PDF seçeneği için tıklayın - Zeki Z. Kırmızı * Okumanın Sonuna

Transkript

İstanbul Ulaşımı ve İETT
Tarihsel İstatistikleri
Fehime Tunalı Çalışkan
Zikrullah Kırmızı
ĠSTANBUL ULAġIMI
VE
ĠETT TARĠHSEL ĠSTATĠSTĠKLERĠ
Urban transport in İstanbul & Historical
Statistics of IETT
Bölüm 1. GiriĢ
Section 1. Introduction
Fehime Tunalı ÇalıĢkan
©
2010
2
Kısaltmalar
Abbreviations
AB (EU)
Ad.
APK
AR-GE
Aġ
BĠT
CO
CO2
COTIF
ÇDP
D
DĠE
DPT
DWT
GSYĠ(M)H
GYODER
Ha.
HC
ITS
ĠBB
ĠDO
ĠETT
ĠMP
ĠÖ
ĠSO
K
KKK
Km
KrĢ
LPG
Lt
MICS
MIS
NOx
ÖHO
PM
Sa.
SG
SOFRETU
TBMM
TC
TCDD
TDĠ
TEFE
Avrupa Birliği
Adet
Araştırma Planlama Koordinasyon
Araştırma Geliştirme
Anonim şirket
Belediye İktisadi Teşekkülleri
Karbonmonoksit
Karbondioksit
Uluslar arası Demiryolu TaşımacılarıBirliği
Çevre düzeni planı
Doğu
Eski, Devlet İstatistik Enstitüsü (Bkz. TUİK)
Devlet Planlama Teşkilatı
Deadweight long tons
Gayrisafi Yurtiçi (Milli) Hasıla
Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı Derneği
Hektar
Hidroklorür
Intellıgent transport system (Akıllı ulaĢım teknolojisi)
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Deniz Otobüsleri
İstanbul Elektrik Tramvay Tünel
İstanbul Metropolitan Plan
İsa’dan önce
İstanbul sanayi Odası
Kuzey
Kara Kuvvetleri Komutanlığı
Kilometre
Kuruş
Liquid petrol gasoline
Litre
Management Information Constrol System (Yönetim BilgileĢim Denetim Dizgesi)
Management Information System
Azot…oksit
Özel halk Otobüsü
Particular Material (Asıltı madde)
Sayı
Strateji Geliştirme
Sofretransport Urbain
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
Türkiye denizcilik İşletmeleri
Toptan eşya fiyatları endeksi
3
TEK
TL
TOBB
TSE
TUĠK
UKOME
Ü/Ġ
VIPS
YBD
YTL
Türkiye Elektrik Kurumu
Türk Lirası
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
Türkiye Standartları Enstitüsü
Türkiye İstatistik Kurumu
Ulaşım koordinasyon Merkezi
Ücretsiz/İndirimli
Volvo Interactive Planning System
Yönetim Bilgi Dizgesi (MIS)
Yeni Türk Lirası
4
İyi arazi politikası ve yerleşme ekonomisi, trafiğin büyük
bir kısmını gereksiz kılmalıdır.
Trafik gerekli olmadığı yerlerden geçirilmemelidir.
Trafik, olabildiğince, insanları işe değil, işi insanlara
getirmelidir.
Trafik insanları hatta, dinlendirmelidir.
Ord. Prof. Carl PIRATH
(1884-1955, Alman Trafik Uzmanı)
5
Ġçindekiler
Index
Önsöz
Preface
GiriĢ
Prolog
Cilt 1, Vol. I
UlaĢımın Yasal Çerçevesi
Legislations of Transport in Turkiye
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kabul Ettiği Bazı Uluslar Arası Düzenlemeler
International Conventions
Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasa ve yönetmelikler
National and local contracts
Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasalar
National Contracts
ĠETT KuruluĢu Öncesinde Ġstanbul UlaĢımı, Havagazı, Elektrikle Ġlgili Belgeler Listesi
Historical Documents
Ücretsiz ve Ġndirimli Yolculuk Tarife Uygulamaları
Local (Operational) applications
Türkiye’de UlaĢımla ilgili ölçünler
Transportation Standards in Türkiye
Ġstanbul’u Yönetenler
Managers of İstanbul
Osmanlı Dönemi (ġehreminler)
Before the Republic
Cumhuriyet Dönemi
After the Republic
Vali ve Belediye BaĢkanları
Governors and majors
Ġstanbul Valileri
Governors of the Istanbul
BüyükĢehir Belediye BaĢkanları
Metropolitan majors of the Istanbul
ĠETT’yi Yönetenler
General Managers of IETT
6
Zaman Tablosu
Time Table
Sayılarla Ġstanbul
Statistics of İstanbul
Genel Ekonomik Göstergeler
General Economics Indicators
Döviz
Exchange rate
Fiyatlar
Prices
Türkiye UlaĢım Bilgileri
Transport Informations of Turkiye
Genel
General
Karayolu
Land transport
Motorlu Kara TaĢıtları
Motorized land vehicles
Demiryolu
Rail transport
Denizyolu
Sea transport
Ġstanbul Bilgileri
Istanbul‟s informations
Coğrafya
Geographic informations
Ġstanbul’un Adları
Names of Istanbul
Belediyeler
Municipalities
Nüfus
Demographic informations
Ġmar ve konut
Reconstruction and housing
Gecekondu
Shanty
Ġstanbul’un Tepeleri
Hills of Istanbul
SĠT Alanları
Protected Area
7
ĠĢ Merkezleri
Business area
Depremler
Earthquakes
Yangınlar
Fires
Çevre değerleri
Environmental values
Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi
Istanbul Metropolitan Municipality
Bütçe
Budget
ĠBB BĠT’leri
İBB Companies
Cilt 2, Vol. 2
Sayılarla Ġstanbul’da UlaĢım
Statistics of Urban Transport in İstanbul
Ġstanbul’da Genel UlaĢım
General Transport of Istanbul
Genel
General
UlaĢımın Zamandizini
Chronologie of Urban Transport in İstanbul
UlaĢım Projeleri
Projects of Transport
UlaĢım Yatırımı
Investments of Transport
UlaĢım Türleri
Mods of Urban Trapsport
UlaĢımın Türel Dağılımı
Modal distribution of Urban Transport
Ġstanbul’da araç sayıları
Number of Vehicles of Istanbul
Toplu ulaĢım gereksinimi
Urban transportation needs
Yollar
Roads
Terminaller
Terminals
Kazalar
Accidents
Ġstanbul’da Kara UlaĢımı
Land transport of Istanbul
Ġstanbul’da karayolu
Land roads
8
Boğaz geçiĢi
Access of Bosphorus
Otopark istatistikleri
Parkings
Ġstanbul’da tercihli yollar
Priority road
Çevre Belediye Otobüsleri
Private Company Buses
Minibüsler
Minibuses
Ġstanbul’da Deniz UlaĢımı
Sea Transport of Istanbul
ġirketi Hayriye Vapurları
Ferries of Şirket-i Hayriye
Ġstanbul’da Demiryolu UlaĢımı
Rail Transport of Istanbul
Raylı sistemler
Rail systems
Standartlar
Standarts
Çevre
Environment
Cilt 3, Vol. 3
Sayılarla ĠETT
Statistics of IETT
Genel
General
Derleme
Collect Data
BİLET TÜRLERİ VE FİYAT
TICKETS TYPES AND PRICES
FİLO
FLEET
YAKIT
FUEL
PERSONEL
STAFF
DURAK
STOP
SEFER
9
RUN
KM
KM
KAZA
ACCIDENT
YOLCULUK
TRIP
HAT-ŞEBEKE
ROUTE-NETWORK
YATIRIM
INVESTMENT
GELİR-GİDER
REVENUE-COST
BaĢarım
Performance Data
VERİMLİLİK
PRODUCTIVITY
YOLCULUK
TRIP
Cilt 4, Vol. 4
Tramvay
Tramway
Derleme
Collect Data
HATLAR
ROUTES
FİLO
FLEET
PERSONEL
STAFF
TRAMVAY TEKNİK ÖZELLİKLER
TECHNİCAL FEATURES
YOLCULUK
TRAVEL
ÇALIŞAN ARAÇ-SERVİS
SERVICE
SEFER
RUN
KM
KM
ELEKTRİK
ELECTRIC
10
TARİFE
TARIFFE
GELİR-GİDER
REVENUE-COST
BaĢarım
Performance Data
GELİR/YOLCULUK
REVENUE/TRİP
GİDER/YOLCULUK
COST/TRİP
GELİR/KM
REVENUE/KM
GİDER/KM
COST/KM
GELİR/GİDER
REVENUE/COST
ÇALIŞAN ARAÇ/FİLO
SERVICE/FLEET
YAKIT/100.000 KM
FUEL/100.000 KM
PERSONEL/ARAÇ
STAFF/SERVİCE BUSES
Cilt 5, Vol. 5
Tünel
Tunnel
Derleme
Collect Data
PERSONEL
STAFF
YOLCULUK
TRİP
KM
KM
ELEKTRİK
ELECTRICITY
TÜNEL TEKNİK ÖZELLİKLER
TECHNICAL FEATURES
TARİFE
TARIFFE
GELİR-GİDER
REVENUE-COST
BaĢarım
11
Performance Data
GELİR/YOLCULUK
REVENUE/TRİP
GİDER/YOLCULUK
COST/TRİP
GELİR/KM
REVENUE/KM
GİDER/KM
COST/KM
GELİR/GİDER
REVENUE/COST
ELEKTRİK/100.000 KM
ELECTRICITY/100.000 KM
Cilt 6, Vol. 6
Troleybüs
Trolleybus
Derleme
Collect Data
HAT
ROUTE
FİLO
FLEET
PERSONEL
STAFF
TROLEYBÜS TEKNİK ÖZELLİKLER
TECHNICAL FEATURES
YOLCULUK
TRIP
SERVICE
KM
KM
ELEKTRİK
ELECTRICITY
TARİFE
TARIFFE
GELİR-GİDER
REVENUE-COST
BaĢarım
Performance Data
GELİR/YOLCULUK
REVENUE/TRİP
12
GİDER/YOLCULUK
COST/TRIP
GELİR/KM
REVENUE/KM
GİDER/KM
COST/KM
GELİR/GİDER
REVENUE/COST
SERVICE/FLEET
YAKIT/100.000 KM
FUEL/100.000 KM
PERSONEL/ÇALIŞAN ARAÇ
STAFF/SERVICE
Cilt 7, Vol. 7
Otobüs
Bus
Derleme
Collect Data
HAT
ROUTE
FİLO
FLEET
GARAJ
GARAGE
PERSONEL
STAFF
OTOBÜS TEKNİK ÖZELLİKLER
TECHNICAL FEATURES
YOLCULUK
TRIP
SERVICE
KAZA
ACCIDENT
TARİFE
TARIFFE
GELİR-GİDER
REVENUE/COST
ÖZEL HALK OTOBÜSLERİ
PRIVATE BUSES
BaĢarım
13
Performance Data
YOLCULUK/ARAÇ
TRIP/SERVICE BUS
YOLCULUK/SEFER
TRIP/RUN
GELİR/YOLCULUK
REVENUE/TRIP
YOLCULUK/KM
TRIP/KM
GİDER/YOLCULUK
COST/TRIP
GELİR/KM
REVENUE/KM
GELİR/ÇALIŞAN ARAÇ
REVENUE/SERVICE
GİDER/KM
COST/KM
GELİR/GİDER
REVENUE/COST
SERVICE/FLEET
YAKIT/100.000 KM
FUEL/100.000 KM
PERSONEL/ÇALIŞAN ARAÇ
STAFF/SERVICE
ARIZA
FAILURE
KAZA
ACCIDENTS
Cilt 8, Vol. 8
KarĢılaĢtırmalar
Compares of Cities and Transport Operators
Genel KarĢılaĢtırmalar
General Compares
Ulusal KarĢılaĢtırmalar
National Compares of Cities and Transport Operators
Uluslar arası KarĢılaĢtırmalar
Compare of Cities and Transport Operators
Sonuç
Conclusion
14
UlaĢımın Kaynakları
Referances of Transport
Genel Kaynakça
General Referances
Özel Kaynakça
Private Referances
Küçük Sözlük
Little Dictionary
Ek
Add
1.Tünel Fermanı
2. Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi
3. Avrupa Mimarlar Konseyi 21.yüzyıl İletileri
15
Önsöz
Prolog
Bu çalışma uzun yıllara yayılan bir arayışın ve gereksinimin, son on yılda ciddi bir
araştırma, derleme çabasına dönüşmesi sonunda, yoğun bir emeğin ürünü olarak
ortaya çıkmıştır. Sunduğumuz bu çalışmayla, aynı zamanda İstanbul ve İETT
tarihinde bir ilke de imza atmış bulunmaktayız. Bugüne değin, İstanbul‟da ulaşım ve
İETT‟nin sayısal göstergeleri, dizgeli (sistematik) bir çalışmayla bir araya
getirilmemiş, bilimsel ölçütlere uygun çok amaçlı bir kaynak ortaya konulmamıştır.
Çalışmamızın odağında yer alan İETT‟nin bir kurum olarak, İstanbul kenti ve
ülkemiz açısından toplumsal, tarihsel, ekonomik ve kültürel anlamı, önemi az çok
bilinmesine ve benimsenmesine karşın, bu türden bir çalışmanın neden bu kadar
geciktiğinin bir açıklaması kuşkusuz yapılabilir. İstanbul‟da ulaşımın yabancı özel
şirketlerle gerçekleştirildiği dönemlerden günümüze gelinceye dek, sürekli olarak,
uzmanlaşmış birimlerde istatistik veri derlenmiş, derlenen bu veriler düzenli ve
dönemli olarak raporlanıp ilgililere sunulagelmiştir. Bunlar ilgili Bakanlıklarda,
İstanbul yerel yönetiminde ve kurum içinde arşivlerde tutulmuş, ne yazık ki değişik
nedenlerle ya da saklama süreleri dolunca, kâğıt hamuru olmak üzere SEKA‟ya
gönderilerek yok edilmişlerdir.
Güçlük, araştırma ve derleme yöntemlerinden değil, kaynakların dağınıklığı,
yetersizliği, bilimsel ölçütlerden yoksunluğu, daha da önemlisi birbiriyle çelişkiler
içermesinden kaynaklandı. 100 yılı aşkın İstanbul ulaşım işletmeciliğinde istatistik
veri ya da bilgi olarak elde geriye kalansa oldukça derme çatma, dağınık kurum içi
derlemeler, raporlar, dosyalar biçiminde olup, aralarında kabul edilmesi zor
çelişkileri barındırdıkları da bir gerçektir. Sorunlar karşılaştırmalı yöntemle
olabildiğince giderilmeye çalışıldı.
Sonuç olarak, bu çalışmamızla tüm dağınık kaynakları tarayarak, aralarındaki
çelişkileri elimizden geldiğince gidermeye çalışmış, İstanbul ulaşımı ve İETT
hakkında istatistik veri başlığı altına girebilecek, erişilebilen ne varsa bir araya
getirmiş bulunuyoruz. Söz konusu kaynaklar çoğunlukla işletme içi amaçlar için
kullanılan belgeler, yazılar, raporlar biçiminde saklanmış olup, bilgisayar öncesi
geleneksel dosyalama yöntemi ve belgelerin saklanmasıyla ilgili kamu yönetmelikleri
gereği önemli bir bölümü zaten yok olmuştu, kalanların da ancak sınırlı bir bölümü
erişilebilir durumdaydı. Kaynak yetersizliği, bu çalışmada, kopuk kopuk ve sınırlı
verinin kendi içinde tutarlılığının sağlanmasını ister istemez öne çıkardı.
Giriş bölümünde çalışma yöntemi ve karşılaştığımız sorunlar üzerinde ayrıca
duracağız.
Sonuçta şu söylenebilir ki, bu çalışma dağınık ve değişik yerlerde eksikli olarak
birbirini yinelemekten ibaret kaynakları topluca değerlendiren, bu kaynakları
bilimsel ölçünlere uygun bir biçimde bir araya getiren yapısıyla, bundan sonra
konuyla ilgili kaynak arayışı içinde olacak kişi ve kurumlara zaman sağlayacak,
16
işlerini kolaylaştıracaktır. Daha belirsiz bir umudumuz, beklentimiz ise bu istatistik
çalışmanın arkasındaki fotoğrafın, yaşlı dünyamızın birkaç büyük ve görkemli
kentinden biri olan İstanbul fotoğrafının, duyarlı bakış açıları içerisine
girebileceğidir.
Böylece araştırmacılara konuyla ilgili aradıklarını derli toplu bulabilecekleri önemli
bir kaynağı, bilimsel bir altlık olarak sunduğumuza inanıyoruz.
Kitabımızla biz bunu amaçladık: sayıların arkasındaki İETT‟yi, İETT‟nin arkasındaki
İstanbul‟u görebilmeyi ve gösterebilmeyi… Başarımızın ölçüsü okurun tepkisi
olacaktır. Bu açıdan da açık uçlu bir çalışmanın söz konusu olduğunu belirtmek
borcumuzdur.
Uzun bir döneme yayılan (yaklaşık 10 yıl) bu yoğun emek ürünü kitabın önemli bir
boşluğu dolduracağına, daha önceki üç çalışmamızın (Kentiçi UlaĢım Terimleri
Sözlüğü, 2008; Ġstanbul ve UlaĢım Zamandizini, 2009;Tramvay Tarihi, 2009) bu
halkayla tamamlanarak, görevimizi iki kişilik bir ekip olarak tamamladığımıza
inanıyoruz. Bundan sonra gerekirse çalışmaların güncellenmesiyle yetineceğiz.
Bu çalışma boyunca emeği geçmiş ve burada adlarını sayamayacağımız tüm
insanlara, yürekten teşekkürü borç biliriz.
Fehime Tunalı ÇalıĢkan
17
GiriĢ
Introduction
Ġstatistiğin Önemi
Ġstatistiğin önemi; çiftanlamlılığı ve yoruma açıklığı konusunda yaygın anlatılara ve eleĢtirilere
karĢın yadsınamaz. Ġstatistikle, her sav, karĢıt savlar bile savunulabilir denmesine karĢın bu
küçümseyici yaklaĢım bilimin varsayımlarını temellendirmede sayısal veri ve istatistik kullanımını
etkilemediği gibi, günümüz ileri teknoloji iĢlemcileri ile yapılan da tam budur: baĢ edilemez
büyüklükte büyük veri yığınlarını sayısallaĢtırmak, çözümlemek, iĢlenmiĢ veri ıĢığında olasılıklar
ve gelecek planlarına iliĢkin sağlıklı yorumlar yapabilmek…
17.yüzyıldan beri, yani istatistiğin bilimsel bir disipline dönüĢmesi, kendi terim ve yöntemleriyle
buluĢmasından bu yana genel olarak istatistik çalıĢmalarında klasik betimsel yöntem egemen olmuĢ,
günümüzde yeni bilgi teknolojilerinin devreye girmesiyle kuramsal istatistik yöntemler;
olasılıkların hesaplanması, örneklemlere dayalı model kurma ve çözümlemeler, eğilim belirleme
gibi, geleceğin planlanmasına girdi olacak bilgiyi yönetim bilgilendirme ve denetim (YBD) baĢlığı
altında bütünleĢtirerek uygulayıcının (iĢletme, vb) eline önemli araçlar olarak sunmuĢtur.
ĠĢletmelerin büyüklüğünden çok yürüttüğü iĢin (mal ya da hizmet üretimi) karmaĢıklığıyla doğru
orantılı olarak istatistik bilgi gereksiniminin artması beklenir. KarmaĢık üretim zinciri çok katmanlı
ve boyutlu komut dizilerini, bu diziler de benzer yapıda, yani karmaĢıklıkta iĢgücü tanımlarını ve
bağlı olarak zaman planlamasını zorunlu kılar. KarmaĢık iĢletme yapılarının belli zaman
dönemleriyle iliĢkili olarak kendisini yeniden üretebilmelerinin koĢulu, tüm sürecin
sayısallaĢtırılmıĢ (istatistik) bir format içinde tanımlanabilmesiyle yakından ilgilidir. Her yeni günle
birlikte sıfırdan baĢlanamayacağına ve hizmetin de sürdürülebilirliği en temel niteliği olarak kabul
edileceğine göre, iĢletme deneyiminin (tarihinin), en yalın ve anlaĢılabilir bir gösterge biçimi olan
istatistik yöntemle saptanıp betimlenerek bir sonraki güne devredilmesi zorunluluğu, artık
günümüzde gerekip gerekmediğinden öte, uluslar arası ölçünlere (standart) iliĢkin bir tartıĢmayı
önümüze getirmektedir.
UlaĢım ĠĢletmeciliği ve Ġstatistik Bilgi
Döngüsü günlük olan, yani kentiçi ulaĢım hizmetini her gün aynı uygulama (rutin) ve nitelik
içerisinde yeniden üretmek zorunda olan ĠETT gibi iĢletmelerde yukarıdaki açıklama yersiz
görünebilir. Ama bu durum, ĠETT ve benzer kuruluĢlarda istatistik kullanımının geçmiĢten
günümüze sorunsuz seyrettiği anlamına da gelmez. Bu bölümde biraz sorunlar üzerinde
yoğunlaĢmak, ĠETT’ye odaklanarak, kamu ve genelde ulaĢım iĢletmeciliğinin istatistikle yıldızının
hangi düzeyde buluĢup ayrıldığını irdelemek istiyoruz. Okurumuzu uyarmak isteriz. Sıkça ĠETT adı
bir ulaĢım iĢletmecisi olarak geçse de, kastımız daha genel ve kapsamlıdır. Konu ĠETT olmaktan
çok İstanbul Kentiçi Ulaşımıdır.
ĠETT’nin kamu sistemi içinde yürüttüğü Ġstanbul kentiçi ulaĢımı hizmetinin özü ‘zaman
planlaması‟ (metric, ölçümlü zaman) kavramı üzerine oturur. ĠĢletmenin ana uygulama birimlerinde
(taĢıt iĢletmesi, garajlar) iĢ, zaman temelinde en küçük birimine kadar bölümlenerek tanımlanmıĢ,
harekete geçirilen iĢgücü bu tanım dizilerine uygun iĢ düzeneklerine göre planlanmıĢtır. ĠĢletmede
temel iĢ tanımlarına bir göz atmak gerekirse, günlük olarak ‘araçların hatlara dağıtımı’,
‘Ģoförlerin araçlara dağıtımı’, ‘araçların zaman tabloları’, ‘araçların ritmik bakım düzenleri’,
‘araçların terminal ve garajlarda istiflenme biçimleri’, ‘yolculukların araçlara dağılımı’, vb.
kavramlara inebiliriz. Bu kavramlar ĠETT iĢletme terminolojisinde ‘iş tevzii‟, ‘bilet tevzii‟ gibi
adlarla anılmaktadır. Bu ayrıntılı planların yokluğu iĢletme açısından karmaĢa (kaos) anlamına
gelecektir. Ertesi gün için, gün içinde önceden yapılan zaman planlarına uygun her iĢlemin kaydının
tutulması, iĢin sürekliliğini sağlayan, aynı düzeyde yinelenebilmesini olanaklı kılan yaĢamsal
18
önemde bir etkinliktir. Bu kayıtların belli bir düzen içinde tutulması, listelenmesi, tablolaĢtırılması,
özetlenmeleri ve dönemsel toplamlara, çizgelere (grafik) dönüĢtürülmesi zaman içerisinde kurum
içerisinde uzmanlaĢmıĢ bir birimi kaçınılmaz kılmıĢtır.
YanlıĢ anlaĢılmaması açısından, sözü edilen tüm bu sürecin değiĢime açık güncellenebilir bir yapı
içinde gerçekleĢtiğini, değiĢkenlere bağlı iĢlevsel (fonksiyonel) bir bağıntının göz ardı edilmemesi
gerektiğini belirtme gereği duyuyoruz. Ayrıca ĠETT’nin klasik iĢ tanımlarına göre iĢletmecilik
yapan basamak (hiyerarĢik) yapılı, dikey örgütlenmiĢ, iĢgücünün metrik zaman anlayıĢıyla
bölümlendiği bir kamu kurumu olduğunu (Ren tipi işletme); günümüzün esnek iĢ tanımlı, ağ
(network) yapılı iĢ örgütlenmelerinden (esnek işletme) ayrımını vurgulamak yerinde olacak
kanısındayız.
Örnek Kurum Ġncelemesi: ĠETT’de Ġstatistik Bilginin Kısa Tarihi
Bu noktada, ĠETT’de istatistiğin iĢleyiĢi sorunlarına geçmeden önce ĠETT içi istatistik
uygulamalarının tarihsel seyrine kısaca değinmek istiyoruz. Bu konuda bilginin çok yetersiz
olduğunu baĢtan belirtmek gerekir. 1939 yılında Ġstanbul’da kentiçi ulaĢım iĢletmelerinin
kamulaĢtırılmasından ve ĠETT’nin yasayla kurulmasından önce, yabancı anonim Ģirketlerce verilen
ulaĢım hizmetinin, sınırlı birkaç konu dıĢında (bunlar da daha çok filo büyüklükleri ve hatlarla
ilgilidir) sayısal kaynaklarına eriĢilememiĢse de, söz konusu dönemde oluĢturulan veri/bilgi kayıt
sistemi ve istatistik derleme anlayıĢının, yalnızca Fransızca’dan Türkçe’ye dil değiĢtirerek sonraki
dönemlerde de sürdürüldüğünü söylemek çok yanlıĢ olmayacaktır. Tünel, tramvay iĢletmelerinin
enerji tüketimlerinden günlük iĢletme bilgilerine, uygulanan bilet tarifelerinden her iĢletmenin ayrı
ayrı muhasebeleĢtirilmesine varıncaya değin pek çok bilgi, istatistik bürosunda derlenip veri
yapısına uygun boĢ form ve tablolardan oluĢan aylık büyük boy defterlere gün gün iĢlenmekte, 1
aylık, 6 aylık ve yıllık raporlar da aylık izlemelerle birlikte hazırlanarak yetkili ve ilgililere
sunulmaktaydı. Temel zaman birimi olarak ay’ın kullanıldığı düĢünülmektedir. Yıllık
karĢılaĢtırmalar, verilerin grafik sunumları vb. çalıĢmalar ancak özel amaçlı olarak, istek üzerine
elle hazırlanmıĢlardır. Tüm iĢletmelere hizmet veren, ortak hizmetler diye bilinen servisler
iĢletmelere, ağırlıklarına göre paylaĢtırılmıĢtır.
1939 kamulaĢtırmasıyla girilen ve 1980’lerin ilk yarısına kadar süren yaklaĢık 40 yıllık dönemde
yukarıda tanımlanan iĢletme istatistiklerinin dönemsel izleme uygulamaları dil değiĢikliğiyle hemen
hemen aynı biçim ve kalıplarda sürdürülmüĢtür.
1983’den sonra geçmiĢ yıllara ait arĢiv tasfiye edildi. Sınırlı da olsa istatistik raporlama sürecinde
küçük değiĢiklikler yapıldı. Bunun baĢlıca nedeni elektrik dağıtım hizmetinin Türkiye Elektrik
Kurumu’na (TEK) yasayla devredilmesi (1982) ve daha sonra gaz (havagazı) üretim ve dağıtım
hizmetinin tasfiye edilmesiyle (1996), ĠETT’nin yalnızca ulaĢım iĢletmesi olarak varlığını
korumasıydı. Bu yapısal dönüĢümler kurum içinde anlayıĢ ve iĢleyiĢte yeni düzenlemeleri
gerektirdi. Dolayısıyla ĠETT istatistik birimi, bir geçiĢ sürecinden sonra, kurum içi bilgi akıĢ sistemi
ve veri derlenmesi biçimlerinde olmasa da derlenen verinin biçimlendirilmesi konusunda küçük
çaplı değiĢiklikler öngördü. Burada söz konusu değiĢikliklerin daha çok birim sorumlularının kiĢisel
giriĢimlerine (inisiyatif) ve iradelerine bağlı kaldığını belirtmek yerinde olacaktır. Ama öneriler
benimsenmiĢ, zaman içinde uygulama tekdüzeni sağlanmıĢtır. ĠETT’nin tarihsel istatistiklerinin ilk
derlemesi de 1988 yılında aynı zamanda Ġstatistik Müdürü olan Sayın Celal Kızıltuğ tarafından
yapılmıĢtır. Bu çalıĢma tarihsel bilginin tümüyle yok olmasını önlemek gibi çok önemli bir iĢlev
taĢımıĢtır. Bu çalıĢma kurum içinde kalmıĢ, yayınlanmamıĢ, kamuoyu kullanımına açılmamıĢtır.
Ġzleyen yılda (1989) ĠETT’nin VOLVO’ya yaptırdığı ‘Hat Ağı Rasyonalizasyonu Projesi’ ĠETT
tarihinde ilk kez ulaĢım hatağının harita üzerinde kodlanması,otobüs, hat ve duraklarda yönlere
bağlı yolcu dağılım ve yüklerinin saptanıp hesaplanması, otobüslerin trafik seyir hızlarının ölçümü
gibi konularda anlamlı bir veritabanı oluĢturmuĢ, bilgisayar ortamında güncellenebilirlik özelliği ve
çözümleyici yaklaĢımıyla sonraki çalıĢmalara ıĢık tutmuĢtur. ĠETT’nin projeyle birlikte satın aldığı
özgün VIPS II ulaĢım yazılımı ile zirve saatlerde oluĢturulan örneklem üzerinden kurulan model
19
sayesinde, ĠETT; iĢletmecilik anlayıĢına, Ģebeke ve kapasite kullanımının akılcılaĢtırılması
yönünde yeni bir bakıĢ açısı sağlamıĢtır. Bu deneyime dayalı olarak daha sonra ĠETT APK ve
BilgiiĢlem Daire BaĢkanlığı mühendis ve yazılımcılarının ortak çabasıyla daha yalın ve ĠETT
koĢullarına uyarlanmıĢ bir kentiçi ulaĢım yazılımı geliĢtirilmiĢ, bu programla yapılan yolcu
sayımları bilgisayar ortamında hatlara, otobüslere, duraklara dağıtılabilmiĢtir. Sonuç raporları
ayrıntılı ve planlama açısından iĢlevsel istatistik raporlara (tablolar, listeler, grafikler, haritalar)
dönüĢtürülebilmiĢ, ama bilgisayar donanım eksikliği her iki projenin de rafa kalkmasına neden
olmuĢtur.
ĠETT istatistik tarihinde bir baĢka dönüm noktası da 1996 yılına denk gelir. Bu tarihte kiĢisel
bilgisayarların ĠETT’de kullanımına geçilmesi ile elle yapılan liste, tablo, raporlama çalıĢmaları
bilgisayarla yapılmaya baĢlanmıĢ, izleyen yıllarda yerel ağ (network) kurulması ve ĠETT için
veritabanı oluĢturulmasıyla birlikte sürecin teknik altyapısı nitelik olarak değiĢmiĢtir. Bu
birimlerarası veri akıĢını içerik olmasa da biçim açısından etkilemiĢ, çeliĢkili uygulamalar ortaya
çıkmıĢ, bilgi sisteminde geleneksel anlayıĢ tüm direnmesine karĢın sarsıntı geçirmiĢtir. Uyumlanma
süreci günümüzde hâla tamamlanamamıĢtır ve bu ĠETT açısından ciddi bir gecikmeye iĢarettir. Bu
değiĢim, raporların sunum biçimlerini yeniden gözden geçirmeyi gerektirmiĢ, yaygın kullanılan
uygulama yazılımları (Word, Excel, Powerpoint, vb) sonul raporların yeniden biçimlenmesini
kaçınılmaz kılmıĢtır. Çizge (grafik) desteği, çoğaltılabilirlik olanaklarıyla birlikte gelen hız, esnek
ve üstün sunum özellikleri raporların ĠETT AR-GE ve Ġstatistik ġube Müdürlüğünce yeniden
tasarımıyla sonuçlanmıĢtır. Halen yaklaĢık 70 tablo ve 15 dolayında grafik içeren 40 sayfalık aylık
‘İstatistikler Raporu‟ ait olduğu yıla iliĢkin tüm ayları toplamları ve ortalamalarıyla birlikte veren
sürekli bir çıktı olarak tüm ĠETT yönetici ve birimlerine sunulmaktadır. Ayrıca ulaĢım hatağındaki
akbilli yolculukların hatlara dağılımını gösteren ‘Yolculuk İzleme Raporu‟ aylık olarak
hazırlanmaktadır. Yıl sonlarında ise önceki yıla iliĢkin yıllık toplam veriyi önceki yıllarla
karĢılaĢtırarak izleyen ‘Yıllık İstatistikler Raporu‟ aylık raporlardan üretilmektedir.
2000’li yılların ortalarında kurumsal bilgi süreçlerinin teknik altyapısını donanım olarak belli bir
düzeyde tamamlamıĢ olmasına karĢın (bilgisayar ve yerel ağ), modüler işletim sistemi yazılımlarını
(personel izleme, belge yönetimi ve izleme, stok izleme, muhasebe, araç zaman planlama, vb.)
istenilen düzeye getirememiĢtir. Hemen hemen tüm iĢlemler günümüzde bile elle (manuel)
güvencelenerek yürütülmektedir. ĠĢin daha tuhafı, tabanda tüm iĢlemler belli bir veri tabanına
aktarılamamıĢken, YBD (MIS) yazılımları, akıllı ulaĢım teknolojileri vb. yazılımları satın alınmıĢ,
ne yazık ki bu giriĢimlerden de istenilen sonuç alınamamıĢtır. Kurumsal bilgi yönetimi krizi
yıllardır aĢılamamıĢtır. Bunun aynı zamanda bir yönetim (bilgi politikası) krizi olduğu artık kabul
edilmelidir.
Yukarıda belirtilen geliĢmelere bağlı olarak kurum içi personel anketleri, kurum dıĢında çeĢitli
anket ve sayım çalıĢmaları yürütülmesine rağmen, bu durum, ne yazık ki ĠETT’nin bilgiyle ilgili
sorunlarının sona ermesi anlamına gelmedi. Yukarıda iĢaret edilen insan öğesi ile teknoloji arasında
uyum sorunu günümüze değin sürebildi. Ayrıca bilginin kitlesel ölçekte iĢlenebilirliği
(yığınsallığıyla) yeni koĢullara uygun gerekli kavramsal çerçeve oluĢturulamadığından,
ayıklanmamıĢ ve çeliĢik belge ve bilgi yığın(ak)larıyla (bir noktadan sonra bilgi çöptür,
anımsayalım) sağlıklı karar alma süreci istenilen düzeyde baĢarılamamaktadır.
Kurumsal Bilgi Politikaları: Yapı
KuĢkusuz bütün bu konularla ilgili olarak kurum politikalarında bilginin yönetimiyle, felsefesiyle
ilgili köklü yaklaĢımlar ve stratejik bilgiye iliĢkin temel tanımlarda, bağlamsal uzlaĢma eksikliğinin
yanı sıra, bilgi derleyicisinin (burada istatistikçi) uzmanlaĢma düzeyi eksikliğinin önemli rolü
vardır.
2008 yılı sonlarına değin, ĠETT içinde istatistik çalıĢmalar AraĢtırma Planlama Koordinasyon Daire
BaĢkanlığı’na bağlı AR-GE ve Ġstatistik ġube Müdürlüğü’nde sınırlı bir kadro tarafından
yürütülürken, kurumsal norm kadro düzenlemeleriyle iĢlevsel açıdan aynı yapı ve kadrolar
20
korunmasına karĢın, birim adları değiĢerek, ilgili müdürlük Strateji GeliĢtirme Daire BaĢkanlığı
Bilgi Yönetim ġube Müdürlüğü’ne dönüĢtürülmüĢtür. Ġstatistiğin yeni bilgi teknolojileriyle
uyumlanması ve çözümleyici-yorumlayıcı istatistik hedefine yönelik arayıĢlarınsa, günümüzde de
sürmekte olduğu söylenebilir.
Bilgi Politikaları ve Sorunlar
Bu kitaptan yararlanmayı uman araĢtırmacının bu bölümün uzunluğuna iliĢkin eleĢtirisini göze
alarak ve bağıĢlayıcılığına sığınarak, bu aĢamada ĠETT istatistik uygulamasında sorunlar yaĢanıp
yaĢanmadığına, bunların ne olduklarına, çözme niyet ve giriĢimlerine değinmek istiyoruz. Çünkü
elinizde tuttuğunuz kitap, araĢtırmacılar için derli toplu bir kaynak olduğu kadar, Ġstanbul
ulaĢımının ve aynı zamanda ĠETT’nin bilgi birikimiyle bir yüzleĢme, bir iç değerlendirme, saptama,
aslında pek çok belirsizlik de içeren geleceğe dönük bir yaklaĢım anlamı da taĢımaktadır.
UlaĢım Terminolojisi
En baĢta kurum içi terminoloji sorunundan söz etmeliyiz. Belki Fransız geleneğinin etkili olduğu
dönem boyunca ulaĢımın bilgi boyutunda terminoloji sorunu yaĢanmamıĢtır. Ama genel olarak
geçmiĢten günümüze baktığımızda; 1. Kavramların oluĢturulması (kavramsal gösterge), 2.
Kavramların içerikleri üzerinde kurum içi uzlaĢma, 3. Kavramların güncellenmesi gibi konularda
dizgeli (sistematik) bir yaklaĢımın ortaya çıkarılamadığını söylemek yanlıĢ olmasa gerek. Konu,
dilsel bir tutumu aĢan yanıyla (bu da önemli olmakla birlikte) ilgimizi çekmektedir. Ġstatistik
göstergeye dönüĢen iĢletme uygulamaları tanımlanabilir ve ayrıştırılmış bir dizi iĢleme ve her iĢlem
dizisi de bir kavrama karĢılık gelir. ĠĢi yürütenle istatistik derleme yapan bireylerin kafalarında
benzer iĢ süreçlerine denk, benzer ya da aynı kavramların ve simgelerin (sembol) bulunması iĢin
sağlığı açısından önemlidir. Bilinen ĠETT tarihi boyunca iĢ süreçleri ve tanımları hakkında bilinçli
bir giriĢim saptanamadığı gibi aynı kavrama farklı içeriklerin yüklendiği (ya da tersi), pek çok
içeriğin adlandırılamadığı için bilgiye dönüĢemediği, bir iĢin birden çok terimle adlandırıldığı
durumlar olmuĢtur. Öte yandan kent içi ulaĢımın bilimsel bir disipline yeni yeni dönüĢmeye
baĢladığı günümüzde terminoloji konusunda duyarlı olma gereği açıktır. 1Bir gözlemimizi dile
getirmeden geçemeyiz. ĠETT iç iĢleyiĢi bakımından, içedönük, kapalı bir kurum oldu. Belki genelde
tüm kamu sistemi için benzeri bir gözlem yapılabilir. Bu dıĢa kapalılık, iĢletmenin temel çalıĢma
konusundaki (toplu ulaĢım) geliĢmelerin, bu geliĢmelerin ifade biçimlerinde zaman içerisinde
kesinleĢen tanımların, kavramların kısır kalmasına, paylaĢılamamasına, dolayısıyla
geliĢtirilememesine doğallıkla yol açmıĢtır. Özellikle Batı ülkelerinde kent içi ulaĢımı denince;
felsefesi, politikaları, kavramları, kuram ve uygulama örnekçeleri (model), stratejileri ile kentsel,
hatta ulusal bağlamın içine yerleĢtirilen, oluĢturulan akademi içi ve dıĢı literatürüyle geniĢ, yerleĢik
bir disiplin anlaĢılır. ĠETT’nin Batıda oluĢturulan ve literatüre giren ölçünlü (standart) terminolojiye
açılması, bunu yerelleĢtirmesi, özellikle de bağlı kalması hem karĢılaĢtırma olanağı sağlayacak, hem
de uluslar arası veri akıĢını kurum üzerinden olanaklı kılacaktır. Her iĢgörenin kendince iĢ tanımına
dayalı bir uygulama, ister istemez yalıtılmaya, dıĢarıda kalmaya yol açar. Bu açıdan uluslar arası
ortak kent içi ulaĢım terminolojisini özümsemek, ülkemizdeki kentiçi ulaĢım ve ĠETT koĢullarına
uyarlamak, tüm bilgi süreçleriyle ilgili anlatılarda bu terminolojiye bağlı kalmak, ödünsüz olmak
gerekir.
1
Bu konuda Türkçemizde bir ilk olan çalıĢmamızı dikkatinize sunuyoruz: Kırmızı/Tunalı ÇalıĢkan; Kentiçi Ulaşım
Terimleri Sözlüğü; 2. Sürüm, 2009, web yayımı: www.zkirmizi.com
21
Ġstanbul UlaĢım Veritabanı: Çok Mu Zor?
Bir diğer sorun da, istatistik veri/bilgi için kaynak tutarlılığının sağlanamaması, değiĢik uç birimler
(iĢletim sistemleri) arasında çeliĢkisiz, eĢgüdümlü bir veri aktarımı düzeninin kurulamamasıdır.
Sayısız kurum içi raporla da dile getirilen bu tutarsız yapı, ne yazık ki sorunun varlığına rağmen
çözümünü üretememiĢtir, kimse de, buradan hareketle, acaba soru mu yanlıĢ konuluyor, biçiminde
yeniden değerleme gereği duymamıĢtır bugüne değin. Terminoloji ile yakın bağı olan sorun, ĠETT
ve benzeri kurumlar içinde iĢletmeler (alt birimler) arası bir yarıĢmadan kaynaklanıyor, biçiminde
bir düĢünce ne düzeyde geçerli olabilir bilemiyoruz. Tüm bunların arkasında kurumsal stratejilerin
belirsizliği ve kurum çalıĢanlarının bu stratejilerle bütünleĢememesi yatabilir. Bunun tarihsel
temellendirilmesi için elde yeterli kanıt yoksa da sorunun varlığını sürdürmesi dolaylı yoldan bir
kanıt sayılabilir.
ĠETT’nin en azından tanıklık ettiğimiz 1980’den beri ulaĢım ve özelde kent içi ulaĢımı konusunda
örgütlenmiĢ uluslar arası ve ulusal örgütler, kurumlar, iĢletmeler ve kiĢilerle iliĢkilerinin (üyelik,
iletiĢim, bilgileĢim, vb.) inanılmaz derecede zayıf, yetersiz oluĢu bir yana (bunun nedenlerine ayrıca
burada girmeyeceğiz), güçlükle sürdürülebilen iliĢkilerin getirdiği sınırlı yayın değiĢimi, bunların
dizgeli (sistematik) olarak arĢivlenip kullanıma aktarılması gibi konularda da, varılması gereken
noktanın çok gerisinde kalınmıĢtır.
UlaĢım Kitaplığı: Yeterli mi?
2003 yılında ĠETT Genel Müdürlük Binası Metrohan’da giriĢ katında açılan Ulaşım Kitaplığı
umarız ki yakın gelecekte gerçekten tüm yerli yabancı ulaĢım literatürünün derlendiği, içerikleriyle
arĢivlendiği, günübirlik kullanıma açılabildiği bir üs konumuna gelebilsin ve kent içi ulaĢımla ilgili
yeryüzü deneyimi ĠETT yöneticilerinin ve tüm ulaĢım ilgililerinin, araĢtırmacıların önüne
serilebilsin.
Aranan Ama Bulunamayan
Bu anlatılanlardan; bilgi’ye bütünsel bakıĢın, bilgi’nin stratejik yönetiminin, bilgi ile iĢletim ve
yönetim yapıları arasındaki iliĢkilerin ĠETT içinde eksik ya da sorunlu olduğu kolaylıkla
anlaĢılabilir. Ayrıntıda bir dizi bilgi ve istatistik veri sorunu genel bilgi dizgesi (sistemi)
kavrayıĢıyla yakından ilgilidir. Söylemek istediğimiz, ĠETT içinde kurumsal anlamda bir bilgi
politikası, daha dar anlamda stratejisi oluĢturulamamıĢ, dolayısıyla iĢletme döngüsünün günlük
bilgisi, iĢletme ufkunun (perspektifinin) planlamaya dönük hedefleriyle iliĢkisiz biçimde tekrar
tekrar üretilerek üst üste yığılmıĢ, deyim yerindeyse kullanıĢsız bir bilgi yığınına dönüĢmüĢtür.
Bu aĢamada ĠETT’nin genel bilgi sistemi arayıĢlarına kısaca bakmakta yarar var. Ġlk yaklaĢım
Fransız SOFRETU Firmasının ĠETT için gerçekleĢtirdiği 1976 tarihli İETT Taşıt İşletmelerinin
Mali, İdari ve Organizasyon Etüdü adlı çalıĢmasıyla yapılmıĢtır. Raporda ĠETT’nin kurumsal
yeniden yapılanma önerisinde bilgi sistemi konusu ikincil bir öğe olarak iĢlenmiĢtir. 1989’da Ġsveç
VOLVO Firmasına yaptırılan projenin ikinci bölümü doğrudan ‘Yönetim Enformasyon Kontrol
Sistemi (MICS)’ baĢlığıyla ağ ve bilgisayar tabanlı bir bilgi sistemini, ĠETT yönetiminin projeden
beklentisi olarak önerdi. Buna rağmen o yıllarda ĠETT bünyesinde yeterli bir bilgisayar sistemi ve
ağ altyapısı olmadığından bu proje uygulanamamıĢtır. Ġzleyen yıllarda kurumda teknik altyapının
belli bir düzeye çıkarılması bilgi sistemi kurmanın önüne geçmiĢ, 1996’dan günümüze değin
çalıĢmalar sürdürülmüĢ, 2000’li yıllarda bilgi sistemi kurma giriĢimi, sistem arayıĢları donanım
geliĢtirme çabasına indirgendiğinden somut bir sonuca ulaĢamamıĢtır. Yukarıda bu konuya kısaca
değindik.
Bilginin ĠETT tarihini böylece özetledikten sonra bir diğer soruna değinebiliriz. Genel Müdürlükte
uzmanlaĢmıĢ bir istatistik biriminin varlığı gerçekten iĢlevsel ve uygulamayı yönlendiren bir nitelik
taĢıyamadığından olsa gerek, ĠETT içindeki ana hizmet birimlerinin istatistik biriminde üretilen
22
bilgi ve raporların yanı sıra kendi birim bazlı istatistiklerini ayrıca üretmeyi sürdürmeleri dikkate
değer bir konu ve sorun kaynağı olarak burada belirtilmelidir. KuĢkusuz her alt birim yürüttüğü
iĢlerin gereği ham veri ve bilgi kullanmak zorundadır. Ama üretilen tüm verinin belirlenmiĢ
süreçlerden geçirilip iĢlenerek resmileĢip kullanıma açılması, bilgide en önemli konulardan biri olan
tutarlılığı ve çeliĢkisizliği sağlama bakımından zorunludur. Ne yazık ki ĠETT istatistik
uygulamasında (belki de pek çok kurumda da olan) yönetici bilgi talebi, aynı bilgi için eĢzamanlı
olarak farklı düzeylerdeki altbirimlere yönelebilmekte, doğal olarak çeliĢkili durumlarla sık sık
karĢılaĢılmaktadır. Ġstatistiğin iĢlenmiĢ, belli bir amaç çerçevesinde derlenmiĢ, temel ölçütleri
değerlendiren ve karĢılaĢtırma olanağı sağlayan, yol gösteren bilgi olma niteliği bu nedenle
sakatlanmaktadır.
Kaynak bilginin tanımlanmıĢ bir süreç içerisinde iĢlenerek belirli bir merkeze, sorumlu istatistik
birimine akıĢı ve oradan geri besleme yapılması anlatısının en duyarlı aĢaması ‘sürecin tanımı’ olsa
gerek. Burada doğru kaynağın seçimi, kaynağın aktarılma biçimi (format), kaynağın aĢamalı
denetimi, kaynağın dolaĢımdaki zamanlaması, kaynağın sistematik olarak her an eriĢilebilecek
biçimde arĢivlenmesi, kaynağın yetki tanımlarına göre paylaĢımı gibi bir dizi bileĢen mercek altına
alınabilir. Veri ya da bilgi akıĢ sistemi, sağlıklı istatistikler için can alıcı noktayı oluĢturmaktadır.
Bu sorunların giderilmesi ancak genel bir ĠETT (ulaĢım iĢletmesi) veri tabanı oluĢturulması, uç
birimlerin günlük bilgilerini bu veri tabanına girmeleri, yetki tanımlarına göre bu veri tabanına
doğrudan ağ ve bilgisayar ortamında tam eriĢim, tüm bu iĢlemlerin; rapor, çözümleme (analiz),
eğilim ve olasılıkların belirlenmesi, örnekçe (model) kurabilme gibi nitelikler taĢıyan özel
yazılımlarla desteklenmesine, ĠETT istatistik biriminin (bilgi yönetim birimi) tüm bu süreci bütçe
olarak denetleyebilecek yetkinlikte olmasına bağlıdır. Bu söylediklerimiz yönteme iliĢkin genel
yaklaĢımın da ipuçlarını içermektedir kanısındayız.
Sorun: Bilgi Yönetimi Politikasızlığı mı?
Ġstatistik sonuçların yöneticilere ve iĢletmeyi yürüten birimlere geri dönüĢü bir baĢka sorunu
oluĢturmaktadır. ĠETT’de bu süreç aylık raporlar biçiminde gerçekleĢmesine karĢın, yankısız
kalmakta; bilgilerin kaynağı olan birimler üretilen raporlara bakarak, yürüttükleri iĢin seyri,
sapmalar, çeliĢkiler, eğilimler, vb. konularda herhangi bir sonuç çıkardıklarına ya da itirazlarına
iliĢkin bir iĢaret göndermemekte, dolayısıyla istatistik (bilgi) birimi de yaptığı iĢi
denetleyememektedir. Burada bir noktaya değinmeden geçmek haksızlık olur. Birimler tepkisiz
kalırken, istatistik birimi de tarihi boyunca eleĢtirel bir yaklaĢımı, yorumlu ve uyarıcı rapor yazma
geleneğini, özel olarak istenmesi dıĢında, kurmamıĢ ya da kuramamıĢtır.
ĠETT içi istatistik uygulamasının bir baĢka sorunu da istatistik bilgi üretiminin zamanlamasıdır.
Yönetici kararlarında bilginin payı zaman içerisinde artma eğilimi gösterdikçe raporların güncelliği
ve döngünün sıklığı konusunda titiz davranılması beklenir. 90’lı yılların ortalarına değin aylık
verilerin 3 ay geriden gelen döngüsü tüm teknolojik iyileĢtirmelere ve niyetlere karĢın en çok 2 aya
çekilebilmiĢtir. ĠETT yöneticisi ĠETT’nin genel sayısal görünümüne bakmak istediğinde gördüğü,
2 ay öncesinin fotoğrafıdır. Bu gecikme zaman diliminin daraltılmasının doğal olarak fiziksel bir
sınırı var kuĢkusuz… Yine de sağlıklı iĢleyen bir bilgi akıĢ sisteminde gecikme süresinin bir ay gibi
kabul edilebilir bir zaman dilimine çekilmesi olanaklıdır. Özellikle yolculuk davranıĢlarının
takvime bağlı olarak çok değiĢtiği Ġstanbul’da karĢılaĢtırmalı istatistikler açısından bu, önemli
konulardan birini oluĢturmaktadır.
Ya Nitelikli Bilgi?
Buraya değin, daha çok bilginin ve dayandığı sayısal verinin iĢleyiĢinde nicelik boyutu üzerinde
gözlem ve değerlendirmelerimizi belirttik. Kısaca ĠETT içi dolaĢımdaki bilginin iĢleyiĢinde nitelik
üzerinde de kısaca durmak istiyoruz. Nitelikten amaçlanan doğruluk, işlevsellik, geçerlik,
sınanmışlık, işe yararlık (kullanılabilirlik) vb. özellikler bütünüdür. Bilgi sürecinde, verinin üretim
23
aĢamasından aktarım süreçlerine, istatistik birimlerinde iĢlenmesine, oradan ilgililere sunulmasına
varan yolculuğunda, doğrudan veri yapısını ve biçimlenmiĢ bilgiyi denetleyen, sınayan,
karĢılaĢtırmalı bir ‘yanlışlama’ çabası yürüten uzman bir bakıĢ ya da yaklaĢım söz konusu değildir.
Ġstatistiğin (bilgiden sorumlu birimin) kadro, iĢlev (fonksiyon) tanımı açısından yetersizliği bunu
açıklayabilir. Ama bu önemli sorunun arkasında daha genel, daha kapsayıcı bir zihniyet ve bilgi
politikası oluĢturma çabasının yattığını söylemek doğru ve yerinde olacaktır.
Bu sorunlar zinciri, ĠETT odaklı olarak ve örneği üzerinden daha da uzatılabilir. Ama yukarıda
yazdıklarımızın, sorunun özü ve çözümün nerede yattığına iliĢkin yeterli bir düĢünce uyandırdığı
kanısındayız. Amaç da zaten olumsuz, yıkıcı eleĢtiri yapmak değil, yapıcı bir tutumla ulaĢımla ilgili
kurumların geleceğine ıĢık tutmaktır.
ÇalıĢmanın Yöntemi
Geldiğimiz bu noktada, son olarak genel çizgileriyle bu çalıĢmada uygulanan yöntem üzerinde
kısaca durmak ve kimi açıklamalar yapmak istiyoruz.
Her ne kadar çalıĢmanın çıkıĢ noktasında, ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü’nün geçmiĢten
günümüze tarihsel istatistiklerinin derlenmesi olsa da çalıĢma ilerledikçe kimi değiĢiklikler yapmak
kaçınılmaz oldu.
Bunların baĢında çalıĢmayı tümleyecek önemli bir katkı ve alt baĢlık olarak baĢlangıçta kitaba
yerleĢtirilen ‘Zamandizini’2 sınırları zorladığı, kendi baĢına ayrı bir çalıĢma konusu olacak denli
zenginleĢtiği, farklılaĢtığı için ayrıca kitaplaĢtırılmıĢtır.
Bir ikinci konu, sadece ĠETT içi sayısal bilgiyle yetinilmeyip sınırlı da olsa kent, ülke, dünya
ölçeğinde istatistik ve bilgilere baĢvurulmasıdır. Bu araĢtırmacıyı belki ĢaĢırtabilir. Ama bir resmin
çerçevesi içerisinde daha anlamlı olacağı düĢüncesinden hareketle ĠETT’yi bağlamı içerisinde
tanımlamak, ulaĢıma yakın sınırlı kentsel, ulusal ve uluslar arası veriyi de çerçeve olarak kitaba
koymak, ĠETT’nin belirginleĢmesi, anlaĢılması açısından yararlı olacaktı. Bu çerçeve bilginin
eksiksiz, kapsayıcı olduğunu savlamıyoruz ve çalıĢma açısından birinci derecede önemli olan da bu
değil. Yalnızca bu yayını kullanan araĢtırmacı, ĠETT’yi yalıtık, kendi baĢına bir yapı olarak değil,
bir bütünün parçası olarak, o bütünle etkileĢim içerisinde bir parça olarak görmeli. Bu görüĢ,
yürütülecek çalıĢmalar açısından önemli ve yararlı olabilir kanısındayız. ĠĢte bu çerçeve bilgi
ĠETT’yi belli bir coğrafyaya, tarihin belli bir kesitine yerleĢtirmede yardımcı olacaktır.
Üçüncü olarak, istatistik veriyle (tablo, çizge, vb) yetinmek, konuyu tümleyen pek çok bilginin,
ayrıntının gözden kaçmasına yol açabileceği için istatistik sayılamayacak kimi bilgilerin de ara
metinler içinde ya da listeler, tablolar, metinler biçiminde ayrıca ilgili bölümlerde sunulması
gerekti. Dolayısıyla çalıĢma yalnızca bir istatistik çalıĢma denemeyecek bir boyut kazandı. Bunun
çok yararı olacağı kanısındayız. Çünkü bu bilgilerin çoğu istatistiğin üzerine oturacağı bağlamı,
zemini oluĢturmada, kurum hizmetini etkileyen koĢulların somutlaĢtırılmasında ufuk açacaktır.
Her bölüm ve altbölümle ilgili açıklama, bölümlerin giriĢlerinde yapılmaktadır. O bölüme iliĢkin
gerekli ve üzerinde durulması gereken noktaların altı buralarda tekrar kısaca çizilmektedir.
Kaynak sıkıntısı pek çok veriye ulaĢımı engellemiĢtir. Bunları eğilime göre hesaplayarak doldurmak
yerine boĢ bırakmayı yeğledik. Ayrıca doğrudan bilgiyi dolaylı, türetilmiĢ bilgiye göre öne çıkardık,
çünkü bu çalıĢmayı kaynak olarak kullanacak araĢtırmacının araĢtırma amacına bağlı olarak
türetilmiĢ bilgi gereksinimi değiĢebilir. Yine de yer yer ĠETT’nin temel göstergelerinden bazıları
için üretilmiĢ bilgiye baĢvurmak kaçınılmaz oldu.
Son olarak, çalıĢmanın yapısını; dıĢarıdan araĢtırmacılara, farklı çevrelere dönük olmak kadar,
kurum içi kullanıma açık olması gereğinin de belirlediğine iĢaret etmek isteriz. Daha açığı bu
çalıĢma aynı zamanda ĠETT içi bir kullanım kılavuzu niteliği de taĢır. Bu özelliğinin,
biçimleniĢindeki yadırgatıcı öğeleri bağıĢlatabileceğini umuyoruz.
2
Yine ülkemizde konuyla ilgili ilk çalıĢma sayılabilecek çalıĢma olarak Bkz. Kırmızı/Tunalı ÇalıĢkan; İstanbul ve
Ulaşım Zamandizini, 2009; WEB yayımı: www.zkirmizi.com
24
UlaĢımın Yasal Çerçevesi
Legislations of Transport in Turkiye
UlaĢımı düzenleyen yasal çerçeve pek çok katmandan oluĢmaktadır. Kategorik olarak ulusal
yönetimce ‘taraf’ olunmuĢ uluslar arası sözleĢmeler, yasa, kararname, yönetmelik, yönergelerle
tanımlanan ulaĢım etkinliği, kurumsal ve bireysel davranıĢlar tanımlanabilir.
Ġstanbul Kentiçi UlaĢımını saran yasal kabuk, doğrudan ya da dolaylı, sektörle ilgili kurumsal
(iĢletim, yönetim, denetim) yönerge, kararnameler, vb. düzenlemelerden oluĢur. YurttaĢın ulaĢımı
kullanma kuralları ve hakları da ayrıca değiĢik baĢlıklar altında düzenlenmiĢtir.
AĢağıda verilen liste Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluĢundan bu yana kent ve kentiçi ulaĢımı
doğrudan ya da dolaylı olarak konu yapan yasal düzenlemeleri ulaĢım odaklı olarak içermektedir.
Tarih sırasına göre verilmiĢtir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kabul Ettiği Bazı Uluslar Arası Düzenlemeler
International Conventions
KABUL SÖZLEġME
?
1923
1926
1931
1931
1933
1949
1952
x1954
1958
1966
1967
1972
1980
1983
1985
1985
1985
1987
1990
1992
1969
1992
1992
1992
1992
1996
1999
2000
Demiryolları Teknik Birliği Hakkında Mukavelename
Boğazlar rejimi hakkında Montreaux’de 20 Temmuz 1936 Tarihinde Ġmza Edilen
Mukavelename
Otomobil Seyriseferine Dair Beynelminel Mukavelename
Yol ĠĢaretlerinin Tevhidi Hakkında Mukavelename
Ecnebi Otomobil Arabalarının Tabi Olacakları Mali Mükellefiyet Hakkında
Mukavele
Demiryolu ile EĢya Nakliyatı Hakkında Mukavelename
Karayolları Trafik SözleĢmesi
Demiryolu ile Milletlerarası Yolcu ve EĢya Nakline Dair (Cim) ve (Civ)
AntlaĢmalarına Yapılan Ekler
Avrupa Kültür AnlaĢması
Motorlu Kara TaĢıt Araçları Malzeme ve Aksamının Onayı ve Bu Onayın KarĢılıklı
Tanınması Ġçin MüĢterek KoĢulların Kabulüne Dair AndlaĢmaya Ġhtirazı Kaydın
Konulması
Yolcuların Ölmeleri ve Yaralanmaları Halinde Demiryollarının Sorumluluğu
Hakkında AntlaĢma
Tarifeli Hava Seferleri Ġçin Ücret Tarifesi Saptanmasına ĠliĢkin Yöntemler
Hususunda Uluslar arası AntlaĢma
Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Hakkında SözleĢme
Uluslar Arası Demiryolu TaĢımalarına ĠliĢkin SözleĢme
Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirlenmesi SözleĢmesi
Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana SözleĢmesi
Avrupa Mimari mirasının Korunması SözleĢmesi
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı
Ozon Tabakasını Ġncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü
Uluslar Arası Demiryolu TaĢımalarına ĠliĢkin SözleĢmenin (COTIF) Birinci ve
Ġkinci Ekleri ile COTIF’de DeğiĢiklik Öngören Protokol
BirleĢmiĢ Milletler Ġklim DeğiĢikliği Çerçeve SözleĢmesi
Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile Ġlgili Uluslar arası
SözleĢme
Petrol Kirliliği Zararının Tazmini Ġçin Bir Uluslar Arası Fonun Kurulması ile Ġlgili
Uluslar Arası SözleĢmeye
Avrupa Arkeolojik Mirasının Korunması SözleĢmesi (DeğiĢtirilmiĢ ġekli)
Ozon Tabakasını Ġncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü Kopenhag
DeğiĢikliklerinin Onaylanması
Otobüs ve Otokarlarla Uluslar Arası Arazi Yolcu TaĢımacılığı AnlaĢmasının
Onaylanması Hakkında Karar
Avrupa Sosyal ġartı-DeğiĢtirilmiĢ ġekli
Motorlu TaĢıtlar Açısından hukuki Sorumluluğa KarĢı Zorunlu Sigortaya dair
Avrupa SözleĢmesi
Avrupa Peyzaj SözleĢmesi
TÜRKĠYE ONAY
1935
1936
1933
1934
1934
1951
1955
1956
1957
1999
1969
1977
1982
1999
1982
1990
1989
1991
1990
1985
2004
2000
2000
1999
1995
2004
2000
2003
25
Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasa ve yönetmelikler
Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasalar
National Contracts
SAYI YASA
394
486
506
618
697
698
1147
1580
2819
3004
3056
3201
3241
3282
3458
3533
3645
4325
4483
4759
4762
4768
4837
5016
5123
5434
5442
5521
5539
5582
5775
6224
6235
6237
6301
6326
6349
7126
53
132
193
197
HAFTA TATĠLĠ HAKKINDA KANUN
UMURU BELEDĠYEYE MÜTEALLĠK AHKAMI CEZAĠYE HAKKINDA KANUN
ANADOLU DEMĠRYOLLARININ MÜBAYAASINA VE MÜDĠRĠYETĠ UMUMĠYESĠNĠN
TEġKĠLAT VE VEZAĠFĠSĠNE DAĠR KANUN
LĠMANLAR KANUNU
GÜNÜN YĠRMĠ DÖRT SAATE TAKSĠMĠNE DAĠR KANUN
TAKVĠMDE TARĠH MEBDEĠNĠN TEBDĠLĠ HAKKINDA KANUN
ġĠMENDĠFERLERDE NAKLĠ MEMNU OLAN MEVADDI ĠNFĠLAKĠYENĠN NAKLĠNE
MÜSAADE HAKKINDA KANUN
BELEDĠYE KANUNU
ELEKTRĠK ĠġLERĠ ETÜD ĠDARESĠ TEġKĠLĠNE DAĠR KANUN
ĠSKELELERĠN NE SURETLE ĠDARE EDĠLECEĞĠNE DAĠR KANUN
24 TEMMUZ 1923 TARĠHĠNDE LOZAN'DA ĠMZA EDĠLEN BOĞAZLARIN TABĠ OLACAĞI
USULE DAĠR MUKAVELENAME' NĠN YERĠNE KAĠM OLMAK ÜZERE 20 TEMMUZ 1936
TARĠHĠNDE MONTREUX'DE ĠMZA EDĠLMĠġ BULUNAN YENĠ MUKAVELENAMENĠN
TASDĠKINA DAĠR KANUN
EMNĠYET TEġKĠLAT KANUNU
EREĞLĠ ġĠRKETĠNDEN ALINAN, LĠMAN, DEMĠRYOLU VE MADENLERLE KOZLU VE
KĠLĠMLĠ DEMĠRYOLLARININ ĠġLETĠLMESĠ VE HAVZADAKĠ DENĠZ ĠġLERĠNĠN ĠNHĠSAR
ALTINA ALINMASI HAKKINDA KANUN
DEVLET DEMĠRYOLLARI VE LĠMANLARI UMUMĠ ĠDARESĠNĠN TEġKĠLAT VE
VAZĠFELERĠNE DAĠR OLAN 1042 SAYILI KANUNUN 25 ĠNCĠ MADDESĠNĠN TADĠLĠ
HAKKINDA KANUN
MÜHENDĠSLĠK VE MĠMARLIK HAKKINDA KANUN
UMUMĠ MÜLHAK VE HUSUSĠ BÜTÇELERLE ĠDARE EDĠLEN DAĠRELER VE
BELEDĠYELERLE SERMAYESĠNĠN TAMAMI DEVLETE VEYA BELEDĠYE VEYA HUSUSĠ
ĠDARELERE AĠD DAĠRE VE MÜESSESELER ARASINDAKĠ ĠHTĠLAFLARIN TAHKĠM
YOLĠYLE HALLĠ HAKKINDA KANUN
ĠSTANBUL ELEKTRĠK, TRAMVAY VE TÜNEL ĠDARELERĠ TEġKĠLAT VE
TESĠSATININ ĠSTANBUL BELEDĠYESĠNE DEVRĠNE DAĠR KANUN
ANKARA ELEKTRĠK VE HAVAGAZI VE ADANA ELEKTRĠK MÜESSESELERĠNĠN ĠDARE
VE ĠġLETMELERĠ HAKKINDA KANUN
ĠZMĠR TRAMVAY VE ELEKTRĠK TÜRK ANONĠM ġĠRKETĠ ĠMTĠYAZĠYLE
TESĠSATININ SATIN ALINMASINA DAĠR MUKAVELENĠN TASDĠKĠ VE BU
MÜESSESENĠN ĠġLETĠLMESĠ HAKKINDA KANUN
ĠLLER BANKASI KANUNU
"ĠSTANBUL HAVAGAZI VE ELEKTRĠK VE TEġEBBÜSATI SINAĠYE TÜRK ANONĠM
ġĠRKETĠ"NĠ SATIN ALMA SÖZLEġMESĠNĠN ONANMASINA VE "ĠSTANBUL
ELEKTRĠK, TRAMVAY VE TÜNEL ĠġLETMELERĠ ĠDARESĠ"NE DEVRĠNE DAĠR
KANUN
ELEKTRĠK ĠġLETME MÜESSESELERĠ HAKKINDA KANUN
Ġġ VE ĠġÇĠ BULMA KURUMU KURULUġ VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN
MĠLLETLERARASI PARA FONU ĠLE MĠLLETLERARASI ĠMAR VE KALKINMA BANKASINA
KATILMAK ĠÇĠN HÜKÜMETE YETKĠ VERĠLMESĠNE DAĠR KANUN
TÜRKĠYE HÜKÜMETĠ ĠLE AMERĠKA BĠRLEġĠK DEVLETLERĠ HÜKÜMETĠ ARASINDA 12
TEMMUZ 1947 TARĠHĠNDE ANKARA'DA ĠMZALANAN '' TÜRKĠYE 'YE YAPILACAK
YARDIM HAKKINDA ANLAġMA'' NIN ONANMASINA DAĠR KANUN
TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ EMEKLĠ SANDIĞI KANUNU
ĠL ĠDARESĠ KANUNU
Ġġ MAHKEMELERĠ KANUNU
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURULUġ VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN
MARSHALL PLANI (AVRUPA KALKINMASI PROGRAMI) ÇERÇEVESĠ DAHĠLĠNDE ELDE
EDĠLECEK YARDIMLARIN BÜTÇE VE HAZĠNE HESAPLARINA ĠNTĠKAL ġEKLĠNE ĠLĠġKĠN
KANUN
LĠMANLARIN ĠNġA, TEVSĠ, ISLAH VE TEÇHĠZĠNE DAĠR KANUN
YABANCI SERMAYEYĠ TEġVĠK KANUNU
TÜRK MÜHENDĠS VE MĠMAR ODALARI BĠRLĠĞĠ KANUNU
LĠMANLAR ĠNġAATI HAKKINDA KANUN
ÖĞLE DĠNLENMESĠ KANUNU
PETROL KANUNU
ĠSTANBUL BĠRLEġĠK ĠDARESĠNĠN AYRILMASI HAKKINDA KANUN
SĠVĠL SAVUNMA KANUNU
DEVLET ĠSTATĠSTĠK ENSTĠTÜSÜNÜN GÖREV; YETKĠ VE KURULUġU HAKKINDA
KANUN
TÜRK STANDARTLARI ENSTĠTÜSÜ KURULUġ KANUNU
GELĠR VERGĠSĠ KANUNU (GVK.)
MOTORLU TAġITLAR VERGĠSĠ KANUNU
TARĠH
21 Kânunusani 1340
17 Mayıs 1340
24 Mayıs 1340
20 Nisan 1341
2 Kânunusani 1926
2 Kânunusani 1926
18 Temmuz 1927
14 Nisan 1930
24 Haziran 1935
13 Haziran 1936
5 Ağustos 1936
12 Haziran 1937
24 Haziran 1937
25 Kânunuevvel 1937
28 Haziran 1938
16 Temmuz 1938
22 Haziran 1939
26 Kanunuevvel 1942
24 Temmuz 1943
23 Haziran 1945
28 Haziran 1945
3 Temmuz 1945
25 Ocak 1946
25 Şubat 1947
5 Eylül 1947
17 Haziran 1949
18 Haziran 1949
4 Şubat 1950
16 Şubat 1950
4 Mart 1950
1 Haziran 1951
23 Ocak 1954
4 Şubat 1954
4 Şubat 1954
8 Mart 1954
16 Mart 1954
18 Mart 1954
13 Haziran 1958
23 Haziran 1962
22 Kasım 1960
6 Ocak 1961
23 Şubat 1963
26
213
237
277
403
634
657
697
711
775
832
933
1319
1475
1516
1587
1593
1618
1738
1902
1938
2380
2429
2443
2464
2531
2560
2576
2577
2581
2634
2674
2692
2709
2821
2822
2827
2863
2872
2873
2886
2918
2920
2941
2942
2960
2972
2981
2985
3030
3065
3067
3074
3082
3096
3194
VERGĠ USUL KANUNU (VUK.)
TAġIT KANUNU
5237 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLE DĠĞER KANUNLARLA,
BELEDĠYELERE VERĠLEN PAYLARIN BELEDĠYE VERGĠ VE RESĠMLERĠ HÜKMÜNDE
OLDUĞUNA DAĠR KANUN
TÜRK VATANDAġLIĞI KANUNU
KAT MÜLKĠYETĠ KANUNU
DEVLET MEMURLARI KANUNU
ULAġTIRMA VE HABERLEġME HĠZMETLERĠNĠN OLAĞANÜSTÜ HALLERDE VE
SAVAġTA NE SURETLE YÜRÜTÜLECEĞĠNE DAĠR KANUN
NÖBETÇĠ MEMURLUĞU KURULMASI VE OLAĞANÜSTÜ HALTATBĠKATLARINDA
MESAĠNĠN 24 SAAT DEVAMINI SAĞLAYAN KANUN
GECEKONDU KANUNU
SAYIġTAY KANUNU
KALKINMA PLANININ UYGULANMASI ESASLARINA DAĠR KANUN
EMLAK VERGĠSĠ KANUNU
Ġġ KANUNU
ĠSTANBUL BOĞAZ KÖPRÜSÜ VE ÇEVRE YOLU PROJESĠ SAHASINDAKĠ
GECEKONDULARIN TASFĠYESĠ HAKKINDA KANUN
NÜFUS KANUNU
ERĠġME KONTROLLU KARAYOLLARI KANUNU
SEYAHAT ACENTALARI VE SEYAHAT ACENTALARI BĠRLĠĞĠ KANUNU
SEYĠR VE HĠDROGRAFĠ HĠZMETLERĠ KANUNU
BELEDĠYELERĠN, BELEDĠYELERE BAĞLI MÜESSESE VE ĠġLETMELERĠN, KÖY TÜZEL
KĠġĠLĠKLERĠNĠN, KAMU ĠKTĠSADĠ TEġEBBÜSLERĠNĠN VE TEKEL GENEL
MÜDÜRLÜĞÜNÜN BĠR KISMI BORÇLARININ TAHKĠMĠ HAKKINDA KANUN
CUMHURĠYETĠN 50 NCĠ YILI NEDENĠYLE ÇIKARILAN 1803 SAYILI AF KANUNUNDAN
KISMEN YARARLANAN SOFÖR VEYA SÜRÜRCÜLERĠN MESLEKLERĠNĠ ĠCRA
EDEBĠLECEKLERĠNE DAĠR KANUN
BELEDĠYELERE VE ĠL ÖZEL ĠDARELERĠNE GENEL BÜTÇE VERGĠ GELĠRLERĠNDEN
PAY VERĠLMESĠ HAKKINDA KANUN
ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATĠLLER HAKKINDA KANUN
DEVLET DENETLEME KURULU KURULMASI HAKKINDA KANUN
BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU
KAMU GÖREVLERĠNDEN AYRILANLARIN YAPAMAYACAKLARI ĠġLER HAKKINDA
KANUN
ĠSTANBUL SU VE KANALĠZASYON ĠDARESĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURULUġ VE
GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN
BÖLGE ĠDARE MAHKEMELERĠ, ĠDARE MAHKEMELERĠ VE VERGĠ MAHKEMELERĠNĠN
KURULUġU VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN
ĠDARĠ YARGILAMA USULÜ KANUNU
DENĠZ TĠCARET FĠLOSUNUN GELĠġTĠRĠLMESĠ VE GEMĠ ĠNġA TESĠSLERĠNĠN TEġVĠKĠ
HAKKINDA KANUN
TURĠZMĠ TEġVĠK KANUNU
KARASULARI KANUNU
SAHĠL GÜVENLĠK KOMUTANLIĞI KANUNU
TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ ANAYASASI (1982)
SENDĠKALAR KANUNU
TOPLU Ġġ SÖZLEġMESĠ GREV VE LOKAVT KANUNU
NÜFUS PLANLAMASI HAKKINDA KANUN
KÜLTÜR VE TABĠAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU
ÇEVRE KANUNU
MĠLLĠ PARKLAR KANUNU
DEVLET ĠHALE KANUNU
KARAYOLLARI TRAFĠK KANUNU
TÜRK SĠVĠL HAVACILIK KANUNU
SEFERBERLĠK VE SAVAġ HALĠ KANUNU
KAMULAġTIRMA KANUNU
BOĞAZĠÇĠ KANUNU
MAHALLĠ ĠDARELER ĠLE MAHALLE MUHTARLIKLARI VE ĠHTĠYAR HEYETLERĠ SEÇĠMĠ
HAKKINDA KANUN
ĠMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI
ĠġLEMLER VE 6785 SAYILI ĠMAR KANUNUN BĠR MADDESĠNĠN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ
HAKKINDA KANUN
TOPLU KONUT KANUNU
BÜYÜK ġEHĠR BELEDĠYELERĠNĠN YÖNETĠMĠ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAMENĠN DEĞĠġTĠRĠLEREK KABULÜ HAKKINDA KANUN
KATMA DEĞER VERGĠSĠ KANUNU
KALKINMA PLANLARININ YÜRÜRLÜĞE KONMASI VE BÜTÜNLÜĞÜN KORUNMASI
HAKKINDA KANUN
AKARYAKIT TÜKETĠM VERGĠSĠ KANUNU
KAMU YARARININ ZORUNLU KILDIĞI HALLERDE, KAMU HĠZMETĠ NĠTELĠĞĠ USUL VE
ESASLARI HAKKINDA KANUN
TÜRKĠYE ELEKTRĠK KURUMU DIġINDAKĠ KURULUġLARIN ELEKTRĠK ÜRETĠMĠ,
ĠLETĠMĠ, DAĞITIMI VE TĠCARETĠ ĠLE GÖREVLENDĠRĠLMESĠ HAKKINDA KANUN
ĠMAR KANUNU
10 Ocak 1961
12 Ocak 1961
24 Temmuz 1963
22 Şubat 1964
2 Temmuz 1965
20 Temmuz 1965
26 Temmuz 1965
29 Ocak 1966
30 Temmuz 1966
27 Şubat 1967
11 Ağustos 1967
11 Ağustos 1970
1 Eylül 1971
12 Şubat 1972
16 Mayıs 1972
11 Haziran 1972
28 Eylül 1972
7 Haziran 1973
31 Mayıs 1975
5 Mart 1976
5 Şubat 1981
19 Mart 1981
3 Nisan 1981
29 Mayıs 1981
6 Ekim 1981
23 Kasım 1981
20 Ocak 1982
20 Ocak 1982
21 Ocak 1982
16 Mart 1982
29 Mayıs 1982
13 Temmuz 1982
9 Kasım 1982
7 Mayıs 1983
7 Mayıs 1983
27 Mayıs 1983
23 Temmuz 1983
11 Ağustos 1983
11 Ağustos 1983
10 Eylül 1983
18 Ekim 1983
19 Ekim 1983
8 Kasım 1983
8 Kasım 1983
22 Kasım 1983
18 Ocak 1984
8 Mart 1984
17 Mart 1984
9 Temmuz 1984
2 Kasım 1984
6 Kasım 1984
20 Kasım 1984
1 Aralık 1984
19 Aralık 1984
9 Mayıs 1985
27
3320
3348
3378
3417
3465
3472
3473
3497
3516
3796
3996
4046
4070
4123
4182
4501
4562
4588
4688
4734
4735
4736
4760
4925
4982
5015
5018
5070
5216
5302
5346
5355
5378
5393
5429
5436
5706
5746
5779
MEMURLAR VE ĠġÇĠLER ĠLE BUNLARIN EMEKLĠLERĠNE KONUT EDĠNDĠRME YARDIMI
YAPILMASI HAKKINDA KANUN
ULAġTIRMA BAKANLIĞININ TEġKĠLAT VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN
DOĞAL GAZIN KULLANIMI HAKKINDA BAZI KANUNLARDA DEĞĠġĠKLĠK
YAPILMASINA DAĠR YETKĠ KANUNU
ÇALIġANLARIN TASARRUFA TEġVĠK EDĠLMESĠ VE BU TASARRUFLARIN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠNE DAĠR KANUN
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DIġINDAKĠ KURULUġLARIN ERĠġME KONTROLLÜ
KARAYOLU (OTOYOL) YAPIMI, BAKIMI VE ĠġLETĠLMESĠ ĠLE GÖREVLENDĠRĠLMESĠ
HAKKINDA KANUN
DEVLET MEMURLARI ĠLE DĠĞER KAMU GÖREVLĠLERĠNĠN AYLIKLARININ ÖDEME
ZAMANININ DEĞĠġTĠRĠLMESĠNE DAĠR 9.9.1987 TARĠH VE 289 SAYILI KANUN
HÜKMÜNDE KARARNAMENĠN KABULÜNE DAĠR KANUN
MUHAFAZASINA LÜZUM KALMAYAN EVRAK VE MALZEMENĠN YOK EDĠLMESĠ
HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENĠN DEĞĠġTĠRĠLEREK KABULÜ
HAKKINDA KANUN
KARA SINIRLARININ KORUNMASI VE GÜVENLĠĞĠ HAKKINDA KANUN
ÖLÇÜLER VE AYAR KANUNU
ĠSTANBUL KENTĠNDE YAPILACAK OLĠMPĠYAT OYUNLARI KANUNU
BAZI YATIRIM VE HĠZMETLERĠN YAP-ĠġLET-DEVRET MODELĠ ÇERÇEVESĠNDE
YAPTIRILMASI HAKKINDAN KANUN
ÖZELLEġTĠRME UYGULAMALARININ DÜZENLENMESĠNE VE BAZI KANUN VE KANUN
HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR KANUN
HAZĠNEYE AĠT TARIM ARAZĠLERĠNĠN SATIġI HAKKINDA KANUN
TABĠĠ AFET NEDENĠYLE MEYDANA GELEN HASAR VE TAHRĠBATA ĠLĠġKĠN
HĠZMETLERĠN YÜRÜTÜLMESĠNE DAĠR KANUN
KAMU KURUM VE KURULUġLARININ TAġINMAZ MALLARININ SATIġI HAKKINDA
KANUN
KAMU HĠZMETLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ĠMTĠYAZ ġARTLAġMA VE SÖZLEġMELERĠNDEN DOĞAN
UYUġMAZLIKLARDA TAHKĠM YOLUNA BAġVURULMASI HALĠNDE UYULMASI
GEREKEN ĠLKELERE DAĠR KANUN
ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ KANUNU
KAMU KURUM VE KURULUġLARININ TEġKĠLAT, GÖREV VE YETKĠLERĠNE ĠLĠġKĠN
KONULARLA KAMU PERSONELĠ ARASINDAKĠ ÜCRET DENGESĠZLĠKLERĠNĠN
GĠDERĠLMESĠ VE KAMU MALĠ YÖNETĠMĠNDE DĠSĠPLĠNĠN SAĞLANMASI ĠÇĠN
YAPILACAK DÜZENLEMELER HAKKINDA YETKĠ KANUNU
KAMU GÖREVLĠLERĠ SENDĠKALARI KANUNU
KAMU ĠHALE KANUNU
KAMU ĠHALE SÖZLEġMELERĠ KANUNU
KAMU KURUM VE KURULUġLARININ ÜRETTĠKLERĠ MAL VE HĠZMET TARĠFELERĠ
ĠLE BAZI KANUNLARDA DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
ÖZEL TÜKETĠM VERGĠSĠ KANUNU
KARAYOLU TAġIMA KANUNU
BĠLGĠ EDĠNME HAKKI KANUNU
PETROL PĠYASASI KANUNU
KAMU MALĠ YÖNETĠMĠ VE KONTROL KANUNU
ELEKTRONĠK ĠMZA KANUNU
BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ KANUNU
ĠL ÖZEL ĠDARESĠ KANUNU
YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARININ ELEKTRĠK ENERJĠSĠ ÜRETĠMĠ AMAÇLI
KULLANIMINA ĠLĠġKĠN KANUN
MAHALLĠ ĠDARE BĠRLĠKLERĠ KANUNU
ÖZÜRLÜLER VE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE
BELEDĠYE KANUNU
TÜRKĠYE ĠSTATĠSTĠK KANUNU
KAMU MALĠ YÖNETĠMĠ VE KONTROL KANUNU ĠLE BAZI KANUN VE KANUN
HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞĠġĠKLĠK YAP...
ĠSTANBUL 2010 AVRUPA KÜLTÜR BAġKENTĠ HAKKINDA KANUN
ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME FAALĠYETLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ HAKKINDA KANUN
ĠL ÖZEL ĠDARELERĠNE VE BELEDĠYELERE GENEL BÜTÇE VERGĠ GELĠRLERĠNDEN PAY
VERĠLMESĠ HAKKINDA KANUN
22 Kasım 1986
17 Nisan 1987
17 Haziran 1987
18 Mart 1988
2 Haziran 1988
4 Ekim 1988
4 Ekim 1988
22 Kasım 1988
21 Ocak 1989
5 Mayıs 1992
13 Haziran 1994
27 Kasım 1994
19 Şubat 1995
25 Temmuz 1995
12 Eylül 1996
22 Ocak 2000
15 Nisan 2000
12 Temmuz 2001
22 Ocak 2002
22 Şubat 2002
19.01.2002
12 Haziran 2002
19 Temmuz 2003
24 Ekim 2003
20 Aralık 2003
24 Aralık 2003
23 Ocak 2004
23 Temmuz 2004
4 Mart 2005
18 Mayıs 2005
11.06.2005
7 Temmuz 2005
13 Temmuz 2005
18 Kasım 2005
24 Aralık 2005
14 Ekim 2007
12 Mart 2008
15 Temmuz 2008
28
ĠETT KuruluĢu Öncesinde Ġstanbul UlaĢımı, Havagazı, Elektrikle Ġlgili Belgeler Listesi
Historical Documents
Aşağıda listelenen belgeler tam metin olarak Osman Nuri Ergin‟in Mecelle-i Umur-ı Belediyye adlı
8 ciltlik dev yapıtında (1995, İBB Yayınları, İstanbul) yer almaktadır.
BELGENĠN ADI
CĠLT SAYFA TARĠH
(20 Muharrem
1331/1912 17 Kanunievvel 1329)
(23 Haziran
1329/1913)
(22 Cumadelula 1286
ve 18/30 Ağustos
1285/1869)
(22 Cumadelula 1286
ve 18/30 Ağustos
1285/1869)
(18 Zilka’de
1286/1870)
(4 Muharrem 1288 ve
13 Mart 1287/1871)
(2 Ramazan 1298 ve
16/28 Temmuz
1297/1881)
(2 Ramazan 1298 ve
16-28 Temmuz
1297/1881)
(17 Zilhicce 1324 ve
18/31 Kanunisani
1322/1907)
(17 Muharrem 1329 ve
5 Kanunisani
1326/1911)
5 Kanunisani
1326/1911)
5 Kanunisani
1326/1910)
Dolmabahçe Gazhanesi’nin Şehremaneti’ne Devri hakkında
Kanun-ı Muvakkat
4
2024
Dolmabahçe Gazhanesi’nin Şehremaneti’ne Devri Hakkında
Mukavelename
4
2024
Dersaadet’te Tramvay Tesis ve İnşasına Dair Mukavelename
5
2398
Dersaadet’te Tramvay Tesis ve İnşasına Dair Şartname
5
2401
İstanbul Tramvay Şirketi Nizamname-i Esasisi
5
2408
Şehremanet-i Behriyyesiyle Tramvay Şirketi Beyninde Ta-ati
Olunan Mukavele-i Munzamma
5
2417
Dersaadet’te Müceddeden İnşa ve Tesis Olunacak Tramvay
Hatlarına Dair Mukavelename
5
2418
Dersaadet’de İnşa Olunacak Tramvay Hatlarına Dair
Şartname
5
2420
Dersaadet Tramvay Şirketi Müddet-i İmtiyaziyyesinin Temdidi
ve Bazı Hutut-ı Cedide İnşası Hakkında Mukavelename
5
2425
Dersaadet Tramvay Şirketi Hututunda Kudret-i Elektrikiyye
İsti-maline Dair Mukavelename
5
2429
Mukavelenamenin Altıncı Maddesinde Mevzubahis Olan
Cetvel
5
2443
İsti-maline Dair Şartname
5
2449
5
2457
(28 Zilhicce 1329 ve 7
Kanunievvel 1327)
5
2458
(10 Safer 1330 ve 17
Kanunisani 1327/1911)
5
2460
(5 Cemaziyelahir 1330
ve 9 mayıs 1328/1912)
Tramvayların Umur-ı Zabıta Nizamnamesi
5
2466
Üsküdar-Alemdağı Tramvayı
Tünel İmtiyazı Hakkında Ferman-ı Ali
5
5
2486
s.2489
Tünel Şirketinin Mukavelenamesi
5
2490
Tünel Şirketinin Şartnamesi
5
2490
Tünel Şirketinin Mukavele Senedi
5
2499
Tünel Şirketinin Nizamname-i Dahilisi
5
2500
Tünel İmtiyazının Elli Sene Müddetle Temdidi Hakkındaki
5
2517
İsti-maline Mütedair 17 Muharrem 1329/1913 Tarihli
Şartnamenin 9’uncu Madde-i Mu’addilesi
İsti-maline Mütedair 17 Muharrem 1329/1911 Tarihli
Şartnamenin 12’inci ve Şartnamenin 11’inci Madde-i
Mu’addileleri
Dersaadet Tramvayları Hutut-i Cedidesi İmtiyazı Hakkında
8/21 Kanunisani 1326/1911 Tarihli Mukavelenameye Müzeyyil
Mukavelename
(26 Rebiülahir 1332 ve
11 Mart 1330/1914)
(27 Nisan 1329)
(29 Safer 1286/1870)
(2 ġaban 1286 ve 25/6
TeĢrinisani 1285/1869)
(2 ġaban 1286 ve 25/6
TeĢrinisani 1285/1869)
23 Mart 1288)
(14 Zilkade 1317 ve 2
29
Ferman-ı Ali
Tünel Şirketi İmtiyazının Yetmiş Beş Sene Müddetle Temdidi
Hakkındaki Ferman-ı Ali
mart 1316)
(29 Ramazan
1322/1907)
(27 Ramazan
1322/1907 ve 22
TeĢrinisani 1320-5
Kanunievvel 1904)
5
2521
5
2524
5
2553
(19 Rebiülevvel
1330/1912 ve 25 ġubat
1327)
5
2580
(23 ġubat 1325/1909)
5
2582
5
2585
5
2593
5
2597
5
2597
5
2599
İstanbul Şehrinin Beyoğlu ve Yeniköy Daire-i Belediyyeleri
Dahilindeki Mahallerine Havagazı Tevzi ve İcrası Hakkında
Mukavelename (ve) Şartname
5
2599
Yedikule Gazhanesi
5
2633
İstanbul ve Havalisinin Havagazıyla Tenvirine Dair Şartname
5
2636
Ağustos 1303/1887)
Dersaadet ve Havalisinin Havagazıyla Tenvirine Dair
Şartname
5
2640
ağustos 1303/1887)
İstanbul Şirket-i Tenviriyye-i Osmaniyyesi Nizamname-i
Dahilisi
5
2643
(7 Nisan 1304/1888)
Kadıköyü ve Üsküdar ile Boğaziçi’nin Anadolu Cihetinin
Havagazıyla Tenviri İmtiyazına Dair Mukavelename
5
2650
Temmuz 1307/1891)
Kadıköyü ve Üsküdar ile Boğaziçi’nin Anadolu Cihetinin
Havagazıyla Tenviri İmtiyazına Dair Şartname
5
2655
Temmuz 1307/1891)
Üsküdar-Kadıköyü Osmanlı Gaz Şirket-i Tenviriyyesinin
Nizamname-i Dahilisi
5
2659
(25 TeĢrinisani
1307/1891)
Gaz Depoları
5
2668
Gaz Depolarının Tesis ve Küşadı Hakkındaki Mukarrerat
5
2670
Tünel Şirketi İmtiyazının Yetmiş Beş Sene Müddetle
Temdidine Dair Mukavelename
Karaköy’den Taksim’e ve Oradan Boğaziçi’nin
Rumelifeneri’ne Müntehi Olmak Üzere Elektrikli Bir
Demiryolu İnşa ve İşletilmesi İmtiyazı Hakkında İrade-i
Seniyye
Dersaadet Otobüs ve Omnibüs Osmanlı Anonim Şirketinin
Suret-i Teşkili Hakkındaki İrade-i Seniyyeyi Mübelliğ Ticaret
ve Nafia Nezareti’nin Tezkiresi
Şartnamesi
Dolmabahçe Gazhanesi
Dolmabahçe Gazhanesinin Şehremanetine Devri Hakkında
Kanun-i Muvakkat
Dolmabahçe Gazhanesinin Şehremanetine Devri Hakkında
Mukavelename
İstanbul Şehrinin Beyoğlu ve Yeniköy Daire-i Belediyyeleri
Dahilindeki Mahallerine Havagazı Tevzi ve İcrası İmtiyazı
Hakkında İrade-i Seniyye
(20 Safer 1328 ve 18
ġubat 1325/1909)
17 Kanunievvel
1328/1912)
(23 Haziran
1329/1912)
(16 Rebiulevvel 1332
ve 30 Kanunisani
1329/1913)
(16 Rebiulevvel 1332
ve 30 Kanunisani
1329/1913)
(9 Recep 1297/1880)
30
(25 Rebiülevvel 1329
ve 12 Mart 1327/1911)
Osmanlı Anonim Elektrik şirketi Nizamname-i Dahilisi
5
2720
Kudret-i Elekrikiyye Tevziatının Tabi Olacağı Şerait-i
Fenniyyeyi Mübayyin Nizamname
5
2729
Tramvay Hatları Altında İcra kılınacak Hafriyata Şirketin Bir
Guna Muhalefete Hakkı Olamayacağı
7
4062
(15 TeĢrinievvel
1306/1890)
Tramvay Güzergahında Hasbe-l-ameliyyat Bozulacak
Kaldırımların Şirketçe Tamir Edileceği
7
4066
(29 TeĢrinisani
1330/1914)
Tramvay Geçen Caddelerdeki Taşların Cihet-i Aidiyyeti
8
4153
(23 ġubat 1331/1916)
Dolmabahçe Gazhanesi Memurin ve Müstahdeminin Tekaüd
ve Ma’zuliyyet Kanunlarından İstifade Edecekleri
8
4657
(15 TeĢrinievvel
1330/1914)
Dolmabahçe Gazhanesi Memurinine Ale’l-usul Ma’zuliyyet
Maaşı Tahsisi
7
4658
(15 Haziran
1334/1918)
31
Ücretsiz ve Ġndirimli Yolculuk Tarife Uygulamaları
Free and Discounted Travel Desicions
TARĠH
SAYI
Ü/Ġ3
KAPSAM
28.03.1961
60/ 97
Belediye Meclisi
Ü
23.05.1961
16.07.1963
28.02.1964
961/ 225
963/ 451
.6/ 2760
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Bakanlar Kurulu
Ü
Ġ
Ü
12.03.1964
964/ 108
Belediye Meclisi
Ü
12.01.1965
965/ 3
Belediye Meclisi
Ü
01.07.1967
24.02.1968
26.02.1970
13.05.1971
1005
350-551
1402
Ü
Ü
Ü
Ü
28.08.1972
14920
Belediye Meclisi
TBMM Yasa
BaĢbakanlık
TBMM Yasa
ĠETT paso
yönetmeliği
Ġstanbul Tramvay ġirketi Tarife Uygulamaları
Nizamnamesi'ne göre, ücretsiz yolcular:(üniformalı
polis, kimlik gösteren sivil polis, kızılay memuru, umumi
paso hamilleri, inzibat zabit ve neferleri, kimlikli ve resmi
giysili şirket memurları, 6 yaşından küçük çocuklar)
Ġstanbul Tramvay ġirketi Tarife Uygulamaları
Nizamnamesi'ne göre, indirimli yolculuklar: (zabitan,
efrad-ı zabıtan, askeri mektep talebeleri, malüller, posta
müvezzileri, posta baş memurları, hilal-i ahmer
memurları, şehremaneti personeli, tecir memurları,
pasolu mektep talebeleri)
ĠETT personeli
Telefon müvezzileri, hat çavuĢları, hat amelesi ve fen
memurları
Ġstanbul Üniversite yüksek okul öğrencileri (öğretim
ayları boyunca)
Harp malülü, gazi
Ġstanbul yüksek okul öğrencileri (öğretim günleri
boyunca)
Postacı ve dağıtıcılar
Ġstanbul Belediye müfettiĢleri
Yabancı gazete muhabirleri
Emniyet mensupları
Ġstanbul merkez komutanlığı inzibat, subay, astsubay ve
erleri
Ġstanbul hakimleri, müddeumumileri ve Adalet (adli tıp)
doktorları
TaĢralı öğrenciler (yaz tatilinde)
Türk basın mensupları
Belediye sınırları içerisinde gezici görev yapan
hizmetliler
ĠçiĢleri Bakanlığı mülkiye müfettiĢleri, Ġstanbul Emniyet
BaĢmüfettiĢliği mensupları
Ġstanbul Belediye zabıta memurları
Askeri hakimler
Harp malülü, gaziler
1. Ordu Komutanlığı trafik taburunun subay, astsubay ve
erleri
Subay, astsubay ve erler
Yabancı ülkedeki orta öğretim öğrencileri
Sarı basın kartı ve basın Ģeref kartı sahibi gazeteciler
Ġstanbul Belediyesi Hesap ĠĢleri Müdürlüğü Ģefleri,
eğlence yerleri kontrolleri, Ġtfaiye Müdürlüğü personeli,
vazife malülü polis emeklileri
Ġstanbul Valisi ve Belediye BaĢkanı, Vilayet Meclisi
umumi azaları, Belediye Meclis azaları, resmi ve sivil
polis
Ücretsiz yolculuk hakkının iptali
Ġstiklal madalyası sahipleri ve refakatindeki eĢleri
Mavi basın kartı sahibi yabancı gazeteciler
Sıkıyönetim görevlileri
Ġ
Orta öğrenim ve yüksek okul öğrencileri
27.09.1932
Ġstanbul Tramvay
ġirketi
Ü
27.09.1932
Ġstanbul Tramvay
ġirketi
Ġ
16.06.1939
3645
TBMM Yasa
Ü
21.03.1940
406
TBMM Yasa
Ü
12.10.1948
323-948
Belediye Meclisi
Ġ
Belediye Meclisi
Ü
01.04.1949
29.12.1949
253-949
Belediye Meclisi
Ġ
04.03.1950
18.03.1950
06.04.1950
13.08.1951
5584
TBMM Yasa
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Ü
Ü
Ü
Ü
20.12.1951
8/ 297
Belediye Meclisi
Ü
Belediye Meclisi
Ü
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Ġ
Ü
TBMM Yasa
Ġ
22.02.1956
Belediye Meclisi
Ü
04.07.1956
28.12.1956
21.02.1958
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Belediye Meclisi
Ü
Ü
Ü
11.03.1952
3
KURUM
20.06.1952
24.07.1953
952/ 296
10.02.1954
6245
Ü/Ġ: Ücretsiz/Ġndirimli
32
TBMM Yasa
TBMM Yasa
Ü
Ü
1985/5-4
UKOME
Ü
10.07.1985
1985/5-5
UKOME
Ü
13.11.1985
1985/9-2
UKOME
Ü
12.01.1986
18.06.1986
20.02.1986
1986/6-2
1986/2.Ek 3
UKOME
UKOME
UKOME
Ġ
Ü
Ġ
21.11.1986
1986/11-34
UKOME
Ü
09.12.1987
23.03.1989
17.04.1989
24.04.1989
07.06.1989
24.07.1989
1989/5-2
1989/ 6/ 1
1989-7-1
1989/ 8/ 3
1989/11-6
ĠETT
UKOME
UKOME
UKOME
UKOME
UKOME
Ü
Ġ
Ü
Ü
Ġ
Ġ
28.03.1990
08.07.1990
UKOME
Ü
Kore gazileri ve refakatindeki eĢleri
Kıbrıs gazileri ve refakatindeki eĢleri
Kamu toplutaĢıma araçlarında ve Özel Halk
Otobüslerinde ücretsiz taĢınacak yolcuların saptanması
Belediye Meclisi üyelerine denetim yetki belgesi
verilmesi
Sarı basın kartlarının Özel Halk Otobüslerinde de geçerli
olması
Öğretmenlerin indirimli ücret kategorisine sokulması
ĠBB TeftiĢ Heyeti MüfettiĢleri
Hakim ve savcılar
ĠETT otobüslerinde geçerli olan sarı basın kartlarının
Özel Halk Otobüslerinde de geçerli olması
Hakim ve savcılara ücretsiz servis otobüsü tahsisi
Emekli öğretmenler
Görme özürlü
% 40 bedensel özürlü
60 yaĢ üzeri memur emeklileri
60 yaĢını dolduran memur emeklileri
ĠBB TeftiĢ Heyeti müfettiĢlerine denetim kartı
26.09.1990
3660
TBMM Yasa
Ü
Ġstiklal Madalyası sahipleri ve eĢleri
12.04.1991
3713
TBMM Yasa
Ü
28.08.1991
3761
TBMM Yasa
Ü
16.10.1991
1991/16-2
UKOME
Ü
Terörle savaĢanlar ve eĢleri
Ġstiklal Madalyası sahipleri
BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığında memur statüsündeki
personelin, haftasonu tatili ve dini bayram günlerinde
ĠETT otobüslerinden indirimli yararlanmaları
08.05.1992
02.05.1992
UKOME
Ü
08.05.1992
01.05.1992
UKOME
Ü
22.07.1992
30.08.1992
UKOME
Ġ
30.11.1992
1992/14-2
UKOME
Ü
23.12.1992
1992/17-1
UKOME
Ü
07.07.1993
01.12.1993
UKOME
Ġ
04.08.1993
1993/14
UKOME
Ġ
01.10.1993
1993/16-1
UKOME
Ü
16.12.1993
1993/19-29
UKOME
Ü
11.07.1994
11.10.1994
UKOME
Ġ
11.07.1994
17.10.1994
UKOME
Ġ
27.04.1976
09.11.1983
1985
2943
10.07.1985
75 kiĢilik Ġstiklal Madalyası varisleri
Emekli ve muvazzaf askeri personeli korumakla görevli
200 özel koruma er ve erbaĢların ĠETT iĢletmesindeki hat
araçlarından ücretsiz yararlanmaları
60 yaĢını dolduran SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı
emeklilerine ĠETT iĢletmesince verilen indirimli seyahat
kartının, yanlıĢ anlamaları önlemek açısından kapsamına
açıklık getirilmesi
Türk Cumhuriyetleri'nden ve Rusya Federasyonu'na bağlı
özerk bölgelerden eğitim amacıyla Türkiye'ye davet
edilen öğrencilere ĠETT araçlarından ücretsiz seyahat
etme olanağının sağlanması
Öğretmenlerin toplu taĢıma araçlarından ve Ģehir
tiyatrolarında gösterilen oyunlardan 1992 yılı sonuna
kadar ücretsiz olarak yararlanmaları
Ġndirimli bilet uygulama yetkisinin belirlenmesi
60 yaĢını geçmiĢ tüm vatandaĢların indirimli ĠETT
Seyahat Kartından yararlandırılması
Bosna-Hersek Cumhuriyeti'nden savaĢ nedeniyle
ülkemize gelen ve herhangi bir iĢte çalıĢmayan
mültecilere ücretsiz paso verilmesi
ĠETT Genel Müdürlüğünün ulaĢım araçlarında ücretsiz
seyehat eden 75 kiĢilik Ġstiklal Madalyası varislerinin 150
kiĢiye çıkartılması (ĠETT Encümen kararıyla).
ĠETT hatlarında kademeli taĢımacılığa geçilmesi
nedeniyle 10 km. den az olan ĠETT hatlarında indirimli
tarife ile yolculuk yapılması. (Ertelendi).
ĠETT Genel Müdürlüğü’nün çeĢitli bakanlıklar personeli
için indirimli seyahat olanağının bu bakanlıklarca
sübvanse edilmesi önerisi
33
08.09.1994
1994/14-6
UKOME
Ü
25.01.1995
1995/3
UKOME
Ü
28.02.1995
17.06.1995
4082
TBMM Yasa
UKOME
Ü
Ü
27.12.1995
1995/18-40
UKOME
Ü
02.09.1996
18.12.1996
UKOME
14.11.1996
4404
06.12.1996
TBMM Yasa
Ü
1996/16-1
UKOME
Ġ
30.05.1997
02.04.1997
UKOME
Ü
07.07.1997
03.08.1997
UKOME
Ü
08.10.1999
1999/14-3
UKOME
Ü
28.07.2000
02.07.2000
UKOME
Ü
29.09.2000
03.10.2000
UKOME
Ü
22.12.2000
2000/13-2
UKOME
2001
UKOME
01.08.2003
UKOME
01.08.2003
UKOME
01.10.2004
UKOME
Ü
01.06.2006
UKOME
Ü
01.07.2006
UKOME
01.01.2008
UKOME
24.01.2008
14.01.2008
UKOME
ĠETT Genel Müdürlüğü’nün 05.00-16.45 saatleri arasında
yaptığı ücretsiz yolcu taĢımacılığının kaldırılması
65 yaĢını dolduran ve Ġstanbul'da yaĢayan tüm
vatandaĢların, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığına bağlı din, genel
idare ve eğitim veren hizmetlilerin, kuran kursu
öğrencileri ve Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi ve ilçe
belediyelerde kadrolu olan özel koruma ve güvenlik
görevlilerinin ücretsiz taĢınması
Harp malülü, gaziler ile Ģehit dul ve yetimleri
65 yaĢ üzeri
Hesap iĢleri murakıplarına ĠETT otobüsleri Tünel ve
ÖHO’lerinde denetim görevlisi yetki belgesi verilmesi
K.K.K.'nda özel koruma hizmeti veren er ve erbaĢlara
92/5-1 sayılı UKOME Kararı ile sağlanan ĠETT
araçlarından faydalanma kontenjanının artırılması
Terörle savaĢanlar ve eĢleri
Orman muhafaza memurlarının ĠETT araçlarından
indirimli olarak yararlandırılması
Muharip gazi eĢlerinin ĠETT otobüslerinden ücretsiz
olarak yararlanmaları
Türkiye Muharip Gaziler Derneği'nin Ġstanbul ġubesi'nin,
üyeleri için, ÖZ otobüslerinde de mevcut haklarıyla
yolculuk yapmaları
ĠETT Genel Müdürlüğü’nün otobüslerinde, Ġstanbul'da
yaĢayan 65 yaĢ üstü vatandaĢların ĠETT ve ÖHO'nde (çift
katlı otobüsler hariç) saat 10:00-16:00 arasında ücretsiz
yolculuk yapmaları
Ġstanbul Ġl Jandarma Komutanlığı'nın çeĢitli hizmetler
için sivil olarak görevlendirdikleri personele, 120 adet
serbest seyahat kartı verilmesi
ĠBB bünyesinde çalıĢan memur personelin ĠETT
otobüslerinden ücretsiz yararlanmaları
ĠETT Genel Müdürlüğü'nün 15 günlük Mavi Akbil ve
Haftalık Mavi Akbil sistemi uygulaması
Günlük, haftalık, 15 günlük, aylık elektronik bilet (Akbil)
abonman uygulamasının baĢlaması
Bilet ve aktarma entegrasyonunun yerel yönetim ulaĢım
iĢletmelerinin tümüne yaygınlaĢtırılması ve ücretsiz
aktarma süresinin 90 dakikaya çıkarılması
Çift katlı otobüsler ve Özel Halk Otobüsleri (ÖHO) hariç
yerel yönetime bağlı tüm ulaĢım iĢletmelerinde geçerli
olacak bilet ve ücret entegrasyonu uygulamasına
baĢlanması
Ġstanbul köy ve mahalle muhtarlarına ‘İETT Denetim
Kartı’ verilmesi
Özürlüler ve refakatçileri için 'İETT Beyaz Kart’
uygulamasının baĢlaması
BüyükĢehir Belediyesince, ‘Tek bilet Akbil’
uygulamasına geçilerek ĠETT ve Özel Halk Otobüsleri,
ġehir Hatları Vapurları, Metro, Deniz Motorları ve
Banliyö Trenlerinin entegre edilmesi ve sistemde Mavi
Akbil’in geçerli olması
ĠETT’de kağıt biletin tarihe karıĢarak yerine beĢ biletlik
kart ‘Beşi Biryerde’ nin gelmesi
ĠETT''nin kağıt bilet uygulamasının kaldırılması ve 5
geçiĢlik kurumsal elektronik bilet uygulamasına geçilmesi
34
UlaĢımla Ġlgili Ölçünler
Transportation Standarts in Türkiye
TÜRKĠYE STANDARTI: SAYI/TARĠH/STANDART ADI
TS 5648 28.03.1988
Benzin veya Dizel Motorlarından Kirletici Gazların Emisyonuna Göre TaĢıtların Tip ve Kabul Deneyleri
TS 4236 28.03.1988
Motorlu Karayolu TaĢıtlarının Gaz Kirleticileri Ġçin Emisyon Sınır Değerleri
TS 10623 12.01.1993
Hava Kalitesi - Dizel Motorlardan Kaynaklanan Kirletici Emisyonu -(Tonajı 3500 kg'dan Büyük Araçlar Ġçin)-Sınır
Değerleri ve Kabul Deneyleri
TS 10779 30.01.2007
Tahribatsız Muayene-Akustik Emisyon-Terimler
TS 11510 01.10.1995
Motorlu TaĢıtlar- Benzin Motorları- Servis Ġstasyonları- Egzos Emisyonu Ölçüm Cihazlarının Özellikleri- YayılmıĢ
Kızılötesi IĢınlı Analizör
TS EN 50121-2 03.9.1996
Elektromanyetik Uyumluluk-Demiryolu Uygulaması-Bölüm 2:Bütün Demiryolu Sisteminin Çevreye Emisyonu
TS ENV 50121-4 21.04.1998
Demiryolu Uygulamaları-Elektromanyetik Uyumluluk Bölüm4: Sinyalizasyon ve HaberleĢme Cihazlarının Emisyon
ve BağıĢıklılığı
TS EN ISO 8178-1 11.04.2000
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonu Ölçümesi -Bölüm 1: Egzoz Emisyonlarındaki Gaz ve
Parçacıkların Motor Dinamometresinde Ölçülmesi
TS EN ISO 8178-2 03.04.2002
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 2: Gaz ve Parçacık Halindeki Egzoz
Emisyonlarını Sahada Ölçme
TS EN ISO 8178-4 03.04.2002
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 4: Farklı Motor Uygulamaları Ġçin Deney
Çevrimleri
TSE ECE R 49:1997 01.01.1997
Motordan Çıkan Kirleticilerin Emisyonu Konusunda SıkıĢtırma AteĢlemeli Motorların (C.I) ve SıkıĢtırma
AteĢlemeli Motorlar (C.I.) ile DonatılmıĢ TaĢıtların Onayı ile Ġlgili Hükümler
TS ISO 8178-7 12.04.1999
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar - Egzoz Emisyonunu Ölçme - Bölüm 7: Motor Ailesinin Belirlenmesi
TS ISO 8178-8 21.03.2000
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar - Egzoz Emisyonunu Ölçme - Bölüm 8: Motor Grubunun Belirlenmesi
TSE- ECE- R 15:2000 01.01.2000
Motorlu TaĢıtlar Pozitif AteĢlemeli veya SıkıĢtırma TutuĢturmalı Motorlu TaĢıtların Motordan Kaynaklanan Gaz
Emisyonlarına ĠliĢkin Onayı Ġçeren Hükümler- Kıvılcım AteĢlemeli Motorların Güç Ölçüm Metodu- TaĢıtların Yakıt
Tüketimlerini Ölçme Metodu
TSE- ECE R 51:1998 01.01.1998
Motorlu TaĢıtlar Gürültü Emisyonları Konusunda En Az Dört Tekerleğe Sahip Motorlu TaĢıtların Onayı Ġle Ġlgili
Hükümler
TSE ECE R 83:1998 01.01.1998
Motorlu TaĢıtlar Motor Yakıt Özelliklerine Göre Kirleticilerin Emisyonları Konusunda TaĢıtların Onayı Ġle Ġlgili
Hükümler
TSE ECE R 96:1998 01.01.1998
Motorlu TaĢıtlar Motordan Kaynaklanan Kirleticilerin Emisyonları Konusunda Tarım ve Orman Traktörlerine
Takılan SıkıĢtırma AteĢlemeli Motorların Onayı Ġle Ġlgili Hükümler
TSE ECE R 101:2000 01.01.2000
Motorlu TaĢıtlar Yakıt Tüketimi ve Karbon Dioksit Emisyonunun Ölçülmesi Konusunda Ġçten Yanmalı Motor Ġle
DonatılmıĢ Binek Otomobillerin Onayı Ġle Ġlgili Hükümler
TSE-EEC 80/1268:2000 01.01.2000
Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtların Karbon Dioksit Emisyonları ve Yakıt Tüketimi Ġle Ġlgili
89/49/AT ve 93/116/AT Sayılı Yönetmelikler Ġle DeğiĢtirilen 16 Aralık 1980 Tarih ve 80/1268/AT Sayılı Yönetmelik
TS ENV 12908 16.01.2001
KurĢun ve KurĢun AlaĢımları-Kıvılcım Uyarmalı-Optik Emisyon Spektrometrisiyle (OES) Analiz
TSE-EEC 88/77 01.01.2001
Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar TaĢıtlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Yayılan Kirletici Gaz ve
Partiküllerinin Emisyonuna KarĢı Alınan Tedbirlerle Ġlgili 3 Aralık 1987 Tarihli ve 88/77/AT Sayılı Yönetmelik
TS EN 50121-4 20.04.2001
Demiryolu Uygulamaları- Elektromanyetik Uyumluluk- Bölüm 4: Sinyalizasyon ve HaberleĢme Cihazlarının
Emisyon ve BağıĢıklılığı
35
Direktif : 96/48/EC
TS EN ISO 8178-5 06.11.2001
Ġçten Yanmalı Motorlar-Egzoz Emisyon Ölçümü Kısım 5 : Deney Yakıtları
TS EN 50121-5 07.03.2002
Demiryolu Uygulamaları - Elektromanyetik Uyumluluk - Bölüm 5: Sabit Güç Besleme Tesislerinin Ve Cihazlarının
Emisyonu Ve BağıĢıklığı
Direktif : 96/48/EC
TS EN ISO 8178-6 03.04.2002
Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 6: Ölçme Sonuçları ve Deney Raporu
TS ISO 8178-3 13.03.2007
Pistonlu içten yanmalı motorlar - Egzoz emisyonunun ölçülmesi - Bölüm 3 : Tarifler ve kararlı durumda egzoz gazı
dumanı ölçme metotları
TS ISO 8178-9 17.04.2007
Pistonlu içten yanmalı motorlar-Egzoz emisyonunu ölçme-Bölüm 9: GeçiĢ Ģartları altında çalıĢan sıkıĢtırma
ateĢlemeli motorlardan kaynaklanan egzoz gazı emisyonlarının deney yatağı ölçmeleri için deney çevrimleri ve deney
yöntemleri
ECE R 83:2006 27.01.2006
Motorlu TaĢıtlar-Motor yakıtı özelliklerine göre kirleticilerin emisyonları konusunda taĢıtların onayı ile ilgili
hükümler
TS ISO 10478 13.04.2004
Petrol ürünleri – Yağ yakıtlarda alüminyum ve silisyum tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plâzma emisyonu ve
atomik absorpsiyon spektroskopisi yöntemleri
TS EN 50121-2 10.04.2002
Demiryolu Uygulamaları - Elektromanyetik Uyumluluk - Bölüm 2: Bütün Demiryolu Sisteminden Çevreye Emisyon
Direktif : 96/48/EC
TSE EC 2000/25 01.01.2001
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Tarım ve Orman Traktörlerini Tahrik Etmek Üzere
Tasarlanan Motorlardan Yayılan Gaz Emisyonları ve Parçacık Kirleticilere KarĢı Alınacak Tedbirlere ĠliĢkin
74/150/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 22 Mayıs 2000 Tarihli ve 2000/25/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve
Konsey Yönetmeliği
TSE EEC/72/306:2001 01.01.2001
Motorlu TaĢıtlar - TaĢıtlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Çıkan Kirletici Emisyonlarına KarĢı Alınan Önlemler
Konusunda 72/306/AT Sayılı Yönetmelik
TSE EC/98/69:2001 01.01.2001
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonların
OluĢturduğu Hava Kirliliğine KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren
1999/102/AT ve 2001/1/AT Sayılı Yönetmelikler Ġle DeğiĢtirilen 13 Ekim 1998 Tarihli ve 98/69/AT Sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği
TSE EC/98/77:2001 01.01.2001
Komisyon Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtların Emisyonlarından Kaynaklanan Hava Kirliliğine KarĢı
Alınacak Tedbirler ile Ġlgili Üye Ülkelerin Yasalarının YakınlaĢtırılmasına Dair 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini
Teknik Ġlerlemelere Uyarlayan 2 Aralık 1998 Tarihli ve 98/77/AT Sayılı Komisyon Yönetmeliği (Metin Avrupa
Ekonomik Alanı (EEA) ile Ġlgilidir)
TSE EC/99/94:2001 01.01.2001
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Yeni Otomobillerin Pazarlanması Konusunda Yakıt
Ekonomisi ve Co2 Emisyonlarına Dair Tüketicilerin Bilgilendirilmesinin Sağlanması Ġle Ġlgili 13 Aralık 1999 Tarih
ve 99/94/AT Sayılı Yönetmelik
TSE EC/1999/96:2001 01.01.2001
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlarda Kullanılan SıkıĢtırma AteĢlemeli
Motorlardan Çıkan Gaz ve Parçacıkların ve TaĢıtlarda Kullanılan Doğal Gaz veya SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gaz Yakıtlı
Pozitif AteĢlemeli Motorlardan Çıkan Gaz Parçacıkların Emisyonlarına KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili Üye
Ülkelerin Yasaların YakınlaĢtırılmasına Dair 88/77/AT Sayılı Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 13 Aralık 1999/96/AT
Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği
TSE EC/2001-1:2001 01.01.2001
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonlardan
Kaynaklanan Hava Kirliliğine KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili ve 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 22
Ocak 2001 Tarihli ve 2001/1/EC Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği
TSE EC/1999/102:2001 01.01.2001
Komisyon Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonlardan Kaynaklanan Hava Kirliliğine
KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili ve 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini Teknik Ġlerlemelere KarĢı Uyarlayan 15
Aralık 1999 Tarihli ve 1999/102/EC Sayılı Komisyon Yönetmeliği (Metin AEA Ġle Ġlgilidir)
TSE EC/2000/14:2001 01.01.2001
Motorlu TaĢıtlar Açık Alanda Kullanılan Teçhizatın Çevresindeki Gürültü Emisyonu Ġle Ġlgili Üye Ülke Yasalarının
YakınlaĢtırılması Konusunda 8 Mayıs 2000 Tarihli ve 2000/14/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey
Yönetmeliği
TSE ECE R 40:2001 01.01.2001
Motordan Çıkan Gaz Kirleticilerin Emisyonu Konusunda Pozitif AteĢlemeli Motorla Donatılan Motosikletlerin
Onayı Ġle Ġlgili Hükümler Düzeltme 4
36
TSE ECE R 47:2001 01.01.2001
Motorlu TaĢıtlar - Motordan Kaynaklanan Gaz Kirleticilerin Emisyonu Konusunda Pozitif AteĢlemeli Motorla
Donatılan Mopedlerin Onayı Ġle Ġlgili Hükümler
2002/51/EC 24.11.2005
MOTORLU TAġITLAR - 97/24/EC YÖNETMELĠĞĠNĠ DEĞĠġTĠREN ĠKĠ VEYA ÜÇ TEKERLEKLĠ
MOTOSĠKLETLERDEN KAYNAKLANAN KĠRLETĠCĠ EMĠSYONLARININ SEVĠYESĠNĠ AZALTMA
KONUSUNDA AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEYĠ’NĠN 19 TEMMUZ 2002 TARĠHLĠ VE 2002/51
SAYILI YÖNETMELĠĞĠ (Avrupa serbest alanı ile ilgili metin)
2002/80/EC 14.10.2005
MOTORLU TAġITLAR MOTORLU TAġITLARDAN ÇIKAN EMĠSYONLARDAN KAYNAKLANAN HAVA
KĠRLĠLĠĞĠNE KARġI ALINACAK TEDBĠRLERLE ĠLGĠLĠ 70/220/AT YÖNETMELĠĞĠNĠ TEKNĠK
ĠLERLEMELERE UYARLAYAN 3 EKĠM 2002 TARĠHLĠ VE 2002/80/AT SAYILI KOMĠSYON YÖNETMELĠĞĠ
ECE R 49/A2:2005 9.12.2005
Motorlardan çıkan kirleticilerin emisyonları
ECE R 101:2005 30.9.2005
Motorlu taĢıtlar-Yalnızca içten yanmalı bir motor veya hibrit(melez) elektrik güç dizini ile tahrik edilen
otomobillerin karbondioksit emisyonunun ve yakıt tüketiminin ve/veya elektrik enerjisi tüketimi ve elektrik
aralığının ölçümü konusunda otomobillerin ve sadece elektrik enerjisi tüketimi ve elektrik aralığının ölçümü
bakımından elektrik güç dizini ile tahrik edilen M1 ve N1 kategorisi taĢıtların onayı ile ilgili hükümler
TSE EEC 1999/100 01.01.2001
Motorlu TaĢıtlar - Motorlu TaĢıtların Karbondioksit Emisyonları Ve Yakıt Tüketimi Ġle Ġlgili 80/1268/AT Sayılı
Komisyon Yönetmeliğini Teknik GeliĢmelere Uyarlayan 15 Aralık 1999 Tarih Ve 1999/100/AT Sayılı Komisyon
Yönetmeliği (Metin Avrupa Ekonomik Alanı Ġle Ġlgilidir).
2004/3/EC 29.03.2006
Motorlu taĢıtlar-N1 kategorisi taĢıtların karbon dioksit emisyonlarının ve yakıt tüketiminin ölçülmesi ile ilgili
80/1268/EEC ve 70/156/EEC Konsey yönetmeliklerini değiĢtiren 11 ġubat 2004 tarih ve 2004/3/EC sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konseyi yönetmeliği
2005/13/EC 06.03.2006
Motorlu TaĢıtlar - Tarım veya orman traktörlerini tahrik etmek için tasarlanan motorlardan çıkan gaz ve parçacık
hâlindeki kirleticilerin emisyonu ile ilgili 2000/25/EC sayılı Avrupa Parlâmentosu ve Konseyi Yönetmeliğini ve tarım
veya orman traktörlerinin tip onayı ile ilgili 2003/37/EC sayılı Avrupa Parlâmentosu ve Konseyi yönetmeliğinin Ek
I’ini değiĢtiren 21 ġubat 2005 tarih ve 2005/13/EC sayılı Komisyon Yönetmeliği
2005/21/EC 07.03.2006
TAġITLARDA KULLANILAN DĠZEL MOTORLARDAN ÇIKAN KĠRLETĠCĠ EMĠSYONLARINA KARġI
ALINACAK ÖNLEMLERLE ĠLGĠLĠ, ÜYE ÜLKELERĠN KANUNLARININ YAKINLAġTIRILMASINA DAĠR
72/306/EEC SAYILI KONSEY YÖNETMELĠĞĠNĠ TEKNĠK ĠLERLEMELER UYARLAYAN
2005/55/EC 25.05.2007
Motorlu taĢıtlar - TaĢıtlarda kullanılan sıkıĢtırma ateĢlemeli motorlardan yayılan gaz ve parçacık hâlindeki
kirleticilerin emisyonlarına ve taĢıtlarda kullanılan doğalgaz veya sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı ile çalıĢan pozitif
ateĢlemeli motorlardan yayılan gaz hâlindeki kirleticilerin emisyonlarına karĢı alınacak tedbirlerle ilgili üye
ülkelerin yasalarının yakınlaĢtırılması konusunda 28 Eylül 2005 tarih ve 2005/55/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve
Konseyi Yönetmeliği (2006/51/EC, 2005/78/EC ve 2006/81/EC Yönetmelikleri ile değiĢik)
TS 13231 21.12.2006
ĠĢ yerleri - Sabit egzoz emisyonu ölçüm istasyonları için kurallar
TS ISO 14064-1 05.06.2007
Sera gazları - Bölüm 1: Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaĢtırmalarının kuruluĢ seviyesinde hesaplanmasına ve
rapor edilmesine dair kılavuz ve özellikler
TS ISO 14064-2 05.06.2007
Sera gazları - Bölüm 2: Sera gazı emisyon azaltmalarının veya uzaklaĢtırma iyileĢtirmelerinin hesaplanma, izlenme
ve rapor edilme faaliyetleri için kılavuz ve özellikler
TS ISO 14064-1 12.10.2006
Sera gazları – Bölüm 1 : Sera gazlarının emisyon ve tutulma miktarlarının tespiti ve bildirilmesi için kuruluĢ
seviyesinde kılavuz ve özellikler
TS ISO 14064-2 12.10.2006
Sera gazları – Bölüm 2 : Sera gazlarının emisyonlarındaki azaltma miktarının ve tutulmalarındaki iyileĢmenin proje
seviyesinde tespiti, izlenmesi ve bildirilmesi için kılavuz ve özellikler
ECE R 96:2006 10.01.2008
Motorlu taĢıtlar - Motordan kaynaklanan kirleticilerin emisyonları konusunda tarım ve orman traktörleri ile yol dıĢı
hareketli makinalara takılan sıkıĢtırma ateĢlemeli motorların onayı ile ilgili hükümler Revizyon 1
EC /715/2007 29.12.2008
Hafif yolcu ve ticari taĢıtlardan çıkan emisyonlar (Euro 5 ve Euro 6) ve taĢıt tamir ve bakım bilgilerine eriĢim
konusunda motorlu taĢıtların tip onayına iliĢkin 20 Haziran 2007 Tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin (EC)
715/2007 sayılı Regülasyonu
TS 13352 28.02.2008
Petrol ürünleri – Artık fuel oil – Alüminyum, silisyum, vanadyum, nikel, demir, sodyum, kalsiyum, çinko ve fosfor
tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plazmalı atomik emisyon spektrometri (ICP-AES) yöntemi
TS 13351 28.02.2008
Petrol ürünleri – KullanılmıĢ yağlama yağları ve baz yağlar – Katkı elementleri, aĢınma metalleri ve kirleticilerin
37
tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plazmalı atomik emisyon spektrometri (ICP-AES) yöntemi
TS EN 15267-3 9.04.2009
Hava kalitesi - Otomatik ölçme sistemlerinin belgelendirilmesi - Emisyonları izlemede kullanılan otomatik ölçme
sistemleri için performans kriterleri ve deney iĢlemleri
TS EN 15461 9.04.2009
Demiryolu uygulamaları - Gürültü emisyonu - Gürültü ölçme ile geçiĢ için hat bölümlerinin dinamik özelliklerinin
karakterize edilmesi
38
Ġstanbul’u Yönetenler
Managers of İstanbul
Bu bölümde geçmiĢten günümüze kent ve ĠETT yöneticileri dönemlerine göre sıralanmakta, devlet
yönetimiyle kent ve ĠETT yöneticileri iliĢkilendirmektedir.
Osmanlı Dönemi
Ottoman’s Period
ŞEHREMİNİ
Pepe Salih PaĢa (13 Temmuz 1855 - 4 Kasım 1855)
Hacı Hüsam Efendi (3 Kasım 1855 - 23 ġubat 1856)
Osman RaĢid PaĢa (24 ġubat 1856 - 18 Haziran 1858)
Hüseyin Bey (19 Haziran 1958 - 1 Mayıs 1860)
Ahmed ġükrü Bey (12 Mayıs 1860 - 14 Nisan 1862)
Hacı Ahmed Efendi (22 Nisan 1862 - 22 Haziran 1862)
Hüseyin Bey (22 Haziran 1962 - 16 Mart 1868)
Server PaĢa (7 Mart 1868 - 6 Temmuz 1870)
Haydar Efendi (18 Temmuz 1870 - 30 Ağustos 1872)
Ali Rıza Bey (21 Eylül 1872 - 10 Mayıs 1873)
Besim Bey (12 Mayıs 1873 - 23 Ağustos 1873)
Ali PaĢa (23 Ağustos 1873 - 12 Temmuz 1874)
Hekim Ġsmail PaĢa (15 Temmuz 1874 - 1 Ekim 1874)
Feyzi Bey (2 Ekim 1874 - 30 Ekim 1874)
Hekim Ġsmail PaĢa (30 Ekim 1874 - 24 Mart 1875)
ġevket Bey (25 Mart 1875 - 24 Mayıs 1875)
Ali Kabuli PaĢa (30 Mayıs 1875 - 19 Temmuz 1875)
Cenanizade Mehmed Kadri PaĢa (19 Temmuz 1875 - 10 Eylül 1875)
Halet PaĢa (10 Eylül 1875 - 22 Aralık 1875)
Cenanizade Mehmed Kadri PaĢa (24 Aralık 1875 - 28 Kasım 1876)
Refik Bey (28 Kasım 1876 - 14 Kasım 1878)
Galib PaĢa (20 Kasım 1878 - 28 Mart 1879)
Ahmet Rasim PaĢa (30 Mart 1879 - 20 Nisan 1879)
ReĢid PaĢa (20 Nisan 1879 - 5 Ağustos 1879)
Rıza PaĢa (6 Ağustos 1879 - 29 Kasım 1879)
Mehmed Arif PaĢa (30 Kasım 1879 - 2 Mart 1880)
Rıza PaĢa (4 Mart 1880 - 30 Mart 1881)
Mazhar PaĢa (2 Nisan 1881 - 21 Eylül 1890)
Rıdvan PaĢa (22 Eylül 1890 - 10 Haziran 1906)
ReĢid Mümtaz PaĢa (14 Haziran 1906 - 18 Temmuz 1908)
Rauf PaĢa (19 Temmuz 1908 - 27 Temmuz 1908)
Ziver Bey (28 Temmuz 1908 - 16 Mart 1909)
Hazım Bey (17 Mart 1909 - 13 Temmuz 1909)
Halil Bey (20 Temmuz 1909 - 6 Ocak 1910)
Tevfik Bey (8 Ocak 1910 - 19 Mayıs 1910)
Subhi Bey (25 Mayıs 1910 - 26 Temmuz 1911)
Hüseyin Kazım Bey (21 Temmuz 1911 - 27 Ağustos 1911)
39
Tevfik Bey (28 Ağustos 1911 - 18 Ağustos 1912)
Cemil Topuzlu (18 Ağustos 1912 - 7 Kasım 1914)
Ġsmet Bey (8 Kasım 1914 - 3 ġubat 1915)
Ġsmail Canbulat (4 ġubat 1915 - 29 Nisan 1915)
Bedri Bey (30 Nisan 1915 - 7 Temmuz 1917)
Sezai Bey (8 Temmuz 1917 - 17 Ağustos 1918)
Cemil Topuzlu (28 Ağustos 1918 - 15 Aralık 1918)
Yusuf Ziya Bey (18 Aralık 1918 - 4 Mayıs 1919)
Cemil Topuzlu (5 Mayıs 1919 - 28 ġubat 1920)
Hayreddin Bey (2 Mart 1920 - 17 Nisan 1920)
Salim PaĢa (18 Nisan 1920 - 2 Aralık 1920)
Yusuf Razi Bey (5 Aralık 1920 - 23 ġubat 1921)
Mehmed Ali Bey (24 ġubat 1921 - 5 Temmuz 1921)
Celal Bey (7 Temmuz 1921 - 4 Mart 1922)
Ziya Bey (5 Mart 1922 - 13 Nisan 1923)
Cumhuriyet Dönemi
Republic’s Period
VALİ VE BELEDİYE BAŞKANLARI
Ali Haydar Yuluğ - (15 Nisan 1923 - 8 Haziran 1924)
Emin Erkul - (8 Haziran 1924 - 12 Ekim 1928)
Muhittin Üstündağ - (14 Ekim 1928 - 4 Aralık 1938)
Lütfi Kırdar - (8 Aralık 1938 - 16 Ekim 1949)
Fahrettin Kerim Gökay - (24 Ekim 1949 - 26 Ekim 1957)
Kemal Hadımlı - (12 Temmuz 1957 - 5 Ekim 1957) *
Mümtaz Tarhan - (29 Kasım 1957 - 11 Mayıs 1958)
Ethem Yetkiner - (14 Mayıs 1958 - 24 Aralık 1958)
Kemal Aygün - (25 Aralık 1958 - 27 Mayıs 1960)
BELEDİYE BAŞKANLARI
Refik Tulga - (27 Mayıs 1960 - 14 Haziran 1960)
ġefik Erensü - (14 Haziran 1960 - 24 Eylül 1960)
Refik Tulga - (24 Eylül 1960 - 26 ġubat 1962)
Turan Ertuğ - (27 ġubat 1962 -16 Mart 1962)
Kadri Ġlkay - (17 Mart 1962 - 30 Ocak 1963, vekaleten)
Kamuran Görgün - (8 Haziran 1962 - 22 Haziran 1962)
Niyazi Akı - (31 Ocak 1963 - 28 ġubat 1963, vekaleten)
Necdet Uğur - (28 ġubat 1963 - 9 Aralık 1963)
HaĢim ĠĢcan - (10 Aralık 1963 - 11 Mart 1968)
Faruk Ilgaz - (12 Mart 1968 - 6 Haziran 1968, vekaleten)
Fahri Atabey - (8 Haziran 1968 - 9 Aralık 1973)
Ahmet Ġsvan - (14 Aralık 1973 - 11 Aralık 1977)
40
Aytekin Kotil - (14 Aralık 1977 - 12 Eylül 1980)
Ġsmet Hakkı Akansel - (12 Eylül 1980 - 30 Ağustos 1981, atama)
Ecmel Kutay - (30 Ağustos 1981 - 24 Eylül 1982, atama)
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLARI
Abdullah Tırtıl - (24 Eylül 1982 - 26 Mart 1984, atama)
Bedrettin Dalan - (26 Mart 1984 - 28 Mart 1989)
Nurettin Sözen - (28 Mart 1989 - 27 Mart 1994)
Recep Tayyip Erdoğan - (27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998)
Ali Müfit Gürtuna - (12 Kasım 1998 - 1 Nisan 2004)
Kadir TopbaĢ - (1 Nisan 2004 - ...................)
İSTANBUL VALİLERİ
Esat Bey (7 Ekim 1922 – 4 Nisan 1923)
Ali Haydar Bey (1 Haziran 1923 - 3 Haziran 1924)
RaĢit Bey (15 Haziran1924 - 24 Eylül 1924)
Süleyman sami Bey (17 Kasım 1924 - 11 Temmuz 1928)
Mithat Bey (24 Aralık 1927 - 11 Temmuz 1928)
Muhittin Üstündağ (14 Temmuz 1928 - 14 Aralık 1938)
Lütfü Kırdar, Dr. (8 Aralık 1938 - 24 Ekim 1949)
Fahrettin Kerim Gökay, Ord. Prof. Dr. (24 Ekim 1949 - 25 Aralık 1957)
Mümtaz Tarhan (25 Ekim 1957 - 17 Mayıs 1958)
Ethem Yetkiner (17 Mayıs 1958 - 17 mayıs 1960)
Refik Tulga, General (27 Mayıs 1960 - 26 ġubat 1962)
Niyazi Akı (6 Mart 1962 - 20 Ocak 1966)
Vefa Poyraz (18 Ocak 1966 - 20 Haziran 1973)
Namık Kemal ġentürk (26 Haziran 1973 - 25 Ekim 1977)
Ġhsan Tekin (7 ġubat 1978 - 9 Nisan 1979)
Orhan Alaettin Erbuğ (29 Mayıs 1979 - 6 Aralık 1979)
Nevzat Ayaz (7 Aralık 1979 - 18 Ocak 1988)
Cahit Bayar (18 Ocak 1988 - 19 Ağustos 1991)
Hayri Kozakçıoğlu (19 Ağustos 1991 - 1 Aralık 1995)
Rıdvan YeniĢen (4 Kasım 1995 - 24 Temmuz 1997)
Kutlu AktaĢ (24 Temmuz 1997 - 4 Ağustos 1998)
Erol Çakır (4 Ağustos 1997 - 17 ġubat 2003)
Muammer Güler (17 ġubat 2003 -31 Mayıs 2010)
Hüseyin Avni Mutlu (31 Mayıs 2010-)
41
ĠETT’yi Yönetenler
General Managers of IETT
HANSSENS, Tramvay Şirketi‟nin Genel Müdürü (1917 –1938)
GINDORF Tünel Şirketi Genel Müdürü (1917 – 1938)
Kadri MUSLUOĞLU (1938 – 1939)
Nazım TAYFUR, Y. Müh. 1940 – 1940
Prof. Hulki EREN, Prof. (1940 - 1946 )
Ġbrahim Kemal BAYBURA (1946 – 1951)
Sürhay CEVANġĠR, Y. Müh. (1951 – 1951)
Kamuran GÖRGÜN, Prof. (1951 - 1959)
Y. Mimar Sedat ERKOĞLU, Y. Mim. (1959 - 1960)
Orhan ĠLTER (1960 - 1966)
Mehmet Saffet GÜRTAV (1966 - 1977)
Gültekin TÜRKOĞLU, Y. Müh. (1977 – 1978)
Suat KUMBASAR (1978 - 1980)
A. Suat ARIK (1980 - 1984)
Faruk Bozkurt DOĞAN (1984 - 1988)
Bilgin SOYER (1988 - 1990)
Vural AKARÇAY, Prof. (1990 - 1992)
Samim ÖZTEK (1992 - 1994)
Muammer KANTARCI, Dr. (1994 – 1997)
Raif YETĠM (1997 - 1999)
Nevzat PAKDĠL (1999 - 2001)
Rıdvan ASLAN (2001 - 2004)
Muammer KANTARCI, Dr. (2004 - 2005)
Mehmet ÖZTÜRK (2005 - 2009)
Baraçlı, Hayri, Dr. (2009)
42
ĠETT GENEL MÜDÜRÜ
ġEHREMANETĠ
BELEDİYE BAŞKANI
BÜYÜKġEHĠR
BELEDĠYE BAġKANI
ĠSTANBUL VALĠSĠ
T.C BAġBAKANI
TC CUMHURBAŞKANI
OSMANLI PADĠġAHI
YIL
1855’den Günümüze Ġstanbul Yöneticileri Zaman Tablosu
Timetable
Pepe Salih PaĢa
1855
Hacı Hüsam
Efendi
1856
1857
Osman RaĢid
PaĢa
1858
I. Abdülmecit
Hüseyin Bey
1859
1860
Ahmet ġükrü Bey
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
Hacı Ahmet
Efendi
1868
Server PaĢa
1869
1870
1871
I. Abdülaziz
Haydar Efendi
1872
Ali Rıza Bey
1873
Besim Bey
Ali PaĢa
1874
1875
Hekim Ġsmail
PaĢa
Fevzi Bey
Hekim Ġsmail
PaĢa
ġevket Bey
43
Ali Kabuli Bey
C.Mehmet Kadri
PaĢa
1876
V. Murat
Refik Bey
1877
1878
Galib PaĢa
Ahmet Rasim
PaĢa
ReĢid PaĢa
Rıza PaĢa
Mehmet Arif
PaĢa
1879
1880
Rıza PaĢa
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
Mazhar PaĢa
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
Rıdvan PaĢa
II. Abdülhamit
1906
1907
ReĢid Mümtaz
PaĢa
1908
Rauf PaĢa
Ziver Bey
Hazım Bey
1909
Halil Bey
1910
Mehmed V. ReĢat
Tevfik Bey
Subhi Bey
44
Hüseyin Kazım
Bey
1911
Tevfik Bey
1912
Cemil Topuzlu
1913
1914
Ġsmet Bey
1915
Ġsmail Canbulat
1916
Bedri Bey
1917
Sezai Bey
Cemil Topuzlu
1918
Yusuf Ziya Bey
1919
Cemil Topuzlu
Hayreddin Bey
Salim PaĢa
1920
Mehmet VI.
Vahidettin
Yusuf Razi Bey
Mehmet Ali Bey
1921
Celal Bey
1922
Esat Bey
Ziya Bey
1923
Ġsmet Ġnönü
Ali Haydar Yuluğ
1924
1925
1926
1927
Ali Fethi Okyar
Emin Erkul
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
Mustafa Kemal
Atatürk
Hanssen/Gindorf
Ġsmet Ġnönü
Muhittin Üstündağ
Celal Bayar
1938
Kadri Musluoğlu
1939
1940
1941
1942
Ġsmet Ġnönü
Refik Saydam
Lütfi Kırdar
Nazım Tayfur
Hulki Eren
45
1943
1944
1945
ġükrü Saracoğlu
1946
Recep Peker
1947
1948
Ġbrahim K.
Baybura
Hasan Saka
1949
1950
Sürhay CevanĢir
1951
Fahrettin Kerim Gökay
1952
1953
1954
1955
1956
Kamuran Görgün
1957
Celal Bayar
Adnan Menderes
Kemal Hadımlı
Mümtaz Tarhan
1958
Ethem Yetkiner
1959
Kemal Aygün
Sedat Erkoğlu
Refik Tulga
ġefik Erensü
1960
Cemal Gürsel
1961
Refik Tulga
1962
Cemal Gürsel
Ġsmet Ġnönü
Niyazi Akı
1963
Turan Ertuğ
Kadri Ġlkay
Kamuran Görgün
Kadri Ġlkay
Niyazi Akı
Necdet Uğur
Orhan Ġlter
1964
1965
HaĢim ĠĢçan
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1971
Suat Hayri
Ürgüplü
Cevdet Sunay
Cevdet Sunay
Vefa Poyraz
Süleyman
Demirel
Nihat Erim
Faruk Ilgaz
Mehmet Saffet
Gürtav
Fahri Atabey
Fahri Atabey
46
1972
Ferit Melen
1973
Bülent Ecevit
1974
Namık Kemal
ġentürk
1975
1976
1977
Ahmet Ġsvan
Fahri Korütürk
Gültekin
Türkoğlu
1978
Ġhsan Tekin
1979
Süleyman
Demirel
Orhan A. Erbuğ
Aytekin Kotil
Suat Kumbasar
1980
Ġsmel Hakkı
Akansel
1981
Ecmel Kutay
Abdullah Tırtıl
1983
1984
A. Suat Arık
Nevzat Ayaz
1982
Kenan Evren
1985
1986
1987
Turgut Özal
F. Bozkurt Doğan
Bedrettin Dalan
1988
1989
Yıldırım Akbulut
1990
1991
Bilgin Soyer
Cahit Bayar
Vural Akarçay
Turgut Özal
Nurettin Sözen
Süleyman
Demirel
1992
1993
Hayri
Kozakçıoğlu
Samim Öztek
1994
Tansu Çiller
1995
1996
Süleyman Demirel
Necmettin
Erbakan
Rıdvan YeniĢen
Recep Tayyip
Erdoğan
Kutlu AktaĢ
1997
Mesut Yılmaz
1998
1999
2000
Muammer
Kantarcı
Raif Yetim
Erol Çakır
Bülent Ecevit
Ali Müfit
Gürtuna
Nevzat Pakdil
47
2001
2002
Abdullah Gül
2003
2004
Rıdvan Aslan
Ahmet Necdet
Sezer
Muammer
Kantarcı
2005
2006
2007
2008
2009
Abdullah Gül
Recep Tayyip
Erdoğan
Recep Tayyip
Erdoğan
Muammer Güler
Mehmet Öztürk
Kadir TopbaĢ
Kadir TopbaĢ
Hayri Baraçlı
Hüseyin Avni
Mutlu
2010
Merkezi Yönetim Yetkileri
Government Authority
KENTĠÇĠ ULAġIMLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMET KURUMLARININ GÖREV ALANLARI
X
X
X
X
X
X
X
Çevre Bakanlığı
X
X
Maliye Bakanlığı
X
X
ĠçiĢleri Bakanlığı
Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı
X
X
X
UlaĢtırma Bakanlığı
Ulusal politika belirlenmesi ve standart saptama
Yatırım ve programlama
Ġç/DıĢ finansman
ĠĢletme
Yapım ve bakım
Belediye gelirleri
Trafik güvenliği
Denetim
TSE
DPT
Yetki Konusu
Hazine MüsteĢarlığı
(Kaynak: VIII.Kalkınma Planı Altkomisyon Raporu, 2001)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
48
Sayılarla Ġstanbul
Statistics of İstanbul
Bu bölümde, Ġstanbul’la iliĢkilendirilmiĢ olarak Türkiye genelinde ağırlıklı olarak ekomonik
göstergelerin Cumhuriyet dönemine göre dökümleri yapılmıĢtır. Amaç, Ġstanbul ve özellikle ĠETT
ulaĢım istatistiklerine odaklanırken, bu verilerin ulusal ölçekli genel çerçeve içine oturtulması ve
gerçek boyutlarıyla algılanabilmesidir.
Genel Ekonomik Göstergeler
General Economics Indicators
Döviz
Exchange rate
DÖVĠZ KURU ($)
4
5
YIL
TL YIL
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1,68
1,88
1,83
1,91
1,94
1,95
2,07
2,17
2,11
2,11
1,66
1,26
1,26
1,26
1,26
1,28
1,38
1,38
1,32
1,31
1,31
1,31
1,31
1,81
2,80
2,80
2,80
2,80
2,80
2,80
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
TL YIL
TL
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
20044
2005
2006
2007
2008
2009
2010
324,00
365,00
518,00
669,00
856,00
1.417,00
2.241,00
2.634,00
4.166,00
6.588,00
10.896,00
30.000,00
45.738,00
81.386,00
152.071,00
261.045,00
420.126,00
623.704,00
1.220.000,00
1.409.565,00
1.473.600,00
1,34
1,30
1,30
1,24
1,63
1,47
1,565
2,80
2,80
2,80
2,80
2,80
2,80
2,80
5,06
9,00
9,00
9,00
9,00
1.24
9,00
9,00
9,00
9,00
11,34
14,98
14,00
14,00
13,74
14,31
15,86
17,83
24,07
37,55
76,03
110,00
161,00
TL’den 6 sıfır atılmıĢtır.
14 Haziran 2010 tarihli kur
49
Bütçeler
Budget
BÜTÇE
YILLAR
PARA
BĠRĠMĠ
ĠBB
T.C
ĠETT
1995
1,704,845,122,000,000
37,060,000,000,000
11,995,000,000
2000
46,384,290,612,000,000
750,000,000,000,000
161,289,000,000
80,186,248,000,000,000
1,025,000,000,000,000
364,635,000,000
114,963,019,060,000,000
1,490,000,000,000,000
640,856,000,000
2003
139,488,824,000,000,000
1,900,000,000,000,000
699,594,000,000
2004
139,224,735,000,000,000
2,250,000,000,000,000
840,869,000,000
2005
158,002,682,000
2,713,000,000
1,055,000
175,084,118,000
3,200,000,000
1,098,000
199,761,881,000
4,850,000,000
2,075,000
225,967,500,000
5,450,000,000
1,560,000
262,100.000.000
6,200,000,000
1,160,000
286,900,000,000
6,300,000,000
1,860,000
2001
2002
2006
2007
TL
YTL
2008
2009
2010
TL
Fiyatlar
Prices
yıllar
TEFE
Endeks (Ort.)
1923
100
1925
122,8
1930
91,2
1935
67,1
1940
93,7
1945
327,4
1950
97
1955
126,7
1960
254
1965
315
1970
114
1975
268,4
1980
1998
1985
9755
1990
425,6
1995
186
2000
2369
50
Ġstanbul tüketici fiyatları endeks sayıları ve değiĢim oranları (1994=100)
Consumer price index numbers and rate of change for İstanbul (1994=100)
Yıl
Year
Genel Endeks
All Items
%
%
UlaĢtırma
Transport
1994
100
-
100
1995
188
87.8
183
83.4
300
200.00
400
300.00
1996
343
82.8
363
97.7
500
66.67
500
25.00
1997
637
85.6
702
93.5
900
80.00
900
80.00
1998
1 191
87
1 228
75
2300
155.56
2400
166.67
1999
1 969
65.3
2 089
55.9
3500
52.17
3500
45.83
2000
3 039
54.4
3 257
55.9
5000
42.86
7000
100.00
2001
4 682
54.1
5 120
57.2
10500
110.00
15000
114.29
2002
6 758
44.3
7 784
52
15000
42.86
20000
33.33
2003
8 530
26.2
9 643
23.9
17500
16.67
23000
15.00
2004
9 543
11.9
10 521
9.1 7
20000
14.29
26000
13.04
2005
24000
20.00
28000
7.69
2006
26000
8.33
36000
28.57
2007
26000
0.00
36000
0.00
2008
27000
3.85
38000
5.56
%
%
ĠETT Tam bilet
IETT normal ticket
%
%
ĠETT Ġndirimli bilet
IETT reduced ticket
100
%
%
100
Ġstanbul ücretliler geçinme endeksi [1963=100]
Cost of living indexes for wage-earners for İstanbul [1963=100]
Yıl
Year
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
Genel endeks
General index
40
45
49
55
60
69
82
87
89
92
UlaĢım
Transportation
39
41
43
44
46
58
81
84
93
93
51
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
100
102
108
113
120
125
131
143
168
190
217
268
327
382
498
842
1.485
2.608
3.544
4.767
6.108
8.774
12.568
17.045
24.702
43.733
74.779
123.632
207.545
360.006
632.347
1.392.906
2.706.966
5.001.904
9.593.836
17.973.557
28.397.973
43.927.564
64.073.732
91.605.140
115.185.777
131.890.653
143.088.898
158.665.575
174.016.280
100
102
101
102
113
119
119
137
160
176
177
211
286
300
328
636
792
1.791
2.461
3.738
5.264
7.828
12.056
16.420
24.261
40.298
68.460
144.683
230.588
437.972
700.725
1.578.134
2.599.388
5.056.471
9.892.433
22.255.329
38.011.248
63.901.255
98.777.425
133.367.317
168.016.252
172.826.995
196.089.669
218.260.490
227.915.428
52
Ġstanbul'da seçilmiĢ gıda maddelerinin ortalama parakende fiyatları
Average retail prices of selected foodstuffs (İstanbul)
ĠETT tam bilet
(ort.)
IETT Normal
ticket (Ave.)
ĠETT
Ġndirimli
bilet
(ort.)
IETT
Reduced
ticket
(Ave.)
Yıl
Year
Ekmek
Bread
Pirinç
Rice
T.ġeker
Sugar(C)
Tuz
Salt
Yumurta
(Ad.)
Eggs
Süt
Milk
B. Peynir
W.Cheese
Çay
Tea
1933
0.08
0.33
0.38
0.09
0.02
0.18
-
-
1934
0.08
0.32
0.38
0.09
0.01
0.16
-
-
1935
0.1
0.26
0.32
0.08
0.01
0.15
0.47
-
1936
0.11
0.26
0.26
0.06
0.02
0.14
0.44
3.34
1937
0.11
0.25
0.26
0.06
0.02
0.13
0.44
4
1938
0.1
0.26
0.26
0.06
0.02
0.15
0.48
4.25
6
0.09
0.3
0.26
0.06
0.02
0.15
0.44
4.61
0.08
1940
0.11
0.35
0.34
0.06
0.02
0.16
0.49
5.91
0.08
1941
0.13
0.46
0.44
0.06
0.02
0.21
0.65
7.62
0.08
1942
0.25
0.94
1.46
0.09
0.05
0.38
1.15
14.25
0.08
1943
0.39
1.7
3.24
0.12
0.08
0.51
1.55
16.23
0.08
1944
0.3
1.53
0.96
0.12
0.08
0.6
1.94
16
0.20
1945
0.33
1.51
1.87
0.12
0.08
0.6
2.16
16
0.20
1946
0.31
1.5
1.65
0.12
0.08
0.59
1.94
16
0.20
1947
0.3
1.47
1.13
0.12
0.1
0.6
2.23
14.5
0.20
1948
0.29
1.38
1.28
0.12
0.1
0.6
2.26
16
0.20
0.10
1949
0.39
1.34
1.74
0.12
0.1
0.6
2.48
16
0.20
0.10
1950
0.36
1.34
1.58
0.12
0.09
0.6
2.2
16
0.20
0.10
1951
0.33
1.38
1.4
0.12
0.09
0.6
2.09
16
0.20
0.10
1952
0.33
1.38
1.4
0.12
0.09
0.6
2.12
16
0.25
0.15
1953
0.33
1.31
1.4
0.12
0.1
0.62
2.3
16
0.25
0.15
1954
0.33
1.22
1.4
0.15
0.11
0.71
2.7
16.33
0.25
0.15
1955
0.33
1.34
1.53
0.16
0.12
0.8
2.84
18
0.25
0.15
1956
0.36
2.16
1.73
0.2
0.15
0.85
2.94
25
0.25
0.15
1957
0.48
2.34
2.13
0.21
0.19
0.89
3.47
25
0.30
0.15
1958
0.53
2.05
2.25
0.26
0.21
0.93
3.7
27.5
0.30
0.15
1959
0.64
2.61
3.23
0.36
0.28
1.14
5.39
40
0.50
0.25
1960
0.71
3.01
3.23
0.57
0.27
1.42
6.36
40
0.50
0.25
1961
0.75
3.91
2.75
0.56
0.27
1.48
6.69
40
0.50
0.25
1962
0.89
3.42
2.75
0.57
0.3
1.59
7.1
40
0.50
0.25
1963
0.97
2.66
2.75
0.47
0.31
1.6
7.32
40
0.50
0.25
1964
1.01
2.69
2.75
0.48
0.32
1.63
7.27
40
0.50
0.25
1965
1.09
4.77
2.75
0.48
0.36
1.58
8.03
40
0.50
0.25
1966
1.13
4.02
2.75
0.41
0.41
1.76
8.09
40
0.50
0.25
1967
1.13
3.42
3.21
0.44
0.44
1.96
10.01
40
0.60
0.40
1939
6
Mesafeye göre aĢamalı ücretlendirme uygulamasında en kısa mesafe ücreti.
53
1968
1.15
3.91
3.25
0.47
0.47
2.2
11.44
40
0.60
0.40
1969
1.2
5.25
3.25
0.47
0.47
2.49
10.89
40
0.60
0.40
1970
1.27
4.9
3.54
0.55
0.53
2.51
11.14
40
0.60
0.40
1971
1.58
5.04
3.95
0.55
0.64
2.81
13.56
40
0.75
0.60
1972
1.64
5.65
3.95
0.6
0.67
3.15
15.64
35
0.75
0.60
1973
2.11
10.74
3.95
0.63
0.8
4.39
19.03
35
0.75
0.60
1974
2.71
12.29
5.49
2.54
1.1
5.24
22.04
35
1.00
1.00
1975
3.86
12.6
7.72
2.69
1.34
7.38
34.47
48.75
1.00
1.00
1976
4.46
13.35
8.15
2.71
1.53
9.41
36.63
65
1.00
1.00
1977
5.19
23.38
8.26
4.4
1.67
11.36
45.24
70
2.00
1.00
1978
6.63
34.01
9.92
5.78
2.5
15.31
69.87
90
2.00
1.00
1979
10.43
39.79
15.74
11.7
3.88
26.53
108
100
5.00
2.50
1980
21.97
79.06
44.03
37.03
6.58
51.58
208.31
200
10.00
5.00
1981
32.92
139.46
77.05
45.18
10.09
88.28
295.62
250
15.00
7.50
1982
46.1
147.37
87.5
49.95
12.49
126.3
391.28
454
22.50
11.50
1983
60.35
154.85
101.15
57.82
14.92
158.27
468.26
638
30.00
15.50
1984
90.01
311.06
130.54
89.9
23.97
225.12
749.01
937
50.00
25.00
1985
130.51
341.25
176.67
147.94
26.88
318
141
1 225.00
80.00
45.00
1986
158.62
433.23
248.58
198.79
34.84
434.94
1 549.75
1 463.00
110.00
60.00
1987
219.61
555.84
307.89
259.77
57.3
576.62
2148
1 875.00
175.00
90.00
1988
427.33
1 252.41
499.84
578.67
87.24
955.63
4 044.53
3 000.00
300.00
137.50
1989
857.08
2 534.91
1 031.09
704.91
157.93
1 504.46
7 197.91
5 129.00
500.00
250.00
1990
1 292.58
2 869.15
1 854.47
1 021.83
239.69
2 627.35
12 825.29
9 300.00
950.00
250.00
1991
2 891.00
3 847.00
3 241.00
1 760.00
350
4 461.00
19 660.00
20 488.00
1500.00
500.00
1992
4 421.00
7 715.00
5 434.00
2 634.00
815
7 220.00
38 099.00
31 662.00
2750.00
850.00
1993
7 748.00
10 743.00
9 075.00
4 324.00
1 023.00
12 035.00
58 857.00
43 602.00
4500.00
2250.00
1994
16 652.00
34 565.00
18 654.00
10 307.00
1 811.00
21 894.00
121 434.00
86 583.00
5000.00
2500.00
1995
24 579.00
51 971.00
33 202.00
14 363.00
3 646.00
35 309.00
242 880.00
127 000.00
15000.00
10000.00
1996
60 779.00
100 241.00
72 683.00
23 011.00
7 377.00
73 598.00
342 260.00
214 860.00
25000.00
12500.00
1997
110 128.00
177 309.00
125 016.00
51 578.00
488
145 861.00
716 178.00
611 279.00
45000.00
22500.00
1998
191 204.00
342 913.00
241 744.00
111 699.00
17 970.00
257 063.00
1 326 407.00
1243579
115000.00
60000.00
1999
337 500.00
582 010.00
351 593.00
148 698.00
27 688.00
367 137.00
1 825 780.00
1 840 057.00
175000.00
87500.00
2000
510 624.42
866 812.33
504 721.83
247 571.33
47 501.00
544 468.58
2 107 149.58
2 912 812.67
250000.00
175000.00
2001
783 901.42
1 432 228.33
852 762.67
325 674.25
75 221.67
777 195.08
2 917 009.92
3 457 781.42
525000.00
375000.00
2002
1 018 560.33
2 033 445.33
1 499 851.83
412 500.58
127 042.83
1 111 036.83
3 906 681.83
4 765 106.83
750000.00
500000.00
2003
1 315 246.00
2 257 719.00
2 001 166.00
489 700.00
131 402.00
1 347 919.00
5 676 586.00
6 470 612.00
875000.00
575000.00
2004
1 379 166.64
2 646 141.42
2 175 723.06
523 552.57
148 161.73
1 513 078.00
6 596 966.46
7 672 539.29
1000000.00
650000.00
7
1.37
3.2
2.29
0.62
0.14
1.51
5.16
7.86
1.20
0.70
2006
1.55
3.6
2.23
0.66
0.17
1.45
5.27
8.48
1.30
0.90
2007
1.77
3.99
2.23
0.69
0.23
1.65
10.1
9.95
1.30
0.90
1,40
1,00
2005
2008
7
2005,2006 ve 2007 yılı fiyatları YTL'dir.
54
YILLAR
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
20098
MOTORĠN tl/lt
0,50
0,69
0,91
2,29
26,00
165,00
1.455,00
18.817,00
441.500,00
2.150.000,00
2,48
 1912’den önce, atlı tramvaylarda ikinci mevki 40 para’lık tramvay biletiyle (1
Kuruş=100 para) 2 kg. ekmek, 1,3 kg. zeytin, 6 adet günlük gazete alınabiliyordu.
 1912’den sonra, elektrikli tramvaylar döneminde, ikinci mevki 1 kıta bilet bedeli, 10
Para’ydı.
 1923-1927 arasında (tramvay ve tünel işletmesi henüz kamulaştırılmamıştır), ikinci
mevki 1 kıta yolculuk bedeli 2,75 kuruş (100 Krş=1 TL) iken; 1 kg. ekmek 10, 1 kg. et 40,
1 kg. fasulye 25, 1 kg. zeytin 30, 1 kg. gazyağı 20, 1 kg. kaşar 100, 1 çift kundura
(ayakkabı) ise ortalama 250 kuruştu. Dolar bu dönemde 200 kuruştur.
 1935 yılında ikinci mevki tam (sivil) tramvay bileti 3 kuruşken, 1 kg. ekmek 5, 5 adet
yumurta da 5 kuruştu. Aynı yılda dolar 125 kuruştur.
 1945 yılında (tramvayları artık kamu kuruluşu olan İETT işletmektedir), ikinci mevki
tam (sivil) tramvay bileti 10 kuruştu. 1 doların karşılığı ise 130 kuruştur.
 1999 yılında İETT’nin indirimli yolculuk bilet bedeli 150.000 TL iken; 1 ekmek 150.000,
4 yumurta 150.000, 1 kg. zeytin 750.000, 1 kg. soğan 600.000, 1 kg. et ortalama
3.000.000 Türk Lirasıdır. Dolar 429.800 TL’dir.
 2009 yılında, tam (indirimsiz) İETT yolculuk ücreti 1,3 YTL (130 kuruş) iken; 1 kg.
ekmek ortalama 2,5, 1 kg. beyaz peynir ortalama 10 (Yeni) Türk Lirasıdır.
 Gayrısafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içinde İstanbul payı, 1998’de, 1987 fiyatlarıyla %
22,1, cari fiyatlarla % 21,7’dir.
 İstanbul’un ‘ulaşım ve haberleşme’deki payı 1996’da % 24,23 olmuştur.
 İstanbul yatırımları içinde ulaştırma ve haberleşme sektörünün payı 1995 yılında %
11,75, 1996 yılında % 14, 1998 yılında ise % 9,84 olarak gerçekleşmiştir.
 1998’de Türkiye’nin birinci derecede gelişmiş illeri arasında İstanbul’un sosyoekonomik
gelişmişlik düzeyi 4,88’dir. Gelir eşitsizliği Türkiye sıralamasında ise 2.dir.
 2000 yılı itibarıyla İstanbul’da imar affıyla yasalaşan konut sayısı 750.000’dir.
 1990 yılında İstanbul doğumluların kent nüfusu içindeki payı % 37,27’dir.
8
YTL
55
Türkiye UlaĢım Bilgileri
Transaport Informations of Turkiye
Bu bölüm, kent ulaĢım istatistiklerine odaklanmadan önce, ulusal ölçekli ulaĢım
göstergelerinin genel çizgileriyle bir dökümünü, Cumhuriyet dönemi açısından yapmaya
çalıĢmaktadır. Ayrıntılar ayıklanmıĢ, en genel, kaba çizgileriyle çerçeve görünür kılınmaya
çalıĢılmıĢtır. Önce genel veriler ve karĢılaĢtırmalar yapılmıĢ, sonra kara, raylı ve deniz ulaĢımı
verilerine göz atılmıĢtır.
Genel
General
 Türkiye’de 1975-2000 yılları arasında 1.200 km. otoyol, 0 km. demiryolu yapılmıştır.
 1950 yılında Türkiye’de yolların 1950 % 55’i, 2004 yılında ise % 4’ü demiryoludur.
 2004 yılında; 10.948 km. demiryolu ağının 2.122 km.si elektrikli, 2.505 km.si sinyallidir
ve kilometrekareye düşen demiryolu uzunluğu 0,0112 km.dir.
 2004 yılında; 8.300 km.lik kıyısı olan ülkemizde 149 liman-iskele, 7 TCDD’ce işletilen
liman vardır.
 2004 yılında Karayolu yük taşıma payı % 91’dir. Karayolu toplam ağ uzunluğu 63.201
km., otoyol 1.851 km., devlet yolu 31.297 km., asfalt kaplama yol uzunluğu ise 6.067
km.dir.
 2001 yılında havayoluyla yapılan yolculuk sayısı 9.900.000, havalimanı ve meydan sayısı
34’tür.
 1923-2007 arasında il ve devlet karayolları toplamı % 237, demiryolları ise % 131,5
artmıştır.
 1933-2007 yılları arasında Türkiye’de otomobil sayısı % 151.936 (1.519 kat), 1965-2007
arasında minibüs sayısı % 3.314 (33 kat), otobüs sayısı % 793 (8 kat) artmıştır.
1948 YILI ÜRETĠCĠ FĠYATLARIYLA GSYMH
ĠÇĠNDE ULAġIM VE HABERLEġME
YILLAR
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
(Kaynak: TOBB İstatistik Göstergeler)
ULAġIM VE
TOPLAM TL
HABERLEġME TL
94,400,000
116,500,000
133,900,000
147,600,000
145,600,000
164,700,000
188,500,000
190,100,000
198,300,000
187,000,000
208,300,000
227,200,000
2,855,800,000
3,280,900,000
3,650,600,000
4,332,900,000
3,755,700,000
4,153,900,000
5,103,400,000
5,208,600,000
5,671,500,000
5,011,300,000
5,821,700,000
6,183,700,000
GSYMH %
3.31
3.55
3.67
3.41
3.88
3.96
3.69
3.65
3.50
3.73
3.58
3.67
56
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
225,500,000
255,700,000
283,000,000
316,900,000
347,900,000
329,500,000
318,400,000
363,200,000
326,600,000
300,300,000
295,800,000
361,700,000
442,200,000
451,600,000
5,989,100,000
7,424,600,000
7,515,500,000
8,246,700,000
8,920,800,000
8,581,100,000
7,692,800,000
8,132,200,000
7,330,700,000
6,994,600,000
5,910,300,000
7,802,400,000
7,873,000,000
9,263,400,000
3.77
3.44
3.77
3.84
3.90
3.84
4.14
4.47
4.46
4.29
5.00
4.64
5.62
4.88
1968 YILI ÜRETĠCĠ FĠYATLARIYLA GSYMH
ĠÇĠNDE ULAġIM VE HABERLEġME
YILLAR
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
ULAġIM VE
TOPLAM TL
HABERLEġME TL
1,785,700,000
1,744,700,000
1,943,900,000
2,118,600,000
2,481,100,000
2,862,500,000
3,084,000,000
3,442,700,000
3,735,300,000
4,084,700,000
3,989,400,000
4,372,300,000
4,482,600,000
4,606,800,000
5,018,300,000
5,383,000,000
5,672,800,000
6,145,900,000
6,923,600,000
7,385,800,000
8,178,800,000
35,722,200,000
33,605,500,000
36,682,400,000
41,145,300,000
45,463,100,000
50,871,500,000
49,548,500,000
53,962,500,000
56,364,100,000
61,118,800,000
64,229,600,000
66,333,900,000
68,366,100,000
69,413,500,000
73,068,800,000
80,149,500,000
83,680,400,000
86,016,900,000
95,985,800,000
100,005,300,000
107,238,200,000
GSYMH %
5.00
5.19
5.30
5.15
5.46
5.63
6.22
6.38
6.63
6.68
6.21
6.59
6.56
6.64
6.87
6.72
6.78
7.14
7.21
7.39
7.63
57
1987 SABĠT FĠYATLARIYLA GSYMH ĠÇĠNDE
ULAġIM VE HABERLEġME
YILLAR
ULAġIM VE
HABERLEġME TL
TOPLAM TL
GSYMH
%
1968
2,451,433.60
29,159,049.00
8.41
1969
2,612,106.60
30,439,915.40
8.58
1970
2,679,704.60
31,721,966.80
8.45
1971
2,909,110.80
33,755,534.90
8.62
1972
3,249,303.50
36,192,374.40
8.98
1973
3,539,034.10
37,429,010.40
9.46
1974
3,952,371.70
39,937,382.50
9.90
1975
4,566,059.80
42,792,899.60
10.67
1976
5,307,914.80
47,090,870.20
11.27
1977
5,878,923.00
48,977,431.60
12.00
1978
6,029,635.80
49,883,190.40
12.09
1979
5,986,327.90
49,409,633.30
12.12
1980
5,907,098.80
49,495,903.30
11.93
1981
6,603,871.50
52,120,825.90
12.67
1982
7,183,119.20
54,357,010.50
13.21
1983
7,643,595.00
56,974,241.70
13.42
1984
8,482,669.10
61,181,514.40
13.86
1985
8,586,389.20
63,673,297.20
13.49
1986
8,943,432.90
67,957,993.10
13.16
1987
10,385,537.90
73,663,878.40
14.10
1988
10,348,012.50
75,619,040.70
13.68
1989
10,572,351.10
75,298,818.60
14.04
1990
11,787,150.40
81,601,141.10
14.44
1991
11,788,586.50
82,271,363.80
14.33
1992
10,898,943.90
85,418,868.70
12.76
1993
11,788,214.10
90,569,034.20
13.02
1994
11,811,000,000.00
87,505,000,000.00
13.50
1995
12,491,000,000.00
93,683,000,000.00
13.33
1996
13,438,000,000.00
99,722,000,000.00
13.48
1997
14,458,000,000.00
106,755,000,000.00
13.54
1998
15,166,000,000.00
110,288,000,000.00
13.75
1999
14,570,000,000.00
104,760,000,000.00
13.91
2000
15,589,000,000.00
112,044,000,000.00
13.91
2001
14,825,000,000.00
104,566,000,000.00
14.18
58
YILLARA GÖRE ULAġIM
SEKTÖRÜ YATIRIM PAYI %
(Kaynak; TOBB Ekonomik Göstergeler, 2000)
YILLAR
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
ÖZEL
SEKTÖR
%
1.75
2.62
3.45
4.36
4
4.06
4.62
4.42
4.76
5.34
5.9
7
6.09
6.38
6
5.81
6.54
4.84
6.69
7.58
7.81
8.22
7.48
6.15
5.75
5.55
5.22
5.49
6.3
6.69
10.22
10.01
8.22
8.7
10.8
10.19
9.95
11.8
KAMU
SEKTÖRÜ
%
11.7
10.28
9.54
10.62
10.26
9.98
9.39
9.31
9.99
9.6
10.51
11.46
11.73
11.33
12.45
11.63
10.74
11.02
11.47
11.8
13.14
13.53
16.3
16.88
18.22
14.14
12.99
14.08
17.8
16.71
15.8
15.1
15
12.21
12.43
17.3
18.1
17.6
59
TÜRKĠYEDE KARAYOLU (Ġl+Devlet) ve
DEMĠRYOLLARININ GELĠġĠMĠ
TUİK, 2008
yıllar
tüm karayolu
km
demiryolu
km
18.355
29.639
39.583
41.582
43.511
47.080
55.008
58.451
58.792
59.453
59.069
60.761
59.302
59.128
59.999
61.090
61.939
61.912
3.756
5.632
6.669
7.381
7.515
7.671
7.802
7.895
8.008
7.985
8.138
8.193
8.400
8.429
8.549
8.671
8.697
8.697
1923
1930
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2007
Karayolu Demiryolu
%
%
-
-
61.48
33.55
5.05
4.64
8.20
16.84
6.26
0.58
1.12
-0.65
2.86
-2.40
-0.29
1.47
1.82
1.39
-0.04
49.95
18.41
10.68
1.82
2.08
1.71
1.19
1.43
-0.29
1.92
0.68
2.53
0.35
1.42
1.43
0.30
0.00
KARAYOLLARINDA YAPILAN Milyon km.
Yıllar
1950
1955
1960
1965
1970
1972
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
TaĢıt km
Ton km
Yolcu km
558
1 204
1 563
3 394
6 477
8 113
11 515
13 432
15 127
17 610
18 416
15 878
15 343
15 957
16 595
17 260
17 949
18 667
20 849
23 016
24 553
26 613
27 041
26 056
28 514
30 807
957
2 406
3 678
8 415
17 447
18 777
25 874
29 424
33 812
38 013
41 404
37 119
37 507
39 007
40 567
42 189
43 878
45 634
54 018
58 832
65 459
68 239
65 710
61 969
67 704
97 843
2 597
10 831
10 880
24 931
41 311
50 207
61 341
68 395
74 100
85 678
88 560
75 770
73 127
76 491
80 010
83 690
87 539
91 566
93 587
112 034
128 202
133 833
134 991
131 029
142 173
146 029
60
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
31 251
34 833
41 015
46 384
49 947
49 866
56 151
52 631
51 664
52 349
57 767
61 129
64 577
69 609
69.771
72.432
95 020
112 515
135 781
139 789
152 210
150 974
161 552
151 421
150 912
152 163
156 853
166 831
177 399
181 330
181.935
176.455
140 743
155 202
167 871
180 967
186 159
175 236
185 681
168 211
163 327
164 311
174 312
182 152
187 593
209 115
206.098
212.464
DEMĠRYOLU KARAYOLU KARġILAġTIRMASI (1991-1996)
Kaza Sayısı
Yaralı Sayısı
Ölü Sayısı
8.147
3.101
1.083
1.382.161
619.229
36.285
demiryolu
karayolu
UlaĢım Türü
Kaza
Yaralanma
Ölüm
Ölüm Riski (ölüm/ 1
milyar yolcu-km)
Yol uzunluğu
1950-1997 yol artıĢ %
Yapıl maliyeti
Ömür (yıl)
ĠĢletme maliyeti
Yakıt Maliyeti
Enerji Tüketimi
UlaĢım Yatırımı %
Yaralanma
TÜRKĠYE ULAġIM TÜRLERĠ KARġILAġTIRMASI (Oran)
Demiryolu
1
1
1
17
1
11
1
30
1
1
1
7
1
Karayolu
22
17,7
8
140
35
80
4
13
7
6
4
72
17,7
TĠCARET PAYLARI %
(2006)
YIL
DENĠZYOLU
DEMĠRYOLU
KARAYOLU
HAVAYOLU
DĠĞER
2000
88,6
0,5
8,6
0,2
2,1
2001
87,0
0,6
10,6
0,2
1,6
2002
87.3
0.7
9.7
0.2
2.1
2003
87.6
0.8
10.5
0.1
1.0
2004
87.4
1.2
10.3
0.1
1.0
2005
86.0
1.2
11.9
0.2
0.7
61
Karayolu
Highway
KARAYOLU
tarih
karayolu km
cumhuriyet
öncesi
1950
2003
2010
18,335
47,080
63,167
62,219
OTOMATĠV SANAYĠ ÜRETĠMĠ, TOBB 2009
YILLAR Otomobil Minibüs Otobüs Midibüs
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2006
2008
60
366
67,291
31,529
60,353
167,556
233,412
297,476
545,682
621,567
1,199
1,099
5,222
213
7,397
7,898
7,645
20,597
20,728
21,123
122
806
1,284
1,101
1,637
1,689
1,279
4,231
6,019
7,526
0
4
239
491
2,191
4,288
3,537
11,506
8,263
10,660
Toplam
1,381
2,275
74,036
33,334
71,578
181,431
245,873
333,810
580,692
660,876
TÜRKĠYE-ĠSTANBUL KAZA KARġILAġTIRMASI, 2007 TÜİK
Motorlu Kara TaĢıtı sayısı
Toplam kaza sayısı
Ölümlü-yaralanmalı kaza sayısı
Ölü sayısı
Yaralı sayısı
TÜRKĠYE
ĠSTANBUL
13,022,945
749,434
86,947
3,462
149,814
2,570,559
244,588
9,972
264
15,199
62
Bu yıllara ilişkin veri kaynakta
otobüs+minibüs+kamyonet
biçiminde olduğundan
kullanılmamıştır.
Toplam
artıĢ %
Minibüs
artıĢ %
2,16
-0,14
-15,98
267,36
123,57
52,71
91.37
57.30
192.91
83.93
32,49
67.77
85.38
44.59
30.54
12.12
Otobüs
artıĢ %
Otomobil
ArtıĢ %
Toplam
Otobüs
Minibüs
YILLAR
Otomobil
MOTORLU KARA TAġITLARI, TUİK 2008
1927
1933
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2007
4,257
4,349
4,343
3,649
13,405
29,970
45,767
87,584
137,771
403,546
742,252
983,444
1,649,879
3,058,511
4,422,180
5,772,745
6,472,156
Bu yıllara ilişkin veri kaynakta
otobüs+minibüs+kamyonet
biçiminde olduğundan
kullanılmamıştır.
10,913
16,008
40,623
64,707
87,951
125,399
173,051
235,885
338,539
372,601
22,169
15,980
23,763
32,783
47,119
63,700
90,197
118,454
163,390
198,128
120,666
169,759
467,932
839,742
1,118,514
1,838,978
3,321,759
4,776,519
6,274,674
7,042,885
46.69
153.77
59.29
35.92
42.58
38.00
36.31
43.52
10.06
46.69
-27.92
48.70
37.96
43.73
35.19
41.60
31.33
37.94
21.26
-27.92
40.69
175.64
79.46
33.20
64.41
80.63
43.79
31.36
12.24
40.69
KARAYOLU KAZALARI, TUİK 2008
YILLAR Araç sayısı9
1933
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2006
9
7.575
7.610
9.100
11.015
35.225
80.757
123.588
214.968
369.808
785.920
1.344.254
1.888.767
2.981.222
4.985.333
7.161.379
9.898.059
10.936.714
ArtıĢ
%
0.46
19.58
21.04
219.79
129.26
53.04
73.94
72.03
112.52
71.04
40.51
57.84
67.22
43.65
38.21
10.49
0.46
Kaza
7.493
8.136
14.805
19.207
46.643
36.960
63.473
115.295
279.663
500.664
620.789
728.755
ArtıĢ
ArtıĢ
ArtıĢ
Ölü
Yaralı
%
%
%
8.58
81.97
29.73
142.84
-20.76
71.73
81.64
142.56
79.02
23.99
17.39
1.247
1.590
2.564
3.978
6.054
4.100
5.477
6.317
6.004
5.510
4.505
4.633
27.51
61.26
55.15
52.19
-32.28
33.59
15.34
-4.95
-8.23
-18.24
2.84
8.673
7.729
13.654
16.838
30.864
23.816
49.058
87.668
114.319
136.437
154.086
169.080
-10.88
76.66
23.32
83.30
-22.84
105.99
78.70
30.40
19.35
12.94
9.73
Otomobil+otobüs+minibüs+kamyon+kamyonet+motosiklet+özel amaçlı taĢıtlar+yol ve iĢ makinaları
63
Demiryolu
Railway
“Hükümet-i Seniyye‟nizin vazgeçilmez bir
görev sayması gereken ilk tedbir
demiryollarımızın yapımıdır. Avrupa ülkeleri kadar
demiryollarına sahip olduğumuz gün,
Zat-ı Hümayununuz dünyada en önde gelen
bir devletin başında olmuş olacaksınız”.
Fuad Paşa’nın Padişaha sunduğu vasiyetname’den
 Demiryollarının 1995 yılında dış ticaret payı, miktar olarak % 0,76, parasal olarak
% 0,66’dır.
 2003 yılında Türkiye ulaşımında demiryolu yolculuk payı % 3, yük taşımacılık payı
% 7’dir.
 2009 yılında Türkiye, demiryolları Avrupa’da hat uzunluğu açısından sonuncu,
kaza sayısı açısından birinci sıradadır.
 11.004 km toplum demiryolunun (2009), 9.024 km. si 1950 öncesinden kalmadır.
 Cumhuriyetin kuruluşundan 1950 yılına değin (27 yıl), yılda 172 km. demiryolu
yapılarak Osmanlı döneminden devir alınan 4.559 km. demiryolu ikiye katlanmıştır.
 1950 yılından günümüze (60 yıl) 2.000 km. demiryolu döşenmiştir.
TAġIMA SĠSTEMLERĠNĠN KARġILAġTIRILMASI
Türkiye koşullarında, yolcu-km. başına enerji tüketimi
(tren=100)(DPT, 1982)
SĠSTEM
Otomobil
DolmuĢ
Minibüs
Otobüs
Tramvay
Metro
Tren
ORTALAMA
515
241
134
96
112
97
100
DEMĠRYOLU HAT UZUNLUĞU KM (TCDD, 2009)
YILLAR
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
ELEKTRĠKLĠ
ELEKTRĠKSĠZ
TOPLAM
1.752
1.920
1.920
1.920
1.920
1.928
1.919
6.945
6.777
6.777
6.777
6.777
6.771
6.767
8.697
8.697
8.697
8.697
8.697
8.699
8.686
64
TÜRKĠYEDE DEMĠRYOLU ÖDENEKLERĠ
yıllar
demiryolu uzunluğu
km
demiryolu/karayolu ödenek
oranı
1923
1950
1976
1995
3.714
7.494
8.138
8.600 (+tali 1900)
1/3
1/34
1/7
ULAġIMDA DEMĠRYOLU PAYI
Yıl
Yolculuk Payı
%
Yük payı
%
1950
1994
2003
2004
42
4
3
2
78
8
7
4
DEMĠRYOLU KAZALAR (TUİK 2008)
Yıllar
1935
1940
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2007
2008
2009
Kaza
38
67
61
145
110
36
196
407
895
1.211
913
869
490
522
394
386
299
Ölü
28
126
116
136
148
141
110
135
198
146
158
175
185
153
108
111
88
Yaralı
49
83
196
251
224
81
126
219
368
408
402
476
430
273
204
247
303
65
Denizyolu
Seaway
TÜRK DENĠZ TĠCARET FĠLOSU GEMĠ TĠPLERĠ VE
YAġ ORTALAMASI
GEMĠ TĠPĠ
Kuru Yük Gemisi
Dökme yük Gemisi
Obo Gemisi
Konteyner
Kuruyük-Konteyner
Petrol tankeri
Ürün Tankeri
Kimyevi madde tankeri
LPG Tankeri
Asfalt Tankeri
Su Gemisi
Ro-Ro Gemisi
Ro-Ro Ferri-Yolcu
Feribot
Tren Ferisi
Yolcu/Yük Gemisi
Frigofrik
Balıkçı Gemileri
Bilimsel AraĢtırma Gemileri
ġehir hatları
Deniz Otobüsleri
ġehir hatları Arabalı
Yolcu motorları
Romörkör
Hizmet Gemileri
Mavna/ġat
Yüzer Vinç
Diğer
TOPLAM
ADET
2003
YAġ
ORTALAMASI
ADET
2007
396
125
2
37
6
113
7
49
6
2
13
22
6
16
7
26
1
52
4
53
23
20
4
125
33
2
1
1
29.1
20.2
22
8.3
10.8
24.9
15.1
20
20.3
43
23.8
19
28.5
17.4
32.6
27.6
0
11.8
40.5
27.2
11.7
23.6
0
22.2
19
5
0
0
431
96
1
32
11
130
3
49
6
1
16
20
12
35
7
42
0
171
4
47
26
24
64
110
76
2
5
10
1.152
23.5
700
66
1988-2003 YILLARINDA DENĠZ (TDĠ) FĠLO KAYIPLARI, 2003
YILLAR
TOPLAM TONAJ (1000 DWT)
AYRILAN GEMĠ SAYISI
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
4.911
5.123
5.639
5.968
6.503
8.255
8.545
10.310
10.893
10.563
9.760
10.322
9.489
9.307
8.665
7.626
15
27
25
17
13
15
17
11
30
27
24
29
40
44
44
38
ĠSTANBUL’DA DENĠZ ULAġIMI ġĠRKETLERĠ
VE FĠLO, Murat Koraltürk 2010
ġĠRKETLER
ġirket-i Hayriye
Haliç Vapurları ġirketi
Hazine-i Hassa
Vapurları Ġdaresi
Fevaid-i Osmaniye
Ġdare-i Aziziye
Ġdare-i Mahsusa
Osmanlı Seyr-i Sefain
Ġdaresi
Akay ĠĢletmesi
Denizbank/DDY
ĠĢletmesi
Denizcilik Bankası
Türkiye Denizcilik
ĠĢletmeleri
ĠDO Aġ
FĠLOYA
EKLENEN
BAġLANGIÇ
BĠTĠġ
FĠLO
1851
1858
1945
1941
77
17
1844
1862
2
1862
1871
1878
1871
1878
1909
11
12
26
9
1
14
1910
1933
45
17
1933
1938
48
3
1938
1952
58
10
1952
1984
?
65
1984
2005
?
47
1988
-
90
67
ĠDO VE ġEHĠR HATLARI YOLCULARI
Murat Koraltürk 2010
YILLAR
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
DENĠZOTOBÜSÜ
+ FERĠBOT
5105083
585386
6040783
4970609
4541244
4951877
5178688
6391301
6761809
7447364
9719037
8414876
7372545
7000306
7734817
8168167
11076822
13835475
14580634
15032535
15307802
13559616
ġEHĠR
HATLARI
53610004
76541120
82599631
84753392
87015854
68
Ġstanbul Bilgileri
Informations of Istanbul
“İstanbul: pek soylu biçimlerin tatlı melodisi”
Le Corbusier
Bölüm, Ġstanbul’u bir kent olarak genel çizgileriyle (en temel göstergelerle) tanıtmayı
amaçlamaktadır. UlaĢıma etki edebilecek özellikler üzerinde vurgu yapılmıĢ, bu tür veriler öne
çıkarılmıĢtır.
Coğrafya
Geography
Ġstanbul 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır. Batıda Çatalca Yarımadası, doğuda Kocaeli
Yarımadası'ndan oluĢur. Kuzeyde Karadeniz, güneyde Marmara Denizi ve ortada Ġstanbul
Boğazı'yle çevrili kent; kuzeybatıda Tekirdağ'a bağlı Saray, batıda Tekirdağ'a bağlı Çerkezköy,
Tekirdağ, Çorlu, güneybatıda Tekirdağ'a bağlı Marmara Ereğlisi, kuzeydoğuda Kocaeli'ne bağlı
Kandıra, doğuda Kocaeli'ne bağlı Körfez, güneydoğuda Kocaeli'ne bağlı Gebze ilçeleri ile
komĢudur. Ġstanbul'u oluĢturan yarımadalardan Çatalca Avrupa, Kocaeli ise Asya anakaralarındadır.
Kentin ortasındaki Ġstanbul Boğazı ise bu iki kıtayı buluĢturur. Boğazdaki Fatih Sultan Mehmet ve
Boğaziçi Köprüleri kentin iki yakasını birbirine bağlar. Kent, Ġstanbul Boğazı boyunca ve Haliç'i
kuĢatacak biçimde, Türkiye'nin kuzeybatısında yer alır.
 1990 yılında İstanbul’un alanı 5.220 km², 1997 yılında 5.110 km², 2009 yılında 5.460,80
km²’dir.
 10 Temmuz 2004 tarihinden önce 1.920 km² olan İBB yetki alanı, 22 Temmuz 2004
tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasası ile
5.343,02 km²’ye çıkarılmıştır.
 Son nüfus sayımına göre, İstanbul’un Avrupa yakası nüfusu 8,1 milyon, Anadolu
Yakası nüfusu 4,4 milyondur.
 2000 yılında Türkiye nüfusunun % 15’i İstanbul’da yaşamaktadır.
 1970-2000 yılları arasında İstanbul toplam nüfusu % 337 artarken, kentsel nüfusu %
400 artmıştır (Türkiye genel artışı % 300).
 Türkiye’de tüm çalışanlar içinde (işgücü) İstanbul ili payı % 13, sanayi sektöründe %
33’dür (DİE, 2001).
 İstanbul Anadolu Yakası nüfusu 1970-2000 yılları arasında % 23’den % 35’e yükselmiş,
Avrupa yakası nüfusu isi % 77’den % 65’e düşmüştür.
 1970 yılında en yüksek nüfuslu iki ilçe Fatih ve Şişli iken, 2000 yılında Gaziosmanpaşa
ve Kadıköy olmuştur. Ümraniye, Küçükçekmece, Bağcılar, Üsküdar, Bahçelievler
azalarak bu ilçeleri izlemektedir.
 Nüfusu en hızlı artan İstanbul ilçesi Büyükçekmece’dir. Onu Sultanbeyli, Ümraniye,
Pendik, Gaziosmanpaşa vb. izlemektedir. Nüfusu en çok azalan ilçe ise Eminönü’dür.
Onu Bakırköy, Fatih, Adalar, Beşiktaş izlemektedir.
69
GENELGÖSTERGELER
(Kaynak; DİE, Ulusal Hesaplar, 2001)
Yüzölçümü (km2)
Nüfus (kişi)
Kent nüfusu
Çalışan nüfus
İşgücü
GSYİH (milyon TL)
ĠSTANBUL
5.400
10.018.735
9.085.599
3.471.400
3.977.241
26.278.326
TÜRKĠYE
769.604
67.803.927
44.006.274
25.997.141
28.544.359
118.789.113
Ġstanbul’un Adları
The Name’s of Istanbul
ĠSTANBUL'UN ADLARI
BYZANTION
BYIZANTOUM
VIZANTION
SECUNDA ROMA
ISTANBOL-ISTINBOL
Roma imparatoru Septimus
Severus'un oğlu Antonius'un
adı
Latince
Grekçe
Ermenice Kaynaklar (2.yy)
NEA ROMA (NOVA ROMA)
KONSTANTĠNOPOLĠS
BĠZANSTIUM
KONSTANTĠNĠYYE
ĠSTANPOLĠS
ASTANBUL
BELDE-Ġ TAYYĠBE
DARÜL'ĠSLAM
DAR'ÜL'HĠLAFE
DER'SAADET
DER-Ġ DEVLET
DERALĠYE
ASĠTANE
DARÜ'S SALTANA
ĠSTANBUL
Bizans imparatoru
Konstantin‟in adı
Hadis-i Şerif
İbni batuta (14.yy)
Arapça
Osmanlı
Osmanlı
Osmanlı
Osmanlı
Osmanlı
70
ĠSTANBUL'U NASIL ADLANDIRIRLARDI?
(Kaynak:Evliya Çelebi)
adlandıranlar
ad
Latinler
Süryaniler
Yahudiler
Frenkler
Avusturyalılar (Nemçe)
Ruslar
Macarlar
Felemenkler (Hollandalılar)
Portekizliler
Araplar
İranlılar
Hindliler
Moğollar
Tatarlar
Makedonya
Yankoviçe, Aleksandra
Vizendovina
Yağfuriye, Pozantiyum, Konstantiniye
Konstantinopol
Tekfuriye,
Vizendovar
İstefaniye
Kostin
Konstantiniyye-i Kübra
Kayser Zemin
Tahtı Rum
Çakdurkan
Sakalya
Ġstanbul’un Alanı
The fields of Istanbul
ĠSTANBUL’UN ALANI (km²)
(Kaynak: www.ibb.gov.tr)
Alan
ĠBB sınırı
Suriçi bölge
Avrupa Yakası kara alanı
Avrupa Yakası göl alanı
Avrupa Yakası toplam alanı
Anadolu Yakası kara alanı
Anadolu Yakası göl alanı
Anadolu Yakası toplam alanı
Ġstanbul kara alanı
Ġstanbul göl alanı
Ġstanbul toplam alanı
2009
5.343,02
253
3.474,06
88,65
3.562,71
1.869,13
28,99
1.898,12
5.343,19
117,64
5.460,80
ESKĠ ĠSTANBUL TEPELERĠ
1.Tepe
Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet cami, Cezaevi ve eski hipodromun bulunduğu yer
2.Tepe
3.Tepe
4.Tepe
Çemberlitaş ve Nuruosmaniye Cami
Beyazıt cami, Üniversite ve bahçesi, Süleymaniye Cami tepesi
Fatih Caminin bulunduğu yer
5.Tepe
Çarşamba'da Sultan selim Cami tepesi
6.Tepe
Edirnekapı'da Mihrimah Cami ile tekfur Sarayını içine alan tepe
7.Tepe
Lycus Vadisi (Aksaray-Topkapı) ni sağlı-sollu çevreleyen tepeler dizisi
71
Belediyeler
Municipalities
ĠSTANBUL'DA 1980 ÖNCESĠ BELEDĠYELER
Yıllar
Belediyeler
1923'den önce
Merkez (İstanbul), Kartal, Tuzla, Silivri
1923-1930
Çatalca, Maltepe, Pendik, Şile, Yalova
1950-1960
Küçükçekmece, Büyükçekmece
1960
Küçükyalı
1963
Bayrampaşa, Kağıthane, Küçükköy, Ümraniye, Değirmenköy
1966
Avcılar, Güngören, Yakacık
1967
Alibeyköy, Kocasinan, Sefaköy
1969
Hadımköy, Celaliye-Kamiloba, Soğanlık
1970
Esenler
1971
Dolayoba, Selimpaşa
1972
Kemerburgaz, Yenibosna, Çınarcık
1976-1980
Halkalı, Yeşilbağ, Yayalar
Ġlçeler
Districts
ĠSTANBULDA ĠLÇE
SAYILARI
yıllar
Ġlçe sayısı
1927
1950
1965
1990
1994
1995
2009
7
16
19
25
33
32
39
72
ĠSTANBULDA ĠLÇELER
ilçe
ilçe olma yılı
Adalar
Bakırköy
Beyoğlu
Çatalca
Üsküdar
1927 ?
1926
1924
1926
1926
Ġstanbul (Merkez)
1927 ?
Eminönü
Fatih
BeĢiktaĢ
Sarıyer
Yalova
Beykoz
Eyüp
Kadıköy
Kartal
Silivri
ġile
1928
1928
1930
1930
1930
1930-1950
1930-1950
1930-1950
1930-1950
1930-1950
1930-1950
GaziosmanpaĢa
1965
ġiĢli
Zeytinburnu
BayrampaĢa
Kağıthane
1965
1965
1990
1990
Küçükçekmece
1990
Pendik
Ümraniye
1990
1990
Büyükçekmece
1990
Avcılar
Bağcılar
Bahçelievler
Güngören
Maltepe
Sultanbeyli
Tuzla
Esenler
Yalova (Ġl olması)
1992
1992
1992
1992
1992
1992
1992
1993
1995
73
ĠSTANBUL ĠLÇELERĠ, 2007
ilçe
Avrupa Yakası Toplam
yüzölçümü
(km2)
nüfus
Hanehalkı
(2001)
3474,06
8156,969
506,48
148,419
AVCILAR
41,92
322,190
59.766
BAĞCILAR
22,40
719,267
126.610
BAHÇELĠEVLER
16,57
571,711
122.415
BAKIRKÖY
29,65
214,821
61.342
104,48
193,750
9,54
272,196
61.358
BEġĠKTAġ
18,04
191,513
62.476
BEYLĠKDÜZÜ
37,74
186,847
8,96
247,256
60.431
157,68
151,954
92.564
ÇATALCA
1040,42
61,566
19.638
ESENLER
18,51
468,448
86.553
ESENYURT
43,12
335,316
EYÜP
228,14
317,695
64.311
FATĠH
15,93
455,498
112.426
GAZĠOSMANPAġA
11,67
464,109
174.112
GÜNGÖREN
7,17
318,545
70.794
KAĞITHANE
14,83
418,229
88.014
KÜÇÜKÇEKMECE
37,51
662,566
145.521
SARIYER
151,26
276,407
63.580
SĠLĠVRĠ
869,51
118,304
27.909
SULTANGAZĠ
36,24
436,935
ġĠġLĠ
34,98
314,684
79.138
ZEYTĠNBURNU
11,31
288,743
61.813
ARNAVUTKÖY
BAġAKġEHĠR
BAYRAMPAġA
BEYOĞLU
BÜYÜKÇEKMECE
Anadolu Yakası Toplam
1.869,13 4.416,867
ADALAR
11,05
10,460
ATAġEHĠR
25,87
345,588
310,36
241,833
BEYKOZ
4.259
52.636
74
ÇEKMEKÖY
148,02
135,603
KADIKÖY
25,07
550,801
206.211
KARTAL
38,54
427,156
102.500
MALTEPE
53,06
415,117
95.632
180,20
520,486
94.149
61,87
223,755
781,73
25,169
7.942
ÜMRANĠYE
45,30
553,352
143.265
ÜSKÜDAR
35,34
529,550
134.142
123,86
165,239
28.627
28,86
272,758
34.436
PENDĠK
SANCAKTEPE
ġĠLE
TUZLA
SULTANBEYLĠ
75
Nüfus
Population

Türkiye’nin nüfusu 1927-2009 arasında % 416, İstanbul’un nüfusu ise % 1.325
artmıştır.
ĠSTANBUL’UN NÜFUSU
Yıllar
Türkiye
Nüfusu
Ġstanbul Ġstanbul
Nüfusu Payı %
1453
50.000
1477
70.000
1550
550.000
1780
873.000
1850
370.000
1872
550.000
1885
627.000
1908
1.080.000
1923
12.475.000
1927
13.648.270
806.863
5,91
1935
16.158.018
883.599
5,46
1940
17.820.950
991.237
5,56
1945
18.790.174
1.078.399
5,74
1950
20.947.188
1.166.477
5,57
1955
24.064.763
1.533.822
6,37
1960
27.754.820
1.882.092
6,78
1965
31.391.421
2.293.823
7,3
1970
35.605.176
3.019.032
8,48
1975
40.347.719
3.904.588
9,68
1980
44.736.957
4.741.890
10,6
1985
50.664.458
5.842.985
11,5
1990
62.866.000
7.309.190
11,6
1997
62.866.000
9.198.809
14,63
2000
65.200.000
10.018.735
15,36
2008
71.517.100
12.697.164
17,75
76
ĠSTANBUL-TÜRKĠYE NÜFUS GELĠġĠM TABLOSU 1970-2000
(Kaynak: DIE-TUİK Genel Nüfus Sayımları, 2000)
Yılllar
Ġstanbul Kentsel Nüfus
Türkiye Kentsel Nüfus
Ġstanbul Kırsal Nüfus
Türkiye Kırsal Nüfus
Ġstanbul Toplam
Türkiye Toplam
1970
1975
1980
1985
1990
2000
100
100
100
100
100
100
120
123
155
107
129
113
133
143
232
115
159
126
254
196
36
109
196
246
308
243
70
106
246
159
416
321
118
109
337
190
2000 YILINDA BĠR KARġILAġTIRMA,
Türkiye
Marmara
Ġstanbul
(Kaynak: İMP, 2006)
Nüfus
%
68.000.000
17.000.000
10.018.735
100
25
14,7
ĠSTANBUL KENT NÜFUSUNUN TOPLAM
NÜFUSA (KENT+KÖY) ORANI %
1975
67.82
1980
61.36
1985
95.17
1990
92.40
1997
92.50
ĠSTANBUL ĠKĠ YAKA NÜFUS GELĠġĠMĠ
Yıllar
Avrupa Yakası
Nüfus
İstanbul Avrupa
Yakası %
80
77
77
2.281.249
73
77
72
69
67
65
65
60
1950
1955
1965
1970
1973
1975
1980
1985
1990
2000
2003
2010 (Ana Plan
Tahmini)
2.820.388
3.264.393
3.942.005
4.734.857
6.541.593
63
Anadolu
İstanbul Anadolu
Yakası Nüfus
Yakası %
20
23
23
695.094
1.029.164
1.477.497
1.900,980
2.574.333
3.477.142
27
23
28
31
33
35
35
40
37
77
ĠSTANBUL ĠLÇELERĠNĠN NÜFUSA GÖRE SIRALANMASI
1970
1975
Fatih
1980
1985
1990
2000
Fatih
ġiĢli
ġiĢli
Fatih
Kadıköy
Kadıköy
Kadıköy
Bakırköy
Kadıköy
Kadıköy
Kartal
Kartal
Ümraniye
Kadıköy
Bakırköy
ġiĢli
ġiĢli
ġiĢli
Küçükçekmece
Eyüp
Eyüp
Kartal
Fatih
Fatih
Bağcılar
Beyoğlu
Kartal
Üsküdar
Üsküdar
Üsküdar
Üsküdar
Üsküdar
Üsküdar
Eyüp
Eyüp
Eyüp
Bahçelievler
Kartal
Beyoğlu
Beyoğlu
GaziosmanpaĢa
GaziosmanpaĢa
Kartal
Eminönü
BeĢiktaĢ
GaziosmanpaĢa
Beyoğlu
Beyoğlu
Fatih
BeĢiktaĢ
GaziosmanpaĢa
BeĢiktaĢ
BeĢiktaĢ
BeĢiktaĢ
Pendik
GaziosmanpaĢa
Zeytinburnu
Zeytinburnu
Zeytinburnu
Zeytinburnu
Büyükçekmece
Zeytinburnu
Eminönü
Sarıyer
Sarıyer
Sarıyer
Esenler
Beykoz
Beykoz
Beykoz
Beykoz
Beykoz
Maltepe
Çatalca
Sarıyer
Eminönü
Çatalca
Çatalca
Kağıthane
Sarıyer
Çatalca
Çatalca
Eminönü
Eminönü
Güngören
Yalova
Yalova
Yalova
Yalova
Yalova
ġiĢli
Silivri
Silivri
Silivri
Silivri
Silivri
Eyüp
ġile
ġile
ġile
ġile
ġile
Zeytinburnu
Adalar
Adalar
Adalar
Adalar
Adalar
BayrampaĢa
Ümraniye
Ümraniye
Ümraniye
Küçükçekmece
Ümraniye
Sarıyer
Küçükçekmece
Küçükçekmece
Küçükçekmece
Ümraniye
Küçükçekmece
Avcılar
Bağcılar
Bağcılar
Bağcılar
Pendik
Bağcılar
Beyoğlu
Bahçelievler
Bahçelievler
Bahçelievler
Kağıthane
Bahçelievler
Beykoz
Pendik
Pendik
Pendik
BayrampaĢa
Pendik
Bakırköy
Büyükçekmece
Büyükçekmece
Büyükçekmece
Büyükçekmece
Büyükçekmece
BeĢiktaĢ
Esenler
Esenler
Esenler
Sultanbeyli
Esenler
Sultanbeyli
Maltepe
Maltepe
Maltepe
Tuzla
Maltepe
Tuzla
Kağıthane
Kağıthane
Kağıthane
Maltepe
Kağıthane
Silivri
Güngören
Güngören
Güngören
Güngören
Güngören
Çatalca
BayrampaĢa
BayrampaĢa
BayrampaĢa
Esenler
BayrampaĢa
Eminönü
Avcılar
Avcılar
Avcılar
Bahçelievler
Avcılar
ġile
Sultanbeyli
Sultanbeyli
Sultanbeyli
Bağcılar
Sultanbeyli
Adalar
Tuzla
Tuzla
Tuzla
Avcılar
Tuzla
Yalova
Bakırköy
Bakırköy
Bakırköy
GaziosmanpaĢa
78
ĠSTANBUL ĠLÇELERĠ
Nüfus Büyüklüğüne Göre
(2000)
Nüfus ArtıĢ Hızına Göre
(1990-2000)
GaziosmanpaĢa
Kadıköy
Ümraniye
Küçükçekmece
Bağcılar
Üsküdar
Bahçelievler
Kartal
Fatih
Pendik
Büyükçekmece
Esenler
Maltepe
Kağıthane
Güngören
ġiĢli
Eyüp
Zeytinburnu
BayrampaĢa
Sarıyer
Avcılar
Beyoğlu
Beykoz
Bakırköy
BeĢiktaĢ
Sultanbeyli
Tuzla
Silivri
Çatalca
Eminönü
ġile
Adalar
Büyükçekmece
Sultanbeyli
Ümraniye
Pendik
GaziosmanpaĢa
Bağcılar
Avcılar
Esenler
Küçükçekmece
Bahçelievler
Zeytinburnu
Kartal
Sarıyer
Maltepe
Silivri
Beykoz
Kağıthane
Tuzla
Güngören
ġile
Çatalca
Üsküdar
Eyüp
BayrampaĢa
ġiĢli
Kadıköy
Beyoğlu
BeĢiktaĢ
Adalar
Fatih
Bakırköy
Eminönü
Bir Örnek: ĠSTANBUL SULTANBEYLĠ
ĠLÇESĠNĠN NÜFUS GELĠġĠMĠ
(1992’’de ilçe olmuştur)
1957
1980
1985
1990
1997
1998
3.500
2.431
3.741
82.298
145.000
210.000
79
Ġmar ve Konut
Constructions and housing
 İstanbul’daki yapılaşmanın % 7’si imara uygun (yasal), % 93’ü imar yasa
düzenlemelerine uygun değildir.
ĠSTANBUL’DA KONUT
SAYISI
Yıllar
Konut Sayısı
643.343
799.619
1.063.886
2.500.000
3.391.752
1970
1975
1980
1996
2000
ĠSTANBULDA KONUTLARIN
YASAL DURUMU,2004
Ruhsatlı
Ruhsatlı-iskansız
Ruhsatsız
300.000
500.000
500.000
Bir Örnek: BAKIRKÖY ĠLÇESĠNDE ĠMAR UYGULAMASI
Tarih
Yetkili
1988
Bedrettin Dalan
(İBB Başkanı)
1988
Naci Ekşi
(Bakırköy Belediye
Başkanı)
1989
Yıldırım Aktuna (Bakırköy
Belediye Başkanı)
1989
Turgut Özal
(Başbakan)
1992
Ali Talip Özdemir
(Bakırköy Belediye
Başkanı)
Uygulama
Bakırköy'de hazine arazisinin 1/5.000'lik planla
yeĢil alan olmaktan çıkarılması ve 1000 konutluk
siteye imar olanağı.
Dalan'ın 1/5.000'lik planının 1/1000'lik uygulama
planının yürürlüğe sokulması ve arazinin Ġhlas
Aġ'ye verilmesinden sonra imar durumu verilmesi.
Ġmara açılan 100 dönüm arazinin yeniden yeĢil alan
yapılması ve Bakanlığın iptali üzerine Ġhlas Aġ'ye
ruhsat verilmesi.
YeĢil alan kararı alan Bakırköy Belediyesi kararının
BaĢbakanlık talimatıyla Bayındırlık bakanlığınca
iptal edilmesi.
100 dönümlük yeĢil alanı yok eden Ġhlas Aġ'ce
yapılan sitenin anahtarlarının konut sahiplerine
dağıtılması.
80
ĠSTANBUL ĠMAR PLANLARI
Plan Adı
Von Molkte
Yangın Yeri Planı (Pangaltı)
Yangın Yeri Planı (Aksaray)
Yangın Yeri Planı (Salmatomruk)
Islah-ı Turuk Komisyonu
Tarih
1836-1837
1855
1856
1857
1863
Galata Surlarının yıkılması
1864
Joseph Antoine Bouvard çizimleri
1902
Ġstanbul'un Fransız Topografya
Cemiyeti'nce Haritalanması
Ölçek Not
1/25.000
Luigi Starori.
Luigi Starori.
Yol, kanalizason,kagir bina.
Galata 6.Daire-i Belediye,
Müh.Marie de Launay
Paris başmimarının meydan
tasarımları.
Koordinat sisteminin merkezi:
Galata Kulesi
1910-1911
Lyon belediyesi başmühendisi
İstanbul Şehremaneti Fen Heyeti
Müdürlüğüne atanmıştır. Plan
kayıptır.
Auric (Fransa) Planı
Ġstanbul'un Alman Firması'nca
Haritalanması
Carl Ch. Lörcher Beyoğlu Nazım
Planı ÇalıĢması (ĠnĢaat ve KeĢfiyat
Aġ adına)
ĠnĢaat ve KeĢfiyat Aġ (1928)den
sonra Rahmi Arı Firması
Haritalama ÇalıĢması
Bau Rathree Cibali-Fatih Planı
Carl Ch. Lörcher ÜsküdarKadıköy Nazım Planı ÇalıĢması
(ĠnĢaat ve KeĢfiyat Aġ adına)
Elgötz Planı
Martin Wagner ÇalıĢması
Prost (Tarihi Ġstanbul+Beyoğlu)
Planı
Prost (Tarihi Ġstanbul+Beyoğlu)
Uygulama Planları (15 yıllık)
Prost Planı Revizyon Komisyonu
MüĢavirler Heyeti Planlama
Beyoğlu Ciheti Nazım ve Sanayi
Bölgeleri Planı ÇalıĢmaları
Boğaziçi Köy YerleĢmeleri Ġmar
Planları
Ġstanbul Ġmar Operasyonu
Högg Planlama ÇalıĢmaları
Luigi Piccinato ÇalıĢmaları ve
Ġmar ve Planlama Müdürlüğü'nun
kurulması
Luigi Piccinato Geçit Devri Nazım
Planı
Ġmar ve Ġskan Bakanlığı Bölge
Planlama Bürosu
Ġstanbul Belediyesi bünyesinde
Ġmar Planlama Müdürlüğünün
kurulması
Plan kayıptır.
1914-1919
1/500,
1/1.000,
1/2.000
1922
1/2.000
27.000 hektar.
1922-1940
Yangın alanının düzenlenmesi.
Fatih-Edirnekapı tramvay hattının
yerleşmeyi geliştirmek amaçlı
önerilmesi.
1922
1926-1928
1/10.000
Uluslar arası yarışma seçimi.
Anlaşma sağlanamamıştır.
İstanbul analizleri.
1933
1934?
1936-1937
Yapı, yeşil alan, yol planları ayrı.
1/5.000
Wagner planı eleştirmiş, gerçekci
bulmamıştır.
1939-1951
6.000 hektar nazım, 3.000 hektar
imar, 650 hektar detay.
1951
Bölge Planlama için öneri paketi.
1952-1956
1941, 1950,
1954
1956
1957
1/5.000,
1/10.000
Kemal Ahmet Aru+Mukbil
Gökdoğan+Cevat Erbel+Emin
Onat.
1/2.000
1970'li yıllara kadar bu planlar
kullanıldı.
1958
1960
1/10.000
Dönem içinde 7.289 bina yıkıldı.
Sonuçsuz kaldı.
İller Bankasınca kurulan
Müdürlüğün başına Cevat Erbel
getirildi, çalışma 27 Mayıs 1960'la
kesildi.
2.5 milyon nüfus 30,000 hektar
alana
1960
Tuğrul Akçura
1960
Turgut Cansever
81
1961
İmar Müdürlüğü Arşivi:360
onanmış plan (Belediye 133+Özel
227) ÖNERİ: İmar Durumu Planı.
1961
Hazırlanamadı.
Doğu Marmara Planı
1962
İstanbul, İzmit Adapazarı gelişme
sorunu.
Suriçi Nazım Planı
1964
Ġstanbul Kat Nizamları Planı
1964
Doğu Marmara Nazım Planının
gözden geçirilmesi
1964
Ġstanbul Ġmar Planlaması Geçit
Devresi ġurası
Ġmar Durumu (Zoning) Planı
önerisi
Bölge Planlama Bürosu Ġstanbul
Sanayı Nazım Planı
Doğu Marmara Bölge GeiĢtirme
Planı
Gecekondu Bölgelerinin, Ġslah ve
Tasfiye Bölgelerinin Saptanması
Gecekondu Bölgelerinde
Belediyelerin oluĢturulması
Ġstanbul Nazım Plan Bürosu (Luigi
Piccinato'nun desteğiyle)
Çevre Yolları Mevzii Planı
Nazım Plan Bürosu Protokollleri
1965
1966-1970
1966-1980
1966-1969
1971
Alt Ġmar Planları
Boğaziçi Nazım Ġmar Planı
Başkan: Mithat Yenen
Belediyelerden yetki alınması.
İstanbul Belediyesince hazırlanan
çevre yolları ve köprü planının İmar
ve İskan Bakanlığı'nın Çevre
Yolları Mevzi Planı olarak onaması.
Sorumlu kuruluşlarla yapılan 115
protokol (40 önemli acil karar
üzerinde uzlaşma).
1968
Ġstanbul Nazım Planı
Yapılan Plan ÇalıĢmaların Genel
Değerlendirmesi
Boğaziçi Nazım Ġmar Planı ve
Uygulama Yönetmeliği
Ġstanbul Metropoliten Alan Nazım
Planı
34 yeni belediye.
1966-1968
1969
Ġstanbul Metropol Alanı Planlama
ve GeliĢme Sorunları
İstanbul'da imarlı kesimin kat
yüksekliklerinin arttırılması.
Tek doğrusal gelişme ekseni yerine
İstanbul Kuzeyine derinlik
verilmesi.
MGK önerisi ve Belediye Meclisi
onayıyla yürürlüğe girdi. Avrupa:
792 hektar, Anadolu : 348 hektar.
OECD+BM desteği ve yabancı
uzmanlar.
Gecekondu önleme bölgesi: 35
(1970)-53(1982), Islah:127,
tasfiye:20.
1964
Nazım Plan Bürosu Ġstanbul Kenti
GeliĢme ġeması seçimi
Ġstanbul Nazım Planınının
Kurulca incelenmesi
Ġller Bankası Ġstanbul Mücavir
Belediyeler Ġmar Planlama Bürosu
Boğaziçi Sahil ġeridi Koruma
Planı
Ġstanbul ġehirsel GeliĢme Projesi
Finansmanı
Eski Eserler Yasasına Bağlı olarak
Gayrimenkul Eski Eserler ve
Anıtlar Yüksek Kurulu
(GEEAYK) nin oluĢturulması ve
Boğaziçi Koru ve Ormanların
korunması kararı
1/5.000
Şemanın araştırmalarla sınanması
1/25.000
Araşırmalar sonuçlanmadan çizildi
(Dünya Bankasına bağlı olarak
aceleye getirildi).
1971
Yetersiz bulundu.
1971
Başkan: Cevat Erbel, daha sonra:
Turgut Cansever, Hande Süher,
Kutlu Güzelsu.
1971
1/5.000
Sahil şeridi ve yalıların korunması.
Dünya Bankasıyla anlaşma.
1972
1974
1974
Türk Hükümeti Dünya Bankası
anşaması sonucu İnstitue of Public
Administration+Buchanan grubu
Konsorsiyumu danışmanlığı.
1976
Yeni bir strateji.
1977
1/5.000
1980
1/50.000
1980 sonrası
1/25.000,
1/5.000
1/5.000
1982
1978 ve 1979'da revize edildi
Bayındırlık Bakanlığınca onaylı
82
Boğaziçi Nazım Planı ve Boğaziçi
Sahil ġeridi ve Öngörünüm
Bölgesinin içeren Koruma
GeliĢtirme Planı
1983
Essen Planı
1984
Ġstanbul Kentsel UlaĢım Etüdü
ĠBB UlaĢım Nazım Planı raporları
Ġstanbul UlaĢım Master Planı
Boğaziçi Geri Görünüm ve
Ektilenme bölgeleri Revizyon
Nazım Ġmar Planı ve buna bağlı
Boğaziçi Geri Görünüm ve
Etkilenme Bölgelerine ait
uygulama planları
Master ulaĢım etüdlerinin
incelenmesi ve önemli
uygulamaların değerlendirilmesi
Ġstanbul Tarihi Yarımada Koruma
Nazım Ġmar Planı
1987
1988
1988
1990
1/5.000
İBB
Ġstanbul ÇED Planı
2007
1/100.000
İBB
1/5.000,
1/1.000
Kentiçi yol
projesi
ulaĢım
1/5.000,
1/1.000
1988
İstanbul Belediyesi+Büyük İstanbul
Nazım Plan Bürosu+İller Bankası.
Essen Üniversitesi plancıları.
Uluuslararası konsorsiyum (IRTC)
Temel Mühendislik Firması.
Halkow Fox Grubu.
İBB
İBB tarafından Metroplan
Firmasına yaptırıldı.
1990
 İstanbul’da ilk ilan edilen sit alanı 1974 yılında ‘Boğaziçi Doğal ve tarihi Sit Alanı’dır.
 1993 yılında Beyoğlu, 1995 yılında tarihi yarımada, 1974 Kuzey Kesimi Karadeniz Kuşağı
doğal ve kentsel sit alanı ilan edilmiştir.
 1983 yılında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu yürürlüğe girmiştir.
 İstanbul’da 1974-2005 yılları arasında toplam 77 adet Sit kararı alınmıştır. Bu kararlar
55.940 hektarlık toplam 204 adet alanı kapsar. İstanbul yüzölçümünün % 10.3’ünü oluşturur.
 İstanbul’daki Arkeolojik Sit Alanları, Türkiye’deki Arkeolojik Sit Alanlarının % 0,4’ü
kadardır.
SĠT ALANLARI (İstanbul Çevre Düzeni Planı, IMP, 2006)
Türkiye
(2008)
Toplam Sit Alanları
Arkeolojik Sit Alanları
Doğal Sit Alanları
Kentsel Sit Alanları
Karma Sit Alanları
9.161
7.272
1.122
210
557
Ġstanbul
Sayısal
Sayı
dağılım(%)
204
27
131
20
26
Ġstanbul
Alan(ha)
100
13,1
64,2
10,4
12,3
Alan Dağılım
(%)
55.906
1.930
39.497
898
13.581
100
3,5
70,6
1,6
24,3
ĠSTANBUL ĠLĠ SĠT ALANLARI (Kaynak: IMP, 2005)
Sit Alanı Türü
Doğal Sit alanı
Arkeolojik Sit alanı
Kentsel Sit alanı
Tarihi Sit alanı
Karma Sit alanı
TOPLAM
Sayı
%
131
27
20
1
25
204
64,2
13,2
9,8
0,5
12,3
100
83
ĠSTANBUL SĠT ALANLARI (1995 Nazım Planı)
1
Boğaziçi (Anadolu ve rumeli)
Kentsel-Doğal SİT (Ayrıca özel yasası ve yönetimi var).
2
Beyoğlu (Pera ve Galata)
Kentsel SİT (Değişik kültürlerin zengin mozayiği).
3
Eyüp (Kosmidion)
Kentsel SİT (Surdışı en eski Osmanlı yerleşmesi).
4
Kadıköy (RasimpaĢa)
Kentsel SİT (Tarihi Halkedon, ilk yerleşim bölgesi).
5
Kadıköy (ÇarĢı Bölgesi)
Kentsel SİT (Tarihsel, ticari ve kültürel çekirdek).
6
Küçük Çekmece (Göl batısı)
Arkeolojik SİT (Yarımburgaz Mağarası-tarih öncesi yerleşme).
7
Küçük Çekmece (Ġç DıĢ Kumsal)
Doğal SİT ("Ponte Piccolo" köprüsü-göl/deniz kumsalları).
8
Küçük Çekmece (Soğuksu Çiftliği)
Doğal SİT (Göl kenarı plaj ve mesire alanı).
9
Küçük Çekmece (Reqion)
Arkeolojik SİT (Bizans Saray bölgesi-Via Eqnatia yolu geçidi).
10
Silivri (Suriçi)
Kentsel SİT (Tarihi Fatih Mahallesi ve çevresi).
11
Çamlıcı Tepeleri
Doğal SİT (Küçük ve büyük Çamlıca ile etekleri).
12
BeĢiktaĢ (Ortaköy)
Kentsel SİT ( Boğaziçi ile bütünleşik).
13
ġile (Merkez)
Doğal-Kentsel SİT (Sivil mimari-kıyı kuşağı).
14
Pendik (Altkaynarca)
Arkeolojik SİT (İÖ.5.000'lere ait höyük alanı).
15
Tuzla (Liman)
Kentsel-Doğal-Arkeolojik SİT (Bizans yerleşimi-manastır alanı)
16
Tuzla (Kamil Reis Gölü)
Kentsel-Doğal-Arkeolojik SİT (Mesire yeri-Lagüner alan).
17
Maltepe (Balıkçı Köyü)
Kentsel-Arkeolojik SİT (Antik Bryas yerleşimi-tarihi doku).
18
Selim PaĢa
Kentsel Arkeolojik SİT.
19
Yedikule
Kentsel SİT (Suriçi'nde mevzi koruma politikaları).
20
Küçük M.PaĢa
Kentsel SİT (Suriçi'nde mevzi koruma politikaları).
21
Zeyrek
Kentsel SİT (Sivil mimari-eski mahalleler).
22
Sultanahmet
Arkeolojik SİT (Byzantion-Osmanlı anıtsal yapılar).
84
23
Süleymaniye
Kentsel SİT (Sivil mimari-eski mahalleler).
24
Cankurtaran
Kentsel SİT (Suriçi- eski yerleşmeler).
25
KapalıçarĢı
Kentsel SİT (Ticari çekirdek-hanlar).
26
Çatalca (Merkez)
Kentsel SİT (Eski Yerleşme merkezi).
27
Üsküdar (Merkez)
Kentsel SİT (Krisopolis/Biezans-Osmanlı Kent dokusu).
28
Üsküdar (Karacaahmet)
Kentsel SİT (Tarihi mezarlıklar ve çevresi).
29
Adalar (Prens Adaları)
Kentsel-Doğal SİT (Marmara takım Adaları).
30
Ihlamur Vadisi
Kentsel-Doğal SİT (Beşiktaş-Ihlamur Kasrı ve çevresi).
31
Yıldız Sarayı ve Parkı
Kentsel-Tarihsel Doğal SİT (Saray kompleksi ve çevresi).
32
Tarihsel Yarımada
Kentsel-Tarihsel-Arkeolojik SİT (Suriçi bölgesi bütünü).
33
Beykoz / Kuzey Ġstanbul 1
Doğal SİT (Karadeniz kuşağı, ormanlar, Elmalı Su Havzası).
34
Sarıyer/Kuzey Ġstanbul 2
Doğal SİT (Karadeniz kuşağı, ormanlar, tarımsal yerleşmeler).
1939-1948
Kadıköy Yoğurtçu Parkı
Bakırköy Parkı
Anadoluhisarı Parkı
Kadıköy İskelesi Parkı
Üsküdar Atpazarı Bahçesi
Üsküdar yeniçeşme Bahçesi
Ayasofya Parkı
Vişnezade Parkı
Abbasağa Parkı
Taksim (İnönü) Gezisi
Tarabya Parkı
Barbaros Parkı
Üsküdar Bahçesi
Yeniköy Parkı
Heybeliada Parkı
Dolmabahçe-Maçka 2 no.lı park düzenlemesi
Tepebaşı Bahçesi
1923-1938
İSTANBUL 1923-1948: YEŞİL ALAN, PARK,
BAHÇE DÜZENLEMELERİ
85
ĠSTANBUL 1923-1948: BĠNALAR,
HĠZMET VE DĠNLENME ALANLARI
Florya Plajı-Gazinosu
Taksim belediyesi Gazinosu
Dağcılık Kulübü
Mısır Çarşısı restorasyonu
Cerrahpaşa polikilinik Binası
Haseki çocuk Pavyonu
Taksim Opera binası
Fenerbahçe Stadı Yenilemesi
Şeref Stadı yenilemesi
Yıldız Parkı ve köşkleri
17 halkevi binası
Açıkhava Binası
Spor ve sergi sarayı
Taşlık Kahvesi
Dolmabahçe Meydanı
Sebze hali tesisi
Süleymaniye Doğumevi
440 yeni okul binası
Vefa Stadı
İnönü Stadyumu
Emirgan korusu ve köşkleri
İstanbul Konservatuvarı
Konut Gecekondu
İllegal housing





İstanbul’da 1945-2003 yılları arasında 17 imar affı uygulaması olmuştur.
1951’de 8.500 olan gecekondu sayısı 21 kat artarak günümüzde 183.000’e ulaştı.
İstanbul’da Milli Eğitim bakanlığı’na bağlı 1.850 okuldan 1.665’i kaçak. (2009).
İstanbul’da 1.650.000 binanın % 70’i kaçak (2009).
İstanbul’un Sultanbeyli, Samandra yerleşmeleri bütünüyle (kamu binaları, hastaneler,
konutlar) kaçak (2009).
 2009 yılında İstanbul’da konut stoğu 3.820.000, Türkiye içindeki payı % 22, 7’dir (Kaynak, GYODER,
2010)
ĠSTANBULDA KONUT VE GECEKONDU
Yıllar
1951
Nüfus Yoğunluğu (sa/km2)
1960
1982
1990
1995
2005
2009
868
1.070
1.339
1.685
1.835
2.410
869.444
1.500.000
>200.000
278.462
Konut (sa.)
Gecekondu (sa.)
8.500
100.000
182.000
86
TOPLAM KONUT SAYISI, (Kaynak: DİE, 2000)
Anadolu Yakası
Avrupa Yakası
TOPLAM
Sayı
%
1.210.845
2.180.907
3.391.752
35,69
64,30
100
BĠNA YAPIMI (Kaynak: DIE, 2000)
Yıllar
1950 öncesi
1950-1980
1980-1990
1990-2000
TOPLAM
Sayı
%
38.556
245.218
247.385
327.740
858.714
4,49
28,56
28,81
38,17
100
ĠSTANBULDA GECEKONDU (1982)
Bakırköy
Eminönü
Zeytinburnu
Eyüp
Güngören
Kartal
Ümraniye
BeĢiktaĢ
Sarıyer
Adalar
BayrampaĢa
Üsküdar
Küçükçekmece
Beyoğlu
Maltepe
Fatih
ġiĢli
Pendik
Beykoz
GaziosmanpaĢa
Kağıthane
Kocasinan
Kadıköy
TOPLAM
809
551
12.084
10.517
1.031
1.226
8.070
2.158
6.403
189
1.644
1.647
4.940
4.289
5.216
1.254
18.876
3.505
4.610
15.828
22.457
38
10.840
138.182
87
ĠSTANBUL'DA GECEKONDU (1995)
Gecekondu
sayısı
Gecekondu
nüfusu
Zeytinburnu-Kazlıçeşme
19.000
95.000
Bayrampaşa-Taşlıtarla
18.000
90.000
Alibeyköy
12.000
65.000
Şişli-Mecidiyeköy
8.200
41.000
Beykoz-Paşabahçe
7.500
37.000
Üsküdar
4.000
20.500
Bölge
İstanbul’un Tepeleri
Istanbul’s Hills
TARĠHĠ ĠSTANBUL’UN 7 TEPESĠ
Topkapı Sarayı Tepesi
ÇemberlitaĢ Tepesi
BeyazıtTepesi
Fatih Tepesi
Yavuzselim Tepesi
Edirnekapı Tepesi
KocamustafapaĢa Tepesi
ĠĢ Merkezleri
Business Centers
ĠSTANBUL Ġġ MERKEZLERĠ (1989)
Adı
Yapım Alanı (m²)
Yer
BaĢlangıç-BitiĢ
PERPA
700.000
Okmeydanı
1986-1989
ġĠġLĠ KÜLTÜR VE TĠCARET MERKEZĠ
600.000
Mecidiyeköy
1989-1992
ATAKÖY TURĠZM MERKEZĠ
48.000
Ataköy
1988-1990
DÜNYA TĠCARET MERKEZĠ
500.000
Atatöy havalimanı
1986-1990
TAKSĠM TURĠZM VE Ġġ MERKEZĠ
110.000
Dolmabahçe
1988-1990
ZĠNCĠRLĠKUYU Ġġ MERKEZĠ
54.381
Zincirlikuyu
1988-1991
PLAZA Ġġ MERKEZĠ
63.000
4.Levent
1986-1989
TĠM (TOPKAPI Ġġ MERKEZĠ)
60.000
Topkapı
1983-1990
BELPRĠ HYPERMARKET
10.000
Merter E-5 Karayolu
1989-1989
SARKUSYAN Ġġ MERKEZĠ
3.670
ġiĢhane
1987-1989
88
Ġstanbul AlıĢveriĢ Merkezleri
Shopping Centers
ALIġVERĠġ MERKEZLERĠ
AKMERKEZ
Etiler
ADDRESĠSTANBUL
ġiĢli
ALKENT
Etiler
ASTORIA
ġiĢli
ASYAPARK
Ümraniye
ATĠRUS
Büyük Çekmece
ATRIUM
Ataköy
BAUHAUS
Ġçerenköy
BEYLICIUM
CAPITOL
Altunizade
CAROUSEL
Bakırköy
CARREFOUR
Büyük Çekmece
CARREFOUR
Ġçerenköy
CARREFOUR
Ümraniye
CEVAHĠR
ġiĢli
CITY’S
NiĢantaĢı
COLONY OUTLET VE YAġAM MERKEZĠ
ÇARġI MAĞAZALARI
Bakırköy
ÇARġI MAĞAZALARI
Beylikdüzü
ÇARġI MAĞAZALARI
Maslak
ÇARġI MAĞAZALARI
ġaĢkınbakkal
DEPOSĠTE OUTLET CENTER
Ġkitelli
DOĞUġ OTOMOTION
Maslak
DOĞUġ POWER CENTER
Maslak
ENDER
FLYINN
Florya
GALLERĠA
Ataköy
GĠMA
GÖTZEN
Merter
GRUPP GROSSMARKET
HAYATPARK
GüneĢli
HOME STORE
ĠSTANBUL OUTLET PARK
Beylikdüzü
ĠSTĠNYEPARK
Ġstinye
ĠZMĠT OUTLET PARK
Ġzmit
KADĠR HAS
Bahçelievler
KALE CENTER
Güngören
KANYON
Levent
89
KAYA MILLENIUM
Büyük Çekmece
KAPALIÇARġI
Eminönü
KULE ÇARġI
4. Levent
MARKA CITY
Beylikdüzü
MASS
GaziosmanpaĢa
MAXI
Ġstinye
MAXI SHOPPING
Güngören
MAXI SHOPPING
Topkapı
MAXI SHOPPING
Silivri
METRO
GüneĢli
METROCITY
1.Levent
METROPORT
Bahçelievler
MEYDAN
Ümraniye
MFI HOME WORKS
MIGROS
Beylikdüzü
MISIR ÇARġISI
Eminönü
MOZAĠK ÇARġI
AtaĢehir
MR. BRICOLAGE
Bağcılar
MR. BRICOLAGE
Küçükyalı
OPTIMUM OUTLET VE EĞLENCE MERKEZĠ
Kadıköy
PABETLAND
PABETLAND
Maslak
POLCENTER
4. Levent
PRAKTĠKER
Kartal
PRESTIGE MALL
BahçeĢehir
PRINTEMPS
PROFĠLO
Mecidiyeköy
SHOP IN SHOP
SĠNANPAġA
BeĢiktaĢ
SĠNASOS
Kemerburgaz
SPECTRUM BÜRO SĠSTEMLERĠ
Halkalı Yolu
TATĠLYA
Beylikdüzü
TEPE NAUTILUS
Zeytinburnu
TEPE NAUTĠLUS
Kadıköy
TOWN CENTER
Bakırköy
UPTOWN ETĠLER
Etiler
YKM
Büyük Çekmece
YKM
Suadiye
YKM
Sultanhamam
YKM
ġiĢli
ZEYTĠNBURNU OLIVIUM OUTLET CENTER
Zeytinburnu
90
Ġstanbul’da Büyük (BeĢ Yıldızlı) Oteller
Five-stars hotels
ĠSTANBUL’DA BEġ YILDIZLI OTELLER
OTEL ADI
YER
YIL
AKGÜN ĠSTANBUL HOTEL
Avrupa Yakası
Topkapı
BARCELO PREMIUM ERESĠN TOPKAPI HOTEL
Avrupa Yakası
Topkapı
BY OTELL BY O MED
Anadolu Yakası
Kadıköy
CEYLAN INTERCONTINENTAL
Avrupa Yakası
Taksim
CONRAD INTERNATIONAL
Avrupa Yakası
BeĢiktaĢ
CROWNE PLAZA ĠSTANBUL OLD CITY HOTEL
Avrupa Yakası
Sirkeci
ÇINAR HOTEL
Avrupa Yakası
YeĢilköy
ÇIRAĞAN PALACE KEMPINSKI
Avrupa Yakası
Ortaköy
DEDEMAN ĠSTANBUL
Avrupa Yakası
Gayrettepe
DĠVAN HOTEL
Avrupa Yakası
Taksim
ELITE WORLD HOTEL
Avrupa Yakası
Taksim
ESER PREMIUM HOTEL & SPA BÜYÜKÇEKMECE
Avrupa Yakası
Büyükçekmece
FOUR SEASONS AT HE BOSPHORUS
Avrupa Yakası
BeĢiktaĢ
GRAND CEVAHĠR HOTEL
Avrupa Yakası
ġiĢli
GRAND HYATT ĠSTANBUL
Avrupa Yakası
Taksim
GRAND YÜKSELĠġ HOTEL
Marmara
Ġzmit
GÜRAL SAPANCA WELLNESS PARK
Marmara
Sapanca
HOLIDAY INN ĠSTANBUL AIRPORT
ĠAvrupa Yakası
Bağcılar
HOLIDAY INN ĠSTANBUL CITY
Avrupa Yakası
Topkapı
ĠSTANBUL HĠLTON
Avrupa Yakası
Harbiye
ĠSTANBUL MARRIOTT HOTEL ASIA
Anadolu Yakası
Kadıköy
KAYA RAMADA PLAZA HOTEL
Avrupa Yakası
Beylikdüzü
KLASSIS RESORT HOTEL
Avrupa Yakası
Silivri
LEGACY OTTOMAN HOTEL
Avrupa Yakası
Sultanahmet
MÖVENPICK HOTEL ĠST.
Avrupa Yakası
4 Levent
ORTAKÖY PRINCESS
Avrupa Yakası
Ortaköy
Akdeniz
Serik
POINT HOTEL BARBAROS
Avrupa Yakası
ġiĢli
POLAT RENAISSANCE
Avrupa Yakası
YeĢilyurt
POLAT RENAISSANCE ERZURUM HOTEL
Doğu Anadolu
Merkez
RADISSON SAS BOSPHORUS HOTEL
Avrupa Yakası
Ortaköy
RADISSON SAS CONFERENCE & AIRPORT HOTEL
Avrupa Yakası
Sefaköy
RAMADA PLAZA ĠSTANBUL
Avrupa Yakası
ġiĢli
Marmara
Sapanca
SARIKAMIġ TOPRAK HOTEL
Doğu Anadolu
SarıkamıĢ
SHERATON ĠSTANBUL MASLAK
Avrupa Yakası
Maslak
Akdeniz
Alanya
Avrupa Yakası
Gayrettepe
PAPILLON AYSCHA HOTEL
RICHMOND NUA WELLNESS-SPA
SUNSET BEACH HOTEL
SÜRMELĠ ĠSTANBUL HOTEL
91
Ġç Anadolu
Çankaya
Avrupa Yakası
BeĢiktaĢ
Karadeniz
Abant
THE GREEN PARK
Anadolu Yakası
Bostancı
THE GREEN PARK
Avrupa Yakası
Merter
THE MARMARA ĠSTANBUL
Avrupa Yakası
Taksim
THE PLAZA HOTEL
Avrupa Yakası
Gayrettepe
THE RITZ CARLTON ĠSTANBUL
Avrupa Yakası
ġiĢli
Karadeniz
Merkez
SWISSOTEL ANKARA
SWISSOTEL-THE BOSPHORUS
TAKSĠM INT. ABANT PALACE ve KÖġK EVLERĠ
ZORLU GRAND HOTEL
92
Ġstanbul’da Deprem
The earthquakes in Istanbul
ĠSTANBUL’DA BÜYÜK DEPREMLER
7 Richter
8 Richter
9 Richter
1507
1532
1571
1592
1646
1690
1766
1768
1829
1841
1999
1489
1556
1557
1642
1648
1718
1737
1763
427
478
865
986
1344
1462
1509
1659
1766
10 Richter
555
1894
ĠSTANBUL 1999 DEPREMĠ ETKĠLERĠ
Ölüm
Oturulamaz hale gelen konut
Hasarlı daire
Hasarlı okul
Hasarlı yurt
Hasarlı hastane
Hasarlı dükkan
Hasarlı büro
454
18,162
112,544
141
42
14
8,100
149
93
Ġstanbul’da Yangınlar
Istanbul’s fires
ĠSTANBUL’DA YANGIN ZAMANDĠZĠNĠ
1515
İstanbul Bedesten‟inin çıkan yangında yokolması
1569
Bir hafta süren büyük yangın
1586
Yeniçeri ayaklanmasını izleyen büyük yangın
1592
Ayasofya'da büyük yangın
1633
Kentin beşti birini yok eden Cibali yangını
1645
Kentin büyük bölümünü kül eden Beyazıt yangını
1652
Kentin önemli bir bölümünü yok eden Esir Hanı yangını
1660
Büyük yangın ve onu izleyen kıtlık, salgın
1665
Topkapı Sarayı'nın büyük bölümünün yanması
1688
Büyük yangın ve deprem
1690
Eyüp ve Mısır Çarşısı yangını
1693
Kentin önemli bir bölümünü yok eden Ayazma yangını
1696
Yangınlarla baş edemeyen İstanbul Kaymakamının ahşap bina yapımını yasaklaması
1698
Şehremini Baruthanesinin havaya uçmasıyla çıkan yangında 425 evin yanması
1701
Büyük Bedesten yangını
1716
20.000 evin yandığı söylenen Cibali yangını
1720
Yeniçerilerle ilk yangın söndürme örgütü (itfaiye) Tulumbacılar Ocağı'nın kurulması
1727
Balat Kapısı'nda başlayan ve kentin sekizde birini kül eden yangın
1745
Fener'de çoğu Hiristiyanlara ait 700 evin yanması
1759
Küçükpazar'da çıkan yangının hızla yayılması.
1750
Mercan'ın yangında kül olması
1808
Yeniçeri ayaklanması sırasında büyük yangın
1817
Mahallelerde yangın nöbetleri tutulması ve Galata (İsveç Elçiliği) yangını
1826
36 saat süren ve kentin yarısını kül eden Hocapaşa yangını
1833
Kente büyük zarar veren Cibali yangını
1839
Babıali'nin yangında kül olması
1855
Büyük yangın
1864
Büyük Hoca Paşa (Sirkeci'den Kumkapı'ya 3.500 yapı kül olmuştur) yangını
1866
Sirkeci'den Kumkapı'ya kadar olan sahayı yok eden büyük yangını Kumkapı ve Kadırga
yangınlarının izlemesi (3.551 bina yanmıştır)
1870
İstanbul Valideçeşme'de çıkan yangında Beyoğlu ve Taksim'de 5.000 evin yanması
1872
İstanbul Kuzguncuk'ta çıkan yangında Boğazdaki 600 evin yanması
1910
İstanbul-Beşiktaş Sahili'ndeki Çırağan Sarayı'nın bir elektrik kontağı sonucu yanması.
1911
İstanbul Mercan-Aksaray'da büyük yangın
94
1916
İstanbul Fatih-Cibali-Altımermer'de yıkıcı yangın
1917
İstanbul Haydarpaşa Garında büyük bir yangın olması.
1925
İstanbul Heybeliada'da çıkan yangında 60 ev, 30 dükkanın yanması
1926
İstanbul kartal Maltepe'de çıkan yangında 110 ev ve dükkânın yanması
1927
İstanbul Küçükpazar'da 90 ev ve dükkanın yanması
1929
İstanbul Tatavla'da çıkan yangında 500 dolayında evin yanması
1933
İstanbul Sultanahmet'de Abdülmecit zamanında Mimar Fosseti'ye yaptırılan Adliye Sarayının
yanması
1942
İstanbul'un Fen ve Edebiyat Fakülteleri'nin bulunduğu Laleli'deki binanın yanması
1948
İstanbul Fındıklı'daki Güzel Sanatlar Akademi'sinin yanması
1954
İstanbul Kapalıçarşı yangınında 1.500 dükkanın yanması
1964
İstanbul Kuledibi'ndeki yangında 167 dükkan, 25 apartmanın yanması
1970
İstanbul Tepebaşı Şehir Tiyatrosu'nun bir bölümü ve Taksim'deki Kültür Sarayı'nın (Atatürk
Kültür Merkezi) yanması
1975
İstanbul Aksaray Yer altı Çarşısı'nın yanması
1980
İstanbul Fener Plastik Fabrikası'nda çıkan yangında 50'den fazla ev ve işyerinin yanması
1987
İstanbul Şan Tiyatrosu'nun yanması
1992
Sütlüce Vapur İskelesi'nin yanması
1992
İstanbul'da Eminönü-Karaköy'ü birleştiren tarihi Galata Köprüsü'nün yanması
2003
İstanbul Burgazada'da çıkan yangında ormanlık alanın yok olması
95
Çevre Değerleri: Ses Kirliliği
Environmental Values: Noise pollution
ĠSTANBUL'DA GÜRÜLTÜ (2003)
Yer
Desibel (dB)
Barbaros Bulvarı
Elmadağ
Mecidiyeköy
Şişli
Millet Caddesi
Londra Asfaltı
92
89-90
85-90
80-85
78-80
85
Bağdat Caddesi
Ataköy
Haseki
75-85
80
70-80
ĠSTANBUL’DA GÜRÜLTÜ dB
(Kaynak, Çevre Durum Raporu, 2006)
Yer
Londra asfaltı (E-5)
Mecidiyeköy
Barbaros Bulvarı
Bağdat caddesi
Millet caddesi
Atatürk Bulvarı
Halaskargazi Caddesi
Ataköy Caddesi
Haseki Caddesi
İncirli caddesi
Ankara asfaltı 1
Ankara asfaltı 2
Ankara asfaltı 3
Leq(8h)
67,70
80,00
76,20
69,80
71,50
73,20
75,40
63,00
68,00
73,80
71,60
61,50
56,50
L(8h)
69,10
81,60
78,90
73,00
77,50
75,30
76,90
65,40
71,30
76,40
74,60
63,90
57,40
Rahatsız
Meydan hoĢnutsuz
88,90
100,00
84,70
64,00
78,80
65,20
51,40
61,50
70,00
72,00
64,20
48,60
27,40
5,10
5,00
4,50
3,60
4,10
4,30
2,80
3,50
3,20
4,60
3,50
3,40
2,60
96
Çevre değerleri: Emisyon Kirliliği
Enviornmental Values: pollution emissions
 2006 yılında Türkiye‟de karayolu kökenli CO2 emisyonunun % 22‟si (En yüksek Türkiye
değeri. İkinci sırada % 10‟la Ankara bulunmaktadır) İstanbul‟da gerçekleşmiştir.
 2006 yılında İstanbul‟da 140 istasyonda egzoz emisyonu ölçümü yapılmaktadır.
 İstanbul‟da hava kirliliğinin % 40‟ı ulaşım kökenlidir (CO kirlenmesinin % 70-90‟ı, NOx
kirlenmesinin % 40-70‟i, Hidrokarbon kirlenmesinin % 50‟si ve Pb kirlenmesinin % 100‟ü).
1990 YILINDA GENEL EMĠSYON DAĞILIMI
YÜZDELERĠ (Kaynak: Ertürk, F. 1995)
Toplam
emisyon
Sabit
kaynaklar
taĢıtlar
PM
SO2
CO
NOX
HC
48,1
29,4
16,3
3,1
3
47,5
29,1
9,9
1,6
1,6
0,65
0,26
6,64
1,44
1,4
TOPLAM
100
90
10
Kirleticiler
ĠSTANBUL’DA ULAġIM KAYNAKLI
EMĠSYON (CO2) DEĞERLERĠ
(VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, 2008)
Yıl
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Milyon Ton
5,238
4,789
4,477
4,424
7,451
7,682
8,203
97
ĠSTANBUL ĠLÇELERĠNDE EMĠSYON DEĞERLERĠ Kg/Saat
(Kaynak: Çevre Durumu Raporu, 2005)
ĠLÇELER
Avcılar
Bağcılar
Bahçelievler
BayrampaĢa
BeĢiktaĢ
Beyoğlu
Esenler
Eyüp
GaziosmanpaĢa
Kağıthane
Kartal
K. Çekmece
Pendik
ġiĢli
Tuzla
Ümraniye
Zeytinburnu
CO
NOX
SO2
PM
9,1
2
2,5
0,2
0,1
0,1
0,5
0,1
7,8
2,5
1,5
9
1,3
2,9
0
2,7
9,8
40
9,8
21,9
2,2
0,3
6,7
1
0,3
19,4
9,1
31,5
24,7
7,2
24,4
0,3
6
46,9
89
516
41,9
15,4
1,7
12,4
3
0,5
26,2
19,8
39,7
21,2
16
28,4
0
9,3
40,2
6,3
0,7
0,8
0,7
0
0,2
0
0
0,1
0,3
0,2
0,4
0,2
0,3
0
0
2,5
98
Para
brimi
yıllar
Bütçeler
Budgets
ĠBB BÜTÇESĠ
ĠBB
BÜTÇESĠ
ĠETT
BÜTÇESĠ
$
ĠETT
BÜTÇESĠ
$
18,270,000,000,000.00
609,000,000.00
5,370,000,000.00
179,000.00
1995
37,060,000,000,000.00
810,267,173.90
11,995,000,000.00
262,254.58
1996
60,000,000,000,000.00
737,227,532.99
16,901,000,000.00
207,664.71
1997
144,687,000,000,000.00
951,443,733.52
27,601,000,000.00
181,500.75
1998
289,000,000,000,000.00
1,107,088,816.10
45,674,000,000.00
174,966.00
553,500,000,000,000.00
1,317,461,904.29
100,500,000,000.00
239,213.95
2000
750,000,000,000,000.00
1,202,493,490.50
161,289,000,000.00
258,598.63
2001
1,025,000,000,000,000.00
840,163,934.43
364,635,000,000.00
298,881.15
2002
1,490,000,000,000,000.00
1,057,063,704.05
640,856,000,000.00
454,648.07
2003
1,900,000,000,000,000.00
1,289,359,391.97
699,594,000,000.00
474,751.63
2004
2,250,000,000,000,000.00
2,250,000,000.00
840,869,000,000.00
840,869.00
2005
2,713,000,000.00
2,086,923,076.92
1,055,000.00
811,538.46
3,200,000,000.00
2,461,538,461.54
1,098,000.00
844,615.38
4,850,000,000.00
3,911,290,322.58
2,075,000.00
1,673,387.10
2008
5,450,000,000.00
3,343,558,282.21
1,560,000.00
957,055.21
2009
6,200,000,000.00
4,217,687,074.83
1,160,000.00
789,115.65
6,300,000,000.00
4,200,000,000.00
1,860,000.00
1,240,000.00
2007
2010
YTL
2006
TL
1999
TL
1994
99
ĠBB BĠT’leri
Metropolitan Municipality of enterprises
ĠBB BĠT'LERĠ (2010; ibb.gov.tr)
Kısaltma
Adı
ĠĢlevi
KuruluĢ
Yılı
AĞAÇ Aġ
İstanbul Ağaç ve Peyzaj AŞ
BELBĠM Aġ
İstanbul Belediyeler Bilgi İşlem Sanayi ve
Ticaret AŞ
BELTUR Aġ
Büyük İstanbul Turizm ve Sağlık Yatırımları
İşletme ve Ticaret AŞ
Ağaçlandırma, çiçeklendirme,
yeĢil alan
Bilgi iĢlem, elektronik,
elektromekanik hizmet üretimi
ve satıĢı
Turizm ve sağlık yapıları ve
hizmetleri satın alma, iĢletme
BĠMTAġ
Boğaziçi İnşaat Müşavirlik AŞ
Alt ve üstyapı yatırımları
1997
HAMĠDĠYE
Aġ
Hamidiye Kaynak Suları Sanayi, Turizm ve
Ticaret AŞ
İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret
AŞ
Ġçme suyu hizmetleri
1979
Deniz ulaĢımı
1987
ĠDO Aġ
1998
1987
1997
ĠDTM Aġ
İstanbul Dünya Ticaret Merkezi AŞ
ġirketler ve iĢadamları arasında
iliĢkileri geliĢtirme
1982
ĠGDAġ Aġ
İstanbul Gaz Dağıtım AŞ
Doğalgaz alım ve dağıtımı
1986
ĠHE Aġ
İstanbul Halk Ekmek AŞ
Ekmek üretimi
1978
ĠSBAK Aġ
İstanbul Ulaşım Haberleşme ve Güvenlik
Teknolojileri Sanayi ve Ticaret AŞ
Trafik sinyalizasyon
1986
ĠSFALT Aġ
İstanbul Asfalt Fabrikaları AŞ
Asfalt üretimi, yol yapımı,
onarımı
1986
ĠSPARK Aġ
İstanbul Otopark İşletmeleri Ticaret AŞ
Otopark hizmetleri
2005
ĠSTAÇ Aġ
İstanbul Çevre koruma ve Atık Maddeleri
Değerlendirme Sanayi ve Ticaret AŞ
Atık hizmetleri
1994
ĠSTANBUL
ENERJĠ Aġ
İstanbul Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ
ĠSTANBUL
ĠMAR Aġ
İstanbul İmar İnşaat AŞ
ĠSTANBUL
OTOBÜS Aġ
İstanbul Otobüs AŞ
Otobüs iĢletmeciliği
2009
ĠSTANBUL
ULAġIM Aġ
İstanbul Ulaşım Sanayi ve ticaret AŞ
Raylı ulaĢım
1988
ĠSTON Aġ
İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton
Fabrikaları Sanayi ve Ticaret AŞ
Beton üretimi
1986
KĠPTAġ
İstanbul Konut İmar Sanayii ve Ticaret AŞ
TaĢınmaz yapım, alım satım,
arsa
KÜLTÜR
Aġ
İstanbul Kültür ve Sanat Ürünleri İicaret AŞ
Basın yayın kültür etkinlikleri
1989
SAĞLIK Aġ
Sağlık AŞ
Sağlık ve sosyal hizmetlerle
ilgili altyapı ve düzenlemeler
1998
SPOR Aġ
İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği AŞ
Spor etkinlikleri
1989
ŞİŞLİ
KÜLTÜR AŞ
Şişli Kültür ve Ticaret Merkezi İşletme Ticaret
AŞ
Uluslararası Gaz Eğitim, Teknoloji ve
Araştırma Merkezi
ĠĢ merkezi yapım, ticaret ve
hizmetleri
1999
Doğalgaz hizmetleri
1996
UGETAM
AŞ
Yenilenebilir kaynakların
değerlendirilmesi-Çevre dostu
teknolojilerin kullanımı
Yapım, yenileme (restorasyon)
hizmetleri
2006
2005
100
UlaĢımın Kaynakları
Referances of Transport
İstanbul kentiçi ulaşımı için kaynaklar
 Kaynakçamız, eksiksiz değildir. UlaĢıma odaklanmıĢtır. Ġstanbul kentiçi ulaĢımı konusunda bile tüm kaynakları
kapsadığı savlanamaz.
 UlaĢımla doğrudan ilgili kitaplar ayrı verilmiĢ, Ġstanbul’la ilgili bir kitap seçkisi de yanı sıra listelenmiĢtir.
 Kaynakların ulaĢımla doğrudan ilgili ve eriĢilebilen küçük bir bölümü , bu çalıĢmada kullanılabilmiĢtir. Tersi birçok
nedenle olanaksızdır. Burada sunulma nedenleri araĢtırmacıyı kaynaklar hakkında elden geldiğince
bilgilendirmektir.
 Kaynaklar türlerine göre öbeklendirilmiĢtir.
 Zaman içerisinde çalıĢma güncellenecektir.
TARĠHSEL-KURUMSAL BELGELER
HISTORICAL-INSTITUTIONAL DOCUMENTS
YAYINCI
TÜRÜ
1970
ĠETT
Proje
APK,İstatistik Şb
Md
1989-2001
ĠETT
Ġstatistik
Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin de
fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de Constantinople
Gavand, E.Henri
1876
Typographie
Lahure, Paris, 42 s,
25 plan
Proje
Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents divers
Gavand, E.Henri
1876
Kessinger
Publishing (2010)
Proje
Sayılarla Ġstanbul/Statistics of Istanbul
İBB APK
Araştırma
Müdürlüğü
2000
ĠBB
Ġstatistik
ĠETT ĠĢletmelerinin Tarihçesi ve ĠnkiĢafı
İETT
1971
ĠETT
Monografi
Tünel 100 YaĢında
İETT
1975
ĠETT
Monografi
Dünyada Otobüsün Tarihsel GeliĢimiyle Ġstanbul'da Otobüs
ĠĢletmesinin KuruluĢu ve GeliĢimi 1926-1988
İETT
1988
ĠETT
Monografi
ĠETT ve Çevre Uygulamaları
İETT
1995
ĠETT (Kırmızı,
Zikrullah)
Rapor
ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü-KuruluĢ Kanunu, Ġlgili
Yönetmelik ve Yönergeler
İETT
2004
ĠETT
Mevzuat
Özel Halk Otobüsü ÇalıĢma Yönergesi
İETT
2004
ĠETT
Mevzuat
ĠETT Genel Müdürlüğü ile Doğrudan Dğruya ve Dolayısıyla
Ġlgili Mevzuat
İETT
Bilinmiyor
ĠETT
Mevzuat
ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü Tarihçesi
İETT
1995
ĠETT
Monografi
ĠETT ĠĢletmeleri Umum Müdürlüğü Tarihçesi, TeĢkilatı,
Mevzuatı ve Faaliyeti
İETT
1956
ĠETT
Monografi
ĠETT Umum Müdürlüğü' ne Umumi BakıĢ
İETT
1968
ĠETT
Monografi
Ġstanbul Elektrik ġirketi Tesisatı Satın Alma Mukavelenamesi
İETT
1938
Cumhuriyet
Matbaası
SözleĢme
YAYIN ADI
YAZAR
Ġstanbul Metro-Fünikülerinin Elektrifikasyonu
Alperöz, Nusret
1989-2001 ĠETT Ġstatistikleri
YIL
101
Ġstanbul Tramvay ġirketi Esas Mukavelename
İETT
1934
Ġstanbul Matbaacılık
ve NeĢriyat Türk Aġ
SözleĢme
Ġstanbul Tramvay ġirketi Tesisatını Satın Alma
Mukavelenamesi
İETT
1939
ĠETT
SözleĢme
Ġstanbul ve Civarında Yolcu TaĢıma Ġhtiyacı ve Metro Konusu
İETT
1973
ĠETT
Rapor
Ġstanbul Tramvay ġirketi Tesisatını Satın Alma
Mukavelenamesi
İETT
1939
ĠETT
SözleĢme
Ġstanbul Tramvay ġirketi Esas Mukavelename
İETT
1939
ĠETT
SözleĢme
Ġstanbul Elektrik ġirketi Tesisatı Satın Alma Mukavelenamesi
İETT
1939
ĠETT
SözleĢme
Ġstanbul Kentiçi UlaĢımında ĠETT ve ÖHO
İETT, APK
2001
1994-1995 ĠETT Faaliyet Raporu
İETT, APK
1995
ĠETT
Rapor
1995 ĠETT Faaliyet Raporu
İETT, APK
1996
ĠETT
Rapor
İETT, APK
1997
ĠETT
Rapor
İETT, APK
1998
ĠETT
Rapor
İETT, APK
1999
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2000
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2001
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2002
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2003
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2004
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2005
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2006
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2007
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2008
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2009
ĠETT
Rapor
İETT, APK
2010
ĠETT
Rapor
1989
ĠETT
Ġstatistik
1998
MÜTEF
Proje
Ġstanbul'da Toplu UlaĢım ve ĠETT
Seramik Kaplamalı Otobüs Motoru Projesi, 'Rapor'
Kızıltuğ, Celal
(İETT)
Korhan Binark,
A, vd.
Rapor
Kentiçi UlaĢımının Yeniden Düzenlenmesi
Lowe, Marcia D
1991
?
Rapor
The Istanbul Tunnel (Archivum Ottomanicum)
Oberling, P.
1972
Osmanlı ArĢivleri
tarihsel belge
Ġstanbul Nazım Plan Ġçin Ana Hatlar
Piccinato, Luigi
1962
Ġstanbul Belediyesi
plan
ĠETT Ġstanbul Funikülerinin ModernleĢtirilmesi
SOFRETU+EE+
FLC+CIMT+
OFEE
1970
ĠETT
Proje
Gazete haberleri (Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay II)
Kayserilioğlu, R.
Sertaç
1999
ĠETT (Sertvet-i
Fünun)
Gazete yazısı
Tramvay sözleĢmeleri (Tramvay Ġstanbul'da)
Gülersoy, Çelik
1989
Ġstanbul Kitaplığı
sözleĢme
102
Türkiye Ġstatistik Yıllığı
TÜİK
2008
TÜĠK
Ġstatistik
Galata'dan Beyoğlu'naTünel Yapma Ġmtiyazının Henri
Gavand'a verilmesi ile ilgili ferman-ı ali (Tünel)
Engin, Vahdettin
2000
Simurg
ferman
Tünel Mukavelesi (Tünel)
Engin, Vahdettin
2000
Simurg
sözleĢme
tünel yapımında hizmeti geçenlere madalya verilmesi (Tünel)
Engin, Vahdettin
2000
Simurg
belge
Tünel ġirketinin dahili nizamnamesi (Tünel)
Engin, Vahdettin
2000
Simurg
yönerge
Ġstanbul ġehri Dahilinde Dersaadet Mülhakatından Galata ile
Beyoğlu Beyninde Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim ġirketi
Nizamname-i Dahilisidir
Türk Anonim
Şirketi
1924
Ahmed Ġhsan ve
ġürekası
Ģartname,
sözleĢme
Ġstanbul ve Civarı ġehir Demiryolu Mukavelename, ġartname
ve Nizamname-i Dahili
Türk Anonim
Şirketi
1913
Ahmed Ġhsan ve
ġürekası
Ģartname,
sözleĢme
Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz Demiryolu
Ġmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile Mukavelet ve ġartname ve
Türk Anonim
Şirketi
1906
Fidel Lofler
Matbaası
Ģartname,
sözleĢme
Mecelle-i Umurı Belediyye (8 cilt)
Osman Nuri
Ergin
1995
ĠBB
SözleĢme
RAPORLAR, TEZLER
REPORTS, THESIS
YIL
YAYINEVĠ
YAYIN ADI
YAZAR
Ġstanbul’da Atmosfer Kirlenmesi
Ayalp, A.
1975
Ġstanbul Tıp Fakültesi
Demiryolu Raporu
ATO
2004
www.atonet.org.tr
UlaĢımda Demiryolu Gerçeği
Kamyon Talebi ile Ġlgili Ġnceleme; Karayolu UlaĢtırma
Araçlarının Yerli Ġmalatı ile Ġlgili ÇalıĢmalar hakkında Ön
Etüd
Sanayi Bakanlığı Otomobil Endüstrisi Tetkik Komitesi Raporu
Üzerine DüĢünceler; Karayolu UlaĢtırma Araçlarının Yerli
Ġmalatı ile Ġlgili ÇalıĢmalar Hakkında Ön Etüd
Tavsiyeler; Karayolu UlaĢtırma Araçlarının Yerli Ġmalatı ile
Ġlgili ÇalıĢmalar hakkında Ön Etüd
VII.BeĢ yıllık Kalkınma Planı UlaĢtırma Sektörü Özel Ġhtisas
komisyonu Raporu ve Ekleri
Ġstanbul Belediyesi Otobüs Ġhtiyacı Etüdü
Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin de
fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de Constantinople
Çakar, Ali Ekber
2009
www.mmo.org.tr
DPT
1961
DPT yayınları
DPT
1961
DPT yayınları
DPT
1961
DPT yayınları
DPT
1994
DPT-TÜMAŞ
1984
Gavand, E.Henri
1876
Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents divers
Gavand, E.Henri
1876
Ġstanbul Metropoliten TaĢıma ve UlaĢım Ücretleri AraĢtırması
Güçlük, G./Beşiroğlu, Z.
1973
ÇevreKoruma Raporu
İBB
2005
DPT yayınları
(Fotokopi)
Fotokopi
Typographie Lahure,
Paris, 42 s, 25 plan
Kessinger Publishing
(2010)
Karayolları Genel
Müdürlüğü
ĠBB yayınları
Ġstanbul UlaĢım Ana Planı Hanehalkı AraĢtırması
İBB
2006
ĠBB yayınları
Ġstanbul Ġl Bütünü Çevre düzenleme Planı
Boğaz Demiryolu Tüneli GeçiĢi ve Ġstanbul Metrosu Fizibilite
Etüdleri ve Avan Projeleri. Kentsel UlaĢım Etüdü
Alternatiflerinin Değerlendirilmesi. Nihai Rapor
Boğaz Tüp Demiryolu GeçiĢi ve Ġstanbul Metrosu
IMP
2006
ĠMP yayınları
IRTC Konsorsiyumu
1987
IRTC rapor
IRTC Konsorsiyumu
1988
IRTC rapor
Ġstanbul Deniz UlaĢımı (Rapor)
Kaya, H.
1987
Gemi Müh.Odası
Ġstanbul ġehri Metro Ġhtiyacı
Keskin, Ahmet
1962
ĠTÜ yayınları
103
Farkındalık ve Fark Yaratmak:Türkiye’nin Karbondioksit
Salımları
Ġstanbul ġehri Otobüs Ġhtiyacı ve tedariki Hakkında Fizibilite
Raporu
Kubbaroğlu,Gürkan/ Arıkan,
Yıldız
2009
Boğaziçi+Sabancı
Üniv.
Kutlu, Kemal
1974
ĠETT yayınları
Ġstanbul ĠETT Yolcu Nakliyat ĠĢletmeleri Hakkında Rapor
1958
ĠETT yayınları
1953
ĠETT yayınları
ĠETT TaĢıtlar Dairesi ĠĢ Değerlendirme, Liyakat Takdiri ve
Prim Sistemleri Projesi Raporu
Otobüs UlaĢım Sistemi
Lagarrigue,
Louis/Haton,Gaston
Langevin,Mark/Meizonnet,
Louis
Odabaş, Mehmet, Prodüktivite
Kurumu
OTOMARSAN
1967
Prodüktivite Kurumu
1977
Otomarsan
Ġstanbul'un Surlar Ġçindeki kısmınının Jeolojisi
Sayar,M/C.
1962
Ankara ġehri UlaĢım Etüdü
SOFRETU
1971
ĠTÜ Maden Fak.
EGO Genel
Müdürlüğü
SOFRETU
1976
ĠETT yayınları
Umar,F/Kutlu, K.
1971
ĠTÜ yayınları
Tünel Projeleri
YAPI MERKEZİ
2000
ĠETT Hatlarının Etüdü ve Rehabilitasyon Projesi Sonuç raporu
Yıldız Teknik Üniversitesi
2002
Yapı Merkezi
Yıldız Teknik
Üniversitesi
Ġstanbul Yolcu Nakliyat ĠĢleri Etüdü
ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü TaĢıt Servislerinin Mali,
Ġdari ve Organizasyonu ile Ġlgili Etüdüne Ait Nihai Rapor,
2.kitap: Ekler
Ġstanbul ġehri Kamu TaĢıma Etüdü
GÜNCEL KAYNAKLAR
CURRENT RESOURCES
Ansiklopedi
Encyclopedia
YAYIN ADI
HAZIRLAYAN YIL
YAYINEVĠ
Ġstanbul Ansiklopedisi, 11 Cilt
Koçu, Reşat Ekrem
1944-1971
Tan Matbaası yayınları
Yurt Ansiklopedisi, 11 Cilt
Yayın Kurulu
1982
Dünden Bugüne Ġstanbul Ansiklopedisi, 8 Cilt
Ortak
1995
Adam yayınları
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Kentiçi UlaĢımla Ġlgili Kitaplar
Book About Urban Transport
YAZAR
YAYIN ADI
YIL YAYINEVĠ
Akkal, lale B./Dökmeci,
Vedia/Dülgeroğlu, Yurdanur
Ġstanbul ġehir Merkezi Transformasyonu ve Büro Binaları
1994
Literatür yayınları
Alpöge, Atila
Ġstanbul UlaĢımı ve Metro
1977
yayınları
Arıkboğa, Erbay/Yılmaz,
Nail/Oktay, Tarkan
Belediye Meclisleri: Ġstanbul Örneği
2007
Beta Basım Yayım
Dağıtım
Aytar, Dündar
Çekilin Yoldan Geliyor Vatman: Çocukluğumun Ġstanbul'u
2006
Babıali Kültür yayıncılığı
Bal, Mehmet Ali
Kent Yönetiminde Raylı Sistem Güvenliği
2004
IQ yayınları
Beyaz,Metin/Koçak,Hüseyin
Ġmar Uygulamaları
2004
Kendi yayınları
Bildiriler
Türkiye Birinci ġehircilik Kongresi
1982
ODTÜ
Bookchin, Murray
Kentsiz KentleĢme
1999
Ayrıntı yayınları
104
Çetin, Ece
Ġstanbul Deniz Müzesi
2009
Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı yayınları
Çubuk, Mehmet
Boğaziçi Mekanının Düzenlenmesinde Bazı Ġlkeler
1977
ĠTÜ Mimarlık Fak
DİE
DĠE UlaĢtırma Ġstatistikleri
1970
DĠE yayınları
DİE
DĠE UlaĢtırma Ġstatistikleri Özeti
1997
DĠE yayınları
DİE
DĠE UlaĢtırma ve Trafik kazaları Ġstatistikleri
1980
DĠE yayınları
Dündar, Can/Özgentürk, Nebil
Ġlk Durak Ġstanbul'un Entelektüel Tarihinden Tanıklıklar
2005
Alfa Basım Yayım
Dağıtım yayınları
EGO Genel Müdürü
Cumhuriyetin 50.Yılında EGO
1973
EGO Genel Müdürlüğü
Elker, C.
UlaĢım Sistemleri
1977
ADMMA
Engin, Vahdettin
Tünel
2000
Simurg Yayınları
Ergin, Osman Nuri
Ġstanbul ġehreminleri
1996
Haz.Ahmet Nezih
Galitekin
Ergin, Osman Nuri
Mecelle-i Umur-ı Belediyye (8 cilt)
1995
ĠBB yayınları
Ergin, Vahidettin
Rumeli Demiryolları
1993
Eren Yayıncılık
Erol, Peter
Gürültü Üzerine Bir Ġnceleme
1978
Karayolları Genel
Müdürlüğü
Ertan, Ünal
Tramvaylar Tarihe KarıĢtı
1964
Radyo kültür yayınları
Ertürk, F.
Hava Kirliliğinin Çevre Üzerindeki Etkileri, Hava Kirliliği
ve kontrolü
1993
Yıldız Teknik Üniversitesi
Evren, Burçak
Galata Köprüleri Tarihi
1994
Milliyet Yayınları
Fox, Halcrow and Associates
Istanbul Master Plan Transport Study. Model Calibration
Report
1988
ĠTÜ UY-GAR yayınları
Freund,P/Martin, G.
Otomobilin Ekolojisi
1993
Gavand, E.Henri
Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin
de fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de
Constantinople
1876
Typographie Lahure, Paris,
42 s, 25 plan
Gavand, E.Henri
Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents
divers
1876
Kessinger Publishing
(2010)
Gencer, Ali İhsan
Türk Denizcilik Tarihi AraĢtırmaları
1986
Kıral Basımevi yayınları
Göksel, Ali Akif
Ġstanbul'un Yolları ve Ģehir Yollarının Tarihçesi
1955
ĠTÜ yayınları
Güçlük, G./Beşiroğlu, Z.
Ġstanbul Metropoliten TaĢıma ve UlaĢım Ücretleri
AraĢtırması
1973
Karayolları Genel
Müdürlüğü
Gülersoy, Çelik
Eski Ġstanbul Arabaları
1981
Türing Kurumu yayınları
Gülersoy, Çelik
Kayıklar
1983
Türing Kurumu yayınları
Gülersoy, Çelik
Tramvay Ġstanbul'da
1989
Ġstanbul Kitaplığı
Güleryüz, Ahmet
Ġstanbul Vapurları
2006
Denizler Kitabevi yayınları
Güleryüz, Ahmet
Yandan Çarklıdan Günümüze Ġstanbul Vapurları
2005
Denizler Kitabevi yayınları
Karayolları Genel Müd
Ġstanbul Trafik Etüdü
1961
Karayolları Genel
Müdürlüğü
105
Karayolları Genel Müd
Trafik ve UlaĢım bilgileri
1975
Karayolları Genel
Müdürlüğü
Karpuzcu, M.
Çevre kirlenmesi ve Kontrolü
1991
Boğaziçi Üniv, yayınları
Kayserilioğlu, R. Sertaç
ĠETT Tarihçesi: Otobüsün Tarihçesi
1994
ĠETT yayınları
Kayserilioğlu, R.Sertaç
Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay I
1998
ĠETT yayınları
Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay II
1999
ĠETT yayınları
Kayserilioğlu, R.Sertaç/Mazak,
Mehmet/Ton, Kadir
Osmanlıdan Günümüze Havagazının Tarihçesi, (3 cilt)
1999
ĠGDAġ yayınları
Keleş, Ruşen
100 Soruda Türkiyede ġehirleĢme, Konut ve Gecekondu
1983
Gerçek Yayınları
Keleş, Ruşen
Kentbilim Terimleri Sözlüğü
1998
Ġmge Yayınları
Keleş, Ruşen
KentleĢme Politikası
2002
Ġmge Yayınları
Keskin, Ahmet
Ġstanbul ġehri Metro Ġhtiyacı
1962
ĠTÜ yayınları
Kızıltuğ, Celal (İETT)
Ġstanbul'da Toplu UlaĢım ve ĠETT
1989
ĠETT yayınları
Murat Koraltürk
Ġstanbul'da Deniz UlaĢımı
2010
Varlık yayınları
Oberling, P.
The Istanbul Tunnel (Archivum Ottomanicum)
1972
Osmanlı ArĢivleri
Onur, Ahmet
Türkiye Demiryolları tarihi 1860-1953
1953
Genel Kurmay BaĢkanlığı
Orhon, D.
Ġstanbul’un çevre sorunları ve Çözüm Yolları
1991
ĠTO yayınları
Orhon, Onun
Ġstanbul ToplutaĢın Tarihi
1980
YayınlanmamıĢ
Orhonlu, Cengiz
Osmanlı Ġmparatorluğunda ġehircilik ve UlaĢım Üzerine
AraĢtırmalar
1984
Ege Üniv. Yayınları
Ortak
Cumhuriyet Dönemi Ġstanbul Planlama Raporları 19341995
2007
Mimarlar Odası yayınları
OTOMARSAN
Otobüs UlaĢım Sistemi
1977
Otomarsan
Piccinato, Luigi
Ġstanbul Nazım Plan Ġçin Ana Hatlar
1962
yayınları
Prost, Henri
Anadolu ve Rumeli Sahili Planını Ġzah Eden Rapor,
'Ġstanbul AraĢtırmaları 5'
1998
ĠBB yayınları
Prost, Henri
Eminönü,Balıkhane ve hal, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 6'
1998
ĠBB yayınları
Prost, Henri
Sirkeci-Ayasofya Mıntakası Ġmar ve Islah ġekli, 'Ġstanbul
AraĢtırmaları 6'
1998
ĠBB yayınları
Sahır Sılan, Necmettin
Üsküdar-Kadıköy ve Havalisi halk Tramvayları
1932
yayınları
Sarıarslan, Ümit
Demir Ağlardan Örümcek Ağlarına-Cumhuriyet
demiryolculuğu ve Ötesi
2004
Otopsi Yayınları
Sayar,M/C.
Ġstanbul'un Surlar Ġçindeki kısmınının Jeolojisi
1962
ĠTÜ Maden Fak.
Seyitdanlıoğlu, Mehmet
Tanzimat Döneminde Modern Belediyelerin DoğuĢu
2010
Türkiye ĠĢ Bankası
yayınları
Sharp, C.
UlaĢtırma Ġktisadı
1965
Ak Yayınları
Sönmez, Mustafa
Grafiklerle 1990'larda Ġstanbul/Statistical Guide to Istanbul
in the 1990's
1994
ĠBB yayınları
106
Şirket-i Hayriyye
Harb-i Umumi ve ġirket-i Hayriye 1330-1334
1921
Bahriye matbaası
TC Karayolları
Ġstanbul UlaĢımında 50 Yıl
1973
TC Karayolları
TC Marmara ve boğazlar
Belediyesi Birliği
Sayısal Bilgilerle Ġstanbul Belediyesi
1983
ĠBB yayınları
Tekeli, İlhan
Ġstanbul ve Ankara Ġçin Kent Ġçi UlaĢım Tarihi Yazıları
2010
Tarih Vakfı Yayınları
Tekeli, İlhan
Modernite AĢılırken Kent Planlaması
2001
Ġmge Yayınları
Tekeli,İ/Okyay,T.
DolmuĢun Öyküsü
1981
Çevre ve mimarlık
Bilimleri Derneği
TMMOB Mimarlar Odası
Boğaz Köprüsü Üzerine Mimarlar Odası GörüĢü
1970
TMMOB yayınları
Tunalı Çalışkan,
Fehime/Kırmızı, Zikrullah
Ġstanbul UlaĢım Zamandizini
2009
YayınlanmamıĢ
Ġstanbul'da Tramvay. Tramvayların Tarihi
1998
YayınlanmamıĢ
Kentiçi UlaĢım Terimleri Sözlüğü
2008
YayınlanmamıĢ
Tunç, Argun
Yol Güvenlik Mühendisliği ve Uygulamaları
2004
Asil yayınları
Turgut, Sırma
Ramazanoğulları
Ġstanbul'un Yönetimi: Bir Kent Planlama Yönetimi
Denemesi
2004
Anahtar kitaplar yayınevi
Tutel, Eser
Ġstanbul'un Unutulmayan Gemileri
2006
Kitabevi yayınları
Tutel, Eser
ġirket-i Hayriye
1994
ĠletiĢim yayınları
Türk Anonim Şirketi
Ġstanbul ġehri Dahilinde Dersaadet Mülhakatından Galata
ile Beyoğlu Beyninde Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim
ġirketi Nizamname-i Dahilisidir
1924
Ahmed Ġhsan ve ġürekası,
Ġstanbul
Ġstanbul ve Civarı ġehir Demiryolu Mukavelename,
ġartname ve Nizamname-i Dahili
1913
Ahmed Ġhsan ve ġürekası,
Ġstanbul
Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz Demiryolu
Ġmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile Mukavelet ve ġartname ve
1906
Fidel Lofler Matbaası,
Ġstanbul
YAPI MERKEZİ
Tünel Projeleri
2000
Yapı Merkezi
Yazılar
Ġstanbul Kentiçi Asya-Avrupa Yolcu UlaĢımının ve Deniz
TaĢımacılığı Olanaklarının AraĢtırılması
1993
YTÜ yayınları
Yılmaz, Ömer tarık
Sultan Ġkinci Abdülhamit Han'ın Tüp Geçit-Tünel-i Bahri
Projeleri
2010
Çamlıca Basım Yayın
107
Ġstanbul’la Ġlgili Kitaplar
Book About İstanbul
YAZAR
YAYIN ADI
YIL
YAYINEVĠ
Abasıyanık, Sait Faik
Tüneldeki Çocuk
1955
Varlık yayınları
Acar, M. Şinasi
İstanbul'un Son Nişan Taşları
2007
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
Acarer, Erk
% 100 İstanbul
2009
İnkilap Yayınları
Adahl, Karin
Alay-ı Hümayun İsveç Elçisi Ralamb'ın İstanbul
Ziyareti ve Resimleri 1657-1658
2007
Kitap yayınları
Ahunbay, Zeynap
Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon
1998
Yapı Endüstri
Yayınları
Akay, Hasan
Fatih'ten Günümüze Şairlerin Gözüyle İstanbul
1997
İşaret yayınları
Akgül, Özgür
Roman İstanbul
2009
Punto yayınları
Akkanat, Cevat
Çanakkale Savaşları ve İstanbul
2008
Yarımada yayınları
Aksoy, Yaşar
Paris İstanbul
2008
Etki yayınları
Ali Rıza Bey
Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı
2001
Alpgüvenç, Can
Abideleriyle Osmanlı İstanbul'u
2008
Nesil yayınları
Altınay, Ahmet Refik
Kafes ve Ferace Devrinde İstanbul
1998
Alus, Sermet Muhtar
30 Sene Evvel İstanbul: 1900'lü Yılların
Başlarında Şehir Hayatı
2005
İletişim yayınları
Alus, Sermet Muhtar
İstanbul Yazıları
1994
İBB yayınları
Amicis, Edmondo de
İstanbul
2009
Pegasus yayınları
Armağan, Mustafa
Osmanlıyı İmparatorluk Yapan Şehir: İstanbul
2007
Timaş yayınları
Arpad, Burhan
Bir İstanbul Var İdi
2001
Remzi yayınları
Arseven, Celal Esat
Eski İstanbul
2002
Türing Kurumu
yayınları
Aşçı, Arif
İstanbul Panorama
2009
Aşçı, Arif
İstanbul'da Sokak Kedileri
2010
Aşçı, Arif
İstanbul'un Kuşları
2010
Aşçı, Arif
İstanbul'un Sokak Köpekleri
2010
Avşar, Y./Gönüllü, M.T.
Mecidiyeköy Bölgesi Gürültü Düzeyi ve
Gürültü Haritasının Çıkarılması
1999
‘Sempozyum’ Kitabı
Ayaşlı, Münevver
Rumeli ve Muhteşem İstanbul
2003
Timaş yayınları
Aynural, Salih
İstanbul Değirmenleri ve Fırınları Zahire
Ticareti 1740-1840
2002
Ayverdi, Semiha
İstanbul Geceleri
2003
Balcıoğlu, Semih
Güle Güle İstanbul
2004
Can yayınları
Balel, Mustafa
İstanbul Mektupları: Avrupa Yakası
2009
Kavis Kitap yayınları
Banarlı,Nihat Sami
İstanbul'a Dair
1986
Kubbealtı Neşriyat
yayınları
Banoğlu, Niyazi Ahmet
İstanbul cehennemi: Tarihte Büyük Yangınlar
2008
Kapı yayınları
Banoğlu, Niyazi Ahmet
İstanbul: Semtleri Tarihi ve Efsaneleriyle
2007
Selis Kitapları
Bareilles, Bertrand
İstanbul'un Frenk ve Levanten Mahalleleri
2003
Güncel yayıncılık
Baring, Maurice
İstanbul'dan Mektuplar 1909-1912
2008
Dergâh yayınları
Basiretçi Ali Efendi
Bir Zamanlar İstanbul
2008
İTO yayınları
Başaran, Murat
Tezgahın Üstünde İstanbul
2005
Timaş yayınları
Batur, Afife, Ed.
Dünya Kenti İstanbul Sergisi
1996
Yapı Kredi Yayınları
İlke Basın yayın
Türkiye İş Bankası
yayınları
yayınları
yayınları
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Kubbealtı Neşriyat
yayınları
108
Bayladı, Derman
İstanbul'un Yüreğinde Tarihe Yolculuk: AnıtlarOlaylar-Efsaneler
1997
Say yayınları
Bayrak, M. Orhan
İstanbul'da Gömülü Meşhur Adamlar
2002
Milenyum yayınları
Bayrak, M. Orhan
İstanbul'un Tarihi
2003
Bayrak, M.Orhan
İstanbul Tarihi
1996
Baysaling, Özer
Yaşadığım İstanbul
2004
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
Baytop, Turhan
İstanbul Florası Araştırmaları
2002
Eren Yayıncılık
Belge, Murat
İstanbul Gezi Rehberi
1993
Belge, Murat
İstanbul'un Sayfaları
2009
Doğan yayınları
Beyatlı, Lyahya Kemal
Aziz İstanbul
2005
Beyaz,Metin/Koçak,Hüseyin
İmar Uygulamaları
2004
Kendi yayınları
Bildiriler
İstanbul Boğazı ve Çevresi Sempozyumu
1976
Kutulmuş Matbaası
Bildiriler
Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi
1982
ODTÜ
Birsel, Salah
Salah Bey tarihi 5. İstanbul-Paris
2004
Sel yayınları
Bookchin, Murray
Kentsiz Kentleşme
1999
Boratav, Korkut
İstanbul ve Anadolu'da Sınıf Profilleri
1995
İmge kitabevi yayınları
Boysan, Aydın
İstanbul'un Kuytu Köşeleri
2003
Boysan, Aydın
Nereye Gitti İstanbul?
2004
Büyükkal, Banu/ Pardoe,
Julia
Sultanlar Şehri İstanbul
2010
yayınları
Büyükünal, Feriha
Manastır İstanbul
2009
Avcıol yayınları
Can, Kadir
Yaşayıp Unuttuğumuz İstanbul
2009
İTO yayınları
Canberk, Eray/Özkök,
Rüknü
Ömür Biter İstanbul Bitmez
2005
Heyamola yayınları
Cansever, Turgut
İstanbul'u Anlamak
2008
Timaş yayınları
Carbognano, Cosimo
Comidas de
18.Yüzyılın Sonunda İstanbul
1993
Eren Yayıncılık
Casa, Jean Michel
İstanbul'da Bir Fransız Sarayı
1995
Celal, Fahri
Avur Zavur kahvesi
1948
öykü
Cenap Şehabettin
İstanbul'da Bir Ramazan
2006
Kitap yayınları
Cezar, Mustafa
Osmanlı Başkenti İstanbul
2002
Ekav Vakfı yayınları
Cox, Samuel Sullivan
Bir Amerikan Diplomatının İstanbul Anıları
1885-1887
2010
Crawford, Fgrancis Marion
1890'larda İstanbul
2007
Criss, Bilge
İşgal Altında İstanbul 1918-1923
1993
Çeçen,Kazım/Kutlu, Kemal
Çağını Yakalayan Osmanlı
1995
Sanat ve Kültür Ar.
Mrk. Yayınları
Çetin, Ece
İstanbul Deniz Müzesi
2009
Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı yayınları
Çizgen, Gültekin
İyi Günler İstanbul
2008
Say yayınları
Çokum, Sevinç
Hevenk-Kayıp İstanbul
2003
Ötüken yayınları
Çorbacıoğlu, Ayhan
Atlantis'ten İstanbul'a
2009
Galata yayınları
Çubuk, Mehmet
Boğaziçi Mekanının Düzenlenmesinde Bazı
İlkeler
1977
İTÜ Mimarlık Fak
Çulhadar, N. Özlem
İstanbul'a Adanmış Bir Hayat: Çelik Gülersoy
2007
İlgi Kültür Sanat
yayınları
Daver, Abidin
Dünkü Bugünkü Yarınki İstanbul
1944
Belediye Matbaası
Daver, Abidin
Yenileşen İstanbul
1947
Belediye Matbaası
De Carbonnano, Cobimo
Comidas
18.yüzyıl Sonunda İstanbul
1993
Eren Yayıncılık
De Nerval, Gerard
İstanbul Yolunda
2009
Parşömen yayınları
yayınları
yayınları
109
Deleon, Jak
100 İstanbul
2000
Remzi yayınları
Deleon, Jak
Anıtsal İstanbul
2004
Remzi yayınları
Deleon, Jak
Beyoğlu'nda Beyaz Ruslar
1996
Remzi yayınları
Deleon, Jak
Eski İstanbul'un Yaşayan Tadı
1989
Türing Kurumu
yayınları
Deleon, Jak
İstanbul Işıkları
1999
Sesli kitaplar yayıncılık
Demiryürek, Meral
Bir İstanbul Bilgesi Sermet Muhtar Alus
2007
Kitap yayınları
Dethier, Philipp Anton
Boğaziçi ve İstanbul
1993
Eren Yayıncılık
Develi, Hayati
18,yy İstanbul'a Dair Risale-i Garibe
1998
Dölen, Emre/Koçer,
Mustüafa
Türk Teknoloji Tarihi
2001
Türk bilim Tarihi
Kurumu+İSKİ yayınları
Dölen, Emre/Sandalcı,
Mert;Haz.
Kağıthane-Kemerburgaz-Ağaclı-Çiftalan
Demiryolu (1914-1916)
1999
Kağıthane Belediyesi
Yayınları
DPT
Yönetim Bilgi Sistemi Çalışmaları
1971
DPT yayınları
Duman, Mustafa
İstanbul Efsaneleri
2010
Heyamola yayınları
Dumont, Paul
Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri
1996
Durbaş, Refik
Gözbebeğim İstanbul
2005
Boyut Publishing
yayınları
Dursun, Haluk
İstanbul'da Yaşama Sanatı
2009
Timaş yayınları
Düzgüner, Fırat
Iustinianus Döneminde İstanbul'da Yapılar:
Procopius'un Birinci Kitabının Analizi
2004
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
Ekdal, Müfid
Kadıköy Konakları
2008
Ekinci, Oktay
Dünden Bugüne İstanbul Dosyaları
1995
Ekinci, Oktay
İstanbul'u Sarsan 10 Yıl (1983-1993)
1994
Ekinci, Oktay
İstanbul'un 'İslambol' On Yılı Mart 1994-Mart
2004
2004
Eksen, İlhan
Dünkü İstanbul
2007
Everest yayınları
Engin, Vahdettin
Sultan 2. Abdülhamit ve İstanbul'u
2008
Yeditepe yayınları
Er, Ali/Barka, Aykut
Depremini Bekleyen Şehir: İstanbul
2006
Epsilon yayınları
Erdenen, Orhan
Boğaziçi Sahilhaneleri (4 cilt)
1993
İBB Kültür AŞ
yayınları
Erder, Sema
Ümraniye. İstanbul'a Bir Kent Kondu
1996
Erder, Sema
Ümraniye: İstanbul'da Bir kent Kondu
1996
Erişçi, Lütfü
Türkiyede İşçi Sınıfının Tarihi
1951
Kutulmuş Basımevi
yayınları
Erkök, Fatma/Yürekli,
Hülya/Dökmeci, Vedia
İstanbul'da Konut Girişleri ve Kapılar
1996
Erol, Ahmet
Yıkıldık Ey İstanbul
2001
P Kitaplığı yayınları
Erol, Kaya
Kentleşme ve kentlileşme
2003
İlke yayınları
Ertuğ, Necdet
Osmanlı Döneminde İstanbul Hammalları
2008
Timaş yayınları
Evren, Burçak
İstanbul'daki İtalyan İzi
2008
İlke Basın yayın
Eyice, Semavi
Eski İstanbul'dan Notlar
2006
Küre yayınları
Eyice, Semavi
Tarih Boyunca İstanbul
2006
Etkileşim yayınları
Faroqhi, Suraiya
Osmanlıda Kentler ve kentliler
1993
Felek, Burhan
Eski İstanbul Hikayeleri
1971
Aka Yayınları
Fidan, Mehmet Sadettin
Geçmişten Günümüze İstanbul Hanları
2009
İTO yayınları
Fontmagne, Baron Durand
de
Kırım Savaşı Sonrasında İstanbul Günleri
2007
İstiklâl Kitabevi
yayınları
Freely, John
Saltanat Şehri İstanbul
1999
Gautier, Teophile
İstanbul Dünyanın En Güzel Şehri
2007
Profil yayıncılık
Genç, Nurullah
Yürüyelim Seninle İstanbul'da
2007
Timaş yayınları
Anahtar kitaplar
yayınevi
Anahtar kitaplar
yayınevi
Anahtar kitaplar
yayınevi
110
Germaner, Zeynep/İnankur,
Zeynep
Oryantalistlerin İstanbul'u
2002
yayınları
Gisele
İstanbul'dan Pencereler: İstanbul Üçlemesi 1
2006
Gita yayınları
Goytisolo, Juan
Osmanlı'nın İstanbul'u
2002
Gökdağ, Remzi
Park Otel "Olayı"
1992
Gökmen, Mustafa
Eski İstanbul Sinemaları
1991
Anahtar Yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Gökmen, Mustafa
Eski Bir Vatmandan Tramvay yazısı, 'İstanbul
Armağanı 3'
1997
İBB yayınları
Göknel, Ergun
Başarısız Başarı: Bir İstanbul Macerası
2000
Truva yayınları
Göksü, Süleyman
İstanbul 1769-1774
2007
Çamlıca Basım Yayın
Göncüoğlu, S.Faruk
İstanbul'un 'İlk'leri, 'En'leri
2003
İBB yayınları
Göymen, Koral
Türkiye'de Kent Yönetimi
1997
Boyut Publishing
yayınları
Gravina, Federico
İstanbul'un Anlatımı
2008
Gülersoy, Çelik
Eski İstanbul Arabaları
1981
Gülersoy, Çelik
İstanbul Estetiği
2003
Gülersoy, Çelik
İstanbul Kitaplığı Kataloğu
2006
Gülersoy, Çelik
İstanbul Maceramız (2 cilt)
1995-96
Gülersoy, Çelik
İstanbul Rehberi
2003
Gülersoy, Çelik
İstanbul Şarkısı
1987
Gülersoy, Çelik
Kayıklar
1983
Gülersoy, Çelik
Nasıl Bir İstanbul?
2009
Büyülü Fener yayınları
Günay, Reha
Sinan'ın İstanbul'u
2006
Yapı Endüstri Merkezi
Yayınları
Gür, Nahit
İstanbul'un İçinde Bir Boğaziçi
2008
Kapı yayınları
Gürçağlar, Aykut
Hayali İstanbul Manzaraları
2005
Gürpınar, Hüseyin Rahmi
Ben Deli miyim?
1972
roman
Gürpınar, Hüseyin Rahmi
Şıpsevdi
1999
Özgür yayınları
Haker, Erol
İstanbul'dan Küdüs'e Bir Kimlik Arayışı
2004
Kitap yayınları
Hamsun, Knut/Andersen,
Hans Ch.
İstanbul'da İki İskandinav Seyyah
1993
Haskan, M. Nermi
İstanbul Hamamları
1995
Türing Kurumu
yayınları
Hebovan, Esther
İstanbul Yolcuları
2007
Aras yayınları
Hovhannesyan, Sarkis
Sarraf
Payitaht İstanbul'un Tarihçesi
1996
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Hürel, Haldun
Anlat İstanbul
2009
Kapı yayınları
Hürel, Haldun
Burası İstanbul
2007
Dharma yayınları
Hürel, Haldun
Çocukların İstanbul'u
2009
Hürel, Haldun
Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u
2009
Hürel, Haldun
İstanbul'un Alfabetik Öyküsü
2008
İkaros yayınları
Hürel, Haldun
Mimar Sinan'ın İstanbul'u
2009
Irmak, Hüseyin
Yaşadığım Kurtuluş. İstanbul'da Bir kadim
Semt
2003
Aras yayınları
Işın, Ekrem
İstanbul'da Gündelik Hayat
1999
İleri, Selim
İstanbul Lale ile Sümbül
2007
Doğan yayınları
İleri, Selim
İstanbul'un Tramvayları Dan Dan…
2008
Doğan yayınları
İleri, Selim
Yıldızlar Altında İstanbul
2003
Oğlak yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Remzi yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Türing Kurumu
yayınları
111
İlter, İsmet
Boğaz ve Haliç Geçişlerinin Tarihçesi
1973
Karayolları Genel
Müdürlüğü
İMO
8. Ulaştırma Knogresi
2009
TMMOB İMO yayınları
İstanbul Belediyesi
Cumhuriyet Devrinde İstanbul: Otobüs
1948
Güzelleşen İstanbul
1943
İstanbul Valiliği
İstanbul'un Kitabı, Kitab 1
1958
İstanbul Valiliği
İşli, Necdet
İstanbul'un Ortası Aksaray
2008
İBB Kültür AŞ
yayınları
İTÜ
Cumhuriyetin 50.yılı Kitabı
1976
İTÜ yayınları
İTÜ Gemi İnşaatı ve
Deniz.Bil.Fak.
İstanbul Boğazı ve marmara Bölgesi Deniz
Ulaşım Etüdü
1991
İTÜ yayınları
İTÜ+İstanbul Belediyesi
Genel Ulaşım Etüdü
1985
İTÜ yayınları
İzberk, Mustafa
Dünya Mirası İstanbul: Bir Uygarlık Soykırımı
1998
Johnson, Clarence Richard
İstanbul 1920
1995
Kabacalı, Alpay
Geçmişten Günümüze İstanbul
2008
Denizbank yayınları
Kal'a, Ahmet; Pr.Koord.
İstanbul Külliyatı Cumhuriyet Dönemi İstanbul
İstatistikleri 1.Nüfus ve Demografi 1927-1990
1997
İBB yayınları
İstatistikleri 10.Ulaştırma 1933-1996
1998
İBB yayınları
İstatistikleri 3.Nüfus ve Demografi 1935-1995
1998
İBB yayınları
Kal'a,Doç.Dr.Ahmet, vd.
Cumhuriyet Dönemi İstanbul İstatistikleri 10.
ulaştırma 1933-1996
1998
İBB yayınları
Kalfagil, Sabit
İstanbul
2008
Fotoğrafevi yayınları
Kandemir, Hüseyin
Rus Edebiyatında İstanbul
2009
Çizgi Kitabevi yayınları
Kantarcı, Muammer
İstanbul kentiçi Ulaşımı İçin Görüşler ve
Öneriler, 'Habitat II Kent Zirvesi'
1996
İBB yayınları
Kaplan, Sefa
Batılı Gezginlerin Gözüyle İstanbul
2006
İBB Kültür AŞ
yayınları
Karaca, Zafer
İstanbul'da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks
Kiliseleri
2008
Karay, Refik Halit
Bugünün Saraylısı
1965
roman
Karay, Refik Halit
İstanbul'un Bir Yüzü
1997
Karay, Refik Halit
Kirpinin Dedikleri
1940
deneme-yergi
Kaygılı, Osman Cemal
İstanbul'da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri
2007
Turkuvaz yayınları
Kaygılı, Osman Cemal
Köşe Bucak İstanbul
2003
Selis Yayınları
Kayra, Cahit
Eski İstanbul Haritaları
1990
Sinai kalkınma
bankası yayınları
Kayra, Cahit
İstanbul'un Yokuş ve Merdivenleri
2009
Sel yayınları
Kayra, Cahit/Üyepazarcı,
Erol
İkinci Mahmut'un İstanbul'u
1992
İBB Kültür İşleri D.Bşk
Kayserilioğlu,
R.Sertaç/Mazak,
Mehmet/Ton, Kadir
Osmanlıdan Günümüze Havagazının Tarihçesi,
(3 cilt)
1999
İGDAŞ yayınları
Keleş, Ruşen
100 Soruda Türkiyede Şehirleşme, Konut ve
Gecekondu
1983
Gerçek Yayınları
Keleş, Ruşen
Kentbilim Terimleri Sözlüğü
1998
İmge Yayınları
Keleş, Ruşen
Kentleşme Politikası
2002
İmge Yayınları
Kemal, Orhan
İstanbul'dan Çizgiler
2008
Everest yayınları
Kılıçbay, Mehmet Ali
Şehirler ve Kentler
1993
Gece Yayınları
Kıray, Mübeccel B.
Örgütleşemeyen Kent: İzmir
1998
Bağlam Yayınları
Anahtar kitaplar
yayınevi
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
112
Koçu, Reşat Ekrem
İstanbul Tulumbacıları
2005
Doğan yayınları
Kortan, Enis
Kaybolan İstanbulum: Bir Mimarın Anıları
1947-1957
2006
Boyut Yayın Grubu
yayınları
Kos, Karoly
Bizans'tan Osmanlı'ya İstanbul Mimarisinin
Doğu Kökenleri
2008
Kaynak yayınları
Kökden, Uğur
İstanbul: Zamana Açılan Kapı
2005
Köprülü, Tunca
İstanbul'daki Yabancı Saraylar
2007
Kritovulos
İstanbul'un Fethi
2005
Kuban, Doğan
İstanbul Bir Kent Tarihi Bizantion
2000
Tarif Vakfı Yurt
yayınları
Kuban, Doğan
İstanbul, Bir kent Tarihi
1996
Kubilay, Ayşe Yetişkin
İstanbul Haritaları 1422-1922
2010
Kumbaracılar, İzzet
Eczacılık Tarihi ve İstanbul Eczahaneleri
2003
Kumbaracılar, İzzet
İstanbul Sebilleri
2008
Denizler Kitabevi
yayınları
Türing Kurumu
yayınları
Kapı yayınları
Kutlu, Şemsettin
Bu Şehr-i İstanbul Ki
1972
Milliyet Yayınları
Laborit, Henri
İnsan ve Kent
Lady Hornby
Kırım Savaşı Sırasında İstanbul
2007
Kitap yayınları
Lanqueur, Hans-Peter
Hüve'l-Baki İstanbul'da Osmanlı Mezarlıkları ve
Mezar Taşları
1997
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Latif, Hüseyin
İstanbul Düşerken
2009
Bizim Avrupa yayınları
Le Corbusier
Şark Seyahati-İstanbul 1911
2009
Lewis, Bernard
İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu Medeniyeti
2006
Living, Puka
İstanbul Keşif Rotaları 2010
2010
Bilsar yayınları
Loti, Pierre
İstanbul 1890
1999
Çizgi Kitabevi yayınları
Macar, Elçin
Cumhuriyet Döneminde İstanbul Rum
Patrikhaneleri
2003
Mansel, Philip
Konstantiniyye: Dünyanın Arzuladığı Şehir
1453-1924
2007
Everest yayınları
Mantran, Robert
16. ve 17.yüzyılda İstanbul'da Gündelik Hayat
1991
Eren Yayıncılık
Mantran, Robert
17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul
1990
TTK basımevi
Mantran, Robert
İstanbul Tarihi
2001
Margosyan, Mıgırdıç
Biletimiz İstanbul'a Kesildi
1998
Aras yayınları
Marmara, Rinaldo
İstanbul Deniz Zindanı 1740
2005
Denizler Kitabevi
yayınları
Marmara, Rinaldo
İstanbul Latin Cemaati ve Kilisesi: Bizans
İmparatorluğundan Günümüze
2006
Kitap yayınları
Martin, Guillaume
İstanbul'a Seyahat
2007
İstiklâl Kitabevi
yayınları
Mazak, Mehmet
Gündelik Hayattan Renklerle Eski İstanbul
2009
Mehmet Raif
Mir'at-ı İstanbul
1996
Türing Kurumu
yayınları
Mengi, Ayşegül
İmar Hukukuna Giriş
2003
İmge Yayınları
Mengüşoğlu, Metin Önal
İstanbul Hikayeleri
2010
İlke yayıncılık
Milli Eğitim Bakanlığı
İstanbul Albümü 1950-1953
1954
MEB
Mintzuri, Hagop
İstanbul Anıları 1897-1940
1993
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Miss Pardoe
Şehirlerin Ecesi İstanbul. Bir Leydinin Gözüyle
19.yüzyılda Osmanlı Yaşamı
2004
Kitap yayınları
Mortan, Kenan, Ed.
İstanbul: Bir Sosyo Ekonomik Değerlendirme
2000
TC İstanbul Valiliği
Müftüoğlu, Mustafa
İstanbul'a Yürüyen Ordu
2005
Başak yayınları
Müller-Wiener, Wolfgang
Bizans'tan Osmanlı'ya İstanbul Limanları
2008
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
Kaknüs yayınları
Payel Yayınları
yayınları
Bilge kültür Sanat
yayınları
113
Müller-Wiener, Wolfgang
İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası. 17. yüzyıl
Başına Kadar Byzantion-Konstantinopolisİstanbul
2001
Nesin, Aziz
Böyle Gelmiş Böyle Gitmez:Yol
2006
Nesin yayınları
Okan, Aysel
İstanbul Evliyaları
2008
Kapı yayınları
Okyay, İsmet
Fransa'da Kentsel Sit Alanlarının Korunması:
Malraux Yasası
2001
Ortak
9/11 New york-İstanbul
2003
Ortak
Avrupa Kültür Başkenti İstanbul
2010
Ortak
Bir Albüm İstanbul Constantinople
2000
Yapı Endüstri
Yayınları
Homer Kitabevi
yayınları
Boyut Publishing
yayınları
Oğlak yayınları
Ortak
Bir Zamanlar İstanbul'da
2008
Kapı yayınları
Ortak
Cumhuriyet Dönemi İstanbul Planlama
Raporları 1934-1995
2007
Ortak
Doğulu Yazarlar Gözüyle İstanbul
2009
Ortak
Düşlerin Kenti İstanbul
2008
Ortak
Efsanelerden Günümüze İstanbul
2002
Ortak
İstanbul
1991
Ortak
İstanbul
2008
Ortak
İstanbul 1900-1950
2004
Ortak
İstanbul 1950-2003
2004
Ortak
İstanbul Dün Bugün
2008
Dünya yayınları
Ortak
İstanbul Hikayeleri
2008
Kapı yayınları
Ortak
İstanbul Sokakları: 101 Yazar 100 Sokak
2008
Ortak
İstanbul Tarihi ve Turistik Noktalar Rehberi
2009
Arkadaş yayınları
Ortak
İstanbul. Küresel ile Yerel Arasında
2000
Metis yayınları
Ortak
İstanbul'da Kentsel Ayrışma
2005
Bağlam Yayınları
Ortak
İstanbul'da Yaşam Kültürü
2007
İKSV yayınları
Ortak
İstanbul'dan Asya-yı Vusta'ya Seyahat: Seyyah
Mehmed Emin Efendi'nin Seyahatnamesi
2007
Everest yayınları
Ortak
İstanbul'un 100 Fotoğrafçısı
2009
Ortak
İstanbul'un 100 Ressamı
2009
Ortak
İstanbul'un Meşhur Edebiyatçıları
2009
Ortak
Konstantiniyye'den İstanbul'a
2006
Ortak
Pera İstanbul'un Kalbi
2001
Ortak
Selim Seval: 'Upuzun Bir Düş…İstanbul'
2005
Boyut Yayın Grubu
yayınları
Ortak
Türk Edebiyatında İstanbul'un Fethi ve Fatih
2005
Ortak
Türkler hakkında. Osmanlı Aristokratının
Mütareke Dönemi İstanbul'u ve Türkiye'sine
Dair İzlenimleri
2004
Nobel Yayın Dağıtım
yayınları
Ortaylı, İlber
İstanbul'dan Sayfalar
1999
Ozansoy, Halit Fahri
Eski İstanbul Ramazanları
1968
Elips Kitap yayınları
Öğüt, Hande
Kadın Öykülerinde İstanbul
2008
Sel yayınları
Özdem, Filiz
İstanbul (2 cilt)
2010
Özer, Kemal
Şiirlerle İstanbul: İstanbul Şiirleri Antolojisi
1993
Toroslu Kitaplığı
yayınları
Mimarlar Odası
yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
Suna ve İnan Kıraç
Vakfı yayınları
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
İTO yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
Boyut Publishing
yayınları
Boyut Publishing
yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
İBB Kültür AŞ
yayınları
Pera Müzesi yayınları
114
Özkan, Akdoğan
İstanbul'da Ölmeden Önce Görülmesi Gereken
101 Şey
2008
Özkök, Rüknü
İstanbul Yeditepe'de On Yedi Gezi
2010
Doğan yayınları
Öztürk, Ömer
İstanbul 1973
2007
Lamure yayınları
Özyalçıner, Adnan/Sezer,
Sennur
Bir Zamanların İstanbul'u: Eski İstanbul
Yaşayışı ve Folkloru
2005
Pardoe, Julia
18.yüzyılda İstanbul
2007
Parquet, Rene Du
İstanbul'da Bir Yıl
2008
Paşalı, İbrahim
İstanbul Kriterleri
2006
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Profil yayıncılık
Patrick, Mary Mills
Son Sultanların İstanbul'unda
2009
Dergâh yayınları
Piccinato, Luigi
İstanbul Nazım Plan İçin Ana Hatlar
1962
yayınları
Pinguet, Catherine
İstanbul'un Köpekleri
2009
Pr.Koord.
Çelebi,Funda/Aksal,Bahri/
Öğretmen, Filiz
Kent Araştırmaları Bibliyografyası
2001
Tarih Vakfı
Prokopius
İstanbul'da Justinianus Döneminde Yapılar
1994
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
Prost, Henri
Anadolu ve Rumeli Sahili Planını İzah Eden
Rapor, 'İstanbul Araştırmaları 5'
1998
İBB yayınları
Prost, Henri
Eminönü,Balıkhane ve hal, 'İstanbul
Araştırmaları 6'
1998
İBB yayınları
Prost, Henri
Sirkeci-Ayasofya Mıntakası İmar ve Islah Şekli,
'İstanbul Araştırmaları 6'
1998
İBB yayınları
Ralamb, Claes
İstanbul'a Bir Yolculuk 1657-1658
2008
Kitap yayınları
İstanbul'un Yönetimi
2004
Şehir Mektupları
2005
Rilke, Anna Grosser
İstanbul'da Bir Hoş Sada
2009
yayınları
Saba, Ziya Osman
Bıraktığım İstanbul
2003
Alkım
Saba, Ziya Osman
Değişen İstanbul
1959
Varlık yayınları
Saba, Ziya Osman
Bıraktığım İstanbul
2003
Alkım yayınları
Sadri Sema
Eski İstanbul Hatıraları
2002
Safa, Peyami
Fatih-Harbiye
2005
Alkım yayınları
Saka, Füsun
Depremi Beklerken…İstanbul depremleri
2003
Altın yayınları
Sakaoğlu, Necdet/Akbayar,
Nuri
Binbir Gün Binbir Gece: Osmanlıdan
Günümüze İstanbul'da Gece Yaşamı
2008
Sakin, Orhan
Tarihsel Kaynaklarıyla İstanbul Depremleri
2001
Sanayi Bakanalığı
Türk Sanayiinde 50 Yıl
1973
Sanayi Bakanlığı
Sancak, Jale
İstanbul Öyküleri Antolojisi
2009
İkaros yayınları
Sancak, Jale
Kenti Dinlemek: Büyülü kent İstanbul'dan
Öyküler
2004
Doğan yayınları
Sayar,M/C.
İstanbul'un Surlar İçindeki kısmınının Jeolojisi
1962
İTÜ Maden Fak.
Schefer, Charles
Antoine Galland, İstanbul'a Ait Günlük
Hatıralar (2 cilt)
1987
TTK basımevi
Schlumberger, Gustave
İstanbul Düştü Ben Hala Ayakta mıyım?
2005
Kaknüs yayınları
Scognamillo, Giovanni
İstanbul Gizemleri
2006
Bilge Karınca yayınları
Serçe, Erkan
İzmir'de Belediye: Tanzimattan Cumhuriyete
(1868-1945)
1998
Dokuz Eylül yayınları
Sertelli, İskender Fahrettin
İstanbul'da Neler Gördüm?
2005
Şehir yayınları
Seval, Selim
İstanbul Surları
2009
yayınları
Seval, Selim
Upuzun Bir Düş…İstanbul
2005
Ramazanoğulları Turgut,
Sırma
Rasim, Ahmet
Anahtar kitaplar
yayınevi
Üç harf yayınları
115
Seyitdanlıoğlu, Mehmet
Tanzimat Döneminde Modern Belediyelerin
Doğuşu
2010
yayınları
Sezer, S./Özyalçınar, A.
İstanbul'un Taşı Toprağı Altın
1995
Altın Kitabevi
Sofuoğlu, Adnan/Yıldırım,
Seyfi
Siyasi Faaliyetleriyle Osmanlıdan Cumhuriyete
İstanbul Rum Ortodokms Patrikhanesi
2010
Köksav yayınları
Som, Deniz
Hey İstanbul 1,2
Som, Deniz
Tepe tepe İstanbul Herhangi bir Yerde
2001
Günizi yayınları
Soysal, Mine
İstanbul Masalı
2003
Günışığı Kitaplığı
yayınları
Sönmez, Mustafa
Grafiklerle 1990'larda İstanbul/Statistical Guide
to Istanbul in the 1990's
1994
İBB yayınları
Sönmez, Mustafa
İstanbul'un İki Yüzü 1980'den 2000'e Değişim
1996
Arkadaş yayınları
Spataris, Haris
Biz İstanbullular Böyleyiz. Fener'den Anılar
1906-1922
2004
Kitap yayınları
Susoğlu, Önder
Sarı Duman: İstanbul'u Sarsan İki Gün
2004
Alfa Basım Yayım
Dağıtım yayınları
Şen, Mustafa/Kara, Ayşe
Uzsayılır, Ed.
İstanbul Kültür Atlası (Cultural Atlas of
Istanbul)
2003
İBB yayınları
Şengör, Oya/Barka, Sheree
İstanbul'un Balkonları
2004
Çitlenbik yayınları
Şeni, Nora
Seni Unutursam İstanbul…
2008
Kitap yayınları
Şentürk, Nazır
İstanbul Valileri
2008
Doğan yayınları
Şentürk, Nazır
İstanbul'dan İnsan Öyküleri
2003
Tekin yayınları
Şenyapılı, Önder
İsim İsim İstanbul
2008
Şenyapılı, Önder
Ne Demek İstanbul: Bebek, Niye Bebek?
2002
Tamer, Cahide
İstanbul Bizans Anıtları ve Onarımları
2003
Taner, Haldun
Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu
2001
Bilgi yayınevi
Bulgar Kilisesi
2009
Sayısal Bilgilerle İstanbul Belediyesi
1983
İBB yayınları
Tekeli, İlhan
İstanbul ve Ankara İçin Kent İçi Ulaşım Tarihi
Yazıları
2010
Tekeli, İlhan
Modernite Aşılırken Kent Planlaması
2001
İmge Yayınları
Tekeli,İ/Okyay,T.
Dolmuşun Öyküsü
1981
Çevre ve mimarlık
Bilimleri Derneği
Theotokas, Yordas
Leonis İstanbul Hatırası 1914-1922
2008
Can yayınları
TMMOB Mimarlar Odası
Boğaz Köprüsü Üzerine Mimarlar Odası
Görüşü
1970
TMMOB yayınları
Toker, Yalçın
Atatürk İstanbul'da
2003
Toker yayınları
Turgut, Sırma
Ramazanoğulları
İstanbul'un Yönetimi: Bir Kent Planlama
Yönetimi Denemesi
2004
Anahtar kitaplar
yayınevi
Tutel, Eser
İstanbul İstanbul İken
1999
Oğlak yayınları
Tutel, Eser
İstanbul'u Yel Üfürdü…Su Götürdü
2000
Oğlak yayınları
Tülbentçi, Feridun Fazıl
Geçmişte Bugün (4 kitap)
1945-49
Akba yayınları
Tümertekin, Erol
İstanbul, İnsan ve Mekan
2007
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
TÜRİNG
İstanbul Kitaplığı Katalogu
1988
TÜRİNG Kurumu
İstanbul Şehri Dahilinde Dersaadet
Mülhakatından Galata ile Beyoğlu Beyninde
Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim Şirketi
Nizamname-i Dahilisidir
1924
Ahmed İhsan ve
Şürekası, İstanbul
Tapan, Mete/Kuruyazıcı,
Hasan
TC Marmara ve boğazlar
Belediyesi Birliği
2007-08
Cumhuriyet Yayınları
Boyut Publishing
yayınları
ODTÜ Geliştirme
Vakfı Yayıncılık
Türing Kurumu
yayınları
116
İstanbul ve Civarı Şehir Demiryolu
Mukavelename, Şartname ve Nizamname-i
Dahili
1913
Ahmed İhsan ve
Şürekası, İstanbul
Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz
Demiryolu İmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile
Mukavelet ve Şartname ve Nizamname-i
Dahilisi
1906
Fidel Lofler Matbaası,
İstanbul
Türkdoğan, Orhan
İstanbul Gecekondu Kimliği
2006
IQ Kültür Sanat
yayınları
Türker, Orhan
Halkidona'dan Kadıköy'e
2008
Sel yayınları
Türker, Orhan
Osmanlı İstanbul'undan Bir Köşe: Tatavla
1998
Sel yayınları
Uslu,
İbrahim/Büyükyılmaz,Altan,
Ed.
İstanbul Rehberi
2002
İBB yayınları
Uşaklıgil, Halit Ziya
Bir Yazın Tarihi
1899
öykü
Uzuner, Buket
İstanbullular
2007
Everest yayınları
Üanabolu, Mükerrem
Usman
İstanbul ve Anadolu'da Roma İmparatorluk
Dönemi Mimarlık Yapıtları
2001
Arkeoloji ve Sanat
yayınları
Ümit, Ahmet
İstanbul Hatırası
2010
Everest yayınları
Üşümezsoy, Şener
İstanbul Depremi
2007
İleri yayınları
Vada, A.C.
Boğaziçi Konuşuyor
1942
Yedigün Matbaası
Vartanyan, Aret
Bir Nefes İstanbul
Yale, Pat/Tonguç, Saffet
Emre
İstanbul Hakkında Herşey
2010
Yardımcı, Sibel
Küreselleşen İstanbul'da Bienal Kentsel
Değişim ve Festivalizm
2005
Yazıcıoğlu, Lütfü/Urfalıoğlu,
Nur/Pilehvarian, Nuran
Kara
Osmanlı Başkenti İstanbul'da Çeşmeler
2000
Yapı Endüstri Merkezi
Yayınları
Yerasimos, Stefanos
İstanbul İmparatorluklar Başkenti
2000
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Yıldırım, Sercan Özgencil
Gravürlerde İstanbul
2008
Kitabıistanbul yayınları
Yıldırım, Sercan Özgencil
Kentin Anlam Haritaları: Gravürlerde İstanbul
2008
İTO yayınları
Yıldız, Musa/Tatcı, Mustafa
İstanbul Velileri ve Delileri
2007
MVT yayıncılık
Yücekök, Ahmet N./Turan,
İlter/Alkan, Mehmet Ö.
Tanzimattan Günümüze İstanbul'da STK'lar
1998
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Zarifi, Yorgo L.
Hatıralarım Kaybolan Bir Dünya İstanbul 18001920
2005
Zat, Vefa
Eski İstanbul Barları
1999
Goa Basımevi
yayınları
Boyut Yayın Grubu
yayınları
Makaleler
Articles
YAZAR
YAZI ADI
YIL
YAYIN
Ahunbay, Zeynap
2003 Yılında hazırlanan Tarihi yarımadayı Koruma Ġmar
Planı Üzerine notlar, "Ġstanbul"
2004
AKCAN, Behçet
"Ġstanbul UlaĢımında Raylı Sistemler",Ölçü Dergisi
2003
Akkayan, Taylan
Mahallesiyle Muhtarıyla Ġstanbul
1989
Akyılmaz, Özdemir
ToplutaĢım Sistemlerinin ve Otobüs Özel Yollarının
Maliyetleri Açısından Ġncelenmesi
1978
Ankara Belediyesi
Albayrak, Barış, vd.
"Tayyare'den Uçak'a Bir Montajın Öyküsü",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Alpöge, Atila
UlaĢım Etüdleri ve Ġstanbul, 'Mimarlık dergisi'
1972
Mimarlık Dergisi, No 2
Alpöge, Atila
ToplutaĢımcı Politika, 'ġehircilik Enstitüsü Dergisi'
1977
ġehircilik Enstitüsü
Dergisi, No.13
Ġstanbul Dergisi 48,
Ocak 2004
Ölçü,Temmuz 2003
Cumhuriyet, 15-18 Mart
1989
117
Alpöge, Atila
Tünel-Zincirlikuyu Otobüs yolu Projesi
1978
Ankara Belediyesi
Alpöge, Atila
oplutaĢımcı politika Açısından UlaĢım Plancılığı
1978
Ankara Belediyesi
Alpöge, Atila
Tercihler Ummanında Tercihli Yol, 'Ġstanbul'
1992
Ġstanbul Dergisi, 1992
Alpöge, Atila
Tercihler Ummanında Tercihli Yol, 'Ġstanbul'
1992
Ġstanbul Dergisi, S.2
Altınoğlu, İlker
Sosyal Yarar-Maliyet Analizi Tekniğinin Kentiçi ToplutaĢım
Yatırım Projelerine Uygulanması
1979
Ankara Belediyesi
Arpaçay, Ergün
Tramvaylı Ġstanbul", Milliyet Gazetesi
1992
Avlamaz, Taner
Ġstanbul Metropoliten Alanında Nazım Plan Olgusu ve Yetki
KarmaĢası, "Ölçü"
2003
Ayral, Naci
Tramvay ġirketinin Son On Senelik Faaliyeti, 'Ġstanbul
Belediye Mecmuası'
Balta, İlkin
UlaĢtırma Ana Planı 1983-93 EleĢtiriler, Öneriler
1984
BaĢkan, Özgür, vd.
Kentiçi Yollarda Faktör Analizlerinden Yararlanarak Gürültü
Modellemesi
2009
TMMOB ĠMO
yayınları
Baykal, Reşat
Ġstanbul'da Denizyolu UlaĢımı, 'Ġstanbul'
1992
Bıçakcı, Osman
Trafik Kazalarında Sürücü ve Yaya DavranıĢları
?
Bilinmiyor
Tünel, 'Ġstanbul Belediyesi Dergisi'
1969
Bilinmiyor
15.Yıl Özel Sayı, 'Bayındırlık ĠĢleri Dergisi'
1938
TÜBĠTAK
yayınları
Bayındırlık ĠĢleri
Cansever, Turgut
Ülke Ölçeğinde Ġstanbul'u Planlamak, 'Ġstanbul'
1994
Ġstanbul Dergisi, S4
Cansever, Turgut
Ġstanbul'un Planlaması ve Boğaz GeçiĢleri, 'Ġstanbul'
1995
Coşkun, Erdal
Enerji Tüketimi Açısından Kentiçi UlaĢımı
1977
Cumhuriyet Gazetesi
UlaĢım, "dizi yazı"
2003
ĠnĢaat Mühendisleri
Odası
Cumhuriyet, Ocak 2003
Çavdar, Tevfik
Kentiçi UlaĢımın Tarihsel GeliĢimi
1982
ODTÜ
Çelik, Murat
Ġstanbul 2007 UlaĢım ana Planı ÇalıĢma süreci ve Edinilen
Deneyimler
2009
TMMOB ĠMO
yayınları
Çubuk, Mehmet
Geleceğini Arayan Metropol, 'Ġstanbul'
1994
Çubuk, Mehmet
3. Köprü Mutlak Çözüm mü?, 'Ġstanbul'
1995
Dağlı, Faruk
Dünyada ve Türkiye'de demiryolu Meselesi
1984
ĠTÜ yayınları
Deleon, Jak
Ġstanbul'da Ġlk Yer altı tüneli: Tünel
1992
Milliyet Gazetesi, 15-17
Temmuz 1992
Deleon, Jak
Bir Tuhaf Asansör,"Ġstanbul"
1993
Ġstanbul 7
Demirekler, Yüksel
Hava Kirliliğu sorunu Açısından ToplutaĢımın Önemi
1978
Ankara Belediyesi
Demirekler, Yüksel
Trafik Kazaları ve toplutaĢım
1979
Ankara Belediyesi
Dinç, S/Güllüoğlu,
A/Borat, O
Dizel Motor Performansı ve Emisyonunun ĠyileĢtirilmesinde
Kullanılan Seramik Kaplama ve ĠETT Otobüslerine
Uygulanabilirliği
1996
ĠTÜ Uçak ve Uzay
Bilimleri Fak.
Dökmeci,V./Berköz, L.
Ġstanbul'un Tekmerkezliden Çokmerkezli Bir Kente
DönüĢümü, 'Ġstanbul'
2000
EGO Genel Müdürü
Ankara'da Toplu taĢımın Tarihsel GeliĢmesi
1978
Ankara Belediyesi
EGO Genel Müdürü
ĠĢletme Yöntemlerinde Yeniliklerden Kumbaralı (Biletçisiz)
Sistem
1978
Ankara Belediyesi
Ekinci, Oktay
Ġstanbul'u Sarsan 10 Yıl.1983-1993
1994
Ekinci, Oktay
ġehremanetinden BüyükĢehir Belediyelerine (1854-1994): 140
yıllık Emanet
1994
Ekinci, Oktay
Belediyelerde KarĢı devrim
1998
Elker, C.
UlaĢımda yeni YaklaĢımlar
1978
Ġmar ve Ġskan Bakanlığı
Elker, Cüneyt
Kentsel UlaĢım Sistemlerinin Özellikleri Bir KarĢılaĢtırma
1978
Ankara Belediyesi
Elker, Cüneyt
ToplutaĢımcı Politikanın Tamamlayıcısı Olarak Kentlerde
Özel Otomobil Kullanımının Sınırlandırılması
1979
Ankara Belediyesi
Elker,C./Öncü,E.
Bogaz GeçiĢlerinde Az Yatırımla Çözüm Seçenekleri
1978
Karayolları Genel
Müdürlüğü
Elker,C/Menteş,G./Öncü
,E/Türkkan,R.
Kentsel UlaĢım: Ankara
1977
Mimarlar Odası
Elmberg, Curt M.
Yollarda Otobüsler Ġçin Öncelikler
1979
Ankara Belediyesi
Engin, Vahdettin
Ġstanbulda Atlı Tramvay Günleri (Populer Tarih)
2000
Popüler Tarih, S.6
1938-39
Milliyet Gazetesi,
4.5.1992
Ölçü TMMOB Ġstanbul,
Aralık 2005
Ġstanbul Belediye
Mecmuası, Yıl 14,
S.172-173
ĠTÜ yayınları
Cumhuriyet, 11-20 Ocak
1994
Cumhuriyet Gazetesi, 29 Nisan 1994
Cumhuriyet Gazetesi, 69 Nisan 1998
118
Erdem,Demet/Özden,
Pınar
"AlıĢveriĢ Merkezleri veUlaĢım Sorunları",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Erdinç, Ferda
KuĢbakıĢı DolmuĢ, 'Ġstanbul'
1992
Ergeneman,M/Aslan,E/
Soruşbay,C/Safgönül,B
ġehiriçi UlaĢımda Kullanılan Otobüslere Doğal Gaz
Uygulanması
Ġstanbul'da Vesait-i Nakliye ġirket ve Ġdareleri Tarifeleri ve
TaĢıdıkları Yolcu Adedi, "Ġstanbul ġehremaneti Mecmuası"
Ġstanbul'da Türklerin BeĢ Asırlık Ġmar ve Ġskan Hareketleri,
'Ġstanbul Belediye Mecmuası'
Ergin, Osman Nuri
Ergin, Osman Nuri
1992
1341
1937
Ġstanbul ġehremaneti
Mecmuası, S.10
Ġstanbul Belediye
Mecmuası, Yıl 14, S.820
Yıldız Üniv.
Hayat mecmuası, Ekim
1965
Ulusoy Magazin Dergisi,
1998
Ertürk, F.
Hava kirliliği Ölçümleri ile Ġlgili Değerlendirme
1995
Es, Hikmet Feridun
Eski Vapurlar Eski Tramvaylar", Hayat Mecmuası
1932
Eşber, Halide
"UlaĢım Müzesiyle GeçmiĢe Sahip Çıkmak", Ulusoy magazin
Dergisi
1998
Evren, Güngör
Kentsel Ulamında Raylı sistemler
1978
Ankara Belediyesi
Evren, Güngör
Raylı Sistem Ağı Olmadan Ġstanbul Soluk Alamaz, 'Ġstanbul'
1992
Evren, Güngör
"Ġstanbul UlaĢtırması",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Eyice, Semavi
Ġstanbul'un Seyyah Rehber Kitapları, 'Ġstanbul'
2000
Geçer, Dinçer/ġahin,
Ġsmail
Besleyici Otobüs Hatları ve Metrobüs Sistemi
2009
TMMOB ĠMO yayınları
Gedizoğlu, Ergun
Traffic Flow Bosphorus Bridge usd Approaches
1988
ĠTÜ yayınları
Gedizoğlu, Ergun
UlaĢtırmacı Gözüyle 3.Köprü, 'Ġstanbul'
1995
Gedizoğlu, Ergun
"Trafikte Karabasan",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Gerçek, Haluk
Kent UlaĢımında raylı Sistemler: Uygulamalar, Sorunlar ve
GeliĢmeler
1979
Ankara Belediyesi
Gerçek, Haluk
Arazi Kullanımı-UlaĢım ĠliĢkisi Çerçevesinde Ġstanbul Ana
UlaĢım Planı
1996
1.Uluslararası UlaĢım
Sempozyumu Bildiriler
Kitabı
2003
Ölçü,Temmuz 2003
1979
Ankara Belediyesi
Gerçek, Haluk
Göçer, Orhan
"Ġstanbul UlaĢtırma Anaplanı ve Mevcut Uygulamalar",Ölçü
Dergisi
ToplutaĢımacılık Genel sorunları ve EriĢme Alanları ile
kapasite Hesap Ġlkeleri
Gökmen, Mustafa
Eski Bir Vatmandan Tramvay yazısı, 'Ġstanbul Armağanı 3'
1997
ĠBB yayınları
Gurbetçi, Kadir/
Ġskender, Elyase
Ġstanbul Kentsel DönüĢümünde OtomobilsizleĢtirme
Uygulamaları
2009
TMMOB ĠMO yayınları
Gülersoy, Çelik
Trafik KarmaĢası
1989
Gülersoy, Nuran Zeren
Boğaziçi'nde Arazi Kullanımı ve UlaĢım, 'Ġstanbul'
1995
Gülgeç, İlhan
UlaĢımdaü Trafik Gürültüsü ve Önlemleri
1979
Gümüş, Korhan
Tarihi Yarımadayı Koruma Planı, "Ġstanbul"
2004
Gürbüz, Halim
"Ġstanbul Kentiçi UlaĢım Hakkında BirzDeneme",Ölçü Dergisi
2003
Ankara Belediyesi
Ocak 2004
Ölçü,Temmuz 2003
Gürbüz, Halim
"Osmanlıdan Günümüze Demiryolları",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Gürbüz, Halim
ĠSULAY (Ġstanbul UlaĢım Yönetimi), "Ölçü"
2003
Güven, Gözde/ġahin,
Ġsmail
Metrobüs Sistemlerinin Planlama, Tasarım ve ĠĢletim
Özellikleri
2009
Hasdemir, Ali
Tramvaylı Günler, "Cumhuriyet Pazar dergi"
1987
Cumhuriyet, 1987
Işın, Ekrem
"Bir Boğaziçi Tanzimatçısı: ġirket-i Hayriye", ġehir Dergisi
1987
ġehir Dergisi, s.10
İETT
"ĠETT Tarihi/Tramvay", ĠETT Dergisi, C.1, S.2
1956
ĠETT, Kasım 1956
İETT
ĠETT Tarihi: Tramvay, "ĠETT Dergisi"
1956
Kas.56
İETT
Ġstanbul Kentiçi UlaĢım Sorunları ve çözüm Yolları
1978
Ankara Belediyesi
İMO
Ġstanbul Tarihi yarımada (Suriçi) Koruma Amaçlı Ġmar Planı
Üzerine GörüĢler, "Ġstanbul"
2004
Ocak 2004
İSO
ĠETT'nin Dünü Bugünü Yarını, "ĠSO Dergisi"
1988
Mar.88
Kara, Fetiye
"Raylı Sistemler Tarihçesi",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Kaynak, Muhteşem
Osmanlı Demiryollarına Bir BakıĢ, 'Yapıt'
1984
Ġstanbul Ansiklopedisi, 'Tunel'
1994
Kayserilioğlu; R. Sertaç
"Tramvay Biletleri", Tombak Dergisi
1996
Yapıt, s.59
Tarih Vakfı Yurt
yayınları
Tombak Dergisi, 1996/8
Cumhuriyet, 4.110.4.1989
Aralık 2006
TMMOB ĠMO
yayınları
119
Kazgan, Haydar
"Örnek Bir Anonim ĠĢletme Ġstanbul Tramvay ġirketi", ?
1982
?
Kazgan, Haydar
"Galata Bankerleri", ?
1991
?
Keskin, Ahmet
Planlama ÇalıĢmalarının Sorunları, 'Ġstanbul'
1993
Keskin, Ahmet
Ġstanbul'da UlaĢım
1992
Kılınçaslan, Tülay
Deniz Kenti Ġstanbul, "Ġstanbul"
1996
Koncavar, Metin
"Boğazlar Nasıl korunur?",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Koraltürk, Murat
ġirket-i Hayriye'nin Kentiçi UlaĢımdaki Yeri, "Ġstanbul"
1996
Köksal, Aykut
"Moda Sahilinde Otoyol ĠnĢaatı",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Köktürk, Erdal
Yerel Yönetimler ve Kaçak YapılaĢma, "Ölçü"
2003
Aralık 2003
Kuban, Doğan
Koloni ġehrinden Ġmparatorluk BaĢkentine, "Ġstanbul"
1993
Kutlu, Kemal
Ġstanbul Metrosu, "ĠETT Dergisi"
1958
ĠETT Dergisi 23
Kutlu, Kemal
Karayolu UlaĢımında Genel sorunlar
Leuthardt, Helmut
ġehiriçi Toplu TaĢımacılıkta Otobüslerin Ġdeal Kullanım
Süresi
1991
ġehiriçi ve ġehirlerarası
UlaĢım Dergisi, S.3
Leuthardt, Helmut
Araç Kalitesinin Tasarruf Üzerindeki Etkileri
1995
Mercedes Benz
Menteş, Gökhan
Kentsel UlaĢımda Çevre Sorunları-Özellikle Hava kirlenmesi
ve Gürültü
1977
Ġmar ve Ġskan Bakanlığı
Menteş, Gökhan
Kentsel UlaĢım Açısından KarĢılaĢtırmalar, 'Ġstanbul'
1992
Nurhan, Ali Rıza
"III:Boğaz GeçiĢi Üzerine",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Orhonlu, Cengiz
Osmanlı Türkleri Devrinde Kayıkçılık ve Kayık ĠĢletmeciliği,
'Tarih Dergisi'
1960
Tarih Dergisi, S.21
Ortak
Yeni Söylemler-Ġstanbul Bienali Dosyası
Öncü, Erhan
Kentsel UlaĢımda raylı sistemler
1978
Ankara Belediyesi
Öncü, Erhan
ToplutaĢım Sistemlerinin Tamamlayıcısı Olarak DolmuĢ
1978
Ankara Belediyesi
Öncü, Erhan
Kentiçi UlaĢım yatırımlarında Karar Süreçleri ve Türkiye Ġçin
Bir model Önerisi
1990
3.ToplutaĢım Kongresi
Bildiriler Kitabı
Öncü, Erhan
2500 Yıllık Boğaz GeçiĢi, 'Ġstanbul'
1995
Önder, İzzettin/Otman,
Güven/Kılıç,
Zeynel/Gürbüz, Halim
ĠETT'nin ÖzelleĢtirilmesinde ÇalıĢanlarının ve Ġstanbul
Halkının YaĢayacağı Sorunlar, Çözüm Önerileri, "TMMOB
MMO Bülten"
Türkiyede binek Otomobillerin Durumu,'Mühendis ve
makine'
2003
TMMOB MMO Bülten,
Ağustos 2003, s.72
1967
Mühendis ve Makine,
C.10, S.115
Öngün, Korkut
?
TÜBĠTAK
Toplumbilim, S.8
Cumhuriyet, 20-26
Nisan 1986
Özbeyoğlu, Erendiz
1990 Ġmar Planı, 'Ġstanbul'
1994
Özbilgen, Füsun
Büyük Kentler Büyük Dertler
1986
Özdeş, Gündüz
Planın Ömrü Sınırlıdır, 'Ġstanbul'
1994
Özdirim, Muhittin
Büyük Ģehirlerin Trafik sorunu,'Türkiye mühendislik
Haberleri'
1970
Türkiye Mühendislik
Haberleri, S.185
Özdirim, Muhittin
ġehiriçi UlaĢımında Trafik sorunları
1973
Ankara Mimarlar Odası
Özdirim, Muhittin
Otobüs Öncelikli Sistemlerin Dünyadaki Uygulaması
1978
Ankara Belediyesi
Özdirim, Muhittin
Otobüs Öncelikli Kentiçi UlaĢım Sisteminin Ankara'da
Uygulanması
1978
Ankara Belediyesi
Özdirim, Muhittin
Büyük Kentlerin UlaĢım Sorunları
1984
ĠTÜ yayınları
Özdoğan, Aslı Erim
Tarihi Yarımadada Metero, 'Ġstanbul'
2000
Özsoy, A./ Zeren, N.
Planning and Conservation in Istanbul Bosphorus Area:
Opportunities and Challanges
1990
30.RSA Avrupa
Kongresi
Öztürk, M.
ġehir içi Bölgelerde Hava Kalitesinin Belirlenmesi
2000
ĠBB yayınları
Prost, Henri
Anadolu ve Rumeli Sahili Planını Ġzah Eden Rapor, 'Ġstanbul
AraĢtırmaları 5'
1998
ĠBB yayınları
Prost, Henri
Eminönü,Balıkhane ve hal, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 6'
1998
ĠBB yayınları
Prost, Henri
Sirkeci-Ayasofya Mıntakası Ġmar ve Islah ġekli, 'Ġstanbul
AraĢtırmaları 6'
1998
ĠBB yayınları
Safa, Peyami
Tramvayda kadınlar
1933
7.Gün, Mayıs 1933
Sertoğlu, Mithat
Ġstanbul'da Ġlk Tramvay", Tarih Dünyası
1951
Tarih Dünyası,s.25
SKY LIFE
"Toplu TaĢımacılığın Atası, Tramvay", Sky Life
1990
Kasım
120
Kasım 1990, s.2
Skylife
"Toplu TaĢımacılğın Atası: Tramvay", Skylife
1990
Soruşbay,Cem/Soyhan,
Hasan S.
Doğal Gaz motorlarında Egzos Gazları Emisyonu
1994
Söğüt, Mine
Bir Ġstanbul Yolculuğu
1995
ġahin, Ġbrahim
1/100.000 Ölçekli Ġstanbul Ġl Çevre düzeni Planı ve UlaĢtırma
Ana Planı ĠliĢkisinin değerlendirilmesi
2009
Tahsin, Orhan
Elveda Sevgili yolcularım", Hayat Mecmuası
1962
Ağu.62
Talu, Ercüment Ekrem
"Atlı Tramvay Devrinde Nasıl Yolculuk Edilirdi?", Hayat
Tarih Dergisi
1978
Hayat Tarih Dergisi,
Aralık 1978
Tansel, A.
Factors Affecting Traffic Accidents in Turkey
1988
ĠTÜ yayınları
Tarım, Güzin
ToplutaĢım Sistemlerinin Genel KarĢılaĢtırılması ve Otobüs
TaĢımacılığının ĠyileĢtirilmesi
1978
Ankara Belediyesi
Tekeli, İlhan
Yüzelli Yılda Toplu UlaĢım, 'Ġstanbul'
1992
Tekeli, İlhan
1839-1980 Arasında Ġstanbul'un Planlama Deneyimleri,
"Ġstanbul"
1993
Ġstanbul, 1993
Tekeli, İlhan
Ġcabında Plan…,"Ġstanbul"
1993
Tufan, Aslan
Prost'la SöyleĢi, 'Ġstanbul AraĢtırmaları S. 6
1998
ĠBB yayınları
Turgut, Sırma
Ramazanoğulları
Ġstanbul Metropoliten Alanında "Planlamanın Yönetimi" ve
Yerel Yönetim ĠliĢkileri, "Ölçü"
2003
Aralık 2004
Tutel, Eser
Her Vapurun Bir KiĢiliği Var, "Ġstanbul'
1996
Ural, Atıf
"2000'li Yılların Türkiye'sinin UlaĢım Projeleri",Ölçü Dergisi
2003
Ölçü,Temmuz 2003
Uyar, Tanay Sıtkı
UlaĢım Sektöründen Kaynaklanan Seragazı Emisyonlarının
Azaltılması Ġçin Teknolojik Seçenekler
1995
Cumhuriyet, 1521.10.1995
TMMOB ĠMO
yayınları
1968
Ürekli, Fatma
"Ġlk Tramvay Son Tramvay", Hayat Tarih Dergisi
Tramvayları BoĢuna mı Ġdam Ettik?", Yıllarboyu tarih
Dergisi
1894 Ġstanbul Depremi, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 5'
1998
Ekim, s.10
Yıllarboyu Tarih
Dergisi, 1979/2
ĠBB yayınları
Üstündağ, Kevser
Ġstanbul ToplutaĢım Sisteminde Metro, 'Ġstanbul'
2000
Wagner, Martin
Ġstanbulun Seyrüsefer meselesi, 'Arkitekt'
1936
Arkitekt, S.9
Wagner, Martin
Ġstanbul Havalisinin Planı, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 7'
1998
ĠBB yayınları
Yayla, Nadir
UlaĢtırma Anüa Planı Üzerinde Genel DüĢünceler
1984
ĠTÜ yayınları
Yayla, Nadir
Kertlerimizin UlaĢım Altyapısı, Trafik ve UlaĢım Planlaması
Bakımından Durumları-Öneriler
1985
ĠTÜ
Yayla, Nadir
The Transportation Problems of Istanbul-Suggestions
1988
ĠTÜ yayınları
Yayla, Nadir
DolaĢmak ama DolaĢamamak, 'Ġstanbul'
1992
Yayla, Nadir
Ġstanbul'da Taksi TaĢımacılığı- ġirketleĢmeden Beklenen
Yararlar
2009
TMMOB ĠMO
yayınları
Yesari, Mahmut
Parmakkapı-BeĢiktaĢ, "Ġkdam"
1941
Yıldırım, Ayşe
Ġstanbul Göç Göç Bitmez
1995
Yum,Argun/Entür,
Gürkan
Ġstanbul Ġçin Deprem Master Planı 2, "Ġstanbul"
2004
Ünal, Ertan
Ünal, Ertan
1979
Cumhuriyet, 14-20
Mayıs 1995
Ocak 2004
Haritalar
Maps
TARĠH
YAYINLAYAN
Ġstanbul ve Civarı haritası
1916
Erkan-i Harbiye Umumiye
Ġstanbul Harita Rehber
2007
Dost kitabevi
Ġstanbul Kent Planı ve Bölge Haritası
2006
Ġki nokta Coğrafya ve ġehir Kültürü yayınları
Ġstanbul'un Anadolu Yakası ġehir Planı
2006
Ġstanbul ġehir Planı
2005
ArkadaĢ yayınları
Ġstanbul'un Avrupa Yakası ġehir Planı
2006
YAYIN ADI
121
WEB
WEB
WEB ADRESĠ
KONU
www.bld.gov.tr
istanbul ulaşım
www.iett.gov.tr
iett ulaşım
www.atonet.org.tr
demiryolu ulaşım
www.mmo.org.tr
demiryolu ulaşım
www.zkirmizi.com
istanbul ve kentiçi ulaşım
www.wowturkey.com
ulaşım arşiv
www.cevko.org.tr
Çevre sorunları
www.tuik.gov.tr
Ulusal istatistikler
122
Küçük Sözlük
Little Dictionary
Akbil
Akıllı ulaĢım teknolojisi
Ale’l-usul
Amele
Behriyye
Beyn
Bi(r) guna
Cemaziyelahir
Cihet
Cihet-i Aidiyyet
Cumadelula
Denetim Kartı
Dersaadet
Doğrudan bilgi
Emisyon
Feribot
Ferman-ı Ali
Ferri
Frigofirik
Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
Gaz ġirketi tenviriyyesi
Gazhane
Güzergah
Hafriyat
Hâkim
Hamil
Hasbe-l-ameliyyat
Hatağı
Hektar
Hilal-i Ahmer
Hutut-i Cedide
Ġcra
Ġmar Planı
Ġnzibat
Ġrade-i Seniyye
Ġskânlı/iskânsız
İstanbul'de kentiçi toplu ulaşım işletmelerinde kullanılan,
içindeki çipe bilgilerin yüklendiği elektronik bilet türü.
Akıllı Bilet kısaltması.
Anayollarda trafik yönetim ve denetimi için geliştirilmiş
teknoloji. Geliştirilmiş Toplu Ulaşım Dizgesi (GTUD),
Otomatik Araçyeri Tanı Dizgesi (OATD) ve sürücülere
yardımcı olan tasarım (planlama), algılama, çözümleme ve
karar süreçlerinden oluşan „çekici (cazip) ulaşım‟, vb. yi
kapsar.
Kurallarına, yöntemine uygun
İşçi, emeğiyle geçinen
Denizle ilgili, denizcilik, denizciliğe ilişkin
İki ya da daha çok şeyin arası
Herhangi bir
Hicri takvimde ayların altıncısı
Yön, taraf
İlgili yan
Hicri takvimde ayların beşincisi. Bkz. Cemaziyelevvel
Kullanıcısına denetim yetkisi veren kentiçi ulaşım kartı
Sözcük anlamı: Mutluluk Kapısı, İstanbul adlarından biri
Yorumlanmamış, elde edildiği biçimiyle bilgi
Değişik kaynaklardan (ısınma, ulaşım, vb.) üreyen atık
kimyasal madde ya da parçacıkların atmosfere karışımı, salım
Daha çok araç taşımacılığı amacıyla tasarımlanmış ve
değişmez bir su kesitinde (hat) işletilen deniz ulaşım aracı
Osmanlı döneminde hükümet (Bab-ı Ali) izni
Araç taşımacılığı için deniz, nehir ulaşımı türü
Soğutma özelliği olan, soğutucu(lu)
Bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen
tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeridir
Havagazı şirketi aydınlatması
Kömürden gaz üretilen işyeri
Yolboyu
Kazı
Yargıç
Taşıyıcı, taşıyan kişi
İşletme, işletim gereği
Bir ulaşım işletmesinde araçların kullandığı yol ağı
10.000 m2, 100 Ar, 10 Dönüm (Ha.)
Osmanlı döneminde Kızılay işlevi gören kurum
Yeni hat, çizgi, yol
Yürütme, yapma, iş
Kentsel yerleşimi ve yapımını düzenleyen yasal plan
Askeri güvenlik, askeri polis
Padişah buyruğu
Oturma izni alınmış/alınmamış yapı
123
Ġstatistik
Ġstifade
Ġsti-mal
ĠĢletim dizgesi
Kanunievvel
Kanunisani
Kentiçi ulaĢım
Kudret-i Elektrikiyye
KüĢad
Malül
Mavi Akbil
Ma’zuliyyet
Mensup
Muaddile
Muhabir
Muharrem
Mukarrerat
Mukavelename
Munzamma
Murakıp
Muvakkat
Muvazzaf
Mübelliğ
Mücedded
Müddeiumumi
Müddet-i Ġmtiyazziye
Mülteci
Müvezzi
Müntehi Olmak
Müstahdem
Mütedair
Müzeyyil
Nafia
Nazım Planı
Nefer
Nezaret
Nizamname
Nizamname-i Dahili
Nizamname-i Esasi
Omnibüs
Osmanlı Ġmparatorluğu
Otobüs zaman çizelgesi (ORER)
Ramazan
Rebiülahir
Rebiülevvel
Richter
İşlerin sayısal tanımlanması
Yarar
Kullanmak, kullanım
İşin günlük işlemlerinin tümü
Eski dilde Aralık ayı
Eski dilde Ocak ayı
Kentlilerin kentiçi ulaşım gereksinimlerinin karşılandığı
etkinlik
Elektrik gücü
Açma. Açılış, açılma.
Sakat, sakatlanmış
İstanbul İETT‟de geçmişte kullanılan bir ay boyunca sınırsız
biniş hakkı sağlayan, yolcunun peşin ödediği bilet türü
Açığa alınmışlık, açıkta kalma durumu
Üye
Eşdeğer, karşılık gelen
Haberci
Hicri takvime göre yılın birinci ayı
Alınan kararlar, kararlaştırılmış şeyler
Sözleşme
Düzenli
Denetçi
Geçici
Görevde, görev yapan
Bildiren, duyuran
Kullanılmamış. Yeni, Yenilenen
Savcı
Ayrıcalık Süresi
Sığınmacı, sığınık
Dağıtıcı
Sona ermek, son bulmak
Hizmetli (çalışan)
İlişkin
Ek, ekli
Bayındırlık
Bkz. İmar planı
Er
Bakanlık. Gözetme, gözetim
Tüzük
İç tüzük
Ana tüzük
Ray üzerinde atla çekilen otobüs
Başkenti İstanbul olan ve 6 yüzyıl boyunca Ortadoğu ve
Balkanlarda etkili olmuş, 1923‟de yerini Türkiye Cumhuriyeti
Devleti‟ne bırakmış yönetim
Otobüs hareketlerini gösteren zaman planı
Hicri takvime göre yılın dokuzuncu ayı
Hicri takvime göre yılın dördüncü ayı
Hicri takvime göre yılın üçüncü ayı
Deprembiliminde (sismoloji) kullanılan, dünya genelinde
meydana gelen depremlerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı
124
Ro-ro
Ruhsatlı/ruhsatsız
Safer
Sit alanı
Suret-i TeĢkil
ġaban
ġehir Hatları
ġehremaneti
ġerait-i Fenniyyeyi Mübayyin
Tabi Olmak
Talebe
Tecir(l)
TEFE
Tekaüd
Temdid
Tenvir
TeĢrinisani
Tevzi
Tezkire
Toplu ulaĢım
Tramvay
Tünel
TüretilmiĢ bilgi
UlaĢım (Ana) Planı
Umur
YanlıĢlama
Yönetim bilgi dizgesi
Zabit, Zabitan, Efrad-ı Zabitan
Zilhicce
Zilka’de
oranını gösteren ölçek
Konteyner taşımacılığı için özel olarak yapılan gemi
Yasa ve yönetmeliklere uygun/uygunsuz
Hicri takvime göre yılın ikinci ayı
Tarih öncesinden günümüze kadar gelen uygarlıkların
toplumsal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan
kent ve kent kalıntıları, önemli tarihi olayların geçtiği yerler
ve saptanmış doğa (tabiat) özellikleri ile korunması gerekli
alanlar
Yapılanma biçimi
Hicri takvime göre yılın sekizinci ayı
İstanbul‟da kent içi deniz toplu taşımacılığı yapan işletmenin
eski adı
Belediye, yerel yönetim
Teknik Şartname
Bağımlı, ilgili olmak
Öğrenci
Pazar yeri, alışveriş yapılan yer (eski dilde)
Toptan eşya fiyat endeksi kısaltması
Emekli
Uzatma (süre)
Aydınlatma
Eski dilde Kasım ayı
Dağıtım, dağıtma
Adı geçen, anılan. Yaşamöyküsü
Kitlesel yolcu taşımacılığı türü
Raylı kentiçi ulaşım aracı
Raylı, elektrikle çalışan kentiçi ulaşım aracı
Dolaylı, işlenmiş bilgi
Kent planına uygun gelecek öngörüleri yapan kentsel ölçekli
ulaşım planı
Aldırma, önemseme
Bir yargıyı, sonucu geçersiz kılacak sınama
Yöneticilerin stratejik kararlarını destekleyecek özgün bilgi
(MIS; Management Information System)
Subay, Deniz subayı, Subay yakınları
Hicri takvime göre onikinci ay
Hicri takvime göre yılın onbirinci ayı
125
EKLER
1
TÜNEL FERMANI
Galata’dan Beyoğlu’na yeraltından tünel açılarak bir demiryolu inĢaası hususuna müsaade edilmesi,
Fransız tabaasından Mösyö Gavand tarafından istida olunmuĢ ve mesele Nafia Nezaretine havale
edilerek Galata tarafı Ġstanbul’un ticari muamelelerine mahsus bir yer olduğundan çevresindeki
mevkiler arasında mevcut yol ve sokakların sayemde tanzim edilip geniĢletilmesi ve nakaliyat ile
geliĢ gidiĢin kolaylaĢtırılıp çabuklaĢtırılması için Galata’dan Beyoğlu’na öyle bir yer altı yolunun
inĢaası halkça ve ticaretce istenen kolaylığı vücuda getireceği cihetle ve imtiyaz müddeti bu
fermanımdan itibaren ancak kırkiki yıl olmak üzere bu tünelin açılmasıyla demiryolunun yapılması
ve bunun hasılatından devlet hazinesine yüzde birbuçuk resim verilmesi ve müteahhidinin
devletimden hiçbir suretle hiçbir türlü zarar ve ziyan iddiasına selahiyeti olamaması esas Ģartlarını
ve teferruatını anlatacak Ģekilde tanzim olunan mukavele ve Ģartname Devlet ġurası umumi
heyetinde de okunup incelenerek mucibince istenilen ruhsatın verilmesi münasip ve doğru
görüldüğünden mesele tarafıma arz edilerek izin istendikte yazılı olduğu Ģekilde yapılması irademe
uyduğundan Ģahane emrim çıkmıĢ ve iktiza ettiği gibi adı geçen mukavele ve Ģartnamenin ikiĢer
nüsha halinde yazılmıĢ ve adı geçen Nezaret ile bahsi geçen Gavand arasında imza edilip
mühürlenerek teati edilmiĢ olduğundan evvelce anılan Ģartlar ve tayin edilen imtiyaz müddeti ile adı
geçen tünelin kazılmasına ve yolun inĢaasına ait ruhsatı ihtiva eden Divan-ı Hümayun’umdan bu
emrin çıkıp ve hükmü belirtilen mukavele ve Ģartnamenin eksiksiz yerine getirilmesine bağlı olmak
üzere adı geçene verildi.
Binikiyüz senenin altı yılı Safer ayının yirmi dokuzuncu günü yazıldı.
Sultan Abdülaziz mührü
126
2
AVRUPA KENTLĠ HAKLARI BĠLDĠRGESĠ
AĢağıda belirtilen hakların gerçekleĢmesi fertlerin, dayanıĢma ve sorumlu
hemĢehriliğe iliĢkin eĢit yükümlülükleri kabul etmesine bağlıdır. Avrupa
yerleĢimlerinde yaĢayan kent sakinleri Ģu haklara sahiptir:
GÜVENLĠK: Mamkan olduğunca suç, Ģiddet ve yasa dıĢı olaylardan arındırılmıĢ
emin ve güvenli bir kent.
KĠRLETĠLMEMĠġ, SAĞLIKLI BĠR ÇEVRE: Hava, gürültü, su ve toprak kirliliği
olmayan, doğası ve doğal kaynakların korunan bir çevre.
ĠSTĠHDAM: Yeterli istihdam olanaklarının yaratılarak; ekonomik kalkınmadan pay
alabilme Ģansının ve kiĢisel ekonomik özgürlüklerin sağlanması.
KONUT: Mahremiyet ve dokunulmazlığının garanti edildiği, sağlıklı, satınalınabilir,
yeterli konut stokunun sağlanması.
DOLAġIM: Toplu taĢım, özel arabalar, yayalar ve biesikletliler gibi tüm yol
kullanıcıları arasında, birbirinin hareket kabiliyetini ve dolaĢım özgürlüğünü
kısıtlamayan uyumlu bir düzenin sağlanması.
SAĞLIK: Beden ve ruh sağlığının korunmasına yardımcı çevrenin ve koĢulların
sağlanması.
SPOR VE DĠNLENCE: YaĢ, yetenek ve gelir durumu ne olursa olsun, her birey için
spor ve boĢ vakitlerini değerlendirebileceği olanakların sağlanması.
KÜLTÜR: ÇeĢitli kültürel faaliyetlerin, yaratıcı aktivitelerin ve benzeri olanakların
sunulması ve katılımın sağlanması.
KÜLTÜRLERARASI KAYNAġMA: GeçmiĢten günümüze, farklı kültürel ve etnik
yapıları barındıran toplulukların barıĢ içinde yaĢamalarının sağlanması.
KALĠTELĠ BĠR MĠMARĠ VE FĠZĠKSEL ÇEVRE: Tarihi yapı mirasının duyarlı bir
biçimde restorasyonu ve nitelikli mimarinin uygulanmasıyla, uyumlu ve güzel
fiziksel mekanların yaratılması.
ĠġLEVLERĠN UYUMU: YaĢama, çalıĢma, seyahat iĢlevleri ve sosyal aktivitelerin
olabildiğince birbiriyle ilintili olmasının sağlanması.
KATILIM: Çoğulcu demokrasilerde; kurum ve kuruluĢlar arasındaki dayanıĢmanın
esas olduğu kent yönetimlerinde; gereksiz bürokrasiden arındırma, yardımlaĢma ve
bilgilendirme ilkelerinin sağlanması.
EKOINOMĠK KALKINMA: Kararlı ve aydın yapıdaki tüm yerel yönetimlerin,
doğrudan ve dolaylı olarak ekonomik kalkınmaya katkı konusunda sorumluluk sahibi
olması.
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA: Yerel yönetimlerce ekonomik kalkınma ve
çevrenin korunması ilkeleri arasında uzlaĢmanın sağlanması.
MAL VE HĠZMETLER: EriĢilebilir, kapsamlı, kaliteli mal ve hizmet sunumunun
yerel yönetimi, özel sektör ya da her ikisinin ortaklığıyla sağlanması.
127
DOĞAL ZENGĠNLĠKLER VE KAYNAKLAR: Yerel doğal kaynak ve değerlerin,
yerel yönetimlerce, akılcı, dikkatli, verimli ve adil bir biçimde, beldede yaĢayanların
yararı gözetilerek, korunması ve idaresi.
KĠġĠSEL BÜTÜNLÜK: Bireyin sosyal, kültürel, ahlaki ve ruhsal geliĢimine, kiĢisel
refahına yönelik kentsel koĢulların oluĢturulması.
BELEDĠYELERARASI ĠġBĠRLĠĞĠ: KiĢilerin yaĢadıkları beldenin, beldelerarası ya
da uluslar arası iliĢkilerine doğrudan katılma konusunda yerel yönetimlerin yetkili
kılınması.
FĠNANSAL YAPI VE MEKANĠZMALAR: Bu deklarasyonda tanımlanan hakların
sağlanması için, gerekli mali kaynakları bulma konusunda yerel yönetimlerin yetkili
kılınması.
EġĠTLĠK: Yerel yönetimlerin; tüm bu hakları bütün bireylere cinsiyet, yaĢ, köken,
inanç, sosyal, ekonomik ve politik ayrım gözetmeden, fiziksel ve zihinsel özürlerine
bakılmadan; eĢit olarak sunulmasını sağlamakta yükümlü olması.
128
3
AVRUPA MĠMARLAR KONSEYĠ 21.YÜZYIL
MESAJLARI’ndan
4.Genel olarak, toplum ve özel olarak vatandaĢlar mimarlık hizmetleri için
hem iĢveren, hem de sonuç ürününün kullanıcısı durumundadırlar.
Kamusal politikaların her düzeyde toplum içinde yapıların ve kamusal
mekanların kalitesine değer veren bir kültürel yapı oluĢturmaya çalıĢması
gereklidir. Bunun ötesinde mimarı değerleri anlamaya yönelik
farkındalığın ve yeteneğin eğitim sürecinde mümkün olduğunca erken
aĢılanması, ana okulundan baĢlayıp formel eğitimin tüm aĢamalarında
sürdürülmesi önemlidir.
5. Gelecekteki AB araĢtırma programlarının yaĢam kalitesi, kentsel çevre,
yapılı miras, mevcut yapılar ve inĢaat için yenilikçi yaklaĢımlar gibi
önemli konuları, yani kısaca mimarlığı kapsayacak biçimde uygun bir
Ģekilde oluĢturulmasını sağlamak gereklidir. Daha da fazlası, ancak
Avrupa Komisyonu yaĢam çevrelerini etkileyecek tüm politika
önerilerinde bu araĢtırmaların sonuçlarının gereğince hesaba katılmasını
sağlamaya çağırmaktadır.
8. Yapıların çevre üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi için kullanılan
temel metodolojilerin benimsenmesi ve kullanılması gelecekteki yaĢam
kalitesi için temel bir öneme sahiptir. Ancak bu hedeflere ulaĢmak için
yaĢam döngüsü maliyeti ve yaĢam döngüsü analizinin tanıtılması ve
kullanılmasının gerekli olduğuna inanılmaktadır. Bu nedenle Avrupa
mimarlık Konseyi (ACE) tüm toplum açısından paranın gerçek değerinin
görülebilmesi için çevre kalite ve yaĢam döngüsü etkenlerini dikkate alan
ülkelerin tüm kamu ihalesi kontratlarına bir değerlendirme kriteri olarak
dahil edilmesinin desteklemektedir.
14. Kaliteli mimarlık tüm sürdürülebilirlik ilkeleriyle bir araya geldiğinde
vatandaĢlarımızın asli ihtiyaçları ve yasal isteklerini karĢılayacak güzel ve
varlığını sürdürebilir bir yapılı çevre için ön Ģarttır. Bu konu sadece
göstermelik bir eklenti olarak değerlendirilmemeli, iyi planlanmıĢ kent
politikalarının önemli bir bileĢeni olarak ele alınmalıdır.
129
15. Kentsel planlama politikaları çok derin etkilere sahip olduklarından
AB bünyesi içinde kentsel planlama tasarım ve yönetim politikalarına
iliĢkin yürütülmekte olan katılımcı prosedürler tüm ilgili grupları içermeli,
böylece sağlam temellere dayanan yönetim ilkelerine uygun bir Ģekilde,
kentsel çevrenin kalitesi için ortak sorumluluk anlayıĢı oluĢturulmalıdır.
16. ĠĢverenin yapılı çevrede bir projenin gerçekleĢtirilmesi için gerekli
entelektüel hizmetlerin çeĢidi ve maliyeti konusunda yeterince
bilgilendirilmesini sağlamak için gerekli bilgi sistemleri kurulmalı ve bu
sistemlerin yasal çerçevesi toplum yasasında çizilmelidir. Tarihsel bilgiye
dayalı alanları da kapsayacak bu sistemler iç pazardaki rekabetin düzgün
bir Ģekilde sürdürülmesini sağlamak için iĢverenin farklı üreticiler
tarafından sunulan hizmetlerin kaliteleri arasında karĢılaĢtırmalı
değerlendirme yapabilmesine olanak verecektir.
20. Mimarlık ülkelerimizden her birinin tarihi, kültürü ve yaĢam
dokusunun temel bir özelliğidir. VatandaĢların gündelik yaĢamında baĢlıca
sanatsal ifade unsuru olarak geleceğin mirasını da oluĢturmaktadır. Aidiyet
ve kimlik duyguları insan toplumunun ve kültürünün önemli bir
özelliğidir. Mimarı ifadenin çoğunlukla bu kültürel ve toplumsal
ihtiyaçların taĢıyıcısı olması nedeniyle bu etkilerin tasarımda yeterince yer
alması önem kazanmaktadır.
1.Cildin Sonu
130

PDF seçeneği için tıklayın - Zeki Z. Kırmızı * Okumanın Sonuna

Transkript

Benzer belgeler

Kitaptan bir bölüm için tıklayınız.

Fırat ÇAPKIN`dan TAVSİYE EDİLEN KİTAPLAR…

ide kattintva

KÜTÜPHANE BÜLTENİ

Edebiyat Kuramları - Türk Dili ve Edebiyatı

2005-2006 öğretim yılı ana sınıfı ihtitaç listes

İstanbul`da Günlük Yaşam_pdf

“Hazır Bilgi” serisi nedir, nasıl çalışır? Bilgi, bugün internet

13-Ölçme ve Değerlendirme