egzama tedavisi

tyrkisk
EGZAMA TEDAVİSİ
Vi gjør Norge friskere
İÇİNDEKİLER
Egzama nedir? . ..................................................................................................... 3
Cilt hakkında gerçekler ........................................................................................ 4
Atopik egzama ...................................................................................................... 5
İletişim ve sevgi .................................................................................................... 7
Egzama durumunda iyi tavsiyeler . ....................................................................... 8
Egzama tedavisi ................................................................................................. 11
Kontakt egzama (dermatit) ................................................................................. 18
Illustrasjonsfoto: colourbox.no
Kontakt egzama tedavisi...................................................................................... 19
NAAF’dan (Norveç Astım ve Alerji Derneği) egzama broşürü hemşireler Grethe Amdal ve
Helle S. Grøttum ve dermatolog Dr.Claus Lützow-Holm tarafından geliştirilmiştir. İçeriği
dermatolog doktor, ve hemşire Rose Lyngra tarafından 2010 yılında revize edilmiştir.
Egzama nedir?
Egzama çeşitli kaşıntılı deri hastalıklarını kapsayan genel bir terimdir. En yaygın
türleri atopik egzama, kontakt dermatit, seboreik egzama ve çocuk bezi
egzamasıdır. Atopik kelimesi farklı anlamına gelir. Bu durumda derideki farklılık
kastedilmektedir ve kalıtsal alerjik egzama türünün tanımında kullanılmaktadır.
Akut egzama,
şişkin, kırmızı
ve kaşıntılı cilt
verir.
Egzama, kronik, yani uzun süreli veya akut olabilir, ve bir çok kişide yazları
iyileşmeye kışları da kötüleşmeye giden bir gelişme gösterebilir. Egzamanın
kronik hali, kaşıntılı kızarıklık ile karakterize edilir.
Devamlı kaşınma sonucunda genellikle ciltde kolayca çatlaklar oluşan, ciltde
kalınlanmış alanlar gelişir. Akut egzama kırmızı, şişkin ve kaşıntılı cilt, ve muhtemelen sıvı dolu kabarcıklarla, karakterize edilir.
Egzama durumunda ciltdeki enfeksiyonlara karşı olan savunma zayıftır , ve
enfeksiyon halinde egzamada kolayca kötüleşme oluşabilir.
Bu broşürde atopik egzama ve kontakt dermatit anlatılacaktır.
.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 3
Atopik egzama
yatkınlığı
olanların daha
az yağ bezleri
olup, ve daha
düşük yağ
üretimleri vardır.
Cilt hakkında gerçekler
Cilt en geniş organımızdır, ve vücudu dışardan gelen etkenlerden, örneğin bakteri, virüs, güneş radyasyonu, mekanik hasar, soğuk ve sıcakdan, korur. Vücut
ısısını düzenlemede katkıda bulunur, ve kurumasını engeller. Ayrıca, ciltde bir
enerji deposu olarak bir yağ stoku bulunmaktadır. Cilt, farklı yapı ve
fonksiyonları ile üç katmandan oluşmaktadır.
Cildin en dış katmanı, yani epidermis, sonra dermis ve cildin en derindeki
katmanı olan subkutiste vardır.
Cildin en dış katmanında boynuz tabaka bulunmaktadır. Cildin özel yağ bezlerinde yağ maddeleri oluşturulmaktadır. Egzama yatkınlığı olanların daha az yağ
bezleri olup, ve daha düşük yağ üretimleri vardır. Atopik egzaması olan bir çok
kişi cildin dış katmanında bulunan bir proteinde, bariyer kırma diye
adlandırdığımız, bir genetik bozukluğa sahiptir ve bu büyük anlam taşımaktadır.
Bu başkalarından daha az tahammüllü bir cilt demektir. Sonuçları çoğu zaman
pul pul dökülen bir cilt, çatlaklar, yara oluşumları ve kaşıntı..
Kimse egzamanın gerçek nedenini bilmiyor. Atopik egzama, kalıtım, genetik,
çevre ve yaşam tarzı gibi, çeşitli nedenlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya
Yağ bezi
sinir ucu
saç kökü
çıkar.
kan
damarları
epidermis
(cildin dış
katmanı)
dermis (cilt)
Cilt altı
yağdokusu
terbezi
4 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Atopik egzama
Atopik egzama kaşıntı veren bir cilt iltihabıdır. İltihab nadir olarak alerji veya
enfeksiyondan kaynaklanır, ve bulaşıcı değildir.
Bu çocuklarda görülen en yaygın egzama türüdür, ve buna çocuk egzamasıda
denir. Hastalık çok değişken seyir sergilemekle birlikte kronik olabilir. Egzama,
hem çocuklar, ebeveynler ve tedavi uzmanları için zordur, çaba gerektirir.
Atopik egzama, çocuklarda erken bebeklikden itibaren sonra çocukluk yıllarına
kadar oluşabilir. Bir çok çocukda şikayetler okul çağına doğru azalır ve
bazılarında tamamen kaybolabilir. Nitekim egzama daha sonra, gençlik yıllarında
veya yetişkin yaşta, yeniden ortaya çıkabilir. Bazılarında tüm hayatları boyunca
egzama olabilir.
Atopi, sizin
atopik
hastalıklar için
doğuştan
kalıtsal bir
sisteme sahip
olduğunuz
anlamına gelir.
Atopi, çocuğun atopik hastalıklar için doğuştan kalıtsal bir sisteme sahip olduğu
anlamına gelir. Atopik hastalıklar arasında atopik egzama, astım, polen alerjisi
(mevsimsel), ve gözde ve burunda yıl boyunca alerji, vardır. Atopik egzaması
olan kişilerde el egzaması oluşması için yüksek eğilim taşımaktadırlar. Bu tamamen kendiliğinden oluşabilir, ama sık sık el yıkama ve cildi tahriş edici maddeler
ile temas, tetikleyici olabilir ( non-alerjik kontakt dermatit bölümüne bakınız).
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 5
Atopik egzamada hastalık seyri:
Çoğu kez, çocuklar büyüdükçe atopik egzamanın karakter değiştirdiğini görebiliriz.
Egzama olan küçük çocuklarda (0-2 yaş), yüzde kırmızı, küçük pürüzler, su
kabarcıklıkları, akıntılı yara ve çatlaklar şeklinde değişiklikler görülür.
Daha sonra vücutta, kollarda ve bacaklarda tahriş oluşabilir.
Egzama olan daha büyük çocuklarda (12 yaşa kadar) tahriş genellikle dizlerin
arkasında ve dirsek içlerinde, ayrıca el bileklerinde ve ayak üstlerinde
yaygındır. Coğu kişinin bu alanlardan sadece bir yada birkaç yerinde egzama
vardır.
Gençlerde ve yetişkinlerde tahriş hala dirsek içlerinde ve diz arkasında mevcut
olabilir. Ayrıca yüzde ve göğüs üstünde de tahriş vardır.
• Atopik egzama genellikle çocuklar
bir kaç aylık iken başlar ve çoğunda
4 yaşını doldurmadan kaybolur.
• Atopik egzamanın yayılması
geçtiğimiz son üç onyılda ikiye
katlamıştır. Sanayileşmiş ülkelerdeki çocuklarda bu hastalık oranı
% 15 – 30’lara kadar varır.
• Tahminen Norveç’deki çocukların
yaklaşık % 15’i çocukluk döneminin bir bölümünde egzama geçirir.
6 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
İletişim ve sevgi
Çocuğun benlik saygısı oluşumunda yaşamın ilk yılları temel olandır. Çocuklar
başkalarının gözüyle kendilerini görmeyi öğrenir. Çocukla çok temas içinde olan
kişiler bir ayna görevi görür.
Egzama olan çocukların ciltleri merhemden yapışkan olup ve görünür yaraları
olabilir. Bazıları için egzaması olan bir çocuğa kendiliğinden sarılmak zor gelebilir. Bu çocukların teyzelerden, amcalardan ve arkadaşlardan daha az vücut teması
ve sevgi dolu öpücükler almaları başka çocuklarla kıyasla daha az alma riskleri
vardır. Çocuklar başka çocuklarla kıyasla daha farklı karşılaştıklarını hissediyorlar, ve bu çocukların kötü bir benlik saygısı geliştirmesine yol açabilir. Önemli
olan yetişkinlerin bu riskin farkında olmaları ve buna dikkat etmeleri. Örneğin
yağlama tedavisini ve banyoyu, çok kucaklamakla ve vücut temasıyla pozitif bir
deneyim haline getirmeyi sağlamak.
Bazıları için,
yüzünde egzama
olan bir çocuğa
kendiliğinden
sarılmak zor
gelebilir.
Bazıları egzamanın bulaşıcı olduğunu, bu hastalığı taşıyan insanlardan uzak
durmak gerektiğini düşünür. Bu elbette doğruluk taşımaz. Egzama bulaşıcı
değildir.
Çocuğun benlik
saygısı
oluşumunda
yaşamın ilk
yılları temel
olandır.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 7
Egzama durumunda iyi tavsiyeler
Bazıları için
bazı gıda türleri
atopik egzamayı
ağırlaştırabilir.
Emzirme
Annede gebelik esnasında ve çocuğun doğumundan sonrası beslenme ile önlem
almak, çocukta egzama gelişimi üzerinde az etkisi olduğu görülür, ama
araştırmalar atopik egzama semptomlarını bazılarında, eğer çocuk yaşamının ilk
dört ila altı ayında emzirilirse, geciktirilebileceğini gösterir.
Beslenme tavsiyeleri
Çocuklar için gıda türleri bırakmak sadece çocuğun o gıda türünü tolere
edemediği kesinleştiği zaman tavsiye edilir. Asla doktora danışmadan çocuklarda
diet uygulamaya başlamayın.
Bazıları için bazı gıda türleri atopik egzamayı ağırlaştırabilir. Bu bir aşırı hassasiyet reaksiyonudur, nadiren alerjidir. Egzama ne kadar etkilenir, ve tüketilen
miktarın önemli olacağı, bireyseldir. Genellikle gıda türleri egzama
aktif bir aşamada olduğu zamanlar tahriş yaratır. Bu tür gıdalar
örneğin domates/ketçap/salça, çilek, narenciye ve bazı koruyucu maddeler, ve meşrubat, şeker, reçel ve gazoz gibi
gıdalarda bulunan boya maddeleridir(E210-E219).
Giyim
Çocuğun çok
sıcak olmasını
ve terlemesini
önleyin. Havadar elbiseler ve
ayakkabılar
kullanın.
•Kaba yün ve sentetik maddelerden yapılan giyim cildi tahriş
edebilir. Bu maddelerden yapılan giyimin cilde doğrudan
temas etmesinden kaçının. Tüylü kumaş ve ince lifli yüksek
kaliteli yün genellikle tolere edilebilir.
• Pamuk çoğu tarafından iyi tolere edilir, tercihen beyaz ya da ağartılmamış ve iyi
yıkanmış. Giyeceklerin sıkmaması önemlidir.
• Renkli giyecekler rahatsız edici boyalar ve formaldehit (kimyasal) içerebilir. Yeni
giyecekleri kullanmadan önce daima yıkayın.
• Parfüm içermeyen deterjan kullanın ve yumuşatıcı kullanımını azaltın. Bazıları
için ilave durulama sabun artıklarını yok etmek için gerekli olabilir. Giyecekler
ütüleme veya kurutma makinasında kurutulma sonrası genellikle daha yumuşak
olur.
• Iyi bir tavsiye, giyecekleri dikişlerden tahrişi önlemek için tersine giymek, ve
belki etiketleri kesmek olabilir.
8 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
• Kaşıntı eldivenleri/ pamuklu eldivenler, kısa tırnaklar ve bütün pijama kullanımı
tırmalayı önlemek için faydalıdır.
• Çocuğun çok sıcak olmasını ve terlemesini önleyin. Havadar elbiseler ve
ayakkabılar kullanın.
Yatak odası
Kaşıntı ısı ile kötüleşir. Bu sebeple yatak odası serin ve havadar olmalıdır. Tavsiye edilen sıcaklık 18 °C’nin altındadır ve havadaki nem oranı 40 RF’nin (bağıl
nem yüzdesi) altındadır.
Kaşıntı ısı ile
kötüleşir. Bu
sebeple yatak
odası serin ve
havadar
olmalıdır.
Atopik egzama olan çocuklar, ebeveynleriyle aynı yatakta yatması halinde daha
sıcak olabileceğinden, kendi yatağında uyumalıdır. Saf pamuktan olan çarşaflar
kullanın ve en az her 14 günde bir olmak üzere sık sık değiştirin. İyi
havalandırma ve gece gündüz sirkülasyon sağlayın.
Kapalı iklim
Eğer aileden her hangi birinde kürk hayvanlarına karşı alerji olduğu kanıtlanmış
ise veya kürk hayvanları ile temas daha fazla egzama şikayetleri veriyorsa, kürk
hayvanları evde tutmaları önerilmez.
İyi bir temizlik önemlidir. Tam halılardan kaçının ve merkezi elektrik süpürge
veya hepa – veya mikrofiltreli elektrik süpürgesi kullanın. Toz toplayıcılarından
kaçının. Kapaklı oyuncak kutusu, ve açık kutular ve raflar yerine kitaplık
kullanın. Sigara kapalı yerlerde kullanılmayacak.
Okul ve kreş
Aileler çocuğun egzaması hakkında okulu ve kreşi bilgilendirmelidirler. Özellikle
gün içinde tedavi, yağlama vs. gerektiğinde. Bilgi veya personel eğitimi için
ihtiyaç varsa çocuğun doktorundan veya okul hemşiresinden istenir.
Norveç Astım - ve Alerji Derneği genel bilgi ve eğitim için kullanılabilecek bazı
bölgesel ve yerel gruplar halinde kaynaklara sahiptir. Orada başka yardım
girişimlerine ihtiyaç olup olmadığını belirlemek okulun veya kreşin sorumluluğu
altındadır.
Aileler çocuğun
egzaması
hakkında okulu
ve kreşi bilgilendirmelidirler.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 9
Spor
İhtiyaç durumunda, kortizon
kremi / Elidel
veya Protopic
güneşlenme
sonrası akşam
sürülebilir.
Uğraşı ile birlikte artan terleme ve vücut ısısı kaşıntıyı kötüleştirebilir, aynı
şekilde havuzda yüzme sonrası cilt kuruyabilir. Klorlu su cildi tahriş edebilir ve
kaşıntı verebilir. Aktivite öncesi ve sonrası doğru tedavi bol nemlendirici ve belki
serinletici bir duştur. Çocuk diğer çocuklarla birlikte en yaygın faaliyetlere
katılmalıdır, ama aktivite öncesi ve sonrası nemlendirici ile yağlanması için
ortam sağlanmalıdır.
Illustrasjonsfoto: colourbox.no
Güneş ve tuzlu su
Güneş ve tuzlu su çoğunda egzamada iyileşme sağlar. Egzama olan kişiler tuzlu
suda banyo imkanı olan sıcak ve bol güneşli yerde kalma sonrası iyileşme görebilir.
UVA- ve UVB ışınlarına karşı koruyan güneş faktörü yüksek bir güneş kremi,
güneş yanığı kaşıntıyı arttırdığı ve egzamayı kötüleştirdiği için, erken bahardan
itibaren kullanılmalıdır. Sık sık yağlağın
ve cildi hafif kıyafetlerle koruyun.
Güneşlenme öncesi hem kortizon kremi
hem de Elidel/Protopic ile yağlanmaktan
kaçınılmalıdır. Kortizon, güneş
tarafından etkisiz hale getirilir.
Elidel ve Protopic (egzama etkili kremler) güneşin yerini tutar, ama ihtiyaç
durumunda hem bu kremler hem de
kortizon güneşlenme sonrası akşam
sürülebilir.
Kış ve soğuk
Nemlendirici kremler kışında
kullanılmalıdır, ama don yaralarına karşı
koruma sağlamaz.
Bu nedenle çocuk, tahriş etmeyen ve
kaşındırmayan sağlam kışlık giysilerde
kullanması gerekir. Ağır soğuk halinde
cildin çoğunluğu örtülmelidir.
10 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Egzama tedavisi
Egzama tedavisinin amacı kuru cilt, kaşıntı ve enfeksiyon gibi semptomları
hafifletmektir. Tedavi egzamanın dalgalanmalarını takip etmelidir ve bazı dönemlerde daha yoğun tedaviye geçilmesi gerekebilir. Egzamanın kötüleşmesi durumunda hızlı ve etkili bir tedavi bu nedenle önemlidir.
Başarılı bir
tedavi için eğitim
ve öğretim
önemlidir.
Egzama durulduğu zaman, yeniden nüksetmesini, sistematik yağlama ile ve
kötüleştirici etkenlerden uzak durmak önleyebilir. Tedavi eden doktordan tedavi
formu/ tedavi azaltma formu yazmasını isteyin.
Egzama ile yaşama bilgisi ve yağlama tekniği eğitimi tedavinin başarılı olması
için ve hastalığı taşıyan kişinin mümkün olan en iyi yaşam kalitesine sahip
olması için büyük önem taşır. Eğitim hastalığı taşıyan kimseye, ebeveynlere ve
diğer yakın bakım veren kişilere verilmelidir. Okul ve kreş de bilgilendirmelidir.
Bu broşürdeki tedavi tavsiyeleri bilimsel kanıtlanmış tedavi prensiplerine
dayalıdır.
Kuru cilt/ yumuşatıcı preparatlar
Yumusak, pürüzsüz ve dayanıklı bir cilt icin gayret göstermek önemlidir. Farklı
nemlendiricilerin farklı yağ içeriği vardır. Cilt ne kadar kuru olursa, bir o kadar
yağlı kremler kullanılmalıdır. Alternatif olarak yulaf ekstresi içeren kremler veya
cildin kendi nemini bağlayan karbamid (üre) kullanılabilir. Biraz yanma hissi
verebilir, ama tamamen tehlikesizdir. Krem türü seçimi genellikle deneyimlere
bağlıdır. Denemelisin ve senin/çocuğunun sevdigi kremleri seçmelisin.
Senin/
çocuğunun
sevdigi kremleri
seçin.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 11
Sıvı yağ banyosu/ dusj öncesi
daima cildinizi
yıkayın. Cilt de
enfeksiyon varsa,
veya çocuğun
ateşi varsa eğer
sıvı yağ banyosu
yapmaktan
kacınılmalıdır.
Eczaneden iyi kanıtlanmış kremler kullan. Denemek icin deney tüpü iste. En
pahalı kremlerin en iyi olmasi gerekmez. Parfüm içermeyen ürünler kullan.
Sabah ve akşam olmak üzere yağlama yeterli olabilir, ama kaşıntılı, şiddetli kuru
cilt olduğu takdirde daha sık yağlama gereklidir. El yıkarken ve dusj alırken az
sabun/ şampuan kullanımı tavsiye edilir.
Kuru cilt halinde haftada 2-4 defa olmak üzere sıvı yağ banyosu iyi bir takviye
olacaktır. Çok fazla sıcak olmayan, yaklaşık 35 °C, su ile dolu büyük bir küvete
0,5 dl. sıvı yağ eklenir. 15 – 20 dakika banyo yap. Dusj yaparken, sabun yerine
dusj yağı veya nemlendirici krem kullanılabilir. Sıvı yağ banyosu/ dusj öncesi
daima cildinizi yıkayın. Cilt de enfeksiyon varsa, veya çocuğun ateşi varsa eğer
sıvı yağ banyosu yapmaktan kacınılmalıdır.
Islak bandaj (wet wrap) baska bir kaşıntı önleyici tedavi
şeklidir, ve özellikle gece kaşınmaları için uygundur.
Cilt iyice yağlanmadan önce bir kat sıcak, ıslak Tubifast
bandajıyla, ve üstü kuru bandajla tekrar kapatılması ilkesine
dayanır (sadece “Tubifast”- bandajı kullanın çünkü normal
pansuman bezleri (dogal lifli) ve bandaj nemi korumaz).
Kırmızı, kızgın cilt
Kaşıntı veren kırmızı egzama lekeleri durumunda kortizon
kremi genellikle ilk tercihdir.
Kortizonpreparatları, birinci grubun en hafif olduğu dört
gruba ayrılır. Bazı kremler, mantar ve bakterilere karşı antimikrobiyal maddeler katkılıdır. Grup birde olan kremler hafif
egzamaya günde 1-2 olmak üzere sürülebilir.
Genel olarak şunu söyleyebiliriz ki yeterince güçlü preparatlar
yeterince kullanılmalıdır. Çok hafif kortizon kremi seçildiğinde
egzama üzerinde kontrol eksikligi riski yaşanır, ve nöbetler
daha sık olarak gelir.
12 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Çocuklarda egzama ağırlaştığı zaman grup 2 veya 3 kortizonu ile başlanılmalıdır.
Kaşıntıyı kontrol altına aldıktan sonra daha nadir, her 2 ila 3 günde bir, yağlama
uygulanabilir. Daha da iyileşme görüldüğü takdirde daha hafif bir kreme geçilebilir, ve daha sonra tedavi her 2 ila 3 günde bir yapılmak üzere düşürebilir. Cilt
sağlam olmuşsa, yağlamaya haftada 1-2 kez olmak üzere en az 2-4 hafta, mümkün olan en iyi sonucu sağlamak için devam edilir.
Sabah ve akşam, ayrıca dusj veya banyo sonrası, cildin sağlam, egzamasız
olduğu dönemlerde bile, bol nemlendirici krem tavsiye edilir.
Islak bandaj
(wet wrap) bir
kaşıntı önleyici
tedavi şeklidir,
ve özellikle gece
kaşınmaları için
uygundur.
Kortizon kremini günde 1-2 kez (doktorun verdiği tavsiyeyi izleyin) aktif tahriş
üzerine, iyice içine çekmesi için, uygula, ve birkaç dakika sonra (yaklaşık 10)
tüm kuru cilde nemlendirici krem sürülür. Eğer cildin ihtiyacı varsa, gün içinde
yeniden nemlendirici krem bir kez daha sürülür – bu şekilde ”eski” kortizon, yeni
kortizon sürmeden, yeniden serbest bırakılmış olur.
Kortizon kremi, eğer uygun zaman aralığı ile doğru yerde doğru ürünü
kullanırsanız, kullanımı güvenlidir. Kaşıntı kontrol altına alındıktan sonra kortizon kremi olmadığı aralar vermek, cilt de yan etkileri önlemek için gereklidir.
Immünomodülatörler diye adlandırılan (Elidel® ve Protopic®) kortizon katkısız
egzama kremleri, kortizon kremleri yerine iyi alternatifler olabilir. Bunlar günde
2 kez uygulanır.
Elidel / Protopic’in yararları, uzun vadeli egzama tedavisi gerekli olduğunda,
eğer kortizon kremi tatmin edici derecede işe yaramazsa, veya yan etki tehlikesi
olmadan kortizon kremi kullanarak kontrol sağlanamazsa, cilt kalınlığını etkilememesidir.
Yağ banyosu bir alternatif olabilir (kuru cilt ile ilgili bölüme bakınız).
Kaliumpermanganat 3 % kırmızı, kızarmış cilt üzerinde kullanılabilir (enfeksiyonlu cilt ile ilgili bölüme bakınız).
Enfeksiyonlu egzama
Egzama her zamankinden daha kırmızı ve kızarmış ise enfekte olmuş olabilir.
Çoğu zaman sıvı akıtabilir ve sonunda kabuklar oluşur. Bunun sebebi egzamaya
Kortizon kremi,
eğer uygun
zaman aralığı ile
doğru yerde
doğru ürünü
kullanırsanız,
kullanımı
güvenlidir.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 13
Enfeksiyon
kontrol altına
alınana ve
egzama sıvı
akıtmayıncaya
kadar her gün
10-20 dakika
banyo edin,
genelde 2 ila 5
gün arası.
bakteriler veya virüs gelmesidir. Tedavinin başarılı olması için, egzamanın yanı
sıra enfeksiyonda tedavi edilmelidir.
Potasyum permanganat 3 % banyosu sıvı akıtan tahrişi kurutur ve bakteri öldürücüdür. Küvet banyosu veya eller ve ayaklar için bölgesel banyo olarak
kullanılabilir. Bandajları ıslatın ve egzamanın üzerine koyun. Çözümün yaklaşık
1,5 dl suyun eflatun rengi alana kadar küvette karıştırılır. Enfeksiyon kontrol
altına alınana ve egzama sıvı akıtmayıncaya kadar her gün 10-20 dakika banyo
edin, genelde 2 ila 5 gün arası.
Egzamanın enfekte olup olmadığı hakkında herhangi bir şüphe varsa, böyle bir
banyo alınabilir. Banyo cildi kahverengi yapar, ve bu boya elbisenize bulaşabilir.
Küvette renk değişikliğini önlemek için plastik ile kaplanabilir. Tırnaklar, potasyum banyosundan renk almasını engellemek için, vazelinle yağlanabilir veya
oje ile boyanabilir.
Alüminyum asetat 1 % sargısı bakteriler ve mantar üzerinde geciktirici etki
gösteriyor. Çözüm yüz/eller gibi küçük alanlarda kullanılır. Kompresler alüminyum asetat çözümüne batırılır, sıkılır ve egzamaya 20 dakika koyulur. Çözüm
reçeteye tabidir.
14 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Kristal viyole çözüm bakterilere ve mantara karşı dirençli görünen bir renkli
çözümdür. Pamuklu bir çubuk kullanın, şişeye batırın ve çatlaklara ve yaralara
sürün. Her çubuğu sadece bir kez kullanın. Mukoza üzerinde kullanmayın.
Egzamanın enfekte olup olmadığı hakkında herhangi bir şüphen varsa, kristal
viyole sürmek güvenlidir. Günde bir ila iki kez yeterlidir. Mavi olduğu sürece
etkilidir. Kristal viyoleye ek olarak başka kremler de sürmek gerekebilir.
Çözümün kurumasını bekleyin. Dikkat: Elbise ve eşyalar üzerinde çirkin lekeler
yapması kolaydır.
Bakteriengelleyici/-öldürücü kremler daha önce bahsedilen tedaviden
kullanımı daha kolay ve kozmetik olarak daha kabul edilebilir olduğundan yararlı
olabilir. Çoğu zaman döküntü sakinleştiği zaman veya akıntılı egzama durumunda bu kremlere geçiş uygun olabilir. Kortizon katkılı ve katkısız kremler
bulunur, ve 2 ila 5 gün kullanılır.
Antibiyotik tedavisi şiddetli belirgin egzama durumlarında gerekli olabilir, ve
tabiki başka bir kortizon kremi tedavisiyle beraber.
Fungoral
şampuan, kafa-/
boyun bölgesinde egzama
olan bazı
yetişkenler
tarafından
kullanılabilir.
Başka tedavi yöntemleri
Kaşıntı yatıştırıcı ilaçlar yatmadan önce bazıları tarafından şiddetli kaşıntı ve
gece huzursuzluğu halinde kullanılır. Doktor ile anlaşma sonrası kısa dönemli
olarak kullanılır.
Tıbbi ışık tedavisi (UVA + UVB) uzun süreli egzamalarda etkili olabilir. Ancak
bazıları, muhtemelen terlemeden kaynaklanan tahriş sonucu, daha kötü olabilir.
Ayrıca, zaman ve kaynak isteyen bu tedavi türleri, okul çağı altındaki çocuklara
nadiren uygulanır. Sadece dermatologlar tarafından uygulanır.
Fungoral şampuan, kafa-/boyun bölgesinde egzama olan bazı yetişkenler
tarafından kullanılabilir. Tedavi eden doktorunuza danışın.
Yağ ile yıkama /salisilat yağı kuru, kaşıntılı kafa derisi halinde bazen
kullanılabilir.
Bahsi geçen tüm preparatlar eczaneden satın alınabilir. Bazıları reçeteye tabiidir.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 15
Yerel NAV
büronuzla
bağlantı kurun
veya daha fazla
bilgi için
www.nav.no ve
www.naaf.no ’ya
bakın.
Egzama ve sosyal güvenlik hakları
Egzama tanısı, hastalık hem yaygınlığı hem de şiddeti değişken olduğu için
hiçbir yardım önlemleri ve parasal yardım başlatmaz.
Uzman sağlık hizmetleri değerlendirme sonrası düzenli önleyici yağlama ve
şiddetli nöbetler halinde vs. tedavi artması gerekli olduğu tespit edilirse, 18 yaş
altı çocuklar için Ulusal sigorta kanunu § 6-4’ e göre bakım yardımı (parasal)
için başvurulabilir. Başvuru formu www.nav.no veya yerel NAV bürolarından
temin edilebilir.
Ulusal sigorta kanunu § 5-22’ye göre, büyük (yaygın) ve cilt kuruluğuna sebep
veren kronik cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılan reçetesiz merhemler,
kremler ve yağların maliyetini karşılamak için parasal katkı verilebilir.
Bunu alabilmek için dermatolog veya çocuk doktoru tarafından Sağlık Ekonomi
İdaresi’ne (HELFO) başvuru gönderilmelidir. Başvuru muhtemel bir preparat
listesi içermelidir.
Kişi her takvim yılı sabit bir kesinti oranı ödemek zorundadır, ve fazla olanından
% 90 geri alma imkanı vardır. Bu her zaman makbuzları toplama gerektiği
anlamına gelir. Bu makbuzlar daha sonra HELFO’nun geri ödeme için bölge
ofisine gönderilir.
Uzmanlar Protopic ve Elidel kullanımı için bireysel temelli olarak mavi reçete
(geri ödeme) için özel kurallara göre başvuru yapabilirler. Doktorunuza sorun.
Şüphede
kalmamanız için
doktorunuza ne
kadar krem
kullanmanızın
güvenli
olacağını
danışın.
Ulusal sigorta kanunu § 6-3’e göre en yoğun tedavi ve kapsamlı egzama
durumlarında, özel kurallara göre, giyim ve çarşaflarda büyük aşınma nedeniyle
ek maliyetler için temel ek yardım ödeneği alınması mümkündür.
Yerel NAV büronuzla bağlantı kurun veya daha fazla bilgi için www.nav.no ve
www.naaf.no ’ya bakın. Sağlık Ekonomi İdaresinin (HELFO’nun) bilgi hattı
815 70 070 arayın, veya www.helfo.no ’ya bakın
16 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Egzama durumunda diğer faydalı bilgiler
Ağız etrafında egzama durumunda, yemek öncesi cildi korumak ve egzamada
daha fazla tahrişi engellemek için vazelin veya başka yağlı krem (Ceridal lipogel®) sürmeniz faydalı olabilir. Yemek sonrası yemek artıklarını silmek
­önemlidir.
Tüm egzama tedavisi bireyseldir, ve orta şiddetli egzamadan daha ciddi durumlarda, tedavi formu doktor ile işbirliği içinde
hazırlanır. Doğru kullanıldığı taktirde kortizon kremlerinin çoğunun üzerinde iyi etki
sağlar, ve yanlış kullanım/ az kullanım (çok
zayıf krem çok kısa zaman) yan etkilerden
(normal cildin incelmesi) daha büyük bir
sorun teşkil eder. Şüphede kalmamanız için
doktorunuza ne kadar krem kullanmanızın
güvenli olacağını danışın.
Tedavi eksikliğinin kortizon tedavisinden
daha fazla yan etkileri vardır, çünkü bu
çocuğun motor gelişimini engelleyebilir,
çocuğa düşük öz benliği verir ve kaşınma
sonucu cilt de yara izleri bırakabilir.
Cildin düzenli temizlenmesi ferahlık için
önemlidir.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 17
Kontakt egzama (dermatit)
Kontakt egzama cildin doğrudan temas halinde maddelere reaksiyon göstermesi
sonucu ortaya çıkar. Bu durum hem alerjik hem de non- alerjik olabilir. Kontakt
egzama çocuk yaşlarda nadir görülür, ama okul çağından itibaren bir artma
görülür.
Yeni ortaya çıkan veya tekrar nükseden kontakt egzama kırmızı ve şişkin, küçüklü büyüklü kabarcıklar ve sıvı akıtan yaralar olan bir cilde sebep verir. Eğer
kontakt egzama uzun süre var olmuşsa, cilt daha kuru ve çatlaklıdır. Şiddetli
kaşıntı normaldir.
Non- alerjik kontakt egzama
Non- alerjik reaksiyon, temizlik maddeleri, su ve dezenfekte maddeleri gibi cilt
tahriş edici maddelerle doğrudan temas nedeniyle ortaya çıkar. Ayrıca toksik veya
kaşındırıcı egzama diye adlandırılır. Bu tür egzama, üst cildin koruyucu katmanı
kimyasal veya fiziksel yaralanma sonucu tahrip olursa ortaya çıkar. Cilt kurur, ve
kızarır ve çatlak eğilimli olup pul pul dökülür. Bu tür egzama kuru ve atopik bir
cilde sahip olan kişilerde daha yaygındır.
Alerjik kontakt egzama
Alerjik reaksiyonu alerji tetikleyen maddeler ortaya çıkarır. Kontakt egzamaya
sebep olan en yaygın maddeler nikel, kobalt, krom, lateks, parfüm, kumaş, thiomersal (koruyucu), reçine (resin bağlantısı), peru balsam (koku ve tat), kathon
CG (koruyucu), merhem tabanı dahil lanolin yün) ve formaldehit (kimyasal) dir.
Böyle bir alerji geliştirmenin ne kadar hızlı olacağı bireyseldir. Bu maddenin ne
kadar güçlü olduğuna, miktarına, maddeyle ne kadar uzun süre temas halinde
kaldığınıza ve cildin koruyucu yeteneğinin ne kadar iyi olduğuna bağlıdır.
Eğer bir kez bir maddeye karşı kontakt egzama geliştirdiyseniz, vücudun her
hangi bir yerinde madde ile temas halinde alerjik egzama oluşabilir. Eller, sürekli
su ve alerjiye sebep olan maddeler ile temas halinde oldukları için, en maruz
kalandır. Yüzde ve özellikle göz çevresinde, havadaki alerjik maddeler ile teması,
veya maddelerin el aracılığıyla aktarılması sonucu alerjik bir reaksiyon oluşabilir
18 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Bir kez bir maddeye karşı alerji geliştirdiyseniz, kalıcı olacaktır. Kulakda delik,
piercing, ve cilde karşı baz metal kullanımı, nikele karşı kontakt egzamada
önemli bir artış sağlamıştır.
• Norveç’de nüfusun yaklaşık % 10’nun nikel alerjisi var.
• Yaklaşık % 7 ’sinin lateks alerjisi var. Bu sağlık personeli arasında artan eldiven
kullanımı yüzünden daha sık oluşur.
Kontakt egzama tedavisi
Tepki gösterdiğiniz şeylerden kaçının. İlgili maddelerden kaçınılmazsa, diğer
tedaviler düşük etki gösterir. Nemlendirici krem kullanın. Cilt genellikle kuru
olur. Düzenli şekilde, parfüm içermeyen iyi kremler kullanmak yardımcı
olacaktır. Kortizon kremlerini yalnızca egzamaya uygulayın. Nemlendirici krem,
kortizon kremi cilt içine tamamen çektikten sonra sürülür (yaklaşık 10 dk.).
Kontakt egzama tedavisi, hem kuru, enfekte ve akıntılı egzamada, atopik egzamada olduğu gibi aynı prensipleri takip eder.
Broşür, Sağlık ve Rehabilitasyon Vakfı desteği ile
yayınlanmaktadır.
ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 19
www.naaf.no
Layout og grafisk produksjon: www.merkurtrykk.no
• NAAF, polen mevsimi boyunca her gün, Polen tahminini hazırlar ve ücretsiz
olarak sunar.
• NAAF danışma servisi, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalık, alerji (Koah),
egzama, aşırı hassasiyet, kapalı iklim, tazminat- ve sosyal güvenlik hakları ile
ilgili sorularınızı yanıtlıyor.
• NAAF astım ve alerji olan kişiler için daha iyi koşullar elde etmek, ve daha çok
kişinin hastalıkları geliştirmesini önlemek için, sağlık siyasi kulis çalışmaları
yapıyor.
• NAAF değerlendirir, geliştirir ve hafif ürünler hakkında yönlendirir.
• NAAF’ın bölge ve yerel dernekleri, ilaçlar, haklar ve önleme hakkında bilgi
edinebileceğiniz kurslar ve atölye çalışmaları sunuyor.
• Bilgi- ve eşit insan çalışması, NAAF’ın Norveç’in bir çok yerinde bulunan,
yerel ve bölge dernekleri tarafından sağlanmaktadır.
• Norveç Sağlık Merkezi, Gran Kanarya’daki Valle Marina NAAF’a aittir.
• Her yıl, çeşitli kronik hastalıkları olan 1.500 Norveç’li sağlıklı ortamlarda egzersiz ve rehabilitasyon alıyor.
• Geilomo Çocuk Tıp bölümü, Kadın- ve Çocuk Kliniği, Rikshospitalet (Ulusal
Hastane), Oslo Üniversite Hastanesi NAAF’a aittir. Burada astım, alerji ve
egzama olan çocuk ve gençler için tedavi- ve rehabilitasyon konaklaması
­sunulur.