Yapılan Atamasının Geri Alınması Hakkında

T.C.
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
ŞİKAYET NO
: 2015/4800
KARAR TARİHİ
: 25/03/2016|tarih|
RET KARARI
ŞİKAYETÇİ
:
ŞİKAYETÇİ VEKİLİ
:
ŞİKAYET EDİLEN İDARE
: TÜRKSAT A.Ş. Genel Müdürlüğü
ŞİKAYETİN KONUSU
: Şikayetçinin … …. yapılan atamasının geri alınması.
ŞİKAYET BAŞVURU TARİHİ : 29/09/2015
I. USÛL:
A. Şikâyet Başvuru Süreci:
1. Şikayet başvurusu, elden 29/09/2015 tarihinde yapılmış ve 10462 evrak numarası ile kayıt altına
alınmıştır. Şikayet başvurusunun karara bağlanması için 28/3/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve İmza Yetkileri
Yönergesinin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, şikayetin incelenmesine ve
araştırmasına geçilmiş, 21/03/2016 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Karar Önerisiyle Kamu
Başdenetçisine sunulmuştur.
B. Ön İnceleme Süreci:
2. Yapılan ön incelemede, şikayet konusunun kurumumuzun görev alanına girdiği, şikayetçinin
menfaat ihlali koşulunu taşıdığı, idari başvuru yollarının tüketildiği, şikayetin süresinde yapıldığı,
diğer ön inceleme konularında da bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.
II. OLAY VE OLGULAR:
A. Şikâyetçinin Konu Hakkındaki Açıklamaları ve İddiaları:
3. Şikâyetçi, TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş. Genel Müdürlüğünde …
yılından bu yana İş Kanununa tabi belirsiz süreli iş akdi ile göreve başladığını, …. kadrosu ile görev
yaptığını, …. tarihinde kendisi de dahil 3 …. Genel Müdür oluru ile … …. atandığını, ancak 9 gün
sonra …. tarihinde yine Genel Müdür oluru ile herhangi bir gerekçe gösterilmeden …. iptal edilerek
eski unvana atamalarının yapıldığını, bu zamana kadar diğer iki …. yönetim kademesinin değiştiğini,
ancak kendisinin mağduriyetinin devam ettiğini ve …. için gerekli şartları taşıdığını, … isimli bir
personelin de Genel Müdürlük Makamının oluru ile ….yapıldığını ve iptal edilmediğini bunun da
1/9
emsal olacağını belirterek, … yeniden atanmayı ve … tarihinden bu yanan oluşan mali ödeme
farklarının tarafına ödenerek mağduriyetinin giderilmesini talep etmektedir.
B. İdarenin Şikâyete İlişkin Açıklamaları:
4. Şikayet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV
ve İşletme A.Ş. Genel Müdürlüğüne gönderilen …/2015 tarihli bilgi ve belge isteme yazısına cevaben
gerekli bilgi ve belgeler gönderilmiştir. Gönderilen bilgi ve belgelerden özetle;
4.1.TÜRKSAT A.Ş. nin Türk Ticaret Kanunu ve özel hukuk hükümlerine tabi olduğu, iş mevzuatına
tabi personel istihdam edildiği,
4.2.Şikayetçi ..’in …. tarihinde … olarak işe başladığı, Şirketin Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve
Atamalara İlişkin Usul ve Esasları çerçevesinde …. tarihinde yapılan …. sınavını kazanarak ….
olarak atandığı, … Başkanlığı …. Ofisinde …. olarak görev yaptığı,
4.3. …. pozisyonuna personelin atanması, Şirketin Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve Atamalara
İlişkin Usul ve Esaslarının 13 üncü maddesine istinaden yapıldığı,
4. 4.Şikayetçi .. ve iki …., performansları ve sahip oldukları yetkinliklerden dolayı Teftiş Kurulu
Başkanının talebi, Genel Müdürlük Makamının …. tarihli oluru ile …. olarak atandığı,
4.5. Daha sonra İnsan Kaynakları ….; … tarihli atamaların iptal edilerek …. tarihi itibari ile ….. eski
unvanlara atamalarının yapılarak, ileriki süreçte Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve Atamalara İlişkin
Usul Esasları çerçevesinde açılacak olan ….. değerlendirmelerine tabi tutulmaları, talebine Genel
Müdürlük Makamının …. tarihli olur verdiği, dolayısıyla …. iptal edildiği,
4.6.Bu iptalin gerekçesinin ise, Şirketin Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve Atamalara İlişkin Usul
ve Esaslarının 13 üncü maddesinde yer alan, “Şirkette veya şirketin iştiraklerinde 3 yıl …. olarak
çalışmış olmak, Şirket dışında kariyer mesleğinde daha önce çalışmış olanlar ile hizmet alımı
kapsamında Şirketin alt yüklenici firmalarında çalışıp …. şartlarını taşıyan personel için en az 2 yılı
şirkette olmak üzere toplamda 3 yıl çalışmış olmak ve yabancı dil yeterlilik şartlarını taşımak gerekir.
Bu şartları sağlayan kişiler daha sonra Genel Müdür onayı ile oluşturulacak komisyon tarafından
Şirketin ihtiyacı, kişilerin yönetsel becerileri, bugüne kadar başarmış olduğu ve yaptığı işler vb.
hususlarda değerlendirmeye tabi tutulurlar. Komisyon tarafından ….. olması uygun görülen
personeller …. atanır.” hükmün olduğunun belirtildiği,
4.7.Şirket personeli ..’nın …. olarak görev yapmakta iken …. görevinden istifa ederek ….
pozisyonuna Genel Müdürlük makamı tarafından atandığı,
4.8…. tarihinde; diğer 2 …. …. olarak atandığı, şikayetçi ile ilgili herhangi bir atama yapılmadığı,
4. 9.Şikayetçinin ileride ….. için yapılacak atamalar doğrultusunda değerlendirmeye tabi
tutulacağının belirtildiği, anlaşılmıştır.
5. TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş. Genel Müdürlüğü, şikayet konusuyla
ilgili aranmış ve evrakı hazırlayan yetkili ile yapılan görüşme tutanağa bağlanmıştır. Yetkili,
Kurumumuza gönderilen bilgi ve belgeden şikayetçinin …. unvanının iptal edilme gerekçesi ile ...’nın
…. nasıl atandığı sorulmuştur. Yetkili, atama usul ve esasının 13 üncü maddesine göre Genel Müdür
onayı ile oluşturulacak komisyon tarafından …. atanacakların belirlendiğini, şikayetçi ve diğer 2 ….
atamasında komisyon oluşturmadan Genel Müdür ataması ile olduğunu bu durumunda usule aykırı
olduğu anlaşıldığından atamaların iptal edildiğini, ayrıca ..’nın …. unvanında iken …. olduğunu ve
…. görevinden ayrılınca şirket iç işleyişi gereği bir alt unvan olan …. Genel Müdür oluru ile
atandığını, komisyon oluşturulmadığını bu şekilde alt unvana geçişlerde iç işleyişin bu şekilde
gerçekleştiğini ifade etmiştir.
C. Olaylar
6. Gerek şikâyet başvurusu gerekse ilgili İdare tarafından Kurumumuza iletilen cevabi yazı ve ekinde
yer alan belgeler incelendiğinde;
2/9
6.1.Şikayetçinin … yılında …. olarak TÜRKSAT ta göreve başladığı, … yılında yeterliliğini vererek
…. olarak görevine devam ettiği, … Başkanlığında görev yapmakta iken sahip oldukları yetkinlikleri
nedeniyle, …. Başkanının talebi Genel Müdürlük Makamının oluru ile … tarihinde şikayetçi ile
birlikte 3 kişinin …. olarak atandığı,
6.2.Daha sonra İnsan Kaynakları ….; şikayetçi ve diğer 2 …. …. atama Olurunun iptal edilmesi
talebine Genel Müdürlük Makamının …. tarihli olur vererek, …. kaldırıldığı,
6. 3….. tarihinde diğer iki …. …. olarak atandığı, şikayetçinin de bu süreçte bir atama beklediği ancak
gerçekleşmeyince …. tarihinde İdareye başvurarak, ….. kadrosuna yeniden atama yapılmasını ….
için oluşan maaş farkının da geçmişe yönelik ödenmesini talep ettiği, idarenin olumsuz cevap verdiği
bunun üzerine şikayetçinin yasal süresi içinde Kurumumuza başvurduğu,
anlaşılmıştır.
D. Kamu Denetçisi Muhittin MIHÇAK’ın İnceleme ve Araştırma Bulguları
7. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanun’un 3 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının (e) bendinde
yer alan hükme istinaden, sermayesinin tamamı Hazine Müsteşarlığına ait olan TÜRKSAT A.Ş. ile
şikayet konusu ile ilgili yazışma ve görüşme yapılmıştır. İlgili idarenin açıklamalarına 4 ve 5 numaralı
paragraflarda ayrıntılı yer verilmiştir.
III. HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE:
A. İlgili Mevzuat:
8. Anayasanın 2 nci maddesi, “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet
anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel
ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”
9. 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanununun 16 Haziran 2004 tarih ve 5189 sayılı Çeşitli
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 5. maddesi ile eklenen ek 33. maddesi;
….6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve özel hukuk hükümlerine tâbi, Türksat Uydu Haberleşme Kablo
TV ve İşletme Anonim Şirketi (Türksat A.Ş.) unvanı altında bir anonim şirket kurulmuştur.
….
Türksat A.Ş.’nin hisselerinin tamamı Hazine Müsteşarlığına aittir. Ancak, Hazine Müsteşarlığının
mülkiyet hakkı ile kâr payı hakkına halel gelmemek ve kamunun pay sahipliğinden kaynaklanan
bütün malî hakları Hazine Müsteşarlığında kalmak kaydıyla, Hazine Müsteşarlığının Türksat
A.Ş.’deki pay sahipliğine dayanan oy, yönetim, temsil, denetim gibi hak ve yetkileri Ulaştırma
Bakanlığı tarafından kullanılır.
….
Türksat A.Ş.’de iş mevzuatına tâbi personel istihdam edilir. Türksat A.Ş.’nin faaliyete geçtiği tarihten
itibaren üç ay içerisinde Türk Telekomun iş mevzuatına tâbi bulunan personeli, istekleri ve Türksat
A.Ş. Yönetim Kurulunun uygun görmesi halinde Türksat A.Ş.’ye devredilir.
….
Türksat A.Ş., sermayesinde kamu payı ne oranda olursa olsun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanunu
hükümlerine ve 4/7/2001 tarihli ve 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede düzenlenen
kısıtlamalara tâbi değildir. Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi denetimine ilişkin 2.4.1987 tarihli
ve 3346 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi hükümleri uygulanır.
3/9
10. 22/07/2004 tarihli ve 6098 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilen Türksat Anonim
Şirketi Ana Sözleşmesinin, Teşkilat Yapısı, Personelin Statüsü ve Ücretleri başlıklı 15 inci
maddesi; Şirketin teşkilat yapısı, hizmet birimleri, bunların görev ve sorumlulukları, şirket
personelinin atanma ve çalışma usul ve esasları, unvanları, sayısı, nitelikleri, ücret, maaş ve
ikramiyeleri ile şirket personeline harcırah ödenmesi ve ödenecek harcırahın miktarları ile konut
tahsisi veya ödenecek konut yardımına ilişkin usul ve esaslar yönetim kurulunca belirlenir.
Şirketin personeli iş mevzuatına tabi olup, kural olarak sosyal güvenlik yönünden 17/07/1964 tarih
ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabidir.
11. 23/07/2012 tarihinde Yönetim Kurulu tarafından onaylanan Türksat A.Ş. İnsan Kaynakları
Yönergesinin
“Amaç” başlığı altında yer alan 1 inci maddesi; Bu Yönergenin amacı Şirketin insan kaynakları
yönetimine ilişkin, genel hükümler ile şirket personelinin, işe alma, çalışma şartları, hak ve
sorumluluklar, imza ve imza yetkisi, ücret politikası, performans değerlendirmesi, izinler, disiplin
işlemleri, kariyer planı, terfi, yedekleme, görev veya görev yeri değişikliği, özlük işlemleri, eğitim ve
oryantasyon, bilgi güvenliği, iş sözleşmesinin sona ermesi, diğer hükümler yönünden tabi olacakları
temel kuralların belirlenmesidir.
11.1.“Organizasyon Yapısı ve Pozisyonların Tespiti” başlığı altında yer alan 8 inci maddesi;
Şirketin organizasyon yapısının belirlenmesinde, birimlerin ihdası ve kapatılması yetkisi Yönetim
Kurulunda olup, bunun dışındaki diğer tüm düzenlemeler Genel Müdürün onayı ile gerçekleştirilir.
Pozisyonların sayı ve yerleri ile bu pozisyonlara ilişkin görev, yetki ve iş tanımları, pozisyonlarda
değişiklik yapılması veya yeni unvanlar tahsis edilmesi ile norm kadro değişikliği, iptal ve ihdasına
Genel Müdür yetkilidir.
Şirketin pozisyonları; genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı,
hukuk
müşaviri, direktör, baş müfettiş, müfettiş, il müdürü, ….., …., …., mesleki …., …., kıdemli teknik
destek personeli, teknik destek personeli, destek personeli, büro personeli ve araştırmacı kadro olarak
adlandırılan pozisyonlardan oluşur ve personel bu pozisyonlar dahilinde istihdam edilir.
11.2.“Pozisyonların Tanımları” başlığı altında yer alan 9 uncu maddesi,… ….: Şirket içinde iş
ve kurum tecrübesini edinmiş …. ile şirket dışından yapılacak alımlarda şirket içi …. aynı niteliklere
haiz kişilerin …. fonksiyonlarına ek olarak yöneticilerine yönetsel fonksiyonlarda yardım etme ve
vekalet sorumluluğunu taşıyan personelin oluşturduğu pozisyondur…
Direktör: Şirketin yönetim kademesinin sorumluluğunu taşıyan ve birim yönetimi fonksiyonlarını
icra eden, Genel Müdür Yardımcılarına ve/veya Genel Müdür'e karşı sorumluluk taşıyan ve Şirketi
bu Yönergede belirtilen hükümler çerçevesinde temsil eden, gerektiğinde kendi konularıyla ilgili
olarak İl Müdürlerine talimat verebilen, kontrol ve denetim yapabilen pozisyondur…
11.3.“Kariyer Planlaması” başlığı altında yer alan 53 üncü maddesi, Kariyer Planlaması, şirkette
çalışanların iş hayatını planlamasını amaçlar ve çalışanların mevcutta bulunduğu konumun
(pozisyonun) farkında olmasını ve terfi edebileceği sonraki pozisyonlar için gereken performans ve
yeterliliğini kazanmak, birimsel performansa katma değer sağlamak için kendilerini şekillendirmesini
hedefler. Kariyer planı, terfi ve yedekleme uygulamaları Usul Esas Hazırlama ve Düzenleme Kurulu
tarafından hazırlanan ve Genel Müdür’ün onayı ile yürürlüğe giren Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme
ve Atamalara İlişkin Usul ve Esaslarına uygun olarak yürütülür.
Şirketin kariyer planı kapsamı Direktörlük seviyesine kadardır. Direktörlük seviyesi, bu planlamada
terfi edilecek en üst pozisyondur. Genel Müdür Yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Hukuk Müşaviri
ve Direktörlerin ataması Yönetim Kurulu tarafından diğer personellerin ataması ise Kariyer Planı,
Terfi, Yedekleme ve Atamalara İlişkin Usul ve Esaslarına göre Genel Müdür tarafından yapılır…
4/9
11. 4.“Yürütme” başlığı altında yer alan 75 inci maddesi; Bu yönerge hükümlerini Genel
Müdür yürütür.
12. 12/03/2013 tarihli Genel Müdür tarafından onaylanan Türksat A.Ş. Kariyer Planı, Terfi,
Yedekleme ve Atamalara İlişkin Usul ve Esasların;
12.1.“Amaç” başlıklı 1 inci maddesi; Bu usul ve esasların amacı, Türksat A.Ş. de gerek Şirket içinde
Kariyer Planı kapsamında terfi ve yedekleme sisteminin işletilmesi, gerekse Şirket dışından işe alımla
ilgili olarak yapılacak uygulamaların düzenlenmesidir.
12. 2.“Kapsam” başlıklı 2 nci maddesi; Bu usul ve esaslar Türksat A.Ş. de Direktörler ve alt
pozisyonlarda çalışan personel için yapılacak uygulamaları kapsar. Genel Müdür Yardımcıları,
Teftiş Kurulu Başkanı, Hukuk Müşaviri, Baş Müfettiş/Müfettiş, Araştırmacı ve geçici
çalışanlara yönelik uygulamalar bu Usul ve Esasların kapsamı dışındadır.
12.3. “Kıdemli Uzman Ataması” başlıklı 13 üncü maddesi; (1) Terfi Sistemi ile Şirket İçinden
Atama: Şirkette, şirketin iştiraklerinde veya sahip olduğu tüzelkişilerde 3 yıl Uzman olarak çalışmış
olmak, Şirket dışında kariyer mesleğinde daha önce çalışmış olanlar için en az Şirkette 2 yıl olmak
üzere toplamda 3 yıl çalışmış olmak, çalıştığı dönem içinde performans puan ortalaması en az “D”
olmak şartları aranır. Bu şartları sağlayan kişiler daha sonra Genel Müdür onayı ile oluşturulacak
komisyon tarafından Şirketin ihtiyacı, kişilerin yönetsel becerileri, bugüne kadar başarmış olduğu
ve yaptığı işler vb. hususlarda değerlendirmeye tabi tutulurlar. Komisyon tarafından Kıdemli Uzman
olması uygun görülen personeller …. atanırlar.
12. 4.“Direktör/İl Müdürü Ataması” başlıklı 16ncı maddesi; (1) Şirket İçinden Atama: Şirkette
…. veya …. olarak çalışmakta olan, bu dönem içinde performans puanı ortalaması en az “D” olan
personel yönetici havuzuna alınır. Şirket içinden Direktör/İl Müdürü atamaları Yönetim Kurulu
onayıyla, yönetici havuzunda bulunan Kıdemli Uzman/Kıdemli Mesleki Uzmanlar arasından yapılır.
Yönetici havuzunda uygun Kıdemli Uzman veya Kıdemli Mesleki Uzman bulunmaması durumunda,
Uzman veya Mesleki Uzman pozisyonundaki kişilerden de Direktör/İl Müdürü ataması yapılabilir.
B. Şikâyet Konusuna İlişkin Uygulamalar:
13. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 26/02/2009 tarih ve E.2008/105 K.2009/144 sayılı
Kararı özetle; Ankara 8. İdare Mahkemesi 17.12.2004 günlü, E:2004/1558, K:1888 sayılı kararı ile;
şehir plancısı kadrosunda olup görevlendirme ile imar işleri müdürlüğü görevini yürüten davacının,
mahalli idareler seçimine çok kısa bir süre kala ve yeniden aday olmayacağı kesinleşen Belediye
Başkanı tarafından belediye başkanına çok yakın çalışan ve onun yetkilerini devralabilen Belediye
Başkan Yardımcısı kadrosuna atandığı, 1580 sayılı Belediye Kanununa göre, atamanın daha sonra
Belediye Meclisi onayına sunulması gerektiği ancak onaya sunulmadan, atamaya ilişkin işlemin kamu
yararına olmayacağı gibi etik bir davranışta olmadığı yönündeki Belediye Hukuk Müşavirliğinin
görüş yazısı ile, Belediye Teftiş Kurulu Başkanlığı'nın bu atamaların Kanuna aykırı olduğu yolundaki
yazısı üzerine, 19 gün sonra Belediye Başkanı onayına dayalı işlem ile, söz konusu atamanın kamu
yararı ve hizmet gerekleri ilkesine ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle geri alınarak, davacının
önceki görevi olan şehir plancılığına iade edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı, buna göre
davacının, yasaya uygun yöntemle atanmadığı başkan yardımcılığı görevinden alınmasına ilişkin
dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği ve
bu kararda ısrar edildiği, bunun üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun, unsurlarında
hukuki noksanlıklar, sakatlıklar bulunan idari işlemler, işlemi yapan idari makam tarafından bazı
kayıt ve şartlar altında re'sen geri alınabilirler. İdari işlemin geri alınması prensip olarak onu yapan
makama aittir. Belediye Başkanı tarafından yapılan ancak, açıkça hukuka aykırı olduğu sonradan
5/9
anlaşılan bir atamanın belediye meclisi onayına sunulması (tekemmül ettirilmesi) zorunlu olmadığı
gibi, unsurlarında hukuki sakatlık bulunan ve belediye meclis onayına sunulmamış olan bir atama
işlemi, atamayı yapan makam olan belediye başkanı tarafından geri alınabileceğinden, bu şekilde
geri alma işleminde belediye meclisini gerektirmediğinden, Ankara 8. İdare Mahkemesinin ısrar
kararının onanmasına, dosyanın anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi ile
sonuçlanmıştır.
14. Danıştay 5. Dairenin 13/12/2012 tarih ve E. 2012/7438 K. 2012/8775 sayılı Kararı özetle;
Öğretmen olarak görev yapmakta iken 1994 yılında sınavsız Müfettiş olarak atanan davacının, 2010
yılında atama onayı iptal edilerek davacının veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak atandığı, dava
konusu işlemin iptaline hükmedilmesi üzerine anılan kararın temyizen incelenerek bozulmasının
istenildiği anlaşılmaktadır. Anayasanın 2. maddesinde Cumhuriyetin nitelikleri arasında gösterilen
"Hukuk Devleti" ilkesi Devlet ya da millet adına yetki kullanan tüm organ, kuruluş ve birimlerin bu
ilke içinde hareket etmelerini zorunlu kılmakta; bu bağlamda yürütme organı ve idarenin tüm işlem
ve eylemlerini hukuka uygun olarak kurması ve yapması gerekmektedir. …Temyiz istemine konu
kararda, idari istikrar ilkesinden hareketle, aradan uzun bir zaman geçtikten sonra müfettiş
kadrosunun ilgili lehine hak sağladığı sonucuna varılmış ise de, idarelerin, mevzuata aykırı
işlemlerini süreyle bağlı olmaksızın her zaman geri alabileceği, davacının mevzuatta öngörülen
koşulları yerine getirmeksizin atandığı müfettiş kadrosundan veri hazırlama ve kontrol işletmeni
kadrosuna atanmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi
kararında hukuki isabet görülmediği sonucuna varılmıştır.
15. Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 gün ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı
kararında; idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde süre
aranmaksızın hatalı ödediği meblağı her zaman geri alabileceği, bunun dışında kalan hallerde hatalı
ödemelerin istirdadının ise, hatalı ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere dava açma süresi içinde
olanaklı olduğu ve bu süre geçtikten sonra istirdat edilemeyeceği belirtilmiştir.
C. Kamu Denetçisi Muhittin Mıhçak'ın Kamu Başdenetçisi'ne Önerisi
16. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; şikayet konusunda
başvuranın talebinin reddi, idarenin her hal ve şartta yaptığı …. atamalarına mevzuatında yer
verilmesi hususunda tavsiye verilmesi yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi'ne sunulmuştur.
D. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme:
17. 3 üncü paragrafta ayrıntılı açıklandığı üzere; …. kadrosunda olan şikayetçi, Genel Müdür oluru
ile …. atandığını, ancak 9 gün sonra herhangi bir gerekçe gösterilmeden iptal edilerek eski unvana
atamasının yapıldığını, …. isimli personelin de Genel Müdürlük Makamının oluru ile …. atandığını
ve iptal edilmediğini bunun da emsal olacağını belirterek, …. yeniden atanmayı ve mali farkın tarafına
ödenerek mağduriyetinin giderilmesini talep etmektedir.
18. 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanununun 16 Haziran 2004 tarih ve 5189 sayılı Çeşitli Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 5. maddesi ile eklenen ek 33. maddesi ile kurulan Türksat
A.Ş.’nin hisselerinin tamamı Hazine Müsteşarlığına aittir. Şirket Ana Sözleşmesi’nin 15 inci
maddesinde; Şirket personelinin atama ve çalışma usul ve esasları, unvanları ve kurum ile ilgili birçok
konuya ilişkin usul ve esasların Yönetim Kurulunca belirleneceği ifadesi yer almaktadır. Bu maddeye
dayanarak, şirketin iç işleyişiyle ilgili Yönetim Kurulu tarafından İnsan Kaynakları Yönergesi, yetkili
kılınan Genel Müdür tarafından da Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve Atamalara İlişkin Usul ve
Esaslar düzenlenmiştir. Ayrıca Ana Sözleşmenin söz konusu maddesinde personelin İş Kanununa tabi
olarak çalışacağı da belirtilmiştir.
6/9
19. Dolayısıyla, şirket personelinin atanma, nakil, görevde yükselme, performans değerlendirme,
çalışma usul ve esasları, sosyal, idari, mali ve özlük hakları, ücret, maaş ve ikramiyeleri ile disiplin
yönünden tabi olacakları hükümler İnsan Kaynakları Yönergesi ile bu yönergeye dayanarak
düzenlenen usul ve esaslar dahilinde yürütüldüğü anlaşılmaktadır. İnsan Kaynakları Yönergesinin,
bir anlamda Şirket personelinin tabi olduğu İş Kanunu’nun Şirketteki uygulamasını göstermek üzere
düzenlendiği anlaşılmaktadır.
20. Şikayetçi, yukarıda bahsi geçen yönerge ile usul ve esaslar kapsamında …. olarak göreve
başladıktan sonra gerekli şartları taşıyarak … olarak atanmış ve halen …. kadrosunda görevine devam
etmektedir. Şikayetçi ile birlikte üç …. gerekli şartları ve yetkinlikleri sağladığı sebebiyle ….
tarafından ….. olarak atanmalarının talep edildiği ve Genel Müdürün bu talebe …. tarihinde olur
verdiği anlaşılmıştır. Ancak bu tarihten 9 gün sonra yapılan atama işlemini geri alınmış ve idare bu
işlemde gerekçe belirtmemiş, ….. daha sonra yapılacak ….. atamasında değerlendirileceği bilgisini
vermiştir. 5 inci paragrafta ayrıntılı açıklandığı üzere İdare ile yapılan görüşmeden, şikayetçinin
atama işleminin geri alınmasının gerekçesinin Komisyon oluşturulmadan atamanın yapıldığı
dolayısıyla bu atamanın Kariyer Planı, Terfi, Yedekleme ve Atamalara İlişkin Usul Esaslarının 13
üncü maddesine aykırı olduğu anlaşılmıştır. Usul ve esasa aykırı olarak yapılan atama yasal süresi
içinde atamayı yapan makam tarafından geri alınmıştır.
21. Hukuk Devleti ilkesinin bir gereği olarak idarî işlemlerde; doğruluk, hukuka uygunluk
karinesi bulunmaktadır. İdare, bir işleminde daha sonra hukuk kurallarına uymadığını fark edebilir
ya da ilgililerin başvuruları üzerine hukuka aykırı olduğunu tespit edebilir. Bu gibi hallerde ilgili
işlemin kaldırılması gerekmektedir. Geri alma da idari işlemin hukuki sonuçları ile ortadan
kaldırılmasını sağlayan bir idari işlemdir. Geri alma, bir idari işlemin başka bir idari işlemle
hükümsüz hale getirilmesi, yapıldığı tarihten itibaren hukuk aleminden silinmesi
demektir.(Metin GÜNDAY İdare Hukuku 3. Bası, Ankara 1998, s.134)
22. 15 inci paragrafta yer alan Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu Kararı ve Daire Kararlarında
belirtildiği gibi idare; yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde süre
aranmaksızın hatalı işlemini zaman geri alabilecektir. Şikayet konusu olayda da mevzuata göre açık
hata ile usul ve esasa aykırı bir atama işleminin yapıldığı anlaşılmaktadır. İdare bu işlemi daha sonra
fark edip geri almıştır. 13 ve 14 üncü paragraflarda yer alan yargı kararları da yine bu yöndedir.
23. Yukarıda yapılan açıklamalar, yüksek mahkeme kararları, bilgi belge ve dosya kapsamı
birlikte değerlendirildiğinde; şikâyet başvurucusunun ….. unvanının geri alınmasının haklı yasal
gerekçelere dayandığı, aksi durumu destekleyen herhangi bir bilgi, belge ve bulgu bulunamadığından
idarece tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık tespit edilememiş dolayısıyla şikâyetin
reddi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
24. Kamu Denetçisi atama işlemi ile ilgili talebin reddedilmesini ancak .. örneğinde görüldüğü gibi
"her durum ve şartta yapılan …. atamalarının mevzuatla düzenlenmesi" hususunda da tavsiyeyi Kamu
Başdenetçisine önermişse de, şikayet başvurucusu ile ... ’ya uygulanan idari işlemlerin birbirinden
ayrı işlemler olduğu ve şikayet başvurucusunu bu işlem dolayısıyla olumsuz etkiliyen, ilgilendiren
kişisel, güncel ve meşru menfaat bağının tespit edilemediği, bu açıdan mağduriyet iddiası ile ilgili
başvuran tarafından değil, yukarıda belirtilen çalışan yönünden yapılan bir müracaata da
rastlanmadığı, başvuran ve adı geçen kişilerin statülerin farklı olduğu, ..'nın üst görevden alt göreve
getirildiği, idarenin bu tasarrufunun inceleme araştırma konusu dışında kaldığı gözetilerek Kamu
Denetçisinin tavsiyeye yönelik önerisi tavsiye kararı şeklinde yapılmayıp, iyi yönetimde eksiklik
olarak tespit edilmiş, İdarenin değerlendirmesi için karar altına alınmıştır.
E. İnsan Hakları Yönünden Değerlendirme:
7/9
25. T.C. Anayasasının "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesinde ifadesini bulan kanun
önünde eşitlik ilkesinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 13 üncü maddesindeki etkili başvuru
hakkının ve 17 nci maddesindeki hakları kötüye kullanma yasağının ihlal edildiğine dair herhangi bir
bulgu ve bilgiye rastlanmadığı gibi şikayete konu olayda, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde yazılı ve güvence altına alınmış olan başkaca
bir insan hakkı ihlalinin tespit edilemediği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
F. İyi Yönetişim İlkeleri Yönünden Değerlendirme:
26. Günümüzde demokratik, modern ve katılımcı yönetim anlayışında idarelerden sadece hukuka
uygun hareket etmeleri değil aynı zamanda iyi yönetim ilkelerine de uygun işlem tesis etmeleri
beklenmektedir.
27. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği
Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi Yönetim
İlkeleri" başlıklı 6 ncı maddesi; "Kurum, inceleme ve araştırma yaparken idarenin, insan haklarına
dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye
kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye
uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı,
makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi,
kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun
işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözetir ve iyi yönetim ilkelerine
uyar." şeklindedir. Söz konusu Yönetmelik hükmünde yer alan ilkelerin kaynağını teşkil eden Avrupa
Birliği Temel Haklar Şartının 41 inci maddesinde de iyi yönetim hakkından bahsedilmekte olup,
benzer ilkelere Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen “Avrupa Doğru İdari Davranış
Yasasında” da yer verilmiştir.
28. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde, somut olayda Kurumumuzca
istenilen bilgi ve belgeleri İdarenin yasal süresi içinde Kurumumuza gönderdiği, şikayetçiye yasal
sürede ve makul sürede karar verdiği bu yönüyle iyi yönetim ilkelerine uygun davrandığı ancak
Kurumumuzun talep ettiği hususlara gerekçeli cevaplar verilmediği, şikayetçinin …. yapılan
atamasının iptal edildiği …. tarihli yazıya iptalin gerekçesini yazmadığı ve şikayetçinin başvurusuna
ilişkin idarenin cevabi yazısında karara karşı başvuru yollarının ve süresinin gösterilmediği bu
sebeplerle idarenin kararların gerekçeli olması, hesap verilebilirlik ve karara karşı başvuru
yollarının gösterilmesi ilkelerine uymadığı anlaşılmış olup; idareden bundan böyle bu ilkelere
uyması beklenmektedir.
29. Diğer yönden İdarenin; üst görevdeyken alt göreve atananlar vb. durumlarda olduğu gibi,
kurumlarının mevzuatında rastlanmayan atamaların yapılması hususunda kanunilik,
öngörülebilirlik hukuk kurallarına uymadığı tespit edilmiştir. İdarenin bu eksikliği
değerlendireceği ve mevzuat değişikliğine gideceği beklenmektedir.
IV. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT:
A. Dava Açma Süresinin Yeniden Başlaması:
4. “14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21’inci maddesinin
birincisi fıkrası uyarınca, durmuş olan dava açma süresi Ret Kararının şikâyetçiye tebliğinden itibaren
kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır.
8/9
B. Yargı Yolu:
5. 2709 Sayılı 1982 Anayasası'nın Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması başlıklı 40’ıncı maddesinin
ikinci fıkrasında, “ Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını
ve sürelerini belirtmek zorundadır.” hükmü yer almakta olup, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu
Kanununun 20’nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarenin işlemine karşı dava açma
süresinden arta kalan süre içinde yetkili İş Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
V. KARAR:
Yukarıda açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre şikayetin REDDİNE,
Kararın şikayetçiye ve TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş. Genel Müdürlüğü’ne
tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi.
M.Nihat ÖMEROĞLU
Kamu Başdenetçisi
9/9