Bilgisayara İndir - Hisar Intercontinental Hospital

Transkript

C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
H‹SARsa¤l›k
Hisar Intercontinental
Hospital yay›n›d›r.
“Sa¤l›¤›n›za aç›lan güvenli kap›”
Y›l: 1 Say›: 3
Eylül-Kas›m 2007
Prostat tedavisinde ne de¤iflti?
GREEN LIGHT
Difl protezleri
Çocuklarda anestezi
Hiperbarik Oksijen Tedavisi
Hemflirelik bak›m›nda kalite
Kardiyolojik Tan› ve Tedavide Yenilikler
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
7 gün 24 saat
Tan› Bölümleri
444 5 888
Checkup
H‹SARsa¤l›k
Y›l: 1 Say›: 3 Eylül-Kas›m 2007
H‹SAR INTERCONTINENTAL HOSP‹TAL
ad›na imtiyaz sahibi
Medikal Direktör Doç. Dr. Faik Çelik
‹dari Direktör Uzm. Dr. Fazl› Y›lmazer
HIH E¤itim, Kültür ve Yay›nlar
Kurulu Baflkan› ve
Yaz›lardan Sorumlu Editör
Doç. Dr. Salih Somuncu
Yay›na Haz›rl›ktan Sorumlu Editör
Ülkü Ertu¤rul
Yay›n Kurulu
Prof. Dr. Bekir Sami Uyan›k
Uzm. Dr. Hilmi Aksoy
Op. Dr. Tayfun Apuhan
Ayflegül Baflaran
Uzm. Dr. Nilay De¤irmenci
Uzm. Dr. Hakk› Özaslan
Mustafa Özsoy
Sevgi Uçar
Büflra Çetmin
Uygar Üstün
Emel Y›ld›r›m
Yaz›flma Adresi
Hisar Intercontinental Hospital
E¤itim Kurulu veya
Halkla ‹liflkiler Bölümü Baflkanl›¤›
Alemda¤ Cad. Site Yolu No: 7
34768 Ümraniye / ‹stanbul
Telefon : (0216) 524 13 00 (Pbx)
Fax
: (0216) 524 13 23
E-Posta: [email protected]
www.hisarhospital.com
Yay›n - Tasar›m
MEDYA OF‹S LTD. fiT‹.
Web: www.medyaofis.org
e-Posta: [email protected]
Tel: 0212 351 54 54 (Pbx)
Bask›
FAZ‹LET NEfiR‹YAT ve T‹C. A.fi.
Ba¤lar Mahallesi Mimar Sinan Cad No: 52
Güneflli-Ba¤c›lar-‹stanbul
Tel: 0212 657 88 00 (pbx)
Fax: 0212 657 95 88
Web: www.fazilet.com.tr
e-Posta: [email protected]
Üç ayda bir yay›nlan›r.
Hisar Intercontinental Hospital taraf›ndan halka ve sa¤l›k
çal›flanlar›na hizmet amac›yla yay›nlanan; ücretsiz;
medikal ve paramedikal içerikli dergidir.
Endoskopi Laboratuvar›
• Gastroduodenoskopi
• ERCP
• Kolonoskopi
• Rektoskopi
K
www.hisarhospital.com
Kulak Burun Bo¤az Hastal›klar›
• Odyoloji Ünitesi
Gö¤üs Hastal›klar›
• Alerjik Cilt Testleri
• Bronkoskopi
• Solunum Laboratuvar›
• Solunum Fonksiyon Testleri
• Reverzibilite Testi
• Bronfl Provokasyon Testi
• CO Difüzyon Testi
• Verem Testleri (PPD)
• Plevra Biyopsisi
• Ergospirometri
• Uyku Laboratuvar›
• Tüm Gecelik Uyku Testi
• CPAP/BiPAP Titrasyonu
Nöroloji
• EEG
• EMG
Nükleer T›p
• Sintigrafi
• Miyokard Perfüzyon Spect Sintigrafisi
• Spect Beyin Kan Ak›m› Çal›flmas›
• Akci¤er Perfüzyon Ventilasyon Çal›flmas›
Patoloji - Sitopatoloji
• Histopatoloji
• Sitopatoloji
• ‹mmünohistopatoloji
Göz Hastal›klar›
• Bilgisayarl› Görme Alan›
• FFA-ICG Angiyografi
• OCT
• Wave Front Analizi
Radyoloji
• Anjiyografi
• Bilgisayarl› Tomografi
• CT Anjiyografi
• Dijital Direkt Röntgen
• Dijital Floroskopi
• Dijital Mamografi
• Kemik Dansitometrisi
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (1,5 tesla MR)
• Ultrasonografi (Renkli Doppler Ultrasonografi)
• Giriflimsel Radyoloji
• Sanal Kolonoskopi
• Seyyar Röntgen ve Seyyar Ultrasonografi
Kardiyoloji
• EKG
• Efor Testi
• Ekokardiyografi
• Ritim ve Tansiyon Holter
• Koroner Anjiyografi
• Telemetri
Klinik Laboratuvarlar
• ‹mmünoloji
• Biyokimya
• Endokrinoloji
• Hematoloji
• Mikrobiyoloji
• Seroloji
Uyku Laboratuvar›
Üroloji
• Androloji Laboratuvar›
• Green Light
• Sistoskopi
• Ürodinami Laboratuvar›
Tedavi Bölümleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Acil Servis
A¤›z ve Difl Hastal›klar›
Alerji
Anesteziyoloji ve Reanimasyon
Çocuk Cerrahisi ve Ürolojisi
Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar›
Dermatoloji
Enfeksiyon Hastal›klar›
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Gastroenterohepatoloji
Genel Cerrahi
• Meme Cerahisi
• Gö¤üs (Akci¤er) Hastal›klar› ve
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tüberküloz
Gö¤üs Cerrahisi
Göz Sa¤l›¤› ve Hastal›klar›
‹ç Hastal›klar›
Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um
Kalp Damar Cerrahisi
Kardiyoloji
Kulak Burun Bo¤az Hastal›klar›
Nefroloji
Nöroloji
Nöroflirürji
(Beyin ve Sinir Cerrahisi)
• Nükleer T›p
• Obezite Poliklini¤i
• Ortopedi ve Travmatoloji
• Pediatrik Kardiyoloji
• Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi
• Psikiyatri ve Klinik Psikoloji
• Üroloji
• Yo¤un Bak›mlar
• Cerrahi Yo¤un Bak›m
• KVC Yo¤un Bak›m
• Yenido¤an Yo¤un Bak›m
• Koroner Yo¤un Bak›m
03 EDITOR
12/26/07
1:40 PM
Page 1
Her gün daha iyiye
S
ayg›de¤er okurlar›m›z,
Hisar Intercontinental Hospital E¤itim ve Yay›nlar
Kurulu olarak Hisar Sa¤l›k dergisinin üçüncü say›s›n›
sizlere sunmaktan mutluluk duyuyoruz. Sizlere sundu¤umuz sa¤l›k hizmetlerindeki iddiam›z›, elinizde bulundurdu¤unuz dergimiz ile de sürdürmek istiyoruz. ‹lk iki say›n›n haz›rlanmas›nda çok büyük emek sahibi olan say›n Prof. Dr. Çi¤dem Gökçe hocam›za teflekkür
ederiz.
T›p dinamik bir bilim alan›d›r. Baflta hekimler olmak üzere tüm sa¤l›k çal›flanlar› bilgilerini taze tutmak ve kendilerini en yeni bilgiler ile donatmak zorundad›r. Mevcut bilgi ile yetinmek
geri düflmenin bafllang›c›d›r. E¤itim ve Yay›nlar kurulu olarak sizlere bu sa¤l›k dergisini sunmak d›fl›nda belli aral›klar ile siz say›n halk›m›za yönelik e¤itim faaliyetlerine büyük önem veriyoruz. Ayn› zamanda kurum içi e¤itim toplant›lar›m›z ile sizlere daha iyi ve kaliteli sa¤l›k
hizmeti sunman›n bir parças› olan e¤itimimizi aksatmadan sürdürüyoruz.
Dergimizin bu say›s›nda sizlere, s›kl›kla karfl›laflabilece¤iniz ve her an bilgi almak isteyece¤iniz konulara yer vermek istedik. Bu yaklafl›m di¤er say›lar›m›zda da devam edecektir. Seçilen
konular›n hem siz de¤erli halk›m›z hem de sa¤l›k çal›flanlar› için faydal› bilgiler içerdi¤ine inan›yoruz. Bu say›m›zda özellikle hastanemizde de baflar› ile uygulanan son teknolojik geliflmelere paralel olarak kardiyolojide kullan›lan tetkik ve tedavi yöntemleri ile prostat hastal›klar›n›n tedavisinde önemli geliflmeler sa¤layan greenlight lazer ile tedavi yöntemini sizlerin bilgisine sunduk. Yine çocukluk ça¤›nda önemli bir sorun olan kab›zl›k problemini ve özellikle ailelerde tedirginli¤e neden olan çocuklarda anesteziyi sizlere ifade etmeye çal›flt›k. Hastanemizde baflar› ile uygulanan hiperbarik oksijen tedavisi, a¤›z ve difl sa¤l›¤› konular› ile en üst
standartlarda sahip oldu¤umuz hastane bilgisayar kontrol sistemleri ve hemflirelik bak›m›nda
kalitenin önemi konusunda sizleri bilgilendirmeye çal›flt›k. Tüm bu konularda bizleri ayd›nlatan yazar arkadafllar›m›za teflekkür ediyoruz.
Kiflinin yar›flaca¤› en büyük rakibinin kendisi oldu¤u prensibinden hareketle gelecek say›lar›n
çok daha faydal› ve e¤itici olmas› dile¤i ile tüm halk›m›za ve sa¤l›k çal›flanlar›na sa¤l›kl› ve
güzel günler diliyoruz.
HIH E¤itim, Kültür ve Yay›nlar Kurulu Baflkan› ve Editör
H‹SARsa¤l›k
editör
3
doktorlar›m›z
04-05 ICINDEKI GUNDEM
12/27/07
2:42 PM
Page 1
Anestezi ve Reanimasyon
Gö¤üs Cerrahisi
Ortopedi
Prof. Dr. Figen Esen*
Prof. Dr. Elvan Tercan
Uzm. Dr. Damla Aktan
Uzm. Dr. Güzin Kaflo
Uzm.. Dr. Haluk Ahmet Karaca
Uzm. Dr. Sanem Özgün
Uzm. Dr. Ümit Utku Savafl
Prof. Dr. Mustafa Yüksel *
Op. Dr. Hakan Güleç
Prof. Dr. Mehmet Tuncel
Prof. Dr. Hakan Gündefl*
Op. Dr. Cengiz Çelik
Biyokimya ve Klinik Biyokimya
Prof. Dr. Bekir Sami Uyan›k
Çocuk Cerrahisi
Çocuk Sa¤l›¤› Ve Hastal›klar›
Prof. Dr. Emin Ünüvar *
Prof. Dr. Dilflad Türkdo¤an * (Çocuk Nörolojisi)
Doç. Dr. Yal›m Yalç›n * (Çocuk Kardiyolojisi)
Uzm. Dr. Fazl› Y›lmazer
Uzm. Dr. ‹zlem Göçmen
Uzm. Dr. Tamer Ünver
Dermatoloji
Uzm. Dr. Ayfle Ferzan Aytu¤
Uzm. Dr. Metin O¤uz*
Gö¤üs Hastal›klar›
Uzm. Dr. Orhan Dalk›l›ç
Uzm. Dr. Lora Eflberk Atefl
Göz Hastal›klar›
Prof. Dr. Ahmet Gücüko¤lu *
Op. Dr. Ali Sipahier
Op. Dr. Faruk Ero¤lu
Uzm. Dr. Tuna Gümüfl
‹ç Hastal›klar›
Prof. Dr. Sevgi Befl›fl›k * (Hematoloji)
Prof. Dr. ‹zzet Fresko * (Romatoloji)
Uzm. Dr. Nurettin Demirkol
Uzm. Dr. Yavuz Furuncuo¤lu
Kad›n Hastal›klar›
Prof. Dr. Fuat Demirci*
Prof. Dr. Selçuk Özden*
Uzm. Dr. Ayfle Kara
Uzm. Dr. Filiz Topuz
Difl
Doç. Dr. Murat Gençbay
Uzm. Dt. Hakk› Sönmez Atefl* (Çene Cerrah›) Uzm. Dr. Ayd›n Ça¤›l
Uzm. Dr. Ela fiahinbafl Kavlak
Uzm. Dt. Nihan Özlem H›z›r
Uzm. Dr. Sacit Cinsoy
Dt. Defne Kan›k
Diyet
Kardiyovasküler Cerrahi
Dyt. Gülin Öztürk
Doç. Dr. Mustafa Güler*
Op. Dr. Erhan Kaya
Uzm. Dr. Ramazan Gözüküçük
Estetik ve Plastik Cerrahi
Opr. Dr. Ali Mezde¤i
Kulak-Burun-Bo¤az
Prof. Dr. Necdet Biliciler*
Prof. Dr. Orhan Özturhan*
Op. Dr. Tayfun Apuhan
Nöroloji
Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Prof. Dr. Sibel Karfl›da¤*
Prof. Dr. Lütfiye Müslümano¤lu *
Uzm. Dr. Fatma Devrim Meydan Ocak
Uzm. Dr. Cansever Turgut
Uzm. Dr. Nilay De¤irmenci
Gastroenteroloji
Nöroflirurji
Doç. Dr. Erdo¤an Ar›kan
Prof. Dr. Murat ‹mer*
Op. Dr. Ayd›n Aydoseri*
Op. Dr. Soner Duru
Genel Cerrahi
Prof. Dr. Orhan Bilge *
Op. Dr. ‹lker Abc›
Op. Dr. fierife fiimflek
Periferik Damar Cerrahisi
Prof. Dr. Selçuk Bakt›ro¤lu*
Psikiyatri
Hiperbarik Oksijen Ted. Ünitesi
Kardiyoloji
Enfeksiyon Hastal›klar›
Patoloji
Nükleer T›p
Uzm. Dr. Saadet Atay Rosenthal
Uzm. Dr. Ayfle Gülflah Yüksel K›r›ml›
Uzm. Dr. Ça¤atay Karfl›da¤*
Uzm. Dr. Zerrin Topçu Bilgen* (Çocuk
Psikiyatristi)
Psikolog Dr. Sedef Akbay
Psikolog Seval Uslu ( Çocuk Psikolo¤u )
Radyoloji
Uzm. Dr. Hakk› Özarslan
Uzm. Dr. Hilmi Aksoy
Uzm. Dr. Selçuk Çamuflçu
Uzm. Dr. Seniha Aktafl
Uyku Merkezi
Uzm. Dr. Gülfem Yurteri*
Üroloji
Doç.Dr. Turhan Çaflkurlu*
Op. Dr. Basri Çak›ro¤lu
Acil
Uzm. Dr. Mehmet Yaflar
‹flyeri Hekimli¤i
Dr. Sema Sengez
Servis Hekimleri
Dr. Emre Kavlak
Dr. Erhan Özden
Dr. ‹rfan Yald›r
Dr. Kader Gürses
Dr. Nur fiebnem Atakifli
Dr. Nur Befltay
Dr. Sema Kayacan
* Part-Time konsültan
hekimlerimizin çal›flma saatlerini
444 5 888 no’lu
Ça¤r› Merkezimizden
ö¤renebilirsiniz.
04-05 ICINDEKI GUNDEM
12/27/07
2:42 PM
Page 2
içindekiler
8 Okur Köflesi
Siyam ‹kizleri
Ebul Faruk ÖNAL
10 Çocuk Sa¤l›¤›
Çocuklarda kab›zl›k
12 Anestezi ve Reanimasyon
Çocuklarda anestezi
Prof. Dr. Elvan Tercan
15 A¤›z ve Difl Sa¤l›¤›
Difl protezleri
Dt. Nihan Özlem H›z›r
17 Kardiyoloji
Kardiyolojik tan› ve tedavide yenilikler
19 Üroloji
Green Light
Doç. Dr. Turhan Çaflkurlu
22 Tan› ve Tedavi
25 Hizmet Kalitesi
Hemflirelik bak›m›nda kalite
Hemflire Büflra Çetmin
28 Sa¤l›k Ordumuzu Tan›yal›m
Çoçuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Bölümü
30 Teknoloji
HIH Bilgisayarl› Kontrol Sistemleri
34 Hisar Gündem
Sa¤l›k e¤itimi ve taramas› çal›flmalar›m›z
5
06-07 OKUR KOSESI
12/26/07
m
2:00 PM
Page 1
okur köflesi
Mekteb-i T›bbiye-i fiâhâne'ye Gönderilen
Siyam ‹kizleri
ile ‹lgili ‹lginç Bir Arfliv Belgesi
Ebul Faruk ÖNAL
Baflbakanl›k Osmanl› Arflivi Daire Baflkanl›¤›
Arfliv Uzman›
Bu yaz›da, t›p tarihi
ve geliflimi aç›s›ndan
ilginç belgeler yer
al›yor. Osmanl›
arflivinden al›nan
belgeler,
”Siyam ‹kizleri”
konusunda geçmiflte,
devletler aras›nda
nas›l büyük görüfl
farklar› oldu¤unu
ortaya koyuyor.
Bat›l› toplamlar›n
“u¤ursuzluk” diye
niteledikleri Siyam
‹kizlerini Osmanl›lar
“Allah›n hikmeti”
say›yordu.
6
ap›fl›k ikizler (Siyam ikizleri), tek bir yumurtadan geliflen (monozigot) ikizlerin
bir çeflidi olup, normal hamilelikte ikiz oluflumu ile neticelenecek hücre bölünmesinin belirli merhalesinde birbirinden tamamen ayr›lamay›p bu flekilde geliflimlerini tamamlayan ikiz bebeklerdir. T›p literatürüne kay›tl› ilk siyam ikizlerine örnek 1100 y›l›nda ‹ngiltere'nin Biddenden flehrinde do¤an ve 34 y›l yaflayan
Mary ve Eliza kardefllerdir. 1811 y›l›nda Siyam'da (Tayland) birbirlerine gövdelerinden yap›fl›k
olarak do¤an Cahng ve Eng kardefller ise terminolojiye "Siyam ‹kizleri" tabirini kazand›rm›fllard›r.
16. as›rda yaflayan Frans›z cerrah Ambroise Pare yap›fl›k ikizler hakk›nda, Yarat›c›'n›n k›zg›nl›¤›n›, fleytan›n vücudu ele geçirmesi gibi sap›k fikirler öne sürerken Fransa, hamilelerin benzer bebekler do¤uraca¤› endiflesi ile Cahng ve Eng kardeflleri ülkeye kabul bile etmiyordu. Amerika federal sisteminde u¤ursuzluk göstergesi say›lan Cahng ve Eng kardefller ve benzerleri ticari sermaye gibi görülerek birçok yerde teflhir edilmifllerdir.
‹slam dünyas›nda ise siyam ikizleri Allah'›n bir hikmeti olarak kabul edilmifl, hiçbir zaman ticari sermaye olarak kullan›lmalar›na müsaade edilmemifltir. Nitekim Osmanl› devlet adamlar›, baz› örneklerine rastlad›¤›m›z siyam ikizlerini, ecnebi tacirlerin sat›n alma teflebbüslerine mani olmufllard›r.
Klasik Osmanl› t›p e¤itimi ‹slam ananesine uyarak Türkiye Selçuklular›ndan ald›¤› miras ile devam etmifltir. Süleymaniye Camii bünyesinde bulunan Süleymaniye
T›p Medresesi klasik dönem t›p e¤itiminin örneklerinden birisidir. Osmanl›lar›n t›p e¤itimine verdikleri önemi memleketin de¤iflik bölgelerindeki darüflflifalar göstermektedir. Bursa Y›ld›r›m, Fatih, Edirne II.
Bayezid, Manisa Hafsa Sultan ve Süleymaniye darüflflifalar› gibi.
Osmanl› Devleti'nde modern t›p e¤itimi 14 Mart 1837 tarihinde aç›lan
T›bhâne-i Âmire (Mekteb-i T›bbiye-i fiâhâne) ile bafllam›flt›r. Burada
bafllayan e¤itim, bugünkü t›p fakültelerinin çekirde¤ini oluflturmufltur.
Bugünkü manada "T›p Fakültesi" olan bu e¤itim müessesesinde kütüphane, hocan›n ders verece¤i kürsüyü muhtevi dershane, mutfak, çama- BOA. ‹MVL 136/3724 Siyam ‹kizlerinin
fl›rhane, yatakhane, t›bbî aletleri ve tak›mlar›n› muhafaza edecek haziOrjinal Belgedeki Temsili Çizimi
Y
06-07 OKUR KOSESI
12/26/07
2:00 PM
Page 2
ne, teflrîhiye odas›, temâsil ve tesâvir odana ba¤l› Amaros köyünde birbirine bitiflik
lar›, numûnehane bulunmakta idi. Talebeve yap›fl›k olarak do¤an ve birkaç gün sonnin e¤itimini en iyi flekilde tamamlamas›ra ölen, ispirto dolu bir cam fanusta muhana yard›mc› olacak bütün araç gereçler
faza edilen ikiz k›z çocuklar›n›n ve yaflaimkanlar nisbetinde temin edilmiflti. T›bmakta olan alt› ayakl› bir koyunun varl›¤›
1811 y›l›nda Siyam'da (Tayland)
hâne-i Âmire kütüphanesinde döneminin
K›br›s Muhass›l› taraf›ndan k›z çocuklar›bütün t›p kitablar›n›n bulunmas›na çal›fl›ln›n temsîlî resimleriyle birlikte Dersaabirbirlerine gövdelerinden yap›fl›k
makta, numûnehanesinde ise e¤itimde
det'e bildirilmifltir. Bu çocuklar ile koyuolarak do¤an Cahng ve Eng kardefller
kullan›lacak ve örnek olarak gösterilecek
nun durumu Meclis-i Ahkam-› Adliye'de
ise terminolojiye "Siyam ‹kizleri"
her türlü materyaller toplanmas›na gayret
görüflülmüfl ve pâdiflâh›n da iradesi üzeritabirini kazand›rm›fllard›r.
edilmekteydi.
ne, Mekteb-i T›bbiye-i fiâhâne numûnehâAfla¤›da özetini ve transkribesini verecenesinde talebenin e¤itiminde örnek olarak
¤imiz belge grubu da bu materyallerle alakal› olarak Osmanl› Argösterilmek üzere muhafaza edilmesi için müste’men tüccarlar›n
flivi'nde tesbit etti¤imiz birkaç siyam ikizi belgesinden biri olup
ticarî kazanç elde etmek gayeleri u¤runa teklif etmifl olduklar› iki
"‹rade Meclis-i Vâlâ" tasnifi 136/7724 numarada kay›tl›d›r.
bin kuruflun devlet taraf›ndan ödenerek sat›n al›n›p ‹stanbul'a gönBu belgelerden anlafl›ld›¤›na göre, K›br›s Adas›'n›n Odim kazas›derilmifltir.
BOA ‹rade Meclis-i Vâlâ, No: 136/7724
Atûfetlü efendim hazretleri
K›br›s cezîresinde vâki‘ Amaros karyesinde yekdi¤ere muttas›l olarak iki çocuk tevellüd etmifl ve bunlar›n iki bin gurufl mikdâr› akçe ile ifltirâs›na ba‘z› müste’men taraflar›ndan tâlib zuhûr eylemifl ise de garâbeti cihetiyle kendisiyle beraber mezkûr çocuklar›n DerAliyye'ye gönderilmesi babalar› taraf›ndan istid‘â k›l›nm›fl ve el-ân ispirto içinde h›fz olunmakda bulunmufl idü¤i ve yine cezîre-i mezbûrede alt› ayakl› bir re’s koyun zuhûr edip yaflamakda oldu¤undan bunun zikr olunan çocuklar ile berâber takdîm k›l›nmas› cezîre-i
merkûme muhass›l› sâb›k sa‘âdetlü Adil Pafla taraf›ndan bâ-tahrîrât istîzân olunarak keyfiyet Meclis-i Vâlâ'ya havâle ve Ser-etibbây› hazret-i cihândârî semâhatlü Efendi hazretleriyle muhâbere olunup onun üzerine kaleme al›nan mazbatada bu misillü fleylerin Mekteb-i T›bbiyye-i fiâhâne Numûnehanesi'nde bulunmas› menâfi‘i mûcib olaca¤› ve böyle fleyler bulundukça esmân› mekteb-i mezbûr
debboyundan verilerek al›nmas› mesbûk ise de mezbûr debboyun flimdilik mevcûd akçesi olmad›¤›ndan ve iflbu çocuklar içün iki bin
gurufl verilmifl oldu¤u revifl-i ifl‘ârdan anlafl›ld›¤›ndan gerek çocuklar›n ve gerek koyunun ashâb› irzâ ve îcâb eden bahâlar› dahi mal
sand›¤›ndan i‘tâ olunarak Dersaâdet'e gönderilmesi bâb›nda muhassal-› lâhik sa‘âdetlü efendiye tahrîrât-› âcizî tastîri tezekkür olundu¤u beyân olunmufl ve menzûr-› âlî buyurulmak içün mezkûr mazbata evrâk-› müteferri‘as›yla beraber takdîm k›l›nm›fl olma¤la bu
bâbda her ne vechile emr u fermân-› hikmet-beyân-› cenâb-› cihân-bânî fleref-sünûh buyurulur ise mantûk-› sâmîsi icrâ k›l›naca¤› beyân›yla tezkire-i senâverî terkîm k›l›nd› efendim.
Fî 19 R. sene [12]65 [14 Mart 1849]. M
Ma‘rûz-› çâker-i kemîneleridir ki
Enmele-pîrâ-y› ibcâl olan iflbu tezkire-i sâmiye-i âsafâneleriyle mazbata-i mezkûre ve evrâk-› müteferri‘as› manzûr-› ma‘âlî-mevfûr-› hazret-i cihân-dârî buyurulmufl ve vâk›‘a bu misillü fleylerin Mekteb-i T›bbiye-i fiâhâne Numûnehânesi'nde bulunmas› menâfi‘i mûcib olaca¤›ndan ifl‘âr ve istîzân buyuruldu¤u
vechile gerek çocuklar›n ve gerek koyunun ashâb› irzâ ve îcâb eden bahâlar›
dahi mal sand›¤›ndan i‘tâ olunarak Dersaâdet'e gönderilmek üzere muhass›l-›
mûmâ-ileyhe tahrîrât-› sâmiyye-i vekâlet-penâhîleri tasdîri fleref-sünûh ve sudûr buyurulan emr ü irâde-i seniyye-i cenâb-› flehriyârî iktizâ-y› âlîsinden bulunmufl ve mârru'z-zikr mazbata ve evrâk yine taraf-› sâmî-i âsafîlerine ba‘s ü
isbâl k›l›nm›fl olma¤la ol bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.
Fî 20 R. sene [12]65 [15 Mart 1849].
7
08-09 KABIZLIK
12/26/07
m
2:04 PM
Page 1
çocuk sa¤l›¤›
Çocuklarda
D›flk›lama
fonksiyonu
bozuklu¤u ile
ilgili farkl›
tan›mlamalar
kullan›lmaktad›r.
Klasik olarak
kab›zl›k denilen
durumda çocuklarda d›flk›lama
s›kl›¤› dikkate
al›nmadan
d›flk›n›n kat›
olmas› anlafl›l›r.
8
kab›zl›k
Çocuk Cerrahisi Bölümü
ocuklarda d›flk›lama ile ilgili sorunlar bazen çok ciddi s›k›nt›lara neden olabilmektedir. Bu sorunlardan en önemlileri de kab›zl›k, d›flk› kaç›rma (enkoprezis)
ve kilot kirlenmesi (soiling) dir. Bazen bu sorunlar öylesine büyüktür ki, karfl›daki hekim bile zaman zaman çaresizlik içinde kal›p, acaba baflka ne yapabilirim diye düflünmek zorunda kalabilir. Sa¤l›kl› bir d›flk›lama fonksiyonu, birbiri
ile iç içe geçmifl ve birbirini dengede turtan 3 ifllevin birleflimi fleklindedir. Bu ifllevler; barsak
içeri¤inin kal›n barsaktan rektuma tafl›nmas›, belli aral›klarla rektumun boflat›lmas› (defekasyon) ve d›flk›lamar aras›nda barsak içeri¤inin vücutta tutulabilmesi (kontinans) dir. Bu 3 ifllevi kontrol eden mekanizmalarda herhangi birinin anatomik veya fizyolojik anormalli¤i bu
dengeyi bozacakt›r.
D›flk›lama fonksiyonu bozuklu¤u ile ilgili farkl› tan›mlamalar kullan›lmaktad›r. Klasik olarak
kab›zl›k denilen durumda çocuklarda d›flk›lama s›kl›¤› dikkate al›nmadan d›flk›n›n kat› olmas›
anlafl›l›r ve buna ‘’konstipasyon’’ denir. D›flk› hem kat› hem de d›flk›lama s›kl›¤› seyrekse buna ‘’obstipasyon’’ denir. Kab›zl›¤›n çözümsüz kalmas› durumunda barsak içinde tafllaflm›fl d›flk› birikmesine ise ‘’fekal impaksiyon’’ denir.
Kab›zl›¤›n uzamas› ve yeterince tedavi edilememesi, taflma fleklinde d›flk› kaç›r›lmas›na neden
olamaktad›r ki buna da ‘’enkoprezis’’ (kilot kirlenmesi, soiling) denmektedir. Konstipasyon ve
enkoprezis çocuklarda s›kl›kla birlikte karfl›lafl›lan bir durumdur.
Kab›zl›k, çocuklarda bir tan›dan ziyade bir belirtidir. Nedenleri de flöylece özetlenebilir: 1.Normal d›flk›lama (defekasyon) evrelerinin bir veya
birkaç›nda oluflan aksakl›klar. 2. ‹nce barsa¤›n uç
k›s›mlar›n› ve kal›n barsa¤› ilgilendiren bir barsak hareketi (motilite) bozuklu¤u. 3. D›flk›n›n
içeri¤inden ve kendisinden kaynaklanan anormallikler.
Kab›zl›k tan›s›n›n konmas› için baz› kriterler gerekmektedir. Bunlar: 1.Çocu¤un haftada üçten
daha az say›da d›flk›lamas›. 2. Çocu¤un her 4 d›fl-
C
08-09 KABIZLIK
12/26/07
2:04 PM
Page 2
l›klar, iç sfinkterin kas›l› oluflu, a¤r›l›
defekasyon ve psikolojik faktörlerdir.
Özellikle psikolojik baz› etkenlerin ve
tuvalet terbiyesinin önemli oldu¤u bu
Çocuklardaki kab›zl›¤›n nedeninin izah
konuda düflünülmektedir.
edilemedi¤i, herhangi bir anatomik,
Kab›zl›kta nedenin ortaya ç›kar›lmas›
nörolojik veya baflka bir nedenin
için kullan›lan baz› tan› yöntemleri
vard›r. Bu yöntemler: 1.Hastan›n hiolmad›¤›, d›flk›lama ve kal›n barsak
kayesinin çok iyi al›n›p, kab›zl›k ve
Kronik kab›zl›¤›n birçok
hareket bozuklu¤u ile karfl›m›za ç›kan
efllik eden sorunlar›n saptanmas›, baflnedeni vard›r. Bunlardan
ve
çocuklardaki
kab›zl›¤›n
%90-95
lang›ç zaman›, kab›zl›¤›n irdelenmesi
baz›lar› ise flöyledir:
gerekir. 2. Fizik muayene: Dikkatlice
• Sebebi belli olamayan
nedeni ilan ve ‘’Fonksiyonel kab›zl›k’’
yap›lan kar›n muayenesi, anal-rektal
(idyopatik)
denen bir hastal›k grubu vard›r.
muayene, genital muayene ve nörolo• Anatomik patolojilere ba¤l›
jik muayene ile birçok bulgu elde ediolarak: Anal fissür, öne yerle
lebilir. Kab›zl›¤›n nedenine yönelik önemli ipuçlar› elde edilebiflimli anüs, anal atrezi (anüs yoklu¤u) veya anal stenoz
lir. 3.Laboratuvar çal›flmalar›: Düz kar›n grafisi, kal›n barsak
(anüs darl›¤›), genifllemifl kal›n barsak sendromu.
grafisi, anal kanal›n ultrasonografik olarak incelenmesi (endoso• Sinir sistemi ile ilgili (nörojenik) nedenler: Do¤umsal
nografi), d›flk›laman›n grafi olarak de¤erlendirilmesi (sinedafaomurilik hastal›klar› (spina bifida ve meningomyelosel
kografi), anorektal bas›nç çal›flmalar› (manometri), biopsi bu
gibi), omurilik tümörleri, beyin felci (serebral palsi),
yöntemlerden en s›k kullan›lanlard›r.
mental gerilik, Hirschsprung hastal›¤›, barsak sisiteminin
Kronik kab›zl›¤›n tedavisinde öncelikle nedenin ortaya ç›kar›lsinirsel geliflim hastal›klar› .
mas› ve nedene yönelik tedavi uygulanmas› gereklidir. Mevcut
• Hormonal ve metabolik hastal›klar: Tiroid bezinin az
bir anatomik bozukluk cerrahi olarak düzeltilmelidir. Kab›zl›¤a
veya fazla çal›flmas› (hipo-hipertirodizm), baz› böbrek
neden olabilecek dahili bir hastal›k varsa tedavi edilmelidir.
hastal›klar›, kanda kalsiyum veya potasyum seviyesinin
Çocuklarda kab›zl›¤›n önemli bir k›sm›n› oluflturan ‘’Fonksiyodüflük oluflu.
nel kab›zl›k’’ tedavisi ise bafll› bafl›na bir konudur. Fonksiyonel
• ‹laçlara ba¤l›: Anetezik ajanlar, epilepsi ilaçlar›,
kab›zl›k tan›s› konulmuflsa; tedavi planlan›rken öncelikle aileye
antidepresan ilaçlar vb.
hastal›k ve tedavi süreci etrafl›ca anlat›lmal›d›r. Tedaviye uyul• Sistemik hastal›lar: fieker hastal›¤› (diabetes mellitus),
du¤u sürece bu durumun düzelece¤i mutlaka vurgulanmal›d›r.
scleroderma.
En baflta birikmifl ve sertleflmifl gaitan›n ç›kar›lmas› gerekir. DaBebeklik döneminde ortaya ç›kan bir kab›zl›k ço¤u zaman anne
ha sonra ilaç ve diyet yard›m› ile barsak hareketleri düzene sosütünden ek g›dalara geçiflte ortaya ç›kmaktad›r. Bu önemli bir
kulmal›, gaita içeri¤i normal hale getirilmelidir. Sonras›nda e¤ikab›zl›k nedenidir. Bu dönemde efllik edebilecek bir anal çatlak
tim ile d›flk›lama al›flkanl›¤›na yön verilmelidir. Tedavi s›ras›n(fissür), olay› daha da k›s›r döngüye sokabilecektir.
da yap›lacak giriflimler ve ilaç dozlar› minimum düzeyde tutulD›flk› içeri¤indeki anormallikler de kab›zl›¤a neden olmaktad›r.
mal›d›r. Altta yatan baflka bir hastal›k saptanmam›flsa, çocuk
Beslenme yetersizli¤i, afl›r› inek sütü içimi, mamalar›n yeterinuzun y›llar ve yüksek miktarda laksatif (ishal yap›c› ilaç) kullance suland›r›lmamas› da önemli nedenlerdir. Yine kistik fibrozis
m›flsa ve kullanmaya devam etmek zorunda ise, kal›n barsak
gibi hastal›klar d›flk› içeri¤ini bozarak kab›zl›¤a neden olabilirfilmlerinde ileri derecede geniflleme saptanm›flsa cerrahi tedavi
ler.
gündeme gelebilir. Geniflleyen barsak k›sm›n›n ç›kar›lmas› hiç
Çocuklardaki kab›zl›¤›n nedeninin izah edilemedi¤i, herhangi
de¤ilse, kal›n barsak geçifl süresini h›zland›rm›fl olur ve ihtiyaç
bir anatomik, nörolojik veya baflka bir nedenin olmad›¤›, d›flk›duyulan ilaç miktar›n›n azalmas›na neden olur. Bu yüzden cerlama ve kal›n barsak hareket bozuklu¤u ile karfl›m›za ç›kan ve
rahi tedavi son çare ve son alternatif olarak elde tutulmal›d›r.
çocuklardaki kab›zl›¤›n %90-95 nedeni ilan ve ‘’Fonksiyonel
Kronik kab›zl›¤›n ve enkoprezisin (d›flk› kaç›rama) tedavi bazen
kab›zl›k’’ denen bir hastal›k grubu vard›r. Sebebi tam olarak
meflakkatli ve uzun süreli olabilmektedir. Bu aflamada çocuk
izah edilemese de baz› nedenlerden bahsedilmektedir. Bunlar;
hastal›klar› uzman›, çocuk cerrah› ve aile birlikte sab›rla tedaviyanl›fl beslenme, tuvalet al›flkanl›¤›, barsak hareketlerinin yavaflyi sürdürmek zorundad›r.
l›¤›, barsa¤›n hareket sistemini kontrol eden sinirlere ait hastak›lamadan birinde a¤r› çekmesi veya
afl›r› miktarda ›k›nmas›. 3. Her 4 d›flk›lamadan birinde d›flk›n›n sert ve
parça parça fleklinde olmas›. 4. Kilot
kirlenmesi ile (soiling) birlikte olsun
olmas›n rektumda sürekli d›flk›n›n bulunmas›d›r.
9
10-11-12 ANESTEZI
12/26/07
2:08 PM
Page 1
m
Çocuklarda
Çocuklarda
anestezi
tecrübesi
olmayan
anestezistler,
özellikle çocuk
hastalara
anestezi verirken
daha fazla
tedirginlik
yaflarlar.
Prof. Dr. Elvan TERCAN
10
anestezi
Prof. Dr. Elvan TERCAN
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Bölümü
ocuklara ameliyat s›ras›nda güvenli bir anestezi vermek için yenido¤an (0-28 gün), infant (1-12 ay) ve çocuklar›n (1-12 yafl) anatomik, fizyolojik ve farmakolojik özellikleri
çok iyi bilinmelidir. Çocuk anestezisinde, çocuklar›, eriflkinlerin küçültülmüfl bir benzeri olarak düflünmemek gerekir. Bu hasta grubunun eriflkin hastalardan farkl› birçok özellikleri anestezi aç›s›ndan özel bir öneme sahiptir ve anestezi riskini art›ran faktörler olarak kabul edilir. Bunun için de özellikle çocuklarda anestezi tecrübesi olmayan anestezistler, çocuk hastalara anestezi verirken daha fazla tedirginlik yaflarlar.
Çocuklarda anestezi tecrübesi olmayan anestezistler, özellikle çocuk hastalara anestezi verirken daha
fazla tedirginlik yaflarlar.
C
10-11-12 ANESTEZI
12/26/07
2:08 PM
Page 2
Bir çocu¤a anestezi
verilmeden önce ne gibi
haz›rl›klar yap›l›r?
doktorlara iletmeleri için en iyi zamand›r.
Anne-babalar anesteziyi
• Tüm anestezi uygulamalar›nda
kolaylaflt›rabilirler mi?
oldu¤u gibi çocuklarda da mutlaka
Ailenin çocuklara hastanede kendisini
anestezi öncesi de¤erlendirme anestezi
nelerin bekledi¤ini dürüstçe anlatmas›
uzman› taraf›ndan yap›l›r.
ve olacaklara haz›rlamas› son derece
• Anestezi s›ras›nda rutin takip
önemlidir. Ameliyat s›ras›nda her an
için (monitörizasyon), çocuk ve yenidokendilerinin çocu¤un yan›nda olamaya¤ana uygun boyutlarda ekipman haz›rcaklar›n›, ama çok yak›nda bekliyor
lan›r.
Bir çocu¤u sakinlefltirmekte hiç bir fley
olacaklar›n›, kendisine yap›lacak her
• Kullan›lmas› gerekli ilaçlar, çofleyden önce haber verilece¤i ve amelicu¤un a¤›rl›¤›na göre hesaplamay› kosakin bir anne-babadan daha etkili de¤ildir.
yattan sonra bir miktar rahats›zl›k duyalaylaflt›rmak için önceden uygun flekilAilelerin endiflelerini çocuklar›na
ca¤› çocu¤a güven verecek bir tarzda
de serum fizyolojikle suland›r›l›r.
yans›tmamalar›
gerekmektedir.
anlatmas›, ameliyat›n kötü bir tecrübe
• Çocuklarda ›s› kayb› eriflkinlerolmamas›n› sa¤lamaya yard›mc› oladen daha kolayd›r ve fazlad›r. Bu necakt›r. Bir çocu¤u sakinlefltirmekte hiç
denle çocuklarda ›s› kayb›n› önlemek
bir fley sakin bir anne-babadan daha etkili de¤ildir. Ailelerin endifleleiçin ameliyat odas› en az 1 saat önceden ›s›t›l›r. Ayr›ca çocuklar›n ›s›rini çocuklar›na yans›tmamalar› gerekmektedir.
s›n› korumak için ›s›t›c› sistemler haz›rlan›r.
• Ameliyat s›ras›nda her hastada oldu¤u gibi çocuklarda da daAmeliyattan önce çocuklar›n neden aç kalmalar›
mar yolu ile (intravenöz) s›v› verilir. Ancak çocuklarda s›v› dengesinin
gerekir? Süre ne olmal›d›r?
korunmas› eriflkinlerden çok daha fazla özen gerektirir. Yanl›fll›kla fazBulant›, kusma ve mide içeri¤inin solunum yollar›na kaçmas›ndan kola s›v› vermekten kaç›nmak için damla say›c› veya kontrollü s›v› verrunmak için genel anestezi, bölgesel anestezi ya da sedasyon uygulameyi sa¤layan infüzyon pompalar› kullan›l›r.
nacak bütün hastalar için belli bir açl›k süresi gerekmektedir. Çeflitli
• Çocuklarda damar yolu açmak her zaman kolay de¤ildir. Çoyafllardaki hastalarda, g›dalara göre güvenli açl›k süreleri için kesin bir
cuklar i¤ne yap›lmas›n› istemedikleri gibi s›v› tak›lmas›n› da istemezkural olmamakla birlikte genelde protokoller benzerlik göstermektedir.
ler. Bunun için özellikle küçük çocuklara maske yoluyla uyutulduktan
Bulant›, kusma ve mide içeri¤inin solunum yollar›na kaçmas›ndan kosonra damar yolu aç›l›r.
runmak için genel anestezi, bölgesel anestezi ya da sedasyon uygula• Ameliyat›n kanamal› bir ameliyat olmas› halinde kan verilmenacak bütün hastalar için belli bir açl›k süresi gerekmektedir.
si gerekebilir. Bunun için çocuklarda vücut ›s›s›na kadar ›s›t›lm›fl olan
kan özel ölçekli setler kullan›larak verilir.
Premedikasyon (anestezi öncesi ilaç uygulama) nedir?
Anestezistler ameliyat öncesi çocuklarla ilgili
neleri bilmek isterler?
Her fleyden önce anestezistler çocu¤un sa¤l›k durumunun ameliyattan
önce olabilecek en iyi durumda oldu¤unu bilmek isterler. Çocu¤un genel sa¤l›k durumuna ait baz› önemli sorular (allerji veya astma olup olmad›¤›, çocu¤un ve ailesinin varsa önceki anestezilerinde bir özellik
olup olmad›¤› gibi) sorarlar. Bazen küçük sa¤l›k sorunlar› ameliyat›n
ertelenmesine neden olabilir. Örne¤in bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonraki iki hafta içindeki anestezilerde solunum yoluna ait istenmeyen etkilerin oluflma riskinin daha fazla oldu¤u bilinir. Bu de¤erlendirme s›ras›nda anestezist, çocu¤a ve ailesine planlanan anestezi
yöntemi, ameliyattan önce yap›lmas› gerekenler ve ameliyat sonras›
olacaklar (a¤r› tedavi yöntemi dahil) hakk›nda bilgiler verir. Bu dönem, çocu¤un ve ailesinin akl›ndaki sorular› sormalar› ve endiflelerini
Ameliyat edilecek hastalarda ameliyat öncesi stresi azaltmak, korku ve
Tablo I. Mide içeri¤inin akci¤ere kaçma
(pulmoner as¤irasyon) riskini önlemek için önerilen açl›k süreleri
G›da Çeflidi
Minimum Açl›k Süresi (Saat)
Berrak s›v›
2
Anne sütü
4
Mama
6
Süt
6
Hafif g›da
6
11
10-11-12 ANESTEZI
12/26/07
m
2:08 PM
Page 3
larda tercih edilir.
2. Kas içi enjeksiyon (intramusküler) yolu: Özellikle k›sa süreli ve
a¤r›l› giriflimlerde tek bafl›na ketamin verilmesi düflünülür. Ancak i¤ne
korkusu olan çocuklarda tercih edilmez.
3. Damar içi enjeksiyon (intravenöz) yolu: Servisten s›v› tak›lm›fl
olarak getirilen çocuklara direkt olarak damar içi anestezik ilaçlar verilerek anestezi bafllat›l›r. Önceden s›v› tak›lmam›fl, s›v› tak›lmas›na itiraz etmeyen çocuklara lokal anestezik etkili kremlerin kullan›lmas›yla
(60-90 dakika önce sürülen EMLA) a¤r›s›z bir flekilde s›v› yolu aç›lmas› da sa¤lanabilir. Damar içi verilen anesteziklerin etki süresi k›sad›r. K›sa süreli ameliyatlarda gerekirse ilave dozlar verilerek anestezi
süresi uzat›labilir. E¤er ameliyat uzun sürecekse anestezinin devam›,
solunum yoluyla anestezik gazlar verilerek sa¤lan›r.
endifleyi gidermek, sedasyon sa¤lamak ve baz› t›bbi uygulamalarda ortaya ç›kabilecek riskleri en aza indirmek için gerekli ilaçlar› önceden
uygulamakt›r. Anestezistler aras›nda genel olarak kabul edilen görüfle
göre 1 yafl›na kadar çocuklarda premedikasyon gerekmez.
Premedikasyonda hangi ilaçlar kullan›lmaktad›r?
Premedikasyon için çeflitli ilaçlar kullan›labilir. Ancak çocuklarda kullan›lan ilaçtan çok uygulama yolu önemlidir. Özellikle i¤ne korkusu
nedeniyle çocuklar için makat (rektal) veya a¤›z (oral) yolu daha kullan›labilir gözükmektedir. A¤›z yoluyla uygulamada çocu¤un a¤›rl›¤›na göre hesaplanan dozda ilaç, mide içeri¤ini art›rmamak üzere 5-10
ml posas›z meyve suyu içinde verildi¤inde 30-45 dakika içinde istenen
düzeyde sedasyon (uykuya meyil) sa¤lanmaktad›r.
Çocuklarda bölgesel anestezi yöntemi uygulan›r m›?
Eriflkin hastalarda oldu¤u gibi çocuklarda da genel anesteziye alternatif olarak veya ameliyat sonras› a¤r› tedavisi için genel anesteziyle birlikte, bölgesel anestezi yöntemleri de uygulanabilir. Ancak çocuklarda
tüm bölgesel anestezi veya a¤r› kesici (analjezi) yöntemleri, derin sedasyon ya da genel anestezi sa¤land›ktan sonra uygulanmal›d›r. Kuyruk sokumu kemi¤inin hemen üzerinden usulüne uygun olarak yap›lan
kaudal-epidural blok en s›k uygulanan bölgesel yöntemdir. Göbek alt›ndaki herhangi bir seviyeden yap›lacak giriflimlerde hem ameliyat s›ras›nda hem de ameliyattan sonra mükemmel a¤r› kontrolü sa¤lar.
Çocuklarda tüm bölgesel anestezi veya analjezi yöntemleri, derin sedasyon ya da genel anestezi sa¤land›ktan sonra uygulanmal›d›r
Çocuklarda ameliyat sonras› a¤r› tedavisi uygulan›r m›?
Çocuklarda anestezi hangi yöntemlerle uygulan›r?
1. Solunum Yoluyla: Genel olarak en s›k kullan›lan yöntemdir.
Özellikle s›v› tak›lmas›ndan korkan veya s›v› tak›lmas› zor olan çocukTablo II. Premedikasyon Ajanlar›n› Uygulama Yollar›
Uygulama yolu
Avantajlar›
Dezavantajlar›
A¤›z-Oral
Makat-Rektal
Damar-‹ntravenöz Burun‹ntranasal
Dilalt›-Sublingua
Etkisi h›zl› bafllar,
Yan etkileri minimaldir.
Tad› kötüdür,
burundan-intranasal olarak
yak›c›d›r.
Ketamine
A¤›z-Oral
Makat-Rektal
Damar-‹ntravenöz Burun‹ntranasal
Dilalt›-Sublingual
Etkisi h›zl› bafllar,
‹yi analjezi sa¤lar.
Derlenmesi yavaflt›r, tad›
kötüdür,burundanintranasal olarak yak›c›d›r.
Diazepam
A¤›z-Oral
Makat-Rektal
Ucuzdur ve yan etkileri
minimaldir.
Etkinin bafllamas›
ve derlenme uzundur.
Fentanyl
A¤›z-Oral
Burun-‹ntranazal
Tad› güzel,
‹yi analjezi sa¤lar
Solunum depresyonu ve
bulant› olabilir
Midazolam
12
Evet. Çocuklarda ameliyat sonras› a¤r›n›n fliddetine ait ortak bir görüflün olmay›fl›, a¤r› kesicilerin muhtemel yan etkilerinden duyulan korku, çocu¤un a¤r›s›n› iyi ifade edememesi ve a¤r› kesicilerin ço¤unlukla “gerektikçe” verilmesi bu hasta grubunda etkin a¤r› tedavisinin yap›lmamas›na neden olur. Oysa çocuklarda da etkin bir a¤r› tedavisi gereklidir. Bu tedavi yöntemine bazen ailelerin de kat›l›m›yla ameliyattan önce karar verilmelidir.
Çocuklarda anestezi ayr› bir uzmanl›k alan› m›d›r?
Bat›l› ülkelerde bu alanda ayr› uzmanl›k çal›flmalar› vard›r ama ülkemizde henüz ayr› bir uzmanl›k alan› de¤ildir. Ancak ülkemizde özellikle çocuk cerrahisinde meydana gelen geliflmelere paralel olarak çocuklarda anesteziye özel ilgi duyan anestezistlerimiz de olmaya bafllam›flt›r. Bunun sonucu olarak bizim gibi çocuk anestezi uygulamalar›na daha fazla mesai harcayan anestezistler bir nevi çocuk anestezisti
gibi çal›flmaya bafllam›flt›r. Zamanla bu alanda ayr› bir uzmanl›k dal›
geliflmesi beklenebilir.
Hastanemizde yenido¤an dönemi dahil tüm çocukluk yafl gruplar›nda
anestezi, en geliflmifl anestezi cihazlar› ile güvenle uygulanmaktad›r.
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
14-15 DIS PRROTEZLERI
12/26/07
2:25 PM
Page 1
a¤›z ve difl sa¤l›¤›
m
Difl
protezleri
A¤›z ve Difl Hastal›klar› Bölümü
Eksik difllerin
tamamlanmas›
sa¤l›k aç›s›ndan
çok önemli; ama
kiflinin
görüntüsünü
de¤ifltiren
protezler, estetik
aç›dan da ayr›
bir önem
tafl›yor.
ifl protezleri, difl eksikliklerinin tedavisi amac›yla sabit (kaplama ve köprüler) ya da hareketli (tak›l›p ç›kar›labilen damaklar) dizayn›nda haz›rlanan
yapay difllerdir. Difl protezleri haz›rlan›rken, difl eksikliklerinin yol açt›¤›
fonksiyon, fonasyon (konuflma) ve estetik problemlerin çözümü amaçlan›r.
Protezlerin sabit veya hareketli dizaynda haz›rlanmas›na karar verilirken, a¤›zda kalan difl say›s›, bu difllerin a¤›z içinde bulundu¤u
yerler ve difllerin dayan›kl›l›klar› difl hekimi taraf›ndan incelenir.
Metal-porselenden haz›rlanan sabit restorasyonlar
Sabit protezler yani kaplama ve köprüler farkl›
D
14
14-15 DIS PRROTEZLERI
12/26/07
2:26 PM
Page 2
metal alafl›mlar›ndan, akrilikten
için, protezlerin temizli¤inde difl
(plastik) ya da porselenden haz›rlamacunu kullan›lmamas› önemlidir.
nabilir. Genel olarak porselenin
10-14 günlük periyotlarla tablet
metalle desteklendi¤i kaplama ve
fleklindeki dezenfektanlar içinde
köprüler kullan›lsa da, en estetik
önerilen sürelerle protezleri bekletsonuç için tam porselenler önerilmek ve ard›ndan f›rça ile mekanik
mektedir.
olarak temizlemek, yüzeydeki
Tam porselen sistemler hem ›fl›k
renklenmelerin uzaklaflt›r›lmas›na
geçirgenliklerinin do¤al difle yak›n
yard›mc› olur.
olmas› hem de porselenin metalle
K›smi diflsiz hastalarda, a¤›zda kaÇeflitli etkenlerle y›pranan difller
desteklenmesi gereklili¤ini ortadan
lan difller üzerine yerlefltirilen mezamanla eksilir ve ortaya hem genel
kald›rmalar› nedeniyle tercih edital ya da plastik krofleler (çengellirler. Metale alersa¤l›k hem de estetik aç›dan olumsuz ler) yard›m›yla protezlerin tutucujisi bulunan hastalu¤u sa¤lan›r. Bir de hassas ba¤bir tablo ç›kar. Günümüzde bu
larda da tedavi selant›l› (ç›tç›tl›) diye tan›mlanan
çene¤i yine tam
kroflesiz protezler mevcuttur. Bu
olumsuzluklar, modern protezlerle
porselen sistemletarz hareketli protezlerin tutuculuortadan kald›r›labilir.
ridir. Tek difller
¤u klasik dizaynlara göre daha iyiZirkonyum ile
üzerine rahatl›kla
dir ve metal krofleler görünmedigüçlendirilmifl
haz›rlanan
bu
sistemler,
art›k
zirkonyumla
¤inden
daha
estetiktir.
porselen ile
Genellikle hastalar kullan›m› daha kolay oldu¤undan sabit
haz›rlanan kaplama güçlendirilen porselenlerle köprü yap›m›nda
da kullan›lmaktad›r.
protezlerle tedavi olmay› tercih ederler. Fakat arka bölgede
Hareketli protezler, diflsiz bireylerde “tam damak” fleklinde,
destek difl kalmad›¤›nda hareketli protez yap›lmak durumunda
difl say›s›n›n az oldu¤u ya da a¤›zda kalan difllerin dayan›kl›
kal›n›r. Bu gibi durumlarda e¤er hastada diabet, tiroid, yüksek
olmad›¤› (kemik kayb›na ba¤l› olarak sallanan difller bulundutansiyon gibi hastal›klar mevcut de¤ilse, difl eksikli¤i bulunan
¤unda)
vakalarda
bölgelerdeki çene kemi¤ine yerlefltirilecek “implantlar” yard›“k›smi” olarak haz›rm›yla sabit köprüler yap›labilir.
lan›rlar. Hareketli
Difl kökünü taklit eden implantlar, vücuda uyumlu titanyum
protez kullanan bimateryalinden yap›l›rlar. Tek difl eksiklikleri, k›smi diflsizlik
reylerin 6 ayda bir
ya da tam diflsizlik durumlar›nda implantlarla desteklenen
protezlerinin uyumprotezler haz›rlanabilir. Implantlar, lokal anestezi uygulanarak
K›smi diflsiz hastalarda implant uygulamas›
lar›n› kontrol ettirçene cerrahlar› taraf›ndan a¤za yerlefltirilir. Üst çene için 4-6
meleri gerekir. Böylece hem diflsiz alanlardaki kemik erimesi
ay, alt çene için 3 ay kemi¤in implant› kavramas› beklendikhem de alt-üst çenedeki difllerin iliflkisi incelenir ve protezleten sonra protez yap›m›na bafllan›r.
rin daha uzun süre kullan›lmas›na olanak tan›n›r.
Özellikle diflsiz hastalarda alt protezlerin hareketlili¤i problem
Hareketli protez kullanan hastalar›n protezlerini geceleri ç›kayaratmaktad›r. Bu gibi durumlarda a¤za yerlefltirilen iki impr›p f›rça ve sabun yard›m›yla temizlemeleri ve temiz bir barlant vas›tas› ile hareketli protezleri a¤za kitlemek mümkün
dak suda muhafaza etmeleri gerekir. Böylece gün içinde a¤›zolur. Hasta istedi¤i zaman yine protezini tak›p ç›karabilir ama
da ›slak ortamda bulunan protezlerin kurumas› ve k›r›lganlaflprotez a¤›za yerlefltirildikten sonra oynamaz.
mas› önlenir. Protezlerin asla çamafl›r suyu
içeren s›v›lara konulmamas› gerekir. Bu yüzeyleri pürüzlendirir, plak ve mantar tutunmas›na neden olur. Ayr›ca
protezin rengi geri dönmeyecek flekilde a¤ar›r.
Üst çeneye
K›smi diflsiz
haz›rlanm›fl hassas
hastada krofleli
Yine hareketli protezlerin
ba¤lant›l› protez
hareketli protez
Diflsiz hastada haz›rlanan implant destekli alt-üst tam damak
yüzeylerinin afl›nmamas›
15
16-17 KARDIYOLOJI
12/26/07
2:29 PM
Page 1
m kardiyoloji
Kardiyolojik
tan› ve tedavide
Damar açmak
için kullan›lan
metal stentlerin
yerini metal
olmayan ve vücut
taraf›ndan eritilen
stentler al›yor.
Kök hücre ile
tedavi konusunda
da önemli
geliflmeler var.
16
yenilikler
Kardiyoloji Bölümü
Teknolojik geliflmeler sa¤l›kta yeni aç›l›mlar sa¤l›yor. Yak›n bir gelecekte koroner anjiyografi 1 saniyede yap›labilecek.
Resim 1
Tan› yöntemlerindeki yenilikler
Tan› yöntemlerinde en büyük yenilik görüntüleme
yöntemlerinde olmufltur. Çok kesitli koroner anjiyografide devrimsel say›labilecek yenilikler vard›r. fiu anda ülkemizde de pek çok merkezde bulunan 64 kesitli
Bilgisayarl› Tomografi (BT) cihaz›yla koroner anjiyografi yap›lmaktad›r (Resim 1,2) Bu cihaz›n çözünürlülü¤ü (görüntü hassasl›¤›) henüz geleneksel, kas›ktan girilerek yap›lan anjiyografiden 4 kat daha düflüktür. Ancak çok yak›n bir gelecekte kullan›ma girecek olan “düz panel” versiyonlar› ile geleneksel anjiyografi kadar hatta daha iyi görüntü hassasl›¤› sa¤lanabilecektir. Daha da heyecan verici olan› bu cihaz›n,
tüm koroner anjiyografiyi 1 saniye gibi çok k›sa bir
süre de yapabilecek olmas›d›r. Bu cihaz›n klinik kullan›ma girmesinin yaklafl›k 5 y›l kadar bir süre alaca¤› san›lmaktad›r.
Di¤er bir geliflme de 3 boyutlu efl zamanl› ekokardiyografidir. Bu yeni cihazlar da art›k neredeyse rutin
haline gelmifltir. Yak›n bir gelecekte bu tür görüntülemenin çok daha yüksek çözünürlükte olaca¤› tahmin
ediliyor. Günümüzde art›k dizüstü bilgisayar fleklinde
ve a¤›rl›¤›nda tafl›nabilir ekokardiyografilerin sat›fl›
Resim 2
Resim 1,2: Çok kesitli BT
anjiyografide al›nan görüntüler.
16-17 KARDIYOLOJI
12/26/07
2:29 PM
Page 2
yap›lmaktad›r. Bu geliflme ekokardiyografiyi gelecekte rutin bir
muayene parças› haline getirecektir.
Ayr›ca koroner damarlar›n›n içini do¤rudan ultrasonla veya
›fl›kla görüntülemede çok büyük geliflmeler yaflanmaktad›r. Koroner içi ultrasonda 2-3 mm’lik damar içine çok minik ve ince
bir ultrason probu sokulmakta ve damar içi oldukça net biçimde izlemektedir. Görüntüleme için çok yüksek frekansl› ses dalgalar› kullan›lmaktad›r. Çözünürlük aç›s›ndan oldukça gelifltirilmifllerdir. Ortalama, milimetrenin onda biri duyarl›l›¤›nda çözünürlük sa¤lanabilmektedir.
Son
zamarlarda,
Resim 3
özellikle Amerika’da
kullan›lan, optikal
koherens tomografi
denilen yeni bir görüntüleme yöntemi
daha gelifltirilmifltir.
Bu yöntemde; koroner damar içine, t›pk›
ultrasonda oldu¤u gibi, minyatür bir alg›Resim 3:Optical Coherens Tomografi: Bir
lay›c› ve ›fl›k kayna¤›
›fl›ktan yans›yan dalgalar›n de¤erlendirilsokulmaktad›r. Damar
mesiyle yap›lan damar içi inceleme.
duvar›na çarp›p yans›yan ›fl›k dalgalar› de¤erlendirilerek, adeta canl› bir dokunun biopsisi hücre düzeyine kadar de¤erlendirilebilmektedir. Özellikle bu yöntemin ilerde kalp krizi oluflma olas›l›¤›n› belirlemede
çok büyük potansiyeli vard›r. Kalp krizine yatk›n t›kan›kl›klar
kolayca belirlenebilmektedir (Resim 3).
Kardiyolojide yaflanam bir di¤er yenilik ise, Telemedicine alan›nda olan yeniliklerdir. T›bbi bilgilerin (görüntü veya herhangi baflka türden bir veri) dijital olarak uzak bir noktaya aktar›lmas› yönteminde h›zl› ilerlemeler olmaktad›r. Sa¤l›k alan›nda
gerek internet, gerekse de intranet a¤lar› ile herhangi bir ülkedeki tüm hastane verilerinin tek bir yerde toplanmas› ile ilgili
projeler yavafl yavafl olgunlaflma aflamas›ndad›r. Bu sayede sa¤l›k hizmetlerinde verimlili¤in hem ülkesel bazda hem de hastane baz›nda oldukça art›r›labilece¤i kuflkusuz bir gerçektir.
Telemedicine t›pta apayr› bir ça¤a yol açacak görünüyor. Robotik cerrahi yöntemiyle flu andaki teknolojik altyap› bile 10 bin
kilometre öteden seçkin bir cerrah›n operasyon yapabilmesine
izin vermektedir.
Tedavi yöntemlerindeki yenilikler
Kalp damarlar›nda oluflan darl›klar› önceleri balon yöntemiyle
aç›l›yordu. Daha sonra bu hastalar›n yaklafl›k %40-50’sinde da-
ralman›n tekrar
olufltu¤u anlafl›ld› ve yeniden
oluflan daralmalar kardiyologlar› yeni yöntemler
araflt›rmaya itti.
Daha sonra stent
denilen tel kafesResim 4
lerle, aç›lan yerin
Koroner (kalp damar›) içindeki darl›¤›n stent
desteklenmesitekni¤iyle aç›lmas›.
nin daralma olas›l›¤›n› %30-40’lara indirdi¤i anlafl›ld›. Ancak son y›llarda, yeniden oluflan daralman›n, bu stent metallerine daralmay› engelleyen bir ilaç emdirilip yap›l›rsa, ki buna ilaç salan stent veya halk
aras›nda “ilaçl› stent” deniliyor, yeniden daralman›n %10 lar seviyesine indirilebilece¤i anlafl›ld›. ‹lk kullan›m y›llar›nda oldukça heyecan verici olmas›na ra¤men, son zamanlarda uzun dönemlerde, nadir de olsa, ani t›kan›kl›¤a ba¤l› ölüme yol açabilece¤i konusunda çeflitli yay›nlar ç›kmaya bafllam›flt›r. fiu anda bu
tür stentlerin kulllan›m›nda oldukça seçici olunmas› gerekmektedir. Bu stentlerin kullan›m›n›n küçük bir hasta grubunda s›n›rl›
tutulmas›nda faydal› olaca¤› düflünülmektedir (Resim 4).
Öte yandan stent dünyas›nda yeni geliflmeler de olmaktad›r.
Vücut taraf›ndan tamamen eritilen, metal olmayan stentler gelifltirilmifltir. Çok k›sa bir süre sonra yayg›nlaflaca¤› beklenmektedir. Damar açma konusunda bu tür stentlerin daha parlak bir
gelecek vaadetti¤i düflünülüyor.
Tedavi alan›nda baflka baz› yenilikler de vard›r. Kök hücreler
konusunda önemli geliflmeler olmaktad›r. Kök hücre, gerekli
uyar› verildi¤inde vücutta her tür hücreye dönüflebilen “ana
hücre”dir. En çok kemik ili¤inde bulunmas›na ra¤men hemen
her dokuda (kanda, beyinde, kalp dokusunda, v.b) bulunabilir.
Henüz birkaç ay öncesinde yapay bir kalp, kollajen iskeleti kullan›larak tamamen hastan›n kendi kök hücresinden oluflturulabilmifltir. Bu geliflmeler henüz çok yeni olmas›na ra¤men çok
büyük geliflmelere yol açabilece¤i konusunda tam bir uzlaflma
vard›r. Kök hücreler ayr›ca kalp krizi sonras›nda dokuyu yeniden oluflturabilmek için de kullan›labilmektedir. Ancak flu anda
kök hücrenin verilifl yolu, yöntemi ve daha bir çok ayr›nt› konusunda veriler yetersizdir. Bu konuda da bir süre beklememiz gerekmektedir.
Ayr›ca, kalp kapaklar›n›n kas›ktan t›pk› anjiyografi yapar gibi
girilerek de¤ifltirilmesi konusunda oldukça ilerlemeler var. Art›k, mitral kapak yetersizli¤inde oldukça baflar›l› sonuçlar al›nmaktad›r. Aort kapak darl›klar›nda henüz k›smi bir baflar› kazan›lsa da yöntemin gelifltirilmesine çal›fl›lmaktad›r.
17
18-19-20-21 GREEN LIGHT
12/26/07
2:50 PM
Page 1
m üroloji
Prostat tedavisinde ne de¤iflti?
Yeni nesil
Teknolojik
ilerlemeler ve
sosyal hayatta
sa¤l›kla ilgili
bilinçlenmelerin
sayesinde
günümüzde çok
büyük
(200 gramdan
fazla) prostat
büyümeleriyle
nadir
karfl›lafl›lmaktad›r.
Doç. Dr. Turhan Çaflkurlu
18
Green-light Laser
ile prostat tedavisi
Doç. Dr. Turhan ÇAfiKURLU
Üroloji Bölümü
PH (Benign Prostat Hipertrofisi) diye bilinen iyi huylu prostat büyümesini
gösteren prostat hastal›¤› erkeklik tarihi kadar eski bir yafllanan erkek hastal›¤›d›r. Bütün erkeklerde bulunan ve üreme için gerekli bir organ olan prostat›n içerisinden idrar yolu geçer. Prostattan idrar yolunun ç›k›fl›na kadar
spermler ile idrar ayn› yolu izlerler. Gençlerde prostat›n daha çok iltihaplar›
görülürken yafl ilerledikçe prostat büyümeye bafllar. Erkeklik hormonlar› bulunan her erkekte prostat mutlaka büyüme gösterir, ancak baz› erkeklerde bu büyüme çok az di¤erlerinde ise çok fazla olabilir. Teknolojik ilerlemeler ve sosyal hayatta sa¤l›kla ilgili bilinçlenmelerin sayesinde günümüzde çok büyük (200 gramdan fazla) prostat büyümeleriyle nadir
karfl›lafl›lmaktad›r. Prostat›n büyüklü¤ü ile bire bir iliflkili olmasa da (yani daha büyük
prostat›n daha fazla flikayet yapmas› flart de¤ildir) prostat büyüdükçe idrar yapmaya
ait flikayetler görülür.
‹drar Torbas›
‹drar Torbas›
Prostat ve cinsel güç
azalmas›n›n yafllanan
erkeklerde daha s›k
Prostat
görüldü¤ü bilinmektedir. Bu iki hastal›k
bafllang›çta
sadece
Daralm›fl
Normal
yafllanmaya ba¤lan›r‹drar
Yolu
‹drar Yolu
ken son y›llarda yap›Normal Prostat
Büyümüfl Prostat
lan araflt›rmalar pros-
B
12/26/07
2:50 PM
Page 2
tat büyümesi ve idrar flikayetleri
oluflturmas›n›n cinsel fonksiyonlar›n
bozulmas›na neden oldu¤u da gösterilmifltir.
Yafllanan her erkekte prostat büyümesine ba¤l› flikayetler ortaya ç›kmaz. Erkeklerin yaklafl›k yar›s› idrar
yapmayla ilgili sorunlarla doktora
baflvurma ihtiyac› duyarlar. Her hastaya önerilen tedavi ayn› de¤ildir.
Bir k›s›m hastaya baz› hayat tarz› düzenlemeleri yapmak yeterli olur. Daha farkl› bir hasta grubu ise ilaçlarla
tedaviden yarar görür. Bir k›s›m hasta hayat tarz› düzenlemeleri ve ilaca
ra¤men rahat edemez ve cerrahi tedavilere gerek duyulur. BPH’l› bir
hastada hangi tedavinin gerekli oldu¤una yap›lacak de¤erlendirme sonunda karar verilir.
BPH için cerrahi
tedavi karar› verildi
ise; tedavi
seçenekleri nelerdir?
‹lk zamanlar tek tedavi flekli
aç›k cerrahi ile prostat›n ç›kart›lmas› idi. Ancak kapal›
yöntemin 19. yüzy›l ortalar›nda ilk ortaya konulmas›ndan sonra bu konudaki cihazYafllanan her erkekte prostat
lar son derece gelifltirildi ve
büyümesine ba¤l› flikayetler ortaya
minimal invaziv cerrahiler
diye adland›r›lan yöntemler
ç›kmaz. Erkeklerin yaklafl›k yar›s› idrar
neredeyse tamamen aç›k yönyapmayla ilgili sorunlarla doktora
temin taht›na aday oldu. T›pda en az zarar veren ve en etbaflvurma ihtiyac› duyarlar.
kili olan yönteme alt›n stanHer hastaya önerilen tedavi ayn› de¤ildir.
dart denilmektedir. Günümüzde TUR diye bilinen
BPH nin idrar yolu uç k›sm›ndaki delikten girilerek mandalinin kabu¤unu yerinde b›raBPH hangi flikayetlere yol açar?
k›p dilimlerini ç›kartmaya benzetebilece¤imiz bir uygulama
Prostat idrar yolunu tamamen sarmalayan bir organ oldu¤unile d›flarda bir kesik, yara olmadan al›nmas› yöntemi alt›n
dan büyümesi durumunda idrar yapmayla ilgili flikayetler orstandartt›r. Günümüze yaklafl›ld›¤›nda yeni gelifltirilen PVP
taya ç›kar. ‹drara bafllamada zorlanma, kesik kesik idrar yaptedavisi (Greenlight laser ile prostat›n buharlaflt›r›lmas›)
ma, ince ve zay›f ak›mla ifleme, geceleri idrar yapmak için
TUR’un taht›na aday olmufltur. Çünkü art›k 5 y›l› aflk›n kal›c›
kalkmaya bafllama ve idrar›n tam boflalmamas› hissi bafll›ca
ve etkili sonuçlar› t›p literatüründe yer almaya bafllam›flt›r.
flikayetlerdir. Baz› di¤er hastal›klar bu flikayetlerin alg›lanmas›n› art›rabilir veya azaltabilirler.
PVP (Green light Laser ile prostat›n
buharlaflt›r›lmas›) tedavisi nedir ?
BPH bulundu¤undan flüphelenilen erkekler nas›l
de¤erlendirilir?
Hastalar›n flikayetleri dinlenerek uluslar aras› kabul edilmifl
baz› sorgulamalar yap›l›r. Bu sorgulama sonunda hasta flikayetleri hafif, orta veya ciddi diye s›n›flan›r ve flikayetlerin hayat kalitesine olan olumsuz etkisi de¤erlendirilir. Ard›ndan
prostat rektal yoldan parmakla muayene edilir. Bu muayene
yolu birçok erkek için rahats›z edici görülse de çok gereklidir.
Bu muayene ile prostat›n ne kadar büyüdü¤ü, kanser baflta olmak üzere baflka olumsuz bulgular›n olup olmad›¤› de¤erlendirilir. Ard›ndan tam idrar tahlili, PSA ve di¤er gerekli laboratuar testleri yap›l›r. Hastan›n idrar ak›m gücü üroflowmetri
denilen bir testle ölçülür ve idrar yolu ultrasonografisi(USG)
ile hem baflka idrar yolu problemi olup olmad›¤› hem de prostat büyüklü¤ü de¤erlendirilir. Di¤er bütün olumsuzluklar d›flland›ktan sonra BPH teflhisi kesinlefltirilerek ne tür bir tedavisi gerekti¤ine karar verilir.
Laser ifl›nlar›, ulaflt›¤› dokuda çok yüksek ›s›ya yol açarak dokunun zarar görmesine neden olan ›fl›nlard›r. Farkl› dalga boylar›na sahip farkl› bir çok Laser türü mevcuttur. Dalga boylar›na göre dokuda yapt›klar› olumlu ve olumsuz etkilerin özellikleri de¤iflmektedir. Laser tedavilerinde amaç en fazla etki
sa¤lan›rken çevre yap›lara ve arzu edilmedi¤i kadar derin dokulara zarar vermemektir. Green light laser 532nm dalga boyunda YEfi‹L renk veren bir laser çeflididir. Prostat›n damar
yap›s› çok zengindir. Prostat damarlar›ndaki oksihemoglobine
bu dalga boyundaki laserin çok yüksek derecede etkisi vard›r.
Su taraf›ndan az absorbe olmas› ve oksihemoglobin taraf›ndan
yüksek derecede absorbe olmas› green light lasere di¤er laserlerde olmaya bir üstünlük verir. Milimetrik derinli¤i etkiledi¤i için doku ödemine, derinlerde nekroza ve geç dönemde oluflan doku dökülmelerine neden olmaz. Di¤er Laser sistemlerinde oldu¤u gibi ameliyattan sonra çok uzun süre idrar yanmas›na, çok s›k idrara ç›kmaya neden olmaz
19
12/26/07
2:50 PM
Page 3
m üroloji
Ülkemize ilk olarak 80 watt enerjili
sistem girmifl ve birçok merkezde
kullan›lm›flt›r ve halen de
kullan›lmaktad›r. Hastanemize
mevcut olan 120 watt yeni nesil Green
light laser daha yeni
teknolojilidir. Önceki nesilde görülen
baz› zay›f noktalar ortadan
kald›r›lm›flt›r. Yüksek gücü
sayesinde daha h›zl› ve daha etkili bir
buharlaflma sa¤lamaktad›r.
PVP tedavisinin üstünlükleri nelerdir?
Kanama olmadan BPH’›n cerrahi tedavisini sa¤lar, lokal anestezi dahil her türlü anestezi ile yap›labilir, sonda kal›fl süresi
genellikle en fazla bir gündür böylelikle hasta günlük hayat›na çok daha erkenden döner. Cinsel fonksiyonlar› bozmad›¤›
gibi prostat ameliyatlar›nda en s›k görülen meninin boflalma
sonras› mesaneye kaçarak içerde kalmas› bu yöntemde az görülür. Daha ince cerrahi aletlerle yap›ld›¤› için idrar yollar›na
operasyon s›ras›nda zarar verme riski minimaldir; TUR dan
sonra görülebilen idrar yolu darl›klar› oluflturma riski daha azd›r.
Yeni nesil greenligt laserin üstünlü¤ü nedir?
Ülkemize ilk olarak 80 watt enerjili sistem girmifl ve birçok
merkezde kullan›lm›flt›r ve halen de kullan›lmaktad›r. Hastanemize mevcut olan 120 watt yeni nesil Green light laser daha yeni teknolojilidir. Önceki nesilde görülen baz› zay›f noktalar ortadan kald›r›lm›flt›r. Yüksek gücü sayesinde daha h›zl›
20
ve daha etkili bir buharlaflma sa¤lamaktad›r. Böylece operasyonun h›zl› yap›lmas› özellikle ameliyat olmas› riskli kalp damar hastal›klar›, akciger hastal›klar›, kan hastal›klar› olanlarda önemli avantaj sa¤lamaktad›r. Daha etkili oldu¤u için daha
büyük prostatlarda da PVP tedavisi imkan› sa¤lar.
Hangi hastalarda yeni nesil green light ile PVP
tedavisi uygundur?
Green Light Laser ile PVP’nin BPH tedavisinde etkili ve
emin bir yöntem oldu¤unu kan›tland›¤›ndan FDA (Amerikan
‹laç ve G›da Birli¤i) onay›n› alm›flt›r. Önemli olan t›bbi ve
etik de¤erlere ba¤l› kal›narak hastan›n gerçekten cerrahi bir
tedaviyi hak edip etmedi¤ine karar vermektir. Özellikle yafll›, baflka hastal›klar› olan ameliyatlar› baflka yöntemlerle risk
tafl›yan veya ameliyat olamayan baz› hastalar bu yöntemle
ameliyat olabilirler. Di¤er tedaviler yap›lm›fl ancak bir nedenle etkisiz olmufl hastalar ve baflka yöntemi istemeyen hastalara da yap›labilir.
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
22-23-24 HIPERBARIK
12/26/07
3:01 PM
Page 1
m tan› ve tedavi
Hiperbarik Oksijen (HBO)
tedavisi ve
kullan›m alanlar›
Hiperbarik Oksijen
tedavisi tüm
dünyada özellikle
1950 y›l›ndan
sonra yap›lm›fl
olan binlerce
çal›flma ile çeflitli
hastal›klarda
faydal› oldu¤u
bilimsel olarak
kan›tlanm›fl
modern bir tedavi
yöntemidir.
Uzm. Dr. Tuna Gümüfl
22
Hiperbarik Oksijen Tedavisi Bölümü
iperbarik oksijen tedavisi tamamen kapal› bir bas›nç odas›nda, 1 atmosferden (deniz
seviyesindeki atmosfer bas›nc›) daha yüksek bas›nç alt›nda, maske, endotrakeal tüp
veya bafll›kla aral›kl› olarak % 100 oksijen solutmak suretiyle uygulanan bir tedavi
yöntemidir. Tedavi tek veya birden fazla hastay› bar›nd›rabilen bas›nç odalar›nda yap›lmaktad›r. Tek kiflilik bas›nç odas›nda hasta oksijeni ortamdan da soluyabilir. Tedavinin dal›fl olarak adland›r›lan ortalama 10-15 dakika süren ilk safhas›nda kabin içi artan bas›nca
ba¤l› olarak genellikle kulaklar›nda hissedecekleri ve bundan korunmak için uygulamalar› gereken
çok basit teknikler hakk›nda bilgi verilir. Bas›nc odas›nda bulunan pencerelerle hastalar d›flardan gözlenebilmekte ve sözel olarakta tedaviyi uygulayan ve tedavi olanlar iletiflim sistemleri vas›tas›yla devaml› irtibata geçebilmektedir. Her yafltaki insanlar HBO tedavisi alabilirler. Hastalar pamuklu k›yafetlerle tedaviye al›n›rlar. Tedavinin ilk evresi kompresyondur, yani kabin bas›nc› yavaflça artar. S›cakl›k artmaya bafllar ve sonra rahat bir seviyeye ulafl›r. Hasta kulaklar›nda bir dolgunluk hisseder, fakat bu his geçicidir. Kabin içinde hasta uyayabilir, TV seyredebilir, müzik dinleyebilir. Tedavi bittikten sonra normal bas›nç yavaflça geri döner.
‹lk olarak 1662 y›l›nda tedavi için bas›nçl› hava kullan›lm›fl, 1775 y›l›nda oksijen bulunmufltur. Bas›nç
odalar› 1930’ lu y›llardan itibaren dekompresyon hastal›¤›na (vurgun hastal›¤›) yakalanan dalg›çlarda
kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Tüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de ilk defa 1970’ li y›llardan itibaren
Türk Silahl› Kuvvetleri bünyesinde sualt›nda görev yapan personelin olas› s›k›nt›lar›n› gidermek için
kullan›lmaya bafllam›flt›r.
Tüm dünyada özellikle 1950 y›l›ndan sonra yap›lm›fl olan binlerce çal›flma ile çeflitli hastal›klarda fay-
H
22-23-24 HIPERBARIK
12/26/07
3:01 PM
Page 2
madan koma ve ölüme kadar varan klinik tablolar ortaya ç›kabilir. Genellikle bafla¤r›s›, bulant›,
kusma, fluur bulan›kl›¤› ilk semptomlard›r. Kanlanmas› ve metabolizmas› dolay›s›yla oksijen ihtiyac› en fazla organlar olan kalp
ve beyin en çok etkilenir. Hemen
ortamdan ç›k›lmazsa koma hali
ve ölüm kaç›n›lmazd›r. ZehirlenHBO tedavisi 60-90-120 dakikal›k
mede kanda oksihemoglobinin
yerini alan karboksihemoglobiseanslar halinde olabilir. Gerekti¤inde
nin yar›lanma ömrü normal oda
günde 2 veya 3 kez tedavi uygulanabilir.
flartlar›nda 320 dakika iken 3
Etki elde etme süresi minimum 20-25
ATA bas›nc›nda HBO tedavisi
esnas›nda 22 dakikaya inmektesaattir. Baz› kronik hastal›klarda 100
dir.
seansa kadar uygulanabilir.
CO Zehirlenmesi olgular›nda
afla¤›da belirtilen durumlar oldu¤u zaman acil HBO tedavisi için
gerekli yerlerle irtibata geçilmelidir.
• COHb>%40 ise,
HBO tedavisi uygulanabilecek hastal›klar flunlard›r:
• Bilinç kayb› veya kendine gelmifl dahi olsa bilinç kayb›
1- Vurgun (Dekompresyon) Hastal›¤›
hikayesi mevcutsa
2- Arteryel gaz embolisi
• EKG de iskemik de¤ifliklikler varsa
3- Gazl› gangren
• Nörolojik bulgu varsa
4- Yumuflak doku iltihaplanmalar›(ciltalt›,kas,fasya)
CO zehirlenmesinde geç nörolojik sekeller zehirlenmeden y›llarca
5- Ezilme yaralanmalar›, kompartman sendromu
sonra bile ortaya ç›kabilir. HBO tedavisi alm›fl olan olgularda geç nö6- Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi, duman solunulmas›
rolojik sekel ç›kma olas›l›¤› tedavi almam›fl olan olgulara göre çok
7- Kronik di¤er tedavilere dirençli iyileflmeyen yaralar
daha azd›r.
8- Termal yan›klar
HBO tedavisi gerektirmeyen hafif zehirlenme olgular›nda normoba9- Radyasyona ba¤l› oluflmufl nekroz
rik flartlarda semptomlar kaybolana kadar 4-6 saat süre ile %100 ok10- Anoksik, hipoksik ensefalopati
sijen verilmelidir.
11- Ani iflitme kayb›
12- Ani görme kayb›(Retinal arter t›kanmas›na ba¤l›)
‹yileflmeyen yaralar
13- Kronik tedaviye dirençli kemik iltihaplar›
HBO tedavisi diyabetik ayak tedavisinde medikal tedaviye ek olarak
14- Beyin absesi
kullan›ld›¤› taktirde iyileflme ve major amputasyon oran›n› belirgin
15- Tutmama riski yüksek olan cilt greft ve flepleri
olarak azaltmaktad›r.
HBO tedavisi acil olarak en s›k karbonmonoksit zehirlenmesi ve deYara sa¤lam doku yap›lanmas›n›n devaml›l›¤›n›n bozulmas›d›r ve çokompresyon hastal›¤›nda, kronik vaka olarakta iyileflmeyen yaralarda
¤unlukla yap› eleman› ile beraberdir. Yaralanma mekanik, termal, fikullan›lmaktad›r.
ziksel, cerrahi veya kimyasal etkilerin sonucu olabilir. Herhangi bir
büyüklükteki yara hipoksiktir ve iyileflme oran› oksijene ba¤›ml›d›r.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi
Altta yatan sebep ne olursa olsun iyileflmeyen yaran›n ortak paydas›
Özellikle içinde bulundu¤umuz k›fl aylar›nda ›s›nmak için kulland›¤›hipoksidir. Bu doku oksijen çal›flmalar› ile do¤rulanm›flt›r. Yaran›n
m›z yak›tlar›n yanmas›n›n tam olmamas› sonucu ortaya ç›kan CO gakenar› ve belli bölgelerde cilt üzerinden k›smi oksijen bas›nc›n›n hem
z›n›n solunmas› sonucunda meydana gelen bir hastal›kt›r. Hayat› tehnormobarik ortamda hem de hiperbarik ortamda ölçülmesi ile yaran›n
dit edicidir. Bulgu ve semptomlar ortamda bulunan CO gaz›n›n yoiyileflme potansiyelinin belirlenmesi önemlidir.
¤unlu¤una ve maruz kal›nan süreye ba¤l›d›r. Bafla¤r›s›, bulant›, kusdal› oldu¤u bilimsel olarak kan›tlanm›fl
modern bir tedavi yöntemidir.
HBO tedavisi 60-90-120 dakikal›k seanslar halinde olabilir. Gerekti¤inde günde 2
veya 3 kez tedavi uygulanabilir. Etki elde
etme süresi minimum 20-25 saattir. Baz›
kronik hastal›klarda 100 seansa kadar uygulanabilir.
HBO tedavisi ile kandaki çözünmüfl oksijen miktar› 20 kata kadar artt›r›larak az
oksijenlenen dokular›n ihtiyac› karfl›lan›r.
Sadece oksijensiz ortamda üreme kapasitesi olan bakterilerin üremesi durdurulur.
Baz› antibiyotiklerin etkisini art›r›c› etkisi vard›r. Damarlar› büzerek ödemin azalmas›na yard›mc› olur. Karbonmonoksit
zehirlenmesinde hücre ölümünü önler hayat kurtar›c›d›r. Yara bölgesinde yeni damar oluflumunu ve ba¤ dokusu oluflumunu uyar›r.
23
22-23-24 HIPERBARIK
12/26/07
3:01 PM
Page 3
m tan› ve tedavi
tek tedavidir, mümkün olan en k›sa sürede uygulanmal›d›r.
Ani ‹flitme Kayb›
Tek veya her iki kulakta 72 saat içerisinde birbirini takip eden 3 frekansta 30 desibelden fazla iflitme kayb› meydana gelmesi durumuna
ani iflitme kayb› denir.
Efllik edebilecek semptomlar; ç›nlama, u¤ultu hissi, bulant›, kusma,
bafl dönmesidir. Rutin medikal tedaviye destek olarak HBO tedavisi
uygulanmas›n›n faydal› oldu¤u birçok bilimsel çal›flmada gösterilmifltir.‹lk 72 saatte HBO uygulanmas› en idealdir.
Arteryel gaz embolisi
Dalg›ç s›hhi aç›dan suyun alt›na inmeden
önce nas›lsa ç›k›fltada öyle olmal›d›r, aksi
durumlarda semptom ne olursa olsun
dekompresyon hastal›¤› olarak kabul
edilmeli ve hemen bas›nç odas› tedavisi
için gerekli yerlere irtibata geçilmelidir.
Yara iyileflmesinde oksijenin rolü flöyle özetlenebilir. Yaradaki hipoksi oksijen tedavisi ile düzeltilebilir,ki bu %40-100 oksijen 2.5
ATA çevre bas›nc›nda yap›labilir. Kronik iyileflmeyen yaralar›n hipoksik merkezini oksijenlendirmek için yüksek bas›nç gereklidir.
Normal perfüzyonlu bir bölgede inflamatuar reaksiyon olufltu¤u zaman hipoksi oluflabilir. 2 ATA da HBO tedavisinin bu durumda doku
oksijenasyonunu düzeltti¤i gösterilmifltir.
Doku hipoksisinin düzelmesi ile yara iyileflmesinde rol alan fibroblast
ve kollojenin üretimi artar. Yara iyileflmesi göstergelerinden olan
RNA/DNA oran› artar. Kandaki akyuvarlar›n yara yerinde zararl›
bakterileri öldürmesini stimüle eder. Yeni damar oluflumunu uyar›r.
Sonuç olarak HBO tedavisi kronik di¤er tedavilere dirençli yaralar›n
bakiminda özellikle de yaygin iskemik ülserlerde yararli bir tedavi
yöntemidir.
Vurgun (Dekompresyon) Hastal›¤›
Uygunsuz olarak satha ç›kan bas›nçl› hava solumufl olan dalg›çlar›n
dolafl›m sisteminde semptom oluflturacak kadar nitrojen baloncuklar›
oluflmas› ile meydana gelen tablodur. Dalg›ç s›hhi aç›dan suyun alt›na inmeden önce nas›lsa ç›k›fltada öyle olmal›d›r, aksi durumlarda
semptom ne olursa olsun dekompresyon hastal›¤› olarak kabul edilmeli ve hemen bas›nç odas› tedavisi için gerekli yerlere irtibata geçilmelidir.
HBO tedavisi dekompresyon hastal›¤› durumlar›nda hayat kurtar›c›
24
Dal›fl, mekanik ventilasyon, cerrahi sonras›, kateter konulmas› sonucunda oluflabilir.Acil HBO tedavisi gerektirir.
Gazl› gangren
Yayg›n doku hasar›na sebep olur, flok tablosu geliflebilir. Klostridyum
bakterisinin bir toksini etkendir. Etkilenmifl dokular›n ç›kar›lmas›, antibiyoterapi ve HBO tedavisi kombinasyonu en ideal yaklafl›md›r.
Anoksik, Hipoksik Ensefalopati
Oksijensiz kalm›fl beyin dokusunda damarlarda geniflleme ve ödem
geliflir. HBOnun anti-ödem etkisinden faydalanabilece¤inden çeflitli
yay›nlarda bahsedilmifltir. Kesinleflmifl bir HBO kullan›m› sebebi de¤ildir, rutin olarak kullan›lmamaktad›r.
Ani Görme Kayb›
Santral retinal arter t›kanmas›na ba¤l› olan görme kay›plar›nda ilk 6
saatte en etkilidir.
Kronik tedaviye dirençli kemik iltihaplar›
Cerrahi ve antibiyoterapiye dirençli olgularda ameliyat öncesi ve sonras› destek tedavisi olarak faydas› bilimsel çal›flmalarda gösterilmifltir.
Termal Yan›klar
Yan›k hastalar›n›n›n yerinden oynat›lmas› sak›ncal› olabilece¤i için
yayg›n kullan›ma girmemifltir. Bu olgularda HBO nun anti-ödem ve
anti-enfeksiyöz etkisinden faydalan›l›r.
HBO tedavisinin tek mutlak uygulanmamas› gereken durum tedavi
edilmemifl pnömotorakst›r(doku bütünlü¤ü bozulmufl akci¤er). Üst
solunum yolu enfeksiyonu, amfizem, röntgen filminde görülen semptomsuz pulmoner lezyonlar, toraks ve gö¤üs cerrahisi hikayesi, kontrolsüz yüksek atefl, gebelik, klostrofobi, nöbetli hastal›k durumlar›
ise HBO tedavisinin rölatif olarak uygulanmamas› gereken durumlar› olufltururlar.Bu durumlarda ilgili branfl doktorlar› ile fikir al›flverifli
yap›ld›ktan sonra tedavi edilip edilmeyece¤ine karar verilir.
25-26-27 HEMSIRELIK BAKIMI
12/26/07
3:03 PM
Page 1
m hemflirelik hizmetleri
Hemflirelik
bak›m›nda
Bir hemflirenin
en önemli
sorumlulu¤u
hastas›n›n
gereksinimlerine
uygun flekilde,
do¤ru teknikler
kullanarak ve
ça¤dafl bilimsel
veri ve
yaklafl›mlar
do¤rultusunda
bak›m vermektir.
kalite
Hemflire Büflra Çetmin
Hemflirelik Hizmetleri E¤itim Koordinatörü
ünümüzde bireyler ve toplumlar›n sa¤l›k beklentileri h›zla geliflmekte ve de¤iflmektedir. Giderek artan beklentilerin karfl›lanmas› için sa¤l›k hizmetlerinin en ön saflar›nda hekimlerle birlikte hizmet veren hemflirelere büyük görev düflmekte ve geleneksel rol ve sorumluluklar›n› gözden geçirmeleri gerekmektedir. Kuflkusuz, bir hemflirenin en önemli sorumlulu¤u hastas›n›n gereksinimlerine uygun flekilde, do¤ru teknikler kullanarak ve ça¤dafl bilimsel veri ve yaklafl›mlar
do¤rultusunda bak›m vermektir. Bu nedenle hemflirelik mesle¤i sa¤l›k hizmetlerinde bak›m›n
kalite güvencesi ile sunulmas›nda belirleyici konumdad›r.
Sa¤l›k alan›nda “kalite”, ‘hizmetlerin amaca uygunlu¤u ya da gereksinimleri karfl›lama derecesi’ olarak tan›mlanmaktad›r. Hasta bak›m›n›n kalitesini güvence alt›na almak üzere gelifltirilen hemflirelik hizmetleri felsefesi do¤rultusunda kalite hedefleri belirlenmektedir. Öngörülen hedeflere ulaflmak için bak›m standartlar›n›n belirlenmesi büyük önem tafl›maktad›r. Sa¤l›kta “standart” sözcü¤ü, ‘kaliteli sonuç verebilecek minimum özellik ve koflullara sahip durum veya uygulama’ anlam›nda kullan›lmaktad›r ve alt›na inilmemesi gereken hizmet düzeyini ifade eder.
G
Sa¤l›k hizmetlerinde kaliteyi sa¤layabilmek için afla¤›daki
flartlara uyabilmek gerekir:
•
•
•
•
•
•
Hemflire Büflra Çetmin
25
Her hizmet için ulafl›lmas› zorunlu olan standart düzeyi belirlemek
Her hizmet için standart olana ulaflman›n flartlar›n› sa¤lamak
Her hizmet için standart olana ulaflmay› baflarmak
Her hizmetin standartlara uygunlu¤unun devam›n› sürekli denetlemek
Her hizmet için standart olana ulaflt›ktan sonra o düzey alt›na inmemek
Yeni bilimsel veriler ›fl›¤›nda ve/veya kurumsal geliflme ve gereksinimlere göre
gerekti¤inde hizmet standartlar›n› yeniden belirlemek ve iyilefltirmek
• Hizmetle do¤rudan ilgili olsun olmas›n, tüm çal›flanlar›na kaliteli hizmetin flart›n›
oluflturan standartlar konusunda sürekli e¤itim olanaklar› sa¤lamak.
12/26/07
3:03 PM
Page 2
Sa¤l›k kurumlar›nda en yüksek
lenip gerekti¤inde de¤ifltirilmesi
standartlar›n olmas› gereken alanolarak tan›mlanmaktad›r. Kan›ta
lardan biri hemflirelik hizmetleridayal› uygulamalar hemflirelik uydir. Standartlar›n ça¤dafl t›bb›n bigulamalar›n›n bilimselleflmesini
limsel ve ahlaki ilkelerine göre besa¤lad›¤› gibi, harcanan bedele gölirlenmesi, hedeflenmesi ve sürekli
re en etkin sonuca ulafl›lmas›na da
iyilefltirilmesi, kaliteli hasta bak›olanak verir. Bilimsel olarak yaram›n›n olmazsa olmaz kofluludur.
r› gösterilmemifl uygulamalar kaHemflirelik bak›m›ndaki standartn›ta dayal› t›p kavram›na uymad›¤›
lar›n pek ço¤u hastalar›n bedensel,
için gereksiz kaynak israf› da önleruhsal ve toplumsal sorunlar›n›n
nir.
Sa¤l›k kurumlar›nda en yüksek standartlar›n
objektif ölçütlerle saptanmas›; t›bKan›ta dayal› t›p anlay›fl›, her tan›
olmas› gereken alanlardan biri hemflirelik
bi bak›ma ba¤l›l›k düzeylerinin
ve tedavi girifliminin bilimsel gehizmetleridir. Standartlar›n ça¤dafl
do¤ru ve önyarg›s›z biçimde belirrekçelerinin gösterilebilmesini gelenmesi ve her hasta için en iyi barektirdi¤i için, tüm sa¤l›k çal›flant›bb›n bilimsel ve ahlaki ilkelerine göre
k›m fleklinin kendi özgün sorunlalar›n› çal›flma arkadafllar› veya
belirlenmesi, hedeflenmesi ve sürekli
r›na göre ayr› ayr› planlanmas›, yehastalar›n›n yarars›z, haks›z ya da
iyilefltirilmesi, kaliteli hasta bak›m›n›n
rine getirilmesi ve denetimi ile iluygunsuz taleplerine karfl› da kogilidir. Gerçekten de kaliteli hasta
rur. Örne¤in kendi al›flkanl›klar›
olmazsa olmaz kofluludur.
bak›m› verilebilmesi için, hastalad›fl›nda bir nedene dayal› olmadan
r›n ba¤›ml›l›k düzeylerinin ‘hasta
belirli bir tedavi biçiminin uygulas›n›fland›rma yöntemi’ kullan›larak tespit edilmesi; her hastamas›nda ›srar eden bir ekip üyesi ya da faydas› olmayacak bir
n›n ne kadar ve ne tipte hemflirelik bak›m›na ihtiyac› oldu¤unun
giriflimin yap›lmas› için bask› yapan bir hasta veya yak›n› ile
dikkatle de¤erlendirilmesi ve en uygun bak›m› verebilmek için
karfl›laflan bir hemflire, bu istekleri bilimsel kan›tlara uygun olüzere kaç hemflire gerekti¤inin hesaplanmas› gereklidir.
mad›¤›n› ifade ederek nazikçe reddetme olana¤› bulur. KuflkuDünya Sa¤l›k Örgütü, 1990 y›l›nda tüm üye ülkelerinin sa¤l›k
suz bu davran›fl bilgi kadar kiflisel cesaret, olgunluk ve professistemlerinde hasta bak›m›n›n kalitesini güvence alt›na almak
yonelli¤e dayal› özgüven gerektirir ve ekip üyeleri ayn› profesiçin etkili mekanizmalar oluflturulmas›n› önermifltir. Bak›m
yonellikte de¤ilse çat›flma nedeni bile oluflturabilir. Ancak sa¤standartlar›n› güvenceye almak ve yükseltmek tüm sa¤l›k çal›l›k hizmetlerinin hem hastalar hem de çal›flanlar aç›s›ndan daflanlar›n›n görevidir.
ha iyiye gidebilmesi için her ekip üyesinin bu anlay›flta olmas›;
Kaliteli hemflirelik hizmetleri felsefesine dayanan bir yaklafl›m
yap›lanlar› sürekli bilimsel anlamda sorgulamas› ve iyilefltirbiçimi ile hasta/hemflire oran›n›n belirlenmesi, bak›m standartmeye gayret etmesi gerekir. Kaliteli sa¤l›k kurumlar›n› önemli
lar›n›n netlefltirilmesi ve hemflirelik uygulama talimatlar›n›n
bir fark› da bu noktada ortaya ç›kar: En kaliteli kurumlar çal›oluflturulmas› güvenli bak›m›n temelini oluflturur.
flanlar›n› yanl›fl, eksik, olumsuz sonuç veren ya da güncelli¤ini
Hemflirelik uygulamalar›n›n bilimsel kan›tlara dayal› olmas›;
yitirmifl tüm ilke ve uygulamalar› bildirmeleri ve daha iyiye nahasta bak›m› hizmetlerini kifli ve kurumlar›n keyfi isteklerine
s›l ulafl›labilece¤i konusunda fikir üretmeleri için özellikle teflb›rakmadan ulusal ve uluslararas› düzeyde standardize etmek,
vik ederler. Eski kal›plar›n ve mutlak otorite kurallar›n›n içine
bak›m kalitesini ve sonuçlar›n› iyilefltirmek, klinik uygulamahapsolmufl; soru ve önerilerden hofllanmayan; özelefltiri yaplarda fark yaratmak ve hemflire memnuniyetini artt›rmak gibi
mayan; yenilik ve de¤iflimden kaç›nan kurumlar ise zaman
sonuçlar aç›s›ndan çok önemlidir. ‘Kan›ta dayal› t›p’, tüm t›bbi
içinde güç ve varl›klar›n› kaybetmeye mahkumdur. Bu noktada
tan›, tedavi ve izlemlerin bilimsel araflt›rmalar›n gösterdi¤i
unutulmamas› gereken belki de en önemli nokta da, pek çok
do¤rultuda yap›lmas›; bilimsel dayana¤› olmayan uygulamalahastan›n dünyadaki t›bbi geliflmeleri izledi¤i ve bilimsel bulufl
r›n reddedilmesi demektir.
ve at›l›mlara ayak uydurabilen kurumlar› tercih eder hale geldiKan›ta dayal› t›p kavram›na uygun hemflirelik hizmetleri, bi¤idir. Dolay›s›yla ça¤›n›n gerisinde kalmak ve hastalar›n›n gülimsel kaynak ve araflt›rmalardan elde edilen kan›tlar ile konuvenini kaybetmemek isteyen her sa¤l›k kuruluflu, kaliteli ve kanun uzmanlar›n›n bilimsel görüflleri ›fl›¤›nda hastalara en iyi ban›ta dayal› olacak flekilde hizmetlerini yeniden yap›land›rmak
k›m hizmetinin belirlenmesi, uygulanmas›, ölçülmesi ve denetzorundad›r.
26
12/26/07
3:03 PM
Page 3
m hemflirelik hizmetleri
Kan›ta dayal› t›p hizmetlerinden beklenen
yararlar flunlard›r:
•
•
•
•
•
•
Kaliteli hasta bak›m› vermek
Klinik hizmetlerde mükemmelli¤e yönelmek
Bedele uygun yarar› sa¤lamak (bedel-etkin olmak)
Çal›flanlarda analitik düflünceyi gelifltirmek
Çal›flanlar› daha yetkili ve güçlü k›lmak
Çal›flanlar›n karar al›p sorumluluk üstlenebilme
yeteneklerini gelifltirmek
• Çal›flanlar› profesyonel olarak gelifltirmek
Günümüzde hemflirelikte en iyi kan›t›n nas›l elde edilece¤ine
iliflkin tart›flmalar sürmektedir. Hangi yöntemin mesleki soru
ve sorunlara çözüm getirebildi¤ine bak›larak elde edilen kan›tlar etkinlik, uygunluk ve uygulanabilirlik yönünden de¤erlendirilmelidir. ‹yi bir hemflire her okudu¤u bilimsel araflt›rman›n
sonucuna göre uygulama fleklini hemen de¤ifltirmek yerine; konuyla ilgili daha çok veriye ulaflmaya ve bir senteze varmaya
çal›flmal›d›r. Her yeni bilimsel araflt›rma sonucu ve yeni gelifltirilen yöntem elefltirel bir yaklafl›mla, bilim insan›na yak›flan
flüphecilikle ve önceki bilgi ve verilerle karfl›laflt›rmal› olarak
de¤erlendirilmeli ve ancak yarar›na inan›l›rsa benimsenmelidir.
Zaman içinde bir uygulama veya yöntemin olumsuz sonuçlar›
ortaya ç›kabilece¤i unutulmamal›; yeni yaklafl›mlar s›ras›nda
karfl›lafl›lan sorunlar hemen dikkate al›nmal› ve ilgili yetkili ve
27
kurumlara gecikmeden bildirilmelidir.
Sonuç olarak; hemflirelik bak›m›nda kalite felsefesine uyulmas› ça¤dafl t›p hizmetlerinin temel flart›d›r. Kaliteli hizmet için
sa¤l›k kurumlar› hemflirelik standartlar›n› netlefltirmeli; standartlar› hedefleyen ‘iyi bak›m k›lavuzlar›’ oluflturmal› ve ödün
vermeden uygulamal›d›r. Standartlar belirlenirken kan›ta dayal› t›p kavramlar›na uyulmal›d›r. Kan›ta dayal› uygulamalar, etkin ve kaliteli sa¤l›k bak›m hizmetlerinin güvencesidir. Hasta
bak›m› hizmetlerinin daha iyiye götürebilmesi için, hemflirelikte kan›ta dayal› hizmeti engelleyen nedenlerin ortadan kald›r›lmas› ve hemflirelerde sürekli e¤itim ve araflt›rma kültürünün
gelifltirilmesi gerekmektedir. Kan›ta dayal› uygulamay› baflarmak zor ancak imkans›z de¤ildir! Kan›ta dayal› uygulama bireysel çal›flma ile de¤il ancak ekip çal›flmas› ile baflar›labilir.
Yüksek kalite standartlar›n› hedefleyen sa¤l›k kurumlar›n›n
hastalara verilen her tan› ve tedavi hizmetini bilimsel kan›tlara
dayal› olarak savunabilmesi gereklidir. Hisar Intercontinental
Hospital tüm alanlarda oldu¤u gibi hemflirelik hizmetlerinde de
geliflmifl ülkelerde görülenlere denk olacak flekilde yüksek kalite standartlar› benimsemifltir ve uygulamaktad›r. Standartlar›m›z bilimsel veriler ›fl›¤›nda oluflturulmakta ve sürekli meslek
içi e¤itimlerle kalite gelifltirme çal›flmalar› yap›lmaktad›r. Dile¤imiz ülkemiz çap›nda hemflirelik hizmetlerini iyilefltirme çabalar›n›n artmas›yla, hem hastalara verilen bak›m›n düzeyinin
yükselmesi hem de hemflirelerin mesleklerini daha fazla tatmin
duyarak uygulayabilmeleridir.
28-29 COCUK SAGLIGI MERKEZI
12/26/07
3:05 PM
Page 1
m sa¤l›k ordumuzu tan›yal›m
Hisar Intercont›nental Hospital
Çocuk Sa¤l›¤› ve
Bebek sa¤l›¤›
hizmetimiz
bebekler do¤ar
do¤maz onlar›
uygun ekip ve
ekipman ile
karfl›lamak, varsa
solunum deste¤i
verme ile bafllar.
28
Hastal›klar› Bölümü
isar Intercontinental Hospital Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Bölümü, 0-17 yafl aral›¤›ndaki çocuklara koruyucu sa¤l›k hizmetleri ile birlikte, hastal›klar›n erken tan›
ve tedavisi hizmetlerini sunmaktad›r. Misyonumuz güncel t›bbi geliflmeleri takip
edip, hastalar›m›za sunmak, bilimsel araflt›rma yapmak veya araflt›rmalara katk›da
bulunmak, hasta ve yak›nlar›n›n bilgilendirilmesi ve e¤itimini yapmakt›r. Vizyonumuz ise ülkemizde çocuk sa¤l›¤› hizmetlerini zirveye tafl›yan hastane olmak ve bu alanda uluslararas› merkez haline gelmektir.
Hizmetlerimiz, çocuk uzmanlar› ve yan dallarda uzmanlaflm›fl ö¤retim elemanlar› taraf›ndan sunulmaktad›r. Bu hizmetlerin sunumu; çocuk acil poliklini¤i, çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› poliklini¤i, yan dal poliklinikleri (çocuk kardiyolojisi, çocuk nörolojisi, yenido¤an), çocuk cerrahisi poliklini¤i, çocuk ve ergen ruh sa¤l›¤› poliklini¤i, çocuk servisi, bebek odas›, yenido¤an yo¤un bak›m ünitesi, çocuk yo¤un bak›m ünitesi,
fleklinde organize edilmifltir. Ayr›ca bu hizmetler; ülkemizin en modern hastane alt yap›s› ve tan›
üniteleri (biyokimya, hematoloji ve mikrobiyoloji laboratuar›, radyoloji, patoloji, nükleer t›p vb.) ile desteklenmektedir.
Halen üç uzman hekimin çal›flt›¤› çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› bölümünde;
Uzm. Dr. Fazl› Y›lmazer 1989 y›l›nda Karadeniz Teknik Üniversitesi T›p Fakültesi’nden mezun olmufl; 1996 y›l›nda Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi’nde çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› uzman› ünvan›n› kazanm›flt›r.
Uzm. Dr. Tamer Ünver 1996 y›l›nda Cerrahpafla T›p Fakültesi’nden mezun olmufl; 2001 y›l›nda Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi’nde çocuk sa¤l›¤› ve
hastal›klar› uzman› ünvan›n› kazanm›flt›r, 2004 y›l›nda ayn› fakültede yenido¤an yo¤un bak›m üst ihtisas›n› tamamlam›flt›r.
Uzm. Dr. ‹zlem Göçmen 1999 y›l›nda ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi’nden
mezun olmufl; 2005 y›l›nda Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi’nde çocuk
sa¤l›¤› ve hastal›klar› uzman› ünvan›n› kazanm›flt›r.
Prof. Dr. Emin Ünüvar, 1987 ‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi
mezun olmufl, 1992 y›l›nda ayn› fakülteden Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar›’nda
uzmanl›¤›n› yapm›flt›r. 2001 tarihinde Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Ana Bilim Dal›ndan Doçent ve 2007 tarihinde ‹stanbul T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤›
ve Hastal›klar› Anabilim Dal› Baflkanl›¤›ndan Profesör ünvan› alm›flt›r.
Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Bölümü’nde yan dal poliklini¤inde hizmet veren
H
28-29 COCUK SAGLIGI MERKEZI
12/26/07
3:05 PM
Page 2
çocuk nörolo¤u Prof. Dr. Dilflad
Türkdo¤an 1986 y›l›nda ‹stanbul
Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi’den mezun olmufl; 1990 y›l›nda ayn› fakülteden çocuk sa¤l›¤›
ve hastal›klar› uzman› ünvan›n›
kazanm›flt›r ve çocuk nörolojisi
üst ihtisas›n› tamamlam›flt›r,
1998 y›l›nda ‹stanbul T›p Fakültesinde doçent, 2004 y›l›nda Marmara Üniversitesi Nörolojik Bilimler Enstitüsü’nde profesör olmufltur.
Çocuk kardiolo¤u Uzm. Dr. Yal›m Yalç›n 1990 Y›l›nda ‹stanbul
Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesinden mezun olmufl; 1994 y›l›nda New York’ da Long Island College Hospital’dan çocuk sa¤l›¤›
ve hastal›klar› uzman› ünvan›n› kazanm›flt›r, 1997 y›l›nda New
York North Share University Hospital’da çocuk kardiolojisi üst ihtisas›n› tamamlam›flt›r.
Çocuklar›m›za en iyi sa¤l›k hizmetini verebilmek için çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› bölümü ile beraber çal›flan; çocuk cerrahisi bölümünden Doç. Dr. Salih Somuncu 1990 y›l›nda Gazi Üniversitesi
T›p Fakültesi’nden mezun olmufl; 1996 y›l›nda Ondokuz May›s
Üniversitesi T›p Fakültesi’nde çocuk cerrahisi uzman› ünvan›n›
kazanm›flt›r, 2006 y›l›nda K›r›kkale Üniversitesi T›p Fakültesi’nde
doçent olmufltur. Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi bölümünde
0-17 yafl aras›, yenido¤an dönemi dahil tüm çocukluk yafl grubu
hastalar›n bafl-boyun, solunum sistemi, sindirim sistemi ve boflalt›m sistemi cerrahi hastal›klar› tedavi edilmektedir.
HIH Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Bölümü’nde görev alan di¤er
üyeler, pediatri hemfliresi Ifl›l Karaçay›r ve Meral Güngör, yenido¤an yo¤un bak›m ve bebek hemfliresi Miyase Gül Tanr›verdi,
Nurcan Otu, Nurgül Çanta, Kezban Öztürk, Ça¤layan Say›n,
Sonnur Uzun ve Mevlüde Uzdemir, hasta kabul görevlileri Sevgi
Aydo¤an ve Fatma Ayd›n’d›r.
Çocuk Acil Poliklini¤i’nde 24 saat acil problemi olan hastalara
hizmet verilmektedir. Bu bölümde çocuk hastal›klar›n acil sorunlar›, gerektikçe ilgili bölümlerin deste¤i de al›narak çözümlenmektedir.
Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Poliklini¤i’nde sa¤lam çocuk izlemi,
afl›lama, taramalar (fenilketonüri, hipotiroidi, do¤ufltan kalça ç›k›kl›¤›) ve beslenme düzenlemesi yap›lmakta, ayr›ca günlük hastal›klar›n tan›, takip ve tedavisi yürütülmektedir.
Çocuk Servisi’nde çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› bölümünde muayene ve tetkikleri sonucunda yat›r›larak tedavi edilmesine karar verilen hastalar, müstakil odalarda annesi refakatinde yat›r›larak tedavi edilirler. Bu çocuklar›m›z›n hemflirelik hizmetleri çocuk konusunda yetifltirilmifl elemanlar taraf›ndan verilir. Takip eden uzman
hekim d›fl›nda servis hekimleri
de tedaviye yard›mc› olurlar.
Bebek sa¤l›¤› hizmetimiz bebekler do¤ar do¤maz onlar› uygun
ekip ve ekipman ile karfl›lamak,
varsa solunum deste¤i verme ile
bafllar. Her do¤umda bir çocuk
sa¤l›¤› ve hastal›klar› uzman› ve
bebek hemfliresi bebe¤i karfl›lar.
Hastanemizde, tüm anneler bebeklerini emzirmeye teflvik edilmektedirler. Bunun için bebek hemflireleri annelere anne sütü ve önemi, gö¤üs bak›m›, emzirme pozisyonlar›, bebek bak›m› konusunda
e¤itim vermektedirler. Anne ve bebek do¤um an›ndan itibaren 24
saat ayn› odada kal›r. Bebek, anne kuca¤›na verilip, onun ›s›s›, kokusu ve sütü ile tan›flt›r›l›r.
Her bebek do¤um an›nda bir çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar› uzman›
taraf›ndan de¤erlendirilir. Hastanede kal›nan günlerde bu kontroller tekrar edilir ve son olarak taburcu olurken bebek muayenesi yap›larak anneye gerekli bilgi ve e¤itimler verilir.
Yenido¤an Yo¤un Bak›m Ünitesi'nde; uzman bir kadronun gözetiminde, en modern cihazlar›n deste¤inde, güncel yenido¤an yo¤un
bak›m prensipleriyle bebeklerimizi tedavi ederek normal do¤an
yafl›tlar› gibi sa¤l›kl› olarak yaflama haz›rlamaktay›z. Ünitemizde 6
adet küvöz, 2 adet aç›k müdahale yata¤›, 2 adet solunum cihaz›na
sahip tam donan›ml› transport küvözü, 4 adet ventilatör, 5 adet
seyyar fototerapi cihaz›, 8 adet tüm yaflamsal fonksiyonlar›n izlenebildi¤i monitör, 8 adet hastabafl› oksijen, kuru hava ve aspirasyon sistemi mevcuttur. Ünitemize di¤er hastanelerden de bebek
kabul edilmektedir. Di¤er hastaneden al›nan hasta bebek için transport (nakil) s›ras›nda yo¤un bak›m ortam› ekipte bulunan 1 çocuk
sa¤l›¤› ve hastal›klar› uzman› ve 2 hemflire taraf›ndan sa¤lanabilmektedir. Transport ekibimiz 24 saat hizmet vermektedir.
Ünitemizde, bebeklerimiz için gerekli olan tüm tedaviler en h›zl›
flekilde yap›lmakta, ailelerimiz tedavi sürecinin her aflamas›nda
bilgilendirilmektedir. Yo¤un bak›m yat›fl› süresince ailelerimizin
bebekleri ile zaman geçirmeleri sa¤lanarak, küçük yavrular›m›z›n
t›bbi deste¤in yan› s›ra anne baba flefkatini de hissetmeleri sa¤lanmaktad›r.
Zehirlenme, kaza, ameliyat veya a¤›r hastal›k nedeniyle yo¤un bak›m tedavisi ihtiyac› olan süt çocu¤u ve çocukluk ça¤› yo¤un bak›m hizmetleri; 20 yatakl› genel yo¤un bak›m ünitesi içindeki tek
hastal›k özel yo¤un bak›m odalar›nda verilmektedir.
Hisar Intercontinental Hospital Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Bölümü; gelece¤imizin teminat› olan çocuklar›m›za kaliteli bir hizmet sunarak sa¤l›kl› bireyler olarak yetiflkin döneme ulaflmas›n›
amaçlamaktad›r.
29
30-31-32-34 HIH BILGISAYAR
12/27/07
10:43 AM
Page 1
m teknoloji
Bilgisayarl›
Bu yaz›m›zda
gerek
hastalar›m›z›n
en iyi hizmeti
almas›, gerekse
hastalar›m›z›n
yan› s›ra
kurumumuz ve
çal›flanlar›m›z›n
da haklar›n›n
korunmas› için
titizlikle kullan›lan
bilgisayar sistem
ve teknolojilerimiz
hakk›nda bilgi
verilecektir.
kontrol
sistemleri
Ali K›z›l›rmak
HIH Bilgisayar Teknolojileri Bölümü Baflkan›
a¤›m›zda bilgisayar teknolojilerinin sa¤lad›¤› bilgi edinme, iletme ve depolama olanaklar› ile, tan› ve tedavi süreçlerinde yer almalar›n› sa¤layan özellikleri, modern sa¤l›k kurumlar›n›n yap›lanmas› içinde çok özel bir konuma gelmelerini sa¤lam›flt›r. Hisar Intercontinental Hospital, bu önemli gerçe¤i dikkate alarak, kurumsal yap›lanmas›n› bafl›ndan itibaren en son bilgisayar teknolojileri ile bütünlefltirerek planlam›flt›r. Bu yaz›da gerek hastalar›m›z›n en iyi hizmeti almas›, gerekse hastalar›m›z›n yan› s›ra kurumumuz ve çal›flanlar›m›z›n da
haklar›n›n korunmas› için titizlikle kullan›lan bilgisayar sistem ve teknolojilerimiz hakk›nda bilgi verilecektir.
C
Ali K›z›l›rmak
30
12/27/07
10:43 AM
Page 2
Hastanemizin teknik alt yap›s› ve otomasyon sistemi modern teknolojinin en üst seviyesinde olacak
flekilde projelendirilmifl ve uygulamaya konulmufltur. Hisar Intercontinental Hospital aç›lmadan çok önce,
Hastane Yönetim Kurulu’nun ald›¤› kararlar gere¤i, en iyi sa¤l›k hizmetini verebilmek için gereken
fiziki koflullar ve hastane donan›m› konusunda çal›flmalar bafllat›lm›flt›r.
Hastanemizin teknik alt yap›s› ve otomasyon sistemi modern teknolojinin en üst seviyesinde olacak flekilde projelendirilmifl ve uygulamaya
konulmufltur. Hisar Intercontinental Hospital aç›lmadan çok önce,
Hastane Yönetim Kurulu’nun ald›¤› kararlar gere¤i, en iyi sa¤l›k hizmetini verebilmek için gereken fiziki koflullar ve hastane donan›m› konusunda çal›flmalar bafllat›lm›flt›r. Sa¤l›kta ulusal olanlar›n yan› s›ra,
uluslararas› kalite ve üstün hizmet standartlar›na ulaflmak hedeflenmifl;
bu amaçla uluslararas› akreditasyon kurulufllar›n›n bir hastaneye yeterlilik belgesi vermek için arad›¤› flartlar saptanarak, o flartlar›n gere¤inin yerine getirilmesi planlanm›flt›r. Hastanemizin üstlendi¤i görev anlam›na gelen “misyon” ve ufkundaki hedefi anlam›na gelen “vizyon”
kavramlar› tan›mlanm›flt›r. Misyonumuz “mükemmel hasta memnuniyeti”, vizyonumuz “referans hastane olmak” olarak belirlenmifltir.
Misyon ve vizyonumuza ulaflabilmemiz için; hasta, hasta yak›nlar› ve
sa¤l›k çal›flanlar›n›n do¤ru, zaman›nda ve yeterli bilgilerle donanmalar›; hasta kay›tlar›n›n eksiksiz biçimde ve bilgilerin sakl›l›¤› ilkesine
uyularak tutulmas›; verilen her hizmetin anl›k olarak izlenmesi ve gerekti¤inde denetlenmesi; tan›sal inceleme sonuçlar›n›n ilgili birimler
aras›nda h›zla paylafl›lmas› ve tedavi uygulamalar›na ait hata pay›n›n
en aza indirilmesi gerekti¤inden, de¤iflik bilgisayar sistemlerinden oluflan hastane Bilgi ‹flletim Sistemi’ne özel önem verilmifltir. Hisar Intercontinental Hospital Bilgisayar Teknolojileri Bölümü, Hastanemizin
misyon ve vizyonunu gerçeklefltirmesinde tafl›d›¤› sorumlulu¤un bilinci içinde çal›flmalar›na hasta kabulünden uzun zaman önce, henüz bina inflaat aflamas›ndayken bafllam›flt›r. Bu çal›flmalar›n sonunda Hastanemiz henüz proje aflamas›nda iken yap›sal kablolama çal›flmalar›
CAT6 F tipi olarak projelendirilmifltir. Kablo sonland›rmalar› her kullan›c›n›n haberleflme ve iletiflim ihtiyac›n› tam olarak karfl›layacak flekilde düzenlenmifltir.
“Haberleflme a¤›” olarak düflünülebilecek “network” sistemi, her katta
gigabit kapasitesinde ayr› birer kenar “switch” içermekte olup, fiber
optik kablolarla veri toplama merkezimizdeki ana omurga switch birimine ba¤l›d›r. Hastanemizin network yap›s›, “gigabit” düzeyinde veri
biriktirme kapasitesinde tasarlanm›flt›r. Hisar Intercontinental Hospital
Türkiye’de gigabit düzeyinde bilgi a¤› olan ilk hastanedir. Böylece
hastanemizde çok h›zl› ve modern teknolojiye sahip teknik bir veri toplama ve aktarma alt yap›s› oluflturulmufltur.
Hastanemizde hastalar›m›za verilen hizmet, ilk kay›tlar› ile bafllamakta ve gerek tan›sal incelemeler, gerekse uygulanan tedavi ve takiplere
ait kay›tlar özenle tutulmaktad›r. Kay›tlar›n do¤rulu¤u; sonradan yap›labilecek tahriflerden ve d›flar›dan kiflilerin kötü niyetli olabilecek bilgi edinme ve/veya de¤ifltirme giriflimlerinden korunmalar› ile sa¤lanabilece¤inden, bu konularda özel önemler al›nm›flt›r. Hastalar›m›za ait
bilgilerin sakl› tutulmalar› ve hekimleri d›fl›nda kifliler taraf›ndan ö¤renilmemeleri konusunda gereken sayg› gösterilmekte ve bu amaçla her
kullan›c›n›n ancak kendi flifresi ile sisteme girmesine ve yaln›zca yetkili oldu¤u kadar bilgiye ulaflmas›na olanak verilmektedir.
31
12/27/07
10:43 AM
Page 3
m teknoloji
PACS sistemi bütün radyolojik görüntülerin digital ortamda
muhafaza edilmesine ve çok daha iyi analiz edilebilmesine
imkan vermektedir. PACS sayesinde hastalar›m›z›n bütün
radyolojik görüntü ve raporlar› dijital ortamda saklanmakta
ve ilgili kiflilere iletilmektedir.
Hastanemizde kullan›lan entegre enformasyon sistemiyle, her hastam›z için dijital ortamda özgün birer dosya oluflturulmakta, böylece ihtiyaç duyulan multidisipliner bak›m daha h›zl› ve etkin olarak verilebilmektedir.
Hemen her bilgisayar istasyonunda ulusal ve uluslararas› t›bbi bilgi sitelerine eriflime olanak veren ‹nternet ba¤lant›s› da olup, ihtiyaç duyuldu¤unda hastalar›m›z için güncel bilimsel araflt›rmalardan yararlan›lmas›n› sa¤lamaktad›r. Yap›lan yeni de¤ifliklikle hasta odalar› da dahil
olmak üzere Hastanemizin her yerinden kablosuz olarak internete ulafl›labilir hale gelinmifltir. Hastalar›m›z ve yak›nlar›, ‹nternet arac›l›¤›yla Hastanemiz web sitesine ulaflabildikleri gibi, isterlerse do¤rudan e
mail ile hekimleri ve di¤er
yetkililerle haberleflebilmektedir.
Hastanemizde ‹nternete eriflim kadar ‹ntranet varl›¤› da
önemsenmifl; çal›flanlar›m›z›n birbirleriyle k›sa sürede
ve hem etkin, hem de ekonomik biçimde iletiflim içinde olmalar›n› sa¤layan ‹ntranet ile gereksiz toplant›
zaman› kay›plar› en aza indirilmek istenmifltir.
Hastanemizin teknolojik altyap›s›, çevresel duyarl›l›¤›32
m›z›n ifadesi olarak, “ka¤›ts›z ve filmsiz ortam” hedefine uygun olarak
tasarlanm›flt›r. Bu konuda kullan›lan sistem, “Resim Arflivleyen ‹letiflim Sistemi” anlam›na gelen 4 ‹ngilizce sözcü¤ün (“Picture Archiving
Communication System”) bafl harflerinden oluflan PACS k›saltmas› ile
ifade edilmektedir. PACS sistemimiz, DICOM olarak bilinen ifl ak›fl
format› ile ana bilgisayar a¤›na ba¤l›d›r. (DICOM; “T›pta Dijitalize
Görüntüleme ve ‹letiflim” anlam›na gelen, ‹ngilizce “Digital Imaging
and Communication in Medicine” teriminin baz› harflerinden türetilmifl bir k›saltmad›r). PACS sistemi bütün radyolojik görüntülerin digital ortamda muhafaza edilmesine ve çok daha iyi analiz edilebilmesine imkan vermektedir. PACS sayesinde hastalar›m›z›n bütün radyolojik görüntü ve raporlar› dijital ortamda saklanmakta ve ilgili kiflilere
iletilmektedir. Bir film çektiren ya da baflka bir radyolojik ifllem geçiren bir hastaya ait görüntüler ifllemden hemen sonra tetkiki isteyen hekimin çal›flma masas›ndaki bilgisayar ekran›na iletilebilmektedir. Acil
durumlarda kendilerine ait ayr› ekranlarda ayn› görüntülere ayn› anda
bakan Radyoloji Uzmanlar› ile hastalardan sorumlu klinisyen hekimler hastan›n durumunu telefon arac›l›¤›yla görüflerek görüntülere ait rapor bile yaz›lmadan h›zla tan›ya varabilmektedir. Radyolojik görüntü
saklama sistemimiz, 5 terabit düzeyindeki kapasitesiyle verilerin 20 y›l
boyunca korunmas›na olanak vermekte ve bu sayede ihtiyaç duyuldu¤unda hastan›n eski bilgilerine kolayl›kla ulafl›labilmektedir. (Bir terabit, bir gigabit ile k›yasland›¤›nda, 1000 kat daha büyük veri kapasitesi demektir).
Hisar Intercontinental Hospital bünyesindeki ameliyathanelerde, yenido¤an dahil olmak üzere Yo¤un Bak›m ünitelerinde, uyanma odalar›nda ve di¤er birçok noktada bulunan hasta-bafl› monitörlerinden yap›lan
takipler, Hastane Bilgi ‹fllem Sistemi’ne de kaydedilmektedir. Böylece, söz konusu veriler hastane bilgisayar a¤›nda efl zamanl› takip edilebildi¤i gibi, yetkili kiflilerce ‹nternet üzerinden dünyan›n herhangi bir
noktas›ndan da görülebilmektedir. Türkiye’de, içindeki bütün hastabafl› monitörlerinin bilgisayar a¤›na ba¤l› oldu¤u ilk hastane olmam›z,
Hisar Intercontinental Hospital Bilgisayar Teknolojileri Bölümü olarak
gurur duydu¤umuz bir di¤er baflar›m›zd›r.
Ameliyathanelerimizde büyük, LCD özelli¤inde, yüksek çözünürlüklü
(5 megapiksel) ve ameliyathaneler için özel dizayn edilmifl ekranlar
bulunmaktad›r. Ameliyat› yapan ekibe, hastaya ait radyolojik görüntüler ile Hasta Takip Sistemi verilerini eflzamanl› olarak izleme olana¤›
veren bu özel sistemle yine Türkiye’de bir ilki gerçeklefltirmifl olman›n
sevincini duyuyoruz.
Hastanemizde kablosuz olarak hasta takibi (telemetri) yap›labilmekte
ve bütün odalar kapsama alan› içinde yer almaktad›r. Böylelikle hastalar›m›z hastane içerisinde rahatça istedikleri yerlere giderken önemli
t›bbi verileri izlenmeye devam edilmektedir. Hisar Intercontinental
Hospital, kablosuz hasta verisi kapsama alan›n›n geniflli¤i aç›s›ndan
Türkiye’nin en büyük sistemine sahiptir.
Hastanemiz bünyesindeki EKG, Eforlu EKG, Holter ve hasta-bafl› mo-
12/27/07
10:43 AM
Page 4
nitörlerinden sa¤lanan bütün veriler bir noktada depolanabilinip,
analiz edilebilmektedir. Bu sayede gerekti¤inde bir hastan›n geriye dönük EKG bilgilerine h›zl› bir
flekilde ulaflmak mümkündür.
EKG yönetim sistemi ve proje
kapsam›ndaki cihazlar›n özellikleri olarak da Türkiye de bir ilki gerçeklefltirmifl durumday›z.
Kad›n Do¤um Bölümü’nde hastalar›m›z›n hizmetine sunulan fetal monitörler ile anne karn›ndaki bebeklerin do¤um an›na kadar olan seyirleri detayl› olarak izlenip, kaydedilmekte; ayr›ca poliklinikte, do¤umhanede veya hasta odalar›nda bulunan gebelere ait veriler ana Hastane
Bilgi Sistemine aktar›lmaktad›r. Fetal Monitör Sistemi ile takip edilen
gebeliklerde sorunlar›n geç fark edilmesi engellenerek, erken tedavi
olana¤› yakalanmaktad›r. Böylece hem anne, hem de bebeklerin sa¤l›¤› için önlem al›nm›fl olunmaktad›r. Sistemin özelli¤i, bir hastan›n ilk
baflvurusundan bafllayarak do¤um sonuna kadar olan tüm klinik bilgilerinin kaydedilmesini, uzun y›llar saklanmas›n› ve istendi¤inde yeniden geriye dönük olarak incelenerek herhangi bir müdahale gerekti¤inde bilgilere kolay eriflilmesini sa¤lamas›d›r. Son model fetal monitörler ile istendi¤inde hem ikiz hem de üçüz gebeliklerin takibi mümkün
olacakt›r.
Hastanemiz Bilgi ‹flletim Sistemi’nin en önemli ö¤elerinden biri, güvenli ilaç uygulamalar›na imkan veren Pyxis ilaç yönetim sistemidir.
Bu sistem sayesinde tüm sa¤l›k kurumlar›nda karfl›lafl›labilen ve dikkatsizlik, yetersiz deneyim ve okunaks›z yaz› gibi nedenlerden kaynaklanan ilaç hatalar›n›n en aza indirilmesi ile hasta güvenli¤inin art›r›lmas›, hemflirelerimizin idari ifllerini azaltarak hasta bak›m›na ay›rd›klar› zaman›n artt›r›lmas› ve eczac›lar›m›z›n idari yüklerini azalt›p
klinik rollerini öne ç›kararak hekimlere daha fazla yard›m etme olana¤› bulmalar› hedeflenmektedir. Pyxis sistemi ile bir hastada kullan›lan
bütün ilaçlar›n ayr›nt›l› olarak analizi yap›labilmekte; yanl›fl ilaç, zamanlama veya doz uygulamalar›nda oluflan uyar›lar ile hatalar azalt›lmaktad›r. ‹laç yönetim sistemine ba¤l› olarak Hastanemiz içerisinde
dolaflan bir robot olmas› da tasarlanm›flt›r. Hastay› kap›da karfl›layacak
olan robot, ona efllik edecek ve ilaç saatini hat›rlatarak ilac›n› verecektir.
Hastanemizin sa¤l›kla ilgili ulusal ve uluslararas› yüksek kalite standartlar›na uygun olma hedefi, sürekli kalite iyilefltirme çal›flmalar›na
a¤›rl›k vermesine yol açm›flt›r. Bu amaçla hizmet veren Kalite Koordinatörlü¤ümüz öncülü¤ünde, tüm süreçlerimizi kapsayan çok say›da
politika, prosedür, görev tan›m› ve form gelifltirilmifl olup, tümüne ait
elektronik kay›tlar bilgisayar veri sistemimiz içinde baflvuru kayna¤›
olarak çal›flanlar›m›z›n eriflimine aç›kt›r. Böylece her konuda çal›flanlar›m›z›n kurumun hedef ve politikalar›n› kolayl›kla izlemesine ve karfl›laflt›klar› her durumda yapmalar› gereken eylem ve görevleri hat›rla-
malar›na olanak verilmifltir. Ayr›ca kalite gelifltirme faaliyetlerinde
çok önemli yeri olan hasta flikayetleri, memnuniyet anketleri ve
olay bildirimlerinin de takibi yine
elektronik ortamda etkili biçimde
yap›lmaktad›r. Bütün hasta verileri depolanabilip, geriye dönük olarak tekrar analiz edilebilmektedir
ve bu kendimizi denetleyerek hizmet kalitemizi sürekli gelifltirebilmemizin en önemli yollar›ndan biridir.
Hastanemizde yürütülen bak›m ve onar›m çal›flmalar› da bilgisayar iflletim sistemi içinde yer alan özel yönetim sistemi ile izlenmekte; bütün donan›mlar›n ar›za, bak›m ve kalibrasyonlar› ile maliyetleri efl zamanl› olarak incelenebilmektedir.
Hastanemizin sa¤l›k e¤itimine verdi¤i de¤er ve bu alanda görev üstlenmek karar› do¤rultusunda, 178 kiflilik ve amfi-tiyatro tarz›nda bir konferans salonu düzenlenmifl ve bilgisayar destekli görsel-iflitsel e¤itim
ve sunum araçlar› ile tamamlanm›fl bulunmaktad›r. Salonumuzda video konferans sistemi altyap›s› olup, ilk planda Hastanemiz içinde yap›lan sunumlar›n naklen yay›n› amac›yla kullan›lmas›; k›sa süre içinde
de ülkemizdeki veya di¤er ülkelerdeki ilgili merkezlerle an›nda online
ba¤lant› kurularak tele-t›p çal›flmalar› yap›lmas› planlanm›flt›r.
Bütün ameliyathanelerimizde konferans salonumuzla do¤rudan ba¤lant›l› yüksek çözünürlüklü teleskopik kameralar kullan›lmakta ve elde olunan görüntüler konferans salonundan izlenebilmektedir. Bu ba¤lant›lar sayesinde ameliyathanelerimizde yap›lan ve t›pta yeni bir geliflmeyi yans›tan giriflimler, hasta ve/veya yasal vasisinin izniyle ancak
kimli¤i sakl› tutularak, seçilmifl sa¤l›k çal›flanlar›n›n e¤itimi amac›yla
seyrettirilebilir. Konferans salonumuzun özel internet ba¤lant›lar› sayesinde yak›nda ayn› ameliyat görüntüleri ve di¤er e¤itsel yay›n ve
toplant›lar›m›z dünyan›n pek çok yerinden izlenebilir hale gelecektir.
Söz konusu görüntüler ayr›ca Hastane Bilgi ‹fllem Sistemi içinde de
depolanmaktad›r.
Özetle, Hisar Intercontinental Hospital Bilgisayar Teknolojileri Bölümü olarak, Türkiye’nin en büyük haf›za kapasitesine sahip iletiflim a¤›n› içeren Hastane ‹flletim Sistemi’ni kuran ve sürdüren ekip olmaktan
çok mutluyuz. Gelece¤i öngörerek, kablosuz olarak hasta izleyebilecek; sadece ülkemizle de¤il, tüm dünya ile bilgi al›fl veriflinde bulunabilecek ve uzun y›llar veri saklayabilecek flekilde tasarlanan sistemimiz, içerdi¤i pek çok alt ö¤e ile mükemmel hasta memnuniyeti sa¤lamak ve uluslararas› referans hastane olmak hedeflerimize adanm›flt›r.
Ancak her sa¤l›k sisteminde oldu¤u gibi, bilgi iflletim sistemlerinde de
etik ilkelere ba¤l›l›k, do¤ru sonuçlara var›labilmesinin temel flart›d›r.
Bu nedenle Hastanemiz, sahip oldu¤u bilgi a¤›n›n üstün teknik niteliklerinden ötede, baflta hastalar›m›z ve çal›flanlar›m›z olmak üzere insanl›¤a sayg›m›z› yans›tan uygulama ilkeleri ile fark›n› göstermeyi amaçlamaktad›r.
33
34 EGITIM HABERLERI
m
12/27/07
3:04 PM
Page 1
hisar gündem
sa¤l›k e¤itimi ve taramas› çal›flmalar›m›z
Diyabet Haftas›
Obezite ve Tedavisi
Özellikle son 20 y›lda, bütün dünyada h›zla
artan ve bir salg›n hastal›k gibi yay›lan obezite tedavi edilebilir bir sa¤l›k sorunudur.
Ülkemizde kad›n nüfusumuzun yaklafl›k üçte biri, erkek nüfusumuzun da yaklafl›k beflte
biri obez, yani fliflmand›r. Hastanemiz Obezite Klini¤i mensuplar›ndan Uzm. Dr. Yavuz
Furuncuo¤lu ve Diyetisyen Gülin Öztürk 24
Ekim ve 31 Ekim 2007 tarihlerinde düzenlenen toplant›larda obezite ile ilgili bilgi verdiler, kat›l›mc›lar›n sorular›n› yan›tlad›lar.
13 Kas›m 2007 tarihinde Hisar Intercontinental Hospital ve Diyabet Vakf›’n›n ortaklafla
düzenledi¤i toplant›da diyabet hastal›¤› konufluldu. Doç. Dr. Salih Somuncu’nun moderatörlü¤ünde halka yönelik yap›lan e¤itim toplant›s›na Prof. Dr. Selçuk Bakt›ro¤lu, Uzm.
Dr. Yavuz Furuncuo¤lu, Doç. Dr. Murat Gençbay, Opr. Dr. Faruk Ero¤lu ve Diyabet
Vakf› yetkilisi Uzm. Dr. Neslihan Ayd›n kat›ld›.
Diyabet hastal›¤› ile ilgili merak edilen konular›n konufluldu¤u toplant›da izleyicilerden
gelen sorular uzmanlar taraf›ndan yan›tland›.
Nükleer T›p
7 Kas›m 2007 tarihinde hastanemiz toplant› salonunda düzenlenen “Nükleer T›p Tekniklerinin Tan›sal Yeri” konulu toplant›da Uzm. Dr.
Saadet Atay Rosenthal son geliflmelerle ilgili
kat›l›mc›lara bilgi verdi.
Rahim A¤z› Kanseri A¤›z ve Difl Sa¤l›¤›
21 Kas›m 2007 tarihinde düzenlenen
ve HPV Afl›s›
“A¤›z ve Difl Sa¤l›¤›” konulu toplant›da
14 Kas›m 2007 tarihinde Hisar Intercontinantal Hospital’da düzenlenen halka
aç›k toplant›da “Rahim a¤z› (Serviks)
Kanseri ve HPV Afl›s›n›n Koruyuculu¤u” ile ilgili bilgi veren Opr. Dr. Filiz
Topuz dinleyicilerin sorular›n› yan›tlad›.
Dr. Topuz, rahim kanserinin en önemli
nedenlerinin bafl›nda
gelen HPV virüsü ve
son zamanlarda uygulanmaya bafllayan afl›
çal›flmalar› ile ilgili
geliflmeleri anlatt›.
34
Uzm. Dt. Nihan Özlem H›z›r, yeni yöntemler ve teknikler hakk›nda kat›l›mc›lar›n merak ettikleri sorular› cevaplad›.
Uzm. Dt. Nihan Özlem H›z›r, genel sa¤l›k durumumuzun a¤›z ve difl sa¤l›¤›yla
bafllad›¤›n›n alt›n› çizdi.
Hiperbarik Oksijen tedavisi tüm dünyada
özellikle 1950 y›l›ndan sonra yap›lm›fl olan
binlerce çal›flma ile çeflitli hastal›klarda faydal› oldu¤u bilimsel olarak kan›tlanm›fl modern bir tedavi yöntemidir.
28 Kas›m 2007 tarihinde düzenlenen toplant›da Uzm. Dr. Tuna Gümüfl “Hiperbarik Oksiyen Tedavisi” ile ilgili olarak kat›l›mc›lar›
bilgilendirdi.
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
anlaflmal› kurumlar
Güvenli ellerimizi
hissedeceksiniz...
ÖZEL S‹GORTA fi‹RKETLER‹
F‹RMALAR
AS‹STANS KURULUfiLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• AKB Forklift Hizmetleri
• Ant Yap› San. ve Tic. Ltd. fiti.
• ATM fiirketler Grubu
• Ayso G›da
• Bali Spor Center
• Boskar ‹stif Makinalar› San.
• Club-De Tennis
• Coflkun E¤itim Kurumlar›
* Maltepe Coflkun
* Kas›mo¤lu Coflkun
* Çaml›ca Coflkun
* Y. Cimilli Coflkun
* Nilüfer Coflkun
* Bahar Coflkun
* Burç Coflkun
* Çaml›ca Ana Okulu
• Demtafl fiirketler Grubu
• Enkay Grup
• F›rt›na Lojistik Ve Reklamc›l›k
• Enkay Grup
• Hasel Makine
• Hasmak ifl Makinalar›
• Hektafl ‹nflaat fiirketler Grubu
* Hektafl ‹nflaat A.fi.
* Çözüm Emlak Pazarlama
* Ekflio¤lu Birlik Sigorta
* Tulumharl› Ekflio¤lu ‹nflaat
* Hektafl Enerji
* ‹deal ‹ç Mimarl›k
* Hakk› Ekfli Gayrimenkul
• Hello Turizm
• Huzur Giyim
• ‹maj Dersaneleri
• ‹ntermedya Reklam iletiflim
• ‹stanbul Alt›n Borsas›
• Kopuz Turizm
• Motif Triko
• Np Hospital
• O¤ufllar Group
• Oksijen Teknoloji Gelifltirme ve
Biliflim Sistemleri
• Orkum, Nilfa Tekstil
• Okyanus Sport Center
• Özel Çaml›ca Koleji E¤it. Kurumlar›
• Roto Frank
• Rumeli Telekom
• Solectron
• fiahinler Holding
• Tayyib Group
• Unsped Paket Servisi Ü.fi
• Ülker
• Vip Evde Bakim Hizmetleri
• Üsküdar Gazetesi
• Vodafone
• World Barter
• Y›lmaz Kimya
• EURO-CENTER
• INTER PARTNER ASSISTANCE
* IPA Card
* Back-Up Card
* Doktor Back-Up Card
• HS GROUP
* Med Power
* Araistanbul
* Mycar
* Kad›köy Card
* fiiflli Card
* Yalova Card
* Köflk Card
• MARM ASSISTANCE-RED STAR
• MEDNET
* Ak Sigorta A.fi.
* Ankara Sigorta A.fi.
* Aviva hayat ve Emeklilik A.fi.
* Birlik Sigorta A.fi.
* Demir Hayat Sigorta A.fi.
* Eureko Sigorta A.fi.
* Genel Yaflam Sigorta A.fi.
* Generali Sigorta A.fi.
* Global Hayat Sigorta A.fi.
* Günefl Sigorta A.fi.
* fieker Sigorta A.fi.
* T.Genel Sigorta A.fi.
• OKEY TUR‹ZM
• PROMED
* Ak Emeklilik
* Ankara Sigorta (Emeklilik)
* Bat› Göz Hastanesi
* Beko
* Birlik Hayat Sigorta
* Birmat
* Bortar
* British American Tobacco
* Denizbank Sea&Miles
* Emin Direksiyon
* Finansbank
* HDI Sigorta (‹hlas Sigorta)
* ‹zmir Terziler Odas›
* Kobi Sa¤l›k Paketi
* Medline Box Üyeleri
* Opel-Chevrolet
* Sa¤l›k Asist
* Sa¤l›kl› Yaflam Merkezi
* Sar›tafl
* Shell Club Smart Card
* Sodexho
* Sonax
* fiark Gülü K›rtasiye
* Yetginler
* Yurtiçi Kargo
• REMED ASSISTANCE
• RETUR ASSISTANCE
•
•
•
•
•
•
•
Aksigorta A.fi.
American Life Sigorta A.fi
Anadolu Anonim Türk Sig. fiti.
Ankara Anonim Türk Sigorta fiti.
Axa Oyak Sigorta A.fi
BaflakGroupama Sigorta A.fi
Demir Hayat Sigorta A.fi.
Ergoisviçre Hayat Sigorta A.fi.
Genel Yaflam Sigorta A.fi
* fieker Bank
* fieker Sigorta A.fi.
Global Hayat Sigorta A.fi.
Güven Sigorta A.fi.
HDI Sigorta A.fi.
Ifl›k Sigorta A.fi.
Koç Allianz Sigorta A.fi.
Ray Sigorta A.fi.
Yap› Kredi Sigorta A.fi.
KAMU KURULUfiLARI
• SGK-Sosyal Güvenlik Kurumu
(SSK, Ba¤kur, Emekli Sand›¤›)
• Devlet Memuru
• ‹SK‹ (‹stanbul Su ve Kanalizasyon ‹daresi)
• TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
• THY (Türk Hava Yollar›)
• TMSF (Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu)
• TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu)
BANKALAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Akbank Mensuplar› Tekaüt Sand›¤›
Bank Asya
D›flbank Emekli Sand›¤› Vakf›
Esbank (Hasta Ödemeli)
Fortis Bank
Pamukbank (Hasta Ödemeli)
Türkiye ‹fl Bankas›
T.C. Merkez Bankas› (Hasta Ödemeli)
Vak›flar Bankas› Emekli Sand›¤› Vakf›
DERNEKLER
• GY‹AD (Genç Yönetici ve ifl Adamlar›
Derne¤i)
• TIMDER (Tesisat inflaat Malzemecileri
Derne¤i)
• TGDF (Türkiye G›da ve ‹çecek Sanayi
Dernekleri Federasyonu)
YURTDIfiI S‹GORTALAR
• AGIS
• BKK-AKTIV
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K

Bilgisayara İndir - Hisar Intercontinental Hospital

Transkript

Benzer belgeler

The Holy See

BASIN BÜLTENİ

Ulusal bilgi ve ileti im güvenli i (BG), Türk BG Ekipmanı