Teknik - Klipp und Klang

Transkript

RAWIK
Radio Aus- und Weiterbildung
im Interkulturellen Kontext
Erarbeitet von Fachpersonen von Radio LoRa, Radio RaBe,
Radio X und der Radioschule klipp+klang
Teknik
Teknik
Radyo Dili
Çok dilli radyo yayını düzenleme
Arastırma
Röportaj
Feedback
Free Download: www.klippklang.ch/lehrmittel
Nutzungsbedingungen siehe Impressum
Impressum
Herausgeberin:
Union nicht-kommerzorientierter Lokalradios UNIKOM
www.unikomradios.ch
Vertrieb (im Auftrag der UNIKOM):
Radioschule klipp+klang
Schöneggstrasse 5
8004 Zürich
Tel. +41 44 242 00 31
[email protected]
www.klippklang.ch
Im Projekt RAWIK wurden 2010 bis 2011 Kurskonzepte und begleitende Lehrmittel für die
Radio Aus- und Weiterbildung erarbeitet. Die Lehrmittel stehen allen AusbilderInnen und
SendungsmacherInnen der nicht kommerziell arbeitenden Radios zur Nutzung zur Verfügung.
RAWIK gewann 2011 den Anerkennungspreis der 6. Medien-Awards des Vereins Qualität
im Journalismus.
Projektleiter: Juan Widmer
Textbearbeitung: Adriane Borger (mehrsprachige Sendungsgestaltung, Schreiben fürs Radio,
Feedback), Nicole Niedermüller (Interview, Recherche), Lucia Vasella (Technik)
Redaktionelle Mitarbeit: Simon Grab, Bianca Miglioretto, Linda Muscheidt, Liselotte Tännler
Übersetzung: Nicole Weiss / Übersetzungsbüro weiss-traductions.ch
Korrektorat: Claudia Bislin
© unikom 2012
Dieses Werk ist unter einer Creative Commons Lizenz vom Typ
Namensnennung-NichtKommerziell-KeineBearbeitung 3.0 Schweiz
zugänglich. Um eine Kopie dieser Lizenz einzusehen, konsultieren Sie
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/ch/.
Finanzielle Unterstützung:
Mit Genehmigung von:
kopaed verlagsgmbh, D-81539 München
Hessische Landesanstalt für privaten Rundfunk und neue Medien (LPR Hessen), D-34131 Kassel
Bildungszentrum BürgerMedien e.V. (BZBM), D-67072 Ludwigshafen
Radioschule klipp+klang, CH-8004 Zürich
Teknik
Yayınların Prodüksiyonu - Planlamadan
Ar!ivlemeye kadar
Yayının Planlanması ve Hazırlanması1
Bir radyo yayını farklı programlardan olu!ur ve bu programların her biri kendine has formatlara
sahiptir. (Örnegin; Magazin Programı, Haberler, Arkaplan Programları, Müzik Programı,
A!ıkoturum v.s) Program akı!ı ve formatı, program konsepti/tanıtımı ve yayın saati içinde
belirtilmi!tir. Programın tasarım özgürlü"ü radyonun genel yayın konseptine ba"lıdır.
Bir radyo programında birbirinden farklı tasarım araçları vardır. Örne"in bir magazin
programında:
•
•
Jingle (Progmanın veya radyonun akustik özelli"i)
Program sunucusu (Program sunucusu programı yönetir, i!lenecek temaları tanıtır ve
yayının ana !izgilerini sunar)
•
•
•
•
Saat !izelgesi
Müzik
Program/yayın reklamı
Fragman (Bir programa veya bir konuya kısa bakı!, genelde metin, müzik ve hazırlanmı!
konudan kısa alıntı ile yapılır.)
Dosya (Röportaj, görü!me, yorum v.b)
Spor, hava durumu, trafik, haberler …v.b gibi bildirimler
Kategoriler ( programdan programa tekrarlanan konular, genelde sabit bir yerde ve program
i!inde yapılır, örne"in haftanın albümü veya bilgi yarı!maları…)
•
•
•
Bir Programın hazırlanı!ı: Örne"in bir Magazin Programı2
Genelde bir magazin programı selamlama ile ba!lar. Selamlama hazırlanan bir Jingle ile veya
program atmosferine uygun bir müzik parçası ile olabilir. Bunun dı!ında sunucu, ilk olarak
dinleyicilere programda i!lenecek konular hakkında bilgi verir. Programın hemen ba!ında
sunucu, !ok rahat ve çekici bir üsluba sahip olmalı ki, dinleyicilerin ilgisini !ekip programı cazip
kılabilmelidir. Sunucu, yayın akı!ını çok dikkatli bir !ekilde önceden planlalamalıdır ki, program
için ayrılan sürede bütün uygulamaları zengin çe!itlili"i ile sunabilsin. (Örnek bir program akı!
cetveli konunun sonunda verilecektir.)
1 klipp+klang'a göre (2008: 16).
2 Interaudio ya göre (2006: Planung und Gestaltung einer Magazinsendung).
RAWIK © unikom 2012
1 / 12
Teknik
Yayının yapımı ve dramaturjisi i!in kontrol listesi
. Ne zaman ciddi ve ne zaman e"lenceli temalar i!lemeli"im?
. #lginç ve aktüel konular hangileridir? Bu konular programın en de"erli zamanında
yayınlanmalıdır.
. Programla ilgili haberler, öneriler, yorumlar i!in sabit kategoriler, yani kesin yayınlama saatleri
var mı?
. Programın nasıl bir ritmi olmalı, müzik ve kelimelerin ili!kisi nasıl olmalı?
. Dinleyiciler ne zaman konsantrasyona, ne zaman dinlenmeye ihtiyac duyarlar?
. Hangi konular ve temalar arasında en iyi geçi!i yapabilirim?
Zaman planlamısında en önemli !ey, beklenmedik gecikmelere kar!ı hazırlıklı olup hemen yerini
doldurabilme becerisine sahip olmak gerekir. Birçok dilde sunuculuk yapan daha çok zamana
ihtiyaç duyar. Bunun dı!ında her programın sonunda en az 3 veya 5 dakika müzik için
planlanmalıdır ki, bir sonraki yayın grubu yayın için stüdyoda yerini alabilsin.
Yayın Saati ve Yayın Akı!ı3
Yayın saati aynı zamanda saat veya Clock olarak adlandırılır. Yayın saati, radyonun bir saat
içinde yayınlanacak olan tüm programların içeri"i ve zamanı hakkında bilgi verir. Birka! saat
süren yayınlar, süresi kadar yayın saati gerektirir. Yayın saati programların tasarım elementlerini
görselle!tirir ve dengeli bir yayın yapmakta yardımcı olur.
Çizim: Sandra Uhlitzsch (sandruschka), Interaudio 2006, Keine Angst vor Technik
Yayın saatinin asıl amacı yayın akı!ı hazırlamaktır. Yayın akı!ı programın kronolojik
sıralamasını belirtir ve yayın tasarımının temelidir. Örne"in; jingle nerede çalınacak, müzik
nerede çalınacak veya müzik üzerine ne zaman konu!ulacak. Kim, nerede ve hangi dillerde
sunum yapacak. Yayın akı!ı aynı zamanda sunum sıralamasını da belirler.
3 klipp+klang'a göre (2008: 25–27).
2 / 12
Teknik
Örnek bir Yayın Akı!ı
Programın ismi: Politbüro
Program Tarihi/-Saati: Pazar, 05.07.2009, 18.00–19.00 Uhr
Sunucu: Nicole Meier
Müzik:
Nicole Meier
3 Cecilia Ann
Teknik: Detlev Müller
Ses
Yürütü Parça
Yorumcu/Yazar cüsü
No.
Saat
Süre Açıklamalar
Politbüro
PC
1 18:00:00 00:00:43
Sunum
Canlı
18:00:43 00:01:00
Dikkat aniden
Pixies
CD
1a 18:01:43 00:02:06 duruyor!
4 Sendıkacılık Tarihi
Nicole Meier
Canlı
5 Öncü #!çiler Birli"i-$arkısı
#ntro: Verdinin Kurucusu
6 Bölgesel Ofis
Verdinin Kurucusu
7 Bölgesel Ofis dosyası
8 Get up, stand up
9 Intro: Küreselle!me
10 Küreselle!me dosyası
Tom Schneider
CD
Sunum
Canlı
18:10:27 00:00:30
Detlev Müller
Bob Marley
Sunum
Anja Graf
PC
PC
Canlı
PC
5 18:10:57 00:05:10
3 18:16:07 00:03:12
18:19:19 00:00:30
? 18:19:49 00:05:17
11
12
13
14
Mr. Scruff
Sunum
Anja Graf
Sunum
CD
Canlı
MD
Canlı
1 18:25:06
18:28:32
18:29:32
18:33:32
Detlev Müller
Fishmob
Sunum
Jo Baumann
Chumbawamba
Sunum
Detlev Müller
MD
CD
Canlı
MD
CD
Canlı
PC
22 18:34:32
2 18:38:15
18:42:27
18:42:57
6 18:45:37
18:51:22
18:51:52
Björk
CD
7a 18:56:26 00:03:33
No. Akı!?
1 Politbüro’nun Jingılı
2 Selamla/Tanıtım
15
16
17
18
19
20
21
22
Get a move on!
Intro: Conti-#! Konseyi
Conti-#! konseyi dosyası
#ntro: IGM-Gençlik Kampı
IGM-Gençlik Kampı
dosyası
Susanne özgürlü"ü arıyor
#ntro:IGM’nin Gelece"i
IGM Gelecek tartı!ması
One by one
#ntro:Köpek Röportajı
Köpek Dosyası
Vedala!ma 45 san.
Rampe von Bachelorette
18:03:49 00:04:00
2:38 den sonra
5 18:07:49 00:02:38 dı!arı!
00:03:26 (2:30’da kısın)
00:01:00
00:04:00
00:01:00
Düzey
00:03:43 Yükselt!!!
00:04:12
00:00:30
00:02:40
00:05:45 Önceden çıkın!
00:00:30
00:04:35
19:00:00
3 / 12
Teknik
Program Prodüksiyonu – Teknik4
Aletlerin en Önemlisi: Kulak
Radyoda en önemli kriter, sesin nasıl geldi"idir. #yi bir ses kalitesi için tekni"in do"ru seçilmesi
gerekir. En önemlisi ki!inin kendi i!itmesidir. Kulak ki!iye en iyi tonu seçme yetisi verir. Acaba
O-ses´i (orjinal kayıt edilmi! ses, örne"in röpörtaj, gürültü v.s) müzi"e göre daha mı sesli yoksa
daha da sessiz mi? Acaba biraz daha bass, sesi daha da mı sempatik yapar? Yada yankı efekti
daha mı iyi olur? Veya ne zaman ritmi hareketlendirmek lazım? Müzi"i kısmak daha mı iyi olur?
Acaba müzik konu!ma temposuna uygun mu?… Sadece duyu organı bizlere kullanılan teknik
aletlerin iyi ayarlanıp, i!levini yerine getirip getirmedi"ini söyler. Radyo çalı!masının temel ta!ı
tam ve do"ru dinlemedir. #!itmeyi idmanla geli!tirebiliriz. Zamanla i!itme yetimiz öyle geli!ir ki,
hangi sesin kaliteli oldu"unu seçebiliriz.
4 Interaudio ya göre (2006: Keine Angst vor Technik).
4 / 12
Teknik
Mobil Kayıt Araçları ile Kayıt #!lemi
Bir çok yayın dosyaları önceden hazırlanır. Bunun için kayıta (O-ses, gürültü, müzik, kendi
metnimiz) ihtiyaç vardır. Bu kayıtları, ses düzenleme programı yardımı ile çekici bir dosyaya
dönü!türebiliriz. Önceden hazırlanmı! dosyalar daha sonra canlı yayında kullanılır. Tabii bütün
bir program da önceden hazırlanıp yayına sunulabilir.
Kaliteli bir kayıt yapmanın ön ko!ulu, kayıt yapaca"ımız cihazı ve mikrofonu iyi tanımamız ve
hatasız kullanabilmemizdir. Do"ru kayıt ve ses düzeyini tutturabilmek için sakin ve sessiz bir
ortamda deneme yapmalıdır. Aynı zamanda kayıt esnasında da sürekli kontrol edilmesi gerekir.
Kısık sesle yapılan kayıtlar sadece çok fazla gürültü ile istenilen volüm düzeyine getirilebilir ve
genelde bu tür kayıtlar yayınlanma kalitesine sahip de"illerdir. Yüksek sesle kayıt edilen ses ise
bozuk olur ve kayıt geçersizdir, kullanılamaz. #deal ses kayıt modülasyonu eksi 3 ile 0 desibel
arasıdır. Sıfırın üzerindeki bütün sesler bozuk olur ve kullanılmaz. Ayrıca kayıt esnasında ses
ayarını sadece gözlerimize bırakmamalıyız - volümün do"ru ayarlanmı! olması ses kalitesi ve
olası gürültü hakkında hi! bir!ey ifade etmez. Böylesi gürültüleri sadece kayıt esnasında
kulalıklık kullanırsak duyabiliriz. Ayrıca her mekanın sesi farklıdır. Bir kulaklık ile bu farklılıkları
da daha iyi algılayabiliriz.
Bir röportaj ancak ses kalitesi iyi olursa iyi bir radyo röportajı olabilir. Buna kayıt esnasında çok
dikkat edilmesi gerekir. En iyi bilgisayar programı bile kötü bir kayıtı düzeltemez!
#yi bir kayıt için kontrol listesi
Röportajdan önce:
•
•
•
•
Malzemeyi kontrol edin: Her!ey mevcutmu?
(Mikrofon, kablo, pil/güç kayna"ı, kulaklık, kayıt
cihazında veya hafıza kartında yeteri kadar bo! yer
varmı?)
Malzemeyi bir daha deneyin. (Mikrofon ve kullaklı"ın
ba"lantılarını, mikrofon kulanımı, pilleri de"i!tirmeyi)
Bir deneme kayıdı yapın ve dinleyin: Mikrofon ve
kulaklık çalı!ıyor mu?
Ses kalitesini kontrol edin: Mikrofonun sesi nasıl?
Röportaj yapılacak ki!i ile ideal mesafe ne kadar
olmalı? Yan sesleri çok alıyor mu? Her mikrofon
farklıdır!
Yan seslere dikkat edin ve rahatsızlık veren sesleri
kapatın. Örnegin; homurdayan bilgisayarı,
floresan ı!ı"ının u"ultusunu. Rahatsızlık veren
seslere sırtınızı dönünüz.
Röportaj sırasında:
•
•
•
Kesinlikle kullaklık takın.
Kesinlikle mikrofon için rüzgar süngeri kullanın,rüzgar süngeri bir bezle kapatılmı!tır, asıl
i!levi tıslama ve pop sesleri (p,t,k,!) ve rüzgar gürültüsünü azaltır.
Mikrofonla birlikte ses kayna"ına mümkün oldukça yakla!ınız. Röportaj esnasında
konu!macının a"zı ile mikrofon arasındaki mesafe yakla!ık bir karı! olmalıdır.
5 / 12
Teknik
•
•
•
Asla mikrofonu elinizden bırakmayınız, böylelikle kablo gürültüsünü önlersiniz ve röportaj
yapan ki!i olarak ipleri (yani mikrofonu) elinizden bırakmazsınız.
Mikrofonun yönünü konu!macı ve röportaj yapan ki!i arasında de"i!tirirken dikkat ediniz.
Her iki sesin ses seviyesi e!it olmalı ya da mikrofon ile dudak arasındaki mesafeyi iyi
ayarlayın.
Gereksiz yan seslerden kaçının (onaylama edasıyla “evet“ ya da “hı, hı“ gibi) ve
konu!macının konu!ması bitene kadar mikrofonu a"zının önünde tutun.
5
Mikrofon
#yi kayıt için kaliteli bir mikrofon !arttır. #ki çe!it mikrofon vardır:
Dinamik Mikrofon
Gürültülü durumlarda (okul bahçesi, spor salonu, oyun alanı, sokak gürültüsü, makina gürültüsü)
dinamik mikrofon kullanılır, bu mikrofonların tiz ses düzeyi daha güçlüdür.
Kondensatör Mikrofon
Kondensatör mikrofon ek enerjiye ihtiyac duyar. Bu bir pil aracılı"ı ile mikrofonun içine
yerle!tirilmi!tir. (Yedek pili unutmayın) Kondensatör mikrofon genelde kapalı alanlarda kullanılır.
Stüdyo mikrofonlarıda kondensatör mikrofonudur.
Ses kayıtları için hem dinamik hem de kondensatör mikrofonlar uygundur.
Mikrofonlar ayrıca yön karekterlerine göre ayrılır:
Mikrofonun yön karakteri mikrofon etrafındakı en iyi !ekilen sesin alan !eklini betimler.
Radyo için özellikle dairesel(yönsüz) ve tek yönlü (Yüreksel) mikrofona ihtiyaç duyarız. Dairesel
mikrofon, sesi her yönden ceker. Bu mikrofon röportajlar v.b için uygun de"ildir. Tek yönlü
mikrofon ise sesi ön cepheden ve yanlardan !eker. Tekyönlü ve dairesel mikrofonlar yön
karekterli mikrofonlar kategorisine girer.
Tekyönlü-Yüreksel Karekterli
Dairesel-Yönsüz Karekterli
Çizim: Movie-College-Team München.
5 Media-Culture-Online ya göre.
6 / 12
Teknik
Sonuç olarak mikrofonların mono veya stereo oldu"una da dikkat etmemiz gerekir. Monomikrofonlar konu!ma kayıtları için uygundur. Radyo oyunları, müzik, gürültü ve ortam kayıtları
içinde stero-mikrofonlar kullanılması gerekir.
Mikrofonları genelde radyomuz kullanıma sunar. Ancak sipari! edilecek olan yabancı
mikrofonlar veya mikrofonlu dijital kayıt cihazları i!in radyomuzun teknik elemanlarına
ba!vururuz.
Günümüzde kullanılan bir çok mobil dijital kayıt cihazları ses ve gürültü kayıtları için kısmen iyi
bir kalite sunan stereo-mikrofonlarına sahiptirler. Ayrıca bu cihazların genelde yabancı
mikrofonlar i!in girdileri vardır. Bazı cihazlarda mono-kayıt özelli"i de ek olarak
bulunmaktadır.Küçük ve hiç görünmeyen mikrofonlarla donatılmı! dikte cihazlarıyla kesinlikle
kayıt yapılmamalıdır; e"er bu cihazlar yabancı mikrofonla iyi sonu! veriyorsa kayıt yapılabilir.
Ayrıca cep telefonu ve kayıt özellikli Mp3 çalarlarla yapılan kayıtlar radyo için uygun de"illerdir.
Bir cihaz satın alınmadan önce kesinlikle test edilmelidir! Kriterler !unlardır: Kayıt formatı, tonu,
kullanı!lılık, de"i!tirilebilir pil ve akü.
Ses Dosyaları
Ham Ses Materyali (Wav-Formatı) çok fazla bellek yeri kaplar. (80 dakikalık stero-kayıt yakla!ık
800 MB´ye ihtiyaç duyar) Bu sebepten dolayı genellikle sıkı!tırılmı! format olan Mp3 formatı
kullanılır. E"er bir ses-dosyası çok fazla sıkı!tırılmı! ise, bazı duyulabilen frekanslar kaybolur.
Ses dosyasının ne kadar sıkı!tırıldı"ı Mp3 formatındaki bit hızı ile tespit edilebilir. Bit hızı ne
kadar küçük ise dosya o kadar sıkı!tırılmı! demektir. Bit hızı saniyede kilobit hızı olarak tarif
edilir (bit/s veya kBit/s): 128 kbit/s, 192 kbit/s, 320 kbit/s v.s. 192 kbit/s bit hızının altına
dü!ülmemesi önerilmektedir. Zahmetli bir montajda (örne"in radyo oyunlarında) mümkün
olduk!a Wav-Formatında çalı!ın. Yeni kayıt cihazı satın aldı"ınızda hangi formatta ve hangi
kalitede kayıt yapalabildi"ine dikkat edin. Bazı cihazlar Wav-Formatında de"il sadece sıkı!tırma
(Mp3) formatında kayıt yapabiliyorlar.
Ses CD´leri de öyle kolay bir !ekilde bilgisayara yüklenmeye izin vermiyor. Onları “riplemeliyiz“,
bilgisayar dilinde “riplemek“; bir kaynaktan (CD, DVD v.s) bilgisayarın hard diskine müzik veya
film kopyalamaktır. Ço"u ses programları ripleme hizmeti sunuyor.
Bazı kayıt cihazları ve bilgisayar programları kendi formatlarıyla çalı!ıyorlar (yani tescilli
formatlarla, örne"in wma, aac gibi). Radyonun hangi formatla çalı!tı"ını ve dosyaları oynattı"ını
(çaldı"ını) netle!tirmek gerekiyor.
Dijital Montaj
Dosya üretimi i!in bir çok ses düzenleme yazılımları bulunmaktadır. (Ücretsiz yazılım olarak ta:
Audacity) Bu programlar sundukları imkanlar, yani yapı ve tasarımları açısından farklılık
gösterirler. O-ses ve müsiklerin düzenlenmesinde ihtiya! duydu"umuz temel unsurlar bu
yazılımlarda aynıdır: normalle!tirme, kesme, montaj, karı!tırma, sıkı!tırma ve kaydetme. Kendi
tekstimiz ve orjinal sesten olu!an bir dosya için, basit bir kesim-yazılımında tek !erit yeterlidir.
Arkafon müziklerinde, gürültü ve jingıllerde 2 veya 3 tane !eride ihtiyaç vardır. Bu elementleri
karı!tırmayı sa"lar.
7 / 12
Teknik
!
Sol
!
!
Sa"
Bir !erit üzerinde Stereo Ses-Dosyasının grafiksel görünümü (Zarf)
Önemli: Sadece görsel çalı!mayın, her çalı!ma adımınızı, yani her kesim, her geçi!i v.s
dinleyerek kontrol edin!
Ses Montajında Çalı!ma A!amaları:
1) Kayıt / Aktarım ve Normalle!tirme
- Kayıt (Dikkat – üzerine kayıt etmeyin!) veya ses dosyasını açın.
- Normalle!tirin (Ses düzeyini ayarlayın, bunun için grafiksel görünüme dikkat edin, genelde
ses kayıtları kulaklıktan yeterli düzeyde duyulur)
- Kayıt edin ve adlandırın(Kayıt kopyası yapın)
2) Kesim
- Kesin, i!aretleyin ve silin. (Genelde makas sembolü ve delete tu!u) Büyütme enstrümanı
kesim i!in kaçınılmazdır (Genelde büyüteç sembolü).
- “Son hamleyi geri al“ fonksiyonu ile her son hamle geri alınabilir.
3) Montaj
- Elementleri dönü!ümlü olarak birden fazla !erit üzerinde birle!tirin.
- Geçi!leri uyarlayın
- Elementlerin ses düzeyini e!itleyin
- Alıntılar aynı zamanda kesmek/kopyalamak ve yerle!tirmek yoluyla bir dosyadan ba!ka bir
dosyaya veya ses dosyası i!ersinde sürdürülür ve kopya edilebilir.
4) Karı!tırma ve Kayıt
Montajdan yeni bir ses dosyası hazırlayın ve gerekirse kompresör kullanın. Radyo
tarafından belirlenen formatta kayıt edin. (Genelde Wav veya Mp3)
Öneriler6
•
•
Hard diskler her ne kadar büyükse de, ses dosyaları nispeten daha da büyükdürler. Bu !u
anlama gelir; e"er bir çok ki!i aynı bilgisayarı kendi radyo prodüksiyonu için kullanırsa
bilgisayarın kayıt kapasitesi dolar. Radyoya nereye ne kadar dosya kayıt edebilece"inizi
sorunuz.
Bilgisayardaki prodüksiyonun iyi hazırlanması çalı!mayı çok kısaltır. $öyle ki;
prodüksiyondan önce en azından konu ba!lıkları planı ve bir senaryo olmalı, üstelik
kafanızda bitmi! prodüksiyonun kesin bir hali olmalı. Konu ba!lıkları planının yardımı ile
seçilmi! orjinal sesi denkle!tirebilir, teksti kayıt edebilir ve son olarakta gürültü ve müzi"i
birle!tirebilirsiniz.
8 / 12
Teknik
•
Montajda malzemeyi düzenlemek i!in bir çok !erit kullanmak avantajlıdır: örne"in orjinal ses
i!in bir !erit, sunucu teksti i!in ba!ka bir !erit ve atmosfer/arka plan sesleri ve müzik i!in ayrı
bir !erit.
•
•
Tasarım ve yapı bittikten sonra ilk olarak ince kesime geçilir. Burda,“ııhh“, dil sürçmeleri ve
aralar kesilir. Bir insanın do"al konu!ma ritmini korumak i!ın aralar bazen gerekli olabilir.
Burada da kulak ve ritim duygusu en önemli yardımcı araçlarınızdır.
Sonuç olarak; en önemli !ey bir daha dosyanın tümünü dinleyin. Ses düzeyi
dalgalanmalarına, ritim bozukluklarına ve aynı zamanda mantıksal hatalara dikkat edin.
Yayın – Program sürü!ü
Yayın Stüdyosu7
Yayın stüdyosu her radyoya göre farklı olur. Stüdyo kullanım klavuzunda bilgiler bulunmakta!
9 / 12
Teknik
Stüdyonun kalbi mikserdir: CD çalar, bilgisayar, MD, plak çalar ve mikrofonlar gibi bütün cihazlar
mikser üzerinden kontrol edilir. Yani bütün cihazlar miksere ba"lıdır ve her biri !e!itli kanal
dü"melerine ve regulatörlere da"ıtılır. #sminden de anla!ıldı"ı gibi mikser, farklı ses sinyallerini
birbirinle miksler (karı!tırır) ve bunları ses sinyalı olarak yayına girer. Hangi ses sinyali (örne"in;
müzik ve mikrofon) hangi düzeyde karı!tırılaca"ını mikserin ba!ındaki ki!i ilgili kanal dü"mesini
“sürerek“ belirler. Yayının kalitesi, dinleyicilerin yayını severek dinleyip dinlemedikleri anlamlı
derecede yayının nasıl “sürüldü"üne“ ba"lıdır, yani söz ve müzik arasındaki geçi!lere ya da iki
müzik parçası arasındaki geçi!lerin nasıl yapıldı"ına. Ses mikserine alı!tıktan sonra yayının
sesini aktif bir !ekilde tasarlamak büyük keyif verir.
Yayını ilk defa süren ki!i normal olarak heyecanlı olur. Detaylı bir yayın akı!ı ve/veya titiz
düzenlenmi! olan sunucu notları tela!lı bir canlı yayında hakimiyeti sa"lamakta yardımcı olur.
10 / 12
Teknik
Yayın öncesi Kurulum ve Hazırlık:
•
•
•
•
•
•
•
Stüdyo kurallarına dikkat edin: Mikserin ba!ında yemek ve içmek yok!
Sunucu notlarını, yayın akı!ını hazırlayın ve bütün yayın elementlerinin hazır olup
olmadıklarına bakın. (Jingel, müzik, arka fon müzikleri ve dosyalar)
Ön dinleme: Elementlerin ba!ını ve sonunu dinleyin, ses düzeyini kontrol edin. (özellikle
kendi kayıtlarınızı, röportajlar ve di"er ses dosyaları gibi)
Sunumu çalı!ın.
Bütün yayın akı!ını kafanızdan geçirin.
Mikser ayarlarının alı!ılmı! gibi olup olmadı"ını kontrol edin.
Özellikle birden fazla katılımcı oldu"unda mikrofon ayarları yapın, !ift sunucu ile
!alı!ıldı"ında i!aretler belirleyin.
Sürün:
•
Kanal dü"mesini hızla açın, özellikle ses kanallarını hızla açın, !ünkü yava! a!ılan kanal
dü"melerinde ilk kelimeler !ok sessiz olabilir. Aynısı istenmeyerek eklenecek olan müzik
•
•
•
•
•
•
•
i!in de ge!erlidir. Ancak müzi"i yava!ca kapatın, kesinlikle birden kapatmayın
Düzey göstergelerinden gözlerinizi ayırmayın. (bakınız a!a"ıdaki müzik ve kelimenin ses
düzeyi ili!kisi )
Müzi"i, müzik üzerine !ekin (açın-kapatın=birbirine çapraz yapın) veya araya bir jingıl
sıkı!tırın.
Yayın akı!ı ile düzenli olarak zamanlamaya dikkat edin.
Müzik veya konu!ma dosyaları arasında olu!an süre, bir sonraki yayın a!aması için
kullanılabilir. Sonraki yayın elementi hazırlanır, sunuculacak i!erikler ve teknik akı!, yani
hangi dü"menin ne zaman acılıp kapanaca"ı, tekrarlanır.
Birlikte dinleme: mikrofon açılmadan önce kulaklı"ı takın! Mikrofon a!ık olursa
höperlörler otomatik olarak kapanır, aksi durumda mikrofon çok tiz (cırtlak) bir ses
çıkarır. Kendi sesinizin volümü sadece bu !ekil kontrol edilebilir, örne"in arka fon müzi"i
ile.
Ön dinleme (PFL): Her mikser bir müzik parçasını veya bir ses dosyasını yayına
girmeden önce dinleme olasılı"ı sa"lar. Bu fonksiyon her kanal için ayrı olarak
aktifle!tirilmelidir. Ön dinleme aynı zamanda sunuculu"u ritmik ve içerik olarak dosya ve
müzik par!asının ba!langıcı veya sonuyla daha iyi uyarlamayı sa"lar ve bu yayın
akı!ının kalitesini artırır. Ön dinlemeden sonra PFL-dü"mesini kapatmayı unutmayın.
Yayının mikser çıkı!ında kendi sesinizin ve müzi"in ili!kisine dikkat edin. Mikrofon
kanalının düzeyi genel olarak müzik kanalı düzeyinin üzerinde olmalıdır. Konu!ma kanalı
0.3 db müzik kanalından daha açık olur. (Müzik bir çok enstrümandan/sesten olu!tu"u
için, tek bir konu!ma sesinden daha güçlü olur)
Ar!ivleme/Podcast
E"er radyo yayınlanan programları otomatik olarak ar!ivlemiyorsa, dü!ünüp bir ar!ivleme
yöntemi bulunmalıdır Konu!ma dosyaları daha büyük bir dinleyici kitlesine sunabilmek i!in
örne"in podcast olarak internete kayıt edilebilir. www.freie.radios.net platformu dosyalarınızı
di"er Almanca yayın yapan radyolarla payla!ma imkanı sunuyor.
Müzikte dikkat edin! Müzik parçalarını yayan telif hakkı ücreti ödemek zorundadır. Bu ar!ivleme
için de geçerlidir!
11 / 12
Teknik
Kaynaklar
Interaudio (2006). Materialien für die interkulturelle Radioausbildung. Planung und Gestaltung
einer Magazinsendung. Antje Schwarzmeier und Ulrike Werner. Hessische Landesanstalt für
privaten Rundfunk (LPR Hessen).
Interaudio (2006). Materialien für die interkulturelle Radioausbildung. Keine Angst vor Technik.
A. Schwarzmeier und U. Werner. Hessische Landesanstalt für privaten Rundfunk (LPR
Hessen).
klipp+klang radioschule (2008). Merkheft für die radiojournalistische Grundausbildung.
MediaCulture-Online. Mikrofone. Ingrid Bounin. http://www.mediacultureonline.de/Mikrofone.51.0.html (10.08.2010)
12 / 12

Teknik - Klipp und Klang

Transkript

Benzer belgeler

HABER tığ TEBER

RE/MAX Turkey

kapak.fh11

Bu kart›n sahibinde Asperger sendromu ile birlikte Otizm hastal