VOLKANOLOJİ Ders-1

İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanların neden olduğu
felaketler
‘ Tarihteki en büyük doğal
felaketlerden önemli bir bölümü
volkanlara bağlı olarak meydana
gelmiştir.
VOLKANOLOJİ
Ders-1: GİRİŞ
– Bu felaketlerden bir
bölümünde insanlık
volkanlardan doğrudan
etkilenmiştir.
Hazırlayan: Mehmet KESKİN
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
• İtalya’da Vezüv’ün MS 79
püskürmesi eteğindeki Pompei
kentini yok ederken 16.000 kişinin
ölümüne yol açmıştır.
1
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
2
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Vezüv’ün MS 79 yılında püskürmesi sonucunda
Pompeii şehri ~3 m kalınlıkta bir piroklastik malzeme
ile kaplanmıştı.
Pompeii’deki bu cadde—kalın bir piroklastik
akıntı nedeniyle iyi korunmuştur.
http:www.britannica.com/
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
3
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
4
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
• Yaklaşık MÖ 1620 yılında Yunan adalarından
Santorini, büyük bir volkanik püskürmeye sahne
olmuş ve püskürme adanın büyük bir bölümünü yok
ederek Minoan uygarlığının yok olmasına neden
olmuştur. Atlantis efsanesinin bu olayı anlattığı
düşünülmektedir.
• 1902 yılında Karayipler’de Martinique’de Mt.
Pelee’nin püskürmesi (dom çökmesi ile blok ve
kül akıntısı) sonucunda St. Pierre kasabasını yok
olmuş, 30.000 kişi ölmüştür.
• 1902 yılında Karayipler’de La Soufriere, St.
Vincent volkanının püskürmesi: 2000 ölü.
• 1815 yılında Tambora’nın (Endonezya) püskürmesi,
global bir iklim değişikliğine ve “yazı olmayan bir
yılın” geçmesine neden olmuştur.
• 1952 Ocak ayı Papua yeni Gine’de Mt. Lemington
volkanının püskürmesi: 190 km2 yok olurken
6.000 kişi ölmüştür.
• 1902 yılında Guatamala’da Santa Maria volkanının
püskürmesi: 28-20 saatte 12 km3 dasitik pomza
püskürtmüş ve bu sırada püskürme sütunu 28 km’ye
tırmanmıştır. Döküntüler 1.2 milyon km2 kaplamıştır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
5
İ.Ü. Jeoloji
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
6
İ.Ü. Jeoloji
1
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
– Volkanların neden olduğu felaketlerden bir
bölümü ise insanlığı dolaylı olarak
etkilemiştir:
• 1985’te Kolombiya’da Nevada El Ruiz volkanından gelen
lahar akıntıları, 22.000 kişinin ölmesine neden olmuştur.
• 1991 yılında Japonya’daki Mt. Unzen volkanından
püsküren piroklastik akıntılar nedeniyle, içlerinde
volkanologların da bulunduğu 41 kişi ölmüş, 125 ev
tahrip olmuştur.
• Yine 1991’de Filipinler’de Mt. Pinotubo’nun çok güçlü
püskürmesi, -volkanologların zamanında uyarısı ile
bölge boşaltıldığı halde- tayfunla birlikte 300 kişinin
ölmesine neden olmuştur. Püskürmeden yıllar sonra bile
yağmurlar nedeniyle sellenme ile aşınıp taşınan
piroklastik malzeme, çamur akıntılarını (lahar)
oluşturarak tarım alanlarının ve çiftliklerin kullanılmaz
hale gelmesine neden olmuştur.
• 1783’de İzlanda’da Skaptar Jokull (buzul altı volkanizması)
sırasında çıkan lavlar, çok geniş alanlar kaplayıp tarım
alanlarını yok etmiş ve diğer kıtalardan çok uzakta yer
alan adadaki halkın neredeyse yarısının (10.000 kişi)
açlıktan ölmesine neden olmuştur.
• 1883 yılında Krakatou’nun (Java ile Sumatra arasında)
püskürmesi: deniz ile magma arasındaki etkileşimin
neden olduğu güçlü patlama, dev tsunamilerin
oluşarak yakındaki Java ve Sumatra adalarının
sahillerinin yok olmasına ve 36.000 kişinin ölümüne
neden olmuştur.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
7
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
8
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanlarla ilgili ilginç
gerçekler
Bir volkanik
etkinlik
süresince en
fazla ne
kadar
volkanik
malzeme
yüzeye
çıkmıştır?
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
İ.Ü. Jeoloji
Volkanizma için gerekli koşullar
Bir gezegen veya uyduda volkanizmanın
olabilmesi için:
N
Sumatra
75000
years ago
‘Isı kaynağının olması
‘Ergiyecek materyalin olması gereklidir.
9
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
10
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Yer içindeki ısı kaynakları
‘ 1. Uzun yaşam süreli (long-lived) radyoaktivite
– 235U, 238U, 232Th, 40K
‘ 2. Kısa yaşam süreli (short-lived) radyoaktivite
– 26Al → 26Mg (The case of the dog that died. SNC meteoritleri
Mars’tan mı geldi?)
‘ 3. Yığışım ile ısınma (accretional heating)
– Kinetik enerji sağlayan asteroid bombardımanı
‘ 4. Çekirdek oluşumu (core formation)
– Yoğun maddelerin çekirdeğe doğru hareketi gravitasyonel
potansiyel enerjinin açığa çıkmasına neden olur.
‘ 5. Gel-git enerjisi (dissipation of tidal energy)
– Bu enerji ile açığa çıkan ısı, yeterince radyoaktif ısınma
üretemeyen küçük uydular için önemli bir kaynaktır.
– Ayın dünyanın mantosu üzerinde oluşturabileceği en yüksek gelgit enerjisi etkisi ~11 cm olarak hesaplanmıştır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
11
İ.Ü. Jeoloji
Yığışım ile ısınma
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
Radyoaktivite
12
İ.Ü. Jeoloji
2
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Jeolojik zaman boyunca ısı
üretimi
Milyar yıl
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
‘ Diyagram, güneş sisteminin başlangıç
evresinde volkanizmanın neden en önemli
işlem olduğunu göstermektedir.
‘ Ancak bu aşamada önemli bir soru gündeme
gelmektedir:
‘ Isı üretimindeki önemli düşüşe karşın
volkanizma dünya ve diğer bazı
gezegenlerde neden halen devam
etmektedir?
Yüzeydeki ısı akısı (miliwat / m2)
‘ Yer’in yüzey
ısısının jeolojik
zaman içindeki
azalımı:
radyoaktif ısı
üretimindeki
azalmanın bir
sonucudur.
13
Günümüz
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
14
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
‘ Bunun üç nedeni vardır:
1. Kayaçların ısı iletkenlik katsayısı çok düşüktür;
dolayısıyla ısı çok zor kaybedilir.
2. Büyük gezegenlerin çaplarına göre yüzey
alanları küçük gezegenlere göre daha küçüktür.
Bu nedenle büyük gezegenlerin içindeki ısının
yüzeylerinden kaybolması daha yavaş
gerçekleşir.
3. Bir gezegenin belirli bir kesimi bir kere ergidi
mi, önemli bir enerji (latent heat of fusion)
bünyede tutulur. Ergiyiğin kristallenmesi
sırasında da önemli bir enerji açığa çıkar.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
15
İ.Ü. Jeoloji
‘Bu nedenlerden dolayı yer içinde ısı
üretimi tamamen bitse bile, yer içinde
büyük hacimlerde ergiyik maddenin
(ör. Fe-Ni çekirdek) kristallenmesi,
uzun ve yavaş bir işlem olmak
zorundadır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
16
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Gezegenlerin yüzeyini şekillendiren
3 temel işlem (process
(process))
Jüpiter’in uydusu Io’da
Io’da volkanizma:
volkanizma:
Jupiter’e
Jupiter’e en yakın uydusu,
uydusu, gelgel-git enerjisinin
oluşturduğu volkanizmaya en iyi örnektir.
örnektir.
‘ Tektonik aktivite
‘ Meteorit çarpma kraterleri
‘ Volkanizma.
Son ikisi
gezegenimiz
için en az
belirgin
işlemlerdir.
Neden?
Io’daki volkanizmanın
Voyager space craft
görüntüleri. Güneş sisteminde
gel-git ile ısınmaya en iyi
örnektir.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
17
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
18
İ.Ü. Jeoloji
3
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanizma’nın tanımı
Çünkü dünyanın yüzeyinin büyük bölümü
okyanuslarla kaplıdır
‘ Bir gezegen veya
uydunun içindeki
termal işlemlerin
yüzeye katı, sıvı ve
gaz ürünleri
çıkarması olayına
volkanizma, bu
ürünlerin çıktığı yere
ise volkan denir.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
19
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
20
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Diğer gezegenlerde volkanizma:
Jüpiter’in uydusu Io’da volkanizma
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
21
Neptün’ün uydusu Triton’da azot
püskürmeleri.
Hubble
Teleskobundan 1994
Mayıs’ı ile 1995
Temmuz’u arasında
Rapatera’da görülen
büyük patlama.
İ.Ü. Jeoloji
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
22
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkan teriminin tanımı
Ay’da volkanizma ve meteor kraterleri
‘ “Volkan” adı eski Roma’lıların “Ateş Tanrı”sı olan
“VULCANO”dan gelir.
‘ Volkan, bir baca etrafında yığışan lav ve piroklastik
malzemelerin birikiminden oluşan genel olarak bir
tümsek, tepe veya dağ gibi morfolojilere verilen
isimdir.
‘ “Baca” yerin derinliklerinden, gelen magma
gerecinin yüzeye iletildiği süreksizliklerdir.
Bacalardan çıkan gerecin birkısmı baca etrafında
birikirken, bir kısmı da hızla atmosfere püskürtülür
ve daha sonra yüzeyde birikirler.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
23
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
24
İ.Ü. Jeoloji
4
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Aktif bir volkanın tanımı:
Volkanlardan çıkan
malzemeler
‘Son 10.000 yıl içinde etkinlik
gösteren volkanlara aktif volkan
denir.
denir.
• Her yıl ortalama 50 volkan etkinlik
göstermektedir.
göstermektedir.
• Tarihsel dönemler boyunca 500
volkanın püskürdüğü bilinmektedir.
bilinmektedir.
• Son 10.000 yıl içinde aktivite
gösterenlerin sayısı ise 2500’dür.
2500’dür.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
25
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
26
Volkanoloji Ders: 1
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanlardan çıkan malzemeler I
Volkanlardan çıkan malzemeler I
Volkanik kül, toz
Pumis
Bomba, balistik bomba
Lapilli
Skorya
Yığışım lapillisi, accretionary lapilli
Blok
Tek bir toz tanesinin elektron mikroskobu
altındaki görünümü
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
27
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
28
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanlardan çıkan malzemeler II
Volkanlardan çıkan malzemeler II
Pele’nin saçları
Lavlar
Pele’nin göz yaşları
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
29
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
30
İ.Ü. Jeoloji
5
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
VOLKANLARIN
MORFOLOJİK
SINIFLAMASI
Bir volkanın anatomisi
Krater
Lav akıntısı
Parazit baca
Lav ve piroklastik ardalanması
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
31
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
Baca
32
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Krater
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
33
Krater
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
34
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Krater içinde lav gölü
‘ Volkanların morfolojisi (şekli) volkandan
çıkan magmanın kimyasal bileşimi,
vizkozitesi, patlama türü, volkandan çıkan
gerecin niteliği (lav veya piroklastik,
otoklastik malzeme) ve magma – su
etkileşimi ile denetlenmektedir. Bu etkenler
sonucunda volkanlar çok değişik şekillerde
olabilmektedir. Başlıca volkan şekilleri
şunlardır:
Krater ve krater gölü
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
35
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
36
İ.Ü. Jeoloji
6
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanların boyut açısından
karşılaştırması
7. Maar
2. Kalkan şeklinde volkan
8. Tüf çemberi
9. Tüf konisi
4. Somma volkanı
5. Bileşik veya
karmaşık volkan
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
3. Strato-volkan
6. Kaldera
10. (a) Sindır konisi
(b) Skorya konisi
(c)Pomza konisi
Merkezi bir bacadan püsküren volkanların karşılaştırması. Karşılaştırma
amacıyla volanların tümü aynı ölçekte gösterilmiştir.
Piroklastik koniler
Lav (+/- piroklastik) konileri
1. Taşkın veya plato bazaltlar
a
vent
0
10 km
scale
sea level
Shield Volcano: Mauna Loa, HI
b
11. Krater dizisi
Çatlak püskürmesi
c
d
Cinder Cone:
Dome: Sunset Crater, AZ
Composite Volcano:
Lassen Peak, CA
Mt. Rainier, WA.
12. Lav domu
37
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
38
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
1. Taşkın bazaltlar
(fload basalts) veya
Plato bazaltlar
• Taşkın bazaltlar, çatlak püskürmeleri
sonucunda yüzeye ulaşırlar.
• Çatlak erüpsiyonları çizgisel uzanımlı
volkanik bacalardır. Bunların genişlikleri
birkaç metre, uzunlukları da kilometrelerce
olabilmektedir. Örneğin, İzlanda’daki Laki
çatlak erüpsiyonu 36km uzunluğundadır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
39
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
40
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Columbia
River
N Amerika’da (USA) Cascade Range
ve Rocky Dağları arasında kalan
Columbia River Flood Basalt
provensi hakkında her şey şaşırtıcı
büyüklüklere sahiptir. Provensin
kapladığı alan 164,000 Km2’dir.
Her biri yaklaşık 580 km3 hacminde
300’den çok büyük lav akıntıları
Idaho, Washington ve Oregon’un bir
bölümün kaplamaktadır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
41
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
42
İ.Ü. Jeoloji
7
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Columbia
River lav yaygıları.
2. Kalkan şeklinde
volkanlar
(shield volcanoes)
Mauna Loa, Hawaii.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
43
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
44
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
When lavas with very low viscosity (i.e. Basalts) are extruded, they
may travel a great distance, much further compared to intermediate to
acid lavas. So, the volcano they form gains a shape of broad shiled.
This is the reason why they are called shield volcanoes.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
45
İ.Ü. Jeoloji
Bu nedenle kalkan şeklinde volkanlar tümüyle lavlardan
oluşurlar ve çok az oranda piroklastik malzeme içerirler.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
46
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Zirve alanı
5-10°
‘Kalkan şeklindeki volkanların en tipik
örneği Hawaii’deki MAUNA LOA
volkanıdır. Mauna Loa volkanı hemen
tümüyle bazalt lavlarından yapılmış
olup, aldatıcı yayvan morfolojisine
rağmen yeryüzündeki en yüksek dağı
oluşturur. Deniz tabanından zirvesine
kadar toplam yüksekliği 9.090
metredir.
Mauna Loa, Hawaii
Kalkan şeklindeki volkanlar
‘ Bu tür volkanlar genişçe bir zirve (summit) ve düşük eğimli
(~10°) yamaçlara sahiptir. Düşük yamaç eğimi nedeniyle düz
bir yüzey üzerine konmuş bir kalkanı andırırlar. Egemen olarak
lav çıkarırlar. Bunlar genellikle düşük vizkoziteli bazaltik
lavlardır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
47
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
48
İ.Ü. Jeoloji
8
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Galapagos’da kalkan şeklinde Alcedo volkanı -- Isabela
adasında bulunan Alcedo volkanında görülen geniş kaldera
Galapagos adalarında görülen volkanların karakteristik
özelliğidir.
Mauna Loa volkanının
çıkış merkezinin havadan
görünüşü.
Ortada ana bir krater,
onun sağ tarafında da bir
dizi küçük krater
görünmektedir.
Hawaii’deki 4 büyük “kalkan
şeklindeki” volkanın görünümü.
Bunlar dünyanın en büyük
volkanlarıdır. Mauna Kea (MK),
Mauna Loa (ML),
Hualalai (H),
Kohala (K).
Fotoğraf East Maui volkanının
volkanının (EM)
yamaçlarından çekilmiştir.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
49
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
50
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Olympos Mons, Mars.
MARS
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
51
İ.Ü. Jeoloji
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
52
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Olympos Mons’un dünyadaki dağlarla
karşılaştırması.
Olympus Mons
Kaldera çapı: ~100km
Yükseklik 24.000 m. Yani
(Everest’in üç katı)
Güneş sistemindeki en
yüksek dağ.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
53
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
54
İ.Ü. Jeoloji
9
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Stratovolkanlar
‘ Stratovolkanlar veya kompozit volkanlar,
insanların volkan olarak algıladıkları, yer yüzünde
en çok rastlanılan en tipik volkan şeklidir. Bunlar
koni şekilli olup, sivri bir tepe noktasına sahiptir.
Yamaç eğimleri yüksektir (35° veya daha yüksek).
3. Strato volkanlar
‘ Yüksek yamaç eğimlerinden
dolayı duraysız yamaçlara
sahiptirler ve bu
kesimlerden aşağıya doğru
blok, kaya akıntısı şeklinde
kütle kaybı gelişmektedir.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
55
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
Mayon, Philippines
56
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Stratovolkan;
Stratovolkan; merkezi bir
bacadan çıkan lav ve piroklastik
katmanların ardalandığı büyük ve
yaklaşık olarak simetrik yapıdır.
‘ Stratovolkanlar genellikle andezitik
magmadan, çok evreli püskürmelerle ve
uzun sürelerde gelişmektedir. Koni oluşumu
genellikle yüzlerce, binlerce yıllık zaman
dilimlerinde tamamlanır. Stratovolkanlar hem
lav hem de piroklastik, volkanoklastik
ürünlerden oluşur. Bunlar birbirleriyle girik ve
ardalanmalıdır. Merkezi bir bacaları (vent) ve
parazit konileri vardır.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
57
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Volkanoloji Ders: 1
58
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Etkinlik gösteren bir stratostrato-volkanın
enine kesiti.
kesiti.
After Macdonald (1972), Volcanoes. Prentice-Hall, Inc., Englewood
Cliffs, N. J., 1-150.
En tipik stratovolkan
örnekleri; Mt Fuji
(Japonya
(Japonya))
Stromboli (Italya
(Italya)
Mt St Helens (USA)
Mayon (Philippines)
Merapi (Indonesia)
Lopevi (Vanuatu)
volkanlarıdır.
Mounth Clevland, Alaska
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
59
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
60
İ.Ü. Jeoloji
10
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Stratovolkanlar, volkanik
aktiviteler arasında en
şiddetli olanları içerir.
Bazen volkanlar sıcak gazlarla
karışmış halde piroklastik
malzeme (kül-lapilli)
püskürtürler. Bu malzemenin
volkanın yamacından aşağıya çığ
gibi hareket etmesi ile
piroklastik akıntılar (pyroclastic
flow) oluşur.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
61
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
62
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Stratovolkanlar sık olarak “lahar”
adı verilen bir tür çamur akıntısı
da üretirler. Bu fotoğraflarda St.
Helens (KB USA) volkanının
1980 püskürmesi sonrasında
meydana gelen lahar akıntılarının
neden olduğu çevre felaketi
görülmektedir.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
63
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
64
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Mayon volkanı
Agustine, Cascade, USA
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
65
İ.Ü. Jeoloji
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
66
İ.Ü. Jeoloji
11
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Guatemala’daki bir dizi
“stratovolkanı”
stratovolkanı”ın görünümü.
Acatenango (Ac),
Fuego (F),
Atitlan (At),
Zunil (Z),
San Pedro (Sp),
Toliman (T).
Santa Maria
Strato Volkanı,
Guatemala.
Ağrı volkanı, D Anadolu
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
67
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
68
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Kliuchevskoi Volcano, Kamchatka Russia
Taken from the space shuttle Endeavour on its 88th orbit on October 5.
Area: 1994. 75 x 100 km.
Pinotubo, Phillipins
Equadorian stratovolcanoes
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
69
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
70
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Lascar volcano, Chile
4. Somma volkanları
Strato-volkanların geniş bir zirve
kraterine sahip olan türüdür.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
71
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
72
12
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
5. Bileşik veya karmaşık
volkanlar (compound or
complex volcanoes)
Okmok volcanı ve calderası,
Aleutian adayayı, K Pasifik.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
73
İ.Ü. Jeoloji
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
74
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Etna volkanı (Italya), “zirve kompleksi” (summit
complex) içeren volkanlara iyi bir örnek oluşturur.
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
75
İ.Ü. Jeoloji
Etna volkanı
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
76
İ.Ü. Jeoloji
İzinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz
Etna volkanı
Mehmet Keskin
Volkanoloji Ders: 1
77
İ.Ü. Jeoloji
13