M. Akif CEVİZ VIII. Arıza Tespit Sistemleri

VIII. Arıza Tespit Sistemleri
OTOMOTİV
TEKNOLOJİLERİ
Prof. Dr. M. Akif CEVİZ
Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,
Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum
M. Akif CEVİZ
Arıza Tespit Sistemleri, Parçalar
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
Üç temel parçadan oluşur;
• Sensörler
– Motorun durumu hakkında kontrol ünitesine bilgi
gönderir.
• Kontrol ünitesi (PCM)
– Sensör verilerini analiz eder ve çıkış aktüatörlerine sinyal
gönderir.
• Aktüatörler
– Motor çalışmasını düzenler.
M. Akif CEVİZ
Arıza Tespit Sistemleri, Parçalar
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
M. Akif CEVİZ
Çalışma prensibi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
– Sensörler, aktüatörler ve kontrol ünitesi elektronik
devreler sayesinde iletişim halindedir.
– Soğutma suyu sensöründen gelen voltaj sinyali PCM’e
motorun sıcaklığının arttığını bildirir, PCM soğutma
fanına bir sinyal göndererek çalıştırır.
– PCM, soğutma fanı röle devresini tetikler ve akımın
geçmesini sağlayarak fanın çalışmasını sağlamış olur.
M. Akif CEVİZ
PCM
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• PCM, Powertrain Control Module
M. Akif CEVİZ
PCM
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• PCM Bellek
– Random Access Memory (RAM), sensör
bilgilerini kaydetmek, sonuçları hesaplamak ve
motor çalışırken değişen diğer bilgileri toplamak
için kullanılır.
– Uçucu bellek, kontak anahtarı kapatıldığında
bilgilerin silindiği bellek türüdür.
– Uçucu olmayan bellek, enerji kaynağı hattı
kesildiğinde verilerin kaybedildiği bellektir.
M. Akif CEVİZ
PCM
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• PCM Bellek
– Sabit bellek verileri ROM belleğe (read only
memory) veya PROM (programmabel read only
memory) belleğe depolar.
– Uçucu olmayan belleklerdekinin aksine ROMve
PROM’daki veriler enerji kesildiğinde silinmez.
– ROM ve PROM bellekler kontrol sistemi
stratejisini ve kalibrasyon tablolarını depolamak
için kullanılır.
– PROM’da araca özel bilgiler de kaydedilir.
M. Akif CEVİZ
PCM, Kalibrasyon
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
– Örneğin MAP sensöründen 508 mm Hg basınç
bilgisi gelsin.
– Ayrıca devir sayısı bilgisi de alınsın.
– Bu iki bilgi kullanılarak ateşleme avansı açısı
bilgisi PCM tarafından üretilir ve kontrol edilir.
M. Akif CEVİZ
PCM
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Açık devre
– Önceden programlanmış bilgiler ışığında yakıt
püskürtme stratejisi belirlenir.
• Kapalı devre
– Sensör bilgileri kullanılarak (oksijen sensörü
dahil) yakıt püskürtme stratejisi belirlenir.
• Acil durum modu
– Sensörlerden birisi veya birkaçı arızalandığında
motorun çalışmasını sağlar.
M. Akif CEVİZ
Ana Sensörler
–
–
–
–
–
–
–
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
Motor soğutma suyu sıcaklık sensörü (ECT)
Krank mili pozisyon sensörü (CKP)
Kam mili pozisyon sensörü (CMP)
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TP)
Manifold mutlak basınç sensörü (MAP)
Hava debi sensörü (MAF)
Oksijen sensörü(leri) (HO2S)
M. Akif CEVİZ
Diğer Sensörler
•
•
•
•
•
•
•
Klima sensörü
Akü voltaj sensörü
Fren sivici
EGR teşhis sivici
EGR pozisyon sensörü
EGR basınç sensörü
Isıtılmış ön cam modülü
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Emme havası sıcaklık
sensörü
• Vuruntu sensörü
• Direksiyon sivici
• Transmisyon pozisyon
sensörü
• Taşıt hız sensörü
M. Akif CEVİZ
Aktüatörler
•
•
•
•
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
Hava (sıcaklık/nem) ayarlama selenoidleri
Buharlaşmalı (evaporatif) emisyon sistemi valfi
EGR valfi
Yakıt enjektörleri
M. Akif CEVİZ
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
OBD II
• SAE tarafından geliştirilmiştir.
• Motor ya da parçalardan birisi arızalandığında
ortaya çıkan emisyon problemlerini azaltmak
amacı ile ilk olarak üretilmiştir.
• Ayrıca standart servis prosedürlerini içermektedir.
Hata Kodları
M. Akif CEVİZ
OBD II
•
•
•
•
•
•
•
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
Üniversal teşhis bağlantı konektörü (DLC)
DLC için standart yer
Arıza kodlarının standart listesi
Standart bağlantı protokolleri
Tarama araçları
Teşhis modları
Otomatik araç tanıma sistemi
M. Akif CEVİZ
OBD II
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
16-Pinli OBD-II DLC görünüşü
M. Akif CEVİZ
OBD II Standartları
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Cihaz ile arıza kodu silinebilmeli
• Çalışma verileri görüntülenebilmeli.
• Emisyonları etkileyen bir arıza
oluştuğunda kaydedilebilmeli ve arıza
lambası yanmalı.
• Terminoloji, kısaltma ve tanımlamalar
standart olmalı.
M. Akif CEVİZ
OBD II Standartları
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
Standart arıza lambası
M. Akif CEVİZ
OBD II Göstergeleri
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Katalitik konvertör • Buharlaşmalı
verimi
emisyon sistemi
• Motor eksik
• İkinci hava
yanma bilgisi
reaksiyon sistemi
• Yakıt sistemi
• Karşılaştırmalı
parça göstergesi
• Oksijen sensörü
• EGR sistemi
M. Akif CEVİZ
OBD II Göstergeleri
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Arıza tespit cihazı
M. Akif CEVİZ
OBD II Çevrimi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
M. Akif CEVİZ
Karşılaştırmalı parça göstergesi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Emisyonları etkileyebilecek tüm
elektronik girdiler gözlenir.
• Normal aralığın dışında olan girdi
sinyalleri algılanır.
• Ayrıca aktüatörlerden arızalı olup sistem
üzerinde olumsuz etkili olabilecekler
algılanır.
M. Akif CEVİZ
Karşılaştırmalı parça göstergesi
• Gözlenen girdiler
– Hava debi sensörü
– Ön ve arka HO2S
sensörü
– Vites konumu
– Kelebek konumu
– Motor soğutucu
sıcaklığı
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
– Emme havası
sıcaklığı
– Krank mili
pozisyonu
– Kam mili pozisyonu
– Çıkış mili devir
sayısı
– Ateşleme sistemi
– Taşıt hızı
M. Akif CEVİZ
Karşılaştırmalı parça göstergesi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Gözlenen çıktılar
– Yakıt enjektörleri
– Ateşleme
– Tork konvertör kavrama selenoidi
– HO2S ısıtıcısı
– Fan kontrolü
– Elektronik basınç kontrol selenoidi
– Transmisyon selenoidleri
M. Akif CEVİZ
Katalitik Konvertör Verim
Göstergesi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• OBD II olan araçlarda en az iki adet
oksijen sensörü bulunur;
– Birincisi yakıt kontrolü için PCM’e bilgi
gönderir. Katatilik konvertörün arkasında
bulunur ve konvertör verimi hakkında
bilgi üretir.
– Diğeri ise katalitik konvertörün önünde
bulunur.
M. Akif CEVİZ
Katalitik Konvertör Verim
Göstergesi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
– Konvertör normal çalışıyorsaön
sensörden gelen sinyal salınım
halindedir, arka sensörden gelen sinyal
ise nispeten daha düzdür.
– Arka sensörün sinyali ön sensörün
sinyaline yakın ise bir arıza kodu üretilir
ve kontrol edilmesi gerekir.
M. Akif CEVİZ
Katalitik Konvertör Verim
Göstergesi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
M. Akif CEVİZ
Motor Eksik Yanma Bilgisi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
– Bir silindirde eksik yanma varsa HC
emisyonları artar.
– Katalitik konvertör fazladan oluşan bu HC
emisyonlarını dönüştürürken aşırı ısınır.
– Konvertörün bal peteği yapısı ergiyebilir ve bu
durum verimi aşırı düşürür.
M. Akif CEVİZ
Motor Eksik Yanma Bilgisi
VIII. Arıza Tespit Sistemleri
• Neler yapılır?
– Her bir silindirin motor gücüne olan katkısı
ölçülür.
– Krank milinin ivmesi çok kısa zaman
aralıklarında ölçülür, bu ölçüm için krank mili
açısı verileri kaydedilir.
M. Akif CEVİZ