KKTCMB Bülten ( Eylül 1989 No:09 )

Transkript

Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti
Merkez Bankas ı
Bülten
Eylül,1989
No.9
ÖNSÖZ
26 Haziran 1987 tarih ve 66 say ı l ı Resmi Gazetede yay ı
mlanarak ayni
gün yürürlü ğ e giren 35/1987 say ı l ı Kuzey K ıbrı
s
Türk
Cumhuriyeti
Merkez
Bankas ı Yasas ı , Bültenin
Eylül 1987 tarihli ilk say ısı na dahil edilmi ş bulunduğ undan K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yasas ı
edinmek isteyenlerin talepleri
bu kaynaktan kar şı lanmakta idi. Zamanlandan
ilk say ı tükenmi ş ve bu istemler
karşı lanamaz hale gelmi ştir.
Mevcut durumda 35/1987 say ı l ı Yasaya Bültenin bu say ısı
nda Bölüm V
alt ı nda tekrar yer verilmesi faydal ı görülmüş tür.
İÇİNDEKİLER
Sayfa
I. Bölüm
K.K.T.C. de Merkez Bankas ı ve Bankac ı l ık Faaliyetleri
Il. Bölüm
3 - 27
29 - 54
Skonomik Geli ş meler
1. Üretim, İstihdam ve Fiyatlar
a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ın Kullan ı m ı
30
30
,
b) İstihdam
c) Fiyat Hareketleri ve Ücretler
2. Mali ve Parasal Geli ş meler
a) Mali Geliş meler
b) Parasal Geli ş meler
3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi
a) Ticaret ve Pazarlama
b) Ödemeler Dengesi
III. Bölüm
Merkez Bankas ının Alt ı Ayl ık Hesaplar ı
Bilanço
Kâr ve Zarar Hesaplar ı
Hesaplar Hakk ında Aç ıklamalar
IV. Bölüm
Bankac ı l ık İstatistikleri
V. Bölüm
Bankac ı l ı k Kesiminin Özel ilgi Duyaca ğı Mevzuat
KKTC Merkez Bankas ı Yasas ı , Say ı 35/1987
,
VI. Bölüm
Tablolar ın Listesi
2
35
37
40
40
45
46
46
52
55 - 60
56
57
58
61 - 68
69 - 81
69
83 - 85
I. Bölüm
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR İYETİNDE
MERKEZ BANKASI VE BANKACILIK FAALIYETLERI
35/1987 say ı lı Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasas ında
belirtilen çerçevede bankalar taraf ından getirilen k ı sa vadeli senet ve vesikalar ı reeskonta kabul ederek veya Kamu Kurum ve Kurulu şlar ına Hazine Kefaleti kar şılığı nda avans vermek suretiyle, piyasaya para sürme ve bankalara
kaynak sa ğ lama görevleri Bankam ızca sürdürülmü ştür. Yasan ı n 36. maddesi
alt ında Merkez Bankas ı taraf ından miktar ı cari y ı l bütçe ödenekleri toplam ının
%5'ini geçmemek üzere Hazineye K ı sa Vadeli Avans Hesab ı açı lması yetkisine
karşılık 1987 yılı sonunda 3500 milyon Ti. miktar ı nda görülen Hazine K ısa Vadeli Avans Hesab ı 1988 yılında kapat ı lm ışt ı r.
30 Haziran 1989 tarihi itibariyle avans ve reeskont i ş lemleri Tablo l'de,
avans ve reeskont i ş lemlerinden doğ an borç bakiyelerinin 31 Aral ık 1987,
31 Aral ı k 1988 ve 30 Eylül 1989 tarihleri itibariyle kar şılaşt ı rması ise Tablo
Turizm Kredilerinin de Kontrollu Krediler kapsam ına
2'de gösterilmi ştir.
31.12.88'de
al ınması yle bu tür kredilerde sa ğ lıkl ı bir art ış gözlenmektedir.
nda
olan
turizm
kredileri
30.9.89'da
2,487.8
milyon
316.3 milyon IL miktar ı
t'ye yükselmi ştir..
3
Tablo 1
30 Haziran 1989 itibariyle Avans ve Reeskon i şlemleri
Milyon 'IL
B rç
Kredi Türü
Borçlu
Hazine Kefaletini
Haiz Bonolar
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
Küçük Esnaf ve
Sanatkâr Senetleri
Sanayi Senetleri
It
tt
tt
tt
tl
tt
İ malatç ı -İ hracatç ı
Senetleri
tt
tt
tt
ıt
It
Ticari Senetler
tl
Tarı m Senetleri
ihracat Senetleri
tt
tt
tl
I/
Turizm Senetleri
11
11
tt
tt
tt
tt
tt
tt
K.T. Sanayi iş letmeleri Holding Ltd.
K.M.S. Cypfruvex Iş i. Ltd.
Tarı msal Donat ı m Kurumu
Toprak Ürünleri Kurumu
K.T. Turizm iş i. Ltd.
Devlet Üretme Çiftlikleri
Senet
1.4 1.9
3.354.4
2#8.4
2. 610.0
3.0.0
1'6.5
2
3
4
2
1
2
650.0
3.000.0
220.0
5.500.0
300.0
200.0
8. O 1.2
14
9.870.0
K. Vakıflar Bankası Ltd.
1.4 0.9
785
1.458.5
K. Vakı flar Bankası Ltd.
K. Ticaret Bankas ı Ltd.
Türk Bankas ı Ltd.
K.Kredi Bankas ı Ltd.
0.0
3
6
0.0
3 5.0
11
60.0
98.0
20.0
315.0
4 3.0
21
493.0
4 7.R
0.0
5.0
1 0.0
20
2
2
4
497.0
30.0
45.0
100.0
6 2.0
28
672.0
2 0.0
5.0
13
5
250.0
85.0
3 5.0
18
335.0
18.3
1 2.1
5
56
18.3
192.4
210.4
61
210.7
11.0
20 .0
17 .0
7 .0
1
10
7
4
11.0
202.0
174.0
77.0
46 .0
22
464.0
50#.0
36•.0
30•.0
60•.0
211.0
10
12
10
12
5
500.0
360.0
300.0
600.0
210.0
1. 97 •.0
49
I. 970.0
13. 60•.5
998
15.473.2
Türk Bankası Ltd.
K. Kredi Bankas ı Ltd.
Türkiye İş Bankas ı A. Ş.
Türk Bankası Ltd.
:
K. Vakı flar Bankas ı Ltd.
K.Türk Koop.Merkez Bankas ı Ltd.
Türk bankası Ltd.
K. Kredi Bankası Ltd.
Asbank Ltd.
Türk Bankası Ltd.
Asbank Ltd.
Genel Toplam
4
Senet
Ba iyesi Adedi Toplam ı
Tablo 2
Avans ve Reeskont Borç Bakiyelerinin 31 Aral ık 1987
31 Aral ı k 1988 ve 30 Eylül 1989 itibariyle Kar şılaştırması
Borçlu
Kredi Türü
Hazine Kefaletini
Haiz Avans
K.T. Sanayi i şletmeleri
Holding Ltd.
K.M.S. Cypfruvex İşi. Ltd.
Tarı msal Donat ı m Kurumu
Toprak Ürünleri Kurumu
Devlet Üretme Çiftlikleri
31 Aralık
1987
31 Aral ık
1988
896.2
1023.6
125.8
4824.9
181.6
1421.9
3354.4
208.4
6279.0
Milyon 11.
30 Eylül
1989
1421.9
3354.4
208.4
4000.0
53.0
T.C.M. Konsolide Fonu
inki şaf Sandığı
K.T. Turizm işl. Ltd.
802.5
7854.6
100.0
11263.7
9137.7
Hazineye K ısa
Vadeli Avans
Hazine Cari Hesab ı
Küçük Esnaf ve
Sanatkâr Senetleri
641.4
1265.9
1491.8
K. Vakıflar Bankas ı Ltd.
Türk Bankası Ltd.
Asbank Ltd.
24.1
93.9
34.8
116.8
9.5
99.5
45.7
35.3
20.0
60.0
20.0
300.0
279.1
180.5
400.0
65.5
27.6
72.6
32.4
198.1
35.6
Sanayi Senetleri
11
II
ihracat Senetleri
Ticari Senetler
Tarı m Senetleri
Türk bankas ı Ltd.
Türk Bankası Ltd.
K. Kredi bankası Ltd.
Asbank Ltd.
K.T. Koop. Merkez Bankası
T.C. Ziraat Bankası
3500.0
116.8
152.4
117.0
35.8
25.9
11.3
319.6
64.9
250.0
50.0
190.0
384.5
300.0
120.7
159.6
131.4
195.7
21.4
16.3
152.8
212.0
280.3
imalatc ı -İhracatc ı
Senetleri
tı
Turizm Senetleri
It
ıı
Türkiye İş Bankası A. Ş.
Asbank Ltd.
Asbank Ltd.
Genel Toplam 12.941_5
6
10.2
502.7
82.3
84.0
101.2
9.9
10.0
575.5
67.0
45.0
450.Q
790.3
1147.5
316.3
637.8
600.0
300.0
600.0
350.0
316.3
2487.8
14.506.4
15176.8
Para ve Kambiyo İşleri Yasasındaki tanı ma göre "Yetkili Bankalar" Kuzey
Tür4 Cumhuriyetinde faaliyette bulunan ve ithalat, ihracat i şlemleri yapıbrıs
K
maya döviz almaya, döviz bulundurmaya, döviz satmaya, döviz sat ışına mesnet te şkil
eden turistlere mahsus döviz al ı m bordroları ve/veya makbuz tanzim etmeye Maliye
İşleri ile ilgili bakanl ıkça yetkili k ıl ınan bankalar ı anlat ı r. K.K.T.C. Merkez Bankası dışında yetkili bankalar şunlardı r:
T.C. Ziraat Bankası
Türkiye İş Bankası A. Ş.
K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd.
K ıbrıs Kredi Bankas ı Ltd.
Türkiye Halk Bankas ı A. Ş.
K ıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.
Limasol Türk Kooperatif Bankas ı Ltd.
K ıbrıs Ticaret Bankası Ltd.
K ıbrıs Endüstri Bankas ı Ltd.
K ıbrıs Faisal islam Bankas ı Ltd.
Asbank Ltd.
Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd.
"Yetkili Müesseseler" Para ve Kambiyo İşleri Yasas ı kurallar ı uyarınca döviz
al ıp satmaya ve bulundurmaya yetkili k ılınan müesseseleri anlat ı r. Bu müesseselerin Maliye i şleriyle görevli bakanl ıktan çal ışma izni almaları zorunludur. Halen
faaliyette bulunan yetkili müesseselerin isim ve kay ıtl ı büro adresleri a şağıda gösterilmi ştir:
Birinci Döviz Al ı m Sat ı m Şirketi Ltd.
158 A Girne Caddesi, Lefkoşa.
Fı rıncloğulları Co. Ltd.
2-4 Asmaalt ı Sokak, Lefkoşa.
Elmaslar Yat ı rı m Şirketi Ltd.
89 D Taner Küçük İş Hanı Girne Caddesi, Lefkoşa.
Merimann Currency Exchange Co. Ltd.
49 E II. Selim Caddesi, Lefkoşa.
Ertuğ rul Akbel And Sons Ltd.
Osman Paşa Caddesi, Mustafa Haci Ali Apt. No. 2, Lefkoşa.
Sun Döviz Bürosu Ltd.
Abdi İpekçi Caddesi, Lefko şa.
Nafa Döviz Al ı m Sat ı m Şirketi Ltd.
Zafer Çarşısı No. 10 Atatürk Caddesi, Girne.
Orhan Kahya Ltd.
3-4 Zafer Çar şısı , Girne.
Uluçay Exchange Co. Ltd.
13 Nam ık Kemal Meydanı , Mağusa.
Er-Tem Yat ı rı m Şirketi Ltd.
2 G K ışla Yolu Mağusa
Batu Exchange Co. Ltd.
52 istiklal Caddesi, Ma ğusa.
7
K.K.T.C. Merkez Bankası aşağı daki bankalarla muhab rlik ili şkileri içinde
olup, bunlardan;
Midland Bank PLC International Division Londra
Commerzbank AG Londra
Commerzbank AG Frankfurt
Amerikan Express Bank Ltd. Londra
Bank of Credit and Commerce International S.A. Londr
National Westmister Bank PLC Londra
bankalar ı ile döviz, TC Merkez Bankas ı ile hem döviz hem
yürütülmektedir.
ürk Liras ı hesaplar ı
Döviz rezervlerimiz bankalar ı n resmi kurdan tuttuklar ı dövizlerle bankalar
kurundan tuttuklar ı dövizlerden oluş maktad ı r. K. K.T.C. Mer ez Bankası ve Di ğer
Bankalar sınıfland ı rması na göre Mart 1988 - A ğustos, 19 9 döneminde Devlet
Kuru hesab ı nda tutulan dövizler, Tablo 3'de gösterilmi ştir.
Bundan görüleceği
üzere sözü edilen süre zarf ı nda Devlet pozisyonunda önemli bir değişiklik olmam ış , Aral ı k 1988 sonu itibariyle toplam 46391.0 bin AB
doları ve serbest
43461.8 bin ABD doları miktarlar ı nda olan döviz dizi oynam larla Ağ ustos, 1989
da toplam 40718.0 bin ABD Dolar ı ve serbest 38409.8 bin BD dolar ı miktarlarına düş müştür. Bankalar ı n döviz pozisyonlar ında herhangi bi sını rlama mevcut
olmamakla beraber resmi dövizlerin daha çok K.K.T.C. Merk z Bankasında toplandığı gözlenmektedir.
8
Tablo 3
K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer Bankalar Tasnifine Göre
Mart 1988 - A ğustos 1989 döneminde Devlet Kuru Hesabmda Tutulan
Dövizin ABD Doları Karşılığı ve Mevcut Taahhütler
Bin ABD $
Toplam Döviz
Tarih
$
Bankalar
2 Nisan 1988
K.K.T.C. Merkez Bankası
Di ğer Bankalar
Toplam
2 Temmuz 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
1 Ekim 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
31 Aralık 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
28 Ocak 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
28 Ş ubat 1989
Diğer Bankalar
Toplam
1 Nisan 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
.29 Nisan 1989
1
Di ğer Bankalar
Toplam
27 Mayıs 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
Toplam Taahhüt Serbest
34.877.4
6.691.1
41.568.5
38.725.8
4.678.8
43.404.6
39.662.9
3.415.8
43.078.7
8.466.8
8.466.8
4.605.1
4.605.1
3.472.3
3.472.3
$
34.877.4
(1.775.7)
33.101.7
38.725.8
73.7
38.799.5
39.662.9
(56.5)
39.606.4
42.779.1
3.611.9
46.391.0
2.929.2
42.779.1
682.7
2.929.2
43.461.8
40.555.4
3.282.5
43.837.9
3.070.2
3.070.2
38.031.7
3.038.9
41.070.6
3.346. 6
38.031.7
(307.7)
3.346.6
37.724.0
34.733.6
4.079.0
40.555.4
212.3
40.767.7
34.733.6
1.683.8
38.812.6
2.395.2
2.395.2
36.417.4
34.657.6
3.515.3
2.495.2
34.657.6
1.020.1
38.172.9
2.495.2
35.677.7
33.468.2
2.971.7
36.439.9
1.605.5
1.605.5
33.468.2
1.366.2
34.834.4
9
1 Temmuz 1989
K.K.T.C. Merkez Bankas ı
Di ğer Bankalar
Toplam
29 Temmuz 1989
Diğer Bankalar
Toplam
2 Eylül 1989
Diğer Bankalar
Toplam
10
37.122.8
1.682.9
38.805.7
2.986.1
37.122.8
(1.303.2)
35.819.6
41.237.1
827.4
42.064.5
3.093.2
3.093.2
41.237.1
(2.265.8)
38.971.3
36.382.2
4.335.8
40.718.0
2.308.2
2.308.2
36.382.2
2.027.6
38.409.8
2.986.1
Yine K.K.T.C. Merkez Bankası ve Di ğer Bankalar s ınıflandı rmasına göre bankalar kurundan özel ve tüzel ki şiler adına açılan döviz tevdiat ve döviz mevduat hesaplarındaki dövizlere ait bilgiler Tablo 4'te verilmi ştir. Aral ık 1988 sonunu izleyen
dönemde bu hesaplarda kayda de ğer bir de ğişiklik almam ışt ı r.
11
Tablo 4
K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer Bankalar asnifine Göre
özel ve Tüzel
Mart 1988 - Ağustos 1989 Döneminde Bankalar
Hesaplarının
Kişiler adına tutulan Döviz Tevdiat ve M
ABD Doları Karşılığı ve Hesap Türüne
re Deıktimii
ı I I •: I
Tarih
Bankalar
Döviz Tevdiat
Miktar
Hesap
Adedi
$
Dövi Mevduat
Miktar
Hesa o
Adedi
$
Toplam
Döviz
$
31 Mart 1988
3082
12.770.0
112
2244'
5.289.ü
41.063.9
5:289.0
53.833.0
3082
_12.770.0
2356
46.352.0
59.122.0
3215
14.159.0
119
5.725.0
5.725.0
2377 1
40,283.2
54.442.2_
3215
14.159.0
2496
46.098.2
60.167.2
3179
_14.557.9
132°
6.661.4
6.661.4
2492 ı
45.951.1
60.509.0
3179
14.557.9
2624'
52.612,5
67.170.4
,
Diğer Bankalar
Toplam
31 Ocak 1989
3413
101"
2764:
6.903.0
55.778,8
6.903.0
76.603.1
3413
20.824.3
• 20.824.3
2866
62.681.8
83.506.1
Diğer Bankalar
Toplam
28 Şubat 1989
3575
3575
17.336.0
17.336.0
105
2935
6.792.3
6.792.3
55.304.6
62.096.9
72.640.6
Diğer Bankalar
3413
3413
17.645.9
2797'
6.608.2
55.061.2
6.608.2
72.707.1
. 17.645.9
2905:
61.669.4
79.315.3
-
110•
6.894.2
Di ğer Bankalar
Toplam
30 Haziran 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
30 Eylül 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
31 Aral ık 1988
Toplam
3040'
107 •
79.432.9
.
31 Mart 1989
1C.K.T.C. Merkez Bankas ı
Diğer Bankalar
30 Nisan 1989
Diğer Bankalar
Toplam
12
3331
19.061.6
2868
6.894.2
56.100.8
3331
19.061.6
29791
62.995.0
3423
3423
16.892.5
109
2900
3009
6.821.8 . 6.821.858.515.5 75.408.0
65.337.3 82.229.8
16.8925
75.162.4
82.056.6
31 Mayı s 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
-
-
1113
6.342.0
6.342.0
3466
19.600.7
29694
57.115.2
76.715.9
3466
19.600.7
30807
63.457.2
83.057.9 '
6.514.2
6.514.2
57.241.8
73.890.5
30 Haziran 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
31 Temmuz 1989
Diğ er Bankalar
Toplam
31 A ğ ustos 1989
Diğ er Bankalar
Toplam
-
-
3335
16.648.7
988
30130
3335
16.648.7
31128
63.756.0
80.404.7
3451
16.698.4
1016
30679
6.462.0
61.063.8
6.462.0
77.762.2
3451
16.698.4
31695
67.525.8
84.224.2
3439
16.373.7
1025
31998
6.433.9 1
76.686.8
3439
16.373.7
33023
6.433.9
60.313.1
66.747.0
,
83.120.7
13
Döviz rezervlerimiz devlet kuru ile bankalar kuru olar k iki başlı k alt ında görülmektedir. Devlet kuru hesab ı nda tutulan dövizler tahsise tabi dövizlerdir. Bankalar
şilere ait döviz tevdiat ve
kuru başlığı alt ı nda gösterilen dövizler ise özel ve tüzel
mevduat hesaplar ı ile bankalar ı n kendi nam ve hesapla ı na tuttuklar ı dövizlerden
ndaki toplam döviz
oluş maktadı r. Aral ı k 1988 sonu itibariyle Devlet Kuru Hesabı
m
döviz
ise 103.331.9 bin
46391.0 bin ABD dolar ı ve Bankalar kurumda tutulan topl
Devlet kurunda
ABD doları değ erindedir (Tablo 5). Ocak-A ğustos 1989 ortalaması
39990.3 bin ABD dolar ı ve Bankalar kurunda 107932.2 bin ABD dolar ı değerinde
olduğuna göre, Bankalar Kuru Hesab ında art ış, Devlet Kuru Hesabı nda ise düşüş
gözlenmektedir.
14
Tablo 5
Döviz Rezervlerinin Art ış H ı zı
Bin ABD $
Tarih
-
Il ~wi Niteli ğ i
Miktar
Bir önceki ayla
kar şı laşt ı rmas ı
Mart 1988
Devletin Kur Hesab ında
41.568.5
Bankalar Kurunda Tutulan:
a) Özel ve Tüzel Ki şiler
b) Bankalar ı n kendileri
59.122.0
5.191.8
Toplam
64.313.8
105.882.3
Haziran 1988
Devletin Kur Hesab ı nda
43.404.6
104.41
7 2. 84 5 . 9
113.26
Toplam
116.250.5
109.79
Bankalar K ıı runda Tutulan:
43.078.7
99.24
84.322.9
115.75
127.401.6
109.59
46.391.0
107.68
103.331.9
149.722.9
122.54
117.52
43.837.9
94.50
101.044.7
97.79
144.882.6
96.77
41.070.6
93.69
100.956.3
99.91
142.026.9
98.03
a) Özel ve Tüzel Ki ş iler
60.167.2
b) Bankalar ı n Kendileri
12.678.7
Eylül 1988
67.170.4
17.152.5
Toplam
Aral ık 1988
83.506.1
19.825.8
Toplam
Ocak 1989
79.432.9
21.611.8
Toplam
Ş ubat 1989
79.315.3
b) Bankalar ın Kendileri
21.641.0
Toplam
15
Mart 1989
Toplam
82.056.6
23.349.8
Nisan 1989
b) Bankaları n Kendileri
Toplam
82.229.8
25.991.0
8.812.6
94.50
1 5.406.4
4.219.0
104.40
101.54
8.172.9
98.35
1 ı 8.220.8
146.393.7
102.67
101.50
Mayıs 1989
Devletin Kur Hesab ında 36.439.9 95.46
83.057.9
98.91
07.041.6
23.983.7
b) Bankalar ın kendileri
98.01
43.481.5
Toplam
Haziran 1989
38.805.7
106.49
b) Bankaları n Kendileri
Toplam
80.404.7
28.476.0 108.880.7
147.686.4
101.72
102.93
42.064.5
108.40
84.224.2
30.683.9 114.908.1
156.972.6
105.54
106.29
40.718.0
96.80
116.998.6
157.716.6
101.82
100.47
Temmuz 1989
Toplam
Ağustos 1989
Toplam
16
I
83.120.7
33.877.9
Ağ ustos, 1989 ayı na ait Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar ının Cins ve
Vadelerine göre dökümünü gösteren Tablo 6, vade yönünden incelendi ğinde ilk sı ranı n, Döviz Tevdiat Hesaplar ı nda vadesiz hesaplar ve Döviz Mevduat Hesaplar ında
bir yı l vadeli hesaplar taraf ından iş gal edildi ğ ini görürüz. Döviz cinsine göre en
popüler para sterlin, daha sonra ABD dolar ı ve DM görülmektedir.
17
d
0
1
'T
•-ıı
M
CO
iı
\O
•zg
ON 00
1-4
er)
O co r-.
•zı!
ın
rn
cv
o.
.•■•••■
ııG
M
en
•
•-ıı
N (NI
<N1 N
•
•
r; ,
•
oE
ö
e
\O .0 00 CO
\c;OC0
O
1-1 ı ı-ı
• c)
CO
C° °°
ef; eı)
• aı
• 10
4.9
t
15
(1)
1.•
O
>
:1
M
E
O
d
1-1
ca
0
c.
O
•rı
esi
2
m
00
t--
m .o M ,t
00
C;
tN4
O
ır)
o.
ooco
N
O
0
49ı
II
E
ca
O
E
Cd
O
18
Döviz Tevdia
o
E-
D öviz Mevdu at Hesa
E
Cd
o
E-
E-'
0)
aı
Elde etti ğ imiz bilgilere göre 30 Eylül 1989 tarihi itibariyle bankalarca kullandı rı lan döviz kredileri bakiyesi sterlin türünden "9,419,671 ABD dolar
ABD
doları türünden $ 508,269 ve Bat ı Alman Markı türünden 1,129,991 DM ıolmak
üzere toplam olarak, 16,381,224 ABD Dolar ı değerindedir.
19
ık 1988 sonu itiAral ı k 1987 baz ı na göre Hayat Pahal ılığı Endeksinde Aral
sözü edilen •önemin enflasyon oran ı
bariyle kaydedilen %62.57 oran ı ndaki art ışı
ı ndaki mevduat ın saolarak kabul edersek Aral ık, 1987'de 111.5 milyar IL mik ar
k 1988'de 181. milyar 11'ye ula ş ması
t ı n alma gücünü koruyabilmesi için Aral ı
k 198 sonu itibariyle toplam
gerekmekte idi. Tablo 7'den görülece ğ i üzere Aral ı
r.
ındad ı Bu su etle reel art ış kaydedilTürk Liras ı mevduat 170.9 milyar 11 miktar
n
ilk
sekiz ay 1 döneminde kaydedilen
memi ş tir. Ayni yakla şı mla 1989 y ılını
k 1988'de 170.9 milyar IL
%40.43 oran ı ndaki enflasyon dikkate al ındığında Aral ı
n alma gücünü kor yabilmesi için A ğustos,
miktar ında olan toplam mevduat ın sat ı
ış kaydedil1989'da 240.0 milyar 1L'ye ula şmas ı gerekmekte idi. Böyle bir art
k döneminde de toplam t mevduat ında
medi ğ i cihetle 1989 y ılını n ilk sekiz ayl ı
şkusuz b sonuç bize ula şan rareel art ış olmad ığını söyleyebiliriz (Tablo 7). Ku
kamları n doğ ruluğ u oran ı nda geçerlidir.
20
•
Tablo 7
Türk Lirası Mevduatın Artış Hızı
Mevduat ın Niteli ğine göre
Dökümü
Milyon IL
Bir önceki
dönemle
karşılaş tı rması
Mart 1988
Resmi
53.818.0
Ticari
10.694.8
Tasarruf
59.098.1
Toplam
Haziran 1988
Resmi
Ticari
Tasarruf
Eylül 1988
Toplam
Resmi
Ticari
Tasarruf
Aralı k 1988
Toplam
Resmi
Ticari
Tasarruf
54.481.0
101.23
13.197.3
123.39
69.085.6
138.763.9
116.89
112.25
68.169.6
15.671.4
125.12
118.74
77.518.3
161.359.3
112.20
116.28
73.369.4
16.044.4
107.62
102.38
81.564.3
105.21
105.96
Toplam
170.978.1
Toplam
74.655.5
16.713.6
81.342.3
172.711.4
101.01
73.763.8
98.80
18.154.3
84.124.6
176.042.7
108.61
103.42
101.92
72.849.0
98.75
19.831.4
87.243.0
179.923.4
109.23
103.70
102.20
Ocak 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Ş ubat 1989
Resmi
123.610.9
Ticari
Tasarruf
Toplam
Mart 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
101.75
104.17
99.72
21
isan 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Mayıs 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
71.463.6
19.914.4
95.015.1
186.393.1
98.09
100.41
108.90
103.59
68.693.1
21.692.1
102.851.2
Toplam
193.236.4
96.12
108.92
108.24
103.67
Toplam
73.220.7
24.636.4
113.259.1
211.116.2
106.59
113.57
110.11
109.25
Haziran 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Temmuz 1989
Toplam
81.183.7
25.214.8
123.189.9
229.588.4
110.87
102.34
108.76
108.74
Toplam
75.2r.5
24.8 1.2
133.8 1.6
233.9 5.3
92.63
98.63
108.63
101.88
Resmi
Ticari
Tasarruf
Ağ ustos 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
22
:1
•
Resmi mevduat ı n KKTC Merkez Bankas ı ile di ğ er Bankalar aras
ında Aral ık
1986 - A ğ ustos 1989 süresindeki bölünümü Tablo 8'de verilmi
ş tir. Buna göre
bölünüm ortalama olarak Aral ı k 1986'da 66.7:33.3, 1987'de 65.4:34.6, 1988'de
68.8:31.2 ve 1989 y ıl ını n ilk sekiz ayl ı k döneminde 55.0:45.0 olarak gerçekle
şmiştir. Bu suretle K.K.T.C. Merkez Bankas ı payını n en düş ük düzeyde oldu ğu gözlenmektedir.
ti
23
Milyon İL
Tablo 8
ar
K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer
Nezdinde Resmi Mevduat
Tarih
K.K.T.C. Merkez
Bankası
18.374.7
iğer
%
B kalar
Toplam
%
9. 91.0
11. 34.3
33.3
33.5
27.565.7
34.177.1
Ocak 1987
22.742.8
66.7
66.5
Şubat 1987
Mart 1987
24,350.8
67,3
11: 06.9
32.7
36.157.7
26.237.3
69.3
11. 35.4
30.7
37.872.7
Nisan 1987
Mayıs 1987
25.985.3
24.195.5
70.8
69.0
10. • 99.8
10. 70.8
29.2
31.0
36.685.1
35.066.3
Haziran 1987
Temmuz 1987
24.329,4
64.7
60.5
13.294.2
35.3
37.623.6
16.149.1
40.856.8
Ağustos 1987
Eylül 1987
Ekim 1987
Kası m 1987
Aralık 1987
23.5416
22.97A.5
27.135:3
39.5
39.1
Aralık 1986
24.709.7
Ocak 1988
Şubat 1988
Mart 1988
Nisan 1988
29.903.8
31.644.9
34.960.4
35.842.4
37.750.3
35.993.4
15 128.4
15 288.0
60.0
64.7-- 14 791.0
14 918.8
66.7
17 412.4
64.5
14 800.2
70.3
70.9 14 718.6
16 067.7
70.1
17 823.7
66.9
Mayıs 1988
37.772.4
66.2
Haziran 1988
37.160.4
Temmuz 1988
60.9
38.670.0
38.262.6
40.0
41.926.3
35.3
44.822.6
33.3
35.5 49.057.3
29.7 49.760.6
50.561.0
29.1
53.818.0
29.9
33.1
53.817.1
19 324.7
33.8
57.097.1
65.8
19 320.2
34.2
56.481.0
41.704.9
69.2
18 538.9
30.8
60.243.8
A ğustos 1988
42.241.6
69.1
18 874.5
30.9
61.116.1
Eylül 1988
47.962.5
70.4
20 207.1
29.6
68.169.6
Ekim 1988
53.168.5
70.2
2 .531.6
29.8
75.700.1
Kası m 1988
59.110.6
70.7
2 .537.5
29.3
Aralık 1988
48.415.3
66.0
2 .954.1
34.0
83.648.1
73.369.4
Ocak 1989
Şubat 1989
Mart 1989
Nisan 1989
Mayıs 1989
Haziran 1989
48.005.8
43.061.7
41.228.4
38.408.0
34.147.6
64.3
58.4
2•.649.7
35.7
74.655.5
3 ı .702.1
41.6
56.6
53.7
49.7
3 .620.6
3 .055.6
43.4
46.3
73.763.8
72.849.0
3 .545.5
50.3
68.693.1
Temmuz 1989
37.732.8
44.685.4
51.5
55.0
3 .487.9
3 .498.3
48.5
45.0
73.220.7
81.183.7
Ağustos 1989
37.708.6
50.1
3 .493.9
49.9
75.202.5
71.463.6
24
4
Türk Liras ı Mevduat art ış hızı
Ağ ustos 1989 dönemindeki kar şı laşt ile Maman art ış hızını n Aral ı k 1986 ı rması tablo 9'da, Iskonto senetleri ve Bankalar Plâsmanlar ını n dökümü ve geçmi ş
dönemle kar şı laşt ı rması ise Tablo 10'da
gösterilmi ştir.
Plâsmanlar ın ı n Sektörel da ğı l ı m
ı nda Kamu Kurum ve Kuruluşlar
ı , Tarı m ve
Iskonto Senetleri paylar ı ndaki nisbi azalmalara kar
şı
di
ğ
er
sektörlerde
art ışlar
gözlenmektedir.
25
Milyon İL
Tablo 9
Türk Lirası Mevduat Art ış Ilızı ile T kplam
Plasman Art ış H ızın ın karşı laştır ası
Toplam TL
Mevduat
Aral ı k 1986
62.671.3
Mart 1987
Nisan 1987
Mayı s 1987
Haziran 1987
Temmuz 1987
76.745.7
79.340.4
82.254.6
88.846.0
94.905.9
94.309.7
97.775.5
103.159.1
Bir önceki
ayla kar şı laş t ı rmas ı
oplam
lasman
Bir önceki
ayla kar şı laşt ı rmas ı
3.998.7
122.46
103.38
103.67
108.01
106.82
6.233.8
6.040.1
4.874.3
6.416.9
6.631.2
49.567.3
105.08
99.58
97.47
103.44
102.62
104.07
50.680.9
54.850.4
57.631.5
65.986.4
68.620.7
68.857.4
68.087.6
69.898.8
68.741.3
73.339.8
73.527.0
74.192.9
77.281.9
83.733.9
86.693.4
102.25
108.23
105.07
114.50
104.00
100.34
98.88
102.66
98.34
106.69
100.26
100.91
104.16
108.34
103.53
113.45
100.74
99.61
107.91
104.817.2
111.450.1
113.499.3
116.599.6
123.610.9
128.201.9
136.610.0
138.763.9
145.964.0
151.316.9
161.359.3
169.298.4
176.567.6
99.38
103.68
105.51
101.61
106.33
101.84
102.73
106.01
103.71
106.55
101.58
105.19
103.67
106.63
104.92
104.29
170.978.1
172.711.4
96.83
101.01
Şubat 1989
176.042.7
101.92
Mart 1989
179.923.4
102.20
98.354.2
99.086.4
98.703.9
106.515.3
Nisan 1989
Mayı s 1989
Haziran 1989
Temmuz 1989
A ğustos 1989
186.393.1
193.236.4
211.116.2
103.59
103.67
109.25
111.905.4
115.080.6
125.873.7
105.06
102.83
109.37
229.588.4
233.905.3
108.74
101.88
124.395.1
134.013.9
98.82
107.73
Ağ ustos 1987
Eylül 1987
Ekim 1987
Kası m 1987
Aral ı k 1987
Ocak 1988
Şubat 1988
Mart 1988
Nisan 1988
Mayı s 1988
Haziran 1988
Temmuz 1988
A ğ ustos 1988
Eylül 1988
Ekim 1988
Kası m 1988
Aral ık 1988
Ocak 1989
26
Tablo 10
İskonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlarm
ın
Sektörel Bazda ve Geçmi ş Dönemle Kar şılaştı
rması
Milyon 11.
Aralı k 1988
Miktar
Kamu Kurum ve Kuruluşlar ı
Tarı m
11.5
11.263.8
A ğ ustos 1989
Miktar
16.5
16.251.3
6.9
14.7
Imalât Sanayii
3.8
3.695.2
4.1
Yük Ta şı macılığı
5548.3
0.4
446.6
1.3
1735.5
Yurtiçi ve Yurtd ışı Ticaret
9262.3
19722.1
44.1
43.425.3
47.8
Bina ve In şaat
64089.0
2.9
2.877.4
3.7
Turizm
4893.7
1.8
1.751.7
3248.6
12.8
12.584.1
2.5
13.2
6.2
6.058.8
100.0
98.354.2
Şahsi ve Mesleki Borçlar
İskonto Senetleri
5.8
100.0
17732.7
7781.7
134013.9
Not: Kamu Kurum ve Kuruluşları kalemi kar şısı
çeşitli sektörlerdeki kamu kurum ve kurulunda gösterilen miktar Bankam ızca
şları
Hazine Kefaleti Kar şılığı
verilen avanslar ı da içermektedir. (Bak. Tablo na
2).
27
ı
28
IL Bölüm
EKONOMIK GELI ŞMELER
29
1.4.KONOMİ K GEL İŞ MELER
1. Üretim, istihdam ve Fiyatlar
a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ın Kullanı m ı :
ve sektörel katma de ğer1987, 1988 ve 1989 yıllar ı nda G.S.M.H.'n ın dağıl ı m ı
ve Tablo 12'de sabit
lerinin büyüme h ızlar ı Tablo 11'de cari üretici fiyatlar ı
üretici fiyatlar ı ile kar şılaşt ı rmal ı olarak gösterilm ştir.
olan G.S.M.H. 1988'de
1977 sabit fiyatlar ı yla 1987'de 5684.1 milyon
şe6084.0 milyon TL'ye ula şm ış ve 1989'da 6576.9 mi yon Ti, olarak gerçekle
ızı 1988'de
ceğ i tahmin olunmaktad ı r. Bu itibarla sabit fiyatlarla büyüme h
%7 ve 1989'da %8.1 olarak görülmektedir.
G.S.Y.I.H.'s ı nın
Sabit üretici fiyatlar ı ile hesaplanan1987, 1988 ve 1989 y ılları
lda amu Hizmetlerinin %21.2,
sektör paylar ına göz att ığı mı zda her üç y ı
ve
Ticare
in %18.7, %18.1 ve %18.2
%20.0 ve %18.8 oranlar ı ile ilk s ı rayı
ini
görürüz.
19
7 ve 1988'de tar ı m %12.1
oranlar ı ile ikinci s ı rayı iş gal etti ğ
rada
ve
sanayi
%
1.4
ve %11.7 oranlar ı ile
ve %12.1 oranlar ı ile üçüncü s ı
ı m ın ı ayı %11.7'ye dü şerken Sadördüncü s ı rada görülmektedir. 1989'da Tar %10.9,
%11.6 ve %11.6 oranlar ı
nayinin payı %14.0'a yükselmi ş tir. Bunlar ı
ile Ulaşt ı rma-Haberle ş me sektörü izlemektedir.
30
•
•
O
\O
O
ir;
•4 d d
1-1
eh4
(.
d
0.1
N
I
00 V0
.4
d d
ır,
N en
aj It;
O
d
O
İ"; t,:
ır:
en <it) N N O\
m5 e4 ug st3 od
ı
\ol
t,
0 1-4 l•-iı eh .-
;1: :41:D3 1
vi
t-ı
N \O 0\ d- \O
14! <4 v;
•
4■
I
O
•
d
0
1-1
0
—;
O
VJ
d
O
1-1
cı.
d
oo
:o
o0 oD
Od 9-1
en
\o O.
• m5
.o o.
&fl \O \O d' OD
\c;
.c> d
\ID Or)
oD
1-ıO
en
(.4
O
rz,
00
O
o%
\O
er oc3
\ID e
1,1
t"•••
4■••■•.■
U')
eg
NI 00 0••• G01 CN
•
•
•
CO 11• m
CIZ
(-40g
•
oo
eso oo O
ID
1-ı
11:
•
od
9- 1
Vi
0% O%
er;
N
N
1-1
00
00
1.4
R
,ıp
O■
od,
%0
iri Ur/ VI
N
.4
u-1
N •-•ı
er;
M
04
M
e4
N
oo
0
04
M
d-
ı0
r
04
eri
M
N
N \O sO \O
c.1 co es t\ un
or3
e4
cp
N
os o m
I-4
• t...• %4:>
•
ın N d O. m
\o ı".1 crı O o
00
t*
\O 0.
(.4 N
git,:
(.4
OD
r,1
(-4 •
d
oo o
vz
4 t-4 t:
O
eh
M
vzoı
N
CN
CJZ e
O
cş on
M eq o
\C>
-\O •-•
Ch
lın N O\
O N
ıgi \O L'•••
deri
•N
.
vi e,
N
rıs,
4.4 Od
l'''
cı0) g
-M
U
O•
cer
-w
•., —
Ch.
Vlr .
0$ ..
›.:ı
..N4
Q. E -.-(3.. ,
4gg,
..a
E
Oziı
... 74
t1)
"
Q
.cı
cı. 0> ta
>.
Z
U
›..%4
ı
...
E-. =
Cli o
....4 44
-ı4 E; ...
cu
E
ıı»
Q>
aı ed ril
>. vi 44
1
'5,
ri]
>.CD
....t
aı
'Z
clı
L..
401
ed
"
• Y.
E-'
ERO
~
U»
ta
'F_, i271' 5
C4
ef; 14!
ı oc
ef;
oo
c%1
(.4
00
od
oo
vi
co
d,
C>
o
d
\
04")
O
ir<Ni;
ef
gri
00
.—
..,
aı
-4
aı
E
N
...
=
Q> <0:1 4.0
"O at 44
cd
vi
orı
00
aı
_o
CJ]
Kamu Hizme tler i
;;;;)
en
vi
%0
O
.03
csı
0'.
cpz
c.1
OD \O vı OD
(z;
oc;
U4 r: •
trg
00
so
o
4.,
aı
...,
ta
o 44
'Z -'
aı Z3i
ıri
t-.
Izt
Og O
,g
O
Net
tr• 1--4 \O N
(.4 \C>
O
en
ot;
d el! \d
N \O
4-1
1-4
oc;
Ir: gÖ t∎ C; CZ
31
Kaynak: Devle t
cgrı
COZ 04 19"
•
•
lo
t•-•
dd
ın N
M O. 0%
O
d .-; .-1
ci
■-ı
tel N
d o:
1:ı
1-1
o
•cı
1-4
od
o0
ın
N
od
1...:
er r, •0 OD
..4! vi er; 03
•10
w; N.4
O. on
•
•43
•D
.4. fm o.
er; od
Ö
.41:;991
O\
CO
O.
T-ı
t-.
00
O.
1
o. t*
N
ad
N
O. 'O. o
00 en en
cs.
O
O.
M d
o
■:r3 re;
•O
00 O en i-I .-1
ad •d N Ö ..-; Ncd ad ad
ı
..-4
O. O. N In st t....
M ad; N ,..43 iii. r:
.-eı
c.1
1..1
1-4
I
N
0 O. ......
t*,
je.: az
in 00 \C en 1-1 0■
t-- N er, N N C ■1
in
vier; oc
O
0%
ın
IN
tz
P..••■■•■••••
L-- :.4
c›,
O.
o
_■ _ j
oo
Clı■
UPD
t%
d'
<3
o
r■ O et] • ş et
1-4
1 OZ
Od c4 ır; t-:
•D 00
•D
r-ı er CD
e.1
t•-•
0
O leo
,r
rr1 .O
•:
c•1
on on
.-ı
O
1-4
o
O.
ad ,t• et'
ırı o oo o
0
Ö d'
1■1
c;
•
O
•••1
O
en •O N en O
4,4,;
*
00
00
O.
en
wıl
1411
cı. .4•
••••••••■•••
inloON10
M
C.4
N
O
sı:3 re;
O.
c:3 c=3 v3 evi
in
on
•D
00
0
t-- et
on on
•C;
M
0 00 00 00 0
Cş In et
9-4 et Cş
•O N
c
•-I
V>
ı 1
00
\O
vi
2caı.
c.) .w1.0
••••1
r.'.5 r) -:
:74 O 5,
o- 0$ .ıo
e E .2:
eNI
c 4CI> leıl
5' 74 74
E :44 1-* cd •İi$
al
.t. W
e
‘4 ..>
( O CO
Cd
ZC1
.
N
O
E"'-.;:a 'C-3
Ld
.-.
E-■
32
ir)
O Cı.
~
I.,
ci",4 O 4•J
O VI. .....,
c) Ei
0 • ..
rn>
'-o4 .7i C-3
:15
oı
cı. 0 41
al ro
> =
o>
Q
> .. ı vı
ol
co Ğı
:
g cı1 ~E
e 4.•>
h•
E-. 05, o)
CO @ >
,. u)
....4
o
... :b..
cu <as e
. .No
aı
aı
azı 5,v)
O
E-.
M .4!
'773
05
-2,-
d
N.O
9. Kamu Hizme tler i
il
O> cd a>
N4-»
Q al
_Nd 44 co
03 O
>Eh
~
.C-./..•
8
rakam larıdı r.
F,
E
vr
uS
4.>
z
C
*
1988-1989 yıllar ına ait Kar şı laşt ı rmal ı Kaynaklar-Harcamalar Dengesi Tablo
13'tedir. Gayri Safi Milli Has ıla'nı n Toplam Kaynaklar içindeki pay ı
1988'de
%97.5 iken bu oran 1989'da %98.6'ya yükselmi ş D ış açığı n payı ise %2.5'ten %1.4'e
düş müş tür. Böylece Toplam Kaynaklarda Yurtiçi Kaynaklar lehine bir geli
şme
olmuş ve dışa bağı ml ıl ık azalm ışt ı r. 1988'de Toplam Kaynaklar ı
n %16.9'u Yat ı rı mlara ve %83.1'i Tüketime gitmi ş olup 1989'da bu oranlar s ı ra ile %16.5 ve %83.5
olarak görülmektedir. Bu suretle Tüketimin pay ı artm ış Yat ı rı mları n payı
ise
azalm ışt ı r. Sabit sermaye yat ı rı mları nda Kamunun pay ı
%23.2'den %26.9'a yükselmi ş Özel Sektörün pay ı ise %76.8'den %73.1'e dü ş müş
tür. Toplam Tüketimde Kamunun payı %23.2'den %23.4'e yükselmi ş , Özel sektörün pay
ı ise %76.8'den
%76.6'ya dü ş müştür.
33
'6'
•
▪
•
‘t• O CO N et N er r ı M M •O
O
.
T-1
O
c0
00
•O O •O et
c•I O cC; .21
.-1
O
vi) ıt; ,1!
O orfı
o O.
ijı c:5
rl
•
o•
0$
O.
o
cd
m In •O O. GO O.
c\I
.4
d'
.
N
N
ı
O
cf
o
0.
"...1
O. I-İ
ef)
•İ' P.
\C; CC;
oct, cd
ı
O ON
en O 1-1 O N en T-I CO CO
(.4 \c;
•
N N \O
.
N
N
•;1• "4'
1-1 N
Or;
CNI
N
c;
oc;
• \d
••
•
oc> M m
Ö c4 d °d
e
N N N
N N N et I •O N 0\ •O e‘l
N
*
0.
in
Noz
et N N
•W
N N N
t, 25 — •O N O. C-- 0. O. •--1 N er CO m
O.
O
O NN
In
et
z
;
\O
4c
•-1
•
•
O et •O 0\
(.4 az .4!
(.4
N O •O O
inmNO
O.
00
O.
•-4
O.
1-1 1-1 O c0 O. N O N <N1 et • •
...;
t-: el .4 t-4
cNi
el el C:5
00 N N O .--İ N •:1- N .--1 00 •O
O. 1-4 (...1 0. 00 et O. •O en et O
OZ
\(5.
•
• oz
9
o:: oc; ‘1
! 94! C;
M O.
••
u.>
r...:
ugM.-ıo •o
o
CNi
t.,
1A
O •O et N
N .-4 ın ....4
ı-I
.-I •-I
00 00 00
O O O ...4
_. az it...
t.:
00
• O 00 t, O
cd
O O
d
CO O
•
„,(5
N o O.
*00
00
O.
11
O. O
„4!
00
•O
O. N N N In c\I
(.1
,•■
•O N
(.4 d •
oc; en• O.
M
O
et
et!
ON
'q" 00
N
No
in 00
Net
N er;
1-4
od
N
oo c> 00
ır:
cn
0.
O et •0
mo° O N et 0\ NGO
• t.:
• o:, •c;
as
oo
d- d-
c0 •O •O
t4 \d:
CO t", 1-1
O. en •o
•(3,
\,
C; 0
00
•O
00
N
(7,
O.
CO
er;
N
•
krı• O
oz
ıN N in
d- M O. ef> u.>
•
• as
.4!
ıı
O.1-1
en
c$
34
Öze l Tüket im
cd
71;
:0
TOPL A MTÜKE TIM
Kamu Tüketim i
l)
cd N
:O
(2 )StokDeğişm ele ri
V)
II. TOPL A MYATIRI ML A R
(1 )Sabit Se r m aye
O
TOPL A MK A YN A KL AR
d
T::
C4
O
1-1 C \I
••••I
•••■•1
rr
Devlet Planlam a örgütü
cd
5, 0\ O. O. O O O.
cızi (:):,, \c; O O
t-:
b) Istihdam
1987, 1988 ve 1989 yıllar ı
nda istihdam ı n sektörel da
olarak Tablo 14'te verilmi ş tir. Her
ğılı mı kar şılaş tı rmalı
üç y ı lda yakla şı
rayı i ş gal etmekte bunu yakla
k
%30
payla
Tar ı m birinci s ı şı
k %22 payla Kamu Hizmetleri ve %10 payla Sanayi
sektörü izlemektedir. Tar ı
m ve Kamu Hizmetleri sektörleri dü şüş
gösterirken
Sanayi,
Ticaret
ve
Serbest
Meslek ve Hizmetler Sektörlerindetrendi
yükseli
çarpmaktad ı r.
ş göze
1987'de 66212 olan çal ış
selmi ştir. Bu suretle i ş
an nüfus, 1988'de 67733 ve 1989'da 69685'e yüksizlik oran ı
1987'de %1.8, 1988'de %1.3 ve 1989'da %0.9
olarak görülmektedir.
35
c) Fiyat Hareketleri ve Ücretler
1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı ile 1989 y ı l ını n ilk dokuz ay
ı ndaki fiyat hareketleri
karşı laşt ı rmal ı olarak Tablo 14'de verilmi ş
tir.
Devlet
Plânlama
Örgütünce yeni bir
tüketim harcamalar ı anketi yap ılm ış
ve
bu
anket
sonucu
belirlenen
e ğ ilimlere göre
ağı rl ıkl ı , yeni bir tüketim kal ıbı hazı
rlanarak
1
Ocak
1988'den
itibaren
baz olarak
kullanı lmaya baş lanm ışt ı r.
Hayat pahal ıl ığı
1984'de %70.72, 1985'de %43.04, 1986'da %48.09, 1987'de
%43.01 ve 1988'de %62.57 olarak saptanm ış
göre da ğ l ı m ı Tablo 16'da gösterilmektedir. olup bunun mal ve .hizmet gruplar ına
Yüksek enflasyonist ortamda maa ş ve ücretlerin sat ı
n alma gücünü korumak
düş üncesiyle 1983 y ıl ı ndan beri e ş
el mobil sistemi uygulanmaktad ı r. 1985 yıl ı
sonuna kadar her dört ay sonundaki hayat pahal ılığı art ışı dikkate al
ınarak maa ş
ve ücretlere yans ı t ılan art ış lar 1986 y ıl ı
ndan itibaren her üç ay sonundaki duruma
göre ayarlanmaya ba şlanm ışt ı
r. Asgari Ücret Komisyonunca 1 Ocak 1987'den
itibaren, ayda 90.000.-1L olarak saptanan as ğ ari ücret sözü edilen Komisyonun
9 Aral ı k 1987 tarihli tavsiye karar ı uyar ı
nca 1 Ocak 1988'den itibaren ayda
121.000.-1'y-e yükseltilmi ş tir. Asgari Ücret Saptama
Komisyonunun 2 Aral ı k 1988
tarihli toplant ısında al ı nan tavsiye karar ı
ile 1 Ocak 1989 tarihinden itibaren ayda
205.000.-TL olarak saptanan asgari ücret 7 say ı
Gazetede yay ı mlanarak Bakanlar Kurulunca yürürlüve 19 Ocak 1989 tarihli Resmi
ğe konmuş tur.
37
Tablo 15
Hayat Pahal ılığ
1986
%
1987
%
1989
%
Ocak
7.10
3.18
8.08
5.71
Şubat
11.54
4.43
17.09
14.07
Mart
19.01
9.05
24.11
16.47
Nisan
19.15
10.00
26.58
20.78
Mayı s
Haziran
20.69
11.35
28.53
21.07
17.12
31.45
24.09
25.17
Temmuz
31.75
19.33
36.44
A ğustos
36.47
19.77
44.73
32.82
40.43
36.68
24.43
48.11
41.73
Eylül
Ekim
38.81
34.54
53.54
Kası m
41.48
38.40
57.86
Aralık
48.09
43.01
62.57
Kaynak: Devlet Planlama Örgütü
38
1988
%
Tablo 16
Hayat Pahal ılığı nı n Mal ve Hizmet Gruplar
ına
Göre Da ğılı m ı
Yiyecek ve içecek
Ev ve ev masraf ı
Giyim
ilaç ve T ıp
Eğ itim
Ta şı t
Hizmetler
E ğ lence ve Okuma
Sigara
Ş ahsi Harcamalar
Toplam
1984
%
1985
%
1986
%
1987
%
45.48
16.89
30.83
19.63
6.70
5.03
3.23
5.53
6.11.
12.34
7.74
7.68
0.62
0.46
0.41
0.60
0.39
0.33
0.11
0.47
6.36
3.93
1.45
3.47
1.32
1.25
1.34
0.93
0.79
0.35
0.92
0.66
3.03
2.31
1.88
0.15
3.63
0.15
0.18
70.72
0.18
43.04
48.09
43.01
1 Ocak 1988 den itibaren yeni döküm uygulanm ış
t ı r, ş öyleki:
1988
G ı da
Giyim
Ev E şyas ı
Sa ğ l ı k ve Ki ş isel Bak ı
m ile ilgili
Harcamalar
Ulaşt ı rma ve Haberle ş me
Kültür, E ğ itim ve E ğ lence
Konut ve Konut ile ilgili Harcamalar
Sigara
Toplam
1989
(Ocak-Eylül)
27.53
25.29
5.57
3.84
6.49
1.56
3.36
0.86
9.62
5.80
4.78
1.08
3.15
1.85
2. 07
1.45
41.73
Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü.
39
2. Mali ve Parasal Geli ş meler
a) Mali Geli ş meler
milyar IL ve 1988'
1986'da 70.5 milyar TL 1987'de ise106 2 1.6 milyar IL olarak
ı
Bütçe harcamalar
ş , 1989 rakam ı
86'da 47.2, 1987'de
de 150.7 milyar Ti, olarak gerçekle nşmi
yerel
gelir katk ısında 1
ı
tir.
Bu
harcamalar
ştir. 1989' da
ş
ydedilmi
tahmin edilmi
ş me k
%55.6 ve 1988'de %72.5 oranlanyla, istikrarl ı bir geli
şt ırd ığı m ızşıla
le
kar
r.
Yerel
gelirleri
G.S.M.H.
ı
ıllar ıncüzi bir düşüş göze çarpmaktad
1987'de %24.4 ve 1 88 ve 1989 y
ın
ın
da yerel gelirlerin G.S.M.H.'ya oran
Tablo 17 ve 18).
(Ta
ğ unu görürüz. blo
da s ı ra ile %22.5 ve %21.9 oldu
milyon Urla bali ğ
ş bütçe aç ıklar ı 93.
sonu
itibariyle
birikmi
ı n 1987'den iti1988 y ılı
ış gösteren bütçe aç ı ların
sonuna
kadar
art
ılı
tur.
1986
y
olmu ş
i gözlenmektedir. (Tablo 19).
baren düşüş e geçti ğ
anan krediler, faizler
k T.C. Ziraat Bankas ı ndan sa ğ
Bütçe aç ıklar ına kar şıl ı
yılı ndan sonra T.C.
sonunda 55.9 milyar TL tutar ı ndachr. 198 malarla kar şılanm ışılı
hariç 1987 y
ış , bütçe aç ıklar ı iç borçl
Ziraat Bankas ı ndan borç al ınmam
tı r. (Tablo 20).
40
IN=
r. 14-ı VD 00 trı VD e■
VN Cr V0 orı
er oc; C:: •C; c (--« O. re;
cD leı et ey t-,
•D
VD
cv
O. CD et VD O.
OC;
cd cg
Leı N ef)
\O
er
on N
\O
ırı
2.
r*
t, ON CO O
• od o: •
t,
•D VD 00 00
M c5
=-■
t".. 00 ON N O.
• c5 co5 N• csi
t:
co un t, t, on t, cv
cv =4
VD eg or>
on ev
ot5
eg t,
N =-1
cr∎ 4i M
•
csı
CO • 1
O. VD
1-1
d.
Lc) o
o5
• o5 0
c,1 CO 1-
on
=4 c4
CO
•D trı` C>
1.
" M c4
M• cv
ırı
ır;
cv t, csı un
In
Cg. Ö e m
o5 e5 • u4 c5 u4
un en VD
O
O. ,t ,t
t.
,t
eg .Q
C/■
e. e4 es4
.0 t. t. c) h ,t
• MS Co. eri N
N rı
t. .4-
M‘cg
1-4
en M O
• ,c;
.0
N
3.
en
•D CD CD
OC.;
Cs; C•1 0••
‘71- CV
CD
cv
CD
oc; ev
sc;
un
cA
eq
OD
O. CD
CD M t, CD
N 0d. ev.;
oz O. 03
C> CO orı M eq
trı et CD VD
t: • t: v5 Og
=-4
O.
Kaynak: Ekonom i ve Maliye Bakanl ığ ı
eq u ı
CN1 N
:45
bi)
0
cd
E
td
‹g
(714'
t•ııi
G)
CV
,t ev tv
t, Cl un CD CN
VD CO
43
o:
d'N
•
t:
u4
N • o:
Cr)
N
1-1
E
O t, 00 LO tn O O I"
41 •
• c; u41 t.:
ev
t.:
on
:O
•—ı o° cv
vi oz ir; ır;
CN 00 OD Or)
.-4Nd 00
\C>
00 0\
CO 00 00 00
O\ O■ 0% 0\
1-1
Not: G. S. M. H.
III. D ış Yardı m ve Borç lanmalar l
Cari G iderler
II. Bütç e Gider leri
t. un cv
Yat ı rı m lar
in
t.: c;
D i ğer Gelirler
•
ev =-1 =-1
. Bütç e Yere l Gelir le
O
•
M
2. Savunma Gider leri
en en trı co C:ı
41
•
N 00
o
QZ
d
O
•-1 •-1
\O
t-- \O M
•
<4
w.
N
cd
e.4
ran
d' O\ N.
si"
•-ı
\O
-
00
‹:ı
O
00 <V
• Ir;
O
00
O
Ö
•
o
1-ı
N O.
\O
N 1--ı c•1
t•-•
N
ın
ri
N
ın N 00
t.„4
.42 (.4
\O
•
1-1
N o
O cd
00
o
d
O
••
,A
edilm e m işt ir.
6g
.
O
O
• ir; jr.:
co
O
to..
.a*
cd
-0
O
en
o
O
cd
F.
N
•-∎ •zt
C•1
O N
cz.>
•--ı V3 0
•
•
•
•
CX) 1-ı
E
O
trı
cd
•-4
•••1
F.
O
Ö
0
1-1
O
1-1
o
N
O . Ir: Ir:
O
O
•••••I
C7•
eg \CS
00
7s
cd
O
E
cd
d`-d
0
d
O
C.4
1--İ
Ci
VZ>
O
•-4
O
c;
E
Z
cd
d
C>
oc; C>•
ın
•
O
ııı
t",
o
cd
cd
co
•-ı
O
r
ed
E-0
42
c,
(.,,3
cd 1.. ._
C .0.?
...
•T•4
<D --'
O., 0.,
:i W
c
5.. . Ş2
«. ■
:(5
ı.. c
,..5
cd
.,' --C»
vy,
--, O
:19rc a m alar
"
as
•
W1.
cd
E
cd
C.>
cd
E
O
Devle t PlAnla ma
D
Tablo 19
Yıllar Itibariyle Bütçe Aç ıkları
Milyar IL
Bütçe Aç ığı
G.S.M.H. Yüzdesi
1975 y ı l ı aç ığı
0.1
8.6
0.2
5.8
1977 yı l ı aç ığı
0.3
7.2
0.3
5.5
1979 yıl ı aç ığı
1980 yıl ı aç ığı
0.7
7.8
1.5
8.8
2.0
8.3
2.9
8.3
3.7
7.9
6.8
12.5
9.2
1988 yı lı açığı
22.6
20.2
19.4
1988 sonu birikmi ş bütçe aç ığı
93.1
9.9
11.6
7.0
4.0
Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı
Devlet Plânlama Örgütü
43
Tablo 20
lanan redilerin
T.C. Ziraat Bankas ından sa ğ
(faizler hariç) y ıllar itibariyle
Milyar TL
0.1
1975
0.1
1976
0.1
1977
0.3
1978
0.4
1.4
1979
1980
2.0
1981
3.0
1982
5.3
1983
6.4
1984
8.8
1985
18.0
1986
10.0
1987
1988
55.9
Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ği
Devlet Plânlama Örgütü
.
44
b) Parasal Geli ş meler
Kuzey K ı brı
Ekonomik İşbirli ğs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ı
nda imzalanan
i Protokolünün Para, Kambiyo, Bankac ılı
maddeler peyder pey uygulama alan ı
k Bölümü alt ı ndaer alan
na konulmaktad ı r.
y
26/1987 say ıl ı Kuzey K ı brı
1 Haziran 1987, 35/1987 say ılı s Türk Cumhuriyeti Bankalar (De ğiş iklik) Yasas
ı
yeni Merkez Bankas ı Yasas ı
22/1987 say ı lı Para ve Kambiyo
26
Haziran
1987
ve
İş
leri
(De
ğiş iklik) Yasas ı
hinden itibaren yürürlü ğ e konmu
ise 1 Kas ı
38/1982 say ı lı Para ve Kambiyo ş tur. 22/1987 say ılı yasa ile de m 1987 tariğişik ş ekliyle
İş leri Yasas ı alt ı
Bakanlar Kurulunca yap ı
nda
verilen
yetkiler
da y anı larak
lan Para ve Kambiyo İş leri Tüzü ğ
ve 116 say ı lı Resmi Gazetede
ü de 2 Kas ı m 1987 tarih
yay ı
mlanarak ayni gün yürürlü ğ e girmi ş
öngörülen yeni düzenlemeler için gerekli alt yap
tir. r.Böylece
ı haz ı rlanm ış bulunmaktad
ı
45
3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi
a) Ticaret ve Pazarlama
ş gal etToptan ve perakente ticaret K.K.T.C. ekonomisinde ö emli bir yer i
IL
mektedir.
8. mily
er cari fiyatlarla 198 'de ise5141385
ğ
an
katma
de
5
onmilğ
6696
.
.
Bu sektörden do
ş , 1989 da
ve 1988'de 84.780.4 milyon Ti. olarak gerçekle şmi ndan v bak ıld ı ğı
toptan ve
açı sı
yon IL olarak tahmin edilmektedir. Istihdam de
1988'denda4691
anlar 1987' 4651
28.4 katma
perakente ticaret sektöründe çal ış
tur. Bu su etle ki şi ba şı na
ş
ise 4880 tahmin olunmu8
ış , 1989'da
saptanm
er 1987'de
11.1 milyon IL ve 1988'de 1.1 milyon ve 1989'da ilde ğ
kmaktad ı r.
yon IL ş eklinde ortaya ç ı
ınitibariyle • ışal ı m ın %41-51 aras en,
ı
ıllar
inde
1981-1989
y
d
Tablo 21 incelendi ğ
ndaki bölü Cıntın di ğ er ülkeler bö ki
daki bölümünün Türkiye'den ve %49-59 aras ı
ı ndaki bölümünün Türkiye'y %78-88
dış sat ı m ı n ise %12-22 aras ıld ığın ı görürüz.
lümünün ise di ğ er ülkelere yap
ık, Birle şik
al ı rken onu Birle şik Krall
rayı
ı
zda
Türkiye
birinci
s
ımı
ğu Ülkeleri veizlemi ş ,
D ışal ı mlar
ndaki
Avrupa
Ortak
Pazar
ülkeleri
ve
Uza
Do
di ğer
Krallık d ışı
ş ik Krall ığ a dah sonra Türkiye
zda
ise
en
büyük
pay
Birle
dışsat ı mlar ı m ı
tir. (Tablo 22)
Avrupa Ortak Pazar Ülkelerine gitmi ş
ını
n %56 ile %78 aras nda de ğişen bir oran şızı
m
mları
ı
sat
olu
ış
Tarı m ürünleri d
anayi ürünlerinden
ı nda de ğiş en bir oran ı da
ve
tururken
%22
ile
%43
aras
oluş
ürünler kar şıl ık %90 sanayi
msal
ı
k
%10
tar
şı
mu ştur. D ışal ı mda ise yakla
mineral ürünleri görülmektedir. (Tablo 23 ve 24)
lda 166 milyo ABD $'na yükselmi ştir.
ı
nda
y
ı
dolar
baz
ıı
n %24 ve %47 aras ında
D ış ticaret aç ığı m
ı m ı karşı lama ora ını
1979-1989 döneminde d ışsat ı rn ın d ışal
de ğişti ğ i görülmektedir. (Tablo 25).
m en büyük etkenlerdendir.
şı m ve haberle ş
mesinde
ula
ş
ticaretimizin
geli
ı na uluslararas ı
D ış
Politik ve ekonomik nedenlerle K.K.T.C. deniz ve hav limanlar
i seferler i
ği ş ekilde düzeni uçak da ve arzu
n
gerektirdi
düı
gemedilen
şullar
ticarette mevcut ko
me imkânla ı m ız
ş
dünya
ile
haberle
kiler
ş
ış
D
yap ı lamamaktad ır.
aba ı ülke ile ticari ili
şı çok say ıda yçal
edir
zeyde de ğ ildir. Bütün bunlara kar
ış alar sürdürülme kt.
n esi yönünde
tirilm
ş
olup
durumun
iyile
tesis edilmi ş
46
4
e-ı
O
.5
tö
47
•
•
- ---,
.racr
•
0:1
d
O
o
1■1
m t.cı.i t ı
.--1 00
■
d
h..
"tl
eı
ı'.X3
h..
E go ocı o
,.;
Mt.:
...v 1-.4 mı cı
(.1
d
VI
o
O
.....
O o
O`
O
r-ı
00
Z un
e4
■it:cı
■
in
crı 14
00
ON
.--1
en
c■ji
I
4.
"0
1
OZ
ri
O
,--ı
,-4
4
od
OZ
1-1
ryy
Eo
/0.4
•c:; Q
Q
Odı
00
M
I-I
O
\Co
evi
Iff
O O
rı
O
:14 en
O
ı-ı
Ict•
eı,1
o
cr;
en Q
en
ui
v.1
ir;
O
C•1 CO
'2A
O
O
e•-1
V: d!
00
1-4
00
ıct!
t•••
00
CT.
1-1
ırı
as
C•1
,eısen
O
en \o
N rz
O
c;
1-1
O
ÇO
cvi
1-1
<4.
00 Nı
r-I
4! N
00
M
V:>
M
c0
4
C>
c;
en
‘10
er;
ı
g
oc;
sp
O
O
00
O
.
5ııı
cd d
E
en
oo
cs1
CO
ır;
.4-
L"
1-1
1.-.1
c;
er;
•
00
tı-•
N
Nı
ok
ım
cın
Oo
■
3`
O
O
O
dı 4-4
1.
t-•1
O
td
E-4
48
o.
E-4
.4.■
1.4
M
1.1 1-1
..54
E-w44
:.
d *Z.4, O 0
.., .......
vs
.ı t.0
...
ıtıı0.-.
a>
'<r) --,5
ıı-ı
H"i Q
.r55 :-.-i Q .4 . 0 ~
. .4
>0.0.-%4
e•1
r4
ıtı0
O --.
C iiı
d -54 . ıbıtı
ı.ı :-' ....
O
4ıt'
c
43)
rZ)
I
_,. . c5. .7, _,
....
ir;
CO
cd
O
E-ııı
Milyon ABD $
•
M 0\
d-
ır;
ni
d
,o
O
0
I I
I
1-1
O
00
•
•-■
I
ten
,:
•
[ ■0
'e;
44t
CO
CO
O.
1 ■1
O
•--7
C;
.O
•-ı
0\ 4it. Co'
ee; N d c ■i
I
.o
in
•
00
O.
00 M
ev
O
O
c:;
1.■4
• ı.
‘C>
c;
N
M
•-•1
N•
en
d
`-'
ni
a
c$İ7j
0)
Z
C4 =
a>
..... •-• Il. • .
ch
O
C>
O
d
o
•c3
E
6
E
Lv..,
'5'
O
O.
M
N
Tarı m ürünle ri
O.
00
O.
eni
csi
•
O.
cd
E-4
vl
d
e,ı
C \I
r‘tD
O
0
1-1
0
en
C>
d
d
"..1
o—I
•
vo-1
t•••
•0
en
ırı
c.4
'4d
c°
•Zİ.
O
d
•-I
0
cc
l
N Cf.3 CID
esl •
O.
cy
1
N en
c.siı
ae
O.
.;
•
.T.:
'-'
A,
al '5,
al
.:"J
F.'
0
•
..
:zo...5, <İ>
C..) C)
.'4
o
ccl .,5.41» Q
0)
O
E-,
:c-''' 7:s> * :ı'-:i^s c 5 i Z .2
ee;
49
•
O
ı•
O
ın
az
re>•
00
er;
en
N 00
\ 00
c;
•
•"I
t:3
•
11..4
▪
•-* V)
O <3 Ce■
en N
'
ir;
M O
\c; İN:
e-I
'0
CO • O'‘
•
••■4
O■
ın N
3.
00
CO
O
O
,r1
d
In t-c`i
cpıı,
c; ['Z
ON N
m 0
1.-.1
0
o
V:,
N
4.
7. 6. 5.
•
.
OC> O
•
ın
00
1
ts
1--ı
•
c ;
CO V:›
ır:
e-4
e-4
.4
O
0
N <NI
(•.] '4»
•
•
O
■t)
!
ın
Devlet Planlama Örg üt ü
TOPL A M
Ç eşit l iNİImu l le r
K imyevi Madde le r
Ha m m,a • sesı ne g ore asnii
e dilenle r
Makine ve Nakl iye Araç lar ı
Hayvan ve Sebze yağ lar '
1.. -4
dn ı p
Yakıtta n gay r ı yanm ayan
ham m adde
M ine ral yakı t la r, yağlay ıc ı
m adde ve ilgili olanla r
. ef
;
O
-4
ı
6'£1
e-I
.
e-4
1'6
,.4
9'L£
m
N:
c; 0
6
en
eg..,
VE'
\d
‘.0
0
■
L't/Z
en
•
Z'Z£
.4-
9'9
.--1
00
ON
50
.--.
c„;
.-.1
■0
O
Z
ai
E-
o0
.1!
O' I
ın
c;
R.
9'0
9. 8.
co
Tablo 25
D ış Ticaret
1979-1989
Milyon ABD $
Yıllar
Dış Al ı m
Dış Sat ı m
Açık
Dışsat ı mın Dışalı m'
Karşılama Oran ı
1979
90.8
35.8
55.0
%39.4
1980
94.4
44.5
49.9
%47.1
1981
1982
1983
104.1
119.9
145.3
36.9
39.5
41.0
67.2
80.4
104.3
%35.4
%32.9
%28.2
1984
135.6
141.7
97.2
95.9
101.2
%28.3
153.2
38.4
45.8
52.0
221.0
218.1
121.0
55.1
52.4
30.8
165.9
165,7
%33.9
%24.9
%24.0
90.2
%25.6
1985
1986
1987
1988
1989
(Ocak-Haziran)
%32.3
51
b) Ödemeler Dengesi
1987, 1988 ve 1989 y ıllar ında ticaret aç ığı , 166-1 9 milyon ABD dolar ı
dolaylarında seyretmi ştir.
Genelde dış sat ı mlar ı m ız dışal ımlar ı m ızın yüzde 31' ni kar şı layabilmi ştir.
1979-1989 dönemi d ış ticaretini gösteren Tablo 25 incelen i ğ inde en iyi performansın, ihracat ın, ithalat ın %47.1'ini kar şı ladığı 1980 yıl nda, en kötü performansın ise ithalat ın sadece %24.0'ünü kar şılayabildi ğ i 1988 yılında oldu ğu görülür.
Görünmeyen i şlemlerde Turizmin katk ısı 1987'de 103.5 milyon ABD dolar ından 1988'de 118.0 milyon ABD dolar ına yükselmi ş ve 1989 da 126.8 milyon ABD
dolar ına ulaşaca ğı tahmin olunmaktad ı r. Di ğ er görünme enlerin de katk ısıyla
Cari Iş lemler Dengesindeki aç ık 1987 yılındaki 20.7 milyon ABD dolar ı ndan 1988
yılında 8.8 milyon ABD dolar ına düş müş ve bu aç ığın 19 9 yıl ı nda 5.4 milyon
ABD dolarına ineceğ i tahmin olunmuş tur. 1988 y ılı nda K K.T.C.'ye gelen turist
say ısı 229506 rakam ı ile en yüksek düzeydedir, Bunun %75. 6'sı Türkiyeden %24.4'il
ise di ğer ülkelerdendir, 1989 y ıl ının ilk sekiz ayl ık dönemi de gelen turist say ısı
toplam 168551 olup, 127307'si Türkiye'den ve 41244'ü d . er ülkelerdendir.
Di ğer görünmeyen i şlemler kalemi yurt d ışından gel n havale, Türk Bar ış
Gücünün K ıbrıs'taki harcamalar ı ve Birleş mi ş Milletler Ba ış Gücü ve İngiliz Üs
Bölgesinde çal ışanlar ın kazançlar ı ndan, sivil uçak kiralama ı için yap ılan ödemeler, yabanc ı ülkelerde okuyan öğ rencilerin masraflar ı , yab nc ı ülkelerde tedavi
olanların harcamaları ve Hükümet görevlileri ile d ış temsil iliklerin 'harcamalar ı
ç ıkt ıktan sonra kalan miktar ı göstermektedir.
52
I
Tablo 26
Ödemeler Dengesi
Mil on ABD $
1987
eğ me %
Diş
*
1987
-8 1988-89
1988
1989*
-1.3
I. Cari İş lemler
A. D ış Ticaret
1. D ışsat ı m
55.1
52.4
2. D ışsal ı m
221.0
218.1
Dış Ticaret Dengesi
57.0
225.5
-165.9
-165.7
B. Görünmeyen İş lemler
1. Turizm (net)
-168.5
-0.1
8.8
3.4
1.7
103.5
118.0
126.8
14.0
7.5
2. Di ğ er Görünmeyenler
(net)
-4.9
41.7
38.9
Görünmeyen İş lemler
Dengesi
36.3
-6.7
-6.7
145.2
156.9
Cari İş lemler Dengesi
163.1
-8:1
-20.7
4.0
-8.8
-5.4
-57.5
-38.6
35.5
10.9
16.1
-69.3
8.3
47.7
5.8
3.5
-30.1
63.9
61.9
62.6
-3.1
1.1
-63.9
-40.4
-38.6
-36.8
-9.4
II. Sermaye Hareketleri
1. TC Yard ı m ve Kredileri
2. Di ğer D ış Yard ı mlar
3. Bedelsiz D ışal ı m
4. K ı sa Vadeli Di ğer
Sermaye Hareketleri
-
39.7
Sermaye Hareketleri
Dengesi
43.8
38.2
Genel Denge
43.6
-12.8
23.1
14.1
29.4
-33.0
38.2
-39.5
27.3
-26.2
29.9
26.0
20.0
3.1
3.6
1.4
III. Rezerv Hareketleri
(- Art ış +Azal ış)
IV. Net Hata ve Noksan
* Gerçekle ş me Tahmini
Kaynak: Devlet Planlama Örgütü
53
•
E
•
-
-
-
-
▪
1.‘-z
d- 00
O■
•-ı en N
O
O. M O
‘ztt-- 00 en Ln
c,1 00 d- 00
CZ:)
O
v--4 C) <X) t , CO O. 1-'1 N
T-I
,■.1
1-4
E--
1-1 (■I e-.
,1
41, cn
N en d- CO 00 L-- •O C>O t -•
.
•
•
cd
Lıı
.
• N
trı
N \O rn
1-1 •40 O
t-- 00 0 n
csl t-- d- •O d- o\
rı
00 rr> V In C> 0 O.
N N
•
.--ı
cd
T. C. den Turist
ae
cd
„2.
C‘,1
•zt •0
(0
,zt•
cs1
c.
r-
crı
c\>
•0
•O
N N M
ıı->
ın
c0 t•-• •O N N m d C> C> en \c"
•
c;
(...4
.1! az
csi d
•
.
c0 aD 00
O.
co
co
ırı oo 0 00 t.- rn .-1
M 1-4
t, r-I
,zi-
ın
O O.
00 CO
.--1 •O ..-1
CD \ C>
. 100 •O C)
',:r
01 N
■c>
‘o
,:t
ON \O
co
.
t .
-
ın
ın
t.
ir) O. r'`.
•O O.
C
T-I
....
O. u-ı en
t....
ın 00 en en t-- t-- en
■ci t-- O. C> C> •zt- t-- ("1
t, C>
7-1
e-1
/-4
1-1
\O t-- CO O. cd
N en .4- in
O
GO ON
C` t-- 00 00 CO 00 CO 00 CO GO c0 CO U
0. O\ O.
01
ON
01
O. Q. 0\ O.
1..1
l•-••1
1-1
1-1
I-I
1.-1
III: Bölüm
MERKEZ BANKASININ ALTI AYLIK HESAPLAR'
•
-
00 d' S en \I 00
O
00
00
ON C
O
\1
O d
ct
cc; e4
er;
1- d •4-
co
O
CO
0\•r,'
z
d ir;
co o
ON C \I
tz,
O
O∎ OD
,t! .21
CT
•
• 0
00 CD
3
M d- 00 N \O
ın . GO
\ C) tr)
O
(.4 oz:
ın
er;
c.1
t-- N en
er;
v.:
M d"
ın
; oz oc;
re
t•-•
Z
d
N
O
E
ıd
LL.
Z
F. <
.
tZ
4=1
120
4-1
U
Cd
E-,
• co
(-4 1
iıa
N
co
O
czt
E-4
6
:
e9
tiı
,o
cı.
•-•
inE
Cd
.......
d
C
ttij
C
>
Q
>
CU
s'
,....
cı)
t:
4-4
.....i
ccı
ai
CL•
•-■
tl>
8 ıtıC N
2 2 fr., C-) 0
.-
•
•
C
O
•::1-
•
•
ın
•
t- c.1
tşfı
vı
•••■4
•
(.4
t■
O\
W.•
V 00 •-•
00 M M
•1•■•1
Sair Gelir ler
Al ınan Faizler (1 4 )
O
CO
CO
t<1
•
•
L-... d'- c-ı
.-1
O. r-- os —
O O
•
--I
m
L......
eri
rt-oo
ef;
ef;
In o
tr;
1-;
.21
1■ 1
__o
os.
I-I
O
d
r'■
(NI
Pe rsone l G ide rle ri
V:)
•
M
cı;
i
TL ve E fektifler
_
. ı ilen Kom isyonlar
•--ı
O
d- m
ON
tr;
1-r>
1∎I
r■
0
•a- --1
c> c5
o c>
ıv
Sair G iderler
ON 00
GO
00 1■• O.
GOI
Farkı Fonu
00 er)
<C:`,
sr
HESAPLAR HAKKINDA AÇ.IKI, MALAR
Milyon TL
1989
I iaziran
1988
Aral ık
(1) DÖNER DE Ğ ERLER
Kasa
Alt ın Kasas ı
5.792.3
5.172.3
43.4
3.3
Efektif Deposu
(Dolar kars ı lı klar ı 31.12.88'de 5.295.703
30.6.89 'da 4.270.499
ABD Dolar ıdı r).
9.130.7
9.601.2
Hariçteki Bankalar (Ti,)
2.196.9
3.332.8
Hariçteki Bankalar (Yabanc ı Para)
(Dola ı kar şı l ıklar ı 31.12.88'de 66.093.608
ABD Dolar ı dı r).
30.6_89'da 61.103.379
130.643.9 119.829.0
-802.2.
137.938.6
8.011.3
11.263.7
464.0
152.4
Küçük Sanat Erbab ı Senetleri Üzerine Avans
1.450.9
1.265.9
Ticaret Senetleri Üzerine Avans
Tarı m Senetleri Üzerine Avans
335.0
1.165.0
210.4
384.5
970.8
152.8
Turizm Senetleri Üzerine Avans
1.970.0
316.3
(2) KREDILER
Hazineye K ısa Vadeli Avans
Hazine Kef. Haiz Bonolar Üzerine Avans
ihracat Senetleri Üzerine Avans
Sanayi Senetleri Üzerine Avans
14.506
13.606.6
(3) BINA VE TECHIZAT
Teçhizat
Eksi: Amortisman
Bina
Eksi: Amortisman
(4) D İĞER AKTİFLER
Muvakkat Borçlular
Ilk Tesis Giderleri
Eksi: Amortisman
K ı rtasiye ve Matbua Deposu
58
166.91
28.5
138.4
105.5
30.1
678.1
22.8
677.1
22.8
655.3
793.7
654.3
729.7
r
6.245.5
75.4
1.261.9
ı.1
1.6 ,
0.1
23.8
6. 269.4
0.2
16.4
1. 278.5
1989
Haziran
(5) HAZINE CARi HESABI
1988
Aral ık
37.512.8
48. 404.8
Türk parası
15.340.4
15.395.0
Yabanc ı Parası
28.198.6
43.539.0
22.547.4_
55.848.7
43.280.7
3.254.6
2.878.9
200.0
Bu kalem Hazine Cari Hesab ı başl ığı alt ında yer
alan hesaplar ın bakiyesini göstermektedir.
Maliye Bakanl ığının 8.4.87 tarih ve 36/79-54/87
sayı l ı kararı ile Döviz istikrar ve Fiyat istikrar
fonlar ı hesapları Hazine Cari Hesab ı bünyesine
al ınm ışt ı r. 30.6.1989 tarihi itibarlylts Döviz istikrar Fonunda 74.407.576.116 TL Fiyat istikrar
Fonunda ise 17.040.217.069 ft. mevcuttur.
(6) MEVDUATLAR
42.942.4
(7) MEVDUAT MUNZAM KAR ŞILIKLARI
Bankalararası mevduat hariç, tüm Bankalar ın TL
mevduatlar ının 9415ii ile Döviz tevdiat ve mevduatlar ının %20'sinin Merkez Bankasına yat ı rı lacağı hakkında 35/1987 say ılı Yasanın 24. maddesi uyarınca yat ı rı lan miktarlar ı gösterir.
(8) FONLAR
Faiz Farkı Fonu
Turizm Geli ştirme ve Tan ıtma Fonu
725.6
K ıbrıs Türk Elektrik Kurumu
26.4
3.980.2
3.105.3
(9) DIĞER PASİFLER
Muvakkat Alacakl ılar IL ve Kby. ile Alacakl ı
Transituar Hesab ını gösterir.
(10) OZ KAYNAKLAR
Sermaye
2.000.0
ihtiyatlar
6.930.3,
Sigorta Fonu
2.877.5
1.1.89-30.6.89 devresi kar ı
Sigorta Fonu
11.807.8
6.211.5
11.807.8
549.6
18.568.9
59
1989
1.1.89-3 i.6.89
(11) PERSONEL GIDERLERI
Yönetim Kurulu Maa şları
1988
1.1.88-31.12.88
26.5
38.3
241.1
294.0
Emekli Sand ığı
10.3
565.0
Di ğer
39.2
76.7
Personel Maaşlar (Asli maaş + Mem. Öd. + H.P.)
290.6
935.7
317.1
974,0
550.8
597.5
61.8
116.2
K ı rtasiye, Matbua
5.8
15.2
Telex, Telefon
4.7
6.6
17.3
13.5
640.4
749.0
1. 373.2
2.163.3
842.6
1. 900.8
379.1
5. 926.7
7. 129.9
10. 397.6
3.721.1
_10 851.0
5. 039.8
;5. 437.4
213.8
215.7
138.5
159.7
(12) IDARI GIDERLER
Sigorta
K ıymet Yollama Giderleri
Di ğer
(13) VERILEN FA İZLER
Banka Mevduatlar ı
Mevduat Munzam Karşılıklar ı
Döviz Hesaplar ı
A
(14) ALINAN FAİZLER
D ış Muhabirler
Yerel Faizler
(15) ALINAN KOMISYONLAR
Yabanc ı Para
Türk Liras ı
.352.3
■I
60
3. 009.9
1. 016.0
375.4
IV. Bölüm
BANKACILIK ISTATISTIKLER!
61
BANK ACILIK ISTATISTIKLER'
ı n verilerinden
Müteakip sayfalardaki tablolar a şa ğı da listesi verilen bankalar
derlenmi ştir.
T.C. Ziraat Bankas ı
Türkiye İş Bankas ı A. Ş.
K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd.
Türkiye Halk Bankas ı A. Ş.
K. Vak ı flar Bankas ı Ltd.
K. Endüstri Bankas ı Ltd.
K. Faisal İslam Bankas ı Ltd.
Asbank Ltd. (Haziran 1986 tarihinden itibaren faali ete ba şlam ışt ı r).
Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd. (Mart 1989 tarihinde itibaren faaliyete ba şlam ışt ı r).
•.• ,‘
■
.:• •••,•• • • 04. •
oo
co
r....
O
d
N
\d
t,
o
■co
o
so
sd
VZ,
v.;
V>
c7Z
N ,omm
egd‘g eg
O■
o
•-ı
0%
1-1
,..7 N t..:
inmmm
.-1 en
M .-4
1-1
I-1
ı
..:,'
cı ■o
°
OZNO:503dega,4!
m .--ı N c\1 O \
\O
r! O ' U
.k 4•4
ecl
4-. (L) Ni4
ff«.
Ct. ,i
co
°° o.
°: \d
en
°\ \O
\C
:
4 er.;
.C%1
* \0
\° \O
0(3
C)
.9, :(5),
:71.
U00
\931 C:1-J
InO\ON •7-41'
•...,.fil .
-,
Nmenl*
..,&-)O
)-19)11
N
... E
(1)
O
O.
• w.
In
N
N
i^
o.
co
tr)
d
d
O.
u.;
eri
.4!
O
00
00
M
,cl
M
1-
N
1-1
co
:O
CN
t.:
Nı
in
er
mOc•1 ,-1
Nevi `crı
r'
••••1,-+ •-ı
t... °o iNi .-.
en
t.:
N
00
•*0.1-400
•
•-ı
eNitri O■ cd
1-ı
N
tst .-.0D 1.(>
N
CO
etie>0■ 0
d'Meri,Q2'ci!s5
m
d-
d
c■ı
1-4
OD
00
M
ırı
.4
d
Meir>
4°
E c\2. .L3 -014
M0%.41^a
71.1"."~''
O
4..,
...%d
',.->
r; ,0
°' \o. 1"--r
g..w«:1
7a _"2
oa I-. O.
O. \O en C•••• 0%0\ N 0
oz •• ._;
(4 d'.4!
•
..(3 ._;
<cc4
7o4.3 a>" <:,!'%1 ..
01
en;Nlocg
‘I- Ot...0.--1~..0.
•O O.
I1- .etOD en ••-ı •O
%,d as t.:
ir: oz c4,4: d
co <x> o. O O eN1 eNlen
UUU
"0°1 0 4-1
• ...
E
•-•
cit.
iai
Iteni.n ı- \ONW\O
del!c40delgog,7,-7
WM\01-it■ NOOD
0\000NmOne
■
vs
(,.... \‘:;
t: \c; 0d t: it:
in• r... o. OD
• • •
0■ 0\0\0%,m ır).-ı d•
er; ii! • • •
N C••••4" d
0.\0\00,
N"leNı c.10,m‘f
i..:
4
0.
•vz.
.--; ir; .c i-7
Eg>>
Fd...%Iv"1>g
aı
cd,-,
ot .
..-. E9
>54
d N..g jd 4.., ,
.-1.-.1.-1,-,(.41- ınleı
• • • • • • • •
\O
el-cdmino■ ıno0Le>,-INt.0
03
.
.4,0-g4:M
0,,m, m~
...
E ..9:.
E . bleEU
("15-.--.E-■
• ii! e4 0.; (A a3 • •
O "12
'O
~00g E
$.>0.0
..c.P.
E90
Wg0D
01.,5•_E0 b4
0.OD
•g:.?.4 =,
g.
",-iii:g:5:%d
.4..> 4 ...,.. e
\O
•
IN
oz
ır;
d'.
1.....
.-.
14-.4. .eı 4
l ;\efg
.Ö \, d oz c..4
.-1
M
■0
Oskr)0 0m•*N‘lts0. 10- e--en00.
1
,cl er; er; e„.; c; ,ıi! 0-1
,
vo t... o, ,i
crı
Nmirı ır) \O \O L., QO
...d..d
.
o ulQ
mm.-‹er›
; N4
, d,
C■ C>t■ ONChm•-ı
0,Z %, c;
‘, d ,t.. „4.:
11- N N O
1!
cogg).0
aı
.. 4W 52..."
•-1
t,..N.:1- N
ın
az
,o
•d"
c...
m
ie.:
C•I
ir
ef>
CO
•c
1-
r.
M
•z
1••••
N
ir>
c•i
in
,A
c-..
.4:
d'
N
v4
o.
eg
0
e4s
W
e•I •de Ö v:;
CT ■22 4:4Ö
-
efı .
dado:c4
.4- 1- ,n r---
W
ın
o:
In
1...:
.Oarı
4
,4
en
,z1
N
cd
Mi..-IM\00%'0r,‘İ-
•.'. 74 w
..-1
Z
«) c4
,..4 v.:
C.> en
ef;
z it„.. .1; c4
Oa
o.
o .ote)
0.
ao 00 co v-›
oc;
1-4C•Zd! •45
In ın\000
et
.4
e\I
IA
1....
O
0%
Min
<N1
v)
cd
:z
-.N4 'O 2 ~
ın oo er en CO t■ O'. CN1
mo,c,ı c,1
• ,cl. ,cl t..... 0,4 ,rc; ir;
cr.ddd
0...io.--1
r... ,oNor,,,..›os.o
,.
as
o.O
(.4
C
,cl
••••1
vs
ın
\O
ev
N
.-1
ır;
(.4
er3
M
in
...;
0.■
ad
t".•
\O
0N
.4!
N
e4 e Ni INI ef;
enl-ı t■ N
(.4 e.: („4.
,4,.
COLe)\00.
■.0 in O co
t... cc;
4! .Ö
.
...... ~I
,-,
don N
•-1. -ı t
....,...„
(.4
• ,(3,44 .4! \c; • •
1■ 001-smONm v-ı
ctz IN N
oc;
• N
.4-.4-.0,m,o,no.
0. ınepo.0.0001-••
c; e....„,cl e„; • • •
‘01.-.•or.c. mcom
FZEo-" ,g
01
g°~
cocd 4
N ..1d
'-...
•
c0
....ı
..hd
-.-• 00
ed oo
CC
. r-4:
401
ııı "c, ad ezt
at "g •- .14.,)
o. iNz
•E
.r/J
c_.
E-. cd Z • ' O
• 44 .... (-e •.-e
4g."..
E
•
...,,,,
r4.-g"c.i..
,:,
-.,;
c;4:il lil$4
mNt,-.--100t-.N
03 • z
a.) 0:1 E - .%.
..31-:esiogr....0:d
NNt■ en .0 0..0 en
CNC--‘0
C0t,,er0.0\
t:
oc., d 0d
, oz oz N N
'
"." ›, " 4 03;-j ""
1 . : o9
rıi -... F: .£3 23..N1"
N
,;(5
..d 2 i... o> ,72.•
-2'--)
>->
▪
g2
CO E
-,
z
as
.t.,1..w.u~
..0. .-d.,:c.... +j),.. .
3.4
...N0
•zt" --! V)
00 o •••X>
O■
ON
< •-1
7....e
w ›,.rı -E
..W
E
1 O \ 44 4(4~@....
oo cd .o c% vi cs'
E z
T 7-1
Z. Lt] <
,b4
o
Z
63
Z.d>z
I
I
,-NQ cd N Q)
gd
CO
oz
00
\03
t--
t--
O
d
N
\O
0
O
O
0.
.0. .-. u4
0\
\O
un on 00 on
N \O co en
er; d .4! en
un CD v) N
cv en en er
oz
d
,.
cv
on
.-1
...
,.
oD
v)
N cn \eı
d,
oz • N
cc; oc;
.-. .0 :o t;
E Ti co . -
O \o
M
.--1
I- en en \O es1 \O CD
t∎ 0\ m \O d\O \O
'-‘,,
...çd' ed c 4
0:3 . t•-: \Ci •-•.e en cC; Ir:
e.1
et
(9) O
"El •
'D a) E
t, CD N vD t-- CD
et ın ın ın ın \O
E çz)
chei 9,
td °D •F2
CN
sc;
00
CD
t,
VD
(\I
0:3
1-1 N\Ö t--:
1....•
d
ın
t--
d
C.,
In
'd
en
•-,
cn
,r.
._.
c.
et,
c,
CD
•
ın
,....
CD
In
l. •-
m t-- t•-• \Din 0
ir; • • 00 • • • O•
t-- 0 ••-ı \Din
t-- ,-1 O ■ t-- t-- t- ın d'
\O
N CN O\ 00
00
ON
.....,
cv ,. en un
on oD en en
e4 -; cı: .4.'
t-• 0. 1-1 eNI
.-1 ..
O
■ :4-'".' ed
4-• 4,4
cv on,. c,r ..., CD \O
1...... cd cy..> „I er; <5., ...,
oc;
.7_4.
9,
g
C
CTS
C:: Cd
< cıp
,..,
_. To'
,.., _-6a 44
N on cl- \ı) \O ot> t-- Cn
• - 1 •-. ,. .-4 .-1 .-1 .—I ..--
717,0 .. CN
o
o 73 cd 44
.5 E O 0:1
cn ›•44
.-1 o o
OD
cV ın eN1 •-•4 O\ N .-1 ,1en In m CD O O\ en \C>
,. m m
::•-• a!
• .,73 E ,u»tZi
.4-
ın
en
OD
.-1
en
un cv Cp V)
en on CD cv un ,t eg 00
00
00 N 1-., c\I
en on VD eq en vD cr c•1
N un o0 \c, t-- N en
\O
C•1
O
cO
N
O L-•• \O 14-
.1"J' -10 --• C •
E . fi> (1)
ı.
N
O rıi cd
m
A
tun
eg
g
5
en
z
oo
,-,
•a..
N
.-1
C5 u4 o4 06
\c)
\O
er \O
Lc> et
vJ
In t-• 00 O en in
un
c\I
ın
.-Nd
un
•-•
•-e
00:
c4
00
c\1
ır:
en
>
...'
\O
en
..-1
•-• •
cd 4) _.
Ly •
>t> ı) ..x
E
Fıl 9., aı
•zt
az
\O ın CN \O
m so en t.c4 ,g d \d
►Ir> t", -1
4 irı
.-, •-, c.1 c\1
aı
t-- ..
oz
1-••
'0
o.
r....
N
•-e 0:1 ''
-0 czi al 0
rci:li 0:1 ,c ce.51 4j,
(nı m o oo °o t- cn
co cv 1- en \0 en \o
og .4 og c.: -4 ..4 u4
,w c• 45 zl
L.,+ 1:30
...
›.
1:1) .(71 •-•
(N1 (NI esZ <N4 m en en
a.
(.3 09 % E--, ..°
W
M
ır;
-1-1 ...w
C
-
.-Nd ::: •
, • o:I—.
E
E *- 1,"
cd > __.
•
z:•!?'
1i..3
aG
ir;
-
in
ir;
<>
e$ IZI —Q.1 f_,>, ca
>%
2. c., .c.4 E < 1-4
1.19
az
00
CO
In
t--
eq
00
d
en
ir;
d'
tcn
Otz
.-,
cı c-•
ga- o ■az
.4 .15
co:
00 L•••• 1-4 O\
M NO
VD
•4! cd t- ,a!
cv cv cV on
O d'•4" 00 \O
.d.
N 00 O m CD (-.1 v)
. C)'<il
NCN d' N,. ın '0TS
.,12 ,I'
er et et et un 1" ır
,• u-: \.d.
64
eır
Z
4< -5S
:.,
0s :'. ›'..°
•<-4
'
L': Q
-
442
,?
,?" 54
İ 1
g o
oo cd
•
en d'".. "' :'..--. t-I) 9:74
en OZ ,4! CS Ö (..-;
(ha
Ş ■1
....),
o ct .... 4.1
-g F: ,t
— ^! c
4-) ,) .n
o •••• c
N co
E-
•
C • ••••
t-I
•
VD
o ...
-. :
cd •,..
", O -_,
oc; ,11! esi ciz 4, e..... c;
VD
Q
Cl>
r.
eq
•-• >• 4.) cd
C:i • cr: • cıdoC; od
Q C:0
--•
o0 ve in en 0"1:3u)
%. ır> .4- In
.4
1-1 N 000ent•• -.
,...,
1-4 1--; N e4 N O\ l•-• CD
CN
C
-83 • ;r:;•31
o
d
r-ı
CD 0 -54
= Ecp d
b4 Z
4-, $4 4d •0
•
-
▪
▪▪
▪
- d>ı
■. 0
C•••
c5
N
0.
O
et
od
CN
0.
t.:
ıı<
'O
o4
ch
en
00
••-;
c•I
1...:
■0
e.
et
03
d.
c•ı
c4
M
It
(.4
0
O
E
el:
cd
-5.,
O
en
E-.
g=.'
c
O O 1
Z 45 ...
o
ı-w
vı c.)
cr) a"
--•
..i
K..,
<
•....
Vı
(0)
O
g O .%) `6.
t).•=. pz
eNi
-
00
0.
00 ccı 00 vı
o m N en
u4
et Cı■ ın d' k0 t. ,_, ch
V3 ec; In ki4 ei n
4 v; <,..;
00 C> .-1 O 00 ts
ONInCNOMmo
VD
od rei e: od
VD t■ t's Ce.
o: od .cd .-4 u4 u4 .4: ,:t!
CN CN O 4-I 4-İ N el en
..-,.-4.-',1„,..4
en
i.:
e.1
..4- o -t co
t-4 %d o: cc;
c. t- CO In
d- en w.> d- a0 ni oo t--
1-
Nt:
co
.-•
VD
O cot
„_,
0.4
‘,0 00 Cı■
tz oz ...1. ,ıN
ii.
....,
:... 5
E
aı
"1-5
1-1
a>j
...e7,
en
tz
›.'
I*
,d.
c0
cr;
ın
•..;
.75.
...
cd -el
cd
et ıcı Ch O
cci' ef Ii: v3
O ■Cı
O ts en o. t.
\c; N\ O
cr, tz \c; 06
, IN: t.,..
,Ö c; d ,4, ssf
,4:, it.... d \d tz en
d .0 t. c 44
ad ...
.ad
c•ı 0% V> ccı v> M O. en
71
(NI N M in O cc
O
4., OO
00
c>.
at
.509Pg
o.
t.:
‘ıs
Eg
(Ni ,i e4 cc; er; er; ,-; -7
od od 0: (-4
Ni ei
ı .--ı t.
c0 ı-•
rn
egOg 941! \d . .
..
E
S
'O
e.
c4
d-
N
N
00
.-1
E-,
F.
.-I
■0
4,
al
C
d-
....3
Z
<
•
U)
ev
<V dNi;
,c; ...; O
e,rı i
00 oNinco.0e.o.0
co
arı
o. .-a .c> an
an c... et- N
tr 1 C; 03 Ir; Ö C:1 Cd
a> «
da
> g
r.
.0
.0
....
c>,
....
e....
.6. IL),
>. I-, .-,
o E_,
>4
en
d- 1- O e
eg egı cı
tz
•••■
i_ı c>
lea
C0 ‘4.
N o
t-.
cNi
c•i d e•I e4
.-•
00 \O 00 en
.4 OZ 4:12 Ir;
ini-terı
CO O CO eN
et?
co
ev
d!'
Q
>4
c>
vi
ca
4.•+
,...
e■I
ei;
0
1
.-,
..4
o
,..;
Z
<
oz
t.?.
'' c...
°'
.4 .4
cal
Z
t,
CT
..
W
Cd
"C1 O
r.
4
ed
vs
In
CIN
ii!
....ı
ccı ...
-N4 E >bO
Ca
CLİ
.-. ci)
t.
d
it■
Eg
et
>
r4
%O
in
,,,-4
N
4:1-
.•-•
„.4
.-I
C>
r-.
Ok
,..;
O
...,4c,1 ,..,
an
•
'et
....ı Oh e. 1-ı 0% N t■
,„:„.
od cr; N Mt
c•ı
NmMIt
4
(> C
cd't1
ei>
"C1
<>
e‘4?;C‘1,IU(C01:1"
e 4:1" ‘İ. I‘) in 1," Ir> 6°. :.-Cİ8),C!
\o ;91ı ...
aı a)
-C
e: eri ad .45
c .Eg
AC's CO .-1 00 O Nin
• 0., 1.....„.; eg ,44 d ir:
N
en
m e
i.n
e" 1.,..
C:N .eri
.-.
.4
co t--..
en N
O ın 00 V:ı
t4.
C., .-ı
.... •
O ■0 en 0.
■0 M LA ■C)
N
eNi ıNi eNi ee
N en
ed
et c
'Zt t,
,.; _.;
•
tozsO
\d In \C> I-. en O en
2
'1'
(9.
..%4 tl> 4ed
>00=
0), CL> .0
, «.; ir; d 0,, „d cd
-5 93
.4 ∎C; .4 iri
O
%, O
\ ,o
ts
00 £4- N en In c•1 00 e
O N t% In t4. N en trı
re; er; er
; er; er; ez ,: g ,r;
ed ......, evd
C.> .~ .-W
C
cA cd
an
d-
e\i,
\c;
o
o o c> o
d
ci c3 c3
g C 03
'2
CD C> CD C> CD C> CD G> nn
......-.4.,
c3 c3 d ci d c3 c3 c3 c..3
-Z N]
«3 03
O
E-.
E
‘.
cal
Z
F-9
et -, •
o.
d!
CD
W
c E
,_,
...
cNI
.42
ı.
in
0
CO
sc;
er.,
z-...
en
et
tv
N
o4
\eo
vi
.45
N ■0 .-İ en
o
,:f, ir; e4 eg od o: e5 ei
N 1. eq
cv 1--- In \c, en \to t'•r) t•-•
03 00 M) CN 1-0
Zıg ,c..2ı gir]
oz
d .4 .--; \e3
.deig.de:vdd0■ 0:
.-4 .-ı
,...-,...l...
cri
•
■4
NI
0.
1-ı
•4
sO
t..
vs
O
N
C•I
en
\d
er
eh
t..
O
.--,
W:s
‘10
In
en
.-1
,-.
.-.
...;
r-ı 1-4 9-4
N •-i ..0
1.0.1.
1
oo öd
1...
o.
d,
_, e
. ir
< co 74
.■
_,,
d.,
\eo oo oc \cı
en 1-.1 c0 ■0
In in t.. t-- t. 0 er) CV
• d d od ac; ad, V : oz
i
1-4...ı ...4
v'.1. Oh sO ev
.4 d •-; ,...1
.-. ..-1.1-1
ı
00
t001
.. -edl
•-ı l < .-1 < .-.4
4•J
.1: .
yı
44
-.
ZLT.1.<
E4Z2
O
›,
41
r:
0:5
---.
C....INC..MOONt,..m
«;
.rt! ,zt!, d, ar; ,...; \c; es; dfACC.d>
00.m.0
C
E-.
c
U LE
O
O C) In GO
%0 0Z 1,; er;
•
(..),
14•NNtnl--IN" IZI CC/
, E-4
,
cıi ' >O.
....
p.
f-ı
ad ^-,
ac; ez oz
4.,
cı)
0
cd
E
c0 .
. &'4.
N e O% In t4. 0 4:1- 0\
oo 00 •-1 et et co °o oo
7:+0.!..1
E cd 4-1
e4 el eri o4 • • cl: •zı!
cd cA
C.D .-14 _w E
44 •z, i.„
en
Z
44
Oet;
U3
E-,
Cr2
-,7)
C> ad
00 1-irs
<4
oz d C>
• 00 ırı t.
u4 od (.4
r.:
.-ı
c;
c4
t4.
Q al
V» E
N<4 c4 c4 'at? .at! "4 : e';
...
ncl •-.N
-ed 2
"2
%0
1-1
E-
<
N4
•
0%
.
t-.
en
:Z ,-, -,
>4c:7j
.7.
c•ı
cl et
\° 00
'14. cO
tt <r"Zi N
'''''
I
Cd
<
.9 -',
Ad 4''
.--1
Ou).
g
,., O
C 9, 14 C 4c-nj
-~ --
E-:
• OCi
W!:!
• .„ O
W >, d••
:-.
0.-
-__
a> ,bz
65
•
E
CS
CD
o
gögg
,.,-, ,...4 4-4 4-4'
o
..
...,
.-,
.....4
Ey
0000
CD
CS
CD
CS
O
CD
CS
C>
CD CD CD CD C> C> C) CD
d d o! c; c:; d d d
oooooo
o o 1.-1
e-1 ...1 ...1 ....1 1-1
4-4 4-1
',;j
g
.,?:„
o
X"
,0
E `8,
o.
O.
CD
c0
1-1
N
un
oz
co
.0
O ,r wl so
,4 N3er
4-4
‘.c; ,.c;
,4
ii)
Ce.
vi
c4 .-■
ın ...,
00
en ....
•0
1..1 C.. •0 N 00
„:::
....
\d
v,,
,<:;
\<:; ,<4, je.;
er .4 O. R
0% e-4
-4'. 44
O ...
4-, 73.
d
o
ıç, ,j.
O
rq
v;
ır:
vı
C>
00 i-i co o
c\1
co m
■ N
o, il.; 04 N rcip,
it k0
m
Ir> \O °D
e4 <4 e4 e4 <4 <4 ei .: e<4
cNi
1-4 .-i c4 "1
1-1 1-4
N
,r
CS
CN
00 N • O. 00
c0 Os ıX> N
\AD et on on
\O
,4
r■
oz
00
....
71k 5'
7.3-
ın
Cd
a>
-o E
•
•E
E
un
N
•-,
04
.4
-
CS
CS
00
c; c; ....1 ,..41
CS
- -.9
d' .- . j.u,
0. en 00 iri ..1 10 0 C".1 Z
cd
a>
C.. OD cD e4 eg o:. ,r 'T
e4 e4 c4 c4 4! og og e4
*
Ey
Wr E • MN
..ı Cid
•••• ıbP '''-'
E
aı yı o
4.
r-
on
c)
CD
0.
1-4
.eri
c4
M
og e4 eg c4
CN
4-4
r- e4 0. un
on CD er ,-1
en
,r
en
e4 c4 og og og og
..$.
Ogm•
E ..5. •
al O o
a) .2,
W
r-
O
d'
o.
Nc.1
un
az
on
.....
1-1
c,i ,f; (-4 <
•4- ,r ,r
-
IT
\O 00 on r. oo 4-4 CD N
r... ,t. et 4-4 O. sO c0
o
...2 ır: m::: oc: cd ,r; „..... „......
•9
o.....
> v)
U N
E 00,
4 ,r ,r •*. ,r ,r ,r ,ra>
.lo ....
o.
.... .40;3
'onu -•
•... ı..., .71; O 0:1
0 in
,:t.
r
işN
o ,İ.
Ö
N
'it
Ö
c0
er
N en
M
M M M M
O
CD C> C> C>
CD CD 0 C>
CS CS CS CS
N
en
d
\O
esı
d
N
in
.4.
on
N
,4
N
eı.
et
,4
c..3 c; c.; c;
el!
co N
oD \O
N N
o .-4 co IN In en
00 .1'.
cip O O er .-4 c,ı m•
• c; ...... ....;
•0
"1
N N 0 \O \O er N 44"
N N it>
. 1 en Ir> 1-1er;
..4!
lir; er: .-.1
er: er: er;
M
-
2 -
a :ii gi
ı4 -"J
44
esgti'-0 c4
, °3
cıl .E.
44 • r,
V.
g ....
.0u,..O
'O N.
of
9. O U
.5. E:
o
O
CS
C)
CD
d
•O
N
.-ı
c)
az
c0
CD
d
c>
CS
CD CD C> C> C> C> CD
Q
§-1
Cd Cd g
000 c>c>cz 00D --â '-.a"iıs
of °4 .."
CS CS CS CS CS CS CS CS
00 E .42 .%
0 4 c.>,
O
ed
c>
.-4
mı;
•0
.-4
ir:
rA
ı-i
O. r, N N
..c>
.-, sO In
ILA iir; .4! \c;
1,-1 ,r1 1,1 171
t. 00 ın ,-. co O.
00 N
ın 0. ın 00 ...I N 00 r..
' 4
.ci mı; vi vi 4! m3
.-1 .-1 .-1.-1 .-• 4 ...4 ..-1
I■
eş! cd .c13
E
..,
t..."1. 4A
«1
ei (1)
0 .0 +-İ
CLI
E-: .7.); :_„
cd
c>
ın
N
N
n 82. 14?
en ..-ı
r, N on on on ır...
,--1 o° u' en en ON
Vj C..
'.
0 " .ra
>+ 0>?.
u ..
O
E .t....'
4"..4.
.. v.,
c0 p!
;5 .... 2 oo
o. .-. o.
ch
1 :C
66
.-,4..4
•-4
4.5
r-.. ...,
d 00
ıch
0D
..1 .< .1
9 (8 Z,
m g
,..%4
g
.ı E rn
g -_-,
,,, 4.4
5 ..
Yı c,%1 E o
t:
d -t41
.-;,.,. .15‘101 "ac.ı .5
o3 -Q> •to Z
zw.< •-■ 071•ZXE_,,,t
Top lam Mev duat
O
c■J
O
•- 1
O \CO M
• cd
d
(•11
IN
1-4
Ni
en
N • • ,c; ,Ö as, •
1-1
∎Jo
•
• oz 06
d
O
m
•
ecı
•-•I
O. M 1-1 c0 O
r•-coo.mN.-ILn
:
,
•
d,Ö
L-.
OD
1-1
e\1
C %,1
N c\1
Tasarru f Mev duat ı
cd
z
7a'
r=1
z
cra
T icar i Mev dua t
z
m
oo
.0
en
Öoics 4r; 0c;en.4.
..
0. 00 .-4 ■0
„d
reı
0.
c0
te'ı
Ni
in•
1--1
•- 1c.1
•-.1 o.
c4 .0
,İ...co• ,r;
. oz 0::.0•
en
et cv el- ...ı Bn ın co m
M.-.1NOCON.-100
jr,.. ir.; e4 • • •
O C> ıe) In
oz 0., e....: i_.;
• d
Ln \O r■ 00
OD CO CO 0% O 1-1 e\1 en
..-ı .-1 1-4 9-1
t-.
\O
re;
en
az
O
e‘;
,:g.
\O
c0
.
Nı
\O
.--1
os
.--.
00
c::,
0% 0. C-• d\O •-■ \O O
d er; ILA. sis
\O M et et ,e-t 9* 00 N
rei .4•or
; el CN
en
• i ;
ef ....ı
.-ı ırı
ı 1-4
,...4 N.
r% 1--. 00 0% \O \O Ni co
,c; 06. oz oz • .4! . .4.,
.--ı 1-. .--i .--1
.-. 1-1 1-ı 1--I ıNeNic.1 N
O
.
CO en et 9*
. .4 .4!
1\
d
Z
d
aZ
Resm i Mev duat
Cd
O
E-,
cd
E-
•
Izt•
•
l•••
•
O
•-•4
'0
In
•
N
N
/-4
Co
e\1
kr)
•••-,
CO
CO
O \ < a%
••••1
OOO et
crz
ırı
ı.
d
00
O\
ın 00 O
I-I
ir; er; oz \O
er; ee; d
u.)
O
—4
00 '0
00 elm
• ,c; as •
ir> '0 d'VO CV 00 0
\C> t•-• 00 et \O CNI
N
.4! • e.,; • os • • u.4
eh
In
111)
ts
75,
00
00
o'.
••••1
■1
t:• tZ
'0 t-. 00 C■
g
7t. C"
ed
• t„i
O
1
rn
(02 cd
, o
No
•-■ OcırZME-d
67
Top lam Mevduat
O
zd
C'T .or
O. er> T-4
er>
O
O
\C)
.4-
•c,
\
t,1
V":
t-.
•C)
\O Le) C'T
I--
M O.
N .4- en
qi- N O. M
4
N
O O
M
(Nr:
t-- 00 CT.
t--
\C) t--
T4 1..4 ı--I T-4 I-1 N
e-I T-4 T-4
1-4
.1r
OZ •er3
ti; td V": t:;
e%1
T-4
•d pp
.4 c,4 M• er: •ci T-4
M O. cd
04 en
04 04
W
o
rj
C> 4-)
Vade liMevduat
d
ır;
›. 'C>
en
.4 4)
1":
›, E
cd
O
"C,
m
N
0S
C.1: t.:
‘t• Ln
4
.-4
O
ş. "C3
C:;
t--
N
d'
\c,
:>, O>
cd
.4
,or
O. ,or
ey;
er; ır;
ed 0
›
e
IS
mıl
os
:;.... "C> ed
os :,
O
:,... .0
O
cd
CS
t-:
eV
\C)
\CS
et)
›, N
E
CO
In Tzl- C›
.0
C'T
C,1 er; •C; C:3 t,: 11-: ef; CNI
C'T C, C'T 00 00 C0\ (:) ,..4
,t; .-; o: t.i
en
y-4 •zt cı
It er> ın •zr
.-4 c0 T-4 M gor t-. .or N
.-1 er:
t: • ,,,i od • \c;
N ın 04 00 In N O Lr>
,or c.. T-4 •C) 0% <X) ın ql
•C; \ C; * t-: t-: t-: «S o:
N
N N
d 04 • • er;
oo T-4 •
o°
00 941. N O\
c:5 c:5 ,r; .1!
dr• en t,... CT.
N 00 .-4 00
t-t--
ln
N
o>
-0
>
0 O
tNi e■i
0. t--
C:;
oD
:.ı.
4-1
en
ın
C> al
cd :2
Q
O.
•
t-. 0 O Lrı
oco
.e. N in \C)
cr: c.4 e.; ,g,
■
T-4
in ,or en t, Lrı 00
d • • od ır--: d ■c; ..42
0,5 c--: ad er;
,--1 N 1-4 N.D t-. NN 00 m Oo0
O. N
,..4 00 00 T-4 M C0 \
doda:c3
T■
e-ğ 1-1
4 .-4
e•4 <•4
,4! '1 r...:
C•4 N
'e;
t-- O O■ c0
vi
ad
cC>.;
O.
00
.24
d
a
Z
ca
>
ou
•Eii
o>
"C›
tel
.4!
\C;
\. CS
.4'
V4
N
rn
en
O 0.
ır;
\C>
C;
e.;
ÖN
m
t--
t-:
kr;
■d
0
T-4
ırı
c:5
.1 r;
-ı eCei
O.
(Ni
en
N
en
C•4 C0\ .-4 T-4
00
•c; ,c3111
1
1.4
ın in in d' CT. en 1-1 d'
e4 ,..4 \d tr; C>: t-: .-: Ilg
t-- 00 0. t-- t--- .-ı t-O GO It 0.. 0. 00 N O
t.: \d . \d ır; er; e41 ‘Ig
c-- r-- t-- t-- t--o0 0.00
.4-
• \ CS t-:
t-- ı---
cd
>>
tr,
g 9o
en
0$
F.
o
.4co
cc
In I ..:
t),1
c6
\C)
CC1:">4°
68
I
C"%
1-4
E tl
E o
02 rn al d aı 'ku)
<
1:: 02
4-9
<
cc>
O
V. Bölüm
BANKACILIK KESIMININ ÖZEL ILGI
DUYACA ĞI MEVZUAT
69
SAYI 35/1987
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR İY T İ
MERKEZ BANK ASI YASASI
Kuzey K ıbr ı
yapar:
K ı sa isim
Tan ı mlar
11/1976
25/1983
26/1987
Kurulu ş
ve Ünvan
Amaç
Bankan ın
Yetki ve
Görevleri
70
s Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet M clisi a şağı
daki Yasay ı
ı
s Türk Cum uriyeti Merkez Bankas
1. Bu Yasa, Kuzey K ıbr ı
Yasas ı olarak isimlendirilir.
ka türlü gerektir edikçe:
2. Bu Yasada metin ba ş
Cumhuriyeti Bakanlar
"Bakanlar Kurulu", Kuzey K ıbr ı s Tür
Kurulunu anlat ı r.
ı nlat ı r.
"Bakan" Maliye i ş leri ile görevli bakan
nl ığı anlat ı r.
"Bakanl ı k", Maliye i ş leri ile görevli Bak
Cumhu iyeti Merkez Bankas ını
"Banka", Kuzey K ıbr ı s Türk
anlat ı r.
çerçevesinde faaliyet
"Bankalar", Bankalar Yasas ı kuralla ı
gösteren bankalar ı anlat ı r.
"Başkan", Banka Ba şkan ını anlat ı r.
şkan y rdı mc ılar ı ndan her birini
"Başkan Yard ı mc ısı ", Banka ba
anlat ı r.
r ı d ışı nda Yönetim Ku"Üye", Ba şkan ve Ba şkan Yard ı mc ıl
rulunun üyelerini anlat ı r.
addesi uyar ınca olu ştu"Yönetim Kurulu", Bu Yasan ı n 10.
rulan Yönetim Kurulunu anlat ı r.
üzere
olmak
ri haiz
3. Bu Yasada belirlenen yetki ve görevi z Bankas ı ünvan ı alt ında
Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Merk lmu ştur..
kamu tüzel ki şiliğ ini haiz bir Banka kur
rı ve y ı llı k programlara
4. Bankan ın amac ı , kalk ı nma plânI yard ı mc ı olacak biçimde
uygun olarak, ekonomik geli ş meye
ve bankac ı lı k sistemini
para-kredi politikalar ını uygulamak
düzenlemektir.
ı r:
5. (1) Bankan ı n görevleri ş unlard
elirtilen esas amac ın ger(A) Bu yasan ı n 4. maddesinde
ac ılı k sisteminin düzenlençekle ş mesi, Cumhuriyetin para ve ban
leri yapmak;
şle
mesi ve denetimi için gerekli tüm i
nde bulundurarak Merkez
(B) Ekonomik ko şullar ı gözön* li olan i ş lemleri yerine
Bankalar ı taraf ı ndan yap ı lmas ı gere
getirmek; ve
nkalar ını ve kredi vermek
(C) Bankalar ile Kooperatif B netlemek.
ıd
amac ı yla kurulmu ş di ğ er kurulu şlar
ı kalmak ko ş uluyla
(2) (1). f ı kra kurallar ını n genell ğ i sakl
Bankan ı n yetkileri şunlard ı r:
emek;
(A) Para ve kredi hacmini düzen
iyatlar ını düzenleyip yönet(B) Cumhuriyetin uluslararas ı ih
mek;
Ku(C) Para ve kredi politikas ı konusunda Bakanlarş lerini
görü
ında
uslar
hakk
rulunca incelenmesi istenecek hu
bildirmek suretiyle Devletin mali ve ekonomik den ış manl ığını
yapmak;
(Ç) Uluslararas ı mali ve ekonomik ili şkilerde
mali ajanl ığını yapmak; ve
Devletin
(D) Devletin bankac ı lığını yapmak ve arzu eden bankaları n da bankac ıl ığı n! yapmak ve mali acentesi olmak.
Merkez ve
Acenteler
6. (1) Bankan ı n Merkezi ve merkez şubesi Lefko şa;dadır.
(2) Banka yabanc ı ülkelerde muhabir veya acente tayin edebilir veya bu gibi tayini iptal edebilir.
Üyelik ve
Iştirakler
7. Banka, Merkez Bankalar ının kat ı ldığı uluslararas ı mali ekonomik ve mesleki kurulu ş lara üye olabilir, hissedar olarak kat
ılabilir.
Sermaye
8. (1) Bankan ı n nominal sermayesi iki milyar Türk Liras
ı olup
tamam ı Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetine aittir.
Bu sermaye,
Banka Yönetim Kurulunun önerisi ve Bakanlar Kurulu Karar ıyle
art ı rılabilir.
(2) Banka Sermayesinin kaynaklar ı şunlard ı r:
(A) Ikiyüzelli milyon Türk Liras ı ödenmi ş sermaye;
(B) Nominal sermaye miktar ına ulaşı ncaya kadar;
(a) Bankan ın yı ll ık kar ı; ve
Teş kilât
ve Organlar
(b) Gerekirse her y ı l bütçedenyap ı lacak ödemeler.
9. Bankan ı n organlar ı şunlard ı r:
(1) Yönetim Kurulu;
(2) Başkan;
(3) Baş kan Yardı mc ılar ı;
(4) Merkez ve Merkez Ş ube Idari Te şkilât ı.
Yönetim
Kurulunun
Oluş umu
10. (1) Yönetim Kurulu, bu Yasa gere ğ ince atanacak olan bir
Baş kan, iki Ba şkan Yard ı mc ısı ve dört üyeden olu
şur.
(2) Bakanl ığı n yetkili k ı lacağı bir temsilci, Yönetim Kurulu
toplant ı ları na kat ı lmaya ve herhangi bir hususun gündeme al
ınmasını önermeye oy hakk ı olmaks ızı n müzakerelere kat
ıl
ıp
görüş
belirt meye
,
Yönetim
Kurulunun
Yetki ve
Görevleri
11. Banka Yönetim Kurulunun yetki ve görevleri şunlard ı r:
(1) Bankan ı n kendi i ş lemlerinde uygulayaca ğı
reeskont, iskonto ve faiz oranlar ı ile ücret ve komisyonlar ı saptamak;
(2) Banka plâsmanlar ı üzerinde tür ve miktar bak
ı m ından
düzenleyici önlemleri almak ve genel kredi hacmi ile genel
kredi hacmi içinde kredi türlerinin sektörler ve konular itibariyle da ğıl ı m ını ayarlamak.
(3) Bankaca aç ı lacak kredilerin esas ve ko şullar
ı ile reeskont ve avans limitlerini saptamak;
(4) Yasal kar şı l ıklara ili şkin 24. maddede belirtilen hususlar
ı
saptamak;
(5) Faiz oranlar ına ili ş kin 25. maddede belirtilen hususlar
ı
saptamak;
71
(6) Özel sektöre mensup kurulu şlarca sat ışa ç ıkar ı lacak tahvillerin miktar, faiz ve sat ış koş ullar ını sapt mak;
inceleyip karara
(7) Bankanın bila.nço, kar ve zarar hesa ını
ba ğ lamak;
ş kin tüzükleri
(8) Bankan ı n idare, te ş kilat ve hizmetle ine ili
hazı rlamak;
ı almak veya kirala(9) Banka ihtiyac ı ile ta şı nmaz mal sat
nmaz
mallar ı gerekti ğ inde
mak ve Bankan ı n sahip oldu ğu ta şı
satmak;
ı ymetlere ili ş(10) Kabuledilen hadler üstündeki tutarlar • ve k
kin sulh ve terkin konular ı nda karar vermek;
(11) Bankan ın y ı ll ı k bütçesini ve faaliyet râ orunu onaylamak;
ı yükümlülük alt ına
(12) Banka personelini atamak ve bank y
sokacak personelin imza yetkilerini belirlem k;
ı l k iş lemlerini ve hiz(13) Bankaca yap ı labilecek di ğ er bankac
metleri saptamak;
sunulacak hususlar
(14) Başkan taraf ı ndan tetkik ve onay
hakk ı nda karar almak;
ş kin esas ve ko şul(15) Kredi kartlar ını n isdar ve kabulüne li
lar ı belirlemek;
almak
(16) Bankalar ı n denetimi hususunda ge ekli önlemleri
nda
önerilerde
ı
ve bakanl ıkça al ınmas ı gereken önlemle hakk
bulunmak.
Yönetim
Kurulu
Toplant ı lar ı
,•
n geçici yoklu ğun12. (1) Yönetim Kurulu, Ba şkan veya Ba ş anı
halinde, Ba şkana
da veya geçici olarak görevini )..4)rna as ı
ı mc ısı taraf ından
Yard
şkan
vekalet etmekle görevlendirilen Ba
toplant ıya ça ğ r ı l ı r.
n az bir defa olmak
(2) Yönetim Kurulu toplant ı lar ı ayda
ı l ı r.
üzere i ş lerin yürütülmesinin gerektirdi ği sa Ida yap
ündemi, Ba şkan veya
(3) Yönetim Kurulu toplant ı lar ının
i
geçici yoklu ğ unda veya geçi olarak görevini yaBaş kan ın
tmekle görevlendirilen
pamamas ı halinde, Ba şkana vekalet
Başkan yard ı mc ısı taraf ı ndan belirlenir.
ülmesini istedikAncak, di ğ er üyelerin gündem d ışı görüş
r ve görü şülür.
leri hususlar da ayn ı toplant ıda günde e al ını
ınmas ı na karar
mine
al
Aksi takdirde bir sonraki tcplant ı günd
verilir.
n kat ılmas ı yla toplan ı r
(4) Yönetim Kurulu, en az dört ı üyen
ile karar al ı r. Oylave toplant ıya kat ı lan üyelerin ço ğunflu ğu
eden ki şinin kat ı ldığı
ık
kanl
r ın e şitli ğ i halinde toplant ıya baş
taraf ı n önerisi kabul edilmi ş sayı l ı r. veya i ş lemi, Yönetim
(5) Yönetim Kurulunun hiçbir eylem
Kurulu üyelerinden herhangi birinin yok uğ u nedeniyle geçersiz
sayı lmaz.
ler ve Bakanl ık tem(6) Başkan, Ba şkan Yard ı mc ıları , Oy işilere (e ş , evlat, ana,
olan
silcisi, kendileriyle akrabal ık bağı
edeki kan ve s ıhri h ı baba, karde ş , torun ve e şinin aynı dere
rulu toplant ılar ına kası mlar ına) ili şkin konularda Yönetim K
alamazlar.
72
(7) Yönetim Ku'rulunun tüm kararlar ı tutana ğ a geçirilir ve
toplant ı ya kat ı lanlar taraf ı ndan imzalan ı
r. Yönetim Kurulu aksine karar almad ı kça bu tutanaklar gizlidir.
Başkan ı n
Atanmas ı ,
Görev
Süresi ve
Nitelikleri
Ba şkan ın
Yetki ve
Görevleri
13. (1) Ba şkan, Ba ş bakan taraf ı
ndan Bakanlar Kurulunun onayıyla be ş yı l için atan ı r.
Bu süre sonunda yeniden atanmas ı
mümkündür.
(2) Ba ş kan olarak atanacak ki ş inin yüksek ö
ğ renim görmü ş
olmas ı ve bankac ı l ı
k, ekonomi, maliye ve muhasebe alanlar ında en az on y ı l tecrübeye sahip olmas ı
gerekir.
14. Baş kan ı n Yetki ve Görevleri şunlard ı r:
(1) En yüksek icra amiri s ı fat ı yla Bankay
ı sevk ve idare
etmek;
(2) Bankay ı yurt içinde ve yurt d ışı nda temsil etmek;
(3) Bu Yasa kurallar ın ı n ve yönetim Kurulu taraf
ı ndan al ı nan kararlar ı n yürütülmesini sa ğ lamak;
(4) Bu Yasa ile Bankaya verilen görevlerin yap
ı labilmesi
için uygun bulaca ğı önlemleri almak ve gerekli görece
ğ i hallerde bunlar hakk ı nda Yönetim Kuruluna önerilerde bulunmak;
(5) Bankan ı n bütçesini haz ı rlamak;
(6) Bankan ı n bilânço ile kâr ve zarar hesab
ın ı ve faaliyet
raporunu haz ı rlamak;
(7) Yokluğ unda kendisine vekalet edecek Ba
ş kan Yard ı mc ı s ın ı belirlemek; ve
Baş kan Yard ı mc ı lar ı n ın
Atanmalar ı ,
Görev süreleri ve Nitelikleri
Ba ş kan Yard ı mc ı lar ı n ı n
Yetki v
Görevleri
Üyelerin
Atanmalar ı ,
Görev Süreleri ve
Nitelikleri
(8) Hükümetle Banka aras ı ndaki irtibat ı sa
ğ lamak.
15. (1) Bankan ı n iki Ba ş kan Yard ı mc ıs ı
fı ndan Bakanlar Kurulunun onay ı ile be olup, Ba ş bakan taraş yı l için atan ı rlar. Bu
süre sonunda yeniden atanmalar ı
mümkün
önce ayn ı yöntemle görevden al ı nabilirler. olup süre bitiminden
(2) Ba ş kan Yard ı mc ısı olarak atanacak ki
ş ilerin, 13. maddede öngörülen Baş kanda aranan niteliklere sahip
olmalar ı gerekir.
16. (1) Ba ş kan yard ı mc ı lar ı , Baş kan taraf ı
rev bölümünde kendilerine verilecek k ısı mlarndan yap ı lacak göın gere ğ i gibi yürütülmesi ile görevli ve sorumludurlar.
(2) Baş kan ın, yoklu ğ unda kendisine vekalet etmekle görevlendirdi ğ i Baş kan Yard ı mc ıs ı , Ba şkan ı
n yetkilerini aynen kullan ı r.
17. (1) Üyeler, bakanlar Kurulu taraf ından atan ı r.
(2) Üyeler, be ş yı ll ık bir görev süresi için atan ı rlar.
süre sonunda yeniden be şer yı ll ı k sürelerle göreve atanabilirler. Bu
(3) Herhangi bir ki şinin üyeli ğ inin, görev süresinin tamamlanmas ından önce son bulmas ı halinde, Bakanlar Kurulu a
şağı daki (4). f ı krada belirtilen niteliklere sahip bir ki
ş iyi Yönetim
Kurulu üyeli ğ i son bulan bu gibi bir ki ş
inin görev süresinin
geri kalan k ısm ı için üye olarak atar.
(4) Üye olarak atanacak ki ş ilerin yüksek öğ renim görmü
ş
olmalar ı ve hukuk, maliye, ekonomi, bankac ı l ı
k, muhasebe, ticaret, sanayi, tar ı m veya turizm alanlar ı nda bilgi ve tecrübe
sahibi olmalar ı koş uldur.
73
Yönetim
Kuruluna
Atanamayacak
Ki şiler
Yönetim
Kurulu
Üyeli ğ inin
Sona
Ermesi
Ücretler
Bankan ın
idari Örgütü
Kredilerin
Düzenlenmesi
Faiz Fark ı
Fonunun
Oluş umu ve
Kaynaklar ı
il r Yönetim Kuruluna
18. A şa ğı daki f ı kralarda belirtilen ki ş
atanamazlar:
şkanlar ı , Belediye
(1) Bakanlar, Milletvekilleri, Belediye Ba
Meclisi Üyeleri;
ş lerinde
(2) Güvenlik Kuvvetlerinde, Polis ör ütünde, Din i
ve yerel yönetimlerde fiilen görev yapan ki şiler;
m an yetersiz olanlar;
(3) Müflisler ve bedeni veya akli bak ı
(4) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetind ki herhangi bir mali
şiler
kuruluş ta direktör veya müstandem olarak görev yapan ki
ta
kontrolu
elinde
tutacak
miktarda
hisile bu gibi bir kurulu ş
sesi bulunan ki şiler;
ğ ram ış
(5) Hapis cezas ına çarpt ı r ı lm ış olanl r veya affak,uirtikâp
ı
olsalar dahi rü şvet, h ı rs ızl ık, doland ı r ıc ı l k, sahtekarl
suçlardan
hüı
ı
c
ızart
ı rza geçme, hileli iflas ve benzeri yüz
küm giymi ş olanlar.
19. Yönetim Kurulu Üyeli ğ i aş ağıda ı,elirtilen hallerde son
bulur:
(1) Ölüm halinde,
(2) Yaz ı l ı istifa halinde,
üç toplant ıs ın(3) Yönetim Kurulunun birbirini taki•eden
da, Yönetim Kurulunun izni olmaks ızı n haz ı r bulunmama halinde,
(4) 18. maddede. belirtilen hallerden herhangi birinin gerçekleş mesi halinde.
20. Ba şkan, Ba şkan Yard ı mc ı lar ı ve Oy lerin ücretleri Bakanlar Kurulu taraf ı ndan saptan ı r.
21. Bankan ı n idari organlar ı yasa ile düz nlenir.
22. (1) Banka, kalk ı nma planlar ı ve b na ili şkin yı ll ı k proghedeflerin sa ğ lanmaramlar çerçevesinde, ekonomik amaç
•
hacim,
nitelik, mahis ı na yard ı mc ı olacak biçimde kredileri
edi
sistemi
içinde gedüzenler
ve
k
yet ve temin ko şullar ını
bu
kredilerin
amac ına
Banka
nel likidite ihtiyac ını kar şı lar.
nezdinde
gerekli
görilgili
bankala
uygun şekilde kullan ı l ışı n ı
e
sahiptir.
düğ ünde müfetti ş leriyle denetleme yetkisi
(2) Banka, kalk ı nma planlar ı ve y ı l ı k programlar ın hedeflerine uygun olarak bankalar ı n plas anlar ı üzerinde nitelik
genel
ve nicelik bak ı m ı ndan düzenleyici kar rlar alabilir ve konusektörler
ve
kredi hacmi içinde çe ş itli kredi türlerinin
lar itibariyle da ğı l ı m ını ayarlar.
23. (1) Banka te ş viki öngörülen sektörl r ve konular için terıyla,
cihli faiz oranlar ını n uygulanmas ın ı k olaylaş t ı rmak amac
ur.
ştu
Fonu
olu
Banka bünyesinde Faiz Fark ı
(2) Faiz Fark ı Fonu'nun kaynaklar ı ş nlard ı r:
(A) Devlet bütçesine bu amaçla k nulacak ödenek,
ık
(B) Banka nezdindeki hazine f nlar ı faizlerine kar şı l
i
bir
ödenek;
ve
olarak Banka bütçesinden ayr ı lacak belir
74
(C) Bankalar ile Kooperatif Bankalar ı ve kredi vermek
amac ı yle kurulmu ş di ğ er kurulu şlar ı
n verecekleri her türlü
nakdi krediler üzerinden, uygulanacak azami yasal faiz oran ı
içinden Bakanlar Kurulunca saptanacak ve be ş puan ı geçmeyecek olan miktarlar.
Yasal
Karşı l ı klar
24. (1) Bankalar ı n taahhütlerine kar şı l ı k bulunduracaklar
ı genel disponibilitenin en dü şük oran ı Bankaca saptan ı r.
(2) Bankalar, (1). f ıkra gere ğ ince tesis edecekleri genel
disponibiliteden ba ş ka Banka nezdinde aç ı lacak hususi bloke
birer hesapta nakden mevduat kar şı l ığı tesis etmek zorundadı rlar.
(3) (2). f ı kra gere ğ ince tesis edilen kar şı l ığı
n bankalar
mevduat ı dışı nda kalan tüm mevduata oran ı
, ekonomik korıjonktüre göre Bankaca saptan ı r;
(4) Banka, (2). f ı krada öngörülen kar şı l ı klara verilecek
faiz oranlar ını saptamaya yetkilidir.
(5)
Yasal kar şı l ı k oranlar ının de ğ iştirilmesi
hakk ındaki
kararlar ı n ne zaman yürürlü ğe girece ğ i ve kapsam
ı Bankaca
saptan ı r.
(6) Banka, mevduat kar şı l ıklar ı için saptanan oranlar
ı
süresinde tesis etmeyen bankalara tesis edilmeyen k ısı m için
uygulanacak cezai faiz, oran ve esaslar ını saptar.
Banka,
uyar ısına rağ men on be ş gün içinde mevduat kar
şı l ığını tesis
etmeyen bankalar ı n mevduat kabul etme yetkisinin süreli
veya süresiz olarak kald ı rı lmas ını Bakanlar Kurulundan isteyebilir ve/veya senetlerinin reeskonta kabulüne son verebilir.
(7) B-ankalar, her ay, ayl ı k mevduat cetvelleri doldurarak
mevduatlar ı ndaki art ış la ilgili kar şı l ıklar ı en geç müteakip
ayı n on be ş ine kadar Bankadaki hususi hesaba yat
ı rmak zorundad ı rlar.
(8) Ayl ı k mevduat cetvellerine göre mevduat ın azalmas
ı
halinde ilgili Bankalar azalmaya ili şkin karşı l ığın
iadesini
isteyebilirler.
Banka, bu talepleri derhal yerine getirmekle
yükümlüdür.
Banka, mevduat ı olağ anüstü çekilmekte olan bir
bankanı n talebi halinde, ayl ı k mevduat cetvellerinin verilmesini beklemeksizin azalmaya ili şkin kar şı l ığı derhal iade eder.
(9) K ıbr ı s Rum Yönetimi Merkez Bankas ında, bu yasan ın
yürürlü ğ e girdi ğ i tarihten önce toplanan yasal kar şı l ı klar, bu
maddedeki yasal kar şı l ıklar ı n hesaplanmas ı nda gözönünde bulundurulur.
Faiz
25. Banka, her türlü Türk Liras ı ve döviz mevduat kabulünde,
Oranlar ı Bankalar ve Kooperatif bankalar ı
ile kredi vermek amac ıyla
kurulmuş di ğ er kuruluşlar ın her türlü kredi i ş lemlerinde al ı nacak ve verilecek en yüksek faiz oranlar ı ile sa ğ lanacak
öteki menfaatlerin ve tahsil edilecek masraflar ın mahiyetini
ve en yüksek oranlar ını ve mevduatta vade müddetlerini ve
faizlerin k ı smen veya tamamen serbest b ı rak ı lmas ı n ı ve yürürlük zamanlar ın ı saptamaya yetkilidir. Bu hususlar Bakanl ığı n önerisi üzerine Bakanlar kurulunun alaca ğı kararlar ın
Resmi Gazete'de yay ı mlandığı tarihten ba ş layarak yürürlü ğe
girer. Belirlenecek faiz oranlar ı ve faiz oranlar ı ile ilgili
di ğ er hususlar Bankalar d ışı ndaki tüm borç-alacak ili şkilerinde de geçerlidir.
75
Bu s ı fatla, özellikle
26. (1) Banka, Devletin haznedar ıdı r.
yabanc ı memleketDevletin gerek yurt i ş indeki ve gereks
i,
bütün Hazine i şlerdeki her türlü tahsilât ve ödemeleri
ş it para nakil ve
çe
her
ışı
içi ve yurt d
lemlerini ve yurt
havale i ş lerini ücretsiz yapar.
n paralar ı (2) Bakanlar Kurulunca, saptanacak kuruluşlar ı
aç ı laşekilde
Bu
nı n bankaya yat ı r ılmas ı kararlaşt ı r ı labilir
oranda
faiz
verilecak hesaplara Bankaca kararla şt ı r ı lacak
bilir.
(3) Banka, Devlet iç borçlanma ta villerinin mali servisini yapmakla görevlendirilebilir.
labilecek
27. Banka, banka ş ubelerinin bulundu ğu yerlerde aç ı
Takas
bankalar aras ı takas odas ı i şlemlerine nez ret eder.
Odas ı
28. Bakan, bankan ın i ş lem ve hesaplar nı denetletebilir. BaÖzel
n isteyebilir.
kanl ı k, bu hususta her türlü bilgiyi bankad
Denetim
içinde faali29. (1) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti sını rlar ı
Bilgi
ile kâr ve
ı
ilânçolar
yette bulunan bütün bankalar, y ı ll ık
isteme
ı ile birtçi
raporlar
zarar hapicı rin ı idare meclisi ve den
Yetkisi ve
erisinde
Bankaya
verlikte, y ı l sonundan ba ş layarak üç ay i
Denetim
mekle yükümlüdürler.
döviz ve di ğer i ş(2) Banka, bankalardan mevduat, kre
ir
ve
Bankalar Yasalemlerine ait her türlü bilgiyi isteyebi
11/1976
r
denetlemeleri
yapar
sı nda öngörülen ve Bankaya verilen di ğ
25/1983
r.
ı
rma
başlat
şt
gerekli önlemleri al ı r ve/veya cezai kovu
26/1987
(3) Bankalar, Bankan ın (2). f ıkraya göre isteyece ği bilgileri bankan ın belirtece ğ i süre içinde verm ye zorunludurlar.
(4) Banka, bankalar ı n mali duruml r ını izler, inceler ve
Saptad ığı hususlarla ilgili gerekli önlemleri al ı r
denetler.
ve/veya cezai kovu şturma başlat ı r.
30. (1) Banka, bankalar ile kooperatif bankalar ını n ve kredi
Bankalar ın
Denetlenmesi vermek amac ı yla kurulmu ş di ğer kurulu lar ı n her türlü i şlemlerinin bu yasa, Bankalar Yasas ı , Pul Yasas ı , Döviz istikraz
11/1976
Yasas ı , D ış Ticaret
Fonu Yasas ı , Para ve Kambiyo i şler
25/1983
(Düzenleme ve Denetim) Yasas ı ve yü ürlükteki Yasa gücün26/1987
deki
kararnameler ile di ğ er ilgili y salara ve bu Yasalar
19/1963
ve
uyar ınca ç ıkar ı lan Tüzük, Yönetmeli , Karar, Tebli ğ
29/1970
yapar;
denetimini
Emirnamelerin kurallar ına uygunlu ğun n
12/1972
urma
baş lat ı r.
ş
r
ve/veya
cezai
kovu
ı
gerekli
önlemleri
al
2/1973
17/1973
(2) Denetlenecek banka ve kurulu lar gerekli her türlü
37/1977
bilgi ve belgeleri denetimle görevli ki şilere zaman ında ve
27/1980
eksiksiz oalrak vermek zorundad ı rlar.
12/1987
4/1979
38/1982
22/1987
12/1983
31. (1) Banka, Kuzey K ıbr ıs Türk Cu huriyeti S ı nı rlar ı içinRisklerin
de faaliyette bulunan bankalar ın ve müş terilerinin risk dutoplanmas ı
rumlar ın ı nezdinde toplamak amac ı yla bir Risk Merkezi kurar.
ve risk
merkezi
(2) Bankalar, risk durumlar ı hakk nda Bankan ın kendilerinden istedi ğ i bütün bilgileri, Bankan n talimat ı na göre belirtece ğ i süre içinde ve formüllere uygun olarak vermekle
yükümlüdürler.
76
Haznedarl ık
ve Di ğer
Görevler
K ı sa vadeli
senet ve
vesikalar ı n
reeskont ve
avansa kabulü
(3) Risk Merkezinin bütün i ş lem ve kay ı tlar ı gizlidir. Ancak Banka, ilgili bankalar ı , müş
terilerinin veya kredi isteklilerinin risk durumlar ı hakk ı nda ayd ı nlatabilir.
32. (1) Banka en az üç imzay ı ta şı mak kayd ıyla:
(A) Vadelerinin bitimine en çok
koş uluyla turizm, sanayi, maden ve tardokuz ay kalmak koı m i ş leriyle u ğ ra şan
ki ş
ilerin, bankalar taraf ı ndan tevdi edilecek ticari senetlerini;
(B) Vadelerinin bitimine en çok dört ay kalmak ko
şuluyla di ğ er ki ş ilerin bankalar taraf ı
ndan tevdi edilecek ticari
senet ve vesikalar ı n ı ;
(C) Küçük sanat erbab ı
ve kooperatiflerin kredi gereksinimlerini kar şı lamak üzere bankalar taraf ı
ndan, vadelerine en çok dokuz ay kalm ış olmak ko ş uluyla tevdi
olunacak
senetlerini,
reeskonta kabul edebilir.
Orta vadeli
reeskont ve
avans i ş lemleri
Reeskonta veya avansa kabul edilecek
senetlerin en
yüksek tutar ı
Tahvil
kar şı l ığı
avans
(2) Banka, ikinci imza reeskonta gelen banka olmak kaydı yla istisna olarak iki imza ile yetinebilir.
(3) Banka, (1). f ı kraya göre reeskonta kabul edebilece
ği
senetler kar şı l ığı nda avans da verebilir.
33. Banka, Yönetim Kurulunca saptanacak esas ve ko
şullar
çerçevesinde bankalar taraf ı ndan tevdi edilecek, vadelerine
en çok be ş yı l kalm ış olan senetleri reeskonta kabul edebilir veya kar şı l ığı nda avans verebilir.
Bu senetlerde en az iki
imza= bulunmas ı koş uldur.
34. (1) 37. 'maddeye göre yap ı lacak i ş
lemler hariç olmak
üzere, Banka ödenmi ş sermayesi ile ihtiyat akçeleri toplam
ın ı n %10'unu a ş an bir mebla ğı
içeren senet ve vesikalar ı reeskonta kabul edemeyece ğ i gibi teminat olarak da kabul
edemez.
(2) Ayn ı imzalar ı ta şı yan birden fazla senetlerin toplam
ı
yukar ı daki (1). f ı krada belirtilen tutar ı aşt
ığı takdirde, fazlas ı reeskonta veya teminata kabul edilemez.
35. Banka, Devlet tahvilleri ile Yönetim Kurulunca sa
ğ lam
kabul edilen tahviller t kar şı l ığı nda, en çok yüz yirmi gün vade ile ve nominal de ğ erlerinin %80'i oran ı
nda bankalara
avans verebilir.
Ancak, kendi ihraç ettikleri tahviller kar şı l ığı nda bankalara avans verilmez.
Hazineye k ısa
vadeli avans
36. Banka, miktar ı cari y ı l genel bütçe ödenekleri toplam
ı n ın
%5'ini geçmemek üzere, Hazineye k ı sa vadeli avans hesab ı
açabilir.
Her y ı l için bu esasa göre hesaplanacak avans
miktar ı ndan daha önceki y ı llarda al ı
nan avanslar mahsub
edilir ve hazineye o y ı l sadece aradaki fark ödenebilir.
Bu
avans hesab ı na uygulanacak faiz haddi ile ekonomik durum
gözönünde tutularak kullan ı lacak avans nispeti Yönetim Kurulunca kararla şt ı rı l ı r.
Kamu müesseselerine
kredi
37. (1) Banka, iktisadi faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlar ı nı n mevsimlik ham madde ve ürün al ı m ı
ve turizm
gereksinimleri için düzenleyecekleri en çok dokuz ay vadeli
usulüne uygun borç senetlerini veya bunlar ı n Hazine kefaletini haiz olanlar ın ı iskonto edebilir ve kar şı l ığı nda avans verebilir.
77
m gereksinimlerini kar şı (2) Banka, bu kurulu şlara yat ı rı
lamak amac ı yla kredi veremez.
(3) Banka, verdi ğ i bu krediler üze inde her türlü denetim
yetkisine sahiptir.
Bu suretle kabul edilebilecek •orç senetlerinin en yükı
sek oranlar ı ile bunlara uygulanacak iskonto ve faiz oranlar
Yönetim Kurulunca kararla şt ı r ı l ı r.
Alt ı n döviz
ve Türk Liras ı ile ilgili
i ş lemler
38. Banka a şağı daki i ş lemleri yapmaya yetkilidir:
ğ i gibi, alt ın
(1) Sikke ve külçe halinde alt ı n al p satabilece
ithal ve ihraç edebilir;
ı p satabilece ğ i gibi
(2) Vadeli ve vadesiz her türlü dö izi al
döviz ve alt ın kar şı l ığı nda avans verebi ir;
(3) Bankalara kurye kredisi tan ıyab. lir;
ı ülkelerden kar şı l ıkl ı
(4) Türk Liras ı ve döviz olarak yalanc
i alabilir;
veya kar şı l ıksı z her çe ş it avans ve kre ıı
Bankan ın
yapaca ğı
i ş lemlerle
ilgili
limitler
Bankan ı n yapamayaca ğı
i şlemler
(5) Röpor i ş lemleri yapabilir.
ge39. (1) Bu Yasan ı n 32., 33., 35., 36., 37. ve 38. maddeleri
, ödenmi ş
ı
le
lerin
toplam
ş
i
i
ğ
n
yapabilece
re ğ ince Bankan ı
sermaye, ihtiyat akçeleri ve nezdindeki muhtelif fonlar ile mevduatlar toplam ını geçemez.
ı ve kredi
(2) Bankan ı n verece ğ i borçlar ı n e yüksek miktar n kredi
ı
türlerine göre limitleri, ekonomik edefler, piyasan
n
portföy
ı
ihtiyac ı , bankalar sisteminin likidit si ve Bankan
kompozisyonu gözününde tutulmak su etiyle Yönetim Kurulunca
saptan ı r.
40. Bankan ı n yapamayaca ğı i ş lemler -unlard ı r:
d ışı nda kar şı (1) Bu Yasa ile aç ı kça yetki veri en i şlemler
l ıks ı z kredi açamaz ve avans veremez;
(2) Her ne ş ekilde olursa olsun kefil olamaz ve teminat
veremez;
(3) Portföyünde mevcut senetleri enileyemez;
ilan edilecek hususlar ve
talimat
yetkisi
78
ı rees(4) Taşı nmaz mal al ı m ı ile ilgili senet ve vesikalar
da
veremez;
konta kabul edemeyece ğ i gibi bunlar üzerine avans
(5) Bu Yasa ile belirtilen hususl r d ışı nda Banka, kendi ad
ka şirve hesab ı na hiç bir i ş ve ticaret ya amayaca ğı gibi baş
alakez ve müesseselere de i ştirak edem z, hisse senedi sat ın
maz ve bunlar ı avansa kabul edemez; ve
(6) Banka, kendi gereksinimi d ışı da taşı nmaz mal edinemez.
41. (1) Bu Yasa uyar ınca Banka taraf ından al ınacak genel
kapsaml ı tüm önlemler, yürürlük ta ihleri ile birlikte Bankaca
saptanacak ş ekil ve usulde Resmi G zete'de yay ı mlanarak ilan
edilir.
(2) Banka, bankalara yasalarda ö görülen her türlü görevleri
ve uygulayacaklar ı esas ve i ş lemler ile ilgili olarak yaz ı l ı talimatlar gönderebilir.
Hesap dönemi
Bilanço
ve rapor
Bilanço ile
Kâr ve Zarar
Hesab ı
Banka Bülteni
Kar ı n
Kullan ı m ı
Tasf i ye
Vergi, resim
ve harçtan
muafiyet
19/1963
29/1970
12/1972
2/1973
17/1973
37/1977
27/1980
12/1987
Resmi Belge
Ceza Yasasını n uygulanmas ı
Fas ı l 154
13/1959
3/1962
15/1972
20/1974
31/1975
6/1983
Tedavülü Zorunlu Para
Türk Liras ı n ı n Tedavül
Mecburiyeti
Bankan ın
Mallar ının
Hazine Mal ı
Sayı lması
Tüzük Yapma Yetkisi
42. Bankan ı n hesap dönemi, takvim y ı
l ıdı r.
43. Bankan ı n denetimi Say ış tay taraf
ı ndan yap ı l ı r.
Say ıştay,
tevdi edilen y ı ll ı k Bilânço ile kâr ve zarar
hesaplar ın ı en geç
iki ay içinde denetler ve raporunu Bankaya, Bakanl ığ
a ve
Cumhuriyet Meclisine sunar.
44. Banka, Say ış tay denetiminden geçmi
ş yı ll ı k bilânço ile
kâr ve zarar hesab ı ile faaliyet raporunu en
geç üç ay içerisinde Resmi ,q4zeteide yay ı mlar.
45. Banka, üçer ayl ı k dönemler sonunda bülten ç
ı kar ı r.
46. Bankan ın y ı ll ık kar ı , nominal sermayeye ula
şı ncaya ',Adar
ödenmi ş sermayeye eklenir, bilâhare ihtiyata al
ı n ı r.
47. Bankan ı n tasfiyeye gitmesi halinde uygulanacak tasfiye
esaslar ı bir yasa
ile düzenlenir.
48. Banka:
(1) Bankac ı l ık i ş lemleri dolay ısı yla elde etti
ğ i karlar için
kurumlar vergisinden;
(2) ithal edece ğ i sikke ve külçe halindeki alt
ı nlar için her
türlü vergi, resim ve harçtan; ve
(3) Pul Yasas ı uyar ı
nca ödenmesi gerekli pul vergisinden
muaft ı r.
49. Bankan ı n her türlü evrak, kay ı
t, defter ve senetleri ile bunlara dayanan hesap özetleri resmi belge say ı lı r.
50. Bankan ı n Baş kan, Ba ş kan Yard ı
mc ı lar ı
Banka personeli Ceza Yasas ı uygulamas ında ve Üyeleri ile
Kamu Görevlisi
sayı l ı rlar.
51. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinde, Türk Liras
mecburi para olup, s ını rsı z ödeme gücüne haizdir. ı tedavülü
52. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas
ını n her türlü
taşını r ve ta şı nmaz mallar ı ile de ğ
erleri,
Hazine
mal ı sayı lı r
ve ona göre i ş lem görür.
53. (1) Banka Yönetim Kurulu, a şa ğı daki konularda Tüzük yap
ma yetkisine sahiptir:
(A) Bankan ın İ dare, teşkilat ve hizmetleri;
79
(13) tgitonto ve avans i ş lemleri;
(C) Haberle ş me, ar ş iv ve imha i şlemler .
(Ç) Müş terek muhafaza i ş lemleri;
(D) Faiz Fark ı Fonu iş lemleri;
ş lemleri;
(E) Tevdiat hesaplar ı , tahvilât ve hava e i
(F) Vezne i ş lemleri;
ını n ve kredi ver(G) Bankalar ı n, Kooperatif Bankala
n
d
netimi i ş lemleri;
ı
şlar
er
kurulu
mek amac ı yla kurulmu ş di ğ
(H) Takas Odas ı i ş lemleri; ve
(I) Risk merkezi i ş lemleri.
Bakanlar
(2) (1). f ıkra uyar ınca ç ıkar ı lacak tüzükler,
mlanarak
yürürlü ğe
ı
Kurulu karar ı ile Resmi Gazete'de ya
girer.
Türk Liras ın
Ili şkin Suç
ve Cezalar
Faiz
Oranlar ına ve
Yürürlük Zamanlar ına
Uymama
Kredi Ko şullar ı na Uymama
I ş lemlerde
uygunsuzluk
ve denetimde
istenen bilgi
ve belgeleri
vermeme
Yürürlükten
Kald ı rma
31/1983
80
engel olan serbest
54. Türk Liras ı banknotlar ını n tedavülüne 1 etmeyen, kasten
dolaşı m ve s ını rs ı z ödeme gücünü kab banknot basan ve/
banknotlar ı tahrip veya yok eden, sahte
ıkmas ı na yard ı mc ı
veya tedavüle ç ı karan ve/veya tedavüle çmahkumiyetleri
haolan ki ş iler bir suç i ş lemi ş say ı l ı rlar ve
milyon
Türk
on be ş
linde be ş yı la kadar hapis cezas ı na veya
iki cezaya birden
na
veya
her
ı
Liras ı na kadar para cezas
çarpt ı r ı labilirler.
aptanan oran s ın ı r,
55. Bu Yasan ı n 25. maddesi uyar ınca
ayan bankalar ın i şyürürlük zaman ı ve de ğ i ş ik oranlara uy
e
ilgilerine ve fiile
terini fiilen yöneten mensuplar ı , görev
ş sayı lular ve mahkat ı lma derecelerine göre, bir suç i şlem
na veya on
kumiyetleri halinde, be ş y ı la kadar hap s cezas ı
ı na veya her iki
be ş milyon Türk Liras ı na kadar para c zas
labilirler.
cezaya birden çarpt ı r ı
n kredileri amac ına
56. Bu Yasan ı n 32. maddesinde belirtil
uygun olarak kullanmayanlar bir suç i şlemi ş say ı l ı rlar ve
mahkumiyetleri halinde, kulland ıklar ı k edi miktarlar ını faizleriyle birlikte iade cezas ı na veya ku lan ı lan kredi miktaher iki cezaya birrın ı n %50'sine kadar para cezas ı na veya
den çarpt ı r ı labilirler.
n bilgi ve belgeleri
57. Bu Yasan ı n 30. maddesinde belirtil veya i ş lemleri, 30.
zaman ı nda ve eksiksiz ,olarak vermeyen
maddede belirlenen mevzuata uygun ol ad ığı saptanan Bankalar Kooperatif Bankalar ı ve kredi ve mek amac ı yla kurulı suç i şlemi ş say ı muş di ğ er kurulu ş lar ve bunlar ı n mensuplar
kurulu şlar yirl ı rlar ve mahkumiyetleri halinde, bu ba ka vena;
bu banka ve
ı
na
kadar
para
cezas
mi milyon Türk Liras ı
ise,
mahkumiyet
eri
halinde,
görev ve
kurulu ş lar ı n mensuplar ı
la kadar
ş
yı
ilgilerine ve fiile kat ı lma derecelerine göre, be
na
kadar
para
ceı
hapis cezas ı na veya onbe ş milyon Türk L ras
abilirler.
r
ı
zas ı na veya her iki cezaya birden çarpt ı
şlayarak:
58. Bu Yasan ı n yürürlü ğe girdi ğ i tarihten ba
erkez Bankas ı Yasas ı
(1) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti da
öngörülen tüzükler
Ancak bu Yas
yürürlükten kald ı r ı l ı r.
Merkez
Bankas ı Yalan
r
ı
ı
yap ı l ı ncaya kadar yürürlükten kald
ı r ı olmayan
asaya
ayk
lan
tüzüklerin,
bu
sas ı uyar ınca yap ı
kurallar ı yürürlükte kalmaya devam eder.
Fas ı l 150
11/1976
25/1983
26/1987
Kazan ı lm ış
haklar
31/1983
Yürürlü ğ e
Giri ş
(2) Faiz Yasas ı yürürlükten kald
(3) Bankalar Yasas ı nı n 8.
ı rı l ı r.
maddesi yürürlükten kald ı rı l ı r.
59. (1) Bu yasa ile yürürlükten kald ı rı
lan Kuzey K ı br ıs
Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasas
ı ile ona dayan ı larak çı Türk
lan Tüzükler çerçevesinde yap ı
kar ı lan tüm sat ı n almalar, karlar ve
banka i ş
ile personele verilen tüm atamalar ve atama
koş ullar ı ,lemleri
aynen bu Yasa uyar ı nca yap ı
lm ış say ı l ı r.
(2) Ba ş kan ve Ba ş
kan Yard ı mc ı lar ı
lerinin atanma ko ş ullar ı
ile Yönetim Kurulu üyegörev süreleri, bu Yasa ile yürürlükten kald ı rı lan Kuzey Kve
ı br ı s Türk Cumhuriyeti
Yasas ın ı n 9., 12. ve
Merkez Bankas ı
16. maddelerinde öngörülen süre sonuna kadar devam eder.
60. Bu Yasa Resmi Gazete'de yay ı
mland ığı tarihten ba ş
yürürlü ğ e girer.
layarak
81
82
VI., BÖLÜM
TABLOLARIN LISTESI
83
TABLOLARIN LISTESI
Sayfa
Tablo 1 Avans ve Reeskont I şlemleri
2 Avans ve Reeskont Borç Bakiyeleri
nda Tutulan Dövizin AB Dolar ı
3 Devletin Kur Hesab ı
Karşı lığı Olarak Dökümü
ğu Dö zin ABD
tl
4 Bankalar ı n, Bankalar Kurundan Tuttu
Doları Kar şıl ığı Olarak Dökümü
5 Döviz Rezervlerinin Art ış H ızı
►►
Cins ve
6 Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar ını
Vadelerine Göre Dökümü
7 Türk Liras ı Mevduat ı n Art ış H ızı
er Bankala Nezdinde
8 K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğ
Resmi Mevduat
ile Toplam Plasman
9 Türk Liras ı Mevduat Art ış H ızı
ı
Artış H ızının Kar şılaştı rmas
ının ii ökümü ve
10 İ skonto Senetleri ve Banka Plasmanlar
Geçmi ş Dönemle Kar şılaştı rması
ve Sektörel Katma De erlerin Bü11 GSMH'n ın Da ğılı mı
ıyla)
yüme H ızlar ı (cari üretici fiyatlar
D ğ erlerin Bü12 GSMH'n ın Da ğılı mı ve Sektöre! Katma
ıyla)
yüme H ızlar ı (sabit üretici fiyatlar
13 Kaynaklar - Harcamalar Dengesi
ve Nüfus
14 istihdam ın Sektörel Da ğılı mı
11
tl
►1
►1
15 Hayat Pahal ılığı
n Mal ve Hizmet Grupl r ı na Göre
16 Hayat Pahal ılığı nı
Da ğılım ı
17 GSMH ile Kar şılaştitmal ı Bütçe Analizi
18 Kar şılaştı rmalı Bütçe Özeti
ı
19 Y ı llar Itibariyle Bütçe Aç ıklar
lanan Kredi erin (faiz
20 T.C. Ziraat Bankas ı 'ndan Sa ğ
hariç) y ı llar itibariyle Döküm
ış
21 K.K.T.C.'nin Türkiye ve Di ğ er Ülkelerle Olan D
Ticareti
22 Ülkeler itibariyle D ış Ticaret
23 D ışsat ı mı n Yap ısı
24 Mal Gruplar ı na Göre D ışal ım
11
11
84
25 D ış Ticaret
26 ödemeler Dengesi
27 Türkiye ve Di ğ er Ülkelerden Gelen Turistler
28 K.K.T.C. Merkez Bankas ı 'nı n Bilânçosu
4
5
9
12
15
18
21
24
26
27
31
32
34
36
38
39
41
42
43
44
47
48
49
50
51
53,
54
56
Tablo 29 K.K.T.C. Merkez Bankas ı 'nı n Kâr ve Zarar Hesab
ı
30 Bankalar ı n Aktif ozetleri
31 Bankalar ı n Pasif ozetleri
32 İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar ını
n Sektörel
Dağı lımı
33 İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar
ını n Sektöre!
Yüzde (%) Dağılım ı
34 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ı = Niteli ğ ine Göre
Analizi
57
63
64
65
66
67
35 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ını n Vadelerine Göre
Analizi
68
85

KKTCMB Bülten ( Eylül 1989 No:09 )

Transkript

Benzer belgeler

1. Hafta - Sosyal Bilimler Enstitüsü

KLASİK GİTAR KURSU Eğitim Programı Klasik Gitar Eğitimi Eğitim

KKTCMB Bülten - KKTC Merkez Bankası

KKTCMB Bülten ( Mayıs 1992 No:18 )

8 TC ZİRAAT BANKASI A. Ş. İTHALAT BEDELİ TRANSFER FORMU

KKTCMB Bülten - KKTC Merkez Bankası

DÖVİZ TRANSFER TALEP FORMU

referanslar

KKTCMB Bülten ( Temmuz 1999 No:27 )

döviz cinsi portföy