PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT

‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›
PROF. DR.
IfiIN DEM‹RKENT ANISINA
IN MEMORY OF
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Yay›n Kurulu:
Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN
Prof. Dr. Fahameddin BAfiAR
Yrd. Doç. Dr. Ebru ALTAN
Yrd. Doç. Dr. Birsel KÜÇÜKS‹PAH‹O⁄LU
Yrd. Doç. Dr. Muharrem KES‹K
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent An›s›na
In Memory of Prof. Dr. Ifl›n Demirkent
❆
Yay›n Kurulu:
Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN
Prof. Dr. Fahameddin BAfiAR
Yrd. Doç. Dr. Ebru ALTAN
Yrd. Doç. Dr. Birsel KÜÇÜKS‹PAH‹O⁄LU
Yrd. Doç. Dr. Muharrem KES‹K
Dan›flma Kurulu:
Prof. Dr. M. Taner TARHAN
Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN
Prof. Dr. Abdülkadir DONUK
Prof. Dr. Ali ‹hsan GENCER
Prof. Dr. ‹dris BOSTAN
Prof. Dr. Feridun EMECEN
Prof. Dr. Cezmi ERASLAN
Prof. Dr. ‹smail E. ERÜNSAL
❆
Birinci Bas›m fiubat 2008
ISBN: 978-975-304-386-1
Tüm haklar› sakl›d›r.
Bu kitab›n yay›n haklar› Dünya Yay›nc›l›k A.fi.’nindir.
‹zinsiz kopyalanamaz, aktar›lamaz, ço¤alt›lamaz.
©Dünya Yay›nc›l›k A.fi.
“GLOBUS” Dünya Bas›nevi
100. Y›l Mahallesi 34440 Ba¤c›lar/‹stanbul
Tel: (0212) 629 08 08 pbx
‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›
PROF. DR.
IfiIN DEM‹RKENT ANISINA
IN MEMORY OF
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Yay›n Kurulu:
Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN
Prof. Dr. Fahameddin BAfiAR
Yrd. Doç. Dr. Ebru ALTAN
Yrd. Doç. Dr. Birsel KÜÇÜKS‹PAH‹O⁄LU
Yrd. Doç. Dr. Muharrem KES‹K
“Globus” Dünya Bas›nevi
‹stanbul 2008
Prof. Dr. Ifl›n DEM‹RKENT, 1938 ‹zmir’de do¤du. ‹lkokulu ‹zmir’de, ortaokul ve liseyi ‹stanbul’da okudu. 1961-1965 y›llar› aras›nda ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤
Tarihi Kürsüsü’nde yüksek ö¤renimini tamamlad›. 1967’de ayn› kürsüde asistan, 1972’de doktor, 1981’de doçent ve 1988’de profesör unvanlar›n› ald›. 1983-2001 y›llar› aras›nda Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu asli üyeli¤i yapt›. 2001’den itibaren
Bizans/Do¤u Roma ‹ncelemeleri Türkiye Milli Komite Baflkan› ve Society for the Study of the
Crusades and the Latin East (SSCLE) üyesi oldu. 1994 y›l›ndan 2005 y›l›na kadar ‹stanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› Baflkanl›¤› görevini sürdürdü. 18
Ocak 2005’te emekliye ayr›ld›. 3 fiubat 2006 tarihinde vefat etti.
Haçl› Seferleri, Haçl› Devletleri ve Bizans ‹mparatorlu¤u tarihi konular›nda lisans, yüksek lisans ve doktora dersleri vermifl olan Prof. Dr. Ifl›n Demirkent muhtelif zamanlarda yurtiçi ve
yurtd›fl›nda kongre ve sempozyumlara kat›larak tebli¤ler sundu. Bu konularda yay›mlanm›fl
eserleri ile makaleleri var.
Eserleri:
• Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1098-1118), [I. Cilt], ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay›nlar›, ‹stanbul 1974; 2. Bask›: Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1990.
• Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1118-1146), [II. Cilt], Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara
1987; 2. Bask›: Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1994.
• Mikhail Psellos’un Khronographia’s›, TTK Yay›nlar›, Ankara 1992.
• Türkiye Selçuklu Hükümdar› Sultan I. K›l›ç Arslan, TTK Yay›nlar› Ankara 1996.
• Bizans ‹mparatorlu¤u Dönemi ‹stanbul, 330 - 1453, Metin Yazar›: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Foto¤raflar: Haluk Özözlü, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul [1999], 16 s. (Tan›t›m Kitab›).
• The Era of the Byzantine Empire Istanbul, 330 - 1453 A.D., Text: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Fhotographs: Haluk Özözlü, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul [1999], 16 s. (Guide Book).
• Haçl› Seferleri, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 1997; 2. Bask› ‹stanbul 2004.
• Bizans ‹mparatorlu¤u Dönemi, ‹stanbul, 330-1453, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 1999.
• Ioannes Kinnamos’un Historia’s› (1118-1176), TTK Yay›nlar›, Ankara 2001.
• Son Dönem Bizans ‹mparatorlu¤u Tarihi Bibliyografyas› (1261-1453), (F. Baflar, E. Altan, M. Kesik ve H. Kortel ile birlikte), ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay›nlar›, ‹stanbul 2003.
• Niketas Khoniates’in Historia’s› (1195-1206). ‹stanbul’un Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› ve Ya¤malanmas›, Dünya Kitaplar›, ‹stanbul 2004.
• Bizans Tarihi Yaz›lar›. Makaleler-Bildiriler-‹ncelemeler, Dünya Kitaplar›, ‹stanbul 2005.
• Niketas Khoniates’in Historia’s› (1180-1195). Komnenos Hânedan›’n›n Sonu ve II. Isaakios Angelos
Devri, Dünya Kitaplar›, ‹stanbul 2006.
• Haçl› Seferleri Tarihi. Makaleler-Bildiriler-‹ncelemeler, Dünya Kitaplar›, ‹stanbul 2007.
Prof. Dr. Ifl›n DEM‹RKENT
(1938-2006)
V
‹Ç‹NDEK‹LER
Sunufl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X
Preface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI
Abdülkerim ÖZAYDIN
Hocam›z›n Ard›ndan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Fahameddin BAfiAR
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Hayat› ve Eserleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Yusuf HALAÇO⁄LU
Türkiye K›ymetli Bir ‹nsan›n›, Biz “Abla”m›z› Kaybettik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Melek DEL‹LBAfiI
Ifl›n Hoca Görevini Tam Anlam›yla Yerine Getirmiflti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Nevra NEC‹PO⁄LU
Prof. Dr. ›fl›n Demirkent Türkiye’de Haçl› Tarihi Alan›ndaki Çal›flmalar›n ‹lk Temsilcisi ‹di . . 29
A. Vedat ÇELG‹N
Ifl›n Demirkent’i Tan›mak ve Geç Kalm›fl Bir ‹tiraf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
M. Taner TARHAN
Büyük ‹skender’den Zülkarneyn’e, ‘Sedd-i ‹skender’den Ergenekon’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Oktay BELL‹
Do¤u Anadolu’nun En Eski Aflk Öyküsünü Yans›tan Sulama Tesisi:
Menua (Semiramis/fiamram) Sulama Kanal› / The Water Facility Which Reflects the
Oldest Love Story of Eastern Anatolia The Menua (Shamiram/Samiramis) . . . . . . . . . . . . . . . 55
A. Vedat ÇELG‹N
Az Tan›nan Bir Geç Antikça¤/Erken Bizans Dönemi Pamphylia Kenti
ve Piskoposluk Merkezi “Iobia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Mustafa H. SAYAR
Perinthos-Herakleia-Marmara Ere¤lisi. Roma ‹mparatorluk Devrinde Thrakia Eyaletinin ve
Geç Antik Devirde Europa Eyaletinin Baflkenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
VI
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Bedia DEM‹R‹fi
Ammianus Marcellinus’un Tarih Eserinde Konu D›fl› Anlat›mlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Irfan SHAHID
Ammianus and Julian The Ambivalence of the Historian Towards his Imperial Hero . . . . . . 129
Mehmet ÇEL‹K - fiükran YAfiAR
‹mparator Julianus ve Paganizmi Yeniden Diriltme Teflebbüsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Turhan KAÇAR
IV. Yüzy›l Constantinopolis Kilisesi’nde Aryanizm’in Yükselifli ve Düflüflü . . . . . . . . . . . . . . 145
J. D. FRENDO
The Turkish Factor in Byzantine-Iranian Relations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
‹smail MANGALTEPE
VI. Yüzy›l›n ‹kinci Yar›s›nda Avar-Bizans Münasebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Birsel KÜÇÜKS‹PAH‹O⁄LU
Bizans’›n Karanl›k Günleri: ‹mparator Phokas Devri (602-610) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Casim AVCI
Abbâsî Halifesi Me’mûn Döneminde (813-833) Bizans’la ‹liflkiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Mualla UYDU YÜCEL
‹lk Rus Y›ll›¤› “Povesti Vremenn›h let”e Göre X. Yüzy›lda Rus-Bizans-Türk Münasebetleri. . . 209
Esin OZANSOY
Basileios Digenis Akritas Destan› Üzerine Not . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Enver KONUKÇU
II. Basileios’tan Romanos Diogenes’e Okomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Gülgün KÖRO⁄LU
‹stanbul’daki Bizans Saraylar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Semavi EY‹CE
Fetihten Önceki ve Fetihten Az Sonraki ‹stanbul’un ‹ki Gravürü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Asnu-Bilban YALÇIN
‹stanbul ve Bo¤aziçi Üniversitelerinde Bulunan Baz› Bizans Mimari Plastik Eserler . . . . . . . . 299
Ali ‹PEK
Dvin’de ‹slâm Hâkimiyeti ve Müslüman-Ermeni Münasebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
Ebru ALTAN
Ortaça¤’da Antakya (969-1098) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Mehmet ERSAN
Bizans ‹mparatorlu¤u-Antakya Haçl› Prinkepsli¤i Siyasî ‹liflkilerine Bir Bak›fl . . . . . . . . . . . . 335
Ralph-Johannes LILIE
Die Kreuzfahrerstaaten in der Auseinandersetzung mit ihren chistlichen
und muslimischen Nachbarn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Jonathan PHILIPS
King Conrad III of Germany and the Failure of the Siege of Damascus 1148 . . . . . . . . . . . . 369
VII
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Jason T. ROCHE
Niketas Choniates as a source for the Second Crusade in Anatolia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Jonathan RILEY-SMITH
An ignored meeting of a Templar chapter-general . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Brigitte P‹TARAK‹S
Lead flasks and pilgrimages after the Crusades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
Saadettin GÖMEÇ
fiadap›t Unvan› Hakk›nda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Abdülkerim ÖZAYDIN
Büyük Selçuklular’da Unvan ve Lakaplar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
Ali SEV‹M
‹bnü’l-Kalânisî’nin Zeylü Tarihi D›maflk Adl› Eserinde Sultan Alp Arslan’la ‹lgili
Verilen Bilgiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Cihan P‹YADEO⁄LU
Büyük Selçuklu Devleti Emîri Atabeg Gümüfltekin Cândâr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Selim KAYA
Büyük Selçuklular Döneminde Ba¤dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
Murat ÖZTÜRK
Selçuklu Emîri Hasbeg b. Belengirî. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
Salim KOCA
Ahilerin Türkiye Selçuklu Devrindeki Rolleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Emine UYUMAZ
Türkiye Selçuklu Devleti’nde Atabeglik Müessesesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
Muharrem KES‹K
Danishmend Beylik-Byzantine Empire Relations (1071-1178) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Meryem GÜRBÜZ
Reflîdüddin Vatvât’a Ait ‘Umdetü’l-Bülega’ ve ‘Uddetü’l-Fusahâ’da Hârizmflahlar’›n Medhi
‹çin Yaz›lm›fl Arapça Kasideler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Altan ÇET‹N
Memlûkler Devrinde M›s›r-Anadolu ‹ktisadiyat›nda Yollar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
Cüneyt KANAT
Memlûk Devleti’nde ‹ktidar De¤iflikli¤i. Bahrî Memlûklar’dan Burcî Memlûklar’a . . . . . . . . . 541
Haflim fiAH‹N
Tarih Kayna¤› Olarak Evliya Menâk›bnâmeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
Feridun M. EMECEN
Kosova 1389: Kimin Zaferi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567
fi. Nezihi AYKUT
Fetret Devri Sikkeleri II- Mehmed Çelebi’nin Akçe ve Mang›rlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
VIII
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Abdüsselam UYGUR
‹dris-i Bitlisi ve Eserleri Üzerinde Yap›lan Baz› Bilimsel Araflt›rmalara Tenkidi Bir Yaklafl›m. . 611
‹smail E. ERÜNSAL
A Report From an Ottoman Ambassador to the Court of August II, King of Poland . . . . . . . 621
Atilla ÇET‹N
Adapazar› Ayân› Kara Osman A¤a ve Kardefllerinin Mal Varl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629
Mahir AYDIN
Tatarpazarc›¤›. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .649
Ali ARSLAN
Yahudilerin Cemaat Vergisi Gabele’ye Karfl› Osmanl› Yönetiminin Tavr› . . . . . . . . . . . . . . . . 691
Cezmi ERASLAN
Türkiye’de Demokratik Düflüncenin Geliflimi ve 1912 Seçimleri Üzerine Düflünceler . . . . . . 701
Abdülkadir DONUK
K›rg›z Türkçesi ‹le Türkiye Türkçesi’nde Müflterek Akrabal›k ‹simleri Üzerine . . . . . . . . . . . 713
Ali AHMETBEYO⁄LU
Aleksey Nikolayeviç Kuropatkin’in Türkistan’›n ‹stilas›na Dâir Eseri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 727
Metin TUNCEL
Türkiye Haritac›l›¤›nda Dönüm Noktas›: Kiepert Haritalar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733
IX
SUNUfi
De¤erli Hocam›z Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, 40 y›ldan fazla süren meslek hayat›n›n ard›ndan üniversitedeki kanunî çal›flma süresini tamamlayarak 18 Ocak 2005 tarihinde emekliye ayr›l›nca bir Arma¤an Kitab› haz›rlayarak kendilerine takdim etmek istedik. Bunun için meslekdafllar›, ö¤rencileri ve
dostlar›ndan makaleleri toplamaya bafllad›¤›m›z s›rada, Hocam›z 3 fiubat 2006 tarihinde vefat etti.
Hocam›z›n hiç beklemedi¤imiz bir anda aram›zdan ayr›lmas› baflta ailesi olmak üzere mensubu bulundu¤u ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› ö¤retim elemanlar›
ile Türk Tarih dünyas›n› derin bir üzüntü içinde b›rakt›. Yay›na haz›rlayarak emeklili¤inin birinci y›l›nda kendilerine takdim etmek istedi¤imiz Arma¤an Kitab› art›k An› Kitab›’na dönüfltü.
Hocam›z›n vefat›ndan sonra, daha önce makale verememifl olan baz› meslekdafllar› da araflt›rmalar›n› tamamlayarak bize ulaflt›rd›lar. Ülkemizin de¤iflik üniversitelerindeki akademisyenler yan›nda
yurt d›fl›ndaki çeflitli bilim merkezlerinde çal›flan akademisyen ve araflt›rmac›lardan da makaleler gelince, yay›na haz›rlamakta oldu¤umuz bu kitap uluslararas› bir nitelik kazanm›fl oldu. Ancak, yo¤un
ilgi dolay›s›yla kitab›n hacmi çok fazla olaca¤›ndan yaz›lar›n bize ulaflt›r›ld›¤› tarih s›ras›n› da dikkate alarak baz› makaleleri makale sahiplerinden özür dileyerek iade etmek zorunda kald›k. Ayr›ca,
bask› s›ras›nda matbaada karfl›laflt›¤›m›z teknik sorunlar sebebiyle baz› makalelerin yaz› karakterleri ile harita, resim, gravür ve krokileri de istedi¤imiz gibi olmad›. Bu durumun anlay›flla karfl›lanaca¤›n› ümit ediyoruz.
Kitapta yer alan makaleleri konular›na göre kronolojiyi de dikkate alarak tasnif etmeye çal›flt›k.
Bizzat Hocam›z›n flahsiyeti ile ilgili olan makaleleri ise eserin bafl›na koymay› uygun gördük. S›ra kitab›n bas›lmas›na geldi. Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in aziz hât›ras›na arma¤an olarak yay›mlamak istedi¤imiz bu eserin bas›m› için en uygun yer, De¤erli Hocam›z›n k›z› Didem Demirkent’in bafl›nda bulundu¤u “Globus” Dünya Bas›nevi olabilir diye düflündük. Bu sebeple, hocam›z›n vefat›ndan k›sa bir
süre sonra görüfltü¤ümüz Didem Han›m kitab›n bas›m iflini üstlendi. Bu vesileyle kendilerine flükranlar›m›z› arz ederiz.
‹nsanî ve ilmî vas›flar›yla hiçbir zaman unutulmayacak olan de¤erli hocam›z Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in aziz hât›ras›n› ebedîlefltirmek amac›yla haz›rlam›fl oldu¤umuz bu eserin Türk bilim hayat›na
katk›da bulunmas› ve tarih araflt›rmac›lar›na yararl› olmas› en büyük arzumuzdur. Bu An› Kitab›’na
makaleleriyle katk›da bulunmufl olan de¤erli bilim adamlar›na ayr› ayr› teflekkürü borç biliriz. Ve
nihayet, görüfllerinden yararland›¤›m›z Dan›flma Kurulu üyelerimiz ile bu An› Kitab›’n›n yay›mlanmas›n› sa¤layan Say›n Didem Demirkent’e bir kez daha teflekkür ediyoruz. Ayr›ca Dünya Yay›nc›l›k
Genel Müdürü Say›n Nur Ünver’e, kitab›n tashih ve sayfa düzenleme ifllerini yapan Say›n Erdal Bayraktar’a ve kapak tasar›m›n› yapan Say›n Fatih M. Durmufl’a teflekkür ediyor, Hocam›z› rahmet ve
flükranla an›yoruz.
Yay›n Kurulu
X
PREFACE
We had planned to prepare a book in tribute to our most esteemed teacher Prof. Ifl›n Demirkent,
at her retirement on January 18th, 2005. At that time she would have completed a service of more
than 40 years both to the university and to her profession. Unfortunately, while gathering articles
from her colleagues, students, and friends for this project, our teacher passed away on the 3rd of February, 2006.
The unexpected loss of our teacher left first and foremost her family and the Istanbul University
Faculty of Letters - Medieval History Department academics, but also the Turkish history community
in deep grief. The book which we had planned to publish and present to her in the first year of her
retirement has now become a Memorial Book.
After the passing of our teacher, some of her colleagues who had previously been unable to contribute an article to the project, finished their research projects and were able to send them to us. Receiving articles from academics and researchers who work in various science centers abroad, together
with academics from various universities in Turkey, has given this book an international dimension.
However, due to the great interest expressed, the length of the book increased considerably. Thus,
we were forced to return some of the more recently received articles. This we did most regretfully.
Moreover, the reproduction of typescripts, maps, pictures, and plans in some of the articles did not
turn out to be as good as expected due to technical difficulties in the printing process. We ask for
both the contributors’ and readers’ understanding in this matter.
The articles were organized taking into account the chronology of the subjects. It was thought fit
to put the more personal articles regarding our teacher at the beginning of the book.
Finally, the time came to publish the book.
We thought that the most suitable place to have this tribute to the dear memory of Prof. Dr. Ifl›n
Demirkent published would be “Globus” Dünya Bas›mevi which is headed by the daughter of our
much esteemed teacher.
We spoke of this matter shortly after her mother’s death and Ms Didem Demirkent undertook to
publish the book.
We would like to express our gratitude to her.
This work was prepared to immortalize the dear memory of our much esteemed teacher Prof. Ifl›n
Demirkent who will remain unforgotten both for her humanity and for her work. This book will be
of great use to historians and be a fine contribution to Turkish research.
We owe a debt of thanks to each and every scientist who contributed to this memorial book.
Finally, for their many beneficial contributions we thank the Advisory Board members and we again also express our thanks to Ms Didem Demirkent who made the publication of this book possible.
Our thanks also to the general manager of Dünya Yay›nc›l›k, Nur Ünver, Erdal Bayraktar who did
the corrections and the page settings, and Fatih M. Durmufl who designed the cover. Finally, we wish
once more to give thanks for our teacher and to commend her to God’s mercy.
Publishing Board
XI
HOCAMIZIN ARDINDAN
Abdülkerim ÖZAYDIN*
Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›, çok de¤erli bir ö¤retim üyesini kaybetmenin derin üzüntüsü
içindedir.
Üniversitelerimizde Haçl› Seferleri Tarihi konusunda akademik usullere uygun ilk bilimsel
çal›flma, Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1098-1118) bafll›kl› doktora tezi ile de¤erli hocam›z Prof.
Dr. Ifl›n Demirkent taraf›ndan gerçeklefltirilmifltir.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent 1981 y›l›nda tamamlad›¤› Urfa Haçl› Kontlu¤u (1118-1146) adl› Doçentlik Takdim Tezi ve 1997 y›l›nda tamamlad›¤› Haçl› Seferleri adl› eseri ile bu alandaki çal›flmalar›n› devam ettirmifltir. Hocam›z Haçl› seferlerinin do¤uflu ve hedefleri konusundaki orijinal fikir ve yorumlar› ile, bilinenin aksine Haçl› seferlerinin as›l amac›n›n Kudüs’ü yani kutsal topraklar› kurtarmak olmay›p Müslüman Türkleri Anadolu’dan uzaklaflt›rmak ve bütün Ortado¤u’yu istilâ etmek gayesine yönelik siyasî amaçl› askerî bir harekât oldu¤unu ispat etmifltir. Ayr›ca Haçl› seferlerinin sadece 1096-1291 y›llar› aras›ndaki yaklafl›k 200 y›ll›k bir dönemi kapsamad›¤›n›, XIII. yüzy›ldan sonra da Türk aleyhtar› Haçl› zihniyetinin devam etti¤ini belirterek Türk tarihçilerinin bu konuda kaynaklara dayal› ilmî çal›flmalar yapmas› gerekti¤ini ifade etmifltir.
Bizans tarihinin de Türk Tarihi aç›s›ndan tafl›d›¤› önem sebebi ile incelenmesi ve ö¤renilmesi gerekti¤ini söyleyen hocam›z Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Bat›l› tarihçilerin yapt›klar› araflt›rmalar›n Türk-Bizans iliflkilerini objektif ve do¤ru biçimde ortaya koymaktan ziyade Bat›’n›n görüfl
ve düflüncelerini yans›tmaktan ibaret oldu¤unu dile getirmifl ve bundan dolay› da tarih, sanat
tarihi ve arkeoloji ile meflgul olan Türk bilim adamlar›n›n Türk-Bizans iliflkileri konusunda ciddî ve bilimsel çal›flmalar yapmas› gerekti¤ini önemle vurgulam›flt›r.
1983-1984 ö¤retim y›l›ndan itibaren lisans, yüksek lisans ve doktora ö¤rencilerine Bizans
Tarihi, Bizans Tarihinin Kaynaklar›, XII. Yüzy›l Türk-Bizans ‹liflkileri gibi çeflitli dersler vermifl
ve seminerler yapt›rm›flt›r. Türk-Bizans iliflkileri konusunda çok say›da makale yazm›fl, ulusal
ve uluslar aras› kongrelerde çeflitli tebli¤ler sunmufltur. Hem Haçl› Seferleri hem de Bizans Tarihi konusunda çok say›da yüksek lisans ve doktora tezi haz›rlatan Prof. Dr. Ifl›n Demirkent
Türk-Bizans ‹liflkileri ve Haçl› Seferleri tarihine ›fl›k tutmufl de¤erli bir akademisyendir. Bu ça* Prof. Dr., ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› Baflkan›.
1
ABDÜLKER‹M ÖZAYDIN
l›flmalar›ndan dolay› kendilerine minnet, takdir ve flükranlar›m›z› arz ediyor ve rahmetle an›yoruz.
18 Ocak 2005’te ö¤retim üyeli¤indeki kanunî süreyi doldurdu¤u için emekliye ayr›lan hocam›z emeklilik döneminde de onca sa¤l›k problemlerine ve dört büyük ameliyat geçirmesine
ra¤men, çal›flmalar›n› büyük bir azimle sürdürmüfl ve bu davran›fl›yla hepimize örnek olmufltur.
Hocam›za Allah’tan sonsuz rahmet, ailesine, dostlar›na ve meslektafllar›na bafl sa¤l›¤› diliyoruz. Ruhu flâd, mekân› cennet olsun.
2
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT’‹N
HAYATI VE ESERLER‹
Fahameddin BAfiAR*
Sayg›de¤er Hocam Prof. Dr. Ifl›n Demirkent iki y›l önce, 3 fiubat 2006 tarihinde aram›zdan
ayr›ld›. De¤erli Hocam›z›n hiç beklemedi¤imiz bir anda vefat› Türk ilim dünyas›n› yasa bo¤du.
Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›, yeri doldurulamaz büyük bir hocas›n›; tarih
camias› Selçuklu dönemi Anadolu Türk Tarihi ile bilhassa Haçl› Seferleri ve Bizans Tarihi konular›nda yaln›z ülkemizde de¤il dünyaca tan›nm›fl k›ymetli bir bilim insan›n› kaybetmenin derin üzüntüsü içerisindedir.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, 18 Ocak 1938 tarihinde ‹zmir’de do¤du. ‹lk ö¤renimini ‹zmir Gazi ‹lkokulu’nda (1944-1949) yapt›. Memur olan babas› Süleyman Ener’in tayini dolay›s›yla
1949 y›l›nda ‹stanbul’a gelen Ifl›n Ener, orta okul ve liseyi ‹stanbul Kandilli K›z Lisesi’nde
(1949-1956) tamamlad›. Baflar›l› bir ö¤renci olan Ifl›n Ener, spora da çok merakl›yd› ve okulun voleybol tak›m›nda oynuyordu. O dönemde Kandilli K›z Lisesi voleybol tak›m›, ayn› zamanda Moda Spor Kulübü’nün de lisansl› tak›m›yd›. O s›rada, daha sonra hocam›z›n hayat arkadafl› olacak olan hukukçu ve gazeteci Nezih Demirkent Moda Spor Kulübü’nün antrenörü
idi. Kandilli K›z Lisesi’nin genç voleybolcular›ndan Ifl›n Ener ile Nezih Demirkent bu vesile ile
tan›flm›fl ve aralar›nda evlili¤e, mutlu bir yuva kurmaya giden arkadafll›k o s›rada bafllam›flt›.
Nitekim Ifl›n Ener, Lise e¤itimini bitirir bitirmez, 22 Temmuz 1956 tarihinde Nezih Demirkent
ile niflanland› ve yaklafl›k bir y›l sonra, 21 May›s 1957’de de evlendi. Ertesi y›l, 5 Temmuz
1958’de bir k›z çocuk annesi olan Ifl›n Demirkent 1961 y›l› Kas›m’›nda ‹stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde yüksek ö¤renime bafllad›. 1962 Haziran’›nda Haz›rl›k
Sertifikas› derslerini “Pekiyi” derece ile geçtikten sonra Ortaça¤ Tarihi Kürsüsü tezli ö¤rencisi
oldu. Yard›mc› Sertifika olarak da Eskiça¤ Tarihi ile Arap Dili ve Edebiyat› derslerini seçmiflti.
1964 y›l› Haziran’›nda Yard›mc› Sertifika program›n› da Pekiyi derece ile tamamlayan Ifl›n Demirkent, haz›rlam›fl oldu¤u “Aynî Tarihi. H. 441-442 (1049-1051) Y›llar› Olaylar›” adl› Mezuniyet Tezi ile 30 Haziran 1965 tarihinde tezli ö¤rencisi oldu¤u Ortaça¤ Tarihi Kürsüsü’nden de
ayn› derece ile mezun oldu.
Art›k genç bir tarihçi olan Ifl›n Demirkent, ö¤retmen olmak istemiyor, mezun oldu¤u Fakültede asistan olarak araflt›rma yapmay› düflünüyordu. Ancak Ortaça¤ Tarihi Kürsüsü’nde bofl
* Prof. Dr., ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarihi Bölümü Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi.
3
FAHAMEDD‹N BAfiAR
Asistanl›k kadrosu olmad›¤› için 1966-1967 ö¤retim y›l›nda yaklafl›k bir y›l kadar hocas› Prof.
Dr. Fikret Ifl›ltan’›n (1915-1997) yan›nda “Fahri Asistan” olarak çal›flt›ktan sonra, 1967 y›l› Nisan ay›nda, Asistan Dr. Hakk› Dursun Y›ld›z’›n askere gitmesi ile boflalan 11. derece Asistanl›k
kadrosuna 540.- TL. maaflla atand›. Böylece akademik hayat› bafllam›fl olan Ifl›n Demirkent, hocas› merhum Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan’›n dan›flmanl›¤›nda yapt›¤› “Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi
(1098-1118)” adl› doktora çal›flmas›n› tamamlayarak 1972 y›l› Mart ay›nda “Doktor” unvan›n›
ald›. 1975-1976 ö¤retim y›l›nda Almanya’ya giderek Frankfurt Üniversitesi’nde Ortaça¤ Avrupa Tarihi ders ve seminerlerine kat›ld›. Yurda döndükten sonra araflt›rmalar›n› sürdürerek doktora konusunun devam› olan “Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1118-1146)” bafll›kl› çal›flmas›yla
1981 y›l› Nisan’›nda “Doçent” unvan›n› ald›. 1988’de Profesörlük kadrosuna atand› ve emekliye ayr›ld›¤› 2005 y›l› Ocak ay›na kadar Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi olarak çal›flt›. 15 Mart 1994’te Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal› Baflkan› olan hocam›z, bu idarî görevini
Üniversite ö¤retim üyeli¤indeki kanunî süresini tamamlayarak emekliye ayr›lm›fl oldu¤u 18
Ocak 2005 tarihine kadar sürdürdü.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent emekli olal› bir y›l olmufltu. Henüz genç bir emekli idi. Emeklilik
hayat›na daha yeni al›flmaya bafllam›flt› ki, hiç beklemedi¤imiz bir anda, 3 fiubat 2006 Cuma
günü, 68 yafl›nda vefat etti. 6 fiubat 2006 Pazartesi günü saat 9.30’da “Globus” Dünya Bas›nevi’nde ve 11.00’de ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde yap›lan törenlerin ard›ndan Sultanahmet Camii’nde ö¤le vaktinden sonra k›l›nan cenaze namaz›n› müteakip Rumelihisar› Afliyan Mezarl›¤›’ndaki aile kabristan›nda topra¤a verildi.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, 1983 y›l›ndan itibaren Türk Tarih Kurumu Aslî Üyesi idi. Ayn› zamanda 1993-1995 y›llar› aras›nda ad› geçen kurumun Yürütme Kurulu’nda ve Bas›mevi Komisyonu’nda da görev alm›flt›. 1995 y›l›ndan itibaren de Türk Tarih Kurumu Kütüphane Komisyonu’nda çal›fl›yordu.
Hocam›z çeflitli uluslararas› kurulufllara da üye idi. 1998 y›l›nda The Society fort the Study
of the Crusades and the Latin East (Haçl› Seferleri ve Latin Do¤u Çal›flmalar› Cemiyeti) ad›n›
tafl›yan uluslararas› kurulufla üye seçilmiflti. 2001 y›l›ndan itibaren de Bizans / Do¤u Roma ‹ncelemeleri Türkiye Millî Komite Baflkanl›¤› görevini yürütüyordu. Bu komite, Türk Tarih Kurumu bünyesinde kurulmufl ve baflkanl›¤›na hocam›z seçilmiflti. Prof. Dr. Ifl›n Demirkent ayr›ca, bu bilimsel kurumlar yan›nda Türk Kad›nlar Birli¤i, Befliktafl Spor Kulübü ve Kandilli K›z
Lisesi’nden Yetiflenler Derne¤i gibi sivil toplum kurulufllar›na da üye idi.
‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›’nda 40 y›l kadar görev yapm›fl olan Prof. Dr. Ifl›n Demirkent bu dönem içerisinde Haçl› Seferleri Tarihi, Haçl› Devletleri Tarihi, Bizans Tarihi ve Ortaça¤ Avrupa Tarihi konular›nda Lisans, Yüksek Lisans ve
Doktora dersleri vermifl, say›s›z ö¤renci okutmufl, birçok ö¤retmen ve araflt›rmac› yetifltirmifl ve
bu alanlarda tez çal›flmalar› yapt›rm›flt›r. O, bütün Ortaça¤ Tarihi konular›nda ama bilhassa
Haçl› Seferleri ile Haçl› Devletleri ve Bizans ‹mparatorlu¤u alan›nda yaln›z ülkemizde de¤il
dünyaca tan›nm›fl, sayg› gören de¤erli bir bilim insan› idi. Bu konularda yazm›fl oldu¤u kitap
ve makaleleri Ortaça¤ Tarihi araflt›rmac›lar›n›n her zaman müracaat etti¤i kaynak de¤erinde ilmî eserler oldu¤u gibi, geride b›rakm›fl oldu¤u neflriyat› sadece Ortaça¤ Tarihi araflt›rmac›lar›
ve merakl›lar› için de¤il, hangi yafl ve meslekte olursa olsun her Türk insan›n›n zevkle okuyup
anlayabilece¤i çok k›ymetli çal›flmalard›r. Zira hocam›z, yo¤un bir çal›flma sonucunda kaleme
alm›fl oldu¤u yaz›lar›n› yaln›zca araflt›rmac›lar için de¤il, ayn› zamanda okumaya merakl› “Türk
ayd›n›” için de yazd›¤›n› ifade ederdi.
4
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent kendine özgü çal›flma metodu ile çok disiplinli, titiz, çal›flkan ve
dikkatli bir akademisyendi. Bas›n dünyas›n›n duayeni olan efli merhum Nezih Demirkent gibi
de¤erli hocam›z Prof. Dr. Ifl›n Demirkent de Ortaça¤ tarihinin duayeni idi. Hocam›z›n yetiflmesinde, ülkemizde Haçl› Seferleri ve Bizans Tarihi konular›n›n üstad› olan, merhum Prof. Dr.
Fikret Ifl›ltan’›n da rolü vard›. Hocas› Ifl›ltan (1915-1997) onu daha lisans talebesi iken, Ortaça¤ tarihinin kaynak dillerinden biri olan Arapça’y› ö¤renmek için Arap Dili ve Edebiyat› Kürsüsü’ne göndererek Yard›mc› Sertifika derslerini bu disiplinden ald›rm›flt›. Bu s›rada ‹ngilizce’sini ilerletmeye ve Almanca ö¤renmeye de bafllayan hocam›z, sonraki y›llarda yine Ortaça¤
Tarihi araflt›rmalar› için gerekli olan Latince ve Grekçe dillerini de ö¤renmeye bafllam›flt›. “Ö¤renmenin yafl› yoktur” diyen hocam›z, Bizans ve Haçl› Seferleri tarihini araflt›rmak için gerekli
olan bu Ortaça¤ dilleri üzerindeki çal›flmalar›na daha sonraki dönemlerde de devam etti.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, içerisinde Bizans ve Haçl› Seferleri dönemine ait pek çok kaynak
külliyat›n› da bar›nd›ran zengin bir kütüphaneye sahipti. Kitap okumay› çok seven hocam›z,
gitti¤i her yerde sahaflar› ve kitapç›lar› dolafl›r, tarihle ilgili ama bilhassa çal›flma alan›yla ilgili
eski eserler ile yeni ç›kan kitaplar› inceler ve gerekli olanlar› al›rd›. Ayr›ca merhum Prof. Dr.
Fikret Ifl›ltan’›n kütüphanesi de, vasiyeti üzerine vefat›ndan sonra kendisine verilmifl ve o kitaplar da tasnif edilerek “Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan Kitapl›¤›” ad›yla “Globus” Dünya Bas›nevi’nin
on beflinci kat›nda araflt›rmac›lar›n hizmetine sunulmufltu. Böylece hocam›z›n zengin bir “ihtisas kütüphanesi” oluflmufltu.
Hocam›z, Fakülte’de derslerinin oldu¤u Sal› ve Perflembe günleri d›fl›nda her gün sabah erkenden “Globus” Dünya Bas›nevi’nin en son kat›ndaki çal›flma odas›na gider ve bu zengin kütüphanedeki masas›nda bilgisayar›n›n bafl›na oturur, akflam geç saatlere kadar çal›fl›rd›. Çok titiz ve dikkatli bir araflt›rmac›yd›. Olaylar› incelerken muhakkak ça¤dafl kaynaklardaki bilgilere
ulaflmak ister, ikinci elden kaynaklarda verilen kay›tlara pek güvenmezdi. Baflkalar›n›n yapt›¤›
at›flara flüphe ile bakar, her bilgiyi muhakkak ça¤dafl kaynaklarla karfl›laflt›r›rd›. Bizlere de her
zaman “ça¤dafl kaynaklarda görmedi¤iniz, okumad›¤›n›z bilgiye inanmay›n” derdi. Olaylar› farkl›
kaynaklardan araflt›r›r, kulland›¤› eserleri titiz bir flekilde elefltiri süzgecinden geçirir ve yorumlar›n› tarafs›z olarak yapard›. Çal›flmalar› s›ras›nda flayet kütüphanesinde bulunmayan bir kitap
varsa onu nerede olursa olsun muhakkak bulup görmek ister ve bu tür eserlerin mevcudu varsa sat›n al›r, bu mümkün de¤ilse fotokopisini çektirerek cilt yapt›r›p kütüphaneye koyard›.
Araflt›rmalar›n›, hemen hemen her y›l sonbaharda ve sömestr tatilinde olmak üzere y›lda iki
kez gitti¤i Almanya’da Frankfurt Üniversitesi ile bu ülkede ve Amerika’daki di¤er baz› Üniversite
kütüphanelerinde (meselâ 1994 y›l›nda Amerika Cincinnati Üniversitesi’nde ve 1998/1999’da
Washington DC. Dumbarton Oaks / Byzantine Studies’de) yapt›¤› çal›flmalarla sürdüren hocam›z,
meslek hayat› boyunca pek çok kitap ve makale yay›mlad›¤› gibi, yurtiçi ve yurtd›fl›nda düzenlenen birçok kongre, sempozyum, seminer, konferans ve panele de kat›l›r, tebli¤ler sunar, tarihî konular› aç›k bir dille anlat›rd›. Pek çok kimsenin kat›lmad›¤›, ya da söyleme¤e cesaret edemedi¤i
tarihî gerçekleri her platformda dile getirir, fikirlerini ilim dünyas› ile paylafl›rd›. Hocam›z, tarihçinin bir görevinin de halk› ayd›nlatmak oldu¤unu düflünür ve bu sebeple yaz›lar›n› sadece uzmanlar›n de¤il, herkesin anlay›p zevkle okuyaca¤› bir dille yazard›. Hatta, bu düflünceyle makalelerini yaln›zca ilmî dergi ve mecmualarda yay›mlamakla kalmaz, popüler dergiler yoluyla da
halka ulaflmak isterdi. Nitekim ayl›k olarak yay›mlanan Popüler Tarih dergisini de 2001 y›l›nda
bu amaçla “Globus” Dünya Bas›nevi Ailesi’ne dahil etmifl ve derginin birçok say›s›nda yazm›fl oldu¤u yaz›larla tarihî gerçeklerin yaln›zca akademik çevrelerce de¤il herkes taraf›ndan okunmas›5
FAHAMEDD‹N BAfiAR
n› sa¤lam›flt›. Hocam›z bu tür yaz›lar›nda daha çok Bizans ve Haçl›lar›n Türklerle olan siyasî ve
kültürel münasebetlerine de¤iniyor, Bat›’l› tarihçilerin dinî amaçla düzenlendi¤ini söyledikleri bu
seferlerin asl›nda Türklere karfl› ve Türkleri Anadolu’dan ç›karmak için yap›ld›¤›n› anlat›yordu.
Hocam›z bu ve benzeri konular›n yaln›z akademisyenler taraf›ndan de¤il, tarihe merakl› genel
okuyucu taraf›ndan da bilinmesi için, Popüler Tarih’te “‹kinci Haçl› Seferi Günleri”, “Dördüncü
Haçl› Seferi Günleri: ‹stanbul’un Latinler Taraf›ndan Zapt ve Ya¤mas›”, “Birinci Haçl› Seferi Sonunda Kudüs’ün Zapt›”, “Yak›ndo¤u’nun Avrupa’ya Ö¤rettikleri”, “Konstantinopolis’te Haçl›lar”,
Bizans’›n Son Günleri”, “Haçl›lar ‹stanbul’u Nas›l Yakt›?”, “‹stanbul Depremleri”, “Haçl› Seferlerinin Vazgeçilmez Üssü: K›br›s”, “‹lgazi’nin Kanl› Meydan Zaferi”, “Artuklu Beyi Timurtafl Karfl›s›nda Kudüs Kral› Nas›l Sözünden Döndü?”, “Bizans Türk Kültüründen Neler Ald›?”, “Güney Fransa’ya Haçl› Seferi: Albililere Karfl› Savafl” ve “Franklar›n Ermenilere Yapt›¤› ‹flkenceler” gibi bafll›klar tafl›yan ve günümüzdeki pek çok konu ile de ba¤lant›l› olan makaleler kaleme alm›flt›.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in as›l uzmanl›k alan›, ülkemizde kendisinden önce baflka hiçbir
akademisyenin çal›flmam›fl oldu¤u Haçl› Seferleri Tarihi idi. Hocam›z, Anadolu Türk Tarihi’nin
ayd›nlat›labilmesi için de çok önemli olan 1096-1291 y›llar› aras›ndaki bu dönemi âdeta gün
gün biliyordu dersek abartm›fl olmay›z. Çünkü O, alan›ndaki konulara çok hâkim bir hoca idi.
11.-13. yüzy›lda meydana gelmifl olaylar› sanki kendisi o dönemde yaflam›fl gibi anlat›rd›. Olaylarda ad› geçen tarihî flahsiyetler sanki onun bizzat tan›d›¤›, onlar›n yaflant›lar›na ve yapt›klar›na tan›k oldu¤u kimseler idi. Haçl› Seferleri’nin gerçek sebeplerini, bu seferlere kat›lan ordular›n Bat›’dan ç›kt›ktan sonra Ortado¤u’ya kadar takip etti¤i yollar›, bu yolculuk s›ras›nda Anadolu’da Selçuklu hükümdarlar› I. K›l›ç Arslan, Mesud, II. K›l›ç Arslan ve di¤erleriyle, Daniflmendli Gümüfltegin, Artuklu Belek ve Sökmen ile, Musul valileri Kürbo¤a, Mevdud ve Çökürmüfl ile ve nihayet ‹madeddin Zengi, Nureddin Mahmud ve Selahaddin Eyyubi gibi kahramanlarla yap›lan mücadeleleri en ince ayr›nt›s›na kadar anlat›r; Bat›’l›lar›n gerçek amac›n›n “Kutsal
yerleri kurtarmak ve ziyaret” de¤il Türkleri Anadolu’dan ç›karmak ve bütün Ortado¤u’yu ele
geçirmek oldu¤unu her toplant›da dile getirirdi.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Haçl› Seferleri konusundaki çal›flmalar›na Üniversitedeki akademik hayat›na at›l›r at›lmaz bafllam›flt›. “Doktora Tezi” olarak seçmifl oldu¤u konu, Birinci Haçl› Seferi sonunda Urfa ve civar›nda kurulmufl olan Urfa Haçl› Kontlu¤u’nun 1098-1118 y›llar›
aras›ndaki döneminin siyasî tarihi idi. Hocam›z bu monografik çal›flmas›n› Haçl› tarihine ait vekayinameler ile bölgenin tarihini konu alan yerli tarihçilerin eserleri ve ‹slâm kaynaklar›ndan
yararlanarak kaleme alm›flt›. Haçl› Seferleri konusunda ülkemizde yap›lm›fl ilk bilimsel çal›flma
olan bu tez, 1974 y›l›nda Edebiyat Fakültesi Yay›nlar› aras›nda neflredildi. Urfa Haçl› Kontlu¤u
Tarihi (1098’den 1118’e kadar) ad›n› tafl›yan bu eser, ayn› zamanda Edebiyat Fakültesi taraf›ndan yay›mlanmas› uygun görülmüfl olan ilk Doktora Tezi idi. Bu eserin geniflletilmifl yeni bask›s› 1990 y›l›nda Türk Tarih Kurumu taraf›ndan da yay›mland›.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent daha sonra “Doçentlik Takdim Tezi” olarak da ayn› konuya devam
etmifl ve Urfa Haçl› Kontlu¤u’nun 1118-1146 y›llar› aras›ndaki olaylar›n› incelemifl, böylece Birinci Haçl› Seferi sonras›nda Do¤u’da kurulmufl olan Haçl› devletlerinden Urfa Haçl› Kontlu¤u’nun yar›m yüzy›l kadar süren tarihini tamamlam›fl ve bilimsel metotlarla ortaya koymufltur.
Hocam›z›n 1981 y›l›nda haz›rlam›fl oldu¤u bu çal›flmas› Türk Tarih Kurumu taraf›ndan Urfa
Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1118-1146) ad›yla yay›mland› (Ankara 1987). Eserin ikinci bask›s› ise
1994 y›l›nda yap›ld›.
Hocam›z daha sonra, bütün hükümdarl›¤› boyunca Haçl›larla mücadele eden Türkiye Sel6
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
çuklu Sultan› I. K›l›ç Arslan (1092-1107) döneminin siyasî tarihi hakk›nda çal›flmaya bafllam›fl
ve k›sa sürede tamamlam›fl oldu¤u bu eserini de Türk Tarih Kurumu yay›nlar› aras›nda neflretmifltir. De¤erli hocam›z, 1996 y›l›nda yay›mlanm›fl olan bu kitab›nda Anadolu’da kurulmufl ilk
Türk devleti olan Türkiye Selçuklu Devleti’nin ikinci hükümdar› K›l›ç Arslan’›n on befl y›l süren saltanat› boyunca, say›ca Türklerden çok kalabal›k olan Birinci Haçl› Seferi ordular›yla ve
arkas›ndan gelen çok daha kalabal›k Haçl› birlikleriyle yapt›¤› mücadeleleri anlatm›fl, onun
özellikle 1101 y›l›nda düzenlenmifl olan Haçl› ordular›na karfl› Merzifon yak›nlar›nda, Konya
civar›nda ve Ere¤li suyu çevresinde olmak üzere üç ayr› yerde elde etti¤i zaferlerle Türkleri
Anadolu’dan atmak isteyen Haçl› hareketinin durduruldu¤unu dönemin kaynaklar›ndaki bilgiler ›fl›¤›nda ortaya koymufltur. Eserin sonuna Sultan I. K›l›ç Arslan’›n soy kütü¤ü ve dönemin
kronolojisi eklenmifl, ayr›ca Birinci Haçl› Seferi’ne ait üç harita ile on resim konulmufltur. Hocam›z›n yine bu s›rada Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi’nde yay›mlanan “Haçl›lar” maddesi de yaklafl›k iki yüz y›l kadar süren Haçl› Seferleri’ni bir ansiklopedi s›n›rlar› içerisinde Türk
ayd›n›n›n bak›fl aç›s›yla toplu olarak ele alm›fl olan de¤erli bir çal›flmad›r.
Sonraki y›llarda Haçl› Seferleri ve Selçuklu dönemi Anadolu tarihi hakk›nda daha birçok
makale yay›mlayan k›ymetli hocam Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in bu konudaki as›l çal›flmas› ise
Haçl› Seferleri adl› kitab›d›r. Birinci Haçl› Seferi ordular›n›n Anadolu’ya ulaflm›fl oldu¤u 1097
y›l›n›n 900. y›ldönümü olan 1997’de Dünya Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanan bu eser, ayn› döneme ait Türk ve Haçl› kaynaklar› ile Do¤u ve Bat›’da yap›lm›fl olan modern çal›flmalardan yararlan›larak sâde ve ak›c› bir üslup ile kaleme al›nm›fl olup, bu özelli¤i ile yaln›z tarihçilere de¤il her yaflta ve her meslekte okuyucuya hitap eden çok k›ymetli bir kitapt›r. Alan›nda ülkemizde yaz›lm›fl ilk ve tek eser olan bu kitap, konu ile ilgili çok say›da resim, minyatür, gravür
ve haritalarla süslenmifltir. K›sa sürede birinci bask›s› bitmifl olan bu kitab›n yine Dünya Yay›nc›l›k taraf›ndan 2004 y›l›nda yay›mlanan ikinci bask›s› da azalm›fl olup flimdi üçüncü bask›s›
için haz›rl›k yap›lmaktad›r.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, çok uzun bir zamana yay›lan ve büyük emek ürünü olan bu k›ymetli eserinin önsözünde Bat› dünyas›n›n 1096-1291 y›llar› aras›nda Do¤u’ya düzenlemifl oldu¤u ve tarih literatüründe Haçl› Seferleri olarak bilinen bu seferleri “Haçl› Seferleri, 11. yüzy›l›n ortalar›ndan itibaren Türklerin Yak›ndo¤u’ya girmeleri ve Anadolu’yu yurt edinmeye bafllamalar›ndan afla¤› yukar› yar›m as›r sonra Büyük Selçuklu Devleti’nin sürüklendi¤i iç kar›fl›kl›klardan faydalanmay› uman Avrupa dünyas›n›n, Kutsal topraklar› kurtarmak slogan›yla Türkleri Anadolu’dan
atmak ve Anadolu ile birlikte bütün Yak›ndo¤u’yu kendi ellerine geçirmek maksad›yla düzenleyip giriflti¤i siyasî amaçl› askerî bir harekettir” fleklinde tan›mlam›fl ve flöyle devam etmifltir: “Haçl› Seferleri, 1096 y›l›nda bafllayan Birinci Sefer ile 1291’de Lâtin H›ristiyanlar›n Do¤u’da son merkezleri
olan Akkâ’dan ç›kar›l›p at›lmalar› aras›nda süren yaklafl›k iki yüz y›ll›k bir dönemi kapsar. Bu dönemde Haçl›lar taraf›ndan Birinci Sefer esnas›nda Urfa, Antakya, Kudüs ve Trablus’ta, Üçüncü Sefer s›ras›nda K›br›s’ta, Dördüncü Sefer sonunda da ‹stanbul’da Lâtin devletleri kurulmufltur. Tarih literatüründe Haçl› Seferleri Dönemi olarak adland›r›lan 1096-1291 y›llar› aras›nda Bat› dünyas› önce Yak›ndo¤u’ya yerleflmek, sonra da, ya bu bölgede kurulan Haçl› devletlerini desteklemek, ya da zaman
içinde Müslümanlar›n geri almaya bafllad›klar› topraklar› elde tutmak amac›yla Do¤u’ya dokuz büyük sefer düzenlemifltir. Bu seferler aras›nda baz› ufak giriflimler de olmufltur”.
De¤erli hocam Demirkent, Bat› dünyas›n›n içinde bulundu¤u bu Haçl› düflüncesinin 13.
yüzy›l sonlar›nda bitmeyip o günden günümüze kadar devam etti¤ini de her yerde dile getirir,
bunu örnekleriyle aç›klard›. Hocam›z bu düflüncesini, “Haçl› Seferleri Hareketi, 1291’de Yak›n7
FAHAMEDD‹N BAfiAR
do¤u’da Lâtin hâkimiyetinin son bulmas›yla bitmemifltir. Bu hareket, 13. yüzy›ldan sonra da as›rlarca hep ayn› düflüncenin eylemi olarak, Bat›’n›n deyimi ile, Son Haçl› Seferleri ad›yla sürüp gitmifltir.
Haçl› sald›r›lar›na bafl›ndan sonuna kadar karfl› koyan Türkler olmufl ve Türkiye Selçuklu Sultan› I.
K›l›ç Arslan’dan Memlûk Sultan› Baybars’a, Kalavun ve Eflref’e kadar Haçl›larla mücadeleyi aral›ks›z sürdürmüfllerdir. Son Haçl› Seferleri döneminde ise, Haçl› sald›r›lar›n› Yak›ndo¤u hâkimiyetini
elinde tutan Osmanl› Türkleri gö¤üslemek zorunda kalm›fllard›r. Bunun da ötesinde, Osmanl› Devleti’nin y›k›l›fl›ndan sonra Bat›l›lar›n günümüze kadar devam eden Do¤u’yu kolonize etme gayret ve çabalar›n› da, bu anlamda de¤erlendirmek mümkündür” ifadeleriyle aç›kça ortaya koymufltur.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Haçl› Seferleri’nin y›llarca bize Bat› tarihçilerinin görüflleri do¤rultusunda, Bat›’dan yap›lm›fl tercüme eserlerdeki bilgilerle yanl›fl olarak anlat›ld›¤›n› söylüyor, oysa bu seferlerin hem Bat› ve hem Do¤u kaynaklar› kullan›larak tarafs›z bir flekilde Türk ayd›n›
taraf›ndan da ifllenmesi gerekti¤ini ifade ediyordu. Bu sebepledir ki, Haçl› Seferleri adl› kitab›n›
“Do¤u’nun gözünden Haçl› Seferleri” olarak tan›mlamaya çal›flm›fl ve bu konudaki fikirlerini de flu
cümlelerle anlatm›flt›r: “Bat› dünyas› bu konulardaki görüfl ve yorumlar›n› ortaya koymufl bulunmakta ve ayn› gayretle araflt›rmalar›n› sürdürmektedir. Asl›nda her olay›n gerçe¤i birdir, ama her tarihçi
de bu gerçe¤i yorumlamak durumundad›r. Bunu yaparken de do¤al olarak içinde yetiflti¤i ortama ve
ba¤l› bulundu¤u kültürün etkilerine uymaktad›r. Bu sebeple, ayn› konuyu iflleyen bütün tarih eserleri
tasvirlerinde ve vard›¤› yarg›larda, birbirine z›t olmasa da, az çok farkl›l›k arz ederler. Ayn› kültür çevresine mensup bulunduklar› halde, milletleri ayr› olan Bat›l› tarihçilerin bile olaylara bak›fl aç›s› de¤ifliktir. Bir k›sm› Haçl› Seferleri hareketini milliyetçi aç›dan, bir k›sm› dini motifi öne çekerek, bir k›sm›
da sosyal ve ekonomik flartlar›n önemini vurgulayarak veya baflka nedenlere dayand›rarak ele almaktad›r. Bu da, ayn› olay›n de¤iflik görüfllerin ›fl›¤› alt›nda de¤erlendirilmesini mümkün k›lmakta, hatta o
olay›n aç›kl›k kazan›p anlafl›lmas›nda daha genifl bir ufuk açmas› bak›m›ndan yarar sa¤lamaktad›r.
Durum böyle olunca, Bat› dünyas›n›n karfl› cephesini oluflturan Do¤u aleminin konuyu ele al›fl›, olaylar› tasvir ve yorumlamas›, belli ölçüde de olsa, Bat›’n›n de¤er yarg›lar›na her zaman uymamaktad›r. Bu
sebeple, Türk-‹slâm dünyas›n›n bilim çevresi de, Haçl› Seferleri konusunu ifllerken birçok noktada kendi görüfl ve iddialar›n› ileri sürmek durumundad›r. Böylece Haçl› Seferleri Tarihi’nin sadece Bat›’n›n de¤il, Do¤u’nun da bilimsel çal›flmalarla ortaya koydu¤u ve koyaca¤› sonuçlarla birlikte de¤erlendirilmesi bizleri daha do¤ru sonuçlara ulaflt›raca¤› kan›s›nday›m. Haçl› Seferleri ad›n› tafl›yan bu kitapta, okuyucu zaman zaman benim bu konuda de¤iflik düflünce ve görüfllere sahip oldu¤umu ve Bat›l› tarihçilerin olaylar› tasvirinden, vard›klar› hükümlerden farkl› bir anlat›m ortaya koydu¤umu göreceklerdir.
Esasen bu kitapta konuyu okurlar›ma sunarken, Türk ayd›n›n›n biraz da bizim düflünüfl ve de¤er yarg›lar›m›zla tan›flmas›n› istedim. Bu istek do¤rultusunda, yay›nlad›¤›m kitab›n okurlar›m›n ilgisini çekece¤ine inan›yor ve bu çal›flmam›n toplumumuza yararl› olmas›n› diliyorum”.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Türk tarihini tam olarak anlayabilmemiz için Haçl› Seferleri tarihiyle birlikte, bütün Ortaça¤ boyunca hüküm sürmüfl olan Bizans ‹mparatorlu¤u’nun tarihini de
çok iyi bilmemiz gerekti¤ine inanm›fl ve çal›flmalar›n›n bir k›sm›n› bu konuya ay›rm›flt›. Bize her
zaman, “Bizans’›n mirasç›s› oldu¤umuzu, atalar›m›z›n as›rlar boyunca Bizansl›larla iç içe, ayn›
co¤rafyada birlikte yaflad›¤›n›, bunun tabii sonucu olarak birbirimizden etkilendi¤imizi, bu sebeple Bizans’› çok iyi ö¤renmek zorunda oldu¤umuzu” söylerdi. Bunun için Bizans Tarihi’ne de
çok önem vermifl ve bütün Ortaça¤ boyunca hüküm sürmüfl olan bu büyük imparatorlu¤un tarihi hakk›nda önemli çal›flmalar yapm›flt›r. Nitekim O’nun, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi’ne yazm›fl oldu¤u “Bizans” maddesi, bir ansiklopedi s›n›rlar› kapsam›nda, bin y›ldan fazla
bir süre hüküm sürmüfl olan Bizans ‹mparatorlu¤u’nun bütünü üzerinde Türkiye’de yap›lm›fl en
8
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
güzel çal›flmad›r. Bundan baflka hocam›z Bizans ‹mparatorlu¤u’nun siyasî, sosyal, askerî, ekonomik ve kültür tarihi konular›nda çeflitli dergiler ile kongre ve sempozyum kitaplar›nda da çok
k›ymetli makaleler yay›mlam›flt›r. Hocam›z, Bizans ‹mparatorlu¤u hakk›nda kaleme alm›fl oldu¤u bu çal›flmalar›n›n bir k›sm›n›, k›sa bir süre önce Bizans Tarihi Yaz›lar›. Makaleler-Bildiriler-‹ncelemeler ad›yla bir kitapta toplayarak Türk okuyucusunun hizmetine sunmufltu. 2005 y›l›nda
Dünya Kitaplar› aras›nda ç›km›fl olan bu eserini, di¤er konulardaki makaleleri izleyecekti.
Hocam›z›n Bizans ‹mparatorlu¤u tarihi hakk›nda Türk tarih literatürüne kazand›rm›fl oldu¤u en önemli çal›flmalar ise Bizans tarihçilerinin eserlerinden dilimize yapm›fl oldu¤u çevirilerdir. Bizans tarih eserlerinin yaln›zca Bizans için de¤il, Türk tarihi için de çok önemli bilgiler
içerdi¤ini vurgulayan hocam›z, bu eserlerin tercümelerinin yap›larak ilmî metotlarla yay›mlanmas› gerekti¤ine inan›yordu. Zira bu kaynak eserler üzerinde Bat›’da oldukça fazla çal›flma yap›lm›fl olmas›na ra¤men bunlar ülkemizde tan›nm›yordu. Üstelik bu Bizans kaynaklar› özellikle on birinci yüzy›ldan itibaren Anadolu Türk tarihi için de çok ayr›nt›l› bilgiler vermekte idi.
Bu amaçla önce, Mikhail Psellos’un, 976-1077 y›llar› aras›ndaki Bizans tarihini kapsayan Khronographia’s›n› tercüme ederek notlar ve aç›klamalarla Mikhail Psellos’un Khronographia’s› ad›yla
neflretti (Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1992).
Psellos’un eseri daha çok Bizans’›n iç dünyas›na ve bilhassa saraya ait bilgiler içermekte ise
de az da olsa eserde Bulgarlara, Peçenek, O¤uz ve Selçuklulara ait de bilgi bulmak mümkündür. Ayr›ca bu eserde Malazgirt Savafl› hakk›nda da bilgi verilmifltir. Savafl sonunda ‹mparator
Romanos Diogenes’in Selçuklu hükümdar› Alp Arslan taraf›ndan esir edilmesinden bafllayarak,
Malazgirt sonras›nda ‹stanbul’da yaflanan olaylar ve imparatorun serbest b›rak›l›fl›ndan sonra
kaybetti¤i taht›n› ele geçirmek için Anadolu’da giriflti¤i mücadele, k›saca alt üst olan Bizans
dünyas› gözler önüne serilmifltir. Eseri ‹ngilizce çevirisinden dilimize aktarm›fl olan Demirkent,
bu ‹ngilizce çeviriyi, Grekçe metin ve eserin Frans›zca tercümesi ile de karfl›laflt›rm›flt›r. Her iki
çeviride verilen notlar›n tarihî aç›dan eksik oldu¤unu gören Hocam›z, ‹slâm kaynaklar›n› da
kullanarak Türk dünyas›n› yak›ndan ilgilendiren olaylar hakk›nda dipnotlarda aç›klamalar
yapm›fl ve eserin sonuna ‹ngilizce ve Frans›zca tercümelerde bulunmayan genifl bir bibliyografya ilâve etmifltir. Bilhassa ‹mparator Konstantinos IX. Monomakhos devrinden itibaren, Selçuklular›n Anadolu’da ilerlemeleri ve Bizans ile yap›lan mücadeleler hakk›nda Türk okuyucusuna
yararl› olaca¤› düflüncesiyle, bu dönem için oldukça fazla not vermifltir. Önsöz’den sonra yer
alan Girifl k›sm›nda Psellos’un hayat› ve Khronographia adl› tarih eseri hakk›nda bilgi verilmifl,
bu eserin Bizans tarih yaz›c›l›¤›ndaki yeri belirtilmifltir. Notlar ve aç›klamalar›n yer ald›¤› metin k›sm›ndan sonra esere Makedonya Hanedan›’n›n (867-1059), Dukas Hanedan›’n›n (10591078) ve Komnenos Hanedan›’n›n (1081-1185) Soy Kütü¤ü, S›v› Atefl (Grek Atefli), Türk as›ll› bir Bizans kumandan› oldu¤u ileri sürülen Georgios Maniakes gibi ekler ve ayr›ca Bizans
dünyas›na ait makam, unvan ve benzeri terimleri aç›klayan Ek Sözlük, Bibliyografya ve K›saltmalar ile ‹mparator II. Basileios’un saltanat›n›n sonlar›nda (1025) Bizans ‹mparatorlu¤u’nun
hâkimiyet alan›n› gösteren bir Harita eklemifltir. Bütün bu özellikleri ile Bizans ‹mparatorlu¤u’nun yüz y›ll›k bir devresini, hem de Selçuklu Türkleri’nin Anadolu’yu fethe ve yurt edinmeye bafllad›klar› bir dönemi içine alan bu eserin, konunun uzman› olan hocam›z Prof. Dr. Ifl›n
Demirkent taraf›ndan dilimize kazand›r›lm›fl olmas› önemini daha da artt›rm›flt›r.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Bizans tarihçilerinin eserlerinden yapt›¤› çevirilerden ikincisi Ioannes Kinnamos’un Historia adl› kitab›d›r. 1118-1176 y›llar› aras›ndaki olaylar› anlatan bu
eser, Bizans’›n Komnenos Hanedan›’n›n imparatorlar›ndan II. Ioannes (1118-1143) ile I. Ma9
FAHAMEDD‹N BAfiAR
nuel (1143-1176) döneminin tarihi olup, bu eserde de on ikinci yüzy›l Türk-Bizans münasebetleri ve Anadolu Türk tarihi hakk›nda bilgiler vard›r. Hocam›z, bu eseri, Avrupa’da 19. yüzy›lda Grekçe metin, Latince tercüme fleklinde Bonn Corpusu’nda yay›mlanm›fl olan nüshas›n›
esas alarak ‹ngilizce çevirisinden dilimize aktarm›flt›r. Ayr›ca eserin Frans›zca çevirisini de dikkate alan Demirkent, dipnotlarda, Kinnamos’un verdi¤i bilgileri di¤er kaynak verileriyle karfl›laflt›rm›fl; Latince, ‹ngilizce ve Frans›zca çevirilerin dipnotlar›nda özellikle Türk tarihi aç›s›ndan
eksik buldu¤u noktalar› tamamlamaya çal›flm›fl ve gerekli gördü¤ü yerlerde kendi yorumlar›n›
da ilâve etmifltir. Hocam›z›n Ioannes Kinnamos’un Historia’s› (1118-1176) ad›n› vermifl oldu¤u
bu eser de Türk Tarih Kurumu taraf›ndan 2001 y›l›nda yay›mlanm›flt›r.
Sayg›de¤er Hocam Demirkent, Türkçe’ye kazand›rm›fl oldu¤u bu kitab›nda da Girifl bölümünde Ioannes Kinnamos’un hayat› ile eseri hakk›nda genifl bilgi vermifl, bu eserin Bizans ‹mparatorlu¤u tarihi ile on ikinci yüzy›l Anadolu’sunun olaylar›na ›fl›k tutan önemli bir kaynak
oldu¤unu belirtmifltir. Metin sonuna genifl bir Bibliyografya ile Komnenos Hanedan›’na ait iki
Soy Kütü¤ü ve Ek Sözlük konulmufl, ayr›ca Komnenoslar dönemiyle ilgili üç harita ile birkaç
resim ilâve edilmifltir. Kitab›n bafl›nda ise, ilk defa yay›mlanmakta olan, Kinnamos’un on yedinci yüzy›lda yap›lm›fl ve halen Münih’de Bayerisches Nationalmuseum’da bulunan bronz
büstünün foto¤raf› konulmufltur. Eser Genel Dizin ile son bulmufltur.
Prof. Demirkent’in Bizans tarih yazarlar›ndan dilimize kazand›rm›fl oldu¤u kaynak kitaplar›n üçüncüsü Niketas Khoniates’in Historia adl› eserinin son k›sm›n› içeren yedi bölümünden
oluflmaktad›r. Bu eserin, 1143-1180 y›llar› aras›ndaki olaylar› içine alan ilk yedi kitab› daha önce merhum Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan taraf›ndan tercüme edilerek Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri) ad›yla Türk Tarih Kurumu taraf›ndan yay›mlanm›flt› (Ankara 1995). Hocam›z Demirkent ise, ‹stanbul’un 1204 y›l›nda Latinler taraf›ndan zapt›n›n ve
ya¤malanmas›n›n bir görgü tan›¤› olan Romal› yazar Niketas Khoniates’in eserinin 1195-1206
y›llar› olaylar›n› anlatan son k›sm›n›n tercümesini, Dördüncü Haçl› Seferi’nin 800. y›l› olan
2004 y›l›nda tamamlayarak, önceki çeviri eserlerinde oldu¤u gibi çok zengin notlar ve aç›klamalarla Niketas Khoniates’in Historia’s› (1195-1206) ‹stanbul’un Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› ve Ya¤malanmas› ad›yla Dünya Kitaplar› aras›nda yay›mlad›.
Niketas’›n bu eserinde Haçl›lar’›n ‹stanbul’u zapt› ve ya¤malamas› çok ayr›nt›l› olarak anlat›ld›¤› gibi Bizans ‹mparatorlu¤u ile Türkiye Selçuklu Devleti aras›nda cereyan eden savafllar ile
siyasî ve ticarî iliflkilere de yer verilmifltir. Bu bak›mdan Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Türkçe’ye
çevirmifl oldu¤u Niketas’›n Historia’s›n›n bu son k›sm› sadece Bizans ‹mparatorlu¤u aç›s›ndan
de¤il, ayn› zamanda Anadolu Türk tarihi bak›m›ndan da büyük önem tafl›maktad›r. Eser, hocam›z›n ilâve etmifl oldu¤u çok say›daki not ve aç›klamalar ile okuyucular›n istifadesine sunulmufl olup, Bizans ve ‹stanbul tarihi yan›nda Balkan devletleri ile Türkiye Selçuklular› hakk›nda araflt›rma yapacak olanlar için vazgeçilmez bir kaynakt›r.
Her zaman sayg› ve minnetle and›¤›m›z de¤erli hocam Prof. Dr. Ifl›n Demirkent meslek hayat›n›n en verimli dönemindeydi. Yaflasayd› flüphesiz daha birçok kitap ve makale yazacak,
Ortaça¤’›n çeflitli konular› için düzenlenecek olan kongre ve sempozyumlara kat›lacakt›. ‹ki y›l
önce, 18 Ocak 2005 tarihinde ö¤retim üyeli¤indeki kanunî çal›flma süresini tamamlayarak
emeklilik hayat›na bafllad›¤›nda Fakültemizden ayr›ld›¤› için çok üzülmüfl, ancak çal›flmalar›na daha fazla zaman ay›raca¤› için sevindi¤ini ifade etmiflti. Özellikle hayat›n›n son befl y›l›
içinde yaflam›fl oldu¤u büyük ac› ve çok a¤›r seyreden sa¤l›k sorunlar›na ra¤men yo¤un bir
tempo ile çal›fl›yor, sanki bu dünyadan k›sa bir süre sonra ayr›laca¤›n› biliyormufl gibi proje10
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
lerini hayata geçirmek istiyor ve yar›m kalan eserlerini bir an önce tamamlamak için gayret ediyordu. Bir yandan da önümüzdeki dönemlerde yap›lacak olan ilmî toplant›lar için haz›rlan›yor ve bilhassa 2006 y›l› yaz mevsiminde Londra’da düzenlenecek olan 21. Uluslararas› Bizans
Çal›flmalar› Kongresi’ne, baflkanl›¤›n› yapt›¤› Türkiye Bizans / Do¤u Roma ‹ncelemeleri Millî
Komitesi ad›na ülkemizi resmî olarak temsil etmek üzere kat›laca¤› günleri heyecanla bekliyordu. 11 fiubat 2001 tarihinde kaybetmifl oldu¤u 44 y›ll›k hayat arkadafl› Nezih Demirkent’in
ac›s›, hocam›z›n y›llarca birlikte yaflamak zorunda oldu¤u sa¤l›k sorunlar›n›n daha da artmas›na sebep olmufltu. Ancak çok sab›rl› olan hocam›z Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, ayn› zamanda
güçlü bir irade ve dayanma gücüne sahipti. Çal›flma azminden, araflt›rmac› ruhundan, titizli¤inden ve akademik disiplininden hiçbir fley kaybetmemiflti. Nitekim O, ac›s›n› ve çok a¤›r geçen rahats›zl›klar›n› devaml› olarak çal›flarak, yazarak ve bilimsel toplant›lara kat›larak unutmak istiyordu.
Özellikle son birkaç y›l içinde çok ilerlemifl olan sa¤l›k sorunlar›na ve gözlerindeki rahats›zl›¤›na ra¤men hocam›z› bir gün Tar›k Zafer Tunaya Kültür Merkezi’nde bir ilmî toplant›y› dinlerken, bir baflka gün ayr› bir yerde kendisi konuflurken görürdük. Meselâ vefat›ndan iki ay kadar önce, hasta olmas›na ra¤men so¤uk ve ya¤murlu bir günde; çok sayg› duydu¤u Prof. Dr.
Semavi Eyice Hocan›n konuflmas›n› dinlemek için Tar›k Zafer Tunaya Kültür Merkezi’ne gitmifl, bir baflka gün Fakültemizde düzenlemifl oldu¤umuz, Ortaça¤ Tarihi Kürsüsü’nün kurucusu “Ord. Prof. Mükrimin Halil Yinanç’› Anma Toplant›s›”na kat›lm›fl ve hocan›n son ö¤rencilerinden birisi olarak bizlere an›lar›n› anlatm›flt›. Hocam›z, T.C. ‹stanbul Valili¤i ile ‹stanbul Esnaf ve Sanatkârlar Odas› taraf›ndan her y›l düzenlenen Ahilik Kültürü Kutlamalar›’n›n da müdavimi idi. Her y›l düzenlenen bu toplant›lara da kat›l›r, ço¤u kez Oturum Baflkan› olur ve yap›lan konuflmalar hakk›nda görüfllerini belirtir, bazen tebli¤ sahiplerinin kulland›¤› süre kadar
aç›klamalarda bulunurdu. Ayr›ca, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile Türk Tarih
Kurumu’nun Üniversiteler ve Valiliklerle birlikte yürüttü¤ü konferanslar program› içinde yurdumuzun birçok flehir ve üniversitesinde özellikle Türkiye Selçuklular›’n›n Bizans ve Haçl›larla olan iliflkilerini konu alan konferanslar verir, Haçl› Seferleri’nin Türk tarihi bak›m›ndan önemini anlat›rd›. Davet edildi¤i bilimsel etkinliklerin hepsine gitmek ister, kimseyi geri çevirmezdi. Duydu¤u, haberini ald›¤› her toplant›ya ya bir bildiri ile kat›l›r, ya da dinleyici olarak gider
ve müzakerelerde bulunurdu. Bizleri de her zaman, bize çok yarar› olaca¤›n› düflünerek ilmî
toplant›lara kat›lmak için teflvik eder, ço¤u zaman gitti¤i yerlere bizi de götürürdü.
Otoriter gözüken, ama son derece nazik bir ‹stanbul Han›mefendisi olan hocam›z›n bir özelli¤i de çevresinde bulunanlara her konuda yard›mc› olmakt›. O, Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü koridorunun hem hocas›, hem ablas› ve hem de annesi idi. ‹lmî çal›flmalar›m›z› ve kariyer için att›¤›m›z ad›mlar› yak›ndan takip ederdi. Onun felsefesinde baflar›s›zl›k yoktu. “Ya bu
deveyi güdeceksin, ya bu diyardan gideceksin” diyerek daima çok çal›flmam›z› ve görevimizi
hakk›yla yapmam›z gerekti¤ini söylerdi. Akademik yükseltilme konusunda bizi bizden çok düflünür, herkesin bir an önce hak etti¤i mevkie gelmesini isterdi. Sahip oldu¤u maddî imkânlar›, Fakültemiz ve Bölümümüz için de harcamay› severdi. Tarih Araflt›rma Merkezi’mizin her y›l
düzenli olarak yapmakta oldu¤u seminerlerde sunulan tebli¤ metinlerinin “Globus” Dünya Bas›nevi’nde zaman›nda yay›mlanmas›n› sa¤lar, böylece gelecek nesillere kal›c› eserler b›rak›rd›.
Ayr›ca flimdi 13. say›s›na ulaflm›fl olan Edebiyat Fakültesi Bülteni’nin de her y›l düzenli bir flekilde haz›rlan›p yay›mlanmas›, bu Bülten’in Yay›n Kurulu Baflkan› olan hocam›z›n bizleri teflvikleri ve maddî deste¤i ile gerçekleflmekteydi.
11
FAHAMEDD‹N BAfiAR
De¤erli hocam Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in en büyük arzusu, Bizans Tarihi için oldu¤u kadar
Türk Tarihi için de vazgeçilmez kaynaklar olan ça¤dafl Bizans tarihçilerinin eserlerinin Türkçe’mize kazand›r›lmas› idi. O’na göre tarihimizin tam olarak aç›kl›¤a kavuflturulabilmesi, Türk
kaynaklar›n›n yan› s›ra Bizans tarih yazarlar›n›n eserlerinin de kullan›lmas› ile mümkün idi. Hocam›z bu amaçla yukar›da ifade etti¤imiz gibi Bizans tarihçilerinden Psellos, Kinnamos ve Niketas’›n eserlerini dilimize çevirerek kendi fikir ve yorumlar›n›n da yer ald›¤› çok zengin notlar ve
aç›klamalarla yay›mlam›flt›. Vefat›ndan bir hafta öncesine kadar da Niketas’›n eserinin geri kalan
k›sm›, yani 1180-1195 y›llar› aras›ndaki dönemi üzerinde çal›fl›yor, bir yandan tercüme etti¤i
metni asl› ile kontrol ederken di¤er yandan da notlar ve aç›klamalar yap›yordu. Fakat ömrü vefa etmedi. 30 Ocak 2006 Pazartesi günü, sa¤ aya¤›nda y›llard›r devam eden a¤r›n›n tedavi edilmesi için gitti¤i Florence Nightingale Hastahanesi’nde 1 fiubat Çarflamba günü geçirdi¤i kalp
krizi dolay›s›yla yo¤un bak›m ünitesine al›nan hocam›z, 3 fiubat 2006 Cuma günü saat 02.00’de
aram›zdan ebediyyen ayr›ld›. Ancak o, millî ve insanî duygular› yüksek bir hoca; disiplinli, titiz
ve çal›flkan bir bilim insan› olarak haf›zalar›m›zda b›rakm›fl oldu¤u güzel izler ve Türk ilim dünyas›na hediye etmifl oldu¤u birbirinden k›ymetli kitap ve makaleleriyle dünya durdukça gönlümüzde yaflayacakt›r. Allah rahmet eylesin. Ruhu flâd, mekân› cennet olsun.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Yay›nlar›
1974
● Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1098’den 1118’e Kadar), ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay›nlar›, No: 1896, ‹stanbul 1974, XXXIX + 160 sayfa + 1 resim + 1 harita.
1979
● “Sümeysât”, ‹slâm Ansiklopedisi (‹A), Cilt 11 (‹stanbul 1979), s. 232-236.
1982
● “1071 Malazgirt Savafl›na Kadar Bizans’›n Askerî ve Siyasî Durumu”, ‹stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. Fâtih Sultan Mehmed’e Hat›ra Say›s›, Say› 33 (Mart 1980/81), ‹stanbul 1982, s. 133-146.
1985
● “Haçl›lara Karfl› Mücadelede Baflar›l› Bir Türk Kumandan›: Savar”, Türk Tarih Kurumu Belleten, XLVIII/191-192 (Temmuz-Ekim 1984), Ankara 1985, s. 453-479.
1987
● Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1118-1146), (II. Cilt), Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, VII. Dizi, Say› 91, Ankara 1987, XXVIII + 170 sayfa + 11 resim + 1 harita.
1988
● “Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihine Bir Bak›fl (1098-1144)”, Tarihi ve Kültürel Boyutlar› ‹çerisinde fianl›urfa ve Güney-Do¤u Anadolu Projesi (GAP) Sempozyumu (fianl›urfa, 16-19 Kas›m 1987),
Bildiriler, (Haz›rlayan: Prof. Dr. Abdülkadir Karahan), ‹stanbul 1988, s. 83-89.
1989
● “Hittîn Zaferi ve Kudüs’ün Müslümanlarca Fethinin Bat›’daki Akisleri”, Türk Tarih Kurumu
Belleten, LII/205 (Aral›k 1988), Ankara 1989, s. 1547-1555.
12
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
“Der Sieg von Hittîn und die Eroberung Jerusalems durch die Moslems im Spiegel der
westlichen Darstellung”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LII/ 205 (Aral›k 1988), Ankara 1989, s.
1557-1566.
● “Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihine Bir Bak›fl (1098-1146), Türk Tarih Kurumu Belleten, LIII/206
(Nisan 1989), Ankara 1989, s. 167-174.
1990
● Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1098-1118), I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara
1990, VII. Dizi, Say› 91-a, LXIII + 176 sayfa + 16 resim.
● “Haçl› Seferleri Kaynaklar›n›n Büyük Külliyat›. Recueil des Historiens des Croisades, I: Do¤ulu Tarihçiler”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LIV/210 (A¤ustos 1990), Ankara 1990, s. 863-898.
1992
● “14. Yüzy›la Kadar Balkan Yar›madas›nda Bizans Hâkimiyeti”, I. Kosova Zaferi’nin 600. Y›ldönümü Sempozyumu (Ankara, 26 Nisan 1989), Bildiriler, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara
1992, s. 1-11.
● “Haçl› Seferleri Dönemi Kalelerinden Râvendân (11 resim ile birlikte)”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LVI/216 (A¤ustos 1992), Ankara 1992, s.371-389.
● “Jews in Christian Europe During the Crusades”, Focus on Türkiye. Turizm ve Otelcilik Dergisi, 8’th Year, No. 31 (Winter ‘92), Dünya Yay›nc›l›k A.fi., ‹stanbul 1992, s. 35-37 + 3 resim.
● Mikhail Psellos’un Khronographia’s›, Yay›na Haz›rlayan: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Türk
Tarih Kurumu Yay›nlar›, XIX. Dizi, Say› 12, Ankara 1992, XXI + 280 sayfa + 2 harita.
● “Bizans”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 6 (‹stanbul 1992), s. 230-244.
1994
● Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1118-1146), II. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, VII. Dizi, Say› 91, 2. Bask›: Ankara 1994, XXVIII + 170 sayfa+ 11 resim + 1 harita.
● “Haçl› Seferleri Dönemi Kalelerinden Râvendân”, XI. Türk Tarih Kongresi (5-9 Eylül 1990).
Kongreye Sunulan Bildiriler, II, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1994, s. 741-747.
● “Haçl› Seferleri Düflüncesinin Do¤uflu ve Hedefleri”, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. Prof. Dr. Hakk› Dursun Y›ld›z Hat›ra Say›s›, Say› 35 (1984-94), ‹stanbul 1994, s. 65-78.
● “Haçl›lar”, Dünden Bugüne ‹stanbul Ansiklopedisi, III (‹stanbul 1994), s. 483-489.
1995
● Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan’a 80. Do¤um Y›l› Arma¤an›, (Yay›na Haz›rlayan: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›), Dizgi ve Bask›: Dünya Yay›nc›l›k A.fi.,
‹stanbul 1995, Önsöz: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent + 14 makale (280 sayfa).
● “Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan’›n Hayat› ve Eserleri”, Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan’a 80. Do¤um Y›l› Arma¤an›, Yay›na Haz›rlayan: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›, Dizgi ve Bask›: Dünya Yay›nc›l›k A.fi., ‹stanbul 1995, s. 11-16.
● “1101 Y›l› Haçl› Seferleri”, Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan’a 80. Do¤um Y›l› Arma¤an›, (Yay›na Haz›rlayan: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ortaça¤ Tarihi Anabilim Dal›), Dizgi ve Bask›:
Dünya Yay›nc›l›k A.fi., ‹stanbul 1995, s. 17-56.
1996
● Türkiye Selçuklu Hükümdar› Sultan I. K›l›ç Arslan, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, XXIV.
Dizi, Say› 22, Ankara 1996, VII + 80 sayfa + 3 harita + 10 resim.
●
13
FAHAMEDD‹N BAfiAR
“Komnenos Hanedan›n›n Büyük Baflkumandan›: Türk As›ll› Ioannes Aksukhos”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LX/227 (Nisan 1996), Ankara 1996, s. 59-72 + soy kütü¤ü.
● “Antakya Prinkepsi Bohemund’un Esir Al›nmas›, Niksar’da Hapsedilmesi ve Serbest B›rak›lmas› (1100-1103)”, Niksar’›n Fethi ve Daniflmendliler Döneminde Niksar Bilgi fiöleni Tebli¤leri
(8 Haziran 1996), Niksar Belediyesi Yay›n›, Niksar 1996, s. 3-7.
● “Franklar”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 13 (‹stanbul 1996), s. 173-176.
● “Haçl›lar”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 14 (‹stanbul 1996) s. 525-546.
1997
● Haçl› Seferleri, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 1997, Önsöz + 306 sayfa + 17 harita + 7 kroki + 208 resim.
● “Fetih Öncesinde Bizans’›n Siyasî Durumu”, 1. Uluslararas› ‹stanbul’un Fethi Konferans› (2425 May›s 1996), Bildiriler, ‹stanbul Büyükflehir Belediyesi Kültür ‹flleri Daire Baflkanl›¤› Yay›nlar›, ‹stanbul 1997, s. 32-40.
● “Hassân b. Gümüfltegin”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 16 (‹stanbul 1997),
s. 396-397.
1998
● “Haçl› Seferlerinin Mâhiyeti ve Bafllamas›”, Haçl› Seferleri ve XI. As›rdan Günümüze Haçl› Ruhu Semineri (26-27 May›s 1997), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, Edebiyat Fakültesi Bas›mevi, ‹stanbul 1998, s. 1-14.
● “Herakleios”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 17 (‹stanbul 1998), s. 210-215.
1999
● Bizans ‹mparatorlu¤u Dönemi ‹stanbul, 330 - 1453, Metin Yazar›: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent,
Foto¤raflar: Haluk Özözlü, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 1999, 16 s. (Tan›t›m Kitab›).
● The Era of the Byzantine Empire Istanbul, 330 - 1453 A.D., Text: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent,
Fhotographs: Haluk Özözlü, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 1999, 16 s. (Guide Book).
● ‹stanbul. Albüm, Prof. Dr. Ifl›n Demirkent koleksiyonundan, Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul
(tarihsiz). [1999].
● “Komnenoslar Saray›nda Bir Türk: Aksukhos”, XII. Türk Tarih Kongresi (12-17 Eylül 1994).
Kongreye Sunulan Bildiriler, II, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1999, s. 539-544.
● “1101 Y›l› Haçl› Seferleri Ordular›n›n Anadolu’da Takip Etti¤i Yollar Hakk›nda”, Uluslararas› Haçl› Seferleri Sempozyumu ( ‹stanbul, 23-25 Haziran 1997), Bildiriler, Türk Tarih Kurumu
Yay›nlar›, Ankara 1999, s. 115-122.
2000
● “Türk Kültürünün Bizans’a Etkilerinden Birkaç Örnek”, Tarih Boyunca Türklerde Ev ve Aile Semineri (25-26 May›s 1998), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2000, s. 145-154.
● “De¤erli Hocam Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan (1915-1997)”, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Tarih Dergisi. Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan Hat›ra Say›s›, Say› 36 (1995-2000), ‹stanbul 2000, s. VII-XIII.
● “1082-1302 Y›llar› Aras›nda Bizans-Venedik ‹liflkilerine K›sa Bir Bak›fl”, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. Prof. Dr. Fikret Ifl›ltan Hat›ra Say›s›, Say› 36 (1995-2000), ‹stanbul 2000, s. 137-154.
●
14
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
2001
● “Bizans ‹mparatorlu¤u Döneminde Dorylaion”, Tarihte Eskiflehir Sempozyumu I (Eskiflehir,
2-4 Kas›m 1998), Bildiriler, Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay›nlar›, Eskiflehir 2001,
s. 45-60.
● “Bizans Kaynaklar›na Göre IV.-XI. Yüzy›llarda ‹stanbul ve Çevresinde Depremler”, Tarih
Boyunca Anadolu’da Do¤al Afetler ve Deprem Semineri (22-23 May›s 2000), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2001, s. 51-65.
● Ioannes Kinnamos’un Historia’s› (1118-1176), Yay›na Haz›rlayan: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, XIX. Dizi, Say› 18, Ankara 2001, XXXIII + 261 sayfa + 3
harita + 11 resim.
● “‹stanbul. Tarih: Kuruluflundan Fethe Kadar”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt
23 (‹stanbul 2001), s. 205-212.
2002
● “Bizans Kaynaklar›na Göre IV.-XI. Yüzy›llarda ‹stanbul ve Çevresinde Depremler”, Tarih
Boyunca Anadolu’da Do¤al Afetler ve Deprem Semineri (22-23 May›s 2000), Bildiriler, 2. Bask›, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, (Yay›nlayan: ‹stanbul
Üniversitesi Rektörlü¤ü), ‹stanbul 2002, s. 51-65.
● “Haçl› Seferleri Kaynaklar›n›n Büyük Külliyat›, Recueil des Historiens des Croisades, II: Bizansl› Tarihçiler”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LXV/244 (Aral›k 2001), Ankara 2002, s. 921958.
● “XII. Yüzy›lda Bizans’›n Ege Bölgesinden Güneye ‹nen Yollar› Hakk›nda”, Anadolu’da Tarihî Yollar ve fiehirler Semineri (21 May›s 2001), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2002, s. 1-13 + 4 harita.
● “Haçl› Seferleri ve Türkler”, Türkler, Yeni Türkiye Yay›nlar›, (Editörler: Hasan Celâl GüzelProf. Dr. Kemal Çiçek - Prof. Dr. Salim Koca), Cilt 6 (Ankara 2002), s. 651-668.
● “Haçl› Seferleri ve Türkler”, Genel Türk Tarihi, Yeni Türkiye Yay›nlar›, (Editörler: Hasan
Celâl Güzel - Prof. Dr. Ali Birinci), Cilt 4 (Ankara 2002), s. 193-221.
● “‹kinci Haçl› Seferi Günleri”, Popüler Tarih, Say› 18 (fiubat 2002), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2002, s. 22-27.
● “Dördüncü Haçl› Seferi Günleri; ‹stanbul’un Lâtinler Taraf›ndan Zapt ve Ya¤mas›”, Popüler Tarih, Say› 20 (Nisan 2002), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2002, s. 14-20.
● “Birinci Haçl› Seferi Sonunda Kudüs’ün Zapt›”, Popüler Tarih, Say› 23 (Temmuz 2002),
Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2002, s. 16-22.
● “11. Yüzy›lda Türk As›ll› Bir Bizans Kumandan›, Megas Primikerios Tatikios”, XIV. Uluslar aras› Türk Tarih Kongresi (9-13 Eylül 2002), Bildiri Özetleri, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›,
Ankara 2002, s. 40-42.
● “Ortaça¤’da Urfa (III. Yüzy›ldan XVI. Yüzy›la Kadar)”, Uygarl›klar Kap›s› Urfa, (ed. Filiz
Özdem) Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul 2002, s. 47-67.
● “Kayser”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 25 (Ankara 2002), s. 94-96.
● “K›br›s. Tarih (Osmanl› Öncesi)”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 25 (Ankara 2002), s. 370-374.
15
FAHAMEDD‹N BAfiAR
“K›l›carslan I”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 25 (Ankara 2002), s. 396-399.
● “Kudüs. Haçl›lar Dönemi”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 26 (Ankara 2002),
s. 329-332.
● “Kürbo¤a”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 26 (Ankara 2002), s. 562-563.
2003
● “1101 Y›l› Haçl› Ordular›na Karfl› Mücadelede Selçuklu - Daniflmendli ‹flbirli¤i”, Daniflmendliler Döneminde Niksar’da T›p, Tarih ve Kültür Sempozyumu (6-8 Ekim 2000), Bildiriler, Niksar Belediyesi Yay›n›, Niksar, t.y., [2003], s. 79-89.
● “XII. Yüzy›la Kadar Bizans’da Loncalar”, Osmanl› Öncesi ile Osmanl› ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri (9-10 May›s 2002), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2003, s. 61-70.
● “Haçl› Seferleri Döneminde Yak›ndo¤u Kültürünün Bat›’ya Tafl›nmas› ve Bunun Avrupa
Toplumuna Etkileri Üzerine”, Türklük Araflt›rmalar› Dergisi, Özel Say›: Prof. Dr. Coflkun Alptekin’e Arma¤an: Osmanl› Öncesi Bat› Asya’da Türk Varl›¤›, Say› 12 (Eylül 2002), ‹stanbul 2003, s.
209-218.
● “Alexis, G.C. Savvides, Enkylopaidiko Prosopographiko Leksiko Byzanhtinis Historias kai Politismou (Encylopaedic Prosopographical Lexion of Byzantine History and Civilation), Metron / Iolkas,
Atina 1996, I. cilt: 282 sayfa, II. cilt: 243 sayfa, III. cilt: 318 sayfa (Bizans Tarihinin ve Kültürünün Ansiklopedik Prosopographik Sözlü¤ü)” hk. (Kitap Tan›tma), Türk Tarih Kurumu Belleten,
LXVI/247 (Aral›k 2002), Ankara 2003, s. 1003-1004.
● Son Dönem Bizans ‹mparatorlu¤u Tarihi Bibliyografyas› (1261-1453), (Haz›rlayanlar:
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent, Doç. Dr. Fahameddin Baflar, Yrd. Doç. Dr. Ebru Altan, Yrd. Doç. Dr.
Muharrem Kesik, Yrd. Doç. Dr. Halûk Kortel), ‹stanbul’un Fethinin ve ‹stanbul Üniversitesi’nin Kuruluflunun 550. Y›ldönümü Arma¤an›, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay›nlar›, Yay›n No. 3436, ‹stanbul 2003, XI + 228 s.
● “Tatikios (Türk As›ll› Bir Bizans Kumandan›)”, Türk Tarih Kurumu Belleten, LXVII/248 (Nisan 2003), Ankara 2003, s. 93-110.
● “Yak›ndo¤u’nun Avrupa’ya Ö¤rettikleri“, Popüler Tarih, Say› 32 (Nisan 2003), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2003, s. 24-29.
● “Konstantinopolis’te Haçl›lar”, Toplumsal Tarih, Say› 112 (Nisan 2003), ‹stanbul 2003, s.
82-85.
● “Bizans’›n Son Günleri”, Popüler Tarih, Say› 33 (May›s 2003), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul
2003, s. 26-31.
● “Haçl›lar ‹stanbul’u Nas›l Yakt›?”, Popüler Tarih, Say› 40 (Aral›k 2003), Dünya Yay›nc›l›k,
‹stanbul 2003, s. 32-37.
● “Die byzantinische Herrschaft auf der Balkanhalbinsel bis zum 14. Jahrhundert”, ‹stanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Say› 38 (2002-2003), ‹stanbul 2003, s. 1-15.
● “Maarretünnu’mân”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 27 (Ankara 2003), s.
274-276.
2004
● “‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Bizans Devleti Tarihi Dersleri”, Cumhuriyetin 80. Y›l›nda Üniversitelerde Tarih Ö¤renimi, Araflt›rmalar› ve Yay›nlar› Semineri
●
16
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
(16-17 Aral›k 2003), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›nevi, ‹stanbul 2004, s. 47-54.
● Haçl› Seferleri, 2. Bask›, Dünya Kitaplar›, Tarih Dizisi 1, ‹stanbul 2004, Önsöz + 2. Bask›ya Önsöz + 306 sayfa + 17 harita + 7 kroki + 208 resim.
● Niketas Khoniates’in Historia’s› (1195-1206). ‹stanbul’un Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› ve
Ya¤malanmas›, Dünya Kitaplar›, Tarih Dizisi 2, ‹stanbul 2004, XXXIII + 289 sayfa + 3 harita
+ 24 resim.
● “‹stanbul Depremleri”, Popüler Tarih, Say› 41 (Ocak 2004), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul
2004, s. 22-25.
● “Haçl› Seferleri’nin Vazgeçilmez Üssü: K›br›s”, Popüler Tarih, Say› 44 (Nisan 2004), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2004, s. 16-21.
● “‹lgazi’nin Kanl› Meydan Zaferi”, Popüler Tarih, Say› 46 (Haziran 2004), Dünya Yay›nc›l›k,
‹stanbul 2004, s. 14-17.
● “‹znik’in Haçl›lar Taraf›ndan Kuflat›lmas› (6 May›s-19 Haziran 1097) / The Siege of Nicaea by the Crusaders (May 6 - June 19 1097)”, Tarih Boyunca ‹znik / ‹znik Throughout History, ‹znik Foundation,”, (ed. Ifl›l Akbaygil - Halil ‹nalc›k - Oktay Aslanapa), Türkiye ‹fl Bankas› Kültür
Yay›nlar›, Ankara 2004, s. 121-130.
● “Artuklu Beyi Timurtafl Karfl›s›nda Kudüs Kral› Nas›l Sözünden Döndü?”, Popüler Tarih,
Say› 49 (Eylül 2004), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2004, s. 16-21.
● “Fatih Dönemi Devletleri, Avrupa Devletleri / Fatih Era Europe Governments”, Fatih ve Dönemi / Mehmed II and his Period, (ed. Prof. Dr. Necat Birinci), ‹stanbul’un Fethi’nin 550. Y›l› Arma¤an›, Türk Kültürüne Hizmet Vakf› Yay›n›, ‹stanbul 2004, s. 23-34, 505-510.
● “Râvendân A Castle of the Crusader Era”, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Say› 40 (2004), ‹stanbul 2004, s. 141-157.
2005
● “Bizans, Türk Kültüründen Neler Ald›?”, Popüler Tarih, Say› 53 (Ocak 2005), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2005, s. 12-17.
● “Güney Fransa’ya Haçl› Seferi: Albililere Karfl› Savafl”, Popüler Tarih, Say› 55 (Mart 2005),
Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2005, s. 20-29.
● “Franklar›n Ermenilere Yapt›¤› ‹flkenceler” Popüler Tarih, Say› 56 (Nisan 2005), Dünya Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2005, s. 26-31.
● “Menbic”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 29 (Ankara 2005), s.123-124.
● “Mevdûd b. Altuntegin”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 29 (Ankara 2005),
s. 427-429.
● “Haçl› Seferleri Döneminde Do¤u-Akdeniz’de Deniz Hâkimiyeti”, Tarih Boyunca Dünyada
ve Türklerde Denizcilik Semineri (17-18 May›s 2004), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›, “Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2005, s. 49-70.
● Bizans Tarihi Yaz›lar›. Makaleler - Bildiriler - ‹ncelemeler, (Önsöz: Feridun Andaç),
Dünya Kitaplar›, Tarih Dizisi No. 4, ‹stanbul 2005, IX + 196 sayfa.
● “Ortaça¤’da Mardin (3. Yüzy›ldan 16. Yüzy›la Kadar)”, Tafl›n Belle¤i Mardin, (Kitap Editörü: Filiz Özdem), Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul 2005, s. 75-97.
● “Misis”, Türkiye Diyanet Vakf› ‹slâm Ansiklopedisi, Cilt 30 (‹stanbul 2005), s. 178-181.
17
FAHAMEDD‹N BAfiAR
2006
● “Kudüs Haçl› Krall›¤›’nda Devlet ‹daresi”, Tarih Boyunca Saray, Hayat› ve Teflkilât›, (23 May›s 2005), Bildiriler, ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi Yay›n›,
“Globus” Dünya Bas›mevi, ‹stanbul 2006, s. 53-61.
● “Anadolu’nun Türkleflmesinde Haçl› Seferlerinin Rolü”, Sosyoloji ve Co¤rafya, Sosyoloji Y›ll›¤› Kitap 15: Süha Göney ve Sabahattin Güllülü’ye Sayg›, (yay. haz. Ertan E¤ribel - Ufuk Özcan),
K›z›lelma Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2006, s. 466-482.
● Niketas Khoniates’in Historia’s› (1180-1195) Komnenos Hânedan›’n›n Sonu ve II. Isaakios
Angelos Devri, (Yay. haz. Fahameddin Baflar - Bedia Demirifl), Dünya Kitaplar›, ‹stanbul 2006.
2007
● Haçl› Seferleri Tarihi Makaleler-Bildiriler-‹ncelemeler, (Yay. haz. Ebru Altan), Dünya
Yay›nc›l›k, ‹stanbul 2007.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Dan›flmanl›¤›nda Yap›lan
Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri
Nuray Arabac›, “‹znik-Bizans ‹mparatoru III. Ioannes Dukas Vatatzes Devri (1222-1254)
ve Türkiye Selçuklu Devleti ile ‹liflkileri”, Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 1994.
● Ergin Ayan, “Willermus Tyrensis’in historia rerum in partibus transmarinis gestarum Adl› Eserinin XVI., XVII. ve XVIII. Kitaplar›n›n Türkçe Çevirisi”, Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 1994.
● Ebru Altan, “Willermus Tyrensis’in historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum (Deniz Afl›r› Bölgelere Yap›lan Seferlerin Tarihi) Adl› Eserinin XI. ve XII. Kitaplar›n›n Türkçe Çevirisi”, Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 1995.
● Hayati Doktemir, “Antakya Haçl› Devleti’nde Roger de Salerne Devri Tarihi (1112-1119)”,
Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 1998.
● Mukadder Y›ld›z, “Fulcherius Carnotensis Birinci Haçl› Seferi Vakayinamesi (Fulcheri Carnotensis Historia Hierosolymitana), Kitap I”, Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 1999.
● Ebru Altan, “‹kinci Haçl› Seferi (1147-1148)”, Doktora Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 2000. Yay›m›: ‹kinci Haçl› Seferi (1147-1148), Türk Tarih Kurumu
Yay›nlar›, Ankara 2003.
● Birsel Küçüksipahio¤lu, “Trablus Haçl› Kontlu¤u Tarihi (1109-1187)”, Doktora Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 2003. Yay›m›: Trablus Haçl› Kontlu¤u
Tarihi, Arkeoloji ve Sanat Yay›nlar›, ‹stanbul 2007.
● Jung Hye Lee, “Bizans Siyasî ve Sosyal Tarihinde Tasvir K›r›c›l›k (‹konoklazm) Hareketinin Bafllang›ç Dönemi”, Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹stanbul 2004.
●
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Kat›lm›fl Oldu¤u Sempozyum, Kongre ve Seminerler
●
18
“Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihine Bir Bak›fl (1098-1144)”, Tarihî ve Kültürel Boyutlar› ‹çeri-
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
sinde fianl›urfa ve Güney-Do¤u Anadolu Projesi (GAP) Sempozyumu (fianl›urfa, 16-19 Kas›m
1987), Düzenleyen: fianl›urfa Valili¤i ve fianl›urfa Belediye Baflkanl›¤›, fianl›urfa.
● “Der Sieg von Hittîn und die Eroberung Jerusalems durch die Molems im Spiegel der westlichen Darstellung”, Hittîn Savafl›n›n 800. Y›ldönümü Kongresi (7-8 Mart 1988), M›s›r Tarih
Cemiyeti, Kahire.
● “14. Yüzy›la Kadar Balkan Yar›madas›nda Bizans Hâkimiyeti”, I. Kosova Zaferinin 600. Y›ldönümü Sempozyumu (26 Nisan 1989), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
● “Haçl› Seferleri Dönemi Kalelerinden Râvendân”, XI. Türk Tarih Kongresi (5-9 Eylül
1990), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
● “Komnenoslar Saray›nda Bir Türk: Aksukhos”, XII. Türk Tarih Kongresi (12-17 Eylül
1994), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
● 600th Years Anniversary of King Marco’s Death Sempozyumu (23-25 Haziran 1995), (Tart›flmac› olarak), Prilepe-Makedonya.
● XIX. Uluslararas› Bizans Çal›flmalar› Kongresi (18-24 A¤ustos 1996) / (XIX ›nternational
Congress of Byzantine Studies, Universty of Copehhagen, 18-24 August 1996), (Tart›flmac› olarak), Kopenhag.
● “Fetih Öncesinde Bizans’›n Siyasî Durumu”, I. Uluslararas› Fetih Sempozyumu (24-25 May›s
1996), Düzenleyen: ‹stanbul Büyükflehir Belediyesi Kültür ‹flleri Daire Baflkanl›¤›, ‹stanbul.
● “Antakya Prinkepsi Bohemund’un Esir Al›nmas›, Niksar’ da Hapsedilmesi ve Serbest B›rak›lmas› (1100-1103)”, Niksar’›n Fethi ve Daniflmendliler Döneminde Niksar Sempozyumu (7-8 Haziran 1996), Düzenleyen: Gaziosmanpafla Üniversitesi ve Niksar Belediyesi, Niksar.
● “Haçl› Seferlerinin Mâhiyeti ve Bafllamas›”, Haçl› Seferleri ve XI.As›rdan Günümüze Haçl›
Ruhu Semineri (26-27 May›s 1997), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● “1101 Y›l› Haçl› Seferleri Ordular›n›n Anadolu’ da Takip Etti¤i Yollar Hakk›nda”, Uluslararas› Haçl› Seferleri Sempozyumu (‹stanbul, 23-25 Haziran 1997), Düzenleyen: Türk Tarih
Kurumu, Conrad Otel, ‹stanbul.
● “Myriokephalon Savafl›’n›n Yeri Hakk›nda”, III. Myriokephalon Sempozyumu (13 Eylül
1997), Çivril-Denizli.
● “Türk Kültürünün Bizans’a Etkilerinden Birkaç Örnek”, Tarih Boyunca Türklerde Ev ve
Aile Semineri (25-26 May›s 1998), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih
Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● Uluslararas› Ortaça¤ Kongresi (International Medieval Congress), 13-16 Temmuz 1998,
(Tart›flmac› olarak), Leeds Üniversitesi - ‹ngiltere.
● “Bizans ‹mparatorlu¤u Döneminde Dorylaion”, Tarih Boyunca Eskiflehir Tarihi Sempozyumu (3-4 Kas›m 1998), Düzenleyen: Anadolu Üniversitesi Rektörlü¤ü, Eskiflehir.
● “Jerusalem and Acre”, The Fifth International Conference of the Society for the Study of
the Crusades and the Latin East (13-18 July 1999), (Tart›flmac› olarak), Kudüs ve Akkâ.
● XIII. Türk Tarih Kongresi (4-8 Ekim 1999), Türk Tarih Kurumu, (Uluslararas› Askerî ve
Diplomatik ‹liflkiler Oturumu Baflkan› olarak), Ankara.
● “Bizans Kaynaklar›na Göre IV. - XI. Yüzy›llarda ‹stanbul ve Çevresinde Depremler”, Tarih
Boyunca Anadolu’da Do¤al Afetler ve Deprem Semineri (22-23 May›s 2000), Düzenleyen: ‹s19
FAHAMEDD‹N BAfiAR
tanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● “1101 Y›l› Haçl› Ordular›na Karfl› Mücadelede Daniflmendli-Selçuklu ‹flbirli¤i”, Daniflmendliler Döneminde Niksar’da T›p, Tarih ve Kültür Sempozyumu (6-8 Ekim 2000), Düzenleyen: Niksar Belediyesi ve Gaziosmanpafla Üniversitesi, Niksar.
● “‹znik’in Haçl›lar Taraf›ndan Kuflat›lmas› (6 May›s - 19 Haziran 1097)”, I. Uluslararas› ‹znik Sempozyumu (1-4 Kas›m 2000), Düzenleyen: ‹znik E¤itim ve Ö¤retim Vakf›, ‹znik.
● “XII. Yüzy›lda Bizans’›n Ege Bölgesinden Güneye ‹nen Yollar› Hakk›nda”, Anadolu’da Tarihî Yollar ve fiehirler Semineri (21 May›s 2001), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● XX. Uluslararas› Bizans ‹liflkileri Kongresi (19-25 A¤ustos 2001), (Ulusal Komite Baflkan›
olarak), Paris.
● “XII. Yüzy›la Kadar Bizans’da Loncalar”, Osmanl› Öncesi ile Osmanl› ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri (9-10 May›s 2002), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● “11. Yüzy›lda Türk As›ll› Bir Bizans Kumandan›, Megas Primikerios Tatikios”, XIV. Uluslararas› Türk Tarih Kongresi (9-13 Eylül 2002), Düzenleyen: Türk Tarih Kurumu, Ankara.
● ‹stanbul Üniversitesi 550. Y›l Uluslararas› Bizans ve Osmanl› Sempozyumu (XV. Yüzy›l) /
30-31 May›s 2003, Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Rektörlü¤ü, (Düzenleme Kurulu Baflkan› ve Oturum Baflkan› olarak), ‹stanbul.
● “‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Bizans Devleti Tarihi Dersleri”, Cumhuriyetin 80. y›l›nda Üniversitelerde Tarih Ö¤renimi, Araflt›rmalar› ve Yay›nlar› Semineri (16-17 Aral›k 2003), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri Döneminde Do¤u-Akdeniz’de Deniz Hâkimiyeti”, Dünyada ve Türklerde
Denizcilik Semineri (17-18 May›s 2004), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma Merkezi, ‹stanbul.
● XIII. Ahilik Kültürü Sempozyumu (12 Ekim 2004), Düzenleyen: T.C. ‹stanbul Valili¤i ve
‹stanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odas›, (Oturum Baflkan› olarak), Tar›k Zafer Tunaya Kültür Merkezi, ‹stanbul.
● “Kudüs Haçl› Krall›¤›’nda Devlet ‹daresi”, Tarih Boyunca Saray, Hayat› ve Teflkilât› Semineri (23 May›s 2005), Düzenleyen: ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araflt›rma
Merkezi, ‹stanbul.
● Uluslararas› ‹znik Sempozyumu (‹znik, 5-7 Eylül 2005), Düzenleyen: Sakarya Üniversitesi ‹lahiyat Fakültesi ve ‹znik Belediyesi, (Oturum Baflkan› olarak), ‹znik.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Kat›lm›fl Oldu¤u Konferanslarda Yapt›¤›
Konuflmalar›n Bafll›k ve Tarihleri
“Haçl› Seferleri Düflüncesinin Do¤uflu ve Hedefleri”, 10 May›s 1991, Türk Tarih Kurumu,
Ankara.
● “1101 Y›l› Haçl› Seferlerinin Anadolu’nun Türkleflmesi Bak›m›ndan Önemi ve Merzifon
Savafl›”, 21 Nisan 1994, Amasya.
●
20
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
“1101 Y›l› Haçl› Seferlerinin Anadolu’nun Türkleflmesi Bak›m›ndan Önemi ve Merzifon
Savafl›”, 22 Nisan 1994, Merzifon.
● “Haçl› Seferleri Düflüncesinin Do¤uflu ve Hedefleri”, 30 Ekim 1995, Atatürk Üniversitesi,
Erzurum.
● “Haçl› Seferleri Düflüncesinin Do¤uflu ve Hedefleri”, 27 Kas›m 1995, Antakya.
● “Türkiye Selçuklu Sultan› I. K›l›ç Arslan Taraf›ndan Keflifl Pierre I’Ermite Haçl› Ordusunun
Drakon Vadisi’nde Yok Edilmesi (21 Ekim 1096)”, 21 Ekim 1996, Kültür Merkezi, Yalova - ‹stanbul.
● “‹kinci Haçl› Seferi’ne Kat›lan Alman Kral› III. Konrad’›n Dorylaion (Eskiflehir)’de U¤rad›¤› Yenilgi”, 8 Aral›k 1997, Anadolu Üniversitesi, Eskiflehir.
● “‹kinci Haçl› Seferi’ne Kat›lan Frans›z Kral› VII. Louis’nin Denizli’den Sonra Honaz (Kadmus) Da¤›’nda U¤rad›¤› Yenilgi”, 23 fiubat 1998, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
● “Haçl› Seferleri Düflüncesinin Do¤uflu, Haçl› Hareketinin Bafllamas› ve Anadolu’dan Geçen
Haçl› Ordular› Hakk›nda K›sa Bilgiler”, Tarihi ve Kültürel Geliflimi ‹çinde Anadolu Seminerleri II, Düzenleyen: ÇEKÜL Çevre ve Kültür De¤erlerini Koruma ve Tan›tma Vakf› Gençlik Birimi, 27 Nisan 1999, ‹stanbul Teknik Üniversitesi, Taflk›flla - ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri Döneminde Bat› Dünyas›na Tafl›nan ‹slâm Kültürü ve Bunlar›n Avrupa
Toplumu Üzerindeki Etkileri”, 8 Aral›k 1999, ‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi
T›p Tarihi Anabilim Dal›, ‹stanbul.
● “Haçl› Seferlerinin Anadolu Tarihi Bak›m›ndan Önemi”, 3 Mart 2000, Uluda¤ Üniversitesi, Bursa.
● “Haçl› Seferlerinin Anadolu Tarihi Bak›m›ndan Önemi”, 14 Nisan 2000, Bal›kesir Üniversitesi, Bal›kesir.
● “Haçl› Seferlerinin Anadolu Tarihi Bak›m›ndan Önemi”, 26 Nisan 2000, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
● “1101 Y›l› Haçl› Seferleri’nin Anadolu’nun Türkleflmesi Bak›m›ndan Önemi”, 1 Kas›m
2001, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
● “Haçl› Seferleri”, ‹stanbul Rehberler Odas›, 25 Kas›m 2001, Saat: 09.00-12.00, 14.0017.00, Olcay Oteli, Topkap› - ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri”, ‹stanbul Rehberler Odas›, 28 Kas›m 2001, Saat: 09.00-12.00, 12.3015.30, Eresin Oteli, Topkap› - ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri”, ‹stanbul Rehberler Odas›, 10 Aral›k 2001, Saat: 09.00-12.00, 12.30.15.30, Eresin Oteli, Topkap› - ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri”, ‹stanbul Rehberler Odas›, 14 Aral›k 2001, Saat: 12.30 - 15.30, Parlament
Oteli, Beyaz›t - ‹stanbul.
● “‹stanbul’un Dördüncü Haçl› Seferi S›ras›nda Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› ve Ya¤malanmas›,
800. Y›l› Dolay›s›yla”, Adalar Rotary Kulübü, 3 Kas›m 2004, Saat 19:00, Divan Oteli, Harbiye
- ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri Dönemi ve Anadolu”, Türk Kültürüne Hizmet Vakf› Bo¤aziçi Sohbetleri,
14 Nisan 2005, Saat: 20:00-22:00, Eresin Oteli, Topkap› - ‹stanbul.
● “Birinci, ‹kinci, Üçüncü Haçl› Seferleri’nin Anadolu’dan Geçifli Hakk›nda”, Bo¤aziçi Üniversitesi Tarih ve Kültür Vakf› Ö¤renci Kulübü, 18 May›s 2005, Saat 15:00, Bebek-‹stanbul.
●
21
FAHAMEDD‹N BAfiAR
“Fetih Öncesinde Bizans’›n Durumu”, Yeniden Müdafaa-i Hukuk Hareketi Derne¤i taraf›ndan düzenlenen ‹stanbul’un Fethini Anma ve Yeniden Anlama Etkinlikleri, 29 May›s 2005,
Tepebafl› - ‹stanbul.
● “Haçl› Seferleri’nin Anadolu Türk Dünyas› Üzerine Etkileri”, Avrasya Bir Vakf›, 18 Haziran 2005, Saat: 14:30, Küçükçekmece - ‹stanbul.
●
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Televizyon Konuflma ve Röportajlar›
● Belçika Devlet Televizyonu taraf›ndan Haçl› Seferleri hakk›nda haz›rlanan dizi için “Birinci Haçl› Seferi Ordular› ve ‹stanbul” konusunda görüfllerinin al›nd›¤› röportaj, 2 A¤ustos 2001,
‹stanbul.
● CNN Türk’te “5N 1K” program›nda ‹stanbul’un Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› ve Ya¤malanmas›’n›n 800. Y›l› dolay›s›yla röportaj, 13 Nisan 2004, ‹stanbul.
● TV 5 “Kitabiyat” program›nda “Haçl› Seferleri ve Cennetin Krall›¤›” filmi hakk›nda röportaj, 14 May›s 2005, ‹stanbul.
Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Hakk›nda Yaz›lan Haber ve Makaleler
“Dünya’n›n Ac› Günü: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’i Kaybettik”, Dünya, 4 fiubat 2006, s. 1.
● “Ifl›n Demirkent Yaflam›n› Yitirdi”, Milliyet, 4 fiubat 2006, s. 16.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, Hürriyet, 4 fiubat 2006, s. 4.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Kalbine Yenildi”, Referans, 4 fiubat 2006, s. 2.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, Vatan, 4 fiubat 2006, s. 19.
● “Nezih Demirkent’in Efli Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, Gözcü Asabi, 4 fiubat 2006, s. 3.
● “Prof. Demirkent Vefat Etti”, Bugün, 4 fiubat 2006, s. 9.
● “Prof. Demirkent Yaflam›n› Yitirdi”, Cumhuriyet, 4 fiubat 2006, s. 6.
● “Ifl›n Deamirkent Vefat Etti”, Akflam, 4 fiubat 2006, s. 13.
● “Bizans Tarihi Uzman› Ifl›n Demirkent Öldü”, Radikal, 4 fiubat 2006, s. 3.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Öldü”, Dokuz Sütun, 4 fiubat 2006, s. 11.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent ‹stanbul’da Vefat Etti”, Halka ve Olaylara Tercüman, 4 fiubat
2006, s. 9.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, Bizim Gazete, 4 fiubat 2006, s.1.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, Hürses, 5 fiubat 2006, s. 1.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’i Sonsuzlu¤a U¤urluyoruz”, Dünya, 6 fiubat 2006, s. 1.
● “‹nsanl›k Tarihini Merak Ettikçe, Hoca Yaflayacak”, Dünya, 6 fiubat 2006, s. 21.
● Feridun Andaç, “Sessizlik Zaman›”, Dünya, 6 fiubat 2006, s. 21.
● Taha Akyol, “Tarihçi Demirkent’e Sayg›”, Milliyet, 6 fiubat 2006, s. 15.
● Ferai T›nç, “Yazacak Daha Çok fiey Var”, Hürriyet, 6 fiubat 2006, s.
● Nazif Okumufl, “Kuduran Haçl› Ruhu”, Takvim Gazetesi, 6 fiubat 2006, s. 9.
● “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’i Son Yolculu¤una U¤urlad›k”, Dünya, 7 fiubat 2006, s. 1, 4.
●
22
PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT ANISINA / IN MEMORY OF PROF. DR. IfiIN DEM‹RKENT
Mithat Melen, “Kap›lmay›n”, Dünya, 7 fiubat 2006, s. 18.
● “Prof. Demirkent U¤urland›”, Cumhuriyet, 7 fiubat 2006, s. 3.
● “Afliyan’da Topra¤a Verildi”, Dokuz Sütun, 7 fiubat 2006, s. 11.
● “Dedem Ruhuna Kavufltu”, Akflam, 7 fiubat 2006, s. 16.
● “Prof. Dr. Demirkent’in Cenazesi Topra¤a Verildi”, Hürses, 7 fiubat 2006, s. 6.
● “Ifl›n Demirkent’e Ac› Veda”, Forum, 7 fiubat 2006, s. 1.
● ‹lber Ortayl›, “Demirkent’e Veda. Araflt›rma Hayat›n› ‘Haçl›lara’ Adam›flt›”, Milliyet, 7 fiubat 2006, s. 19.
● “Ifl›n Demirkent Topra¤a Verildi”, Türkiye’de Yeni Ça¤, 7 fiubat 2006, s. 16.
● “Prof. Demirkent Topra¤a Verildi”, Türkiye, 7 fiubat 2006, s. 16.
● “Ifl›n Demirkent Topra¤a Verildi”, Referans, 7 fiubat 2006, s. 3.
● “Ifl›n Demirkent Son Yolculu¤una U¤urland›”, Zaman, 7 fiubat 2006, s. 25.
● “Prof. Demirkent’i Son Yolculu¤una Torunu U¤urlad›”, Halka ve Olaylara Tercüman, 7 fiubat 2006, s. 9.
● “Prof. Ifl›n Demirkent Topra¤a Verildi”, Gözcü Asabi, 7 fiubat 2006, s. 4.
● “Ifl›n Demirkent U¤urland›”, Yeni fiafak, 7 fiubat 2006, s. 3.
● “Ifl›n Demirkent Topra¤a Verildi”, Gazete 34, 7 fiubat 2006, s. 3.
● “Prof. Ifl›n Demirkent Topra¤a Verildi”, Bizim Gazete, 7 fiubat 2006, s. 1, 7.
● Mustafa Mutlu, “Ifl›n Demirkent’i Kaybettik”, Vatan, 7 fiubat 2006, s. 15.
● Ergün Göze, “Köflebafl›: ‹ki Kay›p”, Halka ve Olaylara Tercüman, 7 fiubat 2006, s. 3.
● “Onu ‹çimize Gömdük”, Dünyal›, Ocak 2006, s. 1.
● Hasan Y›lmaer, “Olmad› Hocam…”, Dünyal›, Ocak 2006, s. 1, 10.
● Ali Ekber Y›ld›r›m, “Ifl›n ve Nezih Demirkent’in Anadolu Sevdas›”, Dünya, 8 fiubat 2006, s. 5.
● Do¤an H›zlan, “Bak›fl: Bugünün Bat›’s›n› Anlamak ‹çin Ifl›n Demirkent’i Okumal›s›n›z”,
Hürriyet, 8 fiubat 2006, s.26.
● Osman Akkuflak, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent”, Yeni fiafak, 9 fiubat 2006, s. 19.
● Yavuz Dizdar, “Ifl›n Demirkent Olmak”, Dünya, 9 fiubat 2006, s. …
● Necmi Tanyolaç, “Demirkentler’e Sevgiyle…”, Gözcü Gazetesi, 10 fiubat 2006, s. 6.
● Veysi Sevi¤, “Nezih Demirkent Befl Y›l Önce - Befl Y›l Sonra”, Dünya, 10 fiubat 2006, s.
● Arslan Tekin, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent: Osmanl›’n›n Y›k›l›fl›n›n Sebebi Tanzimatt›r”, Türkiye’de Yeni Ça¤, 12 fiubat 006, s. 7.
● Feyzan E. Top, “Aman Doktor”, Dünya, 16 fiubat 2006, s. 19.
● Cihan Türker, “Ölümlü Dünyadan Üç Büyük Y›ld›z Kayd›”, Ortado¤u, 16 fiubat 2006, s. 7.
● Mehmet Çelik, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Ard›ndan”, Yar›n Gazetesi, s. Manisa.
● “O’nu … Onlar›; Özlem, Sayg› ve Sevgi ile And›k”, Dünyal›, fiubat 2006, s. 1.
● “Ac› Kay›p: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent Vefat Etti”, eurebirlik, Ocak 2006, ‹stanbul (fiubat
2006), s. 46.
● “‹nsanl›k, Tarihini Merak Ettikçe O Yaflayacak”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart
2006), s. 4.
● Do¤an H›zlan, “Bugünün Bat›’s›n› Anlamak ‹çin Ifl›n Demirkent’i Okumal›s›n›z”, Dünya Ki●
23
FAHAMEDD‹N BAfiAR
tap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 7.
● ‹lber Ortayl›, “Araflt›rma Hayat›n› ‘Haçl›lara’ Adam›flt›”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3
Mart 2006), s. 7.
● Feyzan E. Top, “Ve Hayat Sustu”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 7.
● Feridun Andaç, “Çaresiz, Geliyor Akl›ma!”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 8.
● Ferai T›nç, “Yazacak Daha Çok fiey Var”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 8.
● Taha Akyol, “Tarihçi Demirkent’e Sayg›”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 10.
● Faruk fiüyun, “Dünya Kitap’tan”, Dünya Kitap, Y›l 15, Say› 173 (3 Mart 2006), s. 26.
● Lütfi T›nç, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent’in Ard›ndan”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006),
s. 14-25.
● ‹lber Ortayl›, “Bat›’da ve Do¤u’da Pek Rastlanmayan Bir Yorum”, Popüler Tarih, Say› 67
(Mart 2006), s. 16.
● Nevra Necipo¤lu, “Urfa Haçl› Kontlu¤u Tarihi: Alan›nda ‹lk Özgün Çal›flma”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 17-18.
● Melek Delilbafl›, “Görevini Tam Anlam›yla Yerine Getirmiflti”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart
2006), s. 19-20.
● Süha Göney, “Ciddi, Titiz, Nazik ‹di…”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 20.
● Ali ‹hsan Gencer, “‹limde de Paylafl›mc› Oldu…”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 21.
● Abdülkerim Özayd›n, “Türk Tarihine Bizans’tan Bakabilmeyi de Ö¤retti”, Popüler Tarih,
Say› 67 (Mart 2006), s. 21-22.
● Fahameddin Baflar, “Bizans Kaynaklar›n›n Türkçe’ye Kazand›r›lmas›n› ‹stedi”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 22-24.
● Abdülkadir Donuk, “Ifl›n Demirkent, Bizlere Gerçek Ablal›k Yapt›”, Popüler Tarih, Say› 67
(Mart 2006), s. 23.
● Bedia Demirifl, “Konusuna Son Derece Hâkimdi”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 24.
● Ebru Altan, “Yolumuzu Ayd›nlatan Eserler”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 25.
● Birsel Küçüksipahio¤lu, “Tam K›rk Y›l, Israrla…”, Popüler Tarih, Say› 67 (Mart 2006), s. 25.
● Yusuf Halaço¤lu, “Türkiye K›ymetli Bir ‹nsan›n›, Biz ‘Abla’m›z› Kaybettik”, Popüler Tarih,
Say› 68 (Nisan 2006), s. 14-15.
● Fahameddin Baflar, “Kaybetti¤imiz Büyük De¤er: Prof. Dr. Ifl›n Demirkent”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklafl›mlar, Say› 3 (Bahar 2006), s. 7-16.
● Tuncer Baykara, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent (1938-2006)”, Tarih ‹ncelemeleri Dergisi, XXI/1
(‹zmir 2006), s. 227.
● Casim Avc›, “Prof. Dr. Ifl›n Demirkent (1938-2006)”, ‹slâm Araflt›rmalar› Dergisi, Say› 15
(2006), ‹stanbul 2007, s.227-237.
24