trabzon açıklarında deniz suyunun bazı fiziksel ve kimyasal

Transkript

T.C.
TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
TARIMSAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TRABZON AÇIKLARINDA DENİZ SUYUNUN
BAZI FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN
İNCELENMESİ
2001-2003 SONUÇ RAPORU
Ali ALKAN
(Proje Lideri)
Bayram ZENGİN
Celal YILDIRIM, Serkan SERDAR
SU ÜRÜNLERİ
MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
TRABZON – 2004
Proje Adı
: Trabzon Açıklarında Deniz Suyunun Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin
İncelenmesi
Proje Lideri : Ali ALKAN
Araştırmacılar : Bayram ZENGİN, Celal YILDIRIM, Serkan SERDAR
Yayına Hazırlayan
Yayın No
Basım Yeri
Basım Yılı
Basım Adedi
: Ali ALKAN
: Proje Sonuç Raporları Serisi, No: 2004-1
: Sakarya Matbaacılık TRABZON (Tel: 0. 462. 321 72 32)
:2004
:50
Trabzon – 2004
Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Adres
Telefon
Faks
E-Mail
Web
: P.K: 129
61001 – TRABZON
: 0. 462. 341 10 53
: 0. 462. 341 10 56
: [email protected]
: www.sumae.gov.tr
II
ÖNSÖZ
Bu çalışma Karadeniz su kolonunda bazı fiziksel ve kimyasal parametrelerin yıllık
değişimlerinin izlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Proje enstitü imkanları kullanılmak suretiyle 2001 yılında başlatılmış ve Çalışma Grup
Toplantısı kararı ile sürekli proje olarak devamı kararlaştırılmıştır.
Projenin büyük bütçeler kullanılmadan enstitü imkanlarıyla gerçekleştirilmiş olması ve
sonuçta bütün olumsuzluklara rağmen ihtiyaç duyulan önemli sayılabilecek bir veri tabanının
oluşturulmuş olması ayrıca sevindiricidir.
Projenin ana kısmını oluşturan deniz çalışmalarının gerçekleşmesindeki gayretlerinden
dolayı proje görevlileri; Laborant Bayram ZENGİN, Kimyager Celal YILDIRIM ve
Kimyager Serkan SERDAR’a;
Deniz çalışmaları sırasındaki yardımlarından dolayı Araştırma-3 personeli Beytullah
AKYOL, Hüseyin MUTLU ve İsmail YÜRÜMEZ’e;
Projenin yazım aşamasındaki yardımlarından dolayı Mühendis Erdal ÜSTÜNDAĞ,
Mühendis Muharrem AKSUNGUR’a, çevirideki katkıları için Mühendis Yılmaz ÇİFTÇİ’ye,
fikir ve katkıları için Dr. Yaşar GENÇ’e;
Projenin yürütülmesinde gerekli desteği sağlayan enstitü idaresine ve emeği geçen tüm
personele teşekkürü borç bilirim.
Ülkemiz balıkçılığında son derece önemli bir yeri olan Karadeniz’e ait uzun zaman
dilimine yayılmış ve düzenli periyotlarla yapılmış çalışma bulunmaması açısından çalışmanın
bu konudaki bir çok eksikliğin giderilmesinde önemli bir yeri olacağı inancındayım.
Konu ile ilgili herkese faydalı olmasını dilerim.
Ali ALKAN
Proje Lideri
III
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ..................................................................................................................
Sayfa No
I
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................
II
SEMBOLLER DİZİNİ …......................................................................................
IV
TABLOLAR DİZİNİ .............................................................................................
V
ŞEKİLLER DİZİNİ…............................................................................................
VII
ÖZ...........................................................................................................................
VIII
ABSTRACT...........................................................................................................
IX
1.
GİRİŞ....................................................................................................
1
1.1.
Projenin Amaç ve Kapsamı…………………………………………..
1
1.2.
Deniz Suyunun Genel Bileşimi.............................................................
2
1.3.
Deniz Suyunun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri.................................
3
1.3.1.
Sıcaklık.................................................................................................
5
1.3.1.1.
Okyanus ve Denizlerde Sıcaklık Değişimi…………………………...
6
1.3.2.
Tuzluluk................................................................................................
8
1.3.2.1.
Okyanus ve Denizlerin Tuzluluğuna Etki Eden Faktörler……………
11
1.3.3.
Yoğunluk...............................................................................................
12
1.3.3.1.
Okyanus ve Denizlerin Yoğunluğuna Etki Eden Faktörler…………..
13
1.3.4.
Elektriksel İletkenlik.............................................................................
14
1.3.5.
Çözünmüş Gazlar..................................................................................
15
1.3.6.
pH..........................................................................................................
19
1.3.7.
Klorofil-a...............................................................................................
21
1.3.8.
Işık Geçirgenliği....................................................................................
21
1.3.9.
Termik Genleşme..................................................................................
25
1.3.10.
Deniz Suyunun Sıkışabilirliği...............................................................
25
1.3.11.
Deniz Suyunun Donma Noktası...........................................................
26
1.3.12.
Deniz Suyunun Spesifik Isısı................................................................
26
1.3.13.
Osmotik Basınç ve Yüzey Gerilimi......................................................
26
1.4.
Karadeniz’in Özelliklerine Genel Bakış……………………………...
27
1.4.1.
Karadeniz’in Genel Konumu…………………………………………
27
1.4.2.
Karadeniz’in Hidrokimyasal Özellikleri……………………………...
28
1.4.3.
Karadeniz’de Genel Sirkülasyon ve Kitlesel Su Hareketleri…………
30
IV
1.4.4.
Karadeniz Su Kolonunun Özellikleri…………………………………
32
1.4.5.
Meteorolojik Özellikler……………………………………………….
33
1.4.6.
Oşinolojik Özellikler………………………………………………….
34
2.
LİTERATÜR ÖZETİ……………….………………………………..
35
3.
MATERYAL ve METOD....................................................................
37
3.1.
MATERYAL.......................................................................................
37
3.1.1.
Örnekleme Sahası.................................................................................
37
3.1.2.
Araştırma Teknesi.................................................................................
37
3.1.3
CTD Sistemi..........................................................................................
37
3.2.
METOD................................................................................................
39
3.2.1.
Deniz Suyunda Sıcaklık Ölçümü..........................................................
39
3.2.2.
Deniz Suyunda Tuzluluk Ölçümü.........................................................
39
3.2.3.
Deniz Suyunda Yoğunluk (Sigma-t) Ölçümü.......................................
40
3.2.4.
Deniz Suyunda Elektriksel İletkenlik Ölçümü.....................................
40
3.2.5.
Deniz Suyunda Çözünmüş Oksijen Ölçümü…………………………
40
3.2.6.
Deniz Suyunda pH Ölçümü………………………………………….
40
3.2.7.
Deniz Suyunda Klorofil-a Ölçümü…………………………………...
40
3.2.8.
Deniz Suyunda Işık Geçirgenliği Ölçümü……………………………
41
4.
BULGULAR ve TARTIŞMA………………………………………..
43
4.1.
BULGULAR…………………………………………………………
43
4.2.
TARTIŞMA………………………………………………………….
75
5.
ÖNERİLER…………………………………………………………..
90
6.
ÖZET....................................................................................................
91
SUMMARY…………………………………………………………..
92
7.
LİTERATÜR LİSTESİ.........................................................................
93
8.
YÜRÜTÜCÜLERİN ÖZGEÇMİŞİ…..................................................
95
9.
EKLER……………………………………………………………….
97
V
SEMBOLLER DİZİNİ
CTD
: İletkenlik, Sıcaklık, Derinlik
µg
: Mikrogram
‰S
: Binde tuzluluk
E
: Doğu
İSKİ
: İstanbul Su Kanalizasyon İdaresi
KAS
: Kıyısal Akıntı Sistemi
m
: Metre
N
: Kuzey
ppm
: Milyonda Kısım
SAT
: Soğuk Ara Tabaka
SÜMAE
: Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü
σt
: Sigma-t = (Yoğunluk-1)x1000
H2S
: Hidrojen sülfür
VI
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No
Tablo 1 Çeşitli iyonların deniz suyunda bulunma oranları...................................
4
Tablo 2 Sentetik deniz suyu kompozisyonu ........................................................
9
Tablo 3 Deniz suyunda bulunan çözünmüş maddeler..........................................
9
Tablo 4 Tatlı ve tuzlu su bileşenlerinin karşılaştırılması......................................
9
Tablo 5 Su yoğunluğunun tuzlulukla ilişkisi........................................................
13
Tablo 6 Çeşitli gazların atmosfer ve deniz suyunda bulunma yüzdeleri..............
16
Tablo 7 Saf suda oksijenin farklı sıcaklık ve basınçlardaki çözünürlüğü............
17
Tablo 8 Saf suyun farklı sıcaklıklardaki buhar basıncı........................................
18
Tablo 9 Yüzeydeki sıcaklık ve tuzluluk değişimlerinin genleşme katsayısına
etkileri......................................................................................................
25
Tablo 10 Deniz suyunun sıkışabilirlik katsayısının sıcaklık, tuzluluk ve basınca
bağlı değişimleri......................................................................................
26
26
Tablo 11 Spesifik ısının sıcaklık ve tuzluluğa bağlı değişimleri............................
Tablo 12 Karadeniz’in su bütçesi...........................................................................
30
Tablo 13 CTD sistemindeki sensörlerin ölçüm aralıkları ve duyarlıkları..............
39
Tablo 14 Tuzluluk hesabında kullanılan çeşitli yöntemler ve duyarlıkları............
39
Tablo 15 Ölçüm yapılan tarihler ve ölçüm sayıları................................................
43
Tablo 16 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri..................
44
Tablo 17 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri.................
44
Tablo 18 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri..................
45
Tablo 19 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri............
45
Tablo 20 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri...............
46
Tablo 21 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama ışık geçirgenliği değişimleri....
46
Tablo 22 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık pH değişimleri........................................
47
Tablo 23 I. İstasyona ait 2001 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri................
47
Tablo 24 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri................
48
Tablo 25 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri................
49
Tablo 26 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri.................
50
Tablo 27 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri...........
51
Tablo 28 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri..............
52
Tablo 29 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama ışık geçirgenliği değişimleri...
53
Tablo 30 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık pH değişimleri.......................................
54
Tablo 31 II. İstasyona ait 2001 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri...............
54
55
55
Tablo 34 I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri..................
56
Tablo 35 I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri............
56
Tablo 36 I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri...............
57
Tablo 37 I. İstasyona ait 2002 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri................
57
Tablo 38 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri................
58
Tablo 39 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri................
59
Tablo 40 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri.................
60
Tablo 41 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri...........
61
Tablo 42 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri..............
62
Tablo 43 II. İstasyona ait 2002 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri...............
63
64
64
VII
Tablo 46
Tablo 47
Tablo 48
Tablo 49
Tablo 50
Tablo 51
Tablo 52
Tablo 53
Tablo 54
Tablo 55
Tablo 56
Tablo 57
Tablo 58
Tablo 59
Tablo 60
Tablo 61
Tablo 62
Tablo 63
I. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri..................
I. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri............
I. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri...............
I. İstasyona ait 2003 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri................
I. İstasyona ait 2003 yılı aylık pH değişimleri........................................
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri................
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri................
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri.................
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama e-iletkenlik değişimleri...........
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri..............
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık çözünmüş oksijen değişimleri...............
II. İstasyona ait 2003 yılı aylık pH değişimleri.......................................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama sıcaklık değerleri............................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama tuzluluk değerleri...........................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama sigma-t değerleri.............................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama e-iletkenlik değerleri......................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama klorofil-a değerleri.........................
Bazı derinliklere ait yıllık ortalama çözünmüş oksijen değerleri............
VIII
65
65
66
66
67
68
69
70
71
72
73
74
77
79
81
83
85
87
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1
Şekil 2
Şekil 3
Şekil 4
Şekil 5
Şekil 6
Şekil 7
Şekil 8
Şekil 9
Şekil 10
Şekil 11
Şekil 12
Şekil 13
Şekil 14
Şekil 15
Şekil 16
Şekil 17
Şekil 18
Şekil 19
Şekil 20
Şekil 21
Şekil 22
Şekil 23
Şekil 24
Şekil 25
Şekil 26
Şekil 27
Şekil 28
Şekil 29
Şekil 30
Şekil 31
Şekil 32
Sayfa No
Karadeniz Havzası ………………..........................................................
Deniz suyundaki elementlerin doğadaki dolaşımları..............................
Su moleküllerinin sıcaklığa bağlı geometrileri.......................................
Sıcaklığın derinliğe bağlı tabakalaşması.................................................
Su yoğunluğunun derinliğe bağlı değişimi……......................................
Deniz suyundaki çözünmüş gazların kazanç ve kayıp yolları………….
Karadeniz’in oksik-anaoksik yapısı……………………………………
Çeşitli çözeltilere ait pH skalası………………………………………..
Suyun optik özelliklerine etki eden faktörler…………………………..
Farklı dalga boyundaki ışınların su kolonundaki hareketi……………..
Saf suyun ışın absorbsiyonu……………………………………………
Sudaki partiküler ve çözünmüş maddelerin spektrumları……………...
Asetonla ekstrakte edilen klorofilin absorbsiyon spektrumu…………..
Karadeniz’in koordinatları......................................................................
Karadeniz baseninin batimetrisi..............................................................
Karadeniz’in şematik su bütçesi…………..............................................
Karadeniz’in akıntı sistemleri şeması……………………….................
Karadeniz su kolonundaki sirkülasyon şeması……………………….
Araştırma sahası ve istasyonlar………………………………………...
Araştırma-3 teknesi…………………………………………………….
CTD Sistemi……………………………………………………………
Verilerin bilgisayar ortamına alınması...................................................
Flourometrenin temel bileşenleri………………………………………
Işık Geçirgenliği Sensörünün temel bileşenleri………………………..
2001 ve 2002 yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama sıcaklık
değişimleri……………………………………………………………...
II. İstasyonda 2001-2002 yıllarındaki ortalama sıcaklık değerlerinin
zaman ve derinliğe bağlı değişimi……………………………………...
2001-2002 yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama tuzluluk
değişimleri……………………………………………………………...
2001-2002 yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama sigma-t
değişimleri……………………………………………………………...
2001-2002 yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama elektriksel
iletkenlik değişimleri…………………………………………………..
2001-2002 yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama klorofil-a
değişimleri…………………………………...........................................
2001-2002 yıllarında istasyonlardaki aylık çözünmüş oksijen
değişimleri……………………………………………………………...
II. İstasyona ait pH ve ışık geçirgenliği değişimi(2001)……………….
IX
1
2
4
7
14
16
19
20
22
23
23
24
24
28
28
30
31
32
37
37
38
38
41
42
76
78
80
82
84
86
88
89
ÖZ
Bu proje ile Karadeniz su kolonunda bazı fiziksel ve kimyasal parametrelerin
(sıcaklık, tuzluluk, sigma-t, elektriksel iletkenlik, pH, çözünmüş oksijen, klorofil-a, ışık
geçirgenliği) aylık ve mevsimsel değişimlerinin incelenmesi hedeflenmiştir.
Sıcaklığın yüzeyde hava sıcaklığına paralel olarak değişim gösterdiği ve Ağustos
ayında maksimum (28.06ºC±0.90ºC), Şubat-Mart aylarında ise minimum değerlere
(8.80ºC±1.15ºC) ulaştığı tespit edilmiştir. Çalışma ile mevsimsel termoklin tabakası ve soğuk
ara tabakanın oluşum süreçleri incelenmiştir.
Tuzluluğun yıl içerisinde yüzey tabakasında önemli değişim göstermediği
(‰17.69±0.16), derinliğe bağlı tuzluluk değerlerinde ise belirgin artış olduğu tespit edilmiştir.
Yoğunluğun yüzeyde sıcaklık etkisiyle 9.42-13.77 kg/m3 arasında değerler aldığı,
derinliğe bağlı değişiminde ise tuzluluğun etkili olduğu tespit edilmiştir.
Elektriksel iletkenlik değerlerinin çok büyük oranda sıcaklığa paralel değişimler
gösterdiği ve bu nedenle soğuk ara tabakada her dönem minimum değerlerde bulunduğu
görülmüştür.
Yüzey suyu pH değişimlerinin 7.8-8.4 arasında olduğu, pH’ ın özellikle fotosentez
zonu altında azalmaya başladığı ve daha derin sularda 7.6-7.7 civarında sabitlendiği
görülmüştür.
Çözünmüş oksijenin yüzey suyunda sıcaklığa bağlı değişimler gösterdiği, derinliğin
artması ile azalarak 200 metrede sıfırlı değerlere düştüğü tespit edilmiştir.
Klorofil-a değerlerinin yüzeyde 0.2-6 µg/L arasında değiştiği ve derinliğe bağlı
değişiminin ilk 50 metrede önemli olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Su kolonu, CTD Sistemi, Fiziksel ve Kimyasal Parametreler
X
ABSTRACT
This Project has been aimed to investigate monthly and seasonal chainging of some
physical and chemical parameters (temperature, salinity, sigma-t, conductivitiy, pH, dissolved
oxygen, light transmission and chlorophyll-a)in water column of Black Sea.
Water temperature on the surface changed on a parallel with air temperature and
reached to maximum level in August (28.06ºC±0.90ºC) and minimum level in FebruaryMarch (8.80±1.15ºC). Formation process of seasonal thermocline layer and cold intermediate
layer were investigated with this Project.
Salinity hasn’t been showed any important variation on the surface water throughut the
while increasing clearly with ascending depth.
Density on the surface water had the value between 9.42-13.77 kg/m3 with effect of
temperature on the other hand it was effected by salinity depending on dept varation.
Conductivity values changed strongly a paralel with temperature and for this reason it
was measured as a minimum any period of time in the Cold Intermediate Layer.
Change of pH in surface water has been found at 7.8-8.4 and It has been seen that pH
value decrease specialy under photosynthesis zone and stabiled at 7.6-7.7.
It’s been noticed that dissolved oxygen changes in surface water depending on
temperature time of the year. increasing the depth dissolved oxygen decreases and goes down
about zero at 200 m dept.
In suface water chlorophyll-a has been dedected between 0.2-6 µg/L. Effective change
of chlorophyll-a depending on dept has been from surface to 50 m. Dept.
Key Words: Blacksea, Water Column, CTD System, Physical and Chemical
Parameters
XI
1. GİRİŞ
1.1. Projenin Amaç ve Kapsamı
Dünya denizleri içerisinde farklı özelliklere sahip bir deniz olan Karadeniz, bir
ekosistem olarak incelendiğinde pek çok bilimsel problemin cevap beklediği aktüel önemi
büyük olan bir denizdir. Karadeniz’de uzun yıllardan beri yapılan oşinografik araştırmalar,
sistemin genel fiziksel ve biyokimyasal özelliklerinin tanımlanmasında önemli rol
oynamasına rağmen, bu araştırmaların yeterli oldukları söylenemez.
KARADENİZ HAVZASI
Şekil 1. Karadeniz havzası
Günümüzde, çevre ülkeler Karadeniz’den özellikle balıkçılık, turizm, deniz
taşımacılığı alanlarında yararlanmakta ve yarı arıtılmış evsel ve sanayi atıklarını kıyı sularına
deşarj etmektedirler (Şekil 1). Sınırlı ve kapalı bir basen konumunda ve tatlı su girdisi yüksek
seviyede olan Karadeniz’in giderek bozulan ekolojik dengesinin yeterince anlaşılabilmesi ve
kaynakların rasyonel şekilde kullanılması gerekmektedir.
Son otuz yılda Karadeniz ekosisteminde çarpıcı değişikliklerin olduğu çevre
bilimcilerince dile getirilmektedir. Özellikle bölgenin kuzeybatısında yer alan geniş kıta
sahanlığına büyük nehirler yoluyla büyük miktarda karasal kaynaklı besin elementleri (fosfor
ve azot bileşikleri) ulaşmaktadır. Bu besin elementleri bölgenin yüzey sularında aşırı plankton
çoğalmasına, tabandaki aşırı organik madde birikimi de sığ sularda dahi oksijensiz koşulların
oluşmasına ve buradaki yaşamın sona ermesine kadar uzanan değişikliklere neden olmuştur.
Karadeniz genelinde ekonomik değere sahip balık türleri ve avlanabilir miktarları azalmıştır.
Ekosistemde bazı yeni canlı türleri baskın hale gelirken, ekonomik değere sahip bazı türler de
kaybolma noktasına gelmiştir. Canlı yaşamda gözlenen bu değişim sürecinde sistemin
hidrokimyasal özelliklerinde ne tür değişikliklerin meydana geldiği henüz yeterince
bilinmemektedir.
2
Karadeniz’in korunmasını amaçlayan geleceğe dönük yönetim programlarının başarılı
olması, ekosistemde uzun zaman diliminde meydana gelen hidrokimyasal değişikliklerin,
sistemin hidrografik özelliklerine bağlı kısa süreli değişimlerini ayırt etmekten geçer. Bu
farkın belirlenmesine imkan veren sağlam bilimsel verilere dayalı görüşler bugüne kadar
yeterince ortaya konamamıştır.
Deniz suyunun bileşimini genel olarak etkileyen kimyasal, biyokimyasal ve fiziksel
olayların anlaşılabilmesi için sıcaklık, tuzluluk, yoğunluk, pH, alkalinite, elektriksel
iletkenlik, çözünmüş gazlar, besleyici ve inorganik elementler gibi parametrelerin vertikal ve
horizontal dağılımlarının zaman içerisindeki değişimlerinin belirlenmesi gereklidir.
Bu anlamda proje ile su kolonunda bazı fiziksel ve kimyasal parametrelerin (sıcaklık,
tuzluluk, sigma-t, elektriksel iletkenlik, pH, çözünmüş oksijen, klorofil-a, ışık geçirgenliği,
seki diski) aylık ve mevsimsel değişimleri incelenerek farklı amaçlar doğrultusunda
kullanılabilecek uzun süreli verilere dayalı bir veri tabanını oluşturulması hedeflenmiştir.
1.2. Deniz Suyunun Genel Bileşimi
Yeryüzünde mevcut elementlerin büyük bir kısmının (90 elementten 80’ni) deniz
suyunda çözünmüş halde bulunduğu sanılmaktadır. Bu nedenle deniz suyu pek çok katı
madde ve gazın çözünmüş halde bulunduğu bir çözeltiyi oluşturur. Bunlardan başka deniz
suyunda çözünmüş organik bileşiklerle asılı halde bulunan organik ve inorganik kökenli
parçacıklar da vardır. Deniz suyunda çözünmüş veya asılı halde bulunan bu maddeler
atmosfer, okyanus ve karalar arasında oluşan alışverişten kaynaklanmaktadır (Şekil 2).
Atmosferden yağış ve
su kondenzasyonu
Havadan
-
+2
Ca
-
Nehirler
>%90 Cl
HCO 3
Havadan
karışan
tuz
Dolaşan
deniz
tuzu
Atmosfer
Eser
elementler
Kayalar
Manto
DENİZLER
Buharlaşma
Dolaşan
deniz
tuzu
Esas metal
iyonları
+
H
Eser
elementler
Sedimentler
Kireç taşı
dolomit
-2
+2
+2
Ca + Mg + CO3
Şekil 2. Deniz suyundaki elementlerin doğadaki dolaşımları
Deniz suyundan
yağış ve
sedimentten
çözünme
3
Deniz suyuna çeşitli kaynaklardan gelen çözünmüş veya asılı halde bulunan bu
maddeler başlıca dört grupta toplanabilirler. Bunlar; çözünmüş organik maddeler, çözünmüş
inorganik maddeler, çözünmüş atmosferik gazlar ve asılı halde bulunan parçacıklardır.
Deniz suyunun mevcut bileşimi bu ortamda oluşan kimyasal, biyolojik ve fiziksel
olaylara bağlı olarak değişebilir. Çok geniş hacim ve alana sahip okyanus ve denizlerde
devamlı olarak gelişen fiziksel, kimyasal ve biyolojik olaylar bu ortamın yapısı üzerinde de
önemli etkilere sahiptirler. Bu olaylara örnek olarak; atmosfer ve okyanuslar arasındaki
ilişkiler, çeşitli maddelerin çözünürlük derecesi, aneorobik bakterilerin indirgenmesi, okyanus
suyu ve dibi arasındaki ilişkiler ve çökelim olayları, tuzların oluşum ve çözünürlükleri, çeşitli
elementlerin konsantrasyonunu kontrol eden ve etkileyen olaylar, tatlı suların etkisi ve
biyolojik olaylar gösterilebilir (Stowe,1979).
Deniz suyu bileşimi üzerinde bitkisel ve hayvansal organizmaların önemli etkilere
sahip oldukları bilinmektedir. Bitkisel formlar, biyokimyasal dolaşımın bir bölümünü
oluşturan fotosentez ve solunumları sırasında yüzey sularının oksijen ve karbondioksit
içeriğini devamlı olarak değiştirirler. Fotosentez süresince karbondioksit tüketilip oksijen
üretildiğinden yüzey sularının oksijence zenginleşmesi sağlanırken dip suları ise hayvanların
solunumu ve oksidasyon olayları sonucu oksijen yönünden fakir kalır.
Biyokimyasal dolaşımda etkin olan diğer önemli elementlere örnek olarak karbon,
azot, fosfor, silis vb. gösterilebilir. Bu elementler, denizel bitkilerin gelişim periyodunda
organik maddeyi oluşturmak üzere sudan alınırlar; buna karşın artık ürün veya organik
maddenin ayrışımı ile suya verilirler. Bununla beraber organik maddelerin deniz dibindeki
birikimleri çok azdır; zira ya ayrışır veya su içindeki çökmesi sırasında dip hayvanları
tarafından besin olarak kullanılırlar.
Besleyici elementlerin vertikal ve horizontal yöndeki dağılışları incelendiğinde
biyokimyasal olaylar nedeni ile geniş farklılıklar gösterdikleri görülür. Ayrıca bazı
organizmaların bazı elementleri bünyelerinde biriktirebildikleri veya çeşitli atıklarıyla suya
bıraktıkları da bilinmektedir. Dolayısıyla bu elementlerin deniz suyundaki konsantrasyonları
ortamdaki organizmaların aktivitelerine bağlı olarak değişimler gösterebilmektedir.
Deniz sularının tuz içeriği o bölgedeki buharlaşma ve yağış miktarına bağlı olarak
değişimler gösterir. Buharlaşmanın fazla olduğu suptropikal bölge yüzey sularının tuzluluğu
oldukça yüksektir.
Akıntı, dalga ve denizlerde oluşan diğer karışımlar, deniz suyunun içerdiği elementleri
bir bölgeden diğer bölgeye taşırlar. Bu nedenle özellikle yüzey suları çeşitli fizikokimyasal
özellikleri yönünden benzerlik gösterirler.
1.3. Deniz Suyunun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Deniz suyu %96.5 saf su ve %3.5 tuzlar, çözünmüş gazlar, organik maddeler ve
çözünmemiş partiküllerden meydana gelmiştir. Deniz suyunun fiziksel özelliklerini esas
olarak %96.5 oranında bünyesinde bulunan saf su belirler. Bu nedenle deniz suyunun
özelliklerini anlayabilmek için su kimyası hakkında bazı bilgilere sahip olmak gerekir. Bir su
molekülü iki Hidrojen ve bir Oksijen atomunun aralarında kovalent bağ yapmalarıyla oluşmuş
dipol bir moleküldür. Bitişik su molekülleri zayıf iyonik bağlarla (%6) birbirini etkiler. Su
molekülü zincirleri sıcaklık azalmasıyla büyür ve molekül zincirlerindeki bu büyüme yüksek
yüzey gerilimine neden olur. Su sıcaklık azaldıkça standart atmosfer basıncında 3.98ºC ye
kadar yoğunluk artışı eğilimi gösterir. Daha düşük sıcaklıklarda bu zincirler kırılır ve
yoğunluk tekrar azalır (Stewart, 2002) (Şekil 3).
4
Buz
Su
Buz
Şekil 3. Su moleküllerinin sıcaklığa bağlı geometrisi
Deniz suyu tuzlu sudur ve tuzluluk binde birim (ppt: parts per thousand) olarak ifade
edilir. Tuzluluğu etkileyen bütün olaylar iyonları da aynı şekilde etkilediği için iyonların
oranı çoğunlukla sabit kalır. Yalnızca biyolojik olaylarda rol oynayan Ca+2 gibi küçük iyonlar
bu kuralın dışında kalırlar (Knauss, 1997).
Tablo 1. Çeşitli iyonların deniz suyunda bulunma oranları (%)
Element
Klorür
Sodyum
Sülfat
Magnezyum
Kalsiyum
İyon
-
Cl
Bulunma %’si
55.04
+
Na
30.61
--
7.68
++
3.69
++
1.16
SO4
Mg
Ca
Suyun sıkıştırılabilme özelliği çok düşüktür. (Okyanus dibinde yaklaşık %3)
Sıkıştırılabilme özelliği düşük olduğu için yerinde yapılan sıcaklık ölçümü ile potansiyel
sıcaklık ölçümü yalnız 2000m derinlikten sonra farklılık gösterir. Yine de yoğunluğun
sıcaklık, tuzluluk ve basınca bağlı ilişkileri lineer değildir. Bütün sıcaklık değerlerinde
tuzluluğun artması ile yoğunluk artar ancak bu artış çok düşük sıcaklıklarda biraz etkilenir.
Tipik okyanus yoğunlukları 1 g/cm3 civarındadır. Yoğunluk değişimleri çok küçük
değerler olduğu için genellikle yoğunluk yerine Sigma-t değeri kullanılır.
Deniz suyu çeşitli dalga boyundaki ışınları geçirir. Temiz bir deniz suyu mavi-yeşil
dalga boyundaki ışınları 50 metre veya daha derinlere kadar geçirebilme yeteneğine sahip
iken kırmızı ışığı birkaç metre derinlikten aşağıya geçirmez. Deniz suyundaki bulanıklık ışık
geçirgenliğini azaltır.
Deniz suyunun akustik özelliği askeri önemi nedeniyle büyük önem taşımaktadır.
Sesin havadaki hızı 345 m/sn iken deniz suyunda ortalama ses hızı 1400-1500 m/sn
civarındadır. Balinalar birbirleriyle binlerce mil uzaklıklardan haberleşmede bu avantajı
kullanırlar. Sesin hızı sıcaklık ve basınç artışıyla artar (Knauss, 1997).
5
1.3.1. Sıcaklık
Sıcaklık, sularda tabakalaşmaya neden olmasından dolayı canlılar üzerinde direkt veya
indirekt etkiler göstermektedir. Canlılar için maksimum, optimum ve minimum olmak üzere
üç önemli sıcaklık olduğu bilinmektedir. Sıcaklık istekleri bakımından canlılar; euryterm ve
stenoterm olarak iki grupta toplanmaktadırlar. Euryterm olanlar çok geniş sıcaklık
değişimlerine tahammül etmektedirler. Stenotermler ise dar bir sıcaklık değişimi içinde
yaşayan organizmalardır. Örneğin soğuk su balıkları 15oC veya daha düşük, ılık su balıkları
15-20oC arası, sıcak su balıkları ise 20oC’nin üzerindeki su sıcaklıklarına ihtiyaç duyarlar. Su
sıcaklığı balıkların biyolojik, fizyolojik aktivitesine ve üremeleri üzerine etki eder. Bütün
balıkların faaliyetleri sıcaklığın belirli bir dereceden aşağıya düşmesiyle azalır. Sıcaklıkta
meydana gelen ani değişmeler balıklarda ölümle sonuçlanabilecek streslere neden olur. Diğer
fiziksel faktörlerden hiçbirisi balıkların büyümesi ve gelişmesi üzerine sıcaklık kadar etki
yapmamaktadır. Balıklarda metabolizma hızı sıcaklık artışıyla hızlı bir şekilde artmakta,
sıcaklık düşmesi durumunda ise balıkların oksijen ve yiyecek talepleri azalmaktadır.
Yumurtlama ve yumurtadan çıkış gibi birçok biyolojik prosesin yıl içinde oluş zamanı çevre
sıcaklığı tarafından etkilenmektedir. Balık türleri belirli sınırlar arasındaki sıcaklıkları tolere
edebilmektedirler. Balıklar gibi; hastalık yapan organizmalarda gelişebilmeleri için optimum
sıcaklıklara ihtiyaç duymaktadırlar. Pek çok kimyasal madde sıcaklık arttıkça daha hızlı bir
şekilde suda çözünmektedir, fakat gazlar örneğin oksijen, nitrojen ve karbondioksit daha az
çözünmektedirler. Yüksek sıcaklıklarda çözünmüş oksijen azalması nedeniyle solunum
güçlükleri görülür.
Sıcaklık değiştikçe suyun yoğunluğu da değişmekte ve +3.98oC’de suyun yoğunluğu
maksimum olmaktadır. Su buz halini aldığında özgül ağırlığı aniden %9 oranında azalmakta
ve oluşan buz su yüzeyinde yüzmektedir. Eğer su, sıcaklığı azaldıkça yoğunluğu artan diğer
sıvılar gibi olsaydı, soğuk sular dibe kadar iner, kışın şiddetli soğuklar esnasında nehir ve
göllerin donmaları dipten başlayarak satıha kadar devam ederdi (Yanık ve Atamanalp, 2001).
Denizlerde su kolonundaki sıcaklık değişimi incelendiğinde yüzey tabakada sıcaklıkta
belirgin bir azalma, daha sonraki derinliklerde ise belirgin bir değişim gözlenmemektedir.
Çünkü bu derinliklere, suların ısınmasına ve soğumasına tesir eden faktörler ile ışınlar etkili
olamaz (Yaramaz, 1992).
Sıcaklık, deniz suyunun birçok fiziksel hatta kimyasal özelliği üzerinde önemli
etkilere sahiptir. Örneğin su yoğunluğu ve bunun değişimi sonucu oluşan akıntılar sıcaklık ve
tuzluluk değişimlerine bağlı olarak gelişir. Bunun gibi denizlerde gözlenen birçok fiziksel ve
kimyasal olayla sıcaklık ve tuzluluğun yakın ilişkisi vardır.
Sıcaklık değerleri; alkalinitenin çeşitli formlarının hesaplanmasında, CaCO3 dengesi
ve doygunluğu ile ilgili çalışmalarda, tuzluluk hesabında ve genel laboratuar çalışmalarında
kullanılır. Oşinografik çalışmalarda sıcaklığa derinliğin bir fonksiyonu olarak ihtiyaç duyulur.
Limnolojik ve oşinolojik çalışmalarda çeşitli derinliklerde sıcaklık ölçümleri için
reversing termometre, termofon veya termistor kullanılabilir. Denizlerde sıcaklık ölçümü için
kullanılan enterpolasyon cihazları genellikle platin resistanslı termometrelerdir. Bu
termometreler sıcaklığın fonksiyonu olarak bir direnç gösteren saf platin tel içerirler. Eğer
derinden alınan suyun sıcaklığı yüzeyde ölçülürse düzeltme faktörü kullanılmalıdır.
⎡ (T l − t )(T l + v 0) ⎤ ⎡ (T l − t )(T l + v 0) ⎤
∆T = ⎢
⎥ x ⎢1 +
⎥+L
K
K
⎣
⎦ ⎣
⎦
Burada; (∆T: Ham değeri düzeltmek için eklenmesi gereken cebirsel düzeltme değeri,
Tı:Yüzeyde ölçülen sıcaklık, t:Termometre ile derinde ölçülen sıcaklık değeri, v0: Kapilerin
6
sonunda 0°C çizgisindeki küçük haznenin hacmi, K:Civa ve camın termal genleşmesine bağlı
sabit, L:Termometrenin Tl ne bağlı kalibrasyon faktörü)’dür.
Sıcaklık ölçümü için birçok fiziksel yöntem vardır. Ancak bu yöntemlerden yalnızca
birkaçı mutlak sıcaklık ölçmek için kullanılabilir. Sıcaklığın birimi K ile gösterilen Kelvin’dir
ve Kelvin sıcaklığı (T), Celsius sıcaklığına (t); t(°C)= T(K) - 273.15 bağıntısı yardımıyla
çevrilebilir (Lenore; Arnold; Andrew, 1998)
1.3.1.1. Okyanus ve Denizlerde Sıcaklık Değişimi
Okyanus ve deniz sularının ısınmasında etkin olan başlıca etkenler; güneş ışınlarının
soğurulması, yerin iç ısısının okyanus tabanında konveksiyonla alınması, kinetik enerjinin
ısıya dönüşmesi, su buharının yoğunlaşmasından oluşan ısı ile kimyasal ve biyolojik olaylar
sonucu oluşan ısıdır. Bununla beraber bunlardan konveksiyonla okyanus tabanından gelen ısı
miktarının fazla olmadığı ve yılda 50-80 g cal/cm3 olduğu; kuvvetli gel-git akıntıları sonucu
oluşan kinetik enerjinin oldukça bölgesel olduğu; kimyasal ve biyolojik olaylar sonucu oluşan
ısı enerjisinin de düşük olduğu bulunmuştur. Aynı şekilde atmosferden konveksiyonla ısı
alımı da büyük değildir; zira atmosferin alt tabakalarının deniz yüzeyinden daha sıcak olması
hali az rastlanan bir olaydır. Bu açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi okyanus ve deniz
sularının sıcaklığını kontrol eden en önemli etken güneş ışınları olmaktadır. Bu ışınların
önemli bir bölümü denizler tarafından soğurulur, fakat soğurulma miktarı denizin sakin veya
çalkantılı olma durumuna göre değişimler gösterir. Diğer bir deyişle gelen ışınların bir
bölümü denizin durumuna bağlı olarak geriye yansıtılır. Bununla beraber, denizlerin albedosu
düşük olduğundan yansıma yoluyla olan ısı kaybı da oldukça düşüktür.
Okyanus ve deniz sularının ısı kaybına neden olan başlıca etkenler ise deniz
yüzeyinden yansıma, buharlaşma ve atmosfere bağlı ısı konveksiyonlarıdır. Okyanuslar belli
zamanlarda bir ısı kaynağı gibi davranarak etraflarına ısı verirler. Bu ısı miktarı yüzey suları
sıcaklığına ve havanın nispi nemine bağlı olarak değişir; sıcaklığın artışı ve nispi nemin
düştüğü oranda verilen ısı miktarı artar. Denizler atmosfere konveksiyon yoluyla da bir miktar
ısı verirler; bu olay denizlerin atmosferden daha sıcak olduğu zamanlarda oluşur. Nihayet
buharlaşma olayı okyanuslara ısı kaybettiren en önemli olaydır. Gerçekte okyanusların
kazandığı enerjinin yarısından fazlası atmosfere buharlaşma yolu ile iade edilir.
Okyanuslarda izlenen bu ısı alışverişi miktarı bölgesel olarak değiştiği gibi mevsimsel
olarak da değişebilmektedir. Bölgesel değişimlerde güneş enerjisi 25° kuzey ve güney
enlemleri arasında daha etkin olup, bu enlemlerden sonra ise atmosferle olan alış verişin etkisi
daha fazladır. Bu ilişkiler çerçevesinde okyanus yüzey sularının ortalama sıcaklığı 17.5°C,
karasal ortamınki ise 14.5°C civarındadır. Ayrıca okyanuslarda en fazla sıcaklık değişimleri
orta enlemlerde olduğu halde karasal ortamlardaki en fazla değişimlere kutup bölgelerinde
rastlanmaktadır. Ortalama 17.5°C sıcaklığa sahip okyanus yüzey sularının sıcaklığı -2°C ile
28°C arasında değişmektedir.
Okyanus suları yüzey sıcaklığının günlük değişimleri, güneş ışınlarının şiddeti ve
müddeti ile suların karışım durumuna bağlıdır. Genellikle günlük değişimler yüksek
enlemlerde ve derin suların yüzey tabakalarında çok düşük olduğu halde, bu değişimler sığ
sahil sularında daha yüksektir. Örneğin, kutuplara yakın bölgelerde 0.3-0.5°C’ lik maksimal
bir değişime karşın, sahillerdeki az derin sakin sularda bu değişim 2-3°C’ ye erişir. Sahillerde
veya açık sularda gözlenen bu günlük değişimlerin pratik olarak okyanuslardaki biyolojik,
fiziksel ve kimyasal olaylar üzerinde etkili olmadığı saptanmıştır.
Okyanus suları yüzey sıcaklıklarının yıllık değişimleri, güneş ışınlarının mevsimsel
değişimine, okyanus ve atmosfer arasında oluşan ısı alış verişini etkileyen hakim rüzgarlara
7
ve okyanuslardaki mevcut akıntılara bağlıdır. Bu değişimler kutup ve ekvatorial bölgelerde
düşük (genellikle 2°C, bazen 8°C) olmakla beraber ılıman bölgelerde ve karalarla çevrili
bölgelerde (Baltık Denizi, Karadeniz, Adriatik Denizi, İran Körfezi) oldukça yüksek (1020°C) değerlere ulaşır (Kocataş, 1986).
Genellikle tüm okyanus sularında yüzeyden dibe doğru sıcaklık azalması mevcut olup,
bu azalma 28-30°C den –1°C’ye kadar olmaktadır. Bu değişimler kutup bölgelerinde ya çok
zayıf yada hemen hemen sıfır değerinde olmasına karşın, sıcak bölgelere yaklaştıkça
maksimuma ulaşır.
Ekvatorun çevresinde ve ılıman bölgelerde yapılan incelemelerde derinliğe bağlı
olarak sıcaklığın tabakalaşmalar gösterdiği ve bununla ilgili olarak yüzeyden dibe doğru
yüzeysel tabaka, geçiş tabakası ve derin su tabakası olmak üzere üç tabakanın mevcut olduğu
saptanmıştır.
Yüzeysel Tabaka: Bu tabakaya deniz troposferi adı da verilir. Kalınlığı hiçbir zaman
100m’yi geçmez. Güneş ışınlarının atmosferle olan ısı alış verişinin ve rüzgarın oluşturduğu
karışımların etkisinde bulunan bir tabakadır. Kışın sıcaklık yönünden az çok homojen olan bu
ince yüzeysel tabakada yazın mevsimsel termokline rastlanır (Şekil 4).
Şekil 4. Sıcaklığın derinliğe bağlı tabakalaşması [Kış (A), İlkbahar (B,C), Yaz(D)]
Şekil 4’ten de anlaşılacağı gibi kışın bu tabaka hemen hemen isotermdir. İlkbaharda
ise güneş enerjisinin absorbsiyonuyla yüzey sıcaklığı artar ve yüzeyde mevsimsel termoklin
görülür. Bu termoklinin eğimi, yüzey sularının ani ısınmasına ve denizin sakin oluşuna
paralel olarak artar. Diğer bir deyişle sakin ve çabuk ısınmış sularda bu eğim çok fazladır.
Bununla beraber rüzgar etkisiyle bu eğim azalabilir. Mevsimsel termoklin özellikle yaz
mevsiminde iyi gelişir ve yüzey sıcaklık değişimlerinin fazla olduğu yörelerde yaz termoklini
ancak 15 m derinliğe kadar yayıldığı halde, yüzey sıcaklık değişimlerinin düşük olduğu
yörelerde 50 metreden daha derine indiği bilinmektedir. Yaz sonunda termoklin gelişmesinin
sonu olduğu düşünülebilir. Aslında karışım olayları azalır ve dolayısıyla termoklinin gelişimi
de durur. Sonbaharda tekrar soğuyan yüzey sularının yoğunluğu artar, tabakalaşma daha az
sabitleşir ve konveksiyonla alış veriş başlar ve termoklin de düzenli olarak yüzeye çıkar.
8
Geçiş Tabakası: Sıcaklığın bazı zamanlarda aniden 20°C’den fazla değiştiği yani
takriben 5°C’ye kadar indiği tabakadır. Bu tabakaya devamlı termoklin adı verilir. Ekvatorial
bölgelerde sıcaklık değişimlerinin her metredeki değeri 0.4°C geçebilir ve en az 100 m
derinlikte bulunur. 15° enlemlerden sonra gelen enlemlerde ise bu değer metrede 0.05°C
olabilir ve çoğunlukla 100-200m arasındaki bir derinlikte rastlanır. 50° enlemlere doğru ise
termoklin tekrar yüzeye çıkar.
Derin Sular: Bu tabakaya deniz stratosferi adı da verilir. Suları soğuk olan bu
tabakada sıcaklık 2-5 °C arasında değişmekle birlikte ortalama sıcaklık 3.8 °C olarak
bulunmuştur. Kutup bölgelerinden gelen bu serin sular okyanusların büyük bir kısmını
oluştururlar.
Sıcaklığın derinliğe bağlı değişimleri üzerinde yapılan gözlemlerde, sıcaklığın bazı
hallerde derinliğe paralel olarak ağır fakat düzenli bir şekilde arttığı izlenmiştir. Bu artış
okyanus kabuğundan suya geçen ısı akışı etkisinden olmayıp derinliğe paralel olarak artan
sıkışmanın bir sonucudur. Aynı olay atmosferde de gözlenebilir. Örneğin, atmosferdeki hava
yükselip genişlerse veya alçalarak sıkışırsa Adyabatik Isınma veya Adyabatik Soğuma ile
sıcaklık değişimleri sudakinden çok daha fazla olur. Okyanuslarda ise Adyabatik ısınma çok
önemsiz olup, 1000 metre derinliğe indirilmiş bir su kütlesinde ancak derecenin %1’inden
daha az bir ısınma olur. Örneğin, büyük okyanus havzalarında 5000 metre derinlikte
adyabatik ısınma 0.5°C civarında, 10000 metrede ise 1°C kadardır. Eğer bu derinlikteki su
kütlesi yüzeye çıkarılacak olursa aynı oranda soğuyacaktır. İşte derinliğe bağlı adyabatik
ısınma nedeniyle doğada gözlenmiş sıcaklıklarda yapılan düzeltmelerden sonraki sıcaklığa
potansiyel sıcaklık adı verilir (Kocataş, 1986).
1.3.2. Tuzluluk
Yeryüzünde bulunan en önemli ve en büyük su kütleleri, dünyanın su varlığının
%93.94’lük kısmını oluşturan denizler ve okyanuslardır. Deniz suyunu diğer sulardan ayıran
en önemli özellik, nehir ve yağış sularıyla karalardan taşınan çözünmüş maddelerden
meydana gelen tuzluluktur. Tuzluluk (salinite), en basit şekilde 1 kg deniz suyunda çözünmüş
olarak bulunan toplam madde miktarının gramı olarak tanımlanır.
Deniz suyunun bir çok fiziksel özelliği tuzluluğa bağlı olarak değişimler
göstermektedir. Örneğin, tuzluluk artışına paralel olarak deniz suyunun yoğunluğu, molekül
viskozitesi, elektrik iletkenliği ve osmotik basıncı artarken; spesifik ısısı, donma noktası ve ısı
iletkenliği azalmaktadır. Tuzluluk derecesi, buharlaşma, deniz suyunun donması ve vertikal
karışımlar ile artarken; yağışlar, buzların çözülmesi, daha az tuzlu derin su tabakalarıyla olan
vertikal karışımlar ve özellikle kıyı bölgelerindeki sularda etkili olan nehir sularının
karışımları ile azalarak çok değişiklik arz etmektedir. Marmara sularıyla beslenen Kuzey
Ege’de tuzluluğun ‰37, Güney Ege’nin her noktasında ‰38.8, geniş havzalı ve yüksek
debili nehirlerle beslenen Karadeniz’de ise ‰17 olduğu bilinmektedir. Karadeniz’de bu
oranın düşük olmasına bölgenin ikliminin etkisi oldukça fazladır. Bu denizde buharlaşmadan
dolayı su kaybı diğerlerine oranla daha düşüktür.
Dünya denizlerinin okyanuslar dahil ortalama tuzluluğu ağırlıkça ‰34.7’dir. Yani
1000 gramında 34.7 g çözünmüş madde bulunmaktadır. Ancak deniz sularının (tipik deniz
suyu) 1000 gramında 35g tuz bulunduğu (‰35) farz edilmektedir. Tipik tuzlulukta deniz
suyunun bileşimi Tablo 2’de verilmektedir. Tablodaki bileşikler 1kg suda çözündürülerek
sentetik deniz suyu elde edilmektedir (Yanık ve Atamanalp,2001).
9
Tablo 2. Sentetik deniz suyu kompozisyonu (Müezzinoğlu, 1987 )
Element
Miktar (g)
Element
Miktar (g)
NaCl
23.45
NaHCO3
0.192
MgCl2
4.48
KBr
0.096
Na2SO
3.92
H3BO3
0.026
CaCl2
1.10
SrCl2
0.024
KCl
0.66
NaF
0.003
Denizlerde suyun çözünmüş tuzlara oranı değişiklik arz etmesine rağmen, major
elementlerin deniz sularındaki oranları hemen hemen sabittir. Çözünmüş maddelerin
%99.28’ini major elementler teşkil etmektedir. Deniz suyunda bulunan iyon halindeki çeşitli
elementler ve miktarları Tablo 3’de verilmektedir.
Tablo 3. Deniz suyunda bulunan çözünmüş maddeler (Thurman, 1988)
Major elementler
(>100 ppm )
Klor (Cl - )
+
Sodyum (Na )
–2
Sülfat (SO4 )
+2
Magnezyum (Mg )
Minör elementler
(1- 100 ppm )
İz elementler
(<1 ppm )
55.04
Bromin
65
Nitrojen
30.61
Karbon
28
Lityum
7.68
Stronsiyum
8.0
Rubityum
3.69
Bor
4.6
Fosfor
+2
1.16
Silikon
3.0
İyodin
+
Potasyum ( K )
1.10
Florin
1.0
Demir
Toplam
99.28
Kalsiyum (Ca )
Çinko Molibden
Tuzlu suların iyon konsantrasyonunun %55.04’ünü klor iyonu oluşturmasına karşın,
tatlı suların karbonatlı olduğu, bu sularda fazla miktarda kalsiyum (%20.39) ve karbonat
bulunduğu (%35.15) kaydedilmektedir (Tablo 4).
Tablo 4. Tatlı ve tuzlu su bileşenlerinin karşılaştırılması (% V/VTOP ) (Schwoerbel,1987)
Deniz suyu
CO3-2 (HCO3- )
SO4-2
ClNO3Ca+2
Mg+2
Na+
K+
(Fe,Al)2O3
SiO2
Sr+2, H3BO3, Br-
0.41
7.68
55.04
1.15
3.69
30.62
1.10
0.31
Tatlı su (Nehir suyu )
35.15
12.14
5.68
0.90
20.39
3.41
5.79
2.12
2.75
11.67
-
Tuzluluğun en basit şekilde 1 kg deniz suyunda çözünmüş olarak bulunan toplam
madde miktarının gramı olarak tanımlandığı yukarıda belirtilmişti. Çözünmüş tuz miktarı çok
küçük olduğu için tuzluluk ölçümleri çok dikkatlice yapılmalıdır. Bunun önemini anlamak
için şu örneği inceleyelim; okyanuslarda tuzluluk ‰34.60-34.80 arasında olduğunda bu ikisi
arasındaki fark milyonda 200 gibi bir değerdir. Bu değer Kuzey Pasifik’te daha küçük olup
10
milyonda 20 civarındadır. Eğer sular tuzlulukları farkı ile sınıflandırılmak istenirse tuzluluk
belirlemesinde cihazların duyarlılığının yaklaşık olarak milyonda 1 düzeyinde olmasına
ihtiyaç duyulur. Sıcaklık aralığının daha büyük olduğu (yaklaşık 1°C) ve sıcaklık ölçümünün
daha kolay olduğu düşünülürse konunun önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Başlangıçta tuzluluk 1 kg deniz suyunda çözünmüş olarak bulunan madde miktarının
gramı olarak tanımlanmış ancak bütün çözünmüş materyal miktarını ölçmek pratikte mümkün
olmadığı gerekçesiyle bunun çok kullanışlı bir tanım olmadığı kanaatine varılmıştır. Gazlar
gibi uçucu materyallerin miktarının ölçülmesi, deniz suyunun buharlaştırılması veya
kurutulması ile kurutma basamaklarında kaybolan klorür miktarının hesaplanmasındaki
zorluklar gerekçelere örnek olarak gösterilmiştir.
Bu güçlüklerden kurtulmak için Uluslararası Deniz Araştırmaları Konseyince 1889'da
kurulan bir komisyon tarafından tuzluluk; bütün karbonatlar yükseltgendiği, bromür ve
iyodür’ün klorür’e dönüştürüldüğü ve bütün organik maddelerin tamamen yükseltgendiği 1
kg deniz suyunda çözünmüş olan toplam katı materyal miktarının gramı olarak
tanımlanmıştır. Bu tanımın faydalı olmasına rağmen rutin olarak kullanılmasının zor olduğu
görülmüştür. Yukarıdaki tanımlamanın pratikte uygulanmasının zorluğu, deniz suyundaki Cl
miktarı ile tuzluluğun direkt orantılı olması ve Cl miktarının basit kimyasal analizlerle doğru
ölçülebilmesinden dolayı tuzluluk (S) klor oranları kullanılarak yeniden tanımlanmıştır.
S = 0.03 + 1.805 Cl
Burada Cl; 0.3285234 kg deniz suyu örneğindeki halojenleri tamamen çöktürmek için
gerekli olan Ag miktarı olarak belirlenmiştir.
1964' de UNESCO ve diğer uluslar arası kuruluşlar tarafından oşinografik tablolar ve
standartlar konulu bir panel düzenlenmiştir. Bu panelin amacı daha doğru tanımların
üretilmesi olmuş ve 1966' da bu panel sonucunda tuzluluk ve klor oranı arasındaki ilişki
kullanılarak aşağıdaki bağıntı elde edilmiştir (Pinet, 1998).
S = 1.80655 x Cl
Aynı zamanlarda oşinograflar iletkenlik ölçüm cihazlarını tuzluluk ölçümü için
kullanmaya başlamış, bu cihazlarla çok doğru ölçümler alınabildiği ve klor ölçümlerinde
kullanılan kimyasal yöntemlerle karşılaştırılmasının oldukça kolay olduğu ortaya çıkmıştır.
Sonuç olarak komite tuzluluk ile iletkenlik arasındaki ilişkiyi kullanarak deniz suyundaki
tuzluluğu;
S=-0.08996+28.29729R15+12.80832R152-10.67869R153+5.98624 R154-1.32311R155
olarak tanımlamıştır. Burada iletkenlik oranı RT;
RT =
C ( S ,15, 0)
C ( 35,15,0 )
ile gösterilir.
C (S,15,0) 15 0C de, atmosfer basıncında yukarıdaki bağıntıdan türetilen S tuzluluğa
sahip deniz suyunun iletkenliği ve C(35,15,0) ise standart Copenhagen standart deniz suyunun
iletkenliği ve RT iletkenlik oranıdır.
1970’lerde gemilerde kullanılabilen ve derinlerdeki iletkenliği ölçebilen hassas
iletkenlik ölçüm cihazları geliştirilmiştir. 1978'de uluslararası bir panelde tuzluluğun
belirlenmesinde yalnızca iletkenliğin kullanılması gerektiği ve klor oranı ile bağlantısının
bırakılarak tuzluluk skalasının yeniden düzenlenmesi savunulmuştur. Aynı iletkenlik oranına
sahip olan suların aynı tuzluluğa sahip olduğu belirtilerek 1978'de resmi pratik tuzluluk
skalası olarak aşağıdaki eşitlik kullanılmaya başlanmıştır.
11
S =0.0080–0.1692RT1/2+25.3851RT+14.0941RT3/2–7.0261RT2+2.7081RT5/2+∆S
RT =
∆S =
C ( S , T ,0)
C ( KCl , T , 0)
2 ≤ S ≤42
(T - 15)
(1 + 0.0162(T - 15) + 0.0005 - 0.0056RT
1/2
0.0066 RT - 0.0375RT
3/2
+ 0.636 RT 2 - 0.0144 RT 5/2 )
Burada C(S, T, 0) standart atmosfer basınç ve T sıcaklıktaki deniz suyunun iletkenliği ve
C(KCl, T, 0) ise standart atmosfer basınç ve T sıcaklıktaki standart KCl solüsyonunun
iletkenliğidir. (Standart KCl çözeltisi 1 kg çözeltide 32.4356 g KCl içerir) (Fofonoff; Millard,
1983).
Sonuç olarak daha önce hidrometrik ve arjentometrik metotlarla ölçülen tuzluluk son
yıllarda yüksek duyarlık ve hassasiyetleri nedeniyle iletkenlik ve yoğunluk metotları
kullanılarak ölçülmektedir. İyi bir ölçüm için salinometre veya densimetre, KCl standardı
veya standart deniz suyuna karşı kalibre edilmelidir. Böylece ± 0.01 birim hassasiyetle
tuzluluk ölçümü mümkündür.
1.3.2.1. Okyanus ve Denizlerin Tuzluluğuna Etki Eden Faktörler
Deniz suyunun birçok fiziksel özelliği tuzluluğa bağlı olarak değişimler gösterebilir.
Diğer bir deyişle, tuzluluk artışına paralel olarak deniz suyunun yoğunluğu, molekül
viskositesi, elektrik iletkenliği ve osmotik basıncı arttığı halde, spesifik ısısı, donma noktası
sıcaklığı ve ısı iletkenliği azalır. Bu nedenle tuzluluk bir kimyasal özellik olmasına rağmen
okyanuslardaki dağılışı fiziksel oşinografi bölümünde incelenir. Örneğin, fiziksel
oşinografinin önemli bir bölümünü oluşturan okyanus akıntılarını inceleyebilmek için
yoğunluk dağılışını bilmek gereklidir. Suların yoğunluğu ise sıcaklık ve tuzluluğa bağlı olarak
değişir.
Yüzey tuzluluğunu artıran faktörlerin başında; buharlaşma, deniz suyunun donması ve
vertikal karışımlar, tuzluluğu azaltan etkenlerin başında ise yağışlar, buzların çözülmesi, daha
az tuzlu derin su tabakaları ile olan vertikal karışımlar ve özellikle kıyı bölgelerindeki sularda
etkili olan nehir sularının karışımları gelir. Bununla birlikte yapılan gözlemlerde tuzluluk
değişimlerinin, özellikle buharlaşma ile yağış farkındaki değişimlere az çok paralel olduğu
tespit edilmiştir. Bu nedenle, yüzey tuzluluğunun; buharlaşmanın yağışlardan daha çok etkili
olduğu subtropikal bölgelerde en yüksek değerde, yağışların buharlaşmadan daha önemli
olduğu ekvator ve yüksek enlemlerde ise en düşük değerde olduğu görülür.
Okyanuslarda yüzey isohalinlerinin dağılışı az çok bölgesel olma eğilimindedirler.
Tuzluluğu düşük bölgelerin başında yağışların çok etkin olduğu ekvator bölgesi (Bengal,
Gine, Panama Körfezi, Güney-Doğu Asya), büyük nehirlere sahip kıyı bölgeleri (Amazon
Ağzı, Karadeniz, Baltık Denizi vb.) Arktik Okyanusu ve bitişik denizleri gösterilebilir. Buna
karşın yüzey tuzluluğu yüksek olan bölgelerin başında buharlaşmanın yağıştan çok daha etkin
olduğu Akdeniz, Kızıl Deniz, Atlantik ve Hint Okyanuslarının subtropikal bölgeleri gelir.
Okyanusların yüzey suyu tuzluluğundaki günlük değişimler ya hiç yoktur yada çok
düşük değerdedir. Zira yağış ve buharlaşma rejimlerindeki günlük değişimler çok düşük
düzeydedir. Bununla birlikte güneşin yüksekliğine paralel olarak düşük de olsa yüzey suları
tuzluluğunda bir artış görülebilir. Ancak bazı bölgelerde sağanak halindeki yağışlardan sonra
yüzey suları tuzluluğunda önemli azalmalar olursa da yağıştan birkaç saat sonra bu azalma
vertikal karışımlarla ortadan kalkar.
12
Yüzey suları tuzluluğunun mevsimsel değişimleri de genellikle çok zayıf olup bu
değişimin %10’u geçmediği görülmüştür. Ancak bazı bölgelerde daha yüksek tuzluluk
değişimlerine rastlanabilir. Örneğin, subpolar bölgelerde yazın buzların erimesi tuzluluk
değerinin bariz şekilde yükselmesine neden olur. Ayrıca yıllık yağış değişimlerinin yüksek
olduğu bölgelerde (Bengal Körfezi, Güney-Doğu Asya Bölgesi, Panama Körfezi ve Pasifik’in
Kuzey-Doğu Bölgesi) de tuzluluk değişimlerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Debisinde
önemli yıllık değişimler gösteren nehirlerin ağız kısımlarına yakın yerlerde de önemli
tuzluluk değişimleri izlenebilir (Kocataş, 1986).
Tuzluluğun derinliğe bağlı değişimleri, sıcaklığa göre daha karmaşık ve daha
düzensizdir. Ancak sıcaklık yönünden olan tabakalaşmaya paralel olarak tuzluluk yönünden
de vertikal yönde üç tabaka ayırt edilebilir. Bunlar Yüzeysel Tabaka, Haloklin Tabaka ve
Derin Su Tabakasıdır. Kalınlığı 30-40 metreyi bulan ve su hareketlerinin etkisinde olan
yüzeysel tabakanın tuzluluğu, sıcaklıkta olduğu gibi yeknesak bir durum gösterir. Bu su
tabakasının altında ise tuzluluk, derinliğe bağlı olarak önemli değişimler gösterir. Tuzluluk
değişimlerinin önemli olduğu bu tabakaya Haloklin Tabakası adı verilir. Bu tabakanın altında
ise tuzluluk değişimleri çok düşük düzeydedir ki bu tabakaya da Derin Su Tabakası adı
verilir.
Tuzluluğun vertikal dağılışına paralel olarak izlenen bu tabakaların kalınlığı bölgesel
olarak değişebilir. En geniş yüzeysel tabakaya ekvator çevresinde, en dar tabakaya ise
kutuplarda rastlanır.
1.3.3. Yoğunluk
Bir cismin kütlesinin birim hacmine oranına yoğunluk veya özkütle denir ve ρ=m/V
ile gösterilir. Maksimum yoğunluk saf su için +3.98 oC olduğu halde, tuzlu sularda daha
düşük derecelerdedir. Tuzluluk oranı arttıkça maksimum yoğunluk için gerekli olan sıcaklık
derecesi düşmektedir. Diğer taraftan suyun donma noktası da tuzluluk arttıkça sıfırın altına
düşmekte, böylece deniz suyunun donması güçleşmektedir (Kocataş,1986).
Deniz suyunun yoğunluğu, esasen sıcaklığa, tuzluluğa ve basınca bağlı olarak devamlı
değişmekte olup, genelde 1.0 g/cm3’ten biraz büyüktür. Yoğunluk, tuzluluk ve sıcaklığın
etkisi altında derinliğe bağlı olarak ta değişmektedir. Yoğunluk üzerine sıcaklığın etkisi
tuzluluktan daha fazladır. Bu sebeple tuzluluğu yüksek ılık su kütlesi, tuzluluğu düşük soğuk
su kütlesinin üzerinde bir tabaka olarak kalabilir. Kirlenen suların fiziksel ve kimyasal
özellikleri dolayısıyla yoğunlukları da değişmekte ve yoğunlukları genellikle artmaktadır
(Yanık ve Atamanalp, 2001).
Yoğunluk, deniz suyunun en önemli özelliklerinden biridir ve deniz suyunda
türbülans, tabakalaşma ve suyun dikey doğrultudaki hareketlerini etkilemektedir. Yoğunluğun
derinlikle hızlı bir değişim gösterdiği tabakaya pinoklin tabakası adı verilir.
Kış mevsimi boyunca yüzeyde oluşan soğuk su kendi yoğunluğuna ve daha derindeki
suyun yoğunluğuna bağlı olarak derine iner. Bu sular daha sonra akıntılarla okyanus ve
denizlerin diğer kısımlarına taşınırlar. Her zaman düşük yoğunluklu sular yukarıda, yüksek
yoğunluklu sular ise aşağıda kalma eğilimindedir. Okyanuslardaki akıntıların dağılımı
yoğunluk değerlerine bağlı basınç ile ilişkilidir. Eğer okyanus ve denizlerdeki suyun hareketi
izlenmek isteniyorsa yoğunluk dağılımının bilinmesi gerekir.
13
Tablo 5. Su yoğunluğunun tuzlulukla ilişkisi
Tuz Miktarı ( ‰
)
Birim Hacim Ağırlığı (kg/L) 4
o
C’de
0
1.00000
1
1.00085
2
1.00169
3
1.00251
14
1.00818
35
1.02822
Su kütlesinin hareketinin hesaplanabilmesi için milyonda birkaç kısım doğrulukla su
yoğunluğunun ölçülmesi gerekir. Suyun mutlak yoğunluğu yalnızca çok özel laboratuarlarda
en iyi doğrulukla 1/2.5x105= 0.000004 olarak ölçülebilir. Pratikte yoğunluk direkt olarak
ölçülmez ancak yerinde ölçülmüş olan basınç, sıcaklık ve iletkenlik kullanılmak suretiyle
deniz suyu için belirtilen eşitlik kullanılarak hesaplanabilir. Bu şekilde 0.000002 doğrulukla
yoğunluk hesabı yapılabilir.
Mutlak yoğunlukla çalışmanın zorluklarından kurtulmak için oşinograflar saf suyun
yoğunluğuyla ilişkili yoğunluğu kullanırlar. Yoğunluk ρ (S,t,p) çözünmüş atmosferik gazlarla
doygun olduğu farz edilen ve genel bileşimi bilinen ortalama standart deniz suyu kullanılarak
belirlenir.
Deniz suyu yoğunluğunun 1.02400-1.03000 g/cm3 arasında değiştiği gözlenmiştir.
Sigma-t oşinografide σstp (s:tuzluluk, t:sıcaklık, p:basınç) simgesiyle gösterilmekte olup,
basınç sıfır olduğunda;
σt= (Yoğunluk-1)x1000
formülünden çıkan değerle daha kolay bir şekilde ifade edilir. Örneğin deniz suyu
yoğunluğu ρ=1.02613 g/cm3 ise formüle göre tam sayıyla sigma değeri σt=26.13 tür.
Eğer okyanus veya denizlerde yüzey tabakalarında çalışılıyorsa suyun sıkıştırılabilme
dikkate alınmayabilir ve yeni değer sigma-t σt = (S,t,0) olarak kullanılabilir. Ancak derin
sularda çalışma yapıldığında mutlaka bu özellik dikkate alınmalı ve σ değeri düzeltilerek
verilmelidir.
Bir su kütlesi derine doğru hareket edince tuzluluğu ve sıcaklığı diğer sularla
karışmasından dolayı değişebilir. Böylece sıcaklık ve tuzluluk ölçümleri kullanılarak su
kütlesinin hareket yolu izlenebilir (Stewart, 1979).
1.3.3.1. Okyanus ve Denizlerin Yoğunluğuna Etki Eden Faktörler
Deniz suyunun yoğunluğu sıcaklık, tuzluluk ve basıncın etkisine bağlı olarak
değişebilen bir fiziksel özelliktir. Su yoğunluğunun değeri tuzluluk ve basınç artışına paralel
olarak arttığı halde, sıcaklık artışına paralel olarak azalır. Bu üç etkenden özellikle sıcaklığın
yoğunluk üzerindeki etkisi daha önemlidir. Örneğin, tuzluluk yönünden eşit sıcaklık
yönünden farklı iki suyun yoğunlukları birbirinden farklıdır. Bununla beraber, deniz suyunun
yoğunluğu, kimyasal bileşimiyle de yakından ilgilidir. Normal atmosfer basıncında ve
0°C’deki bir suyun yoğunluğu direkt olarak sadece tuzluluğun etkisindedir. Bu etki, diğer bir
deyişle tuzluluk ve yoğunluk arasındaki ilişkiler, M Knudsen tarafından incelenmiş olup 1903
yılında tuzluluğun etkisindeki yoğunlukları gösteren Hidroğrafik tabloları hazırlamıştır.
14
Kutup bölgeleri ile tuzluluk değişimleri çok yüksek olan bazı kıyısal bölgeler
dışındaki tüm yüzey sularının yoğunluk değişimleri sıcaklık değişimlerine paralel olarak
değişir. Bu nedenle yoğunluk, sıcaklığı yükselten (direkt güneş etkisi) ve tuzluluğu azaltan
(yağışlar, nehirlerle olan taşınma) tüm olaylardan etkilenen sularda azalırken tuzluluğu artıran
(buharlaşma) ve sıcaklığı azaltan (suların soğuması ve buzullaşma) olaylardan etkilenen
sularda artış gösterir (Kocataş, 1986).
Okyanus sularının yoğunluğu derinliğe bağlı olarak artış gösterir. Bu artış düzenli
olmayıp tıpkı sıcaklığın derinliğe bağlı azalmasında olduğu gibi önce yavaş ve belli bir
derinlikten sonrada ani olarak yükselir. İşte termokline benzer olan bu su tabakasına Pinoklin
tabakası adı verilir (Şekil 5). Bu tabakanın üzerinde yüzeysel tabaka, altında ise derin tabaka
yer alır.
Derinlik (m)
Yoğunluk (g/cm3)
Şekil 5. Su yoğunluğunun derinliğe bağlı değişimi
1.3.4. Elektriksel İletkenlik
Elektriksel iletkenlik suyun elektrik akımını iletme yeteneğinin ölçüsüdür. Suyun
iletkenliği (-) yüklü anyonlar; klorür, nitrat, sülfat, fosfat ve (+) yüklü katyonlar; Na, Mg, Fe,
Ca ve Al gibi çözünmüş inorganik maddelerin varlığından etkilenir. Sudaki tuz
konsantrasyonu arttığı zaman, elektriksel iletkenlik artar. Yağ, fenol, alkol ve şeker gibi
organik bileşikler elektrik akımını iyi iletmezler. Dolayısıyla bu maddeler suda düşük
iletkenliğe neden olurlar. İletkenlik sıcaklıktan da etkilenir; sıcak sular daha fazla iletkenliğe
sahiptir. Bu nedenle iletkenlik standart bir sıcaklık için ifade edilir (25oC). İletkenlik ölçüm
cihazları sıcaklık düzeltmesi ve tam kalibrasyon gerektirir. Bu tür ölçüm cihazlarında suya
batırılan proptaki iki elektrot arasına voltaj uygulanır. Sudaki direnç nedeniyle oluşan
voltajdaki düşüş santimetredeki iletkenliği hesaplamak için kullanılır. Ölçüm cihazları
algılayıcı tarafından ölçülen değeri santimetredeki µmho’ya çevirir ve kullanıcı için sonuç
gösterir (USEPA,1997).
Ohm kanununa göre bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel fark ile bu iletkenden
geçen akım şiddeti arasında sabit bir oran vardır.
15
I: Akım şiddeti (Amper )
V
I = AB
R
VAB: Bir AB iletkeninin iki ucu arasındaki potansiyel farkı (V)
R:Direnç ( Ohm )
3
1 cm hacminde ve küp biçiminde olan bir iletkenin göstermiş olduğu elektriksel
dirence o maddenin özdirenci (ρ) denilmektedir. Herhangi bir iletkenin direnci, uzunluğu (L)
ile doğru, kesiti (A) ile ters orantılıdır. Bu iletkenin direnci; R = ρ
L
A
yazılabilir.
Bu eşitliğin tersi yazılırsa :
1 1 A
=
R ρ L
→
1
1
= G ve
= GS
ρ
R
ile gösterilirse G = G S .
A
L
bağıntısı elde edilir.
[G: İletkenlik (Birim uzunluk başına Siemens), G: Öz İletkenlik] olarak verilmektedir.
Çözeltilerin öz iletkenliğine gelince, bunlar iletkenlik pilleri ile ölçülürler. Böyle bir
pilde kenarı 1 cm olan platin siyahı ile kaplanmış iki elektrod 1 cm aralıkla yerleştirilmiş olup
elektrodlar arasındaki hacim 1cm3’tür. Bu durumda çözeltinin öz iletkenliğinin saptanabilmesi
için pil sabitinin bilinmesi gerekmektedir. Bu sabit 1/A=k olarak verilir.
GS
için
G S = k .G
yazılabilir.
İletkenlik ölçümlerinin birimi, mho/cm veya Siemens olarak bilinmekte ve su
analizlerinde µ mho/cm kullanılmaktadır.
Bir çözeltinin eşdeğer iletkenliği ( ∧ )
∧
= V . GS
V: İçerisinde 1 eşdeğer gram çözünmüş madde bulunan çözeltinin hacmini gösterir. V=
1000
C
1000
. G S yazılabilir. Diğer yandan elektrolit çözeltilerinin iletkenliği
C
sıcaklık ile değişmekte olup, Gt = G 25o C [1 − 0.02(t − 25)] eşitliği ile verilir. Sonuç olarak
dir. C:Normalite
∧=
iletkenlik: G ( µ mho /cm)
Gt =
10 6 k
R(1 − 0.02)(t − 25)
o
t = C sıcaklık
şeklinde yazılabilir (Yaramaz, 1992).
Bazı iletkenlik ölçüm cihazları toplam çözünmüş madde ve tuzluluk ölçümü için
kullanılabilir. Toplam çözünmüş madde konsantrasyonu mg/L olarak deneysel olarak
belirlenmiş 0.55 ve 0.9 arasındaki faktörle iletkenlik sonuçlarının çarpılmasıyla
hesaplanabilir. Ölçüm cihazları aynı zamanda sıcaklık da ölçerler ve otomatik olarak o
sıcaklığa karşılık gelen iletkenlik okumasını yaparlar. İletkenlik arazide veya laboratuarda
ölçülebilir. Çoğu zaman arazide toplanan örneklerin laboratuarda ölçülmesi daha iyidir. Bu
yolla eş zamanlı olarak bir çok örnek toplanabilir. (USEPA, 1997).
1.3.5. Çözünmüş Gazlar
Atmosferik gazlar deniz suyunda çözünerek karışma prosesleri ve akıntılar vasıtasıyla
bütün derinliklere ulaşırlar. Atmosfer ve denizlerde en çok bulunan gazlar azot, oksijen ve
karbondioksittir. Bu gazların atmosfer ve okyanuslarda bulunma yüzdeleri Tablo 6’da
verilmiştir. Biyolojik aktivitelerin boyutu ve canlı hayatı oksijen ve karbondioksit
konsantrasyonuna bağlı olduğundan bunlar denizlerde çok önemli rol oynarlar.
16
Tablo 6.Çeşitli gazların atmosfer ve deniz suyunda bulunma yüzdeleri
Gaz
Sembol
Azot
Oksijen
Karbondioksit
Argon, Helyum, Neon
TOPLAM
N2
O2
CO2
Ar, He, Ne
Atmosferdeki
Hacim (%)
Deniz Yüzey
Suyundaki Hacim (%)
78.03
20.99
0.03
0.95
100
48
36
15
1
100
Toplam
Okyanuslardaki
Hacim (%)
11
6
83
100
Azot bazı bakteriler dışında canlı organizmalar tarafından direkt olarak kullanılmaz.
Argon, helyum ve neon deniz suyunda küçük miktarlarda bulunur ve bunlar inert gazlardır.
Gazların deniz suyunda çözünürlük ve doygunluk değerleri; sıcaklık ve tuzluluk azalışına,
basıncın ise artışına bağlı olarak artar. Yüzey tabakaları direkt atmosfer ile etkileşim
nedeniyle atmosfer gazlarınca doygun iken yüzey altı sular fotosentez, solunum, oksidasyon
ve
volkanik
kökenli
girdilerden
etkilenir(www.saddleback.cc.ca.us/AP/mse/marsa/prelabs/oxygen)(Şekil 6).
Şekil 6. Deniz suyundaki çözünmüş gazların kazanç ve kayıp yollar
Suyun oksijen kaynakları genellikle havanın su yüzeyinden difüzyonu ve bitki
fotosentezidir. Oksijen, havanın büyük bileşenlerinden (%20.95) birisi olmasına rağmen, suda
çözünmesi sınırlıdır. Çözünmüş oksijen konsantrasyonları 0oC’de en büyüktür ve sıcaklığın
artmasıyla azalmaktadır. Tablo 7’de 760mm civa basıncında (1 atm.) saf suda çözünmüş
oksijen miktarları verilmektedir. Diğer atmosferik basınçlara göre oksijen çözünebilirliğini
düzeltmek için aşağıdaki formül kullanılmaktadır.
17
DOc : DOt x ((P0–Pw ) / (760 – Pw ))
DOc : Düzeltilmiş oksijen çözünürlüğü
DOt : 760 mm basınçta oksijenin çözünürlüğü
P0 : Belirtilen atmosfer basıncı
Pw : Suyun buhar basıncı
Tablo 7. Saf suda oksijenin farklı sıcaklık ve basınçtaki çözünürlüğü (Hach)
Sıcaklık
(°C)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
775
14.9
14.5
14.1
13.8
13.4
13.1
12.7
12.4
12.1
11.8
11.6
11.3
11.1
10.8
10.6
10.4
10.1
9.9
9.7
9.5
9.3
9.2
9.0
8.8
8.7
8.5
8.4
8.2
8.1
7.9
7.8
7.7
7.6
7.4
7.3
7.2
760
14.6
14.2
13.9
13.5
13.2
12.8
12.5
12.2
11.9
11.6
11.3
11.1
10.8
10.6
10.4
10.2
9.9
9.7
9.5
9.3
9.2
9.0
8.8
8.7
8.5
8.4
8.2
8.1
7.9
7.8
7.7
7.5
7.4
7.3
7.2
7.1
750
14.4
14.1
13.7
13.3
13.0
12.6
12.3
12.0
11.7
11.5
11.2
10.9
10.7
10.5
10.2
10.0
9.8
9.6
9.4
9.2
9.1
8.9
8.7
8.5
8.4
8.3
8.1
8.0
7.8
7.7
7.6
7.4
7.3
7.2
7.1
7.0
Basınç (mm Hg)
725
700
13.9
13.5
13.6
13.1
13.2
12.9
12.9
12.4
12.5
12.1
12.2
11.8
11.9
11.5
11.6
11.2
11.3
10.9
11.1
10.7
10.8
10.4
10.6
10.2
10.3
10.0
10.1
9.8
9.9
9.5
9.7
9.3
9.5
9.1
9.3
9.0
9.1
8.8
8.9
8.6
8.7
8.4
8.6
8.3
8.4
8.1
8.2
8.0
8.1
7.8
8.0
7.7
7.8
7.6
7.7
7.4
7.6
7.3
7.4
7.2
7.3
7.0
7.2
6.9
7.0
6.8
6.9
6.7
6.8
6.6
6.7
6.5
675
12.9
12.6
12.3
12.0
11.7
11.4
11.1
10.8
10.5
10.3
10.1
9.8
9.6
9.4
9.2
9.0
8.8
8.6
8.4
8.3
8.1
8.0
7.8
7.7
7.5
7.4
7.3
7.1
7.0
6.9
6.8
6.7
6.6
6.4
6.3
6.2
650
12.5
12.2
11.8
11.5
11.2
10.9
10.7
10.4
10.1
9.9
9.7
9.5
9.2
9.1
8.9
8.7
8.5
8.3
8.1
8.0
7.8
7.7
7.5
7.4
7.2
7.1
7.0
6.9
6.7
6.6
6.5
6.4
6.3
6.2
6.1
6.0
625
12.0
11.7
11.4
11.1
10.8
10.5
10.3
10.0
9.8
9.5
9.3
9.1
8.9
8.7
8.5
8.3
8.1
8.0
7.8
7.6
7.5
7.4
7.2
7.1
7.0
6.8
6.7
6.6
6.5
6.4
6.2
6.1
6.0
5.9
5.8
5.7
Farklı sıcaklıklardaki suyun buhar basıncı Tablo 8’de gösterilmiştir. Atmosferik
basıncı etkileyen en büyük etken yüksekliktir. Yükseklikle basıncın düşüşü yaklaşık olarak şu
şekildedir; 0–600 m arası her 300 metrede %4, 600–1500 metreler arası her 300 metrede %3,
1500-3000 metreler arasında her 300 metrede %2.5 dir.
Hutchinson (1957), atmosferik basıncın daha doğru hesaplanması için denklemler
geliştirmiştir, fakat basıncı bir barometre ile ölçmek daha uygun ve daha doğrudur. Oksijenin
18
suda çözünürlüğü tuzluluğun artışıyla azalmaktadır, tuzluluktaki her 9000 mg/L’lik artış, saf
suda oksijenin çözünürlüğünü %5 oranında azaltmaktadır. Bu nedenle, tatlı sularda
tuzluluğun etkisi pek önemsenmemektedir (Yanık ve Atamanalp, 2001).
Tablo 8. Saf suyun farklı sıcaklıklardaki buhar basıncı (Boyd, 1992)
(oC )
mm-Hg
(oC )
mm-Hg
0
4.58
20
17.54
5
6.54
25
23.76
10
9.21
30
31.82
15
12.79
35
42.1
Denizlerde oksijen konsantrasyonu ve dağılımı; oksijen gazının sudaki çözünürlüğü,
oksijenin üretim ve tüketimini kontrol eden biyolojik prosesler, oksijen girişi ve taşınmasını
kontrol eden fiziksel prosesler tarafından belirlenir. Yüzey suyundaki oksijen, bitkiler
tarafından açığa çıkarılır. Bitkiler, fotosentez yapabilecekleri yeterli ışığı yüzey sularında
bulabildiklerinden yalnızca bu bölgede yaşayabilir ve ortamdaki azot, fosfor ve silikonun
neredeyse hepsini ekstrakte ederler. Bu besinlerin tersine oksijen, bitkiler tarafından üretilip
hayvanlar tarafından tüketilir. Deniz suyundaki oksijenin vertikal dağılımı azot ve fosfor
dağılımının tersi yönündedir. Yine de çözünmüş oksijen profilleri çeşitlilik gösterir. Bazı
denizlerde ara tabakalarda oksijen çok yetersiz, bazısı ise tamamen anoksiktir.
Bir gazın deniz suyundaki çözünürlüğü sıcaklık, tuzluluk ve basıncın bir
fonksiyonudur ve kolaylıkla tahmin edilebilir. Süper doygunluğun sebebi oksijen üretiminin
gerçekleştirildiği bitkisel aktivitelerin, oksijen tüketimine neden olan hayvansal aktivitelerden
çok fazla oluşu değildir. Bu sonuç oksijenin daha derin sulardaki seviyesini anlamak için çok
faydalıdır. Esasen fotosentezle organik madde oluşumu ve sonradan bu organik maddelerin
oksidasyonla yıkımı sırasında gerçekleşen tersinir reaksiyonları aşağıdaki gibi basitçe ifade
edebiliriz.
Karbon için
CO2 + H2O
Azot için
NO3 + H2O + H+
CH2O + O2
NH3 + 2O2
Bu reaksiyonlar fotosentez sırasında sağa doğru, organik maddenin parçalanması
(oksidasyon) sırasında sola doğru ilerler. Reaksiyonlardan da açıkça görüleceği gibi
fotosentezde kullanılan her mol karbon için 1 mol oksijen ve her mol azot için 2 mol oksijen
salıverilmektedir.
Bilindiği gibi organik maddedeki karbonun azot ve fosfora molar oranı yaklaşık
100:15:1 dir. Bu durumda yukarıdaki ilk reaksiyonda organik maddedeki her 100 mol
karbondan 100 mol oksijen ve ikinci reaksiyonda 15 mol azot için 30 mol oksijen serbest hale
geçmektedir. Fosfor bu redoks çevrimine katılmamakta ve biyolojik proseste fosfat olarak
kalmaktadır
Okyanuslarda oksijen tüketim oranının oksijen üretim oranını aştığı yerlerde
indirgenme ortamları oluşabilir. Fotik zonun altında oksijen sağlanması başlıca yüzey
sularından taşınıma bağlıdır. Karadeniz, Norveç Fiyord’ları gibi basenlerde yoğunluk
tabakalaşması ve derinlere oksijen taşınmasını sağlayan karışma olayını engelleyen
topoğrafik bariyerler anoksik koşulların oluşmasına neden olmaktadır (Şekil 7). Kıyısal
19
alanlarda upwellingler sayesinde oluşan yüksek üretim aynı zamanda sedimentlerde yüksek
miktarda organik karbon birikimine yol açmaktadır. Su kolonunda bazen oksijensiz koşullar
oluşsa da kıyı bölgelerde bu tabakalaşma engellendiği için bu durum süreklilik göstermez.
Upwelling ve yüksek üretimin olmadığı marjinal ortamlarda (açık denizlerde, özellikle
Ekvatoral bölgelerde) oksijence yetersiz sular bulunabilmektedir. Örneğin; Ekvatorda, Doğu
Pasifikte ara tabakadaki sular oksijence yoksundur.
Dip suları oksijence fakir olan yerlerde organik madde sedimanda birikir ve organik
maddenin tüketimi bakteriler tarafından diğer oksitleme vasıtaları kullanılarak gerçekleştirilir.
Deniz suyunda oksijen tükendiğinde organik maddenin oksidasyonu durmaz. Çünkü bu
durumda bakteriler tarafından diğer indirgeyici türler kullanılır.
İstanbul boğazı
Kerç Boğazı
Şekil 7. Karadeniz’in oksik-anoksik yapısı
1.3.6. pH
pH bir çözeltideki H+ iyonu aktifliğinin eksi (–) logaritması olarak tanımlanır ve
pH=−log[H+] şeklinde gösterilir. Farklı maddelere ait pH skalası Şekil 8’de verilmiştir.
Sularda pH tayini örnek alınır alınmaz ve eğer imkan varsa örneğin alındığı yerde
yapılmalıdır. Eğer su örneği laboratuara bir şişe içerisinde getirilmişse şişe açılır açılmaz ilk
yapılacak tayin pH olmalıdır. Aksi halde örneğin laboratuar havasından etkilenerek gerçek pH
değeri değişir
pH’ sı ölçülecek örneğin sıcaklığı termometre ile saptanıp aletle kaydedilir. En az iki
tamponla alet kalibre edilip daha sonra elektrot pH’ı bilinmeyen çözeltiye batırılarak ortamın
pH’ı laboratuar sıcaklığında direkt olarak saptanır. Aşağıdaki formül yardımıyla gerçek pH
değeri saptanır (Alemdağ, 1999).
pHgerçek = pHlaboratuvar+ 0.0113 (t2-t1)
t2: Laboratuarda ölçülen sıcaklık
20
t1: Örnekleme anındaki sıcaklık
Hidroklorik Asit
Çözeltiler
Asidik
Limon Suyu
Asetik Asit
Dometes Suyu
Kahve
Süt
Nötral
Saf su
Deniz suyu
Çözeltiler
Bazik
Boraks Çözeltisi
Kireç Sütü
Amonyak
Çamaşır Suyu
Sodyumhidroksit
Şekil 8. Çeşitli çözeltilere ait pH skalası
Deniz suyundaki asiditeyi kontrol eden en önemli etken CO2’dir. CO2’in ana kaynağı
solunum ve çürümedir. CO2 için ana kayıplar ise fotosentez ve kabuk oluşumudur.
pH, suda çözünmüş CO2 miktarıyla ilgilidir. Çünkü CO2 su ile birleşerek karbonik
asidi oluşturur ve H+ iyonlarının salıverilmesine neden olur.
CO2 + H2O ↔ H2CO3 ↔ H+ +HCO3- ↔ H+ + CO3-2
H2CO3 (Karbonik asid), HCO3- (Bikarbonik asid), CO3-2 (Karbonat)
Yukarıdaki reaksiyonda CO2 miktarının değişmesi reaksiyonun sola doğru hareket
etmesini sağlar. Ortama CO2 eklenmesi reaksiyonu sağa doğru yürütür ve H+ konsantrasyon
artar. Böylece su daha asidik olur. CO2’in ortamdan uzaklaşması reaksiyonu sola doğru
yürütür ve bu durumda H+ iyonları CO3- ile birleşerek HCO3-oluşturur ve asitliği düşürür. Su
içindeki çözünmüş CO2 geniş pH aralıklarında etkin olabilen bir tampon gibi hareket eder
(www.fsu.edu/courses/ch05.ppt)
Soğuk su ve basınç altında CO2’in yüksek doygunluk değerine sahip olması ve deniz
kabuklularının bozunması sonucu ilave CO2 açığa çıkması ile bağlantılı olarak daha fazla H+
iyon oluşması neticesinde dip suları asidik olur.
Su ortamının pH’sı ortamdaki biyokimyasal olaylar ve sıcaklığa bağlı olarak değişim
gösterir. Oksijensiz ortamlarda H2S varlığında pH, 7 ve daha düşük değerler alabilir. Ancak
Karadeniz’de önemli miktarda H2S bulunmasına rağmen pH 7.5’in altına düşmemektedir. Bu
durum Baltık Denizi’ndeki düşük pH değerlerinden (dip suyunun anaoksik dönemlerinde 7.0
olabilen) oldukça farklıdır. Karadeniz’deki bu farlılık iki ayrı faktörle açıklanmaktadır;
1. Karadeniz’de derin su kütlesine ulaşabilen okside olabilecek organik materyalin
miktarı oldukça düşüktür. (Karadeniz’in yıllık ortalama primer üretimi 8.3 mol cm-1yıl-1
kadardır. Ancak oluşan organik materyalin büyük bir kısmı ya haloklinin üzerinde yer alan
21
yüzey sularında veya hemen altındaki tabakada yükseltgenmektedir ve bunun sonucu olarak
derin sularda CO2 oluşma şansı çok kısıtlanmaktadır.
2. Karadeniz’de oldukça yüksek konsantrasyonda bulunan hidrojen sülfür ve sülfürler
bir tampon sistemi gibi görev yaparlar.
1.3.7. Klorofil-a
Klorofiller, fotosentez yapan organizmaların kloroplastlarında var olan yeşil
pigmentlerdir. Klorofil-a’nın kimyasal yapısı dört pirol grubunun oluşturduğu porfirin
halkasından meydana gelmiştir. Porfirin halkasının merkezinde Magnezyum atomu bulunur.
Ayrıca tetra pirol halka sisteminin 4. halkasında C7’ye bağlanan bir dallanmamış hidrokarbon
zinciri, vinil -9- keto -10- karbometofetoksiforbin fitil -7- propiyonatın magnezyum atomu ile
yaptığı bir komplexdir.
Üç çeşit klorofil vardır :
Klorofil-a: Bu klorofil bütün bitkilerde ana pigment olarak mevcuttur.
Klorofil-b: Yeşil alglerin ve yüksek bitkilerin karakteristiğidir. Buna aksesuar klorofil
denmektedir. Zira doğrudan doğruya fotosenteze girmemektedir. Sadece enerjiyi absorbe eder
ve onu klorofil-a’ya taşır.
Klorofil-c: Bu da aksesuar klorofil olarak tanımlanır ve fotosentetik pigmentlerin en
az bilinenidir. Başlıca algler ve fitoplaktonlar gibi deniz bitkilerinde mevcuttur.
Klorofil-a derişimi geçirgenlikle ilgili olarak bir göldeki trofik seviyeyi gösteren
önemli bir indeks olup, bu indeks biyoması ifade etmekte kullanılmaktadır. Göllerde ölçülen
ortalama toplam fosfor derişimi ile ortalama klorofil-a derişimi arasında doğrusal bir ilişki
vardır (Yaramaz, 1992).
Klorofil içeren fitoplanktonların yaşayacağı yeri güneş ışığı ve besin elementlerinin
konsantrasyonları belirler. Bütün diğer bitkiler gibi fitoplanktonlar da başta nitrat ve fosfat
olmak üzere, çözünmüş besin elementleri ve ışığa gereksinim duyarlar. Hem ışık hem de
besin elementlerinin birlikte sağlanması zordur.Güneş ışınları su kolonunda kısa bir mesafeye
kadar inebilir ve sonuç olarak çoğu fitoplankton türleri ilk 100 metrede yaşarlar.
Termoklin tabakasındaki keskin yoğunluk değişimi, üst tabakadaki su ile besin
elementlerinin bulunduğu termoklin tabakasının altındaki suyun karışmasını engelleyici bir
bariyer oluşturur. Fitoplanktonların ihtiyacı olan besinler çoğunlukla bu tabakada bulunan
organik maddenin parçalanmasından oluşurlar.
Besin elementleri konsantrasyonunun azaldığı derinlik nutriklin olarak adlandırılır.
Eğer karışım tabakası derinlerde ise nutriklin ve termoklin çakışırlar. Eğer karışım tabakası
yüzeyde ise nutriklin ve termoklin birbirinden ayrılır.
1.3.8. Işık Geçirgenliği
Optik özellikler, çok büyük oranda su kütlesinin tipi ve bulunduğu bölge ile ilgilidir.
Örneğin; haliç veya kıyı ekosistemi insan aktiviteleri bakımından okyanusun derinliklerinden
daha çok etki altındadır.
Fiziksel ve kimyasal farklılıklar optik özelliklerde belirgin değişimlere sebebiyet
verirler. Farklı optik özellikler ise ışığın her su kütlesinde farklı hareket etmesine, farklı renk
oluşumuna veya berraklığına neden olurlar.
22
Işık geçirgenliği suyun bileşimine bağlıdır. Su, ışık spektrumunda kırmızı bölgedeki
ışınları güçlü bir şekilde absorplar. Dolayısıyla temiz sularda su dışındaki maddeler az
olduğundan kırmızı dışındaki ışınlar absorplanmaz. Bu sebeple temiz sular mavi görünür.
Suyun optik özelliklerine etki eden diğer bileşenler çürümüş organik maddeler, çözünmüş
organik maddeler, kil, balçık gibi inorganik partikül maddeler ve fitoplanktonlardır
(www.serc.si.edu/water_quality/html) (Şekil 9).
Şekil 9. Suyun optik özelliklerine etki eden faktörler
Işığın suya nüfuzu; yer, zaman ve suyun saydamlık derecesiyle, yüzey sularının
durgun yada dalgalı oluşu gibi koşullara göre değişmektedir. Bu koşullara bağlı olarak
genellikle gelen ışığın % 3-50’si yansımakta, nüfuz edebilen ışığın büyük bir kısmı (%20) ise
çabucak absorbe edilmektedir. Örneğin berrak bir suda, yüzeyden giren toplam radyasyonun
%80’i ilk 10m’de absorbe edilmekte, 150 m’nin altına ancak %0.1’inden daha az kısmı
geçmektedir. Işığın çeşitli dalga boyları, suya eşit biçimde nüfuz etmemektedirler. 100 m’den
daha derine spektrumun yalnızca mavi, yeşil bölgesi nüfuz etmektedir. En çabuk absorbe
edilenler kırmızı ve turuncu ışınlar olup, kırmızının çoğu ilk 5 metrede turuncunun çoğu ise
15-20 metrede absorbe edilmektedir (Şekil 10).
Bulanık ve kirli sularda ışığın nüfuz edebildiği derinliğin daha az olması bitkisel
verimliliği azaltmakta, böylece ışık dolaylı olarak ortamdaki balık miktarına etki
yapmaktadır. Işığın çeşitli dalga boylarının suya farklı nüfuz edişi balıkların renklerini
etkilemektedir. Örneğin 20 m’den daha derinde yaşayan birçok balık türü kırmızı yada
turuncu pigmentli olurken, güneş ışığının hiç nüfuz etmediği çok derin (1000m’den daha
derin) sularda yaşayan balıklar ise genellikle koyu renkli olup çoğu lüminesans (ışık organı)
özelliklidir. Balıkların renkleri, gözlerinin büyüklüğü ve yeri, lüminesans organlarının
bulunup bulunmayışı, diğer duyu organlarının gelişme derecesi gibi morfolojik özelliklerin
çoğu ortamdaki ışığın özellikleri ile ilgilidir. Işık ayrıca balıkların hareketlerini ve göçlerini
düzenlemekte, üreme zamanını saptamakta, büyüme düzeni ve oranı üzerinde etkili
olmaktadır.
23
Şekil 10. Farklı dalga boylarındaki ışınların su kolonundaki hareketi.
Deniz suyu çeşitli yapı ve boyutta askıda organik, anorganik ve çözünmüş maddeleri
içermektedir. Bu maddelerin varlığı deniz suyunun optik özelliğini etkileyerek geçirgenliğini
azaltmaktadır. Işınlar derinlere inerken ışın şiddeti, suyun bulanıklılığı, alg ve benzeri
mikroorganizmaların varlığına bağlı olarak kayıplara uğramaktadırlar. Suların optik
özelliklerinin vertikal dağılışları sahil sularında ve açık deniz sularında farklı şekillerdedir.
Sahil sularındaki vertikal dağılış özellikle karasal orijinli taşınımlara bağlı olduğu halde, açık
denizlerde özellikle biyolojik olaylar ve suların dinamik özellikleri rol oynamaktadır. Pratikte
deniz
sularının
ışık
geçirgenliği
secchi
disk
ile
ölçülmektedir
(www.oceanline.com/light_in_the_sea.html).
Absorbsiyon Katsayısı (m-1)
Absorbsiyon Katsayısı (m-1)
Daha önce bahsedildiği gibi su, kırmızı ışınları kuvvetli bir şekilde absorplar ve en az
430 nm’deki ışınları absorplar. Şekil 11’de saf suya ait absorpsiyon grafiği verilmektedir.
Dalga Boyu (nm)
Şekil 11. Saf suyun farklı dalga boylarındaki ışın absorbsiyonu
24
Bu grafik görünür bölge ve ötesindeki dalga boylarını içermektedir. Çünkü IR ışınları
okyanus ve denizlere ısı transferinde önemlidir. Grafikteki kırmızı ışınlarla mavi renkli ışınlar
karşılaştırıldığında suyun en fazla absorpsiyon yaptığı 760 nm’deki absorpsiyon katsayısı
2.55 iken minimum absorpsiyon yaptığı 430 nm’deki absorpsiyon katsayısının 0.0144 olduğu
ortaya çıkmaktadır. Diğer bir ifade ile kırmızı ışık absorpsiyonu, mavi ışık absorpsiyonundan
177 kez daha büyüktür.
Partikül, tentrius ve çözünmüş maddelerin absorpsiyon spektrumları birbirine çok
benzer. Şekil 12’de görüldüğü gibi max. absorpsiyon en düşük dalga boyunda (350nm)
gerçekleşir. Mavi ve yeşil dalga boyundaki fark edilir absorpsiyona rağmen dalga boyu
arttıkça absorbans hızla düşer. 500 nm’nin ötesinde bu bileşenlerin absorpsiyonu kayda değer
değildir. (www.oceanline.com/light_in_the_sea.html).
0.005
1.2
0.004
1.0
0.8
0.003
0.6
0.002
0.4
0.001
0.2
0.000
400
450
500
550
600
Dalga Boyu (nm)
650
700
0
350
400
450
500
550 600
Dalga Boyu (nm)
650
700
Şekil 12. Sudaki partiküler ve çözünmüş maddelerin spektrumları
Son olarak su içerisinde en fazla absorpsiyon yapanlar fitoplanktonlardır. Okyanus
renginde gördüğümüz değişiklerin çoğunda fitoplanktonlar rol oynamaktadır. Fitoplankton
konsantrasyonları yukarıda bahsedilen dört bileşenden absorpsiyona etki eden en önemli
parametredir. Şekil 13’de gösterilen absorpsiyon spektrumu laboratuar ortamındaki
fitoplanktonlardan alınmıştır. Bu grafikte görüldüğü gibi en büyük pikler 430- 970 nm’dir ve
bu fitoplanktonların klasik absorpsiyon spektrumudur.
453 nm
Bağıl Absorbans
441
432
Chl a
660 nm
412
Chl b
643 nm
Chl c
629 nm
400
500
600
Dalga Boyu (nm)
700
Şekil 13. Asetonla ekstrakte edilen klorofilin absorbsiyon spektrumu
25
1.3.9. Termik Genleşme
Cisimlerin hacimleri sıcaklık değişimlerine bağlı olarak değişir; genellikle sıcaklık
artışları cisimlerin hacimlerinde artışlara neden olur. Bununla beraber, cisimlerin hacim
değişimleri belirli sıcaklık ve basınç sınırları içinde olur. İşte sıcaklıkla özgül hacmin bağıl
değişimine Termik Genleşme Katsayısı denir.
Deniz suyunun termik genleşme katsayısı sıcaklık, tuzluluk ve basıncın etkisindedir. Bu
sayının sıcaklık ve tuzluluk artışına paralel olarak aynı oranda arttığı gözlenmiştir (Tablo 9).
Tablodan da görüleceği gibi termik genleşmenin eksi değerlerleri düşük tuzluluk ve sıcaklıkta
olmaktadır.Bu nedenle bu değerlerin üzerinde sıcaklık ve tuzluluğa sahip olan deniz suyu,
sıcaklık artışına paralel olarak genleşir (Kocataş,1986)
Tablo 9. Yüzeydeki sıcaklık ve tuzluluk değişimlerinin genleşme katsayısına etkileri
Sıcaklık (oC)
Tuzluluk (‰)
-2
0
5
10
15
20
25
30
0
-105
-67
17
88
151
207
257
303
10
-65
-30
47
113
170
222
270
314
20
-27
5
75
135
188
237
281
324
25
-10
21
88
146
197
244
287
329
30
7
36
101
157
206
251
292
332
40
38
65
126
177
222
263
301
337
1.3.10. Deniz Suyunun Sıkışabilirliği
Sıvıların hacmi basınca bağlı olarak değişimler gösterebilir. Sıkışabilirlik çeşitli
basınçlarda oluşabilen hacim değişimlerinin saptanmasından ibarettir. Deniz suyunun
sıkışabilirliği üzerine yapılan çalışmalarda, sıkışabilirliğin tatlı sudan daha az olduğu tespit
edilmiştir.
Sıvıların sıkışabilirliği, sıkışabilirlik katsayısı ile açıklanır. Bu amaçla, hacmi V=q.h
olan silindir bir sıvı ile doldurulup ve silindirin üzerinin de hareket edebilen bir pistonla
kapatılıp ve piston bir F kuvveti ile aşağıya doğru belli bir mesafede itilirse, silindirin
içerisindeki sıvının hacmi v=-g.h kadar azalır. Benzer olay atmosferik basınca hidrostatik
basıncın etkisiyle okyanuslarda da oluşabilir. Okyanuslardaki hacmin bağıl değişimi V/v
basınç değişimi ile orantılı olduğundan:
V/v= - K.p olur ve buradan sıkışabilirlik katsayısı olan K;
K= 1/V.V/ρ bulunabilir.
Deniz suyunun sıkışabilirlik katsayısı sıcaklık, basınç ve tuzluluğun etkisinde olup, bu
etkilerin artışına paralel olarak azalır. Deniz suyunun bu sıkışabilirlik özelliği özellikle sesin
su içindeki hızı ile adyabatik değişimler için önemlidir (Tablo 10) (Kocataş, 1986).
26
Tablo 10. Deniz suyunun sıkışabilirlik katsayısının sıcaklık, tuzluluk ve basınca bağlı
değişimleri
Sıcaklık
(oC)
0
30
0
0
0
0
0
Tuzluluk
(‰)
0
0
35
35
35
35
35
Derinlik
(metre)
0
0
0
1000
2000
5000
10000
Sıkışabilirlik
(kx106)
52.50
48.00
46.60
45.80
45.05
42.95
40.01
1.3.11. Deniz Suyunun Donma Noktası
Saf bir sıvı belli basınçta ve belli sıcaklıkta donmaya veya erimeye başlar. Bu
sıcaklığa Donma veya Erime Noktası denir. Donma ve erime sırasında genellikle cisimlerin
hacimlerinde bir değişme olur.
Saf su 0ºC de donduğu halde deniz suyu içerdiği tuz oranına bağlı olarak daha düşük
sıcaklıklarda donar. Diğer bir deyişle, deniz suyunun donma noktası tuzluluk artışıyla ters
orantılıdır. Tuzluluğun artmasıyla deniz suyunun en yüksek yoğunluğa sahip olduğu sıcaklık
derecesi de azalır. Örneğin ‰24.49 tuzluluğa sahip bir suda yoğunluk – 1.33ºC’de maksimum
olur (Kocataş, 1986).
1.3.12. Deniz Suyunun Spesifik Isısı
Spesifik ısı bir cismin 1 gramının sıcaklığını 1ºC değiştirmek için alınması veya
verilmesi gerekli olan ısı miktarı olarak tanımlanabilir. Deniz suyunun spesifik ısısı sıcaklık,
tuzluluk ve basınca bağlı olarak değişir. Genel olarak tuzluluk ve sıcaklık artışları açık olarak
spesifik ısının azalmasına neden oldukları halde, basınç artışları spesifik ısının yükselmesine
neden olmaktadır (Tablo 11) (Kocataş, 1986).
Tablo 11. Spesifik ısının sıcaklık ve tuzluluğa bağlı değişimleri
Sıcaklık
(oC)
-2
0
5
10
15
20
25
30
0
1.0078
1.0043
1.0019
1.0004
0.9995
0.9988
0.9985
10
0.9899
0.9882
0.9870
0.9866
0.9861
0.9861
0.9861
Tuzluluk (‰)
20
30
0.9737
0.9732
0.9729
0.9729
0.9729
0.9732
0.9737
0.9591
0.9593
0.9596
0.9598
0.9603
0.9608
0.9615
35
40
0.9521
0.9524
0.9526
0.9531
0.9536
0.9543
0.9480
0.9557
0.9457
0.9457
0.9462
0.9469
0.9476
0.9483
0.9483
0.9502
1.3.13. Osmotik Basınç ve Yüzey Gerilimi
Sıvılarda oluşan diffüzyon olayına osmos adı verilir. Bitkisel ve hayvansal hücrelere
ait zarlar küçük büyük moleküllerin geçişini seçme özelliğine sahiptirler. Bu tip zarlara yarı
geçirgen zar denir. “U“ şeklinde bir boru olduğunu ve bunun tam ortasında yarı geçirgen olan
bir zarı yerleştirilip bu tüpün bir tarafına çözelti (örneğin şeker çözeltisi) diğer tarafına da saf
27
su konulursa su molekülleri yarı geçirgen zarı kolaylıkla geçerek şeker çözeltisine
karışacaklarından şekerli su içeren taraftaki çözeltinin yavaş yavaş yükselip bir
“h”seviyesinde durduğu görülür. Bunun nedeni su moleküllerinin zardan kolaylıkla
geçebilmeleri, şeker moleküllerinin ise geçememeleridir. “h” yüksekliğindeki sıvı sütununun
hidrostatik basıncı daha fazla su molekülünün diffüzyonla şeker çözeltisine karışımını önler.
İşte çözücünün çözelti içine daha fazla geçmesini önleyen bu basınca osmotik basınç denir.
Deniz suyunun osmotik basıncı özellikle tuzluluğa bağlı olarak değişimler gösterir. Örneğin
bir suyun ‰8 tuzluluktaki osmotik basıncı 5 atmosfer iken ‰40 tuzlulukta 26 atmosfere
yükseldiği tespit edilmiştir.
Denizel ortamda oluşan osmotik basınç, burada yaşayan türlerin fizyolojisinde önemli
bir etkiye sahiptir. Zira denizel formların zarları da az-çok yarı geçirgen bir özellik gösterir.
Nadiren bazı türler iç basınçlarını ortam basıncına hemen hemen ayarlama yeteneğindedirler.
Buna karşın denizel türlerin büyük çoğunluğu osmoregülasyon yeteneğinden yoksundurlar.
Bu nedenle bu türler belli tuzluluğu sahip bölgelerde yerleşmişlerdir. Buna karşın acı sularda
olduğu gibi tuzluluktaki küçük değişimler buralarda yaşayan türlerin kaçmasına neden olur.
Moleküller arasındaki mevcut kohezyon kuvvetlerinin bir sonucu olarak sıvıların
serbest yüzeylerinde tıpkı gerilmiş bir lastik zar gibi çok ince bir sıvı zarı oluşur. Bu zarı
gergin tutan kuvvete yüzey gerilim kuvveti, yüzeyde birim uzunluğa dik olarak etkileyen
yüzey gerilim kuvvetine de yüzey gerilim katsayısı denir. Deniz suyunun diğer fiziksel
özelliklerinde olduğu gibi yüzey gerilim katsayısı da sıcaklık ve tuzluluğuna bağlı olarak
değişiklikler gösterir. Bu katsayı sıcaklıkla azaldığı halde, tuzlulukla artmaktadır. Ayrıca
yüzey gerilim katsayısı deniz yüzeyinin temizliğine ve yüzeyle temasta olan gazın türüne göre
değişiklikler gösterir. Örneğin, bazı aminoasitler ve humik asitler katsayıyı yükselttiği halde
yağlı asitler, esterler, alkoller ve hidrokarbürler azalmasına sebep olurlar.
Oşinografide yüzey gerilim katsayısının deniz suyunda oluşan dalga ve çalkantılarla
ilgili oluğu bulunmuştur. Aynı zamanda okyanusların yüzeysel pelikülünün fizikokimyasal
incelenmesinde (atmosfer ve okyanuslar arasındaki termik alışverişte olduğu gibi) etkisi
olduğu anlaşılmıştır (Kocataş, 1986).
1.4. Karadeniz’in Özelliklerine Genel Bakış
1.4.1. Karadeniz’in Genel Konumu
Karadeniz, Asya ve Avrupa kıtalarının birbirine yaklaştığı bir bölgede, 400 55’ ve 460
32’ kuzey enlemleriyle, 27° 27’ ve 41° 42’ doğu boylamları arasında yer alır (Şekil 14).
Karadeniz dünyanın en büyük kapalı iç denizidir ve İstanbul Boğazı gibi dar bir
koridor vasıtasıyla güneyde Marmara Denizi ile, Kerch boğazı yoluyla kuzeyde Azak denizi
ile birleşir. Yüzey alanı 423.000 km2, maksimum ve ortalama derinlikleri sırasıyla, 2200 ve
1240 m’dir (27,28). Kuzey-Batı Karadeniz hariç sığ bölgeler dardır. Derinliği 200 m’yi
geçmeyen bölgeler toplam alanın %27’sini oluşturur ve daha çok Kuzey-Batı Karadeniz’de
bulunur (Şekil 15). Doğu-batı yönünde, en uç noktalar arasındaki uzaklık 1149 km,kuzeygüney yönünde maksimum genişliği 611 km ve hacmi 537.000 m3’tür. dir.
28
Şekil 14. Karadeniz’in koordinatları
Şekil 15. Karadeniz baseninin batimetrisi
1.4.2.Karadeniz’in Hidrokimyasal Özellikleri
Karadeniz’e nehirler vasıtasıyla yılda 357 km3 su girmekte buna ilaveten 225 km3
yağış almaktadır. Buharlaşma yolu ile kayıplar ise yaklaşık 350 km3/yıl dır . Boğaz yoluyla
157 km3 alt suyun girmesine karşın 387 km3 suyun da üst yolla çıktığı bilinmektedir
(Tolmazin, 1985).
Karadeniz büyük nehir deşarjlarına karşın Akdeniz ile ancak Boğaz vasıtası ile su
değişimi olan yarı kapalı bir denizdir. Karadeniz’in üst 200 metrelik bölümü farklı özellikler
gösteren birkaç katman içermektedir. Bunlar; karışık katman, mevsimsel termoklin, soğuk ara
tabaka ve sabit haloklin katmanlarıdır. Mevsimsel termoklinde düşey sıcaklık değişimleri 23°C m-1’ye erişebilmektedir. Bu katmanın derinliği 10-50 m arasında değişkendir. Deneysel
29
veriler mevsimsel termoklinin (düşey karışıma da neden olan) güçlü rüzgarlar etkisinde
sıklıkla bozulduğunu ve homojen yapıda düşey sıcaklık dağılımının oluştuğunu göstermiştir.
Bu tür işlevler genellikle sonbahar döneminde aktif olmakta ve ısı ile tuzun düşey hareketine
önemli katkıda bulunmaktadır.
Yüzey sıcaklığının 8-9°C’den yüksek olduğu zamanlarda soğuk ara tabaka tüm
Karadeniz genelinde görülebilir. 8°C eş sıcaklık eğrisi bu katmanın alt ve üst sınırlarını
simgeler ve bu sınırlar yaklaşık 50-100 m derinliklerdedir.
Sabit haloklin Karadeniz’in Akdeniz kökenli yüksek tuzlu ve yoğun dip suyu ile nehir
deşarjlarıyla takviye edilmiş az tuzlu yüzey sularını birbirinden ayırmaktadır. Yüzey suyu
17.5- 18.5 ppt arasında tuzluluk değerlerine sahiptir. Karadeniz’in dip sularında ise tuzluluk
22.0 ppt civarındadır. Tuzluluk değerlerinde gözlenen yüksek artışlar 150-200 m derinlikler
arasında nispeten ince bir katmanda sınırlıdır. Bu haloklinin derinliği büyük oranda düşey
hareketlere bağlı olup Karadeniz ortasında 50 m su derinliğine kadar azalmaktadır. Aynı
zamanda oksijenli ve oksijensiz ortamların ara yüzeyleri olarak tanımlı bir kemoklini de
simgelemektedir. Oksijenli yüzey katmanıyla düşey karışımı engelleyen sabit haloklin dip
sularının durgun ve oksijensiz olmasında yegane etkendir.
Dip suları Karadeniz’de 300 metrenin altında yer alır. Bu katmanda sıcaklık ve
tuzluluk son derece homojendir. Her iki parametre değerleri su derinliği ile doğru orantılı
olarak artar. Çeşitli araştırma sonuçları sıcaklık ve tuzlulukta meydana gelen mevsimsel
değişimlerin Karadeniz’in dip sularını etkilemediğini göstermiştir (Murry, 1991).
Karadeniz, Akdeniz’in aksine, toplam tatlı su girdisinin buharlaşma kaybından fazla
olduğu bir basendir. Boğazlar ve Karadeniz’de elde edilen bulgulara dayanarak, Karadeniz’in
su ve tuz bütçesine ait güvenilir tahminler yapılmıştır. Karadeniz, su seviyesinin yakın
jeolojik evrelerde yükselmesiyle, binlerce sene öncesindeki tatlı su gölü konumundan
bugünkü özelliklere doğru bir evrim geçirmiştir. Akdeniz kaynaklı suların basene dolması ile
dipte daha tuzlu ve sıcak, yüzeyde ise az tuzlu ve soğuk deniz suları oluşmuştur. Farklı
karakterdeki bu su kütleleri birbirinden 100-150 m derinliklerdeki yoğunluk ara yüzeyi ile
ayrılmaktadır. Yüze yakın su kütlelerinin mevsimlere ve bölgelere göre değişimlere
uğramaktadır. Kış aylarında, kuzeybatı sahanlığı bölgesinde olduğu gibi, basenin iç
kesimlerinde de yüzey sularının soğuyarak batması sonucunda soğuk ve homojen bir su
kütlesi olan Soğuk Ara Tabaka (SAT) oluşmaktadır (Oğuz vd., 1989; 1991; 1994).
Nehirler yoluyla gerçekleşen tatlı su girişinin en önemli kısmını, Tuna nehri
oluşturmaktadır. Tuna’dan boşalan suyun hacmi 203 km3 civarındadır. Ayrıca Dinyester ve
Bug nehirlerinden 54.7 km3’lük bir su girişi olmaktadır.
Anadolu kıyılarından Karadeniz’e en fazla su girişi; Sakarya, Kızılırmak ve
Yeşilırmak nehirlerinden olup, her biri yaklaşık olarak yıllık 6 km3’lük hacme sahiptir.
Nehirler bu suyu geniş bir alanı drene ederek Karadeniz’e taşırlar .
Karadeniz havzası bol yağış alan bir havzadır. Yağış miktarı batıdan doğuya doğru
artış gösterir ve 2500 mm’ye kadar ulaşır. Buna rağmen Karadeniz’in yarı kurak bir iklim
kuşağında bulunması sonucu, buharlaşma miktarı (332-392 km3/yıl) yağış miktarından (225300 km3/yıl) daha fazladır. Ancak, buharlaşmanın sebep olduğu kayıplar, net tatlı su
girdisinden daha azdır. Kuzeye doğru rutubetli bölgedeki hareketlerden kaynaklanan akım,
tatlı su iç akımına ve sonuç olarak yüzey deniz sularının seyrelmesine sebep olur. Yapılan
gözlemlere dayanarak Karadeniz su bütçesini hesaplamaya yarayan Şekil 16’da bir kutu
modelini geliştirilmiştir (Fonselius, 19749).
30
Ve = 350 km 3
VP = 230 km3
VR= 320 km3
s=%o17.5
Vo = 400 km 3
s=%o17.5
Hacim=57.000 km 3
500 km3
V1 = 400 km3
700 km3
s=%o35
s=%o22.5
Hacim=480.000 km 3
Şekil 16. Karadeniz’in su bütçesi
Bu modele göre Karadeniz çanağına nehirlerden (VR) 320 km3, deniz yüzeyine düşen
yağışlardan (VP) 230 km3 ve Boğaz alt akıntısı ile Akdeniz’den ‰35 tuzlulukta (V1) 200 km3
ve Boğazdan dışarı taşınan ‰17.5 tuzluluktaki 400 km3 (V0) suyun 72 km3’ü alt akıntıya
karışarak tekrar geri dönmektedir. Karadeniz’den çıkan su miktarları ise yüzeysel buharlaşma
(V0) ile 350 km3 ve yukarda sözü edilen Boğaz akıntısının götürdüğü 400 km3 (V0)
miktarındaki sudur. Bu alışveriş Karadeniz’in tuz bütçesini de etkilemektedir. Üst 57.000
km3’lük yüzey tabakasından ortalama ‰17.5 s tuzluluktaki 500 km3 su alt tabakaya ve 200
metrenin altındaki 480.000 km3’lük ‰22.5 tuzluluktaki su kütlesinden ise 700 km3’lük bir su
kütlesi üst tabakaya diffüzyon yolu ile geçmektedir.
Karadeniz’in su bütçesine ilişkin diğer bir bilanço da Tablo 12’de verilmiştir. Diğer
yarı kapalı denizlerde olduğu gibi, Karadeniz’de de su bütçesinden suyun hidrokimyası da
geniş çapta etkilenmektedir (Baykut vd., 1982).
Tablo 12. Karadeniz’in su bütçesi
Kazanç bilançosu
(Aktif)
Akarsular
Yağış
Kerç’ten gelen
Boğaz’dan giren
Toplam
Km3
%
336
120
53
123
632
53.16
18.99
8.39
19.46
100.00
Kayıp bilançosu
(Pasif)
Buharlaşma
Kerç’ten giden
Boğaz’dan çıkan
Km3
%
340
32
260
53.80
5.06
41.16
Toplam
632
100.00
Yoğunluğun sebep olduğu su akımlarından meydana gelen giriş çıkışlar ise şöyledir;
Düşük tuzluluktaki Azak denizi tuzları (‰10) üstten Karadeniz’e, daha tuzlu Karadeniz suları
(‰17-18) ise alt akıntı olarak Kerch boğazı yolu ile Azak denizine girer. Diğer taraftan,
yüksek tuzluluğa sahip Akdeniz suları (Marmara suları yüzeyde ‰22, 150 m’de ‰38) dip
akıntısı olarak Marmara’ya girer (200 km3/yıl). Marmara’dan gelen tuzlu sular, Karadeniz’in
200 m’ nin üzerindeki üst tabakası içinde tuzluluk tabakalaşmasına neden olarak, verimli bir
flora ve fauna gelişimi olur.
1.4.3. Karadeniz’de Genel Sirkülasyon ve Kitlesel Su Hareketleri
Genel olarak su hareketlerine neden olan parametreler atmosferik etkiler, yoğunluk,
sıcaklık ve tuzluluk, akıntı, düşey hareket ve değişimler olarak tanımlanabilir.
Karadeniz’de su yoğunluğun düşey dağılımı esas olarak tuzluluk etkisindedir.
Yoğunluk değişimlerindeki mevsimsel farklılıklar derinliğe bağlı olarak değişmekte ve
sıcaklığın mevsimsel değişiklikler göstermesi nedeniyle yüzeyde maksimuma erişmektedir.
31
Daha derinlerdeki soğuk ara katmana doğru yoğunluk farklılıkları azalır. Bu durumda soğuk
ara tabakanın üst katman ile sabit haloklini birbirinden ayıran dinamik olarak pasif bir ara
tabaka olduğunu göstermektedir. Karadeniz sirkülasyonunu belirlemek amacıyla yoğunluk
verileri sıklıkla kullanılmıştır. Genel sirkülasyon sikloniktir. Ancak 300m nin altında derin
deniz sirkülasyonu ile ilgili olarak kesin sonuçlara varılabilecek veriler henüz tam değildir.
Karadeniz’in yüzey akıntıları Neumann tarafından oldukça iyi bir şekilde incelenmiştir
(Neumann, 1942) (Şekil 17).
Şekil 17. Karadeniz’in akıntı sistemleri şeması
Karadeniz’de tuzluluk, özellikle üstteki karışık katmanın altında baroklinik
sirkülasyonun sağlanması açısından son derece önemli rol oynar. Kuzey ve kuzeybatı
Karadeniz’de nehir gidilerinin fazla olması nedeniyle yüzeyde tuzluluk daha düşüktür.
Tuzluluğun yanal dağılımı incelendiğinde Akdeniz sularının sadece boğaz girişi çevresinde
küçük bir alanda etkin olduğu görülmüştür. Akdeniz suyu açık denize yayılarak hızla haloklin
suyuna karışmaktadır. Bu şekilde düşey karışımla derin sudan yüzey suyuna geçen tuz kaybı
dengelenmektedir.
Yüzey akıntıları nicel olarak mevcut verilerle uyumludur. Artan su derinliğine bağlı
olarak hızlarda bir azalma görülmesine karşın akıntı yönlerinde belirgin bir değişim olmadığı
tespit edilmiştir (Okyar vd., 1994).
Karadeniz’de akıntılar iki etkene bağlı olarak değişim göstermektedir. Bunlar;
kuzeybatıdaki nehir akışları ve rüzgarın etkisidir. Nehir debilerindeki değişimler ve rüzgar
dağılımlarındaki farklılıklar normal akıntıları büyük ölçüde etkiler, hatta bazı alanlarda
yönlerini değiştirebilirler. Karların erimesi ve şiddetli yağmurlardan dolayı ilkbahar
sonlarında kıyılardaki akıntı şiddeti artar. Akıntı üzerinde rüzgarın etkisi ile en çok yaz
sonunda ve sonbahar aylarında görülmektedir.
Yüzeye yakın su kütleleri mevsimlere ve bölgelere göre değişimlere uğramaktadır. Kış
aylarında, kuzeybatı kıta sahanlığı bölgesinde olduğu gibi, basenin iç kesimlerinde de yüzey
sularının soğuyarak batması sonucunda soğuk ve homojen bir su kütlesi olan soğuk ara tabaka
oluşmaktadır. Soğuk ara tabaka sularının Karadeniz’in akıntı sistemi ile basen çevresinde
32
taşındıkları, kıyılarımız boyunca batıdan doğuya doğru kalınlığının azalarak sıcaklığının
artması ile izlenebilir (Oğuz vd., 1993).
Soğuk ara tabaka (SAT), Karadeniz’in siklonik akıntı sistemi ile ilgili olarak kıyı
boyunca basen ortasına göre daha derinde yer alır ve antisiklonik döngülerde daha da
derinlerde bulunabilir. Öte yandan, Soğuk ara tabaka İstanbul boğazı çevresinde Akdeniz
suları ile etkileşerek değişime uğramaktadır. Yüzey ile Soğuk ara tabaka arasında yer alan
termoklin tabakası mevsimsel ve yıldan yıla klimatolojik değişimlerden etkilenmektedir.
Karadeniz’in derin su kütleleri, en dipteki sular dışında durağan özellikler gösterir.
500 m’den daha derin kesimde yenilenme süreci etkinliğini yitirdiği için yıldan yıla tuzluluksıcaklık değişimleri gözlemek mümkün değildir. 1700 m’ den daha derin taban sularının
tuzluluk ve sıcaklık özellikleri konvektif karışımla tüm basende eşitlenmiştir (Oğuz vd.,
1993).
Karadeniz’de şimdiye kadar gerçekleştirilen hidrografik çalışmalar genellikle yüzeye
yakın derinliklerde yoğunlaşmış ve bu derinliklere kadar benzer özellikler saptanmıştır 500
m’den daha derinlerdeki akıntılar hakkında güvenilir bilgiler bulunmamakla birlikte
dolaşımın genel siklonik karakterinin değişmediği, bazı bölgelerde ise antisiklonik döngülerin
oluştuğu bildirilmektedir (Şekil 18).
Şekil 18. Karadeniz su kolonundaki sirkülasyon şeması
Son yıllardaki çalışmalar; Karadeniz akıntı sistemlerinin geçmişte ortaya
konulduğundan çok daha karmaşık bir yapıya sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır Karadeniz
suyunun sirkülasyonu ve düşey yöndeki yaşam, Növitzki ve Bibik (1964)’in incelemeleri ile
açıklanmıştır. Hesaplamalar göstermiştir ki, dip suları 100 veya 130 yıllık zaman
periyotlarında oksijenli zona yükselebilir (Oğuz vd., 1993).
1.4.4. Karadeniz Su Kolonunun Özellikleri
Karadeniz’de derinlikle beraber çözünmüş oksijen değeri hızla düşerken buna karşılık
H2S konsantrasyonu ise hızla artmaktadır. Karadeniz 175 m’den sonraki su kütlesinin
tamamen oksijensiz olması, buna karşın en azından 500.000 yıldan beri mutlak kükürtlü
33
hidrojen gazı ile doymuş dünya üzerinde birkaç göl hariç, bu büyüklükte yegane anoksik
deniz örneğini oluşturmaktadır (İzdar; Duman, 1993).
Karadeniz’de yaklaşık olarak 175 m. derinlikte anoksik özellik (oksijensizlik)
yanında, çözünmüş hidrojen sülfür varlığı da bulunmaktadır Bu şartlar oşinografik ortamın
temel özelliklerini oluşturmaktadır. Atıkların derin sulardan biyosfere yönelmeleri çok az
ölçüde olup; bu durum sözü edilen anoksik ortamın, atık akışkanının atılması bakımından
ideal olarak kabul edilmesine yol açmaktadır.
Karadeniz’de çok önemli karakteristik oşinografik özellikler biyolojik işlemlerin
sonucudur. Başlıca kimyasal reaksiyonlar olmasa dahi fotosentez ile enzimatik olaylarda
katalizör olarak organik ve inorganik maddeler önde gelmektedir. 350 metre derinde bulunan
tortu biyolojik sistem ile ilgilidir. 200 metre derinliğin altında toksik H2S’li sudan dolayı canlı
formları yoktur. Biyolojik faaliyetler su kolonunda, 50 metre üzerinde başlar ve 175 metreye
varmadan biter.
1.4.5. Meteorolojik Özellikler
Oşinografik açıdan üzerinde durulması gereken başlıca meteorolojik özellikler, hava
sıcaklığı, yağış ve rüzgar rejimleridir.
Karadeniz ılıman ve tropik bölgeler arasında geçiş oluşturur. Son 120 yıllık
gözlemlere göre, kışların %15’i sert, %35’i orta sertlikte, %50’si ise ılıman geçmiştir. Yıllık
alınan solar ısı 100 kilokalori/cm2 dir. Ancak hava sıcaklıkları termal denge ve atmosferik
çevrimlere bağlı olarak mevsimlere ve yöreye göre değişir. En düşük yıllık ortama sıcaklıklar
kuzeyde 9.9°C (minimum –28°C), en yüksek yıllık ortalama sıcaklıklar güneyde 14.5°C
(Maksimum 40°C) dir. Yaz aylarında Karadeniz kıyıları çevresinde sıcaklık farkları azalırken,
kış aylarında önemli farklar oluşur.
Batı kısmında bölgenin hava sıcaklığı ilkbaharla birlikte artarak, Ağustos ayında en
yüksek ortalama değerine (23°C) ulaşmaktadır. Hava sıcaklığı kış aylarında ortalama 6°C ile
en düşük ortalama değerini almaktadır.
Doğu kısmında aylık ortalama hava sıcaklığı dağılımı incelendiğinde, bölgenin
tamamı için hemen hemen aynı dağılım gözlenir. Hava sıcaklıkları Mart ayından itibaren
yavaşça artarak, Temmuz-Ağustos aylarında en yüksek değerine (23°C) erişmekte ve sonra
tekrar azalarak, kış aylarında en düşük değere (5.5°C) inmektedir. Hava sıcaklığı kışın
ortalama 5°C, yazın 25°C civarında gerçekleşirken, bunlara bağlı olarak deniz suyu yüzey
sıcaklığı ise 4-25°C arasında değişmektedir.
Karadeniz’de yağışın dağılımı da üniform değildir. Maksimum yıllık yağış yüksekliği
güneydoğuda (Batum) 2500 mm.’yi aşarken, minimum yıllık yağış, kuzeybatıda (Tuna ağzı)
görülür ve 400 mm.’nin altına düşer. Tuna havzasının batı kesiminde ortalama yağış
yükseklikleri 2000 mm iken, Karadeniz’e açılan doğu kesiminde 600-700 mm’ye kadar
düşmektedir. Karadeniz’de aylık yağış yükseklikleri arasında güneydoğu kesimlerinde
görülen farklılıklar (Örneğin Rize’de dört katlık fark) kuzeybatı kesimlerine doğru giderek
azalır. (Örneğin Odessa’da iki kata kadar iner). Karadeniz’in yıllık ortalama rölativ nem oranı
%70-80 arasındadır.
Batı kısmında bölgenin yıllık ortalama yağış dağılımı incelendiğinde en düşük yağış
ortalaması 22 mm ile temmuz ayında, en yüksek yağış ortalaması ise, 100 mm ile Aralık ve
ocak aylarında gözlenmektedir. Yağış dağılımı 30 yıllık ortalamalar kullanılarak
hesaplanmıştır. Her iki bölge içinde yılda ortalama 725 mm civarında yağış düşmekte olup,
bunun %70’i Kasım-Mart ayları arasında gerçekleşmektedir.
34
Bölgenin doğu kısmında en yüksek aylık yağış miktarı, aralık ve Ocak aylarında
sırasıyla 110 mm ve 100 mm olarak görülmektedir. En düşük yağış miktarı yaz aylarında
gözlenmekte, Temmuz ayında 24 mm’lik aylık ortalama ile en düşük değerini almaktadır.
Karadeniz de etkin bir rüzgar yönünden bahsedilemez. Ancak büyük oranda kuzeyli
rüzgarların etkinliği görülmektedir. Kış aylarında BBJ kesiminde kuzeyli rüzgarlar kadar
güneyli rüzgarlar da etkindir. Ancak yaz aylarında kuzeyli zayıf rüzgarlar daha çok görülür.
Bahar aylarında ise rüzgar yönleri kararsızdır. Yıllık ortalama rüzgar hızı kıyı kesimlerinde ve
BBJ kesiminde 7 m/sn’yi geçmez. Türkiye kıyılarında en şiddetli rüzgarın 40 m/sn’yi aştığı
görülmüştür (Doğan vd., 1996).
1.4.6. Oşinolojik Özellikler
Karadeniz’in oşionografisi coğrafik konuma, dip ve kıyı rölyefine ve su bütçesine
bağlıdır. Karadeniz’de birbirinden kesin olarak ayrılmış iki su kütlesi mevcuttur;
• Yüzeysel su (‰18 tuzluluk)
• Akdeniz ile Karadeniz karışımından oluşan alt su tabakası (‰23 tuzluluk)
Karadeniz’de yüzeysel suyun tuzluluğu mevsimsel ve yerel değişimler göstermektedir.
Yaz aylarında ortalama ‰15 ile 17 arasında olan tuzluluk, akarsuların deltaları yakınlarında
‰6.7 den başlar ve kıyıdan uzaklaştıkça ‰19’a ulaşır. Kışın tuzluluk, akarsu girişlerinin
azalması nedeniyle yaza göre ‰0.5-0.6 daha düşüktür. Karadeniz’in orta ve doğu
kesimlerinde yüzeysel suların tuzluluğu ‰18-19 dur. Akarsu ağızlarında azalan tuzluluk;
Tuna ağzında ‰12, Sakarya ağzında ‰17, Kızılırmak ağzında ‰15, Yeşilırmak ağzında
‰16, Dinyester ve Don ağzında ise ‰10’a kadar düşmektedir.
Karadeniz’de yüzey suyu sıcaklığı da mevsimsel ve yerel değişimler gösterir. Kışın
(Şubat-Mart) su sıcaklığı Karadeniz ortalaması olarak 6-7°C’ye kadar düşerken; güney
kesimlerinde 8-9°C, kuzey kesimlerinde ise 2-3°C dir. Tuzluluğun da düşük olması nedeniyle
kışın Odessa körfezi ve Azak Denizi’nde sular donmaktadır. Buz kütleleri bazı yıllarda (1929
ve 1954) İstanbul Boğazı’na kadar ulaşmıştır. Yaz aylarında (Temmuz-Ağustos) ise ortalama
20-22°C olan yüzey suyu sıcaklığı, doğu ve güney kıyılarında 24-25°C ye kadar
yükselmektedir.
Karadeniz üst tabakası akarsu girişlerinin etkisi altında olup, derinliği 150 m.’ye
ulaşır. Bu üst tabakanın ilk 30-40 m.’si mevsimsel sıcaklık ve tuzluluk değişimlerinin etkisi
altındadır. Permenant (zamanla değişmeyen) haloklin tabakası derinliği ise 50-150 m.
arasındadır (Oğuz, vd., 1991). Üst 30-40 m. de tuzluluk ‰18 civarında olup mevsimsel
değişimlere ‰0.5 ~ 1.0 arasındadır. Haloklin içinde, ilk 75 m. de tuzluluk ‰19.5+0.3, 125 m.
de ise ‰20.5+0.3’dür. Üst tabakanın en önemli özelliği, sıcaklığı 8°C den düşük olan bir “ara
soğuksu” kesimini içermesidir. Kış aylarında üst tabaka soğuduğunda (6.7°C nin altına
düştüğünde) düşey türbülans difüzyonu ve konvektif prosesler hızlanır ve düşey yoğunluk
gradyanı azalarak su kolonu homojen hale gelir. Sonuçta 70-80 m. derinlikte homojen, soğuk
(~ 7.5°C) ve yoğun üst su kütlesi kuzeybatı kıyıları ile çevri merkezinde etkin olur (Oğuz,
vd., 1992). Ara soğuksu kesimi, tüm yıl boyunca dairesel çevri akımlarıyla kıyılara iletilir.
İlkbahar ve yaz aylarında üst su tabakası ısınır ve ara soğuksu kesimi üstünde ılık bir su
kütlesi oluşur. Sonuç olarak bu ara soğuksu, yaz aylarında 25-30 m. de gelişen mevsimsel
termoklinin altında minimum yüzey altı sıcaklığını oluşturur. Bu yaz termoklini ısı akışının
alttaki ara soğuksu kesimine geçişini engeller ve ara soğuksu kesimi bir değişime uğramadan
kalır (Oğuz vd., 1993).
2. LİTERATÜR ÖZETİ
Karadeniz’le ilgili olarak 18. yy’dan günümüze kadar birçok yayın yapılmış (Kosyan
and Magoon, 1993) ve Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin dışında;
Atlantis R.V. (1960),
Thompson R.V. (1970),
Chain R.V. (1975),
Knorr R.V. (1988), araştırma gemilerinin özel Karadeniz seferleriyle uluslararası
çalışmalar da gerçekleştirilmiştir (Doğan vd, 1996).
Ivanov ve Oğuz, (1998), Beşiktepe vd.,(1999) tarafından Karadeniz’deki kimyasal
dağılımlar ve bunların kontrolündeki biyokimyasal prosesler detaylarıyla tartışılmasına
rağmen temel kimyasal yapıdaki uzun süreli değişimlerin tam olarak ortaya konamadığı
belirtilmiştir.
Mamayev vd, (1994) Karadeniz su kolonunda sıcaklığın mevsimsel değişiminin
yalnızca yüzey suları ve soğuk ara tabakada gözlenebildiğini ve bu iki tabakadaki tuzluluk
değerlerinin sabit olduğunu, dip sularının T-S özelliklerinin uzun zaman dilimi boyunca sabit
kaldığını işaret etmişlerdir.
Skopintsev, (1975), Ostlund and Drysen, (1986), Bountreau and LeBlond, (1989)
Karadeniz dip sularının sabit kalış süresinin 1000-6000 yıl olduğunu belirtmişlerdir.
Murray vd, (1991), Buesseler vd, (1991), Ozsoy vd, (1995), Lee vd, Samodurov ve
Ivanov, (1998) tarafından Boğazlar yoluyla Karadeniz’e giren Akdeniz kökenli suların suların
giriş oranına bağlı olarak farklı derinliklere dağıldığını belirtmişlerdir.
Ünlüata vd, (1990); Buesseler vd, (1991); Kalış süresinin ana pinoklinde birkaç yıl ve
dip sularda (Murray vd, 1991) birkaç bin yıl olarak arttığını belirtmişlerdir.
Ivanov vd, (1998) Soğuk ara tabakada yer alan su kütlesinin kaynağının yalnızca
yüzey suları olduğunu (Boğazdan giren su daha ılık 11°C) belirtmiştir.
Çoğu yaygın görüşe göre soğuk ara tabaka suları her yıl yüzey suları ile
yenilenmektedir. Tolmazin, (1985), Ovchinnikov ve Popov, (1987), Ivanov vd, (1997)
tarafından soğuk ara tabakanın (SAT) farklı kısımlarının kış hava koşullarına bağlı olarak
farklı oranda yenileceğini belirtilmiştir.
Lee vd, 1998 KNORR seferindeki kloroflorometan datalarından soğuk ara tabaka
sularının ortalama kalış süresinin iki yıl olarak hesaplamıştır.
Belokopitov, (1998) Soğuk ara tabakadaki düşük sıcaklık değerlerinin 1964, 1972,
1976, 1985 ve 1993 yıllarındaki soğuk kış şartlarından ileri geldiğini belirtmişlerdir.
1993 yılından itibaren Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından
Rize-Çayeli açıklarında 7 farklı istasyonda su kolonunda çeşitli fizikokimyasal parametrelerin
mevsimsel değişimler izlenmekte ve proje halen devam etmektedir.
SÜMAE tarafından 1990-1993 yılları arasında Trabzon-Yomra açıklarında ilk 50
metrelik yüzey tabakada sıcaklık, pH, ve oksijen aylık değişimleri izlenmiştir.
Murray vd, (1989-1995), Codispoti vd, (1991), Tuğrul vd,(1992), Saydam vd,(1993)
Karadeniz’de oksijenli tabakanın altındaki derin dip sularında hidrojen sülfür bulunduğunu ve
konsantrasyonunun derinliğe bağlı olarak arttığını belirtmişlerdir.
Codispoti vd, (1991), Oğuz vd, (1993) Karadeniz’deki H2S oluşumun temel nedeninin
Akdeniz kökenli dip sularının (22 ppt) yüzeydeki daha az tuzlu sularla (18 ppt) sürekli bir
haloklin tabaka ile ayrılması olduğunu belirtmişlerdir.
36
Tuğrul vd, (1992), Saydam vd, (1993) tarafından Karadeniz’de H2S başlangıç
seviyesinin farklı derinliklerde ancak farklı bölgelerde aynı su yoğunluğunda bulunduğunu
(16.2 ± 0.05) belirtilmiştir.
1993 yılında temel hedefleri; kirlilik karşıtı eylemler, sürdürülebilir ekonomik
gelişme, çevresel etki değerlendirme ve avlanma kotalarını düzenlemek olan BSEP (Black
Sea Environmental Programme) başlatılmıştır. BSEP Karadeniz’le ilgili en önemli çevresel
aktivitedir.
1996 yılında BSEP’in bir parçası olarak altı Karadeniz ülkesi tarafından Karadeniz
Stratejik Eylem Planı (BSSAP) imzalanmıştır. Sonuç olarak farklı kirlilik kaynaklarına,
kirletilmiş bölgelere, kirlilik izleme ve düzenleme, kaynakların korunması ve yönetimi ile
sürdürülebilir gelişmeyi içeren çeşitli konulara dikkat çekilmiştir.
1993-1998 yılları arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin koordinatörlüğünde bir
çok enstitünün görev aldığı Uluslararası NATO projesi düzenlenmiştir. Bu projenin temel
hedeflerinden bir tanesi de çevresel ve oşinografik veri tabanı oluşturmak olmuştur.
1991-1998 yılları arasında 11 ülkenin katılımıyla GEF ve EU destekli Tuna nehri
çevresel izleme programı gerçekleştirilmiştir.
1994-1997 yılları arasında EU tarafından Kuzeybatı Karadeniz’de EROS 2000
programı gerçekleştirilmiştir. Bu programın ana hedefleri arasında ötröfikasyon, kirleticiler,
partikül transferi ve sedimantasyon yer almıştır.
3. MATERYAL ve METOD
3.1. MATERYAL
3.1.1. Örnekleme Sahası
Proje başlangıcında çalışmanın Karadeniz’in Trabzon-Yomra açıklarında 50, 100, 150
ve 200 m olmak üzere 4 ayrı istasyonda gerçekleştirilmesi hedeflenmişti. Projenin ilk yılında
uygulama bu şekilde yapılmış ancak istasyonların birbirine çok yakın olması ve istasyonlar
arasında önemli fark görülmemesi nedeniyle istasyon sayısı ikiye indirilmiştir. Bu aşamadan
sonra ölçümler Trabzon-Yomra açıklarında 40º58.385' N - 39º50.982' E ve 40º58.662' N 39º51.275' E koordinatlarındaki 50 ve 200 m derinlikteki 2 ayrı istasyonda gerçekleştirilmiştir
(Şekil 19).
Şekil 19. Araştırma sahası ve istasyonlar
3.1.2. Araştırma Teknesi
Saha çalışmalarında kullanılan SÜMAE’ne ait Araştırma-3 teknesi, 7 metre boyunda
olup vinç, ekosounder ve navigasyon cihazına sahiptir (Şekil 20).
Şekil 20. Araştırma-3 teknesi
3.1.3. CTD Sistemi
Ölçümlerde Sea-Bird SBE 25 model CTD prob kullanılmıştır (Şekil 21). CTD sistemi
olarak adlandırılan sistemler iletkenlik (Conductivity), sıcaklık (Temperature) ve derinlik
(Dept) parametrelerini ölçmek için dizayn edilmiş sistemlerdir. Ölçülen bu parametreler
38
yardımıyla çeşitli bağıntılar kullanılmak suretiyle tuzluluk, yoğunluk vb. bazı parametreler
hesaplanabilmekte yine CTD sistemlerine ilave edilebilen çözünmüş oksijen, pH, ışık
geçirgenliği, klorofil-a vb. sensörler sayesinde adı geçen parametreler de ölçülebilmektedir.
Şekil 21. Ölçümlerde kullanılan CTD Probu
CTD sistemleri esas olarak su altı algılayıcıları ve bilgisayar olmak üzere iki ana
kısımdan oluşmaktadır. Su altı kısmı sıcaklık, elektriksel iletkenlik, basınç, çözünmüş oksijen,
pH algılayıcıları ile çeşitli sensörler için su devir daimini sağlayan pompa ve kaydediciden
oluşur. Cihaz açılıp suya indirildiğinde iletkenliğe bağlı olarak devreye giren pompa
yardımıyla su devir daimi sağlanır. Esas olarak 1/24 saniye veri alma hızına sahip olan
sistemde bu verilerin ortalamasını da almak mümkündür. CTD su kolonunda derine doğru
bırakıldıkça alınan bütün veriler kaydedici tarafından kesiksiz olarak kaydedilir. Aynı şekilde
CTD yukarı çekilirken de bütün veriler kaydedilerek cihaz çıktığında kapatılır. Daha sonra bir
bilgisayar ile bağlantı kurulup CTD’deki kaydedicide bulunan veriler uygun formata
indirgenerek bilgisayar ortamına alınır (Şekil 22).
Şekil 22. Verilerin bilgisayar ortamına alınışı
39
Kullanılan CTD sistemindeki sensörlerin ölçüm aralıkları ve duyarlılıkları Tablo 13’de
verilmiştir.
Tablo 13. CTD sistemindeki sensörlerin ölçüm aralıkları ve duyarlıkları
Sensör (Algılayıcı)
Basınç
Sıcaklık
E.İletkenlik
Ölçüm aralığı
Başlangıç Duyarlığı
0-1000 psia (680 m)
(-5) - (+35) °C
0.0 - 7.0 S/m
Max. Hata:1.7 metre
± 0.001°C
0.0003 S/m
3.2. METOD
3.2.1. Deniz Suyunda Sıcaklık Ölçümü
Deniz suyunda sıcaklık SBE 25 model CTD sisteminde bulunan SBE 3F sıcaklık
sensörü ile 0.001°C hassasiyetle elektro analitik yöntemle ölçülmüştür.
Bu amaçla CTD sistemi açma düğmesi kullanılarak açılıp yüzeyde stabilize için
2 dk. kadar bekletilmiş ve prop su kolonunda hedeflenen derinliğe kadar vinç yardımıyla
indirilip tekrar çekilmiştir. Prop yüzeye geldiğinde kapama düğmesi kullanılarak
kapatılmıştır. Böylece su kolonu boyunca saniyede 8 veri almak suretiyle veriler cihaz
hafızasına alınmıştır. Daha sonra laboratuara getirilen prop bir bilgisayara bağlanmış ve
alınan veriler temizlenip düzenlenmek suretiyle bilgisayar ortamına aktarılmıştır.
Derinlik kapasitesi 6800 metre olan sıcaklık sensörünün kalibrasyonu ITS-90 sıcaklık
standartlarına göre Sea Bird firmasının bilgisayar kontrollü kalibrasyon banyolarında
yapılmıştır.
3.2.2. Deniz Suyunda Tuzluluk Ölçümü
Tuzluluk ölçümü için iletkenlik, yoğunluk, ses hızı gibi fiziksel özelliklerin ölçümünü
içeren indirekt metotlar kullanılmaktadır. Tuzluluk ve fiziksel özellikler arasında belirlenen
bir ampirik ilişki ile bir standart çözeltinin tuzluluğunu hesaplamak mümkündür. Bu şekilde
elde edilebilecek tuzluluk duyarlılıkları ölçüm şekline göre Tablo 14’de verilmiştir.
Tablo 14. Tuzluluk hesabında yararlanılan çeşitli yöntemler ve duyarlılıkları
Özellik
İletkenlik
Yoğunluk
Ses Hızı
Ölçüm Duyarlılığı
Tuzluluk Duyarlılığı
± 0.0002
± 3x10-6 g/cm3
± 0.02 m/s
± 0.0002
± 0.004
± 0.01
Yüksek duyarlılık ve ölçüm kolaylığı nedeniyle tuzluluk ölçümlerinde çoğunlukla
iletkenlik metodu kullanılır. Bu çalışmada tuzluluk hesabı SBE 25 model CTD probu ile
ölçülen basınç, sıcaklık ve iletkenlik değeri yardımıyla Sea Bird firmasının kendi bilgisayar
programı kullanılarak aşağıdaki eşitlik yardımıyla otomatik olarak hesaplanmıştır.
S= -0.08996+28.29729R1515+12.80832R1515 2 -10.67869R1515 3 +5.98624 R15 4-1.32311R155
RT =
∆S =
C ( S , T ,0)
C ( KCl , T , 0)
2 ≤ S ≤42
(T - 15)
(1 + 0.0162 (T - 15) + 0.0005 - 0.0056RT
1/2
0.0066 RT - 0.0375RT
3/2
+ 0.636 RT 2 - 0.0144 RT 5/2 )
40
Burada C(S,T,0) standart atmosfer basınç ve T sıcaklıktaki deniz suyunun iletkenliği ve
C(KCl,T,0) ise standart atmosfer basınç ve T sıcaklıktaki standart KCl solüsyonunun
iletkenliğidir. Standart KCl solüsyonu 1 kg solüsyonda 32.4356 g KCl içerir. E.iletkenliği
ölçmek için, iletkenliği bilinen KCl çözeltisi ile ilişkili bir standart deniz suyu ile kalibre
edilmiş bir iletkenlik köprüsü kullanılır.
3.2.3. Deniz Suyunda Yoğunluk (Sigma-t) Ölçümü
Pratikte yoğunluk direkt olarak ölçülmez ancak yerinde ölçülmüş olan basınç, sıcaklık
ve iletkenlik değerleri deniz suyu için belirtilen eşitlikte kullanılmak suretiyle yoğunluk
(sigma-t) hesaplanabilir. Bu şekilde 0.000002 doğrulukla yoğunluk hesabı yapılabilir.
Bu çalışmada SBE 25 model CTD sistemi ile alınan basınç, sıcaklık ve iletkenlik
verileri kullanılarak sigma-t değerleri sistemin kendi bilgisayar programı ile otomatik olarak
hesaplanmıştır.
3.2.4. Deniz Suyunda Elektriksel İletkenlik Ölçümü
Deniz suyunda elektriksel iletkenlik ölçümleri SBE 25 CTD sisteminde bulunan
SBE 4 iletkenlik sensörü kullanılarak yapılmıştır. İletkenlik sensörünün kalibrasyonu doğal
deniz suyu kullanılarak Sea Bird tarafından bilgisayar kontrollü kalibrasyon banyolarında
yapılmıştır. Elektriksel iletkenlik ölçümü için de sıcaklık ölçümündeki prosedür
uygulanmıştır.
3.2.5. Deniz Suyunda Çözünmüş Oksijen Ölçümü
Su kolonunda çözünmüş oksijen SBE 25 CTD probuna takılı, değiştirilebilir
polorografik membran içeren ve 2000 metre derinliğe kadar ölçüm yapabilen SBE 23 Y
model oksijen sensörü ile ölçülmüştür.
Oksijen ölçümlerinde kullanılan propların aslı bir galvanik hücredir ve biri anot
(kurşun) diğeri katot (gümüş) olmak üzere iki elektrottan oluşur. Elektrotlarda;
(Pb) Pb + 2 OH-
PbO + H2O + 2e- (Anot)
(Ag) 2e- + ½ O2 + H2O
2OH-
(Katot)
reaksiyonları cereyan eder. Reaksiyonlar çözünmüş oksijen olmadığı zaman durur.
Membrandan geçen oksijen konsantrasyonu, suda çözünmüş olan oksijen konsantrasyonuyla
orantılıdır.
Çözünmüş oksijen sensörünün kalibrasyonu bir tanka doldurulmuş ve doygunluk
derecesine kadar havalandırıldıktan sonra bir süre dinlendirilmiş sıcaklığı sabit deniz suyunda
yapılmıştır. Hem tank içerisine yerleştirilen propla ölçüm yapılmış hem de aynı anda Winkler
yöntemiyle alınan numunede oksijen ölçümü yapılmıştır. Kalibrasyon her iki ölçümle
bulunan değerlerin kullanılması sonucu kalibrasyon programında yeni katsayıların tespit
edilmesi şeklinde yapılmıştır.
3.2.6. Deniz Suyunda pH Ölçümü
pH ölçümlerinde 600 metre derinliğe kadar ölçüm yapabilen basınca dayanıklı cam
elektrod/Ag/AgCl referans elektrottan oluşan SBE 18 model pH sensörü kullanılmıştır.
Sensör kalibrasyonu 3 ayrı pH tampon çözeltisi kullanılarak yapılmıştır.
3.2.7. Deniz Suyunda Klorofil-a Ölçümü
Klorofil-a tayini için bir su örneğinden yayılan flouresans miktarını direkt ölçmek
suretiyle klorofil konsantrasyonunu belirleyebilen WETStar minyatür flourometre
kullanılmıştır. Bu işlem SBE 25 CTD probunda bulunan pompa yardımıyla suyun flourometre
41
içerisindeki quartz boruya pompalanması ile gerçekleştirilmiştir. Yöntem prensib olarak harici
bir ışın kaynağından gönderilen ışınların klorofiller tarafından absorblanarak daha uzun dalga
boyunda tekrar salınması ve salınan bu ışınların miktarının ölçülmesi esasına dayanmaktadır.
Şekil 23. Flourometrenin temel bileşenleri
Flourometrede iki adet harici mavi ışın kaynağı bulunmaktadır. Işın kaynağından
çıkan mavi ışın mavi interferans filtrelerden geçirilerek bu sırada cihaz tarafından
üretilebilecek küçük miktarlardaki kırmızı vs. ışınların geçişini engellenmektedir. Filtreden
geçen 455 nm boyundaki mavi ışınlar 25 cm3 hacmindeki örnek hücresine ulaşmakta ve
burada klorofil içeren fitoplanktonlar tarafından absorblanmaktadır. Absorblanan bu ışınlar
daha sonra 685 nm dalga boyunda tekrar salıverilmekte ve bu kez mavi ışınların geçişini
engelleyen bir filtreden geçmek suretiyle dedektöre ulaşmaktadır.
3.2.8. Deniz Suyunda Işık Geçirgenliği Ölçümü
Işık Geçirgenliği ölçümü için SBE 25 CTD probuna takılı WETLabs C-Star
Transmissometer kullanılmıştır.
C-Star, belirli dalga boylarında bir numunede ışık geçirgenliği ölçmek için kullanılan
basit bir cihazdır. Cihaz 25’lik ışın yolu ve 480, 532 veya 660 nm dalga boyunda ışın üretme
özelliğine sahiptir.
Genellikle suda ışığın kaybı, saçılma ve absorbsiyon olmak üzere iki ana nedene
bağlanabilir. Dalga boyu bilinen bir ışığın su içerisindeki kayıpları ışın kaynağına uzaklığı
belli bir alıcı ile tespit edilebilir. Kaybolan ışık, yayılan ve absorblanan ışık miktarını gösterir
ve bu ışın kaybı (c) olarak ifade edilir. Işın kaybı miktarını partikül konsantrasyonu, partikül
boyutunun ve çözünmüş organik materyalin dağılımı belirler. Işık geçirgenliği verilen bir
dalga boyu için zayıflama katsayısı (c) ile aşağıdaki eşitlikteki gibi ilişkilidir.
Tr = e-c x Burada
Tr: Geçirgenlik,
c: Işın zayıflama katsayısı ve x: Su içerisinde ışığın aldığı yoldur.
42
Geçirgenlik, sinyal voltaj değerinin referans voltaj değerine oranı olarak ifade edilir.
C-Star için referans voltaj değeri, üretici firma kalibrasyon ünitelerindeki temiz su ile
belirlenmiştir.
Vkaranlık : Işın yolunun kapatılmasıyla ölçülen voltajdır.
Tr = (Vsig – Vkar.) / (Vref – Vkar.)
Bu yüzden ifade aşağıdaki hale gelir.
e-cx = (Vsig – Vkar.) / (Vref – Vkar.)
Zayıflama katsayısı (c) , m-1 olarak ifade edilirse;
c = -1 / x (ln(Vsig – Vkar.) / (Vref – Vkar.))
Işın yolu x : C-Star için 0,25m dir.
Vref : C-Star kalibrasyon dökümanlarında verilmiştir. Bu durumda c’yi doğru
ölçmemiz için yalnızca Vsig’in belirlenmesi gerekir.
Şekil 24. Işık geçirgenliği sensörünün temel bileşenleri
4. BULGULAR ve TARTIŞMA
4.1. BULGULAR
Bu çalışmada 50 ve 200 metre derinlikteki iki istasyonda 2001 yılında 33, 2002
yılında 24 ve 2003 yılında 19 kez ölçüm yapılmıştır. Genellikle mevsimsel değişimlerin
gözlendiği bahar aylarında ölçüm sayısı artırılmıştır. Proje süresince ay ve yıllara ait ölçüm
sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir (Tablo 15).
Tablo 15. Ölçüm yapılan tarihler ve ölçüm sayıları
AYLAR
ÖLÇÜM SAYISI
2001
2002
2003
OCAK
2
1
ŞUBAT
2
1
MART
1
1
NİSAN
3
1
MAYIS
3
2
HAZİRAN
4
3
2
TEMMUZ
3
4
5
AĞUSTOS
3
2
-
EYLÜL
4
3
2
EKİM
4
2
4
KASIM
2
4
3
ARALIK
2
TOPLAM
34
3
24
19
Çalışma süresince istasyonlarda ölçülen sıcaklık, tuzluluk, sigma-t, elektriksel
iletkenlik, klorofil-a, çözünmüş oksijen, pH ve ışık geçirgenliğine ait değerler Tablo 16–57 ve
Şekil 25-32’de verilmiştir.
Ayrıca Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Limnoloji şubesi tarafından 1990-1993
yıllarında yapılmış olan sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen ölçümleri Ek Tablo 1-12 de
verilmiştir.
Verilerin ifade edilmesinde yapılan ölçüm sayısı dikkate alınmıştır. Ölçüm sayısı tek
olan yerde verinin kendisi; iki olan yerde ortalama ile minimum ve maksimum değer; üç ve
daha fazla sayıdaki ölçümlerde ise ortalama değer, standart sapma, minimum ve maksimum
değer olarak verilmiştir.
Tablo 16. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1
11.69
(11.28-12.09)
11.75
(11.37-12.12)
11.78
(11.43-12.13)
11.56
(10.82-12.29)
11.12
(10.03-12.21)
10.55
(8.99-12.1)
9.92
(8.03-11.8)
9.47
(7.76-11.17)
9.04
(7.71-10.38)
8.53
(7.68-9.37)
8.02
(7.69-8.36)
2
3
10.22
10.10
(9.84-10.59)
10.16
9.70
(9.79-10.53)
10.10
9.46
(9.71-10.49)
10.06
9.36
(9.66-10.46)
9.98
9.27
(9.56-10.41)
9.97
9.05
(9.54-10.4)
9.96
8.84
(9.53-10.39)
9.94
8.67
(9.51-10.38)
9.91
8.62
(9.49-10.34)
9.89
8.61
(9.46-10.32)
9.86
8.07
(9.42-10.31)
4
10.85±0.643
(10.08-12.13)
10.61±0.528
(10.05-11.66)
10.3±0.364
(9.88-11.03)
10.18±0.289
(9.83-10.75)
10.04±0.197
(9.75-10.42)
9.76±0.088
(9.66-9.94)
9.61±0.197
(9.25-9.93)
9.78±0.147
(9.64-9.93)
9.8±0.162
(9.63-9.96)
9.75±0.155
(9.6-9.91)
9.68±0.175
(9.51-9.85)
5
15.32±0.591
(14.42-16.43)
14.49±0.86
(12.81-15.63)
13.26±0.936
(11.85-15.03)
12.65±1.046
(11.25-14.7)
11.96±1.215
(10.56-14.38)
11.22±1.041
(10.17-13.3)
10.35±0.425
(9.84-11.19)
9.76±0.068
(9.62-9.85)
9.38±0.067
(9.28-9.5)
8.99±0.042
(8.92-9.06)
8.82±0.046
(8.77-8.86)
6
19.27±1.074
(16.47-21.36)
18.59±1.26
(15.54-21.28)
16.92±1.953
(11.75-20.26)
16.15±2.336
(9.78-19.71)
15.26±2.422
(8.77-19.48)
13.73±2.36
(8.57-19.31)
12.71±2.31
(8.43-19.16)
11.53±1.777
(8.34-16.56)
9.39±0.459
(8.29-10.25)
8.81±0.245
(8.25-9.4)
8.84±0.06
(8.78-8.9)
AYLAR
7
25.32±0.882
(23.81-26.86)
24.69±0.618
(23.75-25.85)
23.98±0.235
(23.53-24.33)
23.62±0.203
(23.35-24.02)
22.74±0.027
(22.69-22.78)
19.22±0.743
(18.26-20.68)
15.47±0.549
(14.88-16.57)
12.84±0.194
(12.58-13.22)
11.04±0.355
(10.68-11.75)
9.94±0.21
(9.55-10.27)
8.98±0.191
(8.79-9.17)
9
25.35±0.267
(24.77-26.06)
25.29±0.295
(24.6-26.04)
25.26±0.33
(24.42-26.03)
24.72±0.594
(23.24-26)
22.22±2.428
(15.22-25.99)
20.35±2.521
(14.06-25.94)
17.82±2.171
(12.61-22.29)
13.23±0.784
(10.97-14.61)
11.03±0.392
(10.13-12.03)
9.99±0.445
(9.2-11.26)
9.25±0.325
(8.76-10.21)
10
21.61±1.113
(18.6-23.62)
21.56±1.081
(18.61-23.42)
21.49±1.028
(18.65-23.1)
21.47±1.025
(18.65-23.07)
21.45±1.019
(18.64-23.06)
21.21±0.964
(18.55-23.01)
20.52±1.046
(17.66-22.7)
17.75±2.183
(14.02-22.55)
14.72±1.989
(11.44-19.62)
10.37±0.363
(9.39-10.95)
9.55±0.396
(8.43-10.31)
11
16.92±0.915
(15.1-17.94)
16.94±0.923
(15.1-18)
16.96±0.929
(15.11-18.03)
17±0.934
(15.14-18.11)
16.99±0.94
(15.13-18.12)
16.91±0.935
(15.04-17.94)
14.48±0.475
(14-14.95)
13.31±1.574
(11.74-14.89)
12.38±2.543
(9.84-14.92)
12.26±2.739
(9.52-15)
12.03±2.965
(9.06-14.99)
12
12.35
(11.30-13.40)
12.39
(11.28-13.49)
12.33
(11.25-13.41)
12.26
(11.22-13.29)
12.16
(11.21-13.11)
11.99
(11.14-12.85)
11.89
(11.06-12.72)
11.86
(11.04-12.68)
11.82
(11.04-12.60)
11.79
(11.03-12.55)
11.78
(11.03-12.52)
8
17.88±0.039
(17.81-17.95)
17.88±0.022
(17.84-17.91)
17.95±0.015
(17.92-17.96)
17.96±0.006
(17.95-17.96)
18±0.015
(17.98-18.03)
18.06±0.012
(18.04-18.08)
18.13±0.015
(18.1-18.15)
18.12±0.013
(18.1-18.14)
18.16±0.01
(18.15-18.18)
18.18±0.01
(18.16-18.2)
18.18±0.018
(18.16-18.2)
9
17.78±0.044
(17.7-17.87)
17.77±0.05
(17.66-17.87)
17.79±0.051
(17.64-17.87)
17.85±0.067
(17.67-17.99)
17.91±0.057
(17.82-18.08)
17.94±0.052
(17.83-18.04)
17.98±0.046
(17.85-18.07)
18.09±0.006
(18.07-18.1)
18.14±0.025
(18.08-18.2)
18.14±0.014
(18.1-18.16)
18.12±0.029
(18.04-18.17)
10
17.62±0.016
(17.58-17.66)
17.62±0.014
(17.58-17.65)
17.63±0.014
(17.58-17.65)
17.63±0.014
(17.58-17.65)
17.64±0.012
(17.6-17.65)
17.68±0.014
(17.65-17.7)
17.73±0.027
(17.66-17.78)
17.87±0.107
(17.66-18.12)
18.05±0.067
(17.85-18.14)
18.18±0.026
(18.11-18.23)
18.19±0.057
(18.1-18.35)
11
17.58±0.073
(17.45-17.7)
17.63±0.054
(17.57-17.74)
17.64±0.052
(17.58-17.74)
17.66±0.05
(17.59-17.76)
17.67±0.051
(17.59-17.76)
17.42±0.287
(16.85-17.76)
17.86±0.12
(17.74-17.98)
17.9±0.175
(17.73-18.08)
17.94±0.194
(17.75-18.13)
17.96±0.165
(17.8-18.13)
17.98±0.188
(17.8-18.17)
12
17.82
(17.75-17.90)
17.85
(17.79-17.91)
17.86
(17.81-17.92)
17.87
(17.82-17.92)
17.88
(17.83-17.92)
17.99
(17.86-17.94)
17.91
(17.86-17.96)
17.91
(17.86-17.97)
17.92
(17.87-17.97)
17.92
(17.86-17.97)
17.92
(17.86-17.97)
44
8
28.27±0.371
(27.52-28.64)
27.98±0.354
(27.32-28.53)
27.46±0.159
(27.26-27.77)
27.18±0.212
(26.84-27.57)
25.57±0.293
(25.2-26.14)
19.37±0.393
(18.95-20.16)
14.05±0.451
(13.18-14.69)
11.47±0.178
(11.25-11.83)
9.65±0.174
(9.47-9.99)
8.84±0.197
(8.47-9.15)
8.62±0.021
(8.6-8.64)
Tablo 17. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1
17.59
(17.54-17.64)
17.62
(17.55-17.69)
17.75
(17.55-17.95)
17.86
(17.67-18.04)
17.94
(17.74-18.13)
17.98
(17.75-18.22)
18.08
(17.84-18.31)
18.18
(18.01-18.35)
18.31
(18.11-18.51)
18.38
(18.19-18.57)
18.51
(18.25-18.76)
2
17.86
(17.84-17.88)
17.89
(17.88-17.90)
17.90
(17.90-17.91)
17.91
(17.91-17.92)
17.93
(17.93-17.94)
17.94
(17.93-17.94)
17.94
(17.94-17.94)
17.95
(17.94-17.95)
17.95
(17.95-17.96)
17.96
(17.96-17.96)
17.97
(17.96-17.98)
3
17.92
17.97
18.02
18.03
18.05
18.09
18.13
18.19
18.22
18.22
18.28
4
17.83±0.049
(17.73-17.88)
17.86±0.006
(17.84-17.86)
17.95±0.025
(17.9-17.99)
17.97±0.021
(17.93-18)
17.99±0.021
(17.95-18.02)
18.01±0.033
(17.95-18.07)
18.02±0.041
(17.95-18.09)
17.99±0.03
(17.96-18.02)
18±0.025
(17.98-18.03)
18.01±0.024
(17.98-18.03)
18.02±0.021
(18-18.04)
5
17.66±0.064
(17.54-17.76)
17.78±0.008
(17.77-17.8)
17.92±0.037
(17.86-17.99)
17.97±0.033
(17.91-18.02)
17.98±0.037
(17.91-18.04)
18.01±0.026
(17.96-18.05)
18.05±0.015
(18.02-18.06)
18.07±0.021
(18.03-18.1)
18.08±0.015
(18.06-18.11)
18.11±0.008
(18.1-18.13)
18.05±0.085
(17.96-18.13)
6
17.62±0.073
(17.47-17.82)
17.71±0.052
(17.63-17.86)
17.83±0.096
(17.63-18.09)
17.88±0.093
(17.69-18.13)
17.92±0.098
(17.7-18.17)
18±0.114
(17.7-18.25)
18.03±0.116
(17.74-18.3)
18.13±0.074
(18.03-18.35)
18.21±0.067
(18.13-18.41)
18.24±0.071
(18.13-18.45)
18.17±0.03
(18.14-18.2)
AYLAR
7
17.82±0.042
(17.73-17.86)
17.84±0.03
(17.78-17.88)
17.84±0.031
(17.78-17.87)
17.83±0.033
(17.77-17.87)
17.87±0.031
(17.8-17.9)
17.95±0.025
(17.92-18)
18.01±0.034
(17.95-18.05)
18.05±0.003
(18.05-18.06)
18.09±0.01
(18.07-18.1)
18.12±0.013
(18.09-18.13)
18.15±0.017
(18.14-18.17)
Tablo 18. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2
13.58
(13.54-13.61)
13.61 (13.5613.65)
13.63
(13.58-13.68)
13.64
(13.58-13.70)
13.67
(13.60-13.73)
13.67
(13.61-13.73)
13.67
(13.61-13.73)
13.68
(13.62-13.74)
13.69
(13.63-13.75)
13.70
(13.64-13.76)
13.71
(13.64-13.77)
3
13.64
13.73
13.80
13.82
13.85
13.90
13.96
14.03
14.06
14.06
14.11
4
13.46±0.131
(13.2-13.61)
13.52±0.08
(13.36-13.6)
13.64±0.052
(13.54-13.72)
13.67±0.038
(13.6-13.74)
13.7±0.029
(13.67-13.76)
13.76±0.037
(13.69-13.81)
13.78±0.057
(13.69-13.88)
13.74±0.043
(13.7-13.78)
13.74±0.041
(13.7-13.78)
13.75±0.039
(13.71-13.79)
13.76±0.041
(13.72-13.8)
5
12.58±0.102
(12.38-12.71)
12.83±0.157
(12.63-13.14)
13.15±0.177
(12.8-13.37)
13.29±0.197
(12.9-13.52)
13.4±0.223
(12.96-13.64)
13.54±0.177
(13.18-13.73)
13.7±0.057
(13.6-13.79)
13.8±0.016
(13.77-13.82)
13.86±0.02
(13.83-13.9)
13.93±0.01
(13.91-13.94)
13.9±0.061
(13.84-13.96)
6
11.71±0.289
(11.21-12.49)
11.92±0.31
(11.29-12.7)
12.35±0.453
(11.61-13.54)
12.51±0.503
(11.71-13.84)
12.71±0.504
(11.74-14)
13.05±0.503
(11.78-14.09)
13.26±0.498
(11.84-14.15)
13.54±0.331
(12.62-14.19)
13.96±0.102
(13.81-14.25)
14.05±0.081
(13.89-14.28)
14.01±0.015
(14-14.03)
AYLAR
7
10.31±0.226
(9.9-10.68)
10.51±0.153
(10.21-10.73)
10.71±0.042
(10.64-10.78)
10.8±0.052
(10.72-10.9)
11.06±0.029
(11-11.1)
11.98±0.184
(11.63-12.24)
12.83±0.133
(12.56-12.97)
13.33±0.034
(13.27-13.38)
13.64±0.06
(13.52-13.7)
13.81±0.036
(13.75-13.87)
13.96±0.036
(13.93-14)
8
9.5±0.138
(9.33-9.77)
9.58±0.12
(9.38-9.8)
9.79±0.043
(9.71-9.84)
9.88±0.064
(9.77-9.99)
10.39±0.092
(10.2-10.49)
12.04±0.089
(11.86-12.14)
13.18±0.09
(13.04-13.35)
13.6±0.017
(13.56-13.62)
13.89±0.027
(13.84-13.93)
14±0.029
(13.95-14.05)
14.03±0.017
(14.01-14.04)
9
10.29±0.053
(10.15-10.39)
10.3±0.054
(10.15-10.41)
10.32±0.06
(10.16-10.44)
10.51±0.184
(10.16-11.02)
11.15±0.618
(10.17-12.93)
11.63±0.627
(10.18-13.11)
12.25±0.485
(11.27-13.39)
13.28±0.131
(13.04-13.65)
13.68±0.067
(13.49-13.79)
13.82±0.071
(13.61-13.93)
13.91±0.064
(13.72-14.01)
10
11.15±0.27
(10.67-11.87)
11.16±0.265
(10.71-11.88)
11.19±0.255
(10.8-11.88)
11.19±0.255
(10.81-11.88)
11.2±0.254
(10.81-11.89)
11.3±0.24
(10.83-11.95)
11.5±0.263
(10.92-12.2)
12.19±0.552
(10.96-13.17)
12.93±0.423
(11.82-13.62)
13.8±0.062
(13.67-13.97)
13.92±0.094
(13.75-14.19)
11
12.2±0.236
(11.89-12.66)
12.24±0.228
(11.97-12.69)
12.24±0.228
(11.98-12.69)
12.24±0.226
(11.99-12.7)
12.25±0.227
(12-12.71)
12.08±0.357
(11.48-12.72)
12.9±0.179
(12.72-13.08)
13.12±0.402
(12.72-13.53)
13.29±0.556
(12.73-13.84)
13.31±0.561
(12.75-13.88)
13.36±0.607
(12.76-13.97)
12
13.23
(13.00-13.45)
13.24
(13.02-13.46)
13.26
(13.05-13.48)
13.28
(13.07-13.48)
13.30
(13.12-13.49)
13.34
(13.18-13.51)
13.37
(13.20-13.54)
13.38
(13.21-13.54)
13.39
(13.23-13.55)
13.39
(13.23-13.55)
13.39
(13.24-13.55)
8
3.09±0.017
(3.06-3.11)
3.07±0.019
(3.04-3.1)
3.05±0.011
(3.04-3.07)
3.04±0.012
(3.02-3.06)
2.95±0.015
(2.93-2.98)
2.6±0.023
(2.58-2.65)
2.32±0.023
(2.27-2.35)
2.17±0.011
(2.16-2.2)
2.08±0.009
(2.07-2.1)
2.04±0.01
(2.02-2.06)
2.03±0.001
(2.03-2.03)
9
2.9±0.021
(2.86-2.96)
2.9±0.024
(2.84-2.96)
2.9±0.026
(2.83-2.96)
2.88±0.033
(2.81-2.96)
2.75±0.131
(2.37-2.95)
2.64±0.136
(2.31-2.95)
2.51±0.117
(2.23-2.76)
2.27±0.042
(2.15-2.34)
2.15±0.02
(2.1-2.2)
2.1±0.022
(2.06-2.16)
2.06±0.014
(2.04-2.1)
10
2.67±0.063
(2.5-2.79)
2.67±0.06
(2.5-2.77)
2.66±0.057
(2.51-2.76)
2.66±0.056
(2.51-2.75)
2.66±0.056
(2.51-2.75)
2.66±0.053
(2.51-2.75)
2.62±0.056
(2.47-2.74)
2.49±0.108
(2.3-2.73)
2.34±0.102
(2.17-2.59)
2.12±0.018
(2.08-2.16)
2.08±0.015
(2.04-2.11)
11
2.4±0.042
(2.32-2.45)
2.41±0.043
(2.33-2.46)
2.41±0.044
(2.33-2.47)
2.42±0.045
(2.33-2.48)
2.42±0.045
(2.33-2.48)
2.38±0.044
(2.33-2.47)
2.31±0.012
(2.3-2.32)
2.25±0.065
(2.18-2.31)
2.2±0.114
(2.09-2.32)
2.2±0.128
(2.07-2.33)
2.19±0.137
(2.05-2.33)
12
2.19
(2.14-2.24)
2.19
(2.14-2.25)
2.19
(2.14-2.24)
2.19
(2.14-2.24)
2.18
(2.14-2.23)
2.18
(2.14-2.22)
2.17
(2.14-2.21)
2.17
(2.14-2.21)
2.17
(2.14-2.21)
2.17
(2.14-2.20)
2.17
(2.14-2.20)
8
1.53±0.281
(1.25-1.81)
9
4.83±1.482
(3.19-9.27)
10
2.35±0.994
(-0.5-3.86)
11
2.48±0.936
(0.66-3.76)
12
1.93
(1.83-2.03)
Tablo 19. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama elektriksel iletkenlik değişimleri
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
AYLAR
1
2.13
(2.11-2.14)
2.13
(2.12-2.15)
2.15
(2.15-2.15)
2.15
(2.13-2.17)
2.14
(2.10-2.17)
2.11
(2.05-2.17)
2.09
(2.01-2.16)
2.08
(2.00-2.15)
2.07
(2.02-2.12)
2.05
(2.02-2.07)
2.03
(2.02-2.04)
2
2.08
(2.06-2.10)
2.08
(2.06-2.10)
2.08
(2.06-2.10)
2.08
(2.06-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.072
(2.05-2.10)
2.07
(2.05-2.10)
2.07
(2.05-2.10)
3
2.08
2.06
2.06
2.05
2.05
2.04
2.04
2.03
2.03
2.03
2.01
4
2.11±0.029
(2.07-2.17)
2.1±0.027
(2.07-2.15)
2.09±0.02
(2.07-2.13)
2.09±0.016
(2.07-2.12)
2.09±0.011
(2.07-2.11)
2.07±0.002
(2.07-2.08)
2.07±0.006
(2.05-2.08)
2.07±0.005
(2.07-2.08)
2.07±0.006
(2.07-2.08)
2.07±0.006
(2.07-2.08)
2.07±0.007
(2.06-2.08)
5
2.33±0.036
(2.27-2.39)
2.3±0.046
(2.21-2.36)
2.25±0.048
(2.17-2.34)
2.22±0.053
(2.15-2.32)
2.19±0.061
(2.11-2.31)
2.15±0.053
(2.09-2.25)
2.11±0.023
(2.08-2.15)
2.08±0.005
(2.07-2.09)
2.06±0.002
(2.06-2.06)
2.04±0.002
(2.04-2.05)
2.03±0.011
(2.02-2.04)
6
2.54±0.052
(2.41-2.65)
2.51±0.064
(2.36-2.66)
2.44±0.096
(2.19-2.61)
2.4±0.116
(2.09-2.59)
2.36±0.12
(2.04-2.56)
2.28±0.115
(2.03-2.55)
2.23±0.112
(2.03-2.55)
2.18±0.091
(2.03-2.44)
2.07±0.02
(2.04-2.12)
2.05±0.008
(2.03-2.07)
2.04±0.002
(2.04-2.05)
7
2.91±0.056
(2.81-3)
2.87±0.04
(2.81-2.95)
2.83±0.018
(2.8-2.86)
2.81±0.014
(2.8-2.84)
2.77±0.003
(2.76-2.77)
2.58±0.04
(2.53-2.66)
2.38±0.026
(2.35-2.43)
2.24±0.01
(2.23-2.26)
2.15±0.018
(2.13-2.18)
2.09±0.01
(2.07-2.11)
2.05±0.008
(2.04-2.06)
Tablo 20. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri
Derinlik
(m)
Y
AYLAR
1
5.63
(5.11-6.15)
2
1.78
(0.95-2.61)
3
1.22
4
1.39±0.413
(0.82-2.19)
5
4.85±1.651
(3.2-6.5)
6
1.19±0.39
(0.42-2.25)
7
2.49±1.181
(0.58-4.65)
45
50
1
13.16
(13.06-13.26)
13.17
(13.06-13.28)
13.27
(13.06-13.47)
13.38
(13.13-13.63)
13.59
(13.19-13.81)
13.62
(13.22-14.01)
13.77
(13.34-14.20)
13.91
(13.56-14.26)
14.07
(13.75-14.39)
14.19
(13.94-14.44)
14.35
(14.11-14.59)
5
10
15
20
25
30
35
6.13
(5.66-6.60)
5.85
(4.64-7.06)
3.99
(1.10-6.89)
2.99
(0.72-5.26)
1.61
(0.14-3.07)
1.30
(0.03-2.57)
0.67
(0.04-1.30)
0.25
45
0.25
50
0.04
1.39
2.91
3.99
4.18
3.49
2.47
1.96
1.50
1.69
1.42
1.38±0.468
(0.7-2.27)
2.17±0.469
(1.34-2.97)
3.58±0.141
(3.37-3.85)
4.36±0.765
(3.05-5.7)
4.19±0.783
(2.68-5.31)
5.8±2.083
(2.69-9.76)
3.62±1.197
(2.43-4.82)
3.42±1.127
(2.3-4.55)
3.46±1.264
(2.2-4.73)
3.55±1.35
(2.2-4.9)
4.69±1.367
(3.32-6.05)
6.37±0.793
(5.57-7.16)
7.1±0.366
(6.59-7.8)
6.36±0.522
(5.35-7.1)
4.83±0.196
(4.47-5.14)
5.38±1.537
(3.69-8.45)
3.91±1.136
(2.39-6.13)
3.7±1.086
(2.17-5.8)
4.31±1.623
(2.32-7.53)
1.84
1.13±0.406
(0.35-2.25)
1.72±0.432
(0.82-2.7)
3.91±1.231
(1.91-6.98)
5.1±1.846
(2.08-10.37)
4.56±0.665
(2.59-5.46)
5.08±1.483
(2.1-8.34)
4.09±1.145
(1.58-6.84)
4.05±1.123
(1.69-7.1)
3.42±1.194
(1.21-5.71)
4.11±0.194
(3.91-4.3)
2.09±1.038
(0.52-4.05)
1.65±0.935
(0.62-3.52)
2.22±0.687
(1.53-3.6)
2.44±0.449
(1.75-3.28)
2.81±0.265
(2.36-3.28)
4.17±0.665
(2.84-4.93)
3.27±0.489
(2.4-4.09)
3.93±0.764
(2.75-5.36)
4.49±0.835
(3.15-6.02)
3.34±0.522
(2.73-4.38)
1.62±0.179
(1.43-1.98)
2.21±0.231
(1.78-2.58)
2.86±0.535
(1.91-3.76)
2.65±0.1
(2.49-2.83)
2.42±0.462
(1.63-3.23)
1.48±0.495
(0.83-2.45)
0.55±0.142
(0.35-0.83)
0.34±0.031
(0.28-0.39)
0.28±0.007
(0.27-0.29)
0.24±0.021
(0.22-0.26)
5.1±1.39
(3.47-9.26)
6.06±1.153
(4.36-9.26)
5.73±1.179
(4.33-9.25)
5.47±1.308
(3.19-9.19)
4.7±1.772
(0.51-9.17)
3.49±2.067
(0.19-9.09)
2.78±2.07
(0.15-8.91)
2.34±2.156
(0.13-8.81)
2.29±2.155
(0.05-8.75)
3.01±2.86
(0.14-8.73)
3.17±0.462
(2.05-4.06)
3.86±0.227
(3.35-4.45)
3.71±0.42
(3.06-4.87)
3.35±0.523
(2.54-4.87)
3.26±0.516
(2.33-4.74)
2.38±0.439
(1.24-3.36)
1.71±0.417
(0.46-2.2)
1.08±0.343
(0.25-1.65)
0.63±0.228
(0.15-1.09)
0.14±0.061
(0.04-0.29)
3.06±1.586
(0.46-5.94)
3.59±1.52
(1.82-6.62)
3.13±1.275
(1.68-5.67)
2.25±0.452
(1.72-3.15)
3.28±1.682
(0.96-6.55)
1.33±0.284
(1.04-1.61)
0.62±0.386
(0.23-1)
0.48±0.591
(-0.11-1.07)
0.57±0.491
(0.07-1.06)
0.47±0.43
(0.04-0.9)
1.64
(1.10-2.18)
1.77
(1.10-2.44)
1.53
(0.94-2.13)
1.35
(0.81-1.89)
1.37
(0.78-1.95)
1.31
(0.73-1.89)
1.26
(0.58-1.94)
1.18
(0.44-1.93)
1.18
(0.44-1.92)
1.14
(0.39-1.88)
Tablo 21. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama ışık geçirgenliği değişimleri
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1
75.46
(74.59-76.33)
82.81
(82.80-82.81)
85.07
(82.98-87.15)
86.69
(85.40-87.97)
87.39
(86.70-88.07)
87.17
(86.03-88.30)
86.42
(84.34-88.50)
87.95
(87.30-88.59)
88.44
(88.43-88.45)
88.21
(88.10-88.30)
88.16
(87.49-88.82)
2
77.66
(72.42-82.89)
83.13
(81.17-85.09)
84.53
(83.39-85.67)
84.35
(83.11-85.58)
84.82
(83.67-85.96)
84.94
(83.96-85.91)
84.99
(83.81-86.17)
85.04
(84.11-85.97)
85.43
(84.41-86.45)
85.28
(84.66-85.90)
85.38
(85.05-85.70)
3
81.01
80.7
82.84
83.93
84.71
85.81
85.74
85.77
86.53
85.7
86.95
AYLAR
4
70.51±0.926
(68.74-71.86)
76.94±0.626
(75.69-77.66)
78.78±1.438
(77.15-81.65)
80.44±0.681
(79.52-81.77)
80.07±0.744
(78.59-80.96)
79.98±0.959
(78.15-81.39)
81.36±1.023
(79.32-82.55)
80.65±1.405
(79.24-82.05)
81.02±1.19
(79.83-82.21)
81.53±1.325
(80.2-82.85)
81.06±1.895
(79.16-82.95)
5
71.93
74.4
77.94
78.46±0.684
(77.73-79.83)
79.21±0.589
(78.17-80.21)
80.78±1.897
(77.04-83.21)
82.6±1.704
(79.19-84.37)
83.46±1.544
(80.37-85.09)
84.25±1.241
(81.91-86.14)
84.56±1.668
(81.34-86.93)
81.24±4.27
(76.97-85.51)
6
67.96±3.065
(61.11-75.16)
76.1±2.22
(72.45-81.53)
75.71±2.12
(71.29-79.71)
77.7±2.782
(70.37-82.91)
80.14±1.363
(76.76-83.41)
80.2±1.94
(75.72-84.97)
80.39±2.801
(72.45-85.45)
80.95±2.48
(73.86-85.19)
83.92±1.071
(81.16-85.75)
85.39±0.314
(84.45-85.8)
85.86±0.22
(85.64-86.08)
7
70.73±2.357
(68.27-75.44)
81.51±1.293
(78.99-83.28)
81.75±0.992
(79.89-83.28)
82.09±1.262
(79.92-84.29)
81.2±1.816
(78.28-84.53)
76.24±5.59
(65.14-82.95)
80.48±2.407
(76.16-84.48)
83.13±1.505
(80.64-85.84)
83.45±1.374
(81.94-86.19)
84.48±0.959
(82.85-86.17)
86.33±1.07
(85.26-87.4)
46
40
1.60
(1.06-2.14)
2.54
(1.25-3.83)
3.01
(2.34-3.69)
3.39
(2.70-4.07)
3.57
(2.29-4.85)
3.37
(2.20-4.53)
3.24
(2.08-4.41)
3.01
(2.04-3.97)
2.56
(1.69-3.43)
2.48
(1.59-3.36)
47
Tablo 22. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama pH değişimleri
AYLAR
Derinlik
(m)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Y
7.96
7.99
7.95
8.04
8.17
8.21
8.35
8.33
8.34
8.25
8.07
7.98
5
7.96
7.98
7.97
8.04
8.17
8.21
8.35
8.34
8.37
8.26
8.08
7.99
10
7.95
7.98
7.96
8.04
8.13
8.21
8.34
8.33
8.47
8.25
8.08
7.99
15
7.93
8.00
7.95
8.03
8.11
8.20
8.34
8.32
8.49
8.25
8.08
7.99
20
7.88
8.00
7.95
8.03
8.08
8.18
8.33
8.30
8.52
8.25
8.08
7.99
25
7.85
8.01
7.95
8.02
8.05
8.12
8.29
8.25
8.39
8.24
8.07
7.99
30
7.83
8.01
7.92
8.01
8.02
8.10
8.21
8.15
8.28
8.22
8.08
7.99
35
7.80
8.02
7.91
7.98
7.99
8.06
8.12
8.05
8.09
8.16
8.08
7.98
40
7.76
8.02
7.89
7.99
7.97
7.92
8.05
8.00
7.98
8.09
8.05
7.98
45
7.73
8.02
7.88
7.99
7.95
7.85
8.01
7.97
7.81
7.96
8.04
7.98
50
7.68
8.01
7.84
7.98
7.92
7.81
7.99
7.93
7.76
7.90
8.02
8.01
Tablo 23. I. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama çözünmüş oksijen değişimleri
AYLAR
Derinlik
(m)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Y
9.64
10.19
10.99
10.83
9.51
8.92
8.07
-
7.69
7.94
8.76
9.24
5
9.64
10.20
11.09
10.83
9.68
8.78
8.14
-
7.78
7.97
8.79
9.24
10
9.56
10.19
11.13
10.92
9.80
9.01
8.00
-
7.80
7.96
8.77
9.22
15
9.45
10.18
10.96
10.88
9.53
9.22
8.20
-
7.71
7.90
8.76
9.17
20
9.03
10.16
10.91
10.84
9.54
9.25
8.33
-
7.35
7.91
8.71
9.16
25
8.70
10.16
10.81
10.74
9.47
8.88
8.29
-
7.07
7.87
8.69
9.14
30
8.61
10.15
10.64
10.60
9.38
9.04
8.53
-
7.54
7.63
10.69
9.15
35
8.57
10.16
10.42
10.45
9.13
9.26
8.39
-
6.80
7.53
9.99
9.16
40
8.24
10.12
10.31
10.47
9.15
8.65
8.92
-
7.69
7.17
10.19
9.17
45
7.92
10.10
10.04
10.50
9.04
8.92
8.89
-
7.95
6.39
10.44
9.17
50
7.79
10.55
9.80
10.50
8.82
8.88
9.02
-
8.62
7.36
10.96
9.19
Tablo 24. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri
AYLAR
1
Yüzey
12.18
5
12.18
10
12.15
15
12.32
20
12.31
25
12.34
30
12.20
35
11.96
40
11.40
45
9.90
50
8.66
60
7.81
70
7.61
80
7.71
90
7.90
100
8.00
125
8.23
150
8.44
175
8.58
8.49
200
8.66
8.62
2
10.11
(9.74-10.47)
10.06
(9.65-10.46)
10.04
(9.59-10.48)
10.02
(9.58-10.46)
10.02
(9.57-10.47)
10.01
(9.56-10.45)
10.00
(9.56-10.44)
9.98
(9.56-10.40)
9.96
(9.54-10.38)
9.88
(9.46-10.31)
9.71
(9.40-10.03)
9.03
(8.87-9.20)
8.43
(8.09-8.77)
7.81
(7.69-7.94)
7.76
(7.73-7.80)
7.88
(7.83-7.93)
8.15
(8.11-8.20)
8.25
(8.17-8.33)
3
10.72
10.29
9.66
9.36
9.20
8.88
8.52
8.28
8.11
8.33
8.14
7.99
7.88
7.98
8.02
8.06
8.23
8.41
8.51
4
5
6
7
8
9
10
10.98±0.566 15.45±0.515 19.86±0.784
25.14±0.85
28.43±0.417 25.49±0.228 21.72±1.132
(10.21-12.08) (14.85-16.48) (17.81-21.25) (23.79-26.71) (27.63-29.02) (24.99-26.1) (18.66-23.76)
10.78±0.477 14.34±0.524 18.61±1.151 24.53±0.524
28.1±0.362
25.42±0.269 21.63±1.086
(10.12-11.7) (13.8-15.39) (15.61-20.8) (23.77-25.53) (27.39-28.58) (24.78-26.09) (18.65-23.45)
10.41±0.288 13.43±0.782 17.24±1.535 24.18±0.462 27.67±0.245 25.29±0.349 21.61±1.067
(10.02-10.97)
(12.65-15)
(13.81-20.21) (23.69-25.1) (27.26-28.1)
(24.4-26.1) (18.68-23.35)
10.27±0.267 12.49±1.157 15.95±2.367 23.46±0.162 27.16±0.222 24.35±0.963
21.55±1.02
(9.91-10.79) (10.96-14.76) (9.76-19.95) (23.2-23.76) (26.77-27.54) (21.66-26.07) (18.71-23.05)
10.11±0.195 11.89±1.325 15.09±2.424 22.24±0.462 25.13±0.237 22.84±2.278
21.46±0.98
(9.84-10.49) (10.4-14.53) (8.85-19.23) (21.38-22.96) (24.68-25.49) (16.08-25.97) (18.73-22.95)
9.91±0.072
11±0.753
13.5±2.296
19.55±0.701 20.19±0.484 20.83±2.537 21.26±0.975
(9.8-10.05) (10.19-12.51) (8.29-19.21) (18.15-20.36) (19.35-21.02) (14.05-25.89) (18.57-22.78)
9.77±0.064
10.13±0.357 12.61±2.121 15.16±0.463 14.72±0.345 17.47±1.999 20.27±1.152
(9.66-9.88)
(9.74-10.85) (8.28-18.04) (14.68-16.08) (14.03-15.07) (12.31-21.47) (17.16-22.71)
9.6±0.153
9.68±0.195
11.52±1.595 13.27±0.541 11.05±0.338 13.18±1.156 18.16±1.745
(9.3-9.77)
(9.39-10.05) (8.24-15.53) (12.3-14.17) (10.56-11.7) (9.78-14.85) (14.91-22.63)
9.45±0.229
9.3±0.106
9.43±0.49
11.14±0.475
9.75±0.131
11.09±0.56
14.48±1.767
(8.99-9.68)
(9.1-9.45)
(8.19-10.52) (10.23-11.83) (9.54-9.99)
(9.56-12.2) (11.21-17.76)
9.36±0.277
8.99±0.02
9.03±0.389
9.75±0.331
9.1±0.022
9.97±0.385
10.57±0.686
(8.8-9.64)
(8.95-9.03)
(8.12-9.99)
(9.12-10.24)
(9.05-9.12)
(9.25-11.06) (9.13-12.19)
9.19±0.239
8.79±0.023
8.62±0.289
9.12±0.263
8.57±0.023
9.04±0.319
9.37±0.408
(8.72-9.52)
(8.75-8.83)
(8.09-9.44)
(8.61-9.49)
(8.53-8.61)
(8.48-9.94)
(8.34-10.22)
8.75±0.305
8.34±0.012
8.27±0.184
8.53±0.18
8.26±0.042
8.5±0.148
8.48±0.228
(8.45-9.36)
(8.33-8.37)
(7.98-8.81)
(8.29-8.88)
(8.18-8.33)
(8.22-8.91)
(7.98-8.98)
8.52±0.326
8.1±0.016
8.03±0.063
8.09±0.11
8.01±0.041
8.15±0.076
8.21±0.153
(8.11-9.16)
(8.08-8.13)
(7.96-8.22)
(7.93-8.3)
(7.94-8.08)
(7.95-8.27)
(7.96-8.61)
8.12±0.116
7.95±0.015
8±0.06
7.95±0.02
7.88±0.001
7.93±0.05
8.05±0.052
(8-8.35)
(7.93-7.98)
(7.94-8.18)
(7.92-7.98)
(7.88-7.88)
(7.82-8.03)
(7.94-8.17)
8±0.04
7.96±0.008
8.04±0.047
7.93±0.034
7.89±0.009
7.88±0.019
7.94±0.022
(7.96-8.08)
(7.96-7.98)
(7.97-8.18)
(7.88-8)
(7.87-7.9)
(7.83-7.92)
(7.9-8)
7.96±0.016
8.02±0.012
8.05±0.037
7.97±0.054
7.96±0.017
7.93±0.03
7.97±0.034
(7.94-7.99)
(8-8.04)
(7.95-8.13)
(7.9-8.08)
(7.93-7.99)
(7.89-8.02)
(7.92-8.07)
8.06±0.043
8.17±0.017
8.21±0.059
8.18±0.062
8.19±0.035
8.16±0.055
8.22±0.048
(7.98-8.13)
(8.14-8.2)
(8.04-8.3)
(8.11-8.3)
(8.14-8.26)
(8.07-8.32)
(8.13-8.35)
8.27±0.046
8.38±0.013
8.34±0.052
8.34±0.065
8.38±0.015
8.36±0.045
8.38±0.039
(8.21-8.36)
(8.36-8.4)
(8.19-8.41)
(8.24-8.46)
(8.36-8.41)
(8.26-8.48)
(8.32-8.49)
8.4±0.04
8.5±0.027
8.48±0.04
8.49±0.036
8.51±0.011
8.48±0.056
8.5±0.025
(8.36-8.48)
(8.45-8.53)
(8.36-8.53)
(8.44-8.56)
(8.49-8.53)
(8.38-8.58)
(8.47-8.58)
8.53±0.023
8.63±0.005
8.58±0.029
8.59±0.049
8.59±0.012
8.6±0.059
8.62±0.021
(8.5-8.57)
(8.62-8.63)
(8.53-8.63)
(8.54-8.63)
(8.57-8.6)
(8.54-8.66)
(8.6-8.64)
11
12
16.48±1.386
(15.09-17.86)
16.47±1.391
(15.08-17.86)
16.48±1.4
(15.08-17.88)
16.55±1.475
(15.08-18.03)
16.55±1.467
(15.08-18.02)
16.53±1.444
(15.09-17.98)
16.06±0.966
(15.09-17.02)
13.96±1.134
(12.82-15.09)
13.09±1.987
(11.1-15.08)
12.34±2.689
(9.65-15.03)
11.88±3.065
(8.81-14.94)
11.52±3.361
(8.16-14.88)
11.31±3.295
(8.01-14.6)
10.16±2.186
(7.97-12.34)
8.26±0.312
(7.94-8.57)
8.06±0.065
(7.99-8.13)
8.06±0.071
(7.99-8.13)
8.25±0.064
(8.19-8.31)
8.45±0.088
(8.36-8.54)
12.39
(11.30-13.48)
12.37
(11.26-13.48)
12.33
(11.18-13.48)
12.25
(11.10-13.39)
12.07
(11.05-13.08)
11.96
(11.04-12.88)
11.93
(11.03-12.82)
11.79
(11.02-12.56)
11.76
(11.00-12.53)
11.75
(10.98-12.52)
11.68
(10.97-12.39)
11.51
(10.95-12.07)
10.97
(10.93-11.00)
10.46
(9.99-10.92)
9.93
(8.93-10.93)
9.43
(8.40-10.47)
8.54
(8.03-9.06)
8.15
(8.12-8.19)
8.39
(8.28-8.49)
8.52
8.44
48
Derinlik
(m)
Tablo 25. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama tuzluluk değişimleri
1
Y
17.55
5
17.55
10
17.56
15
17.63
20
17.72
25
17.81
30
17.83
35
17.94
40
18.06
45
18.18
50
18.20
60
18.33
70
18.52
80
18.83
90
19.54
100
19.96
125
20.63
150
21.02
175
21.27
21.11
200
21.41
21.34
2
17.89
(17.86-17.93)
17.90
(17.87-17.93)
17.90
(17.87-17.92)
17.90
(17.88-17.92)
17.91
(17.89-17.92)
17.92
(17.91-17.93)
17.92
(17.92-17.93)
17.94
(17.93-17.95)
17.96
(17.94-17.98)
17.98
(17.96-17.99)
17.99
(17.97-180)
18.13
(18.02-18.24)
18.26
(18.16-18.37)
18.55
(18.40-18.69)
18.72
(18.60-18.84)
19.26
(19.14-19.39)
20.34
(20.21-20.47)
20.61
(20.42-20.80)
3
17.66
17.86
17.98
18.03
18.06
18.11
18.12
18.15
18.17
18.34
18.39
18.66
19.07
19.60
19.78
19.93
20.55
20.96
21.15
4
17.86±0.033
(17.83-17.93)
17.94±0.016
(17.91-17.97)
17.96±0.025
(17.91-17.99)
18±0.006
(17.99-18.01)
18.01±0.01
(17.98-18.02)
18.01±0.008
(18-18.02)
18.02±0.016
(18-18.05)
18.05±0.024
(18.01-18.09)
18.05±0.026
(18.02-18.1)
18.06±0.034
(18.03-18.13)
18.07±0.034
(18.03-18.14)
18.17±0.056
(18.06-18.25)
18.28±0.092
(18.1-18.39)
18.53±0.132
(18.31-18.77)
18.78±0.225
(18.48-19.22)
19.09±0.281
(18.78-19.65)
19.89±0.188
(19.56-20.21)
20.63±0.106
(20.49-20.84)
20.93±0.079
(20.84-21.08)
21.18±0.043
(21.12-21.26)
5
17.68±0.042
(17.62-17.76)
17.88±0.022
(17.84-17.92)
17.94±0.027
(17.89-17.98)
17.99±0.04
(17.91-18.05)
18.01±0.035
(17.94-18.05)
18.03±0.016
(18-18.05)
18.06±0.008
(18.05-18.07)
18.07±0.008
(18.05-18.08)
18.09±0.004
(18.08-18.09)
18.11±0.004
(18.1-18.11)
18.12±0.004
(18.11-18.13)
18.21±0.014
(18.18-18.23)
18.43±0.007
(18.42-18.44)
18.9±0.049
(18.81-18.98)
19.35±0.155
(19.06-19.59)
19.75±0.06
(19.65-19.85)
20.35±0.048
(20.26-20.42)
20.88±0.031
(20.83-20.94)
21.13±0.05
(21.03-21.18)
21.36±0.009
(21.35-21.37)
6
17.57±0.065
(17.42-17.68)
17.72±0.064
(17.6-17.9)
17.83±0.063
(17.69-17.98)
17.9±0.095
(17.73-18.16)
17.93±0.098
(17.74-18.2)
18.03±0.12
(17.75-18.34)
18.07±0.105
(17.88-18.37)
18.1±0.094
(17.94-18.37)
18.19±0.067
(18.09-18.39)
18.2±0.074
(18.11-18.42)
18.22±0.085
(18.11-18.47)
18.45±0.107
(18.18-18.69)
18.75±0.142
(18.38-19.04)
19.03±0.219
(18.42-19.41)
19.33±0.306
(18.42-19.74)
19.77±0.275
(18.96-20.2)
20.41±0.191
(19.86-20.68)
20.78±0.131
(20.39-20.94)
21.07±0.084
(20.82-21.18)
21.28±0.055
(21.18-21.36)
AYLAR
7
17.83±0.051
(17.74-17.91)
17.83±0.035
(17.76-17.86)
17.84±0.015
(17.81-17.86)
17.87±0.016
(17.85-17.9)
17.91±0.041
(17.83-17.97)
17.96±0.028
(17.9-18)
18.04±0.024
(17.99-18.08)
18.09±0.024
(18.04-18.12)
18.11±0.015
(18.08-18.12)
18.13±0.013
(18.11-18.16)
18.13±0.015
(18.11-18.16)
18.21±0.052
(18.13-18.31)
18.41±0.092
(18.26-18.57)
18.83±0.263
(18.54-19.35)
19.17±0.299
(18.85-19.76)
19.58±0.248
(19.31-20.08)
20.36±0.169
(20.17-20.7)
20.78±0.15
(20.54-21.06)
21.1±0.07
(21.01-21.24)
21.28±0.095
(21.19-21.38)
8
17.84±0.01
(17.82-17.86)
17.87±0.02
(17.83-17.9)
17.93±0.012
(17.92-17.95)
17.96±0.019
(17.93-17.99)
18±0.009
(17.99-18.01)
18.06±0.012
(18.04-18.08)
18.11±0.005
(18.11-18.12)
18.17±0.022
(18.13-18.2)
18.16±0.006
(18.15-18.18)
18.18±0.006
(18.17-18.19)
18.19±0.008
(18.18-18.21)
18.28±0.038
(18.22-18.35)
18.55±0.07
(18.46-18.69)
18.99±0.054
(18.89-19.08)
19.21±0.082
(19.05-19.33)
19.62±0.07
(19.52-19.76)
20.41±0.092
(20.28-20.59)
20.88±0.033
(20.84-20.95)
21.14±0.02
(21.11-21.18)
21.28±0.021
(21.26-21.31)
9
17.82±0.029
(17.74-17.87)
17.81±0.035
(17.71-17.87)
17.81±0.046
(17.67-17.87)
17.86±0.076
(17.67-18.04)
17.87±0.075
(17.68-18.05)
17.99±0.042
(17.87-18.06)
18.01±0.057
(17.86-18.13)
18.08±0.024
(18.04-18.15)
18.14±0.023
(18.09-18.2)
18.14±0.019
(18.08-18.17)
18.14±0.022
(18.07-18.17)
18.22±0.034
(18.16-18.31)
18.39±0.086
(18.3-18.64)
18.68±0.124
(18.51-19.04)
19.09±0.126
(18.94-19.46)
19.45±0.161
(19.17-19.91)
20.32±0.147
(20.09-20.73)
20.83±0.096
(20.61-21.08)
21.06±0.111
(20.88-21.27)
21.08±0.345
(20.74-21.43)
10
17.63±0.007
(17.61-17.64)
17.63±0.006
(17.61-17.64)
17.63±0.007
(17.61-17.64)
17.63±0.008
(17.61-17.65)
17.64±0.011
(17.62-17.67)
17.67±0.012
(17.64-17.7)
17.77±0.047
(17.64-17.85)
17.86±0.083
(17.65-18.01)
18.03±0.061
(17.86-18.12)
18.15±0.038
(18.05-18.23)
18.18±0.023
(18.12-18.22)
18.4±0.135
(18.15-18.75)
18.58±0.192
(18.21-19.07)
18.84±0.251
(18.39-19.55)
19.22±0.198
(18.85-19.78)
19.57±0.177
(19.3-20.09)
20.53±0.116
(20.3-20.84)
20.88±0.075
(20.77-21.1)
21.12±0.047
(21.04-21.25)
21.34±0.04
(21.3-21.38)
11
17.63±0.107
(17.53-17.74)
17.64±0.107
(17.53-17.74)
17.64±0.107
(17.53-17.75)
17.67±0.084
(17.58-17.75)
17.7±0.052
(17.65-17.76)
17.73±0.035
(17.69-17.76)
17.79±0.024
(17.76-17.81)
17.92±0.151
(17.77-18.07)
17.93±0.157
(17.77-18.09)
17.97±0.184
(17.78-18.15)
17.99±0.191
(17.8-18.18)
18.14±0.336
(17.8-18.48)
18.33±0.5
(17.83-18.83)
18.51±0.476
(18.04-18.99)
18.91±0.536
(18.37-19.44)
19.2±0.552
(18.65-19.75)
19.93±0.34
(19.59-20.27)
20.59±0.156
(20.43-20.74)
21.01±0.17
(20.84-21.18)
12
17.85
(17.79-17.90)
17.85
(17.79-17.91)
17.85
(17.80-17.91)
17.86
(17.81-17.91)
17.87
(17.83-17.92)
17.88
(17.84-17.92)
17.89
(17.85-17.93)
17.90
(17.87-17.93)
17.90
(17.88-17.93)
17.91
(17.88-17.93)
17.91
(17.88-17.93)
17.94
(17.94-17.94)
18.01
(17.95-18.07)
18.07
(17.95-18.19)
18.15
(17.99-18.31)
18.40
(18.17-18.62)
19.24
(18.74-19.74)
20.02
(19.85-20.20)
20.87
(20.66-21.09)
21.15
20.99
49
Derinlik
(m)
Tablo 26. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri
1
Y
13.05
5
13.05
10
13.06
15
13.09
20
13.17
25
13.22
30
13.26
35
13.39
40
13.56
45
13.87
50
14.05
60
14.24
70
14.41
80
14.64
90
15.17
100
15.48
125
15.98
150
16.27
175
16.44
16.33
200
16.54
16.49
2
13.62
(13.54-13.69)
13.63
(13.55-13.71)
13.63
(13.55-13.71)
13.63
(13.56-13.71)
13.64
(13.57-13.71)
13.65
(13.59-13.71)
13.65
(13.59-13.71)
13.67
(13.62-13.72)
13.69
(13.65-13.73)
13.71
(13.67-13.76)
13.75
(13.73-13.77)
13.94
(13.83-14.05)
14.12
(14.00-14.24)
14.40
(14.28-14.53)
14.55
(14.45-14.64)
14.96
(14.87-15.05)
15.77
(15.67-15.86)
15.97
(15.83-16.11)
3
13.35
13.56
13.75
13.82
13.86
13.94
13.99
14.04
14.08
14.18
14.31
14.47
14.80
15.21
15.35
15.46
15.92
16.22
16.36
4
13.47±0.095
(13.28-13.57)
13.56±0.069
(13.44-13.67)
13.63±0.041
(13.57-13.71)
13.68±0.035
(13.61-13.73)
13.7±0.025
(13.66-13.75)
13.74±0.009
(13.73-13.76)
13.76±0.021
(13.73-13.8)
13.8±0.038
(13.76-13.88)
13.83±0.049
(13.78-13.92)
13.85±0.061
(13.78-13.97)
13.88±0.056
(13.81-13.99)
14.01±0.08
(13.85-14.1)
14.12±0.11
(13.9-14.25)
14.36±0.114
(14.16-14.56)
14.56±0.179
(14.32-14.92)
14.81±0.218
(14.57-15.25)
15.43±0.142
(15.18-15.67)
15.98±0.077
(15.88-16.13)
16.2±0.057
(16.14-16.31)
16.38±0.031
(16.34-16.44)
5
12.58±0.123
(12.33-12.72)
12.94±0.111
(12.72-13.06)
13.14±0.158
(12.82-13.3)
13.33±0.223
(12.89-13.62)
13.43±0.241
(12.95-13.7)
13.59±0.125
(13.35-13.72)
13.74±0.052
(13.64-13.81)
13.81±0.024
(13.77-13.85)
13.87±0.013
(13.86-13.9)
13.93±0.005
(13.92-13.94)
13.96±0.006
(13.95-13.97)
14.08±0.012
(14.06-14.1)
14.28±0.005
(14.27-14.29)
14.67±0.039
(14.59-14.73)
15.02±0.121
(14.79-15.2)
15.32±0.045
(15.24-15.4)
15.77±0.035
(15.71-15.83)
16.16±0.022
(16.13-16.21)
16.34±0.036
(16.27-16.38)
16.51±0.006
(16.5-16.51)
6
11.54±0.196
(11.25-12.1)
11.93±0.284
(11.43-12.72)
12.3±0.365
(11.63-13.11)
12.57±0.513
(11.7-13.87)
12.75±0.506
(11.83-14.01)
13.12±0.493
(11.84-14.19)
13.31±0.431
(12.2-14.21)
13.53±0.31
(12.76-14.22)
13.93±0.105
(13.76-14.24)
13.99±0.1
(13.8-14.27)
14.11±0.099
(13.9-14.38)
14.28±0.103
(14-14.5)
14.54±0.118
(14.23-14.78)
14.77±0.177
(14.26-15.06)
14.99±0.245
(14.27-15.32)
15.34±0.211
(14.72-15.67)
15.82±0.142
(15.41-16.02)
16.09±0.096
(15.8-16.2)
16.3±0.061
(16.12-16.38)
16.45±0.039
(16.38-16.51)
AYLAR
7
10.37±0.228
(9.93-10.69)
10.55±0.128
(10.3-10.71)
10.66±0.12
(10.42-10.8)
10.87±0.034
(10.81-10.93)
11.22±0.138
(11.04-11.49)
11.91±0.163
(11.74-12.24)
12.91±0.106
(12.7-13.03)
13.28±0.088
(13.16-13.45)
13.64±0.078
(13.51-13.78)
13.85±0.053
(13.77-13.95)
13.95±0.044
(13.89-14.03)
14.06±0.06
(13.96-14.17)
14.27±0.083
(14.12-14.41)
14.61±0.208
(14.38-15.03)
14.88±0.23
(14.64-15.34)
15.2±0.187
(14.99-15.57)
15.78±0.125
(15.64-16.03)
16.09±0.109
(15.92-16.29)
16.32±0.05
(16.26-16.42)
16.45±0.068
(16.39-16.52)
8
9.41±0.129
(9.24-9.67)
9.54±0.125
(9.36-9.78)
9.72±0.074
(9.58-9.83)
9.89±0.075
(9.78-10.03)
10.52±0.071
(10.4-10.64)
11.84±0.125
(11.63-12.06)
13.05±0.067
(12.98-13.18)
13.7±0.066
(13.57-13.79)
13.88±0.021
(13.84-13.91)
13.97±0.007
(13.96-13.98)
14.04±0.005
(14.04-14.05)
14.15±0.034
(14.1-14.21)
14.39±0.059
(14.31-14.5)
14.74±0.042
(14.67-14.81)
14.92±0.063
(14.8-15.01)
15.23±0.053
(15.16-15.33)
15.82±0.068
(15.73-15.95)
16.17±0.024
(16.13-16.21)
16.35±0.014
(16.33-16.38)
16.45±0.015
(16.44-16.47)
9
10.27±0.048
(10.13-10.36)
10.29±0.055
(10.14-10.39)
10.32±0.069
(10.13-10.47)
10.62±0.294
(10.14-11.47)
10.97±0.595
(10.17-12.74)
11.55±0.62
(10.19-13.13)
12.36±0.435
(11.53-13.48)
13.28±0.198
(13-13.86)
13.66±0.087
(13.46-13.87)
13.83±0.066
(13.63-13.93)
13.98±0.052
(13.83-14.06)
14.07±0.041
(13.98-14.17)
14.24±0.075
(14.16-14.47)
14.49±0.1
(14.35-14.79)
14.82±0.097
(14.71-15.11)
15.09±0.123
(14.89-15.45)
15.76±0.108
(15.58-16.06)
16.13±0.07
(15.97-16.31)
16.3±0.08
(16.17-16.44)
16.29±0.262
(16.03-16.56)
10
11.13±0.279
(10.62-11.88)
11.15±0.268
(10.7-11.88)
11.16±0.264
(10.73-11.88)
11.17±0.256
(10.79-11.87)
11.21±0.247
(10.83-11.89)
11.28±0.244
(10.88-11.95)
11.59±0.297
(10.9-12.35)
12.12±0.454
(10.93-12.91)
12.98±0.364
(12.25-13.64)
13.74±0.123
(13.43-14)
13.97±0.097
(13.77-14.23)
14.21±0.131
(13.96-14.55)
14.39±0.166
(14.05-14.8)
14.61±0.2
(14.24-15.17)
14.91±0.153
(14.63-15.35)
15.19±0.134
(14.98-15.59)
15.91±0.085
(15.74-16.13)
16.16±0.054
(16.09-16.32)
16.34±0.034
(16.28-16.43)
16.49±0.029
(16.46-16.52)
11
12.33±0.362
(11.97-12.69)
12.33±0.363
(11.97-12.7)
12.34±0.365
(11.97-12.7)
12.34±0.363
(11.98-12.7)
12.37±0.338
(12.03-12.71)
12.39±0.32
(12.07-12.71)
12.54±0.173
(12.37-12.71)
13.03±0.317
(12.71-13.35)
13.17±0.454
(12.72-13.63)
13.31±0.57
(12.74-13.88)
13.41±0.639
(12.77-14.04)
13.55±0.765
(12.78-14.31)
13.73±0.876
(12.85-14.6)
14.07±0.667
(13.4-14.73)
14.64±0.455
(14.18-15.09)
14.89±0.439
(14.45-15.33)
15.46±0.257
(15.2-15.72)
15.95±0.115
(15.84-16.07)
16.26±0.122
(16.14-16.38)
12
13.24
(13.02-13.46)
13.25
(13.02-13.47)
13.25
(13.03-13.48)
13.27
(13.05-13.49)
13.31
(13.12-13.51)
13.34
(13.16-13.51)
13.35
(13.18-13.51)
13.38
(13.24-13.52)
13.38
(13.25-13.52)
13.39
(13.25-13.53)
13.41
(13.29-13.53)
13.45
(13.37-13.54)
13.59
(13.55-13.63)
13.71
(13.55-13.86)
13.84
(13.58-14.09)
14.09
(13.79-14.40)
14.86
(14.41-15.31)
15.52
(15.39-15.66)
16.16
(16.00-16.31)
16.40
16.24
50
Derinlik
(m)
Tablo 27. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama elektriksel iletkenlik değişimleri
1
Y
2.15
5
2.15
10
2.15
15
2.16
20
2.18
25
2.19
30
2.18
35
2.18
40
2.16
45
2.09
50
2.04
60
2.00
70
2.01
80
2.05
90
2.13
100
2.18
125
2.26
150
2.31
175
2.35
2.32
200
2.37
2.36
2
2.08
(2.06-2.09)
2.08
(2.06-2.09)
2.07
(2.05-2.10)
2.07
(2.05-2.09)
2.07
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.08
(2.05-2.10)
2.07
(2.05-2.09)
2.05
(2.04-2.05)
2.03
(2.02-2.04)
2.03
(2.02-2.03)
2.04
(2.03-2.05)
2.10
(2.09-2.12)
2.23
(2.21-2.24)
2.26
(2.24-2.28)
3
2.08
2.08
2.06
2.05
2.05
2.04
2.02
2.01
2.00
2.03
2.04
2.05
2.08
2.14
2.16
2.18
2.25
2.30
2.33
4
2.12±0.029
(2.08-2.17)
2.12±0.025
(2.09-2.17)
2.1±0.016
(2.08-2.13)
2.1±0.014
(2.08-2.13)
2.09±0.011
(2.08-2.11)
2.08±0.004
(2.08-2.09)
2.07±0.002
(2.07-2.08)
2.07±0.006
(2.06-2.07)
2.06±0.009
(2.04-2.07)
2.06±0.011
(2.04-2.07)
2.05±0.009
(2.03-2.06)
2.04±0.01
(2.03-2.06)
2.04±0.008
(2.03-2.05)
2.04±0.009
(2.03-2.06)
2.06±0.021
(2.03-2.1)
2.09±0.029
(2.06-2.15)
2.18±0.021
(2.14-2.21)
2.26±0.013
(2.24-2.29)
2.3±0.01
(2.29-2.32)
2.33±0.006
(2.33-2.35)
5
2.34±0.025
(2.3-2.39)
2.3±0.026
(2.27-2.35)
2.26±0.039
(2.22-2.34)
2.21±0.058
(2.14-2.33)
2.19±0.067
(2.11-2.32)
2.14±0.038
(2.1-2.22)
2.1±0.018
(2.08-2.13)
2.07±0.011
(2.06-2.09)
2.06±0.006
(2.05-2.07)
2.04±0.001
(2.04-2.04)
2.03±0.001
(2.03-2.04)
2.02±0.001
(2.02-2.02)
2.03±0.001
(2.03-2.03)
2.07±0.004
(2.06-2.08)
2.11±0.016
(2.09-2.14)
2.16±0.007
(2.15-2.17)
2.23±0.006
(2.22-2.24)
2.29±0.004
(2.29-2.3)
2.33±0.007
(2.31-2.33)
2.36±0.001
(2.36-2.36)
6
2.56±0.043
(2.47-2.65)
2.52±0.059
(2.37-2.64)
2.45±0.077
(2.28-2.61)
2.39±0.118
(2.09-2.6)
2.35±0.12
(2.04-2.55)
2.27±0.111
(2.03-2.55)
2.23±0.104
(2.03-2.51)
2.18±0.077
(2.03-2.37)
2.07±0.021
(2.03-2.13)
2.05±0.015
(2.03-2.1)
2.04±0.01
(2.02-2.07)
2.04±0.004
(2.03-2.05)
2.06±0.011
(2.03-2.08)
2.08±0.019
(2.03-2.12)
2.12±0.028
(2.03-2.16)
2.16±0.03
(2.08-2.21)
2.24±0.022
(2.17-2.27)
2.28±0.016
(2.23-2.3)
2.32±0.011
(2.29-2.33)
2.35±0.007
(2.33-2.36)
AYLAR
7
2.9±0.053
(2.81-2.99)
2.86±0.034
(2.81-2.93)
2.85±0.028
(2.82-2.9)
2.81±0.011
(2.79-2.83)
2.74±0.024
(2.7-2.79)
2.6±0.039
(2.52-2.65)
2.37±0.023
(2.34-2.41)
2.27±0.03
(2.22-2.32)
2.16±0.024
(2.11-2.19)
2.09±0.016
(2.05-2.11)
2.05±0.012
(2.03-2.07)
2.03±0.005
(2.02-2.04)
2.03±0.004
(2.02-2.03)
2.06±0.025
(2.03-2.11)
2.09±0.032
(2.06-2.16)
2.14±0.028
(2.11-2.19)
2.23±0.021
(2.21-2.27)
2.28±0.019
(2.25-2.32)
2.32±0.009
(2.31-2.34)
2.35±0.013
(2.34-2.36)
8
3.09±0.025
(3.05-3.13)
3.08±0.018
(3.04-3.1)
3.06±0.015
(3.04-3.09)
3.04±0.011
(3.02-3.06)
2.92±0.013
(2.9-2.94)
2.65±0.026
(2.6-2.69)
2.35±0.018
(2.31-2.37)
2.16±0.016
(2.14-2.19)
2.09±0.006
(2.08-2.1)
2.06±0.001
(2.05-2.06)
2.03±0.001
(2.03-2.03)
2.02±0.003
(2.02-2.03)
2.04±0.005
(2.03-2.05)
2.07±0.005
(2.06-2.08)
2.1±0.009
(2.08-2.11)
2.14±0.008
(2.13-2.16)
2.23±0.011
(2.22-2.26)
2.29±0.004
(2.29-2.3)
2.33±0.003
(2.32-2.33)
2.35±0.003
(2.35-2.35)
9
2.92±0.017
(2.88-2.96)
2.91±0.02
(2.86-2.96)
2.9±0.026
(2.83-2.96)
2.86±0.05
(2.73-2.96)
2.77±0.122
(2.42-2.95)
2.68±0.138
(2.31-2.95)
2.49±0.107
(2.22-2.72)
2.26±0.06
(2.09-2.35)
2.16±0.029
(2.07-2.21)
2.1±0.019
(2.06-2.15)
2.05±0.015
(2.03-2.1)
2.03±0.006
(2.02-2.04)
2.03±0.006
(2.02-2.04)
2.05±0.011
(2.03-2.08)
2.08±0.013
(2.07-2.12)
2.12±0.018
(2.09-2.17)
2.22±0.018
(2.2-2.27)
2.29±0.012
(2.26-2.32)
2.32±0.015
(2.3-2.35)
2.33±0.038
(2.29-2.37)
10
2.68±0.063
(2.51-2.79)
2.67±0.06
(2.51-2.77)
2.67±0.059
(2.51-2.77)
2.67±0.056
(2.51-2.75)
2.66±0.053
(2.52-2.74)
2.66±0.053
(2.51-2.74)
2.61±0.06
(2.45-2.73)
2.51±0.086
(2.34-2.73)
2.33±0.09
(2.16-2.49)
2.13±0.033
(2.06-2.21)
2.07±0.016
(2.04-2.11)
2.05±0.004
(2.04-2.06)
2.05±0.012
(2.03-2.09)
2.07±0.023
(2.03-2.14)
2.1±0.021
(2.06-2.16)
2.14±0.02
(2.11-2.2)
2.25±0.014
(2.22-2.29)
2.29±0.01
(2.28-2.32)
2.33±0.006
(2.32-2.34)
2.36±0.005
(2.35-2.36)
11
2.39±0.062
(2.33-2.45)
2.39±0.062
(2.33-2.45)
2.39±0.063
(2.33-2.45)
2.4±0.07
(2.33-2.47)
2.4±0.073
(2.33-2.47)
2.4±0.074
(2.33-2.48)
2.38±0.056
(2.33-2.44)
2.29±0.044
(2.24-2.33)
2.24±0.089
(2.15-2.33)
2.21±0.123
(2.08-2.33)
2.19±0.14
(2.05-2.33)
2.18±0.143
(2.04-2.32)
2.19±0.123
(2.06-2.31)
2.15±0.067
(2.08-2.21)
2.09±0.037
(2.05-2.12)
2.11±0.052
(2.05-2.16)
2.18±0.038
(2.14-2.22)
2.26±0.019
(2.24-2.28)
2.31±0.022
(2.29-2.33)
12
2.19
(2.14-2.24)
2.19
(2.14-2.25)
2.19
(2.14-2.25)
2.19
(2.13-2.24)
2.18
(2.13-2.23)
2.17
(2.13-2.22)
2.17
(2.13-2.22)
2.17
(2.13-2.21)
2.17
(2.13-2.20)
2.17
(2.13-2.20)
2.16
(2.13-2.20)
2.16
(2.13-2.19)
2.14
(2.13-2.15)
2.12
(2.10-2.13)
2.10
(2.06-2.13)
2.10
(2.07-2.13)
2.14
(2.11-2.16)
2.19
(2.18-2.21)
2.29
(2.27-2.32)
2.33
2.31
51
Derinlik
(m)
Tablo 28. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri
1
Y
5.17
5
5.37
10
5.78
15
6.01
20
4.82
25
2.04
30
1.37
35
0.99
40
0.73
45
0.78
50
0.11
60
70
80
90
100
2
1.64
(0.99-2.29)
1.53
(0.98-2.08)
2.47
(1.38-3.55)
3.77
(3.00-4.55)
4.19
(4.09-4.30)
4.11
(4.03-4.19)
3.53
(3.23-3.83)
3.45
(3.10-3.80)
3.36
(3.20-3.53)
2.87
(2.49-3.25)
2.36
(1.93-2.79)
1.56
(0.35-2.77)
0.92
(0.25-1.58)
0.24
(0.01-0.47)
0.06
(0.02-0.11)
3
1.51
1.60
2.81
4.15
4.34
3.58
2.51
1.83
1.02
0.86
0.71
0.45
0.22
0.12
0.13
0.03
0.15
125
0.09
0.08
0.19
150
0.07
0.07
0.26
175
0.11
0.07
0.28
200
0.18
4
1.69±0.89
(0.42-3.4)
1.72±0.783
(0.74-3.26)
2.28±0.753
(1.37-3.77)
3.84±0.122
(3.62-4.05)
4.37±0.107
(4.17-4.53)
4.91±1.25
(2.96-7.24)
3.8±0.846
(2.78-5.48)
3.89±0.963
(2.46-5.72)
3.68±0.813
(2.11-4.85)
3.33±0.564
(2.23-4.11)
2.85±0.63
(1.96-4.07)
2.15±0.63
(1.35-3.4)
2.37±0.877
(1.3-4.11)
1.51±0.347
(1.13-2.2)
0.83±0.107
(0.68-1.03)
0.49±0.042
(0.41-0.56)
0.08±0.033
(0.04-0.11)
0.19±0.054
(0.09-0.28)
5
1.89±0.776
(0.53-3.22)
3.22±0.257
(2.95-3.73)
6.99±2.375
(3.62-11.58)
8.92±2.377
(5.6-13.52)
7.72±0.903
(6.61-9.51)
5.22±1.129
(3.7-7.43)
3.92±0.81
(2.53-5.34)
3.21±0.562
(2.13-4.02)
1.72±0.257
(1.43-2.23)
1.45±0.106
(1.28-1.64)
1.32±0.087
(1.2-1.49)
1.4±0.069
(1.29-1.52)
0.63±0.178
(0.29-0.88)
0.6±0.11
(0.38-0.72)
0.41±0.136
(0.14-0.55)
0.23±0.019
(0.21-0.25)
0.21±0.005
(0.2-0.22)
0.19±0.091
(0.01-0.29)
0.3±0.025
(0.25-0.33)
0.29±0.095
(0.2-0.39)
6
1.31±0.204
(0.9-1.74)
0.73±0.252
(0.15-1.23)
1.54±0.554
(0.36-3.04)
3.26±1.061
(1.31-6.09)
3.94±1.219
(1.29-6.49)
4.11±1.257
(1.28-7.4)
4.96±1.602
(1.04-8.26)
5.1±1.853
(1.33-9.82)
5.33±2.39
(1.55-12.01)
3.37±1.187
(1.19-5.52)
2.05±0.685
(0.54-3.5)
0.77±0.324
(0.26-1.7)
0.36±0.123
(0.15-0.66)
0.26±0.185
(0.05-0.63)
0.38±0.075
(0.31-0.46)
0.21±0.099
(0.01-0.32)
0.32±0.133
(0.05-0.68)
0.21±0.076
(0.09-0.42)
0.25±0.071
(0.13-0.44)
0.24±0.061
(0.17-0.37)
AYLAR
7
1.95±0.529
(1.25-2.99)
1.6±0.68
(0.56-2.88)
2.03±0.788
(1.05-3.59)
2.13±0.667
(1.24-3.43)
2.36±0.289
(1.98-2.92)
3.06±0.699
(1.72-4.09)
4.69±0.32
(4.08-5.16)
9.82±5.213
(3.17-20.1)
3.95±0.907
(2.17-5.16)
3.72±1.104
(2.09-5.83)
1.75±0.769
(0.86-3.28)
1.02±0.546
(0.43-2.11)
0.46±0.167
(0.21-0.78)
0.35±0.076
(0.2-0.45)
0.38±0.058
(0.26-0.46)
0.38±0.055
(0.28-0.47)
0.47±0.05
(0.39-0.56)
0.56±0.039
(0.49-0.62)
0.62±0.05
(0.54-0.71)
0.63±0.035
(0.6-0.67)
8
1.88±0.891
(0.8-3.65)
1.15±0.137
(0.94-1.41)
1.81±0.207
(1.41-2.11)
2.76±0.217
(2.43-3.17)
2.7±0.17
(2.48-3.03)
2.8±0.221
(2.41-3.17)
2.19±0.768
(1.24-3.71)
0.84±0.202
(0.49-1.19)
0.37±0.071
(0.25-0.49)
0.19±0.026
(0.15-0.24)
0.14±0.03
(0.08-0.18)
0.22±0.054
(0.13-0.32)
0.24±0.038
(0.16-0.28)
0.29±0.044
(0.2-0.34)
0.35±0.041
(0.28-0.42)
0.37±0.031
(0.31-0.41)
0.45±0.041
(0.37-0.5)
0.55±0.041
(0.47-0.6)
0.61±0.038
(0.54-0.66)
0.66±0.072
(0.59-0.74)
9
3.25±0.435
(2.13-4.01)
3.08±0.615
(1.73-4.41)
3.58±0.487
(2.47-4.66)
3.7±0.473
(2.48-4.75)
3.82±0.7
(2.51-5.41)
3.19±1.148
(0.37-5.67)
2.13±0.804
(0.09-3.77)
1±0.471
(0.07-1.98)
0.35±0.135
(0.1-0.56)
0.24±0.053
(0.18-0.29)
0.14±0.09
(0.05-0.23)
0.11±0.085
(0.03-0.2)
0.1±0.05
(0.04-0.25)
0.17±0.073
(0.08-0.31)
0.16±0.058
(0.03-0.31)
0.21±0.038
(0.15-0.32)
0.3±0.042
(0.21-0.4)
0.38±0.047
(0.29-0.48)
0.4±0.029
(0.36-0.45)
0.55±0.03
(0.52-0.58)
10
2.58±0.17
(2.24-2.77)
2.38±0.17
(1.87-2.61)
3.23±0.279
(2.56-3.89)
3.67±0.302
(2.77-4.04)
3.61±0.515
(2.1-4.44)
3.47±0.781
(1.21-4.65)
2.69±0.547
(1.3-3.65)
1.94±0.646
(0.3-3.46)
1.32±0.59
(0.22-2.92)
0.61±0.278
(0.1-1.32)
0.24±0.235
(0.01-0.48)
0.03±0.018
(0.01-0.05)
0.04±0.009
(0.03-0.05)
0.1±0.035
(0.05-0.17)
0.16±0.035
(0.1-0.25)
0.27±0.033
(0.19-0.34)
0.33±0.049
(0.26-0.47)
0.38±0.041
(0.3-0.49)
0.39±0.001
(0.38-0.39)
11
3.21±1.763
(1.45-4.97)
2.97±2.188
(0.78-5.16)
4.29±2.846
(1.44-7.14)
4.2±2.06
(2.14-6.26)
2.88±1.128
(1.76-4.01)
2.09±0.155
(1.94-2.25)
1.7±0.187
(1.52-1.89)
1.17±0.455
(0.71-1.62)
12
1.84
(1.05-2.63)
1.73
(1.17-2.28)
2.23
(1.33-3.13)
2.16
(1.42-2.91)
1.95
(1.37-2.53)
1.73
(1.20-2.26)
1.62
(1.20-2.03)
1.50
(1.10-1.89)
1.44
(1.03-1.85)
1.37
(1.00-1.73)
1.37
(1.00-1.74)
1.16
(0.92-1.41)
0.93
(0.86-1.00)
0.58
(0.38-0.79)
0.75
0.47
52
Derinlik
(m)
Tablo 29. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama ışık geçirgenliği değişimleri
1
Y
82.20
5
82.86
10
83.46
15
84.68
20
87.31
25
87.94
30
88.14
35
88.25
40
88.44
45
88.73
50
88.82
60
88.88
70
88.93
80
88.79
90
88.65
100
88.43
125
85.24
150
88.97
175
89.13
74.83
200
89.16
73.15
2
75.78
(75.38-76.18)
83.45
(83.17-83.73)
83.72
(83.57-83.87)
83.92
(83.91-83.93)
84.25
(83.99-84.50)
85.00
(84.30-85.70)
85.15
(84.30-86.00)
85.42
(84.52-86.32)
86.01
(84.87-87.14)
86.47
(85.51-87.42)
86.56
(85.52-87.59)
87.21
(86.17-88.24)
88.13
(87.95-88.31)
87.57
(86.45-88.68)
85.41
(81.88-88.94)
82.37
(75.96-88.78)
76.79
(67.45-86.12)
74.38
(62.60-86.16)
3
78.89
80.25
81.21
83.24
84.98
85.98
87.18
87.81
87.77
87.74
87.36
86.47
87.92
88.04
87.76
87.70
82.68
83.50
81.35
AYLAR
4
72.27±1.87
(69.875.94)
79.05±0.883
(77.72-80.72)
79.33±1.791
(76.95-82.84)
82.31±0.772
(81.44-83.85)
82.85±1.216
(81.56-85.28)
84.12±0.721
(82.73-85.15)
84.39±0.728
(83.01-85.48)
84.67±0.655
(83.78-85.95)
85.34±0.558
(84.4-86.33)
85.68±0.701
(84.29-86.52)
85.73±0.668
(84.39-86.42)
85.81±0.585
(84.64-86.4)
86.32±0.676
(84.98-87.15)
87.09±0.266
(86.74-87.61)
87.43±0.175
(87.09-87.66)
87.48±0.136
(87.21-87.66)
87.83±0.117
(87.67-88.06)
86.19±0.592
(85.01-86.82)
87.19±0.432
(86.37-87.84)
88.26±0.115
(88.12-88.49)
5
54.13±13.473
(27.32-69.85)
72.37±1.468
(70.21-75.17)
76.5±0.387
(76.04-77.27)
78.89±0.287
(78.35-79.33)
81.69±1.205
(79.41-83.51)
82.43±1.735
(79.47-85.48)
84.13±1.39
(81.46-86.13)
86.2±0.483
(85.29-86.93)
86.48±0.36
(85.77-86.94)
86.7±0.248
(86.39-87.19)
86.74±0.194
(86.42-87.09)
87.18±0.058
(87.12-87.3)
87.24±0.109
(87.12-87.46)
87.29±0.052
(87.19-87.37)
87.25±0.067
(87.15-87.38)
87.5±0.091
(87.32-87.62)
87.57±0.327
(86.92-87.98)
86.86±0.348
(86.16-87.21)
87.73±0.069
(87.61-87.85)
87.91±0.145
(87.76-88.05)
6
69.93±1.623
(66.24-74.14)
76.89±2.359
(70.62-81.84)
77.24±1.143
(74.83-79.71)
80.47±1.123
(77.95-83.23)
81.6±1.554
(79.65-86.18)
81.72±1.782
(78.36-86.76)
82.63±1.676
(78.65-86.77)
83.24±1.681
(78.98-86.69)
85.24±0.703
(83.94-86.65)
86.16±0.405
(85.32-86.88)
86.52±0.271
(85.77-87)
87.22±0.133
(86.86-87.44)
87.45±0.118
(87.16-87.73)
87.13±0.33
(86.24-87.75)
87.4±0.118
(87.15-87.67)
87.56±0.12
(87.35-87.9)
85.15±1.273
(82.58-87.76)
86.94±0.094
(86.79-87.19)
86.61±0.745
(84.53-87.92)
87.57±0.261
(87.15-88.05)
7
71.7±1.531
(69.95-74.75)
80.94±1.17
(78.96-83.01)
81.59±1.186
(79.69-83.77)
82.62±1.057
(80.88-84.53)
81.98±1.393
(80.42-84.76)
81.52±1.202
(79.97-83.89)
80.8±1.316
(78.65-83.19)
84.2±1.097
(82.01-85.33)
84.24±1.206
(81.83-85.57)
86.16±0.992
(84.18-87.26)
86.8±0.676
(85.47-87.66)
87.33±0.299
(86.96-87.92)
87.72±0.251
(87.33-88.19)
83.46±3.882
(75.7-87.41)
77.72±9.61
(58.5-87.41)
74.25±12.919
(48.42-87.58)
68.84±17.035
(34.82-87.39)
63.56±18.47
(26.84-85.38)
54.28±15.837
(22.89-73.63)
63.23±2.095
(61.13-65.32)
53
Derinlik
(m)
54
Tablo 30. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama pH değişimleri
Derinlik
(m)
1
2
3
4
5
6
AYLAR
7
8
9
10
11
12
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
60
70
80
90
100
125
150
175
200
8.22
8.21
8.20
8.19
8.14
8.09
8.07
8.05
8.02
7.95
7.90
7.82
7.74
7.70
7.63
7.57
7.58
7.62
7.64
7.65
8.13
8.14
8.16
8.18
8.19
8.19
8.20
8.20
8.20
8.20
8.19
8.13
8.11
7.96
7.92
7.81
7.65
7.67
7.70
7.72
8.21
8.22
8.23
8.22
8.22
8.21
8.20
8.18
8.16
8.17
8.14
8.08
8.07
7.97
7.87
7.78
7.69
7.67
7.65
7.71
8.26
8.25
8.24
8.25
8.24
8.23
8.23
8.23
8.22
8.21
8.20
8.15
8.11
8.02
7.94
7.69
7.54
7.56
7.63
7.69
8.33
8.30
8.27
8.23
8.20
8.16
8.13
8.10
8.08
8.06
8.05
8.01
7.93
7.79
7.69
7.62
7.60
7.64
7.68
7.70
8.33
8.32
8.30
8.28
8.25
8.21
8.16
8.13
8.04
8.01
7.98
7.91
7.83
7.77
7.72
7.67
7.62
7.64
7.69
7.71
8.37
8.37
8.36
8.35
8.34
8.31
8.23
8.16
8.09
8.04
8.02
7.99
7.94
7.84
7.76
7.66
7.56
7.56
7.56
7.58
8.36
8.35
8.34
8.33
8.31
8.29
8.22
8.12
8.08
8.06
8.04
8.00
7.93
7.83
7.78
7.68
7.64
7.65
7.69
7.70
8.31
8.31
8.31
8.29
8.27
8.23
8.17
8.08
8.02
7.99
7.95
7.90
7.83
7.75
7.67
7.63
7.56
7.58
7.61
7.65
8.23
8.24
8.23
8.24
8.23
8.23
8.22
8.21
8.19
8.06
7.99
7.89
7.85
7.80
7.74
7.69
7.59
7.62
7.66
7.69
8.27
8.27
8.27
8.27
8.27
8.27
8.25
8.20
8.16
8.13
8.11
8.06
8.01
7.96
7.83
7.77
7.67
7.67
7.71
7.74
8.19
8.19
8.20
8.20
8.20
8.20
8.20
8.20
8.20
8.20
8.20
8.19
8.16
8.13
8.02
7.88
7.73
7.72
7.77
7.77
Tablo 31. II. İstasyona ait 2001 yılı aylık ortalama çözünmüş oksijen değişimleri
Derinlik
(m)
1
2
3
4
5
6
AYLAR
7
8
9
10
11
12
Y
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
60
70
80
90
100
125
150
175
200
9.56
9.58
9.37
9.09
8.98
8.89
8.74
8.82
8.71
8.34
7.92
6.94
5.60
4.66
3.70
2.66
1.30
0.75
0.35
0.25
10.18
10.35
10.41
10.46
10.51
10.55
10.58
10.60
10.60
10.64
10.60
10.36
10.22
9.49
8.52
7.37
3.25
1.71
0.68
0.20
10.88
10.87
11.00
10.94
10.72
10.57
10.36
10.25
10.31
10.18
9.54
8.45
7.25
5.30
3.74
2.84
1.21
0.52
0.27
0.17
10.79
10.86
10.85
10.83
10.69
10.63
10.55
10.46
10.34
10.30
10.22
9.79
9.37
8.68
7.68
6.43
3.65
1.78
1.03
0.69
9.50
10.24
10.01
9.94
9.53
9.47
9.29
9.16
9.10
9.02
8.94
8.66
8.10
6.88
5.37
4.03
2.06
1.02
0.61
0.50
8.89
8.75
9.03
8.90
8.93
8.97
8.90
8.61
8.46
8.50
8.64
8.32
7.60
6.80
6.12
5.09
2.44
1.43
0.89
0.60
7.94
7.89
7.98
8.07
8.14
8.24
7.83
8.36
8.44
8.60
8.78
8.95
8.64
7.44
5.96
4.68
2.07
1.10
0.64
0.30
7.64
7.69
7.67
7.61
7.23
7.29
7.17
6.72
7.26
7.64
8.08
8.39
8.24
7.47
5.92
4.56
1.77
0.80
0.37
0.20
7.64
7.69
7.67
7.61
7.23
7.29
7.17
6.72
7.26
7.64
8.08
8.39
8.24
7.47
5.92
4.56
1.77
0.80
0.37
0.20
7.97
7.97
7.99
7.98
7.99
7.91
7.89
7.43
7.29
6.59
7.01
7.43
6.95
6.33
5.39
4.29
2.34
1.58
1.10
0.26
8.74
8.78
8.79
8.80
8.80
8.75
8.80
8.17
8.04
8.25
8.35
8.27
7.83
7.15
6.20
5.41
3.39
1.51
0.73
0.53
9.22
9.25
9.28
9.31
9.30
9.31
9.39
9.38
9.38
9.40
9.37
9.33
9.10
8.84
8.44
7.68
3.58
1.46
0.77
0.28
Tablo 32. I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri
Derinlik
(m)
1
2
3
4
Y
8.87
7.85
8.02
10.67
5
8.97
7.75
7.90
10.34
10
9.01
7.43
7.79
10.19
15
9.05
7.47
7.61
10.15
20
9.08
7.46
7.52
9.98
25
9.08
7.51
7.46
9.92
30
9.06
7.56
7.48
9.86
35
9.06
7.58
7.46
9.65
40
9.05
7.56
7.46
9.44
45
9.12
7.53
7.46
9.35
9.17
7.44
7.46
9.22
AYLAR
6
7
19.82±0.483 25.6±0.822
(19.14-20.75) (23.33-27.13)
19.75±0.484 25.1±0.952
(19.23-20.71) (22.59-26.94)
19.46±0.686 23.63±1.443
(18.57-20.8) (20.72-26.61)
18.44±0.33 22.99±1.611
(17.78-18.8) (20.04-26.27)
16.62±0.999 21.05±1.148
(15.38-18.6) (18.71-23.53)
14.77±1.849 16.23±1.78
(12.21-18.36) (12.65-19.81)
13.23±2.463 14.6±2.291
(10.55-18.15) (10.09-19.15)
12.34±2.516 11.65±1.234
(9.64-17.36) (9.25-14.7)
11.74±2.38 10.04±0.602
(9.31-16.5) (8.84-11.66)
11.26±2.163
9.1±0.18
(9.07-15.59) (8.71-9.55)
11.58±2.555
8.9±0.156
(9.02-14.13) (8.55-9.29)
8
26.52
(25.73-27.3)
26.48
(25.73-27.23)
26.44
(25.71-27.18)
25.86
(25.71-26.00)
25.63
(25.56-25.71)
25.20
(24.72-25.68)
24.32
(23.01-25.62)
22.62
(21.31-23.93)
15.33
(12.17-18.49)
12.20
(10.47-13.93)
11.47
9
25.24±0.685
(23.99-26.35)
25.12±0.608
(23.93-25.95)
24.99±0.565
(23.87-25.68)
24.82±0.505
(23.83-25.46)
23.94±0.69
(23.23-25.32)
19.24±2.977
(14.76-24.88)
16.08±4.257
(10.42-24.42)
12.18±2.169
(9.51-16.48)
11.02±1.89
(8.94-14.79)
8.89±0.173
(8.72-9.07)
8.75±0.113
(8.64-8.86)
10
21.07
(20.65-21.50)
21.10
(20.60-21.60)
21.08
(20.59-21.58)
21.05
(20.58-21.53)
21.02
(20.53-21.51)
20.99
(20.52-21.46)
20.99
(20.52-21.46)
20.76
(20.06-21.46)
19.40
(17.33-21.46)
12.71
(11.89-13.52)
10.22
(9.47-10.98)
11
17.51±0.744
(15.67-18.98)
17.48±0.74
(15.67-18.94)
17.47±0.727
(15.72-18.91)
17.42±0.722
(15.66-18.8)
17.29±0.759
(15.35-18.63)
17.24±0.757
(15.28-18.6)
16.96±0.761
(15.22-18.54)
16.42±0.736
(15.1-18.5)
13.95±1.756
(10.97-18.47)
12.98±2.067
(9.31-18.45)
12.29±2.15
(8.94-18.39)
12
9
17.39±0.085
(17.27-17.56)
17.48±0.079
(17.33-17.6)
17.54±0.088
(17.37-17.65)
17.55±0.093
(17.37-17.67)
17.66±0.104
(17.47-17.83)
17.88±0.093
(17.7-18.01)
17.98±0.125
(17.73-18.13)
18.07±0.05
(17.97-18.13)
18.1±0.06
(17.98-18.16)
18.16±0.002
(18.16-18.16)
18.17±0.002
(18.17-18.17)
10
17.58
(17.52-17.64)
17.61
(17.58-17.64)
17.62
(17.59-17.64)
17.61
(17.58-17.64)
17.61
(17.58-17.64)
17.61
(17.58-17.64)
17.61
(17.58-17.64)
17.64
(17.58-17.7)
17.74
(17.59-17.9)
18.14
(18.13-18.14)
18.18
(18.16-18.2)
11
17.62±0.026
(17.55-17.66)
17.62±0.026
(17.55-17.66)
17.62±0.029
(17.56-17.69)
17.64±0.044
(17.56-17.76)
17.64±0.053
(17.56-17.79)
17.65±0.05
(17.57-17.79)
17.68±0.049
(17.57-17.8)
17.75±0.062
(17.57-17.86)
17.91±0.13
(17.57-18.15)
17.96±0.136
(17.59-18.2)
18.01±0.144
(17.6-18.23)
12
-
Derinlik
(m)
1
2
3
4
Y
17.86
17.87
17.85
17.88
5
17.90
17.90
17.91
17.89
10
17.94
17.88
17.97
17.90
15
17.95
17.91
18.03
17.92
20
17.98
17.93
18.05
17.93
25
18.00
17.96
18.05
17.93
30
18.01
17.99
18.08
17.94
35
18.03
18.04
18.12
17.97
40
18.06
18.10
18.16
18.00
45
18.13
18.17
18.17
18.00
50
18.17
18.27
18.17
18.01
5
17.54
(17.49-17.60)
17.7
(17.66-17.75)
17.75
(17.71-17.79)
17.88
(17.86-17.89)
17.96
(17.95-17.96)
17.99
(17.96-18.02)
17.99
(17.96-18.02)
17.98
(17.95-18.01)
18.01
(18.00-18.02)
18.03
(18.02-18.04)
18.04
(18.02-18.06)
AYLAR
6
7
17.24±0.227 17.57±0.05
(16.8-17.55) (17.46-17.7)
17.42±0.171 17.6±0.047
(17.12-17.71) (17.47-17.69)
17.54±0.069 17.65±0.048
(17.45-17.68) (17.53-17.77)
17.58±0.037 17.67±0.041
(17.52-17.65) (17.56-17.75)
17.71±0.07 17.73±0.026
(17.57-17.78) (17.67-17.8)
17.82±0.098 17.9±0.084
(17.63-17.97) (17.73-18.08)
17.89±0.106 17.92±0.08
(17.68-18) (17.77-18.08)
17.91±0.106 18.03±0.043
(17.69-18.01) (17.93-18.14)
17.91±0.111 18.07±0.025
(17.69-18.03) (18-18.1)
17.95±0.089 18.1±0.014
(17.77-18.05) (18.07-18.13)
17.92±0.106 18.12±0.024
(17.82-18.03) (18.05-18.16)
8
17.61±0.001
(17.61-17.61)
17.62±0.012
(17.61-17.63)
17.63±0.028
(17.61-17.66)
17.72±0.119
(17.61-17.84)
17.74±0.136
(17.61-17.88)
17.77±0.162
(17.6-17.93)
17.77±0.126
(17.64-17.89)
17.89±0.052
(17.84-17.95)
18.19±0.169
(18.02-18.36)
18.09±0.026
(18.06-18.11)
18.02
-
55
50
5
15.86
(13.75-17.97)
15.29
(13.31-17.26)
14.71
(12.89-16.52)
12.46
(12.13-12.80)
11.14
(10.70-11.58)
10.43
(9.76-11.09)
10.13
(9.60-10.65)
9.89
(9.45-10.32)
9.47
(9.35-9.60)
9.13
(9.12-9.15)
9.00
(8.88-9.12)
Tablo 34. I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri
1
2
3
4
Y
13.75
13.87
13.84
13.53
5
13.77
13.90
13.90
13.58
10
13.79
13.93
13.96
13.61
15
13.80
13.94
14.02
13.63
20
13.82
13.96
14.04
13.66
25
13.83
13.97
14.05
13.67
30
13.84
13.99
14.07
13.69
35
13.86
14.03
14.11
13.74
40
13.89
14.08
14.14
13.78
45
13.93
14.14
14.15
13.80
50
13.95
14.23
14.15
13.82
5
12.37
(12.00-12.74)
12.61
(12.20-13.02)
12.76
(12.39-13.12)
13.26
(13.22-13.30)
13.52
(13.45-13.59)
13.65
(13.53-13.76)
13.69
(13.59-13.78)
13.72
(13.64-13.80)
13.79
(13.77-13.81)
13.85
(13.84-13.86)
13.88
(13.85-13.90)
AYLAR
6
7
11.31±0.285 10.04±0.242
(10.75-11.7) (9.59-10.67)
11.46±0.236 10.21±0.289
(11.01-11.81) (9.68-10.94)
11.62±0.189 10.64±0.412
(11.28-11.93) (9.82-11.41)
11.89±0.097 10.81±0.447
(11.77-12.08) (9.94-11.64)
12.36±0.261 11.37±0.287
(11.84-12.67) (10.76-11.99)
12.78±0.429 12.55±0.415
(11.94-13.37) (11.73-13.32)
13.08±0.528 12.84±0.48
(12.02-13.64) (11.87-13.72)
13.23±0.515 13.48±0.221
(12.2-13.77) (12.91-13.85)
13.34±0.479
13.76±0.1
(12.38-13.82) (13.47-13.94)
13.45±0.413 13.91±0.033
(12.62-13.87) (13.83-13.98)
13.4±0.467 13.94±0.037
(12.93-13.86) (13.85-14.02)
8
9.82±0.228
(9.59-10.05)
9.84±0.212
(9.62-10.05)
9.86±0.194
(9.66-10.05)
10.1±0.047
(10.05-10.14)
10.17±0.124
(10.05-10.3)
10.32±0.257
(10.06-10.57)
10.56±0.453
(10.1-11.01)
11.1±0.381
(10.72-11.49)
12.94±0.73
(12.21-13.67)
13.45±0.253
(13.19-13.7)
13.60
9
10.02±0.135
(9.83-10.28)
10.12±0.113
(9.98-10.34)
10.2±0.092
(10.09-10.38)
10.26±0.07
(10.17-10.4)
10.58±0.2
(10.22-10.91)
11.85±0.775
(10.36-12.96)
12.51±1.01
(10.51-13.76)
13.4±0.403
(12.6-13.86)
13.61±0.339
(12.93-13.97)
13.98±0.022
(13.96-14)
14±0.012
(13.99-14.01)
10
11.27
(11.12-11.42)
11.28
(11.14-11.43)
11.29
(11.15-11.44)
11.30
(11.16-11.44)
11.30
(11.16-11.45)
11.31
(11.17-11.45)
11.31
(11.17-11.45)
11.39
(11.17-11.6)
11.77
(11.18-12.37)
13.42
(13.28-13.55)
13.82
(13.7-13.94)
11
12.11±0.174
(11.77-12.52)
12.11±0.173
(11.78-12.53)
12.12±0.174
(11.79-12.53)
12.14±0.183
(11.81-12.6)
12.17±0.197
(11.84-12.69)
12.19±0.194
(11.84-12.7)
12.27±0.194
(11.86-12.72)
12.43±0.194
(11.87-12.75)
12.98±0.422
(11.87-13.7)
13.17±0.468
(11.89-13.96)
13.32±0.487
(11.91-14.03)
12
9
2.84±0.051
(2.75-2.93)
2.85±0.046
(2.76-2.91)
2.85±0.045
(2.76-2.9)
2.84±0.042
(2.76-2.89)
2.81±0.043
(2.74-2.89)
2.57±0.154
(2.34-2.87)
2.41±0.22
(2.12-2.84)
2.21±0.112
(2.07-2.43)
2.15±0.095
(2.04-2.34)
2.04±0.009
(2.03-2.05)
2.04±0.006
(2.03-2.04)
10
2.63
(2.62-2.65)
2.64
(2.61-2.66)
2.64
(2.62-2.66)
2.64
(2.61-2.66)
2.63
(2.61-2.66)
2.63
(2.61-2.66)
2.63
(2.61-2.66)
2.62
(2.59-2.66)
2.56
(2.47-2.66)
2.24
(2.2-2.29)
2.12
(2.08-2.15)
11
2.44±0.038
(2.35-2.52)
2.44±0.037
(2.35-2.52)
2.44±0.036
(2.35-2.52)
2.44±0.034
(2.36-2.51)
2.43±0.035
(2.35-2.5)
2.43±0.035
(2.34-2.5)
2.42±0.035
(2.34-2.49)
2.4±0.034
(2.34-2.49)
2.28±0.08
(2.15-2.49)
2.24±0.096
(2.07-2.49)
2.21±0.099
(2.05-2.49)
12
-
Derinlik
(m)
1
2
3
4
Y
2.01
1.96
1.97
2.11
5
2.02
1.96
1.96
2.09
10
2.03
1.94
1.97
2.08
15
2.03
1.94
1.96
2.08
20
2.03
1.94
1.96
2.08
25
2.04
1.95
1.96
2.07
30
2.04
1.96
1.96
2.07
35
2.04
1.96
1.96
2.06
40
2.04
1.97
1.97
2.05
45
2.05
1.97
1.97
2.05
50
2.06
1.98
1.97
2.05
5
2.34
(2.22-2.46)
2.33
(2.23-2.43)
2.31
(2.21-2.40)
2.20
(2.18-2.22)
2.14
(2.12-2.16)
2.11
(2.07-2.14)
2.09
(2.06-2.11)
2.08
(2.06-2.10)
2.06
(2.05-2.06)
2.04
(2.04-2.04)
2.04
(2.03-2.04)
AYLAR
6
7
2.52±0.004
2.89±0.046
(2.51-2.52)
(2.76-2.97)
2.54±0.012
2.86±0.05
(2.51-2.55)
(2.73-2.97)
2.54±0.035
2.79±0.078
(2.5-2.61)
(2.62-2.96)
2.49±0.014
2.75±0.087
(2.46-2.51)
(2.6-2.94)
2.41±0.046
2.65±0.064
(2.35-2.5)
(2.53-2.79)
2.32±0.089
2.41±0.088
(2.2-2.49)
(2.22-2.59)
2.24±0.12
2.32±0.115
(2.11-2.48)
(2.09-2.55)
2.2±0.123
2.18±0.062
(2.07-2.44)
(2.05-2.33)
2.17±0.115
2.09±0.029
(2.05-2.4)
(2.03-2.17)
2.15±0.105
2.05±0.008
(2.04-2.36)
(2.03-2.07)
2.16±0.124
2.04±0.006
(2.04-2.28)
(2.03-2.05)
8
2.95±0.045
(2.9-2.99)
2.94±0.045
(2.9-2.99)
2.95±0.046
(2.9-2.99)
2.93±0.026
(2.9-2.95)
2.91±0.016
(2.9-2.93)
2.89±0.003
(2.89-2.9)
2.84±0.056
(2.79-2.9)
2.76±0.068
(2.7-2.83)
2.39±0.154
(2.24-2.55)
2.21±0.096
(2.12-2.31)
2.12
-
56
Derinlik
(m)
Tablo 36. I. İstasyona ait 2002 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri
1
2
3
4
Y
1.59
0.93
0.65
0.75
5
1.66
0.14
0.65
0.67
10
1.57
0.80
0.93
1.18
15
0.42
1.23
1.25
1.69
20
0.42
1.83
0.99
2.03
25
0.33
2.10
0.85
2.17
30
0.18
2.54
0.83
2.04
35
0.11
1.81
0.71
1.82
40
0.10
1.84
0.52
1.70
45
0.05
2.08
0.44
1.69
1.19
0.43
1.61
50
5
1.79
(0.78-2.81)
1.71
(0.47-2.96)
2.16
(1.17-3.16)
3.24
(2.68-3.79)
3.07
(2.31-3.84)
2.61
(1.67-3.54)
2.00
(1.4-2.61)
1.64
(1.42-1.86)
1.55
(1.35-1.74)
1.41
(1.13-1.7)
1.29
(0.99-1.58)
AYLAR
6
7
2.96±1.662
1.9±0.337
(0.88-6.25)
(1.31-2.86)
3.57±2.227
2.1±0.278
(0.91-7.99)
(1.62-2.87)
4.95±2.326
2.99±0.354
(1.62-9.43)
(2.44-4.01)
4.75±0.439
3.96±0.608
(3.88-5.31)
(2.83-5.49)
4.93±0.923
4.25±0.576
(3.49-6.65)
(2.95-5.75)
3.78±0.493
4.13±0.449
(3.01-4.7)
(2.95-5.03)
2.52±0.129
2.45±0.752
(2.35-2.78)
(1.24-4.53)
1.65±0.385
1.59±0.45
(1.23-2.42)
(0.8-2.38)
1.31±0.317
0.8±0.143
(0.89-1.93)
(0.52-1.15)
1.05±0.265
0.68±0.066
(0.66-1.56)
(0.5-0.81)
1.1±0.425
0.51±0.006
(0.68-1.53)
(0.5-0.53)
8
1.41±0.376
(1.03-1.78)
1.41±0.449
(0.96-1.86)
2.28±0.408
(1.87-2.68)
2.65±0.248
(2.4-2.9)
2.83±0.152
(2.68-2.98)
2.68±0.284
(2.39-2.96)
2.4±0.29
(2.11-2.69)
2.64±0.048
(2.59-2.69)
1.59±0.015
(1.58-1.61)
0.88±0.46
(0.42-1.34)
1.01
9
1,63±0,314
(1,32-1,95)
1,57±0,26
(1,26-2,09)
2,85±0,402
(2,4-3,66)
3,55±0,711
(2,17-4,54)
3,41±0,887
(1,96-5,02)
2,41±1,011
(1,01-4,37)
1,56±0,315
(0,96-2,02)
1,01±0,203
(0,61-1,25)
0,72±0,048
(0,63-0,79)
0,63±0,051
(0,58-0,68)
0,54±0,055
(0,48-0,59)
10
2.44
(1.58-3.31)
2.76
(1.74-3.78)
3.35
(2.89-3.81)
3.51
(3.16-3.87)
3.41
(3.18-3.64)
3.08
(2.73-3.44)
3.08
(2.39-3.77)
3.00
(2.19-3.81)
2.60
(1.54-3.66)
2.26
(0.94-3.58)
1.64
(0.48-2.79)
11
2.02±0.459
(0.66-2.62)
2.16±0.5
(0.67-2.82)
2.7±0.55
(1.07-3.37)
2.81±0.521
(1.25-3.44)
2.42±0.617
(0.61-3.41)
2.19±0.551
(0.71-3.38)
2.12±0.554
(0.63-3.31)
1.72±0.462
(0.4-2.54)
1.43±0.387
(0.32-2.07)
1.11±0.413
(0.29-2.15)
1.02±0.422
(0.34-2.19)
12
12
57
Derinlik
(m)
Derinlik
(m)
1
2
3
4
5
6
AYLAR
7
8
9
10
11
Y
10.62
11.16
11.11
10.07
9.37
8.68
7.95
7.57
7.77
8.07
8.76
5
10.73
11.12
11.04
10.11
9.10
8.59
7.72
7.57
7.77
8.07
8.76
10
10.58
11.03
10.97
10.01
9.10
8.52
7.89
7.56
7.77
8.07
8.77
15
10.48
11.20
10.80
10.07
9.07
8.45
7.80
7.48
7.77
8.07
8.77
20
10.50
11.14
10.73
10.01
8.93
8.76
7.70
7.51
7.77
8.07
8.77
25
10.38
11.11
10.74
10.06
8.95
8.36
6.78
7.54
7.87
8.06
8.76
30
10.31
11.05
10.74
10.05
8.93
8.48
7.47
7.60
7.94
8.06
8.77
35
10.27
10.89
10.62
10.06
8.98
8.82
7.78
7.57
8.03
8.06
8.79
40
10.21
10.74
10.51
10.02
9.05
8.92
8.20
7.65
8.06
8.08
8.84
45
10.13
10.63
10.39
10.02
9.01
9.14
8.33
7.74
8.18
8.21
8.87
50
9.85
10.46
10.33
10.00
9.01
7.94
8.50
7.80
8.31
8.32
9.41
1
2
3
4
Yüzey
8.89
7.75
8.05
10.78
5
9.00
7.56
7.90
10.61
10
9.02
7.43
7.77
10.35
15
9.01
7.43
7.73
10.19
20
9.02
7.41
7.45
10.14
25
8.85
7.43
7.31
10.03
30
8.79
7.43
7.36
9.79
35
8.73
7.44
7.39
9.56
40
8.70
7.48
7.34
9.38
45
8.56
7.44
7.30
9.25
50
8.45
7.40
7.30
9.04
60
9.14
7.50
7.42
8.57
70
9.06
7.69
7.45
8.32
80
8.89
7.97
7.54
7.90
90
8.68
8.09
7.65
7.71
100
8.45
8.16
7.76
7.68
125
8.26
8.26
8.28
7.80
150
8.35
8.39
8.40
8.09
175
8.48
8.50
8.38
200
8.59
8.60
8.51
5
15.61
(13.50-17.71)
15.30 (13.4417.15)
14.94
(13.23-16.64)
12.62
(11.92-13.32)
11.45
(11.03-11.87)
10.58
(10.07-11.10)
10.08
(9.56-10.60)
9.65
(9.36-9.95)
9.23
(9.19-9.26)
9.03
(8.82-9.23)
8.93
(8.73-9.12)
8.57
(8.26-8.88)
8.48
(8.19-8.78)
8.27
(8.08-8.45)
8.03
(7.98-8.08)
7.79
(7.70-7.89)
7.91
(7.85-7.98)
8.19
(8.18-8.21)
8.39
(8.36-8.41)
8.48
(8.45-8.51)
6
20.11±0.498
(19.21-20.93)
19.76±0.517
(19.18-20.79)
19.35±0.392
(18.81-20.11)
18.73±0.508
(17.74-19.4)
17.03±0.778
(15.93-18.54)
14.69±1.836
(12.38-18.32)
13.12±2.54
(10.24-18.19)
12.43±2.762
(9.53-17.95)
11.9±2.747
(9.08-17.4)
11.23±2.283
(8.9-15.8)
10.86±2.071
(8.76-15)
9.17±0.566
(8.6-10.3)
8.53±0.132
(8.31-8.77)
8.24±0.066
(8.12-8.34)
7.96±0.053
(7.89-8.06)
7.89±0.029
(7.83-7.93)
8.04±0.031
(7.99-8.1)
8.24±0.065
(8.14-8.36)
8.45±0.068
(8.35-8.58)
8.65
AYLAR
7
25.78±0.765
(23.67-27.22)
25.31±0.963
(22.9-27.21)
23.73±1.438
(21.04-26.64)
22.68±1.476
(19.78-26.04)
20.67±1.291
(18.17-24.27)
17.17±1.422
(13.18-19.57)
14.53±1.944
(10.04-18.11)
11.88±1.314
(9.2-15.23)
10.43±0.836
(8.79-12.05)
9.33±0.387
(8.64-10.37)
8.76±0.204
(8.41-9.26)
8.33±0.107
(8.09-8.57)
8.09±0.082
(7.99-8.33)
7.98±0.036
(7.94-8.09)
7.95±0.006
(7.93-7.96)
8±0.016
(7.97-8.04)
8.11±0.03
(8.04-8.19)
8.27±0.044
(8.14-8.35)
8.47±0.033
(8.42-8.53)
8.59±0.005
(8.58-8.59)
8
26.52±0.766
(25.75-27.29)
26.48±0.732
(25.75-27.21)
26.46±0.72
(25.74-27.18)
26.1±0.358
(25.74-26.46)
25.55±0.183
(25.37-25.74)
25.3±0.422
(24.88-25.72)
24.38±1.072
(23.31-25.45)
22.21±2.176
(20.03-24.38)
15.36±1.53
(13.83-16.88)
11.77±1.575
(10.2-13.35)
10.77±0.903
(9.86-11.67)
8.99±0.041
(8.95-9.03)
8.39±0.135
(8.25-8.52)
8.09±0.047
(8.05-8.14)
7.89±0.004
(7.89-7.89)
7.87±0.007
(7.86-7.88)
8.10
8.22
8.37
8.51
9
25.15±0.485
(24.27-25.93)
25.07±0.452
(24.22-25.76)
25.02±0.434
(24.17-25.58)
24.82±0.332
(24.18-25.28)
23.75±0.832
(22.35-25.23)
19.02±2.901
(15.31-24.74)
14.52±3.198
(10.06-20.72)
12.62±2.561
(9.45-17.69)
11.66±2.264
(9.02-16.16)
9.72±0.863
(8.68-11.43)
9.2±0.474
(8.59-10.13)
8.65±0.424
(8.14-9.49)
8.11±0.166
(7.87-8.43)
7.95±0.099
(7.81-8.14)
7.91±0.075
(7.79-8.05)
7.92±0.07
(7.8-8.04)
8.12±0.036
(8.05-8.18)
8.25±0.042
(8.17-8.32)
8.35±0.067
(8.28-8.42)
10
21.11
(20.67-21.55)
21.06
(20.56-21.55)
21.03
(20.54-21.52)
21.03
(20.53-21.53)
21.02
(20.52-21.52)
21.11
(20.52-21.69)
21.02
(20.51-21.53)
21.00
(20.48-21.52)
19.05
(16.6-21.49)
11.97
(11.15-12.79)
10.29
(9.55-11.04)
8.75
(8.41-9.08)
8.38
(8.22-8.54)
8.06
(7.87-8.24)
8.01
(7.92-8.09)
7.96
(7.94-7.98)
8.09
(8.01-8.18)
8.26
(8.20-8.32)
8.39
(8.37-8.41)
11
17.61±0.701
(15.97-19.04)
17.58±0.692
(15.97-19.03)
17.52±0.723
(15.84-19.02)
17.46±0.757
(15.65-19)
17.41±0.765
(15.55-18.93)
17.27±0.699
(15.51-18.56)
16.99±0.703
(15.16-18.5)
15.97±1.01
(14.31-18.49)
14.19±1.654
(10.6-18.46)
12.72±2.01
(9.52-18.38)
11.88±2.112
(8.78-18.05)
8.76±0.4
(7.95-9.84)
8.45±0.287
(7.9-9.25)
8.32±0.233
(7.97-8.99)
8.14±0.121
(7.97-8.5)
8.02±0.032
(7.97-8.11)
8.14±0.055
(8.02-8.26)
8.31±0.057
(8.22-8.48)
8.43±0.058
(8.33-8.59)
12
8.46
-
-
58
Derinlik
(m)
-
1
2
3
4
Yüzey
17.87
17.87
17.83
17.73
5
17.92
17.89
17.93
17.84
10
17.96
17.89
17.98
17.89
15
17.96
17.91
17.99
17.89
20
17.98
17.92
18.02
17.90
25
17.98
17.95
18.03
17.91
30
17.97
17.97
18.07
17.96
35
17.96
18.02
18.11
17.99
40
17.96
18.12
18.13
18.01
45
17.97
18.28
18.16
18.01
50
17.99
18.30
18.16
18.03
60
18.25
18.48
18.29
18.09
70
18.48
18.71
18.44
18.14
80
18.69
19.09
18.61
18.27
90
18.93
19.37
18.78
18.44
100
19.22
19.72
18.95
18.49
125
20.17
20.37
20.41
19.24
150
20.70
20.77
20.83
20.03
175
21.05
21.07
20.77
200
21.29
21.29
21.08
5
17.62
(17.59-17.64)
17.65
(17.63-17.68)
17.73
(17.7-17.76)
17.88
(17.87-17.88)
17.96
(17.96-17.96)
17.99
(17.98-18)
18.00
(17.98-18.02)
18.00
(17.98-18.02)
18.00
(17.98-18.02)
18.02
(18.02-18.02)
18.05
(18.02-18.08)
18.14
(18.05-18.23)
18.17
(18.07-18.26)
18.22
(18.12-18.32)
18.32
(18.24-18.4)
18.44
(18.41-18.48)
19.51
(19.33-19.69)
20.37
(20.31-20.43)
20.81
(20.75-20.87)
21.01
(20.94-21.08)
6
17.34±0.13
(17.15-17.59)
17.44±0.127
(17.24-17.67)
17.52±0.104
(17.4-17.73)
17.62±0.057
(17.51-17.71)
17.69±0.057
(17.59-17.79)
17.83±0.095
(17.65-17.98)
17.9±0.111
(17.68-18.01)
17.91±0.124
(17.66-18.04)
17.93±0.116
(17.7-18.05)
17.94±0.119
(17.7-18.07)
17.96±0.109
(17.74-18.09)
18.1±0.006
(18.09-18.11)
18.17±0.012
(18.14-18.18)
18.26±0.015
(18.23-18.28)
18.45±0.059
(18.34-18.55)
18.65±0.051
(18.54-18.7)
19.82±0.17
(19.51-20.09)
20.51±0.159
(20.25-20.8)
20.96±0.135
(20.77-21.22)
21.39
AYLAR
7
17.55±0.062
(17.42-17.72)
17.58±0.068
(17.43-17.72)
17.66±0.064
(17.49-17.78)
17.7±0.038
(17.61-17.77)
17.76±0.023
(17.72-17.82)
17.89±0.059
(17.72-18)
17.92±0.072
(17.76-18.05)
18±0.054
(17.84-18.08)
18.05±0.038
(17.99-18.15)
18.09±0.031
(18.02-18.16)
18.14±0.038
(18.05-18.23)
18.23±0.05
(18.12-18.35)
18.39±0.076
(18.19-18.52)
18.66±0.125
(18.33-18.92)
18.91±0.107
(18.62-19.08)
19.28±0.151
(18.84-19.51)
19.98±0.172
(19.53-20.35)
20.56±0.116
(20.23-20.76)
21.01±0.067
(20.91-21.14)
21.24±0.007
(21.24-21.25)
8
17.62±0.01
(17.61-17.63)
17.63±0.018
(17.61-17.65)
17.63±0.019
(17.61-17.65)
17.65±0.04
(17.61-17.69)
17.75±0.143
(17.61-17.9)
17.76±0.144
(17.62-17.91)
17.79±0.095
(17.69-17.88)
17.85±0.06
(17.79-17.91)
18.17±0.055
(18.12-18.23)
18.16±0.027
(18.14-18.19)
18.11±0.001
(18.11-18.11)
18.13±0.002
(18.13-18.14)
18.23±0.034
(18.19-18.26)
18.31±0.016
(18.3-18.33)
18.48±0.049
(18.43-18.53)
18.54±0.046
(18.5-18.59)
19.91
20.44
20.82
21.09
9
17.46±0.076
(17.37-17.61)
17.46±0.076
(17.38-17.61)
17.51±0.066
(17.4-17.62)
17.6±0.053
(17.5-17.67)
17.68±0.078
(17.54-17.82)
17.96±0.125
(17.74-18.17)
18.07±0.083
(17.92-18.21)
18.07±0.063
(17.95-18.16)
18.07±0.064
(17.94-18.15)
18.15±0.016
(18.12-18.17)
18.17±0.02
(18.13-18.2)
18.2±0.03
(18.14-18.23)
18.33±0.067
(18.22-18.45)
18.47±0.114
(18.33-18.69)
18.69±0.209
(18.38-19.09)
18.74±0.221
(18.39-19.15)
19.87±0.224
(19.45-20.22)
20.47±0.146
(20.2-20.71)
20.78±0.163
(20.61-20.94)
10
17.59
(17.54-17.65)
17.62
(17.6-17.64)
17.63
(17.61-17.65)
17.65
(17.65-17.65)
17.66
(17.65-17.66)
17.70
(17.65-17.74)
17.69
(17.66-17.72)
17.70
(17.66-17.73)
17.83
(17.74-17.93)
18.18
(18.16-18.21)
18.15
(18.14-18.17)
18.21
(18.2-18.22)
18.35
(18.26-18.43)
18.53
(18.32-18.74)
18.75
(18.45-19.06)
18.87
(18.56-19.19)
19.86
(19.52-20.19)
20.50
(20.31-20.7)
20.87
(20.83-20.9)
11
17.63±0.028
(17.57-17.7)
17.64±0.03
(17.57-17.7)
17.64±0.036
(17.57-17.73)
17.65±0.041
(17.57-17.76)
17.65±0.043
(17.57-17.77)
17.65±0.046
(17.56-17.77)
17.68±0.051
(17.57-17.82)
17.79±0.099
(17.57-18.02)
17.91±0.119
(17.59-18.14)
17.99±0.137
(17.6-18.22)
18.06±0.142
(17.64-18.29)
18.36±0.111
(18.13-18.66)
18.46±0.158
(18.15-18.9)
18.63±0.24
(18.17-19.3)
18.82±0.277
(18.25-19.55)
19.16±0.304
(18.52-19.93)
20.02±0.226
(19.52-20.53)
20.64±0.149
(20.37-21.05)
20.94±0.123
(20.72-21.27)
12
21.02
-
-
59
Derinlik
(m)
-
1
2
3
4
Yüzey
13.75
13.88
13.82
13.40
5
13.78
13.92
13.91
13.51
10
13.81
13.93
13.96
13.58
15
13.81
13.94
13.98
13.61
20
13.82
13.96
14.03
13.62
25
13.84
13.98
14.05
13.64
30
13.84
13.99
14.08
13.71
35
13.84
14.03
14.11
13.77
40
13.85
14.11
14.13
13.80
45
13.87
14.24
14.16
13.82
50
13.90
14.26
14.16
13.86
60
14.02
14.39
14.25
13.97
70
14.21
14.54
14.36
14.03
80
14.39
14.81
14.48
14.18
90
14.60
15.02
14.61
14.34
100
14.86
15.28
14.72
14.38
125
15.62
15.78
15.81
14.95
150
16.03
16.08
16.12
15.53
175
16.28
16.30
16.08
200
16.46
16.46
16.30
5
12.48
(12.09-12.87)
12.57
(12.23-12.90)
12.70
(12.36-13.04)
13.23
(13.11-13.35)
13.48
(13.42-13.54)
13.62
(13.54-13.71)
13.70
(13.62-13.79)
13.76
(13.70-13.81)
13.82
(13.81-13.83)
13.85
(13.83-13.88)
13.89
(13.84-13.94)
14.00
(13.89-14.11)
14.03
(13.93-14.14)
14.10
(14.00-14.20)
14.20
(14.14-14.27)
14.33
(14.31-14.34)
15.15
(15.01-15.28)
15.79
(15.74-15.83)
16.11
(16.06-16.16)
16.25
(16.21-16.30)
6
11.32±0.216
(10.98-11.72)
11.47±0.204
(11.08-11.76)
11.64±0.153
(11.39-11.92)
11.84±0.154
(11.62-12.14)
12.27±0.207
(11.87-12.57)
12.8±0.425
(11.97-13.35)
13.1±0.543
(12.02-13.69)
13.2±0.577
(12.05-13.79)
13.3±0.553
(12.2-13.86)
13.44±0.455
(12.53-13.89)
13.52±0.402
(12.71-13.93)
13.9±0.076
(13.75-13.98)
14.03±0.02
(14-14.07)
14.13±0.015
(14.11-14.16)
14.31±0.051
(14.22-14.39)
14.47±0.041
(14.39-14.52)
15.37±0.129
(15.14-15.58)
15.89±0.117
(15.7-16.1)
16.22±0.097
(16.08-16.41)
16.52
AYLAR
7
9.98±0.234
(9.54-10.58)
10.14±0.312
(9.55-10.88)
10.62±0.429
(9.79-11.39)
10.93±0.41
(10.01-11.72)
11.48±0.332
(10.55-12.12)
12.36±0.317
(11.87-13.23)
12.88±0.402
(12.09-13.75)
13.42±0.248
(12.75-13.87)
13.68±0.142
(13.41-13.93)
13.87±0.072
(13.68-13.98)
13.98±0.05
(13.89-14.08)
14.1±0.051
(13.98-14.22)
14.25±0.069
(14.07-14.37)
14.48±0.101
(14.21-14.68)
14.67±0.083
(14.45-14.81)
14.95±0.117
(14.62-15.14)
15.49±0.131
(15.15-15.78)
15.93±0.085
(15.68-16.08)
16.26±0.048
(16.18-16.35)
16.42±0.005
(16.42-16.43)
8
9.82±0.218
(9.61-10.04)
9.84±0.202
(9.64-10.04)
9.85±0.197
(9.65-10.05)
9.97±0.074
(9.9-10.05)
10.21±0.16
(10.05-10.37)
10.28±0.228
(10.06-10.51)
10.55±0.367
(10.19-10.92)
11.16±0.603
(10.56-11.77)
12.96±0.334
(12.63-13.29)
13.57±0.221
(13.35-13.79)
13.69±0.127
(13.57-13.82)
13.95±0.003
(13.94-13.95)
14.09±0.042
(14.05-14.13)
14.19±0.018
(14.17-14.21)
14.34±0.038
(14.31-14.38)
14.4±0.035
(14.36-14.43)
15.44
15.84
16.12
16.31
9
10.1±0.1
(9.99-10.3)
10.13±0.094
(10.02-10.31)
10.18±0.076
(10.1-10.33)
10.3±0.053
(10.22-10.4)
10.65±0.258
(10.24-11.13)
11.97±0.783
(10.43-12.98)
12.95±0.682
(11.61-13.87)
13.31±0.495
(12.33-13.91)
13.48±0.42
(12.64-13.96)
13.86±0.118
(13.63-14.02)
13.95±0.058
(13.84-14.04)
14.04±0.074
(13.89-14.12)
14.2±0.07
(14.08-14.32)
14.33±0.098
(14.2-14.52)
14.51±0.167
(14.25-14.82)
14.54±0.176
(14.26-14.86)
15.41±0.171
(15.09-15.67)
15.86±0.109
(15.66-16.04)
16.09±0.119
(15.97-16.2)
10
11.27
(11.12-11.42)
11.30
(11.17-11.44)
11.31
(11.18-11.45)
11.33
(11.21-11.45)
11.34
(11.22-11.46)
11.35
(11.23-11.46)
11.36
(11.26-11.46)
11.37
(11.27-11.47)
11.91
(11.28-12.54)
13.57
(13.46-13.68)
13.79
(13.68-13.91)
14.04
(13.99-14.08)
14.19
(14.1-14.27)
14.37
(14.18-14.55)
14.54
(14.30-14.79)
14.64
(14.39-14.9)
15.40
(15.14-15.65)
15.88
(15.74-16.03)
11
12.1±0.169
(11.77-12.49)
12.11±0.167
(11.77-12.5)
12.13±0.178
(11.78-12.54)
12.14±0.189
(11.78-12.6)
12.15±0.191
(11.8-12.63)
12.19±0.18
(11.85-12.64)
12.27±0.182
(11.87-12.74)
12.55±0.275
(11.87-13.05)
12.95±0.395
(11.88-13.74)
13.24±0.463
(11.91-13.95)
13.42±0.475
(12.02-14.09)
14.15±0.131
(13.84-14.48)
14.26±0.153
(13.93-14.67)
14.42±0.21
(13.97-14.98)
14.58±0.227
(14.1-15.17)
14.86±0.234
(14.36-15.45)
15.52±0.17
(15.14-15.91)
15.98±0.11
(15.79-16.29)
16.2±0.089
(16.05-16.45)
16.26
12
-
60
Derinlik
(m)
1
2
3
4
Yüzey
2.01
1.95
1.96
2.10
5
2.02
1.95
1.97
2.10
10
2.03
1.94
1.96
2.09
15
2.03
1.94
1.96
2.08
20
2.03
1.94
1.95
2.08
25
2.02
1.95
1.95
2.08
30
2.02
1.95
1.95
2.07
35
2.01
1.95
1.96
2.06
40
2.01
1.97
1.96
2.05
45
2.01
1.98
1.96
2.05
50
2.00
1.98
1.96
2.04
60
2.07
2.00
1.98
2.02
70
2.09
2.04
2.00
2.01
80
2.10
2.09
2.02
2.00
90
2.11
2.12
2.04
2.01
100
2.13
2.16
2.06
2.01
125
2.21
2.23
2.24
2.10
150
2.27
2.28
2.29
2.19
175
2.32
2.32
-
2.28
200
2.35
2.35
-
2.32
5
2.34
(2.22-2.46)
2.33
(2.22-2.43)
2.32
(2.23-2.4)
2.21
(2.17-2.25)
2.16
(2.13-2.18)
2.11
(2.09-2.14)
2.09
(2.06-2.11)
2.07
(2.05-2.08)
2.04
(2.04-2.05)
2.04
(2.02-2.05)
2.03
(2.03-2.04)
2.02
(2.02-2.03)
2.02
(2.02-2.03)
2.02
(2.02-2.02)
2.02
(2.01-2.02)
2.02
(2.01-2.02)
2.13
(2.11-2.15)
2.23
(2.23-2.24)
2.29
(2.28-2.3)
2.31
(2.31-2.32)
6
2.55±0.01
(2.53-2.57)
2.54±0.019
(2.51-2.57)
2.53±0.017
(2.5-2.56)
2.51±0.021
(2.47-2.53)
2.43±0.035
(2.38-2.49)
2.32±0.088
(2.21-2.49)
2.24±0.124
(2.1-2.49)
2.2±0.134
(2.06-2.47)
2.18±0.134
(2.04-2.45)
2.14±0.108
(2.03-2.36)
2.13±0.098
(2.02-2.32)
2.05±0.029
(2.02-2.11)
2.02±0.007
(2.02-2.04)
2.02±0.003
(2.01-2.03)
2.02±0.004
(2.02-2.03)
2.04±0.005
(2.03-2.05)
2.17±0.019
(2.13-2.2)
2.25±0.02
(2.22-2.28)
2.31±0.018
(2.28-2.34)
2.36
AYLAR
7
2.89±0.042
(2.77-2.97)
2.87±0.047
(2.75-2.97)
2.79±0.074
(2.65-2.96)
2.74±0.079
(2.59-2.93)
2.64±0.071
(2.5-2.84)
2.46±0.073
(2.25-2.59)
2.32±0.097
(2.09-2.49)
2.18±0.065
(2.05-2.35)
2.11±0.041
(2.03-2.19)
2.06±0.017
(2.03-2.11)
2.03±0.008
(2.02-2.06)
2.02±0.001
(2.02-2.02)
2.03±0.004
(2.02-2.03)
2.05±0.011
(2.02-2.07)
2.07±0.011
(2.04-2.09)
2.11±0.016
(2.06-2.13)
2.19±0.019
(2.14-2.23)
2.26±0.014
(2.21-2.28)
2.31±0.009
(2.3-2.33)
2.34±0.001
(2.34-2.35)
8
2.95±0.045
(2.9-2.99)
2.95±0.045
(2.9-2.99)
2.95±0.044
(2.9-2.99)
2.93±0.027
(2.9-2.95)
2.91±0.011
(2.9-2.92)
2.9±0.003
(2.9-2.9)
2.85±0.048
(2.8-2.9)
2.73±0.115
(2.62-2.85)
2.39±0.078
(2.32-2.47)
2.2±0.088
(2.11-2.28)
2.14±0.048
(2.09-2.19)
2.05±0.002
(2.04-2.05)
2.02±0.004
(2.02-2.03)
2.02±0.001
(2.02-2.02)
2.02±0.005
(2.02-2.03)
2.03±0.005
(2.02-2.03)
2.18
2.24
2.29
2.32
9
2.84±0.037
(2.78-2.91)
2.84±0.035
(2.78-2.9)
2.85±0.034
(2.78-2.89)
2.85±0.027
(2.8-2.88)
2.8±0.043
(2.74-2.88)
2.57±0.148
(2.39-2.86)
2.34±0.166
(2.11-2.66)
2.23±0.132
(2.07-2.49)
2.18±0.115
(2.05-2.41)
2.09±0.046
(2.03-2.18)
2.06±0.026
(2.03-2.11)
2.03±0.019
(2.01-2.07)
2.02±0.003
(2.01-2.03)
2.03±0.008
(2.01-2.04)
2.05±0.02
(2.02-2.09)
2.05±0.021
(2.02-2.09)
2.18±0.024
(2.13-2.21)
2.24±0.017
(2.21-2.27)
2.28±0.02
(2.26-2.3)
10
2.64
(2.62-2.65)
2.64
(2.61-2.66)
2.64
(2.61-2.66)
2.64
(2.61-2.67)
2.64
(2.61-2.67)
2.65
(2.61-2.69)
2.65
(2.61-2.68)
2.65
(2.61-2.68)
2.56
(2.43-2.68)
2.21
(2.16-2.26)
2.12
(2.08-2.15)
2.04
(2.02-2.06)
2.04
(2.03-2.04)
2.04
(2.03-2.05)
2.06
(2.03-2.08)
2.07
(2.04-2.1)
2.17
(2.14-2.21)
2.25
(2.23-2.27)
2.29
(2.29-2.3)
11
2.45±0.035
(2.37-2.52)
2.45±0.035
(2.37-2.52)
2.45±0.035
(2.36-2.52)
2.44±0.037
(2.36-2.52)
2.44±0.037
(2.35-2.52)
2.43±0.032
(2.35-2.49)
2.42±0.032
(2.34-2.49)
2.38±0.044
(2.3-2.49)
2.3±0.076
(2.13-2.49)
2.23±0.092
(2.08-2.49)
2.19±0.098
(2.05-2.48)
2.06±0.012
(2.04-2.09)
2.05±0.008
(2.03-2.07)
2.06±0.016
(2.04-2.11)
2.07±0.024
(2.03-2.14)
2.1±0.032
(2.03-2.18)
2.19±0.026
(2.14-2.25)
2.27±0.018
(2.23-2.32)
2.3±0.016
(2.28-2.35)
12
-
-
2..31
-
-
61
Derinlik
(m)
-
1
2
3
4
Yüzey
1.65
0.27
0.91
0.96
5
1.21
0.28
0.52
0.23
10
1.30
0.52
0.95
0.69
15
0.49
0.96
1.14
1.57
20
0.29
2.62
1.19
2.61
25
0.26
2.64
1.20
2.41
30
0.38
2.01
1.22
2.14
35
0.37
2.46
0.76
1.70
40
0.38
3.02
0.55
1.46
45
0.37
1.22
0.46
1.43
50
0.31
0.99
0.37
1.39
60
0.40
0.53
0.21
0.98
70
1.20
0.06
0.51
80
0.78
0.29
90
0.64
0.04
100
0.53
125
0.99
150
0.23
175
0.53
200
0.36
5
1,60
(0,98-2,23)
1,07
(0,65-1,48)
1,92
(1,72-2,12)
3,48
(3,25-3,7)
4,11
(3,42-4,80)
3,18
(2,21-4,16)
2,22
(1,73-2,70)
1,58
(1,06-2,09)
1,43
(1,12-1,74)
1,20
(0,89-1,51)
1,17
(0,77-1,57)
0,57
(0,21-0,92)
0,48
(0,03-0,94)
6
2,85±0,818
(1,36-4,18)
2,59±1
(0,62-3,88)
4,44±2,02
(1,59-8,35)
5,23±1,031
(3,78-7,23)
5,49±0,195
(5,14-5,82)
4,23±0,105
(4,09-4,43)
2,61±0,171
(2,31-2,91)
1,72±0,479
(0,96-2,61)
1,36±0,574
(0,77-2,51)
0,97±0,506
(0,41-1,98)
0,79±0,395
(0,39-1,58)
0,4±0,23
(0,06-0,84)
0,09±0,05
(0,04-0,14)
0,04±0,018
(0,02-0,05)
0,05±0,005
(0,04-0,05)
0,1±0,043
(0,05-0,14)
0,13±0,038
(0,08-0,21)
AYLAR
7
1,95±0,529
(1,25-2,99)
1,6±0,68
(0,56-2,88)
2,03±0,788
(1,05-3,59)
2,13±0,667
(1,24-3,43)
2,36±0,289
(1,98-2,92)
3,06±0,699
(1,72-4,09)
4,69±0,32
(4,08-5,16)
8,49±3,905
(3,17-16,1)
3,95±0,907
(2,17-5,16)
3,72±1,104
(2,09-5,83)
1,75±0,769
(0,86-3,28)
1,02±0,546
(0,43-2,11)
0,46±0,167
(0,21-0,78)
0,35±0,076
(0,2-0,45)
0,38±0,058
(0,26-0,46)
0,38±0,055
(0,28-0,47)
0,47±0,05
(0,39-0,56)
0,56±0,039
(0,49-0,62)
0,62±0,05
(0,54-0,71)
0,41±0,084
(0,33-0,49)
8
1,52±0,736
(0,79-2,26)
1,43±0,567
(0,86-2)
2,2±0,314
(1,88-2,51)
2,67±0,036
(2,63-2,71)
2,96±0,152
(2,81-3,12)
2,81±0,138
(2,67-2,95)
2,73±0,445
(2,29-3,18)
2,48±0,094
(2,38-2,57)
2,04±0,501
(1,54-2,54)
1,18±0,569
(0,62-1,75)
0,8±0,476
(0,32-1,28)
0,48±0,192
(0,28-0,67)
0,36±0,058
(0,3-0,42)
0,38±0,042
(0,34-0,42)
0,41±0,009
(0,4-0,41)
0.4±0.015
(0.38-0.42)
0.67
0.80
0.84
0.93
9
0,93±0,076
(0,85-1,01)
1,05±0,067
(0,94-1,17)
2,28±0,488
(1,62-3,23)
3,09±0,27
(2,55-3,42)
3,65±0,559
(2,63-4,56)
2,89±1,173
(1,18-5,14)
1,84±0,428
(1-2,42)
0,99±0,29
(0,54-1,53)
0,74±0,282
(0,35-1,29)
0,58±0,171
(0,37-0,91)
0,51±0,111
(0,37-0,73)
0,36±0,026
(0,31-0,4)
0,41±0,04
(0,35-0,49)
0,45±0,015
(0,42-0,47)
0,42±0,033
(0,36-0,48)
0,46±0,044
(0,4-0,54)
0,51±0,016
(0,47-0,52)
0,54±0,013
(0,52-0,56)
0.61±0.009
(0.6-0.62)
10
2,32
(2,21-2,43)
2,27
(2,24-2,29)
3,37
(2,97-3,76)
3,86
(3,76-3,95)
3,35
(3,28-3,42)
3,09
(3,02-3,16)
2,58
(2,56-2,59)
2,47
(2,43-2,51)
2,14
(2,06-2,22)
1,53
(0,85-2,21)
1,22
(0,61-1,82)
0,33
(0,3-0,36)
0,30
(0,27-0,33)
0,34
(0,33-0,34)
0,36
(0,35-0,37)
0,40
(0,39-0,41)
0,42
(0,41-0,43)
0,48
(0,45-0,5)
0,56
(0,55-0,56)
11
1,91±0,608
(0,56-3,06)
1,83±0,586
(0,51-2,95)
2,2±0,594
(0,71-3,46)
2,82±0,604
(1,02-3,57)
3,09±0,451
(1,74-3,61)
3,02±0,273
(2,27-3,49)
2,47±0,391
(1,64-3,5)
1,92±0,419
(0,67-2,46)
1,45±0,416
(0,39-2,24)
1,1±0,43
(0,39-2,17)
0,88±0,442
(0,19-2,11)
0,33±0,08
(0,16-0,48)
0,23±0,016
(0,19-0,26)
0,23±0,047
(0,11-0,32)
0,25±0,036
(0,18-0,34)
0,25±0,043
(0,15-0,35)
0,24±0,085
(0,1-0,43)
0,35±0,079
(0,15-0,53)
0,42±0,071
(0,25-0,59)
12
0.25
-
-
62
Derinlik
(m)
-
AYLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Y
10,47
10,91
10,70
9,91
9,24
8,46
8,04
7,58
7,85
8,12
8,68
10,47
5
10,81
10,93
10,66
9,79
9,13
8,43
7,93
7,45
7,82
8,09
8,69
10,81
10
10,63
10,96
10,59
9,87
9,20
8,46
7,93
7,54
7,81
8,06
8,80
10,63
15
10,50
11,01
10,57
9,88
9,05
8,36
7,79
7,44
7,78
8,03
8,79
10,50
20
10,48
11,01
10,49
9,92
9,07
8,47
7,72
7,27
7,85
8,06
8,83
10,48
25
10,39
10,99
10,38
9,93
8,72
7,91
7,38
7,01
8,06
8,07
8,82
10,39
30
10,42
10,93
10,56
9,89
8,87
8,01
7,46
7,21
8,40
8,08
8,88
10,42
35
10,46
10,86
10,59
9,89
8,90
8,26
7,68
7,48
8,01
8,22
8,82
10,46
40
10,51
10,75
10,62
9,87
8,99
8,31
8,04
7,59
8,12
8,81
8,60
10,51
45
10,49
10,52
10,59
9,85
9,00
8,34
8,12
7,59
8,04
8,50
8,39
10,49
50
10,47
10,21
10,53
9,85
9,05
8,40
8,30
7,80
8,28
7,82
8,16
10,47
60
9,83
9,63
10,15
9,73
8,92
8,37
8,26
8,17
8,54
8,07
7,90
9,83
70
8,91
9,11
9,67
9,62
9,01
8,24
7,86
7,75
8,50
8,10
7,43
8,91
80
8,04
7,22
9,12
9,35
8,91
8,06
7,16
7,43
8,13
7,70
6,88
8,04
90
7,11
6,01
8,42
8,93
8,75
7,89
6,10
6,62
7,79
7,17
6,01
7,11
100
5,95
4,85
7,09
8,45
8,21
7,29
5,14
5,89
7,41
5,78
5,18
5,95
125
3,49
2,63
3,73
6,58
6,18
4,18
3,29
3,49
3,23
3,23
3,17
3,49
150
1,81
1,56
2,26
2,69
2,99
2,11
2,53
2,58
1,71
2,04
2,43
1,81
175
0,98
0,96
1,34
1,32
1,86
1,17
1,57
1,94
1,31
1,69
1,37
0,98
200
0,58
0,62
0,84
0,58
0,93
0,35
0,15
0,24
0,46
0,75
0,87
0,58
63
Derinlik
(m)
64
Tablo 44. I.İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama sıcaklık değişimleri
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
Y
20.84±1.957
(18.88-22.8)
24.16±0.464
(22.9-25.46)
5
20.15±2.421
(17.73-22.57)
10
8
9
10
11
12
-
22.9±1.47
(21.43-24.37)
20.19±0.953
(17.58-21.73)
16.14±0.755
(14.87-17.48)
11.95±0.409
(11.33-12.72)
24±0.425
(22.88-25.43)
-
22.89±1.53
(21.36-24.42)
20.23±0.925
(17.68-21.72)
16.11±0.768
(14.8-17.46)
11.99±0.427
(11.38-12.81)
17.24±1.298
(15.94-18.53)
21.95±1.317
(18.72-25.22)
-
22.63±1.577
(21.05-24.21)
20.22±0.926
(17.7-21.74)
16.07±0.782
(14.73-17.43)
12±0.452
(11.37-12.88)
15
12.16±0.078
(12.08-12.24)
18.32±3.146
(10.52-24.53)
-
22.46±1.723
(20.73-24.18)
20.17±0.913
(17.71-21.76)
15.96±0.708
(14.72-17.17)
11.99±0.451
(11.36-12.86)
20
8.96±0.614
(8.34-9.57)
14.09±2.882
(8.55-23.45)
-
21.9±1.768
(20.13-23.67)
20.01±0.839
(17.7-21.35)
15.58±0.575
(14.52-16.49)
12.01±0.448
(11.41-12.89)
25
8.19±0.616
(7.57-8.8)
12.11±2.85
(7.97-23.25)
-
20.74±0.978
(19.76-21.71)
19.36±0.668
(17.69-20.87)
15.29±0.46
(14.38-15.85)
12±0.46
(11.37-12.9)
30
7.64±0.319
(7.32-7.96)
11.32±2.972
(7.54-23.13)
-
16.09±3.004
(13.08-19.09)
17.53±0.796
(15.65-19.52)
13.15±1.86
(9.5-15.59)
12±0.463
(11.36-12.9)
35
7.32±0.334
(6.98-7.65)
10.34±2.537
(7.3-20.45)
-
13.25±1.229
(12.02-14.48)
14.52±1.465
(10.66-17.65)
12.68±2.252
(8.24-15.56)
12±0.455
(11.37-12.88)
40
7.11±0.247
(6.86-7.36)
9.42±1.913
(7.22-17.05)
-
10.42±0.813
(9.61-11.24)
12.46±1.832
(9.17-17.56)
12.52±2.288
(8.03-15.51)
11.93±0.418
(11.32-12.73)
45
7.01±0.163
(6.85-7.18)
7.5±0.217
(7.13-8.28)
-
8.93±0.368
(8.56-9.3)
11.3±2.056
(8.53-17.41)
12.25±2.233
(7.89-15.26)
11.44±0.166
(11.18-11.75)
50
6.96±0.117
(6.85-7.08)
7.5±0.226
(7.1-8.1)
8.5211
12.68±4.608
(8.07-17.29)
11.46±2.149
(7.81-15.25)
11.19±0.545
(10.65-11.74)
-
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Y
17.5±0.041
(17.46-17.54)
17.6±0.075
(17.41-17.87)
-
17.87±0.092
(17.77-17.96)
17.9±0.046
(17.8-18.02)
17.91±0.018
(17.88-17.94)
17.99±0.047
(17.91-18.07)
5
17.63±0.027
(17.61-17.66)
17.64±0.085
(17.41-17.92)
-
17.9±0.058
(17.84-17.96)
17.97±0.026
(17.93-18.02)
17.92±0.02
(17.88-17.95)
18.01±0.033
(17.96-18.07)
10
17.75±0.013
(17.73-17.76)
17.8±0.113
(17.5-18)
-
17.94±0.06
(17.88-18)
17.98±0.023
(17.94-18.02)
17.93±0.033
(17.88-17.99)
18.02±0.026
(17.98-18.07)
15
17.97±0.01
(17.96-17.98)
17.88±0.121
(17.57-18.21)
-
17.94±0.063
(17.88-18.01)
17.99±0.022
(17.95-18.03)
17.97±0.03
(17.92-18.02)
18.03±0.025
(17.98-18.07)
20
18.03±0.03
(18-18.06)
18.03±0.064
(17.82-18.16)
-
17.98±0.049
(17.93-18.03)
18±0.018
(17.97-18.04)
17.99±0.024
(17.94-18.02)
18.04±0.023
(17.99-18.07)
25
18.06±0.038
(18.02-18.1)
18.08±0.032
(17.96-18.15)
-
18.02±0.009
(18.01-18.03)
18.03±0.026
(17.97-18.08)
18±0.024
(17.95-18.03)
18.04±0.021
(18-18.07)
30
18.09±0.026
(18.06-18.11)
18.09±0.033
(17.96-18.14)
-
18.14±0.083
(18.06-18.22)
18.08±0.051
(17.97-18.2)
18.09±0.1
(17.95-18.28)
18.05±0.019
(18.01-18.07)
35
18.13±0.048
(18.08-18.18)
18.13±0.029
(18.02-18.19)
-
18.18±0.006
(18.17-18.18)
18.1±0.046
(17.97-18.18)
18.1±0.099
(17.96-18.29)
18.06±0.023
(18.01-18.09)
40
18.18±0.058
(18.12-18.24)
18.18±0.024
(18.09-18.24)
-
18.22±0.013
(18.21-18.24)
18.11±0.048
(17.98-18.19)
18.13±0.112
(17.96-18.34)
18.07±0.02
(18.03-18.1)
45
18.22±0.053
(18.16-18.27)
18.28±0.022
(18.22-18.35)
-
18.25±0.039
(18.21-18.29)
18.14±0.048
(17.99-18.2)
18.14±0.105
(17.98-18.34)
18.13±0.035
(18.07-18.19)
50
18.24±0.056
(18.18-18.29)
18.33±0.018
(18.28-18.36)
-
18.20
18.12±0.119
(18-18.24)
18.2±0.116
(17.98-18.37)
18.15±0.084
(18.07-18.24)
65
Tablo 46. I.İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama sigma-t değişimleri
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Y
11.25±0.508
(10.74-11.75)
10.48±0.145
(10.08-10.84)
-
11.01±0.456
(10.55-11.46)
11.71±0.192
(11.37-12.24)
12.61±0.164
(12.32-12.89)
13.42±0.093
(13.24-13.52)
5
11.5±0.596
(10.91-12.1)
10.55±0.138
(10.09-10.85)
-
11.04±0.446
(10.59-11.48)
11.76±0.211
(11.37-12.32)
12.63±0.168
(12.33-12.91)
13.43±0.086
(13.26-13.53)
10
12.26±0.263
(12-12.53)
11.18±0.398
(10.15-12.14)
-
11.13±0.456
(10.68-11.59)
11.77±0.212
(11.38-12.32)
12.65±0.18
(12.33-12.96)
13.44±0.087
(13.27-13.54)
15
13.38±0.005
(13.37-13.38)
11.94±0.73
(10.4-13.76)
-
11.18±0.494
(10.69-11.67)
11.79±0.211
(11.38-12.33)
12.7±0.148
(12.47-12.98)
13.45±0.087
(13.28-13.55)
20
13.87±0.098
(13.77-13.97)
12.93±0.596
(10.94-14.02)
-
11.35±0.487
(10.86-11.84)
11.84±0.19
(11.5-12.34)
12.79±0.114
(12.63-13.01)
13.45±0.088
(13.28-13.56)
25
13.98±0.098
(13.88-14.08)
13.3±0.581
(11-14.05)
-
11.68±0.246
(11.43-11.93)
12.01±0.148
(11.64-12.34)
12.85±0.094
(12.75-13.04)
13.46±0.088
(13.28-13.57)
30
14.06±0.054
(14.01-14.12)
13.41±0.597
(11.03-14.11)
-
12.76±0.661
(12.1-13.42)
12.45±0.2
(11.98-12.94)
13.27±0.374
(12.76-14)
13.46±0.087
(13.29-13.58)
35
14.13±0.071
(14.06-14.2)
13.63±0.471
(11.76-14.17)
-
13.35±0.204
(13.15-13.55)
13.04±0.291
(12.35-13.76)
13.34±0.419
(12.77-14.16)
13.47±0.09
(13.29-13.59)
40
14.19±0.07
(14.12-14.26)
13.84±0.318
(12.58-14.22)
-
13.83±0.102
(13.72-13.93)
13.39±0.353
(12.38-13.96)
13.38±0.431
(12.78-14.22)
13.49±0.08
(13.33-13.61)
45
14.23±0.057
(14.17-14.29)
14.22±0.016
(14.18-14.27)
-
14.04±0.014
(14.03-14.06)
13.57±0.384
(12.42-14.05)
13.44±0.413
(12.84-14.23)
13.61±0.046
(13.52-13.66)
50
14.25±0.055
(14.2-14.31)
14.26±0.034
(14.19-14.32)
-
14.06
13.29±0.841
(12.45-14.13)
13.61±0.414
(12.85-14.27)
13.66±0.145
(13.52-13.81)
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Y
2.61±0.103
(2.51-2.71)
2.81±0.027
(2.74-2.88)
-
2.78±0.071
(2.71-2.85)
2.63±0.059
(2.47-2.72)
2.4±0.039
(2.34-2.47)
2.19±0.019
(2.15-2.22)
5
2.59±0.131
(2.46-2.72)
2.81±0.026
(2.74-2.87)
-
2.78±0.079
(2.7-2.86)
2.64±0.053
(2.49-2.72)
2.4±0.04
(2.33-2.47)
2.19±0.021
(2.16-2.23)
10
2.44±0.073
(2.37-2.52)
2.71±0.064
(2.56-2.86)
-
2.77±0.082
(2.69-2.85)
2.64±0.053
(2.49-2.72)
2.4±0.039
(2.34-2.47)
2.19±0.022
(2.16-2.23)
15
2.19±0.005
(2.19-2.2)
2.52±0.162
(2.11-2.84)
-
2.76±0.09
(2.67-2.85)
2.64±0.052
(2.5-2.72)
2.4±0.038
(2.34-2.47)
2.19±0.022
(2.16-2.23)
20
2.03±0.029
(2-2.06)
2.31±0.153
(2.02-2.82)
-
2.74±0.094
(2.64-2.83)
2.63±0.048
(2.5-2.7)
2.38±0.031
(2.33-2.44)
2.2±0.022
(2.16-2.24)
25
2±0.028
(1.97-2.02)
2.21±0.153
(1.99-2.81)
-
2.67±0.054
(2.62-2.73)
2.6±0.039
(2.5-2.68)
2.37±0.025
(2.32-2.4)
2.2±0.022
(2.16-2.24)
30
1.97±0.014
(1.96-1.98)
2.17±0.159
(1.97-2.8)
-
2.43±0.156
(2.27-2.59)
2.5±0.04
(2.41-2.61)
2.26±0.089
(2.09-2.38)
2.2±0.023
(2.16-2.24)
35
1.96±0.013
(1.94-1.97)
2.12±0.135
(1.96-2.66)
-
2.28±0.068
(2.21-2.35)
2.34±0.075
(2.14-2.49)
2.24±0.11
(2.02-2.38)
2.2±0.022
(2.17-2.24)
40
1.95±0.007
(1.94-1.96)
2.07±0.101
(1.96-2.48)
-
2.13±0.045
(2.09-2.18)
2.23±0.094
(2.06-2.49)
2.23±0.111
(2.02-2.38)
2.19±0.02
(2.16-2.23)
45
1.95±0.003
(1.95-1.95)
1.98±0.013
(1.96-2.03)
-
2.05±0.023
(2.03-2.08)
2.17±0.106
(2.03-2.49)
2.22±0.108
(2.01-2.36)
2.17±0.007
(2.16-2.18)
50
1.95±0.001
(1.95-1.95)
1.99±0.011
(1.97-2.02)
-
2.027802
2.24±0.235
(2.01-2.48)
2.18±0.103
(2.01-2.36)
2.16±0.02
(2.14-2.18)
66
Tablo 48. I.İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama klorofil-a değişimleri
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Y
1.43±0.096
(1.33-1.52)
1.5±0.294
(0.77-2.26)
-
1.74±0.236
(1.51-1.98)
2.45±0.411
(1.29-3.19)
3.19±0.492
(2.42-4.1)
2.13±0.419
(1.3-2.61)
5
1.39±0.069
(1.32-1.46)
1.34±0.3
(0.48-2.07)
-
1.55±0.209
(1.34-1.76)
2.54±0.364
(1.53-3.22)
3.14±0.559
(2.44-4.24)
2.1±0.19
(1.86-2.47)
10
2.26±0.393
(1.87-2.66)
1.7±0.369
(0.74-2.54)
-
2.33±0.271
(2.06-2.6)
3.06±0.343
(2.22-3.63)
3.87±0.113
(3.75-4.1)
2.52±0.159
(2.23-2.78)
15
3.65±1.636
(2.01-5.29)
2.59±0.532
(1.41-4.15)
-
2.61±0.759
(1.86-3.37)
2.91±0.279
(2.33-3.43)
3.69±0.248
(3.42-4.19)
2.84±0.306
(2.36-3.41)
20
5.76±3.261
(2.5-9.02)
2.73±0.439
(1.92-4.31)
-
2.52±0.725
(1.8-3.24)
2.7±0.197
(2.16-3.09)
3.03±0.137
(2.76-3.2)
2.61±0.246
(2.16-3)
25
1.94±0.921
(1.02-2.86)
2.92±0.257
(2.18-3.64)
-
2.12±0.625
(1.5-2.75)
2.53±0.17
(2.03-2.77)
2.3±0.259
(1.85-2.75)
2.26±0.093
(2.16-2.45)
30
1.19±0.264
(0.93-1.45)
2.91±0.255
(2.11-3.6)
-
1.79±0.502
(1.29-2.29)
2.2±0.148
(1.79-2.49)
1.96±0.324
(1.4-2.52)
2.29±0.06
(2.19-2.4)
35
1.05±0.34
(0.71-1.39)
2.4±0.421
(0.96-3.58)
-
1.5±0.351
(1.15-1.85)
1.89±0.233
(1.39-2.47)
1.65±0.415
(1.06-2.45)
2.33±0.036
(2.29-2.4)
40
0.66±0.195
(0.47-0.86)
1.82±0.308
(0.62-2.3)
-
1.36±0.098
(1.26-1.45)
1.62±0.27
(1.17-2.36)
1.35±0.536
(0.69-2.41)
2.13±0.136
(1.87-2.33)
45
0.56±0.169
(0.39-0.73)
1.54±0.357
(0.5-2.41)
-
1.43±0.198
(1.23-1.63)
1.45±0.298
(0.93-2.27)
1.23±0.542
(0.59-2.31)
1.92±0.246
(1.49-2.34)
50
0.66±0.299
(0.36-0.96)
1.23±0.468
(0.38-2.54)
-
1.71
1.48±0.676
(0.8-2.15)
1.11±0.515
(0.5-2.13)
1.56±0.739
(0.82-2.3)
6
7
8
AYLAR
9
Y
8.64
8.00
-
7.80
8.08
8.80
9.33
5
8.90
8.15
-
7.84
8.57
8.82
9.41
10
8.74
8.33
-
7.79
8.51
8.82
9.53
15
8.17
8.18
-
7.81
8.70
8.84
9.52
20
8.05
8.04
-
7.91
8.70
8.78
9.43
25
8.58
8.47
-
8.15
8.82
8.79
9.46
30
8.87
8.69
-
7.73
8.78
8.91
9.57
35
8.82
8.89
-
8.28
8.41
8.58
9.58
40
8.82
8.75
-
8.55
8.98
8.67
9.53
45
8.86
7.44
-
8.87
9.20
8.79
9.56
50
8.91
8.64
-
9.35
9.60
8.82
9.47
Derinlik
(m)
10
11
12
67
Tablo 50. I.İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama pH değişimleri
6
7
8
AYLAR
9
Y
8.37
8.33
-
8.35
8.30
8.29
8.27
5
8.37
8.33
-
8.36
8.32
8.30
8.30
10
8.37
8.33
-
8.37
8.33
8.31
8.31
15
8.35
8.33
-
8.38
8.34
8.31
8.31
20
8.33
8.31
-
8.38
8.34
8.31
8.32
25
8.30
8.30
-
8.38
8.34
8.30
8.33
30
8.28
8.28
-
8.38
8.33
8.29
8.33
35
8.26
8.27
-
8.37
8.32
8.26
8.33
40
8.25
8.26
-
8.36
8.31
8.26
8.33
45
8.23
8.23
-
8.34
8.30
8.25
8.32
50
8.22
8.21
-
8.31
8.30
8.24
8.36
Derinlik
(m)
10
11
12
68
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Yüzey
20.99±1.9
(19.09-22.89)
24.06±0.433
(23.06-25.51)
-
22.93±1.513
(21.42-24.45)
20.2±0.96
(17.55-21.77)
16±0.744
(14.74-17.31)
11.88±0.416
(11.17-12.61)
5
20.18±2.339
(17.84-22.51)
23.87±0.41
(22.96-25.39)
-
22.9±1.528
(21.37-24.42)
20.21±0.936
(17.64-21.77)
15.98±0.835
(14.56-17.45)
11.89±0.403
(11.23-12.62)
10
16.88±1.384
(15.49-18.26)
22.81±1.2
(18.18-25.2)
-
22.87±1.529
(21.35-24.4)
20.22±0.92
(17.71-21.77)
15.94±0.832
(14.5-17.38)
11.98±0.432
(11.32-12.79)
15
12.15±0.201
(11.95-12.35)
20.5±2.415
(11.06-24.48)
-
22.78±1.623
(21.16-24.4)
20.21±0.913
(17.74-21.78)
15.72±0.663
(14.47-16.73)
11.99±0.424
(11.36-12.8)
20
9.38±0.961
(8.42-10.35)
15.61±2.428
(8.88-23.24)
-
22.35±1.978
(20.38-24.33)
20.06±0.865
(17.74-21.42)
15.46±0.503
(14.45-15.96)
12.02±0.422
(11.43-12.84)
25
8.3±1.062
(7.24-9.36)
12.25±2.762
(7.99-23.18)
-
20.94±0.962
(19.98-21.9)
19.24±0.68
(17.73-20.84)
14.94±0.479
(14.44-15.89)
12.01±0.425
(11.42-12.84)
30
7.74±0.605
(7.13-8.34)
11.43±2.934
(7.58-23.12)
-
16.55±2.327
(14.22-18.87)
17.4±0.902
(15.01-19.39)
14.2±0.961
(12.47-15.79)
12.01±0.427
(11.43-12.84)
35
7.21±0.209
(7-7.42)
10.73±2.823
(7.27-21.99)
-
14.11±2.05
(12.06-16.16)
13.3±1.565
(10.26-17.56)
13.07±2.001
(9.15-15.74)
11.98±0.441
(11.37-12.84)
40
7.06±0.174
(6.88-7.23)
8.44±0.881
(7.2-11.94)
-
9.83±0.939
(8.89-10.77)
12.22±1.82
(9.12-17.48)
12.66±2.215
(8.35-15.69)
11.98±0.443
(11.36-12.84)
45
7.05±0.195
(6.85-7.24)
7.51±0.189
(7.12-8.07)
-
8.8±0.107
(8.69-8.91)
11.14±2.101
(8.61-17.42)
12.26±2.221
(8.08-15.64)
11.7±0.242
(11.26-12.1)
50
7.05±0.177
(6.87-7.22)
7.36±0.147
(7.1-7.88)
-
8.32±0.117
(8.2-8.43)
10.71±2.227
(8.29-17.39)
11.7±2.256
(7.61-15.4)
11.28±0.219
(11.05-11.71)
60
6.97±0.09
(6.88-7.06)
7.35±0.097
(7.09-7.68)
-
7.74±0.011
(7.73-7.75)
9.93±2.308
(7.5-16.85)
10.64±1.81
(7.51-13.78)
9.77±0.987
(8.45-11.7)
70
6.92±0.027
(6.89-6.95)
7.23±0.073
(7.1-7.44)
-
7.51±0.017
(7.49-7.52)
7.88±0.495
(7.29-9.36)
9.86±1.627
(7.48-12.97)
9.12±1.294
(7.81-11.71)
80
6.97±0
(6.97-6.97)
7.42±0.044
(7.35-7.58)
-
7.46±0.067
(7.4-7.53)
7.43±0.067
(7.3-7.61)
8.11±0.584
(7.45-9.27)
8.96±1.341
(7.6-11.64)
90
7.17±0.028
(7.14-7.2)
7.66±0.029
(7.62-7.76)
-
7.52±0.081
(7.44-7.6)
7.5±0.109
(7.34-7.81)
7.78±0.129
(7.54-7.99)
9.01±1.322
(7.62-11.65)
100
7.44±0.022
(7.42-7.47)
7.88±0.035
(7.83-8.02)
-
7.8±0.13
(7.67-7.93)
7.66±0.13
(7.47-8.04)
7.7±0.169
(7.45-8.02)
8.78±1.019
(7.69-10.82)
125
8.12±0.031
(8.09-8.15)
8.27±0.018
(8.23-8.32)
-
8.06±0.171
(7.88-8.23)
8.14±0.078
(7.94-8.28)
8.05±0.141
(7.88-8.33)
8.35±0.188
(8.13-8.73)
150
8.35±0.017
(8.33-8.36)
8.44±0.017
(8.4-8.49)
-
8.31±0.072
(8.24-8.38)
8.37±0.043
(8.27-8.44)
8.3±0.1
(8.16-8.49)
8.2±0.175
(7.86-8.42)
175
8.5±0.036
(8.46-8.53)
8.55±0.019
(8.5-8.59)
-
8.48±0.043
(8.44-8.53)
8.49±0.034
(8.43-8.56)
8.48±0.073
(8.39-8.63)
8.41±0.104
(8.21-8.54)
200
8.62
8.67±0.003
(8.66-8.67)
-
8.51±0.009
(8.51-8.52)
8.51±0.09
(8.42-8.6)
69
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Yüzey
17.48±0.029
(17.45-17.51)
17.56±0.077
(17.41-17.82)
-
17.89±0.069
(17.82-17.96)
17.95±0.044
(17.83-18.02)
17.85±0.064
(17.72-17.92)
17.98±0.048
(17.91-18.08)
5
17.67±0.011
(17.66-17.68)
17.59±0.098
(17.42-17.95)
-
17.89±0.069
(17.82-17.96)
17.98±0.028
(17.91-18.03)
17.91±0.042
(17.83-17.98)
18±0.041
(17.93-18.08)
10
17.8±0.007
(17.79-17.81)
17.66±0.118
(17.42-17.95)
-
17.89±0.067
(17.83-17.96)
17.99±0.02
(17.95-18.03)
17.95±0.029
(17.9-18)
18.03±0.028
(17.98-18.07)
15
17.89±0.023
(17.87-17.91)
17.77±0.088
(17.62-18.02)
-
17.91±0.082
(17.83-17.99)
18±0.019
(17.95-18.03)
17.97±0.033
(17.9-18.01)
18.04±0.027
(17.98-18.07)
20
18.04±0.072
(17.96-18.11)
18.03±0.026
(17.96-18.11)
-
17.93±0.092
(17.84-18.02)
18.01±0.017
(17.98-18.04)
17.98±0.038
(17.9-18.03)
18.05±0.023
(18-18.07)
25
18.06±0.076
(17.98-18.13)
18.08±0.03
(17.96-18.12)
-
18.02±0.007
(18.01-18.03)
18.03±0.027
(17.98-18.09)
18.01±0.046
(17.93-18.09)
18.05±0.022
(18-18.07)
30
18.08±0.036
(18.05-18.12)
18.09±0.033
(17.96-18.13)
-
18.12±0.05
(18.07-18.17)
18.09±0.043
(17.99-18.2)
18.02±0.053
(17.93-18.11)
18.05±0.021
(18.01-18.07)
35
18.16±0.03
(18.13-18.19)
18.12±0.033
(17.99-18.18)
-
18.18±0.019
(18.16-18.2)
18.11±0.04
(17.99-18.17)
18.06±0.077
(17.93-18.2)
18.05±0.024
(18.01-18.09)
40
18.2±0.039
(18.17-18.24)
18.24±0.06
(18.16-18.48)
-
18.2±0.044
(18.15-18.24)
18.12±0.043
(18-18.18)
18.09±0.086
(17.94-18.24)
18.06±0.027
(18.01-18.1)
45
18.25±0.036
(18.21-18.29)
18.25±0.029
(18.19-18.36)
-
18.22±0.017
(18.2-18.24)
18.14±0.048
(18-18.21)
18.14±0.106
(17.95-18.32)
18.11±0.027
(18.07-18.16)
50
18.3±0.03
(18.27-18.33)
18.3±0.02
(18.26-18.37)
-
18.29±0.005
(18.28-18.29)
18.15±0.052
(18-18.23)
18.22±0.138
(17.99-18.47)
18.15±0.046
(18.06-18.22)
60
18.41±0.037
(18.37-18.44)
18.5±0.041
(18.39-18.61)
-
18.42±0.079
(18.34-18.5)
18.25±0.073
(18.04-18.35)
18.3±0.134
(18.08-18.55)
18.28±0.122
(18.06-18.49)
70
18.53±0.032
(18.49-18.56)
18.74±0.082
(18.59-19.04)
-
18.55±0.13
(18.42-18.68)
18.41±0.091
(18.2-18.64)
18.39±0.213
(18.1-18.8)
18.42±0.188
(18.06-18.7)
80
18.7±0.01
(18.69-18.71)
19.07±0.042
(18.97-19.22)
-
18.8±0.071
(18.73-18.87)
18.66±0.119
(18.42-18.98)
18.67±0.244
(18.22-19.06)
18.54±0.242
(18.07-18.88)
90
18.9±0.027
(18.88-18.93)
19.39±0.033
(19.34-19.51)
-
18.99±0.074
(18.92-19.07)
18.95±0.183
(18.6-19.46)
18.88±0.315
(18.32-19.41)
18.74±0.342
(18.08-19.23)
100
19.16±0.029
(19.13-19.19)
19.69±0.054
(19.62-19.9)
-
19.45±0.247
(19.2-19.7)
19.27±0.215
(18.95-19.9)
19.18±0.355
(18.63-19.84)
18.92±0.37
(18.2-19.43)
125
20.14±0.072
(20.07-20.21)
20.52±0.051
(20.39-20.63)
-
20±0.391
(19.61-20.39)
20.18±0.199
(19.68-20.55)
19.94±0.365
(19.52-20.67)
19.64±0.578
(18.49-20.31)
150
20.72±0.045
(20.67-20.76)
20.95±0.039
(20.86-21.06)
-
20.62±0.202
(20.42-20.82)
20.76±0.112
(20.52-20.96)
20.56±0.264
(20.18-21.07)
20.34±0.461
(19.43-20.91)
175
21.06±0.078
(20.99-21.14)
21.31±0.147
(21.08-21.88)
-
21.04±0.095
(20.95-21.13)
21.06±0.074
(20.93-21.21)
21.04±0.159
(20.83-21.35)
20.85±0.269
(20.31-21.17)
200
21.34
21.43±0.005
(21.43-21.44)
-
21.11±0.016
(21.1-21.13)
21.1±0.194
(20.91-21.3)
70
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Yüzey
11.2±0.488
(10.71-11.68)
10.47±0.115
(10.07-10.77)
-
11.02±0.45
(10.57-11.47)
11.75±0.199
(11.37-12.27)
12.6±0.194
(12.24-12.9)
13.43±0.086
(13.26-13.53)
5
11.53±0.565
(10.96-12.09)
10.55±0.13
(10.1-10.82)
-
11.03±0.454
(10.57-11.48)
11.77±0.209
(11.37-12.31)
12.64±0.198
(12.29-12.98)
13.44±0.084
(13.28-13.54)
10
12.38±0.291
(12.08-12.67)
10.86±0.355
(10.16-12.2)
-
11.04±0.452
(10.58-11.49)
11.77±0.214
(11.37-12.33)
12.68±0.18
(12.39-13.01)
13.45±0.086
(13.28-13.56)
15
13.32±0.014
(13.3-13.33)
11.44±0.551
(10.41-13.58)
-
11.07±0.487
(10.58-11.56)
11.78±0.215
(11.37-12.34)
12.75±0.136
(12.57-13.01)
13.45±0.085
(13.29-13.56)
20
13.82±0.177
(13.64-13.99)
12.69±0.499
(11-13.91)
-
11.19±0.58
(10.61-11.77)
11.83±0.2
(11.48-12.34)
12.81±0.11
(12.65-13.02)
13.46±0.084
(13.29-13.57)
25
13.96±0.179
(13.78-14.14)
13.29±0.57
(11.02-14.03)
-
11.63±0.242
(11.39-11.87)
12.04±0.157
(11.64-12.35)
12.93±0.123
(12.68-13.07)
13.46±0.084
(13.29-13.57)
30
14.05±0.093
(13.96-14.14)
13.4±0.593
(11.03-14.1)
-
12.67±0.512
(12.16-13.18)
12.48±0.213
(12.04-13.06)
13.06±0.212
(12.7-13.44)
13.46±0.083
(13.3-13.57)
35
14.16±0.044
(14.12-14.21)
13.54±0.548
(11.35-14.18)
-
13.19±0.353
(12.83-13.54)
13.26±0.309
(12.39-13.8)
13.25±0.376
(12.71-13.98)
13.47±0.088
(13.3-13.59)
40
14.21±0.048
(14.17-14.26)
14.07±0.071
(13.79-14.2)
-
13.88±0.089
(13.79-13.97)
13.43±0.348
(12.41-13.97)
13.34±0.404
(12.73-14.1)
13.47±0.09
(13.3-13.6)
45
14.25±0.048
(14.2-14.3)
14.21±0.023
(14.12-14.26)
-
14.04±0.001
(14.04-14.04)
13.6±0.39
(12.43-14.02)
13.44±0.42
(12.75-14.2)
13.56±0.034
(13.52-13.63)
50
14.29±0.041
(14.25-14.33)
14.26±0.02
(14.23-14.34)
-
14.15±0.017
(14.13-14.16)
13.65±0.407
(12.43-14.07)
13.58±0.444
(12.83-14.36)
13.65±0.066
(13.52-13.74)
60
14.38±0.038
(14.34-14.42)
14.42±0.039
(14.29-14.5)
-
14.31±0.063
(14.25-14.37)
13.83±0.418
(12.57-14.28)
13.82±0.358
(13.2-14.44)
13.95±0.226
(13.52-14.29)
70
14.48±0.028
(14.45-14.51)
14.62±0.06
(14.48-14.83)
-
14.44±0.103
(14.34-14.54)
14.29±0.122
(13.95-14.53)
14.01±0.375
(13.34-14.64)
14.14±0.312
(13.52-14.53)
80
14.61±0.008
(14.6-14.62)
14.86±0.03
(14.77-14.96)
-
14.64±0.049
(14.59-14.69)
14.54±0.096
(14.33-14.79)
14.47±0.253
(13.98-14.83)
14.25±0.359
(13.54-14.68)
90
14.75±0.018
(14.73-14.77)
15.08±0.023
(15.05-15.17)
-
14.79±0.049
(14.74-14.83)
14.76±0.132
(14.5-15.12)
14.67±0.253
(14.21-15.08)
14.4±0.434
(13.54-14.95)
100
14.93±0.02
(14.91-14.95)
15.29±0.038
(15.24-15.44)
-
15.11±0.179
(14.93-15.29)
14.99±0.154
(14.75-15.44)
14.91±0.259
(14.51-15.39)
14.58±0.414
(13.76-15.09)
125
15.62±0.053
(15.56-15.67)
15.89±0.038
(15.8-15.98)
-
15.51±0.286
(15.23-15.8)
15.64±0.146
(15.28-15.92)
15.47±0.269
(15.16-16)
15.2±0.473
(14.26-15.74)
150
16.04±0.033
(16.01-16.08)
16.21±0.029
(16.15-16.29)
-
15.97±0.149
(15.82-16.12)
16.08±0.082
(15.89-16.22)
15.92±0.195
(15.64-16.3)
15.76±0.34
(15.09-16.18)
175
16.29±0.056
(16.24-16.35)
16.48±0.113
(16.31-16.92)
-
16.28±0.069
(16.21-16.35)
16.29±0.054
(16.2-16.4)
16.27±0.115
(16.13-16.5)
16.13±0.197
(15.74-16.37)
200
16.49
16.56±0.003
(16.56-16.56)
-
16.33±0.012
(16.32-16.34)
16.32±0.14
(16.18-16.46)
71
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Yüzey
2.61±0.101
(2.51-2.72)
2.8±0.03
(2.75-2.88)
-
2.78±0.077
(2.7-2.86)
2.63±0.058
(2.47-2.72)
2.39±0.033
(2.33-2.44)
2.18±0.021
(2.14-2.21)
5
2.6±0.129
(2.47-2.72)
2.79±0.028
(2.74-2.87)
-
2.78±0.078
(2.7-2.86)
2.64±0.055
(2.49-2.72)
2.39±0.041
(2.32-2.47)
2.18±0.019
(2.15-2.22)
10
2.43±0.075
(2.36-2.51)
2.74±0.06
(2.52-2.86)
-
2.78±0.078
(2.7-2.86)
2.64±0.052
(2.5-2.72)
2.4±0.043
(2.32-2.47)
2.19±0.021
(2.16-2.23)
15
2.19±0.013
(2.17-2.2)
2.63±0.126
(2.14-2.83)
-
2.78±0.081
(2.69-2.86)
2.64±0.051
(2.5-2.72)
2.39±0.036
(2.32-2.45)
2.19±0.02
(2.16-2.23)
20
2.06±0.043
(2.01-2.1)
2.39±0.131
(2.03-2.81)
-
2.75±0.1
(2.65-2.85)
2.64±0.049
(2.5-2.71)
2.37±0.026
(2.32-2.41)
2.2±0.02
(2.17-2.23)
25
2±0.048
(1.95-2.05)
2.22±0.149
(1.99-2.81)
-
2.69±0.054
(2.63-2.74)
2.59±0.039
(2.5-2.68)
2.35±0.022
(2.32-2.39)
2.2±0.02
(2.17-2.24)
30
1.97±0.028
(1.95-2)
2.18±0.157
(1.97-2.8)
-
2.45±0.123
(2.33-2.58)
2.5±0.047
(2.38-2.6)
2.31±0.046
(2.23-2.39)
2.2±0.021
(2.17-2.24)
35
1.96±0.008
(1.95-1.96)
2.14±0.151
(1.96-2.74)
-
2.33±0.115
(2.21-2.44)
2.27±0.081
(2.11-2.49)
2.25±0.099
(2.06-2.38)
2.2±0.021
(2.17-2.24)
40
1.95±0.005
(1.95-1.96)
2.03±0.053
(1.96-2.24)
-
2.1±0.054
(2.04-2.15)
2.22±0.094
(2.06-2.49)
2.24±0.11
(2.02-2.38)
2.2±0.021
(2.17-2.24)
45
1.96±0.007
(1.95-1.96)
1.98±0.011
(1.96-2.02)
-
2.04±0.007
(2.04-2.05)
2.16±0.108
(2.03-2.49)
2.22±0.108
(2.02-2.38)
2.19±0.014
(2.16-2.21)
50
1.96±0.006
(1.95-1.97)
1.98±0.008
(1.96-2.01)
-
2.03±0.006
(2.02-2.03)
2.14±0.115
(2.01-2.48)
2.2±0.106
(2.01-2.37)
2.17±0.008
(2.16-2.18)
60
1.97±0.001
(1.97-1.97)
2±0.004
(1.99-2.01)
-
2.01±0.007
(2-2.02)
2.11±0.117
(1.99-2.46)
2.15±0.083
(2.01-2.3)
2.1±0.04
(2.05-2.18)
70
1.98±0.002
(1.98-1.98)
2.01±0.011
(2-2.06)
-
2.01±0.012
(2-2.02)
2.02±0.019
(1.99-2.07)
2.12±0.069
(2.03-2.25)
2.08±0.05
(2.02-2.18)
80
2±0.001
(2-2)
2.06±0.006
(2.05-2.08)
-
2.03±0.011
(2.02-2.04)
2.02±0.011
(2-2.05)
2.05±0.015
(2.02-2.07)
2.09±0.048
(2.03-2.18)
90
2.03±0.004
(2.02-2.03)
2.1±0.005
(2.09-2.12)
-
2.06±0.012
(2.04-2.07)
2.05±0.024
(2.01-2.12)
2.06±0.029
(2.01-2.11)
2.11±0.038
(2.05-2.18)
100
2.07±0.004
(2.06-2.07)
2.14±0.007
(2.14-2.17)
-
2.12±0.032
(2.08-2.15)
2.09±0.029
(2.05-2.17)
2.08±0.045
(2.02-2.17)
2.12±0.021
(2.08-2.15)
125
2.2±0.009
(2.19-2.21)
2.25±0.006
(2.24-2.26)
-
2.19±0.049
(2.14-2.23)
2.21±0.024
(2.15-2.25)
2.18±0.045
(2.13-2.27)
2.17±0.048
(2.07-2.23)
150
2.28±0.005
(2.27-2.28)
2.3±0.005
(2.29-2.32)
-
2.26±0.024
(2.24-2.29)
2.28±0.014
(2.25-2.31)
2.26±0.032
(2.21-2.32)
2.23±0.056
(2.12-2.3)
175
2.32±0.01
(2.31-2.33)
2.35±0.016
(2.32-2.41)
-
2.32±0.012
(2.3-2.33)
2.32±0.009
(2.3-2.34)
2.32±0.02
(2.29-2.36)
2.29±0.033
(2.23-2.33)
200
2.36
2.37±0.001
(2.37-2.37)
-
2.33±0.002
(2.32-2.33)
2.33±0.025
(2.3-2.35)
72
Derinlik
(m)
AYLAR
6
7
8
9
10
11
12
Yüzey
1.57±0.555
(1.02-2.13)
1.99±0.371
(0.62-2.62)
-
1.81±0.51
(1.3-2.32)
2.29±0.184
(1.8-2.67)
2.66±0.487
(1.92-3.58)
1.63±0.341
(1.26-2.31)
5
1.22±0.608
(0.62-1.83)
2±0.434
(0.46-2.78)
-
2±0.023
(1.98-2.02)
2.17±0.3
(1.41-2.85)
2.84±0.716
(2.05-4.27)
1.83±0.34
(1.17-2.3)
10
2.04±0.777
(1.27-2.82)
2.36±0.404
(0.76-2.86)
-
2.6±0.205
(2.4-2.81)
2.8±0.175
(2.61-3.32)
3.59±0.446
(2.76-4.28)
2.37±0.337
(1.83-2.99)
15
4.5±2.298
(2.2-6.79)
2.91±0.346
(1.71-3.81)
-
2.88±0.47
(2.41-3.35)
2.96±0.114
(2.72-3.24)
3.81±0.366
(3.14-4.4)
2.64±0.157
(2.35-2.88)
20
5.6±3.137
(2.46-8.74)
3.03±0.425
(2.3-4.38)
-
2.88±0.652
(2.23-3.53)
2.79±0.136
(2.48-3.05)
3.24±0.458
(2.43-4.02)
2.46±0.088
(2.34-2.63)
25
3.28±1.51
(1.77-4.79)
2.89±0.24
(2.34-3.5)
-
2.36±0.446
(1.91-2.8)
2.55±0.21
(2.01-2.95)
2.87±0.664
(1.67-3.96)
2.31±0.031
(2.27-2.37)
30
1.47±0.891
(0.57-2.36)
2.92±0.212
(2.25-3.57)
-
1.82±0.516
(1.31-2.34)
2.27±0.213
(1.68-2.64)
2.18±0.566
(1.07-2.92)
2.24±0.024
(2.2-2.28)
35
0.8±0.359
(0.44-1.16)
2.43±0.366
(1.13-3.4)
-
1.45±0.268
(1.18-1.72)
2.02±0.238
(1.5-2.53)
1.84±0.532
(0.94-2.78)
2.18±0.004
(2.17-2.18)
40
0.46±0.148
(0.31-0.61)
1.84±0.313
(0.63-2.43)
-
1.71±0.033
(1.68-1.74)
1.63±0.239
(1.25-2.28)
1.59±0.624
(0.84-2.83)
2.05±0.153
(1.75-2.24)
45
0.44±0.196
(0.24-0.63)
1.61±0.309
(0.51-2.43)
-
1.96±0.392
(1.57-2.36)
1.46±0.297
(0.82-2.23)
1.4±0.656
(0.74-2.71)
1.91±0.262
(1.39-2.18)
50
0.33±0.133
(0.19-0.46)
1.15±0.366
(0.41-2.54)
-
1.96±0.285
(1.67-2.24)
1.4±0.353
(0.79-2.23)
1.19±0.664
(0.49-2.52)
1.69±0.208
(1.47-2.11)
60
0.27±0.037
(0.24-0.31)
0.63±0.159
(0.31-1.05)
-
1.27±0.202
(1.07-1.47)
1.21±0.298
(0.68-2)
0.88±0.471
(0.38-1.82)
1.09±0.549
(0.45-2.19)
70
0.28±0.114
(0.16-0.39)
0.46±0.098
(0.29-0.73)
-
1.07±0.165
(0.91-1.24)
0.88±0.217
(0.53-1.47)
0.57±0.165
(0.39-0.9)
1.05±0.705
(0.32-2.46)
80
0.24±0.065
(0.17-0.3)
0.38±0.052
(0.28-0.51)
-
0.89±0.119
(0.77-1.01)
0.65±0.112
(0.44-0.87)
0.44±0.11
(0.28-0.65)
0.94±0.625
(0.31-2.19)
90
0.37±0.147
(0.22-0.51)
0.45±0.082
(0.31-0.67)
-
0.68±0.044
(0.64-0.73)
0.49±0.079
(0.38-0.73)
0.4±0.075
(0.27-0.53)
0.91±0.568
(0.32-2.04)
100
0.37±0.19
(0.18-0.56)
0.43±0.069
(0.31-0.68)
-
0.57±0.107
(0.46-0.68)
0.46±0.063
(0.34-0.63)
0.36±0.04
(0.28-0.4)
0.75±0.407
(0.31-1.56)
125
0.44±0.049
(0.39-0.49)
0.48±0.056
(0.38-0.65)
-
0.58±0.134
(0.44-0.71)
0.47±0.048
(0.35-0.57)
0.37±0.061
(0.3-0.49)
0.48±0.121
(0.31-0.72)
150
0.58±0.033
(0.55-0.62)
0.6±0.059
(0.5-0.79)
-
0.59±0.063
(0.53-0.65)
0.57±0.051
(0.44-0.69)
0.44±0.079
(0.35-0.59)
0.44±0.045
(0.38-0.53)
175
0.53±0.074
(0.45-0.6)
2.01±1.412
(0.49-7.65)
-
0.65±0.023
(0.63-0.68)
0.65±0.029
(0.58-0.71)
0.55±0.055
(0.47-0.65)
0.56±0.118
(0.43-0.8)
200
0.70
0.68±0.089
(0.59-0.77)
-
0.51±0.014
(0.49-0.52)
0.69±0.037
(0.65-0.72)
73
6
7
8
AYLAR
9
Yüzey
8.61
7.90
-
7.69
8.07
8.87
9.36
5
8.82
7.91
-
7.72
8.15
8.89
9.54
10
9.12
8.18
-
7.75
8.08
8.91
9.54
15
8.51
8.34
-
7.81
8.36
8.88
9.47
20
8.40
8.39
-
7.73
8.35
8.90
9.45
25
8.99
8.28
-
7.89
8.29
8.94
9.44
30
8.90
8.62
-
7.51
8.47
8.79
9.43
35
8.74
8.76
-
7.96
8.34
8.72
9.44
40
8.73
9.18
-
7.45
8.95
9.00
9.48
45
8.81
8.56
-
8.69
9.28
9.17
9.45
50
8.81
8.79
-
8.98
9.36
8.99
9.35
60
9.18
8.87
-
8.77
9.70
8.42
8.96
70
8.43
8.39
-
8.66
9.70
9.43
8.81
80
8.04
7.36
-
7.94
9.34
9.04
8.54
90
7.12
6.06
-
7.37
8.70
7.97
8.12
100
6.15
5.08
-
6.10
7.31
7.11
7.26
125
3.16
2.77
-
3.70
4.60
4.88
4.95
150
1.91
2.00
-
1.98
2.60
2.91
3.07
175
1.50
1.23
-
1.23
1.47
1.94
1.56
200
0.74
0.85
-
0.56
0.60
0.82
0.63
Derinlik
(m)
10
11
12
74
Tablo 57. II. İstasyona ait 2003 yılı aylık ortalama pH değişimleri
6
7
8
AYLAR
9
Yüzey
8.3
8.34
-
8.32
8.29
8.27
8.25
5
8.39
8.33
-
8.33
8.30
8.28
8.28
10
8.37
8.33
-
8.34
8.31
8.28
8.28
15
8.36
8.32
-
8.35
8.31
8.29
8.28
20
8.34
8.32
-
8.35
8.31
8.29
8.28
25
8.31
8.31
-
8.35
8.31
8.28
8.28
30
8.3
8.29
-
8.35
8.30
8.27
8.28
35
8.27
8.28
-
8.35
8.29
8.26
8.28
40
8.25
8.27
-
8.35
8.28
8.25
8.28
45
8.24
8.25
-
8.33
8.27
8.23
8.28
50
8.23
8.23
-
8.30
8.26
8.21
8.27
60
8.19
8.17
-
8.26
8.24
8.18
8.18
70
8.16
8.09
-
8.21
8.18
8.14
8.13
80
8.11
7.98
-
8.13
8.12
8.06
8.08
90
8.03
7.87
-
8.07
8.03
7.97
8.02
100
7.96
7.78
-
7.94
7.94
7.90
7.95
125
7.72
7.68
-
7.82
7.75
7.72
7.78
150
7.71
7.71
-
7.76
7.73
7.64
7.68
175
7.75
7.74
-
7.77
7.75
7.66
7.64
200
7.78
7.75
-
7.74
7.77
7.64
7.63
Derinlik
(m)
10
11
12
4.2. TARTIŞMA
Karadeniz su kolonunda sıcaklık değişiminin temel özelliği derinliğe bağlı olarak hızla
azalmasıdır. Yüzey tabakasında yıl boyunca değişim gösteren sıcaklık 50-70 metredeki soğuk
ara tabakanın ortalarında 7 °C civarlarına düşer. Sıcaklıktaki bu minimum değer su
derinliğine bağlı olarak 75-100 metre derinliklerde de gözlenebilir. 50-200 metre derinlikler
arasındaki tuzluluk gradienti nedeniyle dip sularına ısı transferi gerçekleşmez. Bu sebeple
Karadeniz’in dip suları karasal iklim koşullarından fazla etkilenmez.
Yüzey suyu aylık ortalama sıcaklık değişimi, güz döneminde su soğumasının yavaş
olması nedeniyle asimetriktir. Bahar ve yaz mevsiminin ilk yarısında maksimum sıcaklığına
ulaşmadan önce deniz suyu hava sıcaklığından daha düşük iken yaz mevsiminin ikinci
yarısından itibaren hava sıcaklığından daha yüksektir. Soğuk ara tabakanın sıcaklık değişimi
6.4-7.0 °C iken Orta ve Doğu Karadeniz’de bu değer yaz sonlarında 7.5-8.0 °C
olabilmektedir. Soğuk ara tabakanın altında ise su sıcaklığı 100 metrede 7.2-8.5 °C ve 300
metrede 8.5-8.9 °C ’dir (Novitzkij, 1964).
Projenin başladığı 2001 yılından itibaren alınan verilere göre hava sıcaklığına bağlı
olarak deniz suyu yüzey sıcaklığının şubat-mart aylarında minimum sıcaklıklara düştüğü ve
su kolonunun homojen bir görüntü sergilediği görülmüştür. Yüzeyde ısınan su kütlesi rüzgar
kaynaklı karışımlar nedeniyle karışım tabakasına kadar inmektedir. Nisan, mayıs, haziran,
temmuz ve ağustos ayları ısınma sürecini eylül, ekim, kasım, aralık ve ocak ise soğuma
sürecini teşkil etmektedir. Yaz ortalarındaki rüzgarların bahardakine göre zayıf olması
nedeniyle bu zamandaki yüzey suyu çok fazla derine inememekte ve karışım tabakasında iki
veya daha fazla homotermal tabaka oluşmaktadır. Bu sürecin sonunda şubat ve mart
döneminde su kolonu yine homojen görüntüye ulaşmaktadır.
2001 yılında 1. ve 2. istasyonda minimum yüzey suyu sıcaklıkları sırasıyla; 9.84°C ve
9.74°C olarak şubat ayında, 2002 yılında 7.85°C ve 7.75°C olarak yine şubat ayında
ölçülmüştür. Maksimum sıcaklıklar ise ağustos aylarında sırasıyla 2001’de 28.64°C,
29.02°C, 2002’de ise 27.30°C ve 27.29°C olarak belirlenmiştir.
Ortalama yüzey suyu sıcaklıklarının aylara göre değişimleri incelendiğinde her iki
yılda da aylar arasında en fazla sıcaklık farkının hava sıcaklıklarına paralel olarak mayıshaziran dönemlerinde olduğu gözlenmiştir. Tablolarda ifade edilen derinliğe bağlı sıcaklık
değişimlerinde bazı derinliklerde standart sapmanın yüksek olması mevsimsel termoklin
tabakasının oluşumu ile açıklanabilir.
Yine daha önceki yıllarda bölgede Trabzon Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından
farklı yıllarda ölçülen yüzey suyu minimum ve maksimum sıcaklık değerleri; 1990 yılında,
7.6-27°C, 1991 yılında 6.7-28°C, 1992 yılında 6.9-27°C, 1993 yılında 5.9-25°C ve Genç
(2000) tarafından 1995 yılında 7.94-25°C olarak tespit edilmiştir. Yüzey suyu sıcaklıklarının
birbirinden farklılık göstermesi iklim koşullarının değişkenliğinden kaynaklanmaktadır.
Karadeniz’deki sıcaklık dağılımının bir diğer önemli temel özelliği de derinliğe bağlı
olarak su kesitinde meydana gelen tabakalaşmadır (Balkas vd,1990). Elde edilen verilere göre
yüzey sularıyla 200 m derinlikteki sular arasındaki sıcaklık farkı ocak-nisan ayları arasında
çok az olmasına karşılık, mayıs ayından itibaren yüzey sularının ısınması ile birlikte
mevsimsel termoklin tabakasının oluşmaya başladığı ve bu tabakalaşmanın 20-40 metrede
belirgin olarak görülebildiği tespit edilmiştir.
76
Sıcaklık (°C)
5
10
15
20
Sıcaklık (°C)
25
30
5
0
10
15
20
25
30
25
30
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst. (a)
2. İst. (b)
Sıcaklık (°C)
5
10
15
20
Sıcaklık (°C)
25
30
5
0
10
15
20
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst. (c)
2. İst. (d)
Ocak
Mart
Şubat
Nisan
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
Şekil 25. 2001 (a, b) ve 2002 (c, d) yıllarında
değişimleri
istasyonlardaki aylık ortalama sıcaklık
77
Karadeniz’de soğuk ara tabakanın altındaki derinliklerde sıcaklık, yıl buyunca çok az
değişmektedir(Baykut vd,1982;Oğuz vd,1994). 8°C eş sıcaklık eğrisiyle sınırları belirlenen
soğuk ara tabakanın suları genel görüşe göre her yıl yüzey sularıyla yenilenmektedir. SAT
sularının kış mevsimi hava koşullarına bağlı olarak yenilendiği Ivanov et.all. (1997)
tarafından da belirlenmiştir. Lee et all.(Basımda) tarafından 1988 R.V.KNORR seferindeki
kloroflorometan datalarından SAT ortalama kalış süresi 2 yıl olarak hesaplamışlardır
(Konovalov and Murray, 2001)
Proje kapsamında 2002 yılına ait verilerden SAT’nın yüzey sularının soğuyup batması
sonucu oluştuğu kesin bir şekilde belli olmaktadır. Yapılan sıcaklık ölçümleri derinliğe bağlı
incelendiğinde genellikle etkili değişimlerin ilk 50 metrede olduğu görülmektedir. Yıl
boyunca ilk 50 metre derinlikte sıcaklık yönünden çeşitli tabakalaşmalar gözlenirken, bu
derinliğin altında tabakalaşmanın söz konusu olmadığı görülmektedir. Daha önce yapılan
çalışmalar da bu bulguları desteklemektedir.
Bu projede yüzey suyunun en düşük ve en yüksek sıcaklık değerlerini aldığı şubat ve
ağustos ayları arasındaki sıcaklık farkı 2001 yılında; 1. istasyon için 19.18°C ve 2. istasyon
için 18.86°C bulunmuştur. 2002 yılındaki aynı aylara ait farklar ise 18.67°C ve 18.47°C’dir.
Bu fark bölgede daha önce yapılan çalışmalarda 18.05°C civarında bulunmuştur ve bu
çalışmada bulunan değerlerle uyum göstermektedir (Alemdağ,1999; Ataç vd, 2001).
Proje süresince ölçülen bazı derinliklere ait yıllık ortalama sıcaklık değerleri aşağıdaki
tabloda verilmiştir. Tablodan ve grafiklerden derin sulardaki değişimin çok küçük boyutlarda
kaldığı ortaya çıkmaktadır.
Tablo 58. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama sıcaklık değerleri (°C)
Derinlik
Yüzey
50 m
2001
1.İstasyon
18.63±1.073
(9.84-28.64)
9.57±0.325
(7.85-14.98)
100 m
-
150 m
-
200 m
-
2002
2.İstasyon
19.31±1.111
(9.78-29.02)
9.3±0.245
(8.09-14.94)
8.08±0.082
(7.89-10.47)
8.08±0.082
(7.89-10.47)
8.59±0.017
(8.44-8.67)
1.İstasyon
19.58±1.264
(7.85-27.3)
9.05±0.374
(7.44-11.47)
-
2.İstasyon
19.36±1.295
(7.75-27.22)
9.71±0.494
(7.27-18.05)
7.97±0.033
(7.7-8.45)
8.26±0.02
(8.09-8.48)
8.57±0.017
(8.51-8.6)
78
28 °C
25
25 °C
50
22 °C
20 °C
Derinlik (metre)
75
18 °C
100
16 °C
125
13 °C
10 °C
150
9 °C
175
2001
2002
8 °C
200
Şekil 26. II. İstasyonda 2001-2002 yıllarındaki sıcaklık değerlerinin zaman ve derinliğe bağlı değişimi
7 °C
79
Yüzey suyu tuzluluğu; buharlaşma, yağışlar, nehirlerden boşalan su miktarı ve
coğrafik ortam farklılığına göre değişim göstermekle birlikte, bu değişimler Karadeniz’de 200
metre derinliğin altında sınırlıdır. Araştırma sahası yüzey suyu tuzluluk değerleri dikkate
alındığında tuzluluğun yıl boyunca önemli bir değişiklik sergilemediği, 2001 yılında her iki
istasyonda ortalama tuzluluk ‰17.73±0,024 iken 2002 yılında 1. istasyonda ‰17.56±0,046
ve 2. istasyonda ‰17.59±0,037 olarak tespit edilmiştir. Tüm su kolonu incelendiğinde,
tuzluluğun özellikle ilk 50 metreden sonra yüzeyden itibaren zemine doğru kademeli olarak
arttığı ve 200 m derinlikte, ‰21 seviyelerine ulaştığı saptanmıştır (Şekil 27).
İstasyonlarda yüzey suyu aylık ortalama tuzluluk değerleri ‰17.15 ile 17.95 arasında
değişmektedir. Ölçümler sonucu yüzeyde ortalama ‰17.65±0,09 olan tuzluluğun, 100
metrede ‰19.23’e 200 m ise ‰21.25’e yükseldiği gözlenmektedir. Bu sonuçlar bölgede
yapılan diğer çalışmalarla uyum halindedir (Alemdağ,1999; Genç, 2000). İstasyonlarda
ölçülen bazı derinliklere ait yıllık ortalama tuzluluk değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 59. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama tuzluluk değerleri (‰ S)
Derinlik
Yüzey
50 m
2001
1.İstasyon
17.73±0.024
(17.45-17.95)
18.14±0.041
(17.8-18.85)
100 m
-
150 m
-
200 m
-
2002
2.İstasyon
17.73±0.024
(17.42-17.93
18.16±0.026
(17.8-18.55)
19.48±0.088
(18.17-20.2)
20.76±0.048
(19.85-21.1)
21.28±0.032
(20.99-21.44)
1.İstasyon
17.56±0.046
(16.8-17.88)
18.17±0.016
(18.09-18.27)
-
2.İstasyon
17.59±0.037
(17.15-17.87)
18.1±0.031
(17.64-18.3)
18.99±0.095
(18.4-19.93)
20.52±0.052
(20.03-21.05)
21.23±0.037
(21.09-21.29)
Karadeniz’in en önemli karakteristik özelliklerinden birisi de 100-200 metrelik
derinlikler arasında sürekli bir haloklinik (geniş tuzluluk değişimi) göstermesidir ki
Karadeniz bu özelliğe sahip dünyanın en büyük su kütlesidir(Brevver,1971). Permanant
(zamanla değişmeyen) bu haloklin tabakasının derinliği ise 50-150 metre arasındadır
(Oğuz, vd,1991).
Haloklin tabaka her dönemde farklı derinliklerde bulunabilmesine rağmen sigma-t’ye
göre profili çizildiğinde dönem farkı olmadan sigma-t’nin yaklaşık 14 değerini aldığı yerde
başlangıcı net şekilde görülebilmektedir. Su kolonunda farklı dönemlerde alınmış ölçümlerde
bunu gözlemek mümkündür (Şekil 17).
80
Tuzluluk(‰ S)
17.0
17.5
18.0
Tuzluluk(‰ S)
18.5
19.0
17
0
18
19
20
21
22
21
22
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst (a)
2. İst (b)
Tuzluluk (‰ S)
17.0
17.5
18.0
Tuzluluk (‰ S)
18.5
19.0
17
0
18
19
20
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst (c)
2. İst (d)
Ocak
Mart
Şubat
Nisan
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
değişimleri
istasyonlardaki aylık ortalama tuzluluk
81
Aylık ortalama yüzey suyu sigma-t değerleri, 2001 yılında sıcaklığın minimum olduğu
kış aylarında 1.istasyonda 13.64, 2.istasyonda 13.69 iken sıcaklığın maksimum olduğu
ağustos ayında 1.istasyonda 9.33, 2.istasyonda 9.24 olarak tespit edilmiştir. Aynı
değerlendirme 2002 yılı için yapıldığında 1.ve 2.istasyonda sırasıyla 13.87-13.88 ve 9.59-9.54
olarak bulunmuştur. Kış aylarında ilk 50 metrelik su kolonunda sıcaklığın homojen olması
nedeniyle 13-13.5 değerlerinde iken diğer dönemlerde sıcaklığa bağlı olarak bu görüntü
değişmekte ve sıcaklık ile ters orantılı değişimler görülmektedir. İlk 50 metrelik su kolonunda
sigma-t değişiminin tamamen sıcaklık etkisi altında olduğu söylenebilir. Ancak soğuk ara
tabakanın altında sıcaklık artışı çok düşük olmasına rağmen sigma-t değerlerinde özellikle
haloklin tabakada belirgin artışlar görülmektedir. Bu durum soğuk ara tabakadan sonra sigmat’nin sıcaklıktan ziyade tuzluluk etkisinde değiştiğini göstermektedir. Sigma-t parametresinin
su kolonunda izlenmesi H2S tabakası başlangıcının tespiti açısından son derece önemlidir.
Zira H2S’lü suların başlangıç sınırları tüm basende farklı derinliklerde fakat aynı su
yoğunluğunda (16.2 sigma-t) bulunmaktadır (Tuğrul vd,1992;Saydam vd, 1993). Bu durumda
H2S’lü tabakanın hareketiyle ilgili söylemlerde derinlikten ziyade sigma-t’ nin kullanımının
anlam taşıdığı açıktır. Günümüz Karadeniz ekosisteminde H2S’lü suların başlangıç sınırı
siklonik döngülerin hakim olduğu açık sularda 90-100m, kıyılarda ise daha derinlerdedir
(160-180 m)(Yılmaz,2002). Yıl boyunca yapılan ölçümlerde 16.2 sigma-t değerinin aynı
bölgede farklı derinliklerde bulunabildiği tespit edilmiştir. Proje kapsamında alınan bazı
derinliklere ait yıllık ortalama sigma-t değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Sonuçlar,
bölgede yapılan çalışmalarla benzerlikler göstermektedir.
Tablo 60. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama sigma-t değerleri (kg/m3)
Derinlik
Yüzey
50 m
2001
2002
1.İstasyon
2.İstasyon
1.İstasyon
2.İstasyon
11.77±0.24
(9.33-13.64)
13.87±0.074
(12.76-14.64)
11.63±0.251
(9.24-13.69)
13.92±0.053
(12.77-14.38)
15.1±0.075
(13.79-15.67)
16.07±0.036
(15.39-16.32)
16.45±0.023
(16.24-16.56)
11.44±0.289
(9.59-13.87)
13.96±0.055
(13.6-14.23)
11.5±0.294
(9.54-13.88)
13.8±0.1
(12.02-14.26)
14.73±0.072
(14.27-15.45)
15.9±0.039
(15.53-16.29)
16.41±0.027
(16.31-16.46)
100 m
-
150 m
-
200 m
-
82
Sigma-t
9
10
11
12
Sigma-t
13
14
15
9
0
10
11
12
13
14
15
16
17
14
15
16
17
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst (a)
2. İst (b)
Sigma-t
Sigma-t
9
10
11
12
13
14
15
9
0
10
11
12
13
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst (c)
Ocak
Şubat
2. İst (d)
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
değişimleri
Temmuz
Eylül
Kasım
Ağustos
Ekim
Aralık
istasyonlardaki aylık ortalama sigma-t
83
Aylara bağlı olarak ortalama elektriksel iletkenlik değerleri incelendiğinde iletkenliğin
sıcaklık eğrilerine tamamen paralel bir görünüme sahip olduğu gözlenmektedir. Çalışma
boyunca hem 1. hem de 2. istasyonda yüzey suyunda minimum elektriksel iletkenlik değerleri
şubat ayında sırasıyla 2.0577 (S/m) ve 2.0638, maksimum iletkenlik ise ağustos ayında
sırasıyla 3.1126 (S/m) ve 3.13 (S/m) olarak ölçülmüştür. Kışın ilk 50 metrelik su kolonunda
yaklaşık 2.1 (S/m) ile homojen bir elektriksel iletkenlik değeri gözlenirken, hava sıcaklığı
artışına bağlı olarak bahar döneminde artmaya başlamakta ve ağustos ayında 3.1 (S/m) ile en
yüksek değerine ulaşmaktadır. Sonbahar döneminde sıcaklığının azalmasıyla birlikte ortalama
2.1(S/m) değerine yaklaşmak üzere iletkenlik değerleri tekrar düşmektedir. Termoklin
tabakasında iletkenlik değerinin hızla düşüşü de yine sıcaklık azalmasıyla açıklanmaktadır.
50-75 metreler arasındaki soğuk ara tabakada elektriksel iletkenlik değerleri bütün yıl
boyunca su kolonunun minimum değerlerini almakta ve daha derinlere gidildikçe sıcaklık
artışı yanında az da olsa tuzluluk artışının etkisine bağlı olarak soğuk ara tabakadakinden
daha yüksek değerlere ulaşmaktadır. Şubat ayında yüzey suyu sıcaklığı 10.12°C, 200 metrede
ise 8.62°C olmasına rağmen yüzeydeki elektriksel iletkenlik değerinin 2.0866 (S/m) ve daha
düşük sıcaklıktaki 200 metredeki elektriksel iletkenlik değerinin ise 2.3602 (S/m) olması 75
metrenin altındaki iletkenlik artışında tuzluluğun etkisini ortaya konması açısından örnek
verilebilir. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama elektriksel iletkenlik değerleri aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
Tablo 61. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama elektriksel iletkenlik değerleri (S/m)
Derinlik
Yüzey
50 m
100 m
150 m
200 m
2001
1.İstasyon
2.52±0.06
(2.06-3.11)
2.08±0.014
(2.01-2.33)
2002
2.İstasyon
2.56±0.062
(2.06-3.13)
2.06±0.011
(2.02-2.33)
2.13±0.008
(2.05-2.21)
2.28±0.006
(2.18-2.32)
2.35±0.004
(2.31-2.37)
1.İstasyon
2.55±0.067
(1.96-2.99)
2.05±0.019
(1.97-2.18)
2.İstasyon
2.54±0.068
(1.95-2.99)
2.08±0.024
(1.96-2.48)
2.08±0.011
(2.01-2.18)
2.25±0.006
(2.19-2.32)
2.34±0.005
(2.32-2.35)
84
E. İletkenlik (S/m)
1.5
2.0
2.5
E. İletkenlik (S/m)
3.0
3.5
1.5
0
2.0
2.5
3.0
3.5
3.0
3.5
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst. (a)
2. İst. (b)
E.İletkenlik (S/m)
1.5
2.0
2.5
E.İletkenlik (S/m)
3.0
3.5
1.5
0
2.0
2.5
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst. (a)
2. İst. (b)
Ocak
Mart
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Şubat
Nisan
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
Şekil 29. 2001 (a, b) ve 2002 (c, d) yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama E. İletkenlik
değişimleri
85
Işıklı tabaka derinliği (pratikte yüzeye göre ışığın %1’e indiği derinlik) Karadeniz’de
20-35 m arasında değişmektedir. Dolayısıyla fotosentetik üretim ve bağlı prosesler bu
tabakada gerçekleşmektedir. Klorofil-a ve floresans maksimumları (Chl-a = 1.5-2), genel
olarak ışıklı tabakanın tabanında yer almakta ve %1 ışık derinliği ile çakışmaktadır.
Kış karışımının etkin olduğu ve üst su kolonunun sürekli yoğunluk tabakası
derinliğine kadar homojen hale geldiği aylarda klorofil-a ve üretim parametreleri ışıklı tabaka
boyunca homojen bir yapı göstermektedir. İlkbahar 1998 döneminde, Karadeniz’de kıyısal iki
istasyonda ışıklı tabakanın çok altında ve ışığın en az düzeyde (<0.5 µEm-2s-1 veya yüzeye
göre < %0.1 ışık seviyesinde) olduğu derinliklerde Rhizosolenia türlerinin yoğunlaşması ile
(Eker ve Kıdeyş, Yayınlanmamış bulgu) nutriklin tabakasının hemen üzerinde ikinci bir
klorofil-a maksimumu gözlenmiştir.
Yüzey klorofili aylık ortalama değerleri dikkate alındığında 1990-96 yılları arasında
Karadeniz’de kıyısal alanlarda 1-11 µgL-1 aralığında, derin basende ise genelde 1 µgL-1’den
daha düşük ancak fitoplankton patlama zamanlarında 2.5 µgL-1’ye yaklaşan değerler
verilmektedir. Karadeniz’de 97-98 döneminde yapılan birincil üretim ölçümleri en yüksek
üretim hızlarının yaz ve sonbahar aylarında yapıldığını göstermiştir. Karadeniz’de birincil
üretim (PPt), ışıklı tabakanın yüzeye yakın kısımlarında (çoğunlukla ışığın %10’a indiği
derinliğe kadar) gerçekleşmektedir. Nisan 1998 döneminde, ışığın çok az düzeye indiği ve
ikinci floresans ve klorofil-a maksimumunun gözlendiği derinlikte birikim gösteren
fitoplanktonların fotosentez kapasitelerinin (potansiyel üretim, Pot-PP), yüzey populasyonları
ile karşılaştırılabilir düzeyde olduğunu göstermiştir. Ayrıca, Karadeniz’de suboksik/anoksik
geçiş tabakasında (σt=16.2), fotosentetik aktif anaerobik bakterilerin karbon bütçesine
katkılarının önemli düzeyde olduğu bilinmektedir. Tüm biyojeokimyasal bulgulara toplu
halde bakıldığında Karadeniz’de biyolojik aktivitenin anoksik tabakaya kadar devam ettiği,
karbon döngüsünde fotosentetik ve mikro-biyolojik proseslerin bağlı olarak ve kimyasal
ortamla iletişim içersinde yürüdüğü gözlenmektedir.
Klorofil-a miktarlarının derinlikle değişim gösterdiği ve bu değişimlerin ilk 50
metrede önemli olduğu gözlenmiştir. Chl-a maksimumları 15-30 m derinliklerde ölçülmüştür.
Bazı derinliklerdeki yıllık ortalama Chl-a değişimlerine ait verilerin literatürle uyum
gösterdiği görülmüştür.
Tablo 62. Bazı derinliklere ait yıllık ortalama klorofil-a değerleri (µg/L)
Derinlik
Yüzey
50 m
100 m
150 m
200 m
2001
1.İstasyon
2.77±0.358
(0.42-9.27)
1.81±0.468
(0.04-8.89)
2002
2.İstasyon
2.22±0.232
(0.42-5.17)
1.34±0.233
(0.01-4.07)
0.29±0.028
(0.01-0.56)
0.33±0.036
(0.01-0.62)
0.32±0.051
(0.09-0.77)
1.İstasyon
1.87±0.256
(0.65-6.25)
0.74±0.157
(0.28-1.83)
2.İstasyon
1.7±0.203
(0.27-4.18)
0.72±0.106
(0.15-2.03)
0.31±0.041
(0-0.57)
0.39±0.048
(0.05-0.79)
0.53±0.144
(0.33-0.95)
86
Klorofil-a (µg/L)
0
2
4
6
Klorofil-a (µg/L)
8
10
0
0
2
4
6
8
10
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
0
1
1. İst. (a)
2. İst. (b)
Klorofil-a (µg/L)
Klorofil-a (µg/L)
2
3
4
5
6
0
0
1
2
3
4
5
6
0
25
10
75
20
Derinlik (m)
Derinlik (m)
50
100
30
125
150
40
175
50
200
1. İst. (c)
2. İst. (d)
Ocak
Mart
Şubat
Nisan
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
Şekil 30. 2001 (a, b) ve 2002 (c, d) yıllarında istasyonlardaki aylık ortalama klorofil-a
değişimleri
87
Karadeniz’i diğer denizlerden farklı kılan en önemli özelliği, yüzeydeki oksijenli
tabakanın altındaki derin basen sularının sürekli oksijensiz olması ve tabana doğru artan
yüksek konsantrasyonda hidrojen sülfür içermesidir. Bu oluşumun temel nedeni tüm dip
baseni dolduran Akdeniz kökenli tuzlu suların yüzeydeki daha az tuzlu sulardan kalıcı bir
haloklin ile ayrılmasıdır. Karadeniz’de dikey karışımlar haloklinin üst sınırına kadar etkilidir.
Bu nedenle oksijenli yüzey tabakasından sülfürlü derin sulara oksijen taşınımı son derece
sınırlıdır. Oksijen girdisi aerob bakterilerin oksijen ihtiyacını karşılayamadığı için çöken
organik maddenin parçalanması anaerob ortam bakterilerince, SO4 indirgenmesi yoluyla
olmakta ve H2S’lü ortam oluşmaktadır (Yılmaz, 2002).
Karadenizde oksijenin derinlikle azalması, keskin bir pinoklin tabakasının varlığından
kaynaklanmaktadır. Karadeniz’de oksijenin dikey profili % 90-110 oksijen doygunluğunda
suyun bulunduğu üst tabaka, oksijen konsantrasyonunun düşük değerler kadar azaldığı
oxycline tabakası ve oksijen değerlerinin sıfıra indiği oksik-anoksik geçiş tabakasından
oluşur.Yüzey tabakasında (oxycline üstü) oksijen dağılımı temel olarak birincil üretim, gaz
alış verişi ve su sıcaklığı ve tuzluluğuna bağlı olan oksijen çözünürlüğü tarafından belirlenir.
Bu yüzden yüzey tabakasında oksijen dağılımı önemli mevsimsel değişimler gösterir.
(Konovalov and Murray, 2001)
Çözünmüş oksijen değerlerinin yüzeyde mevsimsel değişimler gösterdiği ve sıcaklığın
minimum olduğu kış aylarında maksimum oksijen değerleri ölçülürken, sıcaklığın maksimum
olduğu ağustos aylarında minimum oksijen değerleri tespit edilmiştir. Çözünmüş oksijen
konsantrasyonun vertikal dağılımı incelendiğinde özellikle haloklin tabakanın başlangıcıyla
oksijen konsantrasyonun hızla azaldığı gözlenmiştir. 200 metre derinliğe gelindiğinde ise
oksijen konsantrasyonun sıfıra çok yaklaştığı belirlenmiştir. Bu derinlikteki oksijen
konsantrasyonunun winkler yöntemiyle yapılan ölçümlerden biraz fazla olduğu
görülmektedir. Proje kapsamında alınan veriler Enstitümüz tarafından uzun süredir
yürütülmekte olan Karadeniz ve Büyükdere Çevresel Ölçme ve İzleme projesi kapsamında
Winkler yöntemi ile ölçülmüş bazı derinliklere ait çözünmüş oksijen ortalama verileri ile
kıyasladığında benzerlik gösterdiği görülmektedir.
Tablo 63. Karadeniz’de bazı derinliklere ait yıllık ortalama ç. oksijen değerleri (mg/L)
Derinlik
Ortalama±Std.Sapma
Minimum
Maksimum
2
9.09±1.343
6.67
12.05
25
9.15±1.129
6.95
10.98
50
9.34±0.737
7.3
10.76
75
8.22±1.423
4
10.73
100
5.18±2.193
1.3
10.05
125
2.56±1.996
0.26
9.26
150
0.93±0.801
0.18
5.55
175
0.62±0.523
<0.1
3.26
200
0.48±0.338
<0.1
2.08
88
Çözünmüş Oksijen (mg/L)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Çözünmüş Oksijen (mg/L)
9 10 11 12
0
25
25
50
50
75
75
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12
Derinlik (m)
0
Derinlik (m)
0
100
100
125
125
150
150
175
175
200
200
(a)
(b)
Ocak
Mart
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Şubat
Nisan
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
Şekil 31. II. İstasyonda 2001 (a) ve 2002 (b) yıllarındaki çözünmüş oksijen değişimleri
Deniz suyu genellikle alkali karaktere sahiptir ve yüksek pH değerleri atmosferle
etkileşimin olduğu yüzey tabakalarında gerçekleşir. Çözünmüş oksijen konsantrasyonunun
normal seviyelerde olduğu ortamlarda pH canlı faktörler tarafından kontrol edilir ve pH
değerleri biyolojik prosesler ve sıcaklığa bağlı olarak mevsimsel hatta günlük değişimler
gösterir (Uslu.2001).
Deniz suyu pH değişimlerinin yüzey suyunda 8-8.4 arasında değerler aldığı
görülmüştür. Sınırlı şekilde gerçekleşen bu değişimlerde birincil üretimin arttığı aylarda CO2
tüketimi nedeniyle pH’da yükselme ve diğer dönemlerde ise azalma gözlenmiştir. pH’nın
vertikal değişimi incelendiğinde özellikle fotosentez zonunun altında oksijen varyasyonlarına
paralel bir azalma gözlenmiştir. Azalan pH değerlerinin 7.6-7.7 civarında sabitlendiği tespit
edilmiştir.
pH ölçümlerinde kullanılan sensörle 2002 yılında sağlıklı ölçümler alınamamış ve
2003 yılının ikinci yarısından sonra tekrar ölçümler başlamıştır.
CTD probuna takılı bulunan ışık geçirgenliği sensörü ile ilk altı ay sağlıklı veri alınmış
ancak daha sonra arızalanmıştır. Üretici firmaya tamir ve kalibrasyon amacıyla gönderilmiş
fakat verim alınamamıştır.
89
pH
7.0
7.5
Işık Geçirgenliği (%)
8.0
8.5
9.0
50
0
25
25
50
50
75
75
60
70
80
90
Derinlik (m)
Derinlik (m)
0
100
100
125
125
150
150
175
175
200
200
2. İst. (c)
2. İst. (d)
Ocak
Mart
Mayıs
Temmuz
Eylül
Kasım
Şubat
Nisan
Haziran
Ağustos
Ekim
Aralık
Şekil 32. II.istasyona ait 2001 yılı pH ve ışık geçirgenliği değişimi
100
90
5. ÖNERİLER
Bu çalışma Trabzon-Yomra açıklarında 200 metrelik su kolonundaki 2001-2003
süresince ölçülen fiziksel ve kimyasal parametreleri kapsamaktadır. Şüphesiz deniz suyunun
özelliklerindeki zamana bağlı değişimlerin izlenmesi, bu değişimlerin sebep ve boyutlarının
tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Çünkü bu değişimler deniz ortamında bulunan
canlıların, üreme, beslenme ve göç olgusunu dolayısıyla yaşamlarını direkt etkilemektedir.
Balıkçılık faaliyetleri, biyolojik ve kimyasal değişimlerle ilgili çalışmalar, denizde yapılacak
balık yetiştiriciliği için bu parametrelerin bilinmesine ihtiyaç vardır.
Yukarıda anılan konularla ilgili daha sonra yapılacak çalışmaların bu çalışmada elde
edilen veriler baz alınarak yürütülmesi ve benzer çalışmaların yapılması durumunda böyle bir
çalışmaya bazı kimyasal ve biyolojik parametreler eklenmek suretiyle çok disiplinli bir
çalışma
haline
getirilerek
yürütülmesinin
faydalı
olacağı
kesindir.
Ancak
deniz
araştırmalarının masraflı oluşu nedeniyle mümkün olabildiğince birden fazla kişi, kurum ve
kuruluş tarafından eş zamanlı olarak farklı bölgelerde aynı paralelde çalışmaların yürütülmesi
zaman, emek ve finansman tasarrufu sağlayacaktır.
Özellikle deniz balıkları yetiştiriciliği yapan üreticiler tarafından bu balıkların doğal
isteklerini göz önüne alarak hangi dönemde ve ne kadar süre deniz ortamında yetiştiriciliğin
yapılacağının planlaması bu çalışmadaki veriler ışığında yapılmalıdır.
Son yıllarda uygulamaları görülen, deniz ortamındaki yetiştiriciliğe ilave olarak deniz
kıyısında karasal ortama kurulan tesislerde, yetiştiriciliği yapılan türlerin optimum isteğini
karşılayacak özellikteki su kütlesinin hangi dönemde hangi derinliklerde bulunabileceği yine
bu verilerden yararlanmak suretiyle tespit edilmelidir. Sıcak mevsimlerde daha soğuk suyun
taşınımı için yine bu parametrelere ihtiyaç duyulmakta ve çalışma bu anlamda bir boşluğu
doldurmaktadır.
Karadeniz yapısı gereği gösterdiği tabakalaşma ve içerdiği anoksik koşullar nedeniyle
kıyısal deşarj ve derin deşarj sistemleri için uygun ortam olarak düşünülmekte ve bu tür
çalışmaların uygulamaları günümüzde bölgemizde de gerçekleştirilmektedir. Bu tür
uygulamaların öncesi ve sonrasında ortamın fiziksel ve kimyasal özelliklerinde ne tür
değişiklikler olduğu temel parametrelerin ölçülmesiyle mümkün olacaktır. Bu anlamda elde
edilen bu verilerden ilerideki uygulamalarda mukayese amaçlı yararlanılmalıdır.
91
6. ÖZET
Bu çalışma; Karadeniz’in Trabzon-Yomra açıklarında 40º58.385' N-39º50.982' E ve
40º58.662' N-39º51.275' E koordinatlarında belirlenen, 50m ve 200 m derinlikteki 2 ayrı
istasyonda 2001 yılında 33, 2002 yılında 24 ve 2003 yılında 19 kez ölçüm yapılmak suretiyle
gerçekleştirilmiştir.
Proje kapsamında su kolonunda bazı fiziksel ve kimyasal parametrelerin (sıcaklık,
tuzluluk, yoğunluk, e.iletkenlik, pH, çözünmüş oksijen, ışık geçirgenliği ve klorofil-a) yıl
içerisindeki değişimleri araştırılmıştır. Bu parametrelerin ölçümü SBE-25 model CTD sistemi
kullanılarak yapılmıştır.
Su kolonunda farklı zamanlarda derinliğe bağlı olarak yapılan ölçümlerin profilleri
incelenmiş ve bu parametrelerin zamana ve derinliğe bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir.
Deniz suyu yüzey sıcaklık değerlerinin hava sıcaklığına paralel olarak artarak
28.06ºC±0.90ºC ile en yüksek değerine ağustos ayında ulaştığı, şubat-mart aylarında
8.80ºC±1.15ºC ile minimum seviyeye inmektedir. Yüzey suyunda sıcaklık farkı yıl boyunca
19-20 ºC civarında iken, bu farklılık 50 m derinlikte 6-7ºC, 100 m derinlikte 2-2.5ºC ve 200 m
derinlikte ise 0.5 ºC olmaktadır.
Çalışmanın yapıldığı süre boyunca yüzey suyunda tuzluluk ortalama ‰17.69±0.16
olarak tespit edilmiştir. Tuzluluk değerleri derinliğe bağlı olarak artarak 50 metre derinlikte
ortalama ‰18.11±0.12, 100 metrede ‰19.20±0.50 ve 200 metrede ‰21.22±0.14 değerine
ulaşmaktadır.
Yoğunluk değerleri sigma-t cinsinden yüzey suyunda en düşük ortalama ağustos
ayında 9.42±0.17 kg/m3 olarak ölçülürken, ortalama en yüksek değere 13.77±0.12 kg/m3 ile
şubat ayında ulaşmaktadır. Derinliğe bağlı olarak 50 metrede ortalama 13.86±0.26 kg/m3, 100
metrede 14.89±0.39 kg/m3 ve 200 metrede 16.40±0.10 kg/m3 değerleri tespit edilmiştir.
Elektriksel iletkenlik yüzey suyunda 2.01±0.06 S/m ile şubat ayında minimum,
ağustos ayında ise 3.06±0.08 S/m ile maksimum değerini almaktadır. 50 metrede ortalama
2.074±0.084 S/m, 100 metrede 2.108±0.046 S/m ve 200 metrede 2.345±0.014 S/m elektriksel
iletkenlik değerleri ölçülmüştür.
Yüzey suyu pH değişimlerinin 7.8-8.4 arasında değerler aldığı ve özellikle fotosentez
zonu altında azalmaya başladığı ve 7.6-7.7 civarında sabitlendiği görülmüştür.
Çözünmüş oksijenin yüzey suyunda sıcaklığa bağlı değişimler gösterdiği, derinliğin
artması ile azalarak 200 metrede sıfırlı değerlere düştüğü tespit edilmiştir.
Klorofil-a değerlerinin yüzeyde 0.2-6 µg/L arasında değiştiği ve derinliğe bağlı
değişiminin ilk 50 metrede önemli olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Su kolonu, CTD Sistemi, Fiziksel ve Kimyasal Parametreler
92
SUMMARY
The Investigation of Some Physical and Chemical Characteristic in Water Column off
Trabzon
This paper presents the work, which has been carried out in the Black Sea’s YomraTrabzon region, between 40° 58.385’ N-39 50.982’ E and 40° 58.662’ N-39° 51.275’ E
coordinates, in two different stations in the depths of 50 m and 200 m. Total 33 measurement
in 2001, 24 measurement in 2002 and 19 measurement in 2003 have been done.
It has been investigated, changes in some physical and chemical parameters (salinity,
temperature, density and conductivity) in this water column during Project.
In this water column salinity, temperature, density, conductivity, pH, dissolved
oxygen,light transmission and chlorophyll-a parameters have been measured in relation to the
depth. It’s been noticed that these profiles change depending on time of the year and the
depth.
Surface temperature of sea water in parallel and depending on the weather
temperature, increases and reach 28.06ºC±0.90ºC in August and decrease to the minimum
level of 8.80±0.90ºC in February-March. While surface level temperature difference during
the year is around 19-20°C and goes down to 6-7°C in 50 m depth, 2-2.5°C in 100m depth
and 0.5 °C in 200 m depth.
During the project, salinity measurements of surface water are average of
‰17.69±0.16. These salinity measurements increase depending on the depth of water and in
50 m average of ‰18.11±0.12, 100 m ‰19.20±0.50 and 200 m ‰21.22±0.14.
Density measured in the surface water as sigma-t, found minimum in August as
9.42±0.17 kg/m3 and reaches maximum in February as 13.77±0.12 kg/m3. The registered
measures depending of depth are; in 50 m average 13.86±0.26 kg/m3, in 100 m average
14.89±0.39 kg/m3 and in 200 m 16.40±0.10 kg/m3 .
Conductivity in the surface water measured as minimum of 2.01±0.06 S/m in
February, maximum of 3.06±0.08 S/m in August. In 50m average 2.074±0.084 S/m, in 100 m
2.108±0.046 S/m and in 200 m 2.345±0.014 S/m conductivity values measured.
Change of pH in surface water has been found at 7.8-8.4 and It has been seen that pH
value decrease specialy under photosynthesis zone and stabiled at 7.6-7.7.
It’s been noticed that dissolved oxygen changes in surface water depending on
temperature time of the year. increasing the depth dissolved oxygen decreases and goes down
about zero at 200 m dept.
In suface water chlorophyll-a has been dedected between 0.2-6 µg/L. Effective change
of chlorophyll-a depending on dept has been from surface to 50 m. Dept.
Key Words: Blacksea, Water Column, CTD System, Physical and Chemical Parameters.
93
7. LİTERATÜR LİSTESİ
Alemdağ, N., 1999, Güneydoğu Karadeniz’in Su Kolonunda Bazı Fiziksel Parametreler ve
Eser Elementlerin Dağılımlarının Araştırılması, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri
Enstitüsü, Kimya Anabilim Dalı, Trabzon, 2000
Ataç, Ü., Aktaş, M., Yıldırım, C., Alemdağ, N., Zengin, B., Alkan, A., 1997, Karadeniz
Bölgesinde Su Kirliliğine Neden Olan Faktörlerin Belirlenmesi ve Su Ürünlerine Olan
Etkilerinin Araştırılması, Proje Sonuç Raporu, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
TAGEM, Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Proje Kod No:
TAGEM/IV/96/12/02/001, 206 s.
Atamanalp, M., Yanik, T., Balık Yetiştiriciliğinde Su Kirliliğine Giriş, Yayın No: 226, A.Ü.
Ziraat Fak. Ofset Tesisi, Erzurum, Pp:49. (2001)
Baykut, F., Aydın, A., Artüz, M. İ., Bilimsel açıdan Karadeniz, İ.Ü. Yayınları sayı 3004,
İstanbul, (1982).
Doğan, E., Gönenç, E.İ., Örmeci, C., Müftüoğlu, O., Yüce, H., Türker, A. Uzaktan Algılama
Yöntemi İle Tuna Nehri Bağlantılı Karadeniz İstanbul Boğazı Kirlenme Araştırması,
Sonuç Raporu, İSKİ, (1996)
Erüz, C, Durukanoğlu, H.F., Akın, Ş., Upwelling in the South Eastern Coasts of the Blacksea,
Proceeding of the Second International Conference on the Mediterranean Coastal
Enviroment, MEDCOAST’95, October 24-27, Tarragona, SPAIN, E. Özhan (Editor),
1745-1752. (1995)
Fofonoff, P., Millard, R.C., Unesco, Properties of Sea Water, Unesco Tech. Pap. in Marine
Sci., 44: 53-56 (1983)
Fonselius, S.H., Phosphorous in the Black Sea. İn: The Black Sea: Geology, Chemistry and
Biology, E.T. Degens and D.A. Ross, Editors, American Association of Petroleum
Geologists, Tulsa, Oklahoma, Memoirs, 20 386-398. (1974)
Genç, Y., 2000, Genç, 2000, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Kıyılarındaki Barbunya ( Mullus
barbatus ponticus, Ess. 1927) Balığının Biyo-Ekolojik Özellikleri ve Populasyon
Parametreleri Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bal. Tekn. Müh. Anabilim
Dalı, Trabzon.
İzdar, E., Duman, M., Karadeniz’in Anoksik Ortamında Metal Sülfitlerin Depolanabilirliği,
D.E.Ü., Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü., 1-8. (1993)
Knauss, J.A., Introduction to Physical Oceanography, Prentice Hall, New Jersey, (1997)
Kocataş, A., Oseanoloji, E.Ü. Fen Fak. Kitaplar serisi No: 114 İzmir, (1986)
Konovalov, S.K., Murray J.W., Variations in the chemistry of the Black Sea on a time scale
of decades (1960-1995), Journal of Marine Systems, 31 (2001) 217-243
Lenore, S., Arnold E., Andrew D., Standart Methods For The Examination of Water and
Wastewater, 20th Edition, American Public Healt Association, Washington, (1998)
94
Müezzinoğlu, A., Denizler ve Kirlenme, Dokuz No:128, Eylül Üniv. Müh-Mim. Fak. İZMİR,
(1987), Pp:77.
Murray, J.W., Hydrographic variability in the Black Sea, in: Black Sea Oceanography, edited
by E. İzdar, J. M., Murray, NATO/ ASI Series, Dordrecht, Kluwer Academic
Publishers, 1- 15. (1991)
Neumann, G., Die absolute Topographie des Physikalischen Meeresniveaus und die
Oberflachenstromungen des Schwartzen Meeres. Ann. Hydr. Marit. Meteorol., 70
no: 9 265-282 (1942)
Oğuz, T., Latif, M. A., Sur, H.İ, Ünlüata, Ü., Batı ve Orta Karadeniz’in Oşinografisi, Ulusal
Deniz Ölçme ve İzleme Programı, İçel, 1989
Oğuz, T., Latif, M.A, Sur, H.I., Özsoy, E., Ünlüata, Ü., On the dynamics of the southern
Black Sea in: Black Sea Oceanography, edited by E. İzdar and J. M. Murray,
NATO/ASI Series, Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, (1991), 46-63
Oğuz, T., Latun, V.S., Latif, M.A., Vladimirov, V.V., Sur, H.I., Markov, A.A., Özsoy, E.,
Katovshchikov, B.B., Eremeev, V.V., Ünlüata, U., Circulation in the Surface and
Intermediate Layers of the Black Sea. Deep Sea Research, (40): 8 (1993) 1579-1612.
Oğuz, T., Violette, P.E., Ünlüata, Ü., The Upper Layer Circulation of the Black Sea: Its
Variability as Inferred from Hydrographic and Satellite Observation. Journal of
Geology, 121 (1994) 213-230.
Okyar, M., Ediger, V., Engin, M., Seismic Stratigraphy of the Southestern Black Sea Shelf
from High-Resolution Seismic Records. Marine Geology, 121 (1994) 213-230.
Pinet, P., The Properties of Sewater, Florida Statate University, Florida, (1998)
Schwoerbel, J., Handbook of Limnoloji. J. Schwoerbel/Ellis Horwood Limited., (1987).
Stewart R., Introduction to Physical Oceanography, Department of Oceanography Texas A.
University, Texas, (2002)
Stowe, K.S., Oceans Science, Wiley, New York, (1979).
Tolmazin, D., Charging coastal oceanography of the Black Sea. 1: Northwestern shelf.
Progress in oceanography, 15 (1985) 217-276.
U.S. Environmental Protection Agency (USEPA)., Volunteer Stream Monitoring: A methods
Manual, Pub. Number: EPA 841-B-97-003, Washington, (1997)
www. oceanline.com (2002)
www. Serc.si.edu (2002)
Yaramaz, Ö., Su Kalitesi, Yayın No:14, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova - İZMİR,
(1992), Pp:9.
Yılmaz, A., Türkiye Denizlerinin Biyojeokimyası: Dağılımlar ve Dönüşümler, Turkısh
J.Eng.Env.Sci., 26 (2002), 219-235
95
8. YÜRÜTÜCÜLERİN ÖZGEÇMİŞİ
Ali ALKAN (Proje Lideri)
1974 yılında Artvin-Yusufeli’nde doğdu. İlkokulu Yusufeli Tarakçılar Köyü ilkokulu,
orta öğrenimini İzmir-Bergama Lisesi, lise öğrenimini Erzincan Laborant Meslek Lisesinde
tamamladı.
1995-96 öğrenim yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi
Kimya Bölümünde lisans eğitimine başladı ve 1999 yılında aynı fakülteden Kimyager unvanı
ile mezun oldu.
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Bilimleri Anabilim
Dalında yüksek lisans eğitimine başladı. “Güneydoğu Karadeniz Su Kolonunda Bazı Fiziksel
Parametrelerin Yıllık Değişimlerinin Araştırılması” isimli tezi Aralık 2002 yılında tamamladı.
Halen Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü
bünyesinde Kimyager olarak görev yapmakta ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Kimya Anabilim dalında doktora programına devam etmektedir.
Enstitüde göreve başladığı tarihten itibaren “Karadeniz Bölgesinde Su Kirliliğine
Sebep Olan Faktörlerin Belirlenmesi ve Su Ürünlerine Etkilerinin Araştırılması”,
“Karadeniz’de Ağır Metal Kirliliğinin Karasal Kaynaklarının Belirlenmesi”, “Karadeniz
Alabalığının Biyo-ekolojik Özelliklerinin Tespiti ve Kültür İmkanlarının Araştırılması”, ve
“Çayeli Bakır İşletmeleri Karadeniz ve Büyükdere Çevresel Ölçme ve İzleme Programı”
projelerinde görev almıştır.
Bayram ZENGİN
1973 yılında Adıyaman’da doğdu. İlk ve orta eğitimini Adıyaman’da tamamladıktan
sonra 1988 yılında Ankara Laborant Meslek Lisesini kazandı. 1991 yılında öğrenimini
bitirdikten sonra aynı yıl Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsüne tayin oldu. 1991
yılından beri Enstitünün Ekoloji Bölümünde çalışmaktadır.
Daha önce “Karadeniz’de Su Kirliliğine Sebep Olan Faktörlerin Belirlenmesi”, “Deniz
ve Akarsulardaki Kirliliğin Karadeniz’deki Ekonomik Değeri Yüksek Balıkların Stok ve
Üremesine Olan Etkisinin Belirlenmesi”, “Karadeniz Alabalığının Biyoekolojik Özelliklerinin
Belirlenmesi ve Kültür İmkanlarının araştırılması”, “Doğu Karadeniz’deki Av Gücünün
Demersal Balık Stokları Üzerine Olan Etkisinin Tespiti” ve “Çıldır Gölü Tatlı Su
Midyelerinin Populasyon Parametrelerinin Tespiti ve Ekonomik Olarak Değerlendirme
İmkanları”, projelerinde çalıştı.
Halen 1993 yılından itibaren devam eden “Çayeli Bakır İşletmeleri Karadeniz ve
Büyükdere Çevresel Ölçme ve İzleme Programı” ve “Karadeniz Alabalığının Yetiştiriciliği ve
Balıklandırma Amacıyla Kullanımı” projelerinde çalışmalarını sürdürmektedir.
96
Celal YILDIRIM
1963 yılında Trabzon-Yomra’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Yomra’da bitirdi. 1989
yılında KTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümünden Kimyager unvanı ile mezun oldu.
1990 yılında askerlik görevini tamamladı. 1991-1996 yıllarında Trabzon Su Ürünleri
Araştırma Enstitüsünde mevsimlik işçi olarak çalıştı.
Aralık 1996’daMilli Eğitim Bakanlığı bünyesinde öğretmen olarak Artvin ilinde görev
yaptı. Şubat 2001’de Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne
Kimyager olarak atandı. Enstitüde görev yaptığı sürede “Karadeniz Bölgesinde Su Kirliliğine
Sebep Olan Faktörlerin Belirlenmesi ve Su Ürünlerine Etkilerinin Araştırılması”,
“Karadeniz’de Ağır Metal Kirliliğinin Karasal Kaynaklarının Belirlenmesi” ve “Çayeli Bakır
İşletmeleri Karadeniz ve Büyükdere Çevresel Ölçme ve İzleme Programı” projelerinde görev
almıştır.
Halen Ankara Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsünde Kimyager olarak görev
yapmaktadır.
Serkan SERDAR
1974 yılında Trabzon-Akçaabat’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Akçaabat’ta, lise
öğrenimini ise Trabzon Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde tamamladı.
1992 yılında K.T.Ü. Rize M.Y.O. Makine-Resim ve Konstrüksiyon bölümüne girdi
ve bu bölümden 1994 yılında mezun oldu
1995 yılında K.T.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Kimya bölümünü kazandı ve 1999 yılında
“Kimyager” ünvanı ile mezun oldu.
Halen Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde Sözleşmeli Kimyager olarak
çalışmaktadır.
9. EKLER
Ek Tablo 1. 1990 yılı aylık ortalama deniz suyu sıcaklık değerlerinin derinliğe bağlı değişimi
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
9.58±0.175
(8.4-10.6)
9.51±0.157
(8.8-10.6)
9.52±0.15
(8.9-10.6)
9.52±0.143
(8.9-10.6)
10.15±0.05
(10.1-10.2)
9.46±0.116
(9-10.2)
10.1±0.1
(10-10.2)
10.05±0.05
(10-10.1)
9.22±0.149
(8-10.1)
2
8.56±0.1
(7.6-9.2)
8.58±0.095
(7.7-9.1)
8.53±0.115
(7.7-9.1)
8.45±0.11
(7.7-9.1)
3
8.87±0.359
(7.8-12.1)
8.15±0.134
(7.8-9.3)
8.11±0.125
(7.8-9.2)
8.04±0.103
(7.7-9)
4
11.43±0.708
(7.8-14)
10.56±0.495
(7.9-12)
10.49±0.496
(7.9-12)
10.41±0.503
(7.9-12)
5
14.28±0.369
(11.6-17.2)
13.68±0.35
(11.8-16)
13.28±0.274
(11.4-15)
13±0.233
(11.2-15)
AYLAR
6
7
21.08±0.488 24.98±0.169
(17.6-26.5)
(24-26)
19.81±0.364 24.23±0.165
(16.3-21.4)
(23.5-25.4)
19.09±0.478 23.8±0.209
(15.9-21.5)
(22.2-25)
18.29±0.598 22.98±0.302
(13.3-21.7)
(20.8-24.8)
8
25.38±0.173
(24.1-27)
24.01±0.784
(10.8-25.8)
24.31±0.179
(22-25.4)
23.72±0.164
(22-24.7)
9
23.23±0.478
(17.5-25)
22.87±0.334
(21-24.5)
22.41±0.384
(18.2-24)
21.43±0.772
(12-24)
10
20.27±0.368
(18.4-22)
20.07±0.377
(18-21.8)
19.86±0.377
(18-21.5)
19.59±0.349
(17.9-21)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
8.46±0.121
(7.7-9.4)
8.02±0.144
(7.7-9.4)
9.86±0.43
(7.8-11.5)
12.33±0.213
(10.4-14)
16.21±0.667
(11.8-20.1)
21.3±0.323
(19.5-23.5)
21.44±0.649
(15.6-25)
17.81±0.878
(11-23.8)
18.45±0.66
(12.5-20)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
8.36±0.118
(7.6-9.4)
8.25±0.243
(7.6-10.4)
9.29±0.404
(7.9-11.5)
11.83±0.316
(8.9-14)
13.73±0.531
(11.3-18.1)
15.26±0.922
(11-23)
14.21±0.753
(9.8-25)
13.4±0.565
(10-15.8)
14.66±0.842
(9.5-18.3)
11
15.82±0.356
(14-19.1)
15.66±0.315
(14-18.3)
15.65±0.289
(14-18.3)
15.45±0.263
(14-18.1)
14.24±0.226
(13-15)
13.35±0.422
(11-17)
11.16±0.626
(8.5-14.3)
9.85±0.71
(6.5-13.6)
10.02±0.543
(6.1-13.5)
12
12.28±0.307
(10.5-14)
12.3±0.291
(10.5-14)
12.25±0.292
(10.5-14)
12.22±0.293
(10.5-14)
12.05±0.289
(10-14)
11.38±0.263
(9.8-13.5)
10.52±0.355
(7.7-12.5)
9.56±0.488
(6.3-12)
9.41±0.572
(6.3-13.3)
11
8.83±0.079
(8.2-9.2)
8.88±0.07
(8.2-9.2)
8.76±0.071
(8.4-9.3)
8.8±0.083
(8.1-9.3)
8.96±0.09
(8.5-9.3)
9.04±0.108
(8.2-9.7)
9.66±0.181
(8.8-10.5)
9.91±0.205
(9-10.9)
9.89±0.159
(8.6-11)
12
9.42±0.073
(9.1-10.1)
9.41±0.085
(9-10.4)
9.42±0.084
(9-10.4)
9.38±0.082
(9-10.5)
9.44±0.088
(8.9-10.5)
9.55±0.075
(8.9-10)
9.67±0.1
(8.8-10.4)
9.91±0.146
(8.8-10.9)
9.99±0.16
(8.8-10.9)
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
8.34±0.346
(7.5-9.8)
8.46±0.33
(7.3-9.7)
8.4±0.323
(7.2-9.6)
8.43±0.317
(7.3-9.6)
9.55±0.15
(9.4-9.7)
8.39±0.317
(7.3-9.6)
9.45±0.15
(9.3-9.6)
9.3±0.3
(9-9.6)
8.33±0.406
(6.7-9.8)
2
8.05±0.185
(7.3-9.4)
8.13±0.237
(6.7-9.8)
8.12±0.245
(6.9-9.7)
7.99±0.234
(6.5-9.5)
3
10.07±0.504
(7-12.3)
10.37±0.436
(7.5-11.9)
10.28±0.409
(7.5-11.6)
10.28±0.413
(7.6-11.8)
4
8.47±0.558
(7-10.2)
8.47±0.357
(7.4-9.6)
8.33±0.34
(7.4-9.5)
8.43±0.338
(7.4-9.5)
5
8.74±0.243
(6.5-11)
8.41±0.204
(7-9.6)
8.39±0.228
(6.5-10)
8.35±0.206
(6.7-9.4)
AYLAR
6
7
8.84±0.333
7.89±0.248
(6.2-10.8)
(6.3-9.2)
8.82±0.363
7.49±0.265
(6.4-11.7)
(5.5-8.9)
8.88±0.335
7.48±0.248
(6.7-11.5)
(5.8-9.5)
8.69±0.305
7.47±0.208
(6.6-10.9)
(5.6-8.5)
8
7.09±0.113
(5.7-7.4)
7.14±0.092
(6.2-7.6)
7.18±0.111
(5.9-7.6)
7.44±0.072
(6.9-7.8)
9
7.47±0.085
(6.8-8)
7.49±0.062
(7-7.8)
7.4±0.104
(7-8.2)
7.64±0.149
(7-9.2)
10
7.98±0.175
(7.1-9.4)
7.83±0.085
(7.2-8.2)
7.95±0.074
(7.4-8.3)
8.15±0.171
(7.4-9.5)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
7.92±0.221
(6.5-9.6)
10.24±0.435
(7.6-11.8)
8.42±0.279
(7.4-9.4)
8.44±0.204
(6.5-9.6)
8.76±0.344
(6.5-12.1)
7.65±0.229
(5.8-9.1)
7.64±0.187
(5.9-8.6)
8.1±0.176
(7.2-9.2)
8.35±0.18
(7.6-9.6)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
7.81±0.153
(6.7-8.7)
9.64±0.494
(7.2-12.2)
8.25±0.431
(6.8-9.6)
8.61±0.202
(7.2-9.7)
8.88±0.309
(6.4-10.1)
8.75±0.292
(6.9-10.5)
8.32±0.24
(6.4-9.3)
9±0.157
(7.9-9.8)
8.96±0.179
(8.2-10.2)
97
Ek Tablo 2. 1990 yılı aylık ortalama deniz suyu çözünmüş oksijen değerlerinin derinliğe bağlı değişimi
Ek Tablo 3. 1990 yılı aylık ortalama deniz suyu pH değerlerinin derinliğe bağlı değişimi
Derinlik
(m)
20
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
25
7.94±0.234
(7.5-8.6)
7.95±0.084
(7.4-8.6)
7.76±0.034
(7.6-7.9)
7.8±0.085
(7.4-8.1)
8.09±0.021
(8-8.2)
8.11±0.05
(7.6-8.6)
8±0.039
(7.8-8.1)
7.79±0.039
(7.4-8.1)
7.8±0.265
(7.3-8.2)
8.18±0.054
(7.9-8.43)
30
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
40
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
50
7.92±0.24
(7.5-8.6)
8±0.069
(7.8-8.6)
7.73±0.042
(7.5-7.9)
7.67±0.119
(7.2-8.1)
8.04±0.02
(7.9-8.2)
8.03±0.099
(6.7-8.5)
8.02±0.039
(7.8-8.2)
7.8±0.041
(7.4-8.1)
7.57±0.491
(6.6-8.2)
8.12±0.053
(7.8-8.3)
10
22.04±0.507
(19.7-24.2)
21.7±0.383
(19.9-23.2)
21.41±0.317
(19.9-22.7)
21.29±0.298
(19.9-22.4)
21.04±0.27
(19.9-22.1)
20.74±0.245
(19.7-22)
19.84±0.465
(17.5-21.6)
19.35±0.484
(16.8-21.1)
17.69±0.657
(14.4-19.5)
11
17.27±0.294
(15.8-18.4)
16.96±0.299
(15.4-18.5)
16.88±0.286
(15.5-18.5)
16.81±0.279
(15.4-18.5)
16.83±0.334
(15.1-18.5)
16.46±0.43
(13.4-18.3)
16.19±0.47
(13.2-18.3)
15.17±0.627
(12.3-17.8)
14.36±0.756
(11.5-18)
5
10
15
2
8.08±0.058
(7.9-8.6)
8.09±0.062
(7.9-8.6)
8.09±0.072
(7.9-8.6)
8.05±0.058
(7.9-8.6)
3
7.67±0.117
(6.6-8)
7.78±0.039
(7.6-7.9)
7.8±0.03
(7.7-7.9)
7.8±0.03
(7.7-7.9)
4
7.8±0.109
(7.4-8.2)
7.91±0.094
(7.6-8.2)
7.9±0.085
(7.7-8.2)
7.87±0.071
(7.7-8.1)
5
8.05±0.042
(7.6-8.3)
8.09±0.025
(8-8.2)
8.09±0.027
(8-8.2)
8.06±0.02
(8-8.2)
AYLAR
6
7
8.02±0.07
8±0.044
(7.2-8.5)
(7.7-8.3)
8.06±0.062
8.02±0.053
(7.2-8.2)
(7.7-8.2)
8.08±0.066
8.01±0.053
(7.2-8.4)
(7.7-8.2)
8.06±0.057
8.03±0.047
(7.3-8.2)
(7.8-8.2)
11
8.07±0.033
(7.9-8.3)
8.04±0.031
(7.9-8.2)
8.07±0.036
(8-8.3)
8.1±0.027
(7.9-8.3)
8.08±0.02
(8-8.1)
8.03±0.027
(7.9-8.2)
8.02±0.048
(7.9-8.2)
8.05±0.043
(7.9-8.2)
8.04±0.028
(7.9-8.2)
Y
1
7.9±0.249
(7.4-8.6)
8±0.259
(7.5-8.8)
7.98±0.252
(7.4-8.7)
7.96±0.246
(7.4-8.6)
8
7.88±0.029
(7.7-8.2)
7.81±0.044
(7.4-8.2)
7.81±0.039
(7.4-8.1)
7.83±0.03
(7.6-8.1)
9
7.93±0.088
(7.8-8.1)
7.93±0.12
(7.7-8.1)
7.93±0.12
(7.7-8.1)
7.9±0.173
(7.6-8.2)
10
8.18±0.056
(7.8-8.45)
8.14±0.047
(7.9-8.46)
8.13±0.053
(7.9-8.44)
8.14±0.047
(7.9-8.43)
12
-
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
9.77±0.115
(8.9-10.5)
9.77±0.111
(9-10.5)
9.77±0.109
(8.8-10.3)
9.78±0.095
(8.9-10.2)
9.79±0.089
(9-10.2)
9.86±0.121
(8.9-11)
9.79±0.089
(8.9-10.2)
9.66±0.102
(9-10.1)
9.39±0.165
(8-10)
2
7.88±0.212
(7.5-8.9)
7.78±0.241
(7.2-8.9)
7.75±0.251
(7.2-8.9)
7.73±0.258
(7.2-8.9)
7.78±0.254
(7.2-8.9)
7.7±0.228
(7.2-8.7)
7.63±0.254
(7.1-8.8)
7.47±0.275
(7-8.7)
7.25±0.136
(7-7.8)
3
7.16±0.128
(6.7-7.8)
7±0.083
(6.8-7.5)
6.81±0.116
(6.3-7.3)
6.76±0.118
(6.3-7.3)
6.74±0.125
(6.3-7.3)
6.72±0.158
(6.2-7.4)
6.73±0.167
(6-7.4)
6.69±0.175
(6-7.3)
6.71±0.182
(6-7.4)
4
9.84±0.724
(7.4-12.5)
8.83±0.402
(7.2-10.2)
8.24±0.356
(7.1-10.2)
7.74±0.372
(7-9.8)
7.09±0.134
(6.5-7.5)
6.79±0.135
(6-7)
6.61±0.144
(5.8-6.9)
6.23±0.163
(5.5-6.6)
6.16±0.151
(5.5-6.5)
5
13.38±0.441
(11-17)
12.97±0.631
(10.5-19)
11.89±0.667
(8.5-18.2)
10.76±0.828
(7-18.2)
9.66±0.779
(6-14.7)
8.91±0.74
(5.5-13.8)
8.38±0.759
(5.2-13.9)
8.2±0.803
(5.2-13.4)
6.71±0.647
(5.1-13.2)
AYLAR
6
7
16.83±0.715 25.09±0.381
(13.8-20.5)
(21-27.1)
16.07±0.745 24.41±0.442
(12.7-20.5)
(18.5-26.8)
14.39±0.765 23.8±0.536
(11.2-20.5)
(16.5-26.6)
13.67±0.791 22.74±0.836
(10.9-20)
(12.8-26.1)
12.74±0.798 21.41±0.999
(10-19)
(11-26)
11±0.597
19.85±1.135
(7.2-14)
(7.9-25.6)
9.14±0.768 18.62±1.119
(5.8-13.2)
(5.9-24.5)
6.44±0.479 14.77±0.955
(4.2-9)
(5.7-21.7)
5.44±0.317 13.91±0.922
(4-8)
(5.5-24.8)
8
27.28±0.163
(26.4-28)
26.82±0.054
(26.5-27)
26.41±0.065
(26.1-26.7)
26.2±0.103
(25.7-26.6)
25.98±0.193
(25.1-26.6)
25.19±0.45
(22.5-26.5)
24.55±0.518
(21.6-26.1)
20.67±0.845
(16.5-25.8)
18.82±1.503
(13-27)
9
23.89±0.379
(21.9-25.6)
23.6±0.351
(21.5-24.9)
23.45±0.353
(21.4-24.7)
23.32±0.343
(21.4-24.6)
23.09±0.359
(21.4-24.5)
22.49±0.428
(21-24.5)
18.56±1.62
(11.5-24.5)
14.77±1.553
(9.5-23.7)
12.43±0.671
(9-14.8)
98
12
12.25±1.35
(10.9-13.6)
12±1.2
(10.8-13.2)
12.1±1.2
(10.9-13.3)
11.9±1.5
(10.4-13.4)
12±1.2
(10.8-13.2)
12.05±1.35
(10.7-13.4)
12±1.2
(10.8-13.2)
12.05±1.25
(10.8-13.3)
12.45±0.95
(11.5-13.4)
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
9.87±0.064
(9.4-10.2)
9.88±0.057
(9.5-10.2)
9.85±0.068
(9.4-10.2)
9.89±0.061
(9.4-10.2)
9.87±0.052
(9.4-10.3)
9.86±0.055
(9.4-10.2)
9.89±0.068
(9.3-10.2)
9.86±0.086
(9-10.3)
9.85±0.049
(9.5-10.1)
2
10.4±0.089
(10.2-10.6)
10.43±0.042
(10.3-10.6)
10.37±0.056
(10.2-10.6)
10.47±0.08
(10.3-10.8)
10.45±0.085
(10.3-10.8)
10.45±0.067
(10.3-10.7)
10.5±0.082
(10.3-10.8)
10.48±0.083
(10.2-10.8)
10.45±0.099
(10.1-10.8)
3
10.6±0.103
(10-11.2)
10.66±0.088
(10.2-11.2)
10.56±0.112
(10.1-11.2)
10.59±0.087
(10-10.9)
10.56±0.09
(10.1-11)
10.51±0.089
(10.1-10.9)
10.48±0.089
(10.1-10.9)
10.56±0.108
(10-11)
10.44±0.138
(9.8-11)
4
10.2±0.133
(9.6-10.5)
10.14±0.138
(9.5-10.4)
10.34±0.081
(9.9-10.6)
10.46±0.111
(10-10.8)
10.7±0.049
(10.6-10.9)
10.73±0.064
(10.6-11)
10.73±0.115
(10.1-11)
10.9±0.065
(10.8-11.2)
11.01±0.055
(10.8-11.2)
5
9.14±0.185
(8-10.2)
9.34±0.179
(8.1-10.2)
9.48±0.18
(8.3-10.4)
9.71±0.238
(8-10.6)
10.03±0.212
(8.4-11)
10.22±0.243
(8.1-11)
10.31±0.239
(8.4-11.2)
10.27±0.263
(8.1-11.2)
10.46±0.245
(8.1-11.2)
AYLAR
6
7
8.69±0.168
6.48±0.225
(8-9.8)
(4.5-8)
8.63±0.121
6.89±0.218
(8.1-9.2)
(5-8.2)
8.93±0.119
6.93±0.224
(8-9.5)
(5-8.6)
9.06±0.113
7.18±0.243
(8.2-9.6)
(5.1-9.3)
9.14±0.132
7.25±0.278
(8.4-9.8)
(5.1-9.6)
9.46±0.166
7.32±0.324
(8.4-10.4)
(4.9-10.6)
9.93±0.179
7.7±0.354
(9.1-10.8)
(5-11)
10.54±0.128 8.28±0.304
(9.4-11.2)
(5.8-11.2)
10.59±0.135 8.31±0.318
(9.4-11.4)
(5.8-11)
8
6.87±0.11
(6.3-7.3)
6.5±0.18
(5.5-7.3)
6.57±0.127
(6.1-7.3)
6.57±0.114
(6.1-7.1)
6.5±0.16
(5.6-7.2)
6.5±0.161
(5.8-7.4)
6.7±0.11
(6.3-7.3)
7.45±0.213
(6.4-8.4)
7.27±0.345
(5.3-8.6)
9
6.94±0.186
(5.7-7.6)
6.78±0.147
(5.7-7.3)
6.73±0.137
(5.7-7.2)
6.63±0.172
(5.6-7.3)
6.69±0.166
(5.6-7.5)
6.86±0.192
(5.6-7.7)
7.14±0.226
(5.5-7.8)
7.88±0.392
(5.5-10.1)
8.41±0.271
(7.3-10.2)
11
7.69±0.159
(7.2-8.8)
7.66±0.172
(7-8.6)
7.69±0.15
(7.1-8.6)
7.74±0.159
(7-8.7)
7.78±0.172
(6.9-8.8)
7.72±0.202
(6.5-8.8)
7.85±0.183
(7.1-8.9)
8.08±0.239
(7.4-9.8)
8.32±0.206
(7.4-9.8)
12
9±0.4
(8.6-9.4)
9.05±0.35
(8.7-9.4)
9.1±0.2
(8.9-9.3)
9.25±0.15
(9.1-9.4)
9.1±0.1
(9-9.2)
9.2±0
(9.2-9.2)
8.9±0.7
(8.2-9.6)
9.35±0.15
(9.2-9.5)
8.95±0.15
(8.8-9.1)
10
8.55±0.027
(8.4-8.6)
8.59±0.035
(8.4-8.7)
8.45±0.124
(7.6-8.7)
8.59±0.023
(8.5-8.7)
8.56±0.018
(8.5-8.6)
8.55±0.019
(8.5-8.6)
8.53±0.025
(8.4-8.6)
8.5±0.027
(8.4-8.6)
8.43±0.067
(8.1-8.6)
11
7.94±0.224
(6.5-8.8)
8.31±0.048
(8.1-8.5)
8.32±0.049
(8-8.5)
8.3±0.052
(8-8.5)
8.28±0.055
(8-8.5)
8.28±0.053
(8-8.5)
8.23±0.058
(8-8.5)
8.21±0.062
(7.9-8.5)
8.12±0.065
(7.9-8.6)
12
8.6±0.1
(8.5-8.7)
8.65±0.15
(8.5-8.8)
8.65±0.05
(8.6-8.7)
8.6±0
(8.6-8.6)
8.5±0
(8.5-8.5)
8.45±0.05
(8.4-8.5)
8.45±0.15
(8.3-8.6)
8.35±0.15
(8.2-8.5)
8.45±0.15
(8.3-8.6)
99
10
6.46±0.27
(5.8-8.2)
6.61±0.259
(5.9-8.3)
6.61±0.259
(5.9-8.2)
6.68±0.228
(6-8.1)
6.79±0.245
(6.1-8.3)
6.81±0.234
(6-8.2)
6.89±0.187
(6.1-7.8)
7.05±0.169
(6.3-7.9)
7.29±0.215
(6.2-8.4)
Derinlik
(m)
AYLAR
1
Y
-
5
-
10
-
15
-
20
-
25
-
30
-
40
-
50
-
2
7.95±0.15
(7.8-8.1)
7.9±0.1
(7.8-8)
8±0.2
(7.8-8.2)
7.9±0.1
(7.8-8)
7.95±0.05
(7.9-8)
8.05±0.05
(8-8.1)
8±0.1
(7.9-8.1)
7.9±0.1
(7.8-8)
7.95±0.05
(7.9-8)
3
4
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
5
8.33±0.076
(8.1-8.5)
8.4±0.183
(7.9-8.9)
8.47±0.138
(8.2-8.9)
8.33±0.056
(8.2-8.5)
8.57±0.092
(8.3-8.8)
8.53±0.138
(8.1-8.8)
8.5±0.126
(8.1-8.7)
8.53±0.112
(8.2-8.8)
8.4±0.073
(8.2-8.6)
6
-
7
8.5±0.055
(8.04-8.9)
8.53±0.054
(8.2-9)
8.5±0.05
(8.2-9)
8.49±0.05
(8.1-8.9)
8.46±0.056
(8-8.9)
8.42±0.056
(7.9-8.8)
8.38±0.052
(7.9-8.8)
8.29±0.055
(7.8-8.7)
8.36±0.052
(7.8-8.8)
8
8.69±0.025
(8.6-8.8)
8.65±0.043
(8.4-8.8)
8.65±0.043
(8.4-8.8)
8.67±0.027
(8.6-8.8)
8.65±0.025
(8.6-8.8)
8.64±0.028
(8.5-8.8)
8.62±0.033
(8.5-8.8)
8.65±0.016
(8.6-8.7)
8.44±0.098
(7.8-8.7)
9
8.63±0.075
(8.1-8.9)
8.73±0.076
(8.1-8.9)
8.72±0.083
(8-8.9)
8.71±0.082
(8-8.9)
8.7±0.068
(8.1-8.8)
8.68±0.077
(8-8.8)
8.66±0.079
(8-8.8)
8.6±0.088
(7.9-8.8)
8.58±0.094
(7.8-8.9)
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
9.42±0.432
(7.2-10.8)
8.71±0.338
(7-9.6)
8.64±0.362
(6.6-9.5)
8.7±0.334
(7-9.5)
8.7±0.323
(7-9.6)
8.69±0.338
(7-9.6)
8.72±0.333
(7-9.6)
8.77±0.368
(6.8-9.8)
8.72±0.442
(6-9.9)
2
-
3
9.23±0.602
(6.9-11.6)
8.05±0.43
(6.2-10.5)
7.71±0.349
(6-10.3)
7.77±0.357
(6-10.3)
7.57±0.317
(6.1-10.1)
7.8±0.419
(6.1-10.8)
7.62±0.271
(6.3-9.4)
7.48±0.162
(6.3-8.1)
7.68±0.162
(6.9-8.7)
4
11.19±0.668
(9-14.5)
8.88±0.139
(8.3-9.5)
8.76±0.129
(8.2-9.4)
8.66±0.157
(7.9-9.4)
8.59±0.183
(7.9-9.5)
8.32±0.175
(7.6-9.2)
8±0.177
(7-8.6)
7.91±0.211
(6.8-8.7)
7.96±0.404
(6.3-9.6)
5
15±0.995
(12.3-16.5)
13.18±0.988
(10.8-14.9)
12.5±0.867
(10.6-14.6)
11.88±0.805
(10.2-13.7)
10.45±0.357
(9.7-11.2)
9.85±0.487
(8.5-10.7)
9.13±0.586
(7.5-10.2)
10.08±1.328
(7.7-13.8)
9.4±0.897
(7.5-11.5)
AYLAR
6
7
20.54±0.956 23.98±0.683
(16.5-25)
(22.2-26)
19.39±0.939 23.46±0.455
(16.2-23)
(22-24.7)
18.28±1.037 23.46±0.453
(15.2-23)
(22-24.7)
16.3±0.938 23.04±0.478
(12.3-21.1)
(21.8-24.5)
13.93±0.884 22.72±0.547
(10.8-18.4)
(21.5-24.4)
12.67±1.18 22.38±0.523
(9.6-21.1)
(21.2-23.9)
10.8±0.477 20.28±0.554
(8.8-13.2)
(19-22.3)
10±0.58
15.34±1.303
(7.7-12.4)
(11.6-19.2)
10.67±1.108 18.78±2.027
(7.6-17.7)
(12.3-24.9)
8
25.18±0.766
(23-26.6)
24.78±0.528
(23.4-25.7)
24.65±0.386
(23.9-25.5)
24.15±0.452
(23.1-25.3)
23.95±0.555
(22.7-25.4)
23.75±0.519
(23-25.2)
23.3±0.455
(22.5-24.5)
21.13±1.397
(17-23.1)
18.08±1.189
(15.7-21.2)
9
23.27±0.782
(18-27)
23±0.685
(18-26.5)
22.45±0.651
(17.5-25.5)
21.57±0.751
(17.5-24.7)
19.36±0.98
(13.7-24)
16.48±1.17
(11-22.6)
14.04±1.151
(9.5-20.3)
11.83±0.958
(8.2-18.8)
10.83±1.045
(5-16.7)
10
-
11
11.95±2.45
(9.5-14.4)
11.8±2.4
(9.4-14.2)
11.7±2.4
(9.3-14.1)
11.65±2.35
(9.3-14)
11.6±2.4
(9.2-14)
11.6±2.4
(9.2-14)
11.2±2
(9.2-13.2)
10±0.9
(9.1-10.9)
9.55±0.55
(9-10.1)
12
10.18±0.138
(9.9-10.5)
10.13±0.075
(10-10.3)
10.13±0.111
(9.9-10.4)
10.25±0.15
(9.9-10.5)
10.13±0.125
(10-10.5)
9.83±0.312
(9-10.5)
9.85±0.29
(9.1-10.5)
9.9±0.268
(9.2-10.5)
9.85±0.312
(9-10.5)
11
8.45±0.05
(8.4-8.5)
8.6±0.1
(8.5-8.7)
8.65±0.15
(8.5-8.8)
8.7±0.1
(8.6-8.8)
8.75±0.05
(8.7-8.8)
8.8±0
(8.8-8.8)
8.9±0
(8.9-8.9)
9±0
(9-9)
8.95±0.05
(8.9-9)
12
9.53±0.275
(8.8-10)
9.5±0.245
(8.9-9.9)
9.4±0.28
(8.7-9.9)
9.48±0.269
(8.8-10)
9.48±0.214
(8.9-9.8)
9.75±0.119
(9.4-9.9)
9.75±0.185
(9.3-10.2)
9.78±0.193
(9.4-10.3)
9.58±0.239
(9-10.1)
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
9.2±0.228
(8.2-10)
9.39±0.175
(8.8-10.1)
9.56±0.169
(9-10.7)
9.21±0.236
(8.2-10.1)
9.23±0.179
(8.6-10)
9.33±0.167
(8.8-10.2)
9.4±0.201
(8.7-10.2)
9.42±0.31
(8.2-11)
9.1±0.289
(8.2-10.5)
2
-
3
8.81±0.325
(6.7-10.3)
8.88±0.311
(7-10.3)
9±0.322
(7-10.6)
9.14±0.341
(7.1-10.9)
9.22±0.332
(7.1-10.7)
9.17±0.316
(7.1-11)
9.37±0.268
(7.6-11)
9.35±0.236
(8-10.9)
9.38±0.219
(8.2-10.7)
4
8.7±0.366
(6.8-10)
8.92±0.2
(7.8-9.5)
8.96±0.24
(7.8-9.9)
9±0.193
(8.1-9.7)
8.97±0.186
(8.1-9.6)
8.91±0.222
(7.8-9.6)
9.09±0.317
(8-10.6)
9.03±0.286
(8-10.1)
9.06±0.349
(7.8-10.4)
5
7.53±0.221
(7.1-8)
7.7±0.268
(7.1-8.2)
7.8±0.245
(7.2-8.2)
8.03±0.259
(7.4-8.5)
8.7±0.749
(7.4-10.8)
8.7±0.648
(7.5-10.5)
9.23±0.905
(7.7-11.8)
8.73±0.377
(8.2-9.8)
8.85±0.501
(7.9-10.1)
AYLAR
6
7
7.34±0.183
7.22±0.397
(6.8-8.3)
(5.7-7.9)
7.64±0.167
7.12±0.31
(6.9-8.4)
(5.9-7.5)
7.73±0.21
7.14±0.35
(6.8-8.8)
(5.8-7.7)
7.84±0.268
7.16±0.298
(7-9.2)
(6-7.6)
8.32±0.325
7.28±0.326
(7-10.1)
(6-7.8)
8.71±0.373
7.24±0.326
(7.4-11.1)
(6-7.9)
8.98±0.436
7.48±0.365
(7.3-11)
(6.1-8.1)
9.21±0.463
8.64±0.361
(7.3-11.4)
(7.5-9.6)
9±0.368
8.82±0.803
(7.8-11.2)
(6.5-11.2)
8
6.68±0.131
(6.3-6.9)
6.7±0.122
(6.4-7)
6.85±0.126
(6.5-7.1)
6.88±0.189
(6.5-7.2)
7.1±0.196
(6.7-7.6)
7.15±0.155
(6.8-7.5)
7.25±0.155
(6.9-7.6)
8±0.612
(7.1-9.8)
8.45±0.669
(7.1-10.2)
9
7.09±0.159
(6.5-8)
7.22±0.178
(6.7-8.3)
7.3±0.175
(6.8-8.5)
7.5±0.234
(6.9-9.5)
7.63±0.236
(7-9.7)
8.12±0.211
(7.1-9.4)
8.71±0.274
(7.3-10.5)
9.44±0.355
(7.9-12.4)
9.57±0.319
(8.2-11.7)
10
-
100
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
7.94±0.103
(7.5-8.4)
8.18±0.123
(7.7-8.6)
8.16±0.125
(7.6-8.5)
8.16±0.125
(7.6-8.5)
8.14±0.12
(7.6-8.5)
8.14±0.124
(7.7-8.6)
8.16±0.129
(7.6-8.6)
8.09±0.116
(7.7-8.5)
8.01±0.102
(7.8-8.5)
2
-
3
8.14±0.066
(7.5-8.3)
8.27±0.036
(8.1-8.4)
8.25±0.028
(8.1-8.4)
8.23±0.036
(8.1-8.4)
8.25±0.034
(8.1-8.5)
8.25±0.028
(8.1-8.4)
8.21±0.051
(7.8-8.4)
8.16±0.023
(8.1-8.3)
8.13±0.068
(7.5-8.5)
4
8.19±0.045
(7.9-8.4)
8.28±0.036
(8.1-8.5)
8.26±0.029
(8.1-8.4)
8.24±0.044
(8.1-8.5)
8.26±0.034
(8.1-8.4)
8.24±0.058
(8-8.5)
8.21±0.061
(7.9-8.4)
8.2±0.05
(8-8.3)
8.25±0.05
(8-8.5)
5
7.75±0.26
(7-8.1)
7.78±0.263
(7-8.1)
7.8±0.268
(7-8.1)
7.85±0.284
(7-8.2)
7.83±0.309
(6.9-8.2)
7.83±0.309
(6.9-8.2)
7.85±0.318
(6.9-8.2)
7.88±0.325
(6.9-8.2)
7.8±0.3
(6.9-8.1)
AYLAR
6
7
8.18±0.052
8.3±0.145
(7.9-8.4)
(7.9-8.8)
8.11±0.048
8.16±0.163
(8-8.4)
(7.9-8.8)
8.12±0.052
8.18±0.169
(7.9-8.4)
(7.8-8.8)
8.01±0.031
8.22±0.162
(7.8-8.1)
(7.8-8.8)
8.11±0.048
8.26±0.163
(7.8-8.2)
(7.8-8.8)
8.03±0.067
8.16±0.15
(7.6-8.3)
(7.8-8.7)
8.16±0.056
8.22±0.159
(7.9-8.4)
(7.7-8.7)
8.1±0.05
8.14±0.112
(7.8-8.3)
(7.7-8.3)
8.1±0.055
8.18±0.211
(7.8-8.4)
(7.6-8.9)
8
8.1±0.108
(7.8-8.3)
8.05±0.155
(7.6-8.3)
8.08±0.16
(7.6-8.3)
8.03±0.149
(7.6-8.3)
8.03±0.149
(7.6-8.3)
8±0.168
(7.5-8.2)
7.93±0.206
(7.4-8.3)
7.73±0.25
(7.2-8.2)
7.45±0.463
(6.3-8.2)
9
7.91±0.1
(7.2-8.2)
7.93±0.11
(7.1-8.3)
7.95±0.1
(7.2-8.2)
7.9±0.115
(7-8.2)
7.91±0.124
(7.1-8.2)
7.95±0.121
(7.2-8.4)
8.05±0.104
(7.2-8.3)
7.98±0.131
(7-8.5)
8.01±0.112
(7.2-8.3)
10
-
11
8.2±0.1
(8.1-8.3)
8.15±0.05
(8.1-8.2)
8.1±0.1
(8-8.2)
8.15±0.05
(8.1-8.2)
8.15±0.05
(8.1-8.2)
8.05±0.05
(8-8.1)
8.05±0.05
(8-8.1)
8.2±0
(8.2-8.2)
8.2±0.1
(8.1-8.3)
12
8.19±0.042
(8.1-8.3)
8.26±0.055
(8.15-8.4)
8.29±0.054
(8.14-8.4)
8.28±0.058
(8.12-8.4)
8.24±0.053
(8.17-8.4)
8.29±0.043
(8.2-8.4)
8.28±0.045
(8.2-8.4)
8.23±0.063
(8.1-8.4)
8.2±0.041
(8.1-8.3)
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
7.71±0.109
(7.4-8.3)
7.64±0.124
(7.1-8.2)
7.66±0.158
(7-8.5)
7.73±0.115
(7.2-8.2)
7.68±0.118
(7.1-8.1)
7.66±0.096
(7.2-8)
7.59±0.106
(7-8)
7.7±0.12
(7.1-8.1)
7.68±0.118
(7-8)
2
6.34±0.116
(6.1-7.1)
6.35±0.098
(6.1-6.8)
6.36±0.084
(6.1-6.8)
6.3±0.085
(6-6.7)
6.4±0.093
(6.1-6.8)
6.43±0.112
(6.1-6.9)
6.41±0.103
(6-6.8)
6.43±0.112
(6.1-6.9)
6.48±0.109
(6.1-7)
3
6.72±0.282
(5.9-8.5)
6.58±0.248
(6-8.2)
6.4±0.203
(6-7.8)
6.26±0.091
(6-6.8)
6.19±0.073
(6-6.5)
6.11±0.063
(5.8-6.4)
6.11±0.059
(5.9-6.4)
6.07±0.041
(5.9-6.3)
6.07±0.017
(6-6.1)
4
9.47±0.226
(8-10.7)
8.96±0.267
(7.6-10.6)
8.48±0.227
(7.1-9.4)
7.98±0.237
(6.3-8.8)
7.61±0.206
(6.4-8.7)
7.2±0.231
(6.2-8.5)
7.14±0.218
(6.2-8.5)
6.94±0.231
(6-8.6)
6.92±0.215
(6.1-8.4)
5
14.41±0.765
(10.8-18.2)
12.81±0.471
(10.6-16)
11.59±0.47
(9.6-15)
10.5±0.423
(8.7-13.8)
9.45±0.385
(7.2-12)
8.85±0.299
(7.1-10.6)
8.13±0.296
(6.9-9.9)
7.17±0.279
(6.3-9.6)
6.84±0.193
(6.1-8)
AYLAR
6
7
19.75±1.429 22.93±0.117
(16.7-23.1)
(22.3-23.2)
18.85±1.385 22.19±0.393
(16.1-22)
(20.1-23.1)
17.38±1.627 21.77±0.376
(15.1-22)
(20-22.9)
15.08±1.98 20.81±0.758
(12.8-21)
(16.8-22.5)
13.43±1.898
18.7±1.54
(10.5-19)
(9.9-21.9)
11.25±0.67
15.39±1.7
(9.8-13)
(8.2-22.6)
10.65±0.233 11.76±1.804
(10.1-11.2)
(8.2-22)
10.3±0.627
8.61±0.728
(8.7-11.3)
(6.6-12.4)
8.1±0.692
7.6±0.722
(6.7-9.8)
(6.6-11.9)
8
9
101
Ek Tablo 10. 1993yılı aylık ortalama deniz suyu sıcaklık değerlerinin derinliğe bağlı değişimi
10
11
12
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
10.21±0.222
(9-11.2)
10.25±0.13
(9.9-11)
10.3±0.152
(9.9-11.2)
10.26±0.136
(9.9-11)
10.24±0.127
(9.9-11)
10.2±0.167
(9.3-11)
10.26±0.166
(9.4-11.1)
10.18±0.18
(9.2-11)
10.21±0.19
(9.1-11)
2
10.67±0.115
(10.2-11.2)
10.51±0.109
(10-10.9)
10.5±0.093
(10-10.9)
10.63±0.092
(10.2-10.9)
10.52±0.137
(10-10.9)
10.58±0.142
(10-11)
10.48±0.139
(10-11)
10.43±0.165
(9.9-11)
10.38±0.135
(9.9-10.9)
3
10.52±0.109
(10-10.9)
10.41±0.082
(10-10.8)
10.42±0.102
(9.9-10.9)
10.46±0.094
(10-10.9)
10.5±0.082
(10.1-10.9)
10.54±0.078
(10.2-10.8)
10.61±0.07
(10.2-10.9)
10.61±0.051
(10.4-10.8)
10.61±0.045
(10.4-10.8)
4
10.01±0.337
(8.4-11.4)
9.69±0.277
(8.4-10.9)
9.6±0.254
(8.6-10.9)
9.71±0.285
(8.6-11.3)
9.68±0.301
(8-11.3)
9.63±0.303
(8-11.1)
9.86±0.253
(8.8-11.3)
9.98±0.251
(8.6-11.4)
9.69±0.25
(8.5-10.8)
5
9.33±0.351
(7.5-10.8)
9.21±0.279
(7.9-10.6)
9.26±0.252
(8.2-10.5)
9.38±0.192
(8.6-10.6)
9.45±0.191
(8.7-10.8)
9.45±0.145
(8.8-10.1)
9.56±0.153
(8.9-10.8)
9.63±0.17
(8.6-11)
9.74±0.216
(8.6-11.4)
AYLAR
6
7
8.3±0.319
7.61±0.12
(7.7-8.9)
(7.2-8.2)
8.45±0.499
7.6±0.095
(7.6-9.8)
(7.1-7.9)
8.45±0.463
7.66±0.113
(7.7-9.7)
(7.1-8)
8.53±0.52
7.89±0.116
(7.5-9.9)
(7.6-8.5)
8.63±0.589
8.13±0.173
(7.5-10.2)
(7.7-8.9)
8.98±0.497
8.54±0.305
(8.1-10.4)
(7.6-9.6)
8.98±0.779
8.94±0.442
(8-11.3)
(7.5-10.2)
9.1±0.776
9.43±0.411
(8-11.4)
(7.8-10.4)
9.25±0.484
9.67±0.459
(8.3-10.6)
(7.9-10.9)
8
9
10
11
12
9
10
11
12
Derinlik
(m)
Y
5
10
15
20
25
30
40
50
1
8.11±0.029
(8-8.2)
8.12±0.04
(8-8.3)
8.11±0.035
(8-8.2)
8.13±0.036
(8-8.3)
8.17±0.026
(8.1-8.3)
8.15±0.032
(8-8.3)
8.09±0.03
(8-8.2)
8.13±0.031
(8-8.2)
8.1±0.066
(7.7-8.3)
2
8.14±0.038
(8-8.3)
8.19±0.023
(8.1-8.3)
8.17±0.029
(8.1-8.3)
8.11±0.044
(7.9-8.3)
8.14±0.041
(8-8.4)
8.14±0.047
(8-8.4)
8.17±0.044
(8-8.4)
8.11±0.035
(8-8.3)
8.14±0.029
(8-8.3)
3
8.21±0.065
(7.9-8.5)
8.18±0.049
(8-8.4)
8.16±0.034
(8-8.3)
8.11±0.026
(8-8.2)
8.11±0.026
(8-8.2)
8.08±0.015
(8-8.1)
8.08±0.028
(8-8.2)
8.09±0.031
(8-8.2)
8.09±0.026
(8-8.2)
4
8.44±0.047
(8.2-8.7)
8.48±0.055
(8.1-8.7)
8.45±0.056
(8.1-8.7)
8.44±0.069
(8-8.7)
8.43±0.063
(8-8.7)
8.46±0.056
(8.1-8.8)
8.39±0.061
(7.9-8.6)
8.35±0.067
(7.8-8.5)
8.3±0.062
(7.9-8.6)
5
8.52±0.044
(8.3-8.8)
8.55±0.049
(8.3-8.8)
8.48±0.042
(8.3-8.7)
8.5±0.045
(8.3-8.8)
8.45±0.041
(8.2-8.7)
8.43±0.045
(8.2-8.6)
8.42±0.062
(8.1-8.7)
8.35±0.055
(8.1-8.7)
8.28±0.084
(7.7-8.6)
AYLAR
6
7
8.43±0.118
8.23±0.075
(8.1-8.6)
(7.9-8.4)
8.35±0.104
8.19±0.08
(8.1-8.6)
(7.8-8.4)
8.3±0.071
8.21±0.067
(8.2-8.5)
(7.9-8.4)
8.33±0.048
8.23±0.052
(8.2-8.4)
(8-8.4)
8.35±0.119
8.23±0.047
(8.1-8.6)
(8-8.4)
8.38±0.144
8.2±0.044
(8.2-8.8)
(8.1-8.4)
8.38±0.118
8.1±0.044
(8.2-8.7)
(7.9-8.2)
8.33±0.18
8.04±0.048
(8-8.8)
(7.8-8.2)
8.23±0.304
7.94±0.037
(7.5-8.9)
(7.8-8)
8
102

trabzon açıklarında deniz suyunun bazı fiziksel ve kimyasal

Transkript

Benzer belgeler

rın sebep olduğu deniz kirliliğinin önlenmesi için kapasite

K ullanım

İDO Sunumu

DYOPLAST Plastik Duvar Boyası

Ekosistem Nedir? - 2. marmara denizi sempozyumu

vıvaldı - SAN DECO