İspanya Raporu - Seçil KABAR

Transkript

İspanya Raporu - Seçil KABAR
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV RAPORU
1. GENEL BİLGİLER
Konu
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini
:
Gözlem Ziyareti
Görev Tarihi ve Yeri
:
28 Kasım- 2 Aralık 2011 /İspanya(Madrid ve
Granada)
Katılan Görevliler
:
ÇSGB Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Dış
İlişkiler ve Projeler Dairesi Başkanlığı Şefi Seçil
KABAR
Koordinasyon yapılan
ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
:
Kuruluşlar
2. TOPLANTI İLE İLGİLİ BİLGİLER
Düzenleyen ülke veya kuruluş
:
ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı-IPA-IV
Bileşeni
Operasyon ve Hibe
Faydalanıcılarına
Yönelik Teknik Yardım, Bilgilendirme ve Tanıtım
Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.
İlgili diğer uluslararası kuruluşla
:
İspanya’nın Madrid ve Granada şehirlerindeki
Çalışma ve Göç Bakanlığı,
Çingene
Sekreteryası
Vakfı
(Fundación
Secretariado Gitano),
Tomillo
Vakfı
(Fundacion
Tomillo)
ve
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 1
İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi
ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü
Toplantıya katılan ülke veya Kuruluşlar:
ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
İçişleri Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Toplantının niteliği ve amacı
:
İyi Uygulamaları yerinde ziyaret: Katılım Öncesi
Mali Yardım Aracı (IPA)’nın IV. Bileşeni olan İnsan
Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel programı
Sosyal İçerme önceliği kapsamında gelecek dönemde
uygulanması
planlanan
operasyonların
şekillenmesine yardımcı olmak üzere halen hazırlık
süreci devam etmekte olan operasyonlardan sorumlu
Kurumlar ile gelecek dönemde birlikte çalışılması
planlanan
Kurum
temsilcilerinin
katılımıyla
İspanya’da Roman nüfusa yönelik olarak uygulanan
politikaları ve iyi uygulama örneklerini yerinde
gözlemlemektir.
Toplantının Gündemi
:
28 Kasım 2011, Pazartesi (Madrid)
-Çalışma ve Göç Bakanlığına hareket, (Avrupa Sosyal Fonu-UAFSE İdari Birimi. Yönetim Otoritesi)
- Bay Carlos Tortuero, Müdür Yardımcısı, Avrupa Sosyal Fonu (ASF) Birimi Başkanı, “Karşılama ve
tanıtım”
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 2
- Bay Pedro Martos, Alan Yönetim Başkanı, "Ayrımcılığa Karşı Mücadele" Operasyonel Programı”
-Bayan Victoria Berrocal, Proje Yöneticisi ve Ağlar Koordinatörü, “Roman Nüfusu Sosyal İçerme Ağı
altında uygulanan faaliyetler En İyi Uygulamalar”
29 Kasım 2011, Salı (Madrid)
-Bay Isidro Rodriguez, Roma Sekreterliği Vakfı Müdürü, “Kurumsal Çerçeve tanıtımı”
-Bayan Inés Cedróan, Koordinatör, “ACCEDER Programının Sunumu”
-Bay Andreas Tsolakis, Koordinatör, “PROMOCIONA(Eğitici Rehberlik Programına Destek)
Programının Sunumu”
Bayan Lucía Petisco, “Bilinç arttırıcı Kampanyaların sunumu”
-Bayan Ana Domínguez, Çalıştay Okul Ziyareti
30 Kasım 2011 Çarşamba (Madrid)
-Tomillo Vakfına (STK) ziyaret
-Bayan Paloma , Genç Bölümü Müdürü.
*Çocuk ve Aileye için Bütünleyici Yardım Sunumu: Azınlıktaki etnik gruplara ve yabancı
çocuklara sosyo-eğitici girişim
* Risk grubundaki eğitimini yarım bırakmış kişilerin sosyal istihdam içermesi için alınacak temel
tedbirlerin sunumu.
1 Aralık 2011, Perşembe (Granada)
-Roma Sekreterliği Vakfını ziyaret Andalucía, Granada
-Bayan Francisca Cortés ve ekibi, “Karşılama ve Tanışma”.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 3
ACCEDER Programının en iyi uygulamaları ve kullanılan yöntemin sunumu
2 Aralık 2011, Cuma (Granada)
İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesine ziyaret, Granada
Bay Sergio Ortuño, “Dayanışma Ağları Pilot Projesi Sunumu”
İyi uygulama Projelerine Ziyaret
Alicia Reyes ile çalışma ziyaretinin değerlendirilmesi ve Sonuçlar
3. TOPLANTI SIRASINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR
Gündem maddeleri hakkında ilgili Uluslararası Kuruluşun Sekreteryası tarafından
açıklanan Görüşler: 5 gün süresince
ziyaret edilen
İspanya Çalışma ve Göç Bakanlığı,
Çingene Sekreteryası Vakfı (Fundación Secretariado Gitano), Tomillo Vakfı (Fundacion
Tomillo) ve İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi görüş ve açıklamalar not edilerek aşağıda yer
verilmiştir:
28 Kasım 2011 - Madrid
İspanya Çalışma ve Göç Bakanlığını Ziyaret:
Ziyaret kapsamında, Bakanlığın uluslararası ağlardan sorumlu birimi ve Avrupa
Sosyal Fonunun (ASF) yönetiminden sorumlu birim yöneticileri çalışmaları hakkında
sunumlar yapmıştır. Sunumlar İspanyolca dilinde yapılmış ve tercüman tarafından çevirisi
yapılmıştır.
Carlos Tortuero - Avrupa Sosyal Fonu(ASF) Yönetim Otoritesi Genel
Müdürü(Uluslararası ağlar sorumlusu)
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 4
19 bölgeden (17 eyalet ve 2 otonom şehirden) oluşan İspanya ASF kapsamında 22
operasyonel programla organize olmuştur. Her eyalet ve şehir için programlar mevcuttur.
Tematik anlamda 3 bölgesel program mevcuttur. Ulusal ve bölgesel programlar birbirini
tamamlamaktadır. Bu programlardan biri ‘Ayrımcılıkla Mücadele’ operasyonel programıdır.
Son iki AB bütçe programına dahil edilmekte ve 14 senedir uygulanmaktadır. Bu program
özellikle işgücü piyasasına girme konusunda zorlanan dezavantajlı kişilere yöneliktir. Bu
dışlanmış guruplar: Azınlıklar, Özürlüler, Göçmenler, eski hükümlü ve tutuklular, fahişeler,
göçmenler, marjinal kişiler özellikle Romanlar, gibi. Bu kişilere verilen hizmetler sosyal
içerme stratejisi dahilinde yürütülmektedir.
ASF Uyumluluk fonu olduğu için ülkelerin stratejileri ve politikalarına destek
vermektedir. İspanya 2007-2013 döneminde Polonya’dan sonra AB’de en fazla ASF kullanan
ülkedir (€ 8.057.000.000). Bu fon insan sermayesinin kalitesinin arttırılması için
kullanılmaktadır. Bütün bu fon 22 operasyonel program(Girişimcilik için destek, Ayrımcılığa
yönelik Mücadele, Eğitim sistemindeki araçlar kullanarak İnsan Kaynağının kalitesinin
artırılması, Araştırma geliştimenin desteklenmesi, Ulusal ve bölgesel faaliyetlerin
desteklenmesi vb) ve uluslararası ağlar yoluyla kullanılmaktadır. Bu ağlar vasıtasıyla ülkeler
bilgi paylaşımı yapmaktadır. Bu ağlardan EU Roma Ağı hakkında bilgi verilmiştir.
İspanya’nın lideri ve kurucusu olduğu EU Roma Ağında AB üyesi 14 ülke bulunmaktadır.
Ayrımcılığa karşı mücadele programıyla 800.000 Romanın yaşadığı İspanya’da Romanların iş
olanaklarının arttırıldığı ve sosyal entegrasyonlarının iyileştiği bildirilmiştir.
Pedro
Matras
–
Ayrımcılığı
Karşı
Mücadele
Operasyonel
Programı
Koordinatörü
ASF fonlarından yararlanmak için üç hedef ve bu hedefleri destekleyici iki yardımcı
hedef belirlenmiştir.
İlk hedef; istihdamda(işçilerin, çalışanların ve şirketlerin) adaptasyon kapasitesini
artırma ve girişimciliğe destek,
İkinci hedef; işgücü piyasasına daha çok kişinin çekilmesini sağlamak, işsizliğin
önüne geçmek ve istihdam kapasitesini arttırmak,
Üçüncü hedef; insan kaynaklarını geliştirmek ve eğitimi arttırmak
Dördüncü hedef; işbirliğini arttırmak
Beşinci hedef; teknik destek sağlamak
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 5
Kadınların ve Romanların istihdam olanaklarını arttırmak önemli bir hedefti. İşsizlik
çok yüksekti, özellikle Roman gençler arasında %20-50 arası bir işsizlik mevcuttu. Bunun
yanında, okulu erken bırakma konusunda da iyileştirmeler yapılmaktadır.
Özellikle aktif işgücü politikaları konusunda İspanya’da bölgeler büyük güce sahiptir.
Merkezi hükümet ise uluslararası ilişkilerde lider konumdadır. Bazı konularda her bölgenin
kendi programı bulunmaktaydı, daha sonraları ulusal bir program yapma ihtiyacı ortaya çıktı.
Adaptasyon ve ayrımcılığa karşı mücadele ulusal programlar arasında yer almaktadır.
Ayrımcılığa Karşı Mücadele Programı (AKMP) STK’ların ve kamu kurumlarının katılımıyla
hazırlandı. Program öncelikle cinsiyet eşitliğini sağlamayı, dezavantajlı gruplarda iş
piyasasına girme olanaklarını ve bunları ağlar vasıtasıyla diğer ülkelere yaymayı
hedeflemektedir. ASF bütçesinin %95’i ayrımcılığı önlemeye harcanmaktadır. Yoksullukla
mücadele stratejilerinde de iş bulma kapasitelerinin arttırılması ön plandadır. Dezavantajlı
gruplardaki kadınlar iki katı yoksulluk içinde bulundukları için kadınların durumu önem arz
etmektedir.
İspanya’da ASF fonları tarafından desteklenen faaliyetler;
-
Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları: bunların amacı işsizlikle mücadeledir.
Bu dosyalar işsizlere iş bulma kapasitelerini arttırma amaçlı olarak eğitim, ücretli
staj ve danışmanlık hizmeti verilmesi uygulamalarını içermektedir.
-
İş ve aile hayatının uzlaştırılması: çocuk ve yaşlıların bakımı için şirketlerin
çalışma
saatlerini
düzenlemeleri
konusunda
fon
kaynaklarından
destek
sağlanabiliyor ve bu konuda farkındalık yaratma çalışmaları yapılıyor.
-
Fırsat eşitliğinin sağlanması: dezavantajlı gruplara yönelik hassasiyeti arttırmaya
dönük farkındalık oluşturma ve eğitim çalışmaları yapılıyor.
-
ASF kapsamındaki istatistiklerin toplanmasına yönelik destekler. Bu destekler
üniversitelerle veya araştırma kapasitesine sahip idari birimlerle yapılan
araştırmaya dönük anlaşmalar kapsamında verilmektedir.
-
Göçmenlerle ilgili Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları ana faaliyet
konularından birini oluşturmaktadır. Göçmenleri normal insanlar gibi göstermeye
dönük tanıtım çalışmaları yapılmış ve diğer insanlara göçmenlerin İspanyol iş
piyasasına katkıları anlatılmıştır. Göçmenler içinde kadınların iş piyasasına
katılımı için pozitif tedbirler alınmaktadır. İşverenlere göçmen kadınları işe
aldığında
sübvansiyon
verilmektedir.
Ayrıca,
göçmenlerin
girişimciliğini
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 6
arttırmaya dönük destekler sağlanmaktadır. Öte yandan, göçmenlerin bölgeler
arasında hareketliliği de desteklenmektedir.
-
Engellilere dönük faaliyetler; Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları
yardımıyla STK’lara ve işverenlere özürlü istihdamı konusunda destek
sağlanmıştır. Özürlülerin girişimciliği de desteklenmektedir. Ayrıca, özürlülere
yönelik farkındalık artırma ve eğitim kampanyaları desteklenmektedir.
-
Romanlara yönelik faaliyetler: Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları
yardımıyla istihdam kapasitelerinin arttırılması çalışmaları yapılmaktadır. Öte
yandan,
Romanlara
yönelik
farkındalığı
arttırma
ve
eşitliği
vurgulama
kampanyalarının yanında şirketlerin sosyal sorumluluğunu arttırmak amacıyla
çeşitli sübvansiyonlar verilerek şirketlerde sosyal sorumluluk birimlerinin
kurulması teşvik edilmektedir.
Çalışma ve Göç Bakanlığının Romanlara yönelik faaliyetleri eğitim, istihdam
kapasitelerinin arttırılması ve ayrımcılığı önlemeye dönük faaliyetlerle sınırlıdır.
Yukarıda bahsedilen bütün faaliyetler 5 kamu kuruluşu ve 5 STK vasıtasıyla
gerçekleştirilmektedir:
-
Kadın Enstitüsü
-
Yaşlılar ve Sosyal Hizmetler Enstitüsü (IMSERSO)
-
Cezaevleri İş Kurumları
-
Göçmenlik Genel Müdürlüğü
-
Göçmenlerin Entegrasyonu Genel Müdürlüğü
-
Görme Engelliler Vakfı
-
Çingene Sekreterliği Vakfı
-
Kızılhaç
-
Caritas Kilisesi(Göçmenler ve Dışlanmışlar)
-
Luis Vives Vakfı ( bu vakıf diğer birimlere teknik destek sağlamaktadır)
Victoria Berrocal, Proje Yöneticisi ve Ağlar Koordinatörü,
Avrupa Birliği Roma Ağı’na, İspanya liderliğinde 14 ülke dahildir. Ağın esas amacı
İspanyadaki iyi uygulamaların diğer ülkelere de yaygınlaştırılmasıdır. Bu ağın hedefi
Romanların işgücü piyasasına girmelerinin sağlanması olup, AB yapısal fonların içinde ASF
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 7
tarafından fonlanan 2000-2006 yıllarında uygulanmış olan
deneyimlerin diğer ülkelerle paylaşılmasıdır.
ACCEDER’de
elde edilen
AB tarafından başarılı bulunmuş
olan
ACCEDER Programının diğer ülkelerde de yapılmasına ve devamına AB karar vermiştir.
Sosyal gündemdeki hedeflerin uygulandığı ve temel alındığı ağ’da her üye ülkeden iki önemli
Kurum dahildir. İspanya, Çalışma ve Göç Bakanlığı ile Sağlık ve Sosyal politikalar bakanlığı
tarafından temsil edilmektedir. Aynı zamanda ilgili STK’kalardan da temsilciler
bulunmaktadır. AB’ye aday ülkeler bu ağ’a dahil edilebilir mi? sorusuna verilen yanıtsa
masrafların her ülkenin kendisi tarafından ödemekte olduğu ve Türkiye için üye olamayacağı
fakat katılımcı olabileceği bildirilmiştir.
29 Kasım 2011- Madrid
Çingene Sekreterliği Vakfı (Fundación Secretariado Gitano) Ziyareti
1982 yılında kurulan ve kar amacı gütmeyen özel bir kurum olan Çingene sekreterliği
vakfının görevi, Romanların içinde yaşadıkları topluma entegre olarak katılımlarını kültürel
kimliklerine saygılı bir şekilde geliştirmektir. Vakfın 16 kişilik yönetim kurulu bulunmakta
olup, yarısı Roman kökenli kişilerden oluşmaktadır. Bunların arasında milletvekili, psikopos,
üniversite temsilcileri ve özel bankalardan temsilciler bulunmaktadır. Vakfın bütün
İspanya’da şubeleri ve bu şubelerde çalışan toplam 700 personeli bulunmaktadır. Personelin
%40’ı Roman kökenlidir. Vakfın finans kaynakları; kamudan sağlanan kaynaklar olup, AB
fonları, eyalet fonları, belediye fonlarından yapılan yardımlar ve %10 özel finansman
kaynakları bulunmaktadır.
Vakfın temel faaliyet konuları iki başlıkta toplanmaktadır:
1- Hayat şartlarını iyileştirme programları; sağlık, konut, istihdam, eğitim ve
ayrımcılıkla
mücadele
programları.
Kaynakların
%80’i
bu
programlara
harcanmaktadır.
2- Romanlara yönelik politikaları desteklemek, kamu idarelerini harekete geçirmek,
teknik destek sağlamak, kamu kurumlarını ve çalışanlarını Romanlar konusunda
eğitmek ve sosyal farkındalığı arttırmak.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 8
Isidro Rodriguez – Vakıf Başkanı
İspanya’daki Roman topluluğunun genel görünümü ve vakıf faaliyetleri hakkında
bilgilendirme yapılmıştır.
İspanya’da tahmini 700.000 Roman yaşamaktadır, bu sayı İspanya nüfusunun
%1,5’ine denk gelmektedir. İspanyadaki Romanlar 15. yy’dan beri İber yarımadasında
yaşamaktadırlar ve Batı Avrupa’daki en büyük Roman nüfusunu oluşturmaktadırlar.
İspanyollardan daha önce bu topraklarda yaşamış olmalarına rağmen, İspanyadaki Romanlar
tarih boyunca sosyal anlamda dışlanmışlardır. Bununla birlikte, son 30 yılda Romanların
hayatında önemli gelişmeler yaşanmıştır. İspanyada yaşayan Romanların yaşam şartları
Avrupa’nın diğer ülkelerinde yaşayan Romanlara göre daha iyidir ve buradaki Romanlar
topluma daha iyi entegre olmuşlardır. AB’de en iyi hayat yapısına sahip olan Romanlar
olmasına rağmen, İspanyadaki en kötü yaşam şartlarına sahip topluluklardır.
İspanyadaki Romanların son 30 yılda yaşam şartlarının iyileşmesinde 4 faktör rol
oynamıştır:
1- Demokrasinin gelişmesi sayesinde Romanların temel haklara sahip olması ve
kimliklerinin tanınması.(1978)
2- Ekonominin gelişmesi.(Yaşam kalitesinin yükselmesi)
3- Sosyal
içerme
ve
refah
politikalarının
uygulanması.
(Sosyal
koruma
mekanizmalarının çalışmasında Romanlar faydalandı, ulusal sağlık sitemi
uygulanması ile Romanlar ücretsiz sağlık sistemine ulaştı, 1986 Genel Eğitim
Yasası ile Kamu okullarına kabul edildiler, 65 Yaş maaşı almaya hak kazandılar,
Sosyal konutlara ulaşmaları Roman olduğu için değil gelir seviyeleri düşük olması
sebebiyle faydalanmaktadırlar.)
4- Eşitsizlikleri giderme amaçlı eğitim, sağlık, konut gibi konularda proje ve
programlar geliştirilmesi. (Doğu AB ülkelerinden farklı olarak 1960’lardan beri
İspanya’da STK’lar özellikle dini STK’lar aktif bir şekilde Romanlara destek
veriyorlardı. Bu durum Romanların de STK’lar kurmalarına yardımcı oldu. Roman
Toplulukları Devlet Konseyi adında bir danışma kurulu kurdu. Bakanlıklar bu
kuruldan sorunlarını çözme noktasında büyük yardım görmektedirler. Hükümet
Roman Kültürü Enstitüsü kurdu, bu ve benzeri bazı enstitüler devlet desteğiyle
kurulmuştur.)
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 9
Şu anda halen yoksulluk ve sosyal dışlanmaya maruz kalmaktadırlar. Ailelerin %4’ü
gecekondu benzeri kötü konutlarda yaşamaktadırlar. İşgücü piyasasına girişleri konusunda
pek çok ilerleme olsa da, İşsizlik ve düşük maaşlı niteliksiz işlerde çalışma oranı hayli
yüksektir. İspanyada Romanlara karşı açıkça ayrımcılık yapılmasa da sosyal anlamda ret
edilmektedirler ve daha çok ayrımcılığa maruz kalmaktadırlar. Genellikle pazarda, geçici işçi
olarak tarlada ve atıkların toplanmasında çalışmaktadırlar. İspanya’daki genel işsizlik 2010
verilerine göre %20 civarındayken, Romanlar arasındaki işsizliğin %34’ler civarında olduğu
tahmin edilmektedir. İspanyadaki Romanlara yönelik ırkçı saldırılar bulunmamakla birlikte
toplumdaki imajları çok kötü ve ayrımcılığa maruz kalmaktadırlar.
Romanlara yönelik Avrupa bakış açısı son 10 yıl boyunca ciddi anlamda değişti. II.
Dünya Savaşı sonrası Avrupa kurumları Romanlar konusuna insan hakkı olarak bakmaya
başladılar. Bu olumlu fakat bazı girişimleri önleyici bir bakış açısıydı. Avrupa komisyonu
Romanlar konusunda tüm birlik ülkelerini ilgilendiren bir strateji belgesi hazırladı. Bu belge
her ülkenin izlemesi gereken stratejileri de içermekteydi. Bu belgeyle artık ülkeler retorik
anlamdaki tartışmalardan uygulamaya geçmek zorunda kaldılar. Bunun için sosyal içermeye
yönelik bir bütçe hazırlandı ve yürürlüğe kondu.
İspanya olarak Romanlar konusunda ilk önce hayat şartlarını iyileştirmek istiyoruz.
Çünkü Doğu Avrupa ülkelerine baktığınızda Romanların siyasi partilerinin olduğunu hatta
devlette yönetici konumunda bulunduğunu görmekteyiz. Fakat bu ülkelerdeki Romanların
hayat standartları hala kötü şartlardadır. Öncelikli olarak temel hakların sonrasında ise sosyal
hakların ve kültürel hakların korunması gerektiğini düşünüyoruz.
İspanyadaki Romanlar uzun yıllar boyunca göçebe değillerdi fakat ekonomik
sebeplerden dolayı sürekli hareket halindeler.
Vakıf 2000 yılından beri ASF fonlarından yararlanmaktadır. Avrupa fonları arasında
ilgilendikleri başlıklar şunlardır:
1- İstihdam: Romanların istihdamı konusunda Romanların geleneksel mesleklerini
devam ettirmeleri fikrini değiştirmişlerdir. Romanların diğer İspanyollar gibi,
onlarla benzer işlerde çalışmalarını sağlamanın doğru bir politika olduğunu
düşünmektedirler. Bu kapsamda, ACCEDER programı çok başarılı olmuştur. 2000
yılından beri uygulanan ACCEDER programı vasıtasıyla programa katılan 63.000
kişi 47.000 iş kontratı imzalamıştır.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 10
2- Eğitim: İspanya’da Romanlar eğitim sistemine 1986’dan sonra dahil edilmiştir. Bu
tarihten önce Romanları eğitime katılmaya zorlayan bir düzenleme yoktu. Bugün
Romanların %100’ü ilköğretime devam etmektedir. Fakat sonrasında eğitim
sistemini terk etme eğilimi oldukça yüksektir.
3- Konut: Bu konu sosyal içermede kilit nokta konumundadır. 30 sene önce %70’i
kötü şartlarda barınmaktaydı. Konut değiştirmek onlara yeni fırsatlar sunmuştur.
Yeni yerleştirme alanları Romanlara yönelik mahalleler oluşturma şeklinde
olmuştu. Fakat bunun büyük bir yanlış olduğu anlaşıldı ve dışlanmaya neden oldu.
Şu anda diğer insanlarla karışık bir şekilde yaşamaktadırlar.
Ines Cedron ve Raquel Perez – ACCEDER Programı (Ayrımcılığa
Karşı Operasyonel Programı) Programı Koordinatörleri
ACCEDER Programı vakıf tarafından 2000 yılından bu yana yönetilen ve Romanların
istihdam kapasitelerini ve imkânlarını arttırmayı hedefleyen bir programdır. Avrupa çapında
bu kadar başarılı bir program bulunmamakta olup iyi örnek olarak seçilmiş ve uygulanması
ikinci 7 yıl uzatılmıştır. Program uluslararası çapta tanınmış bir programdır. Avrupa fonlarının
2000-2006 ve 2007-2013 yıllarını kapsayan ACCEDER’in temelini 1998 yılında oluşturulan
INTEGRA programı oluşturmaktadır. ACCEDER Programı Ayrımcılıkla mücadele
operasyonel programı tarafından fonlanmıştır. Sadece İspanyada değil Çingene nüfusun
yoğun olarak yaşadığı Romanya ve Bulgaristan dada uygulanmaktadır. Program Romanların
ya kendi işlerini kurmaları ya da istihdam edilmelerini ve Çingene olmayanlarla benzer işler
yapabilmelerini hedeflemektedir. Programın diğer bir hedefi de işverenlerle iş arayanlar
arasında etkili bir aracı olmak, ön yargıları kırmak ve hassasiyeti arttırmaktır.
ACCEDER Programının Başarılı Olma Nedenleri:
-
Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları,
-
Romanlar için proaktif yaklaşımının benimsenmiş olması,
-
İşgücü piyasasına girmeden önce sağlık, konut, eğitim gibi konuların halledilmiş
olması,
-
İstikrarlı bir finansman kaynağının bulunması ve finansmanın uzun süreli olması
(sürekliliği olmayan 1-2 yıllık projeler bazen negatif etki yaratabilmektedir),
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 11
-
Romanların haklarını kullanmayı öğrenmeleri,
-
Romanlar, STK’lar, işverenler ve kamu kurumları arasındaki işbirliği.
Programın metodolojisi;
Program 1998’de planlanmış ve sonrasında sistemli hale getirilmiştir. 1990’lı yıllarda
İspanya’da gençlerin işsizliği önemli bir sorundu ve dezavantajlıların istihdamına dönük
herhangi bir program yoktu.
Programın ilk adımı grubun normalleşmesini ve bu sayede kamu kaynaklarından
yararlanmalarını sağlamaktı. Diğeri programın kişiselleştirilmiş ve grubun özelliklerini ön
planda tutan bir yapıya sahip olmasıdır. Programda kişi özel olarak ele alınıyor. Kişinin
konut, sağlık gibi diğer temel noktaları çözülmüş olmalı ki istihdam ve eğitim gibi çalışmalar
anlam kazansın.
Programın Adımları:
-
İstihdama yönelik programın tanıtımının yapılması, Romanların istihdam
bürolarına başvurmalarının sağlanması,
-
Daha önce işsizlere sadece ekonomik destek sağlanırken, ACCEDER programı ile
ekonomik destek sağlanmamaktadır.
-
Kişinin bürolara başvurması ve ona iş bulmasını kolaylaştırmak için eğitim ve
danışmanlık hizmetinin verilmesi,
-
Kişiye onun için iş aranmayacağı bildirilmesi,
-
Kişinin iş verilebilirliğinin tespit edilmesi (eğitim, aile, sağlık vb. durumunun
tespiti),
-
Eksikliklerin tespiti ve hangi eğitimleri alması gerektiğinin belirlenmesi,
-
Kişinin kendisine uygun mesleğe dönük eğitim alması,
-
İş aramaya dönük oryantasyon, CV hazırlama, mülakat teknikleri eğitimleri vb
eğitimler verilmesi,
-
İşgücü piyasasını tanımak ve var olan potansiyellerinin nasıl kullanılabileceğinin
tespit edilmesi,
-
Staj vasıtasıyla istihdam edilmesi,
-
Kişiler iş bulduktan sonra istihdam süresi boyunca takip edilmekte olup, İşveren
değerlendirmeleri baz alınarak yapılan eğitim ve danışmanlık çalışmalarının
güncellenmesi yapılmaktadır.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 12
ACCEDER programı kapsamında çalışan birimlerde; koordinatör, iş danışmanı, sosyal
istihdama yönelik teknik eleman, Çingene topluluğuyla aracılık yapan aracı, işverenle ilişki
kuran uzman bulunmaktadır. Çingene topluluğuyla aracılık yapan kişi her zaman Romanlar
arasından seçilir ve iş arayanlarla ilk görüşme bu kişi tarafından yapılır.
Andreas Tsolakis – PROMOCIONA Programı
PROMOCIONA Programı, ACCEDER Programının eksikliklerini gidermek için
geliştirilmiştir. Romanların çocukluktan itibaren yeterli ve doğru bir eğitimi alarak istihdam
olanaklarının arttırılması ve akademik başarılarının yükseltilmesi, zorunlu eğitimin
tamamlanması ve bir üst eğitime yönelik desteğin sağlanmasını hedeflenmektedir.
Programın aktörleri; öğrencini kendisi, ailesi ve eğitim merkezleridir.
İspanya’da 6 yıllık zorunlu ilköğretim, 4 yıllık zorunlu ortaöğretim ve iki yıllık lise
eğitimi bulunmaktadır. Zorunlu ilköğretimden sonra okulu terk edenlerin oranı oldukça
yüksek olup, bu önemli bir sorundur. PROMOCIONA programı öğrenciyi merkez almakta ve
bunu son derece kişiselleştirilmiş bir şekilde yapmaktadır.
Lucía Petisco, Bilinç Artırma Kampanyaları
2004 yılından beri bilinç artırmaya yönelik faaliyetler yürütülmektedir. AB Romanların sosyal
imajını iyileştirerek ACCEDER ve PROMOCIONA Programlarını desteklemektedir. Çeşitli
posterler materyaller kısa filmler ve Eğitim ve öğretime yönelik tematik kampanyalar
yürütmektedir.
PROMOCIONA Projesine ziyareti
Özel eğitim görmekte olan işitme engelli ve benzer engel sahibi olan çocukalrın eğitim
görmekte olduğu okul ziyaret edilmiştir. Burada dikkat çekilecek husulardan biride okula
sadece engelli yada dışlanmış bir gurubun değil de ailelerinin diğer fertlerinin de bu okula
kabul edilmesidir. Okulda ayrıca İspanya İŞKUR’ununda bir ataölyesi bulunmakta olup 14
yaşın üzerindekilerin mesleki eğitim aldığı bilgisi verilmiştir.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 13
30.11.2011- Madrid
Tomillo (Tomurcuk) Vakfı (Fundacion Tomillo) ve Menendez Pelayo Okul
Ziyareti
Tomillo Vakfı 1984 yılında kurulan kurulmuştur. Vakfın kuruluşunda işverenlerden iş
isteyenlerin eğitim eksikliği olduğunun fark edilmesi etkili olmuştur. Vakıf kurulduktan sonra
faaliyetlerine başlamış ve iş arayanların mesleki eğitimden ziyade temel eğitim eksikliklerinin
olduğu anlaşılmıştır. Bunun üzerine vakıf faaliyetlerini çocuklar, kadınlar, göçmenler ve
yaşlılar gibi dezavantajlı grupların temel eğitim eksikliklerini giderme yönünde vermiştir.
Vakıfta, 360 kişi vakıfın merkezinde, 252 kişi gönüllü ve 138 kişi ücretli olmak üzere
toplam 700 kişi çalışmaktadır. Vakıf tarafından çocuklara, gençlere ve ailelerine verilen
hizmetler en önemli faaliyet alanını oluşturmaktadır. Vakıf 1996’da çocuklara tamamlayıcı
eğitim verme kararı aldı. İlk olarak 0-3 yaş grubu çocuklarla başlayarak geri kalmış
bölgelerde çalışmalarını yürüttü.
Vakfın hedeflerinden biri aileleriyle sorunları olan ve sosyal dışlanma sınırındaki
çocuklara eğitim desteği verilmesi ve bu sayede çocukları yalnız bırakmamak, eksik
yönlerinin tamamlanmasıdır.
2011 yılı için vakfın €10.098.000 bütçesi bulunmaktadır. Bütçenin %79’u kamudan
geri kalanı özel sektör ve bağışlardan gelmektedir.
Vakfın
gerçekleştirdiği
hizmetlere
yönelik
yerel
hükümet
tarafından
bir
sertifikalandırma yapılmaktadır (uzman sayısı, planlama vb. konularda yetkinlik gerekiyor).
Vakıf tamamlayıcı eğitim alanında özellikle 6-17 yaş arası göçmen, okula adapte
olamayan veya ailesinde sorunlar olan çocuklara hizmet vermektedir. Bu kapsamda, okulda
ve/veya okuldan sonra çocuklara ve ailelerine destek faaliyetleri yürütmektedir.
Vakıf tamamlayıcı eğitimlerini 28 okulla işbirliği halinde gerçekleştirmektedir. Vakıf
personeli işbirliği yapılan okullardaki her türlü imkanı kullanarak tamamlayıcı eğitimler,
atölye çalışmaları ve sosyal etkinlikler düzenlemektedir. Bu eğitimlerde dil öğretimi ve
matematik öğretimi ön plandadır. Eğitimler genelde sabah gördükleri dersleri tekrar şeklinde
olmakta, ödevlere yardımcı olunmamaktadır. Öğrencilere bireysel psikolojik destek de
verilebilmekte, ders dışı sosyal aktiviteler düzenlenmektedir. Vakıf eğitimlere katılan
öğrencileri hem ailelerinden hem de sınıf öğretmenlerinden takip etmektedir.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 14
Vakıf bazı atölye çalışmalarına ve yaz okullarına çocuklarla birlikte ailelerini de
çağırmakta, çocuğun ailesiyle birlikte zaman geçirmesine zemin hazırlamaktadır.
01.12.2011 – Granada
Çingene Sekreterliği Vakfı Endülüs Şubesi Ziyareti
İspanya’da yaşadığı tahmin edilen 700.000 Çingenenin yarısına yakının Endülüs
bölgesinde yaşadığı ve Endülüs’tekilerin de çoğunluğunun Granada’da yaşadığı tahmin
edilmektedir. Endülüs bölgesindeki Romanların durumu birbirinden farklılık arz etmektedir.
Zira %70’i normal yaşam şartlarında yaşarken, geri kalan %30 sosyal dışlanma sınırındadır.
İspanyadaki Romanlar arasında en fazla üniversiteye gitme oranı Endülüs’teki Romanlar
arasındadır. Çingene topluluğunda görülen en büyük sorunlar; okula gitmeme ve okul
devamsızlığı, mesleki yeterliliklerinin olmaması, barınma sorunları, işsizlik ve ayrımcılığa
uğrama.
ACCEDER Programı Granada Uygulaması
Vakıfta Romanlar ve diğer dezavantajlı gruplar için istihdam ve eğitim alanlarında
çalışılıyor. ACCEDER Programı Granada’da 2001 yılında uygulanmaya başlamış ve 20012006 ile 2006-2011 dönemleri olmak üzere iki dönem boyunca uygulanmıştır.
ACCEDER Programıyla Romanlarae iş ve istihdam için büyük bir fırsat sunuldu.
Granada’da ACCEDER için farklı etnik kökenlerden 6 kişilik bir ekip kuruldu. Ekip; bir
kültürlerarası aracı kişi, iki oryantasyon sorumlusu, bir eğitim sorumlusu, bir işveren ilişkileri
sorumlusu ve bir ekip koordinatöründen oluşmaktadır.
ACCEDER Programından bilgilenme yolları arkadaşlarından, sosyal hizmet
kurumlarından yönlendirme ya da ekipte yer alan oryantasyon sorumlusunun tanıtım
faaliyetlerinden oluşmaktadır.
Programa başvuranlarla ilk görüşme kültürlerarası aracı kişi (Çingene kökenli)
tarafından yapılmaktadır. Bu kişi, vakfın amacını ve programın genel özelliklerini başvuran
kişiye anlatır. Kişinin bilgilerini bir forma işler ve aldığı bilgileri ve başvuruyu istihdam
danışmanına yönlendirir. İstihdam danışmanı aldığı bilgileri yeterli görmezse başvuranla
tekrar bir görüşme yapabilir ve kişinin mesleki durumu ve ihtiyaçlarını tespit edebilir. Bu
aşamadan sonra başvurana bir yol haritası hazırlanır. Vakfa başvuranların çoğunun ne bir iş
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 15
tecrübesi ne de nitelikli bir meslekleri bulunmamaktadır. Bu yüzden motivasyon ve eğitim
imkanları yaratmak önem kazanıyor. Eğitim başka kurumlara verdirilmekte veya vakfın
eğitim birimi tarafından verilmektedir. Vakıf genellikle özgeçmiş yazma, mülakat teknikleri,
sosyal beceri geliştirme faaliyetleri konusundaki çalışmaları kendisi vermektedir. Verilen
eğitim tamamen kişiselleştirilmiş bir özellik taşımaktadır, yani, eğitim kişinin ihtiyaçları ve
özellikleri doğrultusunda belirlenmektedir.
Bazı durumlarda şirketlerden kendi eğitimlerini kendilerinin vermeleri talep
edilmektedir. Şirketler ilk zamanlarda Romanları istihdam etmek istemiyorlardı. Romanların
satıcılık-pazarlama yeteneklerinden yararlanarak tezgâhtar-satış elemanı olanaklarından
yararlanma yoluna gidildi. 2001 yılında hiçbir Çingene tezgâhtar yoktu. Ne Romanların kendi
ne de işverenler bu tarz bir işi Çingene birinin yapabileceğini düşünmüyorlardı. Bu durumda
hem Romanların, hem işverenlerin hem de toplumun geri kalan kısmının paradigmasını
değiştirmek gerekiyordu. Bazı şirketlerle (örneğin süper marketler, temizlik şirketleri, büyük
zincir mağazalar) protokoller imzalanmış ve birlikte çalışma ortamı oluşturulmuş. Şirketler
kişileri alıp stajyer olarak yetiştirmeyi taahhüt ediyorlar. Kişilerin ne gibi eğitimlere tabi
tutulması gerektiğine vakıf karar vermektedir. Program vasıtasıyla işe girenlerin takibi
süreklilik arz etmektedir, neredeyse her hafta işveren veya kendileri vasıtasıyla geri dönüş
sağlanmaktadır. Vakıf amacına ulaşmak için sadece başvuran kişiyle değil ailesi, çevresi ve
diğer etkileşim halinde olduğu kişilerle de çalışarak sorunları ve eksiklikleri gidermeye
çalışmaktadır.
10 yıllık süreçte;
-
2211 kişi başvuruda bulundu,
-
1673 kişi değerlendirmeden geçti ve istekli bir şekilde programa katılmaya ve
sonunda çalışmaya karar verdi,
-
10 yıllık süreçte programa dâhil olanlar 1745 iş akdi imzaladı,
-
837 kişi iş buldu.
PROMOCIONA Programı Granada Uygulaması
PROMOCIONA Programı Granada’da 2009 yılından beri uygulanmaktadır. Çingene
nüfusunda eğitim alanında görülen en önemli sorunlar; başlangıç seviyesinde okulu terk etme,
okula gitmeme, okula geç yaşta gitme ve akademik geriliktir. Çingene nüfusun %94’ünün
okuma-yazma bildiği tahmin edilmektedir. Programın temel amacı akademik başarıyı
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 16
arttırmak ve eğitimde sürekliliği sağlamaktır. Hedef kitle ilköğretim 5. ve 6. Sınıf,
ortaöğretimdeki bütün sınıflardır (1’den 4’e kadar olan sınıflar). Bu sınıflar bir üst öğretime
geçme öncesinde önemli oldukları için seçilmişlerdir. Çünkü en büyük sorun ilköğretimden
ortaöğretime geçme aşamasında yaşanmaktadır.
Program kapsamında bireysel, grup, aile ve öğretmenlere dönük çalışmalar
yapılmaktadır. Ailenin ve çocuğun oryantasyonu ile birlikte destekleyici ve tamamlayıcı
eğitim sınıfları oluşturulmaktadır. Okullar vakıfla işbirliği yapmakta ve sürecin büyük kısmını
üstlenmektedirler. Vakıf öğretmenlerle konuşarak öğrenciler için gerekli eğitim planlamasını
yapmaktadır.
Programa hangi öğrencilerin katılacağı belirlendikten sonra kişiselleştirilmiş bir
çalışma programı hazırlanmaktadır. Bu programın bir takip ve değerlendirme süreci
bulunmaktadır. Hem öğrenciyle hem de aile ve öğretmenlerle bir sonuca varılmaktadır.
Programa dahil olan çocuklara daha önce programdan faydalanmış çocuklarla tanışma ortamı
yaratılarak motive olmaları sağlanmaktadır. Programa dahil olan çocukla ilgili sosyal
hizmetler de bilgilendirilmekte ve onlar da sürece katılmaktadır. PROMOCIONA
programında yararlanıcılar arasında Romanlar ağırlıkta olmakla birlikte onlarla benzer
durumda olan Çingene olmayan çocuklarla karışık bir şekilde program faaliyetlerine
katılmaktadırlar. Programa katılanların %77’si lise eğitimine geçiş yapmıştır. Kızların devam
ve başarı oranları erkeklerden daha yüksektir.
02.12.2011 – Granada
İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi Ziyareti
Dayanışma Ağı Projesi
Proje 2008 yılında uygulanmaya başlamıştır. Belediye, Kızılhaç, merkezi hükümet
projeyi desteklemektedir. Gelen fonlar özel kurumlar tarafından kullanılmaktadır. Proje pilot
proje olma özelliği taşımaktadır ve bu özelliğiyle örnek bir proje olması hedeflenmektedir.
Hedef bölgeler sosyal dışlanma riski olan mahalleler olarak seçilmiştir.
Proje daha önce yapılmamış bir uygulama olduğundan ilk etapta STK’larla
koordinasyonda sıkıntılar yaşanmış. İlk yapılan şey, sosyal aktörleri ve diğer bütün aktörleri
tanımak olmuş.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 17
Projenin uygulandığı 6 mahallede oturanların çoğu Romanlar ve göçmenlerden
oluşmakta. Mahallelerin nüfusu 41.820 kişi ve bunların 4838’i göçmen. Her topluluk kendi
gettosunu kurmuş durumda.
Projenin hedefleri;
-
Entegrasyon;
insanlar
mahallelerde
yan
yana
yaşamakta
fakat
iç
içe
yaşamamaktadırlar.
-
Ağ halinde çalışma,
-
Duyarlılığı sağlama – pozitif imaj oluşturma
Müdahale alanları;
-
Toplum entegrasyonu; göçmenlere sosyal ve hukuksal hakları ile ilgili
bilgilendirme faaliyetleri, herkese kendi dilinde bilgilendirici broşürlerin
hazırlanması, atölye çalışmaları, dernekleşmelerin desteklenmesi, psikolojik
danışmanlık ve destek hizmetleri
-
İş entegrasyonu; kişileri iş konusunda bilgilendirme, kaynaklar konusunda
bilgilendirme, iş bulmada aracılık yapma, beceri kazandırma faaliyetleri ve
girişimciliği destekleme
-
Eğitim entegrasyonu; okullarla işbirliği yaparak sağlık ve şiddet konularında
çalışmalar yapmak, boş zaman faaliyetlerini yönlendirme, kültürel geziler, eğlence
otobüsü uygulamaları
-
Formasyon (toplumun tüm bireylerine),
Duyarlılığı arttırma; gönüllüleri teşvik etmek, bölgenin pozitif imajını arttırmak,
katılımcılığı ve kamusal kaynaklardan faydalanma konusunda bilinçlendirme
faaliyetleri, STK’larla işbirliğini arttırmak, mahalle festivallerinin düzenlenmesi ve
sokak yarışmaları, mahalle derneklerini motive temek ve desteklemek
Bakanlığımız temsilcisince açıklanan görüşler
:-
Alınan kararlar ve (varsa) kabul edilen belgeler : Varsa ikili görüşmeler ve ele alınan konular
: -
4. SONUÇ VE KANAAT
Romanların Hindistan kökenli oldukları ileri sürülmektedir. Bilim adamlarını bu kanaate
götüren sebep, 200 yılı aşkın bir zamandan beri Romanlar üzerine yapılan dil
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 18
karşılaştırmalarının, onların büyük ölçüde Hintçe ağırlıklı dillerinin olduğunu göstermesidir.
Romanların tipolojik ve dil yapılarından hareketle Hintli olduklarına hükmedilmesinin yanı
sıra, antropolojik olarak da onların ariler öncesi Hindistan´ın yerlileri olduğu kanaatine
varılmaktadır. Avrupa´ya Romanların göçü, İran, Ermenistan, Anadolu, Yunanistan ve Güney
Slovak Bölgesi üzerinden gerçekleşmiş olması mümkündür. Çünkü bütün Avrupa
Romanlarının lehçelerinde Ermenice, Türkçe, Yunanca, Arapça ve Slovakça´dan alınmış
kelimeler bulunmaktadır.
Dünyaya yayılmaya başladıkları tarihlerden itibaren, içinde yaşadıkları toplumlar ve
devletler tarafından sürekli dışlanmış ve hor görülmüş bir topluluk olan Romanların, 9.
yy’dan bu yana Anadolu topraklarında yaşadıkları bilinmektedir. Türkiye’de 3.5 milyon
Roman yaşadığı ifade edilmekle birlikte,
gerçek sayı tam olarak bilinmemektedir.
Türkiye’de yaşayan Romanların yüzde 97’sinin yerleşik yaşama geçmiş olduğu ve büyük bir
kısmının tüm dünyada olduğu gibi yoksullukla mücadele etmekte olduğu bilinmektedir.
Yoksulluğun sebepleri arasında düşük eğitim seviyesi, istihdam için işgücü piyasasında gerek
duyulan becerilere sahip olunmaması bulunmaktadır. Romanların karşılaştıkları zorluklar
birbiri ile bağlantılıdır. Barınma, sağlık durumlarını ve eğitime ulaşmalarını etkilerken bunun
sonucu olarak işgücü piyasasına entegre olamamalarını etkilemektedir. Başta kamusal
hizmetler olmak üzere, toplumun sunduğu imkânlardan yararlanma noktasında dezavantajlı
konumda bulunan bu topluluğun içinde bulunduğu toplumsal dışlanma çemberinden
kurtulması için kamu aktörleri ve sivil aktörler tarafından proaktif önlemlerin alınması önem
ve aciliyet arz etmektedir.
İspanya’da, Çalışma ve Göç Bakanlığı ile Roman topluluğuna yönelik çalışmalar
yapan sivil toplum kuruluşlarına yapılan çalışma ziyaretleri esnasında yapılan sunumlar ve
tartışmalar ışığında ülkemizde yaşayan Roman kökenli vatandaşlarımız için aşağıdaki öneriler
geliştirilmiştir:
-
İspanya’da ortalama olarak 10 yıldır uygulanmakta olan ACCEDER ve
PROMOCIONA gibi programların ülkemizdeki kamu kurumları (İŞKUR, Milli
Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve ilgili Kurumlar) ve belli
bir kurumsal kapasiteye ulaşmış sivil toplum kuruluşlarınca örnek alınması faydalı
olacaktır.
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 19
-
ACCEDER Programındaki yaklaşım Kurumumuz tarafından geliştirilmekte olan
“Türkiye’de Aktif İçermenin Desteklenmesi Operasyonunda da mevcuttur. Bu
anlamada uygulama sürecinde de İspanyadan destek alınabilecektir.
-
İspanya örneğinde görüldüğü üzere, Roman topluluğuyla ilgili kamusal veya
sivil aktörler tarafından yapılan çalışmaların birbirini tamamlayıcı ve koordineli bir
yapı arz etmesi hayati derecede önemlidir. Aksi halde, yapılan çalışmalar faydadan
ziyade zarar verici bir nitelik kazanabilmektedir. Örneğin, temel eğitim eksikliğini
gidermeden verilecek bir mesleki eğitim kişilerin iş bulma kapasitelerinde düşük bir
performansa neden olmakta, bu da niteliksiz ve geçici işlerde çalışmayı kısır döngü
haline getirmektedir. Benzer şekilde, sağlık ve konut sorunları çözülmeden
oluşturulacak bir istihdam stratejisi çökmeye mahkûmdur. Öte yandan, toplumun geri
kalanının Roman topluluğuna yönelik önyargılarının olumluya dönüşmesi için
yapılacak farkındalık oluşturma çalışmaları istihdam, konut, eğitim ve sağlık gibi
konularda yapılan çalışmalar kadar ve bu sayılan çalışmaların bir anlam ifade etmesi
ve başarıya ulaşması için önemlidir.
-
Ülkemizde, Roman topluluğunun içinde bulunduğu sosyal dışlanmışlık durumunun
ortadan kaldırılması amacıyla uygulanmakta olan ve uygulanacak politikaların
birbirleriyle uyumlu ve birbirlerini tamamlayıcı bir yapıda olmalarını tesis etmek
için ilgili Bakanlıklar ile bir çalışma ve koordinasyon biriminin oluşturulması ve
bu birim tarafından en kısa sürede bir eylem planının oluşturularak ilgili
bakanlıkların görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi gerekli görülmektedir.
-
Bu anlamda, Kurumumuz tarafından geliştirilmekte olan “Türkiye’de Aktif
İçermenin
Desteklenmesi
Operasyonu
ile
oluşturulacak
olan
Merkez
Koordinasyon Kurulu ve Yerel Koordinasyonu ile sosyal dışlanmışlıkla mücadele
eden dezavantajlı gruplara yönelik hizmet de bir model oluşturulacaktır.
-
İspanyada Roman vatandaşların önemli eğitim olanaklarına ve istihdama eşit
koşullarda erişmesini kolaylaştırmak amacıyla;. Romanlara mesleki nitelikler
kazandırmak ve vatandaşların geri kalanı ile eşit koşullarda iş gücü
piyasasına erişmelerine olanak sağlamak, Roman toplumu ile ilgili daha aktif
politikalar geliştirmek ve Romanları kendilerine karşı var olan önyargılar ve
ayrımcılık politikaları ile ilgili olarak bilinçlendirmek. Tüm bunların ışığında
Romanların Gelenekselmiş işlerde değilde daha çok hizmetler sektöründe istihdam
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 20
edildikleri gözlenmiştir.
İspanya uygulamasında görülen önemli bir konu, Romanlara yönelik çalışmakta olan
STK’ların güçlü oldukları ve
yürütülmekte olan programların uzun yılları kapsayan bir
nitelik arz etmesidir. İstihdam ve eğitime yönelik yürütülmekte olan programlar ortalama 10
yıldır istikrarlı bir şekilde uygulanmaktadır. Programların bütçeleri ilk yıllarda yüksek
olmakla birlikte sonraki yıllarda azalma eğilimi göstermiştir. Buna rağmen programların
başarıları yıldan yıla artmaktadır. İspanyol yetkililer bu durumu programın istikrarlı olarak ve
diğer bileşenlerle birlikte uygulanmasına bağlamaktadırlar. Özellikle istihdam programında
başarıya götüren bileşenlerden biri de toplumun Roman nüfusu dışında kalanlarının bu
topluluğa yönelik paradigmalarındaki değişimdir. İşverenlere yönelik olarak yapılan
bilinçlendirme ve farkındalık yaratma çalışmalarının işverenlerin Romanları çalıştırma
noktasındaki endişelerini bir nebze de olsa azalttığı belirtilmiştir. Üstelik iyi örneklerinde
bilinçlendirme faaliyetlerinde kullanıldığı ifade edilmiştir.
Bir sonraki toplantının tarihi, yeri ve bu toplantıya hazırlanmak
açısından yararlı olabilecek görüş ve öneriler
:-
27 Kasım-2 Aralık 2011
Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti
Sayfa 21

Benzer belgeler