DÜNYA ve TÜRKİYE`DE KURU BAKLAGİLLER

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ
TEPGE BAKIŞ
Ocak 2012 / ISSN: 1303–8346 / Nüsha: 7
DÜNYA ve TÜRKİYE’DE KURU BAKLAGİLLER
1. Giriş
Mercimek, fasulye, nohut, bezelye, bakla ve
börülceyi içine alan baklagiller, dünyadaki iki
milyardan fazla insan için protein kaynağıdır.
Dünyada insan beslenmesindeki bitkisel
proteinlerin %22’si ve karbonhidratların %7’si,
hayvan beslenmesindeki proteinlerin %38’i ve
karbonhidratların da %5’i yemeklik tane
baklagillerden sağlanmaktadır. Baklagiller, tarla
bitkileri yetiştiriciliğinde, ekim alanı ve üretim
bakımından tahıllardan sonra gelen tane
ürünüdür. Dünyada yaklaşık 60 milyon ton
üretim ve 40 milyar $’lık piyasa değerine sahip
bir ürün grubudur (1). Buna karşın dünya
baklagil tüketim değerlerine bakıldığında, kişi
başına tüketilen miktar çok düşük olup
fasulyede 3-4 kg, bezelyede bir kg dolaylarında
iken; mercimek ve nohutta bir kilogramın
altındadır (2).
2. Türkiye ve Dünya Baklagil Üretimi ve Tüketimi
Türkiye’de üretimi gerçekleştirilen 8 çeşit
baklagil arasında en fazla üretimi yapılanlar
nohut, kuru fasulye ve mercimektir. Baklagil
üretimi ülke geneline yayılmış olmakla beraber
Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve geçit
bölgeleri ile Marmara Bölgesi’nin güneyi
üretimin en yoğun olduğu bölgelerdir. Genel
olarak; kırmızı mercimek Güneydoğu’da, yeşil
mercimek, nohut ve kuru fasulye Orta Anadolu
ve geçit bölgelerinde, bakla ve bezelye ise Ege
ve Güney Marmara’da yetişmektedir (1).
1990 yılı itibariyle dünyada mercimek üretimi
846.000 ton, kuru fasulye üretimi 210.000 ton
ve nohut üretimi ise 860.000 ton iken; 2000 yılı
itibariyle mercimek üretimi %58 düşüşle
353.000 ton, kuru fasulye üretimi %9,5 artışla
230.000 ton, nohut üretimi ise %28,5 düşüşle
636.000 ton olarak gerçekleşmiştir.2010’da ise
mercimek üretimi %47 düşüşle 447.400 ton,
kuru fasulye üretimi %1 artışla 212.758 ton,
nohut üretimi ise %38’lik düşüşle 530.634 ton
olmuştur (3).
Baklagil ekim alanlarında önemli oranlarda
düşüş yaşanmıştır. 1990’da dünya mercimek
ekim alanı 906.000 ha, kuru fasulye ekim alanı
171.000 ha ve nohut ekim alanı ise 890.000 ha
iken; 2010’da mercimek ekim alanı %74
düşüşle 234.492 ha, kuru fasulye ekim alanı
%39,5 düşüşle 212.758 ha ve nohut ekim alanı
ise %49’luk düşüşle 455.690 ha olmuştur (3).
Yıllar itibariyle dünya baklagil verimlerinde
artış yaşanmıştır. Mercimek veriminde, 2008
yılında yaşanan kuraklık nedeniyle son 30 yılın
en düşük verimi alınmışsa da, son 10 yılda
Sayfa1
Mehmet Ali ÖZDEM
TEPGE
mercimek verimi 943 kg/ha’dan 1937 kg/ha’a
yükselmiştir. 1990’da 1228 kg/ha olan kuru
fasulye verimi 2010’da 2058 kg/ha’a, nohut
verimi ise 966 kg/ha iken 1164 kg/ha’a
yükselmiştir (3).
Çizelge 1: Yıllara Göre Türkiye’de Baklagil Üretimi, Ekim Alanı ve Verimi
Yıllar
Üretim
(ton)
Mercimek
E.Alan
(ha)
Verim*
(kg/ha)
Kuru Fasulye
E.Alan
Üretim (ton)
(ha)
Verim
(kg/ha)
Üretim
(ton)
846.000
906.000
210.000
943
171.000 1.228 860.000
353.000
472.000
230.000
756
176.000 1.307 548.000
570.000
439.000
210.000
1.304
141.200 1.487 600.000
622.624
424.170
195.970
1.488
129.051 1.519 551.746
535.181
389.541
154.243
1.391
109.249 1.412 505.366
131.188
318.674
154.630
471
98.233
1.574 518.026
302.181
214.931
181.205
1.415
94.928
1.909 562.564
447.400
234.492
212.758
1.937
103.381 2.058 530.634
406.291
209.371
496.600
*Verim, kırmızı ve yeşil mercimeğin ağırlıklı üretim ortalamaları üzerinden hesaplanmıştır.
** TUİK 2. Bitkisel Üretim Tahminidir.
Kaynak: (2)
1990
2000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011**
2009 yılı itibariyle
alanda, 58,7 milyon
%60’ını mercimek,
oluşturmaktadır.
dünyada 63 milyon ha
ton baklagil üretiminin
kuru fasulye ve nohut
Dünyada
üretimi
Nohut
E.Alan
(ha)
890.000
636.000
557.800
524.367
503.674
505.165
455.934
455.690
-
Verim
(kg/ha)
966
862
1.076
1.052
1.003
1.025
1.234
1.164
-
gerçekleştirilen baklagiller arasında fasulye ilk
sırada yer almaktadır. Fasulyeyi, nohut,
bezelye, börülce, mercimek ve bakla
izlemektedir.
Çizelge 2: Yıllara Göre Dünya’da Baklagil Üretimi, Ekim Alanı ve Verimi
Mercimek
Yıllar
1990
2000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Üretim
(ton)
2.565.138
3.369.445
4. 042.871
3.338.204
3.299.496
2.826.715
3.931.808
4.641.139
E.Alan (ha)
3.218.212
3.876.907
4.093.887
3.828.212
3.703.056
3.317.671
3.697.573
4.179.702
Kuru Fasulye
Verim
(kg/ha)
797
869
988
872
891
852
1.063
1.110
Üretim
(ton)
17.451.737
17.609.063
18.891.463
20.749.883
21.180.044
21.244.858
20.690.692
23.229.224
E.Alan (ha)
26.501.014
23.957.256
26.352.206
27.528.351
28.782.866
26.681.363
25.634.679
29.881.721
Verim
(kg/ha)
659
735
717
754
736
796
807
777
Üretim
(ton)
6.786.780
8.009.162
8.434.709
8.458.750
9.747.996
8.598.444
10.455.354
10.943.281
Nohut
E.Alan
(ha)
9.925.771
10.147.541
10.198.272
10.512.706
11.271.420
11.078.384
11.561.358
11.988.540
Verim
(kg/ha)
684
789
828
805
865
776
904
913
Türkiye’de üretim payı en fazla olan fasulye,
nohut ve mercimek üretiminin dünyadaki
durumu incelendiğinde, fasulye üretiminde
Brezilya’nın, nohut üretiminde Hindistan’ın,
mercimek üretiminde Kanada’nın ilk sırada yer
aldığı görülmektedir. Türkiye dünya nohut ve
mercimek üretiminde 3. sırada yer almaktadır.
Hindistan önceki yıllarda mercimek ve fasulye
üretiminde de ilk sırada yer alırken ekim
alanlarını azaltması ve verim düşüklüğü
nedeniyle önceliğini kaybetmiştir. Dünya
mercimek üretiminde ilk sırada yer alan Kanada
2005 yılında 554 bin hektar olan mercimek
ekim alanını 2009 yılına kadar %74 oranında
artırarak 963 bin hektara çıkarmıştır (1).
Türkiye dünya fasulye üretiminden %1, nohut
üretiminden % 5, mercimek üretiminden % 8
pay almaktadır (1).
Sayfa2
Kaynak: (3)
Çizelge 3: Dünyada Önemli Baklagil Üreticisi Ülkeler (2010)
Ürün
Fasulye
Nohut
Mercimek
Ülkeler
Brezilya
Myanmar
Hindistan
Çin
Hindistan
Pakistan
Türkiye
Avustralya
Kanada
Hindistan
Türkiye
ABD
E. Alanı (1000 ha)
Üretim (1000 Ton)
3.202
3.030
4.870
1.540
7.480
562
531
602
1.974
900
447
393
3.461
2.746
10.800
911
8.210
1.067
446
500
1.336
1.300
234
266
Verim (Kg/ha)
925
1.103
451
1.690
911
527
1.191
1.204
1.478
692
1.910
1.477
Kaynak: (3)
3. Dünya ve Türkiye’de Baklagillerde Uygulanan Destekler
Türkiye’de çeşitli ürünlere uygulanan prim
desteği, sertifikalı tohumluk kullanım desteği,
mazot ve gübre desteği baklagiller içinde
uygulanmaktadır.
2008 yılında baklagiller için başlatılan
destekleme ödemesi 2011 yılı itibariyle kuru
fasulye, nohut ve mercimek için 10 Kr/Kg dır.
2005 yılından itibaren verilen mazot ve gübre
destekleri, baklagilleri de kapsamaktadır.
2005 yılında 2,40 TL/da olarak başlatılan mazot
desteği 2011 yılına kadar %56 oranında
artmıştır. Gübre desteği ise 2005 yılında 1,6
TL/da olarak başlatılmış, 2011 yılına kadar artış
%196 olarak gerçekleşmiştir (1).
Çizelge 4: Yıllar İtibarıyla Uygulanan Prim, Mazot ve Gübre Desteği Miktarları
Yıllar
Mazot Desteği
(TL/da)
%
Gübre Desteği
(TL/da)
%
Prim Desteği
(Kr/Kg)
%
2005
2,40
-
1,6
-
-
-
2006
2,88
20
2,13
33
-
-
2007
2,88
0
2,13
0
-
-
2008
2,93
1,5
3,83
79,5
9
-
2009
3,25
11
4,25
11
10
11
2010
3,25
0
4,25
0
10
0
2011
3,75
15
4,75
11
10
0
Türkiye’de
baklagil
üretiminde
verim
düşüklüğü
yaşanmaktadır.
Baklagillerde
sertifikalı tohum kullanımı oldukça yetersizdir.
Sertifikalı tohum kullanımının artırılması
amacıyla tohum üretimi yapan ve sertifikalı
tohum kullanan üreticiler desteklenmektedir.
2011 yılında sertifikalı tohum kullanan
üreticiler 7 TL/da, sertifikalı tohum üreticileri
ise 0,50 TL/kg destek almışlardır.
Sayfa3
Kaynak: (4)
Dünyada baklagillere verilen desteklere
bakıldığında, AB’de baklagiller, Ortak Piyasa
Düzeni’ne (OPD) tabi olmayan ürün grupları
içerisinde değerlendirilmektedir. Tek ödeme
sistemine
geçiş
sürecinde
baklagilleri
ilgilendiren destekler birkaç ayrı unsurdan
oluşmaktadır. Baklagiller doğrudan gelir
desteğine tabi ürün grupları arasında ‘protein
bitkileri’ ve ‘tane baklagiller’ olarak iki kısımda
ele alınmaktadır. İki gruba ayrı destek
uygulanmaktadır (1).
Protein bitkileri primi kapsamında; bezelye,
bakla ve acı bakla’ya destek verilmektedir. Bu
kapsamdaki ürünlere hektar başına 2004–05
sezonu ve sonrası için 55,57 €/ha olarak
belirlenmiştir. Ancak bu kapsamda yardım
verilebilecek olan maksimum alan olarak
1.600.000 ha’lık bir garanti edilen alan
belirlenmiştir. Ayrıca proteinli bitkilere 55,57
€/ha’a ek olarak, Tek Ödeme Sistemi’ne geçiş
sürecinde 2004/2005 pazarlama yılı ve sonrası
için ‘Tarla Bitkileri’ desteği kapsamında, alan
(arazi) desteği olarak 63 €/ha ilave destekleme
yapılmaktadır (1).
Tane baklagil yardımı kapsamında, tek ödeme
programına belirli bir dönem sonrasında
geçmeye karar veren üye ülkelerde, mercimek,
nohut ve burçak için verilmektedir. Ekim
yapılan ve ürünü hasat edilen alanlar için
öngörülen ‘Arazi yardımı’ miktarı 181 €/ha’dır
(1).
AB’nin yanı sıra birçok ülke değişik programlar
kapsamında baklagil yetiştiricilerine destek
vermektedir. Örneğin ABD doğal kaynakları
koruma programı, fiyat düzenleme programı;
Kanada tane baklagil ve yağlı tohum yardım
programı kapsamında baklagil üreticilerini
desteklemektedir. Hindistan da ithalatın
azaltılması programı kapsamında karantina
uygulamalarıyla kimyasal madde uygulanmış
ürünlere (phosphine ve fumigant) sınırlama
getirerek kendi üreticilerini desteklemektedir
(1).
Gelişmiş ülkelerde üreticilere sağlanan
desteklerin yanı sıra baklagillere araştırma ve
geliştirme çalışmalarını güçlendirme yoluyla
çok önemli miktarlarda destekler verilmektedir.
Bu ülkelerde baklagillerin desteklenmesi daha
çok örgütlenme ve katılımcı bir yaklaşımla ARGE yapılarını kurumsallaştırarak teknoloji
üretimi
ve
yaygınlaştırmasıyla
gerçekleştirilmektedir. Örneğin Avustralya’da
bir merkezin (CLIMA - Akdeniz Tipi Tarım
için Baklagiller Merkezi) sadece baklagillerin
geliştirilmesi için kurulmuş olması bu ülkelerde
baklagillere ne kadar önem verildiğini
göstermesi bakımından önemlidir (Ortak Piyasa
Düzenleri Alt Çalışma Grup Raporu) (1).
4. Dünya ve Türkiye Baklagil Ticareti
Türkiye toplam kuru baklagil ihracatı 2006’da
410.624 ton iken, %38’lik düşüşle 2010’da
253.786 tona düşmüştür. İthalat ise 103.237
tondan %152’lik artışla 260.897 ton olarak
gerçekleşmiştir. Tutar bakımından 2006’dan
2010 yılına kadar baklagil ihracatı 247 milyon
$’dan, 275 milyon $’a, ithalat tutarı ise 61
milyon $’dan, 246 milyon $’a yükselmiştir (2).
Çizelge 5: Türkiye’de Yıllara Göre Baklagil İhracatı
Mercimek
Kuru Fasulye
Nohut
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
2006
301.329
158.374
3.535
4.282
104.685
83.660
2007
186.271
126.719
2.268
3.208
69.193
57.986
Sayfa4
Yıllar
Dünya ve Türkiye’de Kuru Baklagiller
TEPGE-BAKIŞ
Çizelge 5 (Devam): Türkiye’de Yıllara Göre Baklagil İhracatı
2008
70.340
101.249
3.500
5.424
88.338
76.758
2009
130.064
174.964
19.026
17.905
88.509
74.977
2010
194.419
216.376
1.620
2.552
56.794
54.780
2011*
168.516
163.960
1.138
1.668
24.960
31.714
*2011 verileri geçicidir.
Kaynak: (2)
Türkiye’nin bakliyat ihracatında genel olarak
Ortadoğu, Batı Avrupa, Kuzey Afrika ve Güney
Asya ülkeleri ilk sıralarda almaktadır. 2008 yılı
itibariyle
Türkiye’den
bakliyat
ihracatı
gerçekleştirilen ülke sayısı 80’in üzerinde olup,
en önemli pazarlar Sri Lanka, Irak, Kuveyt,
Mısır, İngiltere, Suudi Arabistan, Almanya ve
Ürdün’dür. Doğu Avrupa, Güney Amerika,
Rusya Federasyonu ve Orta Asya Türk
Cumhuriyetleri Türkiye için potansiyel arz eden
ülkeler olarak görülmektedir (1).
Çizelge 6: Türkiye’de Yıllara Göre Baklagil İthalatı
Yıllar
Mercimek
Kuru Fasulye
Nohut
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
2006
69.071
30.660
30.967
27.977
1.881
1.570
2007
30.979
18.464
36.967
38.442
5.178
4.362
2008
191.683
243.967
51.462
56.269
8.760
9.154
2009
141.541
133.519
53.649
56.378
4.404
4.178
2010
210.289
193.831
37.718
39.761
7.586
7.287
2011*
267.351
179.379
24.992
26.972
5.404
6.055
Kaynak: (2)
Çizelge 7: 2009 Dünya Baklagil İhracatı
Ülkeler
Mercimek
Kuru Fasulye
Nohut
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
Miktar (Ton)
Değer (000$)
ABD
184.077
127.828
433.553
337.437
28.402
20.999
Avustralya
67.116
60.728
41.714
32.084
524.996
229.977
Çin
18.134
12.330
1.046.017
782.042
6
4
Hindistan
602
592
255
237
95.264
80.835
Kanada
1.240.800
918.804
257.012
231.046
73.512
51.265
Myanmar
-
-
863.131
631.621
38.170
19.903
AB - 27
27.882
39.391
157.311
150.404
14.758
17.068
Türkiye
130.064
175.003
19.026
17.906
88.507
74.969
Dünya
1.799.147
1.483.234
3.796.190
2.947.967
1.196.474
719.235
Kaynak: (3)
5
Dünya ve Türkiye’de Kuru Baklagiller
TEPGE-BAKIŞ
Türkiye’nin dünya kuru fasulye ithalatından
aldığı pay %1 iken ihracattan aldığı pay %0,5,
mercimek ithalatından aldığı pay %8 iken,
ihracattan aldığı pay %7, nohut ithalatında
aldığı pay %0,3 iken, ihracattaki payı %7 olarak
gerçekleşmiştir.
Şekil 1: Ülkelerin Toplam Dünya İhracatından Aldıkları Pay (2009)
Kaynak: (3)
5. Dünya ve Türkiye’de Baklagil Fiyatları
Baklagillerde herhangi bir örgütlenme yapısı
olmadığı için, ürün fiyatları piyasadaki ürün
azlığı veya fazlalığına göre gelişmektedir. İç
piyasa fiyatlarını etkileyen önemli bir unsur,
Türkiye’de baklagil ürünlerinin yüksek
maliyetli üretilmesinden dolayı düşük fiyatlı
gerçekleştirilen ithalattır. DTÖ kararları
çerçevesinde baklagil ithalatında uygulanan
gümrük vergilerinin üst sınırları bellidir. Bu
sınırlar, dış piyasa fiyatları ile üreticilerin
rekabet edebilmesi için yeteri kadar yüksek
değildir (1).
Çizelge 7: Türkiye’de Yıllara Göre Baklagil Üretici ve Tüketici Fiyatları
Yıllar
Üretici Fiyatı (TL/kg)
Tüketici Fiyatı (TL/kg)
Nohut
K.Mercimek Y.Mercimek K.Fasulye
Nohut
Mercimek
K.Fasulye
2007
1,24
0,71
1,26
2,07
2,94
2,03
3,35
2008
1,27
1,46
1,51
2,53
3,37
4,17
4,63
2009
1,27
1,81
1,68
2,80
3,35
4,26
4,47
2010
1,57
1,68
1,81
2,99
3,60
3,84
4,27
1,37
1,99
3,52
4,64
3,57
4,26
2,07
2011*
*11 aylık verilerdir.
Kaynak: (2)
Son 5 yıl içinde Türkiye’de baklagillerde
tüketici fiyatlarındaki artış en fazla %75 ile
mercimekte gerçekleşmiştir. Mercimeği %57 ile
nohut, ardından %27 ile kuru fasulye takip
etmiştir. Üretici fiyatlarına göre ise en fazla
artış,
%92
ile
kırmızı
mercimekte
gerçekleşmiştir. Kırmızı mercimeği %70 ile
kuru fasulye, %67 ile nohut ve %58 ile yeşil
mercimek takip etmiştir (2).
6
Şekil 2: Dünya, Türkiye ve ABD Kuru Fasulye Üretici ve Tüketici Fiyatları
*2011 ABD rakamları ilk 9 aylık rakamlardır.
** TUİK rakamları dolar kurundan hesaplanmıştır.
** TUİK rakamları dolar kurundan hesaplanmıştır.
Kaynak: Türkiye rakamları TUİK verileridir.
Kaynak: Türkiye rakamları TUİK verileridir.
ABD ve Dünya rakamları FAO verileridir.
ABD rakamları USDA verileridir.
* Dünya üretici fiyatı Brezilya fiyatıdır.
Sayfa7
Şekil 3:Dünya, Türkiye ve ABD Nohut ve Mercimek Üretici Fiyatları
* Dünya üretici fiyatı Hindistan fiyatıdır.
* Dünya üretici fiyatı Kanada fiyatıdır.
** TUİK rakamları dolar kurundan hesaplanmıştır.
** TUİK rakamları dolar kurundan hesaplanmıştır.
Kaynak: Türkiye rakamları TUİK verileridir.
Kaynak: Türkiye rakamları TUİK verileridir.
ABD ve Dünya rakamları FAO verileridir.
ABD ve Dünya rakamları FAO verileridir.
Dünya ve Türkiye’de Kuru Baklagiller
TEPGE-BAKIŞ
6. Genel Değerlendirme
Türkiye’de gerçekleştirilen tarımsal ürünlerde
genel sorun üretim maliyetlerinin yüksekliğidir.
Üretimde
kullanılan
girdilerdeki
fiyat
yüksekliği maliyetleri artırmaktadır. Fiyatların
yüksekliği
sebebiyle
yeterince
girdi
kullanılmaması,
küçük parçalı
tarımsal
arazilerde
üretim
yapılması,
sertifikalı
tohumların yeterince kullanılmaması vb.
sebepler verim miktarını düşürmektedir. Üretim
masraflarının artması ve verim düşüklüğü ürün
maliyetlerini artırmakta, böylelikle Türkiye’de
üreticiler dünya fiyatları karşısında rekabet
şansını kaybetmektedir (1).
Baklagiller, hastalıklara ve zararlı böceklere
karşı “mükemmel bir beslenme koşulu sağlayan
yüksek protein oranları nedeniyle” hassastır.
Özellikle mercimek üretiminde Şanlıurfa,
Yozgat, Mardin gibi illerde kök çürüklüğü ve
canavar otu yüzünden üreticiler üretimden
vazgeçebilmektedir (1).
Dünya’da ve Türkiye’de nohut ekim alanlarını
sınırlayan en önemli faktör antraknoz
(Ascochyta
blight)
hastalığıdır.
İklim
koşullarının hastalığa uygun ortam sağladığı
yıllarda hastalık %100’e varan kayıplara neden
olabilmektedir. Üreticilerin elinde bulunan
yerel nohut çeşitlerinin tamamı bu hastalığa
hassastır. Antraknoz hastalığının yayılması ve
gelişmesi nem ve sıcaklık şartlarına bağlı
olduğu için üretici ekim zamanını ilkbahardaki
yoğun yağışların azaldığı ve hava sıcaklığının
yükseldiği döneme kaydırarak hastalıktan
kaçmaya çalışmaktadır. Geç ekimler de verim
potansiyelini düşürmektedir (1).
Üretimde sürekliliğin sağlanabilmesi için
üretici gelirlerinin artırılması gelmektedir.
Bunun için dünya piyasalarındaki fiyat
düşüşlerinin yaşandığı veya ürün arzının fazla
olduğu yıllarda, bu fiyat düşüşlerini önleyecek,
politikaların oluşturulması sağlanmalıdır.
Kaynaklar
(1) http://www.ubk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22.12.2011
(2) http://www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 22.12.2011
(3) http:// www.fao.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.12.2011
(4) http://www.antalya-tarim.gov.tr, , Erişim Tarihi: 21.12.2011
(5) http:// www.usda.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.12.2011
TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ / TEPGE
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kampüsü
1 nolu Giriş (Eski APK Binası)
Eskişehir Yolu 9. km.
Lodumlu / ANKARA
Telefon : 0.312. 287 58 33
Faks: 0.312. 287 54 58
http://www.aeri.org.tr
8
Sayfa9