
Halep çamlığı
Çukurova Deltası olarak ele alındığında
ise, bitki coğrafyası bakımından Akdeniz Bölgesinin, Doğu Akdeniz alt grubu içerisinde
yer almaktadır. Çoğunluğu tuzcul, kumul ve tatlı sulak alanlara özgü 31 endemik ve 31
non-endemik nadir bitki türüne sahip olan Çukurova Deltası’nda, 75 familya, 317 cins, 429
Yumurtalık Lagünleri
[email protected]
28
ADANA
tür, 99 alt tür ve 72 varyete kategorisinde olmak üzere toplam 600 tür ve türaltı seviyede
takson bulunmaktadır.
Tablo 15. Çukurova Deltasında Bulunan Önemli Bitki Türleri
Latince ismi
Türkçe ismi
Trigonella halophila(Fabaceae)*
tuzcul kum buyı
Trigonella cylindracea(Fabaceae)
silindirik kum buyı
Trigonella cephalotes(Fabaceae)*
Kum buyı
Alopecurus myosuroides var. latialatus
(Poaceae)*
Bromus psammophilus (Poaceae)*
İnce tilki kuyruğu
Silene pompeiopolitana (Caryopyllaceae)*
Kum karanfili
Tamarix duezenlii (Tamaricaceae)*
Tüylü ılgın
Tamarix tetragyna (Tamaricaceae)
kumul ılgını
Limonium ocymifolium (Plumbaginaceae)
topak deniz lavantası
Callitriche truncata ssp.occidentalis
(Callitrichaceae)
Rhamnus hirtellus (Rhamnaceae)*
Kuş otu
Cyprinia gracilis (Asclepiadaceae)
Sahil ipeklisi
Suaeda prostrata
ssp.anatolica(Chenopodiaceae)*
Beta trojana var.trojana (Chenopodiaceae)*
Anadolu soda bitkisi
Centaurea calcitrapa ssp.cilicica (Asteraceae)*
Çayır Peygamber çiceği
Centaurea solstitialis ssp. Pyracantha
(Asteraceae)*
Fuirena pubescens (Cyperaceae)
Sarı peygamber çiçeği
Helianthemum stipulatum (Cistaceae)
Güneş gülü
Plantago crassifolia (Plantaginacea)
Kumul sinir otu
Chara aspera (Characeae)
Su şamdanı
Crataegus sinaica (Rosaceae)
Tüylü alıç
Dactyloctenium aegyptium (Poaceae)
Karga ayağı
Astragalus suberosus ssp. mersinensis
(Fabaceae)*
Trigonella cilicica (Fabaceae)*
mersin çoban yastığı
Stachys germaniaca L. subsp. heldrechii
(Labiatae)
Rhamnus alaternus (Rhamnaceae)
Bataklık karabaşı
Limonium graecum var. Graecum
(Plumbaginaceae)
Deniz lavantası
[email protected]
kumul otu
tüylü çehri
Yabani pancar
şemsiyeli hasır otu
Tüylü kum buyı
Tüysüz çehri
29
Scrophularia floribunda (Scrophulriaceae)
Kum sıraca otu
Eclipta prostrata (Asteraceae)
Yalancı papatya
Convolvulus lanatus (Convolvulaceae)
tüylü sarmaşık
Ophrys transyrcana ssp.amanensis
(Orchidaceae)*
Puccinellia koeieana ssp. anatolica (Poaceae)*
Amanos orkidesi
ADANA
çayırlık otu
b. Fauna
b.1. Çukurova Deltası:
b.1.1. Memeliler
Tuzla ve Akyatan lagünleri sahip oldukları doğal oluşumlar ve sonradan insan
müdahalesiyle oluşturulmuş yapay habitatlar, birçok memeli türü için uygun yaşam
alanları oluşturmuştur. Lagünleri çevreleyen tarım alanları, doğal kumullar ile fıstık çamı
(Pinus pinea), sahil çamı (Pinus pinaster) ve Kıbrıs akasyası (Acacia cyanophylla) gibi
türlerle ağaçlandırılmış kumul alanları memeliler için uygun üreme, beslenme ve barınma
alanları oluşturmaktadır.
Çakal (Canis aureus)
Alandaki sayıları hayli fazladır ve
varlıkları tilki ve kuyruksüren gibi
diğer
Çakal
[email protected]
etçiller
üzerinde
baskı
oluşturabilmektedir.
30
ADANA
Saz kedisi (Felis chaus)
Küresel
ölçekte
nesli
tehlike
altında olmamasına karşın Türkiye
ve Kafkasya populasyonları hayli
parçalanmış ve noktasal bölgelere
sıkışmış
olduklarından
bölgesel
Saz kedisi
olarak hassastırlar. Akyatan ve
Tuzla lagünleri saz kedisi için Türkiye’nin en önemli noktalarından birini oluşturmaktadır.
Alanda sağlıklı bir saz kedisi populasyonu barınmaktadır. Bu durum ileride yapılacak olan
sulak alan restorasyon çalışmaları ve tür aşılama çalışmaları düşünüldüğünde saz kedisinin
yeniden eski alanlarına kavuşması çalışmalarında büyük önem arz edecektir.
Kuyruksüren (Herpestes inchneumon)
Bilinçsiz
tarım
uygulamaları,
sulakalanların
zehirleme
ve
kurutulması,
habitat
bozulması
yüzünden Türkiye populasyonu iyice
azalmış ve sadece bu bölgede sağlıklı
Kuyruk süren
populasyon özelliği göstermektedir.
b.1.2. Bölgede bulunan diğer türler
Kızılgeyik (Cervus elaphus): Bölge kızılgeyik için doğal habitat oluşturmasa da sonradan
getirilen kızılgeyikler uzun yıllardır Akyatan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda
yaşamını devam ettirmeye çalışmaktadır.
[email protected]
31
ADANA
Oklu kirpi (Hystrix indica) ve Kirpi (Erinaceus concolor)
Kirpi daha çok tarım alanları ve doğal
alanların sınır oluşturduğu bölgelerde
yoğunluk göstermektedir.
Türkiye’de
populasyon durumu hakkında yeterince
bilgi bulunmayan ve kaçak avcılık
Oklu kirpi
tehdidi yüzünden geçmiş dağılımının
büyük bölümünü kaybetmiş olan oklu kirpi
ise Akyatan YHGS sınırları içerisindeki ağaçlandırılmış bölgede az sayıda bulunmaktadır.
Sansargiller (Mustelidae): Literatürlere göre alanda sansargillerden su samuru, kaya
sansarı ve gelinciğin yaşadığı anlaşılmaktadır. Su samuru için uygun habitatlar drenaj
kanallarının lagünlere birleştiği yerlerde yoğunlaşmaktadır. Alanda bulunan kaya sansarı
ve gelincik fotoğraflanamamış ancak farklı zamanlarda alanda yerel halk ve diğer proje
çalışanları tarafından gözlenmişlerdir.
Küçük memeliler
Tuzla ve Akyatan lagünleri çöl sıçanı
(Meriones tristrami), göçmen sıçan
(Rattus norvegicus), ev sıçanı(Rattus
rattus), ev faresi (Mus macedonicus),
kör fare (Nannospalax ehrenbergi) ve
sivriburunlu tarla faresi (Crocidura
Sincap
suaveolens) gibi küçük memeli türlerine
ev sahipliği yapmaktadır. (Diker ve ark. 2008). Ayrıca,bahçe sivrifaresi, yarasalar,
[email protected]
32
ADANA
Anadolu sincabı, yabani tavşan, cüce avurtlak, porsuk ve susamuru alana önem kazandıran
türlerdir. Halep Çamlığında, nadir memeli türlerinden firavun sıçanı (Herpestes ichneman)
yayılış göstermektedir.
Tablo 16. Çukurova Deltasında Yaşayan Memeli Türleri
Latince ismi
Türkçe ismi
Cervus elaphus
Kızılgeyik
Sus scrofa
Yabandomuzu
Lepus europeaus
Yabani tavşan
Canis aureus
Çakal
Vulpes vulpes
Tilki
Meles meles
Porsuk
Martes foina
Kaya sansarı
Mustela nivalis
Gelincik
Felis chaus
Saz kedisi
Herpestes incneumon
Kuyruksüren
Hystrix indica
Oklu kirpi
Erinaceus concolor
Kirpi
Meriones tristrami
Çöl sıçanı
Rattus norvegicus
Göçmen sıçan
Rattus rattus
Ev sıçanı
Mus macedonicus
Ev faresi
Nannospalax ehrenbergi
Kör fare
Crocidurasuaveolens
Sivriburunlu tarlafaresi
[email protected]
33
ADANA
b.1.3. Sürüngenler ve çift yaşamlılar
Çukurova
Deltası
kertenkeleler,
sahil
kumulları
yılanlar,
kara
kaplumbağaları, deniz kaplumbağaları ve
ağaç kurbağaları için çok önemli yaşam
alanlarıdır. Akyatan Lagünü civarındaki
tatlı su birikintileri ve kanallarda çizgili
kaplumbağa ile bataklık kaplumbağasına,
kumullarda ise kara kaplumbağasına sıkça
rastlanır. Ayrıca Çukurbaşlı yılan, ok
yılanı,
yılangöz
kertenkele,
tıknaz
Ağaç kurbağası
kertenkele (Mabuya aurata), bukalemun
(Chamaeleon chamaelon), ince parmaklı keler (Crytodactylus kotschyii) ile dikenli keler
(Agama stellio) kumullarda görülen diğer sürüngen türleridir. (Güngör ve ark., 1995;
Anonim, 2007).
Bukalemunlara
su
kaynaklarına
yakın
yerlerdeki sık çalılık ve ağaçlıklarda nadiren
rastlanır. Bukalemunlar her çeşit böcekle ve
diğer omurgasız hayvanlarla beslenir. Yırtıcı
memeliler ve kuşlar tarafından da avlanan
türlerdir.
Akyatan sahili boyunca yoğun olarak rastlanan
hayalet
yengeçler
(Ocypode
cursor),
Dikenli keler
yumurtadan çıkarak denize ulaşmaya çalışan
[email protected]
34
ADANA
deniz kaplumbağası yavrularını avlayarak türün
çoğalması yönünde engel teşkil etmektedir.
Özellikle gece dalgaların etkisi altında
kalan yerlerde kalabalık koloniler halinde
görülürler (WWF, 2008)
Mavi yengeçler (Callinectes sapidus) Akyatan
Hayalet yengeç
Lagünü ve deniz kıyısı boyunca yoğun olarak
rastlanır. Özellikle üremek için lagüne giren mavi yengeçler, balıkçıların ağlarına
takılmakta ve balıkçılar tarafından parçalanarak suya bırakılmaktadır. Kıyıya vuran ölü ya
da yaralı yengeçler çakallar ve kuyruksürenler tarafından tüketilir (WWF, 2008).
Salamandridae familyasına ait olan kara semenderi (Mertensiella luschani) Batı Akdeniz’e
endemiktir.
Alanın sürüngenler bakımından diğer bir önemini deniz kaplumbağaları oluşturmaktadır.
Deniz Kaplumbağaları (Chelonia mydas - Caretta caretta)
Akyatan kumsalları nesli küresel
ölçekte
Chelonia
tehlike
mydas
altında
olan
türü
deniz
kaplumbağasının
tüm
Akdeniz’deki en önemli yuvalama
kumsallarından
biridir.
Alanda
Chelonia mydas yanısıra Caretta
caretta da yuvalanmaktadır.
[email protected]
Deniz kaplumbağası
35
ADANA
Yumurtalık Körfezi, nesli tehlike altında olan yeşil kaplumbağanın (Chelonia mydas)
Akdeniz’deki bilinen tek kışlama alanıdır. Ayrıca Türkeye’de tespit edilen 21 üreme
alanından en önemlisi de Akyatan kumsalıdır.
Latince ismi
Türkçe ismi
Emys orbicularis
Benekli Kaplumbağa
Testudo graeca
Adi Tosbağa
Caretta caretta
Deniz Kaplumbağası
Chelonia mydas
Çorba Kaplumbağası
Trionyx triunguis
Nil Kaplumbağası
Latince ismi
Türkçe ismi
Pelobates syriacus
Toprak Kurbağası
Bufo viridis (Laurenti, 1768)
Gece Kurbağası
Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis)
Nil
kaplumbağası
(Trionyx
triunguis)
Ceyhan Nehri ağzında ve kıyı kumullarında
yuvalanarak üremektedir.
Nil kaplumbağası
b.1.4. Kuşlar
Akyatan ve Tuzla Lagünü Sulak Alan Yönetim Planına göre, bu alanlarda 184 farklı kuş
türü belirlenmiştir. Bu kuş türlerinden 58 tanesinin alan içerisinde ve yakın çevresinde
muhtemel veya kesin olarak üredikleri tespit edilmiştir.
[email protected]
36
ADANA
184 kuş türünden 122 kuş türü Bern
Sözleşmesi EK-II Listesine göre 59
kuş türü ise Ek-III listesine göre
korumaya alınmış kuş türleridir.
Alanda görülen kuş türleri Dünya
Doğa
Martı
Kırmızı
Koruma
Birliği
(IUCN)
Listesi’ne
değerlendirildiğinde
büyük
göre
orman
kartalı “Hassas (Vulnerable / VU): Tür, orta derecede yüksek yok olma riski (doğal olarak)
altındadır”
olarak
sınıflandırılmıştır.
Yelkovan,
bozkır
delicesi,
çamurçulluğu,
kervançulluğu ve gökkuzgun türleri ise “Tehlike Altına Girebilir (Near Threatened / NT):
Tür, korumaya bağımlı olarak nitelendirilemez ancak “Hassas” kategorisine çok yakındır”
olarak sınıflandırılmıştır.
Flamingolar
[email protected]
37
ADANA
Yaşam Alanlarının Kuş Türlerine Göre Önemi
Birçok farklı yaşam alanı olduğundan bu alanları kullanan kuşların çeşitliliği ve ihtiyaçları
da farklılık göstermektedir.
Göl kıyıları, tuzlu çayırlar ve tuzlu bataklıklar özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme
ve üreme alanları oluşturmaktadırlar. Göller; ördekler, martılar, sumrular ve balıkçıllar
başta olmak üzere birçok kuş türüne beslenme olanağı sağlarken göllerin kıyılarında ve
çevresinde bulunan çamur düzlükleri de özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme ve
üreme alanları oluşturmaktadır.
Özellikle kıyı kuşları tarafından beslenme ve üreme amaçlı olarak kullanılan göl kıyısı ve
çamur düzlüğü niteliğindeki alanlar; Akyatan lagününün beton gözlem kulesi yakınları,
lagünün güney-batı, batı ve kuzey-batı kesimi ile kuzeyinde yer alan çamur düzlükleridir.
12.10.2009 tarihinde Akyatan Lagünü'nün kuzeyinde
flamingo
yuvalama alanı
bulunmuştur. Bu bilgi flamingonun alanda yuva yaptığına dair ilk bilgidir. Yuvaların
bulunduğu tarih üreme dönemi sonrası olduğu için geçmiş yıllarda burada başarıyla üreyip
üremediği kesin olarak bilinmemektedir. Buna rağmen lagün kıyılarında yuva yapmış
olmaları önemli bir bulgu olduğu düşünülmektedir. İleriki yıllarda bu yuva alanı mutlaka
izlenmeli ve bölge özellikle insan tehdidine karşın korunmalıdır. Üreme adalarında olduğu
gibi bu bölgede de avcı olduğu düşünülen pek çok ayak izine rastlanmıştır. Bu bölgedeki
insan hareketleri flamingonun üreme girişimini olumsuz yönde etkileyecektir.
Gölün içerisinde bulunan adalar küçük sumru, sumru, bataklıkkırlangıcı gibi türlerin
büyük topluluklar halinde üredikleri ve kesinlikle korunması gereken alanlardır.
Bataklıkkırlangıcı hariç diğer türler için üremeye müsait tek alan oldukları için bu adalarda
[email protected]
38
ADANA
yuvalar üzerinde olacak olumsuzluklar türlerin alandaki üreme başarısını olumsuz yönde
etkileyecektir.
Alanda yoğun sazlığın bulunduğu alanlar Akyatan Lagünü'nün kuzey kıyılarında kanallar
vasıtasıyla tatlı su girişinin olduğu bölgeler ve göllerin çevresindeki eski nehir kulaklarının
bulunduğu bölgeler olarak belirlenmiştir. Bu alanlar dışında her iki gölün çevresinde de
tatlı su sızıntısı olan yerlerde küçük sazlıklar bulunmaktadır. Sazhorozu, sazbülbülü, büyük
kamışçın, bataklık kamışçını ve diğer birçok kuş türü için tek barınma ve üreme olanağı
sağlayan bu noktalar tür çeşitliliğinin olumsuz etkilenmemesi için korunmalıdır.
Akyatan Lagünü’nde bulunan orman birçok ötücü kuş türü ve turaç için beslenme, barınma
ve üreme alanı özelliği sergilemektedir. Ormanda üreyen en yaygın ötücüler ak mukallit,
çalı bülbülü, karabaşlı kirazkuşudur.
Göller çevresinde ekili olmayan tuzlu çayırların bulunduğu bölgelerin özellikle mahmuzlu
kızkuşu ve bataklık kırlangıcı için önemli üreme alanları olduğu saptanmıştır.
Deniz kıyıları özellikle göçmen kıyı kuşları, martılar ve sumrular gibi deniz kuşları için
beslenme olanağı sağlamaktadır. Ayrıca, kıyıya yakın kumullar akça cılıbıt için önemli
üreme alanları olarak belirlenmiş alanlardandır.
Tablo 17. Çukurova Deltası Kuş Türleri
Tür Adı
Latince Tür Adı
Tür Adı
Latince Tür Adı
Kızıl gerdanlı dalgıç
Gavia stellata
Fiyu
Tadorna tadorna
Kara boyunlu batağan
Podiceps nigricollis
Çamurcun
Anas platyrhynchos
Küçük batağan
Tachybaptus ruficollis
Çıkrıkçın
Anas strepera
Bahri
Podiceps cristatus
Elmabaş patka
Anas acuta
Yelkovan
Puffinus yelkouan
Tepeli patka
Anas clypeata
Sümsük
Morus bassanus
Balık kartalı
Anas penelope
Ak pelikan
Pelecanus onocrotalus
Büyük orman kartalı
Anas crecca
[email protected]
39
Karabatak
Phalacrocorax carbo
Yılan kartalı
Anas querquedula
Küçük karabatak
Phalacrocorax pygmeus
Kara çaylak
Aythya ferina
Küçük balaban
Ixobrychus minutus
Saz delicesi
Aythya fuligula
Gece balıkçılı
Nycticorax nycticorax
Gökçe delice
Pandion haliaetus
Sığır balıkçılı
Bubulcus ibis
Çayır delicesi
Aquila clanga
Alaca balıkçıl
Ardeola ralloides
Bozkır delicesi
Circaetus gallicus
Küçük ak balıkçıl
Egretta garzetta
Şahin
Milvus migrans
Büyük ak balıkçıl
Egretta alba
Kızıl şahin
Circus aeruginosus
Gri balıkçıl
Ardea cinerea
Arı şahini
Circus cyaneus
Erguvani balıkçıl
Ardea purpurea
Atmaca
Circus pygargus
Leylek
Ciconia ciconia
Çakır (Çakırkuşu)
Circus macrourus
Kara leylek
Ciconia nigra
Kerkenez
Buteo buteo
Çeltikçi
Plegadis falcinellus
Delice doğan
Buteo rufinus
Kaşıkçı
Platalea leucorodia
Ada doğanı
Pernis apivorus
Flamingo
Phoenicopterus ruber
Gökdoğan (Gök doğan)
Accipiter nisus
Suna
Accipiter gentilis
Mahmuzlu kızkuşu
Vanellus spinosus
Yeşilbaş
Falco tinnunculus
Büyük kumkuşu
Calidris canutus
Boz ördek
Falco subbuteo
Ak kumkuşu
Calidris alba
Kılkuyruk
Falco eleonorae
Gümüş yağmurcun
Pluvialis squatarola
Kaşıkgaga
Falco peregrinus
Kızkuşu
Vanellus vanellus
Boz doğan
Falco columbarius
Büyük cılıbıt
Charadrius leschenaultii
Turaç
Francolinus francolinus
Küçük halkalı cılıbıt
Charadrius dubius
Kınalı keklik
Alectoris chukar
Halkalı cılıbıt
Charadrius hiaticula
Bıldırcın
Coturnix coturnix
Akça cılıbıt
Charadrius alexandrinus
Sukılavuzu
Rallus aquaticus
Taşçeviren
Arenaria interpres
Sutavuğu (Saztavuğu)
Gallinula chloropus
Kara karınlı kumkuşu
Calidris alpina
Sakarmeke
Fulica atra
Kızıl kumkuşu
Calidris ferruginea
Sazhorozu
Porphyrio porphyrio
Sürmeli kumkuşu
Limicola falcinellus
Turna
Grus grus
Sarı bacaklı kumkuşu
Calidris temminckii
Poyrazkuşu
Haematopus ostralegus
Küçük Kumkuşu
Calidris minuta
Kılıçgaga
Recurvirostra avosetta
Küçük kumru
Streptopelia senegalensis
Uzunbacak
Himantopus himantopus
Kumru
Streptopelia decaocto
Bataklıkkırlangıcı
Glareola pratincola
Üveyik
Streptopelia turtur
Orman düdükçünü
Tringa glareola
Guguk
Cuculus canorus
Yeşil düdükçün
Tringa ochropus
Kulaklı orman baykuşu
Asio otus
[email protected]
B
ADANA
40
ADANA
Dere düdükçünü
Actitis hypoleucos
Çobanaldatan
Caprimulgus europaeus
Kızılbacak
Tringa totanus
İbibik
Upupa epops
Kara kızılbacak
Tringa erythropus
Yalıçapkını
Alcedo atthis
Yeşilbacak
Tringa nebularia
İzmir yalıçapkını
Halcyon smyrnensis
Bataklık düdükçünü
Tringa stagnatilis
Alaca yalıçapkını
Ceryle rudis
Çamurçullğu
Limosa limosa
Arıkuşu
Merops apiaster
Kıyı çamurçullğu
Limosa lapponica
Gökkuzgun
Coracias garrulus
Kervançulluğu
Numenius arquata
Tarlakuşu
Alauda arvensis
Sürmeli kervançulluğ
Numenius phaeopus
Tepeli toygar
Galerida cristata
Suçulluğu
Gallinago gallinago
Bozkır toygarı
Calandrella brachydactyla
Denizdüdükçünü
Phalaropus lobatus
Boğmaklı toygar
Melanocorypha calandra
Döğüşkenkuş
Philomachus pugnax
Kum kırlangıcı
Riparia riparia
Korsanmartı
Stercorarius parasiticus
Kırlangıç (Kır kırlangıcı)
Hirundo rustica
Karabaş martı
Larus ridibundus
Kızıl kırlangıç
Hirundo daurica
İnce gagalı martı
Larus genei
Arapbülbülü
Pycnonotus xanthopygos
Küçük gümüş martı
Larus canus
Dağbülbülü
Prunella modularis
Akdeniz martısı
Larus melanocephalus
Kızılgerdan
Erithacus rubecula
Gümüş martı
Larus cachinnans
Bülbül
Luscinia megarhynchos
Van Gölü martısı
Larus armenicus
Çalı bülbülü
Cercotrichas galactotes
Kara sırtlı martı
Larus fuscus
Mavigerdan (Buğdaycıl)
Luscinia svecica
Büyük karabaş martı
Larus ichthyaetus
Kızılkuyruk
Phoenicurus phoenicurus
Küçük sumru
Sterna albifrons
Kara kızılkuyruk
Phoenicurus ochruros
Kara gagalı sumru
Sterna sandvicensis
Boz kuyrukkakan
Oenanthe isabellina
Gülen sumru
Sterna nilotica
Kara kulaklı kuyrukkakan
Oenanthe hispanica
Sumru
Sterna hirundo
Çayır taşkuşu
Saxicola rubetra
Hazar sumrusu
Sterna caspia
Taşkuşu
Saxicola torquata
Ak kanatlı sumru
Chlidonias leucopterus
Öter ardıç
Turdus philomelos
Bıyıklı sumru
Chlidonias hybridus
Kızıl ardıç
Turdus iliacus
Kaya güvercini
Columba livia
Karatavuk
Turdus merula
Ak gerdanlı ötleğen
Sylvia communis
Kara başlı ötleğen
Sylvia atricapilla
Dik kuyruklu ötleğen
Prinia gracilis
Küçük ak gerdanlı ötleğen
Sylvia curruca
Yelpazekuyruk
Cisticola juncidis
Maskeli ötleğen
Sylvia melanocephala
Bataklık kamışçını
Locustella lusciniodes
Kara boğazlı ötleğen
Sylvia rueppelli
Kamışbülbülü
Cettia cetti
Dağ ispinozu
Fringilla montifringilla
Saz kamışçını (
A.scirpaceus
Saka
Carduelis carduelis
[email protected]
41
Büyük kamışçın
A. arundinaceus
Florya
Carduelis chloris
Ak mukallit
Hippolais pallida
Küçük iskete
Serinus serinus
Söğütbülbülü
Phylloscopus trochilus
Bataklık çintesi
Emberiza schoeniclus
Orman çıvgını
Phylloscopus sibilatrix
Kara başlı çinte
Emberiza melanocephala
Çıvgın
Phylloscopus collybita
Tarla çintesi
Miliaria calandra
Benekli sinekkapan
Muscicapa striata
Maskeli örümcekkuşu
Lanius nubicus
Kara sinekkapan
Ficedula hypoleuca
Leş kargası
Corvus cornix
Büyük baştankara
Parus major
Sığırcık
Sturnus vulgaris
Çulhakuşu
Remiz pendulinus
Sarıasma
Oriolus oriolus
Kızıl sırtlı örümcekk.
Lanius collurio
Serçe
Passer domesticus
Ağaç serçesi
Passer montanus
Söğüt serçesi
Passer hispaniolensis
İspinoz
Fringilla coelebs
ADANA
b.2. Dağlık Bölge:
Memeli türlerinden yaban keçisi, vaşak, büyük nalburunlu yarasa, küçük nalburunlu
yarasa, kirpi, oklu kirpi, kurt, ağaç sansarı, kaya sansarı, yabani tavşan, yaban domuzu,
çakal, tilki, ve porsuğun var olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 18. Dağlık Bölge Memeli türleri
Latince adı
Tür adı
Capra aegagrus
Yaban keçisi
Lynx lynx
Vaşak
Rhinolophus ferrumequinum
Büyük Nalburunlu Yarasa
Rhinolophus hipposideros
Küçük Nalburunlu Yarasa
Erinaceus concolor
Kirpi
Hystrix indica
Oklu kirpi
Canis lupus
Kurt
Martes martes
Ağaç Sansarı
Martes Foina
Kaya Sansarı
[email protected]
42
Lepus auropaeus
Yabani Tavşan
Sus scrofa
Yaban Domuzu
Canis aureus
Çakal
Vulpes vulpes
Tilki
Meles meles
Porsuk
ADANA
Kuşlardan ise, kaya kartalı, küçük akbaba, şahin, doğan türleri, gökçe, delice, kuzgun,
akkuyruksallayan, baştankara, puhu, ibibik, alakarga, yalıçapkını, dere kuşu türleri alanda
yaşayan türlerdir.
Tablo 19. Dağlık Bölge Kuş Türleri
Latince adı
Tür adı
Aquila chrysaetos
Kaya Kartalı
Neophron percnopterus
Küçük Akbaba
Buteo buteo
Şahin
Falco sp
Doğan türleri
Circus cyaneus
Gökçe Delice
Coracias sp
Kuzgun
Motacilla alba
Akkuyruksallayan
Parus sp
Baştankara
Bubo bubo
Puhu
Upupa epops
İbibik
Garrulus glandarius
Alakarga
Alcedo atthis
Yalıçapkını
Cinclus cinclus
Dere Kuşu
[email protected]
43
ADANA
Ayrıca dağlık bölgelerde bulunan sürüngenler ve çift yaşamlılara ait tablo aşağıda
verilmiştir.
Amfibiler
Yılanlar
Triturus vittatus
Typhlops vermicularis
Pelobates syriacus
Eryx jaculus
Bufo bufo
Dolichophis caspius
Bufo viridis
Dolichophis jugularis
Hyla arborea
Platyceps najadum
Rana ridibunda
Platyceps collaris
Kertenkeleler
Hemorrhois ravergieri
Cyrtopodion kotschyi
Malpolon monspessulanus
Hemidactylus turcicus
Telescopus fallax
Laudaki stellio
Eirenis modestus
Chamaeleo chamaeleon
Eirenis barani
Pseudopus apodus
Eirenis eiselti
Lacerta anatolica
Eirenis decemlineata
Lacerta leavis
Eirenis lineomaculatus
Lacerta trilineata
Eirenis levantinus
Ophisops elegans
Eirenis aurolineatus
Aplepharus kitaibelii
Eirenis rothi
Trachylepis vittata
Kaplumbağalar
Blanus strauchi
Testudo graeca
[email protected]
44
ADANA
A BİRİNCİ KISIM:
1. Doğa Turizmi ve Doğa Turizmi Çeşitleri
a. Dağ ve Doğa Yürüyüşü
İlin kuzeyini kaplayan Orta ve Doğu Toroslar, dağ ve doğa yürüyüşüne uygun koşullar
sağlamaktadır. Yükseltisi 3000 m’yi aşan doruklar tırmanma, bunun daha alt kotları ise doğa
yürüyüşleri için idealdir. Pozantı yakınlarındaki Karanfil Dağı’nda kamp yaparak doruklara
ulaşmak mümkündür. Bu yer ayrıca dağ ve doğa yürüyüşleri için yoğun olarak kullanılan
Niğde sınırları içindeki Çamardı yöresine de komşudur. Ayrıca Aladağ ilçesinde yer alan
yedi göller ve Hacer ormanları da ayrı bir gezi parkuru olarak kullanılabilir. Profesyonel
dağcılar tarafından ise Demirkazık zirvesine ulaşmakta mümkündür..
Yürüyüş Güzergahları:
1. Belemedik Kıralan Yürüyüş Parkuru
2. Kızıldağ- Armutoluğu güzergahı,
3. Seyhan Baraj Gölü-Çatalan-Çukurova Üniversitesi-Arboretum güzergahı
4. Aladağ-Hacer ormanı-Demirkazık güzergahı.
Belemedik-Kıralan Yürüyüş Parkuru
[email protected]
45
ADANA
b. Mağara Turizmi
Adana ilinde henüz araştırması yapılmamış mağaralar bulunmaktadır. Aladağ yakınlarındaki
Bığbığı Mağarası eşsiz güzelliği ile mağara turizmine yönelik bir potansiyel sunmaktadır.
Bundan başka ilde Cin, Culfa Keleri, Camlıköy Subatanı, Sütlük Subatanı, Adamkafalı
Deliği, Kozan-Düden ve Yılanlıyurt Subatanı gibi mağaralar da bulunmaktadır.
c. Kuş Gözlemciliği
Lagünlerde; ördekler, martılar, sumrular ve balıkçıllar başta olmak üzere birçok kuş türü
beslenme olanağı bulmaktadır. Ayrıca lagünlerin kıyılarında ve çevresinde bulunan çamur
düzlükleri de özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme ve üreme alanları oluşturmaktadır.
Adana ilinde kuş gözlemciliğinin yapılabileceği bölgeler aşağıda açıklanmıştır.
c.1. Tuzla Lagünü
Adana
il
uzaklıktadır.
merkezine
Tuzla
48km
Gölü’nün,
Çukurova
Deltası’nda
dönemde
balık
yakın
stoklarının
düşmediği tek sulak alan olduğu
Düdükçün
belirtilmektedir. Alanda üreyen kuş
türleri turaç, yaz ördeği, kocagöz,
akça cılıbıt, mahmuzlu kış kuşu ve küçük sumrudur. Alana değer kazandıran statüler;
Potansiyel Ramsar Önemli Kuş Alanı ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasıdır.
[email protected]
46
ADANA
c.2. Akyatan Lagünü
Adana ilinde bulunan en büyük
lagündür.
Adana
merkeze
uzaklığı 45 km dir. Alanda
üreyen kuşlar;
yaz ördeği,
turaç, saz horozu, kocagöz,
akça cılıbıt,
kuşu,
mahmuzlu kız
küçük sumru,
Flamingo
küçük
orman kartalıdır. En önemlileri flamingo, suna, fiyu, elmabaş patka, sakarmeke, dikkuyruk,
olmak üzere büyük sayıda su kuşu gölde kışlar. Ayrıca alandaki tarım arazileri, turna için
kışlama bölgesidir. Akyatan Gölü ve deniz arasındaki kumullar, çeşitli türlerden küçük
ötücülerin üreme ve konaklama dönemlerinde yaşam ortamıdır. Alana değer kazandıran
statüler; Ramsar Alanı, Önemli Kuş Alanı, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasıdır.
c.3. Yumurtalık Lagünleri
Adana
il
merkezine
81
km
mesafededir. Ceyhan Nehri ağzı ve
Yumurtalık Körfezi arasında kalan
lagünler; tuzcul bataklıklar, tatlı su
bataklıkları,
sazlıklar,
Balıkçıllar
çamur
kumullar
düzlükleri,
ve
bir
çam
ormanından oluşan dev bir sulak
alan sistemidir. Başlıca sulak alanlar
Çamlık (Yumurtalık) Lagünü, Yelkoma Gölü, Ömer Gölü, Yapı Gölü ve Darboğaz
[email protected]
47
ADANA
Gölü’dür. Alanda üreyen kuşlar; turaç, akça cılıbıt, küçük sumrudur. Kış boyunca büyük
sayılarda su kuşunu barındırır. Bunların en önemlileri fiyu, kılıç gaga, akça cılıbıt ve küçük
kum kuşudur. Yine bu alanda turnalar için kışlama bölgesidir. Ayrıca alanda yer alan halep
çam ormanı Türkiye’de bu türün doğal orman oluşturduğu iki alandan biridir. Alana değer
kazandıran statüler; Tabiatı Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Önemli Kuş Alanı, ve Önemli
Bitki Alanı olmasıdır.
Flamingolar
d. Bitki Gözlemciliği
Akdeniz iklimi özelliklerini taşıyan bitki
örtüsü, 700-800 m’ye kadar olan kesimde
mersin (Murt), sandal, kermes meşesi, çınar,
yabani zeytin, akça kesme, menengiç, sakız
ağacı, funda, erguvan, karaçalı, zakkum ve
okaliptüs;
Halep Çamlığı
800
m’den
itibaren
yayvan
yapraklı meşe, kızılcık ve defne; daha
yükseklerde ise çam türleri, ardıç, kayın,
[email protected]
48
ADANA
toros köknarı ve sedir; 2000 m’den sonra da alpin çayırlar doğal halı şeklindedir. Otsu
bitkilerden kardelen, siklamen, ada soğanı, nergis, sümbül, gelincik, kekik, nane, mantıvar
vb. bitkiler mevsiminde incelenebilir. Bitki Gözlemciliğinin yapılabileceği alanlar arasında
Adana iline 45 km mesafede bulunan Karataş ilçesinde yer alan Harbiş Kumsalı uygun bir
yerdir
Harbiş kumsalı
Ayrıca deniz kesiminde yer alan, kumullar, göller, dalyanlar ve sazlık alanlar önemli
ekolojik
zenginlik
kaynağıdır.
Akyatan
Tuzla
ve
Lagünleri,
biyoçeşitlilik
bakımından
oldukça zengin olup, doğal
yapısı
bozulmamıştır.
Ayrıca alan, lagünler ile
deniz arasında nesli dünya
Akdeniz kumulları
çapında tehlike altında olan
bitki türlerinin bulunduğu kumul ekosistemlerine sahiptir.
[email protected]
49
ADANA
Adana ili Karataş ilçesinde bulunan nergis adası ilkbahar aylarında görülmeye değer bir
güzellik sunmaktadır.
Nergis adası(Akyatan)
[email protected]
50
Kum
Zambağı
olarak
ADANA
bilinen
Pancratium maritimum adlı tür.
Karataş ilçesi Tuzla ve Bahçe
beldelerindeki kumullarda yayılış
göstermektedir.
Nesli
tehlike
altında olan bu tür Ağustos-Ekim
aylarında
kumulların
üzerinde
görülmeye değer bembeyaz bir
örtü oluşturmaktadır.
.
Kum zambağı
Kum zambağı (Tuzla)
[email protected]
51
ADANA
e. Yaban Hayatı Gözlemciliği
Yaban keçisi (Karanfildağı)
Yaban keçisi, keklik, turaç, sülün, göçmen kuşlar ve yırtıcı kuşları korumak için ilde belli
bölgelerde av yasakları getirilmiştir. Adana ili, Pozantı ilçesinde Karanfil Dağı Yaban
Hayatı Geliştirme Sahası, Saimbeyli
ilçesinde
Hayatı
Hançerinderesi
Geliştirme
merkezinde
Seyhan
Yaban
Sahası,
Baraj
İl
Gölü
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası,
Karataş ilçesinde ise Tuzla Yaban
Saz
kedisi(Akyatan)
[email protected]
Hayatı Geliştirme Sahası ve Akyatan
52
Yaban
Hayatı
Geliştirme
Sahası
ADANA
olmak üzere toplam 5
adet
Yaban Hayatı
Geliştirme
Sahası
bulunmaktadır.
Bu
alanlardan
Turaç(Akyatan)
SaimbeyliHançerindersi ve Pozantı-Karanfil Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarında yaban keçisi
gözlemciliği yapılabilir. Karataş-Akyatan ve Tuzla Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarında ise
kuşlar ve su kuşları gözlemleneceği gibi Akyatan’da saz kedisi ve deniz kaplumbağaları ve
yumurta çıkışlarını da gözlemlemek mümkündür.
Deniz kaplumbağası
[email protected]
53
ADANA
f. Yayla Turizmi:
İlimizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, tarihi değerleri ve diğer çekicilik yaratan
özellikleri ile ekoturizme yönelik sundukları çok çeşitli ve eşsiz olanakların; koruma
kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir. Ayrıca yöre
halkına ekonomik kar olanakları sunmaktadır. Ekoturizm etkinlikleri arasında en fazla
talep yayla turizmine olmaktadır. Anadolu kültüründe yaylalar yaşamın önemli bir parçası
olarak yer alır. Yaşam tarzına bağlı olarak yaylaların kullanım biçimlerinde de farklılıklar
gözlenmektedir (Anonim, 2009b; Anonim, 2009). İlimizde bozulmamış doğal yapısıyla bir
yayla cenneti olarak kabul edilebilir.
Adana ilindeki potansiyel yayla tuzimi yerleri;
Aladağ ilçesi, Meydan Yaylası:
Aladağ ilçesinden 6 km. uzakta
1700
metre
yükseklikte
çam,
köknar, ardıç, sedir ağaçları ve
meyve bahçeleri bulunan bu yayla
alt yapısı, ahşap ve taş yapılarıyla
Aladağ-Meydan yaylası
[email protected]
54
ADANA
kamp yapmak isteyen gezginleri ağırlamaya hazırdır.
Aladağ ilçesi, Ağcakise-Başpınar-Bıcı ve Kosurga Yaylaları:
Birbirlerine stabilize yollarla bağlanan çok yakın mesafedeki bu yaylalar ormanlık alan
içinde kurulmuştur. Zehli Kalesi, bu yaylalardan görülebilmektedir. Kampçılar ve
fotoğrafçılar için oldukça güzel doğaya sahiptir.
[email protected]
55
ADANA
Aladağ-Başpınar yaylası
Kozan ilçesi, Horzum Yaylası:
Kozan ilçesini Kayseri’ye bağlayan karayolunun 25. km’sinde bulunmaktadır. Çam, çınar,
Kozan-Horzum yaylası
üzüm bağları ve meyve ağaçları ayrıca ahşap yayla evlerinin sıkça görüldüğü bu yaylada
bir çok alt yapı sorunu da halledilmiştir. Kamp yerleri, kır kahveleri, bakkallar, lokantalar
ve sağlık ocağı bulunmaktadır.
[email protected]
56
ADANA
Pozantı ilçesi, Tekir Yaylası:
Adana-Ankara karayolunun 107. km’sinde, Pozantı ilçesine ise 7 km. uzaklıktadır. Çam,
ardıç ve meyve bahçeleri bulunan yaylada, yayla mimarisinin her türlü örneğini görmek
mümkündür. Tekir Yaylası’nda Osmanlı Tabyaları görülmeye değer yerlerdendir. Tekir
Yaylası, kamp yapmak isteyen gezginler için ideal ortama sahiptir. Ayrıca bölgede kır
kahveleri, lokantalar, sağlık ocağı bulunmaktadır.
Pozantı-Tekir yaylası
Pozantı ilçesi, Armutoluğu Yaylası:
[email protected]
57
ADANA
Pozantı-Ankara yol ayrımından 13 km. sonra ulaşılan bu yaylada çam ve göknar ağaçları,
ardıç ağaçları ile kır çiçekleri iç içedir. Akdağın eteğinde bulunan bu yayla henüz çok
bakirdir. Yaban hayatı ve su kaynaklarıyla gezginler için çok ilginç bir bölgedir.
Pozantı-Armutoluğu yaylası
Karaisalı ilçesi, Kızıldağ Yaylası:
Karaisalı ilçesinden 27 km
uzaklıkta bulunan bu yaylaya
yöre
halkının
yoğundur.
elma,
ilgisi
Kiraz,
armut
çok
vişne,
ve
ceviz
ağaçlarının yoğun olduğu bu
yaylada
çeşitliliği
yaban
hayatının
de
ilgi
Karaisalı-Kızıldağ yaylası
çekmektedir. Kır kahveleri,
[email protected]
58
ADANA
lokantalar, bakkallar, fırınlar ve kasapların hizmet verdiği bu yaylada kamp yapmak ve
günübirlik gezmek mümkün.
Saimbeyli ilçesi, Çatak Yaylası:
Saimbeyli-Tufaneyli yolunun 2. km.’sinden sonra başlayan bu yayla küçük şelalelerin
beslediği, yaşlı çınar ağaçlarının dalları
üzerine kurulmuş piknik yapılabilen, yöre
halkının çok rağbet ettiği bir yayladır.
g. Sportif Olta Balıkçılığı:
Adana
ilinin,
denize
kıyısı
bulunan
ilçelerinde, doğal ve baraj göllerinde,
nehirlerinde sportif olta balıkçılığı yapmak
mümkündür.
kullandığı,
Baraj
Saimbeyli-Çatak
yaylası
Seyhan
Yoğun
olarak
amatör
balıkçıların
Gölünün
Dilberler
Sekisi
kıyısında
pek
avlanma
çok
noktası
bulunmaktadır.
Ayrıca
Adana
merkezine
mesafede
81
il
km
Yumurtalık-Gölcihan
bulunan,
[email protected]
59
ADANA
Yumurtalık ilçesi Yeşilköy beldesindeki Gölcihan Gölü olta balıkçılığı için uygun bir
alandır.
h. Foto Safari:
Adana ili, el değmemiş pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü,
Flamingolar(Akyatan)
folklorü, müziği, yaşam şekli, yemekleri ve insanı ile fotosafari için oldukça elverişli bir
şehirdir. Bu amaçla Adana ilinin, bu eşsiz güzelliklerini tanımaya ve keşfetmeye yönelik
fotosafari turları, birçok farklı yaş gruplarının katılımı sağlayan dernekler tarafından
düzenlenmektedir.
Fotosafari
etkinliklerinin
yapılabileceği
yerler
Karataş
arasında;
ilçesi
Akyatan ve Tuzla
Lagünleri,
ve
Pozantı
Karaisalı
Alman köprüsü(Karaisalı-Kıralan)
[email protected]
60
ADANA
ilçelerinde yer alan Belemedik-Kıralan çevresi (Alman Köprüsü, Berlin-Bağdat demiryolu,
Alman
mezarlığı,
Çakıt
Kanyonu),
Saimbeyli
ilçesinde
yer alan Obruk ve
çevresi
Temmuz
aylarında
kelebek
fotoğrafları
çekmek
için uygundur.
[email protected]
61
ADANA
ı. Su Sporları(Rafting, Kano, Deniz…)
İlimiz jeomorfolojik yapısından kaynaklı olarak, akarsuları da farklı özellikler arz
etmektedir. Bu durum
farklı
rekreasyonel
ve sportif kullanım
olanakları sunabilir.
Deniz,
göl
ve
akarsularımız
rafting, kano, nehir
Kano(Seyhan Nehri)
kayağı, su kayağı,
zıpkın avcılığı için elverişlidir. Doğa turizminin önde gelen dallarından biri olarak akarsu
turizmine yönelik ilimizin sunduğu bu büyük potansiyelin geliştirilmesi ve geniş kitlelere
hitap edecek şekilde tanıtımının yapılması önem taşımaktadır. Büyük yatırımlar
gerektirmeyen akarsu turizmi, çevrenin tarihi, arkeolojik, kültürel, otantik değerleri ve
diğer turizm çeşitleriyle bir bütün oluşturmaktadır. Bu nedenle, nehirlerimizin akarsu
turizmi
potansiyeli
incelenirken,
çevresinde
yer
alan
ve
entegre
bir
şekilde
geliştirilebilecek diğer turizm değerleri birlikte değerlendirilmelidir. İlimiz merkezinde
bulunan Seyhan Baraj gölü farklı su sporlarına ev sahipliği yapabilecek potansiyele
sahiptir. Ancak yeterince yararlanılamamaktadır. Seyhan Baraj Gölünde, 2012 yılında
yapılan, Dragan kürek yarışması ve bot festivali büyük ilgi toplamış, bu tip etkinliklerin
ilimizde yaygınlaştırılması da eko turizmin gelişmesi açısından büyük önem arz
etmektedir.
[email protected]
62
ADANA
i. Yamaç Paraşütü:
İlimiz
Yamaç
Paraşütü
tarzı
hava
sporları
meraklıları
için
keşfedilmesi gereken bir
yerdir. Yamaç Paraşütü
sporu, ilk bakışta serbest
atlama
Rüzgarlı Tepe(Seyhan Baraj Gölü)
paraşütüne
benzeyen bir paraşüt ile uçak yerine, yüksek bir tepeden koşulmak sureti havalanmaktır.
Seyhan Baraj Gölü kıyısında bulunan, rüzgarlı tepede yamaç paraşütü yapılmakta olup,
geniş organizasyonlara ev sahipliği yapabilecek potansiyele sahip bir alandır.
j. İzcilik
İzcilik,
gönüllü,
uluslararası,
üniformalı, çeşitli yaş gruplarındaki
gençlerin zihinsel, fiziksel, ruhsal,
sosyal,
duygusal
gelişimine
katkıda
ve
karakter
bulunan
bir
gençlik faaliyetidir. Aynı zamanda,
İzcilik kampı(Tuzla)
çocuk
ve
gençleri
mevcut
özellikleri ile bir bütün olarak ele alan,
ruh ve beden sağlıklarını geliştiren, onların boş zamanlarını bir program çerçevesinde
değerlendirilmesini sağlayan bir eğitim aracıdır. Bu özellikleri ile izcilik, öğretim olmaktan
çok uygulamalı bilgi ve beceri kazandıran eğitim karakterinde bir faaliyetidir.
[email protected]
63
ADANA
Adana ili, Karataş ilçesi, Tuzla Beldesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir izci kampı
mevcuttur.
k. Kamp-Karavan
Adana ili, günübirlik dinlenme, eğlenme
ve piknik amaçlı kullanımların yanı sıra,
çadır
ve
karavanlı
kamp
yapma
olanağına sahip, pek çok doğal alanlara
sahiptir. Gözlerden uzak doğa ile baş
başa vakit geçirmek isteyen insanlar için
Kamp-karavan(Karataş)
oldukça büyük imkanlar sunmaktadır.
Adana iline 45 km mesafede bulunan
Karataş ilçesindeki Kumluk Tabiat Parkı
bu
Kumluk (Karataş)
amaçla
kullanılabilecek
yerlerden
biridir.
Kumluk(Karataş
)
[email protected]
64
ADANA
l. Bisiklet Turizmi:
Bisiklet turizmi yeni yaygınlaşmaya başlayan bir turizm türüdür. Bütün dünyada hızla
yayılan doğa turizmi anlayışına paralel olarak ülkemizde de bisiklet turları son yıllarda
seyahat acenteleri tarafından doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir.
En eski motorsuz ulaşım araçlarından biri olan bisiklet, performans geliştirmenin yanı sıra
doğayı keşfetmenin verdiği zevkle bütünleşir.
1- Kızıldağ- Armutoluğu güzergahı,
2- Seyhan Baraj Gölü-Çatalan-Çukurova Üniversitesi-Arboretum güzergahı.
3- Belemedik-Kıralan güzergahı
4- Tuzla-Yumurtalık güzergahı (Bisiklet yarışları için parkur olarak kullanılabilir)
m. Kelebek Gözlemciliği:
Adana ili, Saimbeyli ilçesi Obruk
ve çevresi Türkiye’nin kelebek
çeşitliliği açısından en önemli on
alanından
biridir.
Alanda,
Temmuz ayında bir günde 50-60
tür
Çokgözlü Lübnanesmeri
kelebeğe
rastlamak
mümkündür(Wagener, S. 2006).
B. İKİNCİ KISIM
Bölge Müdürlüğümüz kullanımında olan mevcut alanların yeniden yapılandırılması
ve yeni Tabiat Parklarının oluşturulması,
[email protected]
65
ADANA
1 Mevcut Alanlarımızın Yeniden Yapılandırılması
1.1. Kumluk Tabiat Parkı ( Günübirlik ): Karataş
Adana iline 45 km mesafede bulunan Karataş ilçesindeki Kumluk Tabiat Parkı için
yapılması planlanan işe ait avan proje aşağıda verilmiştir.
Projenin uygulanmasından sonra alan çok daha farklı bir görünüme sahip olacaktır.
[email protected]
66
ADANA
1.2. Dağlıcak Tabiat Parkı ( Günübirlik ): Kozan
Adana merkezine 95 km mesafede bulunan Kozan-Dağılcak Tabiat Parkı, Adana-Feke
güzergahında olup, Kozan’a 15 km mesafededir. Müstecir tarafından işletilmekte olan
Dağılcak Tabiat Parkı doğal güzelliği ile birçok ziyaretçiyi ağırlamaktadır.
2.
[email protected]
67
ADANA
Yeni Alanların belirlenmesi (Tabiat Parkı, Milli Park)
2.1. Belemedik Tabiat Parkı ( Günübirlik): Pozantı
Adana iline 117 km, Pozantı ilçesine 9 km uzaklıktadır. Belemedik Yaylası, zengin
doğa manzarası ile tamamen bakir durumdadır. Alandaki mevcut yürüyüş güzergahı
aşağıdaki haritada verilmiştir.
Ayrıca alana yapılması planlanan tabiat parkına ait sınırlar da aşağıdaki haritalar
üzerinde belirtilmiştir.
[email protected]
68
ADANA
Bu alan içerisinde yapılması planlanan seyir terasları ve alt yapı tesisleri de aşağıda
verilen harita üzerinde gösterilmiştir.
[email protected]
69
ADANA
Bu alan gerek doğal güzellikleri gerekse tarihi bakımından görülmeye değer yerler
arasındadır.
Çakıt Suyu kıyısında kurulmuş Belemedik'te taş ve ahşaptan yapılmış yayla evlerinde
konaklanmaktadır. Yaban hayatı yönünden hayli zengin olan yörede yabankeçisi,
yabandomuzu ve yırtıcı kuşlar gözlemlenebilir.
Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda burada görev yapan Alman personelin kullandığı yapılar
ve mezarlık mevcuttur.
Seyir terasları marifeti ile manzara ve Yaban Hayatı izlemesi yapılabilir
5 km’lik doğa yürüyüşü gerçekleştirmek mümkündür.
[email protected]
70
ADANA
Belemedikte düşünülen Tabiat Parkı dahilinde günübirlik konaklama, yürüyüş, koşu,
Irmakta olta balıkçılığı v.b. doğa sporlarına uygun tesisler oluşturulması.
Alan içerisinde, doğal güzellikleri ile görülmeye değer yerler olup, eşsiz fotoğrafların
çekilebileceği imkanlar bulunacaktır.
Annaşa Kalesine çıkılıp Pozantı çukuru izlenebilir.
Adana ili Karaisalı ilçesi Hacıkırı (Kıralan) köyü'nde bulunan, yöre halkı tarafından
"Koca Köprü" diye anılan Hacıkırı Demiryolu Köprüsü'ne aynı zamanda çeşitli
hikâyelerle özdeşleştirilerek Varda Köprüsü'de denilmektedir.
[email protected]
71
ADANA
1912 yılında Almanlar tarafından inşa edildiği için Alman köprüsü olarak
bilinmektedir. Adana'ya uzaklığı karayolu ile Karaisalı üzerinden 64 km'dir. Demir
yolu ile Adana İstasyonu'na mesafesi 63 km'dir. Bu köprü Almanlar tarafından, çelik
kafes taş örme tekniği ile yapılmıştır.
2.2. Çakıt Kanyonu Tabiat parkı ( Günübirlik):.Pozantı
Çakıt Aksaray'dan başlayıp Pozantı'dan geçerek Adana'ya bağlanan bir derenin
güzergahıdır.
[email protected]
72
ADANA
Adana'ya Karaisalı ilçesinin Kapıkaya köyünden bağlanır. Bu bağlantı noktası yüksek
bir kanyon hattı oluşturmaktadır. Kanyon Pozantı yönünde devam ederken bazı
yerlerde kanyon, bazı yerlerdeyse vadi görünümündedir.
2.3. Karacaoğlan Tabiat Parkı (Yaylacılık Temalı ): Tekir
Tekir Yaylası, Bürücek ve Eski Konacık yaylaları, Akça Tekir beldenin birer mahallesi
konumundadır.
[email protected]
73
ADANA
Çam, ardıç ve meyve bahçeleri arasında kurulmuş olan yaylada, yayla mimarisine
uygun ahşap yapıların yanında çok sayıda mimari tarzın her türlü örneklerini görmek
mümkündür. Yaylanın kuzey ve güneyinde bulunan ve yaylaya 2 km. mesafede olan
Osmanlı tabyaları diğer etkinliklerdir.
Pozantı Tekir Yaylası Ulaşım:
Adana-Ankara E5 karayolunun 107. km. sinde, yolun her iki yakasında çok geniş bir
alana yayılmış olan yayla Pozantı ilçesine 7 km. uzaklıktadır. Şehirlerarası otobüsler
ve Adana ve Tarsus'tan yaylaya yolcu taşımacılığı yapan otobüs ve minibüs yaz-kış
günün her saatinde gidilebilir.
Tekir de Yaylacılık problemine de çözüm noktasında katkıda bulunacağını
düşündüğümüz ,İçerisinde kır evleri ve çeşitli aktivitelerin düzenlenebileceği ortak
kullanım alanları olan ,yaşam alanı olarak tasarlanmış projeler barındıran bir tabiat
parkı konsepti düşünülmektedir.
[email protected]
74
ADANA
2.4. Umut Alanı Tabiat Parkı (Yaylacılık Temalı): Karaisalı
Adana Merkez’e 65 km mesafede Karaisalı ilçe sınırları dahilindedir.
Ulaşımı asfalt yoldan sağlanmaktadır. Ulaşım, iklim ve manzara açısından yaylacılığa
uygun
bir
alandır. Tekir
yaylası
ile benzer
konseptte bir
tabiat
parkı
düşünülmektedir.
[email protected]
75
ADANA
2.5. Kabalak Tabiat Parkı ( Av ve Doğa Temalı ): Karaisalı
Adana Merkez’e 65 km mesafede Karaisalı ilçe sınırları dahilindedir
[email protected]
76
ADANA
2.6. Dadaloğlu.Tabiat Parkı ( yaylacılık ve Günübirlik):
Kozan Çukurova ile Toroslar'ın buluştuğu bir noktada yer alan barajın suları ile
örtüşen muhteşem bir manzaraya sahiptir.
Baraj yolu boyunca zakkumların çiçeklerinin görüntüsü göz zevkini okşamaktadır.
Sulama amaçlı yapılan Kozan Barajı amatör balıkçılar için de ideal bir yerdir.
[email protected]
77
ADANA
2.7. Çokçapınar Tabiat Parkı ( Günübirlik): Ceyhan
Adana iline 33 km, Ceyhan ilçesine 18 km uzaklıktadır.
E-5 karayoluna 6, Adana - Gaziantep otoyoluna 8 km uzaklıkta ulaşımı kolay bir
alandır. Daha çok Büyükşehir insanının günübirlik rekreasyon ihtiyacına dönük
olarak planlanmaktadır.
[email protected]
78
ADANA
2.8. Kızılkaş Tabiat Parkı ( Günübirlik): Sarıçam
İl sınırları içerisinde yer alan Sarıçam İlçe Belediyesi hudutları içinde yer almakta
olup, merkeze 17 km. uzaklıktadır.
2.9. Sarıçam Tabiat Parkı ( Günübirlik): Sarıçam
İl sınırları içerisinde yer alan Sarıçam İlçe Belediyesi hudutları içinde yer almakta
olup, merkeze 15 km. uzaklıktadır.
[email protected]
79
ADANA
3.ADANA EKOTURİZM SWOT ANALİZİ
Adana ilinin ekoturizm master planına, iki farklı swot analizi uygulanmıştır. Öncelikli
olarak lokal bir değerlendirmeye alınarak, Çukurova Deltasının swot analizi yapılmış,
ikinci olarak daha genel bir yaklaşımla adana geneline bu analiz uygulanmıştır.
Çukurova Deltası ve Adana geneli için uygulanan swot analizindeki güçlü ve zayıf yönler
ayrı ayrı belirtilmiş, fırsatlar ve tehditler her iki alan için de aynı olduğundan tek sütun
halinde aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 20. Swot analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Çukurova Deltası
Adana Geneli
Çukurova Deltası
Adana Geneli
Adana İli, Batı
Deltada yaşayan
Adana İlinin
Deltanın biyolojik
Palearktik için
yerel halk ekoturizm
biyolojik
çeşitliliği çok iyi
önemli kuş göç
konusunda yeterli
çeşitliliği iyi
tanınıyor
yolları üzerinde
bilgiye sahip değil
bilinmiyor
bulunuyor
Adana İli,
biyocoğrafik,
Seyhan Baraj
topoğrafik ve
Deltada bulunan
Gölü kıyısında
Delta, Batı
jeomorfolojik
ekoturizm
sürdürülen
Palearktik için
özellikleri ile çok
destinasyonlarının
yapılaşma
önemli kuş göç
farklı bileşenleri
altyapısı (konaklama,
faaliyetleri
yolları üzerinde
(delta, göl,
wc, otopark
bölgenin biyolojik
bulunuyor
akarsu, dağ,
vb.)bulunmamaktadır çeşitliliğini yok
kanyon, ova vb.)
etmiştir
bir arada
barındırmaktadır
Yumurtalık
Adana İli, kıyı,
Lagünleri Tabiatı
Adana'da bulunan
Deltada dört adet
fuar ve sağlık
Koruma Alanı
ekoturizm
Önemli Kuş Alanı,
turizmi ile büyük statüsü ile korunduğu destinasyonlarının
bir adet Önemli Bitki
bir turist varlığına
için ekoturizm
uygun altyapısı
Alanı bulunuyor
sahiptir
faaliyetlerine
bulunmamaktadır
tamamen kapalıdır
Adana İli,
Bölgede faaliyet
Deltada iki adet
iklimsel yapısı ile
gösteren tur
RAMSAR alanı
dört mevsimin bir
operatörleri ve
bulunuyor
arada yaşandığı
turizmciler deltanın
bir ildir ve dört
biyolojik çeşitliliği
[email protected]
80
ADANA
mevsim boyunca
konusunda yeterli
ekoturizm
bilgiye sahip değiller
çeşitlendirilebilir
Deltada, 74 Kırmızı
Liste bitki türü
bulunmaktadır
Adana İli'nde
bulunan Seyhan
Baraj Gölü kano,
kayak gibi su
sporları için
uygun ortam
sağlamaktadır
Delta, ulusal ve
uluslararası düzeyde
iyi tanınımıyor
Delta'da rehberlik
Seyhan Baraj
Deltada bulunan 39
yapabilecek hem
Gölü Adana İli
hayvan türü Bern
turist rehberliği hem
merkezinde
Sözleşmesi
de biyolojik çeşitlilik
bulunması ulaşım
kapsamında koruma
konusunda uzman
kolaylığı
altındadır
personel
sağlamaktadır
bulunmamaktadır
Çatalan Baraj
Delta'da ziyaretçilere
Gölü'nün
Deltada bulunan
hizmet edebilecek bir kıyısında bulunan
gözlem kulelerinin
Eğitim ve Tanıtım
Rüzgarlı Tepe
tadilata ihtiyacı
Merkezi
yamaç paraşütü
vardır
bulunmaktadır
için uygun bir
noktadır
Adana İlinin
Deltada bulunan
mevcut turizm
sulak alanlara toplu altyapısı yerli ve
taşıma araçları ile
yabancı turistleri
ulaşılabilmektedir
ağırlamaya
uygundur
Adana İli zengin
Deltada ekosisteme
mutfağı ile
özgü Saz Kedisi türü
turistlere yöreye
bulunmaktadır ve
has damak tadı
yaşam alanları
seçenekleri
bilinmektedir
sunmaktadır
Deltada bulunan
Akyatan Lagünü
kumsalı deniz
kaplumbağaları için
Türkiye'deki 3
önemli üreme
alanından biridir
Fırsatlar
Tehditler
Adana Geneli
Adana Geneli
[email protected]
81
ADANA
Mersin İli Tarsus İlçesi'ne yapılacak
yeni hava meydanı ile alan daha çok
turist gelecektir
Adanadaki mevcut kullanım taleplerinin
(HES, şehirleşme vb.) biyolojik çeşitlilik
üzerinde olumsuz etkisi bulunuyor
Adana İli'nde sanayi tesislerinin
bulunması (Sosyal sorumululuk projeleri
sunulabilir)
Adana İli'nde sanayi tesislerinin
bulunması (Gerekli önemli alınmazsa
biyolojik çeşitliliği tehdit edebilir)
Doğu Akdeniz kıyı otoyolunun Adana
İli'nin güneyinden geçmesi
Türkiye Turizm Stratejisi (2002)'nde
Adana İli'nin eko turizm alanı olarak
bulunmaması
Adana Çevre Düzen Planı'nda Tuzla ve
Akyatan Yaban Hayatı Gelişme
Sahaları'nın eko turizm bölgesi olarak
belirtilmiş olması
Bilinçsiz ve kaçak avcılık
Kırsal peyzajın korunamaması, yöresel
mimarinin yok olması
Alan özgü ürünlere yönelik pazarlama
startejilerinin bulunmaması
[email protected]
82
ADANA
4. ADANA EKOTURİZM EYLEM PLANI
Adana için 5 yıllık eylem planı hazırlanmış olup, aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Çıktı
1. Adana
İli'nin Doğa
Turizmi
Varlığını ve
Potansiyelini
Etkin Olarak
Tanıtmak
Faaliyet
Sorumlu Kurum
Açıklama
1.1. Adana İli Doğa
Turizmi Web Sitesini
Hazırlamak ve
Yayınlamak
Orman ve Su İşleri
VII. Bölge Müdürlüğü
Adana Şube
Müdürlüğü
- Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
- Site İngilizce ve
Türkçe olarak
hazırlanacaktır
1.2. Adana İli Doğa
Turizmi Kitapçığı
Hazırlamak,
Yayınlamak ve
Yaymak
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
[email protected]
2013
83
2014
Yıllar
2015
2016
2017
1.3. Mevcutta
bulunan
www.cukurovadeltasi
.org web sitesinin
içeriğini
zenginleştirmek
Adana Şube
Müdürlüğü
Doğa Araştırmaları
Derneği
1.4. Kuş Gözlemciliği
Adana Şube
ve Fotoğrafçılığı
Müdürlüğü
Festivali Düzenlemek
Derneği
1.5. Fotosafari
Düzenlemek
[email protected]
ADANA
Sitenin içeriği Şube
Müdürlüğü personeli
ve DAD personeli
tarafından seçilen
içerik ile
zenginleştirilecektir
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
84
2.1. Akyatan,
Yelkoma ve Ağyatan
Lagünleri'nde
bulunan gözlem
kulelerini restore
etmek, uygun
noktalara yeni kuleler
yapmak
2.2. Akyatan ve
Yumurtalık Lagünleri
Ramsar Alanı
2. Doğa
Tabelalarını
Turizmi
Destinasyonla Yenilemek
rının Amaca
2.3. Tuzla, Akyatan,
Yönelik
Altyapısını Ağyatan ve
Güçlendirmek Yumurtalık
Lagünlerinde bulunan
bitki, kuş, sürüngen
ve memeli türleri ile
ilgili bilgilendirme
tabelaları yapmak
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
- Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
- Tabelaların içeriği
Şube Müdürlüğü ve
DAD personeli ile
birlikte hazırlanacaktır
2.4. Akyatan
Lagünü'nde bulunan
Adana Şube
beton kulenin yolunu
Müdürlüğü
açık tutmak
Adana İl Özel İdaresi
[email protected]
ADANA
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
85
ADANA
2.5. Tuzla Lagünü ile
deniz arasındaki
kumullarda bitki
gözlemciliği için
ahşap yürüyüş yolu
düzenlemek
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
Tuzla Belediyesi
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
2.6. Harbiş Plajı
kuzeyinde bulunan
kumul tepesinde bitki
gözlemciliği için
ahşap yürüyüş yolu
düzenlemek
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
Karataş Belediyesi
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
2.7. Tuzla Lagünü ve
Harbiş Kumulları'nda
Adana Şube
bulunan bitki türleri
Müdürlüğü
için tanıtıcı tabelalar
yapmak
Derneği
[email protected]
- Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
- Tabelaların içeriği
Şube Müdürlüğü ve
DAD personeli ile
birlikte hazırlanacaktır
86
ADANA
2.8. Tuzla Lagünü ve
Adana Şube
Harbiş Kumulları'nda
Müdürlüğü
kullanıma yönelik
altyapı (Otopark, WC
Derneği
vb.) yapmak
Karataş Belediyesi
Tuzla Belediyesi
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
2.9. Akyatan Lagünü
ile deniz arasındaki
kumsalda deniz
kaplumbağası
çıkışlarının
gözlemlenmesi için
gözlem noktaları
oluşturmak
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
[email protected]
Adana Şube
Müdürlüğü
WWF Türkiye
87
2.10. Akyatan
Lagünü'nün
kuzeyinde bulunan
Kapı Ormanı'nda Saz
Kedisi gözlemciliğine
uygun gözlem
noktaları oluşturmak
Adana Şube
Müdürlüğü
WWF Türkiye
ADANA
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
Derneği
2.11. Pozantı ve
Karaisalı İlçelerinde
tespit edilen trekking
ve dağ bisikleti
rotalarını işaretlemek,
haritalamak ve
rotalara bilgilendirme
ve yönlendirme
tabelaları
yerleştirmek, gerekli
yerlerde güvenlik
amaçlı korkuluklar
yapıp yerleştirmek
[email protected]
Adana Şube
Müdürlüğü
Bisiklet Federasyonu
Adana İl Temsilciliği
Dağcılık Federasyonu
Adana İl Temsilciliği
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
88
ADANA
2.12. Karanfil Dağı
ve Hançerin Deresi
Yaban Hayat
Geliştirme
Sahalarında yaban
keçisi gözlemciliğini
geliştirmek
Adana Şube
Müdürlüğü
2.13. Tüm
destinasyonlarda
kullanıma yönelik
altyapı (otopark, WC,
seyir terası vb.)
yapmak ve işletmek
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
2.14. Deveciuşağı
Köyü'nde bulunan
Eğitim ve Tanıtım
Merkezi'ne doğa
turizmi amaçlı
bilgilendirme
bilgisayarı (portal)
kurmak
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
[email protected]
89
3. Doğa
Turizmine
Uygun
İstihdam ve
Toplumsal
Sahiplenme
Sağlamak
ADANA
2.15. Saimbeyli İlçesi
Obruk Şelalesi ve
çevresinde bulunan
Önemli Kelebek
Alanı'nın sınırlarını
belirlemek, yürüyüş
güzergahlarını
oluşturmak ve
haritalamak, alanın
kelebek varlığına
yönelik bilgilendirici
tabelalar yerleştirmek
Adana Şube
Müdürlüğü
Uygun kaynak
bulunduğu takdirde
yapılacaktır
3.1. Doğa Turizmi
Temalı Turizm
Rehberliği Kursu
Düzenlemek
Adana Şube
Müdürlüğü
Kültür ve Turizm
Adana İl Müdürlüğü
Derneği
Kurs içeriği taraflar
tarafından hazırlanacak
ve giderlerin
karşılanması amacıyla
bir istihdam projesi
hazırlanarak Kalkınma
Ajansı veya SODES'e
sunulacaktır
[email protected]
90
3.2. Yerel Halka
Yönelik Temel
Konuşma İngilizcesi
Kursu Düzenlemek
3.3. Yerel Doğa
Rehberliği
Sertifikasyon
Programı
Adana Şube
Müdürlüğü
Halk
Eğitim Müdürlükleri
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
Deveciuşağı Çevre
Koruma ve Kalkınma
Derneği
3.4. Yerel Halka
Yönelik Doğa
Turizmi Eğitimi
Düzenlemek
[email protected]
ADANA
Adana Şube
Müdürlüğü
Kurs içeriği taraflar
tarafından hazırlanacak
ve giderlerin
karşılanması amacıyla
bir istihdam projesi
hazırlanarak Çukurova
Kalkınma Ajansı veya
SODES'e sunulacaktır
Kahve ve kadın
toplantıları şeklinde
yapılacaktır
91
3.5. Karataş Meslek
Yüksekokulu ve
Yumurtalık Meslek
Yüksekokulu Turizm
Bölümü
Öğrencilerine
Yönelik Doğa
Turizmi Eğitimi
Yapmak
Adana Şube
Müdürlüğü Doğa
Araştırmaları Derneği
MYO Müdürlükleri
3.6. Adana ve Doğa
Turizmi Çalıştayı
Düzenlemek
Adana Şube
Müdürlüğü
Derneği
Karataş Turizm ve
Otelcilik Meslek
Yüksek Okulu Adana
Büyükşehir Belediyesi
4. Tabiat
4.1. mevcutların
Parklarının
yapılandırılması
iyileştirilmesi ve
yenilerinin
oluşturulması
4.2.
yeni tabiat Parklarının
oluşturulması
[email protected]
ADANA
Orman ve Su İşleri VII.
Bölge Müdürlüğü Adana
Şube Müdürlüğ
2013 yılından itibaren
mevcut tabiat parklarının
gelişim planlarının
yapılması ve
işletmeciliğinin daha iyi
şartlarda yapılması için
çalışmalar yapılması.
Orman ve Su İşleri VII.
Bölge Müdürlüğü Adana
Şube Müdürlüğ
2013 yılından
itibaren Uygun görülen
alanlarda çalışmaların
yapılması
92
ADANA
5. ADANA DOĞA TURİZMİ DEĞER MATRİSİ
KARA
EKOTURİZM ÖZELLİKLERİ
TAŞ
2-DAĞ VE
Tüm İlçelerde doğa
DOĞA
yürüyüşüne uygun
YÜRÜYÜ
güzergahlar bulunmaktadır
ŞÜ
3Pozantı karanfil dağı,
DAĞCILI
Aladağlar
K
5-FAUNA
ÖZLEMCİ Lagünlerde
LİĞİ
KUŞ
ÖZLEMCİ Lagünlerde
LİĞİ
YABAN
Korunan Alanlarda(YHGS) ve
HAYATI
Memelilerin yaşam alanı olan
GÖZLEM
alanlarda
CİLİĞİ
6-YAYLA
İlçelerde Bilinen Yaylalar
TURİZMİ
8-KAMP
TURİZMİ
Karataş(Lağünler), Pozantı
(Belemedik, Alman mezarlığı,
10-FOTO
Berlin Bağdat demir yolu,
SAFARİ
Çakıt Kanyonu),
Saimbeyli(Obruk ve çevresi)
13-TARİH
TURİZMİ
MAĞARA
CILIK
SPORTİF Deniz kıyısı, Seyhan Baraj
OLTA
Gölü
[email protected]
YUMURT CEYH İMAMO KOZ FE
ALIK
AN
ĞLU
AN
KE
SAİMB
EYLİ
93
TUFANB ALAD KARAİ
EYLİ
AĞ
SALI
POZA SEYH ÇUKUR
NTI
AN
OVA
BALIKÇIL
IĞI
SU
SPORLAR
I
YAMAÇ
PARAŞÜT
Ü
İZCİLİK
KAMPKARAVA
N
BİSİKLET
TURİZMİ
ADANA
Deniz, Göl ve Akarsuların
Olduğu her yer
Seyhan Baraj Gölünde
Bulunan Rüzgarlı Tepe
Tuzlada Bulunan İzcilik
Kampı
Tüm Doğa kullanılabilmesine
karşın alt yapı sorunu çözülen
Karataş-Kumluk Tabiat Parkı
Uygun bir alandır.
Yumurtalığı Tuzlaya
Bağlayan ve tamamı
korunan alanların kenarından
geçen yol bisiklet turizmi için
uygun bir alandır. Ayrıca
Poazantıda bulunan belemedik
kıralan güzergahı ve
Karaisalı-Pozantı arasında yer
alan Kızıldağ Armut oluğu
uygun bir güzergahdır.
KELABEK
GÖZLEM
CİLİĞİ
Saimbeyli Obruk ve Çevresi
[email protected]
94
ADANA
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
Adana ili için hazırlanmış olan ekoturizm master planında öncelikli olarak mevcut
potansiyeller üzerinde durulmuştur. Ancak ilimizin henüz keşfedilmemiş birçok doğal ve
kültürel değerleri bulunmaktadır. Adana ilinde ekoturizmin geliştirilmesi için, bu
alanların daha detaylı olarak araştırılması gerekmektedir. Özellikle bu plan içinde
belirlenmiş olan ekoturizm faaliyetleri, ayrı ayrı plan haline getirilerek tüm alanların
keşiflerinin ayrıntılı olarak yapılması önerilmektedir. Her bir faaliyet için
daha alt
düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planların hazırlanması il genelindeki ekoturizm
faaliyetleri için iyi bir rehber olma özelliği de taşıyacaktır..
[email protected]
95
ADANA
KAYNAKLAR
Akpınar,E., Bulut, Y. 2010. Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan
Ekoturizmi Çeşitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı ve Uygulama Alanları, III.
Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi .
Aksit, S. (2007) Doğal Ortam Duyarlığı Açısından Sürdürülebilir Turizm,
Sosyal Bilimler
Anonim (2009a). http://www.turcev.org.tr
Anonim (2009b). http://www.kultur.gov.tr
Atabay, S. (1998). 21. Yüzyılda Sürdürülebilir Turizm Politikalar,
1.Uluslararası Turizm Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım /
Yayın Merkezi, İstanbul, 1-2.
Cebeci Z., ve ark., 2012. (Makale Taslak). Adana’ya Endemik Çokgözlü
Teresamavisi (Polyommatus (Agrodiaetus) theresiae) Kelebeği Üzerinde
Gözlem Çalışmaları ve Türün Varlığının Yeniden Onaylanması
Çevre ve Orman Bakanlığı Kuş Araştırmaları Derneği 2007. Yumurtalık
Lagünleri Yönetim Planı.
Çevre ve Orman Bakanlığı,2009. Pozantı-Karanfildağı Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası Yönetim ve Gelişme Planı
Farklı İnternet Siteleri de kullanılmıştır.
Demir, C., Çevirgen, A., (2006). Turizm ve Çevre Yönetimi Sürdürülebilir
Gelişme Yaklaşımı. Nobel Yayın Dağıtım, s 86, Ankara.
[email protected]
96
ADANA
Doan, T,M., (2000). The Effects of Ecotourism in Developing Nations: An
Analysis of Case Studies. Journal of Sustainable Tourism, Vol,8 No,4 pp:
288-304.
Dowling R. K., (1993). An Environmentally Based Approach to Tourism
Planning. PHD Thesis, School of Biological and Enviromental Sciences,
Murdoch University, Western Australia.
Erdoğan, N., (2003). Çevre ve (Eko)turizm. Pozitif Matbaacılık, Ankara.
Karaman, M.R., (2002). Ekoturizm Yaklaşımında Verimli Toprakların
Korunması ve Ekolojik Dengenin Önemi. T.C. Turizm Bakanlığı, II. Turizm
Şurası Bildirileri. II. Cilt, s, 139154, 12-14 Nisan Ankara.
Kurdoğlu, O., (2001). Koruma Alanları ve Ekoturizmin Karadeniz Bölgesi
Açısından İrdelenmesi. Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, Orman ve Av,
Sayı 4, s: 4.
Kültür ve Turizm Bakanlığı 2007.Türkiye Turizm Stratejisi 2023. Ankara
Leung, Y., MARİON, J.L., Farrell, T.A., (2001). The Role of Recreation
Ecology in Sustainable Tourism and Ecotourism. CAB International
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü Adana Şube
Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği, 2012. Akyatan ve Tuzla Sulak
Alan Yönetim Planı
[email protected]
97
ADANA
Özbey, R. (2002) Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Turizm Kalkınması
, Sustainable Tourism Development In Globalization Progress"Globalization
and Sustainable Development, International Scientific Conference, Blook4,
pp.135-150.
Selimoğlu, Ö. 2004. Dünyada ve Türkiye’de Ekoturizm, İstanbul Ticaret
Odası Etüt ve Araştırma Şubesi.
Uckun, C.G. VE Turkay, O. (2003) Alternatif Turizm Türlerinin
Sürdürülebilirliği, Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel
Sorunları Konferansı, 3-4 Mayıs, Çankırı.
Wagener, S. 2006. Butterfly Diversity and Protection in Turkey. Bonner
Zoologische Beitraege, Band 54: 3-23.
WWF, 2008. Tuzla, Akyatan ve Yumurtalık Tabiatı Koruma Alanı
Kumsalları Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası
Popülasyonlarının Araştırılması, İzlenmesi ve Korunması Çalışması.
Yürik, E.Ö.,(2003) Turizmin Geleceği: Ekoturizm, Türkiye’nin Alternatif
Turizm Potansiyeli Güncel Sorunlar Konferansı, 3- 4 Mayıs, Çankırı.
[email protected]
98

adana - 7. Bölge Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

tepe home adana mağazası yeni konsepti ile yeni yerinde 1 eylül`de

KobiGündem 5. Sayı - Metçağ Makine`nin yatırımları sektöründe

Haberi Devamı İçin Tıklayınız

KobiGündem 15. Sayı - Metçağ Makine`nin yatırımları sektöründe

08.05.2013 TÜRKİYE –B.A.E DUBAİ BÖLGESİ SAĞLIK TURİZMİ

12 eylül işkencesinde ülkücü bir gazetecinin dramı

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik