Doğu ile Batı`yı Bağlayan En Eski Yol_pdf

N O
DOĞU İLE BATI’YI BAĞLAYAN EN ESKİ YOL:
İPEK YOLU
K a yn a k 1 :
İpek Yolu’nun girift yol ağları Doğu ve Batı arasındaki temasın giderek yoğunlaşmasını sağladı.
Çin’in tarihi kayıtlarında örneğin Hutao-ceviz, Hugua-karpuz, Hujiao-biber ve Hu Luobo-havuç gibi,
Batı’dan getirilen birkaç bitkinin adı geçer. MS 7. ve
9. yüzyıllar arasındaki Tang hanedanı döneminde
İpek Yolu en büyük canlılığa kavuşmuş, Çin ve Batı
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 109
K
E
V E
T
N
E
K
:
I
S
A
P
U
R
A V
Ğ
İpek Yolu’nda ticari faaliyetler yoğunlaşırken
kültürel faaliyetler de oldukça canlıydı. Dünyanın
üç büyük dininden biri olan Budacılık, Batı Han
hanedanı döneminde (MÖ 206-220 yılları) Çin’e yayılmıştı. Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’ndeki 3. yüzyıldan kalma Kızıl Taş Mağaraları’nda bulunan 10
bin metrekareye yakın duvar resmi, Budacılığın
Hindistan’dan Çin’e yayılışını anlatır. Yapılan tahminlere göre, Budacılık Hindistan’dan İpek Yolu
üzerinden yayılarak Çin’in iç bölgelerine girmişti.
İpek Yolu üzerinde yer alan Dunhuang Mogao Mağaraları, Luoyang Longmen Mağaraları gibi Budacı mağara tapınakları, Doğu ile Batı sanatlarının
kaynaşmasını ve İpek Yolu üzerinde Çin ile Batı
arasında gerçekleşen kültür alışverişini kanıtlar.
Şimdi bu mağaraların çoğu Dünya Kültür Mirasları
Listesine alındı.
A
ülkeler arasındaki ilişkiler oldukça gelişmişti. Bu
yüzyıllardan itibaren Batıdan, az rastlanan hayvan ve kuşlar, mücevher, baharat cam eşyası, altın
ve gümüş, Batı Asya ve Orta Asya tipi müzik, dans,
mutfak kültürü ve kıyafetler gibi kültürel unsurlar
Çin’e yayılmıştı. Aynı zamanda ipek, dut, kâğıt,
matbaacılık tekniği, lake ve porselen eşyalar, barut ve pusula gibi Çin ürün ve teknolojileri de İpek
Yolu üzerinden dünyanın çeşitli yörelere yayılarak, dünya medeniyetine büyük katkılar yapmıştı.
A Ç
Kızıl Mağaraların dışarıdan görünümü
R T
Coğrafi konumu nedeniyle, eski çağlardan beri
doğu ile batı arasında bir geçiş işlevi gören Anadolu, İpek Yolu’nun en önemli kavşak noktalarından biri olmuştur. Ortaçağ’da, ipek Yolları Çin’den
başlayıp Orta Asya’da birden fazla güzergâh izleyerek ve Anadolu’yu geçerek, Trakya üzerinden
Avrupa’ya uzanmıştır. Ayrıca, Ege kıyılarında Efes
ve Milet, Karadeniz’de Trabzon ve Sinop, Akdeniz’de Alanya, Antalya gibi önemli limanları kullanarak deniz yoluyla da Avrupa’ya ulaşmıştır.
O
İpek Yolu ve Marco Polo
İki bin yıl kadar önce Çin’in açtığı en önemli
ticaret yolu olan İpek Yolu, dünyaca ünlüdür. Çin
ile Avrupa, Asya ve Afrika arasındaki köprü olarak
kabul edilen İpek Yolu’nun, Doğu ile Batı arasındaki ekonomik ve kültürel alışverişe önemli katkıları
olmuştur.
İpek Yolu, tarihte Çin’den başlayıp Orta Asya
üzerinden Güney Asya, Batı Asya, Avrupa ve Kuzey
Afrika’ya uzanan kara ticaret yoluydu. Çin ipeği ve
ipekli ürünleri bu yol üzerinden batıya taşındığı
için İpek Yolu olarak adlandırılmıştı. Yapılan arkeolojik araştırmalara göre, İpek Yolu’nda faaliyetler
esas olarak Çin’in MÖ l. yüzyılda hüküm süren Batı
Han hanedanı’nın hükümdarı Zhang Kian tarafından başlatılmıştı. O zamanki İpek Yolu’nun güney
rotası, Afganistan, Özbekistan ve İran’ı geçerek
Mısır’ın İskenderiye şehrine; öbür rota, Pakistan ve Afganistan’ın Kabil şehrini geçerek İran
Körfezi’ne ya da Kabil’in güneyine inerek şimdiki
Pakistan’ın Karaçi şehrine ya da deniz üzerinden
Pers-İran İmparatorluğu’na kadar uzanmaktaydı.
M İ
5
O
E T KİNLİK
109
03.11.2014 13:05:52
K A H Y A O Ğ L U
D İ L A R A
T A R İ H İ - I I
U Y G A R L I K L A R
1324 yılına ait olan bu resim, Marco Polo’yu İpek Yolu’nda seyahat ederken göstermektedir.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Marco_Polo_traveling.JPG
Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324), Çin’e
ve Asya’nın çeşitli yerlerine yaptığı gezilerde gördüğü yerleri ve edindiği izlenimleri anlatarak, Avrupa’nın Uzakdoğu uygarlıklarını tanımasını sağlamıştır. Tarih kayıtlarına göre Marco Polo, Çin’e
deniz İpek Yolu üzerinden gelmiştir. Marco Polo 3,5
yıl süren bu Asya yolculuğu sırasında gördüklerini
sonradan öylesine ayrıntılı anlatmıştır ki, geçtiği
yerleri neredeyse adım adım izlemek olanaklıdır.
Birçok kaynakta ilk gözlüğün de Çin’den Avrupa’ya
Marco Polo’yla geldiği anlatılır. Marco Polo gezi
notlarında, 1275 yılında Çin’de bazı insanların gözlük taktığını belirtir. Avrupa’da okuma gözlüğü 15.
yüzyılda, uzak gözlüğü 16. yüzyılda icat edilmişti.
olmuştur. Polo’nun, Uzakdoğu ülkelerinin zenginliğinden söz ederek Avrupa’da büyük merak uyandırması keşiflerin en önemli nedenlerinden biri
olarak gösterilir.
Uzun bir geçmişe sahip olan ipek Yolu, dünya
medeniyetinde çok önemli bir oynamıştır Son yıllarda UNESCO tarafından gündeme alınan İpek
Yolu Projesi’nde İpek Yolu, Doğu ve Batı arasındaki diyalog ve teması artırdığı için “Diyalog Yolu”
olarak da adlandırılmıştır.
(Crawford, A., Saul, W., Makinster, J., Düşünen Sınıf İçin
Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri, MEB, 2009)
Bunun dışında erişteyi ve dondurmayı da Batı’ya tanıtan, bunları Asya’da gören Marco Polo
110
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 110
03.11.2014 13:05:52
ÇALIŞMA SORULARI
N O
O
K
E
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
2. Kaynak 1’de ilk (ilkçağ) İpek Yolu’nun geçtiği ülkeler belirtilmiştir. Bu ülkeleri haritada bularak
renkli kalemlerle (veya farklı biçimlerde) boyayarak belirtiniz.
A V
R
U
P
A
S
I
:
K
E
N
T
V E
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
M İ
1. Harita üzerinde numaralandırılmış olan yerlerin hangi ülkeler olduğunu aşağıdaki
çizelgeye yazınız.
Nasıl giyinmişler? Nasıl seyahat ediyorlar? Yanlarında mal olarak ne taşıyorlar? Geldikleri yapı
nasıl bir yapı, ne olabilir? Taşıdıkları mallar hangi bölgeden geldiklerine dair bir ipucu veriyor
mu? Ayrıca burada yer almayan ama sizin dikkatinizi çeken neler oldu?
A
A Ç
6. Kaynak 3’te bulunan görseli, aşağıdaki kriterleri dikkate alarak inceleyip, saptamalarınızı
yazınız.
R T
5. Dördüncü soruyu günümüz için de düşünün… Günümüzde kültürel alışveriş en çok hangi
araçlarla yapılmaktadır?
O
4. Ticaret yolları ekonomik alışveriş kadar, kültürel alışverişin de yapıldığı en önemli araçlardan
biridir, yargısını doğrulayacak kanıtları kaynak 1’den bularak yazınız.
Ğ
3. İpek Yolu’nun Ortaçağ’da Anadolu’da ulaştığı limanları metinden bularak yazınız.
111
KAYNAKLAR
Crawford, A., Saul, W., Makinster, J., Düşünen Sınıf İçin Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri, MEB, 2009
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Marco_Polo_traveling.JPG
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 111
03.11.2014 13:05:54