yi > О rte 111a n ь A. С а ц ц ь Q brla

yi > О rte 111a n ь A. С а ц ц ь Q brla

yi >
О r t e 111 a n ь A.
С а ц ц ь
Q b r la
KRAJ N ASIZDAT
R o sto v-D on 1927
кар.
2 S i -J>
I Ктачаево-Ч|р*б<!Ья111
' ОБЛАСТНАЯ
*М|БЛ h>'v ^ P'tf Л__
Г о с т и п о г р а ф и я М .- К а р а ч а е в с к о г о О к р . И с п о л к о м а г . К и с л о в о д с к
К а р а ч а е в с к и й О б л и т о № 63
Т и р а ж 1500
З а к а з № 614
T e m i r c i n i t у s у.
(1917 inci Qbhib revoliusiasb ci>qardan
alqi>n isci sbnbfKii^ac cyrgseii. fantazia emda
xareketleni,
revoliusiadan
sorada kimle
fa jd alan n an b n sifatlav).
Solvsuz is qoluBuzda, qojmiBiizda,
buub tu rq an temir sbiiQbr BojnuBiizda.
Qan toeger Bet alqan gas, qart, igi, aman da,
xalqqa reaksiala sinn,en zamanda.
Soezde segiz saqatoja c-alqa tutulqan,
isdeva segizgeda segiz qosulqan.
Onaltb saqatlbq galb da gutulqan,
acli.q oelymden tileB, tbrnaB q u tu lq a n .
Isci sbnbfbni. menda Biri edim,
dunjamdan Bezis, suub cvryjedim.
Malbm, mylkym eki ajaojbm eki qolum,
coegyc в1а temir tvjgen, tutxan cokini.
CbdaB B oJalm aqan x ald a icim kvjyB,
term ileem ahlbm a, koervrge svjyB.
_
Bir
4
—
Issi kvn koervnmegen Bulut, tuBan,
x a u a tbB ti>nc, suuldaed ullu QoBan.
Esgi kiimlerimi BajJaB sbrtbma,
hajda cbqdbm syjym ly tuvqan gurtuma.
Basbmdan kvn, tvBden ese ger gaqaed,
sanlarbmdan ёьгьМав ter aqaedb.
Svsadbm da colda quru gi>rgbn qaBa,
qara svcuq taea ajlandbm сава— сава.
Svcuq iciB salqi>n cerge tartxanedim ,.
talqanbm a solv izleB gatxanedim.
Tajann,anlaj cbnacbqbm cerge geti.B,
kirpiklerim qbsblqanusajd esim ketiB!
Bir zamanda kvn tutuluB kec Bolqanca,
gerni ysy isci, elliden tolqanca.
Tav, tvz qalmaj qara cavka olturqanca,
коек кукугев ger da teBrene turqanca.
QbZbl Bajraqlanb tutiiB qollarbna,
giti qaraB оц1агьпа, sollarbna;
Qbcbradbla dunja b u z u b toert gani.na,
asbq Bolqan ajyleca mal qani>na.
Qbjbnlarb Birigiylv, ylgylved,
Bir m uratlarb Bolqanb Belgilied.
Kimi дъг1ав, kimi oetgyrlykden дь1ав,
kimi da kelie meni ва§ьть втЛав:
—
5
—
«Nek gatasan Bir tvlByzmy sen da B i z da
tur da qosul Birleseik вагьвьг da;»
«Qeter endi tar dunjaBbz Bir кед Bolsun!
adam Bolqan вагь B i r d i em ten, Bolsun!»
«Bajlaqa Bosqa qi.ji.n satxanbBbz
B ysyrevge «Qanli> i.ix» kvn taBxanbBbz»
«Bitev koergen zulmuBuznu unutmajbn,
bu kyclvkleni Birin da qurutmajbn.»
«Ne oeleik ne da Bygvn qan alajbq,
ne kerti «it» ne da adam qa sanalajbq.»
Бев a jttrq a коек Tjatb-qatb gasnadb,
Bizni taBa Bir Bulut eniB Basladb.
KeliB ysyBVzde toxtaB, Bizni коегув,
Buiutdan da Birev cbqdb salam вепв:
Kerrae qaslb, qi>sxa saqallb, teren koezlv,
qasxa maniudajlb, asarli> em da kesgin
soezlv.
Isci, ellini halbna асьв kyjgen,
tuvqan ceri «SiBir» den da Bizni svjgen.
Aslan k i B i k tcert cani.na ajlanaraq;
har cumlasb «hurluq» soezge в ajlanaraq;
«Dunja quralqanlb mugur gasaqanla!
etin, terisin canbvar asaqanla!»
«KoeBdv zalimlege qulluq etgenigiz!
Qanbqbzni. tas eterge cetgenigiz»
—
6
—
«Kapitalqa qarscb endi vrvleik
BasLBLzni. qutxarbr vcyn tirileik!»
Qbztv в1а svumajbn qan alajbq
qart kapitalqa ketmez eara salajbq!»
«Bizni B i r i B i z koeBdy alanb onlarbna!
Buqov salajbq zulmucu qollarbna!»
«Koezvynde koez gum m ajbn kyresigiz
Bvtyn d u n ja carlblan» Birlesigiz!»
«Casasbn isgi sbnbfnb Biriigi
апь azat eterik дапцьг tiriligi!»
DeB qbCbrbB ахьг soezy alaj Bitdi
xalqnb col Basgbsb boIub alda ketdi.
01 s a q a td a n ta v ia oezenlege avoianca,
gerge дациг ty jv l ad am la g av q an ca.
Eniskege ausxanca cerdegile,
gan kiriB tis bsartqanca koerdegile.
Koezge tuBan, cars caBdbrqan ozenleden, •
qaBbrca tar em qarann,T> g06zenleden.
Tutmaq BulBullari. qalmaj bos Bolqanca
Sarqdan kyn t i i B dunja nvrden tolqanca,
Cbnlblanb qollari», ajaqlari, Bajlapanca,
cbnsbzla da qoltuqlasbB ajlann,anca.
Gapon degen popnu ajtxan s®zyn si.jlaB,
«gasasbn patcax »degen дыпъ da еьг]ав.
—
7
—
Агвагьпа Barqani>qda oetmek tiles;
«ketigiz koezymy allbndan» deB tis вЛев
Bizni qojlanb quvqanca qvuB syrgen.
диавпь ornuna patron oq, Bergen.
Ol kvn апъ qolundan ппц1ев gan oelgen,
« т а sizge oetmek!» deB xilikge etiB kvlgen.
Nikalaj da ol kvn tvrmege kirgenca
tagb, taxtb tas Bolqanca, erigenca
«Ax... arti>qlbqi>m getdi» deB qaltbraB,
koezleri temir terezeden gbltbraB
turqanbna garlb xalqnb koely keniB
Bitey Ressejni isgi sbnbfc дещв.
Xar erkinlik qoluBuzqa Berilgenca
Biz da Buqovdan ьсхьпьв kerilgenca,
koergenimde: men da qaldbm yjyrsynyB,
umutsuz gasav cbqdb deB seirsiniB.
BirligiBiz ol kvn Bizge xurluq Berdi
amma Bizge plan sbzqan «Lenin» edi.
Lenin ol gblda qbrq geti gasbndaed,
bu koergenim oktiaBrnb Basbndaed.
Sarq tbSbrbvnu ajtojan soezleri
Esgi adet seriatdeB Birni а1ьв,
nazik Belim ani> zar gvgvnden talbB,
dunjanb кед gasavundan quru qali.B,
qi.jbnlbqqa koez kcere kesim i salbB,
Ne siasatdan erkinligim Bolmaji.n,
ne Buda gandb deB adamqa sanalmajbn,
zalimleden Bir kvn keliB qan almajbn,
artbqlbqa eziB, oelmej ne qalmajbn;
Koezyv kelse xajvanbca eltiB sati.B,
kceryrge syjmegenimi qoluna ati.B,
men gazbqqa da b u zorluqla век tatbB,
azmb turdum SasxbnlasbB avruB gati.B?!
«QbZbBbznb erge BerlikBiz bv a,jda
qalbnnb коев Berellik kelsin hajda»
deB dorij etiB gvrvgenne qbsda gajda
«gazbq даппъ satma» derik Bizge qajda?
Bblaj в]а eskilikde x a r i B b o I u b ,
dori, gasavdan cbqalmaj ва§ьть c u I u b ,
b u zatlanb koergen koezvm qandan toluB,
gasaqanem mugurlani)B, дь]ав, u I u b .
—
9
—
Tolqan ajca OktjaBbr tuvqanbnda;
Ressej zalim leni Bojnun Buvqanbnda,
kyclvk xaqsbzli>qni> кецце quvqanbnda,
вигип m egisuvluqnu d a guvqanbnda:
«TbSbrbvqa oquv, Bilim nege kerek?»
«dunjada xurluq gasavdan Bolsunla erek»
degenleni Basxanedi emen Terek,
senda sbna ol gasav igi ese dejrek!
«егщте» deB tajaq в1а uruvcula,
«erkinme» deB Bizni eziu turuvcula,
диав etsek: BojmiBuznu Buvuvcula,
celdyle bu gahillikni quvuvcula!
OktjaBbr aj har Bir zatiibda ten, etdi.
Bijni коетув qulnuda hur etiB ketdi.
Qarann,blbqnb kvnleri oeldy, Bitdi.
TbSbrbvda hur Bolurqa zaman getdi!
Hajda tbSbrbv Bolqan turmajbq gatbB!
em b u Baqalb zamannb Bosxa satbB,
garavsuz adet, nambsnb ucuzlatbB;
har zatdan ylys alajbq mbllbk atbB!
KoeBdy endi esgi gasavdan cbqajbq;
xursuzluq dunjasbna taBan urajbq,
har Bir isde erle в1а Bir Bolajbq,
Qarbq gasav sosializm qurajbq!..
N е у с у п t и у d u q?
Nvr koermein mutxuzlam),an mbdax kielle,
qartlbq kelginci Bvgvlgen m ugur Belle.
Tot gyrekden sbdi.rblbB ci.qqan soezle,
dunjasbna gi>laj, soqur Bolqan koezle,
Qar, вогап kyjdyrye gbjbri.lqan Betle,
syn,v, Bi.caq kesin srdqan etle.
Qbjbrda—Bucxaqda gersiz qalqanlada,
galcblbq etiB Belleri talqanlada,
Qazavatda topal, toenek Bolqanlada,
faBrikle sanbn yzvb alqanlada,
Вь1а вагь Bir gercikge tvjylgenle,
kcersen, dersen: delegatxa iilgenle!
Baslarbn qasi.jdbla qotur asaqanca,
neda Bir ullu zorluqda gasaqanea.
Bir alada qas keriBda kvlysedile
Bir— Birine Bblaj ajtbB soelesedile:
— И —
Ne vcyn tuvduq ajt дапьт bu dunjaqa?
keteimeziik boIub Germanna D anjaqaL.
Savdan cbIvb qara gerge kirirgemi?
neda oelmej, savluqqa term ilirgem i?
Oqese patcaxqa askerlik etergemi
«sen gasa» deB Biz dunjadan ketergemi?
Qanladan ед qari,vsuz ви1ви11а qadar,
cesgenleni em ucuzu talla qadar.
Bir sbjbBbz tergevyB vz Bizni Bolmaj
gasarqa tuvduq-ceimej neda qalmaj?!
Zavotlaqa galsbz kiriB islergem i?
ahiuBuznu galann,acli>q kyslergemi?
Em artbnda oram qa toegvlvrgemi?
Balacbqlari.Bbz asdan oelyrgemi?
Biz isleB Basxasb а§ав kijergem i
«xaqi.m» desen tutm aqqa jergemi?
Tutmaqda da aclbq, galannaclr.q getiB,
ausxanla ketgen gerge Bizda ketie;
Andada toqmaq tajaqi. tijergemi?
emda gahanim otunda kvergemi?
Oqaj.... Biz kisige amanlbq quvmadbq!
neda B i z b u gasavqa dee tuvmadbq.
Bygyn Bizni kiBik m inni koelv tardb
..akin esde tu tu llu q Bir zatgbq Bardb:
—
12
—
Bvgvnny kyn Bizni ycyn Buzdu, qardb,
amma Bvgynnvda tamBlasb Bardb!...
Kynda, ajda Batar, tvzlvk Batmaz, cbqar!
esda ol kyn, zorluqlanb hurluq gbqar.
1)ев keel etiB ахьг soezlerin ajtdbla
mbdax—mbdax boIub har kim qajtdbla,
Bir min toquz gyz on getinci gidda
tuvuB, gasaB kelgen Bbltbrda, Bbjblda
gulduznu tuvarbna коев termildile
oelgeni oelseda savlarb kosrdyle.
Апь tuvarb ycyn tvjyl ekile, vcle,
апь tuvarb vcyn ketdi, gvz min kycle.!
Апь icinde коев1е quvanbB gasajla,
апь kcegetin saqatlada asajla.
Carti.lam.' gazbqlanb quandbrqan
ва1а1агьп oquv в1а gueandbrqan:
sovet vlast mbndan arbda oldu!
апт, golu garlbla ycyn кед Bir goldu.
Da....goq Bolsun onsuzlanb oeksyzlygy
v...gasasbn sovet vlastnb tyzlugy!..
К a f к a z t а у 1а г.
Koekde qi>li>c tu rq an kiBik qr.nj.rlanbB,
Terk в1а ten,izni ortalari>n а1ьв
avruqanna darmanlbq etgen suvlarb
cegetde cegeti, iciiide Bvlarb.
Ne qi.s, ne gaj ketmegen qbravlari,,
Bir alam at koervuedi Kafkaznb tavlan>.
Вь1апь Birleri ajri.lbB вок оевув,
qalqanlaribva oesdvrmej ва§ьп kesiB.
KasBi tennizge ajianbB qaraqanca,
bu turusu gvregine garaqanca,
Qatbndan qaltbraB qacqan tosu, gavu
seir tyylmyd gjaurcuq mini tavu?!
nocgerieri munu sijlaij ariv ковгув,
Buzdan, qardan ylvs alm aj т ь д а вепв,
«Qaiu.zbBbz» deB e r k e l e t i B k i i k etiB
ве§ Berstadanda arthq m i i k etiB.
Nuh fajqam Bar vsv в1а oetgendi dejdile,
toeBBesinde kezcigin ol etgendi dejdile:
Toegeregi da darmanli> taza hava
Bulut, Bojnundan qucaqiaB дациг gava.
—
14
—
Koeryngen ger qalmaj ol tavnu Buzlari.
zekijdile gaslarb emda qi,zlari>!
Malcblbqnb sajlaB alqandb atalarb,
Birazda oqusala need xatalarb?!
Icinde gasaqan xalqla bu tavnu
qaja randa islejdile qoj Bavlarnb.
TaBiqat sa v q aq a Bergen Bajli»qlari>
ceget, caullanb icinde gajlbqlarb.
01 tavladadb meni da oesgenim, savlarbm,
Baslarb tesik, t y B V cirik Bavlarwn.
Bu zatlarb вап> meni syjdvrelle.
Esime tysse gvregimi kvjdvrelle.
Aladan cbqi.B sim alqa, gyrvgenimde,
Ressej m illetleni Bitev kcergenimde;
CEksyzlvknv, vjsyzlyknv svrgenimde,
quraatlbqda b u z kiBik erigenimde:
A x...tuvqan ger—tuvqan ger deB termileem
Mini tav q a вагь qurman Bolsum deem.
Од Bermegen gyrekcigimde totuma
(jJaribm qurman syjymly turqan gurtuma!
Q a г a с a j 1 ь.
Har kyn kiBik, Bvgyn da har adam ulu
quturadbla, ojnajdbla oram tolu.
Bbladan Birine kelgendi qara kyn;
ol qosulmajdb svjsen quvan, syjsen oekvn!.
Qarasanda aqblcbqb tyz Balacbq
qasi, qara, koezcvkleri авва alacbq.
Har Bir zatb xajran boIub qalbr kiBik,
gyrygen gerinde ylys albr kiBik.
SbnaB Bir kcereem deB qatbna вагнад;
isin, xalbn в iUrge svjyB euq sorsan:
gblamuqguqlarb toenereB koezynden.
m uruldajdda guq anblatmajdb scezynden.
T urusunda mbdaxlbq Bardb, koelv tardb
neda Bolsun Bir gartb gercigi Bardb.
Senda sbnasan tanbrsa gain. Bardb
adam qa usaqan дацьг sani. Bardb!..
Bu agaiB,
bu
b u ta m a sa , b u ne isdi?
m iskinni salp b latx a n b u ne kysdv?
—
16
—
Oqaj, munu unuqdurqan Bir zat Bardb;
m unu koely bu dunjaqa Buzdu, qardb.
Ingivyn ajtalm asada auvzundan;
men Bir zatgbq sezdim апь avazbndan:
savluqda savluqu Bardb, век zekjdi;
seir tyylmvd, oqudan gahilme dejdi!
Qahil neeik Bolmasbn ajt! век sasqandb,
gazbqnb Belinden коев gykle Basqandb.
Inaralnb soezleri дапьп alqandi,;
сьп1агь myjvzca коегупув qalqandb:
«Allah oquvnu, Bilimni xaram koergendi
sana» dea mollada т ь д а auaz Bergendi
Qaran,bli>qdan quralqan seriqat da,
вигипци nami>s, ve xalqda esgi adetda,
Мьца gvklyk etiB ваэьв turqandbla,
ва§ mbjbSbn Bisirgen,, quurqandbla.
Ма...ви zatla вагь munu ezgendile,
ilmudan um utguqun cbrt yzgendile
(^oqmud ol gazbqqa Bir xapar ajtbrbq,?
«ala oeldyle» deB quandbrbB qajtbrbq!...
В у g у п се Id у.
(Leninni oelgen купупу jaq n i 21 jan v arq a
maxsus etilgendi).
Kesini isin unutqaif, artoia atq an ,
isgi qbral ycvn tvrm ede catq an ,
zulm unu goq eter ycyn сапьп sa tq a n
isgi, ellini oekyly Bygun oeldv.
(Qanlb ijx kvn) de isni unutm aqan,
(Lena) da artbqlbqnb qurutm aqan,
tyzlvkdena gyregin suutm aqan
adalatlb ataBbz Bygvn oeldy.
Kynsyzleni halbna асьв, дь1ав,
alanb qutqarbr ycyn kesin qbjnaB,
Bizni ycyn Buqovlu tutm aq эьпав
ajlannan, em gyrvgen Bygyn oeldy.
Qolu coegyc, oraqdan Bosamaqan,
sir minutnu tbnclbqda gasamaqan,
qarnbn tojduruB oetmek asam aqan
garlblaiib kcepyry, Bygvn oeldy.
—
18
—
Soqur xalqqa garbqlbq nvrvn cacqan,
amma kapitalistle andan qacqan:
vlastnbda Ressejge keliB alqan
xurluqnu Baqanasb Bygyn oeldv.
«Bu gulduz tuari.qdb har Bir qajda,
Germaniada, Balkanda, em Qbtajda,
amma Birlessin garlbla hajda hajda!...
deB Bolluqdan solesgen Lenin qajda.
Atam iila апать saqbslarb
QascbqbBbz obsvb ullucuq Bolsa,
Bir adamnb mali,n urlaB tutulsa;
Tyrmeden sav cbqalma.j gutulsa:
Biz garlblaqa kim qarar, ne eterBiz!
Neda zamanb кеПв qbz sajlasaq,
em arti.nda Birevlege Bajlasaq,
otun gardbrbrqa taemaj ajlansaq
garavsuz gerge oesdyrsega neterBiz!
Neda Bizge garaqan Bir gas Bolsa!
ariv Bizni koeltyre Beli talsa;
amma «ilmu» degenden ken,de qalsa
qol sala Bilmeseva neterBiz?
■Blanb Barbndanda taza Bolsa,
lakin Bilgeni araqi., Boza Bolsa,
bu eki zatxa xalqnb oza Bolsa,
mylkyByzny Bosasava neterBiz?
/
Baqalb atam Bla anam a диав:
oqumaqan Bilmejdi gvnax, suaB!
Siz Birer garlb ellisiz tyjylmysyz?
ellini adam eteriga ilmudu.
Наг Bir zatbn sizge vlast halal koergendi,
да§ьд, qbzbr\ ycyn maktaB асьв Bergendi.
Anacbqi>m senda mektaBqa ijsen, rneni;
qorquvlarbna tysyrmezedim seni!
Alaj Bolmasava Birda дапьв kyjme,
gahilleden adam Bolmaz Bosnu syjme!..
OktjaBrnb Bajqamb
Мщ1ев ganla kesinde ceJgen,
isgi xalqqa xurluq Bergen,
kapitalqa «oelym!» degen
OktjaBrnb Bajramb edi.
Mazlumlanb, faqbrfanb
uruda tu tq an alanb,
сасьв ci>qqan ol qalanb
OktjaBrnb Bajramb edi.
Kommunizmanb gennetinden,
em da tatli. koegetinden,
«garlbla asasi.n» degen:
OktjaBrnb Bajramb edi.
Sosializma tusmanlarbn,
palkovnik, genarallarbn
ta'kgen alanb qanlari.n
OktjaBrnb Bajramb edi.
«Bolsun xalqqada tenlik» degen,
«isgi, ellige кедПк» degen,
Bizge b u xurluqnu Bergen
Oktjaernb Bajramb edi.
—
22
Tersliksiz tyrmede gatqan,
eti terisine qatqan.
Qazbqlanb tbsbna atqan
OktjaBrnb Bajramb edi.
Xalqnb siniflege Bcelgen,
garlbnb bzbndan kvlgen,
zalimle da icinde oelgen
OktjaBrnb Bajramb edi.
«Dunjada adam gasamasbn,
menden Basqa asamasim»
degenleni cancqan вавьп
OktjaBrnb Bajramb edi.
Adamnb hajvanca gekgen,
isgileni qani.n toekgem
ol Bajlanb ucuz etgen
OktjaBrnb Bajramb edi.
Mbndan on gi.l alq a tuvqan,
kapitalnb кецде quvqan,
taza в1а kirni guvqan,
OktjaBrnb Bajramb edi.
#
М о 11 а 1a q а.
Kamrmmizmanb nvrv tijgen cascbqrtL
Qaran,i> ilm uqa вигтасьп ja h u =
a m a u = molla!
Cari>qli>qda.n quru qalqan Bascbqnb
Alham Bla Quxu в1а игтасьп jahu!
degen
Ауагьдь buzub «fal» acma jahu
Miskin, faqi>r xa]qqa «век tut» deB Bergen
Qoruqun,dan kesin, ken, qacma ja'hu!
I§in в1а soezyn Birer go! tutuB
Majri.si.B ketgenin Bildirme jahu,
Mixraeda ajtq an scezyny unutuB
Alamni, kesin,e kyldvrme jahu!
Kesekleden gatxqan anaci>qbmi»
Kir suv Bla OBaqa salmacbn jahu,
Bar Bolqanbm дадьг tauaci>qi>mb
«Si>n tas etermen» deB almacbn jahu:
Avruvnu Baqarqa Bilmesen kcezvm!
Bilmejme deda ajt gasbrma jahu,
Doktor Bolmaqani>na coqdu scezym
Qanbz xalqnb olgann,a asi>rma iahu!
Dunjanb gari>qi>n atqan kynymde
Meni ycyn kisini ezdirme jahu,
bsxatbm вегШв gatqan kynymde
Faqi>rdan encirek gyzdyrme jahu!
Men oelsem «mavlud» deB anam gaztqnb
Amalsi.zqa tbjbB gasama jahu,
Paqbr, miskinge tbjbnslb azbqnb
Оагпьць turquzuB asam a jahu!
Emda «elli ekinci kecesi» deB
Bolqan mylkvn suvqa qujdurma jahu,
Taem aqan gazbqqa B i r tuqum B i r deB
Borcxa qoj аЫьп.в sojdurma jahu!
Ickici koersenda век acuvlani.B
Toert дапьць Birda talam a jahu,
Kesina si»sani> skafqa salbB
Sezdirmej myiysvn galama jahu!
«Zina da gynaxdb» deB avazla BeriB
Adamni. tergevn gbqmacbn jahu,
Kesina qara qas qbzlanb коегув
Saqali>ni> B o ia B ci.qmaci.n jahu!
Bizge tar axi.rat sana tar ese
Sajtannr. koeivne getmecin jaliu,
Bizge ваг gaxanim sanna ваг ese
Sen da ters golqa ketmeein jahu,
Senden tiiekgigim: alamnb eziB
MashaBli.qsi.znb svrmecin jahu,
Qahilni oetvrvkge inannani.n seziB
kcBBdv endi aidaB gyrymecin jahu!
Komsomolnu (*ыъ.
Leninni golundan Basxa gol tutmam,
Marksizmni tamamdan Bilirmen.
Oarlb ycyn kvresgen gvrekni suutmam,
(Elsemda tyzlykny ysynde oelyrmen.
UstaBbm koegyzgen goruqdan cbqmam
Parti jam, golun men gasatbrman.
Xavlelik в1а tergevmy gbqmam,
CEksvzge Bilim kosget asatbrman.
Авьпьв, syrvnvB kelgen onsuznu
Qolundan tutuB saqlae gyrytvrmen.
Atasbz, anasbz qalqan onsuznu.
Ata, analbq etiB gol yretirmen.
Qarlbla, miskinle meni atam, anam
Alanb raxat gasarlarbn syemen,
Qas gyrekgigimden alaqa salaman.
Kynden, keceden toxtavsuz iemen.
Faqbr ingilgen gerde gasamazman
Kvclvkden saqlarm a ezilgen sanbn.
Alqbn garlb tojmaj asda asamazman,
Clasari.n izlermen garlb дапьп.
26
—
Oquv koegvzgen golda Biraz cessek.
Тьпс gasavni, amalbn qolda eterBiz.
BirlesiB kapitalnb Bojnun kesselc.
MuratlarbBbzqa alaj getereiz.
Ickici, oram xavle koez avruum,
Bir da xbjnbcbnb koervrge syjmem,
Koezvv в]а Blaqa kelse qaruum
Xalqbmdan Birevnv b u zatqa ijmem
Tyz golqa ysdyrye soelesir tilim
Оагацць xalqi.ma gol vretirmen,
A laqa sin,seva garbqlbq вШ т
Kommunizma ga а!ьв ketermen.
Qb z b l as ke r .
Koekle, gerle cars, tuean Bolqani.nda,
Dunjanb ysy ganuardan tolqanbnda,
Qarappblbqnb iesin uzaq quvqan
Qan icgen ganvarlanbda Bojnun Buvqan,
Qasasbii, proletarlanb temir qalasb
Qbzbl, asker isci, ellini Balasi>!
«Brangelni, Kalcakiib» tenizge qujqan,
taxtalarbn qalalarbn tVBynden ojqan,
Zorluqlarb Ressejde gailbB, cesgen
Zamanda cbqbB в1апъ Bojnun kesgen,
Qasasi»n! proletarnb tem ir qalasb
Qbzbl asker isgi, ellini Balasb.
Qazavat Bcaqi.n а1ьв од qoluna
Svpysyn, usgogun BegitiB soluna,
Isgi xalqnL diktaturaswi saqlartq,
Har zamanda qoruruq, апь goqlarbq.
Qasasbn! proletarnb tem ir qalasb
Qbzbl asker isgi, ellini Balasb!
28
—
Atb ajtblsa: Angliarib esi ketgen,
Andanda o z u b Polsanb octyne getgen,
«CenBerlenni» kycy ketie, hali> Bitgen,
Bu ganlanb дапьп alqan, ucuz etgen.
Qasasbn, proletarnb temir qalasb
Qbzbl asker isci, ellini Balasb!
Kvclyk dunjasbna ullu qorquv salqan
Zalimleni ва§ьп kese qolu talqan,
CEijdem koerse acuvlani.B koekrek kergen.
Isgi elli sbni.qvcyn cam.n Bergen.
Qasasbn, proletarnb temir qalasb,
Qbzbl asker isci, ellini Balasb!
Tusmanlanb gvregine oq saBlaqan
Ezyvcyleni gelkelerinden qaelaqan.
Miskin xalqnb qoruqan emda qoruruq,
Апь кусу в1а garlb xalq soluruq.
Casasi.n, proletarnb temir qalasb
Qbzbl asker isci, ellini Balasb!
Isci, elli xalqqa kesin a'kvl etgen,
Alar ycyn gani.n Bergen em qan toekgen,
Qarsb ketgenleni апь tyz goluna
А1ьв uatuvcu synycv qoluna
Qasasbn, proletarnb temir qalasb,
Qbzbl asker isgi, ellini Balasb.
Endi Biz da kyleik!
Alqbn ne halda edi к endi qalaj BolqaiiBi.z?
Alqi.n qursov qbsaedi erkinlik alqariBi.z,
ol zamannL qati.nda endi nasbBdan tolqaiiBi.z,
Emivcyleni вовав rahatlbqda qalqaiiBbz.
Kisi goqdu Bilmegen esgilikni hallarbn.
tyjmegenda век azdb kopitalqa sallari.il
Dunja quralqallb da tar qaBbrda gasadbq,
mugurluq gblamuqun gi.rci.n Bi.la asadi.q.
giaurlaqa uruna к у су в у ту Bosadi.q,
koezvByzny avu Bardb soqurlaqa usadbq.
Bizni ingitmeklikden Bir m inut Bosam alla,
Belgili etiBizni BisiriB a sam alla.
Issiz, vjsyz miskinni arBazi.ndan syrgende,
«gal вег» degen galcbqa patron oq, Bergende.
(Eksvzny koergen gerde ket laqanat degende,
xiBBil qollu isgige ma b u xalla kelgende
Qbjbnbn, gali.n taam aj asdan ganla oelgende,
Kimda necik cbdared b u zorluqnu koergende.
—
30
—
«Islesemda celeme, islem esem da oeleme,
aslbqdan qbri.isaqda syjynnygvn Bileme.
Qblbqbn koere turuB alli>na nek keleme,
mi>ndan tyzlykizlegen men mi>ndan da telime»
Degen onov sin,n,ened Bvtyn dunja isgile.
Artbqsbzda Ressejde, isgi Bla elcige.
InqilaB cblarbBbz m uratlani. koerdyle,
Bizni q u tq arb r ycyn, kece kvn gyrydyle.
«Qazbqlanb gerine Biz aileik» dedile,
carxlarbn qann,a B o j a B hurluq а1ьв Berdile.
Bizni ycyn век Sbjlbla, Bizni ycyn gan Bergenle!
xaleklikge ketgrca ha^Bbziib koorgenle.
Bu soluvsuz gvkleni koeltyrgenle taldbla,
nenca isgi, ellile indeklede qaldbla?!...
Em xaqbn а§ав, em da коевпу gani.n aldbla
sanavsuz, sansbz kynde zorluqlaqa saldbla.
CEkynnyk Bir zatbBbz: assbrb коев toezgeiiBiz.
sukur Bolsun endiva tam brlarbn vzgeiiBiz.
B urunnulanb soezv: «koeBgen Bir kyn atblbr,
cekden ozub, zat svrm e iseksiz boI qatblbr
zulm unuda коев quvm a вагь gasaun, satrdi.r,
kvclvkny arti, Bir kynde ger tveynde gatblbr».
Degenne и§ав Biznida cekden ozub sbqdbla,
m azlum lada alanb endi игив gbqdbia.
Endi ese artbqlbqnb esigi савьМь,
isgi qandan tajm aqan kapitaiist qaBbldb.
—
31
—
Ressej zalim lerini tuluqlarb qaqbldb,
faqbrla, garlblaqa tam am hurluq taBbldi..
Aladan qutulqanek gahillikge kvjeBiz,
soqur gasav tas Bosun Bizda oqurqa syeBiz.
Q lzlI gulduz ci.qqanlb soqur koezleda koerdyle
«oququz» deB kyresiB tilsizlege til Berdile.
Коев xalqnt gahillikden uzaq gerlege syrdy,
Bu gulduznu har geri garlblar vcyn nyrdv.
Bizda gahil xalqlaBbz garbqli.qbn alajiq,
к or в zaman a rtq a qaldbq, endi alq a Barajbq!
Munu nyrv tigenle murati.na getelle,
bu garbqlbq ten,n,izdi шьда коев1е ketelle,
Bu Bolqan gerde Bajla gasav taBmaj Bitelle,
Bytyn dunja garlbSL m tn d an um ut etelle.
Munu Bergen zatlari.n Basqastndan taBmaBbz,
ilrnu, garbqlbq Bolsa: kisige «ij» deB савтавьг.
Hajdaqbz goldaslari.m garbq gasav izleik!
kerek zatbBbz Bolsa Berlikdi andan tileik.
Qart, gasdb deB qaramaj, qalm aj ilm u Bileik,
k®Bdy gblaqanbBbz ingie, endi Bizda kyleik!
U и с u 1а.
1—Qar teren Aj gari>q
(larbq ь§апца garari>q
a... marga uvqa ci>qarbq?
2—da... Bolmasava atari>q?
1—Birda qajqbrm a am. ycyn son
Kerek zatnb quradbm men
деццИ во1 alan kij савы!
2—oj, asbqdbrmacb, saei.r!
1— Bir qaraldb koerdym giaur.
2—01 qaBbrdb teli, qaBi.r!
Birini assi>ri> ici svjmej,
Birida qadalbB ijmej,
Biri caBadb ajaqlari. tasq a tijmej,
Birida дипсив taBani.nda igi kijmej,
ne Bolsada Ketdile,
caullaqa getdile.
—
33
1—majna qojan—majna qojan!
guqun кеИв turmada van!
sen teli ковгетеп Bajan!
hajda—hajda bzbndan tajan!
2—Oqaj... вей ajlaiibB keledi,
marga Buqun Bizni koered!
taladada eki it vred,
oqese adammi> svred?
1—qojann,a tyjvl qusqa usaidb,
m ajna qulaqqa tasajdb!
2—qajqbrm a ol xans asajdi,.
Сырь toeBelede gasajdb!
qorqma Biz anb'taimrisi.z,
ol qassa Bizda савагвьг.
taB tysse «tarx» deB atarei.z,
ani> esikcigin gaBarBLz!
etin BisiriB qaBarBbz!
terisin eltiB satarBbz!
1—H ajda CaBbSbB Baraibq!
g atq an gerine qaraibq,
tam am koezvn den urabq,
Bizda allaj Birge garabq.
Bir zamanda qojan turuB,
gyrekcigi teBiB игив,
qujru q cu q u n klac вишв,
qalbn cegetlege kiriB,
Barqanbn Blada коегув,
capsala getalmadb kisi коегив.
—
34
—
1— «Uvqa teBresen, век tojma
gortalmaji.n nambs gojma»
desem «qoj allah ycyn sojma>
deen, ma endi taBsan qojma!
deB оввке1ев Bir Birine,
garlada авьпа, svrvne,
ajda Batarqa az koeryne,
qajtdbla Blada yjlerine!
Цена 25 коп.
Baqasb 25 кор.
Ъ wLon-
НА КАРАЧАЕВСКОМ ЯЗЫКЕ
А. УРТЕНОВ: СБОРНИК СТИХОТВОРЕНИЙ
КРЯЙНЯЦИЗДНТ
Ростов н/Д. ул. Фр. Энгельса, 57