tc atina büyükelçiliği ticaret müşavirliği

Transkript

T.C. ATİNA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ YUNANİSTAN’IN GENEL EKONOMİK DURUMU
VE
TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ
(2008)
HAZİRAN 2009
ATİNA
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I ............................................................................................................................ 6 1. GİRİŞ .......................................................................................................................................... 7 2. SOSYAL ve EKONOMİK GÖSTERGELER ............................................................................... 8 2.1 ÜLKE KİMLİĞİ........................................................................................................................... 8 2.2 SOSYAL GÖSTERGELER - 2008 ............................................................................................ 9 2.3 EKONOMİK GÖSTERGELER-2008 ......................................................................................... 9 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER ..................................................................................... 11 3.1 TARİHÇE ................................................................................................................................ 11 3.2 SİYASİ ve İDARİ DURUM ....................................................................................................... 15 3.2.1 Yasama ................................................................................................................................ 15 3.2.2 Yürütme................................................................................................................................ 16 3.2.3 Yargı..................................................................................................................................... 21 3.2.4 Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar .................................. 22 3.2.5 Siyasi Gelişmeler ................................................................................................................. 23 3.3 COĞRAFİ BİLGİLER ve DEMOGRAFİ ................................................................................... 25 3.3.1 Coğrafi Konumu ................................................................................................................... 25 3.3.2 Demografi............................................................................................................................. 28 3.3.3 İşgücü................................................................................................................................... 30 3.3.4 Eğitim ................................................................................................................................... 33 3.3.5 Sağlık ................................................................................................................................... 34 3.3.6 İnsani Gelişme Endeksi........................................................................................................ 35 4. GENEL EKONOMİK DURUM................................................................................................... 36 4.1 GENEL DURUM...................................................................................................................... 36 4.2 TARIM ..................................................................................................................................... 44 4.3 SANAYİ ................................................................................................................................... 45 4.4 ULAŞTIRMA ve TELEKOMÜNİKASYON ............................................................................... 46 4.4.1 Karayolları ............................................................................................................................ 46 4.4.2 Demiryolları .......................................................................................................................... 46 4.4.3 Gemicilik............................................................................................................................... 48 4.4.4 Havayolları ........................................................................................................................... 49 4.4.5 Telekomünikasyon ............................................................................................................... 50 4.5 TİCARET ve PERAKENDE PİYASASI ................................................................................... 50 4.6 HİZMETLER ............................................................................................................................ 51 4.6.1 Turizm .................................................................................................................................. 51 4.6.2 İnşaat ................................................................................................................................... 52 Atina Ticaret Müşavirliği
1
4.6.3 Bankacılık............................................................................................................................. 52 4.6.4 Sigortacılık ........................................................................................................................... 53 4.7 ENERJİ ................................................................................................................................... 53 4.8 DOĞAL KAYNAKLAR ve MADENCİLİK ................................................................................. 55 4.9 PARA ve SERMAYE PİYASALARI ......................................................................................... 55 4.10 ÖZELLEŞTİRME ................................................................................................................... 56 4.11 EKONOMİYİ ETKİLEYEN veya KAMUOYUNDA TARTIŞILAN OLAYLAR ......................... 59 5. EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER .......................................................................................... 63 5.1 GENEL DURUM...................................................................................................................... 63 5.2 ÖDEMELER DENGESİ ve SERMAYE HAREKETLERİ ......................................................... 64 5.2.1 Cari İşlemler Dengesi ........................................................................................................... 64 5.2.2 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları .............................................................................. 66 5.3 YIL İÇİNDE ALINAN EKONOMİK ÖNLEMLER ...................................................................... 67 5.4 DIŞ TİCARET .......................................................................................................................... 68 5.4.1 Genel Durum ........................................................................................................................ 68 5.4.2 Dış Ticaret Mevzuatı ............................................................................................................ 69 5.4.3 Tarife Dışı Engeller .............................................................................................................. 70 5.4.4 Anti-Damping Uygulamaları ................................................................................................. 70 5.5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ .............................................................................................. 70 5.5.1 Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri ........................................................................................ 71 5.5.2 Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (Milyon $)-2008 .............................................................. 73 5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret .................................................. 76 5.5.4 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı ............................................................................................ 78 5.5.5 Başlıca Maddelere Göre İthalat-2008 (İlk 20 Madde) .......................................................... 79 5.5.6 Başlıca Maddelere Göre İhracat 2008 (ilk 20 Madde) .......................................................... 79 5.5.7 Mal ve Hizmet İhracat ve İthalatı (Milyar Euro) .................................................................... 80 BÖLÜM II ......................................................................................................................... 82 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ .............................................. 83 1.1 EKONOMİK İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ve GELİŞMELER ............................................. 83 1.2 TİCARİ İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ................................................................................. 84 1.2.1 Ticari İlişkilerin Gelişimi ........................................................................................................ 84 1.2.2 İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları ...................................................................... 88 1.2.3 Diğer Temas ve Görüşmeler ................................................................................................ 90 1.2.4 2004-2008 Arasında Fuarlara Milli Düzeyde Katılım ............................................................ 95 1.3 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ .............................................................................................. 96 1.3.1 Yunanistan’a Başlıca Sektörel İhracat.................................................................................. 96 1.3.2 Yunanistan’dan Başlıca Sektörel İthalat ............................................................................... 96 Atina Ticaret Müşavirliği
2
1.3.3 Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’dan İthalat .................................................................. 97 1.3.4 Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’a İhracat ..................................................................... 98 1.3.5 Maddelere Göre İhracat Değerleri ........................................................................................ 99 1.3.6 Maddelere Göre İthalat Değerleri ....................................................................................... 101 1.4 TİCARİ İLİŞKİLERDE BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR .................................................... 105 1.4.1 Ticari Engeller (Sektörel) .................................................................................................... 105 1.4.2 İthalat Mevzuatı .................................................................................................................. 105 1.4.2.1 Genel Olarak Dış Ticaret Mevzuatı ................................................................................. 105 1.4.2.2 Genel Olarak Gümrük Vergileri ....................................................................................... 106 1.4.2.3 KDV ve Diğer Vergiler ..................................................................................................... 106 1.4.2.4 Tarife Dışı Engeller.......................................................................................................... 107 1.4.3 Yunanistan’da Marka Tescili .............................................................................................. 107 1.4.4 Ege Adalarına Gıda Maddesi İhracatı ................................................................................ 107 1.4.5 Etiketleme ve Standartlar ................................................................................................... 108 1.4.6 İşyeri Açma ve Şirket Kuruluşu .......................................................................................... 108 1.4.7 Ticarette Uygulanan Standartlar......................................................................................... 112 1.4.8 Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi) ......................................................................... 112 1.4.9 Serbest Bölgeler ve Mevzuatı ............................................................................................ 113 1.4.10 Yatırım Teşvikleri.............................................................................................................. 114 1.5 YIL İÇİNDE AÇILAN FUARLAR ............................................................................................ 116 1.6 BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ KURULUŞLAR ............................................................... 117 2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER ve FAYDALI BİLGİLER .............................................................. 118 2.1 Tespitler ve Görüşler ............................................................................................................. 118 2.2 İş Görüşmesi Yaparken () ...................................................................................................... 120 2.3 Faydalı Bilgiler....................................................................................................................... 121 2.3.1 Hava Durumu ..................................................................................................................... 121 2.3.2 Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri........................................................................................ 121 2.3.3 Vize ve Seyahat ................................................................................................................. 122 2.3.4 Başlıca Gazete ve Dergiler ................................................................................................ 124 2.3.5 Kambiyo Denetimi .............................................................................................................. 126 2.3.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları............................................................................................... 126 2.3.7 Tercümanlar () .................................................................................................................... 127 2.3.8 Adresler ve Haberleşme..................................................................................................... 128 2.3.9 Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler ........................................................... 129 2.3.10 Bakanlıklar ve Adresleri ................................................................................................... 130 2.3.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar .................................................................................. 130 2.3.12 Çeşitli Bağlantılar ............................................................................................................. 130 Atina Ticaret Müşavirliği
3
TABLO-ŞEKİL ve HARİTALAR
11. Yüzyılda Bizans İmparatorluğu ..........................................................................................
1. ve 2. Balkan Savaşlarında Sınırlar ......................................................................................
1993-2007 Arasındaki Seçimlerin Sonuçları ............................................................................
Parlamentodaki Partiler ve Liderleri .........................................................................................
Cumhurbaşkanı, Maclis Başkanı ve Kabine Üyeleri ................................................................
Bazı Bakanlıklarda Bakan Yardımcıları ...................................................................................
Yunanistanda Bölgeler ve Başkentler ......................................................................................
Cumhurbaşkanı Karolos Papoulias .........................................................................................
Başbakan Kostas Karamanlis ..................................................................................................
Dışişleri Dora Bakoyanni .........................................................................................................
Ekonomi ve Maliye Bakanı Yannis Papathanasiou .................................................................
Kalkınma Bakanı Kostis Hatzidakis .........................................................................................
Pasok Lideri Giorgos Papandreu .............................................................................................
Syriza Lideri Aleksis Tsipras ....................................................................................................
Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar ......................................
Yunanistan’ın Sınırları ve Türk-Yunan Sınır Kapıları ...............................................................
Başlıca Adalar ..........................................................................................................................
Bazı Şehirlerde Hava Sıcaklıkları Ortalaması ..........................................................................
Yunanistan Haritası .................................................................................................................
Yunanistan Nüfus Verileri ve Nüfus Kompozisyonu ................................................................
Başlıca Şehirlerde Nüfus .........................................................................................................
Türkiye ve Yunanistan’a Ait Çeşitli Demografik Göstergeler ...................................................
Yurtdışındaki Yunanlı Nüfusun Başlıca Ülkelere Dağılımı .......................................................
Toplam İşgücü ve İşsiz Sayısı .................................................................................................
Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Başlıca Sektörlere Dağılımı ...............................................
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşgücü ve İşsizlik Oranları ...............................................................
Yaş Gruplarına Göre İşsizlik Oranları ......................................................................................
Türkiye ve Yunanistan’da İşsizlik Oranları ...............................................................................
Bölgelere Göre İşsizlik Oranları ...............................................................................................
Bazı Ülkelerde Aylık Asgari Ücret ............................................................................................
Eğitim ve Sağlık İstatistikleri ....................................................................................................
İnsani Gelişme Endeksi ...........................................................................................................
Ekonomik Büyüme ...................................................................................................................
Cari Fiyatlarla GSYİH ..............................................................................................................
GSYİH Bileşenler ve Sektörler .................................................................................................
AB Üyesi Bazı Ülkeler ve Türkiye’nin 2008 GSYİH’sı ..............................................................
Kişibaşı GSYİH ........................................................................................................................
Enflasyon .................................................................................................................................
Cari Açık ..................................................................................................................................
Cari Açık ve Kamu Borç Stoku ................................................................................................
Bütçe Rakamları ......................................................................................................................
Yaş Gruplarına Göre Tarım Sektöründe Çalışanlar ................................................................
Hayvan Sayısı ve Başlıca Tarımsal Üretim ............................................................................
Sanayi Üretim Endeksleri ........................................................................................................
Karayolları Haritası ..................................................................................................................
Yunanistan’da Demiryolları Hatları ..........................................................................................
Başlıca Limanlar ......................................................................................................................
Atina Ticaret Müşavirliği
11
12
15
15
16
16
17
18
18
19
20
20
20
21
22
25
26
26
27
28
28
29
29
30
30
31
31
32
32
33
34
35
37
38
39
40
41
42
42
43
43
44
45
45
46
47
48
4
Telekomünikasyona İlişkin Çeşitli Veriler .................................................................................
Perakende Ticaret Endekslerinde Değişim ..............................................................................
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri ...............................................................................................
Konaklama İstatistikleri ............................................................................................................
İnşaat İzinleri ............................................................................................................................
Enerji Tüketimi .........................................................................................................................
Enerji İstatistikleri .....................................................................................................................
Para ve Sermaye Piyasalarına İlişkin Tablolar.........................................................................
2004-2008 Arasında Yunanistan’da Gerçekleştirilen Başlıca Özelleştirmeler .........................
Ödemeler Dengesi ...................................................................................................................
Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ..................................................................................
Dış Ticaret İstatistikleri .............................................................................................................
Dış Ticaretin AB ve 3. Ülkelere Göre Dağılımı ........................................................................
Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret ...........................................................................................
Yunanistan’ın İthalatında İlk 20 Ülke .......................................................................................
Yunanistan’ın İhracatında İlk 20 Ülke ......................................................................................
Ülke ve Ekonomik Topluluklara Göre İthalat ............................................................................
Ülke ve Ekonomik Topluluklara Göre İhracat ..........................................................................
Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı ................................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İthalat ve İhracat ..............................................................................
500 Milyon Dolardan Büyük İthalat Kalemleri ..........................................................................
Mal ve Hizmet Ticareti .............................................................................................................
Yunanistan’daki Türk Yatırımları ..............................................................................................
Türkiye ile Yunanistan Arasındaki Dış Ticaret .........................................................................
Genel İhracat ve Yunanistan’a Yapılan İhracattaki Değişim ....................................................
Geniş Ekonomik Grupların Sınıflandırmasına Göre Dış Ticaretimiz ........................................
Kara Ulaştırması İstatistikleri ...................................................................................................
Türkiye’yi Ziyaret Eden Yunalı Turist Sayıları ..........................................................................
Yunanistan’da Düzenlenen Fuarlara Katılım ...........................................................................
Başlıca Sektörel İhracat ve İthalat ...........................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İthalat ...............................................................................................
Başlıca Maddelere Göre İhracat ..............................................................................................
SITC Sınıflandırmasına Göre Yunanistan’a İhracat .................................................................
SITC Sınıflandırmasına Göre Yunanistan’dan İthalat ..............................................................
Başlıca İhracatçı Firmalarımız .................................................................................................
Başlıca İthalatçı Firmalarımız ..................................................................................................
İş Yapma Kolaylıkları ...............................................................................................................
Yatırım Teşvikleri İçin Bölgeler ................................................................................................
Yıl İçinde Açılan Fuarlar ...........................................................................................................
Başlıca Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar ....................................................................................
Havayolu Seferleri ...................................................................................................................
Başlıca Şehirler Arasındaki Mesafe .........................................................................................
Başlıca Gazete ve Dergiler ......................................................................................................
İş Dünyası Dergi ve Gazeteleri ................................................................................................
Avukatlar ve Hukuk Büroları ....................................................................................................
Tercümanlar .............................................................................................................................
Çeşitli Adresler .........................................................................................................................
Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler .................................................................
Bakanlıklar ve Adresleri ...........................................................................................................
Yararlı Olabilecek Telefon Numaraları......................................................................................
Çeşitli Internet Bağlantıları .......................................................................................................
50
50
51
51
52
53
54
55
58
65
66
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
84
86
87
88
89
92
95
96
97
98
100
102
103
104
108
115
116
117
122
123
124
125
126
127
128
129
130
130
130
5
BÖLÜM I
6
1. GİRİŞ
1980’lerin başı Türkiye ve Yunanistan’ın siyaset ve ekonomisi için bir anlamda milat
olarak kabul edilmektedir. Türkiye 24 Ocak 1980’de ithal ikamesine dayalı kalkınma
modelinden vazgeçerek ihracata dayalı büyüme stratejisini uygulamaya koymuştur.
Yunanistan’da ise askeri cuntanın izleri henüz silinmeden 1981 yılında AB’ye tam üye
olmuş ve gerek siyasi gerekse ekonomik anlamda yeni bir dönem başlamıştır.
İki ülke arasında devam eden anlaşmazlıkların çözümü için Davos görüşmeleri de dahil
olmak üzere yapılan çeşitli girişimler uzunca süre sonuçsuz kalmış, olumlu ilişkiler ancak
1999’dan sonra başlamıştır.
Yaklaşık 10 yıl sonra gelinen noktada mevcut sorunların çözüldüğü gibi bir iddia ne kadar
gerçekçi olmayacaksa sorunların bir anlamda buzdolabına kaldırıldığı da o kadar kabul
gören bir görüştür.
2008 sonunda iki ülke arasındaki ticaretin 3.5 Milyar $’ı aşması, her yıl yarım milyon
Yunanlının başka bir ifade ile nüfusun % 5’inin Türkiye’yi ziyaret etmesi, Türkiye’deki
Yunan yatırımlarının 5 Milyar $’ı aşması, Yunan Milli Bankası’nın Finansbank’ı satın
almak için gerçekleştirdiği sermaye ihracının Yunanistan tarihinin en büyük rakamı olması
ve çoğaltılabilecek benzeri örnekler hem ilişkilerin geldiği yer açısından hem de sorunların
uzun bir müddet daha buz kalıplarında tutulacağına ilişkin beklentilerin önemli
göstergeleridir.
İhracatçılarımızın başta kalite ve standartlar olmak üzere uluslararası pazarlamanın
sürekli değişim içindeki dinamiklerine gösterdikleri uyum Yunanistan’a yönelik
ihracatımızda da 1999 sonrasında hızlı bir büyüme yaşanmasını sağlamıştır. Diğer
taraftan bu büyümenin kalıcı olması için ilgili tüm kesimlere büyük görevler düşmektedir.
ABD’de özellikle konut kredilerinin geri dönüşlerinde yaşanan sorunlarla başlayan, bir
anlamda güvensizlik boyutuna dönüşerek 1929 ekonomik buhranı ile dahi mukayese
edilmeye başlanan ve sonunu henüz kimsenin öngöremediği finansal kriz, uluslararası
piyasalarda olduğu gibi Yunanistan’da da dalgalanmalara ve yeni risklerin ortaya
çıkmasına neden olmuştur. Petrol ve emtia fiyatlarında yaşanan volatililere likidite
sıkıntısının eklendiği ve durgunluğun bir çok ülke tarafından resmen kabul edildiği bu
dönemde rekabet, amansız olarak nitelendirilebilecek bir yapıya dönüşmüştür.Bu nedenle
riskin minimize edilmesine ve belirsizliğin ortadan kaldırılmasına yönelik bilgilendirmenin,
zamanında ve doğru olarak sunulması kaydıyla, olağandışı bu dönemde ayrı bir önemi
bulunmaktadır.
Bu raporda Yunanistan’ın sosyal, ekonomik ve ticari konumunu ve Türkiye ile olan
ekonomik ve ticari ilişkilerini başta ihracatçılarımız olmak üzere ilgili kesimlere aktararak
karar alma sürecine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. AB üyesi olmakla beraber istatistiki
veri temini konusunda yaşanan güçlükler ve elektronik ortamda sunulan verilerin
birçoğunun da Yunanca olması nedeniyle sunulan bilgilerin okuyucular için önemli bir
rehber olduğu düşünülmektedir.
Son olarak raporda yer almayan hususlar için www.musavirlikler.gov.tr bağlantısında yer
alan bilgiler incelenmeli ve ihtiyaç duyulması halinde e-posta yoluyla ([email protected])
Müşavirliğimize başvurulmalıdır.
7
2. SOSYAL ve EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1 ÜLKE KİMLİĞİ
Devletin Adı
Başkent
Yunanistan
Atina
Yönetim Biçimi
Parlamenter Cumhuriyet
Resmi Dil
Yunanca
Dini
Ortodoks Hıristiyanlık
Para Birimi
€ / $ Paritesi
Euro (€)
EU,UN,NATO,OECD, BSEC, EBRD, FAO, IFC,
ILO, IMF, IEA,UNESCO,HO, WTO, INTERPOL,
IBRD, OSCE
1,39 (Mayıs 2009)
Yüzölçümü
131,957 km2
Coğrafi Konum
19° -29° doğu boylamı ve 34° - 41° kuzey enlemi
Komşuları
Türkiye, Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk
Sınır Uzunluğu
1,180 Km ( Türkiye - 203 Km)
Kıyı Uzunluğu
13,676 Km (Adalar Dahil )
Üyesi Olduğu Başlıca
Uluslararası Kuruluşlar
Nüfus (2008)
Toplam
11.2 milyon
Kadın
5.67 milyon
Erkek
5,53 milyon
Nüfus Dağılımı (2008)
Nüfus Yapısı
(2008)
% 75 Kent, % 25 Kır
0-14 Yaş
% 14.3
15-64 Yaş
% 67.1
65 ve Üzeri
% 18.6
Yıllık Nüfus Artışı (2008)
% 0.3
Nüfus Yoğunluğu (2008)
84 kişi / km2
Mesai Saatleri ve Günleri
07:30 – 15:00 ; Pazartesi - Cuma
Büyük Kentler
Atina,Selanik, Patra, Irakliyon,Volos ve Larissa
Büyük Limanlar
Pire, Selanik, Patra, Lavrio, Volos, Korfu,
Dedeağaç, Elefsina,
Zaman Dilimi
GMT+ 2 (Türkiye ile aynı)
Haftalık Çalışma Saati
Telefon Kodu
40
1 Ocak,6 Ocak, 2 Mart (değişiyor), 25 Mart, 17-20
Nisan (Paskalya),1 Mayıs,8 Haziran, 15 Ağustos,
28 Ekim,24-26,31 Aralık
+ 30
Ölçü Birimi
Metrik
HDI (İnsani Gelişme Endeksi )
0.926-24.Sıra
Resmi Tatil Günleri (2009)
8
2.2 SOSYAL GÖSTERGELER - 2008
Ortalama Ömür
Ortalama
79.4
Kadın
82.0
Erkek
77.0
% 98
Yüksek Öğretim Okul Sayısı
21
Yüksek Öğretim Öğrenci Sayısı
172,000
Hastane ve Klinik Sayısı
317 (141 Devlet, 170 Özel)
Doktor Başına Nüfus
40,000
Bin Kişide /
Bin Kişiye Düşen
Okuma Yazma Oranı
Otomobil
388
Sabit Telefon Hattı
560
Mobil Telefon Hattı
1070
Televizyon
1000
Bilgisayar
90
Internet Kullanan
Geniş Internet
Bağlantısı
230
90
Gelen Turist Sayısı
18.9 Milyon
Eğitim Harcamaları/GSYİH
% 4.4
Sağlık Harcamaları / GSYİH
% 10.1
Karayolu Uzunluğu
117,533 Km
Demiryolu Uzunluğu
2,576 Km
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi
5,363 kwh
Aylık Asgari Ücret
1,214 Euro ( Brüt) / 800 Euro (Net)
2.3 EKONOMİK GÖSTERGELER-2008
243 Milyar €
340 Milyar $
GSYİH Artış Oranı
% 2.9
GSYİH
Sektörel
Paylar
GSYİH
Bileşenleri
GSYİH (€)
GSYİH ($) (SAGP)
Nihai Tüketim
213.9 Milyar Euro
Sabit Sermaye
50.5 Milyar Euro
İhracat
56.1 Milyar Euro
İthalat
77.6 Milyar Euro
Tarım
% 3.3
Sanayi
% 13.6
Hizmetler
% 83.1
9
24,400
Enflasyon Oranı (TÜFE)
% 4.2
İşgücü
4,947,000
İşsizlik Oranı
% 7.6
İşsiz Sayısı
393,000
Dış Ticaret
(2008)
Kişi Başına Gelir (SAGP-€)
İhracat
17.3 Milyar Euro
İthalat
60.7 Milyar Euro
Denge
-43.3 Milyar Euro
Toplam
78.0 Milyar Euro
% 28.5
İhracat / GSMH
% 7.1
İthalat / GSMH
% 24.9
Dış Ticarette İlk Beş Ülke
Almanya, İtalya, Rusya, Fransa ve Çin
İhracatta İlk Beş Ülke
İtalya, Almanya, Bulgaristan, GKRY ve ABD
İthalatta İlk Beş Ülke
Almanya, İtalya, Rusya, Çin ve Fransa
Türkiye İle
Ticareti
(2008)
İhracat / İthalat
İhracat
1,148 Milyon $
İthalat
2,431 Milyon $
Denge
- 1,282 Milyon $
Toplam
3,579 Milyon $
51.4 Milyar Euro
Mal ve Hizmet İthalatı
77.6 Milyar Euro
Cari İşlemler Dengesi
35 Milyar € ( 51.4 Milyar $ )
Cari İşlemler / GSMH
% 14.4
Kamu Borç Stoku
232 Milyar Euro
Kamu Borç Stoku/GSYİH
% 94.6
D. Yabancı Sermaye Girişi
2.4 Milyar $
D.Yabancı Sermaye Stoku
55.6 Milyar $
Bütçe
(2008)
Mal ve Hizmet İhracatı
Giderler
74.2 Milyar Euro
Gelirler
60.3 Milyar Euro
Denge
- 13.9 Milyar Euro
Açık / GSYİH
% 4.4
Turizm Gelirleri
11.5 Milyar Euro
Petrol Üretimi
Yok
Petrol İthalatı
17.7 Milyar $
Petrol İhracatı
2.8 Milyar $
Doğalgaz Üretimi
Yok
10
3. ÜLK
KE HAKKINDA GENEL BİLG
GİLER
3.1 TARİHÇE
Antik Yun
nan tarihinin
n başlangıccı ile ilgili olarak değiş
şik kaynakla
ar farklı bilg
giler vermek
kle beraberr
tarihçilerin
n çoğunluğ
ğu ilk olim
mpiyatların M.Ö. 776
6’da Atina’da yapıldığı üzerinde mutabıkk
kalmışlard
dır. M.Ö. 323
3
yılında Büyük İske
ender’in ölü
ümüyle berraber Antik Yunan dön
neminin de
e
sona erdiği yine ge
enel kabul gören bir olgudur.
o
M.Ö. 187 yıllında başla
ayan Roma hakimiyetii
imparatorrluğun ikiye
e ayrıldığı M.S.
M
395 yıllına kadar devam
d
etmiş olup bu dönem ayn
nı zamanda
a
Helenistikk Dönem ola
arak adland
dırılır.
Bizans İmparatorlu
İ
ğu’nun ilk hükümda
arı Konstan
ntin, 330 yılında Biizans’ı ala
arak isminii
“Constanttinople” yan
ni “Konstantin’in Şehri”” şeklinde değiştirmişti
d
ir. Son 3 yü
üzyılı gerileme dönemii
olarak nittelendirilen yaklaşık 11
1 yüzyıllık imparatorluk tarihi; ayn
nı zamanda
a dünya tarrihinde yenii
bir çağın başlangıcı olan 1453’tte, Fatih Su
ultan Mehmet’in İstanb
bul’u fethiyle
e sona ermiiştir. Rodoss
1522’de, Sakız 1566
6’da, Kıbrıs 1571’de ve Girit 1669 yılında Osm
manlı toprakklarına katılmıştır.
a
Helenikk Cumhuriiyeti
Resmi adı
olan modern Yunanistan’ın başlangıç tarihii, 400 yıla
a yakın sü
üren
Osmanlı İmparatorluğu hakim
miyetinden bağımsızlığı
b
nı elde ettiği
e
1829 yılıdır. Ancak bundan önce
ö
1815’te, İngiliz koru
uması altınd
daki
İyonya Adaları
A
Ossmanlı Yön
netiminden ayrılan
a
ilk Yunan
Y
Bölg
gesi
olmuştur. Yunanista
an’ın bağım
msızlığının dönemin
d
b
büyük
devvletlerince, İn
ngiltere, Fra
ansa ve Ru
usya
tarafından
n tanınma
asının be
edeli
olarak ülkkenin yeni kralı
k
da yine
e bu
ülkeler ta
arafından attanmış (Bavvyera Prensi Otto) ve ülkenin babadan
oğula geçme
g
bir monarşşiyle
yönetilme
esi kararlaşttırılmıştır.
11. Yüzyılda
Y
Bizan
ns İmparatorrluğu
Balkan savaşları
s
ünya
ve I. Dü
savaşı so
onunda sınırlarını yaklaşık 3 kat genişleten
n Yunanista
an’ın bugün
nkü sınırlarıı 12 adalarr
hariç olmak üzere 19
923 Lozan Barış Antla
aşması ile çizilmiş
ç
bulu
unmaktadır.. II. Dünya Savaşı’nda
a
Alman, İta
alyan ve Bu
ulgarlardan oluşan kuvvvetlerin işg
gali ile ülke sıkıntılı birr dönemden
n geçmekle
e
beraber savaşın so
onunda, 19
912’de İtalyyanların yö
önetimine geçmiş
g
olan
n 12 adala
ar İngilizlerr
tarafından
n Yunanista
an’a devredilmiştir.
Yunanista
an 1829-19
974 arasınd
da cumhuriyyetçiler ile krallık yanlıları arasın
ndaki çekişm
meler ve içç
savaşlar, Balkan Sa
avaşları, I ve II.Dünyya Savaşla
arı ve askkeri darbele
erle 150 çalkantılı yıll
e ordunun siyasete el
e koyma geleneği Yunanistan
Y
geçirmiştiir. Özellikle
tarihinde en çarpıcı
dönemlerrin yaşanmasına nede
en olmuştu
ur. 1843 ilk
k askeri da
arbenin gerçekleştiği yıldır.
y
1862
2
yılındaki ikinci darb
be; daha önce
ö
anılan
n üç ülke tarafından atanan Kral Otto’nun yönetimii
bırakmasına neden olmuştur. 1864’de Ottto’nun ardıından kral olan I.George 1913 yılında, birr
meczup ta
arafından öldürülene
ö
k
kadar
iktidarrda kalmıştıır.
1877-78 tarihlerinde
e Osmanlı’nın yenilg
gisi ile so
onuçlanan Osmanlı-R
Rus Savaşı sonunda
a
Rusya’nın
n başta Bullgaristan olmak üzere Balkanlara
a yönelik stratejileri İng
giltere ile birlikte diğerr
devletleri rahatsız etmiş ve
e Rusya’nın boğazla
ara yönelikk emelleri nedeniyle
e Osmanlıı
İmparatorrluğu ile batılı
b
devletller arasında
a imzalana
an Antlaşma
a ile Kıbrıs’ın yönetim
mi İngilizlere
e
devredilm
miştir.
Atina Tica
aret Müşaviirliği
11
1897 Nisanında Teselya’da Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan arasında yaşanan savaştaki
büyük bozguna rağmen diğer devletlerin araya girmesiyle Yunanistan büyük bir toprak kaybı
yaşamamış ancak ülkede ekonomik durum daha da kötüye gitmiştir. 1890-1914 arasında yaklaşık
350 Bin Yunanlı başka bir ifade ile nüfusun yaklaşık altıda biri başta ABD olmak üzere ekonomik
saiklerle diğer ülkelere göç etmiştir.
1909 yılında Albay Nikolas Zorbas önderliğindeki askeri cunta nedeni ile ülke içindeki dengeler
yeniden alt üst olmuş ancak 1910 yılında yapılan seçimler sonunda ülke tarihinin en önemli
siyaset adamlarından birisi olan Eleftherios Venizelos ezici bir çoğunlukla yönetime gelmiştir.
20. Yüzyılın başlarında Bulgaristan ve Sırbistan’ın Balkanlardaki genişleme çabalarına kayıtsız
kalmayan Yunanistan, sınırların ve dengelerin değişmesine karşı çıkan İngiltere ve Fransa’ya
rağmen sayılan ülkelerle birlikte artık dağılma sürecine giren Osmanlı İmparatorluğu’na savaş
açmış ve her üç ülke de çok kısa sürede büyük topraklar kazanmışlardır. Yunan ordusu öncelikle
Selanik’i ele geçirmiş ardından Yunan donanması Sakız, Midilli ve Sisam adalarına girmiştir.
1. ve 2. Balkan Savaşlarında Sınırlar
I. Balkan Savaşı sonunda beklentilerinin karşılanmadığını düşünen
Bulgaristan; Yunanistan ve Sırbistan’a açtığı savaş sonunda beklemediği bir yenilgiye uğramış ve
Yunanistan’ın sınırları Dedeağaç’a
kadar genişlemiştir. Bu savaş sonunda ülkenin yüzölçümü yaklaşık
% 75; nüfusu ise iki kat oranında
büyümüştür.
I. Dünya Savaşı başladığında Yunanistan yönetimi fikir ayrılığına
düşmüştür. Kral Konstantin akrabalık bağlarının da etkisiyle Almanların tarafında yer alırken Venizelos İngiltere ve Fransa’nın bu
savaştan galip çıkacağını düşünmüştür. Savaşın ilk yıllarını bu
çalkantılarla ve tereddütlerle geçiren Yunanistan’da savaşın sonuna
doğru yönetimi ele alan Venizelos
ülkesini bu savaşa sokmuş ve
savaşın galipleri arasında yerini
almıştır. Venizelos; Barış Konferansında başta İstanbul olmak
üzere İzmir ve Aydın gibi şehirlerin
Yunanistan’a verilmesi gerektiğini
ileri sürerken Yunan orduları İzmir’e
asker
çıkararak
Anadolu’nun
içlerine kadar ilerlemiş ancak
Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğindeki Türk ordusu Yunanlıları
yenilgiye uğratmıştır. Lozan barış
görüşmeleri ile Yunanistan’ın bugünkü sınırları büyük oranda
belirlenmiştir.
Kaynak : www.tr.vikipedia.org
1922 ile 1941 arasında ordunun
siyaset üzerindeki etkisinin yoğun
12
olarak yaşandığı bir dönemin ardından başlayan II.Dünya Savaşı’nda Rusya’ya saldırmadan önce
cephelerini sağlamlaştırmak isteyen Almanya, 1941’de Yunanistan’a girmiştir. 1944’e kadar
sürdürdüğü işgal sırasında Almanya’nın ekonomik ve askeri politikaları neticesinde sadece 1942
yılında 100 Bin Yunan vatandaşı kıtlık nedeniyle hayatını kaybetmiştir.
Savaşın ardından 1946-1949 arası dönem; Yunanistan tarihinin en karanlık dönemlerinden bir
tanesi olmuş toplumsal bölünmenin boyutları iç savaşa kadar uzanmıştır. Venizelos yandaşları ile
Venizelos karşıtlarının kavgası daha ileri giderek komünistlerle komünist olmayanların ideoloji
kavgasına dönüşmüştür. Komünistlerin yenilgisi ile sonuçlanan iç savaşta yaklaşık 100 bin kişi
ölmüş, 700 bin kişi evsiz kalmış, ülke uzunca bir süre refah ve huzura kavuşamamıştır.
Arnavutluk, Yugoslavya ve Bulgaristan gibi komünist komşuları olan Yunanistan 1952 yılında
Türkiye ile birlikte NATO’ya dahil olmuştur.
1967’de Albay George Papadopoulos liderliğindeki albaylar cuntası tarafından seçimlerin hemen
arifesinde gerçekleştirilen darbeyle ülke bir kez daha sıkıntılı bir döneme girmiş, Yunanistan
NATO üyeliğinden de ayrılmıştır. Cunta binlerce muhalifi hapse atarken bir o kadarını da üzerinde
yerleşim olmayan ıssız adalara sürmüştür.
1974’de yapılan referandum sonucunda monarşik yönetim terk edilerek parlamenter sisteme
geçilmiştir. Yurt dışında yaşayan Konstantin Karamanlis Yunanistan’a gelmiş ve yönetimin başına
geçmiştir. Karamanlis iç politikanın yanı sıra dış politikaya özel bir önem vermiştir. Yunanistan
1980’de tekrar NATO ardından da 1981 yılında siyasi ve özellikle ekonomik kriterler açısından
hazır olmamasına rağmen AB üyesi olmuş ve bu üyelik sayesinde siyasi istikrarla birlikte ve
ekonomik büyüme başlamıştır.
Yunanistan; 2001’de Avrupa Para Birliği’ne dahil olmuştur.
2004 yılında yapılan seçimleri Yeni Demokrasi Partisi kazanarak PASOK’un yaklaşık 20 yıllık
iktidarına son vermiş, 2007 Eylülünde yapılan seçimlerde de seçimlerden YDP iktidarının devamı
sonucu çıkmıştır.
Yunanistan Tarihine İlişkin Kronoloji
M.Ö. 10 - 8. yy
M.Ö. 546
M.Ö. 490-479
M.Ö. 459-446
M.Ö. 431-404
M.Ö. 403
M.Ö. 360
M.Ö. 336
M.Ö. 323
M.Ö. 222
M.Ö. 146
M.S. 395
1018
1204
1453
1685-1699
Atina'nın önderliğinde birleşme
Anadolu’daki Yunan kolonilerinin Persler tarafından işgali
Perslerle Atina ve çevresinde yapılan savaşlar ve Perslerin
Avrupa'dan çıkarılması
Atina ve Sparta arasındaki savaşlar ve 30 yıllık barış dönemi
Barış döneminin sona ermesi, Atina ile Mora yarımadası
arasında savaşlar ve Atina'nın Sparta'yı işgali
Atina'da demokrasinin kurulması.
Makedonya Kralı II. Philip önderliğinde Yunan Birliğinin kuruluşu
II. Philip'in ölümü ve yerine Büyük İskender'in geçmesi.
(Yunan kaynakları, Makedon asıllı olan II. Philip ve oğlu Büyük
İskender'i Yunan olarak tanıtmaktadır.)
Büyük İskender'in ölümü ve Helenistik dönemin başlangıcı
Yunanistan'ın Makedonya tarafından işgali
Romalıların Korint'i işgali ve Yunanistan'ın Roma'ya tabi olması
Gotların işgali
Bulgar işgali
Yunanistan'ın Franklar tarafından işgale uğraması
Türklerin İstanbul'u alarak Bizans İmparatorluğu’na son vermesi ve Mora'da
Türk yönetiminin başlangıcı
Mora’nın Venedik işgaline uğraması
13
1715
1770
1821
1827
1830
1833
1897
1912-1913
1913
1915
1917
1920-22
1924
1935
1936
1940
1941
1942-1945
1947-1949
1947
1967-1974
1974
1981
Mora'da Türk yönetiminin tekrar başlaması
Türk ve Arnavut kontrolündeki yönetime karşı isyan
Yunan bağımsızlık hareketlerinin başlangıcı
Yunan Milli Hükümeti’nin kurulması
II. Londra Konferansında Yunan Devleti’nin oluşumu
Bavyera Prensi Otto'nun Yunanistan'a gelişi ve
Atina'nın başkent oluşu
Türk-Yunan Harbi ve Girit’e otonom yönetim hakkının verilmesi
I. Balkan Harbi, Selanik’in Yunanistan tarafından ele geçirilmesi
II. Balkan Savaşı, Girit ve bazı Ege adalarının Yunanistan tarafından
ele geçirilmesi
İttifak güçlerinin Selanik’te üs kurması
Yunanistan’ın I. Dünya savaşına girmesi
Yunanistan’ın Türkiye’yi istila girişimi ve Türkiye’den çıkarılması
Halk oylaması ve Cumhuriyetin kuruluşu
Monarşiye dönüş ve II. George’un kral olması
General Metaksas’ın kral II. George tarafından başbakan olarak atanması
Yunanistan’ın Arnavutluk’ta İtalya'ya karşı II. Dünya savaşına girmesi
Almanların Yunanistan'ı işgali ve Girit savaşı
Yunan kuvvetlerinin müttefikler safında yer alması
İç savaş dönemi
Oniki adaların Yunanistan’a devri
Askeri diktatörlük dönemi
Cumhuriyetin yeniden kurulması
Yunanistan’ın AB’ye üyeliği
2000 SONRASI
2001
2002
2002
2004
2004
2004
2005
2005
2006
2007
2007
2007
2008
2008
2009
Avrupa Para Birliğine girmesi
Türk ve Yunan Hükümetlerinin doğalgaz boru hattı inşasına karar vermesi
17 Kasım Örgütü’nün lider ve üyelerinin yakalanarak ömür boyu hapse
mahkum edilmesi
YDP’nin seçimleri kazanarak 20 yıllık PASOK iktidarına son vermesi
Olimpiyat Oyunlarının Atina’da düzenlenmesi
Avrupa para birliğine girişi sırasında milli gelir hesapların
manipüle edildiğinin tespiti üzere AB tarafından uyarılması
Yüksek enflasyon ve işsizlik nedeniyle tüm ülke genelinde yoğun olarak
yaşanan grevler
AB Anayasasının onaylanması
Rusya, Bulgaristan ve Yunanistan arasında Rus petrollerinin Dedeağaç
üzerinden Avrupa’ya taşınması için boru hattı kurulmasına ilişkin anlaşma
Atina’daki ABD büyükelçiliğine roketle saldırı
Erken Seçim kararı
Yeni Demokrasinin seçimleri tekrar kazanması
Makedonya’nın NATO’ya üyeliğinin vetosu
Atina’da onbeş yaşındaki bir gencin polis tarafından öldürülmesi ile başlayan
olaylar
Kabine Değişikliği
14
3.2 SİYASİ ve İDARİ DURUM
Yunanistan’da tıpkı Türkiye gibi güçler ayrılığı ilkesine bağlı olarak yasama, yürütme ve yargı
organlarının görev ve yetkileri anayasada düzenlenmiştir.
3.2.1 Yasama
Parlamenter bir cumhuriyet olan Yunanistan’da anayasa 1975 yılında kabul edilmiş, 1986 ve
2001’de iki değişiklik yapılmıştır (http://www.hri.org/docs/syntagma/). Devletin en üst temsilcisi
konumundaki cumhurbaşkanı parlamento üyeleri arasından 5 yıllığına seçilmekte ve aynı görevi
en fazla iki dönem yapabilmektedir. 1986 yılındaki anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının
yetkileri daraltılmış bulunmaktadır. Bir başka ifade ile cumhurbaşkanlığı sembolik bir makam
olmuştur. Karolos Papoulias 2005 yılında yapılan seçimlerin ardından ilk kez bu görevi
yürütmekte olup, cumhurbaşkanlığı seçimleri 2010 yılında yapılacaktır.
Parlamentoda 300 sandalye bulunmaktadır. 4 yılda bir yapılan
Yunanistan’da Avrupa’daki
seçimlerde Avrupa’daki en karmaşık sistemlerden bir tanesi
en karmaşık seçim
uygulanmaktadır. 2004 yılında seçim kanunlarında yapılan bir
sistemlerinden bir tanesi
değişiklikle 260 sandalye % 3 ülke barajını aşan partilerin oy
uygulanmaktadır.
oranlarına göre dağılmakta, kalan 40 sandalye ise seçimden
birinci çıkan parti için ayrılmaktadır. Bu durumda seçim
sonuçlarındaki % 5’lik bir fark parlamentoda % 40’ları aşan bir temsil farkı
sonuçlanabilmektedir.
ile
16 Eylül 2007’de yapılan genel seçimler sonucunda çoğunluğu % 41.8 oy oranı ile merkez sağ
kanattaki Yeni Demokrasi Partisi (YDP) kazanmıştır. Bu oy YDP’ye 152 milletvekilliği
kazandırmıştır. Bir önceki döneme nazaran YDP’nin 13 milletvekili kaybı bulunmaktadır. Ana
muhalefet görevi ise seçimlerde % 38.1 oy oranı ile 102 milletvekili çıkaran PASOK (Merkez Sol)
tarafından yapılmaktadır. Rakamlardan da görüleceği üzere ülke genelinde alınan oylarda
yaklaşık 4 puanlık fark milletvekili sayısına % 50 fark olarak yansımıştır.
1993-2007 Arasındaki Seçimlerin Sonuçları
Partiler
2007
2004
2000
1996
1993
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
Oy(%)
Mv
YDP
41.8
152
45.4
165
42.7
125
38.2
108
39.3
111
PASOK
38.1
102
40.5
117
43.8
158
41.5
162
46.9
170
KKE
8.2
22
5.9
12
5.5
11
5.6
11
4.5
9
SYRİZA
5.0
14
3.3
6
3.2
6
5.1
10
2.9
0
LAOS
3.8
10
2.2
-
-
-
-
-
-
-
Yunanistan’da yerel seçimler 4 yılda bir yapılmakta ve hem valiler hem de belediye başkanları bu
seçimlerle belirlenmektedir. Yerinden yönetim ilkesine önem verilen ülkede, yerel seçimler; en
son 2006 yılında yapılmıştır.
Parlamentodaki Partiler ve Liderleri
YDP - Yeni Demokrasi Partisi (Merkez Sağ)
Kostas Karamanlis
PASOK – Pan-Helenik Sosyalist Hareket (Merkez Sol)
Yorgos Papandreu
KKE – Yunanistan Komünist Partisi (Sol)
Aleka Papariga
SYRIZA- Radikal Sol İttifakı (Sol)
Aleksis Tsipras
LAOS – Halkçı Ortodoks Teyakkuz (Sağ)
Yorgos Karatzaferis
15
3.2.2 Yürütme
Yunanistan’da yürütme yetkisi Hükümet tarafından kullanılmaktadır. Parlamentodan güvenoyu
almak zorunda olan hükümet anayasa ve kanunlar çerçevesinde politika belirlemekte ve
yürütmeyi sağlamaktadır.
Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı ve Kabine Üyeleri
Cumhurbaşkanı
Karolos Papoulias
Meclis Başkanı
Dimitris Sioufas
Başbakan
Kostas Karamanlis
İçişleri Bakanı
Prokopis Pavlopoulos
Ekonomi ve Maliye Bakanı
İoannis Papathanasiou
Dışişleri Bakanı
Dora Bakoyanni
Milli Savunma Bakanı
Evangelos Meimarakis
Kalkınma Bakanı
Kostis Hatjidakis
Çevre ve İskan Bakanı
Giorgos Souflias
Milli Eğitim ve Diyanet İşleri Bakanı
Aris Spiliotopoulos
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Fani Palli-Petralia
Sağlık ve Sosyal Dayanışma Bakanı
Dimitrios Avramopoulos
Tarımsal Kalkınma ve Gıda Bakanı
Sotiris Hatzigakis
Adalet Bakanı
Nikolaos Dendias
Kültür Bakanı
Antonis Samaras
Ulaştırma ve İletişim Bakanı
Evripidis Stilianidis
Deniz Ticareti, Ege ve Adalar Politikası Bakanı
Anastasis Papaligouras
Turizm Kalkınma Bakanı
Konstantinos Markopoulos
Makedonya – Trakya Bakanı
Stavros Kalafatis
Devlet Bakanı- Hükümet sözcüsü
Evangelos Antonaros
Bazı Bakanlıklarda Bakan Yardımcıları
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı
Antonis Mpezas, Athanasios Mpouras,
Nikos Legkas
Kalkınma Bakanlığı
Georgios Vlachos, Ioannis Mpougas
Dışişleri Bakanlığı
Ioannis Valinakis, Theodoros Kassimis,
Miltiadis Varvitsiotis (Ticaretten Sorumlu)
Tarımsal Kalkınma ve Gıda Bakanlığı
Konstantinos Kiltidis , Michalis Papadopoulos
İçişleri Bakanlığı
Christos Markogiannakis (Alternatif Bakan),
Athanasios Nakos, Christos Zois, Konstantinos
Gkioulekas
Milli Savunma Bakanlığı
Kostas Tasoulas, İoannis Plakiotakis
16
Yunanistan’da Bölgeler ve Başkentler
Bölge
Başkent
1- Attika
Atina
3,808 km²
3,761,810
2- Merkez Yunanistan
Lamia
15,549 km²
605,329
3- Merkez Makedonya
Selanik
18,811 km²
1,871,952
4-Girit (Crete)
Iraklio
8,259 km²
601,131
5-D. Makedonya ve Trakya
Kavala
14,157 km²
611,067
6-Epir
Yanya
9,203 km²
353,820
7-İyonya Adaları
Korfu
2,307 km²
212,984
8-Kuzey Ege
Midilli
3,836 km²
206,121
9-Mora (Peloponnese)
Kalamata
15,490 km²
638,942
10-Güney Ege
Ermoupoli
5,286 km²
302,686
11-Tesalya
Larisa
14.037 km²
753,888
12-Batı Yunanistan
Patras
11,350 km²
740,506
13-Batı Makedonya
Kozani
9,451 km²
301,522
* Aynaroz (Özerk)
Karyes
390 km²
2,250
13
Aynaroz
11
8
2
7
Nüfus
5
3
6
Yüzölçümü
12
1
9
10
4
17
BAZI LİDER VE BAKANLARIN ÖZGEÇMİŞLERİ
Cumhurbaşkanı: Karolos PAPOULIAS
4 Haziran 1929’da Yanya’da doğmuştur. Atina ve Münih
Üniversitelerinde Hukuk Fakültesi’nde okumuştur. Ortaokul son sınıfta
Alman işgaline karşı direnişçilere katılmıştır. 1967'de darbeyle
işbaşına gelen Cunta’ya karşı vermiş olduğu mücadeleden dolayı,
aynı yıl, sürgünde bulunduğu Almanya’da “Yurtdışı Demokratik
Sosyalist Birliği”nin kuruluşunda belirleyici rol oynamış ve Birliğin
Genel Sekreterlik görevini üstlenmiştir.
Yunanistan'da demokrasiye geçilmesi üzerine, 1974'de PASOK’a
katılmış ve Merkez Komitesi üyeliğine seçilmiştir. 1975-1985
döneminde partinin Uluslararası İlişkiler Komitesi Sekreterliği görevini
yürütmüştür. 1976-1980 döneminde PASOK Koordinasyon Komitesi
üyeliği görevini de üstlenmiştir.
İlk kez 1977 yılında Yanya’dan milletvekili seçilmiştir.
PASOK’un kurucusu Andreas Papandreu’nun çok yakın çalışma
arkadaşı olan Papoulias, 1981 yılında Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevini üstlendiği tarihten
itibaren PASOK Hükümetlerinin dış politikasının oluşturulmasında önemli rol oynamıştır. 19841985 döneminde Dışişleri Bakan Yardımcılığı, 1985-1989 ile 1993-1996 dönemlerinde Dışişleri
Bakanlığı görevini üstlenmiştir.
1989'da Ksenofon Zolotas’ın geniş tabanlı koalisyon hükümetinde Milli Savunma Bakan
Yardımcılığı’na getirilmiştir. 24 Eylül 1990 tarihinde yapılan PASOK İkinci Kongresi'nde Merkez
Komitesi üyeliğini sürdürmüştür.
1995’de PASOK Yönetim Kurulu’na ve ardından Siyasi Sekreterlik üyeliğine seçilmiştir. 1996 'da
Meclis Dış Politika ve Savunma Komisyonu Başkanlığı’na getirilmiş ve bu görevini Mart 2004
genel seçimlerine kadar sürdürmüştür.
Karolos Papoulias 2005 yılında cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Maria Panu ile evlidir ve üç kız çocuğu babasıdır.
Başbakan: Kostas KARAMANLİS
14 Eylül 1956 tarihinde Atina’da doğmuştur. Atina
Üniversitesi’nde hukuk eğitimi almış, Boston Tufts
Üniversitesi’nde Fletcher School of Law and
Diplomacy’de master yapmıştır. Diplomasi tarihi
konusunda doktora diploması bulunmaktadır.
Yunanistan eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı
Konstantin Karamanlis’in yeğenidir.
1984-1989 yılları arasında avukatlık yapan
Karamanlis, 1983-1985 yılları arasında Deree
College’da (Atina) siyaset bilimi, diplomasi tarihi ve
şirketler hukuku konularında ders vermiştir.
1974 – 1979 yılları arasında Yeni Demokrasi Partisinin gençlik kolu başkanlığını yapmış, 1986
yılında Avrupa silahsızlanma, barış ve güvenlik hareketinin başkanı olmuştur. 1987 – 1989 yılları
arasında “Oikonomikos Tachydromos (Ekonomi Postası)” dergisinde çalışmıştır. 1989 yılında
Selanik birinci bölgesinden Yeni Demokrasi Partisi milletvekili seçilmiştir. Milletvekili olarak,
Parlamento Başkanlığı Sekreterliği ve Yeni Demokrasi Partisi Politik Planlama Sekreterliği
görevlerini yürütmüştür.
18
1994 yılın
nda Yeni Demokrasi
D
P
Partisi
Merkkez Komite üyeliğine seçilmiş
s
ve 21 Mart 1997 yılında
a
partinin dördüncü ku
urultayında % 69.16 oy oranıyla pa
arti başkanı olmuştur.
Başkan Yarrdımcılığına
a
1999 Şubatında Avvrupa Halkkları Partisii (European People’ss Party) B
v Ekim 200
02’deki seçiimlerde ayn
nı göreve de
evam etmişttir.
seçilmiş ve
Karamanlis 2002 Temmuzunda Uluslararası Demokra
atlar Birliği Başkan
B
Yardımcılığına seçilmiştir.
1989 yılın
ndan beri yapılan
y
tüm
m genel seççimlerde YD
DP milletvekkili olarak p
parlamentod
da yer alan
n
Karamanlis’in yayımlanmış çeşiitli kitapları bulunmakta
adır.
7 Mart 2004
2
tarihin
nde yapılan
n genel seçimlerde başkanlığını yaptığı Ye
eni Demok
krasi Partisii
% 45.4 oyy alarak seççimlerden birinci
b
parti olarak çıkm
mış ve yeni hükümeti
h
ku
urma görev
vini almıştır..
16 Eylül 2007’deki
2
se
eçimlerde partisi
p
% 41.8 oy oranı ile yine birin
nci parti olm
muştur.
İyi derece
ede İngilizcce, Fransızca ve Alma
anca bilen Karamanliss, Natasa Karamanlis
s ile evlidir..
2003 yılın
nda kız ve erkek
e
ikiz ço
ocukları dün
nyaya gelmiiştir.
Dışişleri Bakanı: Do
ora BAKOY
YANNİS
Dora Bako
oyanni Atina
a 1954 doğ
ğumlu olup,
1990-1993 arasında Başbakan
nlık yapan
n
Konstantino
os Mitsotakkis’in kızıdır.
Paris
Alman
Okulunda
illköğretiminii
tamamladıkktan sonra
a, Münih Üniversitesi
Ü
i
Siyaset Bölümünden
B
n mezun olmuştur.
Ayrıca,
Atina
Ü
Üniversitesii
Hukukk
de Kamu Yö
önetimi okumuştur.
Fakültesind
1977 yılında Koordinasyon Ba
akanlığında
a
aya başlamıştır.
memur olarrak çalışma
İlk eşi gazeteci Pavlos Bakoyannis
B
s
milletvekili olarak görrev yapmak
ktayken 26
6
Eylül 1989
9 tarihinde ““17 Kasım”” adlı örgütt
tarafından öldürülmüşt
ö
tür.
1989 yılında ilk kez
k
katıldığ
ğı milletvekkili seçimle
erinde Yen
ni Demokrrasi Partisi Evrytania
a
den tek mille
etvekili olara
ak Meclise girmiştir.
bölgesind
1990 yılın
nda Mitsota
akis hüküme
etinde önce
e Başbakanlık Bakan Yardımcılığı
Y
ına getirilmiş ardından
n
aynı kabin
nede Kültürr Bakanlığı görevini
g
yürrütmüştür.
1992 ile 2002
2
yılları arasında ka
atıldığı bütü
ün seçimlerd
de Atina 1 inci
i
Bölgesi Milletvekili seçilmiştir.
YDP’nin muhalefette
e olduğu dö
önemde Ko
ostas Karam
manlis taraffından dışişşleri ve milli savunma
a
bakanlıkla
arını izleme
ekle bir başka söyleyyişle gölge bakanlıkla görevlendirilmiştir. Bu
u dönemde
e
ikinci evlilliğini işadam
mı Isidoros Kouvelos ile
e yapmıştır.
2002 yılın
nda şehrin tarihinde
t
se
eçilen ilk kad
dın Belediye
e Başkanı sıfatını
s
alara
ak, % 60.6 oy ile Atina
a
Büyükşeh
hir Belediye
esi Başkanı olmuştur.
AB kurum
mları nezdinde, diğer AB
A üyeleri ülkelerden gerek bakanlık, gerekse
e belediye seviyesinde
s
e
birçok orttak proje yürütmüş olup
p, Aralık 2005’te ‘World
d Mayor’ öd
dülünü kaza
anmıştır.
15 Şubat 2006 tarrihinde Yen
ni Demokra
asi Partisi Hükümetin
nde Dışişleri Bakanlığ
ğı görevine
e
mlerden son
nraki yeni ka
abinede ayn
nı görevi sürdürmekted
dir.
getirilmiş olup, seçim
en Aleksia ve
v Kostas adında
a
iki ço
ocuğu olan Bakoyannis iyi derece
ede Almanc
ca, İngilizce
e
İlk eşinde
ve Fransızca bilmekttedir.
Atina Tica
19
Ekonomi ve Maliye Bakanı: Yannis PAPATHANASIOU
1954’de Atina’da doğmuştur. Metsovio Teknik Üniversitesi’nden
Elektrik Mühendisi olarak mezun olmuştur.
1988-1993 arasında Atina Ticaret ve Sanayi Odası Genel
Sekreterliği görevini yürütmüştür. 1991-1992 arasında Sanayi
Bakanlığı’na enerji danışmanlığı yapmıştır. 1993’te Devlet
Doğalgaz Şirketi’nde Başkan yardımcısı olmuştur.
1993 – 2000 arasında Atina Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı
yapmıştır.
Parlamentoya ilk kez 2000 yılında Yeni Demokrasi Partisinden
milletvekili seçilerek girmiş, 2002 sonuna kadar ticaretle
uğraşmaya devam etmiştir.
2004 ve 2005 yıllarında Kalkınma Bakan yardımcılığı görevlerini yürütmüştür. 2007 yılında
yapılan seçimlerde Atina 2. Bölgeden yeniden milletvekili seçilmiş ve Ekonomi ve Maliye Bakan
yardımcısı olarak görev yapmış, Ocak 2009’daki değişiklikle Bakan olmuştur.
İngilizce, Fransızca ve Almanca bilmektedir. Evli ve iki kız çocuk babasıdır.
Kalkınma Bakanı: Kostis HATZİDAKİS
1965’te Girit’te doğmuştur.
Atina Üniversitesi’nde Hukuk eğitimi almış, İngiltere’de
Üniversitesinde siyaset iletişimi alanında master yapmıştır.
Kent
Avrupa Parlamentosu üyeliğinden önce Yeni Demokrasi Partisi Gençlik
Kollarında sekreterlik ve başkanlık yapmıştır.
1994-2007 arasında Yeni Demokrasi Partisi AB Parlamentosu
milletvekilliği görevini yürütmüştür. AB Parlamentosundaki görevi
esnasında yaklaşık 2.5 yıl Ulaştırma ve Bölgesel Politika Komisyonu
Başkanlığı ve aynı konulara ilişkin Avrupa Halk Partisi Parlamento
Temsilciliği görevlerini yürütmüştür.
2007 yılındaki seçimlerin ardından Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı
görevine atanmış, son kabine değişikliğinin ardından Kalkınma
Bakanlığı’na kaydırılmıştır.
Siyasete girmeden önce avukatlık yapan Hatzidakis İngilizce ve Fransızca bilmektedir.
PASOK Lideri : Yorgos PAPANDREU
16 Haziran 1952’de Yunanlı baba ve Amerikalı annenin oğlu olarak
ABD’de doğmuştur. Yunanistan’a ilk kez 7 yaşında gelmiş 15 yaşında
ayrılmıştır. Kanada, İsveç, İngiltere ve ABD’de eğitim görmüş, son
olarak Amherst’de (ABD) hukuk doktorasını tamamlamıştır.
1981 yılında babasının başbakan olduğu dönemde milletvekili
seçilmiş, 1984’de partinin merkez yönetim kurulu üyesi olmuş,
1988’de ise Kültür Bakanlığı görevini yürütmüştür.
İngilizce, Fransızca ve İsveççe bilen Papandreu 1993 yılında Bakan
yardımcısı olarak görev yaptığı Dışişleri Bakanlığı koltuğuna 19992004 arasında oturmuştur.
Papandreu’nun Dışişleri bakanlığı döneminde Türk-Yunan ilişkilerinde
dönemin dışişleri bakanı merhum İsmail Cem ile kurduğu dostluğunda
etkisiyle belirgin bir yumuşama olmuştur.
20
2004 yılında yapılan seçimlerde PASOK’un iktidarı kaybetmesi üzerine Kostas Simitis’in
istifasının ardından parti başkanlığına seçilmiştir.
2005 yılında Sosyalist Enternasyonal’e başkan yardımcısı, 2006 yılında ise başkan olmuştur.
Papandreu bu görevini 2009 Nisan itibariyle devam ettirmektedir.
Siyaset öncesinde çeşitli uluslararası kuruluşlarda çalışmalarda bulunmuş ve özellikle insan
hakları alanı başta olmak üzere 20’den fazla ödüle layık görülmüştür.
İlk evliliğinden bir oğlu bulunan Papandreu’nun ikinci eşi Ada’dan bir kız çocuğu bulunmaktadır.
SYRIZA Lideri : Aleksis TSİPRAS
1974’de Atina’da doğmuştur. Metsovio Teknik Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği’nden mezun olmuş şehir planlama
konusunda master yapmıştır.
Siyasete öğrenciliği sırasında dönemin Komünist Partisi
Gençlik Kollarında başlamış, üniversite yıllarının
sonlarında yenilikçi sol hareketlerine katılmıştır.
1999 yılında Synaspismos Partisi Gençlik Kolu
Sekreterliğine, 2004 yılında Merkezi Siyaset Komisyonuna
ve devamla partinin Siyasi Sekreterliğine seçilmiş, gençlik
ve eğitim konularını üstlenmiştir.
Ekim 2006’da ‘Açık Şehir’ harekatına önderlik ederek, %10.51 oranla Atina Belediyesi Meclis
üyeliğine seçilmiş, Şubat 2008’de ise yapılan kurultayda % 70 oranında oy alarak Syriza
Partisinin Başkanlığına seçilmiştir.
Milletvekili olmayan Tsipras, özel sektörde inşaat mühendisi olarak çalışmaktadır.
3.2.3 Yargı
Yunanistan’da yargı yetkisi bağımsız mahkemeler ve yüksek yargı organları tarafından
kullanılmaktadır. Mahkeme ve yargıçların bağımsızlığı anayasada hüküm altına alınmıştır.
Yargı sistemi sadece idari işlemler açısından Adalet Bakanlığı’na bağlıdır. Adalet Bakanlığı
mahkemelerin görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli tedbirleri almakla
yükümlüdür.
Yunanistan’da Türkiye’dekine benzer bir şekilde üçlü yargı sistemi benimsenmiştir. Buna göre
Mahkemeler; adli mahkemeler, idari mahkemeler ve özel mahkemeler şeklinde yapılanmıştır.
İdari yargıda en üst mahkeme Yüksek İdare Mahkemesi, adli yargıda en üst mahkeme ise
Yüksek Hukuk ve Ceza Mahkemesidir. Hesap yargılaması yapan Sayıştay ise üçüncü üst
mahkemedir. Bu üç üst mahkemenin üzerinde merkezi bir yüksek yargı organı olan Özel Yüksek
Mahkeme (Areus Pagus) bulunmaktadır.
Yunanistan’da bir kanunun anayasaya aykırılığını üst mahkemeler değerlendirmekte ve eğer iki
üst mahkeme aynı kanun hakkında farklı kararlar verirse konu Özel Yüksek Mahkemede sonuca
bağlanmaktadır. Bir başka ifade ile kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi karma
bir sistemle sağlanmaktadır.
Yunanistan’da ayrıca askeri mahkemeler bulunmaktadır.
Türkiye’dekine benzer şekilde bu mahkemelerin görevidir.
Askerlerin
yargılanması
yine
Hükümet üyelerinin ve milletvekillerinin yargılanması için görevli özel mahkemeler
bulunmaktadır. Türkiye’de Yüksek Seçim Kurulu’nun görevlerini de Yunanistan’da bu özel
mahkemeler yürütmektedir.
21
3.2.4 Yunanistan’ın Üye Olduğu Başlıca Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar
Kuruluşun Adı
Türkçe Karşılığı
EU
European Union
AB
Avrupa Birliği
UN
United Nations
BM
Birleşmiş Milletler
NATO
Kuzey Atlantik İttifakı
NATO
North Atlantic Treaty
Organization
Organisation for Economic
Cooperation and Development
BSEC
EBRD
Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası
FAO
Black Sea Economic Cooperation
European Bank for Reconstruction
and Development
Food and Agriculture Organization
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü
FAO
Gıda ve Tarım Teşkilatı
IFC
International Finance Corporation
IFC
Uluslararası Finans Kuruluşu
ILO
International Labour Organization
ILO
Uluslararası Çalışma Örgütü
IMF
International Monetary Fund
IMF
Uluslararası Para Fonu
IEA
International Energy Agency
United Nations Educational
Scientific and Cultural Organizaton
World Health Organization
IEA
Uluslararası Enerji Ajansı
Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve
Kültür Örgütü
Dünya Sağlık Teşkilatı
DTÖ
BIS
World Trade Organization
International Bank for
Reconstruction and Development
Organization for Security and
Cooperation in Europe
International Criminal Police
Organization
Bank for International Settlements
WCO
IMO
OECD
BSEC
EBRD
UNESCO
WHO
WTO
IBRD
OSCE
INTERPOL
ISO
WToO
ICC
ITU
IFAD
UNCTAD
IAEA
CERN
WIPO
OECD
UNESCO
WHO
IBRD
Dünya Ticaret Örgütü
Uluslararası İmar ve Kalkınma
Bankası
AGİT
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
INTERPOL
Uluslararası Polis Teşkilatı
BIS
Uluslararası İmar Bankası
World Customs Organization
WCO
Dünya Gümrük Organizasyonu
International Maritime Organization
International Organization for
Standardization
World Tourism Organization
International Chamber Of
Commerce
International Telecommunication
Union
International Fund For Agricultural
Development
United Nations Conference On
trade and Development
International Atomic Energy Agency
European Organization for Nuclear
Research
World Intellectual Property
Organization
IMO
Uluslararası Denizcilik Örgütü
ISO
Uluslararası Standartlar Örgütü
WToO
Dünya Turizm Örgütü
ICC
Milletlararası Ticaret Odası
ITU
Uluslararası Haberleşme Birliği
IFAD
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu
IAEA
Birleşmiş Milletler Tarım ve Kalkınma
Konferansı
Uluslararası Atom Enerji Kurumu
CERN
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi
WIPO
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü
UNCTAD
22
3.2.5 Siyasi Gelişmeler
16 Eylül 2007’de yapılan erken genel seçimlerde YDP bir önceki döneme nazaran 13
milletvekilliği kaybetmiş ve 300 sandalyeli parlamentoda 152 milletvekili ile hassas bir çoğunluk
elde etmiştir.
Bir önceki dönemde ertelemek zorunda kaldığı reformları ikinci döneme bırakmayı tercih eden
YDP Hükümeti’nin 1.5 yıllık süreçte meclisten geçirdiği en önemli maddelerden bir tanesi
kamuoyunda yoğun tartışmalara sebep olan Sosyal Güvenlik Sisteminde yapılan değişiklik
olmuştur.
2008 yılında Yunanistan siyaset ve dış politika gündemini en çok meşgul eden konulardan bir
tanesi Makedonya olmuştur. Özellikle isim konusunda anlaşmazlık devam etmektedir. Nisan
ayında Yunanistan; ABD ve AB’yi karşısına almak pahasına Makedonya’nın NATO üyeliğini veto
etmiştir.
Yıl boyunca gündemi en çok meşgul eden konulardan bir tanesi ülkede çok güçlü olan
sendikaların önderliğindeki grevler olmuştur. Sağlık, eğitim, ulaştırma ve finans kesimlerinin de
katıldığı genel grevler nedeniyle bir çok kamu hizmetinde büyük aksamalar olmuştur. Bu
dönemlerde ülkenin zaman zaman felç olduğu üzerinde yerli ve yabancı basının önemli bir
bölümü hem fikir olmuştur.
Başbakan Kostas Karamanlis 23 Ocak 2008’de Türkiye’yi ziyaret etmiştir. Bu ziyaret 50 yıldan
sonra Ankara’ya bu düzeyde yapılan ilk ziyaret olmuştur. İki ülkenin başbakanları bu ziyaretten
yaklaşık iki ay kadar önce Dedeağaç’ta doğalgaz boru hattının açılışını gerçekleştirmek için de
biraraya gelmişlerdir.
2008 ortalarında ortaya çıkan Siemens skandalı gündemi uzun bir süre meşgul etmiştir.
Siemens’in geçmişte ihalelerden pay alabilmek için hem PASOK hem de YDP hükümetlerine
rüşvet verdiği anlaşılmıştır. Adı Avrupa’da da bir çok ülkede rüşvet skandalına karışan Siemens’e
bazı ülkelerin aksine Yunanistan tarafından herhangi bir yaptırım uygulanmamıştır.
2007 seçimlerinden yenilgiyle ayrılan PASOK’ta parti içi hesaplaşmalar yılın ilk yarısında
gündemi meşgul eden konulardan bir tanesi olmuştur. Parti Genel Kurulunda kendisine rakip
olan Evangelos Venizelos’la girdiği liderlik yarışından galibiyetle ayrılan Papandreu, haziranda
ülkenin aydın kesiminin büyük sempati duyduğu ve Türkiye-Yunanistan ilişkilerinin gelişmesine
önemli katkı sağlamış olan eski başbakan Simitis’i PASOK parti meclis grubundan ihraç etmiş ve
parti içi disiplini yeniden tesis etmiştir. Papandreu’nun bu tasarrufunun liderliğini tehlikeye
soktuğu ve kısa bir süre içinde olağanüstü genel kurulla koltuğunu kaybedeceği ileri sürülmüş
olsa da beklenen olmamıştır.
2008 Eylülünde Aynoroz’daki Vatopedi Manastırınca kamu arazileri üzerinden yapılan ve haksız
kazanç sağlayan ticaretin ortaya çıkması ( Devlete ait 250’den fazla gayrimenkul anılan
Manastır’a verilmiştir) neticesinde olaya noter olan eşi ile birlikte adı karışan Deniz Ticaret
Bakanı Yorgos Voulgarakis istifa etmiştır. Kamuoyunda Vatopedi Skandalı olarak adlandırılan
olaya bir çok siyaset adamının, üst düzey yöneticinin, rahip ve avukatın ismi karışmıştır.
Skandala adı karışan Devlet Bakanı Theodoros Rousopoulos’da yoğun baskılara
dayanamayarak istifa eden ikinci bakan olmuştur. Kasım ayında Fener Rum Patrikhanesi’nin
Vatopedi başkeşişi Efrem’in istifasını istemesini başkeşiş emir kabul ederek görevinden
ayrılmıştır. Skandala ilişkin soruşturmalar için kurulan inceleme komisyonuna birçok bakan ve
bakan yardımcısı ifade vermiş olup, incelemeler devam etmektedir.
Vatopedi Skandalı nedeniyle yaklaşık 1 yıl önce yapılan seçimleri PASOK’un 5 puan önünde
tamamlayan YDP’nin ekim ayındaki kamuoyu yoklamalarında oyu % 30’lara düşmüş ve ana
muhalefet partisinin beş puan gerisinde kalmıştır. Seçimde % 5 oy toplayan SYRIZA’nın oy oranı
2008 ekiminde % 12’leri geçmiştir.
23
Muhalafet partileri özellikle global krizin etkilerinin yoğun olarak hissedilmesiyle birlikte erken
genel seçim taleplerini 2008’in son çeyreğinde daha açık bir şekilde dile getirmeye
başlamışlardır.
10 Kasım 2008’de Başbakan Karamanlis’in parti içi muhalefeti yüksek sesle dile getiren Arkadya
milletvekili Petros Tatoulis’i partiden ihraç etmesinden sonra Yeni Demokrasi Partisi’nin
parlamentodaki milletvekili sayısı 151’e düşmüş bulunmaktadır. Bu durumda iktidar partisi
sayısal çoğunluğu yalnızca bir milletvekili ile sağlamaya devam etmektedir.
6 Aralıkta 15 yaşında bir gencin Eksarhia semtinde bir polis tarafından öldürülmesi ile başkent
Atina’da başlayan ve ülkedeki bir çok kente yayılan gösteriler ve şiddet hareketleri yaklaşık 15
gün boyunca devam etmiştir. Özellikle ABD ve diğer ülkelere ait kuruluşları hedef alan
öğrencilerin başını çektiği göstericiler bir çok banka şubesi ve mağazayı tahrip etmişlerdir.
Ülkede devam eden sosyal ve ekonomik huzursuzluk nedeniyle toplumun önemli bir bölümü ise
olaylarda eylemci gençlere sempati ile yaklaşmıştır. Başta Fransa olmak üzere bazı Avrupa
ülkeleri ise olayları, kendi ülkelerine veya tüm kıtaya sıçraması kaygısıyla, endişeyle takip
etmişlerdir.
Ardı ardına ortaya çıkan skandallar ve ülkede yaşanan huzursuzluklar ve partisinin kan
kaybettiğinin yayınlanan anketlerle teyit edimesi nedeniyle Başbakan Kostas Karamanlis 9 Ocak
2009’da kapsamlı bir kabine değişikliğine gitmiştir.Karamanlis kabinedeki 4 bakanın yerine
yenilerini atamış, 5 bakanı ise farklı bakanlıklara kaydırmıştır.
Kabine değişikliği daha çok ekonomi ve Vatopedi skandalları ile ilgili bakanlıklarda olmuştur.
Yapılan değişiklikte Ekonomi Bakanı Aloguskifis ve dış ekonomik ilişkilerden sorumlu Dışişleri
Bakan Yardımcısı Petros Dukas koltuklarını kaybeden siyasilerden ikisi olmuştur. Petros
Dukas’ın yerine daha önce Meclis Dışişleri ve Savunma Komisyonu Başkanı olan Miltiadis
Varvitsiotis atanmıştır. Kalkınma Bakanlığı’na ise siyasete girmeden önce avukatlık yapan ve
daha sonra AB Parlamentosu milletvekili olan Kostis Hatjidakis gelmiştir.
Kabine değişikliğin etkileri kamuoyu yoklamalarında kendisini geçici olarak göstermiş ve Yeni
Demokrasi Partisi PASOK’la olan oy farkını biraz kapatmıştır. Ancak son olarak 12 Nisan 2009
tarihinde yayımlanan bir ankete göre PASOK’un % 41.5 oy oranı ile YDP’nin 7.5 puan önünde
olduğu görülmektedir. 2007 Eylülünde yapılan seçimlerde % 5 oy toplayan SYRIZA’nın anılan
anketteki oy oranı yaşanan son olaylarda rol oynadığı ve gençleri kışkırttığının düşünülmesi
nedeniyle bir önceki ankette % 12’den fazla olan oy oranı % 8.5’e düşmüştür. Anketlerde ilgi
çekici olan en önemli husus ise halkın PASOK’a güveninin artmasına rağmen PASOK lideri
Papandreu’nun başbakanlık için hazır olmadığı ve popülaritesinin hala Karamanlis’in gerisinde
olduğunu düşünmeleridir. İki lider arasındaki mukayesede Karamanlis yaklaşık beş puan önde
görülmektedir.
YDP milletvekili eski Deniz Ticaret Bakanı Aristoteli Pavlidis’in adının bir rüşvet skandalına
karışması nedeniyle 2009 Nisanında bir meclis araştırma komisyonu kurulmuştur. Yunanistan’da
bir milletvekilinin kendi iradesi ile milletvekilliğinden istifa etmesi durumunda yerine mensubu
olduğu partinin yedek adayı milletvekili olmaktadır. Bu nedenle Başbakan Karamanlis, Pavlidis’in
kendi isteği ile milletvekilliğinden çekilmesini istemiş ancak bu talebi kabul görmemiştir.
Parlamentoda çoğunluğu bir milletvekili farkla elinde tutan YDP bir anlamda bıçak sırtında
iktidarını devam ettirmektedir. Araştırma komisyonunun Pavlidis’i suçlu bulması veya Pavlidis’in
bundan sonra Meclis’te YDP aleyhine oy kullanması durumunda ülkede erken seçimin
yapılmasının kuvvetle muhtemel olduğu görülmektedir.
Siyasi çevreler ise 2011’de yapılması gereken seçimlerin 2010’da yapılacağını ve radikal solun
ülkedeki popülaritesinin artması nedeniyle bir sonraki dönemde koalisyon hükümetinin işbaşında
olabileceğini öngörmektedir. Önemli bir kesim ise YDP’nin erken seçim baskılarına daha fazla
dayanamayacağını ve 2009 haziranında yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerinden sonra
seçim kararı alacağını iddia etmektedir.
24
3.3 COĞRAFİ BİLGİLER ve DEMOGRAFİ
3.3.1 Coğrafi Konumu
19°22’-29°38’ doğu boylamı ve 34°48’-41°45’ kuzey enleminde yer alan Yunanistan’ın
yüzölçümü 131,957 km2 ‘dir. Bu alanın yaklaşık 25,000 km2’si, bir başka ifade ile % 20’si;
sayıları 2000’i bulan adalardan oluşmakta ve 200’e yakınında yerleşim bulunmaktadır.
Sahil şeridi yaklaşık 15,000 km, toplam sınır uzunluğu 937 km’si kara, 217 km’si nehir ve 26
km’si göl olmak üzere 1,181 km’dir. Pazarkule, Uzunköprü ve İpsala Türkiye ile Yunanistan
arasındaki üç sınır kapısıdır.
Yunanistan’ın Sınırları (Km)
Ülkeler
Toplam
Kara
Nehir
Göl
Türkiye
203.0
10.7
192.3
-
Bulgaristan
474.7
458.7
16.0
-
Makedonya
256.3
236.7
0.2
19.4
Arnavutluk
246.7
231.3
8.5
6.9
1,180.7
937.4
217.0
26.3
Toplam
Yunanistan'ın yaklaşık % 80'i dağlık arazidir, 2000 m yüksekliği aşan 30 dolayında dağ
bulunmaktadır. En yüksek noktası 2904 m ile Olympus Dağı'dır. Smolikas, Grammos, Voras,
Ghiona ve Tymfi yüksekliği 2500 metreden fazla olan diğer dağlardır.
Az sayıdaki ovalar ülkenin kuzeyinde toplanmıştır. Thesalya, Makedonya, Trakya, Viotia ve
Kuzeydoğu Mora başlıca ovalardır.
TÜRK-YUNAN SINIR KAPILARI
Tarıma elverişli arazinin toplam içindeki payı %
30’lar civarında olup, yarısına yakın bölümünde
düzenli ekim yapılmaktadır.
En uzun nehirleri Aliakmon (297 km), Achelos (220
km), Pinios (205 km) ve Meriç’tir (204 km). Toplam
uzunluğu 490 km olan Meriç nehri aynı zamanda
Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı ayırmakta
olup 204 km’lik kısım Yunanistan topraklarındaki
uzunluktur.
Yunanistan’da nehirlerden sulama ve kısmen enerji
üretimi için istifade edilmekte olup nehirler
taşımacılık için uygun özelliklere sahip değildir.
Ülkenin elektrik ihtiyacının büyük bölümü termik
santrallerle karşılanmaktadır.
Yüzölçümü 10,000 km2’den büyük 16 adet göl
bulunmaktadır. Trichonida (96,228 km2), Volvi
(70,443 km2), Vegoritida ( 54,473 km2), Vistonida
( 44,860 km2) ve Koronia (46,539 km2) ilk beş büyük
göldür.
Bitki örtüsü, ülkenin güney ve orta bölümünde tipik
Akdeniz bitki örtüsü şeklinde iken, kuzey ve dağlık
bölgelerde Avrupa türüne dönüşmektedir. Ancak,
25
son yıllarda sıkça karşılaşılan orman yangınları bu yapıyı büyük ölçüde bozmaya başlamıştır.
Son dönemlerde yılda ortalama 700 orman yangını neticesinde 200.000 hektarlık bir orman alanı
yok olmuştur. % 22 olan orman oranının bu nedenle % 17’ye düştüğü tahmin edilmektedir.
Yunanistan Avrupa kıtasında sismik hareketlerin en yoğun yaşandığı ülkedir. 856 yılında
Korint’te yaşanan büyük depremde 45,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. Atina’da 1999
yılında yaşanan depremde yaklaşık 150 kişi hayatını kaybetmiştir.
Girit, Eğriboz, Midilli ve Rodos sırasıyla 1,000 km2den büyük dört
adadır. Bu dört adanın toplam yüzölçümü 14,955 km2 dir. Türkiye’ye
en yakın başlıca büyük adalar Ayvalık karşısında Midilli, Çeşme
karşısında Sakız, Kuşadası karşısında Sisam, Bodrum karşısında
Kos ve Marmaris karşısındaki Rodos adalarıdır. Adaların, ileride
daha detaylı olarak aktarılacaktır, Yunanistan’ın turizm gelirlerinde
çok önemli bir yeri bulunmaktadır.
BAŞLICA ADALAR
1. Girit
2. Eğriboz
3. Midilli
4. Rodos
Yunanistan genelinde Akdeniz iklimi hakim olmakla beraber ülkenin
5. Korfu
coğrafi yapısı nedeniyle değişik bölgelerde farklı özellikler arz
6. Zakintos
etmektedir. Kuzeyde iklim biraz daha Akdeniz dağ iklimine ve
karasal özelliklere yakın olup kışın yoğun kar yağışları
7. Samos
görülmektedir. Yunanistan’ın kuzeydoğusunda iklim Türkiye’de
8. Kefalonia
Trakya bölgesi ile benzerlikler göstermektedir. Başkent Atina’da
9. Kos
kışın sıcaklık ortalaması 5-6° iken yazın bu değer 30°‘yi aşmaktadır.
Atina’dan güneye inildikçe özellikle yazın hava sıcaklığı 35°‘leri
10. Lefkada
aşmaktadır. Özellikle yazın öğle saatlerinde güneş ışınlarından
kaçınılması gerekmektedir. Yağış miktarının genel olarak düşük olduğu Yunanistan’da batı
sahilleri ve kuzey bölgeleri daha çok yağış almaktadır.
Bazı Şehirlerde Hava Sıcaklıkları Ortalaması
Ocak
Nisan
Temmuz
Ekim
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Max.
Min.
Ort.
Atina
18.4
4.0
11
8.6
30.2
6.0
16.5
15.3
39.4
15.2
31.0
28.8
31.4
9.8
21.0
18.9
Selanik
17.4
2.0
8.1
5.6
28.0
4.0
14.7
14.4
36.8
11.4
28.7
27.2
30.0
4.6
18.8
17.0
Patra
18.4
3.0
11.5
32.2
7.0
15.2
13.6
38.2
16.8
27.4
21.9
32.6
7.4
21.1
17.1
Iraklion
21.5
7.8
13.5
11.8
29.2
9.4
16.6
16.6
33.8
23.3
27.6
26.4
27.8
13.0
21.2
20.6
Kaynak: Yunanistan Ulusal Meteoroloji Servisi
Kıt doğal kaynaklara sahip olan Yunanistan’da öne çıkanlar demir cevheri ve boksit madenleridir.
Ege denizinde Tasos adası civarında zengin petrol yatakları olduğu iddia edilmektedir.
Linyit, kurşun, magnezit ve tuz diğer doğal kaynaklardır. Özellikle linyit elektrik üretiminde yoğun
olarak kullanılmaktadır. Az sayıdaki kok kömürü yataklarındaki kalite düşüktür. Krom, bakır ve
uranyum rezervlerinin ekonomik olmadığı ifade edilmektedir.
26
27
3.3.2 Demografi
% 98’i Ortodoks olan Yunanistan’da 2008 yıl ortası nüfus tahminine göre 11.2 milyon insan
yaşamaktadır. Batı Trakya’da ise önemli bir Müslüman azınlık bulunmaktadır. Son dönemlerde
yaklaşık 800,000’i Arnavutlardan olmak üzere sayıları bir milyona yaklaşan göçmen ve mülteci
(bazı kaynaklara göre yaklaşık yarım milyon kaçak göçmenin ilavesiye bu sayının 1.5 milyonu
aştığı iddia edilmektedir) Yunanistan’a yerleşmiş bulunmaktadır. Diğer taraftan 6 milyondan daha
fazla olduğu tahmin edilen Yunan kökenli nüfus, başta ABD olmak üzere çeşitli ülkelerde
yaşamakta ve Yunan ekonomisine ve dış politikasına önemli katkı sağlamaktadır.
Yunanistan ve Türkiye’nin Nüfus Verileri
Toplam Nüfus (1,000 Kişi)
Dünya Sıralaması
1970
1980
2008
2020
2030
2008
Yunanistan
8,792
9,642
11,214
11,866
12,340
70
Türkiye
35,321
44,736
71,517
82,250
90,000
16
1980 yılında AB üyesi olan Yunanistan; 500 Milyon nüfusa yaklaşan 27 üyeli birliğin nüfus
sıralamasında dokuzuncu sırada yer almaktadır. AB-27 içerisinde 2007 yılı verilerine göre 13
ülkenin nüfusu 10 Milyondan daha fazladır.
Nüfus Kompozisyonu
Yaş Aralığı
0-14
15-64
65+
Yıllar
1980
2008
1980
2008
1980
2008
Yunanistan
22.8
14.3
64.0
67.1
13.1
18.6
Türkiye
40.4
26.3
55.0
66.9
5.0
6.8
Yunanistan
2,198
1,600
6,171
7,523
1,263
2,090
Türkiye
18,073
18,788
24,605
47,836
2,237
4,893
Şehirler
Nüfus
Yunanistan’ın genç nüfus oranı % 16 olan AB ortalamasının
altındadır. Buna mukabil 65 ve üzeri yaş grubunda yer alanların
oranı gelişmiş ülkeler ortalamasının üzerindedir.
Atina
Selanik
Patras
Iraklion
Volos
Larissa
Khania
Akharnai
Ioannina
Chalkida
3,187,734
800,764
185,668
144,642
124,639
124,394
80,909
75,329
75,179
67,091
(%)
Toplam
(1,000)
13 coğrafi bölge ve 51 il şeklindeki idari yapılanmanın başkenti
Atina’dır.
Toplam nüfusun yaklaşık % 30’u başkent Atina’da yaşamaktadır.
Selanik nüfus açısından ikinci büyük şehirdir. 100 Binden fazla
nüfusu olan şehir sayısı sadece 6’dır.
11.2 Milyonun % 75’ini kentsel, % 25’ini ise kırsal nüfus
oluşturmaktadır.
Müslüman nüfusun toplam içindeki payı % 1.3’e yakındır.
Yunanistan’da km2 başına düşen nüfus 86.2’dir.
Bebek ve çocuk ölüm oranlarında gelişmiş ülkeler ortalaması yakalanmıştır.
Yunanistan’da nüfus artış hızı % 0.1’den biraz az olup, projeksiyonlar önümüzdeki 10 yılın
sonunda Yunanistan’ın nüfusunun göç almadığı takdirde azalmaya başlayacağını göstermektedir.
Kırsal kesim nüfusunda 2007 yılındaki % 0.3 oranındaki gerileme, Yunanistan’da kentlere doğru
bir göç olduğunu teyit etmektedir.
28
Türkiye ve Yunanistan’a Ait Çeşitli Demografik Göstergeler
Doğum Oranı (1,000 Kişi)
Ölüm Oranı (1,000 Kişi)
Kadın Başına Doğurganlık Oranı
Net Göç Stoku (1,000)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Kadın)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Erkek)
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi (Toplam)
Bebek Ölüm Oranı ( 1,000 Doğum Başına)
5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Oranı (1,000 Çocuk)
Nüfus Yoğunluğu (1000 km2)
Yıllık Nüfus Büyüme Oranı (%)
Kırsal Nüfus Oranı (%)
Kırsal Nüfus Büyüme Oranı (%)
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
2006-2007
9.7
18.6
9.4
6.2
1.4
2.2
...
...
82.0
74.0
77.0
69.1
79.4
71.5
3.6
23.7
4.4
26.0
86.5
94.8
0.4
1.2
40.9
32.2
- 0.1
- 0.2
2000
11.7
22.2
10.5
7.1
1.3
2.6
300.3
99.6
80.6
72.8
75.5
68.1
78.0
70.4
5.9
37.5
6.7
44.0
84.7
87.6
0.3
1.7
41.2
35.3
0.4
0.2
1990
10.1
24.8
9.3
7.4
1.4
3.0
154.6
174.9
79.5
68.3
74.5
63.8
76.9
66.0
9.5
67.0
10.7
82.0
78.8
73.0
0.7
2.3
41.2
40.8
0.5
- 1.0
1980
15.4
31.5
9.1
9.7
2.2
4.3
277.8
129.5
76.5
63.8
72.3
59.2
74.4
61.4
20.2
103.0
22.8
133.0
74.8
57.8
1.0
2.2
42.3
56.2
-0.1
1.5
Kaynak : World Development Indicators Online
Yurt Dışındaki Yunanlı Nüfus- Başlıca Ülkeler
ABD
GKRY
Avustralya
Almanya
Kanada
Ukrayna
İngiltere
Rusya
G.Afrika
Gürcistan
3,000,000
700,000
700,000
355,000
350,000
250,000
220,000
150,000
120,000
120,000
Kazakistan
Fransa
Brezilya
Bulgaristan
Belçika
İtalya
Arjantin
İsveç
Ermenistan
Romanya
50,000
35,000
25,000
25,000
25,000
21,000
20,000
20,000
15,000
15,000
Yunanistan’da doğuştan beklenen yaşam
süresi Dünya Bankası’na göre 79.4 olup,
gelişmiş
ülkeler
ortalamasının
biraz
üzerindedir. Bu süre kadınlarda 82; erkeklerde
ise 77’dir.
1995 yılında 550 bin civarında olan göçmen
sayısı 2000 yılından sonra artmaya başlamış,
özellikle Balkan coğrafyasındaki gelişmelerin
etkisiyle 2007’ye geldiğinde 1 milyonu yakalamıştır. Bir başka ifade ile son 10 yılda
göçmen nüfusu ikiye katlanmıştır. Göçmen
nüfusun yarısından fazlası Arnavutlardır.
Daha önce de ifade edildiği gibi sayıları 6
Milyon’dan az olmayan bir Yunan vatandaşı veya Yunan kökenli nüfus yurt dışında yaşamaktadır.
Bunların yarısına yakını ABD’de, % 20’ye yakın bir kısmı da Avrupa’da ve Avustralya’da
yaşamaktadır. Almanya ve İngiltere’de yaşayan Yunanlı nüfusun toplamı 500,000’den daha
fazladır.
29
3.3.3 İşgücü
Çalışabilecek nüfus olarak nitelendirilen 15-64 arası yaş grubunda Yunanistan’da 7.5 Milyon kişi
bulunmaktadır. 2008 sonunda itibariyle toplam işgücü yaklaşık 4.95 Milyon kişiden oluşmaktadır.
Aynı dönem sonunda Yunanistan’da çalışan sayısı 4.5 Milyon’dan biraz fazladır. İşgücünün
yaklaşık % 40’ı ilköğretim, % 35’i lise ve % 20’si üniversite mezunlarından oluşmaktadır.
Toplam İşgücü ve İşsiz Sayısı
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Toplam İşgücü (1000)
4,748
4,832
4,854
4,891
4,916
4,947
Çalışan Sayısı (1000)
4,278
4,331
4,383
4,462
4,519
4,554
İşsiz Sayısı (1000)
470
501
471
429
397
393
İşsizlik Oranı (%)
9.7
10.5
9.9
8.9
8.3
7.6
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
İşgücünün sektörlere dağılımına bakıldığında yarısından fazlasının hizmetler sektöründe çalıştığı
görülmektedir. Tarım ve imalat sektörlerinde çalışanların sayısı 500,000’den biraz fazla olup,
toplama oranı % 12’ler seviyesindedir. Aşağıdaki tabloda çalışanların yaş gruplarına göre başlıca
sektörlere dağılımı sunulmaktadır.
Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Başlıca Sektörlere Dağılımı-2008
(1,000 Kişi)
Sektörler
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
Toplam
4,553.6
34.4
233.0
567.9
1,990.8
1,643.4
84.1
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
516.9
5.3
16.5
31.4
165.0
261.4
37.3
Madencilik ve Taşocakçılığı
15.6
0.1
0.7
2.4
4.6
7.8
–
İmalat Sanayi
533.7
3.5
29.4
70.5
239.3
185.3
5.6
Elektrik,Gaz ve Su
63.4
0.0
1.2
3.9
27.8
30.3
0.1
İnşaat ve Bayındırlık İşleri
386.8
4.5
30.1
56.7
168.0
124.8
2.7
Toptan ve Perakende Ticaret
834.0
7.8
48.3
124.5
381.5
259.6
12.2
Ulaştırma ve Depolama
214.9
0.7
7.9
22.6
88.8
91.2
3.6
Lokanta ve Oteller
307.1
7.3
34.6
44.0
124.0
91.2
6.0
Bilişim ve İletişim
78.0
0.2
4.9
15.3
37.1
19.9
0.6
Bankacılık, Sigortacılık
113.4
–
5.1
15.1
54.0
38.7
0.5
Bilim ve Teknik
244.5
1.1
9.0
37.9
122.2
70.4
3.8
Kamu Yönetimi ve Savunma
450.1
0.5
14.5
56.7
210.2
165.7
2.5
Eğitim
322.3
0.1
6.7
30.1
158.4
124.8
2.2
Sağlık
231.0
0.1
6.9
23.6
110.6
87.7
2.1
Diğer
241.9
3.2
17.2
33.2
99.3
84.6
4.9
30
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşgücü –( 2008 )
(1,000 Kişi)
Toplam İşgücü
Eğitim Durumu
Erkek
Çalışan Sayısı
Kadın Toplam
Erkek
İşsiz Sayısı
Kadın Toplam
Erkek
Kadın Toplam
Doktora ve Yüksek Lisans
59
45
104
57
42
99
2.3
2.9
5.2
Üniversite
422
419
841
405
389
794
17
30
47
İki Yıllık Teknik Okul
441
408
849
412
352
764
29
56
85
Lise
998
632
1,630
939
546
1,485
59
86
145
Orta Okul
390
167
557
368
139
507
22
27.5
49.5
İlkokul
587
339
926
561
307
868
26
32
58
İlkokul Terk
15
10
25.6
14
10
24
1.2
0.4
1.6
Okula Gitmeyenler
7.6
6.8
14.4
7
6
13
0.6
0.8
1.4
2,920
2,027
4,947
2,763
1,791
4,554
157
236
393
TOPLAM
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşsizlik Oranları(%)
Eğitim Durumu
2008
2007
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Doktora ve Yüksek Lisans Tamamlamış Olan
3.8
6.6
5.0
4.5
7.9
5.9
Üniversite Mezunu
4.0
7.2
5.6
4.2
8.3
6.2
İki Yıllık Teknik Yüksek Okul Mezunu
6.6
13.6
10.0
6.3
14.6
10.3
Lise Mezunu
5.9
13.6
8.9
5.9
13.7
8.9
Orta Okul Mezunu
5.6
16.9
9.0
4.3
15.5
7.7
İlkokul Mezunu
4.4
9.4
6.2
4.6
10.2
6.6
İlkokul Terk
6.4
3.1
5.1
5.6
12.1
8.1
Okula Gitmeyenler
7.5
12.7
9.9
10.3
20.3
14.5
TOPLAM
5.1
11.5
7.6
5.3
12.7
8.3
Yaş Gruplarına Göre İşszilik Oranları (%)
2004
2005
2006
2007
2008
15 – 24
26.0
25.5
22.6
21.9
25.3
25 – 34
12.9
13.6
10.7
11.7
11.2
35 – 44
6.8
6.5
5.6
6.0
6.3
45 – 54
6.0
5.8
4.3
3.7
5.3
55 – 64
3.5
3.1
3.0
3.4
4.1
65 - 74
1.5
0.0
1.3
2.7
0.1
TOPLAM
9.8
9.5
7.7
7.9
7.6
31
Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre
işsizlik oranlarında 2004 yılındaki % 10.5’lik
değer son beş yılın en yüksek değeridir.
Rakamlar işsizliğin beş yıldan beri azalmaya
devam ettiğini göstermektedir.
İstatistik Kurumu’nun geçici verilerine göre
2008 sonunda işsizlik oranı % 7.6’ya, işsiz
sayısı ise bir önceki seneye göre yaklaşık 4 bin
kişi azalarak 393 bine düşmüştür.
Yunanistan’daki bölgeler itibariyle yapılan
değerlendirmede Batı Makedonya ve Epir işsizlik
oranının % 10’ları aştığı bölgelerdir. Ege ve
Attika (Atina) işsizlik probleminin daha az
yaşandığı alanlardır.
Bölgelere Göre İşsizlik Oranları (%)
Türkiye ve Yunanistan'da
İşsizlik Oranları
12%
10%
8%
Türkiye
Yunanistan
6%
20 03
2008
2007
D. Makedonya ve Trakya
7.9
8.1
Merkez Makedonya
8.1
8.9
Batı Makedonya
12.6
11.9
Epir (Ipeiros)
10.5
9.8
Tesalya
9.3
8.7
İyonya Adaları
9.3
9.3
Batı Yunanistan
9.8
10.1
Merkez Yunanistan
8.7
9.5
Attika
6.8
6.9
Mora
7.0
7.7
Güney Ege
4.6
6.2
Kuzey Ege
7.2
8.8
Girit
8.2
5.3
TOPLAM
7.6
8.1
20 04
20 05
20 06
20 07
20 08
Özellikle Güney Ege % 4.6’lık
oranla işsizliğin en az olduğu
bölgedir. 2008’in sonunda Trakya
bölgesinde işsizlik geçen seneye
göre 0.2 puan azalarak % 7.9
olmuştur. Yunanistan nüfusunun
yaklaşık üçte birini barındıran
Attika bölgesinde, yani Atina ve
çevresinde işsizlik oranı 2007’ye
göre 0.1 puan gerileyerek % 6.8’e
düşmüştür. Nüfusun 2. büyük
diliminin yer aldığı, bir başka ifade
ile yaklaşık 1.9 Milyon kişinin
yaşadığı Merkez Makedonya’da
işsizlik oranı 0.8 puan gerileyerek
% 8.1’e düşmüştür.
Yunanistan’da işsizlik oranlarının
cinsiyete
göre
dağılımına
bakıldığında
işsiz
kadınların
oranının erkeklerin yaklaşık iki
katından
biraz
fazla
olduğu
görülmektedir.
2008
sonunda
erkeklerde işsizlik oranı % 5.1;
kadınlarda % 11.5 olmuştur.
Eğitim istatistiklerine göre yapılan incelemede ise okula gitmeyenler ile iki yıllık teknik lise
mezunları sınıfında işsizlik oranı daha yüksektir. Bu iki grupta yer alanların yaklaşık % 10’u işsiz
durumdadır. Üniversite mezunları ile doktora veya yüksek lisansını tamamlamış olanlar grubunda
işsizlik oranı % 5’lere düşmektedir.
İşsizlik oranının en yüksek olduğu yaş grubu 15-24 yaş grubudur. Bu grup için işsizlik oranı % 25’i
aşmaktadır. İşsizlik oranının en fazla olduğu ikinci yaş grubu ise % 11.6 ile 25-34 yaş grubudur.
Bu değerler genç nüfus grubunun işsizlik problemini daha fazla yaşadığını göstermektedir.
Global krizin etkilerinin daha yoğun olarak hissedildiği ve beklentilerin sürekli olarak
menfi yönde revize edildiği konjonktürde işsizlik rakamlarının yükselmesi
beklenmektedir. 2009 ve 2010 yıllarında işsizlik oranının % 9 civarında seyredeceği
öngörülmektedir.
32
Yunanistan’da net asgari ücret 700 € civarında olup, asgari ücretlinin işveren üzerindeki vergi
yükü % 44’dür. Öte yandan burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta çalışanlara bir yıl içinde
14 maaş ödemesinin yapıldığının bilinmesi gerektiğidir. Bu durum asgari ücret tutar ortalamasını
800 €’lara çekmektedir.
Yunanistan Merkez Bankası verilerine göre 2008’de mavi yakalı olarak adlandırılanların asgari
günlük ücreti 31 €; beyaz yakalıların asgari aylık maaşı ise 701 € olmuştur.
Hükümetle sendikalar arasında yürütülen müzakereler neticesinde 2009’un ilk dört ayında asgari
ücret net 701 € (14 maaş esasına göre 818 €) ; beşinci aydan itibaren ise 740 € (14 maaş
esasına göre 863 €) olarak uygulanacaktır. Her iki dönem dikkate alındığında 2009 yılı ortalaması
727 € (14 maaşa göre 848 €) şeklinde gerçekleşecektir.
Haftalık çalışma saatinin 40 olduğu Yunanistan’da Sosyal Güvenlik Kurumu İKA’ya 2 sene prim
ödeyenler işsizlik sigortasına hak kazanmakta olup, İKA 12 ayla sınırlı olmak kaydıyla ayda asgari
300 € işsizlik primi ödemektedir.
Genişleme öncesinde; AB-15 üyesi ülkeler arasında bir değerlendirme yapıldığında işçilik
maliyetleri artışının en fazla olduğu ülkenin Yunanistan olduğu görülmektedir.
Birliğe sonrada katılan ülkelerde işçilik maliyetleri Yunanistan’dan daha hızlı artış göstermektedir.
2000 yılı baz alındığında en yüksek artış% 400’lere varan oranlarla Romanya’da görülmektedir.
Ancak bu ülkelerdeki işçilik maliyetleri AB-15 ülkelerinin oldukça altında seyretmeye devam
etmektedir.
BAZI ÜLKELERDE AYLIK ASGARİ ÜCRET-2008 (EURO)
1.600
1.200
800
400
0
3.3.4 Eğitim
İlkokula başlama yaşının altı olduğu Yunanistan’da zorunlu eğitim 6 yılı ilkokul ve 3 yılı ortaokul
olmak üzere 9 yıldır. Yeni Demokrasi Partisi seçim bildirgesinde zorunlu eğitim süresinin 12 yıla
çıkartılacağını beyan etmiştir. Orta öğretimi bitiren öğrencilere düz lise ve teknik/meslek lisesi
olmak üzere iki seçenek sunulmaktadır. Liseyi bitiren öğrenciler merkezi sınav sistemi ile yapılan
sınavdaki başarılarına göre üniversitelere yerleştirilmektedir.
2007 verilerine göre toplam 5668 ilkokulda okuyan öğrenci sayısı 640 bine yakındır. Bu
okullardaki öğretmen sayısı 60 bin civarındadır. Ülkedeki lise sayısı 1350, liselerde okuyanların
sayısı 239 bin ve liselerdeki öğretmen sayısı 30 bine yakındır.
33
İlk ve orta dereceli eğitim AB standartlarında iken üniversitelerde (Yunanistan’da 21 üniversite
bulunmaktadır) eğitimin kalitesi konusunda ciddi eleştiriler bulunmaktadır. Üniversitelerdeki
toplam eğitim görevilisi sayısı 12,500, öğrenci sayısı ise 172,000’dir. Maddi imkanları iyi olan
ailelerin, çocuklarını üniversite eğitimi için yurt dışına ve özellikle ABD’ye gönderdikleri
görülmektedir. Her 4 üniversite mezunundan 1 tanesi yabancı üniversitelerden mezun olmuştur.
Yunanistan’da sayıları az olmakla birlikte var olan özel üniversitelerden mezun olanların
diplomaları kamu sektöründe istihdam esnasında tanınmamaktadır. Hükümetin 2007 yılında özel
üniversiteleri de tanıyan reform paketine başta öğrencilerin ve öğretim elemanlarının şiddetle
karşı çıkmaları üzerine hazırlık rafa kaldırılmıştır.
İlköğretimde öğrenci başına düşen öğretmen sayısı 11.1 olup, AB ortalamasının biraz altındadır.
Öğrenci başına bir yılda yapılan harcama kişi başı milli gelirin % 20.5’i civarındadır. Oran % 24.6
olan AB-27 ortalamasının altında olmakla beraber Türkiye’de bu oranın % 12’ler civarında
seyrettiği ve iki ülke arasındaki kişi başı milli gelir farkı dikkate alındığında Yunanistan’da eğitime
verilen önem daha fazla dikkat çekmektedir.
Ortaokullarda yabancı dil eğitimine büyük önem verilmekte ve öğrencilerin % 94.3’ü yabancı
dil olarak ingilizce eğitimi tercih etmektedir.
Eğitim İstatistikleri
2000
2003
2004
2005
2006
2007(*)
İlkokullarda Öğrenci Başına Harcama
( Kişibaşı GSYİH’nın Yüzdesi)
16
17
18
20.5
20.5
...
Üniversitelerde Öğrenci Başına Harcama
( Kişibaşı GSYİH Yüzdesi)
23
24
28
...
...
...
Okuma Yazma Oranı (%)
96
96
96
96
96
96
İlkokullardaki Öğrenci Sayısı
645,313 652,052 657,492 650,242 643,200 639,083
İlkokullardaki Öğretmen Sayısı
48,104
54,599
58,395
58,777
64,416
58,981
4
4
4
4
...
...
İlkokullarda Öğretmen / Öğrenci Oranı
13
12
11
11
11
10.8
Ortaokullarda ve Liselerdeki Öğrenci Sayısı
...
...
....
... 693,323 680,489
Ortaokullarda ve Liselerdeki Öğretmen Sayısı
...
...
...
...
Kamunun Eğitim Harcamaları (GSYİH’nın Yüzdesi)
78,215
80,250
Kaynaklar : World Development Indicators Online (*) Yunanistan İstatistik Kurumu
3.3.5 Sağlık
Sağlık İstatistikleri2006
Toplam
Kamu
Özel
Hastane
317
141
6
170
Yatak Sayısı
53,701
37,053
1,566
15,082
Doktor Sayısı
24,495
...
...
...
Hemşire Sayısı
36,434
...
...
...
Hastane ve Klinik Sayısı
Özel
Klinik
Yunanistan’ın Ulusal Sağlık Hizmetleri
bünyesindeki toplam 141 hastanede
37,053 yatak bulunmaktadır. 141
hastane içerisindeki 32 hastane
diğerlerinden daha gelişmiş teşhis ve
tedavi imkanlarına sahiptir. Yunanistan
İstatistik Kurumu verilerine göre bin
kişiye
düşen
yatak
sayısı
3
civarındadır.
Yunanistan’da 6 tanesi hastane olmak üzere 170 civarında özel sağlık kurumu faaliyet
göstermektedir.
Sigorta şirketleri basit tedavi gerektiren hastalıklarda kendi kliniklerini kullanmaktadır. Yüksek gelir
grubunda yer alanlar ise hızla büyümekte olan özel sağlık kurumlarını tercih etmektedir.
34
Yunanistan’da toplam sağlık harcamaları (kamu-özel) GSMH’nın % 10’u civarındadır. Bu oran AB
ortalamasının biraz altındadır. Öte yandan her 1000 kişiye düşen 4.2 doktor sayısı ile AB üyesi
ülkeler arasında ilk sıradadır. Kişi başına bir yıl içerisinde yapılan sağlık harcaması Dünya
Bankası’nın 2006 verilerine göre yaklaşık 2500 $’dır.
Bazı AB Üyesi Ülkelerde Kişibaşına Düşen Yatak ve Doktor Sayısı
1000
800
600
400
200
0
Yunanistan
İspanya
Bulgaristan
Her 100 Bin Kişiye Düşen Pratisyen Hekim Sayısı
Almanya
Macaristan
İngiltere
Polonya
Hastanelerde Her 100 Bin Kişiye Düşen Yatak Sayısı
3.3.6 İnsani Gelişme Endeksi
Birleşmiş Milletler Teşkilatı Kalkınma Programı (UNDP); ülkelerin gelişmişliğinin sadece kişi
başına düşen milli gelirle değerlendirilmemesi gerekçesi ile okuma yazma oranı, okullaşma ve
beklenen yaşam süresi gibi eğitim ve sağlık standartlarını da dikkate alarak bir model oluşturmuş
ve İnsani Gelişme Endeksi’ni (İGE) geliştirmiştir.
1975 ile 2005 arasında Yunanistan’ın bu endeksteki yeri yıllara göre 20 ila 25 arasında
değişmiştir. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere Yunanistan’ın son yıl verisine göre dünya
sıralamasındaki yeri 24.cülük olmuştur. Öte yandan Yunanistan AB-27 içerisinde 14.durumdadır.
İGE bileşenleri incelendiğinde ise Yunanistan’ın eğitim ve sağlık göstergelerinin kişi başı milli gelir
endeksinin önünde olduğu görülmektedir.
İGE Değerleri (Türkiye ve Yunanistan)
Endeks Değeri
Dünya Sıralamasındaki Yeri
1975
1990
1995
2000
2003
2004
2005
Yunanistan
0.835
0.872
0.876
0.895
0.912
0.921
0.926
Türkiye
0.594
0.678
0.709
0.725
0.750
0.757
0.775
Yunanistan
22
22
23
24
24
24
24
Türkiye
47
67
75
96
94
92
84
İGE Bileşenleri
Bileşenler
Dünya Sıralamasındaki Yer
Değer
Yunanistan
Türkiye
Yunanistan
Türkiye
Doğuştan Beklenen Yaşam Süresi
22
85
78,9
71,4
Yetişkin Okuma Yazma Oranı
35
69
96,0
87,4
Okullaşma Oranı
8
108
99,0
68,7
Kişi Başı GSMH (SAGP-$)
29
66
23,381
8,407
Kaynak : Human Development Report
35
4. GENEL EKONOMİK DURUM
4.1 GENEL DURUM
Yunanistan’da 1950’li yıllara kadar tarıma dayalı bir ekonomi hüküm sürmüştür. Tütünün en
önemli ihraç maddesi olduğu 20. yüzyılın ilk yarısında gemi inşa ve taşımacılığından elde edilen
gelirler ve yurt dışında yaşayan Yunanlıların ülkeye gönderdikleri döviz uzun bir süre ödemeler
dengesindeki en önemli kalemler olarak yer almıştır.
II.Dünya Savaşı sonrasında başlayan sanayileşme çalışmaları, 1949’da sona eren iç savaştan
sonra yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye sınırlı olmakla birlikte ilgisinin artması ile hız
kazanmış ve ekonominin bileşenlerinde değişim yaşanmıştır.
Yaklaşık 15 yıl süren sanayileşme hareketleri, 1967-1974 arasındaki askeri cunta yönetimi
esnasında kesintiye uğramış ve siyasi istikrarsızlığın doğal sonucu olarak ekonomi sıkıntılı bir
dönemden geçmiştir. Cuntanın yüksek gümrük duvarları ile korumacı bir politika benimsemesi iç
pazara yönelik üretim yapan sanayiyi göreceli olarak dış etkilerden uzak tutmuş buna mukabil
rekabetçi yapının oluşmasını da engellemiştir.
1970’li yılların sonlarına doğru AB üyeliği öncesinde Yunanistan’da korumacı politikalar terk
edilmeye başlamış ve dışa açık bir model benimsenmiştir. 1 Ocak 1981 tarihinde AB üyeliği ile
birlikte hem siyaset hem de ekonomi alanında yeni bir dönem başlamıştır.
Bütçe açığı, kamu borç stoku, kamuya ait şirketlerin bütçeye getirdiği yük, yabancı yatırımların
ülkeye istenen düzeyde çekilememesi ki bu sorunların bir bölümü 25 yıl sonra hala
konuşulmaktadır; dönemin en önemli sorunları olarak görülmektedir. 80’li yıllarda kırılgan
ekonomik yapının devam etmesi nedeniyle 1985 yılında iki yıllık bir istikrar paketi için AB’den 1.7
Milyar ECU kaynak sağlanmış; ancak bu iki yıl sonunda da istenen düzeyde başarı
sağlanamamıştır. 1981-1991 arasında büyüme yıllık bazda % 1.7 civarında seyretmiştir.
1970 – 1996 arasında enflasyon AB-15 ortalamasının üzerinde
seyretmiştir. 1989-1996 arasında fiyatlar ortalama % 14 civarında
artmış, 1990 yılında ise en yüksek seviyeye; % 20.5’e ulaşmıştır.
Dış borçlar 1990 sonrasında da artan kamu açıklarının
finansmanında yoğun olarak kullanılmaya devam etmiştir. 1992’ye
gelindiğinde dış borçların GSYİH’ya oranı % 100’lere ulaşmıştır.
1981 yılındaki AB
üyeliği Yunanistan‘ın
ekonomi ve siyasi
tarihinde milat olmuştur.
1991-1995 arasında ekonomik büyüme yine AB ortalamasının gerisinde; % 1.2’lerde kalmıştır.
1993 yılında AB’de yaşanan ekonomik durgunluk Yunanistan’ı diğer üye ülkelerden daha fazla
etkilemiştir.
90’lı yıllarda başta enerji, ulaştırma ve telekomünikasyon olmak üzere bir çok sektörde tekel
konumundaki kamu iktisadi teşekküllerinin GSMH içindeki payı % 75’ler civarında seyretmiştir.
Kamu sektörü bu yıllarda mal ve hizmet sağlamanın dışında politik amaçlara hizmet için
hükümetler tarafından yoğun bir şekilde araç olarak kullanılmıştır. Bankacılık sektörünü elinde
tutan kamu, bu yıllarda ülkedeki bir çok endüstriyi kontrol etmeye devam etmiştir. 1996 yılına
kadar kamu sektörünün tekel gücünü azaltmak için çok küçük çapta değişiklikler yapılmış fakat
teknolojik gelişmeler, küreselleşmenin hızlanması ve Avrupa Birliği’ne verilen taahhütler nedeniyle
kamu sektörü reformları öncelikli bir politika durumuna gelmiştir. 1998 yılında hükümet Avrupa
Para Birliği’ne (EMU) katılım kararıyla kapsamlı bir özelleştirme programını başlatmıştır.
İstatistikler; Yunanistan ekonomisinin ancak 1995 yılından sonra diğer AB üyesi ülkelerden daha
hızlı büyüdüğünü göstermektedir. 1996-2000 arasında büyümede % 3.5 ortalaması yakalanmıştır.
Yukarıda da ifade edildiği gibi AB üyeliği sonrasında Yunanistan’da ciddi değişimler yaşanmıştır.
AB’den sağlanan fonlar ekonomiye büyük katkı sağlamış ve sağlamaya da devam etmektedir.
1994 – 1999 arasında AB Topluluk Destek Çerçeve Programı 2. Paketi ile her yıl Yunanistan’a
GSYİH’sının % 3.5 ila % 4.0’ü aralığında fon aktarılmıştır. 2000-2006 arasında 3. Pakette bu oran
% 3 olmuştur.
36
Yunanista
an 1 Ocak 2001’de
2
Avrupa Para Birliği’ne
B
da
ahil olmuş ve
v bu tarihte
en itibaren para
p
ve faizz
politikalarrı Avrupa Merkez Ba
ankası’nca tespit edilm
meye başla
amıştır. En
nflasyonun 1996-2000
0
ortalamassı % 4.9 ike
en; 2001’de
e % 2’ye dü
üşmüş anca
ak kamu bo
orç stokunun GSYİH’y
ya oranı %
100’ün üzzerinde seyyretmeye de
evam etmişştir. Ülkenin
n EMU’ya dahil olmasından sonra
a ekonomikk
büyüme hızlanarak
h
d
devam
etmiştir. 2001--2005 aras
sında Euro
o Bölgesind
de ortalam
ma büyüme
e
% 1.4 iken Yunanista
an ekonomiisi aynı dön
nemde ortala
ama % 4.4 büyüme gö
östermiştir.
nda işbaşına gelen Yeni Demokra
asi Partisi (Y
YDP) öncekki hükümet (PASOK) döneminde
e
2004 yılın
bütçe hessaplarında hata yapıld
dığını ileri sürerek
s
düz
zeltme çalışmaları başşlatmıştır. Bu
B çalışma
a
daha öncce EMU’ya geçiş için gerekli
g
krite
erlerin sağla
anıp sağlanmadığını izzlemekle yükümlü olan
n
AB İstatisstik Kurumu EuroStatt’ı harekete
e geçirmiştiir. EuroStatt 1997 yılı verilerine kadar gerii
giderek bir
b incelem
me başlatmış ve yeniden yapıla
an hesaplam
malar neticcesinde Yu
unanistan’ın
n
Euro’ya geçiş
g
için gerekli
g
eko
onomik krite
erlerden bir kısmına sahip olma
adığını tesp
pit etmiştir..
EuroStat 1997’de bü
ütçe açıklarrının GSYİH
H’ya oranın
nı daha öncce açıklana
an % 3.9’dan % 6.4’e
e
çıkarmıştır. Aynı şekkilde 1998 rakamı % 2.5 yerine % 4.1; 199
99 rakamı ise % 1.6 ye
erine % 3.4
4
olarak değiştirilmiştirr.
Değişen rakamların
n Euro’ya geçiş için gerekli ra
asyolar olm
madığı anla
aşılmış, ancak geriye
e
dönüşün; yani Yuna
anistan’ın Euro
E
Bölgesinden çıka
artılmasının
n yaratacağ
ğı tahribat göz önüne
e
alınarak, AB Komissyonunda bu
b yönde bir karar alınmamıştır. Komisyo
on bundan
n böyle bu
u
göstergelerin dikkatlle izleneceğ
ğini ve artan bütçe
e açığının disipline e
edilerek 20
006 sonuna
a
kadar % 3’ün
3
altına düşürülmes
d
sini ve 2012
2’ye gelindiğ
ğinde sıfırlan
nması gerektiğini bildirrmiştir.
Yunanista
an ile AB’ni ekonomik göstergele
er konusund
da karşı karşıya getire
en ikinci gelişme 2007
7
yılında ya
aşanmıştır. Milli gelire
e ilişkin he
esaplamalarrda özellikle kayıt dışşı ekonomii ve askerii
harcamaların hesapllara aktarılm
masında hata yapıldığını iddia ede
en YPD hükkümeti yapıllan çalışma
a
sonunda % 25 ciivarında bir artış ön
ngörmüştürr. EuroStatt ile koord
dineli olara
ak yapılan
n
değerlend
dirmeler netticesinde va
arılan mutab
bakatla 200
00 yılından başlamak ü
üzere GSY
YİH yaklaşıkk
% 10 ora
anında artış yönünde revize
r
edilm
miştir. Bu rev
vize; ilgili hesapların
h
vve oranların
n tamamına
a
yansıtılmııştır.
Yunanista
an ekonomiisi 2006’da % 4.5 oran
nında büyüm
me gösterm
miştir. Yatırım
m harcamalarındaki %
10 civarın
ndaki artış bu
b büyümed
de önemli rol
r oynamış
ştır. 2006 yılında doğru
udan yabancı sermaye
e
girişi
4
4.3
milya
ar
€
o
olmuştur.
Harcanab
bilecek gellirdeki % 5 civaEkonomik Büyüm
me (%)
rındaki re
eel artış büyyümeye % 6.7
6 katkı
5
sağlamışttır. Diğer ta
araftan öze
el sektörün kredi kullanımın
ndaki % 20
0’lik artış
4
yatırımlarra kaynak aktarımını sağlamıştır.
3
2001-200
07 arasında
a % 4 civvarındaki
2
ortalama büyüme Euro
E
bölgesinde yer
1
alan ülkeler içindeki en yüksek büyüme
oranıdır. Ancak kam
munun topla
am borç
0
stoku eko
onomi için önemli bir problem
80‐90 91‐95 96‐00 01‐05 2006
6 2007 20
008 2009(T)
olmaya devam
d
etm
mektedir. Konsolide
K
oranı
borç sto
okunun
GSYİH’ya
1981’de % 27.1 iken 1996’’da % 111
1.3 olmuş ve
v geçen 10
1 yıl süressince kayda
a değer birr
iyileşme olmamıştır.
o
2006 sonundaki % 96’lık oran (da
aha önce % 104.6 olan
n oran milli hesaplarda
a
yapılan re
evizeden so
onra değişm
miştir) % 61.7 olan AB ortalamasın
o
nın çok üstü
ündedir.
2007 yılın
ndaki büyüm
me oranı % 4.0 olmuştu
ur. GSYİH’n
nın büyük bölümünü
b
olluşturan harcamalarda
a
büyüme % 4.5 olara
ak gerçekle
eşmiştir. İlk üç çeyrekte yatırımlarrda % 5’ten
n fazla büyüme olmuşş
ancak yılın son üç aylık
a
dönem
minde ivme tersine dönmüştür. 2007’nin son
n çeyreğind
den itibaren
n
yatırımlarr 2008’in sonuna kadarr beş çeyrekktir daralma
a göstermekktedir.
Atina Tica
37
2007 yılındaki % 4’lük büyümede yatırımlar ve mal-hizmet ihracatındaki artışın (% 10) önemli payı
bulunmaktadır. İthalattaki büyüme ise % 6.7 olmuştur.
Yunanistan Ekonomi ve Maliye Bakanlığı 2008 yılı başında petrol fiyatlarının 90 $ civarında
seyredeceğini öngörerek büyümenin % 3.8 olacağını tahmin etmiştir. Bu beklentide 2008 yılı
sonuna kadar devam edecek olan AB Yapısal Fonları 3 üncü Paketinin etkin olarak kullanımına
devam edilmesi en önemli etken olarak gösterilmiştir (Yunanistan bu paketin kullanımı ile ilgili
olarak AB’den süre uzatımı almıştır). Yunanistan’ın 2008 içinde 6.7 Milyar €’su AB Komisyonu
tarafından onaylanan 8 Milyar € kaynağı çeşitli projelerin finansmanında kullanması
öngörülmüştür. Son iki yıldır mal ve hizmet ihracatındaki artışın devam edeceği ve bunlara turizm
ve deniz taşımacılığından elde edilen gelirlerdeki artış beklentisi bir diğer etken olarak
görülmektedir. Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca yatırım teşvik mevzuatı da dahil olmak üzere
devam eden yapısal reformların ekonomik büyümeye pozitif katkısı beklenmektedir. 2008 başında
yapılan projeksiyonlarda özel tüketimde % 3.5, kamu harcamalarında % 0.7, yatırım
harcamalarında % 10.5; ihracat ve ithalatta % 7.5 büyüme öngörülmüştür.
Burada bir dipnot olarak AB Yapısal Fonları 4 üncü Paketinde Yunanistan’a 2007-2013 arasında
yaklaşık 21 Milyar € ayrıldığının da belirtilmesi gerekmektedir. Ancak Yunanistan gerek hükümet
gerekse özel sektörden AB normlarına uygun proje geliştiremediği için bu fonların tamamını
kullanamamaktadır.
Ancak 2009 Nisanına gelindiğinde açıklanan rakamlar daha önce öngörülenlerden farklılıklar arz
etmektedir. ABD’de başlayan ve AB dahil tüm ekonomilere sirayet eden finansal krizin etkileri
kaçınılmaz olarak Yunanistan’da da kendini hissettirmektedir. 2008’in ilk yarısında finansal krize
ilaveten petrol ve gıda fiyatlarındaki rekor sayılabilecek yükseliş ve dalgalanmaların ardından yılın
ikinci yarısında tüm dünya ekonomilerini saran durgunluk korkusu ile ekonomi menfi yönde
etkilenmeye devam etmektedir.
2008’in 2. yarısından itibaren global krizin boyutları değişmiş ve birçok ülke ekonomisinin resmen
resesyona girdiği kabul edilmiştir. Emtia talepleri tüm dünyada büyük bir gerileme göstermiş ve
fiyatlar hızla inişe geçmiştir. Temmuzda 150 doları test eden petrol fiyatı aralık başında 50
dolarında altına düşmüştür. Çeşitli ülkelerde banka ve şirket iflasları (sadece ABD’de 30’dan fazla
batmıştır), finansal piyasalarda yaşanan büyük dalgalanmalar önümüzdeki döneme ilişkin sağlıklı
öngörü yapılması engellemeye devam etmektedir. Özellikle bankacılık sisteminin içine düştüğü
kriz nedeniyle kredi arzının kapanması reel sektörü menfi yönde etkilemektedir. Daralan iç ve dış
talep, artan işsizlik rakamları, kredi temininde yaşanan güçlükler içinde bulunduğumuz dönemin
en belirgin özellikleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Son dönemlerde tüm dünya ekonomilerinde
peşpeşe alınan ekonomik destek, önlem ve istikrar paketleri gündemden düşmemektedir.
Tüm bu gelişmeler Yunanistan ekonomisininde kendini belirgin şekilde hissettirmeye başlamıştır.
Daha önce 2008 için % 3.8 civarında olması beklenen ekonomik büyüme Ekonomi Bakanlığı
tarafından % 3.2 olarak revize edilmiştir. 2008’in son çeyreğinde büyüme rakamı % 2.4’de kalmış,
yıllık bazda ise büyüme bir önceki seneye göre 1.1 puan azalarak % 2.9 olmuştur. Ancak Euro
bölgesindeki % 0.7 lik büyüme ile mukayese edildiğinde Yunanistan’daki büyümenin beklenenden
iyi olduğu görülmektedir.
Cari Fiyatlarla GSYİH
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
GSYİH (Milyar €)
136.2
146.4
156.6
171.4
185.9
197.6
213.2
228.2
242.9
252.5
272.4
GSYİH (Milyar $)
...
...
...
222.3
231.1
246.2
267.7
312.3
357.1
329.0
355.8
Büyüme (%)
4.5
4.2
3.4
5.6
4.9
2.9
4.5
4.0
2.9
0.5 (1)
2.5(1)
Kaynaklar : Yunanistan İstatistik Kurumu, Economist Intelligence Unit & EuroStat
(1)
Değişik kaynaklar çok farklı tahminlerde bulunmakta olup rakam Ticaret Müşavirliği tahminidir.
38
Yatırım harcamalarındaki % 5 civarındaki gerileme en çok dikkat çeken değer olarak karşımıza
çıkmaktadır. 2007’de % 3.9 olan tüketim harcamaları artışı 2008’de 1.5 puan azalmış ve % 2.4’de
kalmıştır. 2007 yılında % 6.7 artış gösteren mal ve hizmet ithalatı 2008’de % 4.4 daralmıştır. Aynı
dönemde mal ve hizmet ihracatındaki artış oranı % 2.2’dir.
GSYİH 2008 yılında 250 Milyar Euro barajını aşamamıştır. Açıklanan geçici verilere göre cari
fiyatlarla GSYİH 243 Milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. Avrupa Birliği’nin projeksiyonlarına göre
2009 ve 2010 yıllarında Yunanistan’da büyüme % 2.5’ler seviyesinde gerçekleşecektir. Ancak
Ticaret Müşavirliğimizce bu oranın fazla iyimser olduğu düşünülmekte olup 2009’de büyümenin
% 1 seviyesini aşamayacağı tahmin edilmektedir.
GSYİH Bileşenleri - Cari Fiyatlar (Milyar €)
Nihai Tüketim
Sabit Sermaye (Yatırım)
2001
131.7
34.0
35.2
54.5
2002
142.9
34.9
33.0
54.2
2003
151.3
41.7
34.9
56.5
2004
162.2
42.1
40.9
59.4
2005
173.9
41.4
43.5
61.1
2006
187.0
46.0
49.8
69.6
2007
200.5
51.6
52.5
76.4
2008
213.9
50.5
56.1
77.6
GSYİH
146.4
156.6
171.4
185.9
197.6
213.2
228.2
242.9
GSYİH Bileşenlerinde Değişim Oranları (%)
Nihai Tüketim
Sabit Sermaye (Yatırım)
2001
4.1
3.9
0.0
1.2
2002
5.2
1.3
-8.4
-1.3
2003
2.4
17.0
3.5
3.4
2004
3.5
0.1
13.9
3.3
2005
1.4
-3.6
4.2
1.4
2006
3.9
8.1
10.9
9.7
2007
3.9
9.6
3.1
6.7
2008
2.4
-5.3
2.2
-4.4
GSYİH
4.2
3.4
5.6
4.9
2.9
4.5
4.0
2.9
Yunanistan’da tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH’ye katkısı son yıllarda azalmaya devam
etmekle beraber, bu sektörlerin GSYİH’ye katkısı 2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla AB
ortalamasının (% 2.5) üzerinde % 4.1 ve % 3.8 şeklinde olmuştur.
Sanayinin diğer AB üyesi ülkelerine oranla ekonomideki payı daha sınırlıdır. Bu pay son 5 yıl
içinde % 13’ler seviyesinde seyretmeye devam etmektedir. 2006 yılında sanayinin (enerji dahilinşaat hariç) GSMH içindeki payı AB Resmi İstatistiklerine göre % 13.7 olmuştur. Aynı oran 2007
yılında % 13.3 şeklinde gerçekleşmiştir.
GSYİH –Sektörler (%)
Tablo X.X
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Tarım
5.7
5.1
5.1
4.1
3.8
3.3
Sanayi
12.7
13.1
13.4
13.7
13.3
13.6
Hizmetler
Kaynak : EuroStat
81.6
81.8
81.5
82.2
82.9
83.1
Hizmetler sektörünün GSYİH’ye katkısı çoğu gelişmiş ülkede olduğu gibi önemli yer tutmaktadır.
Sektörün düşük katma değerli yapısı finansal sistemin 1990’lı yıllarda modernizasyonu ile
değişmiştir. Turizmin toplam milli gelirde önemli bir payı bulunmakta ve sektör ülkenin döviz
kaynakları için hayati önem taşımaktadır. Finans sektörünün büyümesi ve telekom pazarının
serbestleştirilmesi ile ulaştırma ve iletişim sektörlerinin önemi artmıştır. GSYİH içindeki pay 2002
– 2008 arasındaki son 6 yılda 80’ler seviyesinde seyretmektedir. Hizmetler sektörünün payı
2008’de 0.2 puanlık bir artışla % 83.1 olarak gerçekleşmiştir.
39
GSYİH bileşenleri
b
in
ncelendiğinde tarımın payının dü
üşmeye de
evam ettiği görülmekte
edir. Son 5
yılda tarım
mın payında
a 2 puana yakın
y
bir azzalış mevcu
uttur. Tarım
m sektörünün
n GSYİH iç
çindeki payı
2008’de yaklaşık
y
0.4
4 puanlık bir gerileme ile % 3.3’e düşmüştür.. Buna karşşılık sanayin
nin payında
a
2008’de % 13.6’ya doğru hafif bir
b artış oldu
uğu görülme
ektedir.
GSYİH Seektörel Dağılıım (Milyar Euro)
20003
8.7
19.4
1255.0
11.1
49.1
300.9
33.9
18.1
22004
8.6
2
21.8
1336.8
1
11.8
5
54.7
3
32.1
3
38.2
1
18.7
2005
9.0
23.8
144.7
12.5
56.6
33.8
41.8
20.1
2006
7.6
25.8
155.2
13.7
60.0
36.4
45.1
24.4
2007
7.6
26.9
167.2
14.1
65.7
39.2
48.2
26.4
2008
7.1
29.4
179.4
13.2
71.6
42.9
51.7
27.0
Toplam
1711.4
Kaynak : Yunan
Y
İstatistiik Kurumu
185.9
197.6
213.2
228.2
242.9
Tarım
Sanayi (E
Enerji Dahil)
Hizmetlerr
İnşaat
Perakeende
Finnans
D
Diğer
Vergiler
Ekonomikk büyüklük açısından AB üyele
eri arasında
a inceleme yapıldığın
nda Yunanistan’ın 11..
sırada ye
er aldığı görülmekted
g
dir. Birliğe sonradan üye olan ülkeler için
nde sadece
e Polonya;
Yunanista
an’ın önünde yer almıştır. Öte
e yandan Türkiye’nin AB üyessi olması durumunda
d
a
sıralamad
da Birliğin 7. büyük ekonomisi olarak Hollanda’nın
H
n hemen a
ardından yer
y
alacağıı
görülmekktedir. Almanya, Fransa, İngiltere,, İtalya ve İspanya’nın
n ilk beşi oluşturduğu sıralamada
a
yer alan ilk 11 ülkeyle Türkiye’nin GSYİH değerleri
d
aşa
ağıdaki graffikte gösterilmiştir.
AB ÜYES
Sİ BAZI ÜL
LKELER ve
e TÜRKİYE’’NİN 2008 GSYİH’SI
G
(M
MİLYAR €)
2500
Türkiye
11.Yunanistan
10 Avusturya
10.Avusturya
9.Polonya
8.İsveç
7.Belçika
5.İspanya
4.İtalya
3.İngiltere
500
2.Fransa
2 Fransa
1000
1.Almanya
1500
6.Hollanda
2000
0
Kaynak : http://epp.eur
h
rostat.ec.eurropa.eu/
Yunanista
an kişi başşı gelir sıralaması açıssından AB içinde 14. sırada yer almaktadır. İstatistikk
Kurumu verilerine
v
g
göre
kişi ba
aşı gelir Yu
unanistan’d
da 21,500 € civarında
adır. Satın alma gücü
ü
paritesine
e göre değ
ğerlendirme yapıldığınd
da 2008 yıılında kişi başı GSYİH
H 30,000 $’dan
$
birazz
fazladır.
Atina Tica
40
Cari Fiyatlarla Kişi Başı Gelir - Euro
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
GSYİH
12,483 13,372 14,254 15,550 16,801 17,800 19,124 20,386
21,665
GSMH
11,093 11,910 12,658 13,730 14,848 15,574 16,656 17,603
18,540
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu
AB içi sıralamada Lüksemburg ilk sırada yer almaktadır. Yunanistan’ın birliğe sonradan üye olan
ülkelerin tamamının önünde yer aldığı sıralamada sadece Portekiz 19. sıraya gerilemiştir.
Sıralamanın sonunda yer alan iki ülke de birliğe en son katılan Romanya ve Bulgaristan’dır.
AB Ülkelerinde Kişibaşı GSYİH – (SAGP-Euro)
2007
2008
2009(t)
1.Lüksemburg
66.300
67.600
67.600
2.İrlanda
37.400
36.300
35.500
3.Hollanda
32.600
33.400
33.300
4.Avusturya
30.800
31.400
31.400
5.İsveç
30.400
30.600
30.200
6.Danimarka
29.900
30.100
30.000
7.İngiltere
29.700
29.900
29.400
8.Belçika
29.400
29.700
29.400
9.Finlandiya
28.900
29.500
29.700
10.Almanya
28.600
29.100
29.000
11.Fransa
27.200
27.400
27.100
12.İspanya
26.200
26.300
25.900
13.İtalya
25.200
25.300
25.100
14.YUNANİSTAN
23.600
24.400
24.800
15.GKRY
22.600
23.100
23.300
16.Slovenya
22.200
23.100
23.600
17.Çek Cum.
20.000
20.900
21.500
18. Malta
19.300
19.800
20.000
19.Portekiz
19.000
19.100
19.000
20.Slovakya
16.700
17.900
18.700
21.Estonya
16.900
16.800
16.500
22.Macaristan
15.600
15.900
16.000
23.Letonya
14.800
15.500
15.500
24.Polonya
13.300
14.000
14.500
25.Litvanya
13.600
13.600
13.300
26.Romanya
10.500
11.500
12.000
27.Bulgaristan
9.300
10.000
10.400
Kaynak : EuroStat
Selanik
ve
Atina
altyapı
yatırımlarının
tamamlanmış olması nedeniyle endüstrinin
yoğunlaştığı bölgelerdir. Adalar ile Makedonya
ve Trakya gibi kuzeyde yer alan bölgelerdeki
yetersiz altyapı ise hükümetin yerel yönetimleri
güçlendirme
çabalarını
engellemektedir.
Bölgenin AB Topluluk Destek Çerçeve Programı
kapsamında sağlanan finansmanla kalkındırılması hedeflenmektedir. Öte yandan AB
fonlarının bir kısmı ile Balkanlardaki diğer
ülkelerdeki alt yapı yatırımlarının da finanse
edilecek olması bu beklentiyi güçlendirmektedir.
Dışa açık bir ekonomi olan Yunanistan’da, kamu
sektörü; devam etmekte olan özelleştirme
programına rağmen hala ekonomide en önemli
aktör olma pozisyonunu sürdürmektedir. 20042007 arasında yaklaşık 6.2 Milyar Euro
tutarındaki özelleştirmeye (% 75’i yabancı
sermaye tarafından satın alınmıştır) rağmen
devlet hala çok büyük bir işveren konumundadır.
Geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede
başarısız olan Yunanistan’a 2006’da daha önceki
dönemlerin aksine ciddi yabancı sermaye girişi
olmuştur. İstatistik Kurumu verilerine göre 2006
yılındaki 6.2 Milyar $ doğrudan yabancı sermaye
yatırımı Yunanistan tarihinde en yüksek sermaye
girişinin olduğu yıldır. 2008 sonu itibariyle
Yunanistan’daki doğrudan yabancı sermaye
stoğu 50 Milyar $’ı aşmış bulunmaktadır.
(Yabancı sermayeye ilişkin ayrıntılı bilgi ayrı bir
bölüm olarak sunulmuştur).
2004 yılında 12.4 Milyar Euro civarında olan ihracat 2007 sonunda 17.2 Milyar Euro olmuştur.
Aynı dönem sonunda ithalat ise yaklaşık % 30 artarak 42.4 Milyar Euro’dan 55.7 Milyar Euro’ya
çıkmıştır. Mal ve hizmet ihracatı birlikte ele alındığında % 30 civarındaki ihracatın ithalatı
karşılama oranı % 60’ları aşmaktadır. 2008 yılı verileri henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte
ihracat 25 Milyar $ barajını aşmış ithalat ise 90 Milyar $’a yaklaşmıştır. (Yunanistan’ın dış
ticaretiyle ilgili ayrıntılar bir sonraki bölümde ele alınacağından burada detaylara yer
verilmeyecektir.)
Yukarıda da ifade edildiği gibi AB ile Yunanistan’ı daha önce karşı kaşıya getiren bütçe açığının
GSYİH’ya oranı Yunanistan ekonomisinin önemli problemlerinden birisi olmaya devam
etmektedir. 2005 yılında bütçe açığının GSYİH’ya oranı % 5.7 iken 2006 ve 2007 yıllarında
değerler sırasıyla % 3.9 ve % 4.6’ya düşmüştür. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı 2007 sonunda
41
2008 için
n bu oranın
n % 1.6 olm
masını öng
görmüş, 20
010’da ise denk bütçe
e yapılacağ
ğını tahmin
n
etmiştir. Ancak
A
bu iyyimser bekle
entiler ABD
D’de başlaya
an ve tüm dünyayı
d
etkkisi altına alan finansall
kriz ve re
esesyon ihtimali neden
niyle gerçekkleşmemiş ve
v açık 200
06 yılında yakalanan % 3.9’un da
a
üzerinde seyretmiştir. Nitekim kesinleşme
eyen verile
ere göre 20
008’de bütççe açığının GSYİH’ya
a
oranı % 5.7
5 olarak gerçekleşm
g
iştir. Yunan
nistan Ekon
nomi Bakan
nlığı 2009 iççin iyimser bir beklentii
ile oranın
n % 3.5 civvarında gerrçekleşeceğ
ğini öngörm
müştür. Euro
oStat’ın be
eklentisi % 5 ; Ticarett
Müşavirliğ
ğimiz tahmini ise % 7.5
5 yönünded
dir.
çalışanlarra ödenen
Kamu sektöründe
s
n
enflasyon
maaşlar
nla
mücad
delede
ve
e
2
2004
20055
2006
2007
20008 2009(t)
finansal istikrarın sağlanmasında EMU
U
TÜFE
2.9
3.5
3.2
2.9
4.2
1.8
öncesinde
e olduğu g
gibi sonrasında da en
n
rden
biri
önemli
problemle
si
olarak
k
Kaynak : Yunanistan
Y
İstatiistik Kurumu
görülmeyye devam ettmektedir. Ancak
A
Yenii
Demokrassi iktidarı sendikaların
s
n taleplerinii biraz da baskılardan
b
n çekinerekk dikkate allarak kamu
u
çalışanlarrına 2006-2
2007 yılların
nda sırasıyla
a enflasyon
nun yaklaşıkk 2 katı kad
dar olmak üzere
ü
% 6.2
2
ve % 5.4 oranlarında
a zam yapm
mıştır.
Enflasyon
n (%)
Gıda ve petrol fiyatllarındaki arrtışın da ettkisiyle 2007 Kasım ve
e Aralık ayylarındaki % 3.9 ve %
3.7’lik ora
anlar nedeniyle 2007 sonunda enflasyon oranı % 3.0 olmuştur. Enflasyo
ondaki artışş
Nitekim 2008 ilk iki çeyreğinde
eğilimi 20
008’in başla
arında Yunanistan’da tedirginlik yaratmıştır.
y
e
açıklanan
n enflasyon rakamları da hüküme
etin hedefle
erinin çok üzerinde
ü
ge
erçekleşmiş
ş ancak bu
u
dönemde
en sonra ressesyon end
dişesi ile fiyyat artışları durulmuştu
ur. Açıklana
an geçici ve
erilere göre
e
2008 enflasyonu % 4.2 olmuşttur. 2009’da
a enflasyon
n beklentisi son olarakk % 2.7 ola
arak revize
e
edilmiştir.. Yunanista
an İstatistik Kurumu’nu
un verilerine
e göre yılın
n ilk üç ayın
nda TÜFE oranları birr
önceki yılın aynı ayın
na göre mukayeseyle sırasıyla
s
% 1.8; % 1.6 ve
v % 1.3 olmuştur.
eşpeşe yap
ptığı faiz ind
dirimleri karrşısında AB
B Merkez Bankası
B
sesssizliğini boz
zarak önce
e
FED’in pe
2008’in son çeyreğin
nde 0.75 baz puanlık indirime gitmiştir. 200
09 Mayısınd
daki 0.25’lik
k indirim ile
e
faizler % 1 seviyesiine çekilmişştir. Norma
al şartlarda bu indirimiin enflasyon üzerinde menfi etkii
yaratması gerekirken
n resesyonlla birlikte en
nflasyon rak
kamlarında kısa dönem
mde büyük bir sıçrama
a
beklenme
emektedir. Ekonomi çevrelerince
ç
e 2009 sonunda enfllasyonun % 2’den daha düşükk
seviyede olacağı tah
hmin edilme
ektedir.
an’ın artan cari açığı ekonomi için
Yunanista
tehdit oluşturmaya devam
d
etme
ektedir. 200
03’te
12.5 Milya
ar $ olan ca
ari açık sadece 4 yıl so
onra
44 Milyar $’a çıkmışttır.
an Merkez Bankası verilerine
v
g
göre
Yunanista
2008 son
nunda cari açık bir önceki
ö
sen
neye
göre yakllaşık % 8 artış
a
gösterrerek 35 Miilyar
Euro’ya ulaşmıştır.
u
B başka ifa
Bir
ade ile cari açık
a
2008 son
nunda 50 Milyar $’ı aşmıştır.
a
2009
yılında ekkonomideki daralmaya
a paralel ola
arak
cari açık rakamının
r
4 Milyar $’lar seviyesinde
45
olması be
eklenmekted
dir.
Yunanista
an’ın hızla artan
a
kamu borç stoku ekonomi çe
evrelerince kaygıyla ka
arşılanmakttadır. Kamu
u
borç stoğ
ğunun GSY
YİH’ya oran
nı son on yıldır
y
% 90
0 seviyelerin
nin üzerind
de seyretme
eye devam
m
etmektedir. 2004 yılında 183 Milyar
M
Euro
o olan stok
k 5 yılın so
onunda, 2004’e göre % 25 artışş
gösterere
ek 2008 son
nunda 232 Milyar Eurro’ya ulaşmış bulunma
aktadır. Diğer taraftan son olarakk
uluslarara
ası derece
elendirme kuruluşların
nın yaptığ
ğı not ind
dirimi Yuna
anistan’ın borçlanma
a
maliyetinin artmasın
na neden olmuştur. 20
009 sonund
da kamu bo
orç stokunu
un 250 Mily
yar Euro’ya
a
ulaşması beklenme
ektedir. Özzel sektörü
ün toplam dış borccu ise 90 Milyar $ civarında
a
seyretmektedir. Euro
oStat 2009 yılı sonund
da kamu bo
orç stoğunu
un GSYİH’yya oranının % 97.6’ya
a
ulaşacağını tahmin etmektedir.
e
Atina Tica
42
Cari Açık ve Kamu Borç Stoku
Dönemler
2008
2007
2006
2005
2004
Cari Açık (Milyar €)
-35.0
-32.4
-23.6
-12.7
-10.2
Cari Açık (Milyar $)
-51.4
-44.4
-29.7
-17.9
-13.0
Cari Açık / GSYİH
-14.4
-14.2
-11.1
-6.4
-5.6
Konsolide Kamu Borç Stoku (Milyar €)
237.2
216.4
204.4
195.3
183.2
Konsolide Kamu Borç Stoku / GSYİH
97.6
94.8
95.9
98.8
98.6
2008 yılı bütçesi açıklanan geçici verilere göre 13.9 Milyar Euro açık vermiştir. Merkez Bankası
verilerine göre 2008 yılında gelirler toplamı 60.3 Milyar Euro iken giderler yaklaşık 11.5 Milyarı
faiz ödemeleri olmak üzere 74.2 Milyar Euro olmuştur. Bütçe açığının hedeflenenin üzerinde
olmasının en önemli nedeni vergi gelirlerinde istenen düzeye ulaşılamaması gelmektedir.
Yunanistan parlamentosunda 2009 bütçesi; 69.3 Milyar Euro gelir , 78.1 Milyar Euro gider ve 8.8
Milyar Euro açık şeklinde onaylanmıştır.
Bütçe Rakamları
Milyar Euro
2006
2007
Giderler
60.7
67.2
Gelirler
52.5
56.7
Bütçe Açığı
8.2
10.5
2008
74.2
60.3
13.9
GSYİH’nın Yüzdesi
2009
2006
2007
78.1
28.5
29.4
69.3
24.6
24.8
8.8
3.8
4.6
2008
30.2
25.7
5.7
2009
30.4
26.9
3.5
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Yunanistan’ın ekonomi alanında önemli problemlerinden bir tanesi biraz da tarihsel temelleri olan
kayıt dışı ekonominin hacmidir. Euro Bölgesinde kayıt dışı ekonominin toplam GSYİH içindeki
oranı % 10’larda seyrederken Yunanistan’da bu oranın % 30’dan az olmadığı düşünülmektedir.
Yunan ekonomisinin yapısal zaaflarından kaynaklanan sorunlarının devam etmesi, YDP
Hükümeti’nin mali politikası, kamu harcamalarının ve ücret artışlarının kontrol altına alınmasına,
bütçe açığının daraltılmasına, yolsuzlukların önlenmesine, vergi gelirlerinin artırılmasına ve vergi
kaçağıyla mücadele edilmesine odaklanmıştır. Hükümet, ekonomi politikasında, rekabet gücünün
artırılmasını teminen piyasanın daha da serbestleştirilmesine, bürokrasinin azaltılmasına ve
özelleştirme sürecinin hızlandırılmasına ağırlık vermiştir. Bu politikada AB Komisyonu ile AB
Ekonomi ve Maliye Bakanları Konseyi’nin uyarı ve direktifleri ile IMF’nin telkinleri de dikkate
alınmaktadır.
İktidardaki Yeni Demokrasi Partisi 2006 temmuzunda hükümette dahil olmak üzere tüm kamu
kuruluşlarının harcamalarının takip edilmesi için müfettişlerden oluşan bir kurul oluşturulması ve
bu kurulun 2007 yılından faaliyete geçmesi yönünde bir karar almıştır. Gerekli tedbirlerin alınması
ile kamu harcamalarında yılda 10 Milyar € tasarruf sağlanabileceğini öne süren hükümet, kurulun
görevinin sadece harcamaların usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmek
olmadığını aynı zamanda harcamaların efektif olup olmadığını da takip etmek görevini ifa
edeceğini söylemiştir. Anılan kurul çalışmalarına devam etmekle birlikte hedeflenen tasarrufun
sağlanamadığı yönünde eleştiriler artmaktadır.
Yunanistan Merkez Bankası ise, geçmişte yakalanan yüksek orandaki büyümenin büyük ölçüde
özel tüketime ve kredilere dayalı olduğunu, bu büyümenin sürdürülebilir olması için orta vadede
ekonominin rekabet gücünün artırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Son olarak içinde bulunduğumuz konjonktürde hemen hemen tüm ülkeler krizi aşabilmek için yeni
tedbirler almakta, faiz oranlarında ciddi indirimlere gitmekte ve peşpeşe ekonomik destek
43
paketleri açıklamaktadır. Faiz politikalarını Avrupa Merkez Bankasından bağımsız olarak tespit
etme şansı olmayan Yunanistan hükümeti 20 Aralık 2008’de 28 Milyar Euroluk bir ekonomik
destek paketi açıklamıştır. Bankaların riskli kredileri ve piyasanın canlandırılması için
kullanıldırılacak paketle daralan iç talebin artırılması ve banka ve şirket iflaslarının önüne
geçilmesi amaçlanmaktadır. Yunan hükümetinin aldığı bir diğer tedbir ise Türkiye’de cansuyu
kredisi olarak adlandırılan uygulamadır. Hükümet son üç yıl kar etmesi başta olmak üzere belirli
şartlara haiz küçük ve orta boy işletmelerin faizsiz kredi kullanabilmeleri için gerekli düzenlemeleri
yapmış bulunmaktadır.
4.2 TARIM
Dünya Bankası istatistikleri toplam yüzölçümünün % 65’inin tarıma elverişli olduğunu
göstermektedir. Ancak dağlık arazi yapısı nedeniyle toplam arazinin % 30’u, bir başka ifade ile
yaklaşık 40,000 km2’lik bölümü, tarımsal faaliyetlere izin vermektedir.
Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre ise bu alan 35,000 km2 civarında olup yaklaşık
10,000 km2’sini meyve ağaçları kaplamaktadır.
Makedonya, Mora ve Merkez Yunanistan sırasıyla tarımsal üretimin en fazla olduğu bölgelerdir.
Yunanistan’ın milli hesaplarla ilgili yaptığı düzeltme neticesinde GSYİH içinde sektörlerin payında
da değişiklikler olmuştur. Son hesaplamalar neticesinde tarımın GSYİH içindeki payı 2005’te
% 4.5 seviyesine inmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında bu pay sırasıyla % 3.7 ve % 3.6 olmuştur. 2008
yılı verileri kesinleşmemiş olmakla birlikte değerin % 3.5 olması beklenmektedir. 2010 sonunda
tarımın GSYİH içindeki payının % 3’ünde altına düşeceği öngörülmektedir.
Tarımsal ürünlerin toplam ihracat içindeki payı % 25’ler civarındadır. Aşağıdaki tablodan da
görüleceği üzere tarımsal kesimde yaklaşık yarım milyon kişi çalışmaktadır. Bir başka ifade ile
tarım kesiminde çalışanların toplam istihdam içindeki payı % 10’dan biraz daha fazladır.
Yaş Gruplarına Göre Tarım Sektöründe Çalışanların Dağılımı-2008
Toplam
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
(1,000 Kişi)
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
4.553,6
34,4
233,0
567,9
1.990,8
1.643,4
84,1
516,9
5,3
16,5
31,4
165,0
261,4
37,3
Bir çok üründe kendi ihtiyacını karşılayacak kadar üretime sahip olmakla birlikte et ve mandıra
ürünlerinde önemli bir ithalatçı konumundadır. Bazı tahıl çeşitleri yine ithal edilen tarımsal ürün
grubunda yer almaktadır.
Dünya genelinde endüstriyel şeftali üretiminde lider ülkedir. Domates üretiminde de dünya
sıralamasının önemli bir yerindedir. Pamuk, tütün ve şekerpancarı önemli ihracat kalemleridir. Bu
ürünlere olan talebin azalmasına rağmen alternatif ekim konusunda henüz bir karara
varılmamıştır. Öte yandan yeni tarımsal reformlar kapsamında kalitenin miktara nazaran öne
çıkartılmasını öngören politikalar çiftçilikle uğraşan kesimlerin şiddetli protestolarına neden
olmuştur.
Yunanistan balıkçılık filosunda, AB fonlarından faydalanma amacıyla 1990’ların ortalarında
rehabilitasyona gidilmiş ve 8,000’i aşan tekne sayısı 2004 sonunda 6,900’lara düşmüştür. 2004
sonunda söz konusu tekneler tarafından 275 Milyon $ değerinde balık yakalandığı tahmin
edilmektedir. Yunanistan balık çiftçiliği sektöründe Avrupa’nın lideri konumunda olup, üretimin
yaklaşık % 50’sini yapmaktadır. Bu çiftliklerde daha çok çipura, levrek ve kabuklu üretimi
yapılmaktadır. Sazan, alabalık ve yılanbalığı üretimi tatlı su balıkçılığında öne çıkanlardır. Öte
yandan son dönemlerde sektörün Türkiye’de ciddi anlamda yatırım yaptığı görülmektedir.
Son olarak Yunanistan’da 250,000 civarında traktör bulunmakta olup, her yıl yaklaşık 500,000 ton
gübre tüketilmektedir.
44
Hayvan Sayısı (1,000 Adet)
1981
1991
Sığırlar
831
602
Domuz
1,017
986
Koyun
8,144
8,692
Keçi
4,526
5,336
Bal Arısı
1,167
1,196
2001
621
934
9,124
5,662
1,294
2002
626
940
9,058
5,669
1,288
2003
621
934
9,000
5,619
1,294
2004
601
940
8,827
5,509
1,302
2005
664
975
8,744
4,925
…
2006
684
1,055
9,031
5,075
…
Başlıca Tarımsal Üretim (1,000 ton)
ÜRÜNLER
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Buğday
Mısır
Pamuk
Şeker Kamışı
Domates
Portakal
Limon
Mandarin
Elma
Şeftali
Patates
Karpuz ve Kavun
Tütün
Pirinç
Arpa
Zeytinyağı
1,725
2,314
976
2,204
1,700
968
111
104
119
249
805
847
127
158
225
308
1,712
2,451
1,173
2,208
1,932
772
84
86
277
791
836
870
127
171
234
334
1,698
2,547
1,241
2,603
1,705
936
84
127
250
864
892
872
124
165
227
417
1,779
2,351
1,040
1,917
1,568
896
88
109
287
768
896
797
37
179
250
396
1,651
2,396
1,053
851
1,461
778
92
112
260
784
930
789
31
184
282
331
2,084
2,035
1,210
2,882
1,820
1,022
174
107
243
927
937
810
137
150
274
358
2,076
2,163
1,138
2,713
1,574
1,164
151
119
269
740
882
784
127
169
273
414
4.3 SANAYİ
Yunanistan’da sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı 2003-2007 yıllarında % 12.7 ila % 13.7
arasında seyretmiş, 2008 sonu itibariyle bu pay % 13.6 olmuştur.
Toplam işgücünün % 15’ine yakını imalat sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi Üretim Endeksleri
2007
2008
2.2
- 3.7
İmalat Sanayi
1.8
- 4.2
Madencilik
- 0.9
- 4.3
Sanayi Üretim Endeksi
İmalatçı firmaların geneli küçük aile işletmeleridir.
Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetlerinin (NSSG)
en son yaptığı sanayi araştırmasında listelenen
144,717 kuruluşun % 92.5’i on kişiden az işçi ve
yalnızca % 0.5’i 100’den fazla işçi çalıştırmaktadır.
En geniş ve genel olarak en karlı sektörler özellikle
hammaddelerini yerel kaynaklardan sağlayan
yiyecek, içecek ve tütün gibi tüketim malları
Elektrik / Gaz
4.7
- 1.4
sanayiidir. Giyecek ve ayakkabı endüstrisinde,
düşük ücretli Asya ve Doğu Avrupa ülkeleriyle yapılan rekabet nedeniyle son yıllarda gerileme
görülmüştür. Bazı Yunan şirketleri, özellikle tekstil-konfeksiyon sektöründe çalışanlar, iş
yoğunluklarını Balkan ülkeleriyle sınırlandırmışlardır. 1980’lerde Avrupa ile artan ekonomik ilişkiler
sonucu, 1950’li ve 1960’lı yıllarda kurulan düşük teknolojiyle çalışan ve daha çok ithalata dayanan
45
sanayi şirketlerinin sayısı azalmıştır. Üreticiler, artan ücret maliyetleri sebebiyle, daha yüksek
katma değer sağlayan malların araştırmasına girmişlerdir.
Ekonomik kriz Yunanistan’da sanayi üretimini etkilemeye devam etmektedir. Tablodan da
görüleceği üzere 2007 yılında üretim artışı % 2.2 iken 2008’in mayısından beri üretim azalarak
devam etmektedir. Açıklanan verilere göre 2008’in sonunda sanayi üretimindeki kümülatif
gerileme % 3.7 civarında olmuştur. İmalat sanayindeki büyüme 2007’de % 1.8 iken 2008 yılında
% 4.2 daralma olmuştur.
4.4 ULAŞTIRMA ve TELEKOMÜNİKASYON
4.4.1 Karayolları
Yunanistan’da uluslararası standartlara sahip iki otobanın inşaatı tamamlanma aşamasındadır.
Her iki proje de Trans-Avrupa ulaşım ağına (TENs) programına dahil edilmiş olup maliyetin
yaklaşık % 60’ı AB’den sağlanan fonlarla finanse edilmektedir. Bunlardan ilki Patra-Atina-Selanik
istikametini takip eden projedir. İkincisi ise Egnatia projesi olarak da adlandırılan ve Igoumenitsa –
Selanik – Türkiye sınırını takip eden 680 km’lik güzergahtır.
Büyük bölümü tamamlanmış durumda olan
Egnatia projesi ile Türkiye
sınırından giriş yapan bir
araç yaklaşık 6 saat sonra
Adriyatik kıyılarına ulaşabilecektir. Daha önce bu
yolun 11 saatten az olmadığı
düşünüldüğünde
Trans-Avrupa ulaşım ağındaki önemi ortaya
çıkmaktadır.
Atina’yı Elefsina’nın endüstri merkezine ve yeni
havaalanına
bağlayan
BOT
projesi
kapsamındaki karayolu inşası
Yunanistan- Fransa konsorsiyumuyla yapılmaktadır. Antik Olympia –
Atina arasındaki kısmın
büyük bir bölümü 2004’
deki olimpiyatlar öncesinde tamamlanmıştır.
Dünya Bankası verilerine
göre Yunanistan’da toplam karayolu uzunluğu
115,000 km’ye yaklaşmaktadır.
4.4.2 Demiryolları
Yunan Demiryolu Kurumu (OSE) uzun zaman önce kurulmuş olmasına rağmen ülkenin zorlu
arazisi nedeniyle demiryollarının gelişmesi diğer ülkelerle mukayese edildiğinde yetersiz kalmıştır.
OSE’nin gerek coğrafi şartlar gerekse kaynak eksikliği nedeniyle sadece 2007’de yaklaşık 2
Milyar $ olmak üzere toplam zararı 7.5 Milyar $’ı aşmıştır. Başbakan Karamanlis Eylül 2008’de
46
OSE’nin rehabilitasyonu için bir program hazırlandığını ve şirketin dörde ayrılacağını (TraiOSEEDISY-ErgOSE-GAİOSE) açıklamıştır.
Yunan ekonomisinde önemli yeri olan güneydeki limanlardan kuzey Yunanistan ve güneydoğu
Avrupa’ya uzanan demiryolu hattının yetersiz olması nedeniyle demiryolu ile taşımacılık tercih
edilmemektedir.
AB tarafından Trans-Avrupa ulaşım ağına (TENs) dahil edilmiş bulunan demiryolu sisteminde
yenileme ve genişleme yatırımları başlatılmış bulunmaktadır. Bu çalışmalarla ana hatlarda
elektrifikasyon ve çift raylı sisteme geçilerek saatte 200 km hıza ulaşım hedeflenmektedir. Proje
kapsamında lokomotiflerin bir bölümü satın alınmış olup engebeli araziler ve dağlık alanlardaki
hatların tamamlanması beklenmektedir. Demiryollarının rehabilitasyonunda bir diğer öncelik
batıdaki Patra Limanı ile Atina arasında yük ve yolcu taşımaya elverişli hatta verilmiş bulunmakta
ve 2010 itibariyle tamamlanması hedeflenmektedir.
Ülkenin ikinci büyük şehri olan Selanik Balkanlar ve Avrupa’ya çıkış için önemli bir merkez
konumundadır. Önemli demiryolu hatlarının bağlantısı Selanik üzerinden yapılmaktadır.
Dünya Bankası verilerine göre Yunanistan’daki demiryollarının toplam uzunluğu 2,576 km’dir.
18 istasyonlu Atina metrosu 2000 yılında çalışmaya başlamıştır. Ancak metro hatlarının çeşitli
banliyölere ulaşım sağlayacak şekilde genişletilmesine ilişkin çalışmalara ve 24 yeni istasyonun
inşaatına devam edilmektedir. Şehir merkezi-havaalanı hattındaki istasyon çalışmaları nedeniyle
2009’un sonuna kadar bu hat çalışmayacaktır. Bir diğer metro çalışması ise Selanik’te (13
istasyon) devam etmektedir.
Yunanistan’da Demiryolu Hatları
47
4.4.3 Gemicilik
Yunanistan coğrafi konumu itibari ile tarih boyunca denizle iç içe yaşamış bir ülkedir. 200’den
fazlasında yerleşim olan 2000 civarındaki ada denizcilik sektörünün gelişmesindeki en temel
tarihsel gerekçedir. Yunanlılar adalarla iletişimde kazandıkları tecrübelerini ticarete aktarmayı
başararak bugün dünyanın en büyük gemicilik filosuna sahip olmuşlardır. Özellikle II.Dünya
Savaşından sonra modernize edilmeye başlayan sektöre 60’lı yıllarda Onassis ve Niarchos
tarafından yapılan yatırımlarla hacim ikiye katlanmıştır.
Yunanistan’daki limanlardan yük ve yolcu taşımacılığı AB üyesi ülkelerle rekabete açık olmakla
birlikte Adriyatik’te Yunanistan-İtalya arasındaki seferlerin çoğunluğu ve Ege’deki hatların hemen
hemen tamamı Yunanlı şirketler tarafından gerçekleştirilmektedir. AB mevzuatları gereğince kıyı
taşımacılığı ve kruvaziyer seferleri 1 Ocak 1999’da AB üyesi ülkelere açılmış, feribot trafiği ise 1
Ocak 2004’de açılması gerekirken açılmamıştır. AB Komisyonunun konuyu Adalet Divanı’na
götürmesi ve Adalet Divanı’nın Yunanistan’ı mahkum etme riski hükümetin feribot seferlerinde
kısmen de olsa rekabete izin veren bir düzenleme yapmasına neden olmuştur. (Deniz Ticaret
Bakanlığı, Mayıs 2006’da (iki şirket tarafından yılda 300 bin veya üstü sayıda yolcu veya tek şirket
tarafından yılda 150 bin veya üstü sayıda yolcu taşınan hatlarda) feribot seferleri ve tarifelerinde
serbestleştirmeye gitmiştir.)
Gemi taşımacılığının Yunanistan ekonomisi için hayati bir yeri bulunmaktadır. Sektörün geliri ile
ilgili net rakamlara ulaşmak kolay olmamakla birlikte 2007 yılında bu değerin 17 Milyar €’yu aştığı
tahmin edilmektedir. Bir başka ifade ile sektörün GSYİH’ya katkısı % 7.5 civarındadır. Diğer
taraftan bu rakam sadece Yunan bayraklı gemilerden ve limanlardan elde edilen gelirdir. Ancak
filonun büyük bölümünün Yunan bandıralı olmadığı düşünüldüğünde ve cari açığın 44 Milyar $
olduğu dikkate alındığında sektörün ekonomideki yeri daha iyi anlaşılmaktadır. Gemi sahiplerinin
Yunan ekonomisine bir diğer katkısının Yunan hükümetlerinin yeni mevzuat düzenlemelerinin
ardından gemicilikten kazandıkları ile başka alanlarda yatırım yapmaları olarak beklenmektedir.
Sektör yarattığı 200,000 civarındaki istihdam ile ekonomiye ayrı şekilde katkı sağlamaktadır. 2007
ve 2008 yıllarında sırasıyla % 25 ve % 8 büyüme gösteren sektör gelirlerinde 2008’in son
çeyreğinde hızlı bir daralma olmuştur. 2009 sonunda sektördeki daralmanın % 30’lara varması
beklenmektedir.
İstatistikler incelendiğinde Yunanlılara ait gemilerin yaklaşık % 75’inin 40’ın üzerinde başka ülke
bayrağı altında işletildiği görülmektedir. Bunun en önemli nedenleri; bir geminin Yunan bayrağı
taşıması durumunda belirli sayıda Yunanlı mürettebatın istihdam edilmesi zorunluluğu
(Yunanlılara ödenen ücretler maliyetleri artırmaktadır) ve tonaja bağlı olarak artan vergi
oranlarıdır.
Başlıca Limanlar
1. Pire
2. Selanik
3. Patra
4. Lavrio
5. Volos
6. Korfu
7. Dedeağaç
8. Elefsina
9. İgumenitsa
10. Kavala
2007 sonu itibariyle dünya üzerindeki gemilerin % 16.5’ine, kuru yük
filosunun yaklaşık % 25’ine, petrol tanker filosunun % 20’sine ve kimyasal
madde tanker filosunun % 10’una Yunanlı armatörler sahiptir. Yunanlı
gemicilere ait tüm gemilerin % 95’i yük gemilerinden kalan kısım ise
kruvaziyer, kıyı yolcu ve ticaret gemilerinden oluşmaktadır.
2008 yılında 30 yaş ve üzerindeki gemilerin sefere çıkarılmasının
yasaklanacak olması nedeniyle ( yasak bazı muafiyetlerle birlikte hayata
geçmiştir) geçtiğimiz yıllarda Yunanlı armatörler tarafından dünyadaki
başlıca tersanelere (2006 sonu itibariyle bu rakamın 400’e ulaştığı tahmin
edilmektedir) yoğun gemi siparişleri verilmiş ancak ekonomik kriz
nedeniyle bu siparişlerin bir bölümü 2008’de iptal edilmiştir. Diğer taraftan
filoların bakım-onarım, modernizasyon ve yenileme için her yıl 8 Milyar
$’dan fazla harcama yapılmaktadır. Mevzuatın istisnasız uygulanması
durumunda Yunan filosunun % 40’a yakın bölümünün kızağa çekilmesi
veya 3.ülkelere satılması gerekmektedir.
Gemicilik sektöründeki liderliği uzunca bir süre devam ettirmek isteyen Yunanistan buna bağlı
olarak demiryolu taşımacılığı ve limanlar gibi yatırımlarına da devam etmektedir. Hükümet; 2006Atina Ticaret Müşavirliği
48
2015 arasında 10 yıl sürecek ve yaklaşık maliyeti 6 Milyar € olan limanlardaki altyapının
iyileştirilmesine yönelik bir proje başlatmıştır.
Limanlarda verilen bazı hizmetlerin özelleştirilmesi kararı ülkenin en büyük limanı Pire’de işçilerin
muhalefeti ile karşılaşmıştır. Sendikalar 2006 Kasımından itibaren Ocak 2007 sonuna kadar iş
yavaşlatma kararını uygulamıştır. Ancak İsrail, Çin ve BAE’den çeşitli şirketlerin ilgilendiği
özelleştirme süreci hükümetin bu konudaki kararlı tavrı neticesinde 2008 sonlarında Çinlilerin
ihaleyi almaları ile sonuçlanmıştır. Yunanistan’ın başlıca limanlarında zaman zaman yaşanan
grevler yük ve yolcu taşımacılığını menfi etkilemeye devam etmektedir.
Yunanistan’da yük ve yolcu taşımacılığına elverişli liman sayısı 123’dür. Pire Yunanistan’ın en
büyük limanı olup konteyner, kuru yük, tanker ve Ro-Ro gemilerine hizmet vermektedir.
Selanik’teki ülkenin ikinci büyük limanının coğrafi konumu itibariyle Yunan gemicilik sektörü için
ayrı bir önemi vardır.
Yunan Deniz Ticaret Odası verilerine göre, ülkeye kayıtlı 1.000 GT kapasite ve üzeri toplam 4.173
gemi bulunmaktadır. Bu sayı Yunan armatörlerine ait olan Yunan ve yabancı bandıralı gemi
sayısı olup, bunların 1.100’ü Yunan bandıralıdır. Bu gemilerle her yıl yaklaşık 50 milyon yolcu ve
120 milyon ton yük taşınmaktadır. Ancak yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle armatörlerin
başka ülke bayrakları çalışmaları nedeniyle uluslararası kaynakların verilerine itibar etmek
gerekmektedir. Buna göre; 2006 itibariyle yaklaşık 4,200 civarında geminin toplam kapasitesi 190
milyon DWT’yi aşmaktadır. Bu gemilerin sadece % 25’i Yunan bandıralı olarak çalışmakta kalan
% 75’lik kısım ise 41 farklı ülkenin bayrağı ile sefer yapmaktadır.
Yunanlı armatörlerin elinde 200 milyar Euro'nun üzerinde sıcak para bulunduğu tahmin
edilmektedir. Geçtiğimiz dönemde bu meblağın bürokratik engeller ve yatırım teşviklerinin
yetersizliği nedeniyle Yunanistan'a gelmediği, yabancı gemi sahiplerinin de yaşadıkları kötü
tecrübeler nedeniyle Yunanistan'a sıcak bakmadıkları bilinmektedir. Sözkonusu engellerin
aşılmasını ve gemi işletmeciliğinde Yunanistan'ın bir çekim merkezi haline getirilebilmesini
teminen, Yunanlı armatörlerin Yunanistan'da büro açmalarını sağlamak üzere Pire'de denizcilik
merkezi kurulması, uluslararası rekabete açık gemicilik hizmetleri bölgesi tesis edilmesi ve
gemicilik sektörüne kalifiye personel sağlanması için eğitim verilmesi planlanmaktadır.
Yunan deniz ticaret filosunun % 20'sine sahip, halen İngiltere'de kaim 100 Yunan armatörü,
işletmelerini Londra ve Atina'dan yürütmekte, bu ailelerin İngiliz ekonomisine yıllık katkısı yaklaşık
12 milyar Sterlin'e ulaşmaktadır. Ancak İngiliz hükümetinin yeni vergi düzenlemeleri nedeniyle
sayıları otuzu aşan şirket, merkezini Yunanistan’a taşımış bulunmaktadır.
4.4.4 Havayolları
2001 yılına kadar 50 yaşındaki, yetersiz donanımlı Atina Hellenikon Havaalanı Yunanistan’da
hava trafiğinin en önemli bölümünü üstlenmiş durumdaydı. 28 Mart 2001 tarihinde, Atina’nın
güney doğusunda bulunan Spata’da başlangıç kapasitesi her yıl 16 milyon yolcu olan ve 50
milyon yolcu kapasitesine genişletilmesi hedeflenen ikiz pistli yeni bir havaalanı (Eleftherios
Venizelos) açılmıştır. Selanik havaalanı da son zamanda yenilenmiş olmasına rağmen halen
büyük uçakları çekme kapasitesine sahip değildir. Sürdürülen havaalanı vergisini kullanarak
bölgesel havaalanlarının yenilenmesi programı yürürlüğe konulmuştur.
1975’de kamuya geçen Olimpik Havayolları’nın özelleştirilmesi için yapılan tüm girişimler AB’nin
bu konudaki yoğun baskısına rağmen bugüne kadar tamamlanamamıştır. Her yıl zarar eden
şirketin borcu 2 Milyar €’yu geçmiştir. 2008 aralığında açılan ihaleye 7 şirket ilgi göstermiş olup
süreç devam etmektedir. 2009 şubatında Olimpik havayollarına 3 şirket fiyat teklifi vermiş olup,
hükümet bu teklifleri ekonomik bulmadığı için ihaleyi yenileme kararı almış, 2009 Martında ise
şirket Arap sermayeli Marfin Investment Group’a devredilmiştir.
Atina, Selanik, Iraklio, Rodos, Korfu, Kos, Chania, Zakintos, Samos, Mikonos ve Santorini
ülkedeki başlıca havaalanlarıdır.
49
4.4.5 Telekomünikasyon
1949 yılında kurulan ve 2000 yılı başlarına kadar Yunanistan’da monopol konumunda faaliyet
gösteren OTE; Yunanistan’ın en büyük telekomünikasyon kuruluşudur. 2001’den sonra gerek
sabit gerekse mobil telekomünikasyon hizmeti sağlayan şirketler Yunan pazarında faaliyet
göstermeye başlamıştır. Pazarın rekabete açık hale getirilmesine rağmen bu sektörde Avrupa’nın
da ilk 10 şirketi arasında yer alan OTE hala en büyük olma özelliğini sürdürmektedir. 2008 yılında
% 20 hissesini Deutsche Telekom’un satın alarak ortak olduğu şirket gerek güneydoğu Avrupa
gerekse Ortadoğu pazarında faaliyetlerini genişletmeye çalışmaktadır. Yunanistan, Romanya,
Bulgaristan, Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk’ta olmak üzere yaklaşık 30 bin kişiye istihdam
sağlayan şirket, Yunanistan’ın ilk 5 büyük şirketi arasında yer almakta ve hisseleri Londra ve New
York borsalarında işlem görmektedir.
TIM, Cosmote (OTE) ve Vodafone ülkede faaliyet gösteren GSM şebekeleridir. Yaklaşık 16
Milyon abonenin bulunduğu mobil iletişim pazarında ciddi rekabet yaşanmaktadır.
Telekomünikasyona İlişkin Çeşitli Veriler
2004
2005
2006
2007
2008
Sabit Hat Abone Sayısı (1000 Kişi)
6,352
6,310
6,170
6,128
100 Kişiye Düşen Sabit Hat
57.9
57.5
56.2
55.8
Mobil Telefon Abone Sayısı (1000 Kişi)
11,038
12,456
14,085
16,223
100 Kişiye Düşen Mobil Telefon Aboneliği
100.6
113.5
128.3
147.7
Internet Kullanan Nüfus
1,955
1,995
2,252
2,540
50
161
490
1,017
6,200
56.2
17,729
161.3
2,750
1,250
Geniş Bant Internet Abosesi Sayısı (1000 Kişi)
Kaynak : EIU & WB
4.5 TİCARET ve PERAKENDE PİYASASI
Yunanistan’da perakende piyasası dağınık bir yapı arz etmektedir. Büyük perakende firmaları ve
özellikle zincir süpermarketler pazardaki önemli aktörler olarak yer almaktadır. Tekstilkonfeksiyon, ev eşyası, mobilya gibi emek yoğun sektörler de dahil olmak üzere iç talep yoğun
olarak ithalat yoluyla karşılanmaktadır.Gıda sektöründe yerli üretimle birlikte diğer AB
ülkelerinden de ithalat yapılmaktadır.
Perakende Ticaret Endekslerinde Değişim (%)
-0.1
TekstilKonfeksiyon
- 5.5
Mobilya ve
Elektrikli Aletler
- 4.3
2.3
0.9
1.1
6.7
6.7
2006
8.0
9.0
0.8
17.7
3.7
2005
3.0
5.6
1.3
0.6
-1.1
2004
4.5
7.1
1.4
3.9
4.7
Genel Endeks
Gıda
2008
- 1.4
2007
Kitap, Kırtasiye
- 1.3
Yaklaşık 500 bin kişinin çalışıtığı bir başka ifade ile istihdamın % 10’unu sağlayan perakende
sektörü 2002-2007 arasında yaklaşık 30 büyüme göstermiş ancak 2008’de finansal krizin etkisiyle
sektörde % 1.4 civarında bir daralma gerçekleşmiştir. 2008 yılında satışların 35 Milyar Euro
olacağı tahmin edilmektedir.
50
Carrefour-Marinopoulos SA, Alfa-Beta Vassilopoulos SA, Sklavenitis, Metro SA, Dia SA, Lidl &
Schwarz Gruppe, Atlantic SA, Jumbo Hellas SA, Praktiker Hellas, Zara Hellas SA, Plaisio
Computers, ve Notos Com Holdings SA perakende pazarının en önemli şirketleridir.
4.6 HİZMETLER
4.6.1 Turizm
3 tarafı denizlerle çevrili olan Yunanistan dünyada en fazla turist çeken ilk 20 ülke arasında yer
almaktadır. Özellikle yaz döneminde rağbet gören ülke 2008 yılında; İstatistik Kurumuna göre 18
milyona, Merkez Bankasına göre ise 19 Milyona yakın turist ağırlamıştır.
Turizm gelirlerinin GSMH’ya direk katkısının % 7.5 olduğu ancak yarattığı istihdam ve girdilerle bu
katkının % 16.5’lere ulaştığı görülmektedir. Dünya Turizm ve Seyahat Konseyinin Yunanistan’la
ilgili 10 yıllık tahmini sektörün yıllık büyüme oranının % 4’e yakın olacağı, turizmin 10 yıl sonunda
GSMH’ya katkısının da % 17.5’lere yaklaşacağı yönündedir.
Toplam işgücünün (direk ve dolaylı ) % 20’sinin turizm sektöründe istihdam edildiği tahmin
edilmektedir.
Yunanistan’ı ziyaret edenlerin büyük çoğunluğu; % 95’den fazlası; Avrupa’dan gelmektedir.
Sırasıyla ilk beşi oluşturan İngiltere, Almanya, İtalya, Fransa ve Hollanda’dan gelen turistlerin
toplam içindeki payı % 60’lara yaklaşmaktadır.
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri
1995
2000
2004
2005
2006
2007
Gelen Turist (1,000)
10,130
13,096
14,267
15,938
17,284
18,755
18,880
Giden Turist (1,000)
...
...
2,939
3,061
3,194
3,311
3,544
4,2
9,3
14.4
17.1
18.8
19.4
20.0
...
10.7
10.8
11.4
11.5
11.5
Turizm Geliri (Milyar $)
Turizm Geliri (Milyar €)
...
Kaynak : Yunanistan Merkez Bankası & EIU
2008(T)
Konaklama İstatistikleri
2001
Konaklama (1,000 Gece)
55.105
Yerli
13.290
Yabancı
41.815
Otel Kullanım
Oda
320.159
Yatak
607.614
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu
2002
2003
2004
2005
2006
2007
53.478
13.128
40.350
53.476
13.716
39.760
51.590
13.280
38.310
54.017
13.942
40.075
56.747
14.249
42.498
65.420
17.339
48.081
319.689
606.330
339.540
644.898
351.891
668.271
358.721
682.050
364.179
693.252
367.992
790.956
Haziran – Eylül arası turizm sezonunun en yoğun olduğu dönemler olup, varışların % 75’e yakın
bölümü havayolu ile yapılmaktadır. Öte yandan gelen turistlerin % 70’ine yakın bölümü adaları
tercih etmektedir.
Son yıllarda başta Türkiye olmak üzere komşu ve çevre ülkelerdeki turist sayısındaki artışın
gerisinde kalan ve pazar payını artırmak isteyen Yunanistan turizm politikalarını gözden
geçirmektedir. Özellikle Çin ve Asya’dan turist çekmek için çalışmalar yürütülmektedir. Öte
yandan yatak sayısının artırılması ve iyileştirilmesi amacıyla turizm yatırımlarına ciddi manada
teşvik politikaları uygulanmakta, özellikle adalarda yapılan yatırımlara ilave primler verilmektedir.
51
4.6.2 İnşaat
Yapı endüstrisi geçmişte Yunan ekonomisinde önemli bir yere sahip olmakla beraber, performans
yönünden iniş çıkışlar göstermektedir. Sektörün GSYİH’ye katkısının 2004’de %8,9; 2005’de ise
% 7.5 oranında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Ancak bu katkı resmi makamlar tarafından
verilen inşaat izinleri dikkate alınarak hesaplanmaktadır. İzinlerin tamamının projelerde öngörülen
sürelerde gerçekleşmediği dikkate alındığında çok da sağlıklı olmadığı anlaşılmaktadır. 2003 ve
2004’de oranların yüksek gerçekleşmesinde Atina Olimipiyatları için yapılan hazırlığın büyük payı
bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde AB fonlarıyla finanse edilecek liman, karayolu ve
demiryolları gibi altyapı projelerle sektörün GSYİH içindeki yerini koruması beklenmektedir.
Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2005’de sektörde güçlü bir gelişme olmuştur. Bunun en
büyük nedeni 1.1.2006’daki yeni KDV düzenlemesi öncesinde projelerin tamamlanması için
gösterilen çabadır.
AB fonlarının (1999 Çerçeve Program çerçevesinde (CSF) 14 milyar Euro, 2006 CSF’de 25,5
milyar Euro) en büyük bölümü, kuzeygüney ve doğubatı karayolları, Atina metrosu, havaalanları
ve limanların geliştirilmesi gibi büyük ölçüde kamu yatırımlarına ayrılmıştır. Bunlara ek olarak,
yeni Atina havaalanı, Atina’daki ring yolu ve Korinth Körfezindeki asma köprü inşaatları Avrupa
Yatırım Bankasından alınan kredilerle özel sektör işbirliğinde yapılmıştır.
1999’da hükümet, Üçüncü Çerçeve Program’daki yatırım planlarını yeniden gözden geçirmiş ve
kamu özel sektör işbirliğine büyük önem vermiştir. Ülkenin büyük inşaat şirketlerinin birleşmesine
ve kendini finanse eden altyapı çalışmaları için teklif vererek yabancı şirketlerle rekabet
edebilmesine izin veren bir yasayı Mart 2001’de parlamentodan geçirmiştir.
İnşaat İzinleri
2002
2003
2004
2005
2006
2007
18,969
520,059
18,359
494,962
17,291
654,410
25,877
1,003,974
18,486
738,226
16,908
658,711
3,167
87,370
3,116
81,231
3,241
113,046
3,479
128,005
3,837
146,100
3,672
137,334
Yeni Bina
1000 m2
1000 €
Renovasyon
1000 m2
1000 €
2006 ve 2007 yıllarındaki değişim incelendiğinde inşaat sektöründe bir gerileme görülmektedir.
İnşaat izinlerinde oran % 5.5 iken alan üzerinden yapılan değerlendirmede oran % 8’lere
çıkmaktadır. Yunanistan İstatistik Kurumu verilerine göre özellikle ülkenin kuzey bölgelerinde
inşaat sektöründe % 10’lara varan bir gerileme söz konusudur.
2008 yılı kesinleşmeyen verilerine göre inşaat sektöründeki gerilemenin % 18’lere ulaşmıştır.
4.6.3 Bankacılık
Yunanistan’da 1997 yılından itibaren ticari bankacılık sektöründe hızlı bir konsolidasyon süreci
görülmektedir. Özelleştime programları dahilinde kamuya ait altı bankanın satışı tamamlanmış
bulunmaktadır. Ticari bankalar arasındaki birleşmeler neticesinde beş büyük banka bugün
pazarın yaklaşık % 80’ine hakim durumdadır. Devlet; Yunanistan Ulusal Bankasındaki (NBG)
hisselerinin önemli bir bölümünü özel sektöre devretmiş büyük bankalar içinde yer alan Emporiki
Bankasının tamamını (Çoğunluk hissesini Fransız Crédit Agricole almıştır) özelleştirmiştir. Alpha
Bank, EFG Eurobank ve Piraeus Bankası Yunanistan’daki diğer 3 büyük bankadır. Ülke
genelinde en fazla şubesi olan kamuya ait Yunanistan Ziraat Bankasının sektördeki pozisyonu
önemini korumaktadır.
Bankacılık sektörü son dönemlerde dışa açılmaya, özellikle Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa’daki
faaliyetlerini genişletmeye başlamıştır. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı bu bölgelerde pazarın %
20’sinin Yunan Bankaları tarafından kontrol edildiğini ifade etmektedir. 2006 yılı Nisan ayında
gerçekleşen Finansbank – NBG ortaklığı gerek rakamın büyüklüğü gerekse Yunanistan’ın yurt
52
dışında yaptığı yatırımlar açısından rekor seviyedeki tutarı ile ilk sırada yer almaktadır.
Finansbank – NBG ortaklığında NBG tarafından Türkiye’ye 2.9 Milyar Dolarlık bir sermaye
transferi gerçekleşmiştir. Bu rakam Yunanistan’ın tarihinde yurt dışına ihraç ettiği en büyük
sermaye özelliği taşımaktadır.
Bankalar yatırım bankacılığı, ortak fonlar, leasing, sigorta, komisyonculuk ve kredi kartlarıyla
iştigal eden iştirakleri ile faaliyetlerini gerek Yunanistan gerekse dış pazarda genişletmeye devam
etmektedir.
Yunan Bankalar Birliği verilerine göre (http://www.hba.gr/English/) NBG Türkiye ile birlikte 13
ülkede faaliyet göstermekte olup Sırbistan ve Bulgaristan’da sırasıyla 204 ve 173 şubeye
sahiptir. Emporiki Bankası 6, Alpha Bank 7, Piraeus Bankası 9, Eurobank ise 7 ülkede
faaliyettedir.
8 Yunan Bankasının 2007 sonunda Balkan coğrafyasında 2000’e yakın şubesi bulunmaktadır.
Yakın gelecekte Balkanlardaki her üç banka şubesinden bir tanesinin Yunan Bankalarından
birisinin olacağı öngörülmektedir.
Euro’ya geçiş sonrasında faiz politikalarının AB Merkez Bankası tarafından tespit edilmesi
neticesinde para birliğine dahil olan ülkelerdeki tüzel ve gerçek kişiler kendi ülkelerindeymiş gibi
Yunan Bankalarından kredi kullanabilmektedir. Bu olanak bankaların karlılıklarını müspet yönde
etkilemeye devam etmektedir. Buna mukabil aşırı istihdamdan kaynaklanan maliyetlerin karlılığa
etkisi menfi yöndedir.
Son dönemlerde bazı AB üyesi ülkelerdeki bankalar da Yunanistan pazarına ilgi duymaya
başlamıştır. Deutsche Bank’ın, EFG Eurobank’da ve Credit Agricole Indo Suez’in de Ticaret
Bankasında yaklaşık % 10’luk payları bulunmaktadır.
4.6.4 Sigortacılık
Yunanistan sigorta piyasası diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha küçüktür. 2004 yılında toplam
prim değeri GSYİH’nin % 2.2’sine tekabül eden 4.5 milyar € tutarına ulaşmıştır. Yunanistan
sigortacılık sektörünün toplam prim değeri AB toplamının % 0.5’ini oluşturmaktadır. Kişi başına
düşen prim miktarı 2003 yılında 294 €’dan 2004 yılında 328 €’ya yükselmiştir. Genel sigortacılık
hizmetleri içinde hayat sigortası oranı 1998 yılından itibaren her yıl önemli artış göstermektedir.
Sektördeki yeniden yapılanma sürecinde 2001 yılı sonunda endüstri derneğine kayıtlı sigorta
şirketi sayısı 183’ten 107’ye düşmüştür. Sigorta şirketlerinin 73’ü yerel, 34’ü ise yabancı
sermayelidir. Pazar araştırmacıları bu sayının on yılda yarıya düşeceğini beklemektedir. Sigorta
Şirketleri Derneği verilerine göre ilk 5 şirket piyasanın % 60’ına ve ilk 10 şirket % 80’ine hakim
durumdadır.
4.7 ENERJİ
Yunanistan toplam enerji ihtiyacının yaklaşık % 70’i ithal etmekte olup, enerji alanında dışa
bağımlı bir ülke konumundadır. Bu nedenle enerji sektörü dış ekonomik ve ticari ilişkilerinde
zemin kazanma arzusunda olduğu bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerji ihtiyacı istikrarlı
bir şekilde artmaya devam etmekle birlikte kişi başına tüketim açısından AB içinde son sıralarda
yer almaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Yunanistan’ın 1990-2000 yılları arasındaki
ihtiyacının yılda ortalama % 2.6 oranında arttığını, 20022010 yılları arasındaki artış oranının ise % 4 civarında Enerji Tüketimi
1999
2015
olmasının beklendiğini ifade etmektedir.
% 58
% 45
Yunanistan’ın enerji üretim kaynakları sınırlıdır.Tüm enerji Petrol
Linyit
%
32
%
30
ihtiyacının % 60.5’lik kısmı petrol, % 7.1’lik kısmı ise doğalgaz
ile karşılanmakta, bunun da hemen tamamı ithal edilmektedir. Doğalgaz
%5
% 19
Petrol ithalatı İran, S.Arabistan, Rusya, Libya ve Mısır’dan, Hidroelektrik
%1
%1
doğalgaz ithalatı ise sırasıyla % 80 ve % 20 oranlarında Diğer
%4
%5
olmak üzere Rusya ve Cezayir’den yapılmaktadır. Son
dönemlerde özellikle doğalgaz konusunda yeni arz kaynakları arayışları devam etmekte olup bu
çerçevede Azerbaycan ve İran’la anlaşma imzalanmıştır.
53
Yunanistan’ın ciddi linyit rezervleri bulunmakta ve devlete ait elektrik şirketi (DEI) bunu elektrik
üretimi için kullanmaktadır. Toplam elektrik üretiminin yarısından fazlası için linyit kullanılmaktadır.
Petrol bağımlılığının azaltılması için linyit kullanımını artırma düşüncesi hem hava kirliliği kaygısı
hem de KYOTO protokolü yükümlülükleri nedeniyle uygulamaya geçmemiştir. Ancak buna
rağmen ülkedeki elektrik üretiminin yarısından fazlası hala bu yolla yapılmaktadır. Hükümet enerji
ihtiyacının karşılanmasında doğalgaza öncelik verme yolunu seçmiştir. IEA 2010 sonunda
doğalgaz kullanımının % 17.3 olacağını tahmin etmektedir. Öte yandan ülkenin deprem
kuşağında yer alması ve yoğun sismik hareketler nedeniyle nükleer santral yapımı gündeme
getirilmemektedir.
Enerji sektöründe geç de olsa özel şirketlerin faaliyet göstermesine izin verilmiştir. Bu bağlamda
Viotia ve Selanik yakınlarında özel sektöre ait iki yeni santral elektrik üretimine başlamıştır. Ancak
DEI pazarın hala tartışmasız en büyüğü olma özelliğini korumakta, elektrik arzının % 97’sini tek
başına sağlamaktadır. Özel şirketler aynı zamanda doğalgaz tedariği yapabilmektedir. Ancak hem
elektrik hem de doğalgazın DEI ve DEPA’ya satılması gerekmektedir. Sadece üretim veya
tedarikçilik yapan ve dağıtım yapması mümkün olmayan özel şirketlerin devlete ait bu şirketlerle
rekabet etmesi mümkün değildir.
AB’nin 2001 yılında yayınladığı direktife göre 2010 yılına kadar elektrik ihtiyacının % 20’sinin,
2020 yılına kadar da tüm enerji ihtiyacının % 20’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi
gerekmektedir. Bu alanda yatırım yapmakta geç kalan Yunanistan’da 2010 yılı sonu itibariyle
elektrik üretiminin % 12’sinin yenilenebilir enerji kaynaklarından yapılacağı tahmin edilmektedir.
Kalkınma Bakanlığı petrol, doğalgaz ve elektrik sektörlerinde 2010 yılına kadar 2.5 Milyar €’luk
kısmı yenilenebilir enerji projeleri olmak üzere enerji sektörüne 4,5 milyar € yatırım
planlamaktadır.
2007 Kasımında her iki ülkenin Başbakanlarının katılımı ile açılan Türkiye-Yunanistan doğalgaz
enterkonnektörü ve 26 Temmuz 2007’de imzalanan Türkiye-Yunanistan-İtalya arasındaki
doğalgaz ulaştırmasına ilişkin anlaşma Yunanistan’ın üzerinde önemle durduğu projelerdir.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki doğalgaz boru hattı Karacabey ile Gümülcine’yi birbirine
bağlamaktadır. 285 km uzunluğundaki hattan doğalgaz transferine 2008 kasımında yine her iki
ülkenin başbakanlarının katılımı ile başlanmıştır.
Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aşamada yılda 2.5
milyar m3 doğalgaz sevkedilmesi, 2012 sonunda tamamlanması beklenen ve denizaltından
geçecek olan Yunanistan-İtalya boru hattından ise yılda 8.8 milyar m3 doğalgaz aktarılması
öngörülmektedir. Uzun dönemde Şah Deniz Projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede
planlanan Türkiye’nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan’a aktarılmasıdır. Türkiye,
Yunanistan, İtalya ve Azerbaycan arasında yapılması beklenen anlaşma ile Yunanistan
doğalgazda en önemli tedarikçi durumundaki Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmayı
hedeflemektedir.
2007 Martında Yunanistan, Rusya ve Bulgaristan arasında imzalanan Burgaz-Dedeağaç Petrol
Projesi ülkenin enerji kaynaklarını çeşitlendirme politikası için önemli anlaşmalardan bir tanesidir.
Enerji İstatistikleri
2004
2005
2006
2007
2008
Enerji Tüketimi ( Milyon Ton Petrol Eşiti)
34
34
34
35
36
Kişi Başı Enerji Tüketimi ( Kg Petrol Eşiti)
3,092
3,076
3,135
3,198
3,257
Elektrik Tüketimi ( Milyar kw)
53
54
56
57
59
Kişi Başı Elektrik Tüketimi (kw)
4,824
4,947
5,077
5,226
5,363
Doğal Gaz Tüketimi (Milyon m3)
2,684
2,840
3,310
3,710
4,076
Kaynak : Dünya Bankası
54
4.8 DOĞAL KAYNAKLAR ve MADENCİLİK
Dağlık coğrafi yapısı nedeniyle Yunanistan’da toprakların yaklaşık % 25’inde ekim
yapıbilmektedir. Ekili arazinin yarısına yakın bölümü daha çok keçi ve koyunların otlamasına
elverişli çayırlardır.
Resmi kayıtlarda ülkenin % 22’lik bölümünün ormanlarla kaplı olduğu iddia edilmekte ancak
yapılan çalışmalar son yıllarda sıkça rastlanan orman yangınları nedeniyle bu oranın % 17’lere
düştüğünü göstermiştir.
Madencilik sektörünün enerji ve imalat sektörü içinde değerlendirilmesi nedeniyle GSMH içindeki
payı net olarak hesaplanamamaktadır. Ancak geçmişte bu oranın % 1’in altında olduğu dikkate
alındığında ve sektörde önemli bir gelişme ve büyüme olmadığı için payın yine % 1’lerin altında
olduğu genel olarak kabul görmektedir.
Çeşitlilik sınırlı olmakla beraber Yunanistan bazı madenlerde öne çıkmaktadır. Perlit, bentonit,
puzolan (lav) ve sünger taşında dünyanın en büyük tedarikçisi konumundadır.
Demir cevheri ve boksit madenleri (500 Milyon ton rezerv) öne çıkan diğer madenlerdir.
Almanya’dan sonra Avrupa’nın en büyük linyit üreticisi Yunanistan’dır. Başta alüminyum olmak
üzere krom, bakır ve uranyum
rezervlerinin maliyetler nedeniyle ekonomik
olmadığı
düşünülmektedir. Linyit, kurşun, magnezit ve tuz diğer maden kaynaklardır.
Megapoli’de kömür, Siderokastro’da altın ve gümüş, Lavrion’da gümüş ve Thasos’da çinko
madenleri çalışmakta olan madenlerdir.
4.9 PARA ve SERMAYE PİYASALARI
Yunanistan Menkul Kıymetler Borsasında ( Athex) Gelişmeler (2008)
Aylar
Endeks Değeri
Aralık 2007’ye
Göre Değişim (%)
Bir Önceki Aya
Göre Değişim (%)
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
4363
4133
3986
4214
4176
3440
3395
3293
2857
2060
1913
1786
-15.8
-20.2
-23.0
-18.6
-19.4
-33.6
-34.5
-36.4
-44.8
-60.2
-63.1
-65.5
-15.8
-5.3
-3.6
5.7
-0.9
-17.6
-1.3
-3.0
-13.2
-27.9
-7.1
- 6.6
Kaynak : Yunanistan Merkez Bankası
Not : Yunanistan’ın Avrupa Para Birliğine dahil olması nedeniyle para piyasalarına ilişkin para
arzı, kredi ve mevduat faizi gibi veriler Avrupa Merkez Bankasınca açıklanmaktadır.
Euro Bölgesinde Parasal Büyüklükler (Milyar Euro)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Dolaşımdaki Para
397.9
468.4
532.8
592.2
638.5
657.1
Gecelik Faiz
2329.2
2480.5
2946.8
3164.3
3262.0
3,220.1
M1
2727.1
2948.9
3479.6
3756.5
3900.5
3,877.2
M2
5295.8
5632.2
6152.9
6728.4
7425.1
7,825.1
M3
6178.7
6568.2
7116.8
7789.7
8685.1
9,190.9
55
Para Piyasalarında Faiz Oranları (%)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Gecelik Faiz
2.32
2.05
2.09
2.83
3.87
3.15
1 Aylık Vade
2.35
2.08
2.14
2.94
4.08
3.84
3 Aylık Vade
2.33
2.11
2.18
3.08
4.28
4.24
6 Aylık Vade
2.31
2.15
2.23
3.23
4.35
4.29
12 Aylık vade
2.34
2.27
2.33
3.44
4.45
4.35
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2.34
2.82
3.37
4.27
...
2.27
2.87
3.37
4.25
...
2.33
2.65
2.92
3.59
4.14
3.44
3.58
3.72
4.07
4.42
4.45
4.21
4.34
4.50
4.81
4.35
4.12
4.65
5.09
5.52
Yunan Tahvillerinin Getirisi (%)
1 Yıllık
3 Yıllık
5 Yıllık
10 Yıllık
32 Yıllık
4.10 ÖZELLEŞTİRME
Dünyada 1990’lı yıllarda başlayan özelleştirme çalışmaları, kamu kurumları ve işletmelerinin
yaşadığı rekabet sorunları ve genel olarak devletin rolünün sınırlandırılmasında bir çözüm olarak
görülmüştür. Günümüzde bu tempo yavaşlayarak da olsa liberalleşen bütün ekonomilerde devam
etmektedir.
Yunanistan’daki Özelleştirme sürecini uluslararası gelişmeler ve Avrupa ile yürürlükte olan
Ekonomik ve Parasal Birlik çerçevesinde uygulanan ortak politikalar zorunlu kılmıştır. Yapılan
özelleştirmeler, genel olarak KİT’lerin özel sektöre satılması, ancak aynı zamanda kamunun
kontrolünün azalmaması yönünde gerçekleştirilmiştir. Diğer bir ifadeyle, Yunanistan bir taraftan
özelleştirmeye sıcak bakarken, diğer taraftan ekonominin kontrolünü de elden bırakmamaya
gayret etmektedir.
Dünyada kabul gören uygulamalara göre; özelleştirme sadece, rekabet ortamında faaliyet
gösteren kamu işletmelerinin mülkiyetinin veya yönetiminin devletten özel sektöre transferi
şeklinde (hisse devri, özel sektöre satış veya açık artırma şeklinde satış) gerçekleşiyor ise de, bu
tür özelleştirmelerin başarılı olma şansı da oldukça düşüktür. Özelleştirme öncesi öncelikle
kurumsal yapının teşekkül ettirilmesi ve serbest piyasa ekonomisinin tüm dinamiklerinin (maliye
politikası, dış ticaret politikası, döviz politikası vs.) istikrarlı olarak çalışması önem arzetmektedir.
Pazarın kurumsal açıdan serbest kılınması da bir anlamda özelleştirmeye yakın bir uygulamadır,
çünkü bu uygulama ile daha önce sadece devlet tarafından gerçekleştirilen belirli faaliyetlerin özel
sektör tarafından da yapılmasına imkan tanınmaktadır.
Kısmi özelleştirmenin en modern şekli kamu faaliyetlerinin mutat (konvansiyonel) devridir.
Yunanistan’da genel olarak borsa aracılığıyla hisse senetleri transferi (azınlık hisseleri paketi arzı)
yolu ve ‘stratejik yatırımcı’ (mülkiyet
devri olmaksızın, sadece yönetimin devri) yoluyla
özelleştirmeye gidilmiştir.
Yaşadığımız globalleşme çağında Yunanistan’ın da uluslararası gelişmelerden etkilenmesi
kaçınılmaz olmuştur. Yunanistan’ın eurozone’a girişi, önceden elde etmiş olduğu kalkınma
sürecini, AB yardımları sayesinde ikiye katlamasını ve dolayısıyla yapısal açıdan çehre
değiştirmesini sağlamıştır. Zaten AB’nin Ekonomik ve Parasal Birlik hedefini belirleyen Maastricht
Anlaşmasının ve Maastricht Kriterlerinin hedefi de bu olmuştur.
56
Bu çerçevede, özelleştirme süreci Yunanistan’a Avrupa tarafından ‘dayatılmıştır’ ve çıkar
çatışmalarının meydana geldiği başlıca alan olmuştur. Özelleştirme süreci uygulanırken, aynı
zamanda rekabet ile üretimin artışı, kamu borçlarının azaltılması, işsizliğin önlenmesi ve sosyal
eşitsizliklerin giderilmesinin yanısıra, en önemli hedef olan ülkenin kalkınması göz önünde
bulundurulmalıdır. Ayrıca teorik olarak özelleştirme, ekonomik hayatın ilgili sektörlerini düzenleyici
bir rol oynamaktadır. Fakat Yunanistan’da şu ana kadar yapılan uygulamaların, pratikte ekonomik
hayata canlılık vermek yerine, genelde hükümetin öncelikli ihtiyaçlarını sübvanse etmek amacına
yönelik olarak, bütçenin günü birlik hedeflerini karşılamada kullanılmıştır.
Yunanistan’da özelleştirme ile ilgili ilk ciddi girişimler 1991 yılında çıkarılan 2000/91 sayılı
Özelleştirme Kanunu çerçevesinde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. 1991 – 1999 yılları arasında
Kalkınma Bakanlığı’na bağlı Özelleştirme Sekreterliği adı altında hizmet veren idare, 1999 – 2002
yılları arasında Ekonomi Bakanlığına bağlanarak Özelleştirme Dairesi adı altında hizmet vermiş,
2002 yılından sonra ise, yine Ekonomi Bakanlığı bünyesinde yeniden örgütlenerek faaliyetine
devam etmiştir.
Ancak, 1991 – 1998 yılları arasında sistemli bir özelleştirme programı uygulamak mümkün
olmamıştır.
1991 yılında yürürlüğe giren özelleştirme kanununun yeterli olmaması nedeniyle 2002 yılında
revizyona gidilmeye karar verilmiş, ancak yapılan kapsamlı değişiklikler sonucunda ortaya, önceki
kanunu fiilen iptal eden, yepyeni bir kanun çıkmıştır. Söz konusu kanun 2002 yılından sonraki
özelleştirme çalışmalarına ivme kazandırmıştır.
Yunanistan Özelleştirme Kurumundan temin edilen bilgilere göre 1994 – 2004 yılları arasında
geçen 10 senelik süre içerisinde başta bankalar ve önemli tersaneler olmak üzere toplam 19
Milyar Euro tutarında özelleştirme gerçekleştirilmiştir. Sadece Mart 2004 – Mart 2006 döneminde
gerçekleştirilen özelleştirme tutarı ise 4.2 Milyar Euro’dur. 2004 yılı Mart ayında iktidara gelen
Karamanlis hükümeti ile hızlanan özelleştirme programından yılda ortalama olarak toplam
GSMH’nın % 2.2’si oranında bir gelir öngörülmektedir. Halen hükümetin özelleştirme programında
olan önemli kuruluşlar ise Emporiki Bank, Atina Havaalanı, DEPA (Doğal Gaz Kurumu), Liman
Arazileri ve Turizm İşletmeleri bulunmaktadır.
Yunan ekonomisine katkıda bulunmak ve Yunan vatandaşlarının refahını arttırmak için, son
yıllarda başlatılan özelleştirme faaliyetleri belli bir ivme kazanarak devam etmektedir. Özelleştirme
süreci boyunca, azami ekonomik faydanın sağlanması için, öncelikle özelleştirilecek olan kamu
teşekkülünün değeri tespit edilmektedir. Böylece daha iyi ekonomik sonuç elde edilmekte ve
baskı altında satış işlemlerinden kaçınılmaktadır. Bu yaklaşım çerçevesinde 2004-2005
döneminde bir dizi özelleştirilme gerçekleştirilmiş ve özelleştirme faliyetleri sonunda 2.9 Milyar
Euro gelir elde edilmiştir. Özellikle:

Ağustos 2004’de Hellenic Petroleum S.A. (ELPE)’nin devletin stratejik ortağı olan
PANEUROPEAN şirketine 192 milyon euro karşılığında % 8.21 oranında hissesi satılmıştır.

Kasım 2004’de Yunan Devleti National Bank’ın % 7.46’lık anasermaye payını Yunanistan’da
ve yurt dışındaki kurumsal yatırımcılara arz etmiştir. Söz konusu işlem 2004 yılının Atina
Borsasındaki en büyük işlemini ve teklif defteri aracılığıyla sunulan ikinci büyük arzı teşkil
etmiştir. Bu işlem sonucunda devlet 562 milyon gelir elde etmiştir.

Temmuz 2005’de OPAP (Futbol Oyunları Bahis Kurumu)’nun %16.44’lık devlet hissesi
Yunanistan ve yurt dışına kombineli arz ile sunulmuştur. Yunan devleti söz konusu satıştan,
özelleştirme programı dahilinde elde ettiği en yüksek gelir olan 1.266 milyon euro elde
etmiştir.

Eylül 2005 tarihinde Yunan Telekomünikasyon Kurumu (OTE)’nin Yunan devletine ait olan
%10 oranındaki hissesi Yunanistan ve yurt dışındaki kurumsal yatırımcılara arz edilmiştir.
Elde edilen gelir ise 835 milyon euro tutarında gerçekleşmiştir.
Yukarıda detayları verilen özelleştirme projeleri haricinde önümüzdeki dönemde yapılması
planlanan özelleştirme projeleri de aşağıdaki gibidir:
57
Yunan Devletine ait olan ve Yunan Turizm Kalkınma şirketince idare edilen önemli mülklerin
değerlendirilmesi. Özellikle, değerlendirme süreci başlatılan belli başlı turistik ve işletme
birimleri şunlardır: İrinis ve Filias Stadyumu Marinası, Korfu Adası Gazinosu, Rodos Afantou
bölgesindeki golf arazisi, Attika Anavissos bölgesindeki tuzla ve Mora’daki Vitina Ksenia,
Taşoz Limanı, Skiathos Limanı ve Tsangarada Limanı tuzlaları.
Yunan Posta Kurumu ELTA’nın yan şirketi olan Tahymetafores A.E. (Kurye Şirketi) için
stratejik partner arayışı.
Ayrıca, Pire ve Selanik Liman işletmeleri özel sektöre devredilmesi ihalesi başarı ile
sonuçlanmıştır. Özelleştirme programının, kamu ile özel sektör işletmelerinin işbirliğini düzenleyen
yeni kanunla daha büyük hız kazanacağı düşünülmektedir.

2004 – 2008 Arasında Yunanistan’da Gerçekleştirilen Başlıca Özelleştirmeler
ŞİRKET
ÖZELLEŞTİRME
ORANI
TARİH
GELİR
(Milyon Euro)
Hellenic Petroleum Group
% 8.21
Ağustos 2004
192
National Bank of Greece
% 7.46
Kasım 2004
562
OPAP S.A. (Hellenic Organization of Football Prognostics
% 16.44
Temmuz 2005
1,266
% 10
Eylül 2005
835
--
Şubat 2006
400
ATE Bank
% 7.18
Mayıs 2006
328
TT Bank (Greek Postal Savings Bank)
% 34.84
Mayıs 2006
612
% 11
Ağustos 2006
364
% 10.70
Haziran 2007
1,122
% 20
Temmuz 2007
510
OTE ( Hellenic Telecommunication Group)
% 20
Mayıs 2008
431
Olympic Havayolları (*)
% 100
Mart 2009
175
Emporiki Bank
TOPLAM
6,658
(*) Özelleştirme parlamentoda onay sürecindedir.
Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, Yunanistan’da özelleştirme
faaliyetlerinin yoğunlaştığı 1998 - 2006 yılları arasındaki 8 yıllık sürede yıllık ortalama 2.5 Milyar
Euro’luk özelleştirme gerçekleştirilmiştir. Mevcut uygulamalara göre özelleştirme uygulamaları
genelde kurum toplam varlıklarının belirli oranlarını özelleştirmek suretiyle gerçekleşmekte, bir
kaç kurum dışında %100 özelleştirilen kurum bulunmamaktadır. Tablodan da görüldüğü gibi,
2004-2008 yılları arasında 6.658 Milyar Euroluk özelleştirme geliri elde edilmiştir.
DEPA, Selanik Su ve Kanalizasyon İşletmesi, Mont Parnes Kumarhanesi için yatırımcı arayan
Yunanistan’da Ekonomi Bakanlığı yetkilileri 2009 yılında 1 Milyar Euro özelleştirme geliri
hedeflemektedir.
Özelleştirilen kurumların özelleştirilme oranının % 50’nin altında olduğu görülmektedir.
Yunanistan pazar ekonomisi uygulayan 26 yıllık bir AB üyesi olmasına rağmen, ekonominin
kontrölünü devlet elinde bulundurmak istemekte ve uluslararası çevrelerde açıkça
söylenmemekle birlikte ekonomiyi tamamen serbest piyasa ekonomisinin kurallarına terk
etmekten kaçınmaktadır
.
58
4.11 EKONOMİYİ ETKİLEYEN veya KAMUOYUNDA TARTIŞILAN OLAYLAR
Ocak 2007

Ekonomi Bakanı Yorgos Alogoskufis özelleştirme kapsamında yeni kanunların çıkarılacağını
açıkladı.
Meclis’te Anayasa’nın özel üniversite kuruluşuna ilişkin 16. madde görüşüldü. Öğrenciler
protesto yürüyüşleri ve derslere katılmama eylemleri gerçekleştirdi.
3 büyük sigorta kurumunun 2007 yılındaki toplam açığının 2 milyar Euro’yu aşacağı bildirildi.
Ekonomi Bakanı Alogoskufis yeni ihracat stratejisini açıkladı.
Yunanistan’daki yabancı yatırımlar 2006 Ocak – Kasım döneminde 4 milyar Euro’ya ulaştı.
Yunanistan’da kayıt dışı ekonominin 52 milyar Euro tutarında olduğu tahmin edildi.
Şubat 2007

Çevre ve İskan Bakanlığı Alternatif Enerji Kaynaklarına yönelik planı açıkladı.
Türk azınlığını ziyaret eden Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni, Türk azınlık mensuplarının artık
devlet memurluğuna tayin olabileceği açıkladı.
Ekonomi Bakanlığı vergi kaçakçılığı ile mücadele başlatılacağını açıkladı.
Yunan Ekonomi Bakanı büyük bir işadamları heyeti ile birlikte Hindistan’a ziyaret düzenledi.
Hükümet ücretlilere %3.5, emeklilere %4 oranında zam yapacağını açıkladı.
Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Birleşik Arap Emirliklerini ziyaret etti. Ekonomik ilişkileri
geliştirme amaçlı ziyarette önemli işbirliği anlaşmaları imzalandı.
Üniversitelerde özelleştirmeye karşı tepkiler ve olaylar büyüdü.
2006 için yapılan açıklamaya göre, cari işlemler açığı GSYiH’nın %12.1 oranına yükselmiştir.
Erten seçim tartışmaları gündeme geldi.
Mart 2007

Sigorta Kurumlarının yüksek fiyattan tahvil satın aldığı haberi skandal yarattı ve hükümeti zor
durumda bıraktı. Sandıkların borsada hisse alım – satımları, yabancı fon şirketleri ile ilişkileri,
off-shore şirketlerinin işe karıştığı anlaşıldı. Tartışma meclise taşındı.
Burgaz-Dedeağaç petrol boru hattının inşası için Rusya Başkanı Putin Atina’yı ziyaret etti ve
iki ülke arasında anlaşma imzaladı. Aynı zamanda, Rusya’dan zırhlı tank alımı hakkında
anlaşma imzalandı. Putin ile birlikte gelen Rus işadamları heyeti Yunanlı işadamları ile işbirliği
imkanlarını araştırdı.
Fener Patrikhanesi ile Yunanistan Başpiskoposluğu arasında gerilim yaşandı.
Nisan 2007

Sandıkların tahvil skandalı gündemi meşgul etmeye devam etti. Morgan Stanley şirketinin
skandala karıştığı ortaya çıktı.
Mart ayında enflasyonun %2.6’ya gerilediği açıklandı.
Rus şirketi Gazprom’un başkanının Atina ziyareti AB’yi endişelendirdi. Komisyon tekel
oluşturulmaması konusunda Yunanistan’ı uyardı.
Genelkurmay Başkanı Büyükanıt Selanik’i ziyaret etti. Balkan ülkeleri toplantısı için gelen
Büyükanıt Ege’de silahsızlanma konusunda önerilerde bulundu. Ankara – Atina arasında
büyük görüş ayrılıklarının olduğu anlaşıldı.
Makedonya’nın isim konusu yine gündemi meşgul etti. ABD Yunanistan’a isim konusunda
baskı uyguluyor.
Mayıs 2007

Tahvil skandalından dolayı Çalışma Bakanı Savas Tsituridis istifa etmek zorunda kaldı.
İlk 3 aylık büyüme oranının % 4 olduğu açıklandı.
Maliyeden sorumlu AB Komisyon üyesi Almunia, Yunanistan’ın 2004’den beri süren mali
denetimden çıktığını açıkladı.
59
Haziran 2007

Tahvil skandalı ile ilgili soruşturmalar Haziran ayında da devam etti.
Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Ortadoğu’yu ziyaret etti.
Alternatif turizmin geliştirilmesi için Yunanistan’ın Makedonya – Trakya bölgelerine 25 milyon
Euro verileceği açıklandı. 2007-2013 döneminde ise bu bölgelere 4.17 milyar Euro verilmesi
planlanıyor.
Başpiskopoz Hristodulos’un ileri aşamada kanser hastası olduğu açıklandı.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Konseyi İstanbul’da toplandı. Karamanlis – Erdoğan görüşme
gerçekleştirdiler.
Haziran ayı sonunda Yunanistan’da aşırı sıcaklar ve büyük yangınlar yaşandı.
Temmuz 2007

Yunan limanlarındaki projelere 2.5 milyar Euro tahsis edileceği açıklandı.
Erken seçim hazırlıkları başladı.
Yunanistan’ın değişik bölgelerindeki yangınlar can kaybına neden oldu.
Ağustos 2007

Mora yarımadasında otoban çalışmaları başladı.
Yunan Dışişleri Bakanlığı ‘ekonomi diplomasisi’ni geliştirmek amacıyla, 5 büyük meslek
kuruluşu ile anlaşmalar imzaladı.
Hükümet genel seçimlerin 16 Eylül’de gerçekleştirileceğini açıkladı.
Atina ve Mora yarımadasında çok büyük yangınlar meydana geldi. Mora’da köyler yerle bir
oldu, ölü sayısı 60’ın üzerine çıktı. Olimpiyat Oyunlarının başlatıldığı Antik Olimpia kenti büyük
hasar gördü.
Eylül 2007

AB yangınlardan hasar gören yerlere yardım gönderdi. Birçok önde gelen işadamı ve şirketler
bağışlarda bulundu, hükümet çok büyük yardım paketleri duyurusunda bulundu.
Türkiye’den Yunanistan’a doğalgaz akışının başladığı bildirildi.
Selanik Uluslararası Fuarı her yıl olduğu gibi yine büyük ilgi gördü.
16 Eylül’de yapılan genel seçimlerden YDP kan kaybıyla da olsa yine birinci parti seçildi ve
152 milletvekili ile hükümeti kurdu.
Pasok Partisinde seçimlerdeki hezimetten dolayı ‘iç savaş’ başladı. Yorgo Papandreu’nun
başkanlığı tehlikeye girdi, Evangelos Venizelos parti başkanlığına aday olduğunu açıkladı.
AB Komisyonu Olympic Havayollarının çok büyük zarar ettiğini ve bir an önce tasfiye edilmesi
gerektiğini bildirdi.
Ekim 2007

Hükümet limanları özelleştirme kararı aldı.
Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni Bölgesel İşbirliği Forumuna katılmak üzere Ankara’ya gitti.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile kısa bir görüşme yaptı.
Kasım 2007

Ortaokul ve liselere getirilmeye çalışan değişikliklere tepki gösteren öğrencilerin derslere
katılmama eylemleri ve yürüyüşler gerçekleştirildi.
Ekim ayı enflasyonu %3.1 olarak açıklandı.
Girit adasının Zoniana köyünde uyuşturucu yetiştiricileri ile polis çatıştı, bir polis ağır
yaralandı. Hükümetin bölgede hakimiyet kuramaması ve çok geniş çaplı uyuşturucu
yetiştilmesine göz yumduğu meydana çıktı.
Pasok partisinin başkanlık seçimlerinde Papandreu tekrar başkanlığa seçildi.
Erdoğan ile Karamanlis Dedeağaç’ta doğalgaz boru hattının açılışını gerçekleştirdiler.
Sigortalar Kanununda yapılması planlanan değişiklikler görüşülmeye başlandı.
60
Aralık 2007

Yunanistan’ın en büyük firmalarından 3’ünün süt satışında kartel oluşturduğu meydana çıktı, 3
şirket çok büyük para cezalarına çarptırıldı.
Türkiye Dışişleri Bakanı Ali Babacan Atina’yı ziyaret etti. Beraberinde büyük bir işadamları
heyeti ile geldiği ziyarette, DEİK ile Yunan Sanayicileri Birliği SEV arasında bir Türk-Yunan
İşbirliği Konseyi anlaşması imzalandı.
Babacan’ın Gümülcine’ye yaptığı ziyaret ve orada yaşayan azınlığa ‘Türk azınlığı’ olarak hitap
etmesi Yunan kamuoyunda tepkilere yol açtı.
Çalışma Bakanı Manginas’ın kendi evinde sigortasız göçmen işçi çalıştırdığı ortaya çıktı,
bakan yoğun baskılara dayanamayıp istifa etmek zorunda kaldı.
Kültür Bakanlığı Genel Sekreteri ve Başbakan Karamanlis’in yakın arkadaşı olduğu bilinen
Hristos Zahopulos intihar teşebbüsünde bulundu.
Ocak 2008

Başpiskopoz Hristodoulos vefat etti.
Kültür Bakanlığı Eski Genel Sekreteri Hristos Zahopoulos’un intihar teşebbüsü yeni bir
skandalın patlak vermesine neden oldu. Skandala adı karışan Yeni Demokrasi Partisi
Milletvekili Kostas Koukodimos istifa etti.
Başbakan Karamanlis 50 yıldan sonra ilk kez Ankara’yı ziyaret eden başbakan oldu.
Şubat 2008

Ilımlı görüşleri ile tanınan İeronimos Yunanistan Başpiskoposluğuna seçildi.
Syriza (Sol İttifak) Partisi Başkanlığına Aleksis Tsipras %70.4 oranında oy alarak seçildi.
Makedonya’nın yeni ismi hakkında BM özel arabulucusu Mathew Nimits yeni girişimlerde
bulundu.
Mart 2008

Sigorta Sandıkları yasasının oylaması esnasında sendikalar tarafından çok büyük yürüyüş ve
protestolar, grevler yapıldı. Yunan Elektrik Kurumu çalışanlarının yaptığı grev sonucunda
günlerce birçok bölge elektrik kesintisine uğradı.
Nisan 2008

Yunanistan Makedonya’nın NATO üyeliğine veto koydu.
Yunan Milli Halter Ekibinde doping skandalı meydana geldi. 11 milli atletin dopingli olduğu
tespit edildi. Milli takım antrenörü istifa etti.
BM Genel Sekreterliği kararıyla Yunanistan Hava Kirliliği Ticareti Sisteminden 3 ay boyunca
men edildi. Ülke Kioto Protokolünde yer alan 141 ülke içinde ceza alarak men edilen tek ülke
oldu.
Atina’ya resmi ziyaret gerçekleştiren Rus Başkanı Putin ile Yunan Başbakan Karamanlis
arasında South Stream doğalgaz boru hattı anlaşması imzalandı.
Mayıs 2008

Yunan Milli Telefon Kurumu OTE’nin % 20’si Alman Deutsche Telekom tarafından satın alındı.
Yüksek miktarda ayçiçek yağına madeni yağ bulaştığı tespit edilerek piyasadan toplatıldı.
Haziran 2008

Eski Başbakan Simitis Pasok partisi meclis grubundan ihraç edildi.
Yunanistan’a resmi ziyaret gerçekleştiren Fransa Başkanı Nikola Sarkozy Makedonya’nın ismi
konusunda Yunanistan’ı desteklediğini açıkladı.
Gerek hükümetin gerekse anamuhalefet partisi Pasok’un adının karıştığı Siemens skandalı
patlak verdi. Siemens şirketinin zamanında Pasok hükümetine ve yakın zamanlarda Nea
Dimokratia hükümetine rüşvet verdiği ortaya çıktı.
61
Temmuz 2008

Rodos’ta beş gün boyunca süren yangın 50 bin dönümün üzerinde arazinin yanmasına ve
muazzam ekolojik hasara yol açtı.
Ağustos 2008

Pekin Olimpiyat Oyunlarında Milli Atlet Fani Halkia’nın dopingli olduğu tespit edildi.
Yunanistan sadece iki gümüş ve iki bronz madalya aldı.
Yunan Ekonomi Bakanı Yorgos Alogoskoufis uluslararası ekonomik kriz ve uluslararası
enflasyon artışının bütçeyi etkileyeceğini açıkladı.
Eylül 2008

Aynaroz’da bulunan Vatopedi Manastırı skandalı patlak verdi. Skandala birçok siyaset adamı,
hükümet üst düzey yöneticileri, rahipler ve avukatların adı karıştı. Savcılık araştırma başlattı.
Skandala kendisinin ve noter olan eşinin adı karışan Deniz Ticareti Bakanı Yorgos
Voulgarakis istifa etti.
Ekim 2008

Uluslararası ekonomik kriz patlak verdi. Atina Borsası her gün negatif sonuçla kapanmaya
başladı.
Vatopedi skandalına adı karışan Devlet bakanı Theodoros Rousopoulos yoğun baskılara
dayanamayarak istifa etti.
Vatopedi skandalını araştırmak üzere Mecliste İnceleme Komisyonu kuruldu.
Yapılan kamuoyu yoklamalarında anamuhalefet partisi Pasok 8 yıldan sonra ilk kez Yeni
Demokrasi Partisinin önüne geçti.
Kasım 2008

Nea Dimokratia partisi milletvekili Petros Tatoulis partisine yaptığı yoğun eleştirilerden dolayı
partiden ihraç edildi.
Çin Cumhurbaşkanı Hu Çindao Yunanistan’a resmi ziyaret gerçekleştirdi. Yunanistan ile Çin
arasında imzalanan anlaşma sonucunda Pire limanının işletmeciliği 50 yıllığına Çin devi
Cosco’ya verildi. Ayrıca Yunan Radyo Televizyon Kurumu ERT’in işletmeciliği de CCTV’ye
verildi.
Fener Rum Patrikhanesi Vatopedi Başkeşişi Efrem’in istifasını istedi. Efrem bu talimat üzerine
görevinden uzaklaştı.
Yunan elektrik Kurumu DEİ 244.6 milyon Euro net zararı olduğunu açıkladı.
Aralık 2008

Meclis İnceleme Komisyonuna birçok bakan ve bakan yardımcısı ifade vermek üzere çağırıldı.
6 Aralık akşamı Atina’nın Eksarhia semtinde 16 yaşındaki Aleksis Grigoropoulos polis
tarafından öldürülünce Atina ve birçok Yunan şehrinde öğrencilerin başını çektiği birçok olay
meydana geldi. 15 gün boyunca dinmeyen yürüyüş ve protestolar esnasında özellikle Atina
merkezinde birçok mağaza, banka ve zincir mağaza yakılıp yağmalandı. Hükümet olayların
önüne geçmekte zorlandı.
21 Aralık’ta 2009 yılı bütçesi mecliste onaylandı. Ancak bütçenin Ocak ayında AB
Komisyonunun açıklayacağı tedbirlerden dolayı değişikliğe uğrayacağı açıklandı.
Yapılan kamuoyu yoklamalarında Pasok partisi Nea Dimokratia partisinden %5’in üzerinde
farkla ilk parti olarak yer aldı.
Yunan Hükümetinin borç alma faizi %2.28’e yükselerek rekor kırdı.
62
5. EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER
5.1 GENEL DURUM
1981’de AB’ye katılan Yunanistan 1959 yılından (AB üyeliğine ilk başvuru tarihi) 2004 yılına kadar
geçen 45 yıllık süre içinde nüfusuna göre AB fon ve finansal kaynaklarından en çok istifade eden
ülke konumunda olmuş ve 150 Milyar Dolardan daha fazla yardım almıştır. 2007- 2013 yılları
arasında da AB’nin bölgesel fonlarından 21 Milyar Euro daha verilmesi öngörülmüştür.
Yunanistan’ın dış ticareti 100 Milyar $ ilk kez 2008 yılında geçmiş bulunmaktadır. Son beş yıl
içerisinde AB ile yapılan ticaretin toplam içindeki payı % 54 ila % 59 arasında değişmiştir. 2008
için bu oran yaklaşık % 56 olmuş ve Almanya, İtalya, Rusya, Çin ve Hollanda sırasıyla
Yunanistan’ın ticaretindeki ilk beş ülke olarak yer almıştır. Türkiye bu değerlendirmede 12.sırada
yer almaktadır. Topluluk içi ticaret bu değerlendirmenin dışında tutulduğunda sıralama
değişmekte, Türkiye toplamda Rusya, Çin ve ABD’nin ardından 4.lüğe yükselmektedir.Türkiye
ihracatta ABD’nin hemen arkasından 2.durumda ithalatta ise 4.sırada yer almaktadır.
Yabancı sermaye çekmede başarısız olan Yunanistan özellikle Balkanlar ve güneydoğu
Avrupa’da ciddi yatırım yapmaya devam etmektedir. Yunan Bankalarından NBG’nin Türk
Finansbank’ı almak için ihraç ettiği sermaye Yunanistan tarihinin en büyük yatırımıdır. Yunanistan
Ekonomi Bakanlığı Balkanlardaki Yunan sermayesinin 15 Milyar Euro’ya ulaştığını ifade
etmektedir.
Yunanistan’ın diğer ülkelerle ekonomik ilişkileri geliştirme çabaları “ekonomik diplomasi” ve “enerji
diplomasisi” stratejileri çerçevesinde devam etmektedir. 2006 yılında başlatılan bu girişimlerden
nisbi bir başarı sağlandığı kabul edilmektedir. Sanayi üretiminin iç talebi karşılamaktan uzak
olması, ithalatın ihracatın üç katına yakın olması nedeniyle hükümet arayışlarına devam
etmektedir. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Dışişleri Bakanlarının yaptığı bazı ülke ziyaretlerine
işadamlarından oluşan yaklaşık 100 kişilik heyetler eşlik etmekte ve işbirliği olanaklarının
geliştirilmesi hedeflenmektedir.
AB üyesi Yunanistan gerek Balkanlarda gerekse ekonomik çıkarlarının bulunduğu ülkelerle
ilişkilerini geliştirmeye önem vermektedir. Bu bağlamda öncelikle Balkanlarda aktif olarak faaliyet
göstermektedir.Yunanistan bütçesinden karşılanmak üzere Balkanların Yeniden Kalkındırılmasına
Yönelik Yunan Ulusal Planı (ESOAB) bunun en önemli göstergelerinden bir tanesidir. Balkan
coğrafyasında 3500’den fazla şirket faaliyet göstermektedir. Siyasi anlamda sorun yaşadığı ve
isim konusundaki anlaşmazlık nedeniyle NATO üyeliğini veto ettiği Makedonya’yla bile ekonomik
ve ticari ilişkilerini geliştirmeye özel önem vermektedir. Romanya ve Bulgaristan’la kurduğu
ilişkilerde de AB içinde birlikte hareket etmeye özen göstermektedir. Yunanlı şirketler bu ülkelerde
bankacılık ve iletişim sektörlerinde güçlü bir yer edinmiştir. Rusya ile turizm ve enerji alanında;
Ortadoğu ülkeleri ile ticaret, enerji ve inşaat konularında işbirliğini geliştirme arzusundadır.
Bir önceki bölümde de ifade edildiği ve bir sonraki sayfadaki ödemeler dengesi tablosundan da
görüleceği gibi turizm ve gemicilik Yunanistan ekonomisi için hayati önem taşıyan iki sektör olarak
karşımıza çıkmaktadır. 2008 sonunda; turizm gelirleri 11.5 Milyar; taşımacılık gelirleri 19.2 Milyar
Euro olmak üzere toplam katkı 30 Milyar Euro’dan fazladır. İki sektörün ödemeler dengesine net
katkısı ise 17 Milyar Euro civarındadır.
2008 yılında başlayan ve 2009’un tamamında etkilerini hissetirmesi beklenen finansal krizde bir
çok ülkenin aksine Yunanistan’da banka iflası yaşanmamıştır. Hükümetin en son 28 Milyar’lık
destek paketinde bankalara önemli kaynak aktarılmıştır. Ancak artan cari açık Yunanistan
ekonomisi için tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Son olarak uluslararası derecelendirme
kuruluşlarınca yapılan not indirimi nedeniyle Yunanistan’ın borç alma maliyeti artmış
bulunmaktadır. Enflasyon kaygısı ve iş dünyasına duyulan itimatsızlık 2009’da en çok
konuşulacak hususların başında gelmektedir. Cari açığın finansmanında önemli kalemler olan
turizm ve gemicilik gelirlerinde muhtemel düşüşler kaygıları artırmaktadır. 2009 yılında ihtiyaç
63
duyulacak yaklaşık 50 Milyar Euro kaynak için Avrupa pazarlarında 15 yıl vadeli tahvil ihracı
nispeten cazip sayılabilecek faiz oranına rağmen beklenen talebi görmemiştir.
Dış pazarlarda yaşanan daralmanın etkisini minimize etmek isteyen Yunanistan yönetimi ihracat
stratejisini gözden geçirme kararı almış bulunmaktadır. Buna göre dış ticaretin geliştirilmesinden
sorumlu kuruluş olan HEPO etkinlikerini özellikle Çin ve BAE üzerinde yoğunlaştırma kararı almış
ve ihracatın yoğun olarak yapıldığı Almanya, ABD, Romanya, Bulgaristan ve Rusya gibi
ülkelerdeki faaliyetlerin de genişletilmesine çalışılacağını açıklamıştır. Ayrıca HEPO Yunanistan’ın
avantajlı olduğu sektörlerde tanıtım ve reklam gibi tutundurma araçlarının kullanımına özel önem
vermeyi düşünmektedir.
Özellikle Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Dışişleri Bakanı’nın 2008 yılında yaptığı yurtdışı
ziyaretlere amacına bağlı olarak kalabalık işadamları heyetleri eşlik etmişlerdir. Öte yandan daha
önce de vurgulandığı gibi Yunanistan’da dış ekonomik ve ticari ilişkiler Dışişleri Bakanlığı’na bağlı
olup bakan yardımcılarından bir tanesinin sorumluluğundadır. Ayrıca belirtilmesi gereken nokta
Yunanistan’da bakan yardımcılarının da milletvekili olduğudur. Bu bağlamda geçmişte bu görevi
yapan Petros Dukas ve son değişikle göreve gelen Miltiadis Varvityotis başkanlığındaki
ziyaretlere de işadamları katılım sağlamaktadır.
5.2 ÖDEMELER DENGESİ ve SERMAYE HAREKETLERİ
5.2.1 Cari İşlemler Dengesi
ÖDEMELER DENGESİ BİLANÇOSU-ÖZET (Milyon EURO - Geçici)
2005
I
CARİ İŞLEMLER HESABI
Ι.A
DIŞ TİCARET HESABI
2006
2007
2008
-14,743.5 -23,668.1 -32,393.4 -34,980.7
-27,559
-35,286
-41,499
-44,049
I.A.1 İhracat
14,201
16,154
17,446
19,813
I.A.2 İthalat
41,760
51,441
58,945
63,862
15,391
15,337
16,592
17,199
I.B.1 Gelirler
27,254
28,364
31,337
34,093
I.B.2 Giderler
11,862
13,027
14,746
16,894
-5,676
-7,119
-9,077
-10,889
Ι.Β
HİZMETLER HESABI
I.C
GELİR HESABI
I.D
CARİ TRANSFERLER
3,100
3,400
1,591
2,757
II
SERMAYE HESABI
2,048.6
3,041.3
4,332.3
4,090.8
2,325
3,311
4,674
4,638
276
270
342
547
ΙΙ.1 Gelirler
ΙΙ.2 Giderler
III
SERMAYE ve FİNANS HESAPLARI
IV
FİNANS HESABI
12,606.6
20,363.7
27,361.4
30,160.2
-679
9548
-2,499
1,667
IV.B PORTFÖY YATIRIMLARI
7,323
8,115
17,442
16,428
ΙV.C DİĞER YATIRIMLAR
5,914
11,519
12,741
12,095
49
-224
-322
-29
88,3
263,1
699,7
729,7
IV.A DOĞRUDAN YATIRIM
ΙV.D RESMİ REZERVLERDEKİ DEĞİŞİM
V
-12,694.9 -20,626.8 -28,061.1 -30,889.9
NET HATA ve NOKSAN
64
ÖDEMELER DENGESİ BİLANÇOSU (Milyon EURO - Geçici)
2005
I
CARİ İŞLEMLER HESABI
Ι.A
DIŞ TİCARET HESABI
I.A.1 İhracat
Petrol
Gemi
Diğer Mallar
I.A.2 İthalat
Petrol
Gemi
Diğer Mallar
Ι.Β
HİZMETLER HESABI
I.B.1 Gelirler
Turizm
Ulaştırma
Diğer Servisler
I.B.2 Giderler
Turizm
Ulaştırma
Diğer Servisler
2006
2007
2008
-14,743.5 -23,668.1 -32,393.4 -34,980.7
-27,559
-35,286
-41,499
-44,049
14,201
2,258
1,602
10,341
41,760
8,887
2,325
30,548
16,154
2,940
1,632
11,583
51,441
11,701
5,022
34,717
17,446
3,037
2,275
12,133
58,945
12,257
7,796
38,892
19,813
4,255
1,582
13,977
63,862
16,409
6,295
41,158
15,391
15,337
16,592
17,199
27,254
10,729
13,871
2,653
11,862
2,446
6,238
3,179
28,364
11,357
14,325
2,683
13,027
2,383
6,991
3,653
31,337
11,319
16,939
3,079
14,746
2,486
7,771
4,489
34,093
11,662
19,188
3,242
16,894
2,643
9,316
4,936
-5,676
-7,119
-9,077
-10,889
I.C
GELİR HESABI
I.D
CARİ TRANSFERLER
3,100
3,400
1,591
2,757
II
SERMAYE HESABI
2,048.6
3,041.3
4,332.3
4,090.8
2,325
2,137
188
276
23
253
3,311
3,117
194
270
32
237
4,674
4,401
272
342
27
315
4,638
4,242
396
547
192
355
ΙΙ.1 Gelirler
Genel Hükümet (Çoğunluk-AB)
Diğer Sektörler
ΙΙ.2 Giderler
Genel Hükümet (Çoğunluk-AB)
Diğer Sektörler
III
SERMAYE ve FİNANS HESAPLARI
IV
FİNANS HESABI
IV.A DOĞRUDAN YATIRIM
Yurt Dışında
Yurt İçinde
IV.B PORTFÖY YATIRIMLARI
Varlıklar
Yükümlülükler
ΙV.C DİĞER YATIRIMLAR
Varlıklar
Yükümlülükler
( Genel Hükümet Kredileri )
ΙV.D RESMİ REZERVLERDEKİ DEĞİŞİM
V
NET HATA ve NOKSAN
-12,694.9 -20,626.8 -28,061.1 -30,889.9
12,606.6
20,363.7
27,361.4
30,160.2
-679
-1,180
501
7,323
-18,460
25,782
5,914
-6,302
12,216
-447
49
9548
-3,322
4275
8,115
-6,961
15,077
11,519
-5,851
17,370
-448
-224
-2,499
-3,900
1401
17,442
-16,351
33,793
12,741
-16,266
29,007
-2,342
-322
1,667
-1,810
3,477
16,428
-269
16,697
12,095
-27,823
39,918
-573
-29
88,3
263,1
699,7
729,7
65
5.2.2 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
Yunanistan geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede başarısız olmuş bir ülkedir. Avrupa
Birliği’ne sonradan üye olan ülkelerde dahi yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları
Yunanistan’ın önünde yer almaktadır.
Geçmişte yabancı sermayenin ilgisini çekmede başarısız olan Yunanistan’a 2006’da daha önceki
dönemlerin aksine ciddi yabancı sermaye girişi olmuştur. İstatistik Kurumu verilerine göre 2006
yılındaki 5.4 Milyar $ yabancı sermaye yatırımı Yunanistan tarihinde en
Yıllar
Milyon $
yüksek sermaye girişinin olduğu yıldır. Ancak rakamın bu seviyelere
1993
1244 çıkmasında Emporiki ve Geniki Bankalarının hisselerinin alınmasının büyük
1994
1166 payı bulunmaktadır.
1995
1198 2007 yılında OECD ülkelerinde yapılan doğrudan yabancı sermaye
1996
1196 yatırımlarında yaklaşık % 30 artış olurken Yunanistan’a yapılan yatırımlarda
1997
1089 % 65 civarında bir gerileme olmuş ve 2 Milyar $ seviyesinde kalmıştır. 2008
1998
72 sonu itibariyle Yunanistan’daki doğrudan yabancı sermaye stoğu 55 Milyar
$’a yaklaşmış bulunmaktadır. Aynı dönem itibariyle Yunan şirketleri
1999
561
tarafından yurtdışında yapılan yatırımların toplamı ise 20 Milyar $
2000
1108 civarındadır. Yunan şirketlerinin yatırımları başta bankacılık sektörü olmak
2001
1589 üzere Balkanlar’da yoğunlaşmıştır.
2002
50 Yunanistan Merkez Bankası’nın geçici verilerine göre 2008 yılındaki
2003
1276 doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının toplamı 3.5 Milyar Euro olmuştur.
2004
2103 2008 Mayısında Deutsche Telekom yaklaşık 2.5 Milyar Euro ödeyerek
2005
606 Yunan Telekom Şirketi OTE’nin % 20 hissesini satın almıştır. Aynı şirket
2006
5366 sene sonunda Yunan Devleti’nin OTE’deki % 3’lük hissesi için de yaklaşık
2007
2000 430 Milyon Euro ödeme yapmıştır. Bu iki ödemenin toplamı 3 Milyar Euro’ya
2008
4600 yaklaşmıştır. Bir başka ifade ile doğrudan yabancı sermayenin % 85’ini OTE
hisselerini satın alan Alman telekom devi getirmiştir.
Yabancı sermaye yatırımlarının yarısına yakın bölümü Lüksemburg merkezli şirketler tarafından
yapılırken, Hollanda yaklaşık % 10’la ikinci sırada yer almaktadır. İngiltere, Fransa, Almanya ve
ABD % 5 civarında paylarla takip eden ülkelerdir.
Yunanistan’a yabancı sermaye ilgisinin az olmasına ; AB’nin büyük pazarlarına coğrafi uzaklığı,
pazarın küçük olması, ulaşım ağının yetersizliği, bürokratik işlemlerin uzun sürmesi, işgücü
maliyetleri, sendikaların gücü ve son olarak stratejik olarak adlandırdıkları sektörlerde korumacı
yaklaşımları neden olarak gösterilebilir.
2008 Yılındaki Başlıca Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
Tarih
Şubat 2008
Mayıs 2008
Temmuz 2008
Ağustos 2008
Eylül 2008
Eylül 2008
Kasım 2008
Kasım 2008
Aralık 2008
Yatırımcı
Alapis- Kıbrıs
Deutsche Telekom
Xanatech (Kıbrıs)
Emirates International Telecommunicat.
Güneydoğu Avrupa Fonu (Kıbrıs)
RTL (Alman)
Deutsche Telekom
Credit Agricole
Dixons
Yatırım
Alapis-Yunanistan
OTE’nin % 20 Hissesi
Kanal 9
Forthnet
Chrysi Efkairia Gazetesi
Alpha TV
OTE’nin % 3 Devlet Hissesi
Emporiki Bankası
Kotsovolos
Tutar
50 Milyon Euro
2,548 Milyon Euro
22 Milyon Euro
103 Milyon Euro
30 Milyon Euro
26 Milyon Euro
431 Milyon Euro
46 Milyon Euro
28 Milyon Euro
Kaynak: Yunanistan Yatırım Ajansı
Yunan Ekonomi ve Maliye Bakanı Yorgos Alogoskufis’in Aralık 2008’de yaptığı açıklamaya göre,
halen Yunan şirketlerinin Balkanlar’daki yatırımları 14 milyar Euro’nun üzerindedir. Öte yandan,
Türkiye’deki yatırımlar Yunanistan kaynaklarına göre 4 milyar Euro’yu aşmaktadır. Yunan
ekonomi çevreleri Türkiye’de temsilcilik, ortaklık, vs. şekillerde faaliyet gösteren Yunan girişimleri
de dahil edildiğinde bu rakamın 7 milyar Euro’ya yaklaştığını tahmin etmektedir.
66
5.3 YIL İÇİNDE ALINAN EKONOMİK ÖNLEMLER
•
Banka mevduat hesapları çıkarılan kanunla 100.000 Euro’ya kadar garanti altına alındı.
Banka başına geçerli kanun maddesi ile örneğin 500,000 Eurosunu beş ayrı banka
mevduatında eşit olarak tutan gerçek kişiler tasarruflarının tamamını garanti altına almış
olmaktadır.
•
Ödenmeyen kredilerden dolayı ev ve araba hacizleri için daha önce 10.000 Euro olan sınır
20.000 Euro’ya yükseltidi
•
Hükümet bankaların daha önce verdikleri krediler için uyguladıkları faiz oranlarının
değiştirilmemesi için gerekli yasal düzenlemeleri yapma kararı almıştır.
•
Piyasadaki nakit darlığını gidermeye yönelik olarak, bankalara 28 milyar Euro yardım paketi
yasa ile onaylandı.
•
En son yapılan AB Ecofin toplantısında Yunanistan’da KDV’nin düşürülmesine gidilmemesi,
bunun yerine kamu harcamalarında artışa gidilmesi tavsiye edildi.
•
Yunanlı tüccarlar kendi aralarında yaptıkları görüşmeler sonucunda fiyat indirimlerine
başladılar. Kredi kartı kullanımında düşüş yaşanırken, nakit ödemelerde ciddi indirimler
yapılıyor. Ayrıca, mağaza çalışma saatlerinde yeni düzenlemelere gidilecektir.
•
İhracat yapan şirketlere bir yıl süre ile 10 milyon Euro tutarında özel destek programı
uygulanacaktır. Bu destek şirketlerin uluslararası pazarlarda ürün ve hizmetlerini tanıtmaya
yönelik (fuarlara katılım, reklam vs.) oluşturulan olağan dışı bir programdır.
•
Yunan İhracatı Geliştirme Merkezi (HEPO) 2009 yılı süresince ihracatçıların birlikte katıldıkları
veya düzenledikleri fuar, ticaret ve alım heyeti ve kongre-seminer gibi etkinliklere azami % 70
oranında olmak üzere katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda HEPO bütçesinin ilgili kalemindeki
ödenek 9 Milyon Euro’dan 16 Milyon Euro’ya çıkarılmıştır.
•
Yurtdışında gerçekleşen etkinlikleri desteklemeye yönelik 3 milyon Euro tutarında ayrı bir
bütçe onaylanmıştır. Bütçe üretim, turizm, kültür, yatırım ve yabancı sermaye alanlarında
tanıtım amaçlı olarak kullanılacak ve yurtdışında önemli ticaret ve tüketim merkezlerinde
gerçekleşecek olan etkinlikler Ekonomi, Kültür ve Turizm Bakanlıklarının koordinasyonunda
yürütülecektir.
•
Dış ticaretin ve özellikle ihracatın seyrini takip etmeye yönelik özel bir komite kurulacak ve
Komite kriz süresince Milli İhracat Kurulu çerçevesinde faaliyet gösterecek ve iki ayda bir
toplanacaktır.
•
HEPO’nun ihracat stratejisi gözden geçirilecek ve konjonktürün gerektirdiği şekilde revize
edilecektir. Bu kapsamda HEPO’nun etkinlikleri, krizden en az etkileneceği düşünülen Çin,
Birleşik Arap Emirlikleri ile Yunan ürünlerinin mevcut durumda en çok satıldığı Almanya, ABD,
Romanya, Bulgaristan, İngiltere ve Rusya gibi ülkelerde yoğunlaşacaktır. Ayrıca, sektör odaklı
tanıtım ve reklamlara ağırlık verilecektir.
•
Dış rekabete en fazla açık olan ve krizden önemli derecede etkilenen sektörlere destek
verilecektir.
•
Yunan İhracatı Geliştirme Merkezi HEPO ile Yatırım Ajansı Invest in Greece arasında geniş
ve senkronize bir işbirliği başlatılacaktır.
•
Otomotiv sektöründe yaşanan durgunluğun önüne geçmek için ÖTV’de 4 ay süreyle
otomobillerin özelliklerine göre % 20 ila % 50 oranında indirime gidilecek ve 4. ay sonunda
yeniden gözden geçirilecektir.
67
5.4 DIŞ TİCARET
5.4.1 Genel Durum
Yunanistan’ın milli hesaplara ilişkin istatistiki verilerin derlenmesi ve hesaplanmasında AB’nin
resmi istatistik kurumu ile geçmişte karşı karşıya kaldığı daha önce ifade edilmişti. Benzer
problem; yayınlanan dış ticaret rakamlarında da kendisini göstermektedir. Yunanistan Merkez
Bankası, İstatistik Kurumu, İhracatçılar Birliği, Ekonomi ve Maliye Bakanlıklarınca ayrı ayrı
açıklanan rakamlar arasında kimi zaman % 10’lara varan farklar görülebilmektedir. Hatta İstatistik
Kurumunun farklı iki yayımındaki rakamlar ile web sitesinde açıklanan rakamlar bile birbirinden
farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle Yunanistan’ın genel dış ticaret rakamları aşağıda çeşitli
kaynaklardan ayrı ayrı olarak sunulmakla birlikte bu noktadan sonraki değerlendirmelerde
Yunanistan İstatistik Kurumu verileri baz alınacaktır.
Yunanistan AB’ye üye olmadan önce tipik bir tarım ülkesi iken, 1981 yılında tam üyeliği takiben,
gerek sanayileşmede gerek tarım sektöründe kaydettiği ciddi anlamdaki makineleşmenin etkisiyle
kalkınma sürecini başarıyla devam ettirerek sanayi toplumu olma kimliğini yakalayan bir ülke
konumuna yükselmiştir. Halen AB üyesi ülkeler arasında (ilk 15’ler) AB fonlarından en fazla
istifade eden ülke konumunda olan Yunanistan, 1959 yılından (AB üyeliğine ilk başvuru tarihi)
2004 yılına kadarki geçen 45 yıllık süre içinde nüfusuna göre AB fon ve finansal kaynaklarından
en çok istifade eden ülke konumunda olmuş ve yaklaşık 154 Milyar Dolarlık bir yardım almıştır.
AB Komisyonu tarafından yapılan açıklamada, 2007- 2013 yılları arasında AB’nin bölgesel
fonlarından 21 Milyar Euro daha verilmesi öngörülmüştür.
Özellikle tekstil ve giyim eşyasının hammaddesi olan pamuk üretiminde AB’den sağlanan tarımsal
destek kapsamındaki fonlarının da yardımıyla AB’nin ve Avrupa’nın bir numaralı pamuk üreticisi
konumuna yükselmesi doğal olarak ilgili sektörlerin gelişmesinde önemli bir etken olmuştur.
1980’li yıllarda AB fonlarından çok yoğun biçimde faydalanan Yunanistan AB’nin korumacılık
duvarlarının da etkisiyle oldukça kuvvetli bir tekstil ve hazır giyim sektörü oluşturmuştur. Hatta
1980’li yılların sonuna doğru tekstil ve giyim sektörünün toplam ihracattaki payı % 25’lere kadar
yükselmiştir.
Hazır giyim yanında diğer sektörlerden mobilya, petro kimya ürünleri, kimyasallar, kağıt ürünleri
gibi imalat sanayi sektörlerinde yapılan yatırımlarda kendine yeterli hale gelen Yunanistan, beyaz
eşya, otomotiv ve high-tech diye nitelendirilen elektronik ürünleri üretiminde iç pazarın çok küçük
olması ayrıca, AB’de yoğun bir rekabetin de hüküm sürmesi nedeniyle fazla bir aşama
kaydedememiş ve iç talep tamamen ithalat ile karşılanmıştır.
1990’lı yıllarda Doğu Blokunun çökmesi sonucunda sanayileşmiş ülkelerin ucuz işgücünden
faydalanmak amacıyla üretim birimlerini bu ülkelere taşıyarak düşük maliyetli üretime başlamaları,
ayrıca Uzakdoğu ülkelerinden Çin, Kore, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerin çok düşük fiyatlarla
Yunanistan’ın da içinde bulunduğu AB pazarlarını, açık bir ifadeyle, işgale başlamasıyla Yunan
imalat sanayi sıkıntılı bir döneme girmiştir. 2000 yılını takiben ivme kazanan Uzakdoğu menşeli
ürünlerin Yunan pazarındaki artan payı Yunanistan’da ağırlıklı olarak mobilya, tekstil, hazır giyim,
seramik ve inşaat malzemeleri sektöründe ciddi rahatsızlıklara neden olmuş, üretici firmaların
büyük bir kısmı üretim birimlerini kapatarak ithalata yönelmeye başlamışlardır.
Bu çerçevede Yunanistan’ın sektör bazındaki ihracatına kabaca göz atıldığında görüleceği üzere,
ihracatının ağırlıklı olarak hammadde, yarı mamuller ve tarım ürünlerinden oluştuğu
görülmektedir. Genel ihracat içinde geleneksel olarak önemli bir yere sahip olan tarım ürünlerine
madde bazında bakıldığında tarım ürünü ihracatının % 70’ini sırasıyla yaş meyve ve sebze,
pamuk, tütün ve zeytinyağı gibi kalemlerden oluştuğu gözlenmiştir. 2008 yılı verilerine göre;
toplam ihracatın yaklaşık % 20’lik bölümünü tarım menşeli ürünler oluştururken, sanayi ürünleri
kapsamında değerlendirilen ürünler toplam ihracatın yaklaşık % 60’ını oluşturmuştur. Ağırlığını
ham petrol ve ürünlerinin oluşturduğu yakıt ürünlerinin toplam ithalattan aldığı pay ise % 20
civarındadır.
68
Yunanistan’ın ithalatına bakıldığında ise, mevcut sanayinin yapısal sorunları nedeniyle ithalatın
çok büyük bir oranının sanayi ürünlerinden oluştuğu gözlemlenmiştir. 2008 yılı verilerine göre
toplam ithalat içerisinde yaklaşık % 85 oranında pay alan sanayi ürünleri (madeni yağlar ve yakıt
dahil) ithalatı yıldan yıla süregelen bir artış eğilimi takip etmektedir. Bu artışta hiç şüphesiz
özellikle son yıllarda başta tekstil ve hazır giyim ile mobilya sektörü olmak üzere birçok imalat
sektöründe Uzakdoğu ülkeleri ve Türkiye’den gelen daha ucuz ve kaliteli ürünlerle rekabet
edemeyen Yunanlı sanayicinin üretimini durdurarak ithalata yönelmesinin önemli katkıları
olmuştur. Zaten, otomotiv ve beyaz eşya, elektronik ürünleri gibi sektörlerde ciddi bir üretim
kapasitesi (otomotiv üretimi hiç yok) olmayan sanayi sektörü yıllardan beri tekstil, hazır giyim
plastik ürünleri vb odaklı üretim yaparken, bu sektörler de nispeten çok yüksek düzeyde seyreden
üretim maliyetleri nedeniyle dışarıdan gelen rekabete ayak uyduramamışlardır. Mevcut sanayi
yapısı itibariyle Yunanistan gıda ve belli birkaç sektör dışında tamamen ithalata bağımlı bir ülke
konumundadır.
Yunanistan’ın 1981 yılındaki AB üyeliğinden sonra dış ticaretindeki açık giderek büyümüştür.
Üyelik öncesinde % 50’lere varan korunma oranları sayesinde dış ticaret göreceli olarak kontrol
altında iken 1990’ların başında neredeyse tüm koruma oranları kaldırılmıştır. İhracatın yarısından
fazlası AB üyesi ülkelere yapılırken, başta Rusya olmak üzere İran ve S.Arabistan’dan önemli
miktarlarda petrol ve doğalgaz ithalatı yapılmaktadır.
2008 yılında Almanya, İtalya, Rusya, Fransa ve Çin ticarette ilk beş ülkedir. İlk beş ülke ile yapılan
ticaretin toplama içindeki payı % 40’a yaklaşmaktadır. İhracatta ilk beş ülke sırasıyla İtalya,
Almanya, Bulgaristan, GKRY ve ABD iken ithalat için sıralama Almanya, İtalya, Rusya, Çin ve
Fransa şeklindedir.
5.4.2 Dış Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dış ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan’nın AB’nin Ortak Dış Ticaret Politikası dışında ulusal bazda bir dış
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dış ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanan mallar dışında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
Yunanistan’da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan’ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için
FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır.
Eski ve kullanılmış mal ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiş olmaları, çevre ve güvenlik
açısından gerekli şartları sağlamaları koşulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik edilmektedir.
Tarım ürünleri ticaretinde AB’nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri
uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi malların ithalatında
sağlık çevre ve güvenlik koşullarına uygunluk şartı aranmaktadır. Bu çerçevede başta Sanayi
Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları tarafından piyasa gözetimi ilkeleri
çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaşmaları
üstlenmiş olup, Ortak Dış Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve Şili gibi
AB’nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaşması hükümleri geçerli olup, AB’nin gelişme
yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
69
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eş etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaşmakta, AB dışındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB’nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. İthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı AB
Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak belirlenmektedir.
İthalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin anti damping kuralları AB düzeyinde ve AB
Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
5.4.3 Tarife Dışı Engeller
Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan’da ithalat için herhangi bir
izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan’a giriş yapabilecekleri ihtisas
gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal
ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve anti
sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
Yunanistan’da AB dışı ülkelerden yapılan ithalatta, AB’nin ortak gümrük tarifesi ile kural ve
kısıtlamaları aynen uygulanmaktadır. Topluluğun Entegre Gümrük Tarifesi – TARIC – AB gümrük
birliğine ithal edilen ve bazı durumlarda birlikten ihraç edilen belirli ürünlere uygulanan çeşitli
kuralları göstermektedir.
Yunanistan bir çok iş dalında çeşitli ulusal engeller uygulama eğilimindedir. AB üyesi ülkeler için
genelde geçerli olmayan bu engelleri aşmak için yabancı şirketler Yunan veya AB orjinli şirketlerle
işbirliğine gitme yolunu tercih edebilmektedir.
Tüm AB üyesi ülkelerde olduğu gibi insan ve çevre sağlığı ile ürün güvenliği gerekçesiyle
uyulması gereken CE işareti vb. gibi kurallar bulunmaktadır.
Ürünlerin etiketlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili olarak Yunanca yazılması, miktar ve üretim
tarihinin belirtilmesi gibi çeşitli zorunluluklar bulunmaktadır. Bu konu ileride ayrı bir bölüm olarak
ihracatçılarımızın dikkatine sunulmuştur.
Fikri ve sınai mülkiyet hakları Yunanistan pazarında dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.
5.4.4 Anti-Damping Uygulamaları
AB tarafından ülkemize yönelik uygulanan anti-damping önlem ve soruşturmaları Dış Ticaret
Müsteşarlığı’nın web sayfasından güncel olarak takip edilebilmektedir. 2009 Nisan itibariyle
Türkiye’nin 7213 ve 7227 GTİP’li Filmaşin ve 730661 GTİP’li Demir Çelikten Tüp ve Boru ihracatı
ile ilgili olarak açılan soruşturmalar devam etmektedir.
5.5 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ
Yunanistan’ın 2003 yılında 50 milyar Euro sınırını aşan toplam dış ticaret hacmi son 5 senede
yaklaşık % 50 artış göstererek 2008 sonunda 78 milyar Euroyu aşmış bulunmaktadır. Dolar
bazında yapılan değerlendirmede ise toplam dış ticaret hacminin ilk kez 2008 yılında 100 Milyar
Dolar barajını aştığı görülmektedir.
2008 yılında toplam dış ticaretin % 56’sına yakın bölümü AB üyesi ülkelerle yapılmıştır. AB üyesi
ülkelere yapılan ihracatın toplama oranı % 63 civarındayken, ithalatın yaklaşık % 54’lük bölümü
AB’den yapılmıştır.
İhracatın ithalatı karşılama oranı son 5 yıllık süreçte % 30’lar civarında seyretmektedir. 2008
sonunda 50 milyar dolara ulaşan cari açığın en önemli sebebi anılan oranın bir türlü istenen
seviyeye ulaşmamasıdır. Yunanistan’ın mevcut sanayi ve teknoloji alt yapısı itibariyle sanayi
ürünleri ihracatında Avrupa Birliği içinde rekabet gücü en düşük ülkeler arasında yer alması, dış
ticaretin ödemeler dengesindeki zayıf halka olmasına neden olmaktadır.
70
5.5.1 Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri
Yunanistan’ın Euro bazında da toplam dış
ticareti 2003 yılında 50 Milyar Euro’yu
geçmiş ve 2008 sonunda 78 Milyar Euro
seviyesinde kalmıştır. Dış ticaret 2003-2008
arasında dolar bazında % 100 artış
gösterirken, Euro bazındaki artış ancak %
50 olmuştur. Dolar-Euro paritesinde euro
lehine
yükseliş
bunun
en
önemli
sebeplerinden bir tanesidir.
Yunanistan’ın ihracatı 2004-2008 arasında
ortalama % 10, ithalatı % 11 artış
göstermiştir. 2008’de dünya ithalatından
aldığı pay % 0.5 ; ihracatından aldığı pay
ise % 0.2 seviyelerinde olmuştur.
Dış Ticaret (Milyar $)
100
80
60
40
20
0
2003
2004
2005
2006
İhracat
2007
2008
İthalat
Dış Ticaret İstatistikleri (Milyon Euro)
2008
Değişim
(%)
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
İhracat
17,333
0.6
17,223
16,447
14,046
12,357
12,007
12,057
12,680
İthalat
Toplam Dış
Ticaret
Dış Ticaret Açığı
60,679
8.9
55,720
50,722
43,942
42,391
40,299
38,304
35,740
78,012
6.9
72,943
67,169
57,988
54,748
52,306
50,361
48,420
43,346
12.6
38,497
34,275
29,896
30,033
28,292
26,247
23,060
Dış Ticaret İstatistikleri (Milyar Dolar)
2008
Değişim
(%)
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
İhracat
25.4
8.1
23.5
20.9
17.5
15.2
13.7
10.8
10.3
İthalat
Toplam Dış
Ticaret
Dış Ticaret Açığı
88.5
16.3
76.1
63.7
54.9
52.8
44.9
32.5
28.2
113.9
14.4
99.6
84.6
72.4
68
58.6
43.3
38.5
63.1
19.9
52.6
42.8
37.4
37.6
31.2
21.7
17.9
Kaynak : OECD&Yunanistan İstatistik Kurumu
2008 yılında turizmden elde edilen yaklaşık 11 Milyar Euro ve taşımacılıktan gelen 20 Milyar Euro
civarındaki gelire rağmen cari açık hala Yunan ekonomisi için büyüyen bir tehdit olarak
görülmektedir.
Yunanistan’ın 2007 yılında Euro bazında toplam dış ticareti bir önceki yıla göre % 8.5 büyüme
göstermiştir. Bu artışdaki önemli pay ithalatta meydana gelen değişimden kaynaklanmaktadır.
2007 yılında ithalat % 9.8 artış gösterirken ihracattaki artış % 4.6’da kalmıştır. Dış ticaret
açığındaki büyüme ise % 11.3 olmuştur.
2008 yılında dış ticarette Euro bazlı büyüme % 6.9 olmuştur. Dolar bazında ise büyüme % 14’ü
aşmıştır. Euro bazında ihracattaki artış ihmal edilebilir düzeyede iken dolar bazında artış % 8
civarındadır. İthalat euro bazında % 8.9;dolar bazında ise % 16.3 şeklindedir.
Mal ve hizmet ihracatı birlikte değerlen-dirildiğinde ihracatın ithalatı karşılama oranı 2006 yılında
% 70’den biraz fazla iken takip eden iki yılda oran % 66’lara çekilmiştir. Ekonomistleri tedirgin
eden cari işlemler açığındaki negatif trendi anılan oran doğrulamaktadır. Ancak burada belirtilmesi
71
gereken bir nokta, mevzuatta yapılan değişiklikle
d
2008 sonu
unda 30 ya
aşını aşmış
ş gemilerin
n
limanlara girişine izzin verilmeyyecek olma
ası nedeniy
yle Yunan armatörlerin
a
n 300 civarında gemii
siparişi ve
ermiş bulun
nmalarıdır. Gemi ithala
atı için öde
enen yüksekk rakamlar dengeyi ge
eçici olarakk
menfi yön
nde etkilemektedir. İlerride de görü
üleceği üzere Yunanisttan’ın dış ödemeler billançosunda
a
2007 yılın
ndaki toplam
m mal ve hizmet
h
ihraccatı 45 Mily
yar Euro’ya
a yaklaşmış, buna muk
kabil ithalatt
67.5 Milyar Euro olm
muştur. 2008’de ise ma
al ve hizme
et ihracatı ilk kez 50 M
Milyar Euro’y
yu aşmıştır.
İthalat ise
e 77.5 Milya
ar seviyesind
de gerçekle
eşmiştir.
Dış Ticarretin AB ve 3..Ülkelere Görre Dağılımı (M
Milyon €)
İtthalat
Yıllar
İhraccat
Tooplam Dış Ticcaret
AB
3. Ülkeler
Ü
Toplam
AB
B
3. Ülkeler
Toplam
m
AB
3. Ülkeler
Toplam
2008
33.3
2
27.4
6
60.7
11.00
6.3
17.3
44.3
33.7
78.0
2007
32.3
2
23.4
5
55.7
11.22
6.0
17.2
43.5
29.4
72.9
2006
27.8
2
22.9
5
50.7
8.88
7.6
16.4
36.6
30.5
67.1
2005
24.6
19.3
4
43.9
7.44
6.6
14.0
32.0
25.9
57.9
2004
24.2
18.2
4
42.4
6.55
5.9
12.4
30.7
24.1
54.8
2003
22.1
18.2
4
40.3
5.99
6.1
12.0
28.0
24.3
52.3
2002
22.3
16.0
3
38.3
6.44
6.3
12.7
28.7
22.3
51.0
Not : Veriller Yunanistann İstatistik Kurrumu’ndan derrlenmiştir.
an’ın son be
eş yıl içinde
e AB üyesi ülkelerle yaptığı ticare
etin toplama
a oranı % 54
5 ila % 59
9
Yunanista
arasında değişmiştir. 2007 yılınd
daki % 59’lu
uk oran bu beş yıl içeriisindeki en büyük oran
ndır.
nda toplam dış ticaretin yaklaşık % 56’sı AB
B üyesi ülke
elerle yapılm
mıştır. Diğerr 26 ülkeye
e
2008 yılın
yapılan ih
hracatın top
plam ihraca
ata oranı % 63.5 seviy
yesinde ike
en bu ülkele
erden yapıla
an ithalatın
n
toplam içiindeki payı % 56’dır.
Toplam
İthalat
İhracat
AB
B
3.Ülkeler
2008 yılın
nda dış tica
arette euro bazındaki
b
b
büyüme
yak
klaşık % 7’d
dir. Birlik üyyesi ülkelerd
den yapılan
n
ithalat % 3 artarken 3.
3 Ülkelerde
en yapılan ithalatta büy
yüme % 17 olmuştur.
Yunanista
an’ın 2008 yılında AB’ye yaptığı ihracatta
i
% 2 daralma
a olmuş bun
na mukabil 3. Ülkelere
e
yapılan ih
hracat % 5 artış
a
gösterm
miştir.
İthalatın Dağılımı
İ
İthalat
(Milyar Euro)
Değişim (%)
2006
2007
2008
2006/2007
200
07/2008
AB
27.8
32.3
33.3
16.2
3.1
3.Ülke
eler
22.9
23.4
27.4
2.2
17.1
TOPLA
AM
50.7
55.7
60.7
9.9
9.0
Atina Tica
72
5.5.2 Baş
şlıca Ülkele
ere Göre Dıış Ticaret (Milyon $)-2
2008
Euro
Ülkeler
Top
plam
Almanya
a
İtalya
Rusya
Fransa
Çin
Hollanda
a
İngiltere
İspanya
ABD
Bulgaristtan
Belçika
TÜRKİYE
E
İran
GKRY
Libya
G.Kore
S.Arabisttan
Romanya
a
İsviçre
Japonya
İtha
alat
Dolar
İhrac
cat
Topla
am
İthalatt
İhracat
9,059.4
8,920.4
4,872.9
3,766.4
3,451.6
3,209.0
2,777.0
2,638.5
2,536.1
2,399.6
2,362.6
7,2
238.1
6,9
918.5
4,4
454.0
3,0
098.0
3,3
347.1
2,8
806.9
1,9
956.9
2,1
133.7
1,6
650.7
1,1
162.6
2,1
139.9
1,82
21.3 13,227
7.9 10,555..8 2,00
01.9 13,026
6.7 10,089..7 41
18.9 7,110
0.2 6,495..6 66
68.4 5,498
8.6 4,518..0 10
04.5 5,034
4.6 4,881..4 40
02.1 4,683
3.4 4,093..5 82
20.1 4,057
7.0 2,853..9 50
04.8 3,852
2.3 3,111..7 88
85.4 3,706
6.4 2,407..4 1,23
37.0 3,510
0.4 1,695..5 22
22.7 3,447
7.5 3,120..7 2,672.1
1
2,937.0
0
614.5
5
980.6
6
153.3
3
589.9
9
1,203.1
1
740.6
6
1,299.0
0
1,814.8
8
326.7
7
2,3
314.9
1,693.3
62
21.7
3,381
1.5
2,469.4
912.1
2,035.4
1,772.7
1,699.7
1,463.7
1,388.0
1,297.7
1,105.8
952.8
2,0
027.2
669.7
6
1,6
652.6
1,4
435.3
1,3
326.8
525.3
5
833.8
8
920.1
9
8.1
1,10
03.0
4
47.2
2
28.4
6
61.2
77
72.4
27
72.0
3
32.7
2,968
8.4 2,594
4.9 2,479
9.3 2,134
4.8 2,024
4.7 1,899
9.2 1,615
5.0 1,389
9.8 2,956..4 976..7 2,410..0 2,093..2 1,934..9 766..0 1,215..9 1,341..8 12.0
0
1,618.2
2
69.2
2
41.6
6
89.8
8
1,133.2
2
399.0
0
48.0
0
Y
Yunanistan
n’ın Dış Ticaretinde Başlıca Ülke
eler (Milyarr €)
10.000
0
8.000
0
Toplam
İthalat
6.000
0
İhracat
4.000
0
2.000
0
0
Atina Tica
73
Yunanis
stan’ın İthallatında İlk 20
2 Ülke-200
08 (Milyon $)
20088
2
2007
2006
20005
2004
ALMANYA
A
İTALYA
RUSYA
ÇİN
FRANSA
HOLLANDA
BELÇİKA
İSPANYA
İRAN
İNGİLTERE
E
10,5555.8
10,0899.7
6,495..6
4,881..4
4,518..1
4,093..5
3,120..7
3,111..7
2,956..4
2,853..9
9,708.6
8,825.4
4,271.7
3,813.5
4,203.8
3,779.9
2,899.2
2,730.4
2,714.8
2,727.9
7,953.3
7,401.4
4,487.7
2,281.7
3,771.8
3,280.6
2,222.1
2,253.8
2,276.7
2,379.4
7,2002.7
6,6667.9
4,211.9
2,115.8
3,115.3
2,9994.2
1,9550.2
2,1228.6
1,8449.8
2,0224.2
7,010.6
6,764.2
2,852.5
1,757.6
3,358.3
2,911.8
1,960.2
2,017.7
1,430.3
2,191.3
TÜRKİYE
2,469.4
2,,277.8
1,663.5
1,1888.8
1,218.5
LİBYA
ABD
GÜNEY KO
ORE
S. ARABİS
STAN
BULGARİS
STAN
JAPONYA
KAZAKİST
TAN
İSVİÇRE
AVUSTUR
RYA
TOPLAM İTHALAT
2,410..0
2,407..4
2,093..2
1,934..9
1,695..5
1,341..8
1,306..4
1,215..9
1,141..3
88,4933.0
1,364.9
1,720.4
2,573.2
1,282.9
1,175.3
1,702.5
1,008.9
1,449.5
9
970.9
755,766.0
1,034.1
1,118.1
2,665.0
2,432.9
974.3
1,615.0
…
751.2
723.6
63,643.0
7644.2
1,8559.6
1,4664.8
2,2443.9
7311.9
1,1551.7
…
7400.6
5688.8
56,8558.0
643.8
2,337.1
2,135.5
1,590.7
572.3
1,531.2
…
743.5
558.7
52,684.0
Kaynak : Yunanistan
Y
İs
İstatistik
Kuruumu Not: Yunanistan’ın ithaalatındaki ilk 50
5 ülke ekler bbölümündedir.
12.000
0
10.000
0
2008
2007
8.000
0
6.000
0
4.000
0
2.000
0
0
Atina Tica
74
Yunan
nistan’ın İhrracatında İlk
İ 20 Ülke--2007-2008 (Milyon $ ve €)
2007
2008
Euro
Dolar
Euro
Dolar
2,001.9
2
1,821.3
1,237.0
1,102.9
885.4
820.1
772.4
668.4
22,937.0
2
2,672.1
1
1,814.8
1
1,618.2
1
1,299.0
1
1,203.1
1
1,133.2
980.6
11,841.1
11,980.3
11,109.9
11,111.9
692.6
923.3
774.7
716.2
2,527.6
2,718.7
1,523.8
1,526.5
950.9
1,279.9
1,063.5
983.2
TÜRKİY
YE
621.7
912.1
620.2
851.5
İSPANY
YA
MAKEDONYA
RUSYA
HOLLAN
NDA
ARNAVU
UTLUK
İSVİÇRE
E
SLOVEN
NYA
SIRBİST
TAN
BELÇİKA
A
BAE
POLONY
YA
İSVEÇ
504.8
442.1
418.9
402.1
378.3
271.9
248.5
234.2
222.7
217.8
217.3
156.1
740.1
648.7
614.5
589.9
555.1
399.0
364.5
343.6
326.7
319.7
318.7
229.1
580.4
389.9
356.5
344.1
452.9
124.3
202.3
218.9
276.8
199.9
234.1
178.7
796.8
535.3
489.4
472.5
621.8
170.7
285.9
300.5
380.1
274.4
321.4
245.3
TOPLAM
M İHRACAT
17,333
2
25,430
117,223
23.644
İTALYA
ALMANY
YA
BULGAR
RİSTAN
GKRY
ABD
İNGİLTE
ERE
ROMAN
NYA
FRANSA
A
Kaynak : Yunanistan İstatistik
İs
Kurum
mu
Yunanista
an’ın İhrac
catında Baş
şlıca Ülkele
er (Milyar $)
3.000
2.500
2008
2007
2.000
1.500
1.000
500
0
Atina Tica
75
5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret
2007-2008 Yıllarına İlişkin Mukayese ve Değerlendirme
İTHALAT - Bölgeler/Topluluklar
İthalat (Milyon €)
% Değişim
% Dağılım
2008
2007
08/07
2008
2007
Dünya
60,679
55,522
9.29
100,0%
100,0%
OECD (29 Ülke )
36,776
37,502
-1.94
60.6%
67.5%
31,640
30,669
3.17
52.1%
55.2%
28,842
28,739
0.36
47.5%
51.8%
2,000
1,458
37.17
3.3%
2.6%
944
1,355
-30.33
1.6%
2.4%
2,930
2,867
2.20
4.8%
5.2%
Balkan Ülkeleri
2,039
1,976
3.19
3.4%
3.6%
BDT Ülkeleri
6,086
4,372
39.20
10.0%
7.9%
Kuzey Afrika ve O.Doğu
6,072
4,869
24.71
10.0%
8.8%
231
153
50.98
0.4%
0.3%
2,262
2,705
-16.38
3.7%
4.9%
Latin Amerika
647
778
-16.84
1.1%
1.4%
Diğer Ülkeler
5,794
4,320
34.12
9.5%
7.8%
AB (27)
AB (15)
Kuzey Amerika
Diğer Gelişmiş Ülkeler
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
Güneydoğu Asya
İTHALAT - Bölgeler/Topluluklar
İthalat (Milyon €)
% Değişim
% Dağılım
2007
2006
07/06
2007
2006
Dünya
55,522
50,729
9.45
100,0%
100,0%
OECD (29 Ülke )
37,502
33,822
10.88
67.5%
66.7%
30,669
27,793
10.35
55.2%
54.8%
28,739
26,371
8.98
51.8%
52.0%
Kuzey Amerika
1,458
1,016
43.50
2.6%
2.0%
1,355
1,350
0.37
2.4%
2.7%
2,867
2,056
39.45
5.2%
4.1%
Balkan Ülkeleri
1,976
1,768
11.76
3.6%
3.5%
BDT Ülkeleri
4,372
4,512
-3.10
7.9%
8.9%
4,869
5,314
-8.37
8.8%
10.5%
153
111
37.84
0.3%
0.2%
2,705
2,727
-0.81
4.9%
5.4%
Latin Amerika
778
472
64.83
1.4%
0.9%
Diğer Ülkeler
4,320
3,609
19.70
7.8%
7.1%
AB (25)
AB (15)
Güneydoğu Asya
76
İHRACAT - Bölgeler/Topluluklar
İhracat (Milyon €)
% Değişim
% Dağılım
2008
2007
08/07
2008
2007
Dünya
17,333
17,148
1.08
100,0%
100,0%
OECD (29 Ülke )
9,683
9,694
-0.11
55.9%
56.5%
11,101
9,254
19.96
64.0%
54.0%
7,161
7,404
-3.28
41.3%
43.2%
Kuzey Amerika
994
810
22.72
5.7%
4.7%
115
206
-44.17
0.7%
1.2%
934
780
19.74
5.4%
4.5%
AB (25)
AB (15)
Balkan Ülkeleri
2,844
3,203
-11.21
16.4%
18.7%
BDT Ülkeleri
581
555
4.68
3.4%
3.2%
950
963
-1.35
5.5%
5.6%
157
149
5.37
0.9%
0.9%
Güneydoğu Asya
137
181
-24.31
0.8%
1.1%
Latin Amerika
108
109
-0.92
0.6%
0.6%
Diğer Ülkeler
1,421
938
51.49
8.2%
5.5%
İHRACAT - Bölgeler/Topluluklar
İhracat (Milyon €)
% Değişim
% Dağılım
2007
07/06
07/06
07/06
2006
Dünya
17,148
16,485
4.02
100,0%
100,0%
OECD (29 Ülke )
9,694
9,788
-0.96
56.5%
59.4%
9,254
8,944
3.47
54.0%
54.3%
7,404
7,420
-0.22
43.2%
45.0%
Kuzey Amerika
810
831
-2.53
4.7%
5.0%
206
142
45.07
1.2%
0.9%
780
992
-21.37
4.5%
6.0%
3,203
2,761
16.01
18.7%
16.7%
BDT Ülkeleri
555
464
19.61
3.2%
2.8%
963
1,372
-29.81
5.6%
8.3%
149
97
53.61
0.9%
0.6%
Güneydoğu Asya
181
221
-18.10
1.1%
1.3%
Latin Amerika
109
124
-12.10
0.6%
0.8%
Diğer Ülkeler
938
536
75.00
5.5%
3.3%
AB (25)
AB (15)
Balkan Ülkeleri
Kaynak: Tablolar Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
77
5.5.4 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı
İHRACAT (Milyon $)
2008
2007
2006
2005
2004
TARIM ÜRÜNLERİ
5,307.2
4,610.8
4,168.3
3,767.8
2,412.9
Gıda ve Canlı Hayvan
3,976.1
3,445.3
2,928.0
2,577.5
1,756.9
Tütün ve İçecekler
848.5
685.5
637.6
695.1
494.9
Hayvan Yağları ve Bitkisel Yağlar
482.6
480.0
602.7
495.2
161.1
HAMMADDELER
1,137.6
1,054.3
1,332.0
859.6
688.8
Çiğ,yenmeye müsait olmayan maddeler
1,137.6
1,054.3
1,332.0
859.6
688.8
YAKITLAR
2,971.7
2,852.2
2,723.0
1,643.8
865.7
Madeni yakıtlar, yağlar vs.
2,971.7
2,852.2
2,723.0
1,643.8
865.7
SINAİ ÜRÜNLER
15,523.7
14,166.1
12,100.1
10,738.2
8,062.7
Kimyasal Ürünler
3,384.8
3,234.2
2,731.8
2,547.0
1,640.6
Hammadde bazında sınıf. mamüller
5,760.9
5,106.2
4,281.0
3,571.6
2,719.9
Makina ve Nakliye Ekipmanları
3,567.9
3,168.3
2,625.2
2,219.9
1,674.2
Muhtelif mamüller
2,810.2
2,657.3
2,462.1
2,399.8
2,028.8
DİĞER
669.8
785.6
567.3
449.9
318
Kategori bazında sınıflandırılmayanlar
669.8
785.6
567.3
449.9
318
TOPLAM İHRACAT
25,430.1
23,469.0
20,890.7
17,459,4
12,348.1
İTHALAT (Milyon $)
2008
2007
2006
2005
2004
TARIM ÜRÜNLERİ
9,190.1
8,124.7
6,641.2
5,978.1
4,691.9
Gıda ve Canlı Hayvan
7,643.1
6,822.0
5,531.5
4,970.6
30903.7
Tütün ve İçecekler
1,123.5
1,010.6
902.0
847.2
652.4
423.5
292.1
207.7
160.3
135.7
HAMMADDELER
2,431.7
2,165.1
1,537.3
1,370.9
1,062.3
Çiğ,yenmeye müsait olmayan maddeler
2,431.7
2,165.1
1,537.3
1,370.9
1,062.3
YAKITLAR
17,672.6
11,491.7
12,188.0
9,798.6
5,383.9
Madeni yakıtlar, yağlar vs.
17,672.6
11,491.1
12,188.0
9,798.6
5383.9
SINAİ ÜRÜNLER
59,037.3
53,605.4
43,080.4
37,520.1
31,184.1
Kimyasal Ürünler
12,116.1
10,572.6
8,690.4
7,907.4
5,669.0
Hammadde bazında sınıf. mamüller
11,684.3
11,033.1
8,986.8
7,352.5
5,975.5
Makina ve Nakliye Ekipmanları
23,994.5
22,521.1
18,160.7
15,841.7
14,635.6
Muhtelif mamüller
11,242.4
9,478.6
7,242.5
6,418.5
4,904.0
DİĞER
160.9
601.1
203.3
97.0
89.2
Kategori bazında sınıflandırılmayanlar
160.9
601.1
203.3
97.0
89.2
88,492.8
75,987.9
63,650.2
54,764.7
42,411.3
Hayvan Yağları ve Bitkisel Yağlar
TOPLAM İTHALAT
78
5.5.5 Başlıca Maddelere Göre İthalat-2008 (İlk 20 Madde)
(27) MİNERAL YAKITLAR
(84) NÜKLEER REAKTÖRLER, KAZAN; MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER, PARÇALARI
(87) MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖR, BİSİKLET,MOTOSİKLET VE PARÇALARI
(85) ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR, AKSAM VE PARÇALARI , TELEVİZYON, VB
(30) ECZACILIK ÜRÜNLERİ
(89) GEMİLER, SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
(72) DEMİR VE ÇELİK
(39) PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
(90) OPTİK, FOTOĞRAF, SİNEMA, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR CİHAZLARI, TIBBİ ALETLER
(48) KAĞIT VE KARTON; KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA
(62) ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
(61) ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
(02) ETLER VE YENİLEN SAKATAT
(29) ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
(94) MOBİLYALAR, AYDINLATMA, REKLAM LAMBALARI, PREFABRİK YAPILAR
(74) BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA
(04) SÜT VE SÜT MAMULLERİ, KUŞ VE KÜMES HAY. YUMURTALARI, BAL VB.
(73) DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
(76) ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
(33) UÇUCU YAĞLAR ve REZİNOİTLER; PARFÜMERİ-KOZMETİK
5.5.6 Başlıca Maddelere Göre İhracat 2008 (ilk 20 Madde)
(27) MİNERAL YAKITLAR, MİNERAL YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI, MUMLAR
(84) NÜKLEER REAKTÖRLER, KAZAN; MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER, PARÇALARI
(85) ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR, AKSAM VE PARÇALARI , TELEVİZYON,VB
(76) ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
(30) ECZACILIK ÜRÜNLERİ
(39) PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
(20) SEBZE-MEYVE-SERT KABUKLU MEYVE VE BİTKİLERDEN ELDE EDİLEN MÜSTAH.
(72) DEMİR VE ÇELİK
(61) ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
(73) DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
(08) YENİLEN MEYVALAR, KABUKLU YEMİŞLER, TURUNÇGİL VE KAVUN KABUĞU
(74) BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA
(24) TÜTÜN VE TÜTÜN YERİNE GEÇEN İŞLENMİŞ MADDELER
(03)BALIKLAR, KABUKLU HAYVANLAR, YUMUŞAKÇALAR, DİĞER OMURGASIZLAR
(99) LİSTELENMEYEN ÜRÜNLER
(52) PAMUK
(15) HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR VE BUNLARIN MÜSTAHSALLARI
(25) TUZ, KÜKÜRT, TOPRAK VE TAŞLAR, ALÇILAR VE ÇİMENTO
(43) POSTLAR, KÜRKLER, TAKLİT KÜRKLER VE MAMULLERİ
(04) SÜT VE SÜT MAMULLERİ, KUŞ VE KÜMES HAY. YUMURTALARI, BAL VB.
Milyon Euro
Milyon $
12,118
5,227
4,974
3,775
3,515
2,314
2,274
1,753
1,391
1,056
1,052
1,051
1,027
970
907
844
786
750
699
642
17,673
7,622
6,992
5,505
5,125
3,375
3,316
2,556
2,029
1,539
1,535
1,534
1,498
1,415
1,322
1,231
1,146
1,094
1,020
935
Milyon Euro
Milyon $
1,903
938
937
895
859
852
680
621
587
581
547
544
415
413
403
376
339
320
278
264
2,792
1,376
1,374
1,313
1,261
1,250
997
911
861
852
802
799
609
605
592
551
496
469
407
387
79
500 Milyon Dolardan Büyük İthalat Kalemleri (2008)
GTİP
Maddeler
Milyon $
2709
3004
8703
2710
8901
2711
8517
8471
7208
7403
8704
8708
9403
7204
8802
9018
3901
8528
0406
8415
7601
0203
0201
6403
9021
Petrol yağları
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık ve karışık olmayan ürünlerden ilaçlar
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar
Petrol yağları, benzin, motorin vs
Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, ve insan veya yük taşımaya mahsus
il gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
Petrol
11,538
4,351
4,320
3,755
2,986
1,814
1,583
931
913
845
824
767
718
698
682
652
617
603
593
589
563
553
545
527
522
Telefon ve telekomünikasyon cihazları
Bilgi İşlem Makinaları
Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri
Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları – Ham
Eşya taşımaya mahsus motorIu taşıtIar
Motorlu taşıtların aksam, parça ve aksesuarları
Mobilya ve Yataklar
Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları
Diğer Hava Taşıtları
Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan alet ve cihazlar
Etilen polimerleri
Televiyon Alıcıları
Peynir
Klima Cihazları
İşlenmemiş Alüminyum
Domuz Eti
Sığır Eti
Ayakkabı
Ortopedik cihazlar
5.5.7 Mal ve Hizmet İhracat ve İthalatı (Milyar Euro)
2008
2007
2006
2005
34,093
27,254
28,364
31,337
Turizm
11,662
10,730
11,357
11,319
Ulaştırma
19,188
13,871
14,325
16,939
16,894
11,862
13,027
14,746
Turizm
2,643
2,446
2,383
2,486
Ulaştırma
9,316
6,238
6,991
7,771
Hizmet Ticaret Dengesi
17,199
15,391
15,337
16,591
Mal İhracatı
17,333
17,223
16,447
14,046
Mal İthalatı
60,679
55,720
50,722
43,942
51,426
44,477
44,811
45,383
77,573
67,582
63,749
58,688
- 26,147
- 23,105
-18,938
-13,305
Hizmet İhracatı
Hizmet İthalatı
Mal ve Hizmet Dengesi
80
Yunanistan’ın Mal ve Hizm
met İhracatı
80
M
Mal İthalatı
M
Mal Ve Hizmet İhracatı
60
Hizmet İhracatı
40
Hizmet Dengesi
20
0
Hizmet İth
halatı
Mal İhracatı
‐20
Mal vve Hizmet Dengesi
‐40
Mal D
Dengesi
‐60
na Ticaret Müşa
avirliği
Atin
81
BÖLÜM II
82
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
1.1 EKONOMİK İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU ve GELİŞMELER
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler AB ile Türkiye arasındaki gümrük
birliği anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir. İki ülke arasındaki tarihsel temeller ve siyasi
problemler ilişkilerin uzun yıllar sınırlı kalmasına neden olmuş; 1999 yılında her iki ülkede
yaşanan deprem felaketinden sonra başlayan yakınlaşma süreciyle; ilişkilerde tahminlerin de
ötesinde olumlu gelişmeler yaşanmış, her iki ülke dışişleri bakanlarının başlattığı diyalog süreci
ikili ilişkilerimizin gelişmesine atılan önemli bir adım olmuştur.
Son dönemlerde Türkiye’de yatırım yapan Yunan şirketlerinin sayısında ve yapılan yatırımlarda
önemli artışlar kaydedilmektedir. Hazine Müsteşarlığı kayıtlarına göre, Mayıs 2009 itibariyle
Türkiye’de 360 adet Yunanistan kaynaklı firma faaliyet göstermekte olup, toplam yatırım tutarı, 5
milyar Euro’dan fazladır. Yine Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden teşvik belgesi alarak
yatırım yapan şirket sayısı 42’dir. Bu 42 şirketin toplam yatırım tutarı 200 Milyon dolardan biraz
fazladır. Türkiye’de 18 ilde faaliyet gösteren Yunan firmalarının 237 tanesi bir başka ifade ile %
65’i İstanbul’da bulunmaktadır. İzmir’de 39, Bursa’da 27, Muğla’da ve Ankara’da 10 tane Yunan
sermayeli şirket faaliyet göstermektedir. 360 şirket 15 sektörde faaliyet göstermektedir. Toptan ve
Perakende Ticaret sektöründe 128, imalat sanayinde 81 ve gayrimenkul sektöründe 37 şirket
bulunmaktadır.
Yunan Ulusal Bankası (NBG) Finansbank’ın çoğunluk hisselerini satın alarak Türkiye’de finans
sektörüne girmiştir. Finansbank – NBG ortaklığında NBG tarafından Türkiye’ye yaklaşık 2.9 Milyar
Dolarlık bir sermaye transferi gerçekleşmiştir. Bu rakam Yunanistan’ın tarihinde yurt dışına ihraç
ettiği en büyük sermaye özelliği taşımaktadır.
Yunanistan’ın 3. büyük bankası olan EFG Eurobank, 142 milyon Euro karşılığında ülkemizin en
büyük 23. bankası olan Tekfenbank’ın % 70’ini satın almıştır.
Intralot şirketi Türkiye’de faaliyet gösteren 3. Büyük grup olup Şans Oyunları alanında faaliyet
göstermektedir. Aynı grup Milli Piyango özelleştirmesi ile de ilgilenmektedir.
2009 başında aynı zamanda Yunan Milli Havayolunu da satın alan Marfin Grup Türkiye’de Şafak
hastanelerinin hisselerini alarak Türkiye’de yatırım yapmıştır.
Yunanistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu verilerine göre İstanbul’da faaliyet gösteren Yunan
sermayeli şirket sayısı 206’dır.
Öte yandan Yunanistan’da faaliyet gösteren 10 adet Türk şirketi bulunmaktadır. Coğrafyadan çok
uzaklaşmadan AB üyesi Romanya ve Bulgaristan örneklerine baktığımızda sırasıyla bu iki ülkede
15,000 ve 5,000 civarında işadamımızın bulunduğu ve Romanya’daki Türk sermayeli şirket
sayısının 10,000’e yaklaştığı görülmektedir.
Türk vatandaşlarının Yunanistan’da yatırım yapmalarının önündeki en büyük engel oturum
izinlerinin verilmesi sırasında karşılaşılan sorunlardır. Atina ve Gümülcine’de şube açmak için
çalışmalarını başlatan Ziraat Bankası’nın Türk personeline dahi oturum izni uzun zaman sonra
verilmiştir.
Yunanistan’da yapılan yatırımın minimum 300,000 € olması durumunda ülkede oturum izninin
alınması biraz daha kolaylaşmaktadır. Ancak AB üyesi diğer ülkelerde yatırım limitleri ile ilgi
benzer bir uygulama bulunmamaktadır. Diğer taraftan bir üçüncü ülke vatandaşının şirket kurması
teoride mümkün olmakla beraber şirket kuruluşunda gereken evraklardan bir tanesi vergi
numarasının tevsikidir. Ancak vergi dairelerince numara verilmesi esnasında da oturum izninin
tevsiki gerekmektedir. En basit anlamda kısır döngü olarak tanımlanabilecek bu süreç
işadamlarının yatırım konusundaki fikirlerini daha en başından menfi yönde etkilemektedir.
83
Öte yandan Türkiye Yunan vatandaşlarına herhangi bir vize uygulamamaktadır. Bu ayrıcalık AB
üyesi sadece 8 ülkeye tanınmış durumdadır.
Türkiye’deki Yunan yatırımcılar, genellikle bilişim teknolojisi (IT) alanına ilgi duymakta olup; tarım
uygulamaları, ambalaj, plastik, eczacılık, kozmetik, balıkçılık, turizm ve inşaat sektörlerinde de
faaliyet göstermektedirler.
Son olarak, ülkemizin hazır giyim ve ayakkabı sektörlerindeki önemli firmalarından olan İpekyol,
Machka,Koton ve İnci “The Mall” Alışveriş Merkezi’nde, Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen’in
de katılımları ile 5 Nisan 2006 tarihinde Atina’da birer mağaza açmışlardır. Mavi Jeans ise, bir
Yunan şirketi ile ortak olarak temsilcilik açmıştır. (İnci ve Mavi Jeans kapanmış, Koton ve İpekyol
mağaza sayısını artmıştır.)
Yunanistan’daki Türk Yatırımları
FİRMA ÜNVANI
(TÜRKİYE)
FİRMA ÜNVANI
(YUNANİSTAN)
YATIRIMIN
NİTELİĞİ
YATIRIM
YILI
TUTAR
(EURO)
Ziraat Bankası
Zairaat Bankası
Banka
2008
18,000,000
% 100
Koton
Koton Textile Monoprosopi
Mağaza
2005
60.000
% 100
Gizia
Gizia
Mağaza
2005
180.000
% 100
İpekyol
İpekyol Hellas Mon. EPE
Mağaza
2005
405.000
% 100
Multimedia
Multiflash
Ofis-Depo
2008
21.000
% 100
Macka
Machka
Mağaza
2005
200.000
% 100
KRT Kuyumculuk
KRT Ltd.
Ofis-Depo
2008
30.000
% 90
HSH Limited
Home Sweet Home
Mağaza
2007
100.000
% 95
Inform Electronics
UPS Inform Hellas Ltd.
Teknoloji
2007
27.000
% 70
Murat Metal
Ferrosteel Inter. Trade S.A.
Metal
2004
1.800.000
% 40
İstikbal
İstikbal Hellas
Mağaza
2003
Franchise
...
Güllüoğlu Baklava
Güllüoğlu Baklava
Pastane
2004
Franchise
...
Sirkeci Restoran
Sirkeci Restoran
Restoran
2007
Franchise
...
Çilek Mobilya
Çilek Mobilya
Mağaza
2007
Franchise
...
PAY (%)
1.2 TİCARİ İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU
1.2.1
Ticari İlişkilerin Gelişimi
DIŞ TİCARET
Üzücü bir doğal afet sonunda başlayan yakınlaşmanın dış ticaretten sorumlu Devlet Bakanı olan
Sayın Kürşad Tüzmen’in dönemin Dış Ticaret Müsteşarı olarak ortaya koyduğu Komşu ve Çevre
Ülkelere Yönelik İhracat Stratejisi ile aynı döneme rastlaması, iki ülke arasındaki dış ticarette yeni
bir dönemin açılmasını sağlamıştır.
Bu strateji kapsamında Yunanistan’da düzenlenen fuar ve sergilere milli düzeyde katılım
sağlanmış, Yunanistan’dan alım heyetleri getirilmiş ve Yunanistan’a ticaret heyetleri organize
edilmeye başlamıştır.
İki ülke ticari ve ekonomik ilişkilerinin bir bütün olarak ele alındığı Karma Ekonomik Komisyon
(KEK) Toplantıları düzenli olarak yapılmaya başlamış, son KEK Toplantısı, 29-30 Haziran 2005
tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik kalıcı işbirliği imkanlarının özel sektör
temsilcileri tarafından görüşüldüğü ve geleceğe yönelik işbirliği imkanlarının belirlendiği TürkAtina Ticaret Müşavirliği
84
Yunan İş Konseyi toplantıları gerçekleştirilmeye devam etmektedir. DEİK ile SEV arasında 2007
sonunda yeni bir iş konseyi kurulmuş olup Yunanistan’ın TUSİAD’ı benzetmesinin yapılabileceği
kuruluş ile yeni işbirliği imkanlarının yaratılabileceği düşünülmektedir.
Tüm bu gelişmeler neticesinde 1999 yılında 694 Milyon $ olan toplam hacim 2008 sonunda
yaklaşık 5 kat artarak 2008 sonu itibariyle 3.6 Milyar $ olmuştur. Diğer taraftan aynı dönemde
Yunanistan’a yapılan ihracatta artış % 600 olmuş ve 2008 sonunda ihracatımız 2.4 Milyar $’ı biraz
aşmıştır.
1999 yılında 26.5 Milyar $ olan Türkiye’nin ihracatının 2008 sonunda 5 kata yakın artış göstererek
132 Milyar $ olduğu dikkate alındığında Yunanistan’a yapılan ihracattaki artışın genel artış oranını
takip ettiği görülmektedir.
Yunanistan ile ikili ticaret yıllardır ülkemiz lehine bir süreç izlemeye devam etmektedir. Kronik
olarak Yunanistan aleyhine dış ticaret açığı ile devam eden ikili ticarette bu açık zaman zaman
biraz daha daralarak, zaman zaman artarak devam etmektedir.
Bir sonraki sayfadaki tabloların incelenmesinden de görüleceği üzere 2008 yılı; toplam hacmin,
ihracat ve ithalatın en yüksek olduğu yıl olmuştur.2007 ve 2008 yıllarında Türkiye’nin dış ticaret
fazlası 1 Milyar $’ı fazlasıyla aşmıştır.
Yunanistan 2005 ve 2006’da yıllarında Türkiye’nin ihracatında sırasıyla 15. ve 12. sırada yer
almıştır. 2007 sonunda da Yunanistan Türkiye’nin ihracatında Irak’ın hemen arkasından 12.
sıradaki yerini korumuştur. 2008 yılı verilerine göre Yunanistan’ın sıralamadaki yeri 13.lük
olmuştur.
İthalat sıralaması incelendiğinde durum 2005 ve 2006’da Yunanistan Türkiye’nin tüm dünyadan
yaptığı ithalatta 33. ve 29. sırada yer almıştır. 2007 ithalat verilerine göre Yunanistan’ın yeri 35.lik;
2008’de ise 37.lik olmuştur.
Yunanistan ve Türkiye
arasındaki dış ticaret
hacmi 2008 sonunda 3.6
Milyar $’a yaklaşmıştır.
Türkiye’nin 2008 ‘de
ihracatı 2.4 Milyar $
olmuştur.
Konuyu Yunanistan açısından incelediğimizde Türkiye’nin
Yunanistan için önemli bir dış ticaret partneri olduğu
görülmektedir. 2008 yılında Türkiye; Yunanistan’ın 12. Büyük
partneri olmuştur.
2008 yılı verilerine göre ülkenin tüm dünyadan yaptığı ithalatta
Türkiye bir basamak yükselerek 11. sırada, tüm dünyaya yaptığı
ihracatta ise 9.sırada yer almıştır. Topluluk içi ticaret
değerlendirme dışı bırakıldığında Türkiye’nin Yunanistan’ın
ithalatındaki yer 4.cülük, ihracatındaki yeri ise ABD’nin hemen
arkasından 2.cilik olmuştur.
Türkiye’nin ihracatının 2000 yılından itibaren 2005 hariç olmak üzere sürekli bir artış eğiliminde
olduğu görülmektedir. 1 Milyar $ barajı 2004 yılında geçilmiş, bundan sadece 3 yıl sonra ise 2
Milyar $ aşılmıştır.
2003 yılında yakalanan % 55.90’lık artış en yüksek orandır. 2006 ve 2007 yıllarında % 40’dan
fazla artış sağlanmıştır. 2008 yılında ise gerek Yunan pazarındaki gelişmeler gerekse sürmekte
olan ekonomik kriz nedeniyle artış % 7.4’de kalmıştır.
2000 yılı ve sonrası için yapılan değerlendirmede 2000’deki % 50’ye yakın oran ithalat artışındaki
en yüksek orandır. Yunanistan’dan yapılan ithalat ise ilk kez 2006’da 1 Milyar $’ı aşmıştır. 2008
yılında bir önceki yıla göre artış % 21’e yakındır.
2007 yılında fuel oil, demir-çelik mamulleri, binek otomobilleri, tekstilkonfeksiyon ürünleri ve sun’i
plastik maddeler başlıca ihracat kalemleridir. Örme eşya ve mensucattan giyim eşyasında 227.2
Milyon $; fuel oil 220 Milyon $; demir-çelik mamulleri 164.5 Milyon $, binek otomobilleri ise 146.2
Milyon $ ihracat gerçekleşmiştir.
85
Alüminyum ve alüminyumdan eşya ihracatı 2007 yılında en fazla ihracat artışının ( % 929)
sağlandığı kalem olmuştur. Kağıt ve karton, balıkçılık, tekstil-konfeksiyon ve mineral yakıtlar artış
oranlarının en fazla olduğu diğer kalemlerdir.
2008 sıralamasında demir ve çelik ilk sıraya yerleşmiş ancak genel anlamda önemli bir değişiklik
olmamıştır. 2008 yılında ihracat artışının en fazla olduğu sektör gemicilik sektörüdür.
İthalat sıralamasında ilk beş kalem; mineral yakıtlar, ham pamuk, sun’i plastik maddeler,
kimyasallar ve demir dışı metaller şeklinde sıralanmıştır. Bunlardan ilk 3’ü 100 Milyon $’dan fazla
ithalat yapılan kalemlerdir.
Yunanistan’ın Türkiye’ye yönelik ihracatında pamuğun ön planda yer almasının başlıca iki nedeni;
pamuk üretiminin AB kaynaklarından önemli ölçüde destek görmesi ve Türkiye’nin üretiminin
ihtiyacı karşılayamamasıdır.
Ancak yukarıda kısaca değinilen dış ticaret atmosferi karşılıklı yatırım boyutunda her iki ülkede
eşit şartlarda bir gelişmeye yol açmamış, Yunanlı ve Türk işadamlarının yatırım yapmak için
oldukça heyecanlı ve istekli girişimleri tek taraflı kalmıştır.
2008 sonu itibari ile Ferrosteel International Trade S.A., Tike, Koton Tekstil, İpekyol Hellas,
Machka, Gizia, Home Sweet Home, UPS Inform Yunanistan’da yatırım yapan başlıca Türk
sermayeli şirketlerdir.
Son dönemlerdeki gelişmeler neticesinde Yunanistan pazarında Türk ürünlerine yönelik ön
yargının da ilişkilere paralel olarak azaldığı görülmektedir. Fiyat, kalite ve standartların uygun
olması durumunda Yunan tüketicisinin Türk ürünlerini tercih ettiği gözlemlenmektedir. Bu durum
tanıtım ve pazarlamanın önemini de ortaya çıkarmaktadır.
TÜRKİYE İLE YUNANİSTAN ARASINDAKİ TİCARET (Milyon $ ve %)
Yıllar
İhracat
İthalat
Toplam
Değişim
Toplam
Değişim
1990
139.4
...
128.6
...
1995
209.9
24.50
200.6
1996
236.5
12.7
1997
298.2
1998
Fark
Dış Ticaret
Toplam
Değişim
10.8
268.0
…
90.9
9.3
410.5
50.2
285.0
42.1
-48.5
521.4
27.0
26.1
430.8
51.2
-132.5
729.0
39.8
370.0
24.1
319.8
-25.8
50.3
689.8
-5.4
1999
406.8
9.9
287.6
-10.1
119.2
694.3
0.7
2000
437.7
7.6
430.8
49.8
6.9
868.5
25.1
2001
476.1
8.8
266.3
-38.2
209.8
742.3
-14.5
2002
590.4
24.0
312.5
17.4
277.9
902.8
21.6
2003
920.4
55.9
427.7
36.9
492.7
1,348.1
49.3
2004
1,171.2
27.2
594.4
39.0
576.9
1,765.6
31.0
2005
1,126.7
-3.8
727.8
22.5
398.8
1,854.5
5.0
2006
1,602.6
42.2
1,045.3
43.6
557.3
2,647.9
42.8
2007
2,262.7
41.2
950.2
-9.1
1,312.5
3,212.8
21.3
2008
2,430.5
7.4
1,148.6
20.9
1,281.9
3,579.2
11.4
Kaynak : DTM
86
TÜRKİYE ile YUNANİSTAN ARASINDAKİ
DIŞ TİCARETİN GELİŞİMİ 4,000
3,000
2,000
1,000
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
İhracat
236
298
370
407
438
476
590
920
1,171 1,127 1,603 2,263 2,431
İthalat
285
431
320
288
431
266
312
428
Toplam
521
729
690
694
869
742
903
594
2005
728
2006
1,045
2007
950
2008
1,149
1,348 1,766 1,855 2,648 3,213 3,579
Halen birkaç sektörün dışında (petro kimya ürünleri, plastik ürünleri ve tarım ürünleri) hemen
hemen her sektörde dış fiyatlarla rekabet edemeyen Yunan sanayisi sıkıntılı bir dönemden
geçmektedir. Özellikle Uzak Doğudan gelen ucuz mallara karşı başta işçilikten kaynaklanan
maliyet dezavantajı nedeniyle rekabet güçlüğü içinde olan üretime yönelik firmaların büyük bir
çoğunluğu üretimlerini durdurarak ithalata yönelmektedirler. Müşavirliğimizce yapılan tespitlere
göre Yunanlı alıcı çok ciddi bir fiyat avantajı olmaması halinde coğrafi yakınlık nedeniyle
Türkiye’yi tercih etmektedir.
GENEL İHRACAT VE YUNANİSTAN’A YAPILAN İHRACATTA DEĞİŞİM (%)
60
50
40
30
20
10
0
‐10
2000
2001
2002
2003
2004
Yunanistan
2005
2006
2007
2008
Genel
2000-2008 arasında Türkiye’nin ihracatındaki artış oranının genel ihracat artışı ile paralellik
göstermektedir. 2003, 2006 ve 2007 yılları ihracat artışının en fazla olduğu yıllardır. 2003 yılında
ihracat artışı % 50’den daha fazla olmuştur.
1995-2008 arasındaki 14 yıllık süreçte ihracat sadece 2005 yılında azalmıştır. 2005’de ihracat bir
önceki seneye göre % 3.8 gerileme göstermiştir.
87
GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLANDIRMASINA GÖRE İHRACAT ve İTHALATIMIZ
İHRACAT
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Yatırım Malları
57,3
28,3
52,9
123,8
137,1
101,9
160,0
202,1
217,7
Ara Mallar
287,5
323,1
323,7
426,7
563,1
564,8
869,0
1.220,8
1,341,6
Tüketim Malları
93,0
124,7
213,2
368,1
468,9
457,2
571,4
837,6
869,0
İTHALAT
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Yatırım Malları
15,2
5,5
8,9
18,3
28,9
14,1
22,4
30,5
29,6
Ara Mallar
294,6
199,2
262,6
346,4
477,8
609,6
835,4
737,3
992,0
Tüketim Malları
121,0
61,5
41,0
63,1
87,7
103,8
187,3
182,1
126,8
Kaynak : DTM
SNA sınıflandırmasına göre Türkiye’nin ihracatının ara mallar ve tüketim malları sınıfında
yoğunlaştığı, ithalatın ise daha çok ara malı olduğu anlaşılmaktadır.
Yunan sanayisi yukarıda da belirtildiği üzere başta işçilik olmak üzere artan maliyetler nedeniyle
rekabetçi yapısını yitirmiş bulunmaktadır. Bu nedenle Türkiye’ye yönelik ihracatta da ara
mallarının payı toplam içinde % 80’lere yaklaşmaktadır.
1.2.2
İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları
ANLAŞMA VE PROTOKOLLER
Türkiye ile Yunanistan arasında 4 Şubat 2000 tarihinde Atina’da imzalanan “Ekonomik İşbirliği
Anlaşması” 25 Kasım 2001 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, bu çerçevede oluşturulan Karma
Ekonomik Komisyonun I. Dönem Toplantısı 12-13 Şubat 2002 tarihleri arasında Atina’da, II.
Dönem Toplantısı ise 12-13 Mart 2003 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleşmiştir. Karma
Ekonomik Komisyon’un III. Dönem Toplantısı 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’da
gerçekleştirilmiştir. Yunan tarafınca, önümüzdeki dönem KEK Toplantısının, 20 Aralık 2006
tarihine kadar ülkemizde gerçekleştirilmesi önerilmiş olup; gerek her iki ülkedeki genel seçimler
gerekse Müsteşarlığımız faaliyet programı çerçevesinde anılan Toplantının sözkonusu tarihe
kadar gerçekleştirilmesinin mümkün bulunmadığı Dışişleri Bakanlığı kanalıyla Yunan tarafına
bildirilmiştir. IV. Dönem KEK Toplantısının 2009 yılında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
İki ülke arasında imzalanan başlıca anlaşma ve protokoller aşağıda listelenmiştir.
•
•
•
•
•
•
•
Hava Ulaştırması Anlaşması (22 Temmuz 1947)
Ticaret ve Ödeme Anlaşması (7 Kasım 1953)
Uluslararası Karayolu Nakliyatına Dair Anlaşma (16 Kasım 1970)
Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması (20 Ocak 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (20 Ocak 2000) (1 Ağustos 2001 tarih
ve 24480 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 24 Kasım 2001 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.)
Çevrenin Korunmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası (20 Ocak 2000) (16 Mayıs 2000 tarih ve
24051 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Terörizm, Örgütlü Suçlar, Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı ve Yasadışı Göç ile Mücadelede
İşbirliği Anlaşması (20 Ocak 2000) (14 Temmuz 2001 tarih ve 24462 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır)
88
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Gümrük Suçlarının Men’i, Takibi ve Gümrük Suçlarıyla Mücadele Hakkında Karşılıklı İdari
Yardım ve İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır)
Kültürel İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolu (22 Haziran 2000) (2
Kasım 2000 tarih ve 24218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Ekonomik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000) (25 Temmuz 2001 tarih ve 24473 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
Deniz Taşımacılığı Anlaşması (4 Şubat 2000) (18 Temmuz 2001 tarih ve 24466 sayılı Resmi
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ( 2 Aralık 2003)
Standardizasyon, Uygunluk Değerlendirmesi ve Test alanında İşbirliği Anlaşması
(30.06.2005)
Sağlık İşbirliği Anlaşması ( 28.09.2005)
Türk-Yunan KEK III.Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı ( 19/02/2007)
KARA ULAŞTIRMASI
İki ülke arasında 14-15 Mart 2001 tarihlerinde Ankara’da yapılan Kara Ulaştırması Karma
Komisyonu (KUKK) toplantısında, taraflar geçiş belgesi kotalarının 2002 yılından başlayarak
“sınırsız” sayıda olması ve geçiş ücretinden “muaf” tutulması hususunda anlaşmışlar ancak
uygulamaya konamamıştır.
Türkiye - Yunanistan arasındaki en son Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı 2009
Şubatında Atina’da yapılmıştır. Toplantı sonunda imzalanan mutabakat zaptı ile taraflar 2008 yılı
için 30,000’i ücretli transit izin belgesi 20,000 adedi ikili izin belgesi (10,000 –ücretsiz; 9,000
ücretli) olmak üzere toplam 49,000 kota üzerinde anlaşmaya varmışlardır.
Geçiş Belgesi Sayısı
Yunanistan’a Taşıma
Yapan Türk Araçları
Türkiye’ye Taşıma
Yapan Yunan Araçları
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
49,000
42,000
42,000
40,000
35,000
35,000
30,000
12,500
...
28,500
24,956
22,780
20,796
16,289
14,359
11,581
...
1900
852
1257
2454
2808
2665
1966
İki ülke arasında 3 adet sınır kapısı bulunmaktadır. En güneyde İpsala, ortada Uzunköprü ve
kuzeyde Pazarkule sınır kapıları Türkiye-Yunanistan arasında karayolu geçişine izin vermektedir.
İpsala sınır kapısı iki ülke karayolu taşımacılığında en yoğun kullanılan gümrük kapısıdır. Anılan
kapının 24 saat esasına göre çalışmasında yaşanan aksaklıklar karayolu geçişlerinde zaman
zaman sorun teşkil edebilmektedir. Özellikle sağlık kontrollerinin günde (10:00-14:00) sadece
belirli saatlerde yapılabilmesinden dolayı araçların 24 saat beklemek zorunda kaldıkları, bu
durumun özellikle frigorifik araçlarda sorun yarattığı nakliyecilerimiz tarafından belirtilmektedir.
Diğer taraftan, 2-3 Kasım 2006 tarihinde İzmir’de gerçekleştirilen “Türkiye-Yunanistan Gümrük
İdareleri Toplantısı”nda, Yunan tarafınca, Meis adası gümrüğünün altyapısının geliştirilerek girişçıkış gümrüğü haline getirildiği ve 2007 yazı itibariyle bu kapıdan Türk vatandaşlarının da
faydalanabileceği bildirilmiştir. Yunan tarafınca, altyapı olarak daha gelişmiş olması nedeniyle,
aynı şekilde Kaş gümrüğünün de giriş-çıkış gümrüğü olarak kullanılması talep edilmiştir. Ancak,
89
Türk tarafınca, Türk Mevzuatına göre sözkonusu kapının yolcu işlemi yapmaya yetkili olarak
hizmet verdiği vurgulanmıştır.
1.2.3
•
•
•
•
Diğer Temas ve Görüşmeler
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen, 8-10 Aralık 2006 tarihlerinde Rodos’a
gerçekleştirdiği resmi ziyarette “Rodos Türk İhraç Ürünleri Fuarı”’nın açılışını gerçekleştirmiş
ve ikili temaslarda bulunmuştur.
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen 5-6 Nisan 2006 tarihlerinde Yunanistan’a bir ziyaret
gerçekleştirmiştir. Sayın Tüzmen anılan ziyaret vesilesiyle, Yunanistan Kalkınma Bakanı,
Yunanistan Milli Ekonomi ve Maliye Bakanı ile Yunanistan Ege ve Ada Politikaları Bakanı ile
birer görüşme gerçekleştirmiş, “The Economist” tarafından düzenlenen Ekonomi
Konferansı’na katılmış, ayrıca, Türk hazır giyim ve ayakkabı sektörlerinde faaliyet gösteren
İpekyol, Machka, Koton ve İnci mağazalarının açılışına katılmışlardır.
Dış Ticaret Müsteşarı Tuncer Kayalar başkanlığında bir heyet, KEK III. Dönem Toplantısı
vesilesiyle, 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’ya bir ziyaret gerçekleştirmiş, Sayın
Müsteşarımız Yunanlı muhatapları ile resmi temaslarda bulunmuştur.
Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen 22-24 Nisan 2004 tarihleri arasında Yunanistan’a
yönelik olarak düzenlenen Ticaret Heyetine başkanlık etmiş ve Yunanlı muhataplarıyla ikili
görüşmeler gerçekleştirmiştir.
Türk-Yunan İş Konseyi: İki ülke arasında ticari ve ekonomik işbirliği imkanlarının geliştirilmesi
amacıyla kurulan Türk-Yunan İş Konseyi’nin 8. Ortak Toplantısı, 30 Haziran- 1 Temmuz 2005,
Atina’da, 9. Ortak Toplantı, Dış Ticaret Müsteşarı Sayın Tuncer Kayalar’ın da katılımları ile 13
Nisan 2006 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Son Ortak Toplantı ise, 23-24 Kasım 2006
tarihlerinde iki ülke Dışişleri Bakanlarının katılımı ile Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Öte yandan dönemin Dışişleri Bakanı Sn. Ali Babacan’ın 4-5 Aralık 2007’deki Atina ziyareti
esnasında DEİK ile SEV (Yunan Sanayiciler Federasyonu) yeni bir iş konseyi kurulmuştur. SEV’in
Türkiye’deki TUSİAD benzeri bir yapılanmaya sahip olması ve Yunan iş dünyasında önemli bir
yer edinmiş olması dikkate alındığında iki ülkenin iş konseylerinin bu tarihten itibaren daha aktif
olacağı düşünülmektedir. Nitekim gerek Başbakan Karamanlis’in Türkiye ziyareti gerekse Devlet
Bakanı Sn. Nazım Ekren’in Atina ziyareti sırasında SEV ve DEİK işbirliği yapmışlardır.
Türkiye Ege Kıyıları-Yunanistan Ege Adaları Ekonomi Zirveleri: Yunan-Türk Ticaret Odası ile
İzmir Ticaret Odasının organizasyonunda ilki 1998 yılında Yunanistan’ın Midilli Adasında, daha
sonra sırasıyla İzmir’de, Samos Adası, Bodrum – Kos, Girit Adası ve Atina’da gerçekleştirilen
sözkonusu zirveler her yıl düzenli olarak yapılmakta ve bu zirvelere iki ülkeden başta Dışişleri
Bakanları olmak üzere çok sayıda üst düzey yetkili katılım sağlamaktadır. VII.’si 16-19 Kasım
2006 tarihlerinde Marmaris ve Rodos’ta gerçekleştirilen Türkiye Ege Kıyıları-Yunanistan Ege
Adaları Ekonomi Zirvesinde her iki taraftan 400’ü aşkın katılımcı yer almıştır.
Sözkonusu Zirvenin Marmaris’te yapılan bölümünde, turizm, ulaşım ve denizcilik, finans ve
bankacılık ile ortak yürütülebilecek AB projeleri başlıklarında, Türkiye ve Yunanistan’ın işbirliği
yapabileceği alanlar tartışılmıştır.
Diğer taraftan, anılan zirve öncesi atılan en önemli adımlardan birisi, Kıbrıs’taki Türk ve Rum
işadamlarını temsil eden ticaret odalarının da bu yılki zirveye davet edilmesidir. Programlarındaki
uyuşmazlık nedeniyle katılımları gerçekleşmemiş olsa da, sözkonusu davet, iki tarafın
işadamlarının bir araya gelmesinin zirve gündemine alınması açısından önem arz etmektedir.
Son zirve için son olarak orman yangınlarının büyük zarar vermesi nedeniyle Yunanistan’ın
Güneyindeki Kalamata seçilmiş ve Türkiye’den 200’den fazla işadamının katılım sağladığı iki
günlük zirvede işbirliği olanakları tartışılmıştır.
2008 yılında zirve gerçekleştirilememiş, 2009 Nisanında yapılması öngörülen zirve 2009 sonuna
ertelenmiştir.
90
Serbest Bölgeler: 2004 yılı verilerine göre, serbest bölgelerden Yunanistan’a 28,8 milyon dolarlık
ve Yunanistan’dan serbest bölgelere 47,9 milyon dolarlık ticaret olmak üzere toplam 76,7 milyon
dolar tutarında ticaret hacmi gerçekleşmiştir. 2005 yılında, serbest bölgelerimizden Yunanistan’a
21,1 milyon dolarlık, Yunanistan’dan serbest bölgelerimize ise 16,7 milyon dolarlık satış yapılmış,
bu dönemde Yunanistan ile serbest bölgelerimiz arasındaki ticaret hacmi 37.8 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. 2006 yılında ise, Yunanistan’dan serbest bölgelerimize 31 milyon dolarlık ithalat,
serbest bölgelerimizden Yunanistan’a ise 27,9 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup,
toplam ticaret hacmi 59,6 milyon dolar olarak gerçekleştirilmiştir.
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Çalışma Grubu: İki ülke arasındaki yakınlaşma süreci
çerçevesinde Dışişleri Bakanlıkları öncülüğünde oluşturulan Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Çalışma
Grubu’nun 11. Toplantısı 31 Mart – 1 Nisan 2008 tarihlerinde Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Üçüncü Ülkelerde İşbirliği : Türk firması ENKA ile Yunan firması AKTOR ATE 2005 yılında bir
konsorsiyum oluşturarak, Umman’da “Blue City Projesi” olarak adlandırılan ve Oman
Sultanlığı’nın toplam 15 milyar dolar değerindeki, tarihindeki en büyük yapı projesinin yaklaşık 2
milyar dolarlık kısmını üstlenmişlerdir.
Eximbank Kredileri: Yunanistan’a yapılan ihracat işlemleri Eximbank’ın kısa vadeli kredi ve
sigorta programları ile desteklenmekte olup, Sigorta Programı kapsamında Yunanistan’a yönelik
olarak 2003 yılında 91.273.326 dolar, 2004 yılında 113.040.388 dolar ve 2005 yılında ise
137.448.026 dolar tutarında sevkıyat sigorta teminatı altına alınmıştır.
Yunanistan’a yapılacak ihracatın kısa vadeli kredi ve sigorta programları ile desteklenmesine
devam edilmektedir.
Yönlendirme Komitesi Toplantıları: İki ülke Dışişleri Bakanlarının, 30 Haziran 1999 günü New
York’da yaptığı görüşmede varılan mutabakat çerçevesinde kurulan “Turizm”, “Çevre”, “Ticaret ve
Ekonomik İşbirliği”, “Kültür”, “Bölgesel İşbirliği” ve “Organize Suç, Yasadışı Göç, Uyuşturucu
Madde Kaçakçılığı ve Terörizmle Mücadele” Çalışma Gruplarının toplantıları düzenli olarak
yapılmaktadır. Türk-Yunan diyalog süreci çerçevesindeki Yönlendirme Komitesinin 13. Toplantısı
25 Temmuz 2008’de Ankara’da, son toplantısı ise Mayıs ayı içerisinde Atina’da
gerçekleştirilmiştir.
Elektrik Hattı Enterkonneksiyonu: Ülkemiz elektrik sisteminin Yunanistan, Balkan ülkeleri ve
buradan Avrupa Elektrik Birliği (UCTE) Sistemi ile enterkonneksiyonuna yönelik olarak Türkiye ile
Yunanistan arasındaki bağlantı için 400 kV’luk Filipi-Babaeski iletim hattının sınır geçiş
noktalarının kesinleştirilmesi ve inşasına başlanarak tercihen 2006 yılında devreye alınması
hususunda TEİAŞ Genel Müdürlüğü ile PPC (Yunanistan) arasında 28 Mart 2002 tarihinde bir
Mutabakat Zaptı imzalanmıştır.
Sözkonusu Mutabakat Zaptının onay işlemleri her iki tarafta da tamamlanmış olup, 2003 yılı
Mayıs ayında hattın tesisine ilişkin anlaşma imzalanmıştır. Konuya ilişkin çalışmalar iki ülkenin
ilgili kuruluşları tarafından sürdürülmektedir. Anılan hattın tamamlanmasını takiben, ülkemiz ile
Bulgaristan arasında mevcut olan iki hatta ilave olarak yeni bir elektrik hattı da tesis edilmiş
olacaktır.
Doğal Gaz Şebekelerinin Enterkonneksiyonu: Türkiye ve Yunanistan arasında doğal gaz hattı
tesisine ilişkin Anlaşma, 23 Şubat 2003 tarihinde, Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması ise BOTAŞ
ve DEPA arasında 23 Aralık 2003 tarihinde imzalanmıştır. Sözkonusu anlaşmanın, doğalgaz
teslimatının kesin başlangıç tarihinin tespitine ilişkin hükmü doğrultusunda halihazırda kesin
başlangıç tarihi 31.12.2006’dır.
285 km uzunluğundaki boru hattının Türkiye’deki 209 kilometrelik bölümünün 80 milyon Euro’ya,
Yunanistan’daki 76 kilometrelik bölümünün ise 115 milyon Euro’ya mal olacağı hesaplanmıştır.
Boru hattının ilk aşamada Yunanistan’a yılda 750 milyon metreküp doğal gaz taşıması, taşınacak
doğal gaz miktarının uzun vadede 11 milyar metreküpe çıkarılması öngörülmüştür. Sözkonusu 11
milyar metreküp doğal gazın 3 milyar metreküpünün Yunanistan’a 8 milyar metreküpünün ise
İtalya üzerinden Batı Avrupa pazarına yönlendirilmesi planlanmaktadır.
91
Enterkonnektör açılışı her iki ülkenin başbakanlarının katılımı ile Kasım 2007’de yapılmış
bulunmaktadır.
Yunanistan’ın üzerinde önemle durduğu bir diğer önemli proje, temeli 2005 temmuzunda atılan
Türkiye-Yunanistan doğalgaz boru hattı ve bu hattın devamı niteliğindeki Yunanistan-İtalya
doğalgaz boru hattıdır. Karacabey-Gümülcine arasındaki yaklaşık 285 km’lik hat 2008 Kasımında
her iki ülkenin başbakanlarının katılımı ile açılmış bulunmaktadır. Hattın diğer bağlantısının ise
2012 yılında tamamlanması beklenmektedir.
Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aşamada yılda 2.5
milyar m3 doğalgaz sevkedilmesi, denizaltından geçecek Yunanistan-İtalya boru hattının
tamamlanmasını takiben ise bu hattan yılda 8.8 milyar m3 doğalgaz aktarılması öngörülmektedir.
Uzun dönemde Şah Deniz Projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede planlanan
Türkiye’nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan’a aktarılmasıdır.
Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi kapsamında hattın Yunanistan’dan sonra İtalya
bağlantısının gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak DEPA ve İtalyan Edison Gas tarafından yaptırılan
Fizibilite çalışması Aralık 2004’de sonuçlandırılmış olup, mevcut durumda DEPA ile EDISON
şirketleri arasında imzalanan Adriyatik deniz geçişi yatırımı konusunu da içeren anlaşmaya
BOTAŞ’ın katılımı ile 2010-2012 yılları arasında BOTAŞ’ın “Köprü Tedarikçi” olması konuları
üzerinde görüşmeler devam etmektedir. Türkiye’nin taleplerinin karşılanması durumunda DEPA
ile EDISON ve BOTAŞ arasında bir mutabakat zaptı (MoU) imzalanması planlanmaktadır.
Meriç Nehri Üzerinde İkinci Köprü İnşaatı: İpsala/Kipi sınırında mevcut eski köprünün iki ülke
arasında gelişen ticari ilişkileri karşılamakta yetersiz kaldığının tespiti üzerine, anılan kapıda
zaman zaman (özellikle yaz aylarında) yaşanan yığılmaların önlenebilmesi amacıyla, mevcut
köprünün yanına modern, ikinci bir köprü inşa edilmesi hususunda, son dönem KEK
Toplantısında karar alınmıştır.
Bu çerçevede, Meriç Nehri üzerinde ikinci bir karayolu sınır geçiş köprüsü inşa edilmesine ilişkin
Anlaşma, 10 Haziran 2006 tarihinde iki ülke Dışişleri Bakanları tarafından İstanbul’da
imzalanmıştır.
Sözkonusu Anlaşmanın 2. maddesi çerçevesinde, bir “Ortak Planlama ve İzleme Proje Komitesi”
kurulmasına ve sözkonusu komitenin her iki ülkeden katılacak 6 uzman tarafından toplanmasına
karar verilmiştir.
Diğer taraftan, Anlaşmanın 6. maddesi çerçevesinde, ikinci köprü ihalesinin, uluslararası ihale
şartları ve Avrupa Topluluğu Mevzuatı çerçevesinde yapılması ve görevin Yunan devlet şirketi
“Egnatia Odos S.A.”ya verilmesi hususunda mutabık kalınmıştır. Geçmişte özellikle
Yunanistan’da müteahhitlerimizin AB mevzuatı gerekçe gösterilerek ihalelere girmelerinin
engellenmiş olması nedeniyle, sözkonusu maddeye, “Türk şirketleri yukarıda bahsekonu
uluslararası ihalelere katılma hakkına sahip olacaklardır.” ibaresi de eklenmiştir.
Turizm: İki ülke arasında, bu alandaki işbirliğini geliştirmek amacıyla Turizm İşbirliği Anlaşması
imzalanmış olup, bugüne kadar gerek Turizm Çalışma Grubu, gerekse, Turizm Forumlarında
işbirliği konuları ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
YILLAR
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
TURİST SAYISI
280,033
393,517
458,417
584,952
460,656
447,900
572,212
29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Sisam Adası ve
Kuşadası’nda 6. Türk-Yunan Turizm Forumu gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, 7. Türk-Yunan Turizm Forumu ile 2. Dönem
Turizm Karma Komisyon (TKK) Toplantısı 11-12 Kasım 2006
tarihinde Antalya’da gerçekleştirilmiştir.
16-19 Kasım 2006
gerçekleştirilen Türkiye
Ekonomi Zirvesi’nde,
geliştirilmesi, turizmde
tarihlerinde Marmaris ve Rodos’ta
Ege Kıyıları-Yunanistan Ege Adaları VII.
iki ülke arasındaki turizm ilişkilerinin
ortak politikalar izlenmesi ve kararların
92
alınabilmesi amacıyla, İzmir, Muğla, Fethiye, Marmaris, Bodrum ve Adana’nın ticaret odaları ile
Yunan Ege Adaları’nın organizasyonu ve katılımı ile geniş kapsamlı, özel gündemli bir Turizm
Zirvesi yapılmasına karar verilmiştir.
Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere Yunanistan’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı son
dönemlerde artmaya devam etmekte, her yıl yaklaşık yarım milyon kişi ziyaret etmektedir. Bu sayı
Yunanistan nüfusunun yaklaşık % 5’idir.
Interreg III/A Yunanistan-Türkiye Sınır Ötesi İşbirliği Programı: Interreg III, 2000-2006
programlama dönemi için, Avrupa Birliği’nde, bölgelerarası işbirliğini teşvik etmeyi amaçlayan bir
Topluluk girişimidir. Interreg III’ün genel hedefi, ulusal sınırların, dengeli gelişme ve Avrupa
kıtasının birleşimine engel olmamasının sağlanması ve bölgelerarası işbirliğinin geliştirilmesidir.
Interreg III kapsamında, Türkiye ile Yunanistan’ın sınır illeri arasındaki mevcut işbirliğini Avrupa
Birliği kaynaklarıyla desteklemek ve geliştirmek üzere, “Interreg III/A Yunanistan-Türkiye
Programı” başlatılmıştır. Sözkonusu programın, 2004-2006 dönemi için strateji, öncelik ve
tedbirleri içeren bir “Ortak Programlama Belgesi” (Joint Programming Document) ve Program
Tamamlayıcı (Programme Complement) Belgesi çerçevesinde uygulanmasına karar verilmiştir.
Yunanistan ile Türkiye arasındaki sınır bölgesindeki illerin sınırları içinde yerleşik kâr amacı
gütmeyen kuruluşlar ve tüzel kişilikler, sözkonusu hibeden faydalanabilecek taraflar olarak
belirlenmiştir.
Sözkonusu program, Türkiye tarafında Yunanistan ile kara ve deniz sınırı bulunan Aydın,
Balıkesir, Çanakkale, Edirne, İzmir, ve Muğla illerini kapsamaktadır. Programın Türkiye tarafı
bütçesi; 15 Milyon Euro’su Türkiye-AB Katılım Öncesi Mali İşbirliği Fonundan ve 4.355 Bin
Euro’su öz kaynaklardan (T.C. katkısı) olmak üzere, toplam 19,355 bin Euro’dur.
2005 yılında programın koordinatörlüğünü yapan iki ülke kurumları arasında yapılan toplantılarda
“Cross Border” tanımında meydana gelen anlaşmazlık nedeniyle programın hayata geçmesi
mümkün olmamış ve program kapsamındaki 6 ilimizde kurulmuş bulunan teknik sekreteryalarca
hazırlanan 13’ü aşkın proje bu kaynaklardan faydalanamamıştır. Türk tarafınca “sınır” olarak “İki
ülke arasındaki bilinmiş ve tanınmış kara sınırları arasında” Meriç’ten Enes’e kadar uzanan bölge
tanımlanmış, Yunan tarafınca da sözkonusu sınıra Ege sınırının da dahil olması talep edilmiştir.
Hayata geçirilebilmesi halinde sözkonusu kaynaktan faydalanması öngörülen en önemli proje,
İpsala-Kipi sınırında Meriç nehri üzerinde inşa edilmesi planlanan ikinci köprüdür.
Diğer taraftan, 2-3 Kasım 2006 tarihinde İzmir’de gerçekleştirilen “Türkiye-Yunanistan Gümrük
İdareleri Toplantısı”nda, Yunan Gümrük İdaresi yetkililerince, konuya ilişkin olarak Türkiye’ye bir
yazı gönderileceği ve Türk gümrüklerini programdan yararlandırmak istedikleri belirtilmiştir.
Ayrıca, Yunan tarafınca, önümüzdeki dönemlerde sadece sözkonusu programın tartışılacağı bir
toplantının yapılmasının yararlı olacağı da belirtilmiştir.
Yunanistan’a Yönelik Canlı Yavru Balık İhracatı: İki ülke arasında 2002 yılında başlayan ithalat
ve ihracat işlemlerinde 2005 yılına kadar belirgin bir sıkıntı yaşanmamış olup, Ege’deki Rodos,
Sakız, Simi gibi adalardan yavru balık ihracatı yapılmıştır.
Esas itibariyle Yunanistan tarafı, Avrupa Birliğine, kendi ülkesinden giriş yapılacak Veteriner Sınır
Kontrol Noktalarını (Kara, Hava, Deniz) 2001 yılında, AB’ nin 2001/881/EC sayılı Kararı ile ilan
etmesine rağmen, bu kararda yer alan hususları 2005 yılına kadar tam olarak uygulamamış ve
Ege’ deki Rodos, Sakız, Simi gibi adalardan ürün girişi yapılmıştır. Ancak, Yunan tarafınca, 2005
yılından itibaren, ilan edilen yerler dışından ürün kabul edilmeyeceği deklere edilmiş ve
uygulamaya konulmuştur.
Ege adalarından yavru balık kabul edilmemesi, yavru balık ihracatı yapan firmalarımızı zora
sokmuştur. Bu süreçte yapılan akaryakıt harcaması ve canlı yavru balık ölümleri maddi kayıpları
meydana getirmiştir.
93
Tarım ve Köyişleri Bakanlığımızdan son olarak alınan bilgiler çerçevesinde, sorunun gayrı-resmi
olarak çözüme kavuşturulduğu öğrenilmiştir. (Yunan makamlarınca Ada Valilerine verilen talimat
çerçevesinde Ege’deki Rodos, Sakız, Simi adalarından yavru balık ihracatı sorunsuz olarak
sürdürülmektedir.)
İkili Komite: 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilen Karma Ekonomik
Komisyon’un III. Dönem Toplantısı’nda, Yunan tarafınca, Türk-Yunan ticari ilişkilerinde
karşılaşılan çeşitli bürokratik engellerin tespit edilmesi, sözkonusu engellerin ortadan
kaldırılmasını teminen Hükümetler nezdinde önceden telkinde bulunulması ve ikili ekonomik
ilişkilerin geliştirilmesine yönelik yeni öneriler getirilmesi amaçlarıyla bir “İkili Komite” kurulması
önerisinde bulunulmuştur.
İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin, tek elden ve tek merkezden, belirlenen bir strateji
çerçevesinde yürütülmesinin arzu edilen hedeflere ulaşılması açısından büyük önem arzettiği
dikkate alındığında, Yunan tarafınca kurulması teklif edilen “İkili Komite”nin, halihazırda faal olan
“Türk-Yunan Karma Ekonomik Komisyon”u ve “Türk-Yunan İş Konseyi”nin fonksiyonlarını
içermektedir.
Bu çerçevede, Yunan tarafınca kurulması önerilen “İkili Komite”nin oluşturulması yerine, iki ülke
ilişkilerinde gündemde olan konuların, KEK mekanizması çerçevesinde oluşturulacak “Geçici
Çalışma Grupları” ile, kamu ve özel sektör temsilcilerinin de katılımıyla ele alınmasının daha
uygun olacağı değerlendirilmektedir. Konuya ilişkin hususlar Müsteşarımız Sayın Kayalar’ın 11
Nisan 2006 tarihli mektubu ile Sayın Stylianidis’e iletilmiştir.
Damping Soruşturmaları: Avrupa Birliği tarafından ülkemiz menşeli "Filmaşin" ve "Kesiti
Dikdörtgen veya Kare Şeklinde olan Demir/Çelikten Tüp ve Borular” isimli ürün grupları ithalatına
karşı sırasıyla 08/05/2008 ve 13/11/2008 tarihlerinde soruşturma başlatmış ancak
sonuçlanmamıştır.
Öte yandan, “İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat” kapsamında
Yunanistan’a açılmış bir damping soruşturması veya uygulanan önlem bulunmamaktadır.
94
1.2.4
2004-2008 Arasında Fuarlara Milli Düzeyde Katılım
Fuar Adı
Tarih
YIL
Konu
Şehir
Organizatör
FINEX
28 Şubat-1 Mart
2004
MODA
Atina
EXPOTİM
FINEX
18-20 Eylül
2004
MODA
Atina
EXPOTİM
XENIA 2004
23-26 Şubat
2004
TURİZM EKİPMANLARI
Atina
SENEXPO
INFACOMA
12-15 Şubat
2004
YALITIM, VİTRİFİYE
Selanik
SENEXPO
FURNIDEC 2004
10-14 Mart
2004
MOBİLYA
Selanik
SENEXPO
TIF
11-19 Eylül
2004
GENEL
Selanik
SENEXPO
FINEX FASHION FAIR
12-14 Şubat
2005
MODA
Atina
EXPOTİM
INFACOMA'2005
17-20 Şubat
2005
ISITMA& SOĞUTMA,
KAPI & PENCERE, YALITIM,
Selanik
SENEXPO
SHOETIME
18-20 Şubat
2005
DETROP,
4-7 Mart
2005
FURNIDEC 2005
16-20 Mart
AUTOMOTIVE & SPARE PART
Atina
EXPOTİM
Selanik
SENEXPO
2005
AYAKKABI VE YAN SANAYI
GIDA- AMBALAJGIDA MAKİNALARI
EV-OFİS-BAHÇE MOBİLYASI,
Selanik
SENEXPO
14-16 Mayıs
2005
OTOMOTİV-YEDEK PARÇA
Atina
EXPOTİM
FINEX FASHION FAIR
3-5 Eylül
2005
MODA
Atina
EXPOTİM
TIF
10-18 Eylül
2005
TİCARET
Selanik
SENEXPO
HOME TEXTILE
8-10 Ekim
2005
EV TEKSTİLİ
Atina
EXPOTİM
SHOETIME
26-28 Kasım
2005
AYAKKABI VE YAN SANAYİİ
Atina
EXPOTİM
AGROTICA
1-5 Şubat
2006
TARIM ve GIDA İŞLEME
MAKİNELERİ, AMBALAJ
Selanik
SENEXPO
INFACOMA
23-26 Şubat
2006
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
FINEX
25-27 Şubat
2006
MODA
Atina
EXPOTİM
FURNIDEC
29 Mart-2Nisan
2006
MOBİLYA
Selanik
MERİDYEN
FINEX
2-4 Eylül
2006
MODA
Atina
EXPOTİM
TIF
TÜRK İHRAÇ
ÜRÜNLERİ FUARI
INFACOMA
8-17 Eylül
2006
GENEL
Selanik
MERİDYEN
9-11 Aralık
2006
GENEL
Rodos
CNR
22-25 Şubat
2007
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
DETROP
9-12 Mart
2007
GIDA
Selanik
SENEXPO
FURNİDEC
12-20 Mayıs
2007
MOBİLYA -YAN SANAYİ
EV TEKSTİLİ-DEKORASYON
Selanik
MERİDYEN
TIF
8-16 Eylül
2007
GENEL TİCARET
Selanik
MERİDYEN
FETEC
12-15 Ekim
2007
FABRİKA EKİPMANLARI
Atina
LADİN
FURNIDEC
25-28 Ocak
2008
MOBİLYA VE YAN SANAYİİ,
EV TEKSTİLİ, DEKORASYON
Selanik
MERİDYEN
AGROTICA
21. ULUSLARARASI
YİYECEK & İÇECEK VE
GIDA TEKNOLOJİLERİ
INFACOMA
6-10 Şubat
2008
TARIM
Selanik
SENEXPO
14-18 Şubat
2008
YİYECEK, İÇECEK, GIDA
Atina
LADİN
21-24 Şubat
2008
İNŞAAT
Selanik
SENEXPO
TIF
6-14 Eylül
2008
GENEL
Selanik
MERİDYEN
95
1.3 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ
1.3.1
Yunanistan’a Başlıca Sektörel İhracat
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1- TARIMSAL ÜRÜNLER
101,474
124,628
124,853
135,159
163,387
184,251
i-Gıda Maddeleri
ii-Tarımsal Ham maddeler
92,474
9,000
117,072
7,556
119,287
5,566
126,611
8,548
153,352
10,035
175,415
8,836
62,122
62,198
43,732
200,476
404,499
333,055
18,061
38,932
5,129
15,146
38,874
8,178
18,715
15,876
9,141
27,717
160,935
11,825
38,021
300,072
66,406
30,807
242,159
60,088
754,731
981,846
954,935
143,553
22,434
101,805
247,125
112,437
52,901
74,476
218,354
31,755
121,900
275,537
145,912
81,896
106,492
172,978
41,166
117,990
229,962
158,544
114,641
119,655
219,725
70,450
139,153
376,132
199,252
125,065
134,795
281,003
89,048
213,315
492,931
244,066
193,361
178,216
343,998
119,437
233,090
570,482
248,942
202,584
191,028
4- DİĞER ÜRÜNLER
2,073
2,531
3,158
2,384
2,828
3,684
TOPLAM
920,4
1.171,2
1.126,7
1.602,6
2.262,6
2,430.5
2- MADENCİLİK ÜRÜNLERİ
i- Maden cevherleri ve döküntüleri
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağlar
iii- Demir dışı metaller
3- SANAYİ
i-Demir ve çelik
ii-Kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
iv- Makinalar ve ulaşım araçları
v- Dokumacılık ürünleri
vi- Hazır giyim
vii - Diğer tüketim malları
1.3.2
1,264,571 1,691,941 1,909,560
Yunanistan’dan Başlıca Sektörel İthalat
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1- TARIMSAL ÜRÜNLER
155.629
207.896
221.111
272.288
188.730
244,090
i-Gıda Maddeleri
ii-Tarımsal Ham maddeler
4.948
150.680
19.927
187.969
30.956
190.155
32.415
239.873
38.391
150.339
69,732
174,357
87.927
137.517
205.259
446.849
396.116
444,603
2.887
70.694
14.347
3.836
116.808
16.874
4.076
179.439
21.745
6.502
378.912
61.435
8.480
307.606
80.029
16,853
355,345
72,404
184.166
248.817
301.075
326.106
365.140
459,884
2.287
87.343
26.753
29.140
20.861
7.376
10.406
3.942
123.779
39.543
43.824
19.374
6.431
11.924
22.815
152.353
49.811
37.658
16.560
8.192
13.686
17.870
167.254
41.587
54.771
19.641
9.522
15.462
25.418
175.019
49.237
64.530
22.086
12.277
16.573
52,065
238,313
48,776
67,073
22,824
11,668
19,166
21
120
385
85
172
54
427,7
594,4
727,8
1.045,3
950,2
1,148.6
2- MADENCİLİK ÜRÜNLERİ
i-Maden cevherleri ve döküntüleri
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağlar
iii- Demir dışı metaller
3- SANAYİ
i-Demir ve çelik
ii-Kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
iv- Makinalar ve ulaşım araçları
v- Dokumacılık ürünleri
vi- Hazır giyim
vii - Diğer tüketim malları
4- DİĞER ÜRÜNLER
TOPLAM
96
1.3.3
Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’dan İthalat
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR ve MUMLAR
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
PAMUK
DEMİR VE ÇELİK
BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA
NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER,
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
HUBUBAT
HAM POSTLAR,DERİLER (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER
GÜBRELER
GIDA SANAYİİ KALINTI VE DÖKÜNTÜLERİ,HAZIR HAYVAN GIDALARI
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO
KAĞIT VE KARTON - KARTONDAN EŞYA
GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
ECZACILIK ÜRÜNLERİ
DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN HÜLASA,BOYA, MACUN,
ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR VE BUNLARIN MÜSTAHSALLARI
ODUN HAMURU; SELÜLOZİK MADDELERİN HAMURLARI, URDALAR
SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ –KONSER.
TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
MUHTELİF KİMYASAL MADDELER
YAĞLI TOHUM VE MEYVALAR,SANAYİ BİTKİLERİ, HAYVAN YEMİ
AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ
METAL CEVHERLERİ,CÜRUF VE KÜL
ALBÜMİNOİD MADDELER,TUTKALLAR,ENZİMLER VB
BASILI KİTAP,GAZETE,RESİM,EL YAZMALARI
ÖRME EŞYA
UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB
ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA
İNORGANİK KİMYASALLAR,ORGANİK,İNORGANİK BİLEŞİKLER
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM
SABUNLAR, AKTİF ORGANİK MADDELER,YIKAMA MADDELERİ
MEŞRUBAT,ALKOLLÜ İÇKİLER VE SİRKE
KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA
POSTLAR,KÜRKLER,TAKLİT KÜRKLER VE MAMULLERİ
BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUŞAKÇALAR,DİĞER
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN
TOPLAM
Kaynak : DTM
2008
Dolar
Euro
355.3
246.7
177.2
119.0
153.2
104.1
52.0
33.8
40.8
26.9
40.6
27.8
36.8
24.7
21.0
15.1
17.5
11.6
17.0
12.1
16.0
10.7
14.9
10.1
14.0
9.6
12.7
8.6
11.5
7.7
11.4
7.8
10.9
7.4
8.3
5.7
8.1
5.3
8.0
5.4
7.8
5.3
7.8
5.3
6.2
4.2
6.1
4.1
5.8
4.2
5.6
3.8
5.6
3.8
5.6
3.8
5.5
3.8
5.0
3.4
4.6
3.1
4.3
2.9
4.3
2.9
4.2
2.9
4.1
2.8
3.8
2.6
3.6
2.4
3.4
2.3
3.3
2.3
3.0
2.0
2.2
1.5
1.9
1.3
1.148
782
2007
Dolar
Euro
307.6
221.6
139.1
102.2
129.2
94.7
25.3
18.4
49.0
35.8
35.3
25.6
34.0
24.8
0.7
0.5
22.0
16.3
3.5
2.5
11.8
8.6
21.6
15.6
9.8
7.1
13.3
9.7
6.7
4.9
7.8
5.7
8.9
6.4
7.7
5.6
2.7
2.0
2.8
2.0
8.3
5.9
3.4
2.5
6.9
5.0
3.5
2.6
1.8
1.3
6.5
4.7
4.6
3.4
6.0
4.4
2.5
1.8
5.1
3.7
4.6
3.4
4.0
3.0
2.7
2.0
4.4
3.3
5.3
3.8
1.4
1.0
1.7
1.2
3.7
2.7
2.9
2.1
8.1
6.0
2.3
1.7
2.3
1.7
950
692
Değişim
(%)
15.5
27.4
18.6
105.4
-16.6
15.3
8.1
2855.3
-20.5
389.6
35.5
-30.9
42.1
-4.4
71.7
46.8
23.3
7.8
198.5
187.0
-5.5
130.3
-10.0
72.8
226.3
-13.2
21.2
-6.9
118.8
-2.2
-0.5
6.1
58.5
-4.2
-21.7
166.3
113.3
-6.4
12.9
-62.6
-2.9
-16.0
20.1
97
1.3.4
Başlıca Maddelere Göre Yunanistan’a İhracat
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ
KALEMLERİMİZ-CN (Milyon $ ve € )
DEMİR VE ÇELİK
MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR ve MUMLAR
MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VS.
NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR, ALETLER
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
KAĞIT VE KARTON - KARTONDAN EŞYA
MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBA,PREFABRİK YAPILAR
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
ÖRME EŞYA
BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUŞAKÇALAR
GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞIT VE ARAÇLAR
DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER
PAMUK
MENSUCATTAN MAMUL DİĞER EŞYA,KULLANILMIŞ EŞYA PAÇAV.
SERAMİK MAMULLERİ
TUZ,KÜKÜRT,TOPRAK VE TAŞLAR,ALÇILAR VE ÇİMENTO
YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER,TURUNÇGİL VE KAVUN
HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ YER KAPLAMALARI
TÜTÜN VE TÜTÜN YERİNE GEÇEN İŞLENMİŞ MADDELER
CAM VE CAM EŞYA
YENİLEN SEBZELER VE BAZI KÖK VE YUMRULAR
KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA
SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER
ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
TAŞ,ALÇI,ÇİMENTO,AMYANT,MİKA VB MADDELERDEN EŞYA
AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB EŞYA VE AKSAMI
SEBZE,MEYVA,BİTKİ PARÇALARI,SERT KABUKLU YEMİŞ KONSER.
ÖZEL DOKUNMUŞ MENSUCAT,DANTELA,DUVAR HALILARI
YENİLEN ÇEŞİTLİ GIDA MÜSTAHZARLARI
KİTAP,GAZETE,RESİM VB BASKI SANAYİ MAMULU,EL YAZMALARI
İNORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR,ORGANİK,İNORG. BİLEŞİK
AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ
DERİ EŞYA,SARACİYE EŞYASI,SEYAHAT EŞYASI,BAĞIRSAK. EŞYA
ADİ METALLERDEN ÇEŞİTLİ EŞYA
VATKA,KEÇE,DOKUNMAMIŞ MENSUCAT,ÖZEL İPLİK,SİCİM
UÇUCU YAĞLAR,REZİNOİTLER,PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB
TOPLAM
Kaynak : DTM
2008
Dolar
Euro
288,9 193,5
242,2 168,3
237,4 159,2
154,3 103,8
136,1 92,0
123,4 82,8
105,0 70,7
103,5 70,2
92,6
63,0
71,1
48,3
70,4
48,0
63,1
42,4
53,0
35,9
50,7
34,1
49,1
31,8
47,8
32,5
41,0
27,9
37,1
24,9
35,6
24,0
31,8
21,7
31,8
22,7
30,8
21,4
24,8
17,1
24,1
16,3
22,2
14,9
21,3
14,6
20,2
13,7
17,4
11,6
16,6
11,3
16,3
11,0
16,1
11,1
13,8
9,4
11,9
8,2
10,3
7,2
10,2
7,0
8,6
5,8
7,1
4,8
7,0
4,8
5,9
4,1
5,8
4,0
2,430
1,646
2007
Dolar
Euro
Değişim
(%)
228,8
300,1
228,6
134,6
124,2
118,5
82,3
80,1
105,6
49,8
62,2
68,6
37,1
46,8
14,6
55,5
44,1
32,8
37,9
30,5
28,7
29,9
9,0
22,2
17,9
20,7
23,0
12,7
15,5
17,0
18,0
15,6
11,1
8,4
6,8
18,4
7,9
6,2
7,5
4,2
167,2
218,4
165,3
98,1
90,8
86,1
60,0
58,3
77,1
36,3
45,2
49,7
27,2
34,1
10,7
40,6
32,1
24,0
27,8
22,3
20,6
21,5
6,4
16,1
13,2
15,1
16,8
9,3
11,3
12,4
13,1
11,4
8,2
6,1
5,0
13,6
5,7
4,5
5,5
3,0
2,263
1,648
26,3
-19,3
3,9
14,6
9,6
4,1
27,6
29,3
-12,4
42,8
13,2
-8,0
42,7
8,3
237,0
-13,8
-7,0
13,2
-6,1
4,1
10,9
3,0
174,0
8,9
23,4
3,2
-12,0
37,1
7,4
-4,3
-10,4
-12,0
6,7
22,1
50,1
-53,6
-9,9
13,3
-21,4
39,9
7.4
98
1.3.5
Maddelere Göre İhracat Değerleri
YUNANİSTAN’A BAŞLICA İHRAÇ KALEMLERİMİZ- SEKTÖR (MİLYON $ / €)
SEKTÖR ADI
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
ÖRME EŞYA
BİNEK OTOMOBİLLERİ
SUN'İ PLASTİK MADDELER
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
FUEL OİL
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
DİĞER SANAYİ MAMULLERİ
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
PETROL GAZLARI
JET YAKITI VE BENZERİ
DEMİR- ÇELİK BORULAR
GEMİLER
HAM ALÜMİNYUM
DENİZ BALIKLARI
SENTETİK VE SUN'İ DOKUMA
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
ELEKTRİK KABLOLARI
HALİTALI ÇELİKLER
OTOBÜSLER
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZLAR
MENSUCATTAN DİĞER HAZIR EŞYA
RADYO TV.CİHAZLARI
HALI-KİLİM
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
KAMYONLAR
MOTORİN
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
SERAMİKTEN DÖŞEMELİK KAROLAR
BUZDOLAPLARI
TÜTÜN
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMULLERİ
SENTETİK VE SUN'İ LİFLERDEN İPLİKLER
PAMUK İPLİKLERİ
DEMİR,ÇELİK ÇUBUKLAR
YIKAMA MAKİNALARI
DİĞER YENİLEBİLİR BİTKİSEL ÜRÜNLER
HAM BEZ
FINDIK
MOTÖRLÜ K.NAKİL VASITALARININ AKSAMLARI
POLİASİTLER VE TÜREVLERİ
AYAKKABI
OTO DIŞ LASTİKLERİ
MERMER
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
TOPLAM
Kaynak : DTM
2008
Dolar
241.4
160.6
156.1
98.6
92.6
85.9
78.1
72.5
66.9
63.4
60.9
60.4
53.0
48.9
43.3
41.3
40.8
39.5
38.7
37.4
35.5
33.6
31.5
31.3
30.8
28.8
28.7
27.8
27.2
26.9
26.2
24.8
24.5
21.2
20.5
20.1
18.2
15.1
14.9
13.9
13.8
13.7
12.9
12.7
12.4
12.2
2.430,5
2007
Euro
161.3
108.9
104.1
66.4
63.0
56.8
52.3
49.4
45.4
43.5
42.4
43.1
35.2
31.7
29.1
27.8
27.7
26.8
26.1
25.0
24.3
22.9
21.1
21.2
21.4
19.7
19.2
21.1
18.5
18.2
17.6
17.1
16.6
14.4
14.0
13.4
12.5
10.4
10.1
9.6
9.3
9.1
8.7
8.7
8.3
8.3
1.646,3
Dolar
164.5
121.6
146.2
77.5
105.6
220.3
56.0
64.8
51.6
51.0
3.0
21.9
50.8
14.5
55.2
39.2
47.9
36.3
30.0
22.1
52.3
30.3
28.0
34.2
29.9
31.3
15.3
3.2
22.8
30.1
32.0
9.0
20.1
25.5
22.4
65.0
16.2
14.5
14.0
13.3
11.5
10.4
13.8
12.0
14.5
10.5
2,262,6
Euro
120.0
88.7
105.3
56.5
77.1
160.2
40.7
47.1
37.7
37.3
2.1
15.3
36.8
10.6
40.0
28.6
35.0
26.4
21.9
16.1
37.9
22.1
20.5
25.1
21.5
22.7
11.2
2.3
16.7
22.1
23.4
6.4
14.6
18.8
16.5
47.4
11.8
10.6
10.1
9.5
8.4
7.6
10.1
8.8
10.6
7.7
1.648,0
99
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’A İHRACAT ( MİLYON-$)
SITC ADI
2008
2007
PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR
179.3
295.3
İÇTEN YANMALI MOTORLU OTOMOBİLLER VD.,ELEKTRİK MOTORLU
TAŞITLAR VD.
156.1
146.2
DEMIR,CELIK YASSI HADDE MAMULLERI
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,BLUM,KÜTÜK-KARBON
<%0,25
84.8
32.4
63.4
49.2
DOĞAL GAZ-GAZ HALİNDE
60.4
1.8
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK PROFİLLER-YÜKSEKLİK => 80 MM
48.9
29.8
ALAŞIMSIZ ALUMİNYUM
42.9
48.0
MOTORBOTLAR,KÜREKLİ KAYIKLAR,KANOLAR,SANDALLAR
41.5
12.5
HADDOCK-MEZGİT,KÖMÜR BALIĞI VE DİĞERLERİ (TAZE,SOĞUTULMUŞ)
36.7
35.0
DİZEL,YARI DİZEL MOTORLU TOPLU YOLCU TAŞITLARI
36.3
52.8
RENKLİ TELEVİZYON ALICILARI
35.7
39.5
DEMİR-ÇELİK RADYATÖRLER,AKSAM VE PARÇALARI
34.7
37.7
BAĞLANTI PARÇALI ELEKTRİK İLETKENLERİ-80V<GERİLİM<1000V
34.7
26.0
ÖRME TİŞÖRT,FANİLA,ATLET,KAŞKORSE VE DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI
31.6
22.6
DİZEL,YARI DİZEL MOTORLU TAŞITLAR
DİĞER ÇİNKO KAPLAMA DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK YASSI
MAMULLER;EN=>600MM
28.7
15.3
27.0
10.6
CİLALI SIRLI SERAMİK KAROLAR,KÜPLER,MOZAİKLER
26.7
29.8
DEMİR VEYA ÇELİKTEN DİKİŞLİ,KESİTİ YUVARLAK OLMAYAN BORULAR
25.2
20.1
TÜTÜN (SAPLARI KOPARILMAMIŞ,DAMARI ÇIKARILMAMIŞ)
24.6
9.0
SENTETİK,SUNİ LİFTEN DOKUMALAR-HAZIR EŞYA HALİNDE DEĞİL
23.1
5.3
DİĞER ÖRME MENSUCAT
22.6
14.7
HİJYENİK HAVLULAR,TAMPONLAR,BEBEK BEZLERİ VB.-KAĞITTAN
22.6
18.3
PAMUKTAN ERKEK GÖMLEKLERİ
21.4
23.9
ÖRME MENSUCAT-ELASTOMERİK VEYA KAUÇUK İPLİK=>%5,EN>30CM.
21.3
17.3
EV TİPİ BUZDOLAPLARI,KOMBİNE VE SOĞUTUCU,DONDURUCULAR
21.1
25.3
POLİETİLEN (ÖZGÜL AĞIRLIĞI 0,94 TEN AZ OLAN)-İLK ŞEKİLLERDE
19.7
10.4
PAMUK İPLİĞİ-PAMUK AĞIRLIKÇA => %85 (PD)
19.5
21.7
ÇAMAŞIR YIKAMA MAKİNALARI
18.1
15.9
KADIN İÇİN PANTOLON,TULUM,ŞORTLAR
17.4
16.9
GAZ,PETROL BORU HATTI BORULARI-UZUNLAMASINA,SPİRAL DİKİŞLİ
MİKRO DALGALI FIRIN,DİĞER ELEKTRİKLİ FIRIN,OCAK,SAC,IZGARA
VB.CİHAZLAR
16.8
16.0
16.4
16.1
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK PROFİLLER-YÜKSEKLİK < 80 MM
15.1
10.7
DİĞER SENTETİK MENSUCAT-TEKSTÜRE EDİLMEMİŞ FİLAMET => % 85
15.1
14.7
TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ
14.7
12.8
MERMER,TRAVERTEN-KABACA YONTULMUŞ BLOK,DİLİMLER
14.2
17.0
SOĞUTUCU VE DONDURUCU CİHAZLARA MAHSUS AKSAM VE PARÇALAR
14.2
12.7
FINDIK-KABUKLU,KABUKSUZ
13.9
13.3
Kaynak : DTM
100
1.3.6
Maddelere Göre İthalat Değerleri
YUNANİSTAN’DAN BAŞLICA İTHAL KALEMLERİMİZ SEKTÖR MİLYON $/€
SEKTÖR ADI
MOTORİN
SUN'İ PLASTİK MADDELER
PAMUK-HAM
DİĞER DEMİR DIŞI METALLER VE MAMULLERİ
MAKİNA YAĞLARI
GAZYAĞI
BLUM,KÜTÜK,LEVHA BLOKLARI
DİĞER KİMYASAL MAMULLER
DİĞER MAKİNALAR AKSAM VE PARÇALAR
BUĞDAY
SAİR GÜBRELER
GIDA SANAYİİNİN DİĞER KALINTI VE DÖKÜN.
KOYUN-KEÇİ DERİLERİ HAM
İLAÇLAR
DİĞER METALİK OLMAYAN OCAKÇILIK ÜRÜN.
DİĞER KAĞIT MAMULLERİ
ÖRME EŞYA
DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MALZEME-PARÇALA.
DİĞER CAM,SERAMİK TUĞLA,KİREMİT
HAYVANSAL VE BİTKİSEL DİĞER YAĞLAR
HURDA KAĞIT VE MUKAVVA
DİĞER DEMİR ÇELİK MAMULLERİ
DİĞER DOKUMACILIK MAMULLERİ
MENSUCATTAN GİYİM EŞYASI
HAM BEZ
DİĞER ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK CİHAZLAR
BUZDOLAPLARI
DİĞER YAĞLI TOHUMLAR
DİĞER DERİ VE KÖSELE MAMULLERİ
CÜRUF VE KÜLLER
DİĞER İŞLENMİŞ ORMAN ÜRÜNLERİ
ADİ MADENLERDEN DİĞER EŞYA
ELEKTRİK DEVRE BÖLÜCÜ VE İRTİBAT CİHAZ.
BENZİN
MEYVE SULARI
MEYVE KONSERVELERİ
KLİNKER
DİĞER ALKOLLÜ İÇKİLER
GAZETE VE MECMUALAR
DİĞER KAUÇUK MAMULLERİ
MUSLUKÇU EŞYASI
HALİTALI ÇELİKLER
MATBAA MAKİNALARI
KUŞE KAĞITLARI
DENİZ BALIKLARI
TOPLAM
Kaynak : DTM
2008
Dolar
Euro
243.3
171.1
176.1
118.2
145.2
98.7
73.7
48.9
54.1
36.9
50.7
33.9
43.0
27.8
38.6
26.3
26.0
17.6
20.9
15.0
16.9
12.1
15.4
10.3
14.9
9.9
11.2
7.7
9.7
6.8
9.6
6.5
9.6
6.4
8.9
6.0
8.3
5.6
8.1
5.3
8.0
5.4
7.5
5.1
6.2
4.2
6.2
4.2
6.0
4.0
6.0
4.1
5.9
4.0
5.7
4.2
5.7
3.8
5.6
3.8
5.5
3.7
5.1
3.5
4.7
3.2
4.6
3.1
4.0
2.6
3.8
2.7
3.7
2.5
3.6
2.4
3.5
2.4
3.4
2.3
3.3
2.2
3.2
2.1
3.1
2.5
3.1
2.1
2.8
1.9
1.148.6
782.3
2007
Dolar
Euro
141.9
100.9
138.7
101.9
123.2
90.3
82.1
60.0
46.6
33.9
62.4
45.3
9.8
7.1
32.2
23.4
19.2
13.9
0.7
0.5
3.5
2.5
11.8
8.6
15.5
11.6
7.6
5.5
3.6
2.6
6.8
4.9
9.8
7.2
5.7
4.1
3.7
2.7
1.4
1.0
2.7
2.0
12.7
9.2
6.8
4.9
6.9
5.0
3.4
2.5
5.5
4.0
3.0
2.2
1.8
1.3
4.4
3.2
4.6
3.4
6.2
4.5
5.8
4.3
4.0
3.0
53.6
39.2
1.3
1.0
6.1
4.3
5.5
3.9
1.7
1.1
0.7
0.5
3.5
2.6
4.5
3.3
5.2
4.0
0.0
0.0
6.4
4.7
7.9
5.8
950.1
691.5
101
SITC SINIFLANDIRMASINA GÖRE YUNANİSTAN’DAN İTHALAT ( MİLYON-$)
SITC ADI
2008
2007
PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR
352.7
305.5
PAMUK (KARDE EDİLMEMİŞ,PENYELENMEMİŞ)
145.4
123.2
POLİPROPİLEN-İLK ŞEKİLLERDE
130.0
78.7
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,BLUM,KÜTÜK-KARBON <%0,25
37.5
8.5
BAKIRDAN İNCE VE KALIN BORULAR
33.5
36.3
MAKARNALIK BUĞDAY (DURUM BUĞDAYI)
20.9
0.7
ALUMİNYUM SACLAR,LEVHA VE ŞERİTLER
20.6
21.1
AZOT VE FOSFOR İÇEREN MİNERAL VE KİMYASAL GÜBRELER
16.5
3.3
DİĞER HAZIR HAYVAN YEMLERİ (PERAKENDE SATIŞA HAZIR)
15.1
11.8
KOYUN,KUZU HAM DERİLERİ-YÜNÜ ALINMAMIŞ
13.2
13.6
POLİSTİREN-GENLEŞEMEYENLER-İLK ŞEKİLLERDE
11.3
8.1
ASANSÖR,SKİPLİ ASANSÖR,YÜRÜYEN MERDİVEN AKSAM VE PARÇALARI
10.4
7.3
DOYMUŞ ASİKLİK HİDROKARBONLAR
8.1
7.0
HER NEVİ KÜKÜRT (SÜBLİME, PRESİPİTE VE KOLLOİDAL KÜKÜRT HARİÇ)
8.1
2.1
DOZLANDIRILMIŞ,PERAKENDE SATIŞA HAZIR DİĞER İLAÇLAR
6.8
0.6
ARITILMIŞ BAKIRDAN TELLER
6.8
11.2
FENER GEMİLERİ,YANGIN SÖNDÜRME,VİNÇ,YÜZER HAVUZ VB GEMİLERİ
6.4
0.0
SOYA YAĞI (HAM)
6.2
1.3
ALUMİNYUMDAN ÇUBUK VE PROFİLLER
5.9
6.2
PAMUK TOHUMU (ÇİĞİT)
5.7
1.7
DEMİR DIŞI METALLERİN KÜL,KALINTILARI
5.6
4.6
KALAY KAPLAMA DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK YASSI MAMUL-EN=> 600 MM.
5.4
5.5
DİĞER BOYAYICI MADDELER VE MÜSTAHZARLARI
5.1
4.6
POLİSTİREN-GENLEŞEBİLENLER-İLK ŞEKİLLERDE
5.1
16.1
BORULAR,HORTUMLAR(SERT)-ETİLEN POLİMERLERİNDEN
4.8
3.2
AĞAÇTAN YONGA LEVHALAR-AGLOMERE OLSUN,OLMASIN
4.7
5.4
EV TİPİ BUZDOLAPLARI,KOMBİNE VE SOĞUTUCU,DONDURUCULAR
4.6
1.7
DIGER KAGIT VE KARTONLAR
4.2
0.0
DİĞER ÖRME MENSUCAT
4.0
4.5
DENİM DOKUMA-M2>200GR,PAMUK=>%85,RENKLİ İPLİKTEN
3.9
2.4
KLİNKER
3.7
5.5
DEMİR,ALAŞIMSIZ ÇELİK-KESİTİ DİKDÖRTGEN,KARBON < % 0,25 LEVHA
BLOKLAR
3.7
0.0
SULAR,MADEN SULARI,GAZOZLAR (LEZZET,TAD VERİCİ KATILMIŞ)
3.5
1.6
ALUMİNYUMDAN DİĞER EŞYA
3.4
1.0
MEKANİK HAMURDAN KAĞIT,KARTON,GAZETE VE DÖKÜNTÜLERİ
3.1
1.5
MİKRO DALGALI FIRIN,DİĞER ELEKTRİKLİ FIRIN,OCAK,SAC,IZGARA
3.1
2.5
KAYISI,KİRAZ,ŞEFTALİ KONSERVELERİ
3.1
3.3
ALUMİNYUM HİDROKSİT
3.1
2.1
ETİLEN POLİMERLERDEN LEVHA,PELİKÜL,LAMLAR-TAKVİYESİZ
3.0
2.6
Kaynak : DTM
102
BAŞLICA İHRACATÇI FİRMALAR – Milyon $
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
TÜPRAŞ TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A
TOYOTA OTOMOTİV SANAYİ TÜRKİYE A.Ş.
VESTEL DIŞ TİCARET A.Ş.
ETİ ALÜMİNYUM
ANONİM ŞTİ.
ÇOLAKOĞLU DIŞ TİCARET A.Ş.
HYUNDAI-ASSAN OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
MAN TÜRKİYE ANONİM ŞİRKETİ
ARÇELİK ANONİM ŞİRKETİ
HABAŞ SINAİ VE TIBBİGAZLAR İSTİHSAL END. A.Ş.
ASTEL KAĞITÇILIK SANAYİ VE TİC.A.Ş.
PETKİM PETROKİMYA HOLDİNG A.Ş.GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KAPTAN METAL DIŞ TİCARET VE NAKLİYATANONİM ŞİRKETİ
FORD OTOMOTİV SANAYİA.Ş.
GİSAD DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
DİLER DIŞ TİCARET A.Ş.
GÜVENER ITRİYAT MEDİKAL İNŞ.AKAR.PAZİTH.İHR.SAN.TİC.
MERCEDES-BENZ TÜRK ANONİM ŞİRKETİ
VİLMEKS İÇ VE DIŞ TİC.VE METAL SAN.AŞ.
UFUK BORU SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
PERGAMON-STATUS DIŞ TİC.A.Ş.
TÜRK DEMİR DÖKÜM FABRİKALARI A.Ş.
TOSYALI DIŞ TİCARET A.Ş.
YOLBULAN METAL SANAYİ VE TİCARET A.Ş
MURAT METAL DEMİR ÇELİK ÜRÜNLERİ SAN.VE TİC.A.Ş.
KILIÇ DENİZ ÜRÜN.ÜRETİMİ İHR.İTH.VE TİC.A.Ş.
ÖZŞAH ÖRME SAN A.Ş.
ŞİŞECAM DIŞ TİCARET A.Ş.
GRUNDİG ELEKTRONİK ANONİM ŞİRKETİ
GEDİZ İÇ VE DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.
TEVER DIŞ TİCARET VEPAZARLAMA A.Ş.
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FAB.T.A.Ş.
PETROL OFİSİ A.Ş.GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TBS DENİZCİLİK VE PETROL ÜR.DIŞ TİC.A.Ş.
ASAŞ ALÜMİNYUM SAN. VE TİC.A.Ş.
ARSLANTÜRK TARIM ÜRÜN.SAN.NAKL.İHRACVE İTHALAT A.Ş.
OYAK RENAULT OTOMOBİL FABRİKALARI A.Ş.
AĞIR HADDECİLİK MAK İNA SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
EVİMTEKS DIŞ TİCARETVE PAZARLAMA LTDŞTİ.
BSH EV ALETLERİ SAN.VE TİC.A.Ş.
DEMİRSAN HADDECİLİK SAN.VE TİC.A.Ş.
ÇEBİTAŞ DEMİR ÇELİK ENDÜSTRİSİ A.Ş.
KENT GIDA MADDELERİ SAN.VE TİC.A.Ş.
POLİBAK PLASTİK FİLMSAN.VE TİC.A.Ş.
BOYDAK DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
2008
2007
155,905,145
112,114,700
59,781,099
43,136,429
53,788,629
26,499,321
22,655,624
25,468,476
5,897,068
22,446,846
33,199,310
0
22,929,007
17,156,621
6,858,364
0
0
36,033,550
11,251,553
12,016,336
9,639,319
0
15,141,272
10,290,801
0
9,303,940
15,562,010
0
0
0
33,372,516
10,006,357
0
0
0
8,602,976
0
7,760,491
8,470,899
10,482,044
0
5,957,283
0
5,880,156
272,959,243
89,283,004
63,908,781
47,998,910
47,969,928
47,149,878
32,955,989
23,776,189
19,502,112
17,901,754
17,649,511
16,977,869
15,546,945
14,831,792
12,630,712
12,557,308
12,212,749
12,033,637
11,935,151
11,488,092
10,714,621
10,437,025
10,402,256
10,217,545
10,082,881
9,031,870
8,793,897
8,637,244
8,026,039
7,976,973
7,861,344
7,069,970
7,045,835
6,998,406
6,754,607
6,587,380
6,349,265
6,258,247
6,215,968
6,204,747
6,164,487
5,857,660
5,724,576
5,662,328
Kaynak : DTM
103
BAŞLICA İTHALATÇI FİRMALAR – Milyon $
ÜNVAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
2008
2007
177,602,481
86,419,675
NURSAN ÇELİK SANAYİ VE HADDECİLİK A.Ş.
26,674,858
0
SHELL&TURCAS PETROL ANONİM ŞİRKETİ
21,900,754
7,010,453
TÜPRAŞ TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A
21,013,527
0
BOSSA TİCARET VE SANAYİ İŞLETMELERİ T.A.Ş.
18,000,558
0
BP.PETROLLERİ ANONİM ŞİRKETİ
17,395,224
98,433,505
GÜLSAN SENTETİK DOKUMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
15,681,414
4,481,389
BİLKONT DIŞ TİC.VE TEKSTİL SAN.A.Ş.
13,794,611
3,740,981
OPET PETROLCÜLÜK ANONİM ŞİRKETİ
12,120,585
0
DOW TÜRKİYE KİMYA SANAYİ VE TİCARET.LİMİTED ŞİRKETİ
12,117,962
8,693,781
ALTINBAŞ PETROL VE TİC.A.Ş.
11,905,570
12,028,857
BSH EV ALETLERİ SAN.VE TİC.A.Ş.
10,003,804
6,780,141
KLEEMANN ASANSÖR SANVE TİC.A.Ş.
9,629,025
6,400,208
BEYTEKS TEKSTİL SAN VE TİC AŞ
8,227,832
0
KARYER ISI TRANSFER EVAPARATÖR KOND.SAN.VE TİC.LTD.Ş
8,158,947
7,984,747
EREN TEKSTİL TİC.VE SAN.A.Ş.
7,965,778
6,541,859
BANDIRMA GÜBRE FABRİKALARI A.Ş.
7,949,757
0
ARÇELİK LG KLİMA SANVE TİC A.Ş
7,917,189
9,203,779
SUNJÜT SUNİ JÜT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
7,850,972
0
AKTEKS AKRİLİK İPLİKSAN.VE TİC.A.Ş.
7,679,015
0
TOPKAPI İPLİK SANAYİİ VE TİC.A.Ş.
7,665,472
4,974,020
ALP ATEŞ GÜBRE İNŞAATAAH.NAK.GIDA İTİHR.SAN.VE LTD.Ş
7,645,976
0
PETROL KİMYA İMALAT SANAYİ VE TİC.LTD.ŞTİ.
7,124,311
7,662,088
FRİTERM TERMİK CİHAZLAR SAN.VE TİC.AŞ.
7,040,926
4,879,130
ROYAL HALI İPLİK TEKSTİL MOBİLYA SANVE TİC.A.Ş.
6,965,158
0
MERİNOS HALI SANAYİ VE TİC.A.Ş.
6,718,420
4,324,838
SÜPER FİLM AMBALAJ SANAYİ VE TİCARETA.Ş.
6,649,038
0
SİLTEKS TEKSTİL SAN.TİC.A.Ş.
6,627,770
0
POLİNAS PLASTİK SAN.VE TİC.A.Ş.
6,579,158
0
KARDEMİR HADDECİLİK SAN VE TİC LTD ŞTİ
6,577,343
0
BAYTEKS TEKSTİL SANAYİ VE TİC.A.Ş.
6,506,430
0
FJORD MARİN DENİZ ÜRÜR.SAN.VE TİC.A.Ş.
6,455,164
0
SAYKON DENİZ. VE ENDYAPILAR.SAN.TİC.A.Ş.
6,373,791
0
PETROL OFİSİ A.Ş.GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TOPRAK MAHSÜLLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
6,257,594
0
ADA SU ÜRÜNLERİ LTD.ŞTİ.
5,757,786
0
BAĞ YAĞLARI SANAYİ VE TİCARET TÜRK ANONİM ŞİRKETİ
5,605,794
0
GÜLLE ENTEGRE TEKSTİL İŞLETMELERİ SAN.VE TİC.A.Ş.
5,570,381
0
METALUM TÜP SAN VE TİC.A.Ş.
5,533,722
5,313,622
EURODRİP DAMLA SULAMA SAN.TİC.A.Ş.
5,528,521
4,229,398
GİSAŞ GEMİ İNŞA SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ
5,472,110
4,061,847
Kaynak : DTM
104
1.4 TİCARİ İLİŞKİLERDE BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR
1.4.1
Ticari Engeller (Sektörel)
1.4.2
İthalat Mevzuatı
1.4.2.1 Genel Olarak Dış Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dış ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan’nın AB’nin Ortak Dış Ticaret Politikası dışında ulusal bazda bir dış
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dış ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanan mallar dışında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
Yunanistan’da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan’ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için
FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır.
Eski ve kullanılmış mal ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiş olmaları, çevre ve güvenlik
açısından gerekli şartları sağlamaları koşulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik edilmektedir.
Tarım ürünleri ticaretinde AB’nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri
uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi malların ithalatında
sağlık çevre ve güvenlik koşullarına uygunluk şartı aranmaktadır. Bu çerçevede başta Sanayi
Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları tarafından piyasa gözetimi ilkeleri
çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaşmaları
üstlenmiş olup, Ortak Dış Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve Şili gibi
AB’nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaşması hükümleri geçerli olup, AB’nin gelişme
yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eş etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaşmakta, AB dışındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB’nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. İthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı AB
Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak belirlenmektedir.
İthalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin anti damping kuralları AB düzeyinde ve AB
Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
105
1.4.2.2 Genel Olarak Gümrük Vergileri
AB ile Ortak Dış Ticaret Politikası uygulayan Yunanistan AB üyesi ülkelerle olan ticaretinde her
tür gümrük vergisi, eş etkili vergi, miktar kısıtlamaları ve benzeri sınırlamalar kaldırmış olup,
üçüncü ülkelerden olan ithalatında Ortak Gümrük Tarifesi uygulamaktadır.
Türkiye ile Yunanistan arasında ise AB ile Türkiye arasında 01 Ocak 1996 tarihinden beri
uygulanmakta olan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı uyarınca sanayi ürünlerinde herhangi bir
gümrük vergisi olmayıp, sadece tarım ürünleri ihracat ve ithalatında gümrük vergisi uygulaması
bulunmaktadır. Tarım ürünlerinde, AB’nin Ortak Tarım Politikası çerçevesinde ürüne göre % 6,4
ile % 40 arasında değişen oranlarda ad valorem ve spesifik vergi uygulaması ile (ürün bazında
ton ya da kg başına) referans fiyat uygulaması bulunmaktadır.
Yunanistan Gümrük Müdürlüğü gümrük vergileri ve diğer uygulamalardan sorumlu otorite olup
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı’na (http://www.mof-glk.gr/en/home.htm) bağlıdır.
1.4.2.3 KDV ve Diğer Vergiler
Yunanistan’da mal ve hizmet alımları için KDV oranları 01 Ocak 2005 tarihi itibariyle 1 puan
arttırılarak %18’den %19’a yükseltilmiştir. Bu oranlar Midilli, Sakız, Sisam, Menteşe Adaları
(Oniki adalar), Kiklades, Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros (İskiri) adaları için %13
olarak uygulanmaktadır. Yunanistan’daki mevcut uygulamaya göre gıda maddeleri ağırlıklı olmak
üzere temel tüketim maddeleri için (alkollü içki hariç, alkollü içkiler için %19) KDV oranı %9,
basın yayın (kitap, dergi vs.) için % 4 olarak belirlenmiştir.
2005 yılı itibariyle % 35 olan kurumlar vergisi, 2007 sonunda %25’e düşürülmüştür. Ancak
ekonomik kriz ve bütçe açığı nedeniyle hükümet vergi artışı konusunu tartışmaya açmıştır.
Yunanistan’da Katma Değer Vergisi, tüketim malları üzerinden alınan genel, dolaylı bir vergidir
(1642/86 ve 2093/92 sayılı Kanunlar). İlgili yasa 91/680 sayılı AB Direktifine uygun olması
açısından tekrar düzenlenmiştir. Vergi, malı en son tüketen kişi ve hizmet alan kişi tarafından
ödenir.
Vergiye Tabi Tutulan İşlemler:
•
Ürün teslimatı ve hizmet sağlanmasından (bu işlemlerin Yunanistan’da bir vergi mükellefi
tarafından değer karşılığı yapılması koşuluyla),
•
Ülkeye yapılan ithalattan,
•
Satıcının, diğer bir Birlik Üyesi ülkede vergi mükellefi olması durumunda, Yunanistan’da, vergi
mükellefi ya da vergi mükellefi olmayan yasal kişi tarafından Birlik üyeleri arasında yapılan
değer karşılığı mal alımlarından,
•
Birlik üyeleri arasında, vergi mükellefi olan ya da vergi mükellefi olmayan, 1642/86 sayılı
Kanunun “10.a.” maddesi, 2. paragrafındaki öngörülerine uyan yasal kişi tarafından
gerçekleştirilen, özel bir tüketim vergisine tabi tutulan mal alımlarından,
Yunanlı veya yabancının, bağımsız olarak ekonomik faaliyet içerisinde olan kuruluş yeri, faaliyet
alanı ve sonuçları gözetilmeksizin bütün gerçek ve tüzel kişilerden veya derneklerden KDV alınır.
AB’ne üye olmayan ülkelerde oturan kişilere yapılan ihracat ve KDV’ye tabi tutulan AB üyesi
ülkelerde oturan kişilere yapılan mal teslimatları Yunanistan’da alınan KDV’den muaf
tutulmaktadır.
Aşağıda yer alan ürünlerin dışındaki bütün ürünler için uygulanan KDV oranı %19’dur;
•
Gazeteler, dergiler, kitaplar ve tiyatro biletleri (%4 oranında),
•
Temel maddeler olarak görülen taze ürünler, eczacılık malzemeleri, ulaşım, elektrik ve çeşitli
profesyonel faaliyetler (otel hizmetleri, restoranlar, yazarlar, sanatçılar vs.) (%8 oranında).
106
Bu vergi oranı, Menteşe Adaları (Onikiadalar)’nda ve Ege adalarında yerleşik vergi mükellefleri
tarafından tedarik edilen mallar ve hizmetler veya bu kişilere verilen mal ve hizmetler için %30
daha azdır.
1.4.2.4 Tarife Dışı Engeller
İhracat veya ithalat yapan şirketlerin gerekli belge ve prosedürler için sürekli güncellenen TARIC
(http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/dds/tarhome_en.htm) web sayfasını takip etmeleri
gerekmektedir.
1.4.3
Yunanistan’da Marka Tescili
Avrupa Birliği Ülkelerinde geçerli marka tescili için, marka tescilini müteakip İspanya’da kurulu
Avrupa Tek Pazar Marka Armonize Kurumuna Yunanistan’dan alınacak marka tescil izninin
kaydettirilmesi gerekmektedir.
Yunanistan’da marka tesciline ilişkin yetki Yunan Kalkınma Bakanlığının ticaret ve sanayi
birimlerinde (www.obi.gr) bulunmaktadır. Marka tescili, 20 Aralık 1993 tarihli ve 40/94 sayılı
mevzuat çerçevesinde ilgili kurul tarafından yapılmaktadır.
Avrupa Birliğine üye ülkelerin herhangi birisinden alınmış bir marka tescilinin Yunanistan’da
uygulanması 353/98 sayılı mevzuat çerçevesinde Yunan Kalkınma Bakanlığına müracaat ile
uygulamasının yaptırılması mümkün bulunmaktadır.
Yunanistan’daki marka tescili uygulamasında istenen bilgiler aşağıda sıralanmıştır:
9 60 euro’dan başlamak üzere vergi ve harç gideri,
9 Başvuru formunun Yunanca bir örneği,
9 İlgili şirketin Yunanistan’daki yetkili bir avukata kendisini temsil etmek üzere vermesi
gereken vekalet örneği,
9 Başvuru formu örneğinin 10 tane kopyası
1.4.4
Ege Adalarına Gıda Maddesi İhracatı
AB‘ye sağlık ve hijyen yönünden yeterliliği kabul edilmiş ve Türkiye’den ihracat yapabilir firmalar
listesine kayıtlı şirketlerce adaların ihtiyacı için deniz ürünlerimiz doğrudan adalara ihraç
edilebilmektedir. Gıda maddelerinden diğer hayvansal ürünlere ilişkin çalışmaların Tarım
Bakanlığımızca sürdürüldüğü bilinmektedir. Bu noktada yoğurt, süt, et, canlı hayvan, dondurma
(% 50’ye kadar süt içeriğine izin verilebilmektedir) gibi ürünlerin adalarla beraber bütün AB
ülkelerine ihracatı mümkün bulunmamaktadır.
Taze sebze ve meyvelerde Atina ve Selanik merkezli kontrol sertifikası istendiğinden ve
kontrollerin adalarda yapılamamasından dolayı bu konuda sıkıntılar giderilememiştir. Ancak,
konserve, fındık-fıstık, kuru meyve gibi ürünlerin kontrolleri Girit ve Rodos adalarında yaptırılması
mümkündür. Rodos adasında laboratuvar açılması konusunda Yunan tarafı ikna edilmiş ancak,
açılış işlemleri halen tamamlanamamıştır.
Ege Adalarının yerel ihtiyacı için AB’nin ilgili direktifleri kapsamında sağlanan muafiyetle deniz
ürünleri ve bazı gıda maddeleri ihracatı yapılabilmektedir. Ancak adaların tüketimi ile sınırlı olan
muafiyet dahilinde Yunanistan’a giriş yapan anılan maddelerin ana karaya gönderildiğinin tespiti
halinde Yunan yetkililer tedbir almak zorunda kalacaklardır.
107
1.4.5
Etiketleme ve Standartlar
Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları
takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalardan aranırken ayrıca hükümet ihalelerinde de
istenmektedir.
Tarım ürünlerinde bölgesel yüklemeler yerine her bir yükleme için test yapmada ısrar
etmektedir.Yapılan testlerde de yüksek oranda hatalar yapıldığı şeklinde iddialar mevcuttur.
Tohumlarda, Yunanistan’a tohum ithal etmek için öncelikle o tohum, ‘European Variety
Catologue’ listesinde yer almalıdır. Eğer yer almıyorsa, Yunan Milli Katoloğuna (National
Catologue of Greece) kaydettirilmeli ve ayrıca türüne ve özelliklerine bağlı olarak 2-3 yıl
sürebilecek bir testin de yapılmasının gerekli olduğu bilinmelidir.
Kırmızı ve beyaz et ve onların yan ürünlerinin ithalinde, yalnızca AB’ce onaylanmış üçüncü ülke
tesislerinden gönderilmiş ürünlerin girişine izin verilmektedir. Bu arada, ülkemizden bu ülkeye
söz konusu ürünlerin ithalinde ise, ülkemizde hayvan hastalıklarının bulunması ve bunun ıslah
edilmeye çalışıldığı iddiasıyla hayvansal ürünlerin girişine izin verilmemesi nedeniyle bu konuda
AB ülkeleri ile ticaretimiz adeta donmuştur.
Kurutulmuş gıda ithalatı, Yunan The Supreme Chemical Laboratory’nin aflatoxin testi ile
limitlerinin altında olması ile yapılabilmektedir.
Süt ve süt ürünleri, dondurma ve dondurulmuş yoğurt dahil, Avrupa Birliğince onaylanmış
tesislerden olduğunun kanıtlanması ile ithaline izin verilebilmekte idi. Ancak Tarım Bakanlığımız
söz konusu tesislerdeki ve yerel mevzuattaki eksikleri görerek AB kontrollerinde onay alınamama
ve genel yasaklama gibi bir uygulamaya maruz kalmamayı düşünerek ihraç lisansı
vermeyeceğini AB’na bildirmişse de 2002 yılı başına gelindiği dönemde yerel mevzuatın belirli bir
noktaya getirildiğini ve daha önce AB’den onay almış firmaların müracaat etmeleri halinde ihraç
lisansı verebilecekleri ifade edilmiştir.
Deniz ürünlerine ilişkin uygulama da ilgili AB direktifleri çerçevesinde ülkemizde kurulu tesisler
AB standartlarında üretim yaptıklarına dair kontrollerde yeterli bulunarak AB listelerine alınmaları
halinde AB ülkelerine bu ürünleri ihraç etmeye hak kazanmaktadırlar. Yunanistan için bir istisna
olarak eğer Ege adalarının ihtiyaçları için bu adalara ithalat yapılıyorsa kontrol belgesi
aranmayacagına ilişkin bir AB mevzuatının varlığıdır.
1.4.6
İşyeri Açma ve Şirket Kuruluşu
Yerli ve yabancılar şirket veya kendi işyerlerini kurma hakkına sahiptirler. Milli güvenlik nedeniyle
bazı adalarda ve sınır bölgelerinde arazi alımında ve AB vatandaşları dışındakilere madencilik,
bankacılık, denizcilik ve hava taşıma, basın-yayın konusunda kısıtlamalar devam
etmektedir.(www.elke.gr)
Türk yatırımcı için Yunanistan’da belirli
prosedürleri takip etmek suretiyle, Şirket
kurmak veya Şube açmak mümkündür.
Ayrıca Yunan mevzuatı, %100 Türk
sermayeli
şirket
kuruluşuna
izin
vermektedir.
Dünya Bankası ve IFC tarafından her yıl
düzenli olarak yayınlanan ve ülkelerdeki
iş ortamını mukayese eden Doing
Business raporunda bir işletmenin
kuruluşu ve kapanışı, vergi uygulamaları, maliyetler gibi 10 temel gösterge
yer almakta ve iş yapmadaki kolaylıkları
açısından ülkelerin sıralaması bu
parametrelere göre yapılmaktadır.
İŞ YAPMA ORTAMI
İş Yapma Kolaylığı
İşyeri Açma
İnşaat İzinleri (Ruhsat Alma)
İşçi İstihdamı
Mülkiyet Devri (Gayri Menkul Tescili)
Kredi Temini
Yatırımcıların Korunması
Vergi Ödeme
Sınır Ötesi Ticaret Yapma
Sözleşme Uygulama
İşyeri Kapatma
Yunanistan
Türkiye
96
133
45
133
101
109
150
62
70
85
41
59
43
131
138
34
68
53
68
59
27
118
108
Anılan raporun 2009 verilerine göre Yunanistan 2008 yılında ulusal mevzuatında iş ortamını
kolaylaştırmak için yaptığı bazı değişiklerle 181 ülke arasında bir önceki yıla göre 10 basamak
yükselerek 96. sırada yer almıştır. Türkiye’nin 59.sırada yer aldığı listenin ilk başında son üç yıldır
Singapur bulunmaktadır.
3190/55 sayılı Yunan Şirketler Kanunu kapsamında, yabancı yatırımcının en çok rağbet ettiği
şirket türleri;
1. Anonim Şirket
2. Limited Şirket’lerdir.
Bunun yanısıra Türkiye’de kurulu ana şirketin, Yunanistan’da bir şubesini açması da mümkündür.
1. ANONİM ŞİRKETLER
3190/55 sayılı Şirketler Kanunu uyarınca bir A.Ş.
- En az 2 kurucu ortak (kuruluştan sonra herhangi bir sınırlama olmaksızın ortak sayısı
artırılabilir ya da 1’e düşürülebilir.)
- 60.000-Euro kuruluş sermayesi
ile kurulabilmektedir.
Şirket kurucu ortaklarının tamamen gerçek ya da tamamen tüzel kişi (yani Türk Hukuku uyarınca
kurulmuş bir şirket) olması mümkündür.
Anonim Şirketlerin Kuruluşu: Anonim Şirketlerin kurulusu, ortaklar arasında şirket ana
sözleşmenin hazırlanması ile başlar. Ana sözleşmede şirket ünvanının, sermayesinin, hisse
türünün, hisse nominal değerinin ve adedinin, Yönetim Kurulu üyelerinin, Denetçilerin ve mali yılın
belirtilmesi zorunludur. Hazırlanmış olan sözleşmenin imzalanması ve noter tasdiki akabinde
NOMARHIA (Valilik) denilen idari kuruma müracaat ile kuruluş prosedürü başlar ve şirket
hukuken, Valilik tarafından kuruluşa izin kararının verilmesi ve bir kayıt numarası alınması ile
kurulmuş olur. Valilik makamı ayrıca, gerek kararını gerekse ana sözleşmenin özetini içerir metni
Resmi Gazetenin şirketlere ilişkin kısmında yayımlatır. Faaliyete başlayabilmek için, vergi
numarası alınması ve Ticaret Odasına kayıt gerekmektedir. Kural olarak, Anonim Şirketlerde
şirket hissedarlarının vergi numarası alması gerekmemektedır. Ancak şirket hisselerinin devri
halinde, devir prosedürünğn tamamlanabilmesi için bir vergi numarasına ihtiyaç bulunmaktadır.
2. LİMİTED ŞİRKETLER
Mevcut yasal düzenlemeye göre Yunanistan’da bir Limited Şirketin kurulabilmesi için ;
- En az 2 kurucu ortak ve
- 18.000 Euro minimum kuruluş sermayesi gerekmektedir.
Anılan şirket türünde, en az 2 ortaklı kuruluş kuralının istisnası (ya da tanınmış olan bir hak ) tek
hissedarlı kuruluşun mümkün olmasıdır.
Limited Şirketlerin Kuruluşu: Limited şirketlerin kurulabilmesi için bir idari izin önkoşulu
sözkonusu değildir. Şirket, ana sözleşmesinin noter huzurunda hazırlanması akabinde, yetkili
mahkeme tarafından tutulan şirketler defterine kayıtla ve bu kaydın Resmi Gazetede ilanı ile
kurulmuş olmaktadır.
Limited Şirketlerin kuruluşu sırasında gerekli belli başlı bazı belgeler:
Gerçek kişi hissedarlar için:
o
o
o
Pasaport,
Türkiye’deki Vergi kaydı,
Hakkında bir iflas kararı bulunmadığına dair kayıttır.
109
Tüzel kişi hissedarlar için:
o
o
o
o
o
Tüzel kişi ortağın Anasözleşmesi,
Ticaret sicil kaydı,
Vergi levhası,
İflas, konkordato ya da tasfıye halinde olmadığına dair mahkeme ve sicil kayıtları ve
İmza sirküleridir.
a.
Ana Sözleşmenin Hazırlanması: Ana sözleşmede şirket ünvanının, faaliyet konusunun,
sermayesinin, hisse oranlarının, süresinin, merkez adresinin, müdürlerin ve yetkililerinin ve
duruma göre varsa denetçilerin belirtilmesi zorunludur. (Limited şirketlerde çalışan
sayısının 50’yi aşması, yıllık cironun 3 Milyon Euro’dan fazla olması veya bilanço aktif
büyüklüğünün 1.5 Milyon Euro’yu aşması şartlarından birisinin gerçekleşmesi halinde
denetçilerin bulunması zorunludur)
b. Noter Huzurunda Ana Sözleşmenin İmzalanması: Bu imza sırasında ilgili mevzuat
gereği, 29,347-Euro’nun üzerinde bir sermaye sözkonusu ise avukat bulundurulması
zorunludur.
c.
Yetkili Mahkemede Kuruluşun Kaydı
d. İlgili Vergi Dairesine Kayıt ve Şirket İçin Vergi Numarası Alınması
e. İlgili Ticaret Odasına Kayıt
Yunanistan’da Limited şirket kuruluşu için doğacak masraflar ortalama olarak aşağıdaki belirtildiği
şekildedir.
1. Kuruluş sermayesinin %1’i oranında sermaye birikim vergisi (Kuruluş sermayesi 18.000Euro olan bir şirket için 180 Euro)
2. Ortalama 750 Euro; noter masrafı,
3. Yaklaşık 280 Euro; Ana Sözleşme’nin Resmi Gazete’de yayınlanma ücreti,
4. Yaklaşık 180 Euro; işe başlamak için Vergi Dairesine kayıtta ödenen ücret,
5. Yaklaşık 30 Euro; Ticaret Odasına ünvanın on kaydı için ödenen ücret,
6. Yaklaşık 180 Euro; Ticaret Odasına kayıt için ödenen ücret,
7. Ortalama 30 Euro diğer masraflar (pul vs..)
8. Döküman sayısına bağlı olarak ortalama 1000-Euro Tercüme masrafları
3. ŞUBELER
Şubelerin kuruluşu 2 temel aşamada gerçekleştirilmektedir.
a. İdari birimlerde kayıt: İlgili Valilik makamının Şirketlere ilişkin siciline kayıt- ki bu şubenin
hukuken varlığını kanıtlayan bir işlem olmaktadır, Resmi Gazetede yayınlanmaktadır.
b. İlgili Ticaret Odasında kayıt
c. İlgili Vergi dairesine kayıt Şube böylece sadece kendisine tahsis edilmiş olan vergi
numarasını almaya ve ticari defterleri kullanmaya hak kazanmaktadır.
Şube kuruluşunda gerekli temel bazı belgeler:
-
Şube kurmaya niyetli ana şirketin yetkili organının bu konudaki kararı ,
Ana Şirketin Anasözleşmesi ve ticaret sicil kaydı,
Ana şirketin Sermayesini gösterir belge,
İflas veya tasfiye hali olmadığına dair belge,
Ana şirketi temsile yetkili kişilerin isim adres pasaport bilgileri.
Belirtilen dökümanların tamamı, Lahey Konvansiyonu uyarınca apostillenmeli ya da ilgili Yunan
Konsolosluğu tarafından onaylanmalıdır.
110
4. ÖNEMLİ NOKTALAR
¾ Limited Şirketlerde hissedarlar vergi numarası almak zorundadır.
¾ AB vatandaşı olmayan ya da Yunanistan’da ikamet ve çalışma izni olmayan hissedarlar için
üçüncü bir kişinin irtibat kurulacak kişi olarak bildirilmesi (bu kişi Antikletos olarak
adlandırılmaktadır.) gerekmektedir.
¾ Limited Şirketlerde kuruluş aşamasında şirket müdür/müdürlerinin Yunan vatandaşı ya da
herhangi bir Avrupa Birliği’ne üye ülkenin vatandaşı yahut da Yunanistan’da yerleşik oturma
ve çalışma izni olan ve vergi numarası almış bir kişi olması gerekmektedir.
Daha açık bir ifade ile, Yunanistan’da ikameti olmayan bir Türk vatandaşı şirketin kuruluş
aşamasında doğrudan şirket müdürü /yönetici olamamaktadır. Dolayısıyla, şirketin kuruluşunda
öncelikle Yunan vatandaşı ya da herhangi bir AB’ye üye ülke vatandaşı yahut da Yunanistan’da
yerleşik oturma ve çalışma izni olan ve vergi numarası almış bir kişinin şirket müdürü olarak tayini
gerekmektedir. Ancak şirketin kuruluşunu takiben Türk yöneticinin çalışma ve ikamet izinleri için
müracaat edilmesi mümkündür.
01.01.2006 itibariyle uygulanmaya başlayan 3386/2005 sayılı Kanun, çalışma ve ikamet izinleri
konusunda önemli düzenlemeler getirmiştir. Öncelikle, çalışma ve ikamet izinleri tek bir belgede
toplanmıştır. Ancak sözkonusu yasa ile bir takım kotalar da getirilmiştir. Bu kotalar nedeniyle
kalifiye olmayan bir işçi için Yunanistan’da ikamet ve çalışma izni almak zorlaşmaktadır.
Bununla birlikte, aynı yasayla, üst düzey çalışan için ikamet ve buna paralel olarak çalışma izni
almak mümkündur. İlgili düzenleme uyarınca Yunanistan’da çalışacak olan bir Türk vatandaşının
öncelikle bulunduğu ülkenin Yunanistan Konsolosluğu’ndan giriş vizesi alması gerekmektedir. Bir
üst düzey yönetici Milli vize diye adlandırılan vize türü ile, 90 günlük giriş alıp, ikamet ve çalışma
izni için müracaatta bulunabilmektedir. Burada, üst düzey yönetici ya da firma için olmazsa olmaz
pozisyonda bir çalışan için 3 ay gibi kısa bir sürede ikamet ve çalışma izni alınmasını öngören bir
düzenlemeden bahsedilmektedir.
Yunanistan’da Gayrimenkul Satın Alımı (Berin’in çevirisi)
Yunanistan’da yabancılar gayrimenkul alabilmektedirler. AB üyesi olmayanlar için Doğu Ege (Ege
kıyılarına yakın olan adalar), Onikiadalar, Kuzey Yunanistan’ın belirli kesimlerinde kısıtlama
mevcuttur. AB üyesi olmayan ülke vatandaşları, sınır bölgelerinde gayrimenkul satın almak veya
altı yılın üzerinde bir süre ile kiralamak istedikleri taktirde, ilgili makama başvurarak gerekli izni
almak zorundadırlar.
Yunanistan’da gayrimenkul satın alma prosedürü hızlı ve basittir. Yasaya göre her gayrımenkul
alış ve satışında bir avukat, bir noter ve yerel Tapu Dairesine tescil işlemi için bir Sicil Memuru
olması zorunludur. Yunanistan’daki bütün gayrimenkuller her belediyenin tapu dairesine kayıtlı
olmak zorundadır. 2008 yılında ise Kadastro kayıt işlemleri başlatılmıştır. Gayrimenkul alımı
esnasında ödenmesi gereken ücretler aşağıdaki gibidir:
Avukat: Anlaşılan fiyat üzerinden %1-2 oranında ücret.
Noter: Sözleşme fiyatı üzerinden %1.5 oranında ücret artı diğer işlem ve belge ücretleri için küçük
bir tutar.
Tapu Dairesi: Sözleşme fiyatı üzerinden %0.5 oranında ücret artı diğer işlem ve belge ücretleri
için küçük bir tutar.
Kadastro Tescil Ücreti: Vergi matrahı üzerinden %1 + 35 Euro
Emlakçı ücreti: Genelde gayrimenkulün rayiç bedeli üzerinden %1-2 oranındadır.
Gayrimenkulün devri esnasında ödenen vergi % 9-11 arasındadır. Ancak bu oran giderek
düşmektedir. Ayrıca, yeni inşa edilen binalara %19 oranında KDV yükü getirilmiştir, ancak bu
tutar da inşaat şirketlerince alt yüklenicilere devredilebilmektedir. Yıllık olarak ödenen emlak
vergisine bakıldığında, tek gayrimenkule sahip olanlar hiçbir vergi ödememektedir. İkinci ve daha
fazla gayrimenkul vergilendirmesinde ise gayrimenkulün büyüklüğüne göre ücret değişmektedir.
111
Son olarak, satış esnasında ödenen vergilere bakıldığında; gayrimenkul ilk 5 yıl içinde
satıldığında % 20 oranında vergi ödenmektedir, 5-15 yıl arasında bu oran %10’a, 15-25 yıl
arasında ise % 5’e düşmektedir.
1.4.7
Ticarette Uygulanan Standartlar
AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin Yunanistan’a ihraç edilebilmesi için, üzerinde CE
İşareti bulunması zorunludur. Bu işareti taşıması gerektiği halde taşımayan bir ürünün AB üyesi
ülkelere ihracatı mümkün değildir.
CE İşareti, Avrupa Birliği’nin, teknik mevzuat uyumu çerçevesinde 1985 yılında benimsediği Yeni
Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri içerisinde yer alan ürünlerle
ilgili olup, ürünlerin AB’nin ilgili direktiflerine uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk
değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini gösteren bir Birlik işaretidir. CE işareti, tüketiciye bir kalite
güvencesi sağlamaz, yalnızca ürünün, asgari güvenlik koşullarına sahip olduğunu gösterir.
Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur. Ancak, eğer üretici ya da
üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçı yerine getirmek
zorundadır. Bir başka deyişle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına uygun olduğunu garanti
etmek zorundadır.
1.4.8
Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi)
AB`de üretilen ve AB pazarına ithal edilen kimyasallar için, kayıt (Registration), değerlendirme
(Evaluation), izin (Authorization) ve kısıtlama (Restriction of Chemicals) sürecinin kapsayan
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Sözkonusu düzenleme ile, daha önce 40 civarında direktif ve yönetmelikden oluşan AB
Kimyasalları mevzuatı tek çatı altında toplanrıken, aynı zamanda anılan Tüzükle AB ülkelerindeki
kimyasallara ilişkin yasaların yapılması ve uygulanması konusunda merkezi bir işleve sahip olan,
düzenleyici otorite konumundaki Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) da kurulmuştur. ECHA’nın
görev ve yetkileri arasında;
-REACH Tüzüğünde öngörülen hedeflere ulaşarak, yüksek derecede sağlığın ve çevrenin
korunmasını sağlamak ve aynı zamanda inovasyonu ve rekabetçiliği teşvik etmek,
-REACH kapsamında kimyasal maddelerin kayıt sürecini yürütmek,
-Kayıt ve ön kayıt sırasında, insan ve çevreye yönelik zararlı etkileri gibi kimyasal
maddelere ilişkin geniş çaplı ve güvenilir bilgi toplamak ve değişik firmalardan alınan bu tür
bilgilerin tutarlılığını sağlamak,
-Proses ve Ürün Odaklı Araştırma ve Geliştirme (PPORD) süreci kapsamında kayıt
muafiyeti kararlarını almak,
-Avrupa Komisyonuna, Yüksek Derecede Öneme Sahip Maddeler (SVHC) hakkında görüş
bildirmek,
-AB ülkelerinde üretilen veya piyasaya sürülen tehlikeli kimyasal maddelere ilişkin
sınıflandırma ve etiketlendirme envanteri oluşturmak,
- Avrupa Parlementosu ve Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve
Paketlenmesi Konseyi Düzenlemesi (CLP Regulation) kapsamında kendisine verilen görevleri
yerine getirmek,
-Hayvanlar üzerinde yapılan testlerin azaltılması konusunda çalışmalar yapmak,
-REACH uygulamaları konusunda üye ülkelere ve Avrupa Komisyonuna yol göstermek,
ve benzeri gibi konular bulunmaktadır.
Söz konusu Tüzüğe göre; AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda bir tondan fazla kimyasal
madde (kendi halinde, müstahzar veya eşya içinde bulunan) üreten veya ithal eden firmalar, söz
konusu kimyasal maddeleri, Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA)’nın veri tabanına kaydettirmeleri
gerekmektedir. Ancak, firmalar ön-kayıt sürecinde kimyasal maddelerini AKA’ya (ön kayıt için
gereken bilgileri sundukları takdirde) kaydettirmeleri durumunda,
bahse konu kimyasal
112
maddelerin miktarları, tehlike boyutları (sınıflandırması) ve faz-içi ya da faz-dışı olma özelliklerine
göre, (madde kayıt dosyası sunumu için) 2010, 2013 ve 2018’e kadar sürecek olan (madde kayıt
dosyası sunumu için) geçiş sürelerinden faydalanabileceklerdir. Ön kayıt tamamlanmadığı
takdirde kaydı olmayan bir kimyasal maddenin kayıt dosyası oluşturuluncaya kadar AB’de üretimi
veya AB’ye ithalatına izin verilmeyecektir.
Sistemin hedefleri sürdürülebilir kalkınma genel amacı çerçevesinde; temel hedefleri “insan
sağlığı ve çevrenin etkin korunumu” ile AB kimya sanayinin “rekabet gücünün artırılması” olarak
amaçlanmış, tamamlayıcı hedefler olarak ise AB iç pazarının bölünmesinin engellenmesi, kimya
sanayi ile ilgili AR-GE faaliyetlerinin artırılması, SIEF’ler aracılığıyla kimyasallar hakkında var olan
bilgilerin paylaşılması-şeffaflık- ile maliyetlerin azaltılması, hayvan deneylerinin azaltılması olarak
belirlenmiştir.
REACH Tüzüğünün üye devletlerde uygulanmasından her bir ülkenin “Yetkili Otoritesi” sorumlu
olup, ülkemizde ise AB’nin kimyasallar mevzuatını uyumlaştırmakla sorumlu kuruluş olan Çevre
ve Orman Bakanlığı bu görevi üstlenmiş bulunmaktadır.
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü kapsamında 1 Haziran 2008 tarihinde başlayan ön kayıt
süreci 1 Aralık 2008 tarihinde tamamlanmış ve önkayıt yaptırılan maddeler Avrupa Kimyasallar
Ajansı (ECHA) tarafından yayımlanmıştır.
Bilindiği üzere; Türkiye’deki üretici ve ihracatçı firmalar REACH Tüzüğüne göre “AB dışı üretici”
(non-EU manufacturer) kabul edildiklerinden, doğrudan ECHA’ya müracaatları mümkün
olmamakta; ancak, ithalatçıları ya da atayacakları AB’de yerleşik tüzel ya da gerçek kişi statüsüne
sahip bir “Tek Temsilci” aracılığıyla REACH kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeleri
gerekmektedir.
Bu kapsamda ihracatçılarımıza Tek Temsilcilik hizmeti vermek amacıyla İstanbul Kimya ve
Mamulleri İhracatçı Birliği (İKMİB) ve İstanbul Demir Çelik İhracatçıları Birliği (İDÇİB) tarafından,
22 Haziran 2008 tarihinde Brüksel’de kurulan “Reach Global Service” firması 240 civarında
ihracatçımız adına ön kayıt işlemi yapmıştır. Bazı ihracatçılarımızın da AB’deki ithalatçıları veya
AB’de yerleşik diğer Tek Temsilci firmalar aracılığıyla ön kayıt işlemi yaptırmış olmalarına karşın,
önemli sayıda firmamız REACH kapsamında ön kayıt işlemi yaptırmamıştır.Bu itibarla, REACH
Tüzüğü kapsamında ön kayıt yükümlülüğü olduğu halde önkayıt yaptırılmayan faz içi maddelerin
AB ülkelerine ithal edilebilmesi için sözkonusu Tüzüğün 21. Maddesi kapsamında kayıt
işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Aynı şekilde faz dışı maddelerin de AB ülkelerine ithal
edilebilmesi için ihracatçılarımızın Tek Temsilci veya AB’deki ithalatçıları kanalıyla doğrudan kayıt
işlemlerinin yaptırılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 5 Ocak 2009 tarihi itibariyle, ilk defa AB ülkelerine 1 tondan fazla ithal edilecek faz
içi maddelerin, REACH Tüzüğünün 28. Maddesi kapsamında geç ön kayıtlarının yaptırılması
mümkün bulunmaktadır.
Bu kapsamda yapılacak geç ön kayıt işlemlerinin, maddelerin AB ülkelerine ilk defa ithal
edilmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve maddenin tonajına ve tehlike değerlendirmesi kriterlerine
göre belirlenmiş olan son kayıt tarihinden 12 ay önce yapılması gerekmektedir.Buna göre, son
kayıt tarihine bağlı olarak geç ön kayıt işlemlerinin 1 Aralık 2009, 1 Haziran 2012 veya 1 Haziran
2017 tarihinden önce yapılması gerekmektedir.
1.4.9
Serbest Bölgeler ve Mevzuatı
Yunanistan, Pire, Selanik ve Heraklion-Girit liman bölgelerinde mevcut üç serbest ticaret
bölgesine sahiptir. Yabancı orijinli mallar bu bölgelere gümrük ve diğer vergileri ödenmeksizin
getirilir ve transit yüklemesi yapılır veya re-export edilirse gümrük ve diğer vergilerden muafiyeti
devam eder. Kalkınma Bakanlığı’ndan edinilen en son bilgilere göre, Etoloakarnania’da (Batı
Yunanistan) bulunan Astakos Denizcilik ve Sanayi Serbest Bölgesi kısa süre önce faaliyete
geçmiştir. Diğer yandan, halen altyapı çalışmaları süren ve yakın gelecekte faaliyete geçmesi
beklenen bir diğer serbest bölge ise Evros (Meriç) bölgesinde bulunan Ormenio Serbest Sanayi
Bölgesidir.
113
Benzer şekilde, alıcı adına, depolamaya ve malların transferine ilişkin olarak bölgede
düzenlenen belgeler damga vergisinden de muaftır.
Yükleme-boşaltma işlemleri AB’nin 2504/88 ve 2562/90 sayılı Yönetmeliklerine göre
yürütülmektedir. Transit malların antrepolarda tutulma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca bölgeler
paketleme, tasnif etme ve etiketleme işleri için de kullanılabilmektedir. Montaj ve imalat işlemleri
az da olsa Selanik bölgesinde bulunmaktadır. Ambar masraflarının her altı ayda ödenmesi ile
depolama süresinde bir sınırlama bulunmamaktadır.
1.4.10 Yatırım Teşvikleri
Yunanistan, Dünya Ticaret Örgütünün yatırım ve teşviklere ilişkin düzenlemelerini kabul etmiş
olup, yerli ve yabancı yatırımcılar arasında bir eşitlik esasına dayalı yatırım teşvikleri mevcut
bulunmaktadır. Sağlanan teşviklerin parasal miktarı bölgenin kalkınmışlığı ile ters orantılıdır. Bir
başka deyişle az kalkınmış bir bölgede yatırım yapıldığında daha çok teşvik almaktadır.
Beş yıldan daha fazla faaliyette bulunacak yatırımcılar faiz sübvansiyonu ve vergi istisnaları
sayesinde eğer yatırımları ile ihracata dönük üretim yapıyorlar ise veya ithal ikameci bir
yaklaşımla ithal edilmekte olan ürünlerin ithalini engellemişseler, ilave vergi teşvikleri
verilmektedir. 10 milyon doları aşan yatırımlar veya yabancı katılımcılar var ise, 5 milyon doları
aşan yatırımlar için Yunan Yatırım Merkezi (ELKE- Investment In Greece Agency- www.elke.gr)
olarak projenin gerçekleşmesinden sorumlu olup, ilave hükümet teşvikleri de verilmektedir.
Bir yatırımın genişletilmesi veya kurulması için ön şart aranmamakla birlikte bir yatırımcı vergi
ve/veya yatırım teşviki talep ettiğinde performasına ilişkin veriler aranmaktadır. Yerel katkı, ithal
ikamesi, ihracata dönük olması ve teknoloji transferi gibi hususlar Yunan Hükümet yetkilileri
tarafından değerlendirilerek yatırım teşvikleri verilmektedir. Ayrıca, yatırım teşviklerinin verilmesi
sırasında verimliliği sağlayamayan firmaların aldıkları teşviklerin iadesi veya kaldırılması mümkün
olabilmektedir. İzin için hükümete sunulan bütün bilgiler gizli olarak değerlendirilmektedir.
Avrupa Birliği ülkeleri dışından gelen yabancılar, oturma ve çalışma müsaadesi aldıktan sonra
çalışabilmektedirler. Yabancı yatırımcıları etkileyen ayırımcı veya tercihli ithalat/ihracat politikaları
bulunmamakta olup, bu ve benzer hususlar artan bir şekilde AB düzenlemeleri çerçevesinde
yürütülmektedir.
Yunanistan’da yürürlükte olan ve ağırlıklı olarak AB kaynaklarından temin edilen yatırım teşvikleri
yatırımcılar için olağanüstü kolaylık ve imkanlar sağlamakta olup, mevcut teşviklerin çok büyük bir
oranı hibe şeklinde temin edilen sübvansiyonları içermektedir. Yunanistan, AB ile mutabakat
çerçevesinde belirlenmiş olan gelişmişlik düzeylerine göre bölgelere ayrılmıştır. Mevcut alt yapı,
kişi başına düşen milli gelir, doğal ve beşeri kaynakların mevcudiyeti gibi somut kriterlere göre
ülke belli başlı 6 bölgeye ayrılmıştır. Yatırım teşviklerinde yerli yabancı ayrımı yapılmayıp her türlü
yatırımcıya aynı imkanlar sunulmaktadır.
Yunanistan Yatırım Kurumu ELKE’nin sitesindeki (www.elke.gr) ilgili kanun maddelerinin
incelenmesinden de görüleceği üzere teşvik konusu yatırımın özellikle istihdam yaratıcı üretime
yönelik yatırımlardan oluşması şart koşulmaktadır.
Mevcut teşvikler;

Nakit sübvansiyonu (Cash Grant): Yatırım projesinin belli bir oranının doğrudan devlet
tarafından sübvanse edilmesidir.

Leasing Subvansiyonu (Leasing subsidy): İstihdam ve üretime yönelik olarak yeni makine ve
ekipman kiralanmasında mevcut projenin belli bir oranının devlet tarafından karşılanmasıdır.

Vergi Muafiyeti (Tax exemption): Yatırımın tamamlanmasını takibeden ilk on yıl içerisinde gelir
vergisi muafiyetini kapsamaktadır.

Yatırım sonucunda yaratılan iş imkanlarında istihdam edilen işçilerin iş verene maliyetinin belli
bir kısmının devlet tarafından sübvanse edilmesidir.
114
Yatırım Teşvikleri İçin Bölgeler
Nakit Sübvansiyonu / Leasing Sübvansiyonu veya
Yaratılan İstihdam için Maaş Sübvansiyonu
Yatırım Kategorisi
Bölge A
Bölge B
Bölge C
Kategori 1
20%
30%
40%
Kategori 2
15%
25%
35%
Veya Vergi Muafiyeti
Yatırım Kategorisi
Bölge A
Bölge B
Bölge C
Kategori 1
60%
100%
100%
Kategori 2
50%
100%
100%
115
1.5 YIL İÇİNDE AÇILAN FUARLAR
Fuar adı
Şehir
Fuar alanı
Tarihleri
Uluslararası Selanik Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
12-20 Eylül (her yıl)
Infacoma – İnşaat Yapı Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
19-22 Şubat (her yıl)
Furnidec – Mobilya Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
9-17 Mayıs (her yıl)
Posidonia Denizcilik Fuarı
(www.posidonia-events.com)
Atina
Elliniko Fair Center
7-11 Haziran 2010 (iki
yılda bir)
Femmina Hazır Giyim Fuarı
(www.fashionnews.gr)
Atina
Mediterranean Exhibition
Center
24-26 Ocak - Haziran
(yılda iki kez)
Uluslararası Turizm Fuarı (www.xenia.gr)
Atina
Expo Athens
21-24 Kasım (her yıl)
Detrop – Uluslararası Gıda ve İçecek
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
6-9 Mart (iki yılda bir)
Kosmima – Uluslararası Takı ve
Mücevherat Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
16-19 Ekim (her yıl)
OLP – Pireus Port Authority
7-11 Ekim (iki yılda bir)
Uluslararası Savunma Fuarı
(www.defendory.gr)
Atina - Pire
Boat Show – Uluslararası Denizcilik ve
Bot Fuarı (www.athensboatshow.gr)
Atina
Elliniko Fair Center
15-23 Kasım (her yıl)
Food & Beverages – Gıda ve İçecek Fuarı
(www.mackbrookshellas.gr)
Atina
Expo Athens
5-9 Şubat (Her yıl)
Linea Bianca – Tekstil Fuarı
(www.linea.gr)
Atina
Expo Athens
7-9 Şubat – 12-13 Eylül
(Yılda iki kez)
Mostra Rota – Cam ürünleri ve Mobilya
Fuarı (www.rota.gr)
Atina
Expo Athens
22-26 Ocak (Her yıl)
Linea EVA – İç Giyim Fuarı
(www.linea.gr)
Atina
ESKA Attika Exhibition &
Conference Center
7-9 Şubat – 12-13 Eylül
(Yılda iki kez)
Modern Home Exhibition – Mobilya ve
Elektrikli Eşya Fuarı
([email protected])
Atina
OLP – Pire Liman İşletmesi
24 Ekim – 1 Kasım (Her
yıl)
Marmin – Mermer, Maden ve Makina
Selanik
Philoxenia Helexpo – Uluslararası Turizm
Selanik
Agrotica Helexpo – Tarım Makinaları ve
Teçhizatları Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Transport & Logistics – Nakliyat ve
Lojistik Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Electronic & Lighting Lounge – Elektrik ve
Işıklandırma Fuarı (www.electrotec.gr)
Atina
International Exhibition &
Congress Center of
HELEXPO, Thessaloniki
Congress Center of
Congress Center of
Congress Center of
Expo Athens
19-22 Şubat (Her yıl)
29 Ekim -1 Kasım (Her yıl)
6-10 Şubat (İki yılda bir)
19 – 22 Mayıs (İki yılda
bir)
3-6 Nisan 2008 (iki yılda
bir)
116
1.6 BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ KURULUŞLAR
SEV- Yunan İşadamları ve Sanayicileri Federasyonu
Ksenofontos 5, 10557 Athens
Tel: 0030 210 3237325 , Faks: 0030 210 3222929
E-mail: [email protected]
www.sev.org.gr
Yunan İhracatı Geliştirme Kurulu- (HEPO)
86, Marinou Antypa Str., GR 163 46 Helioupolis ATHENS /
Tel: 0030 210 9982101, 210 99 82 117, 210 99 82 240
Faks. 0030 210 9961927; 9969100
www.hepo.gr
Atina Ticaret ve Sanayi Odası
7-9 ACADEMIAS STR. GR 106 71 ATHENS
Tel: 0030 210 3604815 ; 3624280
Faks: 0030 3618810; 3645803
Türk Yunan İş Konseyi
Voulis 35 Sindagma/Athens
Tel: 0030 210 2505202
Faks: 0030 2505253
Selanik Ticaret Odası
Tsimiski 29, 54624 Thessaloniki
Tel: 0030 231 0370100, 370132
Faks. 0030 231 0370166; 370114
www.ebeth.gr
Yunan Pamuk Kurulu-Hellenic Cotton Board
150 Syngrou Ave.17671 Kalıthea ATHENS
Tel: 0030 210 9225011
Faks: 0030 210 924 36 76
Yunan Bankalar Birliği-Hellenic Bank Association
Massalias Street 10680 Athens
Tel: 0030 210 3386500 Faks: 0030 3615324
www.hba.gr
Yunan Milli Tütün Kurulu-National Tobacco Board
2 Amerikis 10564 ATHENS
Tel: 0030 210 323 47 27, 32223 111-9 Faks: 0030 323 84 68
Yunan Yatırım Merkezi – Yatırım Teşvikleri
3 Mitropoleos Street GR-105 57, Athens
Tel: 0030 210 3355714 Faks: 0030 3355740
http://www.elke.gr
Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetleri
14-16 Lykourgou Str. 101 66 ATHENS
Tel: 0030 210 3289000 Faks: 0030 3222205
www.statistics.gr
Yunan Standartar Kurumu (ELOT)
313 Aharnon Street
GR-111 45 Athens
Tel: 0030 210 2120418, 2120420
Faks: 0030 2283034
Kamu Gaz Kurumu (D.E.P.A.)
92 Marinou Antipa Street GR-141 21 Herakleio, Athens
Tel: 0030 210 2701202; 2701204
Faks: 0030 6749504
Yunan Enerji Kurumu (PPC)
30 Chalkokondyli Street
GR-104 32 Athens
Tel: 0030 210 5234604 ; Faks: 0030 5241300
Yunan Hoteller Birliği
24, Stadiou Str. - 105 64 Athens,
Tel. : 210 33.10.022-6, Faks: 0030 3225449, 3236962
URL : www.grhotels.gr
Pire Ticaret ve Sanayi Odası
1 Loudovikou Street, Odyssou Square
GR-185 31 Piraeus
Tel: 0030 210 4179480, 4177241
Fax: +30/210/ 427-4084, 417-8680
Yunan Telekom Kurumu (OTE)
OTE Building, 99 Kifissias Avenue
GR-151 24 Maroussi, Athens
Tel: 0030 210 6115014
Fax: +30/210/ 619-9899
Pire Liman İdaresi
10 Akti Miaouli Street GR-185 38 Piraeus
Tel: 0030 210 4550282, 4550283
Fax: +30/210/ 455-0286
Yunan Gemi Sahipleri Birliği
85 Akti Miaouli Street GR-185 38, Pireaus
Tel: 0030 210 4291159 up to 65
Fax: +30/210/ 429-0107, 429-1166
Atina Ticari Distribitörler Birliği
15 Voulis Street, GR-105 63 Athens
Tel: 0030 210 3232622 ; Faks: 0030 3238378
E-mail: [email protected] or [email protected]
Yunan Ticaret ve Sanayi Odaları Merkez Birliği
7 Academias StreetGR-106 71, Athens
Tel: 0030 210 363270; 3625630; 338 710456
Faks: 0030 3622320
117
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER ve FAYDALI BİLGİLER
2.1 Tespitler ve Görüşler
Yunanistan pazarı, ithalat kapasitesi, Türkiye’ye coğrafi yakınlığı, ve her şeyden önemlisi, ülkemiz
ürünlerinin kalite ve standardı konusunda önyargıya sahip olmayan tüketici yapısıyla ihraç
ürünlerimiz için çok önemli ve ilerisi için de umut vaad eden pazarların başında gelmektedir.
Ancak bu tespitlerle birlikte pazarın kolay bir pazar olduğunun anlaşılmaması gerekmektedir.
Ticaretinin yarısından fazlasını AB üyeleri ile yapmakta olan Yunanistan’da devletin hala
ekonomideki payının % 40’lar seviyesinde payı bulunmaktadır. Sanayinin bir çok dalındaki
oligopol yapı nedeniyle pazara giriş ve tutunmada zorluklar çekilebilmektedir.
OECD’nin düzenli olarak yayımladığı “Business Environment” araştırmasına göre Yunanistan
özellikle bürokratik işlemlerin fazlalığıyla iş yapma ortamının en zor olduğu ülkelerden bir
tanesidir. OECD’nin rüşvetle mücadele anlaşmasına taraf olan ülke Transparency International’da
57. sırada yer almıştır. Yunanistan AB üyeleri arasındaki sıralamada 24. durumdadır.
Yunanistan’da 800 bin civarında tescilli şirket bulunmaktadır. Bunların yaklaşık 600 bini şahıs
şirketleri iken limited şirket statüsündekilerin sayısı 100 bin civarındadır.
Yunanistan, özellikle sanayi ürünlerinde çok sınırlı ve az sayıda üretim imkanları ile toplam
talebinin % 80’ler gibi bir kısmını ithalat ile karşılayan bir ülke konumundadır. Daha önce de ifade
edildiği gibi, Yunan sanayi son yıllarda ciddi anlamlarda sıkıntı yaşayan, birkaç sektör dışında
(deniz taşımacılığı, turizm ve bankacılık) dışardan gelen ucuz ve kaliteli ürünlere karşı rekabet
edemeyerek kapanma aşamasına gelen, kısaca sıkıntıları üst noktaya ulaşmış bir görünüm
sergilemektedir. Yunanistan’ın coğrafi konumu, ekonomik yapısı, sanayileşme stratejisi ve
GSMH’nın dağılımı gibi verilerine kabaca bir göz atıldığında, sunduğu ithalat ve pazar imkanları
açısından daha değişik bir yapısı olduğu görülecektir. Özellikle Selanik ve Kuzey Yunanistan
üzerinden Balkanlara ve Doğu Avrupa’ya giriş için önemli bir geçiş noktası olarak
kullanılabilmektedir.
Hizmet ağırlıklı ekonomiye sahip ülkede kişi başına gelir 20.000 Euro’dan daha fazladır. Yüksek
alım gücü, hayat standardı ve ithalat rakamları ve ülkemize yakınlığı ve daha önce arz edilen
hususlar dikkate alındığında Yunanistan, Türk ihracatçısı açısından kesinlikle ihmal edilmemesi
gereken bir pazar konumundadır.
Sağlıklı bir pazarlama ve tanıtım politikası uygulandığı müddetçe, Yunanlı ithalatçının Türkiye’ye
olan ilgisi önümüzdeki yıllarda artarak devam edecektir. Nitekim ihracat rakamlarımız bu
gelişmeyi teyid eder nitelikte olup, Yunanistan’a yapılan ihracatımız global kriz nedeniyle 2008
hariç olmak üzere Türkiye’nin genel ortalama ihracat artışının üzerinde seyretmektedir.
İhracatçımızın Yunanlı ortağı ile ilişkilerinde dikkat etmesi gereken hususların başında özellikle
ödeme ve teslim koşulları gelmektedir. Oldukça klasik bir tavsiye olarak, ihracatçımızın öncelikle
akreditif ile çalışması tavsiye edilmektedir. Ancak, Yunanlı işadamlarının büyük bir çoğunluğu
akreditifi kabul etmeyerek, vadeli ödeme talep etmekte ve çek ya da senet usulü çalışmayı teklif
etmektedir. Firmalarımızın, Yunanlı firmanın güvenilirliği konusunda sağlıklı fikir sahibi olmadan
çek ve senet ile çalışmaktan kaçınmalarında yarar görülmektedir. Ancak, altı çizilmesi gereken bir
husus; mevcut Yunan yasalarına göre çek Türkiye ile kıyaslandığında daha sağlam bir ödeme
aracı niteliğindedir.
Çek hamili, çeki bankaya ibraz ettiğinde, çekin karşılıksız çıkması durumunda banka tarafında
çekin arkasına bir şerh düşülmekte bu şerhe dayanarak Yunanistan’da doğrudan çeki düzenleyen
firma hakkında icra takibine gidilmektedir. Ayrıca, Merkez Bankasınca söz kosu firma kara listeye
alınarak hesapları bloke edilmekte, mahkemeye gidilmesi halinde ise, çek düzenleyen hapis
cezasıyla cezalandırılmaktadır. Çünkü bir ihtilaf durumunda çek ve senetin herhangi bir yaptırım
gücü bulunmamakta, tahsilatta çok ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.
118
Akreditif kabul edilmemesi halinde banka garantisi talep edilmesinde fazlasıyla yarar
gözükmektedir. Ayrıca, belli bir güven telkin etmeyen ya da güvenilirliği konusunda sağlıklı bilgi
olmaksızın büyük meblağlarda bağlantılara girilmemesinde fayda mülahaza edilmektedir.
Müşavirliğimize her ay ortalama 10 adet firmamız başvuruda bulunarak ithalatçı firma ile yaşanan
tahsilat problemini aktararak yardım talep etmektedir. Ancak ödemelerin geç yapılması kronik bir
problem olmaya devam etmektedir. Ekonomik krizin de etkisiyle 2008 yılında karşılıksız çek
sayısında bir önceki yıla göre % 50 artış olmuştur. 2008 yılındaki toplam 120,000 karşılıksız çekin
değeri 1.5 Milyar €’ya yaklaşmıştır.
Yunanlı ithalatçılar genelde FOB teslimat isterler. Ancak, büyük Yunan firmaları teslimatın
Türkiye’de fabrikada yapılmasını isteyebilmekte ve taşıma ve sigortayı kendileri üstlenmektedirler.
Genelde peşin ödeme veya akreditifli olarak başlayan ticari ilişkiler sonraki partilerde vesaik
mukabiline veya açık hesaba dönüşmekte ve zaman zaman ödenmeme şikayetleri ile
karşılaşılabilmektedir. İthalatçılar Yunanistan’da akreditif işlemlerinin çok masraflı olduğundan
şikayet etmektedirler. Sevk evraklarının suretleriyle gümrüklerden mal çekilebildiği ve akreditifteki
muhabir banka güvencelerinin bertaraf edilebildiği görülebilmektedir. Bankaların herhangi bir
garanti vermesi için, önce eşdeğer nakit miktarın bankaya yatırılması gerekmektedir. Ekstra
giderlerden kaçınmak için Yunanlı firmalar genellikle vesaik mukabili ödeme şeklini tercih etmekte
veya 30-60 gün veya daha uzun vadeli ödeme kolaylığı aramaktadır. İhracat imkanı olan Türk
ürünlerinin çevreye duyarlı AB’nin standart ve tüketici güvenliğini sağlayan CE işaretine sahip
ürünlerden (Bu ürünlerin bir listesi Dış Ticaret Müsteşarlığımızın Web Sayfası www.dtm.gov.tr
adresinden temin edilebilir.) olması halinde herhangi bir engelle karşılaşmadan ihraç edilmektedir.
Diğer önemli bir husus ise, ihracatçı firmalarımızın öncelikle ithalatçı firma ile telefon, faks ya da
diğer iletişim araçları ile temasa geçtikten sonra ilgili Yunan firmaları ile yüz yüze görüşmek için
numune malı bizzat yanına alıp doğrudan Yunanistan’a seyahat düzenleyerek görüşmelerinde
büyük fayda mülahaza edilmektedir. Yunanistan’a ziyaret düzenleyen firmalarımıza Yunanlı
partnerlerinden randevu alınmasında Müşavirliğimizce yardımcı olunmaktadır.
Tekstil standartı ve kalite sorunu olmayan iplik, döşemelik kumaş, perdelik kumaş, havlu, bornoz,
ev tekstili, çarşaf, konfeksiyon-hazır giyimin Yunanistan’da pazar imkanı yüksektir. Ancak düşük
kaliteli ve dar gelirlilere veya taşraya hitap eden ve maalesef yoğun olarak Yunanistan’a giren
bazı ürünler; Türk malı imajını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle belirli markalara düşük fiyatla
fason üretim Türk firmaları için bir çıkış yolu olarak sunulsa da katma değerin yoğunlukla Yunan
firmalarında kalmasına neden olmaktadır. Ünlü Türk markalarının Yunan piyasasına kendi
adlarıyla girmede yapacakları çalışma ve gayret bu olumsuz durumu bertaraf edebileceği gibi bu
pazar konusunda tereddüt içinde olan diğer Türk markalarının da kendi adlarıyla pazarda yer
alması için çalışmalarına cesaret verecektir.
İklim şartları ve deniz turizmi, bu ülkeye ihracatta hazır giyim ürünlerinin potansiyel alıcılarınıda
belirlemektedir. Bu nedenle, rahat spor giyim, iç çamaşırı, mayo ve bikini türü giysilere talep
fazladır. Yunanistan’da gelir düzeyinin yüksek olması ve yine gelir düzeyi yüksek turistlerin
buraya rağbet ettiği göz önüne alındığında kaliteli ve belirli bir çizgiyi taşıyan ürünlere de pazar
olduğu ortaya çıkmaktadır. Hediyelik eşyaya olan talep çok yaygındır. Ülke geleneklerinin, milli ve
dini günlerin turizm sezonunun ve sektörlerinin iyi bir şekilde etüd edilmesi gerekmektedir. Ülkede
genelde sıcak ve kurak bir Akdeniz ikliminin sürmesi ve halkın alım gücünün yeterli olması
nedeniyle, yaşanılan ve çalışılan mekanlar yerli üretimi çok sınırlı olan ve büyük çoğunluğu ithal
klimalarla soğutulmaktadır. Ticari tip soğutucular ise yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu sektörde
talep, tanınmış markalara yönelmektedir. Sabırlı ve israrlı Türk ürünlerinin pazarda yer edinmesi
mümkün görülmektedir. Makine ve ekipmanda yerli üretim sınırlı olup büyük oranda İtalya ve
Almanya menşeli makineler pazarda alıcı bulmaktadır. Ayrıca küçük bir pazar olması ve üretimin
pahalı olması nedeniyle az sayıdaki gıda ve tekstil işletmeleri dışında firmalar aile işletmeleri
şeklinde kendini göstermektedir. Ancak, son yıllarda AB bütünleşmesinin getirdiği değişim ile çok
şubeli yabancı sermayeli mağazalar özellikle gıda, temel ihtiyaç ve elektronik sektöründe etkili
olmaya başlamışlardır.
119
Yunanistan’da pazara giriş stratejisinin doğru tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Sık sık
vurgulandığı gibi pazarın kendi yapısal özellikleri farklılıklar arz etmektedir. Kamu sektörünce
açılan ihalelerde fiyat en önemli parametre olmakla birlilte bazı durumlarda Yunanlı bir partnerle
hareket etmek daha kolaylaştırıcı olabilmektedir. Ürün satmak isteyen şirketlerin dağıtım kanalları
konusunda tecrübeli ve başarısını ispatlamış acenta veya distribütör ile çalışması ( ithalatın %
80’inin bu aracılar tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir) Yunanistan pazarında avantaj
sağlayabilmektedir. Satış sonrası destek pazarda tutunmanın en önemli şartlarından bir tanesidir.
Savunma sanayi, yenilenebilir enerji, enformasyon teknolojileri, sağlık ekipmanları, turizm
pazardaki boşluklar olarak karşımıza çıkmaktadır.
İhracatçılarımızın herhangi bir bağlantı veya anlaşma öncesinde muhatabı ile ilgili detaylı bilgi
toplamasında büyük yarar bulunmaktadır. Yunanistan’da şirketlerin mali durumu ve ticari sicili ile
ilgili bilgi sağlayan çeşitli kuruluşlar bulunmakta olup talep edilen bilginin çeşidine göre belirli bir
ücret karşılığında bu hizmeti vermektedirler.
Yunanlı şirketlerle herhangi bir franchise veya distribütörlük anlaşması durumunda ulusal
mevzuatla birlikte AB’nin ilgili direktifleri geçerlidir. Konuya ilişkin olarak “ http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31986L0653:EN:HTML”
bağlantısından
detaylı bilgi temin etmek mümkündür.
Yunanistan pazarında reklam büyük önem taşımaktadır. Ciddi bir TV izleme alışkanlığı
bulunmakta olup karar vericilerin bu hususu göz önünde bulundurması gerekmektedir.
2.2 İş Görüşmesi Yaparken (2)
Yunanistan’daki iş alışkanlıkları ve iş yapma kültürü ile Türkiye arasında büyük benzerlikler
bulunmaktadır. Aynı coğrafyada olmasının ve Akdeniz kültürünün bunda büyük etkisi
bulunmaktadır.
Yunan iş dünyası Haziran sonundan başlayarak Temmuz ve Ağustos ayları boyunca devam eden
dönemde tatil yapmayı tercih etmektedir. Eylül’ün ilk yarısında düzenlenen Selanik Uluslararası
Fuarına kadar iş hayatı bir anlamda kesintiye uğramaktadır. Bu dönemde Yunanistan'da iş
görüşmesi ayarlanması hatta en basit ticari bilgiyi toplamak bile zaman zaman çok zor
olabilmektedir. Bu dönemde yazışmalara cevap alınamaması da normal olarak kabul
edilebilmektedir. Ayrıca paskalya (Nisan) dönemi de benzer özellikler göstermektedir.
Görüşme programlarının en az bir gün öncesinden planlanması gerekmektedir. Ancak bazı
durumlarda çok kısa zamanlar içerisinde de randevu ayarlanması mümkün olabilmektedir.
Toplantının 1 gün öncesinden tekrar hatırlatılmasında fayda bulunmaktadır.
Toplantı saatlerinin öğle yemeği saatleri dikkate alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
İş ilişkilerinin başlaması için Yunan tarafının karşısındakini kişisel olarak tanıma gayreti içinde
olduğunun hatırdan çıkartılmaması gerekmektedir. Başarılı bir ilişkinin kurulabilmesi için tarafların
samimi olması büyük önem taşımaktadır. İlişkilerde Yunan tarafının en fazla önem verdiği konu
karşılıklı güvenin tesis edilmesidir.
Yunanistan’da tıpkı Türkiye’de olduğu gibi yaşa ve pozisyona büyük saygı gösterilmektedir.
İş ilişkileri zaman zaman yavaş ilerleyebilmektedir. Bu nedenle sabırlı olunması ve karşı tarafı
rahatsız edecek şekilde ısrarcı olunmaması önerilmektedir. Ürünün veya hizmetin kalitesi
hakkında sade ancak etkileyici olmak gerekmektedir.
Yunanlılar iş görüşmelerinde oldukça tecrübelidirler ve pazarlık yapmaktan çok
hoşlanmaktadırlar. Karar verme süreci şirketin en üst düzeyinde gerçekleşmektedir. Karar verme
sürecinde teslim tarihleri veya benzeri bir konuda bir şeyi zorla kabul ettirmeye çalışmak,
görüşmelerin tıkanmasına neden olabilmektedir.
(2)
İGEME’nin Yunanistan Ülke Raporundan derlenmiştir.
120
Yunanistan’da işadamlarının büyük bir çoğunluğu İngilizce bilmektedir. Ancak görüşme esnasında
yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için bir tercüman bulundurulmasında fayda mütalaa
edilmektedir. Toplantı, görüşme veya haberleşme için sunulacak materyallerin hem İngilizce hem
de Yunanca hazırlanması hem iletişimi kolaylaştıracak hem de Yunan tarafında bir sempati
yaratacaktır. Yazışmalar için de İngilizce sıklıkla kullanılmaktadır. Şirket broşürleri Yunanca
olduğu kadar İngilizce de basılmaktadır.
Yunanlılar şahsi ilişkilere önem vermektedirler. Eğlence iş ilişkilerini pekiştiren bir unsur olarak
kabul görmektedir. İş görüşmeleri genellikle bir içecek eşliğinde ve sosyal konularla ilgili sohbet ile
başlamaktadır. Herhangi bir ilişki kurulana kadar soyadı kullanılmakta ve Yunanca bilmeyen
katılımcıların bulunduğu toplantılarda genellikle İngilizce konuşulmaktadır. Yunanlılar telefon veya
yazışma yerine kişileri daha yakından tanımak için yüz yüze görüşmeleri tercih etmektedir.
İlişkilerin geliştirilmesi ise zaman almaktadır. Bu ortam ofiste veya uzayan öğle yemeklerinde
veya diğer sosyal aktivitelerde sağlanabilmektedir. Aile bağları ve arkadaşlık Yunanistan’da
önemlidir.
Toplantılara yarım saat kadar geç gelinmesi normal karşılanmaktadır. Ancak Yunanistan'da ilk
defa iş yapan bir işadamının toplantıya geç kalmasının hoşgörülmesini beklememek
gerekmektedir. Toplantılar canlı bir ortamda geçmekte ve herkesin katılması beklenmektedir.
Herkesin soru sormasına ve konuşmasına izin verilmektedir. Bu arada sunuşlarda dahi
müdahaleler olabilmektedir. Görüşmeleri yürüten liderden de görüşleri tekrar istenilen konuda
toplaması beklenmektedir. Yunanlılar bilgili ve tecrübeli kişilere saygı göstermektedirler. Zaman
zaman bilgi düzeyi ve tecrübe test edilebilmektedir.
Toplantıların çok önceden dikkatli bir şekilde planlanması ve değişikliklere de hazırlıklı olunması
gerekmektedir. Hiçbir koşulda birisinin sözlerinin herkesin içerisinde sorgulanmaması akıldan
çıkarılmamalıdır. Yunanlılar kendini beğenmiş, soğuk ve ciddi kişilerden hoşlanmamaktadır ancak
ilişki belirli bir seviyeye ulaşmadan da resmi olmayan bir tutum sergilenmesi karşı tarafça hoş
karşılanmayabilmektedir.
Yunanlılar kültürel miraslarının dünya medeniyetlerine yaptığı katkılardan dolayı gurur
duymaktadırlar. Yunan edebiyatında şiir, felsefe, tarih önemli bir yer tutmaktadır. Yunan Ortodoks
kilisesi ülkenin ulusal dini olup, nüfusunun büyük bir çoğunluğu tarafından takip edilmektedir. Din,
Yunanistan'da yaşam biçiminin içine girmiştir. Tatillerin ve festivallerin büyük bir çoğunluğu doğal
olarak dini tatillerden oluşmaktadır. Paskalya yortusu en büyük dini tatil zamanıdır. Bu tatile Noel
ve yılbaşından daha fazla önem verilmektedir. Kilise politika, vatandaşlık ve devlet işlerinde
önemli bir rol oynamaktadır.
2.3 Faydalı Bilgiler
2.3.1 Hava Durumu
Yunanistan’da Akdeniz iklimi hakim olup kuzey bölgelerinde ve Türkiye sınırında iklim biraz daha
karasal özellik kazanmaktadır. Atina ve güneyine nadiren kar yağmaktadır. İlkbahar ve sonbahar
kısa sürmektedir.
Başkent Atina’da hava sıcaklığı kış mevsiminde nadiren sıfır derecenin altına düşerken yazın gün
içinde sıcaklık 40o‘lere çıkmaktadır. Genelde yağmur şeklindeki yağışlar Kasım-Şubat arasında
yoğunlaşmıştır. Atina’nın güneyine nadiren kar yağmaktadır.
2.3.2 Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri
Yunanistan’da hafta içinde devlet daireleri yazın 07:30-14:30 kışın ise 08:00-15:00 saatleri
arasında çalışmakta, cumartesi ve pazar günleri mesai yapılmamaktadır. Özel şirketlerde mesai
saatleri 08:00-17:00 arasındadır. Pazar günleri ise büyük marketler de dahil olmak üzere tüm özel
kuruluşlar tatil yapmaktadır.
Yunanistan ve Türkiye aynı saat dilimleri içinde yer almaktadır.
121
Hafta içinde küçük ve orta boy işletmeler Salı, perşembe ve cuma günleri 17:30 – 20:30 dahil
olmak üzere 08:30-15:00 arasında çalışmaktadır.
Bankalar 08:00-14:00 saatleri arasında mesai yapmaktadır. Büyük bankaların bazı şubeleri
akşamüstü ve cumartesi sabahları da hizmet vermektedir.
Yunanistan’da özellikle temmuzun ikinci yarısı ile eylül ortası genelde izin kullanılan dönemler
olarak görülmektedir. Ülkede iş yapmanın bu dönemde zor olması nedeniyle iş gezilerinin hatta
çok gerekli olmayan yazışmaların bu dönemde yapılması önerilmemektedir. İş hayatının normale
dönmesi Eylül ayında Selanik’te düzenlenen uluslararası fuarın ardından olmaktadır. Ayrıca 20
Aralık - 6 Ocak arasında da benzer bir dönem yaşanmakta iş hayatında kesintiler olabilmektedir.
Öte yandan tatil yapmayı seven Yunan halkı aşağıdaki resmi tatil günlerini hafta sonları ile
birleştirebilmekte ve sene içinde bir kaç kez birer haftalık dönemlerde izin yapabilmektedir.
Ülkenin Resmi Tatil Günleri-2009
1 Ocak
6 Ocak
2 Mart
25 Mart
17-20 Nisan
1 Mayıs
8 Haziran
15 Ağustos
28 Ekim
24-25 Aralık
26 Aralık
31 Aralık
-Yeni yıl Tatili
- Epiphany – Ortodoks Yılbaşı Tatili
- Kathara Deftera (Her yıl değişmektedir)
- Bağımsızlık Günü
- Paskalya (Her yıl değişmektedir)
- İşçi Bayramı
- Dini Paskalyanın 50. Günü (Her yıl değişmektedir)
- Assumption Günü (Meryem Ana’nın Ölüm Günü)
- Ohi (Hayır) Günü
- Noel arifesi ve Noel
- Noel’in İkinci Günü
- Yeni Yıl Arifesi – Yarım Gün
2.3.3 Vize ve Seyahat
Yunanistan ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesinin önündeki en büyük engellerden vize
uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Gerek yeşil gerekse lacivert pasaportlar için vize alınması
zorunludur. İşadamlarının Yunanistan’dan bir davet mektubu alarak vize başvurusu yapması
formaliteleri kolaylık sağlamaktadır.
Havayolu : THY ve Olympic Havayolları tarafından
İstanbul-Atina arasında yapılan düzenli seferler
ülkeye ulaşmanın en hızlı yoludur. THY ve Olympic
Havayollarının
her
gün
karşıklı
iki
seferi
bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda ilan edilmiş en son
tarife cetvelinden temin edilen bilgiler gösterilmektedir. Uçuş saatleri yaz / kış saati uygulamasına
göre değişiklikler göstermektedir.
THY
Olympic
Güzergah
1. Sefer
2. Sefer
İstanbul-Atina
Atina-İstanbul
Atina-İstanbul
İstanbul-Atina
08:05
10:30
08:05
10:05
17:00
19:25
19:00
21:00
Eleftherios Venizelos (Atina) havalimanından şehir merkezine düzenli otobüs ve metro seferleri
bulunmaktadır. Trafik yoğunluğuna bağlı olarak değişmekle birlikte normal şartlarda yaklaşık 45
dakikada taksi ile 30 € civarında bir ödeme ile şehir merkezine ulaşılabilmektedir.
Yunanistan’da 16 adet havalimanı mevcuttur. Ancak bunlardan sadece Atina, Selanik, Girit,
Rodos ve Korfu’ya tarifeli seferler yapılmaktadır.
Karayolu : Vizeye sahip Türk Vatandaşlarının Yunanistan’a girişlerini özel taşıtlarıyla
yapmalarında bir engel bulunmamaktadır. Ancak taşıtlar için Yunanistan girişinde kalınacak
süreyle sınırlı kasko sigorta yapılması gerekli görülmektedir. Bu konuda Türk TURİNG kurumu ile
temasa geçilmesi gerekmektedir.
Yunanistan’da her marka ve model otomobil tamiri yapılmaktadır. Ancak işçilik maliyeti daha
yüksek, servis kalitesi ise diğer gelişmiş ülkelerle mukayese edildiğinde düşüktür.
122
İstanbul-Atina güzergahında ihtiyaçları karşılayacak sıklıkta benzin istasyonu ve yerleşim birimi
bulunmakla birlikte çalışma saatleri dikkate alınarak ihtiyaçların ertelenmeden ilk istasyonlardan
birinde karşılanmasında fayda bulunmaktadır.
Otoyol geçişleri nakit ve Euro olarak
ödendiğinden ülkeye girişte bir miktar
bozuk para bulundurulmalıdır.
Konaklama ihtiyacı için yol kenarlarında
veya araba içinde gecelemek yoluna
gidilmemeli;
yerleşim
yerlerindeki
konaklama tesisleri tercih edilmelidir.
Herhangi bir kazanın vuku bulması
durumunda trafik polisleri beklenmeli ve
kaza raporunun yerinde hazırlanması
gerekmektedir. Ayrıca kazanın ölüm
veya yaralamaya sebebiyet vermesi
durumunda en yakın Başkonsolosluğun
bildirilmesi gerekmektedir.
Başlıca Şehirler Arasındaki Mesafe (km)
Atina-Korintos
Atina-İskeçe
86
Atina-Naflio
146 Atina-Gümülcine
Atina-Tripoli
186 Atina- Dedeağaç
Atina-Lamia
215 Atina-Kavala
Atina-Patra
215 Selanik-Larissa
Atina-Kalamata
279 Selanik-Kavala
Atina-Volos
324 Selanik - Kipi
Atina-Trikala
331 Kavala-İskeçe
Atina-Larissa
362 Gümülcine-Dedeağaç
Atina-Igoumenitsa
480 Dedeağaç-Kipi
Atina-Selanik
515 Lamia-Larissa
Atina-Drama
668 Igoumenitsa – Larissa
736
792
857
680
186
173
368
56
65
45
146
303
Selanik
üzerinden
seyahat
eden
vatandaşların çoğu, Selanik Başkonsolosluğu ile aynı bahçede bulunan ve saat 10:00 – 17:00
arasında açık bulunan Atatürk Evi Müzesi’ni (doğduğu ev) ziyaret etmektedirler.
İki ülke arasında çalışan otobüs firmaları (her gün dönüşümlü olarak Varan, Ulusoy,Metro ve
Derya firmaları çalışmaktadır) Dedeağaç, Kavala Gümilcine, İskeçe, Selanik, Larissa ve Atina
güzergahını kullanmaktadır. İstanbul – Atina arası yolculuk yaklaşık 18 saat sürmektedir. Gidiş
dönüş otobüs ücreti kişi başı 80 Euro civarındadır.
Atina içinde metro, tram, trolley ve otobüs şebekesi yaygın olup ucuzdur. Biletler 1 Euro olup
Kiosklarda ve metro istasyonlarında temin edilebilir. 7 gün geçerli olan bir bilet türü 10 Euro’ya
satılmakta olup havaalanı hariç tüm hatlarda sınırsız kullanıma açıktır. Ulaşımda 3 hat ve 30’a
yakın istasyon bulunmaktadır.
Atina’da taksimetre 1.20 Euro ile açılmaktadır. Şehir içinde km başına 0.34
0.64 Euro eklenmektedir.
Güzergah
Demiryolu : Yunanistan’da demiryolları diğer AB üyesi Atina-Selanik
ülkelere nazaran daha az gelişmiş durumdadır. Ancak Atina-Selanik
başlıca şehirler arasında seferler düzenlenmektedir. Atina- Atina-Selanik
Selanik arasında günün çeşitli saatlerinde tren seferleri Atina-Selanik
bulunmakta olup, bilet fiyatları sınıf ve seyahat süresine Atina-Selanik
bağlı olarak 20 € ile 75 € arasında değişmektedir. Atina – Atina-Dedeağaç
Selanik arasındaki en hızlı trenle bu yolculuk yaklaşık 5 Atina-Dedeağaç
saat içinde katedilebilmektedir.
Atina-Dedeağaç
Selanik – Sirkeci arasında karşılıklı tren seferleri Selanik-İstanbul
yapılmaktadır. Selanik’ten akşam 20:00’da kalkan tren İstanbul-Selanik
yaklaşık 16 saatlik bir yolculuktan sonra öğlen saatlerinde Dedeağaç-Atina
İstanbul’a varmaktadır. (www.tcdd.gov.tr)
Dedeağaç-Atina
Dedeağaç-Atina
İstanbul’a günde iki sefer düzenlenmektedir; bunlardan ilki
Selanik-Atina
sabah 07:18’de kalkıp, akşam 21:30’da Sirkeci’ye
Selanik-Atina
varmaktadır, ücreti ise A sınıfı 35 Euro, B sınıfı 23,20
Euro’dur. İkinci sefer akşam 19:55’de kalkıp sabah 07:45’de Selanik-Atina
Sirkeci’ye varmaktadır, çift kişilik kamarada yatak fiyatı Selanik-Atina
48,20 Euro, tek kişilik kamara ise 85 Euro’dur. Her iki sefer Selanik-Atina
Euro; dışında ise
Kalkış
06:50
9:21
13:21
20:39
23:59
06:50
20:39
23:59
19:58
20:30
06:42
15:22
20:32
01:51
07:35
10:13
16:29
23:39
Varış
12:21
15:03
18:31
02:01
07:18
17:16
06:58
13:18
12:40
08:17
16:42
05:46
06:12
06:45
14:06
15:20
22:46
06:12
de Intercity trenleriyle yapılmaktadır.
123
Denizyolu: Atina’dan hemen her gün hava ve deniz şartlarının elvermesi kaydıyla düzenli olarak
feribot seferleri yapılmaktadır. Yaz aylarında karşılıklı sefer sayıları artmaktadır. Türkiye’ye
ferbotla ulaşmak için Atina-Sakız-Çeşme, Atina-İstanköy-Bodrum, Atina-Midilli-Ayvalık, AtinaSamos-Kuşadası, Atina-Rodos-Marmaris başlıca 5 seçenektir.
Atina ile Başlıca Limanlar
Arasındaki Mesafe (Deniz Mili)
Atina-Mikonos
Atina-Rodos
Atina-Midilli
Atina- Girit
Atina-Sakız
Atina-İstanköy
Atina-Samos
Atina – Santorini
94
250
188
175
153
200
174
130
En çok tercih edilen Atina-Sakız-Çeşme güzergahında feribotlar
saat 17:00-18:00 civarında Pire limanından hareket etmekte,
sabah saat 04:00 sularında Sakız adasına ulaşmaktadır. Sakız’dan
sabah 08:00 civarında ise hareket eden bir başka feribotla yaklaşık
1 saat süren bir seyahatle Çeşme’ye varılmaktadır. Bu seyahatin
maliyeti otomobil hariç ortalama 50 €’dur.
Atina-Rodos-Marmaris
Tel.0252.412 22 90)
Türk
tekneleriyle
geçiş
(Marmaris
Atina-Kos (İstanköy) - BODRUM (Bodrum Tel.3161087)
Atina-Midilli (Lesvos)-Ayvalık (Ayvalık Tel:3122740) Midilli –
Ayvalık Araba geçiş ücreti 70 Euro ve kişi başı geçiş ücreti gidişdönüş 50-70 euro olup Midilli-Atina feribot ücretleri ise tek yön 32 Euro’dan başlamakta ve 11
saat sürmektedir. Hızlı deniz otobüsü ise 5 saatte atinaya ulaşmakta ve 53 Euro gibi bir ücret
almaktadır. Feribot saatleri Pazartesi 08.00,Salı 08.00 ve 20.00, Perşembe 08.00 ve Cumartesi
08.00 ve 20.00 olup, Çarşamba, Cuma ve Pazar günleri feribot bulunmamaktadır.
2.3.4 Başlıca Gazete ve Dergiler
Ülkede başlıca gazeteler : Ta Nea, Kathimerini, To Vima, Eleftherotipia, Ethnos ve Elefthreos
Tipos’dur. Kathimerini gazetesinin ingilizce baskısı bulunmaktadır. Başlıca televizyon kanalları
Mega Channel, Antenna, Alpha, Skai tv, Alter, Star ve devlet kanalları ET1, Net ve ET3’dür.
SABAH BASKISI
Kathimerini
To Vima
Imerisia
Avgi
AKŞAM BASKISI
Ta Nea
Eleftherotipia
Ethnos
Elefteros Tipos
Apoyevmatini
HAFTALIK BASKI
O Kosmos Tu Ependitii
PAZAR GAZETELERİ
Kathimerini
To Vima
Eleftherotipia
Ethnos
Elefteros Tipos
Tiraj
56,978
44,784
12,020
2,373
Açıklama
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
PASOK Yanlısı
Syriza Yanlısı
Web Sayfası
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.imerisia.gr
www.avgi.gr
63,430
52,944
46,593
38,183
14,923
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sağ Eğilimli YDP Yanlısı
www.tanea.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
www.apogevmatini.gr
96,598
Tarafsız
www.kte.gr
191,138
201,086
166,195
144,783
105,379
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
Kaynak : Atina Gazete Sahipleri Derneği
124
İş Dünyası Dergi ve Gazeteleri
4 Wheels (Aylık otomotiv dergisi)
Technical Press Yayınları
80 Ioannou Metaxa Street
GR-19400, Koropi
Tel: +30/210/ 979-2608, 979-2500
Fax: +30/210/ 979-2555, 979-2528
Amyntika Themata (Defense Matters)
290, Kifissias Ave. & 2, N. Paritsi Street
GR-154 51, N. Psychiko
Tel: +30/210/ 672-9960,
Fax: +30/210/ 674-6132
Business and Tourism
Naftemporiki Gazetesi Yayınları
205 Lenorman Street
GR-104 42, Athens
Tel: +30/210/ 519-8000
Fax: +30/210/ 513-9905
Business Partners
Yayıncı: American-Hellenic Chamber of Commerce
Mr. Raymond Matera, Editor
34 Panepistimiou Street
GR-106 79 Athens
Tel: +30/210/ 363-7787
Fax: +30/210/ 360-6510
Economic and Industrial Review
(Aylık finans ve ticaret dergisi)
Ms. Alexandra Vovolini – Laskaridi, Editor
6-8 Vlahava Street
GR-105 51, Athens
Tel: +30/210/ 331-4714
Fax: +30/210/ 325-2283
ELNAVI Monthly Shipping Review
(Aylık denizcilik dergisi)
YayıncıMillennium Elnavi Ltd.
Mr. Elias Kalapotharakos, Publisher
19 Aristidou Street
GR-185 31, Piraeus
Tel: +30/210/ 452-2100
Fax: +30/210/ 428-2467
Ependytis (Haftalık finans gazetesi)
Yayıncı: Bestend Publications S.A.
Mr. Nikos Felekis, Director/Publisher
174 Syngrou Avenue
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30/210/ 372-1100
Fax: +30/210/ 372-1110
Express (Günlük finans gazetesi)
Yayıncı:Kalofolia Group of Companies
Mr. Aristides Zevgitis, Chief Editor
39 Halandriou Street
GR-151 25 Maroussi, Athens
Tel: +30/210/ 617-2700
Fax: +30/210/ 619-9421-2
Money and Tourism (Aylık dergi)
Yayıncı: Kappa Sigma Delta S.A.
Mr. Konstantinos Deriziotis, President & Publisher
8 Sitias & Messologiou Streets
GR-144 51 Metamorfosi, Athens
Tel: +30/210/ 211-7676
Fax: +30/210/ 211-7677
E-mail: [email protected] and [email protected]
Kerdos (Günlük finans gazetesi)
Mr. Dimitris Evangelodimos, General Director
44 Vas. Georgiou & Kalvou Streets
GR-152 33 Halandri, Athens
Tel: +30/210/ 674-7881 up to 9
Fax: +30/210/ 674-7893
Energy
(Aylık dergi)
Yayıncı: Periodical Press S.A.
Mrs. Katerina Anemodoura, General Manager
224 Syngrou Avenue
GR-176 72 Kallithea, Athens,
Tel: +30/210/956-7161 up to 2
Fax: +30/210/957-9009
Ergotaxiaka Themata
(Aylık inşaat dergisi)
Yayıncı: Technoekdotiki S.A.
Mrs. Anastasia Papadopoulou, Editor
3 Pentelis Avenue & Pileos Streets
GR-152 35, Vrilissia
Tel: +30/210/ 680-0470
Fax: +30/210/ 680-0476
Kefaleo (Aylık finans ve iş dergisi)
Yayıncı: Attika Publishing
Mr. Theocharis Fillipopoulos, President & Publisher
40 Kifissias Street
GR-151 25 Amaroussion, Athens
Tel: +30/210/ 619-9080
Fax: +30/210/ 610-7741
Trofima kai Pota (Food and Beverages)
(Aylık dergi)
Triaina Publishing
Mr. Kyriakos Korovilas, Managing Director
110 Syngrou Avenue
GR-117 41, Athens
Tel. +30/210/ 924-0748
Fax: +30/210/ 921-9891, 924-2650
125
2.3.5 Kambiyo Denetimi
Yabancı paraların miktar sınırlaması olmaksızın ülkeye girişi serbesttir. Ancak 10 000 Euro’yu
aşan nakitlerin girişte beyan edilmesi gereklidir. Seyahet çeklerinin girişte beyanı zorunlu değildir.
Dövizin yurt dışına gönderilmesi serbest olup, 2000 Euro’yu aşan miktarın beyan edilmesi zorunlu
bulunmaktadır. Ancak, 10 000 Euro’yu aşan dövizi yurt dışına çıkaran Yunan vatandaşlarının
vergi borçları olmadığına dair vergi dairelerinden belge getirmeleri gereklidir.
2.3.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları
Avukat / Büro
Şehir
UFUK SARACOGLU
Atina
Filio DOĞRAMACI
Atina
Vasilis GİKAS
Nikos MOUROUTSOS
Atina
İRİNİ D. NOTİ
Atina
MR. ANGELOS C. TETOROS
Atina
VASSILIS D. AVRAMOPOULOS
AVRAMOPOULOS/PARTNERS
LAW FIRM (Hukuk Bürosu)
Egli TANAŞOĞLU
Atina
Tanasis ÇAVUŞOĞLU
Atina
Evgenia SOFIANOU
Atina
Evangelos PapageorgiouEURO-CONSULTANTS
Atina
Constantine G. Hadjiyannakis Vassilios G. Antonopoulos
Selanik
Yiannis Karamayionis
Selanik
Pantelis Dedes
Selanik
ANTONIS KARGOPOULOS
Selanik
DESPINA I. KASAPIDU
Selanik
ADEM BEKİROĞLU
HASAN İMAMOĞLU
HASAN KAŞIKÇIOĞLU
Association of Law in Athens:
Association of Law in Volos:
Association of Law in Piraeus:
Gümülcine
Gümülcine
Gümülcine
Atina
Volos
Atina-Pire
Atina
Adres/Telefon Mail / Fax
Not
Cep: 0030 6972269921
Tel: 0030- 210 3646650
Email: [email protected]
http://www.yiangou.gr
Tel/Fax. 0030 210 6983693
Cep. 0030 6947366810, 0030 6977 142043
e-mail: [email protected]
Tel. 0030210 3629268, 3629664
Cep. 0030 972 252100
TE: 210 6441810 FAX: 0030 210 6459367
MOBILE: 0030 6947277970
EMAIL: [email protected]
Web: www.triklain.com
Tel.0030 210 69 12 200 Fax. 69 11 211
E-Mail; [email protected]
WEB:www.avramopoulos.com
Tel: 0030(210) 98 34 519 - 98 20 762
Tel: 0030 (210) 52 23 110 - 52 34 518
Fax: (210) 52 34 518
Tel: 0030(210) 72 58 546
Fax: (210) 72 58 548
TEL.0030 210 322 32 21, 322 93 81
FAKS. 325 24 52; [email protected]
www.evpapage.gr/ e-mail
Tel : + 30 2310 263665, 273484, 239 104,
231 837, 226 285
Faks : + 30 2310 222405, 273 987, 273 304
Tel : 0030 2310 237 650
(Mobil) 0944 383 378
Tel :
0030 2310 540 613
e-mail : [email protected]
TEL.0030 2310 533599 CEP.+30 694 44 63
060 FAX.0030 2310 533299
E=MAIL; [email protected]
Tel. 0030 2310 537441
Fax: 0030 2310 537441
Tel: 0030-25310 26261
Tel:0030-25310 22157
Tel:0030-25310 27098
http://www.dsa.gr
http://www.dsvol.gr
http://www.dspeir.gr
İng-Yun.
Türkçe
YunancaTürkçe
Yargıtay
Avukatı
İngilizce
TürkçeYunanca
Türkçe
Türkçe
İngilizce
İngilizce
İngilizce
İngilizce
Türkçe
İngilizce
126
2.3.7 Tercümanlar (3)
İsim
Şehir
Adres/Telefon Mail / Fax
Bayan A.Elizabet KOVI
Atina
Tel.0030.210.9832128 Cep: 0030. 694.4298197
Bayan Sula Vakadima
Atina
Cep: 0030.698.1924797
Bay Aleks Uzunoğlu
Atina
Cep: 0030.694.6724392
Bay Tanju Yakup
Atina
Cep. 0030.694.4188913
Bay Turan Kücük
Atina
Cep. 0030.694.8786738 / 694.8786740
Bay Kenan Ismail
Atina
Cep: 0030.693.6204640
Bay Mumin Hasanoglu
Atina
Cep.0030.694.7009992
Bay İrfan Padarlı
Atina
Cep. 0030.694.7168176
Bayan Ekaterini Lemopoulou
Atina
Tel. 0030.210.9349407 / 693.84011
Bayan Hristina Peripatopoulos
Atina
Tel: 0030.210.9849374 Cep : 0030. 693.6490812
Bay Diamantis GALANOPOULOS
Atina
Ev. Tel. 0030.210. 9884230 Cep. 0030.694.5143430
Bayan Müge Konuralp-Mimar
Atina
Ev Tel. 0030.210.7561428 Cep. 0030.697.4072403
Bayan Katerina PSOMA
Atina
Tel: 0030.210. 9430554 Cep: 0030.697.7120054
Bayan Eva APADİAMANTOPULU
Atina
Tel: 0030-210. 9818454
Bay Taki KARACA
Atina
Tel: 0030.10. 9842554
Bayan Evi SKOTİNİYADİS
Atina
Tel: 0030.210.9409273 Cep: 0030.694.5404108
Bayan Evi TSİGARİDA
Atina
Tel: 0030.210.9348617 Cep: 0030.694.4522104
Bay Murat Müminoğlu
Atina
Cep: 0030.694.8252591
Bayan Sofia HIRBAKI
Bayan Suzanna KAÇAUNİ
Bayan Anita AS
Bayan Nadya AĞACANYAN
Bayan Evantia KARAYANNİ
Bayan Çağla MENDERES
Bayan Sofia KOSTİDİ
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Tel: 0030.210.9853945 Cep: 694.4170160
Tel: 0030.210. 9598675 Cep: 0030.693.7072469
Tel: 0030.210. 9847851 Cep : 0030.694.4981144
Tel: 0030.210.9884230 Cep: 0030.694.4274279
Tel: 0030.210. 9880095 Cep : 0030.694.24231 96
Tel: 0030.210.3464851 Cep: 0030.694.2464714
Tel: 0030.210. 9881061 Cep: 0030. 697.7996304
Bayan Despina AYVATOĞLU
Bayan Eva KARABA
Bay Aris GALANOPOULOS
Bayan Vivi Vatka
Bayan Heves Küçük
Bay Erman Dülger
Bayan Sevilay İbrahim
Bay Murat Sabrioğlu
Bayan Pınar Koca Molla
Bayan Angela Fotopoulou
Bayan Eleni Leventi
Bayan Sevim Kiryakidi
Bayan Georgia Dimaki
Atina
Atina
Atina
Atina
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
(3)
Tel Ev .0030.210.9810347 İş: 9317690
Tel. 0030.210.9958073 Cep:0030.697.3422829
Cep: 0030.694.4771454
Tel: 0030.210.9888348 Cep: 0030.694.4550026
Tel:0030.693.6438038
Tel:0030.693.4089230
Tel:0030.699.3449117
Tel:0030.694.5579199
Tel:0030.694.5630925
Tel:0030.697.3357926
Tel: 0030.2310.283864 Faks: 0310.220167
Tel: 0030. 2310. 906618
Tel: 0030. 2310. 518 402 Cep: 0030.693.2530550
Tercümanlar listesi bilgilendirme amaçlı olup Ticaret Müşavirliğimizce referans verilmemektedir.
127
2.3.8 Adresler ve Haberleşme
Telefon : Yunanistan’ın uluslarası telefon kodu + 30’dur. Şehirler için alan kodu uygulaması
mevcut olup, başkent Atina için “210”, Selanik için “ 2310 ”, Gümülcine için “25310”, Rodos için
“22410”’dür. Mobil telefon kullanımı son derece yaygın olup, ülkede başlıca GSM şebekeleri
Cosmote, Vodafone ve Wind’dir. Her üç şebeke roaming seçeneğinin aktif olması kaydıyla
Yunanistan’da kullanılabilmektedir.
Fax : Büyük postahaneler ve otellerde fax kullanılabilmektedir.
Posta : Postaneler hafta içinde mesai saatleri dahilinde kullanılmaktadır. Türkiye ve Yunanistan
arasında her gün yapılan üç uçuş sayesinde posta akışı gayet hızlı ve sağlıklı olarak
çalışmaktadır. Ayrıca UPS ve DHL gibi özel kargo şirketleri ile de çalışmak mümkündür.
Yunanistan
Atina Büyükelçiliği
Adres
Vasileos Georgiou B
No:8 10674 Athens
Telefon ve Fax
Web ve E-Posta
+30.210.7263000
[email protected]
+30.210.7222196
www.musavirlikler.gov.tr
[email protected]
Atina
Ticaret Müşavirliği
26, Rigillis Str,
10674 - Atina
Atina Pire
Başkonsolosluğu
22, Vas. Pavlou Str.
+30.210.6714828
15452 P. Psihiko – Atina
Atina Basın Müşavirliği
Selanik Başkonsolosluğu
Gümülcine
Başkonsolosluğu
Rodos Başkonsolosluğu
Türk Havayolları
Ziraat Bankası - Atina
Türkiye
Ankara Büyükelçiliği
26, Karneadou Str.
Kolonaki - Athens
Agiou Dimitriou 152,
54634 Thessaloniki
14, Ionon Str. 69100
Komotini
10-12, Iroon
Polytehneiou Str. 85100
Rhodes
Athens Eleftherios
Venizelos International
Airport
Ermu 2, Syntagma
Adres
Zia Ur Rahman Caddesi
9-11 06700 G.O.P.
Ankara
[email protected]
+30.210.7215911
[email protected]
+30 2310.965070-73
[email protected]
+30 25310.83420
[email protected]
+30 22410.23362
[email protected]
+30 210.3537288
+30 210.3223038
Telefon ve Fax
Web ve E-Posta
+90 312.4480873
+90 312.4482249
[email protected]
Ekonomi ve Ticaret
Müşavirliği-Ankara
Turan Emeksiz Sok.
No:3/10
Park Sitesi A Blok
Gaziosmanpaşa
+90.312.4278307
+90.312.4278308
+90.312.4278374
http://agora.mfa.gr/turkey
[email protected]
Ekonomi ve Ticaret
Müşavirliği-İstanbul
İnönü Cad. No:49/8
Gümüşsuyu
+90.212.2452231
+90.212.2927118
+90.212.2927119
http://agora.mfa.gr/turkey
[email protected]
İstanbul Başkonsolosluğu
Turnacıbaşı Sok. No: 32
Galatasaray Beyoğlu
+90 212 3938290
[email protected]
İzmir Başkonsolosluğu
Atatürk Caddesi 366/1A
35220 İzmir
+90 232 4643160-1
+90 232 4216992
[email protected]
128
2.3.9 Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler
A.C. Nielsen Hellas Ltd.
Ms. Matina Bada, General Manager
166 Syngrou Avenue, 6th floor
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30.210.9500300
Fax: +30.210.9598294
Institute of Energy For South East Europe (IENE)
Mr. Costis Stambolis , Managing Director
3 Alexandrou Soutsou Street
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3640278; 3628457
Fax: +30.210.3646144
Foresight TMC Ltd.
Mr. Alexandros Costopoulos , Director
10 Messoghion Avenue
GR-115 27, Athens
Tel: +30.210. 7486006
Fax: +30.210. 7486440
KPMG Certified Auditors S.A.
Mr. Marios Kyriacou
3 Stratigou Tombra Street
GR-153 42 Agia Paraskevi, Athens
Tel: +30.210.6062100
Fax: +30.210.6062111
GFK Hellas Ltd.
Mr. Vassilis Fisentzidis
16 Laodikias & 1-3 Nimfeou Streets
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210.7572600
Fax: +30.210.7019355; 7561081
Hadjipavlou, Sofianos & Kabanis S.A. (Deloitte)
Mr. Michael Hadjipavlou, Director
250-254 Kifissias Avenue
GR-152 31, Halandri
Tel: +30.210. 678-1100
Fax: +30.210. 677-6190, 677-6221
Ernst & Young (Hellas) S.A.
Themis Lianopoulos, Managing Director
11klm Athens-Lamia National Road
GR-144 51, Metamorfossi
Tel: +30.210.2886000; 2886504
Fax: +30.210.2886903
ICAP Hellas S.A.
Mr. Nikitas Konstantelos, Director
64 Vas. Sophias Avenue
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210. 720-0000
Fax: +30.210. 722-0815
LDK S.A.
Mr. Leonidas Damianides
21 Parodos Thivaidos Street
GR-145 64 Nea Kifissia, Athens
Tel: +30.210.8196700
Fax: +30.210.8196709
MRB Hellas
Mr. Dimitrios Alexandrou Mavros
74 Panormou Street GR-115 23, Athens
Tel: +30.210 6971000
Fax: +30.210 6985813
Price Waterhouse Coopers
268 Kifissias Avenue
GR-152 32 Halandri, Athens
Tel: +30.210.6874400
Fax: +30.210.6874444
Research International Hellas S.A.
Mrs. Nicki Eleni Lambropoulou
8-12 Halkidonos street GR-115 27,
Tel: +30.210.7728500
Fax: +30.210.7795886
Trek Consulting S.A.
Mr. Thomas Papapolizos
125-127 Kifissias Avenue GR-115 24,
Tel: +30.210.6996157; 6996411
Fax: +30.210.6995450
Kantor S.A.
1, Visarionos & Omirou Streets
GR-106 72, Athens
Tel: +30.210.7297500
Fax: +30.210.7249528
129
2.3.10 Bakanlıklar ve Adresleri
Tarım Bakanlığı
2 Aharnon Street
GR-101 76 Athens
Tel: +30.210. 2125586; 2124481; 2125585
Fax:+30.210.5240955
Savunma Bakanlığı
227 – 231 Messogeion Avenue, Athens
GR-155 61 Holargos, Athens
Tel: +30.210.6598515 - 6
Fax: +30.210.6544485
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı
5-7 Nikis Street, Syntagma Square
GR-101 80 Athens
Tel: +30.210.3332492..6
Fax: +30.210 3332499
Dışişleri Bakanlığı
1 Vassilissis Sofias Avenue
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3684534; 3684537; 3684538
Fax:+30.210.3684061
Denizcilik Bakanlığı
Akti Vassiliadi Street, Gate E1 – E2
GR-185 10 Piraeus
Tel: +30.210.4191749; 4191242
Fax: +30.210.4220774
Kültür Bakanlığı
7 Kifissias Avenue
GR-115 23 Athens
Tel: +30.210.6496000
Fax:+30.210.6496601
Kalkınma Bakanlığı
20 Kaningos Street
GR-101 81 Athens
Tel: +30.210.3808664; 3800566
Fax: +30.210.3803422
Çevre Bakanlığı
17 Amaliados Street
GR-115 23 Ambelokipi, Athens
Tel: +30.210.643-3867; 6424910
Fax: +30.210 642-5300
Sağlık Bakanlığı
17 Aristotelous Street
GR-101 87 Athens
Tel: +30.210.5230839; 5233767
Fax: +30.210.5231329
Ulaştırma Bakanlığı
2 Anastaseos & Tsigande Street
GR-156 69 Papagos, Athens
Tel: +30.210.6508765
Fax: +30.210 6508097
2.3.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar
Ambulans
Acil Doktor
Polis- Acil Müdahale
Polis Daireleri
Atina Trafik Polisi
İtfaiye
OTE – Telefon Kurumu
Pire Liman İdaresi
SOS – Acil Yardım
Nöbetçi Hastane, Klinik
Doktor ve Eczaneler
: 166
: 1016
: 100
: 1033
: 0030 210 5230111
: 199
: 134
: 0030 210 4511310
: 175
: 1434
2.3.12 Çeşitli Bağlantılar
http://www.adverts.gr/grsearch/pages/
http://www.in.gr/
http://www.yellowpages.gr/
http://europa.eu.int/comm/eurostat/
http://hellasnet.net/
http://www.gogreece.com/
http://business.hol.gr/park/list/business06
http://www.acci.gr
http://www.parliament.gr
http://www.icap.gr
http://www.hellasyellow.gr/
http://www.gr-indexer.gr/
http://www.diadiktyo.net/english.php
http://www.elke.gr
http://www.united-hellas.com/
http://www.Kompass.com
http://www.hellasweb.com
http://www.infofranchise.gr
130