Çorum İl Çevre Durum Raporu

Transkript

T.C.
ÇORUM VALİLİĞİ
İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
ÇORUM
İL ÇEVRE DURUM RAPORU
2009
ÇORUM İLİ
ÇEVRE DURUM RAPORU
TEŞEKKÜR
Bu kitabın hazırlanışındaki katkılarından dolayı tüm Kamu Kurum
ve Kuruluşlarına teşekkür ederiz.
Hazırlayan:
Birol SAYIN Çevre Mühendisi
Raporun Hazırlandığı Yıl : 2010
Basım Yılı
:2010
Raporun İçerdiği Bilgilerin Ait Olduğu Yıllar
:2009
ULUSAL ÇEVRE ANDI
Şimdiki ve Gelecek Kuşakların Temiz ve Sağlıklı Bir Çevrede
Yaşama Hakkına Sahip Olduğu Gerçeğinden Hareketle Çevreye
Duyarlı Bir Kalkınmadan Yana Olduğumu Vurgulayarak,
Doğal Kaynakların Ekonomik Kalkınmanın Hem Kaynağını
Hem Sınırını Oluşturduğunu Bilerek,
Çevrenin Korunması ve Geliştirilmesinden Bireysel Katkı ve
Katılımın Gereğine ve Önemine İnanarak,
Çevresel Değerlere Sahip Çıkıp Zarar Verenleri Uyaracağıma,
Doğal Kaynaklardan Faydalanırken Tutumlu Davranacağıma,
Sürdürülebilir Kalkınma İlkeleri Doğrultusunda Hareket
Edeceğime,
Bu Yönde İşbirliği ve Dayanışma Anlayışı İçerisinde Hareket
Ederek,
Çevre Konusunda Herkese Örnek Olacağıma Söz Veririm.
KAYNAKÇA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İl Özel İdaresi,
Çorum Belediye Başkanlığı,
İl Emniyet Müdürlüğü,
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Samsun Bölge Müdürlüğü,
İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü,
DSİ Genel Müdürlüğü 5.Bölge Müdürlüğü,
Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü,
İl Sağlık Müdürlüğü,
İl Tarım Müdürlüğü,
İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü,
YEDAŞ İl Müdürlüğü,
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
Orman İşletme Müdürlüğü, (Çorum, İskilip, Kargı)
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Samsun Bölge Müdürlüğü,
İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
YÖKYK Yurt Müdürlüğü,
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Samsun Bölge Müdürlüğü,
TEİAŞ Genel Müdürlüğü 10. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü,
Çorum 1995,
Çorum Ticaret ve Sanayi Odası Kataloğu ,
Çevre Mühendisliğine Giriş-İTÜ İnşaat Fakültesi 1984,
2000 Genel Nüfus Sayımı Ankara-Mart 2002,
2008 Genel Nüfus Sayımı Ankara,
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı,
TEMA Vakfı,
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği.
İÇİNDEKİLER
A. COĞRAFİ KAPSAM
A.1. Giriş………………….....................…………………………………………………..1
A.2. İl ve İlçe Sınırları…………......................……………………………………………1
A.3. İlin Coğrafi Durumu……………….....................…………………………………...2
A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu………….....................………………2
A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi………………………………………………………….5
A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma…………………………………………………...6
A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya………………………………………………………...6
B. DOĞAL KAYNAKLAR
B.1. Enerji Kaynakları……………………………....................………………………….8
B.1.1. Güneş.……………………………………………....................…………………...8
B.1.2. Su Gücü….………………………………………………...................……………8
B.1.3. Kömür.…………………………………………………………................….…… 8
B.1.4. Doğalgaz….……………………………………………………….….................…8
B.1.5. Rüzgar….………………................…….…………………………………….….. 8
B.1.6. Biyokütle...................................................................................................................8
B.1.7. Petrol………………………………….................…………...……………….…... 8
B.1.8. Jeotermal Sahalar…………………………...............………..………………..… 9
B.2. Biyolojik Çeşitlilik……… ………………………………................…………….... 9
B.2.1. Ormanlar………………………………………………………................……… .9
B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları…...........………….………………… 10
B.2.2. Çayır ve Mera…………………………………..............……..……………… …10
B.2.3. Sulak Alanlar………………………………………..............….…………………10
B.2.4. Flora………………………………………………………..............…………......10
B.2.5. Fauna………………………………………………………….............……….....11
B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve
Diğer Hassas Yöreler...……………….............………………………………… …..12
B.3. Toprak………………………………............………………………………………..13
B.4. Su Kaynakları
…………………………............………………………..….........17
B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar……
…...........…………………………...17
B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları……………………………...........………………………...18
B.4.3. Akarsular……….……………………………………...........…………………….19
B.4.4. Göller ve Göletler………………………………………...........………………….19
B.5. Mineral Kaynaklar…… ………………………………………........………….…...27
B.5.1. Sanayi Madenleri………………………………………………..........……….......27
B.5.2. Metalik Madenler… ……………………………………………..........………...27
B.5.3. Enerji Madenleri……………………………………………………..........…….. 27
B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler………….........…… 27
C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)
C.1. İklim ve Hava………………………………….........……………………………….30
C.1.1. Doğal Değişkenler… …………………………........…………………………….30
C.1.1.1. Rüzgar… …………………………………….........…………………………30
C.1.1.2. Basınç …………………………………………........…………………….….30
C.1.1.3. Nem …………………………………........………………………………… 31
C.1.1.4. Sıcaklık… ………………………………........……………………………... 31
C.1.1.5. Buharlaşma… ……………………………........………………………….….32
C.1.1.6. Yağışlar…… ……………………………….......….……………………….. .32
C.1.1.6.1. Yağmur…… …… ……… ……………........…………………….…....32
C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı……..……………….......……………………... 33
C.1.1.7. Seller… ………………………………………….......……….…………... 34
C.1.1.8. Kuraklık… …………………………………………........……………….. 34
C.1.1.9. Mikroklima ……………………………………………........……………. 34
C.1.2. Yapay Etmenler … ……………………………….........………………………34
C.1.2.1. Plansız Kentleşme… ………………….........…………………………..…34
C.1.2.2. Yeşil Alanlar………… ……………………………….........……...………...34
C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar… ……………………………........…………..35
C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar…… ……………………………………….............. 37
C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar…... ………....………………….………37
C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları……….............…..………….……………38
C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman………………........…….……………38
C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları…………………………….......……….…….38
C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları………………………….......…………………….39
C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları…………………………….......………………...39
C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları…………………..……….......……………39
C.3.Atmosferik Kirlilik…………………………………….............…………………….39
C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri…..…………………………………… 39
C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri………………….......…...…………………………….39
C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri……......………….………...……….40
C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri… ………………………….....………………………….40
C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri… ………………………..……......…………………40
C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri………………… ………………………….....…….40
C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri…… ………….……………………....... 40
C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri…. ……………….......…………………...40
C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri……………………………. 41
D. SU
D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı…………………...…………………………………..42
D.1.1. Yeraltı Suları…… ……………………………..………………………………...42
D.1.2. Jeotermal Kaynaklar… ……………………..……..…………………………… 42
D.1.3. Akarsular…… ………………………………..………………………………….42
D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar …………….…………………………………..42
D.1.5. Denizler… …………………………………….…………………………………42
D.2. Doğal Drenaj Sistemleri………………………….…………………………………42
D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri………………………………...…43
D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik………… ………………………………………………43
D.3.2. Akarsularda Kirlilik…… ………………………………………………………...43
D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik……………………………………....43
D.3.4. Denizlerde Kirlilik………………………………………………………………..43
D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları…….………………………………...43
D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri……………………………………………....44
D.5.1. Tuzluluk………… ……………………………………………………………. 44
D.5.2. Zehirli Gazlar…
……………………………………………………………. 44
D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik……………………………………….…... 44
D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler...............................................................................44
D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler.... ................................................................................ .44
D.5.5.1. Siyanürler......................................................................................................... 45
D.5.5.2. Petrol ve Türevleri............................................................................................45
D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller....................................................................45
D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği........................................ ..........................................45
D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirliliği.................................................................................... 45
D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği................................................................................ 45
D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler................................................................................ 45
D.5.7. Patojenler................................................................................................................45
D.5.8. Askıda Katı Maddeler ..........................................................................................45
D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği....................................................................45
E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI
E.1. Genel Toprak Yapısı........... ..................................................................................... 46
E.2. Toprak Kirliliği..........................................................................................................46
E.2.1. Kimyasal Kirlenme................................................................................................ 46
E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme....................................................................................... 46
E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme........................................................................................ 46
E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme............................................................................................. 46
E.3. Arazi............................................................................................................................ 46
E.3.1. Arazi Varlığı.......................................................................................................... 46
E.3.1.1. Arazi Sınıfları..................................................................................................47
E.3.1.2. Kullanım Durumu...........................................................................................50
E.3.2. Arazi Problemleri.................................................................................................. 51
F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. Ekosistem Tipleri....................................................................................................... 53
F.1.1. Ormanlar................................................................................................................ 53
F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı............................................................................ 53
F.1.1.2. İlin Orman Envanteri....................................................................................... 54
F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları..............................................................................57
F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları ................................................. ........ 58
F.1.2. Çayır ve Meralar.................................................................................................... 59
F.1.3. Sulak Alanlar......................................................................................................... 60
F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.).................................................................................... 60
F.2.Flora............................................................................................................................. 60
F.2.1. Habitat ve Toplulukları.......................................................................................... 60
F.2.2. Türler ve Populasyonları........................................................................................ 60
F.3. Fauna.......................................................................................................................... 60
F.3.1. Habitat ve Toplulukları.......................................................................................... 60
F.3.2. Türler ve Populasyonları........................................................................................ 60
F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları........................................................................................ 60
F.3.3.1. Evcil Hayvanlar............................................................................................... 60
F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar.......................................................................................60
F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar.....................................................................................60
F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar.61
F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri...................................................................................61
F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği ................................61
F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği
Alanlar.................. ..................................................................................................61
F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar.... ................................61
F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3.
Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat
Koruma Alanları”………….................................................................................. …………61
F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları”... ....62
F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”,
“Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863
Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve
Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti
ve Tescili Yapılan Alanlar…………………………………………………………………..63
F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme
Sahaları...................................................................................................................................74
F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan
Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan
Alanlar....................................................................................................................................74
F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme
Bölgeleri”……………………………………………………………………………………75
F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından
“Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen
Alanlar......................................................................................................................................75
F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar.... .....75
F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler...............75
F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar..............75
F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar......................................................................................................75
F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar... ........................................75
F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar..... .......................75
F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli
Alanlar... .. ............................................................................................................................75
F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN
Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme
Alanları”. ............................................................................................................................. 75
Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi)
Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar....................................................................................... 75
F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan
“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel
Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar............................................................................76
F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler
Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal
Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar................................................................................ 76
F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal
Alanlar…................................................................................................................................ 76
Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri
Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve
“Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal
Alanlar.....................................................................................................................................76
Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış
Alanlar..................................................................................................................................... 76
F.4.3. Korunması Gereken Alanlar...................................................................................76
F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan,
Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)............................................................... 76
F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve
Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda
Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı........................... 76
F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya
Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi
Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı
Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı
Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan
Yerler....................................................................................................................................... 77
F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları… ...........................................77
F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş
veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar,
Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik
ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar................................................................. 77
F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden
Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar.............................................. 77
(*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen
Bilgiler.................................................................................................................................... 77
1. Alanın Resmi Adı..................................................................................................... 77
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)............................ 77
3. Alanı.......................................................................................................................... 77
3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 77
3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 77
3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 77
3.4. Kıyı Uzunluğu (m).............................................................................................. 77
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı ...…..............................................................................77
5. Yasal Konumu...........................................................................................................77
6. Yerleşimler ve Nüfusları.......................................................................................... 77
7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler...................................................... 78
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)…................................................................ 78
8.1. İklim Özellikleri................................................................................................. 78
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)...................................... 78
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)................................... 78
8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal
kaynaklar da dahil)............................................................................................... 78
8.5. Toprak Yapısı…................................................................................................. 78
8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri,
endemik ve tehdit altındaki)................................................................................. 78
9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa
dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.)................................................. 78
10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı
Alanlar, vb.).............................................................................................................. 78
1. Alanın Resmi Adı....
............................................................................................ 78
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)..............................78
3. Alanı.............. ............................................................................................................ 79
3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 79
3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 79
3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 79
3.4. Kıyı Uzunluğu (m)…......................................................................................... 79
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı .................................................................................... 79
5. Yasal Konumu......................................................................................................... 79
6. Yerleşimler ve Nüfusları…..................................................................................... 79
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel).................................................................... 79
8.1. İklim Özellikleri…............................................................................................. 79
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)...................................... 79
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)................................... 79
kaynaklar da dahil)............................................................................................ 79
8.5. Toprak Yapısı..................................................................................................... 79
endemik ve tehdit altındaki)................................................................................................. 79
dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.).................................................... 79
Alanlar, vb.).......................................................................................................... 79
1. Alanın Resmi Adı...................................................................................................... 80
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)..............................80
3. Alanı.............. ............................................................................................................ 80
3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 80
3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 80
3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 80
3.4. Kıyı Uzunluğu (m)…...........................................................................................80
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı .....................................................................................80
5. Yasal Konumu......................................................................................................... 80
6. Yerleşimler ve Nüfusları…..................................................................................... 80
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel).................................................................... 80
8.1. İklim Özellikleri….............................................................................................. 81
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)....................................... 81
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil).................................... 81
kaynaklar da dahil)............................................................................................. 81
8.5. Toprak Yapısı...................................................................................................... 81
endemik ve tehdit altındaki).................................................................................................. 81
9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri
varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.).................................................... 81
Alanlar, vb.).......................................................................................................... 81
G. TURİZM
G.1. Yörenin Turistik Değerleri....................................................................................... 82
G .1.1. Yörenin Doğal Değerleri...................................................................................... 88
G.1.1.1. Konum............................................................................................................. 88
G.1.1.2. Fiziki Özellikler...............................................................................................93
G.1.2. Kültürel Değerler... ...............................................................................................93
G.2. Turizm Çeşitleri....................................................................................................... 103
G.3. Turistik Altyapı.........................................................................................................107
G.4. Turist Sayısı...............................................................................................................111
G.5. Turizm Ekonomisi................................................................................................... 141
G.6. Turizm-Çevre İlişkisi............................................................................................... 141
H. TARIM VE HAYVANCILIK
H.1. Genel Tarımsal Yapı............................................................................................... 143
H.2. Tarımsal Üretim...................................................................................................... 143
H.2.1. Bitkisel Üretim.................................................................................................... 143
H.2.1.1. Tarla Bitkileri................................................................................................ 143
H.2.1.1.1. Buğdaygiller ........................................................................................... 143
H.2.1.1.2. Baklagiller............................................................................................... 144
H.2.1.1.3. Yem Bitkileri...................... .................................................................... 144
H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler.................................................................................. 144
H.2.1.2. Bahçe Bitkileri...............................................................................................145
H.2.1.2.1. Meyve Üretimi...........................................................................................145
H.2.1.2.2. Sebze Üretimi............................................................................................. 145
H.2.1.2.3. Süs Bitkileri................................................................................................ 146
H.2.2. Hayvansal Üretim................................................................................................ 146
H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık................................................................................... 146
H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık .................................................................................. 146
H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)......................................................... 146
H.2.2.4. Su Ürünleri..................................................................................................... 147
H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı.......................................................................................... 147
H.2.2.6. Arıcılık………………….............................................................................. 147
H.3. Organik Tarım........................................................................................................ 147
H.4. Tarımsal İşletmeler................................................................................................. 148
H.4.1. Kamu İşletmeleri................................................................................................. 148
H.4.2. Özel İşletmeler.................................................................................................... 148
H.5. Tarımsal Faaliyetler.................................................................................................148
H.5.1. Pestisit Kullanımı.................................................................................................148
H.5.2. Gübre Kullanımı...................................................................................................148
H.5.3. Toprak Kullanımı................. ..............................................................................148
I. MADENCİLİK
I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler........................... 149
I.1.1. Sanayi Madenleri.................................................................................................. 149
I.1.2. Metalik Madenler.................................................................................................. 149
I.1.3. Enerji Madenleri.................................................................................................... 149
I.1.4. Maden Kanunu’na Tabi olan Doğal Malzemeler...................................................150
I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri.................................... 151
I.3. Cevher Zenginleştirme............................................................................................. 151
I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri............................................... 151
I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan
Rehabilitasyon Çalışmaları...................................................................................... 152
J . ENERJİ
J.1. Birincil Enerji Kaynakları...................................................................................... 153
J.1.1. Taşkömürü............................................................................................................ 153
J.1.2. Linyit.................................................................................................................... 153
J.1.3. Asfaltit..... ............................................................................................................ 153
J.1.4. Bitümlü Şist.......................................................................................................... 153
J.1.5. Hampetrol............................................................................................................. 153
J.1.6. Doğalgaz............................................................................................................... 153
J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum).......................................................... 153
J.1.8. Orman................................................................................................................... 153
J.1.9. Hidrolik................................................................................................................. 153
J.1.10. Jeotermal............................................................................................................. 153
J.1.11. Güneş.................................................................................................................. 153
J.1.12. Rüzgar................................................................................................................. 153
J.1.13. Biyokütle............................................................................................................. 153
J.2. İkincil Enerji Kaynaları........................................................................................... 153
J.2.1. Termik Enerji........................................................................................................ 153
J.2.2. Hidrolik Enerji...................................................................................................... 153
J.2.3. Nükleer Enerji....................................................................................................... 153
J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi................................................................. 153
J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı....................................................... 153
J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar...................................................... 154
K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ
K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler......... 156
K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması....................................................... 156
K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı........................................................................... 157
K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu ……..………….157
K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı..................... 158
K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler.......................... 158
K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği.............................................. 158
K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği.................................................. 158
K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği........................................... 158
K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği.......................................... 158
K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar......................................................... 158
K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı................................................................... 159
L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1.Altyapı....................................................................................................................... 160
L.1.1. Temiz Su Sistemi..................................................................................................160
L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi.............................................. 162
L.1.3. Yeşil Alanlar........................................................................................................ 163
L.1.4. Elektrik İletim Hatları.......................................................................................... 163
L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları......................................................................................... 167
L.2. Ulaşım.................................................................................................................... 167
L.2.1. Karayolları........................................................................................................... 167
L.2.1.1. Karayolları Genel.......................................................................................... 167
L.2.1.2. Ulaşım Planlaması......................................................................................... 171
L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri..................................................................................171
L.2.1.4. Kent İçi Yollar............................................................................................... 171
L.2.1.5. Araç Sayıları.................................................................................................. 173
L.2.2. Demiryolları.......................................................................................................173
L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler.......................................................................... 173
L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları......................................................................... 173
L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı........................................................................ 173
L.2.3.1. Limanlar......................................................................................................... 173
L.2.3.2. Taşımacılık.................................................................................................... .173
L.2.4. Havayolları........................................................................................................... 174
L.3. Haberleşme............................................................................................................... 174
L.4. İlin Plan Durumu.. .................................................................................................. 174
L.5. İldeki Baz İstasyonları............................................................................................. 175
M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS
M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama................................................................................... 177
M.1.1. Kentsel Alanlar................................................................................................... 177
M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri................................................... 177
M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni............................................................................... 177
M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları................................................................... 178
M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk........................................................................ 179
M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları........................................................................... 180
M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi....................................................................... 180
M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar........................... 180
M.1.2. Kırsal Alanlar…................................................................................................. 180
M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni................................................................................ 180
M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti..............................................................................................180
M.2. Altyapı...................................................................................................................... 181
M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri........................................................................................ 181
M.3.1. Kamu Binaları..................................................................................................... 181
M.3.2. Okullar.................................................................................................................182
M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri............................................................................ 193
M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler................................................................................ 194
M.3.5. Endüstriyel Yapılar............................................................................................. 194
M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar............................................................................ 194
M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar..................................................... 194
M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar......................................................................................... 194
M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma.................................................................................... 194
M.3.10.Yerel Mimari Özellikler.....................................................................................194
M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller................................................. 194
M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı............................................................................................ 194
M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik.......................................................................................... 194
M.4.2. Göçler................................................................................................................. 195
M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik)................................................................................ 195
M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı.. ................................................................ 195
M.4.5. Konut Yapım Süreçleri....................................................................................... 195
M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri............................................................... 195
M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri.................................................................. 195
M.5.1. Görüntü Kirliliği................................................................................................. 195
M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu.................................................................................... 196
M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları.................................. 196
M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü..... ....................................................................... 196
M.5.5. Kentsel Atıklar.................................................................................................... 196
M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı.......................................................................................... 196
M.6. Nüfus........................................................................................................................ 196
M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi.......................................................................... 196
M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı............................. 200
M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları...................................................................... 202
M.6.4. Nüfus Değişim Oranı.......................................................................................... 203
N. ATIKLAR
N.1. Evsel Katı Atıklar.................................................................................................... 205
N.2. Tehlikeli Atıklar....................................................................................................... 205
N.3. Özel Atıklar.............................................................................................................. 205
N.3.1. Tıbbi Atıklar........................................................................................................ 205
N.3.2. Atık Yağlar.......................................................................................................... 205
N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar...................................................................... 205
N.3.4. Pil ve Aküler...................... ..................................................................................207
N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller....................................207
N.3.6. Tarama Çamurları................................................................................................207
N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar..............................................................................207
N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar............................................................................207
N.4. Diğer Atıklar.............................................................................................................207
N.4.1. Ambalaj Atıkları ..................................................................................................207
N.4.2. Hayvan Kadavraları..............................................................................................207
N.4.3. Mezbaha Atıkları..................................................................................................207
N.5. Atık Yönetimi............................................................................................................208
N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu...............................................................208
N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma
Merkezleri.....................................................................................................................208
N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri................................................................................208
N.8.1. Katı Atıkların Depolanması.................................................................................208
N.8.2. Atıkların Yakılması..............................................................................................208
N.8.3. Kompost...............................................................................................................208
N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi........................................................209
N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri.....................................................................209
O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
O.1. Gürültü......................................................................................................................210
O.1.1. Gürültü Kaynakları...............................................................................................210
O.1.1.1. Trafik Gürültüsü.............................................................................................210
O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü..........................................................................................210
O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü..............................................................................................210
O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler.................. ....................................210
O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü.........................................................210
O.1.2. Gürültü ile Mücadele............................................................................................210
O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri........................................................................210
O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri....................................................210
O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri......................................................210
O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri...........................................................211
O.1.4.1. Fiziksel Etkileri...............................................................................................211
O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri...........................................................................................211
O.1.4.3. Psikolojik Etkileri............................................................................................211
O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri............................................................................211
O.2.Titreşim.......................................................................................................................211
P. AFETLER
P.1. Doğal Afetler.............................................................................................................212
P.1.1. Depremler.............................................................................................................212
P.1.2. Heyelan ve Çığlar.................................................................................................212
P.1.3. Seller.....................................................................................................................212
P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları.......................................................................170
P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri...........................170
P.1.6. Fırtınalar................................................................................................................170
P.2. Diğer Afetler..............................................................................................................170
P.2.1. Radyoaktif Maddeler............................................................................................170
P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar...............................................170
P.2.3. Tehlikeli Maddeler................................................................................................170
P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri.................................................................171
P.3.1. Sivil Savunma Birimleri.......................................................................................171
P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri..................................................................171
P.3.3. İlkyardım Servisleri...............................................................................................171
P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı.........................................................214
P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler....214
P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar.................................................................214
R. SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1. Temel Sağlık Hizmetleri......................................................................................... 215
R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı..............................................................................215
R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar..............................................................................................216
R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları................................................................. 217
R.1.2.2. Denizler..........................................................................................................219
R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar.........................................................................................219
R.1.3. Gıda Hijyeni..........................................................................................................219
R.1.4. Aşılama Çalışmaları............................................................................................219
R.1.5. Bebek Ölümleri....................................................................................................220
R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı...............................220
R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları.................................................................................220
R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri....................................220
R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.....................................220
R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri......................................................221
R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...............................................................221
R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...........................................................221
R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri..........................................................222
R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma.........................................................................222
R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.......222
S. ÇEVRE EĞİTİMİ
S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri....................................223
S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri...............................................223
S.2.1. Çevre Vakıfları......................................................................................................223
S.2.2. Çevre Dernekleri....................................................................................................223
S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar................................................................................223
T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA
T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi...........................................224
T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,
Korunması ve Geliştirilmesi……................................................................................227
T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak
Biçimde Planlanması…................................................................................................ 228
T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması...................229
T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması.............................................................229
T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi................................................................................230
TABLOLAR LİSTESİ
B.1. 2008 Yılı Güneşlenme Değerleri……………………………………………….….. 8
B.2. Çorum İli Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri.………………….….. 8
B.3. Çorum İli Orman Varlığı.……………………………………………………...........9
B.4. 2009 Yılı Üretim Durumu……………………………………..................................10
B.5. Akarsular ve Özellikleri….…………………………………....................................19
B.6. Sulama Göletleri…………………………………………………………………….21
B.7. Küçük Ölçekli Sulama Göletleri…………………………………………………. 22
B.8. İşletmede Olan Göletler ve Özellikler………………………………….………… 25
B.9. Göletler ve Özellikler……………………………………………………………….26
B.10. Kum-Çakıl ve Taş Ocakları………………………………………………………27
C.1. 2009 Yılı Rüzgar Değerleri ……………………………………………………..... 30
C.2. 2009 Yılı Mahalli Basınç Değerleri …………………………………………….….31
C.3. 2009 Yılı Nispi Nem Değerleri………………………………………………….......31
C.4. 2009 Yılı Sıcaklık Değerleri……………………………………………………….. 32
C.5. 2009 Yılı Aylara Göre Yağış Miktarı…………………………………………..…. 33
C.6. 2009 Yılı Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler….………………………………….... 33
C.7. Yıllar İtibarıyla Doğalgaz Abone Sayısı………………………………………….. 35
C.8. Araç Sayıları………………………………………………………………………... 37
C.9. 2009 Yılı KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı……………………………..........38
D.1. Akarsuların Özellikleri………………………………………………………….......42
D.2. Derinçay’da Yapılan Analiz Sonuçları…………………………………………......43
D.3. Yeni Hayat Barajı Analiz Sonuçları……………………………………………..…44
D.4. Çorum Barajında Yapılan Analiz Sonuçları……………………………………....44
E.1. Arazi Dağılımı………………………………………………………………………..46
F.1. Çorum İli 2009 Yılı Üretim Durumu…... ………………………………………… 54
F.2. İskilip İlçesi Ağaç Türleri İtibariyle Orman Dağılımı…………………………… 55
F.3. İskilip İlçesi 2009 Yılı Üretim Durumu…....……………………………………… 55
F.4. Kargı İlçesi 2009 Yılı Üretim Durumu…....………………………………………. 56
F.5. 2009 Yılı Üretim Durumu….....……………………………………………………..57
G.1. Festivaller ve Özel Günler…………………………………………………………107
G.2. Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri…………………………………….108
G.3. Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama ve Yeme İçme Tesisleri…………………..108
G.4. Turizm İşletmesi Belgeli Yeme İçme Tesisleri...…………………………………109
G.5. Belediye Belgeli Konaklama ve Yeme İçme Tesisleri……………………………109
G.6. Seyahat Acentaları…………………………………………………………………110
G.7. 2009 Yılında Konaklayan Turist Sayısı…………………………………………..111
G.8. İlimize Gelen Turist Sayısı ve Müze Ziyaretçileri……………………………….127
G.9. Müzeler ve Örenyerleri Ziyaretçi Sayıları ve Gelir Durumu…………………...128
H.1.2009 Yılı Buğdaygiller Üretimi…………………………………………………….143
H.2.2009 Yılı Baklagiller Üretimi………………………………………………………144
H.3.2009 Yılı Yem Bitkileri Üretimi………………………………………………….. 144
H.4. 2009 Yılındaki Endüstriyel Bitkiler Üretimi……………………………………..144
H.5. 2009 Yılındaki Meyve Üretimi…………………………………………………….145
H.6. 2009 Yılındaki Sebze Üretimi……………………………………………………. 145
H.7. 2009 Yılındaki Büyükbaş Hayvancılık……………………………………………146
H.8. 2009 Yılındaki Küçükbaş Hayvancılık………………………………………….. 146
H.9. 2009 Yılı Sonu İtibariyle Kanatlı Sayıları………………………………………..146
H.10.2009Yılındaki Arıcılık…………………………………………………………….147
H.11.2009 Yılındaki Pestisit Kullanımı………………………………………………...148
H.12.2009 Yılındaki Gübre Kullanımı………………………………………………....148
I.1.Sanayi Madenleri..…………….....…………………………………………………..149
I.1.Metalik Madenler……………………………....……………………………………149
I.1.Enerji Madenleri…………………………….....……………………………………149
I.1.Kum-Çakıl ve Taş Ocaklarına Verilen Ruhsatlar…………………………………150
J.1. Enerji Tüketimi..……………………………………………………………………154
K.1.Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler(Tüm tesisler)………..……………………………156
K.2. Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (10 kişi ve üzerinde çalıştıran tesisler)………...157
K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı…………………………………………………157
K.4. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırması…………………………………………157
K.5.İlimizde Bulunan Arıtma Tesisleri..……………………………………………….158
L.1.Temiz Su Sistemi..………………………………………………………………….160
L.2. Çomar Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri...……………………..161
L.3. Yenihayat Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri.…………………...161
L.4. Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi…………………………...……………………...162
L.5. Mevcut Yeşil Alanlar………………………………………………………………163
L.6. Elektrik İletim Hatları…………………………………………………………….164
L.7. İl Sınırları İçerisinde Kalan Enerji İletim Hatları……………..………………..166
L.8. Çorum İli Köy Yolları Ağı…...…………………………………………………….168
L.9. İl Sınırlarındaki Yollar…..…..…………………………………………………….168
L.5. Mahallelerdeki Yollar……………………………………………………………...172
L.6. Mevcut Motorlu Araç Sayıları…...………………………………………………..173
M.1. Mahallelerdeki Nüfus Yoğunluğu.……………………………………………….179
M.2. Yatılı İlköğretim Bölge Okulları.………………………………………………....182
M.3. Hitit Üniversitesi Akademik Birimler…………………………………………....192
M.4. Hastane ve Sağlık Tesisleri………………………………………………………..193
M.5. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi :…………………………………………………197
M.6. Yıllara Göre Merkez ve İlçelerdeki Nüfus Değişimi…………………………….198
M.7. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı……………………………201
M.8. Merkez ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları……..…………………………………..202
M.9. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı…………………………………………………….203
N.1.Atık Komposizyonu………...……………………………………………………….205
N.2.Tehlikeli Atık Oluşturan Sanayi Tesisleri………...……………………………….205
N.3.2009 Yılı Tıbbi Atık Miktarı..…………………..………………………………….206
R.1. Sağlık Kurumları Dağılımı…………….…………………………………………..215
R.2. Bulaşıcı Hastalıklar...………………………………………………………………216
R.3. Numune Sonuçları ………………………………………………………………....217
R.4. İçme ve Kullanma ve Sulama Suları...……………………………………………218
R.5. Aşılama Çalışmaları………………………………………………………………..219
R.6. Ölümlerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı……………………………….………220
T.1. ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler..…………………………………….....230
T.2. ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler………………………………..231
GRAFİKLER LİSTESİ
L.1. EMR Ölçüm Sonuçları…………………………………………………………….175
M.1. Nüfus Artış Grafiği……………………………………………………………….197
M.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı……………………………201
M.3. Nüfus Yoğunluğu…………………………………………………………………..202
M.4. Nüfus Değişim Grafiği…………………………………………………………….203
R.1. Bebek Ölüm Nedenleri……………………………………………………………..220
T.1. Emisyon İzin Durumları…………………………………………………………...225
T.2. Doğalgaz Kullanımı…………………………………………………………….…..225
T.3. Egzoz Emisyon Ölçüm Durumu…………………………………………………...225
T.4. Deşarj İzin Durumları…………………………………………………………...226
A. COĞRAFİ KAPSAM
A.1. Giriş:
Çorum, İç Anadolu’nun kuzeyi ile Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısımlarında oldukça
geniş bir alanı kapsayan bir ilimizdir. Bu geniş alan tarih öncesi ve tarih çağlarında önemli
kültürlere, uygarlıklara sahne olmuştur. Ancak bu kültür ve uygarlıkları bugünkü il sınırları
ile çakıştırmak veya sınırlamak olanaksızdır. Bu nedenle Çorum’un eski çağ tarihini
incelerken ili yöreden soyutlamadan bir bütünün parçası olarak düşünmek gerekmektedir.
Yörenin değişik dönemlerde değişik adlarla anıldığı görülmektedir. Bugünkü Çorum
İli Anadolu’nun ilk adı bilinen bölgesinde yer almaktadır. İç Anadolu ile Karadeniz
Bölgesi’nin sınırında bulunan Bayat, İskilip ve Osmancık İlçelerinin maden yatakları
bakımından çok zengin olması, tarih öncesi yerleşmelerin yörede yoğunlaşmasına neden
olmuştur. Fiziki coğrafyasının da ticarete uygun olması gelişmeyi hızlandırıcı bir unsur
olmuştur.
Yörede İ.Ö. 4. binde başlayan yerleşmeler, madenlerin işleme geçirilmesi ile gelişerek
3.binde Anadolu’nun en zengin beyliklerini oluşturmuşlardır. İ.Ö. 2. binin başlarında Hititler
yöreyi etkisi altına almıştır. Daha sonra sırasıyla Frig’ler, Persler, Pont Krallığı ve Galatların
egemenliğine geçen yöre , doğal olarak tarihte pek çok değişik adla anılmaktadır.
Hititlerin başkenti olan Hattusaş, Boğazkale İlçesindedir. Alacahöyük ve Ortaköy’de
de çok değerli kalıntılar olup, uzun yıllardır süren kazılar aralıksız devam etmektedir.
Çıkarılan eserler Çorum, Boğazkale, Alacahöyük ve Ankara Anadolu Medeniyetleri
Müzelerinde sergilenmektedir.
A.2. İl ve İlçe Sınırları:
Çorum İlinin Merkez İlçe dahil 14 ilçesi, 24 beldesi, 727 köyü vardır.
İlçeler:
1.Merkez
2.Alaca
3.Bayat
4.Boğazkale
5.Dodurga
6.İskilip
7.Kargı
8.Laçin
9.Mecitözü
10.Ortaköy
11.Osmancık
12.Oğuzlar
13.Sungurlu
14.Uğurludağ
1
A.3. İlin Coğrafi Durumu:
Çorum İli; Orta Karadeniz Bölümünün iç kısmında yer almaktadır. Doğuda Amasya,
güneyde Yozgat, batıda Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzeydoğuda Samsun, güneybatıda
Kırıkkale ile çevrilidir. Yüzölçümü 12.820 km² dir.
Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. 28 sn. doğu boylamları ile 39
derece 54 dk.20 sn. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır.
Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 801 m.dir.
Ankara' ya 244, İstanbul' a 608, Amasya' ya 92, Sinop' a 294, Samsun' a 172, Tokat' a
ise 188 km. mesafededir.
İlçelerin İl merkezine uzaklıkları ise; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga
42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59,
Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir.
A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu:
Bölgenin jeolojik yapısında iki ana kütle (kayaç) grubu göze çarpar. Bunlardan
birincisi “Metamorfik seri” (başkalaşmış kayaçlar), ikincisi ise, “Tortul Kütleler” dir. İlin
asıl jeolojik karakterini 3. jeolojik zamanın sonları ile 4. jeolojik zamanda meydana gelen
oluşumlar meydana getirmektedir.
Bununla birlikte, jeolojik devirlerden ilkel zaman olarak bilinen Arkean ve
Prekambrien devirlerine ait Çorum Merkez İlçe, Alaca, İskilip, Osmancık, Mecitözü ve
bilhassa Kargı İlçelerinde çeşitli metamorfik (başkalaşım) topraklarına rastlanılmıştır.
Özellikle 3. jeolojik zamanın kütlelerinden olan jips (kireçtaşı) ve kayatuzu yatakları ile
karbon miktarı % 75 kadar olan zengin linyit kömürü yataklarına (Osmancık, Dodurga
yöresinde 30 milyon ton rezervinde ayrıca Alpagut-Zambal-Karakaya-Ayva ve Ovacık
Köyünde) rastlanmaktadır. Yine bu zamanın püskürük kütlelerinden olan trakit, granit, bazalt
ve andezit gibi kütle arazisine de Çorum Merkez İlçesinde, Kargı, Sungurlu, Alaca,
Mecitözü, Osmancık ve İskilip ilçelerinde rastlanmaktadır. Tortul kütlelere ise ilin çoğu
yörelerinde rastlanmaktadır.
Çorum; Alp-Himalaya Orojenezi (Dağ oluşumu) olarak bilinen sistem içerisinde yer
alan K.A.F. (Kuzey Anadolu Fay Hattı) üzerinde yer almaktadır. K.A.F. il merkezinin 20
km. kuzeyinden geçmektedir.
Dağlar :
İl sınırları içerisinde bulunan dağlar, genel olarak yüksek sayılmayacak niteliktedir.
Ortalama yükseltileri 1500 m. dolayındadır. Bunlar Orta Karadeniz Bölümündeki Canik
Dağları ile Ilgaz ve Küre Dağlarının başlangıç noktalarını teşkil eden silsileler şeklinde
güneye doğru (Bozok Yaylasına) gittikçe alçalırlar. Yükseklikleri 1000-2000 m. arasında
değişen tepeleri ile bir taraftan Kızılırmak vadisi kıyılarında, diğer taraftan Yeşilırmak’ın
Çekerek Suyu kıyılarında uzayıp giderler. Çorum dağlarının yüksek kısımları İskilipOsmancık ve Kargı ilçeleri toprakları üzerindedir.
Merkez İlçenin kuzeyinde Eğerci Dağ sıraları, Batı yönde Alagöz ve Kösedağları yer
alır. Bu iki dağ sıraları arasında Kırkdilim Boğazı bulunmaktadır.Güneyde uzanan Dört Tepe
silsileleri güneydoğuya doğru uzanarak Mecitözü ve Ortaköy ilçesindeki Karadağ silsileleri
ile birleşir. Aynı şekilde ilçenin güneyinde ve güney batısında uzanan dağ sıraları, Sungurlu
ilçesi içindeki Kartal Dağlarına kadar uzanmaktadır.
2
Osmancık İlçesindeki Kızılırmak Vadisi boyunca uzanan Çal ve Ada Dağları; Kargı İlçesi
sınırları içinde devam ederek Çorum’un en yüksek dağlarından olan Kös Dağlarındaki
Erenler Tepesine (2097 m.) ulaşır.
Aynı dağ sıralarının güneyinde İskilip ilçesinin Teke Dağı, Kavak Dağı, Göl ve
Deveci Dağları ile Çakarözü Dağlarını meydana getirdiği görülmektedir.
•
•
•
•
•
•
•
•
Çorum İlinde Yüksekliği 1.700 m. yi aşan dağlar:
Dağın Adı
Yüksekliği (m)
Erenler Tepesi (Kargı’da Kös Dağı Üzerinde )
2097
Türbe Tepe (Kargı’da)
1981
Kara Tepe (Mecitözü’nde)
1846
Kırklar Dağı (Mecitözü’nde)
1791
Köse Dağı (Çorum’da)
1750
Dede Çal (Osmancık’ta)
1730
Kartal Tepe (Sungurlu’da)
1700
Teke Dağı (İskilip’te)
1700
Ovalar :
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çorum Ovası : Merkez İlçenin üzerinde, 780-800 m. yüksekliğindedir. Üzerinde
Bayat-Ömerbey–Deliler-Gürcü-Elemin-Sarmaşa-Buluz-Celilkırı ve Yaydiğin
Köyü toprakları bulunmaktadır. Ovanın doğu ve kuzey yönlerinde fay hatları
vardır.
Bozboğa Ovası: Merkez İlçeye bağlı Bozbuğa-Yenice-Çayhatap-SarimbeyKadıkırı-Ahilyas-Harzadın-Abdalata-Büğdüz köyleri bulunmaktadır. 800-820 m.
yüksekliğindedir.
Ovasaray Ovası : Çorum’a 10-12 km. uzaklıkta, Ovasaray-Kayı-Boğabağı-MazaSarta-Üyük-Karapınar ve Karacaköy toprakları vardır. 700-800 m.
yüksekliğindedir.
Seydim Ovası: Çorum’a 15 km uzaklıkta, 950 m. yüksekliğinde, küçük bir ovadır.
Hüseyin Ovası: Alaca İlçesini ve çevresini oluşturur. 725-875 m.
yüksekliğindedir.
Dedesli Ovası : Merkez İlçe’ye bağlı Dereköy-Eskiören-İğdeli ve İskilip İlçesine
bağlı Tombuşoğlu Çiftliği bölgelerinden oluşur.
Irmak Ovası : Merkez İlçe ile İskilip arasında Kızılırmak’ın doğusundan batısına
doğru, 500-550 m. yüksekliğindedir.
Taybı Ovası : İskilip-Sungurlu arasında 550-560 m. yüksekliğindedir.
Mecitözü Ovası: Mecitözü İlçesi ve civar köylerinin olduğu, 950 m.
yüksekliğindedir.
Osmancık Ovası: Osmancık İlçe merkezinin bulunduğu Kızılırmak’ın iki
yakasında, 300-350 m. yüksekliğindedir.
Düvenci Ovası : Çorum-Merzifon yolu boyunca uzanan 900 m. yüksekliğinde bir
ovadır.
Hamamözü Ovası: İl merkezine 30 km uzaklıkta, 450-500 m. yükseklikte,
üzerinde Osmancık’ a ait köylerin bulunduğu bir ovadır.
Budaközü Ovası : Sungurlu yakınlarında, 550-580 m yüksekliğindedir.
Delice Ovası : Sungurlu İlçesi güneyindedir.
3
Vadiler :
Kızılırmak, Yeşilırmak ve kolları, Çorum İlinden
oluşturmuşlardır. Başlıcaları şunlardır:
•
•
•
•
•
•
geçerken
birçok vadiler
Sıklık Boğazı : Çorum-Samsun yolu üzerinde, 7 km. uzunluğundadır.
Hatap Vadisi: Hatap Çayı’nın geçtiği yerde, 16 km.dir.
Harami Vadisi, Dana Boğazı: Seydim Ovası ile Dedesli Ovasını birleştirir. 6,5
km.dir.
Kırkdilim Vadisi: Çorum-Osmancık-Kargı bağlantısı konumundadır.
Sacayak Vadisi: Çorum Çat Suyunun Cemilbey’e geçtiği yerdedir.
Hışır Vadisi: Alaca Suyunun Çat Suyuna karıştığı yerdedir.
Akarsular :
Çorum İlindeki akarsular, sularını ülkemizin iki önemli akarsuyu olan Kızılırmak ve
Yeşilırmak Havzalarına boşaltırlar.
•
•
•
•
•
Kızılırmak Havzası: Kızılırmak’ın Çorum İlinden geçen kısmı 182 km.dir. Bu geçiş
yerleri Bayat, İskilip, Merkez İlçe, Osmancık, Kargı İlçeleri ve köyleridir.
Yeşilırmak Havzası: Çorum Merkez İlçe’nin büyük bir kısmı, Alaca İlçesi, Mecitözü
ve Ortaköy İlçelerindeki çay ve dereler, Yeşilırmak’ın önemli bir kolu olan Çekerek
Irmağına bu havzada dökülür.
Çorum Çat Suyu (82 km): Derinçay adını da alan bu su, Eğerci Dağından ve Köse
Dağından inen dere ve çayların birleşmesinden oluşur. Çomarbaşı ve Sıklık Derelerini
de alarak İl Merkezinin 3 km batısından geçer. Güneyde Yılgınözü ve Hatap Deresi
ile birleşir, Ahilyas Derelerini de alır ve bundan sonra Çorum Suyu olur. Alaca’dan
gelen Budaközü ile birleşince de Çorum Çat suyu olur. Mecitözü İlçesi ve
köylerinden geçerek, Amasya İli sınırlarında Çekerek’le birleşir.
Mecitözü Çayı: Kırklar Dağından doğar, İlçe Merkezine yakın olarak (1-1,5 km)
geçtikten sonra Amasya topraklarında Çorum Çat Suyu ile birleşir.
Çekerek Irmağı : Ortaköy İlçesi ve topraklarının az bir kısmını sular, Amasya İli
sınırlarına geçer.
Göller :
İl sınırları içerisinde önemli bir göl yoktur. Merkez İlçede Eymir (Gölünyazı) Gölü
olup, yazın suları çok azalan bir sazlık ve bataklıktır. İlkbahar aylarında ayrıca Merkez
İlçede Uyuz Gölü ve Kırkgöz adı verilen küçük gölcüklerde oluşur.
Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009)
•
Gölünyazı Sulak Alanı: Sulak alanlar yeryüzünün en fazla biyolojik üretim
yapan ekosistemleridir. Küresel ısınmaya bağlı olarak meydana gelen iklim
değişiklikleri ve tarım amaçlı kurutmalarla tehdit altında bulunmaktadırlar.
Gölünyazı sulak alanı İlimiz Merkez İlçeye bağlı Kırkdilim mevkiinde olup, çok
zengin yaban hayatı barındırmasının yanısıra, yörenin su rejimini düzenleyen,
iklimi yumuşatan, tortu ve zehirli maddeleri tutarak suyun kalitesini artıran işlev
ve değerlere sahip iken 2008 yılının son çeyreğinde suları çekilmeye başlamış ve
kurumuştur.
Çorum-Lâçin-Osmancık yolu üzerinde olup, İlimize 18 km mesafededir.
Kaynak: İl Çevre Orman Müdürlüğü (2009)
4
A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi:
Çorum Şehri, Çevresi faylarla çevrilmiş bir tektonik çöküntü olan Çorum Ovasında
kurulmuştur. Ancak bu faylar küçük boyutludur. Çorum Ovası neojen jeolojık devrine ait
altta konglomera, kum taşı seviyeleri, üstte içinde kumtaşı, jips ve tuz yatakları olan marn ve
killerden oluşur. Şehrin batı ve kuzeydoğusundaki ovanın tabanında yeni alüvyonlar bulunur.
Çok genel hatları ile şehrin doğusunda uzanan ve hafifçe yükselen tepelik kısımda hastane,
meslek yüksek okulu, park ve çimento fabrikası bulunmaktadır. Kale tarafında 1,5-2 metre
kalınlığında bir toprak örtüsü altında sertleşmiş kil, marn ve çakıllı zeminler vardır. Bu
zeminler nispeten daha sağlam ve daha yüksek emniyet gerilmelerine sahip kabul edilebilir.
Çorum Şehrinin alçak bölümleri, yaklaşık batı ve güney taraflardaki zeminler kuzeydoğu ve
doğu tarafındaki zeminlere göre daha zayıftır. Alçak bölümlerde yer altı su seviyesi 2,5-3
metre derindedir.
Çorum Şehri yakınındaki Çorum Şeker İnşaatı öncesi, inşaat sahasında 1987 yılında
yapılan sondajlardan elde edilen litolojık verilere göre, sahada üst miyosen yaşlı jıps ve
kiltaşı ardalanmasından oluşmuş karasal kökenli bir istif görülmektedir. Çorum ve çevresinin
genel jeolojisi, formasyonlara ayrılarak şu şekilde belirlenmiştir:
Çorum ve çevresinde Permo-Triyastan başlayıp Kuvaterner’e kadar uzanan tortul,
mağmatik ve metamorfik kayaçlardan oluşan bir istif yer almaktadır. Bu istif yaşlıdan gence
doğru formasyonlara ayrılarak incelenmiştir.
Kalecikkaya Formasyonu :
Formasyon killi, kumlu, karbonatlı tortul kayaçlar ile volkanik ve bazik mağmatik
kayaçların metamorfizma geçirmesi sonucunda oluşmuş,yeşil şist fasiyesi özelliklerine sahip
metamorfitlerden oluşmaktadır. Formasyonu oluşturan metamorfitler, metakiltaşı, fillat,
metakumtaşı, metaçakıltaşı, metaçamurtaşı ile metavolkanit ve metabazik mağmatik
kayaçlardır. Formasyon içerisinde yer yer kumtaşları ve mermerleşmiş rekristalize
kireçtaşları yer almaktadır.
Akbayır Formasyonu :
Formasyon beyaz, krem, gri renkli, ince-kalın katmanlı çört bant ve yumrulu, sıkı,
ince taneli ve killi kireçtaşlarından veya kırıntılı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Yer yer
kıvrımlı, ince tabanlı ve laminalı olan formasyon, çoğu yerde bol kırıklı, çatlaklı ve bileşik
yapı kazanmıştır.
Hattuşaş Formasyonu :
Hattuşaş formasyonu, çeşitli yaş ve ortamda oluşmuş olan tortul, mağmatik ve
metamorfitlerin karmaşık olarak birarada bulunduğu ofiyolitli karmaşık seridir.
Hacıhalil Formasyonu :
İnceleme alanı ve çevresinde çakıltaşı ve kaba taneli kumtaşlarından oluşmaktadır.
Kumlu ve karbonatlı bir bağlayıcı malzeme ile tutturulmuş olan taneler genellikle ofiyılit ve
kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanma gösteren oluşuk yeşilimsi, kirli sarı, kahverengi,
alaca renklidir. Orta kalın tabakalıdır.
5
Yoncalı Formasyonu :
Formasyon fliş özellikleri gösteren kumtaşı, silttaşı, şeyl ve yer yer marnlardan
oluşmaktadır. Çok ince-orta tabakalı olan formasyon, genelde kirli sarı ve kahverengi
renklidir. Bol kıvrımlı yapıdaki bu formasyon, Çorum Barajı çevresinde volkanik ara katkılı
tortul ve volkano-tortullardan oluşan Bayat formasyonuna dereceli olarak geçmektedir.
Bayat Formasyonu :
Formasyon, volkanik lav akıntıları içeren tortul, volkano-tortul kayaçlardan
oluşmaktadır. İçerisindeki volkanitler andezit, bazalt, tüfit, aglomera ve breşlerdir. Tortullar
ise kumtaşı, şeyl ve çakıltaşlarıdır. Bu formasyon üzerine uyumsuz olarak Miyosen yaşlı
Kızılırmak Formasyonu gelmektedir.
Kızılırmak Formasyonu :
Genellikle kırmızı renkli çakıltaşı, kumtaşı ve çamur taşlarından oluşur. Üst
seviyelerde çamurtaşları içinde ince kırıntılar halinde jipsler bulunmaktadır. İstifin
tabanındaki çakıltaşları gri-kırmızı renklidir. Taneler ofiyolitler ve metamorfitler ile az
miktarda kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanmalıdır.
Formasyonun üst kısımlarına doğru tane boyu incelmekte ve kırmızı renkli
kumtaşları ile çamurtaşlarına geçilmektedir. Çamurtaşlarında yer yer jips kırıntıları
görülmektedir. Çamurtaşları ince-orta-kalın tabakalıdır.
Bozkır Formasyonu :
Formasyon kötü boylanmalı ve tutturulmamış çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşlarından
oluşmaktadır. Çorum Ovası çevresinde geniş bir yayılıma sahip olan birim, havza
kenarlarında kaba taneli, ovaya yakın kesimlerinde ise ince tanelidir. Genellikle iyi
yuvarlanmış olan taneler ofiyolit, şist ve kireçtaşlarından türemiştir.
Alüvyon :
Çorum Havzasındaki Ilgınözü, Çorum Deresi ve Derinçay gibi ana akarsular ile
bunların yan kolları boyunca uzanan alüvyon, kil, silt, kum ve çakıllardan oluşmaktadır.
A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma:
Çorum Merkezde metamorfik kayaçlardan grovaklar, rekristalize kireçtaşları, fliş
fasiyesindeki birimler, neojen yaşlı birimler, jipsli seviyeler ve kuvaterner yaşlı alüvyon
gözlenmiştir.
Metamorfik kayaçlardan grovaklar daha çok ilimizin doğusunda görülür. PermoTriyas yaşı verilmiş olan grovaklar, grovak-şist ve grovak-kuvarsitlerden meydana gelmiş,
kalın ve devamlı seriler olarak tanımlanmıştır.
Rekristalize kireçtaşları, İlimizin kuzeyinde ve doğusunda görülür. Metamorfik kayaçların
üzerinde yer alan bu kireçtaşları çoğu yerde büyük bloklar şeklinde ve geniş alanlarda mostra
verir.
A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya:
Çorum 2. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kuzey Anadolu Fay Hattı
Çorum’dan 75 km. uzaklıktadır. Bu mesafede ise fay üzerinde maksimum 9 olan bir deprem
6
şiddeti 5, 10 olan bir deprem şiddeti ise 6’ya iner. Böylece Çorum kendisi bir deprem
merkezi olmayacak ancak uzakta olan depremlerden etkilenecektir.
Çorum’u yakından etkileyebilecek fay hatları ve yaklaşık uzunlukları şöyle verilebilir:
•
•
•
•
•
•
Kuzey Anadolu Fayı:Çorum’un kuzeyinden Osmancık-Kargı Bölgesinden geçen 75
km uzaklıktaki bir faydır.
Merzifon Fayı: Çorum’a uzaklığı 50 km’dir.
Ezinepazarı Fayı: Çorum’a uzaklığı 35 km’dir.
Hamamözü Fayı: Çorum’a uzaklığı 25 km’dir.
Mecitözü Fayı: Çorum’a uzaklığı 20 km’dir.
Salhançayı Fayı: Çorum’a uzaklığı 10 km’dir.
1992 yılından itibaren Çorum’u etkileyen depremleri incelediğimizde, Mecitözü’nden
geçen fay hattının daha kuzeydoğusunda Amasya yakınlarında 12 Şubat 1992’de olan Richter
ölçeğine göre 5.0 büyüklüğünde deprem olmuştur. 14 Ağustos 1996 tarihinde Çorum’da
yerel saat ile 04.55 ve 05.59’da büyüklüğü 5.4 ve 5.2 olan 2 deprem meydana gelmiştir.
Bunlardan 5.4 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 12 km.,5.2 büyüklüğündeki
depremin odak derinliği 6 km.’dir. Bu depremin olduğu 14 Ağustos 1996 tarihinden 20 Ekim
1996 tarihine kadar büyüklüğü 1.5-4.1 arasında değişen 900’e yakın artçı depremler
kaydedilmiştir.28 Şubat 1997’de büyüklüğü 4.8 , 30 Mayıs 2000’de büyüklüğü 4.0,
30.04.2005’de büyüklüğü 4,7 olan depremler,ile 01.04.2008 tarihinde Uğurludağ ilçesinde
4,2 büyüklüğünde ve 2,7 km.odak derinliğine sahip deprem meydana gelmiş ,herhangi bir
can ve mal kaybı olmamıştır.Merkeze bağlı Seydim beldesişnde 29.03.2008 tarihinde 4,5
büyüklüğünde ve 5,0 km odak derinliğinde depremler, Çorum’da meydana gelen son
depremler olarak kaydedilmiştir.
Kaynak: İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008)
Kaynaklar :
*İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü ( 2008 )
*İl Kültür Turizm Müdürlüğü (2009)
*İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009)
7
B. DOĞAL KAYNAKLAR
B.1. Enerji Kaynakları:
B.1.1. Güneş:
Tablo. B.1.2008 Yılı Güneşlenme Değerleri
Aylar
Aylık
Ort.
Güneşlenme
Süresi (sa)
Aylık toplam
Güneşlenme
Süresi (sa)
01
02
03
04
05
06
07
08
2,4
3,7
4,8
5,2
7,4
8,5
10,6
79,6
109,7
144,7
152,0
192,5
247,5
299,4
09
10
11
12
10,4
4,8
4,2
1,0
281,2
145,6
126,2
32,6
Kaynak: Devlet Meteroloji Genel Müdürlüğü (2008)
Çorum İlinde güneş enerjisi ile ilgili bir tesis bulunmamaktadır.
B.1.2. Su Gücü:
Su Kaynakları Potansiyeli
Yerüstüsuyu (il çıkışı toplam ortalama akım) : 4830 hm3/yıl
• Kızılırmak nehri
: 4600 hm3/yıl
• Yeşilırmak nehri
: 230 hm3/yıl
B.1.3. Kömür:
2009 yılında Çorum İli sınırları içerisinde bulunan kömür işletmelerinin isimleri,
yanar kükürt oranları ve alt ısıl değerleri aşağıda tablo halinde verilmekte olup, rezervleri
hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
Tablo B.2. Çorum İl Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri
İşletmenin Adı
Alpagut Dodurga Linyitleri Çelikler
İşletmesi
Yılmaz Madencilik
İskilip Madencilik
Bükköy Madencilik
Gelgörler Madencilik
Alt Isıl Değeri (kcal/kg)
Orijinal Kömür
4518
...
6569
...
5166
Kaynak:İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009)
B.1.4. Doğalgaz:
Çorum İli sınırları içerisinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır.
B.1.5. Rüzgar:
Rüzgarla ilgili bilgi hava konusunda Tablo C.1.’de verilmiştir.
B.1.6. Biyokütle:
Çorum İlinde biomas enerjisinden yararlanılmamaktadır.
B.1.7. Petrol
Çorum İli sınırları içerisinde petrol rezervi ve rafinerisi bulunmamaktadır.
8
B.1.8. Jeotermal Sahalar:
•
Hamamlıçay Köy Kaplıcası : Merkeze 12 Km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir.
Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır.
Suyu 42 derece sıcaklıkta olup, Romatizmal hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek
taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir.
•
Figani Beke Kaplıcası: İlimiz Mecitözü ilçesinin Figani köyü yakınındadır. İlçenin
16 km. doğusundaki kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir.
Beke kaplıcasının vücut ısısındaki suyu oldukça boldur. Su küçük bir havuzdan
kaynayıp oradan büyük havuza aktarılmaktadır.Bu kaplıcanın, idrar artırıcı etkisiyle
vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan
taşların düşürülmesinde faydalı olduğu bilinmektedir.
•
İlimizde Samsun yolu 2. km’de Jeotermal İşletme Ruhsatı verilmiştir. 1 adet kuyu
açılmış, kuyudan 21,3 derece sıcaklıkta 31 lt/s debide sıcak su elde edilmiştir. Ayrıca
İl Özel İdaresi tarafından 6 adet jeotermal arama ruhsatı tanzim edilmiştir.
Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009)
B.2. Biyolojik Çeşitlilik:
B.2.1. Ormanlar:
İskilip Orman İşletme Müdürlüğü görev alanı içerisinde kalan İskilip, Bayat, Dodurga
ve Oğuzlar İlçeleri sınırları dahilinde 86340,1 ha ormanlık alan bulunmaktadır.
Bölgede toplam ormanlık alan 441 380,6 ha’dır. 215 042,3 ha’ı verimli, 226 338,3
ha’ı verimsiz ormandır. Ormanların tamamı devlet ormanıdır.
Tablo B.3. Çorum İli Orman Varlığı
ORMANLIK SAHALAR
Orman
İşletme
Müdürlükleri Prodüktif
Ha.
KORU
ORMANSIZ
SAHALAR
BALTALIK
Bozuk
Toplam
Ha.
Ha.
Prodüktif Bozuk Toplam
Ha.
Ha.
Ha.
OT ve Ag0
Diğer
Ha.
Ha.
Genel
Toplam
Ha.
Çorum
129 511,2 144 649,2 274 160, 4
Kargı
49 610,6
31 269,5
80 880,1
İskilip
35 920,5
50 419,6
86 340,1
86 340,1
215 042,3 226 338,3 441 380,6
472 508,5
TOPLAM
274 160,4
8 642,5
Kaynak: Orman İşletme Müdürlükleri (Çorum,Kargı,İskilip) (2009)
9
22 485,4
112 008,0
Tablo B.4. 2009 Yılı Üretim Durumu
Cinsi
Tomruk
Tel Direk
Maden Direk
Sanayi Odunu
Kağıtlık Odun
Lif Yonga Odunu
Sırık
Yakacak Odun
2009 Yıl Sonu
İtibariyle
Gerçekleşme
53 457
777
7 531
1 302
14 023
97 500
20 244
Ölçü
Birimi
m3
m3
m3
m3
m3
m3
m3
Ster
Tali ürün üretimi yoktur. İlde ağaçlandırılabilecek alan miktarı 90 000 ha’ dır.
B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları
Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir.
B.2.2. Çayır ve Mera
İlimizdeki toplam çayır alanı 55.300 da, mera alanı 1 395 820 da’ dır. İlimizdeki
Çayır ve mera alanları hayvan otlatmada kullanılmaktadır.
B.2.3. Sulak Alanlar
Merkez ilçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında
“Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır.
Özellikle göçmen kuşların uğrak alanıdır. Çorum- Osmancık karayolunun 18. km’ sinde
bulunan Gölünyazı 265.282 m2 büyüklüğündedir.
Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009)
B.2.4. Flora
Çorum İlinin güney bölgesinin doğal bitki örtüsü bozkırdır (step) İlkbahar yağışları ile
birlikte yeşerirler, sonbaharda kururlar. Bunlara örnek: papatya, gelincik, deve dikeni, köy
göçeren dikeni, çakır dikeni, kangal otu, sığır kuyruğu, yavşan otu geniş yayılma alanı
bulmuştur. Akarsu boylarında ise söğüt ve kavak çeşitlerine rastlanır.
Alaca, Sungurlu, Ortaköy ve Mecitözü’nün yüksek kesimlerinde meşe, ardıç ve
karaçam ağaçlarına rastlanır. İlkbahar ile birlikte çiğdem, yabani sümbül, yabani lale
çiçekleri de görülür.
İlin kuzeyindeki ilçelerde ise meşe ormanları ve iğne yapraklı ormanlara rastlanır.
Deniz seviyesinden 1000-1200 m. yüksek olan bölgelerde meşe, kızılcık, yabani erik,
elma, alıç, yabani gül yaygın olarak görülür. Hacıhamza çevresinde seyrek olarak ıhlamur
ağaçlarına rastlanır.
Kargı, İskilip, Osmancık, Bayat İlçelerinde sarıçam, karaçam, köknan, kızılçam
ağaçları görülmektedir. Toplam ormanlık ve fundalık alan 365.208 ha olup İl yüzölçümünün
% 28’i kadardır.
10
B.2.5. Fauna
Bölgede bulunan memeliler Karaca, Geyik, Yaban Domuzu, Ayı, Porsuk, Tilki,
Tavşan, Kurt, Sansar, Sincap ve Kunduz’dur.
Kargı İlçesindeki Ormanlarda yaşayan Karaca ve Geyik popülasyonları son derece
önemli olup, yoğun koruma altındadır.
İlimizde tespit edilen kuş türleri aşağıda sıralanmıştır:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Küçük Ak Balıkçıl .............Egretta garzetta
Gri Balıkçıl.........................Ardea cinerea
Leylek................................Ciconia ciconia
Kara Leylek........................Ciconia nigra
Küçük Akbaba....................Neophron percnopterus
Kaya Kartalı.......................Aguila chrysaetos
Yılan Kartalı.......................Circaetus gallicus
Kara Çaylak.......................Milvus migrans
Şahin...................................Buteo buteo
Kızıl Şahin..........................Buteo rufinus
Gökdoğan...........................Falco peregrinus
Kınalı Keklik......................Alectoris chukar
Bıldırcın..............................Coturnix coturnix
Dövüşken Kuş....................Philomachus pugnax
Kaya Güvercini...................Columba livia
Florya.................................Carduelis chloris
İbibik..................................Upupa epops
Kumru................................Streptopelia decaocto
Tahtalı................................Columpa palumbus
Guguk................................Cuculus canorus
Kukumav...........................Athene noctua
Ebabil.................................Apodidae
Ak Karınlı Sağan...............Apus melba
Alaca Ağaçkakan...............Dentrocopos syriacus
Boyun Çeviren...................Jynx torguilla
Tarlakuşu...........................Alauda arvensis
Tepeli Toygar....................Galerida cristata
Bozkır Toygar...................Calandrella brochydactyla
Boğmaklı Toygar..............Melanocorypha calandra
Sarı Kuyruk Sallayan........Motacilla flaua
Dağ Kuyruk Sallayan....... Motacilla cinerea
Ak Kuyruk Sallayan......... Motacilla alba
Kızılgerdan........................Erithacus rubecula
Bülbül................................Luscinia megarhynchos
Taş Bülbülü.......................Irania gutturalis
Kara Kızılkuyruk..............Phoenicurus ochruros
Kuyrukkakan....................... Oenanthe oenanthe
Kara Kulaklı Kuyrukkakan. Oenanthe hispanica
Taşkuşu............................... Saxicola torguata
Ökse Ardıcı..........................Turdus viscivorus
Karatavuk............................ Turdus merula
11
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ak Gerdanlı Ötleğen............Sylvia communis
Saz Bülbülü..........................Acrocephalus scirpaceus
Söğüt Bülbülü......................Phylloscopus trochilus
Kara Sinekkapan..................Ficedula hypoleuca
Benekli Sinekkapan.............Muscicapa striata
Büyük Baştankara................Parus major
Çam Baştankarası.................Parus ater
Mavi Baştankara................. Parus cyanus
Sıvacı Kuşu..........................Sitta europaea
Kızıl Sırtlı Örümcek Kuşu...Lanius colluria
Kara Alınlı Örümcek Kuşu.. Lanius minor
Saksağan................................Pica pica
Alakarga................................Garrulus glandarius
Küçük Karga.........................Corvus monedula
Ekin Kargası......................... Corvus frugilegus
Leş Kargası...........................
Kuzgun..................................Corvus corax
Sığırcık..................................Sturnus vulgaris
Sarı Asma..............................Oriolus oriolus
Ev Serçesi..............................Passer domesticus
Ağaç serçesi.......................... Passer montanus
Kaya serçesi..........................Petronica petronia
İspinoz..................................Fringilla coelebs
Ketenkuşu ...........................Cardvelis cannabina
Saka..................................... Cardvelis carduelis
Kocabaş................................Coccothraustes coccothraustes
Küçük İskete........................Serinus serinus
Karabaşlı Kiraz Kuşu...........Emberiza melanocephala
Tarla Kiraz Kuşu..................Miliaria calandra
Turna....................................Grus grus
Yeşilbaş................................Anasplatyrhcnhos
Kızılkuyruk..........................Phoenicurus phoenicurus
Uzun Bacak..........................Himantopus himantopus
Su Çulluğu............................Gallinago gallinago
B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer
Hassas Yöreler:
Milli Parklar:
Çorum İli sınırları içindeki tek milli park 21.09.1988 tarihinde kurulmuş olan
Boğazkale-Alacahöyük Milli Parkıdır. Toplam alanı 2636 ha olup, tarihi, arkeolojik ve
turistik değeri göz önünde tutularak milli park ilan edilmiştir.
Tabiat Parkları:
İlimizde 2 adet Tabiat Parkı mevcuttur.
12
•
Çatak Tabiat Parkı:
387.5 ha. sahada kurulu olan Çatak Tabiat Parkı’dır. Çorum ili merkezine 23 km.
uzaklıkta olup, genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam,
Sarıçam, Göknar, Orman Kavağı gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği
1100-1500m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Geyik, Karaca,
Kurt, Çakal, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, Kartal, Şahin ve Atmaca gibi hayvanlar
bulunmaktadır.
• Sıklık Tabiat Parkı:
Çorum’a 7 km mesafededir. Alanı 64.Ha olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde
bulunmaktadır. 2009 yılında tescil edilmiştir. Tabiat Parkında çalışmalar devam
etmekte olup, 2010 yılında bitirilmesi planlanmaktadır. Genel olarak halkın
rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri
mevcuttur. Denizden yüksekliği 1075 m-1170 m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde
Yaban Domuzu, Kurt, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, ve Şahin gibi hayvanlar
bulunmaktadır.
Tabiat Anıtı:
Çorum İlinde Tabiat Anıtı bulunmamaktadır.
Tabiat Koruma Alanları:
Çorum İlinde Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır.
B.3. Toprak:
İklim, topoğrafya ve ana madde farklılıklar nedeniyle Çorum’da çeşitli büyük toprak
gruplarının yanısıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir.
Alüvyal Topraklar :
Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A)
C profilli genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik ile jeolojik
periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devrelerine bağlı olup
heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok ya da çok az belirgindir. Buna karşılık
değişik özellikte katlar görülür. Çoğu yukarı arazilerden yıkanan kireçce zengindir.
Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine
göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli
ve tabansuyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece
zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi
drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur.
Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü
kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır.
Alüvyal topraklar Çorum İlinde daha çok Kızılırmak, Çekerek Irmağı ve Çat Suyu
boyunca uzanmaktadır. Toplam alanları 92.514 hektardır. Bunun 74.322 hektarı I. Sınıf,
5.234 hektarı yetersiz drenajlı II. Sınıf, 7.143 hektarı ise fena drenajlı III. Sınıf arazilerden
oluşmaktadır.
Hidromorfik Alüvyal Topraklar :
Bu topraklar sık sık taşkınlara uğrayan yüksek taban suyuna ve gleyleşmiş profile
sahip topraklardır.
13
Topoğrafyaları yetersiz, taban suyu yüksek ve alt katları yaştır. Taban suyundaki
yükselip alçalmalar, toprak katlarında ardarda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere yol
açar. Dolayısla mavimsi-gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenme lekeleri oluşur. Pas
lekeleri özellikle çatlaklar ve kök kanalcıkları boyunca görülür. Bazen de konkresyonlar
oluşabilir. Taban suyunun altındaki katlar ise tümüyle gleyleşmiş olup ayrıca içlerinde bitki
köklerinin çürümesinden oluşan siyah lekeler görülmektedir.
Bu topraklarda derinlik fazla ise de gleyleşmiş katlar küçük bölgesini
sınırlandırmaktadır.
Hidomorfik alüvyal topraklara da Kızılırmak, Çekerek Irmağı ve Çat Suyu boyunca
uzanan kimi arazilerde rastlanmaktadır. Toplam alanları 204 hektar olup tamamı V. Sınıf
arazilerden oluşmuştur.
Kolüvyal Topraklar :
Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi, toprak
kayması, yüzey akışı ve yan derelerle taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C
profilli genç topraklardır. Ayraca özellikleri bakımından daha çok çevredeki yukarı arazi
topraklarına benzerlerse de ana materyalde derecelenme ya hiç yok ya da yetersizdir. Profilde
yağışın ya da yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüğü
içeren katlar görülür.
Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp
düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunan çoğunlukla az topraklı olup kaba taş
ve molozları içeriri. Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçüklür. Eğimin
çok azaldığı yerlerde parçacıklardaki küçülme alüvyum parçaları düzeyine geldiğinden bu
gibi yerlerde kolüvyal topraklar, geçişli olarak alüvyal topraklara karışır.
Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Arasıra taşkına
maruz kalırsa da eğim ve bünye nedeni ile drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi
sorunları yoktur.
Çorum İlindeki kolüvyal toprakların toplam alanı 52.452 hektardır.
Kahverengi Orman Toprakları :
Kahverengi orman toprakları kireçce zengin anamadde üzerinde oluşur. Profilleri A
(B) C şeklinde olup horizonlar birbirine tedricen geçiş yapar. A horizonu çok gelişmiş
olduğundan iyice belirgindir, koyu kahverengi ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir
yapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. B horizonunun rengi açık
kahverengi ile kırmızı arasında değişir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granüler
veya yuvarlak köşeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı
kısımlarında CaCO3 bulunur.
Kahverengi orman toprakları genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşur.
Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve birazda podzollaşmadır.
Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanların
verimleri iyidir.
Çorum İlinde bu toprakların toplam alanları 640.060 ha’dır.
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları :
A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır.
(B) horizonu zayıf oluşmuştur, kahverengi veya koyu kahverengi, granüler veya yuvarlak
köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizon sınırları
geçişli ve tedricidir.
14
Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında
oluşur.
Çorum İlindeki toplam alanları 7.562 ha’dır.
Gri Kahverengi Podzolik Topraklar :
Bunlar ABC profilli hafif podzollaşmış topraklardır. Doğal bitki örtüsü çoğunlukla
yaprağını döken ormanlardır. Yüzeylerinde ince çürümüş yaprak katı, bunun altında koyu
grimsi-kahverengi, granüler, 5-10 cm. kalınlıkta humus katı bulunur. Humus katı, geçişli
olarak grimsi-kahverengi mineral A1 horizonuna dönüşür. A1 horizonunda organik madde
mull şeklindedir. A2 horizonları gri veya sarımsı kahverengi 12,5-30 cm kalınlıktadır. Bu
birikme horizonu, yatay pulsu gri yapı ile karakterize edilir. Yıkanmaya rağmen kolloid
komplekslerde önemli oranda değişebilir kalsiyum mevcuttur.
B horizonunun üst kısmı sarımsı kahverengiden açık kırmızımsı kahverengiye kadar
değişir. Silikat killerinin birikmesi nedeni ile bünye A horizonundan daha ağır olup
çoğunlukla blok yapıdadır.
Çorum İlindeki toplam alanları 13.482 ha’dır.
Kırmızımsı Sarı Podzolik Topraklar :
Kırmızımsı sarı podzolik topraklar iyi gelişmiş ve iyi drene olan asit topraklardır.
Doğal bitki örtüsü yaprağını döken veya iğne yapraklı yahut ikisinin karışımı ormandır. Ana
madde az çok silisli ve kalsiyumca fakirdir.
O horizonu ince olup altında organik mineral A1 horizonu bulunmaktadır. Açık renkli
A2 horizonu kırmızı, sarımsı kırmızı veya sarı renkli ve daha killi B horizonu üzerinde yer
almaktadır.
B horizonu ped yüzeylerinde kil zarlarına ve blok yapıya sahiptir. Ana maddenin
kalın olduğu kırmızı-sarı podzolik topraklarda alt horizonlarda karakteristik olarak kırmızı,
sarı, kahverengi ve açık gri kalın ağ şeklinde çizgi ve benekler bulunur.
Sarı rengin hakim olduğu topraklarda, nisbeten daha etkili rutubet koşulları
olduğundan, demir oksitler kırmızı renkli topraklarındakine göre daha az parlaktır. A2
horizonunda biraz daha kalındır.
Bu topraklar Çorum İlinde 150 ha’lık bir alan kaplarlar ve bunun tamamı VII. Sınıf
arazilerde yer almaktadır.
Kestane Rengi Topraklar :
ABC veya A(B)C profiline sahip, kalsifikasyon sonucu oluşmuş zonal topraklardır.
Kalsifikasyon nedeni ile profilleri kalsiyumca zengin ve baz saturasyonları yüksektir.
A horizonu; 30-50 cm kalınlıkta, granüler yapıda, orta derecede organik maddeli,
dağılabilir kıvamlı ve koyu kahverengidir. Organik madde, mineral madde ile iyice karışmış
olup miktar olarak da kahverengi topraklardan fazladır. A1 horizonunun pH’sı nötr ve
kalevidir.
B horizonunun rengi koyu kahverengi veya kırmızımsı kahverengi yapısı prizmatik olup,
kil birikmesi gösterir. B horizonunun altında genelde sertleşmiş halde kireç birikim horizonu
yer alır. Bunun altında Jips birikim, altında sertleşmiş halde kireç birikim olup, kil birikmesi
gösterir. Bu topraklar orta derecede kalkerli CaCO3 miktarı profilin aşağılarına inildikçe artış
gösterir. Yağış daha fazla olduğundan kireç terakümü kahverengi topraklardan biraz daha
derinde oluşur. Profilde silikat killerinden illit grubu dominanttır.
Doğal bitki örtüsü kısa ve uzun otlarla çalılar ve seyrek ağaçlardır. Yılın birçok ayları
kurak geçen sabhumid ve semiarid iklimlerde yer alır. Kahverengi topraklara göre yazları
15
yağışlar daha az, sıcaklık daha düşük; kışları sıcaklık daha yüksek olup yıllık ortalama yağış
370-620 mm’ dir.
Ana madde, volkanik kayalara kadar değişen kireçce zengin materyaller, ayrışmış
kalker, gnays, şist, bazalt ve diğer püskürüklerdir.
Çorum İlinde bu toprakların toplam alanları 21.840 ha’ dır.
Kırmızı Kestane Rengi Topraklar :
Solunum rengi hariç hemen hemen diğer bütün özellikleri kestane renkli toprakların
aynı veya benzeridir.
A horizonunun rengi koyu kırmızı kahverengi, reaksiyonu nötr veya kalevidir. B
horizonu daha ağır bünyeli ve kırmızımsı kahverengidir.
Isının ve yağışın kestane renkli topraklara nazaran daha fazla olduğu yerlerde oluşur.
Ortalama yıllık yağış 450-700 mm’dir. Fazla ısı, topraktaki demiri fazla okside ettiğinden
renkleri kırmızı ve organik madde parçalanmasını artırdığından da organik madde miktarı
düşüktür.
Çorum ili sınırları içindeki toplam alanları 7.299 ha’ dır.
Kahverengi Topraklar :
Çeşitli ana maddelerden oluşan ABC profilli topraklardır. Oluşumlarında,
kalsifikasyon rol oynar. Bu işlem sonucu profillerinde çok miktarda kalsiyum bulunur.
Erozyona uğrayanlarında A ve C horizonları görülür. Doğal drenajları iyidir.
A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, 10-15 cm kalınlığında ve granüler
yapıdadır. Organik madde içeriği ortadır. Reaksiyonu nötr veya kalevidir.
B horizonu açık kahverengiden koyu kahverengiye değişir ve kaba yuvarlık köşeli
blok yapıdadır. Bu horizon tedrici olarak soluk kahverengi veya grimsi, çok geçişli ana
maddeye geçiş yapar.
Kahverengi topraklarda bütün profil kireçlidir. B horizonunun altında beyazımsı ve
çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı vardır.
Bu topraklar yazın uzun periyotlar kuru kalır. Bu periyotlarda kimyasal ve biyolojik
periyotlar yavaştır.
Çorum İlinde kapladıkları alan 343.973 ha’ dır.
Kireçsiz Kahverengi Topraklar :
A(B)C profilli topraklardır. A horizonu kahverengi, kırmızımsı kahverengi, grimsi
kahverengi, yumuşak kıvamda veya biraz sıkıdır. B horizonu daha ağır bünyeli, daha sert,
kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. B horizonunun normal olarak kireci yıkanmıştır.
Fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A’dan B’ye geçiş tedricidir.
Kireçsiz kahverengi topraklar asit ana madde üzerinde olduğu kadar kireçtaşı üzerinde
de oluşabilir. Doğal bitki örtüsü çalı ve otlar ile yaprağını döken ormandır. Doğal drenajları
iyidir.
Çorum İlinde 479 ha’ lık bir alan kaplarlar.
Kırmızı Kahverengi Topraklar :
Solunum rengi hariç, hemen hemen bütün diğer özellikleri kahverengi toprakların
aynı veya benzeridir.
A horizonu tipik olarak kırmızımsı kahverengi veya kırmızı olup, yumuşak
kıvamlıdır. B horizonu kırmızı veya kırmızımsı kahverengi, daha ağır bünyeli ve oldukça
16
sıkıdır. B horizonunun altında kalsiyum karbonat birikme horizonu bulunur. Beyazımsı renkli
olan bu horizon yumuşak veya çimentolaşmış olabilir.
Kırmızımsı kahverengi topraklar çeşitli ana maddeler üzerinde oluşur. Doğal bitki
örtüsü uzunca otlar ve çalılardır. Doğal drenajları iyidir.
Çorum İlinde kırmızı kahverengi topraklar 84.584 ha’ lık bir alan kaplarlar.
Tuzlu Alkali Topraklar :
Tuzlu toprakların saturasyon ekstraktındaki elektriki kondaktivite değerleri 4 milim
hostan fazladır. Alkali topraklarda ise yer değiştirebilir sodyum %15’den fazladır. Bunlar
genellikle buharlaşmanın fazla olduğu ve drenaj problemi olan arid iklimlerde görülür.
Solonetz ve solonçak olanlar belirli profil karakterleri ile tanınırlar. Esas olarak çorak
formasyonuna sahip olan topraklar bir grup altında toplanır.
Çorum İlinde tuzlu alkali topraklar 338 ha’ lık bir alan kaplarlar.
Irmak Taşkın Yatakları :
Akarsuların normal yatakları dışında, feyezan halinde iken yayıldıkları alanlardır.
Genellikle kumlu, çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdırlar. Taşkın suları ile sık sık
yıkanmaya maruz kaldıklarından toprak materyali ihtiva etmezler ve bu nedenle arazi tipi
olarak nitelendirilirler. Tarıma elverişli olmadıkları gibi üzerlerinde doğal bitki örtüsü de
yoktur.
Çorum İlinde bu arazilerin toplam alanı 8.253 ha’ dır.
Çıplak Kaya ve Molozlar :
Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert
kaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Bazen de arasında
toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük ceplerde yetişen çok seyrek orman
ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir.
Çorum İlinde bu tür arazilerin toplamı 6.485 ha’ dır.
B.4. Su Kaynakları:
B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar:
Genel Bilgiler
•
•
•
•
•
Yüzölçümü
: 12.792 km2
Rakım
: 800 m
Yıllık Ortalama Yağış
: 433 mm
Ortalama Akış Verimi
: 2,7 l/s
Ortalama Akış / Yağış Oranı : 0,19
Su Kaynakları Potansiyeli
Yerüstü suyu ( İl çıkışı toplam ortalama akım )
- Kızılırmak Nehri
- Yeşilırmak Nehri
Yer altı suyu ( İldeki toplam emniyetli rezerv )
Toplam Su Potansiyeli
17
: 4.830 hm3/yıl
: 4.600 hm3/yıl
: 230 hm3/yıl
:
82,4 hm3/yıl
: 4.912,4 hm3/yıl
Doğal Göl Yüzeyleri
- Elekçi Gölü
- Sülüklü Gölü
- Diğer göller toplamı
Baraj Yüzeyleri
- Alaca Barajı
- Çorum Barajı
Gölet Rezervuar Yüzeyleri
- Merkez Evciyeni kışla Göleti
- Merkez Seydim 1 Göleti
- Merkez Seydim 2 Göleti
- Sungurlu – İnegazili Göleti
- Alaca – Geven Göleti
- Alaca – Bozdoğan Göleti
- Alaca – Höyük Göleti
- Alaca – Sincan Göleti
- Kargı – Aksu Göleti
- Kargı – Gökçedoğan Göleti
- Mecitözü – Geykoca Göleti
- Mecitözü – Hıdırlık Göleti
- Ortaköy – Pınarlı Göleti
- Akarsu Yüzeyleri
- Kızılırmak Nehri
- Yeşilırmak Nehri
- Diğer yan dereler
Toplam Su Yüzeyi
: 121 ha
:
80 ha
:
15 ha
:
26 ha
: 138,3 ha
: 79,4 ha
: 58,9 ha
: 100,96 ha
: 6,5 ha
: 13,8 ha
: 14,8 ha
: 6 ha
: 4 ha
: 12 ha
: 9,5 ha
: 5,6 ha
: 4,3 ha
: 8,16 ha
: 4,3 ha
: 8,5 ha
: 3,5 ha
: 9.346,4 ha
: 7.943 ha
: 903,4 ha
: 500 ha
: 9.706,66 ha
B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları:
a) Ön İnceleme (istikşaf) ve/veya Master Planı Tamamlanan : 16.420 ha, % 40,5
• Cemilbey Projesi
: 6.700 ha
• Düvenci – Alıcık Projesi
: 5.950 ha
• Sungurlu Projesi
: 2.720 ha
• Küçük su (gölet ve yerüstü sul.) projeleri : 1.050 ha
b) Planlanması Tamamlanan ve/veya Kesin Projeleri Yapılan:
• Koçhisar Sulaması
: 14.618 ha
• Hatap Sulaması
:
780 ha
• Obruk – Dutludere Sulaması
: 5.538 ha
c) İşletmede Olan Projeler:
• 4 adet proje (Toplam 905 ha arazi sulanmakta, 20 adet kuyu)
Yeraltı Suyu (ildeki toplam emniyetli rezerv)
18
: 82,4 hm3/yıl
B.4.3. Akarsular:
Çorum İl sınırları içerisinde yer alan akarsular aşağıda tablo olarak verilmektedir.
Tablo .B.5.Akarsular ve Özellikleri
Akarsu Adı
Kızılırmak
Delice Çayı
Devrez Çayı
AlacaÇayıÇorum Çayı
Çekerek Çayı
Toplam
Uzunluğa
Oranı
(%)
Toplam
Uzunluğu
(km)
İl Sınırları
İçindeki
Uzunluğu
(km)
1355
182
13,4
137,500
305
71
23
23,647
186
11
6
5,158
119
93
78
7,200
256
16
6
25,817
Debi
(m3/sn) ort
İl Sınırları İçindeki
Başlangıç ve Bitiş
Noktaları
Kolu Olduğu
Akarsu
1536 EİE Kargı
Hacıhamza İstasyonu
Kula-Aydın Köyü
Kuzucak-Kula Köyü
İnceçay-Beygircioğlu
Köyü
Çatalkaya-Kertme
Köyü
İncesu-Senemoğlu
Köyü
Özellikleri
Kızılırmak
Kızılırmak
Çekerek
Yeşilırmak
1540 EİE Kula Köprüsü
15,93 DSİ Kızlaryolu
Barajı İstasyonu
1412
EİE
ÇorumAmasya İl Sınırı
1404 EİE
İstasyonu
Kayabaşı
Kaynak: DSİ.54.Şube Müdürlüğü (2004 yılı verileri)
B.4.4. Göller ve Göletler:
Çorum İlinde işletmede olan 12 adet gölet bulunmakta olup, bulunan göletlerin tümü
sulama amaçlı kullanılmaktadır. Tüm göletlerin toplam net sulama alanı 795 ha olup, brüt
sulama alanı 942 ha.’dır.
2005 yılı verilerine göre ildeki toplam su potansiyeli
Doğal Göl yüzeyleri
: 121 ha
• Elekçi gölü
: 80 ha
• Sülüklü gölü
: 15 ha
Gölet Rezervuar Yüzeyleri
: 100,96 ha
• Merkez Evciyenikışla göleti
: 6,5 ha
• Merkez Seydim 1 göleti
: 13,8 ha
• Merkez Seydim 2 göleti
: 14,8 ha
• Sungurlu-İnegazili Gölet
: 6 ha
• Alaca-Geven Göleti
: 4 ha
• Alaca-Bozdoğan Göleti
: 12 ha
• Alaca-Höyük Göleti
: 9,5 ha
• Alaca-Sincan Göleti
: 5,6 ha
• Kargı-Aksu Göleti
: 4,3 ha
• Kargı-Gökçedoğan Göleti
: 8,16 ha
• Mecitözü-Geykoca Göleti
: 4,3 ha
• Mecitözü-Hıdırlık Göleti
: 8,5 ha
• Ortaköy-Pınarlı Gölet
: 3,5 ha
2009 YILINDA YAPILAN SULAMA TESİSLERİ
A) Sulama ve içme suyu Göleti
1 – Merkez Şendere
Merkez Şendere Köyüne 1.923.850 m³ kapasiteli 300 ha tarımsal sulama ve 54 köye
içme suyu sağlayacak içme suyu ve sulama göleti 2009 yılında tamamlanmıştır.
19
B) Küçük ölçekli sulama göletleri
1 - Çorum Alaca B.Camili-Kanlıköm köyü KÖS Göleti:
Çorum Alaca B.Camili-Kanlıköm köyüne 16.059 m³ su depolama kapasiteli KÖS
Göleti inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır.
2 - Çorum Bayat Çukuröz köyü KÖS Göleti:
Çorum Bayat Çukuröz köyüne 10.000 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti inşaatı
İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır.
3 - Çorum Laçin İkizce köyü KÖS Göleti:
Çorum Laçin İkizce köyü köyüne 28.500 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti
inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır.
4 - Çorum Mecitözü Çayköy köyü KÖS Göleti:
Çorum Mecitözü Çayköy köyü köyüne 71.500 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti
inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır.
5 - Çorum Merkez Ülkenpınarı köyü KÖS Göleti:
Çorum Merkez Ülkenpınarı köyü köyüne 30.585 m³ su depolama kapasitesi KÖS
Göleti inşaatı 2009 yılında ihale edilmiş olup 2009 yılında tamamlanmıştır.
C) Yerüstü Sulama Tesisleri
1 - Çorum Laçin İkizce köyü KÖS Göletinden toplam 4975,00 m. boru döşenerek
yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 56 ha arazi sulamaya açılmıştır.
2 - Çorum Mecitözü Çayköy köyü KÖS Göletinden toplam 3995,00 m. boru döşenerek
yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 58 ha arazi sulamaya açılmıştır.
3 - Çorum Merkez Göcenovacığı köyü KÖS Göletinden toplam 7080,00 m. boru
döşenerek yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 150 ha arazi sulamaya açılmıştır.
4 - Çorum Kargı Yeşilköy-Dereköy köyleri sulama tesisi için 2080 m.HDPE basma
hattı borusu döşenerek yapılan pompaj tesisi ile 300 ha arazi sulamaya açılmıştır.
20
Tablo .B.6. Sulama Göletleri
ÇORUM MERKEZ VE İLÇELERİNDEKİ
MEVCUT BÜYÜK ÖLÇEKLİ SULAMA GÖLETLERİ
S.NO
1
TESİSİN ADI
Merkez Şendere
Göleti
TOPLAM
DEPOLAMA
MAX.
ORTALAMA
SULANAN
HACMİ
YILI
NÜFUS
SAHA
DERİNLİK DERİNLİK
( m³)
(ha)
2009
300
180
2.000.000
Su akışı devam ediyor
SULAMA SİSTEMİ
Sulama Yapılmıyor
Açık beton kanal
sulama
yapılıyor.Ömrünü
tamamladı.Kapalı
sisteme dönüştürülüyor
Açık beton kanal
sulama
yapılıyor.Ömrünü
tamamladı.Kapalı
sisteme
dönüştürülebilir.
Açık beton kanal
sulama mevcut.Ancak
kanallar tahrip
oldu.Kapalı sistem
yapılabilir.
2
Alaca Çatak Göleti
1978
67
106
393.774
15,00
6,00
3
Alaca Çopraşık
Göleti
1980
65
934
262.702
8,60
3,00
4
Alaca İbrahim
Göleti
1983
340
291
1.275.200
15,00
7,00
5
Alaca Örükaya
Göleti
1982
250
40
776.829
15,00
7,00
Kapalı borulu sistem
sulama yapılıyor
6
Alaca Soğucak
Göleti
1982
66
135
404.103
20,00
8,00
Açık beton kanal
sulama yapılıyor.
(Soğucak ve Sultan )
7
Alaca Seyitnizam
Göleti
1992
344
1564
1.749.733
22,00
8,00
Açık kanal sulama
yapılıyor.SeyitnizamGazipaşa-Killik-Tutaş
köyleri faydalanıyor.
8
Mecitözü Kozören
Göleti
2001
220
325
1.203.000
33,50
11,00
Toprak kanalla sulama
yapılıyor.
9
Mecitözü Söğütyolu
1999
Göleti
203
156
1.024.000
24,50
12,00
10
Ortaköy
Kızılhamza Göleti
1985
80
1048
424.862
20,80
7,00
2007
300
682
1.100.000
Sulama yapılmıyor
2007
3380
8240
8.500.000
Sulama yapılmıyor
11
12
Mecitözü Figani
Göleti
Mecitözü
Köprübaşı Göleti
21
Açık beton kanal
sulama yapılıyor.
Açık beton kanal
sulama
yapılıyor.(Sarısüleyman
ve Kızılhamza)
Tablo.B.7.Küçük Ölçekli Sulama Göletleri
MEVCUT KÜÇÜK ÖLÇEKLİ SULAMA (KÖS) GÖLETLERİ
S.NO İLÇESİ
KÖYÜ
NÜFUS
GÖL
HACMİ
( m3 )
DOLGU HACMİ
( m3 )
397
4.800
3.100
5.300
2.600
2.800
1.200
6.100
3.200
10.500
9.170
1
Çalıca
2
Sazak
3
Sazak
4
Üçköy
5
Üçköy
6
Konaklı
1295
3.500
2.800
7
Türkayşe
170
6.180
4.300
8
Kirazlıpınar
191
5.100
2.500
9
Çobandivan
180
22.500
10.750
10
Mühürler
160
6.800
4.100
11
Alpağut
794
13.250
5.250
8.150
4.800
11.000
6.800
2.500
2.200
12
MERKEZ
111
206
Şeyhmustafa
308
13
Şeyhmustafa
14
Şeyhmustafa
15
Çıkrık
337
12.000
4.500
16
Tatar
177
15.390
4.295
17
Ahmetoğlan
119
11.150
5.300
18
Yenisanayi
0
4.000
3.200
19
Boğazönü
55
4.250
2.160
20
Büyükdivan
199
12.000
4.300
21
Göcenovacığı
306
125.000
15.000
22
Yeşilyayla
33
6.500
4.200
23
Ülkenpınarı
55
30.000
13.400
NÜFUS
Göl Hacmi
( m3 )
Büyükkeşlik
31
6.000
3.500
25
Gökeren
28
100.000
9.100
26
Sincan
Dedepınar-Erenler
162
120
49.639
6.000
162
53.401
21.034
1041
85.000
12.500
S.NO İLÇESİ
24
27
28
ALACA
KÖYÜ
Büyükhırka
22
Dolgu Hacmi
( m3 )
29
By.Cam Kanlıköm
217
21.817
9.054
30
Kalecikkaya
173
17.790
2.634
31
Çopraşık
934
8.250
4.150
NÜFUS
GÖL
HACMİ
( m3 )
DOLGU HACMİ
( m3 )
Çukuröz
1065
7.993
5.784
Sançiçek
118
5.380
3.200
İbikçam
25
16.500
7.250
15.000
10.100
7.300
5.180
S.NO İLÇESİ
32
33
34
BAYAT
BOĞAZKALE
KÖYÜ
35
Sırçalı
36
Sırçalı
37
Bükse
98
5.600
3.200
38
Kargı
376
8.500
5.350
39
Çayköy
71.500
50.000
40
Çayköy
8.000
4.800
41
Çayköy
12.000
6.200
2.500
1.250
6.100
4.375
12.150
5.180
3.000
1.250
42
MECİTÖZÜ
284
324
Çayköy
43
Söğütönü
44
Hıdırlık
45
Hıdırlık
46
Köprübaşı
461
35.215
10.180
47
Bayındır
323
29.750
4.900
48
Aşağı Şehler
282
9.848
6.000
49
Alören
180
2.500
1.300
Oruçpınar
46
2.000
1.000
Merkez
2770
12.300
6.875
Alembeyli
318
10.501
6.750
Ortaköy
275
21.085
9.000
54
Kaledere
1160
4.500
2.800
55
Kuzköy
165
4.280
2.300
56
Kızıltepe
6.725
4.320
57
Kızıltepe
2.650
1.120
50
51
ORTAKÖY
52
53
58
SUNGURLU
156
355
186
Başpınar
812
10.225
6.180
Karaçay
77
6.180
4.125
60
Kargı
473
5.000
3.850
61
Karalargüney
560
150.000
2.530
62
Öbektaş
1922
33.060
11.844
59
OSMANCIK
23
63
Çamlıpınar
64
Narlı
65
Narlı
66
67
253
1372
İkizce
LAÇİN
141
İkizce
21.125
12.250
6.600
6.800
2.850
1.643
39.970
9.250
28.500
15.000
68
Çamlıca
1161
25.500
16.650
69
Merkez
1293
11.100
5.300
70
Kuyumcu
340
10.000
6.200
71
İSKİLİP
Yenice
310
6.300
5.350
72
UĞURLUDAĞ
Yeniyapan
419
7.150
4.850
24
İŞLETMEDE OLAN GÖLETLER
Tablo.B.8. İşletmede Olan Göletler ve Özellikleri
GÖVDE
HACMİ
(103m3)
48.0
SULAMA
ALANI
NET(ha)
53
SULAMA
ALANI
BRÜT(ha)
60
28
35
132
23
30
308
120
90
95
22
600
147
54
65
23.35
30.35
685
86.2
94
111
46.0
20.5
21.5
234
42
39
44
T.Dolgu
189.0
25
32
630
80
100
138
1981
T.Dolgu
50.0
20
23.25
289
47
100
110
1991
1996
T.Dolgu
228.0
24.2
29.5
700
78
129
152
Sulama
1978
1979
T.Dolgu
59.0
19
26
223
36
50
60
Sulama
1976
1977
T.Dolgu
27.0
18
19
241
112
35
42
ADI
İLÇESİ
AKARSU
AMACI
Evciyenikışla
Merkez
Kayalıöz
Çarşaklı
Sulama
Ahmetoğlan
Merkez
Kart
Sulama
Geven
Alaca
Kalehisar
Alacahöyük
Alaca
Bozdoğan
Alaca
Sincan
Alaca
Aksu
Kargı
Gökçedoğan
Kargı
Geykoca
Mecitözü
Hıdırlık
Mecitözü
Pınarlı
Ortaköy
İnegazili
Sungurlı
TALVEGDEN
YÜK.
(m)
15
TEMELDEN
YÜK.
(m)
24
NSS GÖL
HACMİ
(103 m3)
408
BİTİŞ
YILI
1971
DOLGU
TİPİ
T.Dolgu
1963
T.Dolgu
1975
1976
T.Dolgu
60.0
15
17.5
400
Sulama
1977
1979
T.Dolgu
88.0
13.4
19
İnceöz
Sulama
1977
1981
T.Dolgu
45.0
15
Çete
Sulama
1989
1991
T.Dolgu
95.0
Alıç
Sulama
1981
1982
T.Dolgu
Balak
Sulama
1990
1993
Saloğlu
Sulama
1979
Fakahmet
Sulama
Pınarlı
Bozağın
Sulama
BAŞLAMA
YILI
1970
Kaynak :DSİ.54. Şube Müdürlüğü (2004 yılı verileri)
10
NSS GÖL
ALANI
(103m2)
80.6
200
TOPLAM
795
942
Tablo.B.9. Göletler ve Özellikleri
Gölet İsmi
Hacim(m3)
Alaca-Örükaya
760 000
Alaca-Seyitnizam
1 964 000
Alaca-Atatürk
1 530 000
Alaca-Çopraşık
372 000
Alaca-Kızılhamza
384 000
Alaca-Çatak
393 774
Alaca-Soğucak
404 103
Ortaköy384 000
Kızılhamza
Alaca-Çatak
393 774
Mecitözü1024
Söğütyolu
Alaca-Gökören
34 700
İskilip-Yenice
6800
Osmancık-Kargı
3800
Mecitözü2 100
Söğütönü
Mecitözü-İbek
8 250
Mecitözü-Çayköyü 4 600
Mecitözü-Sırçalı
7 850
Merkez-Üçköy
21 800
Merkez-Sazak
1915 066
Merkez-Çalıca
4 300
Merkez-Yeşilyayla
4 500
Merkez-Türkayşe
6140
Merkez-Elköy
21 800
Ortaköy-H.İ.S.
21 800
Osmancık5 400
Kızıltepe
Osmancık-Kuzköy 21 800
Sungurlu21 800
Sarıçiçek
Kaynak: İl Özel İdaresi (2006)
Derinlik (m)
15
22
15
8.6
20.80
15
18
20.80
Alan (Dekar)
75
60
65
30
25
20
45
75
Beslenme Şekli
Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır
15
24.50
92
126.60
6
6.50
6
6.50
4
2.2
1.66
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
kar ve yağmur sularından dolmaktadır
6
6
6
6
4
4
4
6
6
6
6.5
2.4
1.1
2
1.2
0.81
1.2
0.32
1.2
1.2
2.2
3.5
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
Deresuyu
6
6
3.5
2
26
B.5. Mineral Kaynaklar:
Çorum İli sınırları içerisindeki, Maden Kanunu ve Taş Ocakları Nizamnamesine tabi
doğal kaynakların yerleri, türleri ve nitelikleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
B.5.1. Sanayi Madenleri:
Çorum İli sınırları içerisindeki, alçı taşı, bor mineralleri, çimento hammaddeleri kil, kireç
taşı, asbest, kaolen gibi maddelerin yerleri ve rezerv miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut
değildir.
B.5.2. Metalik Madenler:
Çorum İli sınırları içerisindeki altın, gümüş, alüminyum, bakır, çinko, demir, pirit,
antimon gibi madenlerin yerleri ve rezerv miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
B.5.3. Enerji Madenleri:
Çorum İli sınırları içerisindeki, asfaltit, linyit, petrol, tabii buhar, taş kömürü, toryum,
bitümlü şist gibi madenlerin yerleri, türleri ve nitelikleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler:
Tablo.B.10. Kum-Çakıl ve Taş Ocakları
Sıra
No
1
Madenin
İsmi ve
Mülkiyet
Durumu
Kum ocağı
2
Kum ocağı
3
Kum ocağı
4
Kum ocağı
5
Kum ocağı
6
Kum ocağı
7
Kum ocağı
8
Kum ocağı
9
10
11
12
13
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
14
Kum ocağı
15
Kum ocağı
İşleticinin Adı ve
Soyadı
Bulunduğu
Köy/Mah/Mevkii
Kandilkaya Kireç
Mad. İnş. Taah.
A.Ş.
Kargı
Belediye
Başkanlığı
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
Çorum
Belediye
Başkanlığı
Bayat
Belediye
Başkanlığı
Atıf KÖSE
Altın Kum
Çakır İnşaat
Akkoca İnşaat
İskilip
Belediye
Başkanlığı
Meliha GÖBEL
Saray
Köyü,
Bayat Çayı
Irmak
Dereköy
Yusuf
BOSTANCIER
Yıllık
Üretim
Miktarı
(ton)
Mülkiyet
Merkez/İlçe
15.000 m³
Hazine
Bayat
14.400
14.400
Hazine
Kargı
Büğüroğlu Köyü
46.63872
9.600
Hazine
Çorum
Babaoğlu Köyü
Faaliyette
değil
Faaliyette
değil
Faaliyette
değil
763.064
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Bayat
12.600
4.327
8.945
1.440
30.000
Hazine
Hazine
Hazine
Hazine
Hazine
Çorum
Laçin
Çorum
Osmancık
İskilip
7.200
Hazine
Osmancık
5.400
Hazine
Osmancık
Babaoğlu Köyü
Babaoğlu Köyü
Boğabağı Köyü
Sarayköy Köyü
Çamlıca Köyü
Bozboğa Köyü
Akören Köyü
Doğangir Köyü
Ovacıksuyu
Köyü
Çiftlikler Mah.
27
Rezervi
(ton)
Faaliyette
değil
12.600
71.250
8.945
10.000
16
17
Kum ocağı
Kum ocağı
Atıf KÖSE
Bilal
KOCAMANOĞLU
(Suntaş)
K.C İnşaat
Yenice Köyü
Kanallar boyu
75.000
Faaliyette
değil
18
Kum ocağı
Karlık Köyü
Cevheri Köyü
Gölbağlar Mah.
14.400
Tozluburun
Mevkii
Yalakçay Köyü
Faaliyette
değil
66.624
Kavaklıçiftlik
Köyü
Gökgözler Köyü
Kum ocağı
Sungurlu Belediye
Başkanlığı
Celil
KOCAMANOĞLU
Mustafa
KAYMAZ
Arap
Ali
OKUYUCU
Laçin
Belediye
Başkanlığı
Ahi Kum Mad. İnş.
Nak. Tic. Ltd. Şti.
A. YAĞLI
Zafer ÇOLAK
Faaliyette
değil
93.750
19
Kum ocağı
20
Kum ocağı
21
Kum ocağı
22
Kum ocağı
23
Kum ocağı
24
Kum ocağı
25
26
Kum ocağı
Ali İMAL
27
Taş ocağı
28
Taş ocağı
29
Taş ocağı
30
Taş ocağı
Karayolları
7.
Bölge Müdürlüğü
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
31
Taş ocağı
32
Taş ocağı
33
Taş ocağı
34
Taş ocağı
35
Taş ocağı
36
Taş ocağı
37
Taş ocağı
38
Taş ocağı
39
Taş ocağı
40
Taş ocağı
41
Taş ocağı
42
Taş ocağı
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Gökdere KöyüGökdre Çayı
Karlık
KöyüUzunkır Mevkii
Eskice
Köyü
Kuşçu Tepesi (1)
Eskice
Köyü
Kuşçu Tepesi (1)
Pınarbaşı Köyü
Ortaçaltepe
Büyüksöğütözü
Köyü
ariyet
ocağı
Lapalı
Çiftliği
Bayat Irmağı
Arabaçayı Köyü
Mağara
Sırtı
Mevkii
Çatalkaya Köyü
Karatepe Mevkii
Koçhisar Köyü
Koçhisar Mevkii
İbrahim Köyü
Köseoğlu Mevkii
Kızılyar
Köyü
Öksüzdere
Mevkii
Sarışeyh Köyü
20.000
Hazine
Hazine
Çorum
Sungurlu
Hazine
İskilip
14.400
Hazine
Sungurlu
14.400
Hazine
Sungurlu
Hazine
Çorum
30.000
Sahipli
İskilip
22.500
5.000
Hazine
Laçin-İptal
Irmak
15.000 m³
Hazine
Laçin
Osmancık
1.190
Hazine
İskilip
5.000.000
200.000
Hazine
Merkez
2.000.000
200.000
Hazine
Merkez
1.000.000
200.000
Orman
Merkez
4.298.237
429.824
HazineMera
Alaca
540.000
30.000
Hazine
Bayat
2.000.000
400.000
Hazine
Sungurlu
850.000
85.000
Hazine
Alaca
850.000
85.000
Hazine
Alaca
3.389.800
338.980
Hazine
Alaca
85.000
Hazine
Alaca
5.000.000
400.000
Hazine
Çorum
Eskice Köyü
5.000.000
200.000
Hazine
Çorum
Eskice Köyü
2.000.000
200.000
Hazine
Çorum
Köyü
Karatepe Köyü
4.298.237
429.824
Hazine
Alaca
850.000
85.000
Hazine
Alaca
Ahmediye Köyü
960.000
100.000
Hazine
Çorum
850.000
3213 sayılı Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin 5177 sayılı Kanunun
05/06/2004 ve 25483 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak, Taşocakları Nizamnamesi yürürlükten kaldırılmış olup, 1
(a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği gereğince, I (a) grubu kapsamındaki inşaat ile yol yapımında
kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl ocaklarına ruhsat verme yetkisi İl Özel İdaresine
verildiğinden, diğer grup madenler hakkında bilgi mevcut değildir.
28
Kaynaklar :
* İl Özel İdaresi (2009)
* İl Tarım Müdürlüğü (2009)
* Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2008)
* D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü( 2004-2005 Yılı)
* Orman İşletme Müdürlükleri (Çorum, Kargı, İskilip) ( 2009)
* İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2008)
* İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009)
29
C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)
C.1. İklim ve Hava:
Çorum Karadeniz ikliminden İç Anadolu iklimine geçiş yeri üzerinde yer alır.Genel
olarak yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. İlkbaharı kısa, sonbaharı uzun geçen
Çorum İlinde en sıcak ayları temmuz-ağustos, en soğuk ayları ocak-şubattır. Kuzeyden güneye
doğru gidildikçe iklim sertleşir. İlin kuzey bölgesinde yer alan Kargı, Osmancık, İskilip, Laçin,
Dodurga, Oğuzlar ve Bayat İlçeleri Karadeniz geçiş ikliminin etkisinde kalan İlçelerdir. Çorum
Merkez İlçe, Sungurlu, Alaca, Boğazkale, Ortaköy, Mecitözü ve Uğurludağ İlçeleri İç Anadolu
step iklimi özelliklerini gösterir.
Çorum’un denizden yüksekliği 776 metre’dir. Çorum İli Meteoroloji İstasyon
Müdürlüğünde Sinoptik ve Günlük Klima rasatı yapılmakta olup; Otomatik Meteoroloji Gözlem
İstasyonu bulunmaktadır. Çorum İline bağlı Osmancık İlçesinde Otomatik Meteoroloji Gözlem
İstasyonu , Ortaköy’de küçük klima istasyonu bulunmaktadır.
C.1.1. Doğal Değişkenler:
C.1.1.1. Rüzgar:
2009 yılında en şiddetli esen rüzgarın yönü güney- güneybatıdır. 2009 yılı mevsimler
itibariyle Çorum’da sonbahar aylarında hakim rüzgar yönü güneydoğu,güney-güneydoğu, Kışın
hakim rüzgar yönü , Güney, Güney batı, İlkbaharda Kuzey-kuzeydoğu, Güney-Güney-batı ,
Yazın ise Doğu-Kuzey-doğu, Güney-güney doğulu rüzgarlar hakimdir.
En kuvvetli rüzgar 19.03.2009 günü güney-güneybatıdan hızı saniyede 17,1 m/sec.olarak
ölçülmüştür. 2009 yılı ortalama rüzgar hızı ise 1,7 m/sec.’dir.
İlde Mart ( 2,0 m/sec ),Nisan (1,9 m/sec.) , Haziran (2,0 m/sec), Temmuz (2,1 m/sec),
Ağustos (2,3 m/sec ) aylarında diğer aylara göre daha kuvvetli rüzgar esmektedir.
S
SSE
SSE
17,1
15,0
12,7
19,5
SSE
WNW
ENE
WNW
19
21
20
03
17,1
14
YILLIK
SSW
ARALIK
2,0
KASIM
1,6
EKİM
1,9
EYLÜL
24
2,0
AĞUSTOS
SSE
En kuvvetli
Rüzgar günü
1,6
TEMMUZ
10,7
En kuvvetli
Rüzgar yönü
HAZİRAN
SW
En kuvvetli
Rüzgar hızı
MAYIS
1,2
NİSAN
Ortalama
Hakim Rüzgar
yönü
MART
OCAK
Rüzgar
Değerleri
ŞUBAT
Tablo.C.1. 2009 Yılı Rüzgar Değerleri
2,1
2,3
1,8
1,5
1,1
1,2
1,7
ENE
SSE
SE
SSW
S
SSE
13,2
14,3
12,5
9,8
17,1
17,1
ENE
SE
SSW
S
WSW
WNW
23
08
13
01
13
03
15,3
12
C.1.1.2. Basınç:
Hava basıncı yer yüzeyindeki havanın hareketli veya hareketsiz olmasını önemli
ölçüde etkiler. Yüksek basınç şartlarının olduğu bir alanda hava devamlı çökelme
eğilimindedir. Bu yüzden kirli hava yükselip dağılamaz. Yüksek basınç sahaları hava
kirliliği bakımından olumsuz şartlar içerir.
30
Alçak basınçlarda ise hava hareketleri yükseltici özellik gösterdiğinden bu hareket
türbülans yolu ile kirli havayı atmosferin üst katlarına taşıyarak yüksek katlarda
dağılmasını sağlar. Alçak basınç sahaları hava kirliliğinin dağılması açısından önemlidir.
2009 yılı itibarı ile yıllık ortalama basınç 925,5 mb.(milibar) olup; en yüksek basınç
2009 yılı ocak ayında 956,8 mb., en düşük basınç ise 2009 yılı aralık ayında 909,3 mb.
olarak ölçülmüştür.
Aylık basınç ortalamaları kasım (928,6), ekim (927,5mb.) en yüksek seviyeyi
bulurken; şubat (921,8 mb.) en düşük seviyede kalmaktadır.
Tablo.C.2. 2009 Yılı Mahalli Basınç Değerleri
MART
NİSAN
MAYIS
HAZİRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YILLIK
En
Yüksek
En
Düşük
ŞUBAT
Ortalama
OCAK
Mahalli
Basınç
Değerleri
928,2
921,8
922,9
925,1
926,6
925,4
923,4
926,2
926,6
927,5
928,6
924,5
925,5
956,8
940,8
945,5
938,8
940,7
942,3
941,6
941,7
941,1
941,7
945,7
940,4
956,8
912,9
912,2
912,1
913,4
917,3
915,6
918,4
919,8
919,9
917,2
911,3
909,3
909,3
C.1.1.3. Nem:
2009 yılı nispi nem ortalaması ( %74,0)’ dır.
2009 yılında en yüksek aylık nispi nem ortalaması, aralık ( % 90,8), ocak (% 89,2 ),
kasım (% 88,0 ) aylarında olmuştur.
En düşük nispi nem ağustos ( % 11) , ekim (% 12) aylarında olmuştur.
Mayıs (2) gün, kasım (2) gün, aralık (3) gün olarak tespit edilmiştir.
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
HAZİRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YILLIK
Tablo.C.3. 2009 Yılı Nispi Nem Değerleri
Ortalama
89,2
86,1
76,2
71,7
74,9
65,2
63,7
56,8
67,1
58,6
88,0
90,8
74,0
En Yüksek
100
99
99
94
92
93
89
66
81
89
99
98
100
En Düşük
46
27
24
21
21
16
20
11
17
12
36
40
11
Nispi Nem
Değerleri
C.1.1.4. Sıcaklık:
2009 yılı ortalama sıcaklık 11,3 0C’dir. Yıllık ortalamalarına göre en sıcak geçen aylar
temmuz (21,4 0C) ve ağustos (19,9 0C), en soğuk geçen aylar ise ocak (0,9 0C) ve şubat (3,9 0C)
aylarıdır.
Çorum İlinde en yüksek sıcaklık ortalaması yıllık 18,7 0C; en düşük sıcaklık ortalaması
ise 4,1 0C’dir.
En yüksek sıcaklık 24.06.2009 günü 35,7 0C ; en düşük sıcaklık 13.01.2009 günü
-10,6 0C olarak ölçülmüştür.
En düşük sıcaklık ortalaması ocak (-3,3 0C), şubat (-0,7 0C), mart (-1,1 0C) ve kasım
(0,9 0C), aralık (0,4 0C ) ile en soğuk aylardır.
31
En yüksek sıcaklık ortalaması haziran (28,7 0C), temmuz ( 29,4 0C) ve ağustos ( 28,9
C) ile en sıcak aylardır.
Toprak üstü en düşük sıcaklık 12,7 0C olarak ölçülmüştür. Güneş, temmuz ve ağustos
aylarında çok etkilidir.
0
NİSAN
MAYIS
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YILLIK
3,9
5,0
9,3
13,6
19,5
21,4
19,9
16,5
15,0
5,9
4,6
11,3
-0,7
-1,1
1,1
5,3
9,8
13,1
9,6
7,9
6,4
0,9
0,4
4,1
8,9
11,1
17,4
22,0
28,7
29,4
28,9
24,8
24,6
12,8
9,7
18,7
17,6
21,6
22,9
29,8
35,7
34,9
35,4
31,1
30,3
21,7
16,9
35,7
13
31
14
18
24
12
06
05
20
09
27
24
-5,1
-6,4
-4,0
1,4
4,5
8,5
5,3
1,6
2,7
-4,4
-5,8
-10,6
18
21
12
09
20
31
11
29
09
29
03
13
-8,9
-6,5
-0,8
3,5
2,6
-0,8
-0,1
-6,2
-7,9
-3,8
6,1
12,2
17,7
24,6
23,2
18,3
14,6
6,4
4,4
12,8
6,0
11,7
16,7
23,4
22,7
18,5
14,6
7,0
4,7
12,6
6,2
11,5
16,2
22,7
22,8
19,0
15,2
7,9
5,3
12,9
HAZİRAN
MART
Ortalama
0,9
Sıcaklık
( 0C )
En Düşük
-3,3
Sıcaklık
Ortalaması
En Yüksek
5,9
Sıcaklık
Ortalaması
En Yüksek
14,9
Sıcaklık
( 0C )
En Yüksek
28
Sıcaklık günü
En Düşük
-10,6
Sıcaklık
( 0C )
En Düşük
13
Sıcaklık günü
Toprak Üstü
-12,7
En Düşük
Sıcaklık
5 cm. Toprak
0,8
Sıcaklığı
10 cm. Toprak 1,1
Sıcaklığı
20 cm. Toprak 1,8
Sıcaklığı
ŞUBAT
Meteorolojik
Elemanın Adı
OCAK
Tablo.C.4. 2009 Yılı Sıcaklık Değerleri
C.1.1.5. Buharlaşma:
Çorum İlinde buharlaşmaya neden olan faktörler ; sıcaklık, rüzgar, bulutluluk,yağış, nem,
basınç, güneş ve yerel radyasyon, yüzeyin yapısıdır.
C.1.1.6. Yağışlar:
C.1.1.6.1. Yağmur:
İlde 2009 yılında yağış en çok ocak ( 67,6), şubat (72,5 mm.), nisan (110,2 mm.), mayıs
(59,6 mm.), kasım (72,3 mm.) aylarında olmuştur. 2009 yılı ortalama yağışlı gün sayısı 131 gün
civarındadır.
32
HAZİRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
72,5
34,5
110,2
59,6
73,2
58,0
1,0
12,8
18,7
72,3
53,4
633,8
12,0
18,8
6,8
34,2
11,0
24,2
19,2
0,8
5,8
15,5
16,2
11,6
34,2
05
09
24
24
27
27
17
01
09
29
05
21
24
9,0
5,0
4,0
9,0
04
17
19
04
13
15
14
13
12
14
9
2
7
5
12
1
4
10
12
5
1
2
2
1
1
1
15
YILLIK
MAYIS
67,6
NİSAN
MART
Aylık
Yağış
Top.mm.
En Fazla
Yağış
Miktarı
Ve Günü
Kar Örtü
(cm.)
Ve Günü
Yağışlı
Gün Sayı
Orajlı
Gün
Şimşekli
Gün
ŞUBAT
Yağış
Durumu
OCAK
Tablo.C.5. 2009 Yılı Aylara Göre Yağış Miktarı
131
38
2
C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı:
En fazla donlu gün sayısı ocak ( 23), şubat (15), mart (22), nisan (14), kasım (11) ve
aralık (13) gün olarak tespit edilmiştir. Çorum’da 2009 yılı sisli gün sayısı 7 gündür.
En Yüksek Kar
Örtüsü (cm)
En Yüksek Kar
Günü
Donlu Günler
Sayısı
Yağışlı Günler
Sayısı
Kar 0.1 mm ve
fazla.
Kar yağmur
0.1 mm ve fazla
Karla Örtülü
Gün Sayısı.
Çisentili Günler
Sayısı.
Ğrezilli Günler
Sayısı.
Dolulu Günler
Sayısı.
Sisli Günler
Sayısı.
Çiğli Günler
Sayısı..
Kırağılı Günler
Sayısı.
Sisli Günler
Sayısı.
YILLIK
ARALIK
KASIM
EKİM
EYLÜL
AĞUSTOS
TEMMUZ
HAZİRAN
MAYIS
NİSAN
MART
ŞUBAT
Kar ve Don
Durumu
OCAK
Tablo.C.6. 2009 Yılı Kar,Dolu, Sis ve Kırağılı Günler
9,0
1,0
04
01.01.09
23
15
22
14
13
15
14
13
19
4
6
29
19
4
6
29
1
1
-
12
14
9
2
7
5
13
98
12
15
131
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1-
-
3
1
-
-
-
-
-
5
2
3
7
7
2
83
11
10
66
2
3
7
2
13
11
8
2
7
12
12
20
10
2
33
7
9
19
C.1.1.7. Seller:
Çorum İlçesinde 2009 yılı içerisinde sel felaketi yaşanmamıştır.
C.1.1.8. Kuraklık:
Son 10 yıl içerisinde 2 yıl kurak geçmiştir. Çorum İlinde 2009 yılı içerisinde kuraklık
yaşanmamıştır.
C.1.1.9. Mikroklima:
Çorum İli sınırları içerisinde mikroklima oluşturan özel alanlar hakkında yeterli bilgi
mevcut değildir.
C.1.2. Yapay Etmenler:
C.1.2.1. Plansız Kentleşme:
Çorum kent merkezi kısıtlı miktarda kırsal alanlardan göç almaktadır. Kırsal göçün ucuz
konut alanlarını tercih ettiği görülmektedir. Ucuz konut ve düşük gelir düzeyi beraberinde
ısınma için kömür kullanımını getirmektedir. Kömürün ısınma amaçlı kullanımı hava kirliliği
açısından etken olmaktadır.
Kentin merkezinde yer alan planlı olmasına rağmen yenilenemeyen Yeniyol, Üçdutlar,
Karakeçili, Çöplü, Kunduzhan, merkezden uzak olan Ulukavak, Bahçelievler, Yavruturna,
Gülabibey Mahallelerindeki ve henüz imar planı dahilinde olmayan Güzelyurttaki tek katlı
binalar kömür kullanımının yoğun olduğu ve göçle gelen kırsal nufusun tercih ettiği alanlardır.
Kentin ulaşım yapısı kentin hem formunu hem de binaların kat adetlerini belirlemiş
durumdadır. Kentteki ana aksların ışınsal olarak kent merkezine ulaşması ve geniş yollarda kat
yüksekliğinin fazla olması yüksek yapılarla çevrelenmiş düşük katlı konut alanları oluşmasına
neden olmaktadır. Hava sirkülasyonunun yeterince düşük katlı konut adalarına ulaşamaması,
havanın kendi kendini temizlemesi özelliğini azaltmaktadır (Şehir Plancısı M. AltıparmakÇorum da Planlama Yanlışları).
Kentin merkez alanında yer alan konut alanlarının düşük ve veya yüksek kat ayrımı
olmaksızın planlama kararı gereğince bitişik yapılmış olmasıda hava kirliliği açısından olumsuz
bir etmendir (Şehir Plancısı M. Altıparmak-Çorum da Planlama Yanlışları).
Kentin mevcut konut alanlarının %1,1 inin henüz imar planı bulunmamaktadır.
C.1.2.2. Yeşil Alanlar:
•
•
•
Toplam Yeşil Alan :3.056.238
İl Nüfusu (2009): 212.418
Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı ( m²) :14,39
Doğal ve Kent Koşullarına Uyum Sağlamış Bitki Türleri: Yalancı, akasya, söğüt, karaçam,
kavak, karaağaç, meşe, çınar, ak ağaç,iğde, kızılcık.
Kente Uyum Sağlayan Türler: Mavi servi, Lübnan sediri, Himalaya sediri, mazı, çınar yapraklı
akça ağaç, at kestanesi, kızıl ağaç, süs eriği, süs elması, ıhlamur, aylantus, huş, sumak, katalya,
mahlep.
Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009)
34
C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar:
Doğalgaz : 2004 yılından bu yana doğalgaz da İlimizde ısınma amaçlı kullanılmaya
başlanmıştır.
Tablo. C.7. Yıllar İtibarıyla Doğalgaz Abone Sayısı
Yıllar
2004
2005
Doğalgaz Abone Sayısı
5. 000
30. 000
2006
2007
2008
2009
41. 235
47. 063
56. 476
63. 282
İlimizde Kullanılacak Yakıt Özellikleri:
Katı Yakıt Özellikleri:
Çorum İl sınırları içerisinde yer alan tüm katı yakıt yakan konut, toplu konut, kooperatif,
site, okul, üniversite, hastane, resmi daireler, işyerleri, sosyal dinlenme tesisleri, sanayide ve
benzeri yerlerde ısınma amaçlı kullanılan yakma tesislerinde aşağıda belirtilen özellikleri taşıyan
yerli ve ithal kömürler kullanılacaktır.
1- Yerli Kömür Özellikleri Merkez İlçe Sınırları İçerisinde:
Özellikler
Toplam Kükürt (kuru bazda)
Alt Isıl Değeri (Kuru Bazda)
Toplam Nem (satışa sunulan)
Kül (kuru bazda)
Boyut•
Sınırlar
max.% 2
min.4800 kcal/kg (-200 tolerans)
max.% 25
max.% 25
18-150 mm (18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm
üstü max.% 10 tolerans)
• Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
Diğer İlçe, Belde ve Köyler Sınırları İçerisinde :
Özellikler
Toplam Kükürt (kuru bazda)
Alt Isıl Değeri (kuru bazda)
••
Toplam Nem (satışa sunulan)
Kül (kuru bazda)
Boyut•
Sınırlar
max.% 2,3
max.% 30
max.% 30
18-150 mm (18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm
• Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
••Alt ısıl değeri (orijinalde) en az 5000 kcal/kg, yanabilir kükürt (kuru bazda) oranı en çokyüzde
birbuçuk (% 1,5) ve diğer özellikleri yukarıda belirtilen özellikleri sağlayan yerli kömürler
mevcut soba ve kazanlarda yakıldığında bacadan atılan kükürt dioksit konsantrasyonu, yukarıda
özellikleri belirtilen kömürün mevcut soba ve kazanlarda yakılmasında bacadan atılan kükürt
dioksit konsantrasyonu eşdeğerini aşmadığı akredite olmuş veya Bakanlıkça uygun görülen
laboratuvarlar tarafından belgelenmesi halinde sınır değerlerin aşılmadığı (II. Grup) il ve
ilçelerde ısınma amacıyla kullanılabilir.
35
2- Isınma Amaçlı Kullanılacak İthal Taş ve Linyit Kömür Özellikleri :
Özellikler
Toplam Kükürt (kuru
bazda)
Alt Isıl Değeri (kuru bazda)
Uçucu Madde (kuru bazda)
Toplam Nem (orijinalde)
Kül (kuru bazda)
Boyut•
Sınırlar
Max.% 1,0 (%+0,1 tolerans)
% 12-33( +2 tolerans)
max. % 13
max. % 16 (+ 2 tolerans)
18-150 mm(18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm
•Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
3- Sanayi Amaçlı İthal Edilecek Kömür Özellikleri :
Alt Isıl Değeri (kuru bazda) min.6500 kcal/kg (-500 tolerans)
ToplamKükürt (kuru bazda) Max.% 1(+0,1 tolerans)
Uçucu Madde (kuru bazda) Max.% 36 (+1 tolerans)
4-Briket Kömür Özellikleri :
Özellik
Alt Isıl Değeri (1) (kcal/kg) en az
Baca gazına geçen kükürt oranı (%) m/m, en fazla
Düşme sağlamlığı (%) m/m, en az
Aşınma sağlamlığı (%) m/m, en az
Yastık ve yumurta şeklindeki briketlerde (kgf),
en az
Kırılma Sağlamlığı
Tabanı düzgün ve geometrik şekilli briketlerde
(kg/cm2), en az
Suya dayanım (2) (%), en az
Isıl verimi (%), en az
Duman emisyon oranı (g/kg), en fazla
Sınıf 1
5000
0.8
90
75
80
Sınıf 2
4000
1.0
80
65
60
130
100
70
75
8
70
75
12
(1) Bu özellik, orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır.
(2) Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz.
Bağlayıcı madde olarak petrol türevi olmayan nişasta, melas v.s. kullanılacaktır.
5- Prina Briketlerinde (Kuru Bazda)Aranacak Özellikler ve Sınırlar:
Alt Isıl Değeri
Nem (orijinalde)
Yağ
Sodyum (Na)
Boyut
3700 kcal/kg (min.)
% 15 (max.)
% 1,5 (max.)
300 ppm (max.)
6 mm (min.) (6mm’den küçük ağırlıkça %5’i geçemez,
ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için % 50’ye
kadar olabilir.)
Prina dışındaki diğer biyokütlelerden elde edilen briketlerin analiz sonuçları, Bakanlıkça
değerlendirilerek kullanılıp kullanılmayacağına karar verilir.
İlimizde ısınma amaçlı kullanılacak ve yukarıdaki özelliklere uygun olarak üretilen
kömürler, Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4’ de yer alan ifadelere uygun olarak hazırlanan 25-40 kg.lık
36
torbalar içinde olacak ve her ayın ilk haftasında bir önceki ayın sevk programı (yakıt satılan yerin
ismi, hangi tür kömürü içeren torbaların verildiği ve miktarı) İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne
bildirilecektir. Hiçbir surette her ne miktarda olursa olsun ısınma amaçlı açıkta ve torbasız
yerli,ithal, briket kömür ve biyokütle satmak yasaktır. Bununla birlikte torbalı olup, yukarıdaki
özelliklere uymayan, isimsiz ve/veya üzerindeki bilgileri eksik, çift dikişlitorbalarla satılan,
Valiliğimizden uygunluk ve satış izin belgesi alınmamış kömürleringetirildiği, taşındığı,
üretildiği, depolandığı, satıldığı ve kullanıldığının tespiti halinde kaçak yakıt muamelesi
yapılacaktır.
Sıvı Yakıt Özellikleri :
Fuel-oil, motorin, gaz yağı ve etanol sıvı yakıtlardır. Isınma amaçlı kullanılan ithal fueloilin kükürt içeriği maksimum %1,0 (+0,1 tolerans)'dir. Isınma amaçlı kullanılan yerli fuel-oilin
kükürt içeriği ise 31/12/2010 tarihine kadar maksimum %1,5 (+0,1 tolerans) değerini geçemez.
Bunun dışında ısınma amaçlı olarak 5 ve 6 nolu fuel-oil, atık yağ, atık çamur, değişik
petrol ürünleri vb. kullanılması, satılması, depolanması ve yakılması kesinlikle yasaktır.
C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar:
Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini
etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki vardır. Bu etkileşimin yarattığı olumlu sonuçlar yanında
çevre koruma açısından önlemler alınmadığı ve uygun teknolojiler kullanılmadığı takdirde
olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Kaynakların tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine ve
sanayi sektörlerinden kalkınmada beklenen yararların giderek kaynakların tahribine, çevrenin
hızla kirlenmesine ve sanayi sektöründen kalkınmada beklenen yararların giderek kaybolmasına
neden olmaktadır.
C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar:
Çorum İlinde toplam 117.189 araç bulunmaktadır. Mevcut olan araç sayıları tablo halinde
aşağıda verilmiştir.
Tablo.C.8. Araç Sayıları
CİNSİ
ADEDİ
Motosiklet
17. 083
Otomobil
47. 115
Minibüs
2. 796
Otobüs
895
Kamyonet
10. 818
Kamyon
4. 620
Traktör
32. 234
Çekici
418
Özel Amaçlı
286
Tanker
173
Arazi Taşıtı
231
TOPLAM MOTORLU ARAÇ SAYISI
Römork
116. 669
92
Yarı römork
428
TOPLAM MOTORSUZ ARAÇ SAYISI
520
GENEL TOPLAM ARAÇ SAYISI
117. 189
Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü (2009)
37
2009 yılında Çorum Merkezde 10, Alaca’da 1, Sungurlu’ da 2, Osmancık’ ta 1, İskilip’ te
1 adet olmak üzere toplam 15 adet ölçüm istasyonu hizmet vermektedir. Ölçüm istasyonlarında
araç cinsine göre yapılması gereken (CO, NC, NOX, Pb, So2...vb.) tüm ölçümler yapılmaktadır.
Çorum İlinde hava ve deniz taşıtları bulunmamaktadır.
C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları:
C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman :
Tadı ekşi, korozyon yapıcı ve zehirli olan kükürtdioksit (SO2) ve kükürt trioksit (SO3)
gazları, SOx sembolü ile gösterilir. Bu gazın meydana geldiği başlıca kaynaklar, elektrik
işletmeleri ve endüstri tesisleri ile kömür ve fuel-oil kullanan apartmanlardır. Atmosfere
verilen kükürt oksitlerinin miktarı;
•
Daha pahalı olan düşük kükürtlü (yüzde 1’den az) yakıtları kullanarak,
•
Yakıtlardan kükürdü ayırarak,
•
Yanma ürünü gazlardan kükürt oksitlerini gidererek azaltılabilir.
C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları :
Ortalama gaz molekül büyüklüğü 0,0002 mm çaptan iri olan ve havada bir süre askıda
kalabilen katı veya sıvı her türlü madde partikül sınıfına girer. Tozluluk ister doğal, ister yapay
nedenlerden kaynaklansın görüş mesafesini kısaltan, güneş ışınlarının absorblandığı bantı
değiştiren, insan, hayvan ve bitki sağlığına olumsuz etki yapan bir kirlilik türüdür. Üzerine
adsorblandığı diğer kirletici gazlarında havada bulunan derişimlerinden çok daha yoğun olarak
hassas canlı dokulara ulaşmasına neden olabilir ve yüksek derecede tahribata yol açar.
Tablo.C.9. 2009 Yıllarında İlimizde Ölçülen Kükürtdioksit (SO2) ve Partikül Madde (PM) Ortalamaları ve
Değişim Oranları ile En Düşük ve En Yüksek SO2 , PM Değerleri ve Kısa Vadeli Sınır (KVS)
Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı
AYLAR
Ölçüm
İst.
Sayısı
Ölçüm
Yapılan
Gün
Sayısı
Aylık
Ortalama
SO2
Ocak
1
Şubat
1
Mart
1
Nisan
1
Mayıs
Haziran
31
PM
En
Düşük
SO2
1
En
Yüksek
PM
25
SO2
PM>260
-
4
112
28
22
109
4
32
75
273
-
1
31
20
91
4
29
68
309
-
1
30
10
73
4
36
31
152
-
-
1
31
5
79
3
35
16
142
-
-
1
30
4
77
2
45
7
118
-
-
Temmuz
1
31
2
78
1
55
4
106
-
-
Ağustos
1
31
3
91
1
53
7
155
-
-
Eylül
1
30
3
82
2
44
11
175
-
-
Ekim
1
31
13
144
3
25
30
242
-
-
Kasım
1
30
11
171
1
28
35
363
-
6
Aralık
1
31
39
167
5
40
114
341
-
6
38
379
SO2 >370
21
230
PM
KVS Değerlerinin
Aşıldığı Gün Sayısı
(µg/m3)
C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları:
Karbonmonoksit (CO), renksiz, kokusuz, zehirli bir gazdır. Atmosferdeki
karbonmonoksidin yaklaşık yüzde 93’ü, doğal kaynaklardan, özellikle metan, yani bataklık
gazının oksidasyonundan meydana gelir.
C.2.4. Azot Oksit (Nox) Emisyonları:
NOx esas itibariyle nitrik oksit (NO) ve azot dioksit (NO2) den meydana gelir. Azot
dioksit, keskin kokulu, boğucu bir gazdır. NO, içten yanmalı motorlarda ve büyük elektrik
santralleri ile endüstri tesislerinin kazanlarında,yüksek sıcaklıkta, havadaki azotun oksijenle
birleşmesinden meydana gelir. Daha sonra NO daha zararlı bir madde olan NO2 yi meydana
getirmek üzere oksijenle yavaş, bir şekilde birleşir.
C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları:
Bunlar metan, butan, benzen gibi karbon ve hidrojenden meydana gelen bir sınıf organik
bileşiklerdir. Esas itibariyle yanmamış veya kısmen yanmış benzin ve endüstride kullanılan
solventlerin buharlaşmış şekilleri halinde havada bulunurlar ve bilhassa rafinerilerden meydana
gelirler.
İlimizde yalnızca kükürtdioksit ve partikül madde ölçümü yapılmaktadır.
C.3. Atmosferik Kirlilik:
C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri:
Buzdolaplarında, klimalarda ve diğer soğutma sistemlerinde, spreylerde ve endüstriyel
proseslerde kullanılan florokarbonlar stratosfer tabakasında UV radyasyonu sonucunda
parçalanarak klor atomu vererek ozon tabakasının incelmesine neden olmaktadır. Ozon
tabakasının incelmesine etki eden bir başka madde olan nitros oksit (N2O) ve azot monoksit de
azotlu gübrelerin aşırı kullanımından kaynaklanmaktadır.
C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri:
Çeşitli endüstriyel faaliyetler, kullanılan fosil yakıtlar, motorlu taşıtlardan çıkan egzoz
gazları ve termik santrallerin faaliyetleri sonucu havayı kirletmekte ve SO2, NO, PM ve HC’lar
yayılmaktadır. Bu kirleticiler atmosferdeki su partikülleri ve diğer bileşenleri ile tepkimeye
girerek H2SO, H2SO4 ve HNO oluşumuna neden olmaktadır.
Atmosferde yağmur suyu bile hafif asit karekterlidir ve pH derecesi 5,6’dır. Çeşitli yanma
olayları sonucu havaya karışan gazlar yağışla birleşerek asit meydana getirmekte ve bunların
yeryüzüne inmesi ile asit yağmurları oluşmaktadır.
Asit yağmurlarının zararları şunlardır :
•
•
•
•
Göl ve akarsularda asit dengesini bozarak tüm canlıları etkilemektedir.
Tarihi yerlerin, çelik köprülerin, demiryollarının aşınmasına neden olmaktadır.
Ağaçların ve yaprakların büyüme ve gelişmesini engellemektedir.
Suya ve toprağa geçerek fizikokimyasal yapısını değiştirmektedir.
39
C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri:
C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri:
C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri:
Asit yağmurları sonucunda başta sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdeki göller ve yer
altı suyunda pH sürekli olarak düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların
yaşamlarını olumsuz yönde etkilemekte veya tamamen imkansız kılmaktadır.
C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri:
Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit
yağmurları toprağa karışmaktadır. Bölgede yoğun bir sanayileşme sözkonusu olduğu ve tarımsal
amaçlı arazilerin bu sanayi bölgelerine yakınlığı, bu etkinin bölgede görüldüğünü
göstermektedir. Ancak bu konuda yapılmış bir araştırmaya rastlanmadığı için kirlilik boyutu
Atmosfer kirliliğinin bir sonucu olan asit yağmurlarının etkisiyle topraklar asitleşmekte
ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca, emisyonlar içerisinde yer alan partikül maddeler
içerisinde bulunan Cu, Zn, Fe, Cd gibi ağır metaller toprak ve bitki üzerine yığılmaktadır. Asit
yağmurlarının etkisi ile de toprak PH'’ının önemli ölçüde değişmesine yol açmaktadır.
Sanayinin yoğun olduğu yerlerde ve hakim rüzgar yönündeki tarlalarda asit yağışlar
sonucu, toprak suyunun asitleşmesi bakterilerin faaliyetini yavaşlatmakta veya onları yok
etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile besin
maddeleri toprağa ulaşamamaktadır.
C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri:
Hava kirliliği bitkiler üzerine genel olarak üç şekilde etki eder :
1. Yaprak dokularının harap olması,
2. Yaprakların sararması veya başka renklere değişerek yeşilliğini kaybetmesi,
3. Büyümenin yavaşlaması.
Hava kirliliğinden yem bitkileri, süs bitkileri ve yenebilen sebzeler büyük ölçüde etkilenir.
Büyüme yavaşlar, meyveler küçülür ve besi değeri düşer, çiçekler tahrip edilir. Bitkiler üzerinde
en tehlikeli etki civardaki fabrikalardan atmosfere verilen kükürt dioksit tarafından meydana
getirilir. Kükürt dioksit, yonca, pamuk, buğday ve elma türlerine çok etki eder. Florürler, çayır ve
çam kozalarına etkide bulunur. Ozon domates, patates, ıspanak gibi bitkilere zarar vermektedir.
Hava kirliliği insanların yanı sıra hayvanların sağlığını da etkilemektedir. Kronik zehirlenmeler
genel olarak yem bitkilerinde adsorbe edilen kirleticilerden ileri gelmektedir. Bu tip
zehirlenmelere neden olan ağır metaller, arsenik, kurşun ve molibdendir.
C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri:
Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki zararlı etkileri şöyle sıralanabilir:
• Havadaki zararlı maddeler vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatır.
• Hava kirliliği özellikle yoğun zararlı maddelerle (duman) kalp ve dolaşım sistemi
rahatsızlıkları meydana getirir, var olan rahatsızlıkları ise ağırlaştırır.
• Karbonmonoksit, formaldehit vb. baş ağrısı yapar ve solunum yollarında hasara neden
olur.
40
• Karbonlu hidrojenler, çeşitli organ kanserlerine neden olur.
• Allerjik deri hastalıkları meydana gelir.
• Kükürtdioksit ve fotooksidant maddelerle göz mukozası zararları meydana gelir.
Son yıllarda Çorum’da giderek artan hava kirliliği önemli bir çevre sorunudur. Özellikle
çocuklarda üst solunum yolları enfeksiyonları, bronşiolit gibi hastalıklar sık görülmekte ve
erişkinlerde kronik bronşit, astım hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ağırlaşmaktadır.
C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri:
Çorum ilinde hava kirletici kaynaklardan önemli bir görüntü kirliliği oluşmamakla
birlikte, yerleşim bölgelerinde ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardan, taşıtların egzoz gazlarından
ve sanayi kuruluşlarının baca gazlarından çıkan emisyonlar kış sezonunda yoğunluk kazanması
nedeniyle görüş alanını zaman zaman etkilemektedir. Yaz döneminde kirletici gaz emisyonu
yoğunluğunun azalmasıyla bu etki azalmaktadır.
Kaynaklar :
* Çorum Belediye Başkanlığı (2009)
* Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Samsun Bölge Müdürlüğü (2009)
* İl Sağlık Müdürlüğü (2008)
* İl Emniyet Müdürlüğü (2009)
* Çorumgaz A.Ş. (2009)
41
D. SU
D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı:
D.1.1. Yeraltı Suları:
Çorum İli sınırları içerisinde işletmede olan 4 adet proje olup, toplam 905 ha arazi
sulanmaktadır. Bu konuda daha geniş bilgi B.4.2. Yeraltısu Kaynakları başlığı altında verilmiştir.
Yeraltı suyu (ildeki toplam emniyetli rezerv)
: 82,4 hm3/yıl
D.1.2. Jeotermal Kaynaklar:
Konu hakkındaki bilgi B.1.8. başlığı altında işlenmiştir.
D.1.3. Akarsular:
Çorum İl sınırları içerisinde 6 adet akarsu bulunmakta olup, debileri ve uzunlukları
hakkındaki bilgiler aşağıda tablo halinde verilmektedir.
Tablo.D.1. Akarsuların Özellikleri
Akarsu Adı
Toplam
Uzunluğu(
km)
İl Sınırları
Debi
İl Sınırları İçindeki
İçindeki (m3/sn) ort Başlangıç ve Bitiş
Uzunluğu
Noktaları
(km)
182
137,500
Kula-Aydın Köyü
Kolu Olduğu Akarsu
Kızılırmak
1355
Delice Çayı
305
71
23,647
Kuzucak-Kula Köyü
Devrez Çayı
186
11
5,158
AlacaÇayıÇorum Çayı
Çekerek Çayı
119
93
7,200
256
16
25,817
İnceçay-Beygircioğlu Kızılırmak
Köyü
Çatalkaya-Kertme
Çekerek
Köyü
İncesu-Senemoğlu
Yeşilırmak
Köyü
Kızılırmak
Kaynak :DSİ.54. Şube Müdürlüğü (2005 yılı)
D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar:
Çorum İlinde işletmede olan 12 adet gölet bulunmakta olup, bulunan göletlerin tümü
sulama amaçlı kullanılmaktadır. Tüm göletlerin toplam net sulama alanı 795 ha olup, brüt sulama
alanı 942 ha.’dır. Bu konuda daha detaylı bilgi B.4.4. Göller ve Göletler başlığı adı altında
verilmiştir.
D.1.5. Denizler:
Çorum İlinin denize kıyısı bulunmamaktadır.
D.2. Doğal Drenaj Sistemleri:
Çorum İl sınırları içerisinde kalan akarsular ile yer altı sularının su özellikleri hakkında
yeterli bilgi mevcut değildir.
42
D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri:
D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik:
Çorum İl sınırları içerisinde kalan yeraltı su kaynakları kirliliği ve çevreye etkileri
D.3.2. Akarsularda Kirlilik:
DSİ 54. Şube Müdürlüğü tarafından İlimiz sınırları içerisinde 8 noktada su kalite gözlem
çalışmaları yapılmakta olup, alınan numuneler DSİ V. Bölge Müdürlüğü’ne (Ankara)
gönderilmektedir. Çorum İl sınırları içerisinde kalan Derinçay’a ait analiz sonuçları aşağıda tablo
halinde verilmektedir.
Tablo.D.2. Derinçay’da Yapılan Analiz Sonuçları
Analizler
Sıcaklık
Çözünmüş Oksijen
Oksijen Doygunluğu
PO4 - P
Toplam Fosfor
NO3 - N
Sülfat
Bulanıklık
Askıda Katı Madde
Kalsiyum
Toplam Çözünmüş Madde
Toplam Koliform
PH
Birim
0
C
mg / l
%
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
NTU
mg / l
mg / l
mg / l
EMS / 100 ml.
Değer
15,1
7,23
77,9
0,04
0,059
2,0
263,65
55
48
184,36
1075
6500
8,1
Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2006 Yılı)
D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik:
DSİ 54. Şube Müdürlüğü tarafından içme-kullanma suyu amaçlı olarak inşa edilmiş
rezervuarlarda 2872 Sayılı Çevre Kanunu’na bağlı olarak çıkartılan Su Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği gereğince Mutlak Koruma Alanı, Kısa Mesafeli Koruma Alanı, Orta Mesafeli
Koruma Alanı ve Uzun Mesafeli Koruma Alanı belirlenmiştir.
D.3.4. Denizlerde Kirlilik:
Çorum İlinin denize kıyısı bulunmamaktadır.
D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları:
Müdürlüğümüzce İlimizde yaşanan su kirlililiğinin giderilmesi yönünde özellikle
Melikgazi Deresi ile Derinçay için çalışmalara başlanmıştır. Öncelikle Melikgazi Deresi’nin
kirlilik kaynakları tespit edilmiş ve deşarjların kesilmesi yönünde Çorum Belediye
Başkanlığı’ndan gereği talep edilmiştir. Bu konuda Belediye tarafından gerekli çalışmalar
başlatılmıştır. Derinçay’da en önemli sorun buraya deşarj edilen kanalizasyon ve sanayi atıksu
deşarj kaynaklarının kesilmesidir. Bunun için Müdürlüğümüzce deşarj kaynakları tespit edilmiş
olup, Çorum Valiliği koordinatörlüğünde, başta Çorum Belediye Başkanlığı olmak üzere, buraya
olan kanalizasyon deşarjlarının kesilmesi için gerekli alt yapı çalışmalarının ivedilikle
başlatılması ve belli sanayi atıksuları için de ön arıtma yapılarak bunların şehir şebekesine
43
bağlanması veya gerekli olanlar için arıtma tesisleri yapılması yönünde ilgili firmalarla birlikte
gerekli çalışmalar başlatılmıştır.
D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri:
Bu konuda yapılan çalışmalar Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları başlığı altında
verilmiş olup, Yeni Hayat Barajı ve Çorum Barajı’ndan alınan numunelere ait analiz sonuçları
aşağıda verilmektedir.
Tablo:D.3. Yeni Hayat Barajı Analiz Sonuçları
Analizler
BOI5
KOI
Yağ ve Gres
AKM
Nitrit
Nitrat
Sülfat
Amonyak Azotu
Toplam Fosfor
Kalsiyum
Mağnezyum
Klor
PH
Birim
Değer
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
4
29,76
24
42,50
0,70
41,22
22,60
1,37
0
12,02
60,08
10,21
7,80
Tablo.D.4. Çorum Barajında Yapılan Analiz Sonuçları
Analizler
BOI5
KOI
Yağ ve Gres
AKM
Nitrit
Nitrat
Sülfat
Amonyak Azotu
Toplam Fosfor
Kalsiyum
Mağnezyum
Klor
PH
Birim
Değer
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
mg / l
7
66,96
22
48,50
0,89
19,87
66,75
1,45
0
36,07
41,34
10,21
7,60
Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2005 yılı)
D.5.1. Tuzluluk:
D.5.2. Zehirli Gazlar:
D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik:
D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler:
D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler:
44
D.5.5.1. Siyanürler:
D.5.5.2. Petrol ve Türevleri:
D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller:
D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği:
D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirliliği:
D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği:
D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler:
D.5.7. Patojenler:
D.5.8. Askıda Katı Maddeler:
D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği:
Su kaynaklarında kirlilik etkenleri kapsamında D.5.1-D.5.9. başlıkları hakkında yeterli
bilgi mevcut değildir.
Kaynaklar :
* D.S.İ.54.Şube Müdürlüğü (2004 ve 2005Yılı)
45
E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI
E.1. Genel Toprak Yapısı:
Çorum İli sınırları içerisindeki toprağın bünyesi, reaksiyonu ve toplam tuz, kireç ve
organik madde miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
E.2. Toprak Kirliliği:
E.2.1. Kimyasal Kirlenme:
E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme:
E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme:
E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme:
Çorum İli sınırları içerisindeki toprak kirliliği konusunda yeterli bilgi mevcut değildir.
E.3. Arazi:
E.3.1. Arazi Varlığı:
2009 yılı sonu itibariyle il ve ilçedeki arazinin dağılım miktarları tabloda gösterilmiştir.
Tablo. E.1.Arazi Dağılımı (Birim Dekar)
a-Tarım Alanı
6 195 540
-Tarla Ekilişleri
5 922 936
-Nadas Alanı
-Bağ Alanı
-Meyve Alanı
86 737
27 880
-Sebze Ekilişleri
56 998
b-Tarıma
elverişli
kullanılmayan arazi
olup
2 863
Kaynak:İl Tarım Müdürlüğü (2009)
•
•
Çayır Alanı
Mera Alanı
: 55. 300 da
: 1.395.820 da
2009 Yılı Sonu İtibariyle İl ve İlçelerdeki Sulu ve Kuru Tarım Alanı Miktarı
Toplam Tarım Alanı
: 6.195.540 da
Sulu Tarım Alanı
: 760.000 da
Kuru Tarım Alanı
: 5.435.540 da
46
E.3.1.1. Arazi Sınıfları:
Arazi sınıflarının tespit ve değerlendirilmesi için gerek etütlerde, gerekse alınan
numunelerin analizi sonucu tespit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden değerlendirilip
derecelendirilmeleri yapılmaktadır.
Arazi kullanma kabiliyeti sınıflamasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyet birimi, (2)
kabiliyet alt sınıfı ve (39) kabiliyet sınıfı olmak üzere üç kategoride yapılmaktadır.
Kabiliyet birimi, kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemen hemen
aynı derecede karşılık veren toprakların birarada gruplandırılmalarıdır. Bu değerlendirilmede,
değerlendirmeye esas olan etütlerin ayrıntısı yeterli olmadığından, kabiliyet birimlerine göre
gruplandırma yapılmamıştır.
Kullanma kabiliyeti sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I. Sınıftan
VIII. sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi altında yöreye
adapte olmuş kültür bitkileri ile orman, mera ve çayır bitkilerini iyi bir şekilde yetiştirme
yeteneğine sahiptir. V, VI., ve VII. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerin yetişmesine elverişlidir.
Bunlardan V. ve VI. sınıflarda, toprak ve su koruma önlemleri alındığı taktirde bazı özel bitkiler
de yetiştirilebilir. VII. sınıf arazilerde, çok etkin ve pahalı
ıslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de, mevcut piyasa koşullarında elde edilecek ürün yatırım
harcamalarını karşılayamaz.
* Sınıf I: Bu sınıf toprakların kullanılmalarını kısıtlayan hafif derecede bir veya iki
sınırlandırması olabilir. Topoğrafyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok
veya çok azdır. Toprak derinliği fazla drenajları iyidir. Tuzluluk, alkalilik ve taşlılık gibi
sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir. Veya gübrelemeye iyi
cevap verirler. Çok üretken olup, geniş bir bitki seçim aralığına sahiptirler. Kültür bitkileri
yetiştirilmesinde olduğu kadar çayır, mera ve orman içinde güvenli olarak kullanılabilirler.
Topraklar kolay işlenmekte olup gübreleme, kireçleme, yeşil gübreleme, bitki atıkları ve hayvan
gübrelerinin toprağa verilmesi, adapte olmuş bitkilerin münavebeye alınması gibi, olağan
amenajman işlemlerinden bir veya bir kaçının uygulanmasına ihtiyaç gösterirler.
I.sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 130.133 ha olup, il yüzölçümünün %10,2’sini
teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %57,1’ini alüvyal, %20,9’unu kolüvyal, %2,0’sini
kahverengi orman toprakları, %0,5’ini kestane rengi topraklar, %0,6’sını kırmızı kestane rengi
topraklar, %17’sini kahverengi topraklar ve %2,1’ini de kırmızı kahverengi topraklar
oluşturmaktadır.
Hepsi %2’den daha düşük eğimli olan I.sınıf arazilerin %92,1’inde toprak derin ve kalanı
da orta derindir
* Sınıf II: Bu sınıftaki topraklar kötüleşmeyi önlemek veya toprak işleme sırasında hava ve su
ilişkilerini iyileştirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresini
gerektirir. Sınırlandırmalar az ve uygulamaca kolaydır. Bu topraklar kültür bitkileri, çayır, mera
ve orman için kullanılabilir. Bu sınıftaki toprakların sınırlandırmaları (1) hafif eğim, (2) orta
derecede su ve rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun orta derecede olumsuz
etkileri, (3) idealden daha az toprak derinliği, (4) biraz elverişsiz toprak yapısı ve işlenebilirliği,
(5) hafiften ortaya kadar değişen, kolayca düzeltilebilen fakat yinede görülebilir tuzluluk veya
sodiklik, (6) ara sıra görülen taşlık zararı, (7) drenajla düzeltilebilir,fakat sürekli olarak orta
derecede bir sınırlandırma şeklinde var olan yaşlılık ve (8) toprak kullanma ve idaresi üzerindeki
hafif iklimsel sınırlandırmaların tek tek veya kombinasyon halindeki etkilerini içerir.
Bu sınıftaki topraklar, gerek bitki türü seçimi gerekse amenajman uygulamaları
bakımından I. Sınıf topraklardan daha az serbestlik sağlar. Bu grup topraklar özel toprak
koruyucu bitki yetiştirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrol yapıları veya kültür
bitkileri için kullanıldıklarında uygun işleme yöntemleri gerektirirler.
Çorum’da II. Sınıf araziler 97.955 ha’ lık yüzölçümleri ile %7,6’lık bir oran teşkil
etmektedir. Bu sınıf arazilerin %5,3’ünü alüvyal, %18,3’ünü kolüvyal, %11,6’sını kahverengi
47
orman toprakları, %0,1’ini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %5,0’ini kestane rengi
topraklar, %0,3’ünü kırmızı kestane rengi topraklar, %48,3’ünü kahverengi topraklar ve
%11,1’ini de kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır.
Bu arazilerin %12,2’sinde eğim %0-2, %87,6’sında eğim %2-6, %2’sinde eğim %6-12 ve
%1’inde de %12’den daha fazladır. Toprakların %70’i derin, %27,7’si orta derin, %2,2’si sığ ve
%0,04’ü de çok sığdır.
* Sınıf III: Bu sınıftaki topraklar II: sınıftakilerden daha fazla sınırlandırmalara sahiptir. Kültür
bitkileri tarıma alınabilecekleri gibi çayır, mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat
sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanı ve ürün miktarlarını etkiler.
III. sınıf arazilerde şu sınırlandırmaların bir veya birkaçı bulunabilir. (1) orta derecede
eğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun şiddetli
olumsuz etkileri, (3) ürüne zarar veren şık taşkınlar, (4) alt toprakta çok yavaş geçirgenlik, (5)
drenajdan sonraki yaşlılık veya bir süre devam eden göllenme, (6) sığ kök bölgesi, (7) düşük
rutubet tutma kapasitesi, (8) kolayca düzeltilemeyen düşük verimlilik ve (9) orta derecede
tuzluluk veya sodiklik.
Bu sınıftaki yaş veya yavaş geçirgen, fakat hemen hemen düz toprakların çoğu,
işlendiğinde drenaj ve toprağın yapısı ile işlenebilirliği sürdürecek bir ürün yetiştirme sistemini
gerektirir. Balçıklaşmayı önlemek ve geçirgenliği düzeltmek için böyle topraklara organik madde
ilave etmek yaş olduklarında işlemeden kaçınmak gerekir. Sulanan alanlardaki III. Sınıf arazi
topraklarının bir kısmı yüksek taban suyu, yavaş geçirgenlik, tuz veya sodyum birikmesinden
dolayı sınırlı olarak kullanılabilmektedir.
III.sınıf araziler 142.949 ha’ lık yüzölçümleriyle Çorum İlinin %11,2’sini teşkil
etmektedir. Bu arazilerin %5,0’ının alüvyal, %3,8’ini kolüvyal, %25,6’sını kahverengi orman
toprakları, %0,05’ini gri kahverengi podzolik topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi orman
toprakları, %3,2’sini kestane rengi topraklar, %0,5’ini kırmızı kestane rengi topraklar, %50’sini
kahverengi topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi topraklar, %11,6’sını kırmızı kahverengi
topraklar oluşturmaktadır.
Bu sınıfın %7,2’sini düz, %4,9’unu hafif, %86,9’unu orta, %0,9’unu dik -çok dik ve sarp
eğimli topraklar oluşturmaktadır. %18,9’unda toprak derin, %69,1’inde orta derin, %11,6’sında
sığ ve %0,4’ünde toprak çok sığdır. Bu sınıftaki toprakların büyük bölümünde hafif ve orta
derecede erozyon vardır.
* Sınıf IV: Bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar III. Sınıftakinden daha fazla ve
bitki seçimi daha sınırlıdır. İşlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler. Koruma
önlemlerinin alınması ve muhafazası daha da zordur. Çayır, mera ve orman için
kullanılabilecekleri gibi, gerekli önlemlerin alınması halinde, iklime adapte olmuş tarla veya
bahçe bitkilerinin bazıları içinde kullanılabilirler.
Bu sınıf topraklarda (1) dik eğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk, (3)
Geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri, (4) sığ toprak, 859 düşük rutubet tutma
kapasitesi, (6) ürüne zarar veren sık taşkınlar, (7) Uzun süre göllenme veya yaşlılık ve (8) şiddetli
tuzluluk ve sodiklik gibi özelliklerden bir veya birkaçının sürekli etkilemesi sonucu kültür
bitkileri için kullanım sınırlıdır.
Çorum ilinde IV. Sınıf araziler 130.702 ha yüzölçümü ve %10,2’lik bir orana sahiptir. Bu
sınıfın %3,2’sini alüvyal, %1’ini kolüvyal, %48,1’ini kahverengi orman topraklar, %0,5’ini gri
kahverengi podzolik topraklar, %1,8’ini kestanarengi topraklar, %0,6’sını kırmızı kestanarengi
topraklar, %37,3’ünü kahverengi topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi topraklar ve
%7,4’ünü kırmızı kestane rengi topraklar teşkil etmektedir.
Bu sınıf arazilerin %3,9’u düz, %0,3’ü hafif, %44,2’si orta ve %51,6’sı dik eğime
sahiptir. Toprakların %4,9’u derin, %39,4’ü orta derin, %55,1’i sığ ve %0,7’si çok sığdır. Yine
bu toprakların %3,9’unda hafif, %68,5’inde orta, %27,5’inde şiddetli ve %0,1’inde çok şiddetli
erozyon hüküm sürmektedir.
48
* Sınıf V: V. Sınıf araziler yetişecek bitki cinsini sınırlayan ve kültür bitkilerinin normal
gelişmesini önleyen sınırlamalara sahiptir. Topoğrafya yönünden hemen hemen düzdür.
Toprakları ya sık sel basması nedeni ile sürekli olarak yaş ya da çok taşlı ve kayalıdır.
Sık sık taşkınlara maruz kalan taban arazilerle, düze yakın eğime sahip çok taşlı veya orta
derecede kayalı araziler, ya da drenaj bakımından kültür bitkileri tarımına elverişli olmayan fakat
suyu seven ot ve ağaçların yetişmesine uygun göllenme alanları bu sınıfa örnek olarak
gösterilebilir.
Tarla ve bahçe bitkilerini kültürüne uygun olmamakla birlikte, çayır ıslahı yapmak veya
uygun ağaç türleri yetiştirerek bu arazilerden kazanç sağlamak mümkündür.
Çorum İlinde V. Sınıf araziler 204 ha yüzölçümü ile %0,02’lik bir orana sahiptir. Bu
sınıfın tamamını hidromorfik alüvyal topraklar teşkil etmektedir. Tamamının eğimleri düz
ya da düze yakındır. Ayrıca bu sınıf arazilerin tamamı derin topraklardır. Erozyon tümünde
hafiftir.
* Sınıf VI: Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları, gerektiğinde tohumlama, kireçleme,
gübreleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su
kontrolü gibi çayır veya mera iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Bu sınıftaki
toprakların (1) dik eğim, (29 ciddi erozyon zararı, (3) geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri, (4)
taşlılık, (5) Sığ kök bölgesi, (6) aşırı yaşlık veya taşkın, (7) düşük rutubet kapasitesi ve 88)
tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır.
Bu sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür
bitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler.
Çorum İlindeki 205.171 ha’ lık yüzölçümü ile %16’lık bir orana sahip olan VI. Sınıf
arazilerin %0,8’ini alüvyal, %0,2’sini kolüvyal, %55,0’ını kahverengi orman toprakları, %0,1’ini
kireçsiz kahverengi topraklar, %6,1’ini gri-kahverengi podzolik topraklar, %2,3’ünü
kestanerengi topraklar, %1,9’unu kırmızı kestanerengi topraklar, %25,7’sini kahverengi
topraklar, %7,2’sini kırmızı kahverengi topraklar ve %0,2’sini tuzlu alkali toptaklar
oluşturmaktadır.
Bu sınıf arazileri %1’i düz-düze yakın, %0,6’sı hafif, %4,8’i orta ve %93,5’i dik eğime
sahiptir. Toprakların %1,6’sı derin, %1’i orta derin, %91’i sığ ve %6,4’ü çok sığdır. Bu
toprakların %0,8’i hafif, %16’sı orta, %83,1’i şiddetli ve %0,1’i çok şiddetli erozyona maruzdur.
* Sınıf VII: Bu sınıfa giren topraklar(1) çok dik eğim, (2) erozyon, (3) toprak sığlığı, (4)
taşlılık, (5) yaşlık, (6) tuzluluk veya sodiklik gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen
çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak,
kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi
iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve mera ıslahı için
kullanılma olanakları oldukça sınırlıdır. Toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri
korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması yapıldığı hatta istisnai bazı hallerde kültür
bitkileri bile yetiştirildiği olursa da bu durumlar VII. Sınıf araziler için genel bir özellik sayılmaz.
Çorum İlinde bu sınıf araziler 557.823 ha’ lık yüzölçümü ile %43,5’lik bir orana sahiptir.
Bunun 50,004’ünü kolüvyal, %74’ünü kahverengi orman toprakları, %1,3’ünü kireçsiz
kahverengi orman toprakları, %0,06’sını gri-kahverengi podzolik, %0,03’ünü kırmızı sarı
podzolik, %0,8’ini kestane rengi topraklar, %0,2’sini kırmızı kestane rengi topraklar, %18,2’sini
kahverengi topraklar, %0,08’ini kireçsiz kahverengi topraklar, %5,4’ünü kırmızı kahverengi
topraklar oluşturmaktadır.
Bu sınıftaki arazilerin %0,06’sını düz-düze yakın, %0,06’sını hafif, %69,4’ünü şiddetli ve
%30,5’ini çok şiddetli erozyonlu topraklar oluşturmaktadır. Bu toprakların %50,8’i sığ,%49,2’si
çok sığ ve %0,05’i hafif, %0,4’ü orta ve %99,5’i dik eğimlidir.
* Sınıf VIII:Bu sınıf araziler (1) erozyon, (2) yaşlık, (3) taşlılık, (4) kayalık, (5) düşük rutubet
kapasitesi, 86) tuzluluk ve sodiklik gibi kısıtlayıcılardan bir veya birkaçının önlenemeyecek
derecedeki şiddetli sınırlandırmaları nedeni ile ot, ağaç ve kültür bitkilerinin yetiştirilmesine
elverişli değildir. Çok aşınmış araziler, kumsallar, kayalıklar, ırmak yatakları,maden işletmesi
49
yapılan eski ocak ve artık alanları bu sınıfa girerler. Bu sınıf alt sınıflara ayrılmamıştır. VIII. sınıf
araziler Çorum İlinde %1,2’lik bir oran oluşturmaktadır. Toplam alanları 14.738 hektar olup,
8.253 ha’ı ırmak taşkın yatağı ve 8.253 hektarı ırmak taşkın yatağı ve 6.485 ha’ı çıplak kaya
olarak belirlenmiştir.
E.3.1.2. Kullanım Durumu:
I. sınıf arazilerin 45.235 ha’ında sulu, 8.691 ha’ında yetersiz sulu, %60,104 ha’ında
nadaslı kuru tarım yapılmaktadır. 10.761 ha’ı bahçe, 1.607 ha’ı bağ, 213 ha’ı çayır, 158 ha’ı
mera, 203 ha’ı orman, 130 ha’ı funda olan bu arazilerin kalan 3.031 ha’ı da yerleşim alanı haline
gelmiş bulunmaktadır.
II. sınıf arazilerin 84.186 ha’ında kuru tarım, 2.984 ha’ında sulu tarım, 1.915 ha’ında
yetersiz sulu tarım yapılmaktadır. 4.787 ha’ı bağ-bahçe, 917 ha’ı çayır-mera, 1.392 ha’ı ormanfunda, 1.555 ha’ı da yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. 219 ha’ında ise özel ürün
yetiştirilmektedir.
III. sınıf arazilerin 125.436 ha’ı kuru tarım, 2.456 ha’ı sulu tarım, 1.356 ha’ı yetersiz sulu
tarım, 2.608 ha’ı bağ-bahçe, 3.411 ha’ı çayır-mera, 5.794 ha’ı orman-funda, 1.807 ha’ı yerleşim
alanı olarak kullanılmaktadır.
IV: sınıf arazilerin 91.413 ha’ında kuru tarım, 125 ha’ında sulu tarım, 344 ha’ında
yetersiz sulu tarım uygulanmaktadır. 945 ha’ı bağ-bahçe, 7,399 ha’ı çayır-mera, 28.925 ha’ı
orman-funda ve 1.551 ha’ı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.
V. sınıf arazilerin 166 ha’ı çayır-mera olarak kullanılmaktadır. 39 ha’ı ise kullanılmayan
arazilerdir.
VI. Sınıf arazilerin 66.521 ha’ında kuru tarım, 50 ha’ında sulu tarım yapılmaktadır. 990
ha’ı bağ-bahçe, 71.579 ha’ı çayır-mera, 63.875 ha’ı orman-funda, 1.962 ha’ı yerleşim alanı
olarak kullanılmaktadır.
VII. sınıf arazilerin 6.194 ha’ında kuru tarım, 131 ha’ında sulu tarım yapılmaktadır. 112
ha’ı ı bağ, 220.360 ha’ı çayır-mera, 328.700 ha’ı orman-funda ve 2.301 ha’ı yerleşim alanı olarak
kullanılmaktadır.
VIII. sınıf topraklar bitki yetiştirilmesine elverişli olmasalar da yaban hayatı için ve
dinlenme yerleri olarak kullanılabilirler.
Çorum İlinde sınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dışında 1.709 ha su yüzeyi
bulunmaktadır.
Kuru tarımda kullanılan toplam 433.854 ha arazinin %37,7’si orta eğimlidir. Yaklaşık
%38,3’ünde topraklar orta derin olup, %26,3’ünde erozyon hafif, %51,4’ünde orta, %21,9’unda
şiddetli ve %0,4’ünde çok şiddetlidir. Bu kısıtlamalardan dolayı kuru tarım arazileri çeşitli
kabiliyet sınıflarında yer almaktadır.1.452 ha arazide nadassız kuru tarım yapılmaktadır. Kuru
tarım arazilerinin %16,8’i sürüme elverişli olmayan VI. Ve VII. Sınıf araziler olup, ekim
yapılmaması gerekir.
Sulu ve yetersiz sulu tarım yapılan 63.287 ha arazinin %94,2’si düz-düze yakın, %4’ü
hafif, %1,4’ü orta, %0,4’ü dik eğimlidir. Bu arazilerin %95,2’sinde hafif, %4,5’inde orta
ve%3’ünde de şiddetli erozyon vardır. Sulu tarım uygulanan toprakların %95,8’i derin, %2,9’u
orta derin ve %1,3’ü sığdır.
21.810 ha tutan bağ ve bahçe arazilerinin %60,6’sı derin, %28,2’si orta derin, %11’i sığ
ve %0,2’si çok sığ topraklardır. %69,2’sinde hafif erozyon, %24’ünde orta, %6,6’sında şiddetli
ve %0,2’sinde çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. Bu toprakların %64,8’i düz-düze yakın,
%18,2’si hafif, %12’si orta ve 55’ide dik eğime sahiptir.
300 ha’lık bir alanda özel ürün yetiştirilmektedir. Bu amaçlı kullanılan toprakların
tamamı derindir. Tamamında orta şiddetli erozyon görülmektedir. %73’ünde eğim hafif,
%27’sinde ise ortadır.
50
Çayır mera olarak kullanılan 304.203 ha arazinin %1,8’i düz-düze yakın, %0,4’ü hafif,
%3,4’ü orta ve %94,4’ü dik eğimlidir.
%2’sinde hafif, %2,3’ünde orta, %48,8’inde şiddetli ve %46,9’unda ise çok şiddetli
erozyon vardır. Toprakların %56,7’si çok sığdır.
Orman-funda alanlarının %91,5’ini VI. ve VII. Sınıf araziler oluşturmaktadır. Toplam
orman-funda alanı 429.019 hektardır. %97,2’si sığ ve çok sığ topraklar olup, %94’ü orta ve
şiddetli erozyona maruz kalmıştır. Toprakların %96,2’si dik eğimlidir.
Yerleşim alanı 13.305 ha olup, %58,8’ini orta ve dik eğimli araziler oluşturmaktadır.
Yerleşim alanının %9,7’si sanayi alanı olarak kullanılmaktadır. Sınıflandırılan yerleşim
alanlarının %59,7’si tarım yapmaya elverişli (I.-IV. Sınıf) arazilerden oluşmaktadır.
E.3.2. Arazi Problemleri:
Çorum İli topraklarında, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini ve tarımsal kullanımı
kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, kayalılık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik
dereceleri değişen bazı sorunlar bulunmaktadır.
* Erozyon: Çorum’da en yaygın sorun su erozyonudur. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç
etkilenmeyen alanlar genellikle alüvyal topraklardan oluşan taban araziler ve kolüvyal
toprakların düze yakın ve hafif eğimli alanlarıdır. Bunlar diğer arazi tipleri ve su yüzeyleri
dışındaki toprakların %15,8'ini oluşturmaktadır. Yaklaşık %87,3’ü derin, %10’u orta derin,
%2,5’i sığ ve %0,2’si de çok sığdır. 113.980 ha’ı kuru tarım, 60.240 ha’ı da sulu tarım altındadır.
15.093 ha’ında bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır.
Orta derecede erozyona uğramış topraklar 300.250 ha ile %23,7’lik bir oran oluştururlar.
Orta erozyon çoğunlukla hafif, orta, dik ve çok dik eğimler ile orta derin ve sığ topraklarda
görülmektedir.
Kuru tarım arazilerinin 222.818 ha’ı, sulu tarım arazilerinin 2.860 ha’ı ve bağ-bahçe
arazilerinin 5.251 ha’ı orta derecede erozyona uğramıştır.
Çorum İli topraklarının 593.965 ha’ında doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesi ve
arazilerin kabiliyetlerine uygun olarak kullanılmamaları sonucu su erozyonu şiddetlenmiştir. Sığ
ve çok sığ topraklı ve genellikle IV.,VI.,VII. sınıf arazi özelliğinde olan bu alanların 95.394
ha’ında kuru tarım, 187 ha’ında sulu tarım yapılmakta, 1.429 ha’ı bağ-bahçe, 148.382 ha’ı çayırmera, 344.686 ha’ı orman-funda olarak kullanılmaktadır.
Doğal bitki örtüsü aşırı derecede tahrip olan ve 161.170 ha’lık alanda çok şiddetli erozyon
görülmektedir. Bunun 1.662 ha’ında kuru tarım yapılmaktadır ve 37 ha’ı bağ-bahçe, 142.855 ha’ı
çayır-mera, 24.629 ha’ı orman-funda, 987 ha’ı da diğer amaçlarla kullanılmaktadır.
* Toprak Sığlığı: Topraklarda köklerin geliştiği ve bitki besin maddelerinin ve suyun temin
edildiği bölgenin derinliği bitki yetiştirme açısından önemlidir. Bu bölge derin olursa iklime
uyabilen her türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Ancak Çorum İli topraklarının
225.317 ha’ı 90cm’den fazla derinliğe sahiptir. Bununda 139.046 ha’ı düz-düze yakın eğimlerde
yer almaktadır. Erozyon ya hiç yok ya da hafiftir. Büyük bir kısmı I. ve II. Sınıf olup kuru tarım,
sulu tarım, bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır.
Yüzölçümü 189.815 hektar olan orta derin topraklar %15’lik bir oran oluşturmaktadır.
Genellikle düz, hafif, orta ve dik eğimlerde bulunurlar. Daha çok orta erozyondan
etkilenmişlerdir. Bunların %13,2’si kuru tarım, %0,1’i sulu tarım altındadır. Araziler daha çok
II., III. ve IV. Sınıftır.
Sığ topraklar 560.970 ha’lık alan kaplamaktadır. Bunların %0,7’si düz ve hafif eğimlerde
%5,5’i orta, %93,8’i dik, çok dik ve sarp eğimdedir. Sığ toprakların %0,9’u hafif, %13,9’unda
orta, %80’inde şiddetli ve %5,2’sinde çok şiddetli erozyon görülmektedir. 121.585 ha kuru tarım
arazisi, 825 ha sulu tarım arazisi, 2.402 ha bağ-bahçe, 123.065 ha çayır-mera, 309.270 ha ormanfunda arazisi sığ topraklarda bulunmaktadır. Bu araziler genellikle VI. ve VII. Sınıftadır.
51
Çok sığ topraklar %22,8’lik bir orana ve 288.835 ha’lık yüzölçümüne sahiptir. Bunların
%17,8’i dik eğimde ve %80,1’i çok dik ve sarp eğimlerde yer almaktadır. Çok sığ toprakların
tamamına yakınında şiddetli ve çok şiddetli erozyon görülmektedir. 172.574 ha çayır-mera ve
107.587 ha orman-funda arazisi çok sığ topraklarda bulunmaktadır.
* Taşlılık Kayalılık: Toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede taşlılık ve
kayalılık ihtiva eden topraklar 465.054 ha alanda yayılmıştır. Taşlılık ve kayalılık hem yüzeyde
hem de profilde olabilmektedir. Profilde taşlılık ve kayalılık arttıkça, toprak miktarı azalır.
Çorum’da taşlılık genellikle dik, çok dik ve sarp eğimlerde ayrıca sığ ve çok sığ topraklarda
görülür. Bu eğimlerde sırayla %15,4; %54 ve %23,6 oranında taşlılık vardır. Sığ toprakların
%43,8’i ve çok sığ toprakların %60,5’i taşlıdır. Kayalılık ise çok sığ topraklarda çok dik eğimde
yoğundur. Çok sığ toprakların %6,5’i, çok dik eğimdekilerin %83,7’si kayalıdır.
Topraklar orman, funda veya mera örtüsü altında ise taşlılık ve kayalılık fazla problem
olmayabilir. Çünkü buralarda sürüm yapılmamakta ve çevrenin doğal bitkileri mevcut koşullara
kendini uydurabilmektedir.
* Drenaj: Alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde
bitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklar 6.103 hektarlık bir saha
kapsamaktadır.
Yetersiz drenajlı 5.109 ha arazinin 2.479 ha’ında kuru tarım, 1.490 ha’ında yetersiz sulu
tarım yapılmakta, 19 ha’ı kuru bağ, 212 ha’ı kuru bahçe, 146 ha’ı sulu bahçe, 165 ha’ı çayır, 565
ha’ı mera, 33 ha’ı ise yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. Fena drenajlı 994 ha arazinin ise 50
ha’ı yetersiz sulu tarımda kullanılmakta olup, 819 ha’ı çayır, 125 ha’ı mera olarak
kullanılmaktadır.
* Tuzluluk Sodiklik: Çorum İlinde drenajı bozuk sahaların 12.457 ha’ında tuzluluk veya
alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu problemin ildeki topraklarda ortaya
çıkmasının başlıca nedenleri şunlardır:
• Alüvyal materyalin deniz içinde veya yakınında oluşan ve devam eden depolanması,
• Arazinin düz ve taban suyunun yüksek olması nedeni ile tuzların üst toprakta yıkanması,
• Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısmında birikmesi,
• Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengelerin bulunmamasıdır.
Çorum İli içerisinde bu problemi olan toprakların etkilenme durumu şöyledir:
Hafif Tuzlu
Tuzlu
Alkali
Hafif Tuzlu Alkali
Tuzlu Alkali
6.720 ha
2.289 ha
164 ha
438 ha
2.846 ha
Kuru tarım alanlarının 6.398 ha’ı, sulu tarım alanlarının 2.886 ha’ı, çayır mera alanlarının
3.079 ha’ı, yerleşim alanlarının 94 ha’ı bu problemden etkilenmiş durumdadır.
Kaynaklar :
52
F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. Ekosistem Tipleri:
F.1.1. Ormanlar:
F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı:
Çorum İli ormanlarının ekolojik yapısı kuzeyde bulunan Kargı İlçesinden güneye doğru
değişim göstermektedir. Kargı ve Osmancık İlçelerinin kuzeyindeki yüksek dağlık kesimlerde
Karadeniz iklimine has özellikte orman yapısı görülmesine rağmen güneye doğru olan ve
Sungurlu İlçesine kadar olan alanda İç Anadolu iklimine geçiş görülmekte ve orman ekolojiside
buna uygunluk göstermektedir. Karadeniz iklimine benzerlik gösteren güney kesimlerde toprak
nemliliği yüksek,derin topraklı, humusca zengin bir toprak yapısı ve buna uygun orman yapısı
mevcuttur. Güneye geçiş bölgelerinde kuzeye göre toprak derinliği,yağış miktarı ve arazi
yüksekliği azalmakta ve bitki örtüsüde buna uygun olarak değişmektedir. Kuzey kesimlerde kalın
gövdeli sarıçam, göknar, kayın, karaçam türleri görülmesine rağmen güneye doğru İç
Anadolu’ya geçiş bölgelerinde sarıçam, göknar ve kayın türlerine ait ormanların ekolojik
özellikleri değişim gösterdiğinden yerini yalnız karaçam koru ormanlarına ve meşe baltalık
ormanlarına terketmiştir.
Çorum İli ormanlarının topoğrafik yapısı, Kargı İlçesinin kuzeyinde yüksek kesimlerden
başlayıp, güneye doğru alçalarak Osmancık İlçesi ovalık kesimine inmekte, buradan tekrar
yükselme göstererek Çorum İli Merkezinin batısına devam etmektedir.
Çorum İli ormanlarının jeolojik yapısı, Sungurlu İlçesine doğru düz olarak devam
etmektedir. Çorum İli Osmancık İlçesi kırık bir yapı göstermektedir. Üçüncü zamanın Eosen ve
Oligojen devrine aittir. Arazi genel olarak kalkerli şistlerden oluşmaktadır.
Çorum İli ormanlarının hidrolojik yapısına baktığımızda, gerek iklim özellikleri gerekse
toprak yapısı ve bitki türleri bakımından su tutma kapasitelerinin yüksek olduğunu
görülmektedir. Ormanlık alanlarda arazi kırık yapı gösterdiğinden dere sayısı oldukça fazladır.
Bu nedenle ormanda biriken sular toplama havzalarında birikerek küçük su yatakları
oluşturmaktadır. Hidrolojik yönden kuzeyden güneye doğru azalma görülmektedir.
Çorum İli ormanlarının iklimini incelediğimizde kuzey kesimlerdeki yüksek dağlık
alanlarda Orta ve Doğu Karadeniz iklimi görülmekte olup, güneye doğru gidildikçe İç Anadolu
step iklimine geçiş karekteristiği gösterdiği görülmektedir.
Çorum İli ormanlarının toprak yapısı iklim ve yükselti farklılığı göstermekte olup,
kuzeyden güneye doğru derin toprak yapısı -orta derin toprak yapısı- sığ toprak yapısı şeklinde
farklılık göstermekte olup, güneye doğru gidildikçe toprak fakirleşmekte ve buna bağlı olarak
daha bozuk orman yapısı oluşmaktadır. Kuzeyinde bulunan ormanların toprağı humusca zengin
esmer orman toprağıdır. Güneye doğru gidildikçe humusça fakir bir toprak yapısı görülmektedir.
Ormanlar, topoğrafik yapı olarak sarp ve ulaşılması zor tarıma uygun olmayan eğimli
arazilerde bulunmaktadır. Ormanların yayılış gösterdiği alanlarda ana kaya andezit, dazit ve
liparit minerallerini ihtiva etmektedir. Ormanlık alanların oluşturduğu alanların büyük çoğunluğu
volkanik arazi teşekkülündedir. İlimizin Kuzey ve Batı kesimlerinde hakim minerallerden
meydana gelen topraklar ibreli ağaç türlerinin yetişmesine elverişli bir yapı gösterdiğinden ilin
verimli ormanları bu mıntıkalarda yayılış göstermektedir.
Bölge ormanları Karadeniz mıntıkası ile Orta Anadolu mıntıkasının geçiş zonunda
bulunmasından dolayı iklim bakımından Orta Karadeniz ikliminin ve İç Anadolu ikliminin
53
etkisindedir. Buna göre bölge ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise genellikle soğuk geçer.
Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbaharda yağmur halinde kışın yükseklerde kar şeklindedir.
İklim ve toprak yapısı bölgenin kuzeybatı kısmında daha elverişli olduğundan bölgenin
ormanları bu kısımlarda yaygınlaşmıştır.
Çorum İlinin kuzeybatısında bulunan Kargı İlçesi Kızılırmak vadisinin çevresinde
yükselen dağlık arazilerde ormanlık alanlar bulunmaktadır. Kargı İlçesinin en düşük rakımlı 300
m arazilerinden yükseklere doğru 2400 m’ye kadar olan yükseltilerde değişik vasıfta orman
alanları bulunmaktadır. Taban arazilerde tarım alanları, tarım alanlarının bitişiğinde kızılçam
ağaç türü ile ağaçlandırılmış sahalar, meşe ve ardıç türlerinden müteşekkil bozuk orman alanları
bulunmaktadır. Rakım yükseldikçe 700-1000 karaçam ağaç türünün bulunduğu ormanlar, daha
yükseklerde sarıçam ağaç türünün bulunduğu ormanlar bulunmaktadır. En iyi vasıflı ormanlar
1000-1700 metre yükseltiye sahip alanlardır.
İskilip Orman İşletme Müdürlüğünün topoğrafik yapısında dağlar genellikle doğu-batı
yönünde uzanmaktadır. Kuzeyinde 2000 metrelere kadar yükselen Karadeniz ardı sıradağlar ile
çevrilidir. Dağlar buradan Kızılırmağa doğru alçalarak inen yamaçları dik ve dar vadilerle
parçalanmıştır. Genel bakısı güneydir. Güney kısımlar genelde düzlük iken, kuzeye doğru
yükselti arttıkça yer yer oldukça dik eğimli yamaçlar ve kayalık arazi yapısının olduğu daha
kırıklı bir arazi yapısı mevcuttur.Verimli ormanlık alanlar daha çok kuzey bakıda, üst yamaçlarda
ve sırtların üzerinde kalmıştır. Toprak yapısının tutucu özelliğinin zayıf olması (kil oranı az)
sebebiyle orman örtüsünün tahrip edildiği aşağı yamaçlarda ve güney kısımlarında Yüzeysel
erozyon etkileri gözlenmektedir. Bölgemizin toprakları II. zamanın tebeşir ve III. zamanın
tersiyen devri, eosen, Miyosen arazisidir. Kalker kil, kum, marn, alivion, gre, jips, fosfat ve
konglomeralar karışık bulunur.Coğrafi bakımdan İç anadolu iklim mıntıkasının kuzey kenarında
yer alır. Bu da içanadolu iklim mıntıkasında kalmasına rağmen içanadolu iklimine göre
ormanların gelişiminde yağışın fazla olmasından dolayı olumlu etkilemektedir.
F.1.1.2. İlin Orman Envanteri:
İl sınırları içerisindeki ormanlar meşe, karaçam, sarıçam ve kayın gibi hâkim ağaç
türlerinden meydana gelmiştir. Mülkiyet biçimlerine göre tamamı devlet ormanıdır. Ormanların
kapladığı alanlar 274160,4 ha’dır. Bu alanlardan 129511,2 ha koru,144649,2 ha bozuk koru
niteliğindedir. İldeki ormanlarda son yıllarda alan yönünden artış mevcuttur.
Tablo.F.1. Çorum Orman İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu
Cinsi
Tomruk
Tel Direk
Maden Direk
Sanayi Odunu
Kağıtlık Odun
Lif Yonga Odunu
Toplam
Yakacak Odun
2009 Yıl Sonu
İtibariyle
Gerçekleşme
4472
20
597
1.069
1.469
12806
20433
14372
Ölçü
Birimi
m³
m³
m³
m³
m³
m³
m³
Ster
Kaynak: Çorum Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
54
İskilip Orman İşletme Müdürlüğünde hakim ağaç türleri karaçam, sarıçam ve göknardır.
Ayrıca bölgede meşe, gürgen, kavak, muşmula, alıç, karavuç, sakız, erica ve gramine türleri
bulunmaktadır. Ayrıca kızılçam lokal olarak karaçamla karışık olarak bulunmaktadır.
Tablo.F.2. İskilip İşletme Müdürlüğünün Ağaç Türleri İtibariyle Orman Dağılımı
Kızılçam
Karaçam
Sarıçam
Göknar
Meşe
Ardıç
TOPLAM
:671,0 ha
:37765,8 ha
:5106,1 ha
:2235,3 ha
:18620,3 ha
:1215,9 ha
:86340,1 ha
Gürgen
Kavak
Dy
İbreli karışık
İbreli+Yap.Karışık
: 31,3 ha
: 38,7 ha
: 1089,9 ha
: 4749,4 ha
: 14171,0 ha
Mülkiyet biçimine göre dağılımı ;
Devlet Ormanı : 86340,1 ha orman alanlarının tamamının mülkiyeti devlete aittir.
Nitelik ve İşletme biçimine göre dağılımı;
Koru
Bozuk Koru
Baltalık
(ha)
(ha)
(ha)
35920.5
50419.6
Bozuk Baltalık
(ha)
Toplam
(ha)
86340.1
Tablo.F.3.İskilip İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu
Emval Cinsi
Dikili Damga
Tomruk
Tel Direk
Maden Direk
Sanayi Odunu
Kağıtlık Odun
Lif Yonga Odunu
Sırık
Endüstriyel Odun Toplamı
Yakacak Odun
Birim
m³
m³
m³
m³
m³
m³
m³
m³
m³
St.
Program
45000
18500
1200
500
9600
5800
35400
2500
Gerçekleşme
39840
17470
2648
135
3626
1660
25539
5383
Kaynak: İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
Kargı İlçesi Orman Varlığı;
Normal Bozuk
Normal
Bozuk
Açıklık
Koru
Koru
Baltalık(ha) Baltalık(ha) Alan (ha)
(ha)
(ha)
49610.6
31269.5
-----
-----
31127.9
Ormanlık
Alan (%)
72.1
İşletme
Müdürlüğü
Toplam Alanı
(ha)
112008.0
Kargı İlçesindeki orman alanlarının tamamı devlet ormanıdır. Özel Mülkiyet Orman alanı
yoktur. Kargı Orman İşletme Müdürlüğü yönetimindeki ormanlarda bulunan ağaç türleri:
Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Göknar, Kayın, Meşe Türleri, Ardıç Türleri, Titrek Kavak.
55
Kızılırmak ve Devrez Çayı vadisinde bulunan 400-700 rakımlı taban arazilerde 1960’
larda başlanan ağaçlandırma çalışmaları 1990’lı yıllara kadar devam etmiştir. Yapılan çalışmalar
İlçesinin çevresinde ve Samsun-İstanbul Karayolu çevresinde yeşil kuşak oluşturulmuştur.
Yüksek dağlık kesimlerdeki köy nüfusunun göç nedeniyle azalması sonucunda ormanlık
alanlar insan ve hayvan baskısından kurtulmştur. Baskının azalmasıyla orman alanlarında artış
olmuştur.
Kargı Orman İşletme Müdürlüğü tarafından ormanlık alanlarda 2009 yılında yapılan
bakım ve temizlik çalışmaları sonucunda üretilen ürünler aşağıya çıkarılmıştır.
Tablo.F.4. Kargı İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu
Cinsi
Tomruk
Tel Direk
Maden Direk
Sanayi Odunu
Kağıtlık Odun
Lif Yonga Odunu
Toplam
Yakacak Odun
Ölçü
Birimi
Yıllık
Program
m³
m³
m³
m³
m³
m³
m³
Ster
30900
800
3600
900
10900
35700
82800
14100
2009 Yıl Sonu
İtibariyle
Gerçekleşme
31515
757
4286
98
8928
83034
128618
489
Kaynak: Kargı Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
Tali ürün üretimi yoktur.
Kargı Orman İşletme Müdürlüğü olarak 2009 yılında 97.100 m³ olarak planlanan dikili
damga, yıl sonu itibariyle 144.974 m³ olarak % 149 fazlasıyla gerçekleştirilmiştir. 97.100 m³
dikiliye karşı 82.800 m³ olarak planlanan endüstriyel odun tertibine karşı 2009 yılı sonu itibariyle
128.618 m³ endüstriyel odun üretilmiş olup mevcut programın üzerinde üretimle % 155’ lik bir
çalışma gerçekleştirilmiştir. 2009 yılı hedeflerinden biri olan üretim programında bulunan
bölmelerin dikili satış yöntemi ile pazarlanması şeklinde olup yıl sonu itibariyle 10.000 m3 olan
dikili satış programı 15.000 m³ olarak gerçekleştirilmiştir.
Çorum İlinin en kuzeyi olan Kargı İlçesinin Karadeniz’e doğru olan kuzey kesimlerinde
sarıçam, göknar, kayın, karaçam türleri homojen veya ikili örtü karışımlar halinde ormanlar
oluşturmaktadır. Kargı ilçesinden Osmancık İlçesine doğru karaçam-kızılçam plantasyon sahaları
ve yer yer meşe ve ardıç türlerine rastlanmaktadır. Osmancık İlçesinin yüksek ormanlık
alanlarında yine kayın ve karaçam doğal ormanlarına rastlanmaktadır.
Laçin, Uğurludağ ve İskilip İlçeleri civarında karaçam ormanları ve meşe baltalık
sahaları yayılış göstermektedir. Çorum Merkez İlçe, Mecitözü ve Sungurlu ilçelerinde yer yer
karaçam görülmekte ise de meşe baltalık sahaları genel olarak yoğunluk arzetmektedir.
Çorum Merkez İlçesinde Ormanlık alanların % 25’i normal koru, % 27’si bozuk koru,
%25’i normal baltalık, % 23’ü bozuk baltalık olarak dağılım göstermektedir. Koru alanları
karaçam, sarıçam, kayın ve göknar türlerini kapsamakta olup, baltalık alanlar meşe türlerini
ihtiva etmektedir.
İskilip İlçesi ormanlık alanlarında karaçam, sarıçam ve göknar ile meşe, gürgen, kavak,
muşmula, sakız, erica ve gramine türleri bulunmaktadır. Ayrıca kızılçam lokal olarak karaçamla
karışık olarak bulunmaktadır.
56
Tablo.F.5. 2009 Yılı Toplam Üretim Durumu
Cinsi
Tomruk
Tel Direk
Maden Direk
Sanayi Odunu
Kağıtlık Odun
Lif Yonga Odunu
Sırık
Yakacak Odun
2009 Yıl Sonu
İtibariyle
Gerçekleşme
53 457
777
7 531
1 302
14 023
97 500
20 244
Ölçü
Birimi
m3
m3
m3
m3
m3
m3
m3
Ster
F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları:
Orman alanlarının iklim üzerine etkileri, toprak ve toprak verimliliğinin korunması,
rekreasyon ve peyzaj değeri yüksek yerler, yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi, sağlık,
iş alanı ve geçim kaynağı, savunma ve güvenlik vb. konularda yararları hakkında yapılmış proje
çalışmamız yoktur. Ülkemiz için en önemli sorunlardan birisi erozyon ve buna bağlı olarak
ormanlarımızın en önemli fonksiyonlarından biriside erozyonu önlemektir. Bölgemiz
ormanlarının büyük bir çoğunluğu toprak koruma fonksiyonunu yerine getirirler. Bu nedenden
dolayı 2007 yılında yapılan orman amenajman planlarında 16042.4 ha’lık ormanlık alan
ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ekolojik fonksiyonlu ormanlardan,toprak
erozyonu başladığı alanlardaki ormanların eğimi %60 dan fazla olan alanlardaki ormanlar,
heyelanlı alanlardaki ormanlar, yuvarlanacak taş ve kayaların bulunduğu alanlardaki ormanlar
ve çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar toprak koruma fonksiyonlu ormanlar olarak
planlanmıştır. Ormanlar yeryüzünün iklimini de etkileyen en önemli ekosistemlerdir.Yerleşim
yerlerini, tarım arazilerini soğuk havanın zararından,rüzgarın zararlı etkisinden, ekstrem hava
değişimlerinden korur ve bulunduğu yerin iklimini iyileştirir. Ayrıca bazı ormanlarımız doğal,
bilimsel, estetik, biyolojik, ekolojik, tarihi, kültürel ve ender bulunma gibi özellikleri
barındırdıklarından dolayı korumaya alınmıştır. Örneğin bölgemizde Çomu Çayı civarında
520-800 m yükseklikleri arasında yeralan kızılçam meşçereleri ile 1200-1500 m yüksekliği
arasındaki dağların kuzeye bakan yamaçlarında lokal bir yayılış gösteren kayın, gürgen, fındık,
kavak, meşe karışık meşçereleri ve İskilip Orman İşletme Şefliği 38,94 ve 169 nolu
bölmelerinde yayılış gösteren Türk Fındığı (Coryllus colurna L.) gibi. Obruk Çayı civarında
Kızılırmak boyunca yer alan ormanlar toprak erozyonuna mani olmak su tutma havzasının
hacminin korunmasına yönelik olarak ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır.
Ormanlık alanların iklim üzerine etkileri büyüktür. İklim kriterlerini belirleyici bir
unsurdur. Ormanlık alanlar bulutların yoğunlaşarak yağışı değiştirmesini sağladığından ormanlık
alanlar bol yağış sağlama yönünden önemlidir. Sıcaklık üzerine olan etkisi ise, kışların sert
etkisini yumuşatarak yazların ise aşırı sıcaklığını düşürerek ortamın daha serin olmasını temin
etmektedir. Aşırı rüzgarların üzerine perde görevi görerek rüzgarın hızını engelleyerek olumlu
etki yapmaktadır.
Toprağın ve verimliliğin yok olmasının nedeni erozyondur. Erozyon, atmosferik, jeolojik
ve topoğrafik etkenlerle toprakların yerlerinden koparılarak başka yerlere taşınması olayıdır.
Çorum içinde dağ oluşumu 3. ve 4. zamana aittir. Anakaya, sedimenter , volkanik ve metamorfik
vasıftadır. Bu nedenle oluşan toprak erozyona çok hassastır.
Çorum İli olarak arazi yapısının genelinin meyilli olması, toprağın gerginliğinin az oluşu ,
düzensiz ve soğuk yağışlar nedeni ile yüzeysel akış oluşmakta, bu da erozyonun hızlanmasına
57
sebep olmaktadır. Ormanlardaki ağaçların kökleri ile toprağı tutması ve su akışını düzenlemesi
yönünden toprak ve toprak verimliliğini korumaktadır.
Ormanlar başlı başına bir rekreasyon alanıdır. Çorum ormanlarından rekreasyon alanı
olarak kullanılan yerler;
• Merkez İlçede; Çorum Barajı, Sıklık Boğazı, Çatak Tabiat Parkı, Yenihayat Barajı,
Evciyenikışla Göleti, Kartal Yaylası,
• Kargı İlçesinde; Kargı Yaylası, Kızıloluk, Abdullah Yaylası,
• Osmancık İlçesinde; Başpınar Yaylası,
• Laçin ilçesinde; Vali Konağı ve çevresi,
• İskilip İlçesinde; Elmabeli Yaylası’dır.
Ormanların fotosentez olayından dolayı insan sağlığı üzerindeki olumlu etkisi çok
büyüktür. Fotosentez sonucu dışarıya bol miktarda oksijen vermekte ve havadaki CO2 gazını
alarak oksijen gazına çevirmektedir. Ayrıca ormanlar görüntü olarak da insanları psikolojik
açıdan olumlu olarak etkilemektedir.
Çorum İlinde ormanlık bölgelerde bulunan köylerin tarım arazisinin yeterli olmamasından
dolayı ormanlar burada yaşayan insanlar için bir iş alanı ve geçim kaynağıdır. Orman
İşletmesinin yaptırdığı planlı ve programlı üretim işlerinde, yaptıkları üretim karşılığı olarak
ödenen para sayesinde orman köylerinin gelir kaynağını ormanlar oluşturmaktadır.
Ormanlar bir ülkenin savunma ve güvenliğinde de etkilidir. Ormanlar geniş alanlarda
araziyi kamufle ettiklerinden güvenlik açısından son derece önemlidir.
İskilip İlçesi bölgesi ormanlarından büyük bir çoğunluğu toprak koruma fonksiyonu
yerine getirirler.Bu nedenden dolayı 2007 yılında yapılan orman amenajman planlarında 16
042.4 ha lık ormanlık alan ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır.Ekolojik
fonksiyonlu ormanlardan,toprak erozyonu başladığı alanlardaki ormanlar eğimi % 60 dan fazla
olan alanlardaki ormanlar ve çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar toprak koruma
fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ormanalar yeryüzünün ikliminide etkileyen en
önemli ekosistemlerdir. Yerleşim yerlerinin,tarım arazilerini soğuk havanın zararından, rüzgarın
zararlı etkisinden ,ekstrem hava değişimlerinden korur ve bulunduğu yerin iklimini
iyileştirir.Ayrıca ormanlarımız doğal bilimsel, estetik biyolojik, ekolojik tarihi, kültürel ve ender
bulunma gibi özellikleri barındırdıklarından dolayı korumaya alınmıştır. Örneğin İskilip
bölgesinde Çomu Çayı civarında 520-8000 m yükseklikleri arasında yeralan kızılçam meşçereleri
ile 1200-1500 m yüksekliği arasındaki dağların kuzeye bakan yamaçlarında lokal bir yayılış
gösteren kayın, gürgen, fındık, kavak, meşe karışık meşçereleri ve İskilip Orman Şefliği 38,94 ve
169 no lu bölmelerinde yayılış gösteren Türk Fındığı (Coryllus colurnaL.) gibi Obruk çayı
civarında Kızılırmak boyunca yer alan ormanlar toprak erozyonuna mani olmak su tutma
havzasının hacminin korunmasına yönelik olarak ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak
planlamıştır.
Kaynak:İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2008)
F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları:
•
•
•
•
•
•
•
Çorum Orman İşletme Müdürlüğü tarafından;
Yıl içerisinde yapılacak olan orman kadastro çalışmalarıyla ilgili programa alınmış köy
yoktur.
Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 45.413 ha’dır.
Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan yoktur.
Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan miktarı 2.117 ha’dır.
Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alanı miktarı yoktur.
Yıl içerisinde 15 adet tapulu kesim izni verilmiş olup kesim yapılan alan 2,7 ha’ dır.
Mevcut özel orman alanları miktarı ve özel ormanlardaki % 6’lık yapılaşma yoktur.
58
•
6831 Sayılı Orman Kanunu’nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan 22
adet izin karşılığı 39,90 ha alanda ormandan izin verilmiştir.
Kaynak: Çorum Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
•
•
•
•
•
•
•
İskilip Orman İşletme Müdürlüğü tarafından;
Kadastrosu tamamlanmış ormanlık alan miktarı 68332,5 ha’dır.
2009 yılına kadar yapılan 2/B çalışmalarında 11,0 ha’lık alan tespit edilmiştir.
2009 yılı içerisinde Beyoğlan,Aluç, Sorkun,Yeniceköylerinde 6831 sayılı Orman
kanununun 2/B maddesine göre çalışmalar yapılmıştır.
Tescili yapılmış ve tahsise alınan ormanlık alan miktarı 88445,9 ha’dır.
6831 sayılı orman kanununun 16.,17. ve 18. maddelerine göre ormanlık alanlarda bedelli
60 adet izin verilmiştir.
2009 yılı içerisinde kendi ihtiyacında kullanmak üzere 6 m3 tapulu kesim yapılmıştır.
İskilip Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içersinde 5454,0 ha’lık ağaçlandırılacak alan
mevcuttur.
Kaynak: İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
Kargı Orman İşletme Müdürlüğü tarafından;
Osmancık Kadastro Müdürlüğü çalışma alanı içerisinde kalan Kargı İlçesinde 19 Adet
Köy Kadastrosu 3402 (Değişik 5304) programındadır. Akçataş, Akaya, Alioğlu, Bayat,
Bozarmut, Cihadiye, Çobanlar, Gökbudak, Gölköy, Gölet, Göletçetmi, Gümüşoluğu, Hacıveli,
Pelitözü, Saraçlar, Sünük, Tepelice ve Yağcılar Köylerinde yapılan kadastro sonucu 37248,19
hektar Orman Alanının Kadastrosu tamamlanmıştır.
• Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırları dışına çıkartılan alan yoktur.
• Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırları dışına çıkartılan alan miktarı :36 ha’ dır.
• Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alan miktarı 17.038 ha’ dır.
• Yıl içerisinde tapulu kesim miktarı 2 adet 28 m3 (Ceviz Ağacı)dır.
• Çorum İl bazında özel orman mevcut değildir.
• 6831 sayılı Orman Kanununun 16.,17. ve 18. maddeleri gereği ormanlık alanlar 38 adet,
45,906 ha alanda izin verilmiştir.
Kaynak: Kargı Orman İşletme Müdürlüğü (2009)
F.1.2. Çayır ve Meralar :
İlimizin toplam mera varlığı 1.395.820 dekar olup, kontrolsüz olarak hayvan otlatılmasında
kullanılmaktadır.
* Mevcut Problemler : Aşırı Otlatma, çeşitli nedenlerle vasfının bozulması ve işgal
edilme, erken otlatma , kapasitenin üzerinde hayvan salma, kullanan çiftçilerce meralara sahip
çıkılmaması.
1998 yılında yürürlüğe giren 4342 sayılı mera kanunu gereğince bu kanun kapsamında
olan konularda çalışmalara devam edilmektedir. Daha önce çeşitli kanunlarla tahsis edilmiş veya
kadimden beri kullanılmakta olan mera, yaylak, kışlak ve kamuya ait otlak ve çayırların il
merkezinde tespit çalışmaları tamamen bitirilmiş olup tahdidi ile köy veya belediye tüzel
kişilikleri adına tahsislerinin yapılması, belirlenecek kurallara uygun bir şekilde kullandırılması,
bakım ve ıslahının yapılarak verimliliklerinin artırılması ve sürdürülmesi, kullanımlarının sürekli
olarak denetlenmesi, korunması ve gerektiğinde kullanım amacının değiştirilmesi konularındaki
çalışmalara devam edilmektedir.
İlimiz merkezinde bütün köylerin kadastrosu ve mera tespit çalışmaları bitirilmiş olup 4
köyde tahdit çalışmaları yapılacaktır. Ayrıca 71 köyümüzde de tahsis çalışmaları bitirilmiştir.
Kadastrosu tamamlanmış 5 İlçemizde ise tespit çalışmaları bitirilmek üzeredir. Proje kapsamına
59
alınan köylerde mera ıslah çalışmalarına devam edilmekte olup, meraların otlatma, bakım
gübreleme ve korunması gibi konularda da çalışmalara devam edilmektedir.
F.1.3. Sulak Alanlar:
Merkez ilçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında
“Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır.
Çorum- Osmancık karayolunun 18. km.’sinde bulunan Gölünyazı, 265.282 m2
büyüklüğündedir.
F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.):
Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
F.2. Flora:
F.2.1. Habitat ve Toplulukları:
Çorum İlinde bulunan karasal ve aquatik türlerin mahalli populasyonları ve yaşam
ortamları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
F.2.2. Türler ve Populasyonları:
F.3. Fauna:
Çorum İlinde bulunan fauna hakkında yeterli bilgi mevcut olmayıp, konu daha
detaylı olarak B.2. Flora ve Fauna bölümünde incelenmiştir. Bölgede bulunan memeliler
karaca, geyik, yaban domuzu, porsuk, tilki, tavşan, kurt, sansar, sincap ve kunduzdur.
Kargı İlçesindeki ormanlarda yaşayan karaca ve geyik popülasyonları son derece
önemli olup, yoğun koruma altındadır.
F.3.1. Habitat ve Toplulukları:
F.3.2. Türler ve Populasyonları:
F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları:
F.3.3.1. Evcil Hayvanlar:
F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar:
İlimizde sahipli hayvanların (kedi-köpek v.s.) türleri ve sayıları hakkında yeterli
bilgi bulunmamaktadır. İlimizde halen ev ve süs hayvanı satan 3 adet iş yeri
bulunmaktadır. İlimizde bu iş yerlerinde balık, kuş, su kaplumbağası ve hamster satışı
yapılmaktadır.
F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar:
5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve bu kanuna bağlı Uygulama
Yönetmeliği çerçevesinde 28 Mart 2007 Tarihi itibariyle Sahipsiz Sokak Hayvanları
60
Geçici Bakım Evi Belediyemizce kurularak faaliyetlerine başlamıştır. 2007 yılında 260,
2008 yılında 400, 2009 yılı içerisinde ise 500 adet sahipsiz sokak köpeğinin
kısırlaştırılması, kuduz aşısı, iç-dış parazit tedavisi, küpelenmesi ve kayıt altına alınması
işlemleri tamamlanmıştır. Toplam 1160 adet sokak köpeğinin kısırlaştırılmasıyla İlimizde
bu konuda büyük mesafe alınmış bulunmaktadır.Çalışmaların bu hızla sürmesi
durumunda ve komşu ilçelerden sokak köpeklerinin getirilmesinin önüne geçilmesi
halinde İl Merkezindeki sokak köpekleri sorunu birkaç yıl içerisinde çözülecektir. 5199
Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve bu Kanuna bağlı Uygulama Yönetmeliği
çerçevesinde İlimizde Hayvanları Koruma Kurulu oluşturulmuştur. İl sınırları içerisinde
hayvanların korunmasına ilişkin sorunların belirlenmesi, koruma sorunlarının çözüm
tekliflerini içeren yıllık, beş yıllık ve son on yıllık plan ve projeleri yapılmış olup,
Bakanlığın uygun görüşüne sunulmuştur.
F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar:
İlimizde nesli tükenme tehlikesi bulunan evcil ve yaban hayvanı türü bulunmamaktadır.
F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri:
İlimizde 2009 yılında 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na muhalefette
bulunan 4 kişi hakkında idari yaptırım kararları uygulanmıştır.
4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu’na muhalefette bulunan 37 kişi hakkında idari
yaptırım kararları verilmiştir.
İlimizde kış mevsiminin ağır geçmesi özellikle yoğun kar yağışının olduğu
günlerde doğada bulunan yaban hayvanlarının yem ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla
yemleme çalışmaları yapılmaktadır.
F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği:
Özellikle sokak köpekleri sorununun 5199 sayılı kanun çözülmesi konusunda
belediyelerle işbirliği içerisinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda 2009 yılında
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Çorum Belediye Başkanlığına 30.000.-TL kaynak
aktarılmış olup, 3 yıl içerisinde 1200 adet sokak hayvanının rehabilitasyonunun yapılması
planlanmaktadır. Ancak ilçe belediyeleri bu konuda yeterince çalışma yapmamaktadır.
Önümüzdeki dönemde ilçelerde kısırlaştırma ve aşılama çalışmalarına başlanması
planlanmaktadır. Çorum Belediyesi, Valilik ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile işbirliği
içerisinde çalışmaları yoğun bir şekilde sürdürmektedir.
F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar:
F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar:
F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun
3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve
“Tabiat Koruma Alanları”:
* Milli Parklar : Çorum İli Sınırları içindeki tek milli park 21.09.1988 tarihinde kurulmuş
olan Boğazkale-Alacahöyük Milli Parkıdır. Toplam alanı 2636 ha. olup, tarihi, arkeolojik
ve turistik değeri göz önünde tutularak milli park olarak kurulmuştur.
61
* Tabiat Parkları:
İlimizde 2 adet Tabiat Parkı mevcuttur.
Çatak Tabiat Parkı
387.5 ha. sahada kurulu olan Çatak Tabiat Parkı’dır. Çorum ili merkezine 23 km.
uzaklıkta olup, genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam,
Sarıçam, Göknar, Orman Kavağı gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği 11001500m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Geyik, Karaca, Kurt, Çakal,
Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, Kartal, Şahin ve Atmaca gibi hayvanlar bulunmaktadır.
Sıklık Tabiat Parkı
Çorum’a 7 km mesafededir. Alanı 64.Ha olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde
bulunmaktadır. 2009 yılında tescil edilmiştir. Tabiat Parkında çalışmalar devam etmekte
olup, 2010 yılında bitirilmesi planlanmaktadır. Genel olarak halkın rekreasyon
ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri mevcuttur.
Denizden yüksekliği 1075m-1170m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu,
Kurt, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese ve Şahin gibi hayvanlar bulunmaktadır.
Tabiat Anıtı : Çorum İlinde Tabiat Anıtı bulunmamaktadır.
Tabiat Koruma Alanları : Çorum İlinde Tabiat Koruma Alanı bulunmamaktadır.
F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
Alanları”:
* Kargı-Kös Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası:
Kargı İlçesi Kösedağ Karaca Yaban Hayatı Koruma Sahası bulunmakta olup, 3000 ha’dır.
Ormanlarla kaplı alan içinde Karacaların yanında geyiklerde yaşamaktadır. 2009 yılında yapılan
envanter çalışması sonucunda alanda 39 adet geyik ve 88 adet karaca bulunduğu tespit edilmiştir.
* Geyik Yerleştirme Sahaları
Osmancık İlçesi Fındıcak Mevkii: İlimiz Osmancık ilçesi fındıcak mevkiine
bakanlığımız üretme istasyonundan getirilen 25 adet kızılgeyik doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın
toplam alanı 890 Ha. Dır Alanın Sınırları: Kuzeyi:Fındıcak –Seki köy yolu, Doğusu: DodurgaOsmancık yolu, Güneyi:Dodurga-Alpagut-Akkaya köy yolu, Batısı: Seki-Akkaya köy yolu.
Çatak Mevkii: Bakanlığımız üretme istasyonundan getirilen 20 adet kızıl geyik çatak
mevkiinde doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın toplam alanı 450 ha dır. Alanın Sınırları: Kuzeyi:
Kızılırmak, Doğusu:Kırkdilim-Laçin-Dodurga yolu, Güneyi: Çalyayla-Çatak-ŞeyhhamzaTaşpınar-Feruz-Kırkdilim, Batısı:Çalyayla köyünden kızılırmak’a inen sırt.
* Keklik Yerleştirme Sahası
Çorum Merkez İlçe Mecidiyekavak Mevkii.: Çevre ve Orman Bakanlığı Yozgat Keklik
Üretme istasyonundan getirilen 415 adet kınalı keklik Çorum Merkez İlçe Mecidiyekavak köyü
civarına yerleştirilmiştir. Sahanın Toplam Alanı 200 Ha dır. Sahanın sınırları : Kuzeyi: KınıkBektaşoğlu köy yolu, Doğusu: Mecidiyekavak-Bektaşoğlu- Sırıklı köy yolu, Güneyi: KireçocağıMecidiyekavak köy yolu, Batısı:Kınık-Kınıkdeliler-Kireçocağı köy yolu.
* Sülün Yerleştirme Sahası
62
Osmancık İlçesi Güvercinlik Mevkii: Samsun ili Gelemen’de bulunan Bakanlığımız
üretme istasyonundan getirilen 1500 adet Sülün Osmancık ilçemiz Güvercinlik köyü mevkiinde
doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın toplam alanı 630 ha dır. Sahanın sınırları: Kuzeyi: Kumbaba
köy yolu, Doğusu:Çorum-Osmancık yolu, Güneyi: Güvercinlik köy yolu takiben Dönek tepe,
Batısı:Kızılırmak
Çorum-Laçin Karayolunun kenarında Gölünyazı Mevkiinde bulunan Eymir Gölü,
sazlarla kaplı bir sulak alan olup, ördekler ve çeşitli göçmen kuşlara ev sahipliği yapmaktadır.
F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “A Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. Ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”,
“Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun İle 3386 Sayılı Kanunun
(2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili
Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar:
Arkeolojik Sit Alanları ve Örenyerleri ile bilimsel araştırmalar sonucu tespiti yapılan
Arkeolojik Alanlarda bölge kültürünün ilk izlerinden olan Alacahöyük ve Büyük Güllücek’te
Geç Kalkolitik ( M.Ö. 5000 ), diğerlerinde ise Eski Tunç Çağı’ndan ( M. Ö. 3. Bin ) başlamak
üzere kesintisiz olarak Ortaçağa kadar iskan edildikleri tesbit edilmiştir.
A- ARKEOLOJİK SİT ALANI VE ÖRENYERLERİ
“Arkeolojik Sit” ; antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının
bulunduğu yer veya su altında bilinen veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanlar.
ADI
1- Boğazköy-Hattuşa Ark. Sit Al. ve Örenyeri
2- Alacahöyük Ark. Sit Alanı ve Örenyeri
3- Ortaköy-Şapinuva Ark. Sit Al. ve Örenyeri
4- Hüseyindede Tepesi
4- Eskiyapar Arkeolojik Sit Alanı ve Örenyeri
5- Pazarlı Arkeolojik Sit Alanı ve Örenyeri
6- Kızılhamza Höyük Arkeolojik Sit Alanı
7- Yuğtepe Höyük Arkeolojik Sit Alanı
8- Horasantepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
9- Kiremitlitepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
10- Hocasultan Tepesi Arkeolojik Sit Alanı
11- Örenardı Tümülü ve Höyüğü Ark. Sit Alanı
12- Çöplü Höyük Arkeolojik Sit Alanı
13- Akkaya Höyük Arkeolojik Sit Alanı
14- Mahkemegediği Höyük Arkeolojik Sit Alanı
15- Cırcırtepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
16- Büyükgüllücek Arkeolojik Sit Alanı
17- Kapılıkaya Arkeolojik Sit Alanı
18- Hacımusa Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
19- Büyükdere Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
20- Kaletepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
21- Taştoptepe Arkeolojik Sit Alanı
22- Kalınkaya Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı
23- Sivritepe Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı
24- Kalınkaya III Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı
63
İLÇE
Boğazkale
Alaca
Ortaköy
Sungurlu
Alaca
Alaca
Ortaköy
Ortaköy
Ortaköy
Ortaköy
Ortaköy
Ortaköy
Alaca
Bayat
Merkez
Sungurlu
Merkez
Merkez
Merkez
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
KÖYÜ
Alacahöyük Belde.
Yörüklü Kasabası
Eskiyapar
Pazarlı
Kızılhamza
Aşdavul Beldesi
Aşdavul Beldesi
Aşdavul Beldesi
Aşdavul Beldesi
Çöplü
Yerliköy
Deniz
Hacılarhanı
Büyükgüllücek
Gözübüyük
Hacımusa
Karamahmut
Karamahmut
Kalınkaya
Kalınkaya
Kalınkaya
Kalınkaya
25- Poyrazıntepe Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı
26- Belkavak Mezarlık Al. ve Erikli Gözetleme Yeri
27- Rızanıntepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı
28- Kalınkaya Taş Ocağı Arkeolojik Sit Alanı
29- Gölpınar Su Bendi ve Köşkyeri Ark. Sit Alanı
30- İmat Karamahmut arazi yolunun arasında
kalan 5-adet Tümülüs
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
İmat
İmat
Tahirabat
Kalınkaya
Alacahöyük Belde.
Alaca
İmat
B- TESBİT EDİLEN ARKEOLOJİK ALANLAR
“Tespit”; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını koruma Kanunu’nun 3 üncü
maddesinde tarif edilen ve 6’ ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve
tabiat varlıklarının bu yönetmelikte belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar doğrultusunda teknik bir
çalışma ile değerlendirilen alanlar.
ADI
İLÇESİ
1- Hamamtepe
2- Serçehöyük
3- Salur Höyüktepe
4- Toptepe
5- Höyüktepe
6- Yenihayat Eski Tunç Çağı Mezarlık Alanı
7- Melikgazi Tepesi
8- Ferzant
9- Kalehisar
10- Simali Kalesi
11- Höyük
12- Kale
13-Çayhatap Höyüğü
14-Hacıköy Höyüğü
15- Göçenovacığı Höyük
16-Ovakarapınar Höyüğü
17- Hantepesi Höyüğü
18- Gümüşlü Kaya
19- Boğaz
20-Kiremit Tepe
21-Çontuk Tepe
22- Palabıyık
23- Kütüklü
24- Belpınar Höyük ve Kalesi
25- Küçükdona Höyük ve Kalesi
26- Demirci Höyük
27- Örükaya Höyük
28- Bağınardı Höyük
29- Bozdoğan Höyük
30- Zindankuyu Höyük
31- Bolatçık Höyük
32- Tombultepe
33- Mercantepe Höyük
34- Kıplanpınarı Höyük
KÖYÜ
Merkez
Sarmaşa
Merkez
Altınbaş
Merkez
Salur
Merkez
Tatar
Merkez
Evciortakışla
Merkez
Yenihayat
Merkez
Bahçelievler Mah.
Merkez
Konaklı
Merkez
Mahmudiye
Merkez
Örencik
Merkez
Kırkdilim
Merkez
Seydim Çakallı
Merkez
Çayhatap
Merkez
Göcenovacığı
Merkez
Göçenovacığı
Merkez
Ovakarapınar
Merkez Ovasaray-Şekerbey
Merkez
Aşağı Sarılık
Merkez
Cemilbey
Merkez
Lozan Evler
Merkez
Kavacık-Hacı Musa
Merkez
Palabıyık
Merkez
Hızırdede
Alaca
Belpınar
Alaca
Küçükdona
Alaca
Büyükhırka
Alaca Örükaya
Alaca
Akören
Alaca
Bozdoğan
Alaca
Bozdoğan
Alaca
Bolatçık
Alaca
Killik
Alaca
Belpınar
Alaca
Büyük Hırka
64
35- Bayındır Höyük
36- Yatankavak Tümülüsü
37- Dedepınarı Höyük
38- Hışır Höyük
39- Ak Höyük
40- Akpınar Höyük
41- Gerdekkaya kaya Mezarı
42- Örükaya Hellenistik Dönem Sulama Bendi
43- Kayabüğet Höyük
44- Kalecik Köy
45- Örenyeri
46- Kültepe
47- Höyük
48- Tepekütüğün Gökyar Küçükoluk Çeşme Mev.
49- Kültepe
50- Emirler Kalesi
51- Kocakaya
52- Kilise Tepe
53- Yıkık Cami
54- Külah Tepe
55- Taş Kuyu
56- Ziraat Kuyusu
57- Mengen Mevkii
58- Kalfalı Çardağı Mevkii
59- Çorlu Ömer Deresi
60- Dabulga Mevkii
61- Kurbantepe
62- Maltepe
63- Aşağı Maltepe
64- Örentepe
65- Padişah Tepesi
66- Külhöyük
67- Kuyumcu
68- Mescitli Hamamtepe
69- Müezin Höyük
70- Başören
71-Ağcaören
72- Karaören
73-Elvançelebi Höyük
74- Beyözü Kale Mevkii
75- Eukatia
76- Asar
77- Osman Kalesi
78- İncesu
79- Kürt Osmanın Höyük
80- Kadir Ağanın Höyük
81- Hacıosman Deretarla
82- Fatmaören
83- Çavuşcu Hacıfakı Tepesi
84- Kaletepe
85- Mahmatlı
65
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Alaca
Bayat
Bayat
Bayat
Bayat
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Boğazkale
Dodurga
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
Laçin
Laçin
Mecitözü
Mecitözü
Mecitözü
Mecitözü
Mecitözü
Mecitözü
Mecitözü
Ortaköy
Ortaköy
Ortaköy
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Büyük Hırka
Yatankavak
Dedepınarı-Velet
Hışır
Kapaklı
Akpınar
Camili
Örükaya
Kayabüğet
Kalecik
Orduoğlu
Barak
Eskialibey
Tepekütüğün
Tepekütüğün
Emirler
Evren
Kaymaz
Kaymaz
Yanıcak
Yazır
Evci
Emirler
Örenkaya
Berk
Veletler
Veletler
Kayaağızı
Kayaağızı
Kayaağızı
Kuyumcu
Mescitli
Elvançelebi
Elvançelebi
Elvançelebi
Elvançelebi
Bekişler
Beyözü
Beyözü
Asar
Yaylacık
İncesu
Salman
Salman
Hacıosman
Çavuşcu
Hacıosman
Mahmatlı
86- Bozyayla Höyük
87- Boyalı Höyük
88- Tatlıhöyük
89- Göğhöyük
90- Kemallı Höyük
91- Yeşilyurt Frig Yerleşimi
92- Göğ Kale
93- Topçular Mevkii
94- Karaçay Çeşme Mevkii
95- Kırantepe Höyük
96- Kültepe Höyük
97- Tokullu Aşağıbağlar Eski Hitit Yerleşimi
98- Kalekara Tepesi
99- Nurhak Mevkii
100- Saatin Tepe
101- Saraycık Eski Tunç Yerleşimi
102- Muratkolu Kale Mevkii
103- Karaçay Mezarlık Mevkii
104- Acıöz Mevkii
105- Höyük-Mezarlık Alanı
106- Ortaköy Güneş Kayası Mevkii
107- Resuloğlu(Kaleboynu)Eski Tunç Çağı Mezarlığı
108- Kültepe
109- Tuzlahöyük
110- Tümbek Tepe
111- Atoluğun tepe
112- Ambarcı Eskiköy Sırtları
113- Sıtma Tepe Mevkii
114- Çağıl Tepe
115- Çataltepe
116- Küçükyamadı Höyük
117- Tuğlu Höyük
118- Tuğtepe
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Sungurlu
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Uğurludağ
Bozyayla
Kavşut
Çadırhöyük
Kemallı
Yeşilyurt
Yeşilyurt
Karaçay
İnegazili
Resuloğlu
Tokullu
İnegazili
Akdere Köyü
Saraycık
Muratkolu
Karaçay
Yeşilyurt
Aşağı Fındıklı
Ortaköy
Resuloğlu
Eskiçeltek
Eskiçeltek
Ambarcı
Ambarcı
Ambarcı
Ambarcı
Üçdam
Üçdam
Tuğlu Beldesi
Tuğlu Beldesi
Torunlar
İL VE İLÇELERDEKİ TESCİLLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI
1-DİNİ YAPILAR
CAMİLER
ADI
1- Ulu Cami
2- Kulaksız Cami
3- Kellegöz Cami
4- Kale Cami
5- Han Cami
6- Velipaşa Cami
7- Kubbeli Cami
8- Tabak Cami
9- Hıdırlık Cami
İLÇESİ
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
KÖYÜ
Azatlı
66
YAPTIRAN
Köle Hayrettin
Gülabibey
Abdülbaki Paşa
-
DÖNEMİ :
14.yy.Başı
1830
1900
Osmanlı
Erken Osmanlı
Osmanlı
Osmanlı
1867
19.yy.
10-Çakır Cami
11-Mevlevihane
12-Eski Kilise
13-Üçköy Cami
14-Yeni Cami
Alaca
15-Eski ( Çarşı ) Cami
16-Altıntaş Köyü Cami
17-Emirbey Cami
18-Aşağı Cami
19-Mehmetdede Cami
20-Kuzuluk Köy Cami
21-Ulu Cami
22-Köprübaşı Cami
23-Şeyh Yavsi Cami
24-Örencik Köyü Cami
25-Oğuz Köyü Cami Kargı
26-Sinan Paşa Minaresi
27-Elvançelebi Cami
28-Aşdavul Cami
29-İmaret Cami
30-Sunguroğlu Cami
31-Sahra Cami
32-Kavşut Köyü Cami
33-Demirşıh Türbesi
34-Aşağı Sarılık Camii
35-Hüseyin Hacı Türbesi
36-Hacı Mahmut Camii
37-Koyunbaba Türbesi
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Üçköy
Ali Paşa
Şeyh Efendi
Alaca
Ömer Bey
Alaca
Altıntaş
Reşadiye Sultan
Bayat
Osmanlı
Bayat
Çayköy
Dodurga Obruk
İskilip Kuzuluk
İskilip
İskilip
İskilip
Ebusuud Efendi
Kargı
Örencik
Oğuz
Kargı
Hacıhamza Sinan Paşa
Mecitözü
Elvançelebi Bel.
Ortaköy
Aşdavul Bel.
Osmancık
Koca Mehmet Paşa
Sungurlu
Sungurlu
Yörüklü Ka.
Sungurlu
Kavşut
Sungurlu
Demirşşıh Köyü
Merkez
Aşağı Sarılık Köyü
Alaca
İskilip
Osmancık
1950
1897
1893
1722
19.yy.ilk yarı
1839
19.yy.
16.yy.
16.yy ilk yarı
M.1514
13.yy.sonu
1430-31
-
2- MEDRESELER
ADI
: İLÇESİ
1- Hüseyin Gazi Medresesi
2- Kalehisar Medresesi
: KÖYÜ
Alaca
Alaca Mahmudiye
:YAPTIRAN:
-
3- SİVİL MİMARİ ÖRNEKLERİ
ENV.NO.:ADRES
12345678910
11-
:İLÇESİ:
1
Çöplü Mah. Osmancık Cad.No:45
Merkez
2
Üçtutlar Mah. Osmancık 4.Sok. No:11
Merkez
4
Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:14-14AMerkez
5
Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:12-12AMerkez
6
Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:34-34A
Merkez
7 A-B Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:32
Merkez
8
Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:19-19A-19B
Merkez
9
Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:23
Merkez
10A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok.No:28-28A
Merkez
11A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok No:30-30A
Merkez
12A-B Karakeçili Mah. Karakeçili Sok.No:20-20A-20B Merkez
67
DÖNEMİ :
13.yy.
13.yy.
1213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758
59
606162-
13
Üçtutlar Mah. Okul Sok. No:4
Merkez
16
Üçtutlar Mah. Albayrak Cad. No:29
Merkez
17
Karakeçili Mah. Gazi Cad. No:65
Merkez
18
Yavruturna Mah. Kavukçu Sok. No:5-5A-5B
Merkez
19
Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No: 5-5A
Merkez
20
Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No:20
Merkez
23
Tepecik Mah. Milönü Sok. No:35
Merkez
24
Tepecik Mah. Milönü Sok. No:31-33-33A
Merkez
28
Tepecik Mah. Şeyh EyüpSok. No:7
Merkez
31
Çepni Mah. Hıdırlık Sok. No:8C-8D-8E
Merkez
32
Çepni Mah. Taşhan Cad. No:65
Merkez
33
Çepni Mah. Merih Sok. No:20-20A-20B
Merkez
34
Çepni Mah. Merih Sok. No:10
Merkez
36
Çepni Mah. Hürriyet Sok.No:14
Merkez
38
Çepni Mah. Sandıkçılar Sok. No:12A-12B-12C
Merkez
39
Çepni Mah.Hürriyet Sok. No:21
Merkez
42
Yeniyol Mah. Hürriyet Meydanı No: 15-15A
Merkez
43
Yeniyol Mah. Hürriyet Mey.No:17
Merkez
44
Yeniyol Mah.Hamam Sok. No:21-23-25
Merkez
46
Yeniyol Mah. Eskisaray 1.Sok. No: 10-10A
Merkez
47-47A Yeniyol Mah. 1.Saray Sok. No: 17-17A-19
Merkez
48
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok No:27B
Merkez
49
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:25A-25B
Merkez
50
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:1-1A-3-3ABCMerkez
51
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:5
Merkez
52
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:7-7A
Merkez
53
Üçtutlar Mah. Eskiciler Dikiciler Çarşısı
Merkez
55
Üçtutlar Mah. 1. Osmancık Sok. No:8
Merkez
56
Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No: 9-9A
Merkez
57
Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No:22-22A-22B Merkez
62
Kunduzhan Mah. Oruç Sok. No: 12
Merkez
63
Kunduzhan Mah. Çubukçu Sok. No:16
Merkez
65
Üçtutlar Mah. 2.Üçtutlar Cad. No:53-53A
Merkez
73
Tepecik Mah. Mecitözü Sok. No: 22-22A
Merkez
74
Tepecik Mah.Mecitözü Sok. No:24-24A-24B-24C Merkez
75
Tepecik Mah. Şeyh Eyüp Sok. No: 13-13A
Merkez
76
Gülabibey Mah. Nurettin Bey 2.Sok. No:13-13A Merkez
77
Üçtutlar Mah.4.Osmancık Sok. No:13
Merkez
78
Üçtutlar Mah. 4.Osmancık Sok. No:15-17
Merkez
79
Karakeçili Mah.Üçtutlar Cad. No: 14-14A,B,C,D Merkez
80
Karakeçili Mah. Üçtutlar Cad. No:4-6-8
Merkez
82
Karakeçili Mah. Karakeçili 2. Sok.No: 12-12A
Merkez
84
Yavruturna Mah. Gazipaşa Sok.No:48
Merkez
85
Merkez
Çarşıbaşı Mah. No:25
Boğazkale
Çarşıbaşı Mah.
Boğazkale
Bahçelievler Mah Çağlayan Sok.
Kargı/ Hacıhamza
Kale Mah. Bağdat Cad. No:10
Kargı/ Hacıhamza
Zeynel Mah. No:64
Kargı/ Hacıhamza
Fevzipaşa Mah. Mıçkıoğlu Sok.
Sungurlu
Turan Mah.
Sungurlu
68
63
646566676869707172737475767778798081-
-
8283-
-
84858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110-
-
Kale Boğazı Sokak No: 37-39
Kale Boğazı Sokak No: 33
Hamam Sokak No: 33
Ulaş Caddesi No: 20-22-24
Ulaş Caddesi No: 34
Yeni Yol Caddesi No: 2
İstanbullu Sokak No: 16
Fazlılar Sk. No:2 Göbetler Sk. No: 3
Yukarı Oymak Sok. No: 17
Şerbetçi Sk. No: 7
Kaleboğazı Sk. No: 21/A-21/B
Tabakhane Cad. İnceler Sok. No: 2
Tabakhane Cad. İnceler Sok. No: 2
Akçay Cad. No: 44
Akçay Cad. No: 48
Hacıpiri Sokak No: 2
Akşemseddin Cad. No: 33A-B
Eski Kadınlar Pazarı Cad. No: 13-17
Alibey Caddesi No: 4A-B
Alibey Caddesi No: 6
Salliler Başsı Sok. No: 12
Tepe Sokak No: 18
Tepe Sokak No: 16
Dibeklik Sokak No: 14
Tepe Sokak No: 15
Bayırtepe Sok. No: 6
Bayırtepe Sok. No: 7
Bayırtepe Sok. No: 5-5A
Akşemseddin Caddesi No: 63
Menekşe Sokak No: 5
Hastane Caddesi No: 2
Akşemseddin Caddesi No: 89
Yeni Camii Caddesi No: 29-29/A
Yeni Camii Caddesi No: 40
Basmacı Sokak No: 7
Yeni Camii Caddesi No: 73-A-B
Tosya Caddesi No: 39
Karamolla Sokak No:17
Mutaflar Sokak No: 26
Mutaflar Sokak No: 41
Aksu Sokak No: 1
Aksu Sokak No: 5
69
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
4-DİĞER YAPILAR
a) KÜLLİYELER
ADI
: İLÇESİ : KÖYÜ
1- Hüseyin Gazi Külli. Alaca
: YAPTIRAN:
-
b) ASKERİ YAPILAR
ADI
:
1- Çorum Kalesi
2- İskilip Kalesi
3- Osmancık Kalesi
4- Hacıhamza Kalesi
5- Redif Kışlası
6- Eski Askerlik Şubesi
: YAPTIRAN:
DÖNEMİ :
Danişment veya Selçuklu
Osmanlı
Selçuklu
III. Ahmet
1723
Geç Osmanlı
Geç Osmanlı
İLÇESİ : KÖYÜ
Merkez
İskilip
Osmancık
Kargı/Hacıhamza
İskilip
Mecitözü
DÖNEMİ :
13.yy.
c) ANITLAR – ABİDELER
ADI
1- Saat Kulesi
2- Saat Kulesi
:
İLÇESİ : KÖYÜ
Merkez
Sungurlu
: YAPTIRAN:
DÖNEMİ :
Yedi Sekiz Hasan Paşa 1894
Kaymakam Edip Bey 1891
d) İDARİ YAPILAR
ADI
:
1- Belediye Binası
2- Hükümet Konağı
3- Eski Özel İdare Binası
İLÇESİ : KÖYÜ
: YAPTIRAN:
Merkez
Mecitözü
Kaymakam İsmail Kemal
Mecitözü
-
KÜLTÜREL YAPILAR
ADI
: İLÇESİ : KÖYÜ
1- Eski Makine Mes. Yük. Merkez
2- İstiklal İlkokulu
Merkez
3- Taş Mektep
Kargı/Hacıhamza
4- Misaki Milli İlkokulu
İskilip
5- Sakarya İlkokulu
İskilip
6- Velipaşa Hanı
Merkez
7- Menzil Hanı
Kargı/Hacıhamza
8- Kalehisar Külliyesi
Alaca Mahmudiye
9- Güpür Hamamı
Merkez
10-Yeni Hamam
Merkez
11- Paşa Hamamı
Merkez
12-Çavuş Hamamı
Merkez
70
DÖNEMİ :
1925
1897-1902
Geç Osmanlı
: YAPTIRAN:
Mutasarrrıf Nurettin Bey
DÖNEMİ :
1914
1913-1915
1514
Veli Paşa
Sinan Paşa
Ali Paşa
Tacettin İbrahim Paşa
Mustafa Ali Efendi
Osmanlı
1514
13.yy.
1436
1573
1484
1595
13-Yeni Hamam(Şeyh Yavsi)İskilip
14-Hamam
Kargı/Hacıhamza
15-Beke Kaplıcası
Mecitözü Figani
16-Sunguroğlu Hamamı
Sungurlu
17-Koyunbaba Köprüsü
Osmancık
18 Paşa Köprüsü
Sungurlu
19-Müftü Pınarı
Merkez
20-Maraz Hatça Çeşmesi
Merkez
21-Abaza Çeşmesi
Merkez
22-Abacı Çeşmesi
Merkez
23-Paşa Çeşmesi
Merkez
24-Çorbacı Çeşmesi
Merkez
25-Dede Çeşmesi
Merkez
26-Kılıçören Çeşmesi
Merkez
27-Baltacı Mehmet Paşa Çeş. Osmancık
Merkez
29-Hacı Ali Çeşmesi
İskilip
İskilip
İskilip
İskilip
33- Hacı Ali Çeşmesi
İskilip
34-Mezarlık Çeşmesi
İskilip
35-Cafergazi Cami Çeşmesi İskilip
36-Mutaflar Çeşmesi
İskilip
37-Aksu Sokak Çeşmesi
İskilip
Sinan Paşa
Sunguroğlu Mehmet Bey
Kılıçören Köyü
Baltacı Mehmet Paşa
1514
1756
1484-1489
1923
1916
1916
20.yy. başı
1705
f) TÜRBELER
ADI
:
1-Hüseyin Gazi Türbesi
2-Koyunbaba Türbesi
3-Demirşıh Türbesi
İLÇESİ : KÖYÜ
Alaca
Osmancık
Sungurlu Demirşıh
ÇORUM MERKEZ
1- Çorum Kalesi
2- Saat Kulesi
3- Belediye Binası
4- Ulu Cami
5-Kulaksız Cami
6-Kellegöz Cami
7-Kale Cami
8-Han Cami
9-Velipaşa Cami
10-Kubbeli Cami
11-Tabak Cami
12-Hıdırlık Cami
13-Çakır Cami
14-Mevlevihane
15-Eski Kilise
16-Üçköy Cami
71
: YAPTIRAN:
-
DÖNEMİ :
13.yy
16.yy
Osmanlı
17- Eski Makine Mes. Yük.
18- İstiklal İlkokulu
19 Velipaşa Hanı
20-Güpür Hamamı
21-Yeni Hamam
22-Paşa Hamamı
23-ÇavuşHamamı
24-Müftü Pınarı
25-Maraz Hatça Çeşmesi
26-Abaza Çeşmesi
27-Abacı Çeşmesi
28-Paşa Çeşmesi
30-Dede Çeşmesi
31-Kılıçören Çeşmesi
321
Çöplü Mah. Osmancık Cad.No:45
33
2
Üçtutlar Mah. Osmancık 4.Sok. No:11
34
4
Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:14-14A
355
Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:12-12A
366
Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:34-34A
377 A-B Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:32
388
Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:19-19A-19B
Merkez
399
Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:23
Merkez
4010A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok.No:28-28A
Merkez
4111A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok No:30-30A
Merkez
4212A-B Karakeçili Mah. Karakeçili Sok.No:20-20A-20B Merkez
4313
Üçtutlar Mah. Okul Sok. No:4
Merkez
4416
Üçtutlar Mah. Albayrak Cad. No:29
Merkez
4517
Karakeçili Mah. Gazi Cad. No:65
Merkez
4618
Yavruturna Mah. Kavukçu Sok. No:5-5A-5B
Merkez
4719
Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No: 5-5A
Merkez
4820
Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No:20
Merkez
4923
Tepecik Mah. Milönü Sok. No:35
Merkez
5024
Tepecik Mah. Milönü Sok. No:31-33-33A
Merkez
5128
Tepecik Mah. Şeyh EyüpSok. No:7
Merkez
5231
Çepni Mah. Hıdırlık Sok. No:8C-8D-8E
Merkez
5332
Çepni Mah. Taşhan Cad. No:65
Merkez
5433
Çepni Mah. Merih Sok. No:20-20A-20B
Merkez
5534
Çepni Mah. Merih Sok. No:10
Merkez
5636
Çepni Mah. Hürriyet Sok.No:14
Merkez
5738
Çepni Mah. Sandıkçılar Sok. No:12A-12B-12C
Merkez
5839
Çepni Mah.Hürriyet Sok. No:21
Merkez
5942
Yeniyol Mah. Hürriyet Meydanı No: 15-15A
Merkez
6043
Yeniyol Mah. Hürriyet Mey.No:17
Merkez
6144
Yeniyol Mah.Hamam Sok. No:21-23-25
Merkez
6246
Yeniyol Mah. Eskisaray 1.Sok. No: 10-10A
Merkez
6347-47A Yeniyol Mah. 1.Saray Sok. No: 17-17A-19
Merkez
6448
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok No:27B
Merkez
6549
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:25A-25B
Merkez
6650
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:1-1A-3-3ABCMerkez
6751
Merkez
72
68697071727374757677787980818283848586-
52
53
55
56
57
62
63
65
73
74
75
76
77
78
79
80
82
84
85
Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:7-7A
Üçtutlar Mah. Eskiciler Dikiciler Çarşısı
Üçtutlar Mah. 1. Osmancık Sok. No:8
Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No: 9-9A
Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No:22-22A-22B
Kunduzhan Mah. Oruç Sok. No: 12
Kunduzhan Mah. Çubukçu Sok. No:16
Üçtutlar Mah. 2.Üçtutlar Cad. No:53-53A
Tepecik Mah. Mecitözü Sok. No: 22-22A
Tepecik Mah.Mecitözü Sok. No:24-24A-24B-24C
Tepecik Mah. Şeyh Eyüp Sok. No: 13-13A
Gülabibey Mah. Nurettin Bey 2.Sok. No:13-13A
Üçtutlar Mah.4.Osmancık Sok. No:13
Üçtutlar Mah. 4.Osmancık Sok. No:15-17
Karakeçili Mah.Üçtutlar Cad. No: 14-14A,B,C,D
Karakeçili Mah. Üçtutlar Cad. No:4-6-8
Karakeçili Mah. Karakeçili 2. Sok.No: 12-12A
Yavruturna Mah. Gazipaşa Sok.No:48
ALACA İLÇESİ
1-Yeni Cami
2-Eski ( Çarşı ) Cami
3-Altıntaş Köyü Cami
4- Hüseyin Gazi Külliyesi
5- Kalehisar Külliyesi
BAYAT İLÇESİ
1-Emirbey Cami
2-Aşağı Cami
BOĞAZKÖY İLÇESİ
1- Konut Çarşıbaşı Mah. No:25
DODURGA İLÇESİ
1-Mehmetdede Cami
İSKİLİP İLÇESİ
1- İskilip Kalesi
2- Redif Kışlası
3-Kuzuluk Köy Cami
4-Ulu Cami
5-Köprübaşı Cami
6-Şeyh Yavsi Cami
7-Eski Hamam
KARGI İLÇESİ
1- Hacıhamza Kalesi
2-Örencik Köyü Cami
3-Oğuz Köyü Cami
4-Sinan Paşa Minaresi
73
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
5- Taş Mektep
6- Menzil Hanı
7-Hacıhamza- Hamam
8- Konut
Bahçelievler Mah Çağlayan Sok.
9-Kale Mah. Bağdat Cad. No:10
10-Zeynel Mah. No:64
Kargı/ Hacıhamza
Kargı/ Hacıhamza
Kargı/ Hacıhamza
MECİTÖZÜ İLÇESİ
1-Eski Askerlik Şubesi
2- Hükümet Konağı
3- Eski Özel İdare Binası
4-Elvançelebi Cami ve türbesi
5- Beke Kaplıcası
ORTAKÖY İLÇESİ
1- Aşdavul Cami
OSMANCIK İLÇESİ
1- Osmancık Kalesi
2- İmaret Cami
3- Koyunbaba Türbesi
4- Koyunbaba Köprüsü
5- Baltacı Mehmet Paşa Çesmesi
SUNGURLU İLÇESİ
1- Saat Kulesi
2-Sunguroğlu Cami
3-Sahra Cami
4-Kavşut Köyü Cami
5- Demirşıh Türbesi
6-Sunguroğlu Hamamı
7-Paşa Köprüsü
HASSAS YÖRELER KAPSAMINA GİREN ALANLAR ÇORUM İLİ KORUNMASI
GEREKLİ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ BULUNDUĞU KORUMA ALANLARI
KENTSEL SİT
ADI
1-Çorum Kentsel Siti
2-Hacıhamza Kentsel Siti
:
İLÇESİ
:
Merkez
Kargı
KÖYÜ
:
Hacıhamza Kasabası
Kaynak :İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009)
Doğal Sit : Çorum İli sınırları içerisinde doğal sit alanı bulunmamaktadır.
F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme
Sahaları:
F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliği’nin 17 Nci Ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de
74
Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. Ve 20. Maddelerinde Tanımlanan
Alanlar:
Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne Göre Belirlenen “Kıta İçi Yüzeysel Suları Kapsayan
İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları” konusunda yeterli bilgi mevcut değildir.
F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme
Bölgeleri”:
Çorum İlinde hassas kirlenme bölgesi olarak tespit edilmiş bir yer bulunmamaktadır.
F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından
“Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar:
F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar:
İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır.
F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler:
F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar:
F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar:
İlimizde zeytincilik yapılmamaktadır.
F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar:
F.4.1.13. 17.05.2005 Tarih ve 25818 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar:
Merkez İlçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında
“Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır. ÇorumOsmancık karayolunun 18. km.’sinde bulunan Gölünyazı, 265.282 m2 büyüklüğündedir
F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli
Alanlar:
Uluslararası sözleşmeler uyarınca korunan alan İlimizde bulunmamaktadır.
F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren
“Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (Bern
Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz
Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz
Foku Yaşama ve Üreme Alanları”.
75
“Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi)
Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar:
F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’de
Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel
Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar:
F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100
Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar:
F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal
Alanlar:
“Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri
Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan
“Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal
Alanlar:
Boğazköy- Hattuşa Örenyeri 1986 yılında Birleşmiş Milletlerin Eğitim, Bilim ve Kültür
kuruluşu olan UNESCO ‘nun “ Dünya Kültür Mirası Listesine “ 176 sıra numarasıyla dahil
edilmiştir.
Ayrıca Dünya kültür mirasında önemli bir yere sahip olan Boğazköy-Hattuşa’da
bulunmuş olan Hitit çivi yazılı tabletleri 2001 yılında “Dünya Belleği” kaydına alınmıştır.
Bugüne kadar bulunmuş 31.519 adet çivi yazılı tablet halen İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Ankara
Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile Çorum ve Boğazköy Müzelerinde korunmaktadır.
Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar :
Çorum İli sınırları içerisinde doğal miras kapsamına giren alan bulunmamaktadır.
“Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanların Korunması Sözleşmesi” (Ramsar Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına
Alınmış Alanlar:
F.4.3. Korunması Gereken Alanlar:
F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak
Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.):
76
F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün Ve
Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı
Tarımda Kullanılan I. Ve II. Sınıf ile Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının
Tamamı:
F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya
Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde
6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere
Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve
Turbiyeler İle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru
Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler:
F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları:
Konu hakkındaki bilgi (B) başlığında verilmiştir.
F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya
Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan
Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz
Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar:
F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel
Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan
Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar:
(*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler
Çatak Tabiat Parkı
1. Alanın Resmi Adı: Çatak Tabiat Parkı
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil): Çorum İli Merkez
İlçe, Çatak ve Sarin (Çalyayla) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
3. Alanı: Toplam alanı 387,5 ha’dır
3.1. Toplam Alan (km2)
3.2. Kara Yüzeyi (km2)
3.3. Su Yüzeyi (km2)
3.4. Kıyı Uzunluğu (m)
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Çevredeki en güzel bitki örtüsüne sahip olup,
ormanlarla kaplıdır. Değişik yaylaların ve Kızılırmak Nehri’nin görülebileceği
manzara seyir noktalarına sahiptir.
5. Yasal Konumu: 8.6.1984 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı Gereğince Tabiat Parkı
olarak tescil edilmiştir.
77
6. Yerleşimler ve Nüfusları Mülkiyeti : Çatak Tabiat Parkı’nın toplam alanı 387,5 ha
olup, bunun 367,5 ha’ı orman arazisi, kalan 20 ha’sı ise hazine arazisi ve özel mülkiyet
arazisidir. Tabiat Parkı içerisinde bulunan ormanlık alan doğal yapısıyla korunmakta
olup, ormanların işletilmesi yapılmamaktadır. Özel mülkiyet arazilerinde ise genellikle
buğday tarımı yapılmaktadır. Toprak yapısı killi-tınlı, bol humuslu kahverengi orman
toprağıdır.
Tabiat Parkı alanı içinde yerleşim yeri bulunmamaktadır. Tabiat Parkı aynı zamanda
mesire alanı olarak kullanılmakta olup, yılda ortalama 3000 civarında araç ve 20.000
civarında da insan girişi olmaktadır.
7-Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Alanın tarihsel özelliği bulunmayıp,
mesire alanında çeşitli dernek ve kuruluşlar tarafından geleneksel hale gelmiş toplu piknik
ve şenlikler düzenlenmektedir.
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)
Kara Özellikleri : Alan killi-kumlu, karbonatlı tortul kayaçlar ile volkanik ve bazik
mağnetik kayaçlardan oluşmakta olup, arazi yapısı son derece engebelidir. Yer altı su
düzeyi yüksekte olup, yüzeye yakındır. Rakım 1200 m-1700m arasında değişmektedir.
Rakımın yüksek olması nedeni ile hava sıcaklığı son derece düşüktür.
8.1. İklim Özellikleri
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)
8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar
da dahil)
8.5. Toprak Yapısı
endemik ve tehdit altındaki) :
Tabiat Parkı genellikle Karaçam, Sarıçam , Göknar ve Ardıç ağaçları ile kaplıdır.
Ayrıca Yabani Kavak, Defne, Kuşburnu, Kurtbağrı, Böğürtlen vb. çalı türlerine
rastlanmaktadır. Alan içerisinde pek çok mantar türü mevcuttur. Tabiat Parkı
içerisinde bulunan memeli hayvanlar, Kurt, Yaban Domuzu, Çakal, Tilki ve
Tavşandır. Kuşlardan, Kartal, Şahin, Atmaca, Ağaçkakan, Güvercin, Keklik,
Alakese ve Bıldırcın yaşamaktadır. Sürüngenlerden ise Küçük Kertenkeleler ve
yılanlar bulunmaktadır.
dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları : Alan rekreasyon
amacıyla kullanılmaktadır.
10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.):
Alanın yoğun kullanımından kaynaklanan katı atık ve çöpler önemli bir sorundur. Ayrıca
piknik sırasında yakılan ateşler büyük bir yangın tehdidi oluşturmaktadır.
78
Sıklık Tabiat Parkı
1. Alanın Resmi Adı: Sıklık Tabiat Parkı.
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil): Çorum İli Merkez
İlçe sınırları içerisinde yer almakta olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde ve
Çorum’a 7 km mesafededir.
3. Alanı: Toplam alanı 64 ha’dır.
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
Özellikle Çomar Barajı görüntüsü görülmeye değerdir.
5. Yasal Konumu: 2009 yılında Tabiat Parkı olarak tescil edilmiştir.
6. Yerleşimler ve Nüfusları Mülkiyeti : Sıklık Tabiat Parkı’nın toplam alanı 64 ha’dır.
Samsun-Ankara karayolu üzerinde ve Çorum’a 7 km mesafede olup, Devletin Hüküm
ve Tasarrufu altındadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri mevcuttur.
7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Alanın tarihsel özelliği bulunmayıp,
tabiat parkı halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Ayrıca çeşitli dernek, okul
ve kuruluşlar tarafından geleneksel hale gelmiş toplu piknik ve şenlikler
düzenlenmektedir.
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)
Kara Özellikleri : Alan killi-kumlu, karbonatlı tortul kayaçlardan oluşmaktadır.
Arazi yapısı engebelidir. Rakım 1075-1170 m arasındadır.
8.1. İklim Özellikleri: Karadeniz ardı karasal iklim hüküm sürmektedir.
da dahil)
endemik ve tehdit altındaki) : Florasını; karaçam, göknar, meşe gibi orman
ağaçları, çeşitli mantar türleri, bir yıllık otsu bitkiler ve çalılıklar oluşturmaktadır.
Faunasını; kurt, yaban domuzu, tilki, tavşan gibi memeliler, kertenkele,
kaplumbağa ve yılan gibi sürüngenler, şahin, keklik, karga, alakese gibi kuş
türleri oluşturmaktadır.
79
dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları : Alan rekreasyon
amacıyla kullanılmaktadır.
10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.):
Alanın yoğun kullanımından kaynaklanan katı atık ve çöpler önemli bir sorundur. Ayrıca
piknik sırasında yakılan ateşler büyük bir yangın tehdidi oluşturmaktadır.
Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı
1. Alanın Resmi Adı: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) : Çorum İli Boğazkale
İlçesi hudutları içerisinde yer almaktadır.
3. Alanı : Toplam alanı 2634 ha’dır.
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı, Anadolu
Platosu’nun kuzeydoğu köşesindeki Sungurlu Havzası’ndadır. Batıdaki Gökyokuş ve
doğudaki Budaközü Dereleri Boğazkale’nin iki yanından geçer ve tarihi saha olan alanda
birleşirler.
5. Yasal Konumu: 2873 Sayılı Milli Parklar Kanununun 3. Maddesine göre Bakanlar
Kurulunca 21.09.1988 tarihinde karar alınmış ve 2.11.1988 tarihinde resmi gazetede
yayınlanmıştır.
6. Yerleşimler ve Nüfusları: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nın toplam alanı
2634 ha olup, bunun 342 ha’ı orman arazisi, 23 ha’ı hazine arazisi ve 2269 ha’ı özel
mülkiyet arazisidir. Park çevresindeki nehir vadilerinde ilkel sulama sistemleri ile sebze
ve meyve yetiştirilmektedir. Tepelerde ise kuru tarım yapılmakta olup, hububat,mercimek
ve nohut yetiştirilmektedir.
Bölgede 6 yerleşim alanı bulunmaktadır. Boğazkale İlçesi 2453, Evren
Kasabası 1586, Emirler Köyü 704, Evci Belediyesi 1386, Yazır Köyü 628, Karakeçili
Köyü 371 nüfusa sahiptir . Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nı bir yılda ziyaret
eden yerli ziyaretçi sayısı 9000 olup, yabancı ziyaretçi sayısı 20.000 civarındadır.
7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler : Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli
Parkı M.Ö.17.yy’da Hitit Krallığı ve merkezinin kuruluş alanıdır. Yörede ilk kazılar
Atatürk’ün emriyle başlamış olup, Hititlere ait çeşitli tapınak, saray ve sur kalıntıları
ortaya çıkarılmıştır.
Hitit medeniyetine ait en önemli eserler park alanında yapılan kazılarla ortaya
çıkarılmıştır. Kazılar hala devam etmektedir.
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) Kara Özellikleri : Boğazköy-Alacahöyük
Tarihi Milli Parkı’nın bulunduğu havza kuzeyde Ilgaz ve güneyde Kırşehir olmak üzere
80
iki masif arasında olup, meozoik bir volkanik sistem içerisindedir. Bölgenin jeolojik
temeli paleozoik’e ait metamorfik şistlerden meydana gelmiştir. Paleozoikten sonra
Mesozoik boyunca su altı volkanik faaliyetleri olmuştur. Bunlar bölgedeki yeşil sahreler
diye isimlendirilen serapantinlerle tanımlanır. En geniş yayılım gösteren mesozoik seriler
kretase boyunca teşekkülü devam eden kalker formasyonlarıdır. Jipsli tortular poliesen de
oluşan acı su göllerinin dolan yataklarında meydana gelmiştir. Sungurlu’nun güneyindeki
Delice Irmağı boyunca uzanan kırmızı kayalardan sızan suların bıraktığı jips tortularını
görmek mümkündür. Budaközü’nün diğer kısımlarında jipsli sızıntılar ziraata engel
olmaktadır. Nehir Vadisindeki alüvyonlar kuaternere ait en yeni ve en eski sedimanları
meydana getirirler.
Yörenin iklim şartları yazın sıcak ve kurak, kışın soğuk ve yağışlı olup, Anadolu
Platosunun tipik karakteristiğini gösterir.
8.1. İklim Özellikleri
da dahil)
endemik ve tehdit altındaki): Park alanında bulunan fauna; Tilki, Tavşan,
Akbaba, Yılan ve Kertenkeleden oluşmaktadır. flora ise; Meşe, Kavak, Ardıç,
Kekik, Nane ve Gevenlerden oluşmaktadır.
dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları: Boğazköy-Alacahöyük
Tarihi Milli Parkı’nın kullanım amacı, alanın tarihi bütünlüğünü korumak ve aynı
zamanda yöredeki ziyaretçi kullanımı faaliyetlerini düzenlemektir. Alandaki
arkeolojik değerler yenilenemeyecek kaynaklar niteliğinde olduğu için, park içindeki
alanların kullanımında ve gelişimlerinde tarihi yapıların niteliği gözönünde tutulmaktadır.
finansmanında güçlük çekilmektedir. Milli Park alanı için çevrede yerleşik insanlar
tarafından otlatma amacıyla hayvan sokulmaktadır. Parkı ziyarete gelen ziyaretçiler için
yoğunluğu karşılayacak yeterli alt yapı tesisleri (WC,Otopark vb.)bulunmamakta, bu
hususta büyük sorunlara yol açmaktadır.
Kaynaklar :
* Orman İşletme Müdürlükleri (2009)
81
G. TURİZM
G.1. Yörenin Turistik Değerleri:
Yaylalar:
•
Kargı Yaylası ( Eğinönü ) :
İlimiz Kargı İlçesinin kuzeyindeki yüksek dağlık bölgede yer almaktadır. Çorum’a 140
km, Kargı’ya 26 km uzaklıktadır. Bu bölgede birbirine bağlantılı; Eğinönü, Aksu, Karandu, Göl,
Örencik, Karaboya, Gökçedoğan yaylaları mevcuttur. Bu yaylalarda, yöresel yayla mimarisine
uygun yayla evleri geleneği halen devam etmektedir.
Üzerlerinde sonradan yapılan Aksu ve Gökçedoğan göletlerinde yetiştirilen alabalıkları,
yöreye özgü bitki örtüsü ve bol su kaynakları ile bir doğa harikası görünümündedir.
•
Abdullah Yaylası:
İlimiz Kargı İlçesinde ve İlimizin en yüksek dağı olan Köse Dağı (2050) üzerinde yer
almaktadır. Çorum’a uzaklığı 114 km, İlçe merkezine 26 km’dir. İstanbul’u Samsun’a bağlayan
ve Osmancık İlçemizden geçen karayoluna 12 km mesafededir.
Temiz ve bol suyu bozulmamış doğası yanında, sarıçam, karaçam gibi diğer kendine özgü
bitki örtüsü ile görülüp; konaklamaya değer yaylalarımızdandır. Bünyesinde 22 yataklı
konaklama ünitesi, 120 kişilik restaurant ve 1000 kişilik piknik alanı bulunmaktadır.
•
Bayat Kunduzlu ve Kuşcaçimeni Yaylaları:
Çorum İli Bayat İlçesi sınırları içerisinde ve ilçenin kuzeyinde dağlık Karatepe mevkiinde
yer almaktadır. İl Merkezine 100 km. İlçe Merkezine 25 km. uzaklıktadır. Yöre halkı yayla
geleneğini bu yaylalarda sürdürmektedir. Özellikle Kuşcaçimeni yaylasında yaz aylarında kamp
amaçlı çadırlar kurulmaktadır. Zengin bitki örtüsü ile kaplı olan yaylalarda sarıçam, karaçam ve
köknar ağaçları dikkati çekmektedir. Bol su kaynakları ve bozulmamış doğa yapısı ile yayla
turizmine elverişli alanların başında gelir.
Ulaşım özel araçların yanı sıra; yaz aylarında Cumartesi ve Pazar günleri Belediye
otobüsleri ile sağlanmaktadır.
•
İskilip Yaylaları:
İlimiz İskilip İlçesinin kuzeyinde yer alan ve sarıçam, karaçam, köknar, meşe gibi yöreye
özgü bitki örtüsü ile kaplı yüksek dağ silsilesi üzerinde birbiri ile irtibatlı doğal güzellikleri ile
dikkati çeken birçok yayla yer almaktadır.
Bunlardan İskilip-Tosya karayolu üzerinde bulunan Elmabeli-Beşoluk ve Çiçekli
yaylaları, aynı güzergâhın 8.inci km.’sinden sola 17 km. gidildiğinde Demirbükü ve Yalak
yaylaları piknik ve mesire alanlarından iç turizmde yoğun şekilde yararlanılmaktadır.
Elmabeli yaylasının alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmış alt katı restaurant, üst katı otel
olarak kullanılan bir bina ile futbol ve voleybol oyun sahaları mevcuttur.
Ulaşım özel araçların yanı sıra; İskilip-Tosya arasında çalışan ticari minibüsler, yaz
aylarında Cumartesi ve Pazar günleri Belediye otobüsleri ile sağlanmaktadır.
82
•
Osmancık Yaylaları :
Başpınar beldesine 8 km. uzaklıkta olup, altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Çadırlarda konaklama mevcuttur.
•
İncesu Kanyonu :
Ortaköy İlçesi İncesu Köyündedir. Özellikle tek giriş ve çıkışı bulunan İncesu Kanyonu,
12.5 km uzunluğundadır. Genişlik 40-60 metre arasında değişmektedir. Kanyonun her iki yamacı
sarp kayalık olup , yer yer ormanlık alanlara rastlamak mümkündür. Kanyon rafting ve trekking
sporları için uygun özellikler taşımaktadır. Bir doğa harikası olan kanyon, görülmeye değer bir
yerdir.
TURİZM AMAÇLI SPORTİF FAALİYETLER
Kara Sporları:
Trekking Parkurları :
•
Abdullah Yaylası :
Temiz ve bol suyu , bozulmamış doğası yanında , sarıçam ve karaçam gibi kendine özgü
bitki örtüsüyle görülmeye değer bir yerdir. Çorum’a 114 km, ilçe merkezine 26 km uzaklıktadır.
İstanbul’u Doğu Karadeniz’e bağlayan ve Osmancık İlçesinden geçen karayoluna olan mesafesi
12 km’dir. Bünyesinde 22 yataklı konaklama ünitesi, 120 kişilik restrorant ve 1000 kişilik mesire
alanı bulunmaktadır.
Geliş yerlerine göre, iki farklı güzergâh izlenebilir. Bunlardan ilki İstanbul – Samsun
Karayolunu izleyerek Osmancık Yolu üzerinden, ikincisi Ankara-Çorum Karayolunu izleyerek
yine Osmancık yolu üzerinden bölgeye ulaşmaktır.
Bölgede yapılabilecek parkur güzergâhı, Abdullah Yaylası’ndan başlamakta, Büklü Yolu
ve Otuziki Çatal Çam diye bilinen yerlerden geçtikten sonra Oynar Yaylasında
tamamlanmaktadır. Sözkonusu parkur, 12 km uzunluktadır. Özellikle, Oynar Yaylasında bulunan
yangın gözetleme kulesinden dürbünle etrafı seyretmenin zevkine doyum olmamaktadır. Parkur
güzergâhında bulunan Otuz İki Çatal Çam diye bilinen ağacı görmek de oldukça ilginç olacaktır.
•
Başpınar Karaca Yaylası :
Osmancık İlçemize bağlı Başpınar beldemizde bulunmaktadır. Çorum-Osmancık yoluna
20 km, Çorum’a 50 km mesafededir. Bölgeye İstanbul-Samsun Karayolu ve Ankara-ÇorumOsmancık Karayolundan ulaşmak mümkündür.
Karaca Yaylasında altyapı büyük ölçüde tamamlanmış olup, bölge kamp kurmak için
oldukça uygun özellikler taşımaktadır. Ayrıca, il ve ilçe merkezinde konaklama imkânı
bulunmaktadır.
Bölgede yapılabilecek parkur güzergahı, Karaca Yaylası’ndan başlamakta, Çiçekli düz
Tepesi ve Cinci Tepe mevkiinden geçtikten sonra, Köklen Mesire yerinde tamamlanmaktadır.
Sözkonusu parkur tamamı ormanlık alan olmak üzere, 15 km uzunluktadır.
•
Çatak Tabiat Parkı :
İl merkezine 22 km uzaklıktadır. Orman İşletmesinin koruması altında bulunan mesire
yerinin altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Bölgeye Ankara-Çorum Karayolundan
ulaşılmaktadır.
Bölgede yapılabilecek parkur güzergâhı iki etapdan oluşmaktadır. İlk etap Çalyayla
Köyüne giden yol ayrımından başlamakta ve Alagöz Yaylasında sona ermektedir. Bu etap 7
83
km’den oluşmaktadır. İkinci etap ise, Alagöz Yaylasından başlamakta geldiğimiz yönde üç km
yürüdükten sonra Çatak Tabiat Parkına dönüp 2 km daha yürüdükten sonra Çatak Tabiat Parkı
Mesire alanında sona erdirilmektedir. Sözkonusu parkurun tamamı, 12 km uzunluktadır.
•
Ortaköy-İncesu Köyü :
Parkur güzergahı ; Yozgat İli – Aydıncık İlçesi - Kazankaya Beldesinden başlamakta ,
Çorum-Ortaköy-İncesu Köyünde bitirilmektedir. Özellikle tek giriş ve çıkışı bulunan İncesu
Kanyonu, 12.5 km uzunluğundadır. Genişlik 40-60 metre arasında değişmektedir. Kanyonun her
iki yamacı sarp kayalık olup, yer yer ormanlık alanlara rastlamak mümkündür. Güzergâhın
başlangıç yeri olan Aydıncık İlçesine; geliş yapılan yere göre farklı yollardan ulaşmak
mümkündür.1Parkurun, suyun akış hızının yoğun olduğu dönemlerde rafting sporuna elverişli
olduğu düşünülmektedir. Diğer zamanlarda kanyon yürüyüş parkuru olarak kullanılarak bir tabiat
harikasının gözlenmesi sağlanabilir.
Kaplıcalar:
•
Hamamlıçay Köy Kaplıcası::
Merkeze 12 Km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı
yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup; Romatizmal
hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir.
Yöremizin turistik değerlerini tarih turizmi teşkil etmektedir. Ancak; bunun yanında yayla
turizmi, bisiklet turizmi, kaplıca turizmi çalışmaları devam etmektedir.
Kaleler:
Merkez İlçe :
•
Çorum Kalesi:
Selçuklu mimari özelliği taşıyan Çorum Kalesinde halen iskan mevcuttur. Şehrin
güneyinde yüksek bir tepe üzerinde kurulmuştur. Kare planlı olup, 80x80 ebatındadır. Yüksekliği
7.35 m. duvarların genişliği 2.40 metredir. Kalenin kapısı kuzeyde olup, 2.70x3.30 m.
ölçüsündedir. Kalenin içerisinde büyük bir mescit bulunmaktadır.
İskilip İlçesi :
•
İskilip Kalesi:
Yüz metre yükseklikte, üç tarafı kayalık üzerine inşaa edilmiştir. Güneye bakan bir kapısı,
kale içinde sol tarafta bir zindan odası vardır. Dört tarafında burçlar bulunmaktadır.
Kargı İlçesi :
•
Hacıhamza Kalesi:
Etrafı surlarla çevrilidir. Kentsel dokusu han, hamam, taş mektep ve evler
oluşturmaktadır.
84
Osmancık İlçesi:
•
Osmancık Kalesi:
Yüksek bir tepe üzerine kurulmuş olan kalenin surlarının uzunluğu 2500 m. Yüksekliği
30 m.dir ilk defa kimler tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte Roma Devrinde
yapılmış olduğu sanılmaktadır. Kaleden Kızılırmağa gizli yollar mevcuttur. Kale duvarı
örgülerinde Horasan harcı kullanılmıştır. Kale içinde kayalar oyularak yapılmış bir hamam
harabesi mevcuttur. Kalenin ön kısmında bir kitabe, gözlemci yeri, kapısı ve burçlardan kalıntılar
bulunmaktadır.
Saat Kulesi:
Merkez İlçe :
•
Saat Kulesi:
l894 yılında Çorum’lu Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından yaptırılmış
olup, yüksekliği 27.5 m.dir. İlimizin tarihi bir simgesidir.
Sungurlu İlçesi :
•
Saat Kulesi:
l892 yılında Kaymakam Edip Bey tarafından yaptırılmıştır. İnşaat malzemesi olarak
kesme taş kullanılan saat kulesi, kaide ve saç örgü kısmı dahil sekiz kısımdır. Saat çelik halat ve
50 kg.lık kovalar vasıtasıyla çalışmaktadır.
Camiiler :
Merkez İlçe:
•
Ulu Camii:
Çorum’un en büyük camisidir. Selçuklu dönemi eserlerinden olup, sülüs yazısı ile
yazılmış iki kitabesi vardır.
•
Gülabibey Camii:
(Han Camii) Çorum İl merkezinde bulunan camii, Çorum Sancak Beylerinden Gülabibey
tarafından yaptırılmıştır.
•
Hıdırlık Camii:
Şehrin batısında olan camii geç Osmanlı Devri Mimarisi özelliğini gösterir. Camii
yanındaki türbelerde ise; Hicretin 40. senesinde Medine’den İstanbul’un fethi için gelen ordulara
mensup olan Peygamberimizin yakın arkadaşlarından Eshab-ı Kiram’dan Suheybi Rumi, islam
büyüklerinden Kereb-i Gazi, Yusuf-i Bahri, Übit-i Gazi’nin türbeleri bulunmaktadır.
Alaca İlçesi :
•
Hüseyin Gazi Türbesi:
Alaca ilçesi Söğütözü mevkiindedir.
•
Altıntaş Köyü Camii:
İkinci Abdülhamit’in kız kardeşi Reşadiye Sultan tarafından yaptırılmıştır. Kare planlıdır.
85
İskilip İlçesi :
•
Şeyh Muhittin Yavsi Camii:
Ünlü Osmanlı Şeyhülislamlarından ve İslam Alimlerinden Ebussuud Efendinin babası
Şeyh Yavsi tarafından tek kubbeli olarak yapılan camii Ebussuud tarafından ekleme yapılarak
camii büyütülmüştür.
•
Evlik Köyü Camii ve Türbesi:
İskilip İlçesine bağlı Evlik Köyü’nde bulunmaktadır. Camii ve türbede Fatih’in hocası
Akşemseddin’in oğlu (Nurul Hüda) ve aile efratlarının mezarları bulunmakta olup, camii ve
türbenin yapımında ahşap malzeme kullanılmıştır.
Kargı İlçesi :
•
Oğuz Camii:
Kargı İlçesi Oğuz köyünde bulunan camii 16. yy. karakteristik Osmanlı dini mimari
örneği göstermektedir.
Mecitözü İlçesi :
•
Elvançelebi Camii ve Türbesi:
Mecitözü İlçesi Elvançelebi Köyünde yer almaktadır. Ünlü Aşık Paşa’nın oğlu
Elvançelebi tarafından 1352 yılında yaptırılmıştır.
Osmancık İlçesi :
•
Koca Mehmet Paşa Camii (İmaret Camii):
İkinci Murat’ın vezirlerinden Koca Mehmet Paşa tarafından 1410 yılında yaptırılmıştır.
Sungurlu İlçesi :
•
Sunguroğlu Camii (Ulu Camii):
1756 (H.1170) yılında yaptırılan camii kubbe kasnağı kirpi saçaklı olup, sekizgendir. Son
cemaat yeri 3 küçük kubbeli olup, giriş kapısı üzerinde kitabesi mevcuttur. Camii Osmanlı dini
mimarisi örneğidir.
Hanlar:
Merkez İlçe:
•
Veli Paşa Hanı:
Plan ve mimari açısından Osmanlı Çağı hanlarına örnek teşkil eden han 1000 m2 lik bir
alan kaplar. Ahşap han iki katlı olup, yalnızca ön cepheye bakan köşk bölümü üç katlıdır.
86
Kargı İlçesi :
•
Menzil Hanı:
Hacıhamza kasabasında olup, eski tarihi yol üzerindedir. Dikdörtgenli plan olup, kemerler
üzerine oturtulmuştur. Beşik tonoz örgülüdür. Camisi ve hamamı ile bir Osmancık Külliyesi olan
yapının günümüze bazı kısımları ulaşabilmiştir.
Mesire Yerleri:
Merkez İlçe :
•
Çatak Tabiat Parkı:
İl merkezinin en cazip günübirliğine en çok gidilip gelinebilen mesire yeridir. Orman
işletmesinin koruması altında bulunan mesire yerinin alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Çatak Tabiat Parkı İl merkezine 22 km. uzaklıkta, yol asfalt olup, iç turizme hizmet vermektedir.
•
Sıklık Tabiat Parkı:
Çorum İli Merkez İlçe sınırları içerisinde yer almakta olup, Samsun-Ankara karayolu
üzerinde ve Çorum’a 7 km mesafededir. Halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
Özellikle Çomar Barajı görüntüsü görülmeye değerdir.
•
Kırk Dilim Mesire Yeri:
Osmancık yolu üzerinde bulunan bu mesire yerinin Çorum’a uzaklığı 25 km.’ dir.
•
Bahabey Çamlığı:
İlimiz Devlet Hastanesi bitişiğinde bulunan mesire yeri ağaçlandırılmış olup, halkın
piknik yaptığı ve eğlendiği mesire yeridir.
•
Sağmaca Suyu:
Merkez İlçe Kuşsaray köyü sınırları içerisinde Çorum Sağmaca içme suyunun temin
edildiği kaynaktır. Ayrıca özel bir firma tarafından kurulmuş alabalık üretim tesisi mevcuttur.
İlimiz Merkez İlçede bunlar dışında mesire yeri olarak Seydim Göletleri, Çomar Barajı,
Boğabağı, Kılıçören ve Yeşil Yayla köyleri doğal güzelliği bakımından halkın gittiği yerlerdir.
Alaca İlçemizde çok sayıda gölet mevcuttur. Halk genellikle Örükaya barajında Aynalı
Sazan balığı avlamakta ve pikniğini yapmaktadır. İbrahim köyü civarında bulunan Atatürk
Göletinin Köy Hizmetleri Müdürlüğü’nce çevre düzeni yapılarak ağaçlandırılmıştır.
Bayat İlçemizde Haremoluğu ve Divanoluğu mesire yerleri Karatepe mevkiinde olup,
halkın günübirlik piknik alanı olarak kullandığı mesire yeridir.
İskilip İlçesi:
•
Elmabeli:
İskilip’e 13 km. uzaklıkta İskilip-Tosya karayolu üzerindedir. Altyapısı Orman
İşletmesince büyük ölçüde tamamlanmış ve bünyesinde oyun sahaları bulunan mesire yeri yöre
halkı tarafından günü birlik piknik, eğlence sportif ihtiyaçlarına cevap vermektedir.
87
Laçin İlçesi:
•
Laçin Köşk Evi Mesire Yeri:
Laçin ilçemizde bulunan mesire yeri yüksek bir alanda olup, bütün vadiyi görme imkanı
mevcuttur. Çam ağaçlarıyla kaplı ormanlık bir alana sahip olan mesire yeri halkın yaz aylarında
piknik amaçlı gittiği yerdir.
Köprüler:
Osmancık İlçesi:
•
Koyunbaba Köprüsü:
Osmancık İlçesindeki köprü, Osmanlı Sultanı ll. Beyazıt zamanında 1486 (H.889) yılında
inşasına başlanıp 1491 (H.895) yılında tamamlanmıştır. 250 m. uzunluğunda 7.5 m. genişliğinde
olup 15 gözlüdür. Köprünün kuzey kısmında ve kalenin dibindeki kayalıkta kitabesi mevcuttur.
Köprü, sayıları çok az klasik Türk sanatı eserlerindendir. Kızılırmak üzerinden yaklaşık 500
yılından beri sanat abidesi olarak durmakta ve bugün de hizmet vermektedir.
Hamamlar :
Merkez İlçe:
•
Paşa Hamamı:
1487 yılında Tacettin İbrahim Paşa Bin Hacı Bey tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı
dönemi eserlerinden olup, halen çalışmaktadır.
•
Güpür Hamamı:
Merkez de Ulu camii karşısında bulunan hamam 1436 yılında yapılmış Osmanlı dönemi
mimari özelliği taşır. Şu anda bakım çalışmaları devam etmektedir.
•
Ali Paşa Hamamı (Yeni Hamam):
Saat Kulesi yanında olup, bu hamam İl’in en büyük hamamıdır. Erzurum beyler beyi olan
Ali Paşa tarafından 1573 yılında yaptırılmıştır. Bazı onarımlar görmüştür. Osmanlı dönemi
mimari özelliği olup, kadınlara ve erkeklere ayrı ayrı yapılmıştır.
•
Hamamlıçay Köy Kaplıcası:
Merkeze 12 km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı
yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup, Romatizmal
hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir.
Mecitözü İlçesi:
•
Figani Beke Kaplıcası:
İlimiz Mecitözü ilçesinin Figani köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki
kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke kaplıcasının vücut ısısındaki
suyu oldukça boldur. Su küçük bir havuzdan kaynayıp oradan büyük havuza aktarılmaktadır. Bu
kaplıcanın, idrar artırıcı etkisiyle vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve
asit ortamında oluşan taşların düşürülmesinde faydalı olduğu bilinmektedir.
88
G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri:
İlimiz turizminin kaynağını tarih turizmi teşkil ettiğinden İlimizde Boğazkale,
Alacahöyük, Şapinuva ve Yörüklü beldesinde kazı çalışmaları devam etmektedir. Bunun yanında
bozulmamış yaylalarımız yayla turizmine açılmayı beklemektedir.
G.1.1.1. Konum:
Çorum İli, Anadolu kültür mozaiği içerisinde eşsiz bir konuma sahiptir.Doğu-Batı
arasında kültürel etkileşim açısından bir köprü görevi gören Çorum İli, Karadeniz Bölgesinin İç
Anadolu’ya açılan kapısıdır.
Günümüzden 7 bin yıl öncesine ait kültürel verilere rastlanan Çorum’da , ilk organize
devleti kuran Hititlerin ilk başkenti Hattuşa bulunmaktadır. Hattuşa Anadolu’nun kalbinde,
UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış ülkemizdeki 9 değerden biridir. Hitit
uygarlığı en az Mısır Uygarlığı kadar eski ve zengin bir uygarlıktır. Hititlerle Mısırlılar arasında
yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletleri Boğazköy’de bulunmuştur.
Yine Hititlerin önemli kült (dini) merkezlerinden sayılan arkeolojide Arinna olarak
bilinen Alacahöyük Ören Yeri; 13 Kral Mezarı , Hatti Tunç Güneş Kursu ve Sfenksli Kapıları ile
görülmeye değer tarihi bir yerdir. Ulu Önder Büyük Atatürk’ün bizzat direktifleriyle ilk milli
kazılarımızın başlangıç noktası olması ile de önem arzeder.
Ortaköy İlçemizdeki Şapinuva ören yeri de büyük bir Hitit kenti olup bol miktarda yazılı
belge vermektedir. Kazı ve düzenleme çalışmaları hızlı bir şekilde devam etmektedir.
Ayrıca, uluslararası düzeyde 3 yılda bir ülkemizde düzenlenen Hititoloji Kongresi 6 yılda bir de
Çorum’da düzenlenmektedir. Bu kongreye dünyanın bir çok yerinden bilim adamları katılmakta
olup, ilimizin kongre turizminde öncülüğünü yaparak ilimizin uluslararası tanıtımına katkı
sağlamaktadır.
Yine her biri sanat şaheseri olan Selçuklu ve Osmanlı Dönemine ait; Cami, köprü ve
kaleler Çorum’un her yanını süslemektedir. Cumhuriyet Döneminde ise Çorum geniş caddeleri,
parkları, sanatsal etkinlikleri ve temizliği ile örnek bir şehir haline gelmiştir.
Çorum tarihi zenginlikleri yanında; yayları ve İncesu Kanyonu gibi doğal güzellikleri ile
de görülmeye değer bir yerdir. Şehri saran kavrulmuş leblebi kokuları da Çorum’a ayrı bir
güzellik katar. Osmancık ve Kargı’da üretilen pirinçler kaliteleri ve farklı lezzetleriyle dünyanın
bir çok yerinden talep görür.
Gezilecek Yerler:
Antik Kentler:
•
Boğazköy –Hattuşa:
Boğazköy ( Hattuşa ) Örenyeri , Çorum İlinin 82 km güneybatısında yer almakta olup,
Ankara’ya uzaklığı ise 200 km’dir. Hitit devletinin eski çekirdek bölgesinin merkezinde bulunan
Boğazköy ( Hattusa ) örenyeri; Budaközü Çayı vadisinin güney ucunda, ovadan 300 m.
yükseklikteki sayısız kaya kütleleri ve dağ yamaçlarının bölünmesiyle çevrili olarak kuzey ve
batıda derin yamaçlarla sınırlandırılmıştır. Şehir kuzeye doğru açık olup, kuzey kısmı dışında
diğer kısımları surla çevrilidir.
Hattuşa 1986 yılından beri, Türkiye’de UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesine
alınmış dokuz noktadan biridir. Ayrıca burada bulunan çivi yazılı tablet arşivleri de 2001
yılından itibaren yine UNESCO’nun “Dünya Belleği Listesinde” yer almaktadır.
Hattuşa’nın keşfi 1834 yılında Fransız mimar Charles Texier tarafından yapılmış ve dünyaya
tanıtılmıştır. Bu buluş aslında yalnızca Hattuşa’nın keşfi değil, tamamen unutulmuş olan
89
Hititlerin keşfi olarak da algılanabilir.1893-94’de Ernest Chantre’nin birkaç sondaj yapmasına ve
ilk çivi yazılı tabletleri yayınlamasına kadarki dönemde pek çok bilim adamı ve gezgin
Hattuşa’yı ziyaret eder. Muze-i Humayun müdürü Osman Hamdi Bey, 1906’da müzesi adına
Makridi’nin sorumluluğunda Boğazköy kazılarını başlatmış, zamanın çivi yazısı uzmanı
Assiriyolog Hugo Winckler’i de kazı heyetine alarak, burasının Hitit Başkenti Hattuşa olduğunu
tespit ederler. 1931-1939 yılları arasında ve 2.Dünya savaşı nedeniyle verilen aradan sonra
1952’de yeniden başlatılan kazılar kesintisiz olarak Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından
sürdürülmektedir.
Antik Kapadokya bölgesinin kuzey sınırına yakın bir yerde bulunan ve arkeolojik
kazılarla gün ışığına çıkartılıp restore edilen ve açık hava müzesi niteliğindeki ziyaret edilebilen
Hititlerin başkenti Hattuşa-Boğazköy’deki kalıntılar, Boğazköy Tarihi Milli Park’ın temelini
oluşturmaktadır. Yüz yıldır sürdürülen kazı ve araştırmalar Hattuşa-Boğazköy çevresindeki en
erken yerleşmenin Kalkolotik çağda (M.Ö. 6000) olduğunu ortaya koymuştur. Eski Tunç
Çağı’nda da sürekli yerleşmenin görüldüğü Hattuşa’da bu dönemi Asur Ticaret Koloni devri
izler. Yazılı belgelere göre M.Ö. 2. binin başlarında Kuşar’lı Anitta Hattuşa Kralı Pijusti’yi yenip
şehri tahrip eder ve şehri lanetler. Anitta’nın lanetine rağmen şehir M.Ö. 1600/1650 yıllarında
Hitit Kralı 1. Hattuşili tarafından başkent olarak seçilir. Hititlerin M.Ö.1200’de şehri çeşitli
nedenlerle terk etmesiyle burada Erken Demir Çağı (Karanlık Çağ) başlar. Bu dönemi M.Ö.
9.yüzyılda Frig Çağı daha sonra Helenistik, Galat ve Roma/Bizans çağları takip eder.
Hitit imparatorluk döneminde, yani M.Ö. 14. ve 13. yy’da şehir yaklaşık 6 km
uzunluğunda bir surla çevrilmiştir. Daha geç bir imar evresinde bu surların önüne ikinci bir duvar
daha örülerek, kent daha sıkı bir savunmaya alınmıştır. Bu yeni sur üzerinde bulunan anıtsal
şehir kapılarının çoğu günümüze kadar oldukça sağlam durumda gelmiştir. Güney batıda, dış
yüzünde aslan yontuları bulunan Aslanlı Kapı’yla, iç yüzünde silahlı tanrının görkemli şekikde
betimlendiği Kral Kapı, bunların en önemlileridir. Kentin güney ucundaki Yer Kapı’nın da özel
bir rolü olmalıdır. Burada 30 m yüksekliğinde, 80 m genişliğinde bir toprak set oluşturulmuştur.
Bu set üzerinden geçen kent surunun ortalarında Sfenksli Kapı yer alır. Tam bu kapının altında ,
Hattuşa’nın bugün içinden geçilebilen tek poterni vardır. 71 m uzunluğunda ve 3 metre
yüksekliğindeki poternden geçilerek sur dışına çıkılmaktadır.
Şehirde ayakta kalmış, izlenebilen yapıların büyük bölümü, surlar gibi , M.Ö. 13 yy’dan
kalmadır. Kraliyet yapılarının yer aldığı Büyükkale’de direkli galerilerle çevrili avlular, konutlar,
depo binaları ve büyük bir kabul salonuyla, büyük bir saraya ait kalıntılar ortaya çıkarılmıştır.
Hitit metinlerinde sık sık “Hattuşa Ülkesinin bin tanrısından” söz edilmektedir. Kuşkusuz
bu tanrıların çoğu imparatorluk ve kült (dini)başkenti Hattuşa’da kendilerine bir tapınım yeri
edinebilmişlerdir.Başkent Hattuşa’da bu güne kadar 31 yapı, tapınak olarak tanımlanmıştır.
Hattuşa’nın en büyük dini yapısı olan Büyük Tapınak, Aşağı şehirdeki konutların ortasında tek
tapınak olarak yükselir. İki kült odası olduğu için tapınak, imparatorluğun tanrılarının en
büyükleri olan Hava Tanrısı ile Arinna’nın Güneş Tanrıçasına adanmış olmalıdır.
Hattuşa’da son yıllarda yapılan kazıların ağırlık noktasını şehrin, hatta Hitit Devletinin
ekonomisine ışık tutan kazılar oluşturmuştur. İmparatorluk döneminde, M.Ö. 13 yy’da kentin
kuzeydoğusunda yükselen Büyükkaya sırtında çok büyük boyutlarda, sayıları 11’i bulan yer altı
siloları bulunmuştur.
Hitit İmparatorluğu’nun M.Ö. 1200 yıllarından hemen sonra yıkılmasıyla Anadolu Tunç
Çağları da sona erer. Bununla beraber, Hattuşa şehrinin arazisinin yerleşim tarihi devam eder.
M.Ö. 12 yy’ın başlarında, Erken Demir Çağına tarihlenen yeni yerleşme, Frig etkilerini yansıtan
bir taşra kasabasına dönüşüp büyümeye başlaması, ancak M.Ö. 8.yy’da gerçekleşir. Yerleşim
Pers döneminde de devam etmiştir. Helen/Galat ve Roma / Bizans’a ait yerleşme ve tahkimat
izleri de görülmektedir. Bir Türkmen aşireti’nin 16.yy’da burada yerleşmesiyle bugünkü
Boğazkale kurulmuştur. Eski adı Boğazköy olan bu yerleşme, Hititler’in başkentine de adını
vermiştir.
90
•
Boğazkale-Yazılıkaya:
Hattuşa-Boğazköy’ün 1.5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Hattuşa’nın en büyük ve
etkileyici olan kutsal mekanı, şehrin biraz dışında yer alan, yüksek kayalar arasına saklanmış
Yazılıkaya tapınağıdır. Tapınak’ta 90’dan fazla tanrı, tanrıça, hayvan ve hayal ürünü yaratıklar
kaya yüzeyine işlenmiştir.
Tanrı ve tanrıça dizileri olasılıkla, imparatorluk pantconunun baş tanrıları olan Hava
Tanrısı ve Güneş Tanrıçası’nın maiyetini oluşturuyordu. Bu yorum sonucunda; Yazılıkaya “Yeni
yıl şenlikleri evi” olarak tanımlanabilir.
Hitit kült metinlerine göre yeni yıl ve ilkbahar törenlerinde bir araya gelen tüm tanrılar
“Hava Tanrısı’nın Evi’nde” toplanırlardı. Bu şenlikte kentin diğer tüm tapınak-larından tanrı
heykellerinin törensel bir alayla Yazılıkaya’ya taşınmış olabileceği düşünülmektedir.
Yazılıkaya A Odası’nda kayaya işlenmiş kabartma figürlerin özel bir düzeni ve tertibi
vardır. Burada sol kaya yüzeyinde ikisi dışında yalnız tanrılar, buna karşın sağ tarafta da yalnız
tanrıçalar betimlenmiştir. Ana sahnede Hava Tanrısı ile eşi Güneş tanrıçası ve ortak çocuklarının
karşılaşması tasvir edilmiştir. Ana sahnenin karşısındaki duvarda daha büyük boyutlarda büyük
Kral lll/lV. Tudhalia betimlenmiştir. Kral Güneş Tanrısı’nın törensel kıyafetinde, elinde
egemenlik sembolü olan ucu kıvrık asa tutar durumda, iki tepe üzerinde tasvir edilmiştir. Bu
kutsal alanın bu kral tarafından yaptırıldığı ya da son şeklini ebedileştirmek istediği
sanılmaktadır.
B odasındaki kabartmalar ana odadaki gibi kuşaklar halinde değildir; yan duvarlara dört
bağımsız figür işlenmiştir. A odası’nın başlangıcında tanrılar geçidinde de tasvir edilen ve orak
biçimli kılıç taşıyan On İki Tanrı ve “Kılıç Tanrısı” Nergal, öbür dünya ile ilişki kuran yer altı
tanrıları anlamında olmalıdır. Büyük Kral lll/lV. Tudhalia’nın koruyucu tanrısı olan Şarruma,
krala sarılmış ve ona yol gösteren bir durumda tasvir edilmiştir. Büyük Kral lll/lV. Tudhalia’nın
hiyeroglifle yazılı ismi, B odasının sağ duvarının ön tarafında bir defa daha yer almaktadır.
Hemen yakının da ise bir heykel kaidesi olabilecek taş blok durmaktadır. Olasılıkla burada kralın
bir heykeli bulunuyordu. Çünkü Tudhalia’nın oğlu ll. Şuppiluliuma’nın babası için anılacağı bir
yer, bir “Ebedi Hegur” yaptırdığı ve içine heykelini koydurduğu çivi yazılı bir tablette
anlatılmaktadır.
•
Alacahöyük:
Alacahöyük Antik Kenti; Çorum’un 45 km kuzeybatısında , Alaca İlçesinin 17 km
kuzeybatısında yer almakta olup, Boğazköy’e 34 , Ankara’ya ise 210 km uzaklıktaki Alacahöyük
Köyü yerleşim alanı içerisinde bulunmaktadır. Höyük , bilim alemine ilk kez 1835 yılında
W.C.HAMİLTON tarafından tanıtılmış olup, bu yıllardan itibaren Orta Anadolu’yu ziyaret eden
bilginlerin uğrak yeri olmuştur. 1861 yılında ise G.PERROT Anadolu gezisi sırasında höyüğe
gelmiş ve kapının sağ ve solundaki dört köşe kulenin planı ile ortosdatların birini açığa
çıkarmıştır. Perrot bu çalışmadan sonra Eski Tunç ve Hitit Çağında çok önemli bir kült ve sanat
merkezi olan Alacahöyük’te 4 uygarlık çağı bulunmaktadır. Geç Kalkolotik çağını Eski Tunç,
Hitit, Frig, Roma ve Bizans dönemleri takip eder. Örenyerinde Hitit İmparatorluk dönemine ait
Sfenksli Kapı, şehrin batısındaki Poternli Kapı ve mimari eserler ile Hatti uygarlığının
aydınlanmasına çok katkıları olan Alacahöyük Eski Tunç Çağı haneden mezarları ile yerel
müzesi, Boğazköy ve Yazılıkaya’yı ziyaret edenler için aynı gün gezilebilecek önemli bir
örenyeridir.
Hitit İmparatorluk dönemine tarihlenen kalker temel üzerine andezit bloklarla inşa
edilmiş iki kule arasında yer alan Sfenksli Kapı’nın genişliği 10 metredir. O, bir yolla bağlandığı
büyük mabedin anıtsal geçididir. Dış girişin iki yanındaki büyük söğe bloklarının dış yüzleri
Sfenks protomları ile süslüdür. Kulelerin dış ve iç yüzlerinde yer alan kabartmalar Fırtına Tanrısı
onuruna kutlanan bir kült festivalini yansıtmaktadır.
Alacahöyük kazıları, Orta Anadolu’nun kuzey bölgesinin kesintisiz stratiğrafisini veren
tek merkez olması ve özellikle 13 kral mezarı ile eski Tunç dönemine, monimental mimari
91
kalıntılarıyla Hitit dönemine ışık tutması açısından dünya arkeoloji literatüründe önemli bir yere
sahiptir.
•
Ortaköy-Şapinuva:
Çorum’un 53 km güneydoğusunda yer alan Ortaköy İlçesinin, 3 km güneyindedir.
Ortaköy Hitit şehri, Yeşilırmak Nehrinin üzerinde bulunduğu ve Kelkit’ten başlayan KoyulhisarReşadiye-Niksar üzerinden Amasya’ya doğru gelişen vadinin hemen sonunda yer
almaktadır.Şehir derince bir vadinin kuzey yamaçlarındaki bir plato üzerine kurulmuştur.
1990 yılında Prof. Dr.Aygül Süel ve Dr.Mustafa Süel başkanlığında kazı çalışmaları
başlatılmıştır. 1994 yılında Ortaköy’ün Hitit Çağı’ndaki adının Şapinuwa olduğu tesbit
edilmiştir. Bu önemli Hitit şehri Hitit Devleti’nin başkentlerinden biridir.
Yapılan çalışmalarda monumental yapılar günışığına çıkarılmıştır.Bu binalarda şu ana
kadar sayıları dört bini aşan Hitit çivi yazılı tablet arşivleri ele geçirilmiştir.Bunların çoğunu
Hititçe metinler oluşturur.
İçerik olarak birbirleriyle ilişkileri , paleografileri ve buluntu durumlarına göre, Ortaköy –
Şapinuva tabletlerinin büyük bir kısmının aynı döneme ait oldukları, Boğazköy ve Maşat Höyük
belgeleri ile olan ilişkileri nedeniyle de bu tabletlerin Orta Hitit döneminin sonlarına tarihlendiği
açıklanmıştır.
•
Eskiyapar Örenyeri:
Alaca İlçesinin 5.km Batısında, Alaca-Sungurlu yolu üzerindeki höyük, Boğazköy’ün
25.km Kuzeydoğusunda, Alacahöyük’ün ise 20 Km Güneydoğusunda yer almaktadır. Yapılan
çalışmalar sonucunda Höyükte kesintisiz bir iskanın varlığı tespit edilmiş olup, Höyükte eski
Tunç, Hitit, Frig, Roma ve iki safhalı Helenistik döneme rastlanmıştır.
Höyük’ün Kuzeydoğu ve Batı kesimlerinde Hitit İmparatorluk çağı şehir surunun
temelleri bulunmuş, dikdörtgen planlı, avluları taş döşeli binalar Boğazköy ve Alacahöyük’teki
binalardan farksız olarak Hitit üslubunda inşaa edilmişlerdir. Höyük’ün Güneydoğu kesiminde
geniş bir alana yayılan eski Hitit dönemi mahallesinin yanmış evlerinden çok sayıda toprak
eserler elde edilmiştir.Yine bu alanlarda bulunan kabartmalı kült vazoları burasının dini bir
merkez olduğu görüşünü kuvvetlendirmiştir. Höyük’te Hitit tabakaları altında yer alan eski Tunç
çağı tabakalarında yapılan çalışmalarda bir evin tabanı altında altın ve gümüş objelerden oluşan
bir defineye rastlanılmıştır. Gümüş vazolar, Suriye şişesi, gümüş merasim baltası, değişik
tiplerde altın iğne, boncuk, küpe ve bileziklerden oluşan define, bir taraftan Alacahöyük,
Kültepe, diğer taraftan Truva, Poliochni ve Kuzey Suriye-Mezopotamya buluntularıyla benzer
olup bu buluntular Ankara Medeniyetler Müzesinde sergilenmektedir.
•
Yörüklü (Hüseyindede Tepesi):
İlimiz Sungurlu ilçesi,Yörüklü kasabası Hüseyindede tepesi olarak adlandırılan mevkiide
bulunmaktadır.Yapılan çalışmalar sonucunda Eski Hitit dönemine ait iki ayrı kabartmalı vazo
parçalarına yine aynı döneme ait olan tek mekanlı bir odada rastlanmıştır. Elde edilen parçaların
restorasyon çalışmaları sonucunda birisinin inandık vazosu tipinde olduğu, diğerinin ise daha
küçük ve boyun üzerinde tek filiz halinde Hitit dini törenlerini anlatan bir tasvir bantının olduğu
tespit edilmiştir.Bu tasvir bantı üzerindeki en önemli sahneyi ise boğa üzerinde takla atan bir
akrobat oluşturmaktadır. İnandık vazosu tipinde olan ve üzerinde 4 tasvir bantı olan büyük
vazonun ağız kenarında küçük bir tekne ve başları içe bakan dört boğa başı yer almaktadır.Tasvir
bantlarında konular yine Hitit dini törenlerini anlatmaktadır.Bu kabartmalı vazoların yanı sıra
yapılan çalışmalarda Eski Hitit dönemine ait olan (formlarını daha önceden bilinen) Matara
biçimli kap ve yuvarlak ağızlı yüksek boyunlu testiler de elde edilmiştir. 1998 yılındaki
çalışmalarda ise teraslama tekniğinde yapıldığı ortaya çıkan Eski Hitit Dönemine ait mimari
takip edilmiş olup, ileri ki dönemlerde kazı çalışmalarına devam edilecektir.
92
•
Laçin Kapılıkaya Anıtsal Kaya Mezarı:
Çorum’un yaklaşık 27 km. kuzeyinde, Kırkdilim mevkiinde oldukça sarp, kayalık ve
akarsu tarafından yarılmış derin vadilerin oluşturduğu engebeli arazi üzerinde, kuzeye doğru
uzanan bir kaya blokunun burun kısmının kuzey-batı köşesinde yer almaktadır.
Komutan İKEZİOS’a ait hellenistik dönem kaya mezarı olup, M.Ö. II.yüzyıla
tarihlenmektedir. Çay seviyesinden 65 m. yükseklikteki kaya mezarının yamuk biçimli bir
podyum zemini vardır. Bu podyumdan 8 basamaklı merdivenle ikinci platformda, oradan da 12
basamaklı merdivenle mezar önündeki podyuma geçilmektedir.
Mezar odasının kapısı üzerinde “İKEZİOS”yazısı okunmaktadır. Mezar odası kareplanlı
olup, girişin sağ ve solunda niş şeklinde oyulmuş ölü şekilleri vardır.
•
İskilip Kaya Mezarı:
İskilip merkezinde bulunan Osmanlı dönemine ait 100 m yükseklikteki tabi bir kaya
üzerine inşa edilmiş, kalenin güney ve güneydoğu eteğinde Roma dönemine ait kaya mezarları
bulunmaktadır.Güneydoğusunda bulunan kaya mezarının iki sütunlu dikdörtgen bir girişi
vardır.Yuvarlak sütun gövdeleri yukarı doğru inmektedir. Başlıklarda bulunan bilezikler üzerinde
oturmuş birer aslan bulunmaktadır. Sütun başlıkları üzerindeki üçgen alınlık içerisinde ise yatar
durumda karşılıklı kanatlı iki aslan figürü bulunmaktadır. Kabartmalardan birinin elinde kılıç,
diğerinin elinde kadeh mevcuttur. Mezar odası içerisinde iki adet ölü sekisi bulunmaktadır..
G.1.1.2. Fiziki Özellikler :
•
Figani Beke Kaplıcası:
İlimiz Mecitözü İlçesinin Figani Köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki
kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke Kaplıcasının vücut ısısındaki
suyu oldukça boldur. İzotermal (35 derece), Hipotonik (8.99 milimol/lt) ve oligometalik (446,2
mg/lt.) bir maden suyudur. Bu kaplıcanın idrar artırıcı etkisiyle, vücuttaki metabolizma
artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesine faydalı
olduğu bilinmektedir.
•
Hamamlıçayköy Kaplıcası:
Suyu zengin minareller ve kükürt içermektedir. İki tane kuyudan su akmaktadır. İzotermal
35-40 derece ( Birisinden 35 derece diğerinden 40 derece) Hipotonik (85 milimol/lt) maden
suyudur. Cilt hastalıklarına, romatizmal hastalıklar ve şeker hastalığı için faydalıdır.
G.1.2. Kültürel Değerler:
Müzeler ve Sergiledikleri Eserler:
Kültür Bakanlığı, Gayri Menkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından
“Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” olarak tescillenmiş olan yeni müze binasında,
Arkeolojik ve Etnoğrafik teşhir salonları mevcut olup, bu salonlar birbirinden bağımsız olarak
düzenlenmiştir.
Dört kat şeklinde düzenlenen Arkeolojik eser salonunun ilk katında, Alacahöyük,
Kuşsaray ve Büyük Güllücek kazılarında bulunmuş olan Kalkolitik Çağ eserleri ile başlayan
kronolojik bir teşhir yapılmıştır. Yine bu salonda Eski Tunç Çağına ait Alacahöyük kazı
buluntuları ile müzeye satın alma yoluyla kazandırılan aynı döneme ait eserler sergilenmektedir.
Bu katta Eski Tunç Çağı Alacahöyük prens ve prenses mezarlarından “L” Mezarı aslına uygun
olarak teşhir edilmektedir. Bu bölümü takiben Çorum ili sınırları içindeki arkeolojik kazılarda
(Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük, Yörüklü Hüseyindede) açığa çıkartılan Hitit dönemi eserleri ile
Boğazköy-Hattuşa’da açığa çıkartılan yapıların mimari kesiti ve magazinler, fotoğraflar ve
93
tanıtım levhaları eşliğinde sergilenmektedir. Aynı katta Yörüklü kazısında bulunan ve Eski Hitit
dönemine tarihlenen iki adet kabartmalı vazo teşhir edilmektedir. Birisi, Çankırı-İnandık
kabartmalı vazosu gibi dört frizli olup, diğeri daha küçük ve boynu üzerinde tek kabartma friz
bulunmaktadır. Müze koleksiyonunda özel bir yere sahip, üzeri çivi yazılı Hitit kralı II.
Tuthaliya’ya ait (M.Ö.1430) ünik bronz kılıç’ta yine aynı katta sergilenmektedir.
Hitit yazılı belgeleri (Çivi Yazılı tabletler) ile başlayan 2. katta, Boğazköy-Hattuşa
kazılarında arşiv halinde bulunan kil mühür baskılı bullaları, kronolojik olarak Ortaköy-Şapinuva
kazı buluntusu Çivi Yazılı tabletler ve mühür baskılı bullalar izlemektedir. Yine OrtaköyŞapinuva kazısı küçük buluntuları yanında Hitit ve çağdaşı dönemlerine ait mühürler de bu katta
teşhir edilmektedir.
Ortaköy-Şapinuva seramik eserlerinin teşhiri ile başlayan 3. katta, Pazarlı kazısında açığa
çıkartılmış olan Frig Dönemi buluntularını aynı döneme ait Boğazköy-Hattuşa ve Alacahöyük
buluntuları izlemektedir. Bu kattaki kronolojik sergileme Hellenistik, Galat ve Roma dönemi
seramik eserleri ile son bulmaktadır. Ayrıca, Hellenistik dönemden itibaren başlayan ve Roma
dönemi ve bu döneme ait şehir sikkeleri ile Bizans ve İslami dönem sikkelerinden oluşan Çorum
Müzesi Sikke koleksiyonu da bu katta sergilenmektedir.
Roma dönemi cam eserleri, altın ve gümüş süs eşyaları, heykelcikler, kandiller ile Bizans dönemi
eserlerinin sergilendiği 4. kat ile müze teşhiri son bulmaktadır.
1935 yılında başlayan Alacahöyük kazılarında açığa çıkartılan Kalkolitik, Eski Tunç
Çağı, Hitit ve Frig eserlerinin sergilendiği müzede ayrıca Alaca Pazarlı örenyeri kazısında
bulunan Frig dönemine ait eserler de sergilenmektedir.
Hitit dönemine ait eserlerin ağırlıklı olduğu müzede; Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig,
Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler de sergilenmektedir.
Müzenin giriş holünde Hattusas örenyerini gösterir topoğrafik harita ile kronolojik bir
tablo yer almaktadır. Aynı yerde Kral kapıdaki mulaj tanrı kabartması teşhir edilmektedir.
Giriş holünden geçilen birinci salonda; Kalkolitik, Eski Tunç ve Asur Ticaret Kolonileri Çağına
ait pişmiş toprak eserlerin sergilendiği vitrinler ile bu salondan büyük salona geçilen bölümde ise
Yazılıkaya’dan getirilen Tanrıça İştar kabartması yer almaktadır. İkincisi salonda; kronolojik
olarak yapılan teşhir düzenlemesinde Asur Ticaret Kolonileri Çağı ile Eski Hitit dönemine ait
büyük boy gaga ağızlı testiler ve bunların buluntu durumlarını gösteren fotoğraflar yer
almaktadır. Bu vitrinlerin devamında yer alan vitrinlerde ise Eski Hitit ve İmparatorluk dönemine
ait pişmiş toprak ve taş eserler, Frig dönemine ait boyalı seramik kapla, fibulalar, Roma
dönemine ait pişmiş toprak ve cam eserler, Bizans dönemine tarihlenen bir kiliseye ait bronz
malzemeler sergilenmektedir. Ayrıca müzede yer alan orta vitrinlerde yine Hitit dönemine ait
çivi yazılı tabletler, mühür, baskılı pişmiş toprak bullalar, silindir ve damga mühürler, bronz
baltalar, iğneler, taşçılık aletleri ve kalıplar ile fildişinden dans eden tanrıça, üçlü tanrı grubu,
pandantifler ve kabartmalı seramik parçaları teşhir edilmektedir. Vitrin aralarında da büyük boy
testiler ile kabartmalı ortastadlar yer almaktadır.
Halk Kültürü
Hayatın Dönüm Noktaları:
•
Düğün Adetleri:
Evlenme adetleri merkezde, ilçe ve köylerde farklılıklar genel olarak birbirine yakın
özellikler taşımaktadır. Büyük ölçüde azaldığı gözlense de çoğunlukla evlilikler “görücü usulü”
yapılmaktadır.
•
Evlenme İsteğini Belirtme:
Evlenme çağına gelen gençlerin eş seçiminde ailelere önemli görevler düşmektedir.
Evlenmek isteyen oğlan bu durumu annesine söyler.Oğlanın annesi oğlunu evlendirmek üzere
94
araştırmalara başlar. İstenecek kız aile tarafından bulunup,beğendirildikten sonra oğlan’da kız
evine götürülür ve kız gösterilir. Eğer oğlan beğenirse kız evine haber gönderilip fikirleri sorulur
kızı istemeye gelecekleri haber verilir. Kız evi de kızlarının ve birbirlerinin fikirlerini aldıktan
sonra söz kesme (kahve içme) tarihi belirlenir.
•
Dünürlük ve Şerbet İçme:
Çorum’da söz kesmenin diğer bir adı “kahve içme” veya “şerbet içme”dir.Söz kesmeye
giden erkek tarafı yanlarında kahve, kuru yemiş, şerbet,tatlı, şeker götürürler.Her iki tarafta
birinci derece yakın akrabalarına haber verir. Dünürcüler bir kez daha “Allah’ın emri
peygamberin kavli üzerine” kızlarını oğullarına istemeye geldiklerini söylerler. “Evet” cevabı
alındıktan sonra kahveler içilir,hoca dua eder. Gelenlere şerbet,kuru yemiş,şeker ikram edilir.
Oğlan ve kıza söz yüzükleri takılır. Nişan tarihi kararlaştırılır.
•
Nişan:
Nişan çoğunlukla cumartesi veya pazar günü kız evinde yapılır.Akraba veya komşulara
ağızdan veya kartla haber verilir. Eskiden bu işi yaşlı kadınlar yapar ve bunlara “okuyucu”
denirdi. Bu kadınlara evlerden yağ, un, bulgur, yazma gibi hediyeler verilirdi. Nişandan bir gün
önce erkek evi kız evine baklava, et, kuruyemiş, şerbet ve kızın nişanda giyeceği kıyafeti
gönderir. Nişan günü kız evinde gelenlere yemek verilir.Gelenler kıza takı takarlar. Kaynana
tarafından yüzüğü takılır. Nişanlılık süresinde bayram ve ya Hıdrellez günleri olursa hediyeler
gönderilir.
•
Düğün:
Nişan ile düğün arasındaki zaman erkek ve kız tarafının durumlarına göre değişir. Bir
hafta önce hazırlıklar başlar. Kız ve düğün için gerekli olan eşyaları almaya çarşıya çıkılır, buna
“pırtı görme” denir. Ayrıca kızın annesine “ana donluğu”, kardeşlerine “kardeş yolluğu” denilen
hediyeler alınır. Amaç onların da gönüllerini almaktır.
Düğün başlamadan komşuların da yardımıyla iki taraf yemeklerini pişirirler. Düğünde
damat en yakın iki arkadaşını “sağdıç” seçer. Sağdıç damatla ilgilenir, onun işlerini yapar,
ihtiyaçlarını karşılar. Düğünler cuma akşamı başlayıp pazar akşamı biter. Ayrıca yine oğlan ve
kız evleri kendilerine birer “kahya” seçerler. Kahya düğün boyunca gelen misafirler, davul ve
zurnacının ihtiyaçlar,yemeklerin dağıtımıyla ilgilenir. Bunun dışında erkek evinde bir de
“bayraktar” seçilir. Bayraktar kınacı giderken ve gelin alınmaya giderken önde bayrağı tutar.
Cuma akşamı erkek evinde bir tavuk kesilip bayrak takılmasıyla düğün başlar. Yakın
akrabalar o gün iki tarafa da “hayırlı olsun” demeye gelirler.Ayrıca kız evi de erkek evine hayırlı
olsuna gider.
•
Kına Gecesi:
Cumartesi günü kız evinde herhangi bir saatte “kına yürütme” yapılır. Erkek evi iki veya
üç kadını yanlarında bir erkekle kız evine “kınacı” olarak yollar. Bunlar yanlarında kına, kuru
yemiş, et, börek, tatlı kızın gelinliğini götürürler. Yine duruma göre kızın kınada giyeceği
kıyafeti de erkek tarafı alıp götürebilir. Ayrıca davul ve zurna da kınacılarla gider.Gelen
kınacılara yemek verilir. Kınacılar kızı giydirip süslerler, kızı ortaya getirip oturturlar ,yüzüne
allı bir yazma örterler, kına türküleri ve ilahi okurlar. Kızı ve orada bulunanları ağlatırlar.
Bittikten sonra kızın avucuna para veya altın konup kınası yakılır. Orada bulunanlara da bu
kınadan dağıtılır. Arkasından kuru yemiş ve limonata ikram edilir. Kız annesinin elini öper ve
sarılıp ağlaşırlar.
Kına bittikten sonra davul ve zurnayla halay çekilir. Gelen kınacılar o gece kız evinde
kalırlar ve bunlara “gelinin yengeleri” denir. Kızın en yakın arkadaşları da o gece kızın yanında
kalırlar. Yengeler kıza gece yatarken yine kına yakarlar. O gece sabaha kadar uyumamaya gayret
95
edilir. Uyuyanlara çeşitli şakalar yapılır. O gece erkek tarafında da damada kına yakılır. Kınadan
önce kız tarafı oğlana evine “damat bohçası” denilen damadın düğünde giyeceği kıyafet, pijama,
cüzdan, çorap, saat gibi şeyler bulunur.
•
Gelin Getirme:
Pazar günü kız evinde vedalaşmalar olur. Kız gelinliğini giyip bekler. Erkek evinin
büyük bir kısmı kayınvalide hariç gelini almaya gider. Bu sırada kız evinin kapıları kilitlenir.
Düğünün kahyası gelip kapıyı tutanlara bir miktar para verir kapıyı açtırır. Gelinciler içeri girip,
geline bakarlar.Gelinin ağabeyi veya erkek kardeşi kırmızı kuşağı dualar okuyarak gelinin beline
üç kez dolayıp takar. Gelin bir kolunda babası, diğer kolunda damat ile evden çıkar. Bu esnada
kızın çeyizi de taşınmaktadır. Dualar okunup gelin arabaya bindirilir.gelin alayı dolaşarak erkek
evine gelir.Oğlan evine gelindiğinde kayınvalide gelinin önünde çömlek kırar; gelinin bütün kötü
huyları böyle kırılsın diye, başından kuru yemiş, şeker,bozuk para atar;bereketli olsun
diye,kapının girişine yağ sürdürülür; evine yağ gibi sıvansın diye.Ayrıca gelin evinden çıkıp
erkek evine gelene kadar yengeler ellerinde bir ayna tutarlar;gelinin bahtı açık olsun, gelen kötü
bakışlar aynen sahiplerine yansısın geline değmesin diye.
•
Doğum Gelenekleri:
Çorum’da doğum olayına büyük önem verilir. Çocuğu olmayan kadınlar, yatırlara,
tekkelere giderek adaklar adar, dilekte bulunurlar.
Hamile kadının karnının sivriliği olan yaygınlığı, kız doğuracağına yorulur. Hamile kadın
göğüslerine süt geldiğinde bir bardak suya sütünden damlatılır. Sütü sağılmazsa bebeğin oğlan,
dağılırsa kız olacağına inanılır.
Doğan çocuğun göbeği kurutulduktan sonra saklanır. Çocuklar ilk altı ay tam, sonra
yarım kundaklanır. Yörede bebeğin altına konan toprağa “Öllük” adı verilir.
Çocuk kırklamadan dışarıya çıkarılmaz. Konuşamayan çocuklar, Kapalı Dede’ye
götürülür. Buradaki kazanın kapağından çocuğa su içirilir. Dilaltı varsa Karaözler Ocağı’nda
kestirilir.
Çok ağlayan ve uyumayan çocuklar Dut Dede’ye götürülür. Oradaki taşa bağlanarak bir
süre yalnız bırakılır. Taştaki oyuğa üç mum dikilir.
Sürekli öksüren çocuk üç kez öksürük deliğinden geçirilir. Öksürük deliği büyük bir taşın
oyulmasıyla meydana gelmiştir. Çocuk bu delikten geçirilmeden önce taşın çevresine arpa serilir.
Karnı çok şişen çocuklar Kerebigazi’ye götürülür. Karnı türbenin kapısına ya da taşına
sürtülür. Çeşmenin suyundan içirilir.
Delilik belirtisi gösteren çocuklar, Abdalata köyündeki yatıra götürülür. Başına yatırın
sarığı giydirilir. Ve direğe bağlanarak 2-3 saat bırakılır.
Çocuğun ilk dişi çıktığında “diş hediği” yapılır. Gelenlere kaynatılmış buğday, kuru
yemiş ve yaş meyve sunulur. Kaynatılmış buğdayın 32 tanesi bir ipe dizilerek çocuğun boynuna
takılır. Gelen misafirler çocuğa hediye getirir.
Çorum’da çocukla ilgili geleneklerden biri de “beşik kertmesi” denilen beşikte
nişanlanma olayıdır.
Halk Oyunları:
Çorum halk oyunlarının temel iki enstrümanı davul ve zurnadır. Oyunlar genellikle halay
ve türkülüdür. Oyunların bir kısmı sözlü, bir kısmı sözsüz, tabiat özlü (çekirge) ve aşk konulu
(dillala, iğdeli gelin) oyunlar içerir. Oyunlar genellikle disiplinli, bağlı ve dizi halinde oynanır.
Serbest oynanan oyunlar da vardır (dillala).
•
Çorum Halayı
6 erkek oyuncu tarafından davul, zurna eşliğinde oynanır. Oyun 3 bölümdür:
96
Baştaki oyuncunun yerine gelmesi ile müzik değişir, ikinci kısım olan ikileme denilen
bölüme geçilir. Oyunun son bölümü olan yellendirme kısmına geçilir. Müzik değişir. Bu
bölümde daha hızlı çalmaya başlar. Oyunun hareketleri daha kıvraktır.
•
İğdeli Gelin:
Kız ve erkeklerin beraber oynadığı bir halk oyunudur. Bir erkek bir kız olacak şekilde el
ele tutuşan gençler bir halka oluşturur. Türkü bitince davul zurna başlar. Davul zurna susar, halka
daraltılarak başka bir kıta söylenir.
•
Dillala:
Dillala oyunu 6 kız 6 erkekle oynanmakta ancak, aktif olarak oynayanlar 6 erkek ve bir
kızdır. Diğer kızlar figüran olarak arka planda ve hareketsiz durmaktadırlar.
•
Çekirge:
Yakın geçmişe kadar halkın geçim kaynağını genellikle tarım teşkil ederdi. Ancak,
çiftçinin en büyük korkusu ürün olgunlaşınca ortaya çıkan çekirge sürüsüdür. Halk tüfek atıp,
teneke çalarak, gürültü çıkarıp bu afeti uzaklaştırmaya çalışır. Çorum halkı bu canlıdan o kadar
bezmiştir ki bu oyunu oluşturup türküsünü yazmıştır. Oyun, davul zurna eşliğinde 6 kız, 6
erkekle oynanır. Bir kız bir erkek olmak üzere, eller omuzlar üzerinde bir halka meydana
getirilir. Oyunun figürleri çekirgenin hareketlerine uygun şekilde düzenlenmiştir. Davul-zurna
çalıp tekrar susunca oyuncular tarafından diğer bir kıta söylenmeye başlar.
•
Semah:
Semahlar dinsel niteliği ağır basan oyunlardır. Törensel yapıya, kurallara uygun olarak
gerçekleştirilen bir oyundur. Esas olarak, deyiş eşliğinde (bağlama) sazla oynanır. Semahlarda
felsefi bir düşünce çağrışımı vardır, sanatlı deyişlerle söylenir.
•
Çorum’da Oynanan Diğer Halk Oyunları :
Benli, Miço, Bediriş, Sarıkız
Geleneksel Türk Tiyatrosu:
Köy Seyirlik Oyunları:
•
Deve Oyunu:
Günümüzde Anadolu’nun diğer yörelerinde olduğu gibi Çorum’da da Köy Seyirlik
oyunları yok olmuştur. Çorum’da en çok rastlanan köy seyirlik oyunu “Deve Oyunu”dur.
Devenin boynuna bağlı olan ipi tutan “deveci “ oyunu yönlendirir. İki “Papaz”. bir “Muhtar” ve
“köçekten” oluşan oyuncular (güya) köyde düğün olduğunu duymuş ve gelmişlerdir. Amaçları
köylüyü ev ev dolaşıp düğüne davet etmek ve köylüyü eğlendirmektir. Köçek hariç bütün
oyuncular karalara boyanmıştır ve sakalları vardır. “Deveci başı “ bir eşeğin üzerindedir ve
deveyi bir iple tutmaktadır. Köçek deveci başının kızıdır. Ve aslında papazların görevi kızı
seyircilerin tacizlerinden ve kaçırma girişimlerinden korumaktır. Ama papazlarda fırsat
bulduklarında kızı kaçırmaya çalışmakta ve birbirleriyle kavga etmekte ellerindeki sopaları
birbirlerine ve kızı kaçırmaya çalışan seyircilere vurmaktadır. Bu arada köçek oynayarak
köylüyü eğlendirmektedir. “Muhtar” bunlara yardımcı olmaya çalışmakta kılavuzluk etmektedir.
Deve böylece bütün köyde dolaştırılır. Köyün belli yerlerinde deve” çökertilir” orada köçek
oynar. Daha sonra tekrar dolaşmaya devam edilir. Köy çeşmesine gelindiğinde deveye su içirilir.
97
Bu arada köy halkı da devenin ardında köyü dolaşmaktadır. Son olarak deve ve oyuncular önde,
köylü arkada olduğu halde harman yerine çıkılır ve eğlencelere orada devam edilir.
•
Sandalye Güreşi:
Çorum yöresine ait diğer bir köy seyirlik oyunda ”Sandalye Güreşidir” Bu köy seyirlik
oyununa diğer yörelerde ve kaynaklarda rastlanılamamıştır. Köyün güreşçisi bir sandalye olan
hasmıyla sanki bir güreşçiymiş ve çok güçlü bir rakipmiş gibi güreş sanatının bütün ustalıklarını
göstererek güreşmekte ve onun sırtını yere getirmeye çalışmaktadır. Bu sırada davul ve zurnada
“göç” havasıyla güreşçileri coşturmaktadır. Sonuçta büyük uğraşlardan ve zorluklardan sonra
azılı rakip sandalyenin sırtı yere getirilmekte ve güreşçi birinci ilan edilmektedir.
Yukarıda anlattığımız iki köy seyirlik oyunu “deve” ve “sandalye güreşi” hemen hemen
otuz yıldır oynanmamaktadır ve kaybolmak üzeredir.
•
Diğer Seyirlik Oyunlar:
Hacı Baba, Kış Yarısı, Topal Kız, Elekçi, Yayık, Kalaycı, Arap, Kartal, Tosbağa, Ayı,
Hasan Baba, Davarın Yüzü, Kalburcu, Tilki, Keloğlan, Soku, Eminem,Çiftçi gibi.
Halk Müziği:
•
Halk Müziği Araçları:
Bağlama çeşitlerinin tümü kullanılır. On iki, dokuz, sekiz, telli büyük sazlarla, bağlama
ve curalar gerek tek tek, gerekse toplu olarak kullanılır.
Üflemeli çalgılardan zurna, halaylarda davula eşlik eder. Dilli dilsiz çoban kavallarıyla,
dilli çoban düdükleri yörede kullanılan üflemeli çalgılardır.
Yörede vurmalı sazlardan davul yaygındır. Çeşitli büyüklükte tel, zil ve kaşık da
kullanılır.
Alaca ve Mecitözü dolaylarında yaylı sazlardan kemane (kemençeden büyükçe ve ona
benzer) çalınmaktadır.
•
Türk Halk Müziği:
Çorum Bölgesinde Türk Halk Müziği çeşitlerinden olan ağıtlar, maniler, destanlar,
güzellemeler, ninniler, aşk-sevda türküleri, taşlamalar, ilençler gibi birçok türkü karşımıza
çıkmaktadır. Bunlardan en bilineni, bir ananın kaybettiği oğlunun ardından feryadını dile getiren
“Hem okudum hemi de yazdım” ağıtıdır. Yakın bir tarihte derlenen “ilvanlım” türküsü de Çorum
güzellemelerine bir örnektir.
Yöre müziğinde ezgiler, genellikle ince seslerden başlar. Belli aralıkla karar sesine doğru
iner. Bu inişlere de geçici olarak beşinci, dördüncü, üçüncü derecelerde durulur. Ardından yeni
bir müzik cümlesiyle karara varılır.
Çorum yöresinin uzun havası, “bozlak” türündedir. Kırşehir bozlaklarından seyir
itibariyle pek farklı olmamakla birlikte kendi içinde ayrı bir havası vardır. “Ya beni de götür ya
sen de gitme”, “Malum olsun da sana bak ne haldeyim”, Çorum bozlaklarına örneklerdir.
Genelde Erzurum’da yaygın olan Tatyan türküleri, yapılan göçlerle birlikte Çorum
bölgesinde de yaygın olarak bulunmaktadır. “Şu uzun gecenin gecesi olsam” türküsü tatyan
ayağındadır. Divanı Garip, Kerem ayaklarında da uzun havalar çalınır söylenir. Alaca ve
Mecitözü dolaylarında koşma, zincirli koşma, nefes ve deyişler yaygındır.
Türkülü oyun havaları, zil, kaşık, döndürmeli küçük halay havaları, ilençler, turna
deyişleri, misket, cirit-güreş havalarıyla, kına, düğün türküleri bölgenin ezgi yapısını oluşturur.
Çorumda ilk halk müziği derlemesi, 1939 yılında yapılmıştır. Nurullah Taşkıran, Mahmut
Ragıp Gazimihal, Mithat Fennen, Muzaffer Sarısözen ve Rıza Yetişen’ den oluşan ekip 241 halk
ezgisini plağa almıştır.
98
•
Türk Sanat Müziği:
Çorum’da ilk düzenli Türk Sanat Müziği çalışması 1980 yıllarından sonra Kültür
Müdürlüğü bünyesinde Dr. Sedat Terlemez yönetiminde başlamış ve konserler verilmiştir.
Çalışmalar 1999 yılında Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü bünyesinde ve 2001 yılında Ticaret ve
Sanayi Odası bünyesinde iki Türk Sanat Müziği Korosu ile sürdürülmektedir. Osmancık’ da Halk
Eğitim Merkezi bünyesinde 2000 yılında Türk Sanat Müziği kursu açılmıştır. 2001 yılında Türk
Sanat Müziği Musiki Cemiyeti adını alan koro faaliyetlerine devam etmektedir. Bu üç koro
önemli gün ve gecelerde konserler vermektedir.
Geleneksel El Sanatları:
•
Sepetçilik:
İskilip İlçesinde az miktarda yapılmaktadır. Fındık ağacı ve ak söğüt denilen söğüdün bir
türünden yapılan sepetler; he, çit, zembil, el sepeti, sele, sepet, kadın sepeti, çocuk sepeti olarak
adlandırılmaktadır.
•
Semercilik:
Yük hayvanlarının sırtına yerleştirilen semer çok eskilerden beri İskilip’de yapılmaktadır.
Keçi derisi ve kamıştan (saz) yapılan semer, seri bir çalışmayla bir ustanın elinden bir günde
çıkmaktadır. Semerlerin; palan, çatal semer, sele semer, katırlara takılan kara semer şeklinde
çeşitleri vardır.
•
Bakırcılık:
Bakırcılık 1910 yılından beri Çorum Merkez ve İskilip İlçemizde devam ettirilmektedir.
Bakır yaprak halinde alınıp ,ölçülerine göre kesilip,kaynağa girer.Kaynaktan çıktıktan sonra her
şekle girebilen bakır çekiçle, ağaç tokmaklarla şekli verilir.Daha önceden dibi de usta kendi
eliyle yaparken artık fabrikalar hazır olarak dip çıkarmaktadır. Usta da bunları
birleştirmektedir.Son yıllarda artık üretim oldukça düşmüştür.
•
Kargı Bezi:
Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş mahalli el sanatlarımızdan olan Kargı Bezi
dokumasının tarihinin; en az 80 – 100 yıl öncesine kadar gittiği tahmin edilmektedir. Kargı
bezinin tamamen yöre halkının temel giysi ihtiyaçlarına yönelik olarak, ilçemiz merkezi ve
Kızılırmak vadisindeki yerleşim birimlerinde(Gökçedoğan, Bağözü, Köprübaşı, Karacaoğlan
köylerinde) dokunduğu tespit edilmiştir.
Yapılan araştırmalardan elde edilen bilgilere göre ;1950 ve 1960’ lı yıllarda her ailede bir
düzen (işlik) olduğu anlaşılmaktadır. Kargı bezi bu yıllarda altın devrini yaşamıştır. Bilim ve
teknolojinin hızlı gelişmesi sonucunda makinelerin seri üretime geçmesi ve daha ucuz maliyet ile
üretim yapması neticesinde kargı bezi dokumacılığı duraksama dönemine girmiştir. Şu anda
yapmış olduğumuz araştırma neticesinde 1 – 2 yaşlı ninenin bu işi devam ettirdiği tespit
edilmiştir. Bu günlerde yaşlı ninelerimizin sandıklarında ve gelin olan genç kızlarımızın
çeyizlerin de bu dokumalardan az da olsa bazı örnekler görülmektedir.
Kargı bezi dokumacılığı; eskiye oranla özelliğini kaybetmiş durumdadır. Çeyizlerdeki
malzemeler önceki yıllarda dokunan toplardan yapılmaktadır. Ancak Kargı bezi dokuması,
Gökçedoğan köyümüzde birkaç aile tarafından da olsa eski usul ve yöntemler ile kollektif olarak
sürdürülmeye çalışılmaktadır. Dokumanın yoğun ve parlak olduğu yıllarda halk pamuk ve ipek
böcekçiliği ile uğraşmış ve dokumada kullanılan ip ve ipeği kendi üretme cihetine gitmiştir. Son
yıllarda ise üretimde kullanılan ip pazardan hazır olarak satın alınmaktadır.
•
Dokumacılık:
Ağırlıklı olarak İlimiz Ortaköy İlçesinde yapılmakta olup, halen sürdürülmektedir.
99
a) Çanta dokumacılığı: Azık çantası Kare veya dikdörtgen şeklinde olup iki yüzü de tezgah
dokumalı çevreye özgü desenli kenarları püsküllü ve boncuk süslemelidir.
b) Çorap örücülüğü: 5 şiş ile örülür yün ipinden çevreye özğü desenli olup bağcıklı ve
kenarlarında püskül vardır. Dize kadar örülenleri de vardır.
c) Kilim dokumacılığı: Yünden yapıldığı gibi keçi kılından da yapılanları vardır. Çevreye
özgü nakış ve desenleri vardır. 5-6 m2 olduğu gibi yolluk şeklinde de tezgahlarda dokunur.
d) Duvar Yastığı dokumacılığı: Yer minderlerinin arkasına konulur. Yün ipinden kök boyalı
iplerle çevreye özgü desenlerle tezgahlarda dokunur. İçleri kamış veya mısır sapı ile
doldurulur.Bir yüzlüdür. İstenirse bunlar iki yüzü de dokuma yapılabilir.
Halk Mimarisi:
•
Geleneksel Çorum Evleri:
Çorum’un eski evleri Türk toplumunun geleneksel yapısı ile bütünleşmiştir. Sözkonusu
evlere; Çorum’un Çepni, Karakeçili, Devane gibi eski mahalleleri ile İskilip, Sungurlu ve
Kargı’da rastlanılmaktadır. Çorum’da geleneksel Türk Evi niteliklerini taşıyan az sayıda ev
kalmıştır. Bu evler 19. yy. sonu ya da 20. yy. ’ın ilk yarısına tarihlenmektedir.
Çorum evlerinin planı, geleneksel Türk Evi plan anlayışının yerel özelliklerle
karışmasından meydana gelmiştir. Arazi yapısı, çevre şartları, ailenin ekonomik şartları ve
kendilerine özgü ihtiyaçları farklı plan şemaları oluşturmuştur.
•
El Sanatları:
İlimiz ve ilçelerinde el sanatları günümüze kadar muhafaza edilerek getirilmiş ve hala
devam ettirilmektedir.
İlimiz ve özellikle İskilip İlçesinde Bakırcılık çok eskiden beri süre gelen bir sanat dalıdır.
Alaca Camili Köyü, İskilip ve Ortaköy Karahacip beldesinde yöremize has kilim çeşitleri
dokunmaktadır.
Ayrıca; İskilip ve Bayat Orman köylerinde ağaç işleri el sanatı çok gelişmiştir.
Çorumlu Heykeltraş Hasan Tuluk; çelik, bakır ve pirinçten yaptığı sanat eserleriyle
dikkat çekmektedir.
Ne Yenir:
•
Çatalaşı:
Yeşil mercimek, yarma (kırık) ve soğan ile yapılır. Soğan tereyağında kavrulur. Üzerine
nane eklenir. Su koyup kaynatılır. Mercimek ilave edilir. 20 dk. kaynatıldıktan sonra 3 bardak
sıcak su ilave edilip, yarma eklenir. 20 dk. kadar kaynatılıp tuzu eklenir. Daha sonra bir müddet
kısık ateşte bırakılıp servis yapılır.
•
Düğün Çorbası:
Süzme yoğurt (torba yoğurt) yumurta ve unla iyice ezilip karıştırılır. Üzerine süt, tavuk
suyu, yeterli miktarda ılık su ilave edilip kaynayıncaya kadar sürekli karıştırılır. Ayrı bir yerde
iki yumurta, alabildiğince un yoğrulup açılır. Badem şeklinde kesilip tereyağında kızartılır.
Pişmiş çorbanın üzerine dökülür. Ayrıca tereyağı ve kırmızı biber kızartılıp sos olarak üzerine
dökülür ve sıcak servis yapılır.
•
Madımak:
Adının türkülere konu olduğu
madımak; Orta Anadolu’nun
bilinen en eski
yemeklerindendir. Madımak, soğan, bulgur, tercihe göre pastırma veya çemen ile yapılır. İnce
ince kıyılan madımaklar yıkanır. Soğanlar tereyağında kavrulur, pastırma ilave edilir. Sıcak su
konulup kaynatılır ve en son madımak ve bulgur konularak pişirilir.
100
•
Keşkek:
Yarma, et, soğan ile yapılır. Yarmalar akşamdan ıslatılır. Tencerede soğan, et, kırmızı
biber, tuz, tereyağı ile kavrulur. Bir su bardağı sıcak su ilave edilir. On beş dakika kaynatılır.
Yarma on su bardağı sıcak su ile birlikte tencereye ilave edilir. Kaynayınca kapağı kapatılır
kenarları hamur ile çerçevelenir. Bir parmak sığacak şekilde delik bırakılır. Kısık ateşte iki saat
pişirilir.
•
İskilip Dolması:
Pirinç, et, soğan ile yapılır. Islatılmış pirinçler tereyağında kavrulur. Üzerine sıcak su
eklenir, dinlenmeye bırakılır. Ayrı bir kapta et yağ ile kızdırılır. Soğan ve sıcak su ilave edilir.
Et kaynayınca üzerine sacıyak, bunun üzerine de tepsi yerleştirilir. Haşlanan pirinçler bir bez
torbaya konularak bu tepsinin üzerine konur. Tencerenin kapağı kapatılarak kapak kenarları
hamurla sıvanır, herhangi bir yerine bir parmak sığacak şekilde delik bırakılır. ( Buhar çıkması
için) Kısık ateşte dört saat pişirilir.
•
Ortalık:
Kuzunun pirzolalık yerinden yapılır. Çatala gelecek şekilde kesilir, tereyağında
kızartılır. Bir tencereye konup yanan közün içerisine yerleştirilip üzerine bir tepsi konur ve saç
kapatılır. Susuz olarak pişirilir.
•
Çorum Mantısı:
İçleri kıyma konulup kapatılan mantılar tek sıra halinde bir tepsiye dizilir, kısık ateşte
kızartılır, yoğrulmuş olan mantının hamurundan küçük bir hamur açılıp kızaran mantıların
üzerine kapatılır. Salçalı, tereyağlı, et suyu ile hazırlanan sos bu hamurun üzerine dökülür.
Biraz kaynadıktan sonra üzerindeki yufka ters çevrilir. Daha sonra ocaktan indirilip bıçakla
kesilir ve servis yapılır.
•
Tel Tel:
Un ağır ateşte kavrulur. Su, şeker ve limon tuzu kaynatılarak ağda yapılır. Tepsi tereyağla
yağlanıp ağda bu tepsiye yayılır. Serin bir ortamda dondurulur. Tepsi ocağın üzerinde 2 dakika
kadar ısıtılır. Ağda rulo yapılarak tepsiden kaldırılır. İki kişi ağdayı ellerine alıp sıkarak
yumuşatırlar. Yumuşayan ağda elle sıkılarak 65 kez çevrilir. Tepsiye kavrulmuş un yayılır.
Ağda bu tepsinin içine konularak unla birlikte çevrilir. Saç teli kıvamına gelince tel tel olmuş
demektir. Kesilerek servis yapılır.
•
Gül Burma:
Hazırlanan baklava hamurunun üzerine ıslak bez örtülüp yarım saat dinlendirilir.
Yumurta şeklinde parçalar alınıp üzerine nişasta serpilerek yufka şeklinde açılır. Açılan yufkalar
bir bez üzerinde hafif kurumaya bırakılır. Daha sonra paralel kesilip içine ceviz konularak gül
şeklini alacak şekilde burularak yağlanmış tepsiye dizilir. Bu şekilde kuruması için bir gün
bekletilir. Üzerine kızartılmış yağ dökülüp fırında kızartılır. Hazırlanan şerbet sıcak olarak
dökülür.
•
Çorum Baklavası (Lüle Baklava-Sıkma Baklava-Sıyırma):
Baklava hamuru açılıp özellikle bu tatlı için kullanılan “oka” konur ve iki tarafından
katlanır. İki tarafından hamur sıkıştırılır ve iç kısım oluk şeklinde boş kalır. Tepsiye dizilen
baklavaları bir akşam bekletip kurutulur. Daha sonra yağı ve şerbeti dökülüp, üzerine ceviz
serpilir.
101
•
Hasıda:
Pekmez, buğday nişastası, sıvıyağ, tereyağından yapılır. Su, pekmez, nişasta karıştırılır.
Sıvıyağ tavada kızdırılır. Karıştırılan pekmezli nişasta tavaya yavaş dökülür, karıştırılarak
pişirilir. Top top olmaya başlayınca üzerine kızdırılmış tereyağı dökülüp tahta karıkla ufaltılarak
karıştırılır. Soğuk olarak servis yapılır.
• Karaçuval Helvası:
Un, tereyağı, pekmez şekerden yapılır. Un tavada rengi koyulaşıncaya kadar karıştırılarak
kavrulur, koyulaşınca tereyağı ilave edilip iyice yedirilir. Kara pekmez, toz şeker, ceviz içi ve
soğuk su birbirine karıştırılıp unun üzerine dökülür. İyice karıştırılıp yumurta büyüklüğünde
parçalar yapılır ve üzerine isteğe göre hindistan cevizi dökülür.
•
Leblebicilik:
Çorum’un meşhur sarı leblebisi kuru nohuttan yapılır.Nohutun leblebiye dönüşmesi bir
buçuk aylık bir emeğin ürünüdür.Tarihi dükkanlarda, tek kavrumluk leblebiler çuvallardan
tenekelere , oradan leğenlere doldurulur. Odun ateşi ile yeterli sıcaklığa ulaşan fırına aktarılan
leblebiler son kavurmadan sonra tekrar çuvallara doldurularak dumanı üstünde satışa sunulur.
İlimizde her köşe başında bir leblebici dükkanı bulmanız mümkündür. Öteden beri yöremizde
yetişen nohutun iriliği ve leblebiye dönüşümü haklı bir üne kavuşmuştur. Ancak altmışlı
yıllardan sonra artık bölgede yetiştirilen nohut , leblebi üretimine yetmemeye başlamış ve başka
bölgelerden nohut getirilmiştir. Buna rağmen Çorum leblebisi ününden hiçbir şey
kaybetmemiştir. Bunda kuşaktan kuşağa aktarılarak bugüne ulaşan kavurma işlemlerindeki
beceri önemli rol oynamaktadır. Nohuta ayrı bir lezzet ve altın sarısı rengini kazandıran
geleneksel leblebi üretimi bir yandan devam ederken, tüp gazın kullanıldığı modern yöntemler de
uygulanmaya başlanmıştır. Leblebi yapmak için öncelikle ateş tuğlası , kerpiç , tava ve
karıştırıcıdan oluşan bir kavurma ocağı gerekir. Kullanılacak odunların iz yapmayan cinsten
olması önemlidir.Eleme işleminden geçirilen nohutlar önce boylarına göre ayrılır.Birinci
kavurma işleminden sonra sıcak olarak çuvallara doldurulup iki gün dinlendirilir.İkinci
kavurmadan sonra da iki gün dinlendirilen nohutlar kuru bir yere serilerek 15-20 gün
bekletilir.Nohutlar üçüncü kavurmadan önce nemlendirilip bir kez daha bir gün süreyle
çuvallarda bırakılır.Üçüncü kavurmada nohutların kabukları ayrılır. Leblebinin acılı, tuzlu,
karanfilli ve diğer çeşitlere dönüşmesi bu son kavurma işleminden sonra gerçekleşir. İmalat
sürecinden de anlaşılacağı gibi, bu kadar çaba, zahmet ve eşsiz lezzet, Çorum Leblebisinin
ününün yıllar öncesinden bugünlere taşınmasındaki en önemli nedendir. Leblebisi ile ünlü olan
Çorum, yöresel yemekler bakımından oldukça zengindir.
İlin özgün yemekleri arasında Mayalı , (Saç Mayalısı, Tava Mayalısı) , Yanıç , Cızlak , Kömbe,
Oğmaç, Hingal, Haşhaşlı Çörek, Borhani (Hamurlu, Yumurtalı, Mantarlı) Helise, Çullama,
Madımak, Tirit, İskilip Dolması, Keşkek, Kara Çuval Helvası, Hedik, Teltel, Has Baklava
sayılabilir.
Bayramlar-Törenler-Kutlamalar:
•
Hıdırellez Geleneği:
Çorum bölgesinde, Hıdrellezin Hızır Aleyhisselam ile İlyas Peygamberin buluştukları
gün olduğu inancı vardır. İl’de hıdrellezin gelişi sevinçle karşılanmaktadır. Çünkü kışın bittiğine,
yazın geldiğine, bolluk ve bereket dolu günlere ulaşıldığına inanılır. Bu nedenle yazın başlangıcı
sayılan 6 Mayıs hıdrellez gününde bir bayram sevinci yaşanır. Hıdırlık, Erzurum Dede, Sıklık
Boğazı, Bağlar en çok gidilen yerlerdir. Buralara gitmek için bir-iki gün önceden hazırlık
yapanlar vardır. Hazırlık olarak yeni giysiler hazırlanır; çörek, börek, yaprak dolması, bulgur
kaynatması yapılır. Birlikte yenilir içilir. Genellikle genç kızlar arasında dalya, atlankaya ve
102
okkel oyunları oynanır. Erkekler bu eğlencelere katılmazlar. Hıdırellez gecesi veya günü
arzulanan dileklerin gerçekleşmesi için dualar edilir.
•
Çorum Uluslar Arası Hitit Fuar ve Festivali:
Ulu önder Atatürk’ün doğumunun 100.yılı nedeniyle ilk defa 1981 yılında başlatılan
Çorum Hitit Festivali,ilimizin sosyal, kültürel, ekonomik hayatına canlılık ve yeni boyutlar
getirmesi, Çorum’daki uygarlıkların tanıtılması, turizm potansiyelinin oluşturulması, sosyal
barışın kuvvetlendirilmesi ve son yıllarda gelişen Çorum sanayisinin yurt içinde yurt dışında
tanıtımının sağlanması amacına yönelik olarak, her yıl Temmuz ayının ilk haftasında periyodik
olarak düzenlenmektedir.
•
Kargı Panayırı:
Panayırın ne zaman başladığına dair bilgi mevcut değildir. Ancak 1938 yılına kadar,
Kargı Yaylası’nda eski adıyla “Ayın-Oyun” bugünkü adıyla eyinönü denilen alanda
yapılmaktadır. Düz ve geniş bir arazi parçası olan bu alan, Kastamonu-Taşköprü-Tosya, SinopBoyabat, Osmancık ve Kargı merkezlerinin birbirlerine bağlandığı bir kavşak konumundadır.
Eğinönü söz konusu merkezler arasında ticaret sağlayan güzergah olması dolayısıyla da önemini
hep korumuştur.
Kargı panayırı kasım ayının ilk haftası yapılmaktadır. Buna mukabil ayın-Oyun Panayırı
olarak bilinen Eğinönü’de yapılan panayırın eylül ayının sonlarında yapıldığı söylenmektedir.
Ayın-Oyun panayırı iki hafta sürmektedir. Kargı’nın yanısıra Boyabat-Sinop, Kastamonu,
Taşköprü, Tosya, Osmancık ve İskilip yörelerinin katılımıyla panayır kurulurdu ve devam ederdi.
İlk hafta esnaf, zanaatkar ve tüccarlar mallarını alıcının beğenisine sunarlardı. Panayırda
yapılan alış verişin en önemli güzelliği satılacak malın fiyatına sınırlama getirilmemesidir. Mal
sahibi istediği fiyattan malı satar. İkinci hafta “Çobanlar Panayırı” olarak adlandırılır ve daha çok
hayvan panayırı özelliği taşırdı. Bir hafta boyunca hayvan sahipleri hayvanları pazarlama imkanı
bulurlardı. Ayın-Oyun Panayırı’nda yapılan sportif faaliyet ata sporumuz cirit idi. Yakın
çevreden bir araya gelen takımların yaptıkları müsabakalar oldukça iddialı geçer ve panayıra ayrı
bir özellik katardı. Kargı Panayırı’nın Eğinönü’nden Kargı’nın merkezine alınması 1939 yılında
olmuştur. Panayır Kargı’ya Akyokuş denilen bugünkü Cumhuriyet İlköğretim, Okulu’nun
bulunduğu alanda kurulmaya başlamıştır. Sonraki yıllarda İnönü (yanyol), Yayla Sokak ve
Karaoğlanoğlu caddelerine taşınmıştır. Panayır hayvan pazarı ve eğlenceye dönük faaliyetlere
kin pazarı denilen alanda yapıla gelmiştir. Cumartesi günü cirit yerine at yarışları; Öğleden sonra
da çeşitli koşu türü sportif yarışmalar, sanatçıların verdiği konserler yer almaktadır. Pazar günü
ise güreş müsabakaları yapılmaktadır. Cumartesi ve Pazar günü yapılan etkinlikler Kargı
Çayırı’nda yapılmaktadır.
Ayrıca Kasım ayının ilk haftası düzenlenen panayır, ekonomik ve sosyal açıdan ilçe için
büyük önem taşımaktadır. Panayır dönemine kadar, ilçe ve köylerinde hasadı yapılan başta
pirinç, bamya, tulum peyniri gibi İlçemize özgü ürünler tanıtılmakta ve pazarlanması
yapılmaktadır.
G.2. Turizm Çeşitleri:
İlimiz turizminin ana kaynağını tarih turizmi teşkil etmektedir. Bunun yanında ilimizde
bulunan yaylalarda trekking (yürüyüş) sporları, atlı doğa turizmi yapılması mümkündür.
Özellikle Kargı Abdullah Yaylası , (parkur alanı 12 km. olup özellikle Oynar Yaylasında bulunan
yangın gözetleme kulesinden dürbünle etrafı seyretmenin zevkine doyum olmamaktadır.)
Osmancık Başpınar Yaylası (altyapısı büyük ölçüde tamamlanmış olup parkur uzunluğu 15 km.
dir.) Çatak Tabiat Parkı (parkur alanı 12 km.dir.) Ortaköy İncesu Kanyonu (uzunluğu 12.5 km.
olup yürüyüş ve rafting sporlarına elverişlidir.) ayrıca İlimizde kaplıca turizminin gelişmesine
elverişli yerler bulunmaktadır.
103
Bunların başlıcası Hamamlıçay Köy kaplıcası ve Beke Kaplıcasıdır. İlimizde Kongre
Turizmi de gelişebilecek turizm çeşitlerindendir.
Turizm Arzında İl’e Özgü Değerler:
•
İl’e Özgü Konumsal Değerler:
Çorum, Karadeniz’i İç Anadolu Bölgesine bağlayan karayolu üzerinde, transit bir
konumda yer almaktadır. Ankara üzerinden gelen bu yoğun trafik zamanla şehir içine dahil olan
çevre yolunu kullanmaktadır. Ayrıca Karadeniz Bölgesini İstanbul’a bağlayan karayolu,
Osmancık’tan, güney’e Mersin ve Adana’ya bağlayan karayolu ise şehir merkezi ve Alaca ilçe
merkezinden geçmektedir. Bu ulaşım olanaklarının daha iyi hale gelmesi Çorum’daki turizm
potansiyelini daha iyi bir konuma getirecektir.
Ayrıca, İl Merkezindeki tarihi dokuda yer alan korunması gerekli tescilli evlerin restore
edilerek turizm amaçlı kullanılması, Dünyaca tanınan Alacahöyük, Boğazköy-Hattuşa
örenyerleri ile Ortaköy-Şapinuva örenyeri ve diğer anıtsal yapılar, İlin gelişme politikası
içerisinde ön sırayı tutmaktadır. Birinci planda, İlin kalkınması ve gelişmesi için bu değerlere
sahip çıkılması gereği bilinci yerleşmiştir.
•
İl’deki Turizm Özellikleri
Çorum’da var olan turizm potansiyelini başta Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük ve
Ortaköy-Şapinuva olmak üzere tarih turizmi oluşturmaktadır. İlde tarih turizmi yanında; yayla
turizmi, av turizmi, kongre turizmi, trekking ve bisiklet turizmi yapılması için uygun ortam
bulunmaktadır.
Hitit dönemine tarihlenen Boğazkale, Alacahöyük ve Ortaköy’deki tarihi doku ile
arkeolojik alanların yanı sıra merkez ilçe ve Hacıhamza Beldesindeki tarihi doku ve önemli
eserleri ile Çorum Müzesi, Ortaköy İncesu Kanyonu , Bayat , Kargı ve İskilip ilçelerinde
bulunan yaylalar İlin turizm özelliklerinin başında gelmektedir.
Çorum’da 1834 yılından itibaren başlayan arkeolojik araştırmalar ve devamında yapılan
kazı çalışmaları, Anadolu’da var olan toplumların yaşamlarına ışık tutmuş, bu toplumlardan
Hititlerin yarattığı büyük uygarlığa başkentlik yapmış Hattuşa ve yanı başındaki Alacahöyük
Çorum’u Dünya’ya tanıtarak haklı bir üne kavuşturmuştur. Çorum’da yüzyıldır yapılan
arkeolojik kazılar, İlin Hitit Uygarlığının merkezinde bulunması nedeniyle son yıllarda yerli ve
yabancılar tarafından yapılan araştırmalar yoğunlaşmış, bunun sonucunda da yeni arkeolojik kazı
alanları açılmıştır. Turizm potansiyeli bulunan bu alanların yakın zamanda gelecek talepler
doğrultusunda turizm arzına dönüştürülmesine çalışılmaktadır. Ayrıca, bu kazı alanlarında açığa
çıkartılan eserlerin sergilendiği üç Müzesi bulunan Çorum, İl Merkezinde yer alan Çorum
Müzesi ile ünik Hitit eserlerinin sergilendiği müze olması açısından da önemli bir konumdadır.
Yeni teşhiri ile göz dolduran müze yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından beğenilmekte ve
ziyaretçi sayısı her geçen gün artarak üst seviyeye çıkmaktadır. Bununla birlikte Alacahöyük ve
Boğazkale’de bulunan Müzeler, 25-30 yıl önce yapılan teşhir düzenlemesi ile çağdaş müzeciliğin
getirdiği sergileme bakımından oldukça geriye düşmüştür. Bu nedenlerle her iki müzede de yeni
teşhir çalışmaları için gerekli girişimlerde bulunulmaktadır.
Kültürel Turizm kriterlerine göre Çorum’daki potansiyele bakıldığında, mutfak
turizminde Çorum, İç Anadolu Bölgesinin damak tadı özelliğini göstermektedir. Bu konuda çeşit,
kalite ve tat açısından yöre mutfağı Çorum’a gelen ya da gelecek olan yerli ve yabancı turistlerin
ilgisini çekecek düzeydedir.
Çorum, bölgesel olarak Ankara’ya yakın olması nedeniyle çeşitli seminer, kongre ve
bunun gibi faaliyetler açısından fazlaca etkin olamamıştır. Ancak, 1990 yılından itibaren
Uluslararası düzeyde yapılmaya başlanılan “Uluslararası Hititoloji Kongresinde” ilde bir turizm
canlılığının olduğu gözlenmiştir. Bu nedenlerle ilin Kongre Turizmi açısından aktif hale
104
gelebilmesi için bütün özel ve kamu kurumları ile işbirliğine girilerek bu turizm dalının faal hale
gelmesi amacıyla harekete geçilecektir.
Çorumda son yıllarda “Av Turizminde” bir talep gözlenmektedir. Yoğun olarak
Sungurlu, Çorum, Osmancık ilçelerine turlar halinde avlanmaya gelen yerli ve yabancı gruplar
görülmektedir. Bu hareketlilik takip edilmerek, “Av Turizminin” İlde organize bir duruma
getirilebilmesi için yeni avlaklar tespit edilmiş olup, önümüzdeki yıllarda av turizmi İlimizde
iyice canlanmış olacaktır. İlimizde av turizminin geliştirilmesi amacıyla Cemilbey Devlet Avlağı
(12.283 ha) tesis edilerek tescili yapılmıştır. Cemilbey Devlet Avlağında özellikle yaban domuzu
avı yaptırılacaktır. Çevre ve Orman Bakanlığı’ nın 16.09.2009 tarih ve 7927 sayılı emirleri gereği
2016 yılına kadar İlimizdeki tüm
avlakların tesisi ve tescili yapılarak av turizmine
kazandırılacaktır.
Son olarak dışarıya göç vermiş olan illerden biri olan Çorum, yaz aylarında Ankara,
İstanbul gibi metropol kentlerin yanında, yurtdışında bulunan vatandaşların da ailelerini ziyarete
gelmeleri ile büyük bir hareket kazanmaktadır. Özellikle, Kargı İlçemizde yaklaşık bir asırdır
yapılan panayır ve yayla şenliklerine katılım yöre insanının katılımıyla sınırlı kalmaktadır.
Gerekli tanıtımlar yapılarak bu etkinlik bölgesel ve ülkesel hale getirilmelidir. Ayrıca, yaylalar
atlı doğa turizmi, trekking sporları ve karavan turizmi için oldukça elverişlidir. Buralar İl
turizminin çeşitlendirilmesinde kullanılabilir. Ulusal seyahat acentalarına Çorum-Amasya-Tokatı
kapsayan 3 günlük tur programları önerilmelidir. İstanbul-Ankara-Kapadokya tur güzergahlarına;
İstanbul-Ankara-Çorum (Alacahöyük-Boğazkale)-Kapadokya ve İstanbul-Bolu-Tosya-Kargı
Yaylaları -Osmancık-Çorum-Alacahöyük-Boğazkale tur güzergahları iyi birer alternatif olarak
sunulmalıdır. Ayrıca, İstanbul-Safranbolu-Sinop-Samsun-Trabzon-Rize tur güzergahına İstanbulAnkara-Çorum-Amasya-Samsun-Trabzon-Rize güzergahı Karadeniz tur güzergahı olarak
önerilebilir.
Yürüyüş sporları için İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile beraber parkur alanları, yamaç
paraşütü ve bisiklet turizmi için uygun alanlar tespit edilmiş olup, bu alanlar seyahat acentaları
ile irtibata geçilerek değerlendirilmelidir. İldeki doğal kaynaklar değerlendirilerek, Kaplıca
Turizmi için gerekli yatırımlar yapılmalıdır.
Çorum’da turizm potansiyeli konaklama türüne göre incelendiğinde, tatil köyü ve
pansiyonlar bulunmamaktadır. Oteller ve moteller çoğunlukla merkezde olup, Boğazkale ve
Sungurlu’ da da bu tür otellere rastlanmaktadır. Son yıllarda turizm talebine göre kendilerini
yenilemeye başlayan bu işletmeler, tur organizatörleri ile birlikte çalışmaya başladıklarından
istenilen seviyeye de gelmeye başlamışlardır.
İldeki turizm, süreye göre incelendiğinde gecelik kalma süresi ortalama 1-2 günü
geçmemektedir. Bu da gösteriyor ki İlde turizmle uğraşanların sık sık vurguladığı gibi turist
Çorum’da kalmamakta, Çorum’u bir geçiş noktası olarak kullanmaktadır. Bunun da
nedenlerinden en önemlisi Çorum’da yeterli altyapının olmaması (konaklama-yemeiçme-gezmeeğlenme-spor vb) ve Çorum’a gelen turistlerin otobüs ve kendi özel araçlarını kullanmalarıdır.
İl’de havaalanı ve demiryolu ulaşımının olmaması turistlerin karayolunu kullanmalarına neden
olmaktadır.
Swot Analizi:
Güçlü Yönler
•
Tarihi Kültürel Miras:
Çorum İli Anadolu Kültür Mozaiği içerisinde eşsiz bir konuma sahip olup, Anadolu’da ilk
organize devleti kuran Hititlerin Başkenti Hattuşa Çorum Sınırları içinde ve UNESCO tarafından
Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış Ülkemizdeki 9 değerden birisi durumundadır. Mısırlılarla
Hititliler arasında yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletlerinin Boğazkale’de bulunması ve 1935
105
yılında ilk milli kazıların Ulu Önder Atatürk tarafındanAlacahöyük’te başlatılıp, burasının da
Hititlerin önemli bir merkezi olduğunun tespiti bölgenin önemini ortaya koymaktadır.
Yine her biri sanat şaheseri olan Selçuklu ve Osmanlı Dönemine ait Cami, Köprü ve
kaleler Çorum’un tarih ve kültür merkezi yönünden zenginliklerini ortaya koymaktadır.
•
Jeotermal Su Kaynakları:
İlimiz Mecitözü İlçesi Figani Köyü yakınlarında bulunan Beke Kaplıcası; metabolizma
artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesine faydalı
olması nedeniyle Sağlık Turizmi için değerlendirilebilir özellikler taşımaktadır.
•
Doğal Varlıklar:
İlimiz Ortaköy İlçesi Köyünde bulunan 12.5 km uzunluğundaki İncesu Kanyonu’nun tek
girişi ve tek çıkışı bulunmaktadır. Genişliği 40-60 metre arasında değişen Kanyonun her iki
yamacı Sarp Kayalık olup, yer yer ormanlık alanlara rastlanılmaktadır. Ayrıca, Helenistik
döneme ait yerleşme ve Kybele Tanrıça Kabartması bulunan Kanyonda rafting ve trekking
sporları yapılabilir.
•
Yayla Turizmi:
İlimiz Kargı, Osmancık ve Bayat İlçelerinde bulunan yaylaların temiz ve bol suyu,
bozulmamış doğası yanında yöresel mimaride yaşatılmaktadır. Sözkonusu alanlar yayla
turizmine oldukça elverişlidir.
•
El Sanatları:
İlimiz Ortaköy İlçesinde geleneksel motifli çorap heybe; Boğazkale İlçemizde Hitti
Figürlü emitasyon taş oymacılığı, İskilip İlçesinde Ağaç Oymacılığı, Çorum Merkezde Bakırcılık
vb. el sanatlarının canlandırılmasıyla elde edilecek ürünler, yöreyi ziyarete gelen turistlerin
dönüşlerinde götürebilecekleri İlimize has güzel bir hediye olarak değerlendirilebilir.
•
•
Otel ve pansiyon işletmeciliği:
Tur güzergahı ve paket turların oluşturulması:
106
ÖZEL KUTLAMA GÜNLERİ 2009
İLK BAŞLADIĞI
TARİH
KUTLAMA TARİHİ
Çorum Merkez
(Çorum Belediye Başkanlığı)
1981
Temmuz 2009
Çorum / Alaca İlçesi
( Alaca Avcılar Doğayı ve Hayvanları
Koruma Derneği )
İlk
16 Ağustos 2009
Çorum / Bayat İlçesi
(Bayat Belediye Başkanlığı)
13 yıldır devam
ediyor.
Ekim 2009
6. Boğazkale Kültür
Etkinlikleri
Çorum / Boğazkale İlçesi
(Boğazkale Belediye Başkanlığı)
6 yıldır devam
ediyor.
02 Ağustos 2009
1
Dodurgalılar
Kaynaşma ve
Dayanışma Kültürel
Etkinlikleri
Çorum / Dodurga İlçesi
(Dodurga Belediye Başkanlığı)
2004
24-25 Temmuz 2009
2
Çorum / Kargı İlçesi
(Kargı Belediye Başkanlığı)
100 yıldır
düzenleniyor.
02– 08 Kasım 2009
7
Toplu Sünnet Şöleni
Çorum / Sungurlu İlçesi
(Sungurlu Belediye Başkanlığı)
3 yıldır
düzenleniyor.
Ramazan Ayı nedeniyle
tarihi belli değil
Karakucak ve Yağlı
Güreşler
Çorum / Sungurlu İlçesi
(Sungurlu Belediye Başkanlığı)
3 yıldır devam
ediyor.
Ramazan Ayı nedeniyle
tarihi belli değil
Çorum / Uğurludağ İlçesi
(Uğurludağ Belediye Başkanlığı)
5 yıldır
düzenleniyor.
16 Ağustos 2009
KUTLAMANIN ADI
YAPILDIĞI YER VE DÜZENLEYEN
KURULUŞ
KAÇ GÜN
SÜRDÜĞÜ
Tablo.G.1. Festivaller ve Özel Günler
Ulus. Hitit Fuar ve
Festi.
Alaca Avcılar Doğayı
ve Hayvanları Koruma
Derneği 1. Geleneksel
Karakucak Güreşleri
Kültür ve Tanıtım
Festivali
Kargı Panayırı
Yayla Şenlikleri
1
1
Kaynak : İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009)
•
Çorum Uluslar Arası Hitit Fuar ve Festivali:
Ulu önder Atatürk’ün doğumunun 100.yılı nedeniyle ilk defa 1981 yılında başlatılan
Çorum Hitit Festivali, İlimizin sosyal, kültürel, ekonomik hayatına canlılık ve yeni boyutlar
getirmesi, Çorum’daki uygarlıkların tanıtılması, turizm potansiyelinin oluşturulması, sosyal
barışın kuvvetlendirilmesi ve son yıllarda gelişen Çorum sanayisinin yurt içinde yurt dışında
107
tanıtımının sağlanması amacına yönelik olarak, her yıl Temmuz ayının ilk haftasında periyodik
olarak düzenlenmektedir.
G.3. Turistik Altyapı:
İlimizde 7 Turizm İşletmesi Belgeli Otel, (A) Grubu 6, (B) Grubu 1, (AG) Grubu 1
Seyahat Acentası, 4 Turizm İşletmesi Belgeli, 6 Turizm Yatırımı Belgeli tesis mevcuttur
(konalama ve yeme-içme tesisi). Bu tesislerin muhtelif aralıklarla denetimleri yapılmaktadır.
Ayrıca 7 adette Belediye Belgeli, Kültür ve Turizm Bakanlığınca ankete tabi tutulan otel
mevcuttur.
Tablo.G.2. Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri
TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ
Tesisin Adı
Sınıfı
Oda Yatak
Telefon
Yetkili Adı
Adres
Anitta Otel
5*
240
496
213 85 15 Uğur KALE
İnönü Cad. No:80 ÇORUM
Dalgıçlar Otel
4*
44
88
223 09 09 Ahmet DALGIÇ
Bahçelievler Mah. Bahabey Cad.
No:15 ÇORUM
Büyük Otel
3*
46
96
224 60 92 Ali İ. ÇAĞIRAN
Çepni Mah. Ankara Cad. No:90
ÇORUM
Mavi Ocak
3*
40
80
310 00 33 Mustafa MAVİ
Samsun Yolu 5. km Sungurlu /
ÇORUM
Hotel
Kolağası
2*
45
62
213 54 51
Adnan
KOLAĞASI
Azapahmet Sok. No:18 ÇORUM
Otel Pithana
2*
30
63
224 36 61
Mustafa
YURTTUTAR
İnönü Cad. No. 97 ÇORUM
Aşıkoğlu Otel
2*
31
62
452 20 04 Cengiz AŞIK
476
947
TOPLAM
Gülabibey Mah. Nurettinbey
Cad. No: 1/A ÇORUM
Tablo.G.3. Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama ve Yeme-İçmeTesisleri
TURİZM YATIRIMI BELGELİ KONAKLAMA VE YEME-İÇME TESİSLERİ
Tesisin Adı
Sınıfı
Oda
Yatak
Telefon
Labarna Penez
(Termal Penez
Otel)
17.11.2009/151
5*
124
268
227 77 64
Demir Alan Otel
3*
36
72
Ganita Otel
3*
24
48
681 52 00
Yahya TÜYSÜZ
Hitit Park Otel
5*
174
360
225 47 61
Ahmet KAYIŞ
Hattuşa Otel
Komp.
4*
207
456
225 41 08
İsmail SOYSAL
565
1204
650 kişilik
yemek salonu
-
681 52 00
Yahya TÜYSÜZ
TOPLAM
Ganita Restorant 1.Sınıf
TOPLAM
Yetkili Adı
Ali Penez
Adres
Samsun Yolu 2. km Sıklık Mah.
ÇORUM
Hattuşaş Mah. Yazılıkaya Yolu
Üzeri No:45 Boğazkale
ÇORUM
650
108
Baldıran Köyü, Çini Yeri Mevkii
(3 pafta, 367-376 Parseller)
Osmancık ÇORUM
Çepni Mah. Hıdırlık Altı Ankara
Şosesi ve Sığır Yolu Kenarı /
ÇORUM
Samsun Yolu 3. km Sıklık
Mevkii (122 Pafta, 151 Ada, 23
Parsel) ÇORUM
Baldıran Köyü, Çini Yeri
Mevkii Osmancık ÇORUM
Tablo.G.4. Turizm İşletmesi Belgeli Yeme-İçmeTesisleri
Tablo.G.5. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri
TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ YEME İÇME TESİSLERİ
Tesisin Adı
Katipler Konağı Lokanta
İşletmeciliği
Sınıfı
Özel İşletme
Telefon No
224 96 51
Kapasite
87
Adresi
Karakeçili Mah. 2. Sok. No:20
ÇORUM
Büyük Vadi Dinlenme
Tesisleri
2.Sınıf
227 35 35
270+68
Sıklık Mah. Samsun Yolu 3. km
ÇORUM
Baktat Dinlenme Tesisleri /
Sungurlu
Mola Noktası
311 47 64
300+200
Ankara Yolu 4. km Sungurlu /
ÇORUM
Hancılar Et Lokantası
1. Sınıf
245 91 91
245 92 54
175+200
Samsun Yolu 12. km / ÇORUM
T O P L A M
1300
BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ
Yer
Tesisin Adı
Telefon
Faks
Türü
Sınıfı
Adres
Çorum
Şirin Otel
225 56 55
224 91
56
Otel
1
Çepni Mah. İnönü Cad. 7/1
ÇORUM
Çorum
Real Residance
Hotel
225 73 33
225 73
37
Butik
Otel
3
Çepni Mah. İnönü Cad. No:62
ÇORUM
Çorum
Grand Park
212 30 44
225 41
31
Otel
Belediye
Çepni Mah. İnönü Cad. No:60
ÇORUM
Alaca
Acar Otel
411 38 90
411 72
06
Hotel
1
Yıldızhan Mah. Zile Cad.
No:15
Sungurlu
Fatih Otel
311 34 88
-
Otel
2
Sunguroğlu Mah. Cengiz Topel
Cad. No:24
Sungurlu
Ferhat Otel
311 80 67
-
Otel
2
Sunguroğlu Mah. Kahraman
Sok. No:3
Boğazkale
Başkent Motel
452 20 37
452 25
67
Motel
1
Hattuşaş Mah. Yazılıkaya Yolu
Üzeri No:45
109
Tablo.G.6. Seyahat Acentaları
SEYAHAT ACENTALARI
ACENTANIN
ADI
GRUBU
TELEFON
FAKS
Adres
Çavuşoğlu
Turizm
A
224 39 28
224 56
89
Gazi Caddesi. / ÇORUM
Aybike
Turizm
A
224 80 91
224 35
83
Ulucami Civarı/ ÇORUM
Aniş Turizm
A
212 26 83
224 15
76
Gazi Caddesi./ ÇORUM
ENN Turizm
A
213 22 19
213 20
96
Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. ÇORUM
Saygı Turizm
AG
224 87 77
224 87
77
İnönü Caddesi/ ÇORUM
İntegral
Turizm
B
224 94 88
224 94
88
İnönü Caddesi/ ÇORUM
Mitoden
Turizm
A
221 20 21
221 03
23
Bahabey Caddesi/ ÇORUM
AGM Ankara
Gezi Merkezi
Turizm
A
GENÇ
MEDYA
TURİZM
SEYAHAT
ACENTASI
A
Üçtutlar Mah. Cami Kebir Sok. No:6
ÇORUM
224 49 99
224 60 31
224 80
04
Gazi Cad. Maliye 2. Sok. No:3/C ÇORUM
110
G.4. Turist Sayısı
Tablo.G.7. 2009 Yılında Konaklayan Turist Sayısı
DALGIÇLAR OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
ALMANYA
FRANSA
1
İNGİLTERE
2
İTALYA
4
2
1
3
MAYIS
HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS
21
13
1
1
1
1
2
3
1
2
4
3
1
2
13
8
1
2
YABANCI TOPLAM
20
10
4
6
YERLİ
529
476
426
GENEL TOPLAM
549
486
OCAK
ŞUBAT
3
İNGİLTERE
6
İTALYA
11
ARALIK
4
4
TOPLAM
42
15
1
10
40
2
4
5
26
23
41
4
4
4
131
25
20
29
56
48
4
11
9
242
453
447
379
370
312
369
385
256
364
4.766
430
459
472
399
399
368
417
389
267
373
5.008
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
4
4
ALMANYA
FRANSA
KASIM
1
2
DİĞERLERİ
8
1
3
21
103
2
1
1
1
4
3
2
8
4
6
1
2
2
1
41
10
3
2
YABANCI TOPLAM
61
18
6
8
YERLİ
964
752
607
1.025
770
613
14
56
2
DİĞERLERİ
132
28
28
AMERİKA
GENEL TOPLAM
EKİM
28
AMERİKA
GECELEME
EYLÜL
6
8
6
38
27
41
7
4
4
183
26
112
47
60
51
7
16
9
421
885
831
770
533
444
586
589
426
620
8.007
893
857
882
580
504
637
596
442
629
8.428
111
ANİTTA OTEL
GİRİŞ
OCAK
ALMANYA
ŞUBAT
MART
NİSAN
4
20
20
MAYIS
4
23
FRANSA
EYLÜL
EKİM
KASIM
90
23
5
ARALIK
189
6
İNGİLTERE
2
İTALYA
3
AMERİKA
6
1
1
3
2
1
1
1
TOPLAM
3
3
5
17
3
DİĞERLERİ
39
26
46
57
16
21
31
63
49
9
19
3
379
YABANCI TOPLAM
39
35
68
81
20
28
54
68
145
32
24
3
597
YERLİ
3.588
3.633
1.760
2.893
2.150
2.113
1.065
968
1.092
1.012
1.325
962
22.561
GENEL TOPLAM
3.627
3.668
1.828
2.974
2.170
2.141
1.119
1.036
1.237
1.044
1.349
965
23.158
GECELEME
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
2
2
20
90
23
9
ALMANYA
1
23
FRANSA
170
6
İNGİLTERE
1
İTALYA
1
AMERİKA
6
2
1
1
5
2
2
1
3
2
5
15
5
DİĞERLERİ
15
11
29
33
18
14
60
88
79
13
52
7
419
YABANCI TOPLAM
15
15
34
56
26
17
83
93
175
36
61
7
618
YERLİ
3.633
3.708
2.520
2.227
2.920
2.263
1.082
1.040
1.116
1.068
1.512
998
24.087
GENEL TOPLAM
3.648
3.723
2.554
2.283
2.946
2.280
1.165
1.133
1.291
1.104
1.573
1.005
24.705
112
ÇORUM BÜYÜK OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
EYLÜL
EKİM
1
FRANSA
2
İNGİLTERE
2
KASIM
ARALIK
2
TOPLAM
3
22
24
2
İTALYA
-
AMERİKA
DİĞERLERİ
1
11
12
4
5
14
48
25
49
33
31
9
2
6
226
0
4
5
14
52
47
49
34
43
9
4
6
267
YERLİ
667
623
650
734
1.028
710
946
577
528
553
445
611
8.072
GENEL TOPLAM
667
627
655
748
1.080
757
995
611
571
562
449
617
8.339
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YABANCI TOPLAM
GECELEME
ALMANYA
1
FRANSA
2
İNGİLTERE
2
2
3
22
24
2
İTALYA
-
AMERİKA
DİĞERLERİ
2
11
13
4
5
18
48
25
49
33
31
9
2
7
231
0
4
5
18
52
47
49
35
43
9
4
7
273
YERLİ
1.042
1.018
1.072
1.216
1.810
1.225
1.273
843
794
815
659
1.011
12.778
GENEL TOPLAM
1.042
1.022
1.077
1.234
1.862
1.272
1.322
878
837
824
663
1.018
13.051
YABANCI TOPLAM
113
SARIGÜL OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
1
YABANCI TOPLAM
1
0
YERLİ
308
302
GENEL TOPLAM
309
302
0
0
0
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
GECELEME
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
610
0
0
0
0
0
0
0
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
611
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
1
YABANCI TOPLAM
1
0
YERLİ
472
622
GENEL TOPLAM
473
622
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1.094
0
0
0
114
0
0
0
0
0
0
0
1.095
KOLAĞASI OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
2
1
3
2
3
3
12
8
YABANCI TOPLAM
2
1
3
2
3
3
12
8
YERLİ
537
433
494
543
589
516
498
GENEL TOPLAM
539
434
497
545
592
519
510
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
GECELEME
4
123
80
241
0
4
123
80
241
606
381
552
418
499
6.066
614
381
556
541
579
6.307
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
7
5
21
39
30
14
12
8
YABANCI TOPLAM
7
5
21
39
30
14
12
8
YERLİ
775
615
644
684
772
691
728
GENEL TOPLAM
782
620
665
723
802
705
740
115
44
123
80
383
0
44
123
80
383
680
529
704
490
710
8.022
688
529
748
613
790
8.405
PİTHANA OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
461
457
606
511
601
549
530
481
426
668
491
581
6.362
GENEL TOPLAM
461
457
606
511
601
549
530
481
426
668
491
581
6.362
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
GECELEME
-
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
622
692
811
656
766
710
709
609
545
801
623
760
8.304
GENEL TOPLAM
622
692
811
656
766
710
709
609
545
801
623
760
8.304
116
-
MAVİ OCAK OTEL
GİRİŞ
ALMANYA
OCAK
ŞUBAT
MART
2
MAYIS
20
FRANSA
İNGİLTERE
NİSAN
43
4
83
EYLÜL
EKİM
32
ARALIK
TOPLAM
56
31
2
36
113
260
74
34
18
83
37
372
3
22
25
119
15
İTALYA
KASIM
6
1
2
53
AMERİKA
8
32
44
30
DİĞERLERİ
2
56
19
87
50
46
71
121
68
1
1
522
6
10
88
158
215
186
112
93
311
246
1
1
1.427
YERLİ
254
280
425
478
750
424
1.150
550
250
265
410
198
5.434
GENEL TOPLAM
260
290
513
636
965
610
1.262
643
561
511
411
199
6.861
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YABANCI TOPLAM
GECELEME
ALMANYA
2
20
FRANSA
İNGİLTERE
43
4
83
18
56
31
2
36
113
260
74
34
18
83
37
372
3
22
25
119
15
İTALYA
32
132
6
1
2
53
AMERİKA
8
32
44
30
DİĞERLERİ
2
56
19
87
50
46
71
121
68
2
4
526
6
10
88
158
215
186
112
93
311
246
2
4
1.431
YERLİ
302
314
462
529
810
485
1.090
600
297
287
442
215
5.833
GENEL TOPLAM
308
324
550
687
1.025
671
1.202
693
608
533
444
219
7.264
YABANCI TOPLAM
117
18
132
AŞIKOĞLU OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
36
29
8
6
20
FRANSA
4
12
19
4
19
İNGİLTERE
32
1
İTALYA
10
26
12
138
70
KASIM
ARALIK
TOPLAM
EYLÜL
EKİM
75
55
229
2
60
4
37
256
AMERİKA
2
50
3
2
2
4
2
65
DİĞERLERİ
60
10
5
9
49
24
13
170
102
143
62
33
228
173
76
14
18
33
19
19
16
20
95
52
247
189
96
0
0
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
81
55
237
2
62
4
38
YABANCI TOPLAM
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
0
0
0
116
161
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
36
31
8
6
20
FRANSA
4
12
19
4
21
İNGİLTERE
32
2
İTALYA
10
26
16
138
70
GECELEME
0
0
817
139
956
260
AMERİKA
4
50
4
2
2
4
2
68
DİĞERLERİ
62
12
12
9
51
34
18
198
106
147
71
37
232
189
81
14
18
35
30
19
20
22
120
165
106
67
251
209
103
YABANCI TOPLAM
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
0
0
0
118
0
0
863
158
0
0
1.021
ŞİRİN OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
ALMANYA
FRANSA
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
1
1
1
1
İNGİLTERE
-
İTALYA
1
1
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
3
YABANCI
TOPLAM
4
YERLİ
GENEL TOPLAM
GECELEME
3
3
4
3
1
4
5
0
3
4
4
3
1
4
5
1
528
409
546
586
511
380
520
488
560
532
409
549
590
515
383
521
492
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
FRANSA
TOPLAM
3
29
0
3
32
390
338
400
5.656
565
391
338
403
5.688
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
1
1
1
1
İNGİLTERE
-
İTALYA
1
1
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
2
YABANCI
TOPLAM
3
YERLİ
GENEL TOPLAM
2
2
2
1
1
3
2
0
2
3
2
1
1
3
2
1
528
409
546
586
511
380
520
488
560
531
409
548
589
513
381
521
491
562
119
3
18
0
3
21
390
338
400
5.656
391
338
403
5.677
KONFOR PALAS OTELİ
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
GECELEME
-
0
0
0
0
0
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
0
0
0
0
0
0
0
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
-
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
-
0
0
0
0
0
120
0
0
0
0
0
0
0
-
ACAR OTELİ / ALACA
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ALMANYA
TOPLAM
-
FRANSA
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
189
203
218
153
151
87
110
110
195
113
149
267
1.945
GENEL TOPLAM
189
203
218
153
151
87
110
110
195
113
149
267
1.945
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
GECELEME
-
ALMANYA
-
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
-
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
-
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
YERLİ
92
141
220
244
273
105
78
93
130
157
97
183
1.813
GENEL TOPLAM
92
141
220
244
273
105
78
93
130
157
97
183
1.813
121
-
FATİH
OTELİ
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ALMANYA
-
FRANSA
1
3
1
5
İNGİLTERE
-
İTALYA
2
6
8
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
2
YABANCI
TOPLAM
2
0
0
1
4
YERLİ
57
80
82
66
GENEL TOPLAM
59
80
82
OCAK
ŞUBAT
MART
GECELEME
TOPLAM
2
5
1
5
4
0
8
8
5
4
53
49
75
75
94
67
57
49
83
83
NİSAN
MAYIS
1
20
0
1
33
162
105
117
1.015
99
166
105
118
1.048
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ALMANYA
-
FRANSA
1
1
1
3
İNGİLTERE
-
İTALYA
2
6
8
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
2
YABANCI
TOPLAM
2
0
0
1
4
YERLİ
138
162
87
107
GENEL TOPLAM
140
162
87
108
2
1
1
5
4
0
2
8
5
4
125
66
131
127
127
129
66
133
135
132
122
1
16
0
1
27
163
196
165
1.594
167
196
166
1.621
FERHAT OTELİ
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
ALMANYA
EKİM
2
İNGİLTERE
2
3
1
1
2
AMERİKA
DİĞERLERİ
1
YABANCI
TOPLAM
1
0
0
1
YERLİ
114
89
116
118
GENEL TOPLAM
115
89
116
119
0
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
1
1
0
2
2
2
2
1
6
3
0
4
3
2
2
0
16
108
87
92
96
92
86
72
1.070
111
87
96
99
94
88
72
1.086
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ALMANYA
1
FRANSA
4
İNGİLTERE
1
2
6
1
1
İTALYA
2
AMERİKA
DİĞERLERİ
1
0
0
0
1
YERLİ
138
118
128
134
GENEL TOPLAM
138
118
128
135
2
0
0
123
TOPLAM
1
İTALYA
YABANCI
TOPLAM
ARALIK
2
FRANSA
GECELEME
KASIM
2
2
2
2
1
6
110
6
0
5
126
124
118
132
124
123
110
1
2
0
125
116
112
86
1.200
117
114
86
1.325
BAŞKENT
MOTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
2
20
20
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
TOPLAM
20
62
16
26
FRANSA
10
İNGİLTERE
2
2
2
6
60
2
22
86
İTALYA
2
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
GECELEME
0
0
0
0
0
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
ALMANYA
8
74
22
68
12
166
46
128
2
25
6
16
14
191
52
144
0
0
0
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
2
20
20
172
0
0
0
352
49
401
20
62
16
26
FRANSA
10
İNGİLTERE
2
2
2
6
60
2
22
86
İTALYA
2
AMERİKA
-
DİĞERLERİ
YABANCI
TOPLAM
0
0
0
0
0
YERLİ
GENEL TOPLAM
0
0
0
0
0
124
8
74
22
68
12
166
46
128
2
25
6
16
14
191
52
144
172
0
0
0
352
49
0
0
0
401
GRAND PARK OTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
ALMANYA
1
FRANSA
1
İNGİLTERE
1
İTALYA
1
AMERİKA
NİSAN
MAYIS
4
1
EYLÜL
EKİM
2
2
KASIM
ARALIK
TOPLAM
10
2
3
1
1
2
7
2
1
10
DİĞERLERİ
8
4
1
7
8
1
6
3
2
2
5
5
52
YABANCI
TOPLAM
8
4
5
9
19
1
6
6
4
5
6
5
78
YERLİ
916
884
957
885
935
927
954
847
724
863
666
840
10.398
GENEL TOPLAM
924
888
962
894
954
928
960
853
728
868
672
845
10.476
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
1
4
GECELEME
ALMANYA
1
FRANSA
1
İNGİLTERE
1
İTALYA
1
AMERİKA
1
6
13
1
2
1
3
1
2
4
1
4
DİĞERLERİ
7
2
1
16
6
4
13
3
2
2
7
65
128
YABANCI
TOPLAM
7
2
5
17
9
4
13
10
3
9
8
65
152
YERLİ
916
884
957
885
935
927
954
847
724
863
666
840
10.398
GENEL TOPLAM
923
886
962
902
944
931
967
857
727
872
674
905
10.550
125
REAL RESİDANCE HOTEL
GİRİŞ
OCAK
ŞUBAT
MART
ALMANYA
NİSAN
MAYIS
7
2
2
1
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
2
TOPLAM
14
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
2
AMERİKA
2
2
2
DİĞERLERİ
6
2
1
10
13
13
11
14
7
9
4
2
92
YABANCI
TOPLAM
6
2
1
17
13
15
15
17
9
9
4
2
110
YERLİ
663
557
960
731
675
740
846
766
498
713
632
771
8.552
GENEL TOPLAM
669
559
961
748
688
755
861
783
507
722
636
773
8.662
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
GECELEME
ALMANYA
25
18
6
1
4
54
FRANSA
-
İNGİLTERE
-
İTALYA
2
AMERİKA
2
2
2
DİĞERLERİ
17
3
1
43
25
17
13
20
25
13
4
4
185
YABANCI
TOPLAM
17
3
1
68
25
35
21
23
29
13
4
4
243
YERLİ
878
927
960
966
1.223
1.069
1.149
1.052
666
920
837
976
11.623
GENEL TOPLAM
895
930
961
1.034
1.248
1.104
1.170
1.075
695
933
841
980
11.866
126
Tablo.G.8. İlimize GelenTurist Sayısı ve Müze Ziyaretçileri
İLİMİZE GELEN TURİST SAYISI ve MÜZE ZİYARETÇİLERİ
Çorum Müzesi
Yerli
Yab. Top.
Yıl
Alacahöyük Müzesi
ve Örenyeri
Boğazkale Müzesive
Yazılıkaya-Hattuşa Örenyeri
Yerli
Yab.
Top.
Yerli
Yab.
Top.
Turizm İşletme B. Tesisler
Yerli
Yab.
Top.
Belediye Bel. Tesisler
Yerli
Yab.
Top.
Genel
Toplam
1990
7.582
107
7.689
12.950
5.080
18.030
14.010
38.704
52.714
21.014
7.390
28.404
75.858
0
75.858
182.695
1991
3.970
70
4.040
12.247
1.395
13.642
8.504
14.696
23.200
17.661
1.501
19.162
111.546
0
111.546
171.590
1992
13.620
81
13.701 17.430
3.391
20.821
19.427
25.656
45.083
29.837
4.656
34.493
24.439
1.101
25.540
139.638
1993
9.328
128
9.456
10.466
2.447
12.913
13.586
20.873
34.459
37.050
3.522
40.572
20.684
2.599
23.283
120.683
1994
8.207
37
8.244
4.292
1.008
5.300
12.681
12.341
25.022
37.629
2.212
39.841
18.830
776
19.606
98.013
1995
7.084
142
7.226
11.223
1.526
12.749
19.429
14.637
34.066
46.427
1.994
48.421
99.386
0
99.386
201.848
1996
8.399
336
8.735
16.846
1.236
18.082
17.624
17.149
34.773
47.967
2.292
50.259
104.950
836
105.786
217.635
1997
10.362
131
10.493 18.473
2.806
21.279
13.708
17.795
31.503
57.273
1.477
58.750
87.423
2.032
89.455
211.480
1998
6.478
51
6.529
14.152
2.206
16.358
15.688
19.484
35.172
39.836
1.440
41.276
143.544
1.521
145.065
244.400
1999
7.742
61
7.803
16.931
1.225
18.156
17.800
7.426
25.226
49.005
1.008
50.013
76.791
2.162
78.953
180.151
2000
5.340
7
5.347
13.225
1.234
14.459
15.545
14.213
29.758
46.618
542
47.160
87.386
1.440
88.826
185.550
2001
0
0
0
15.802
2.100
17.902
16.765
21.165
37.930
43.908
2.429
46.337
18.275
1.095
19.370
121.539
2002
0
0
0
8.776
1.899
10.675
18.395
21.023
39.418
50.944
4.489
55.433
20.076
1.089
21.165
126.691
2003
11.125
174
11.299 7.155
1.212
8.367
18.846
11.756
30.602
54.057
2.530
56.587
15.737
851
16.588
123.443
2004
15.547
497
16.044 10.875
2.317
13.192
30.804
20.640
51.444
105.705 7.273
112.978 27.064
1.117
28.181
221.839
2005
14.323
732
15.055 16.634
2.558
19.192
22.343
27.472
49.815
50.633
3.017
53.650
11.893
422
12.315
150.027
2006
12.130
322
12.452 11.338
1.404
12.742
13.982
18.433
32.415
54.699
2.456
57.155
9.890
469
10.359
125.123
2007
15.698
349
16.047 12.452
2.589
15.041
11.568
21.429
32.997
50.558
3.518
54.076
8.825
144
8.969
127.130
2008
26.033
420
26.453 15.088
2.688
17.776
19.594
21.614
41.208
56.058
3.631
59.689
8.923
221
9.144
154.270
2009
25.702
632
26.334 14.079
2.592
16.671
20.481
20.402
40.883
53.990
3.592
57.582
28.685
621
29.306
170.776
Not: 2009 yılında müzekart dönemi başladığı için çizelge dışında kalan müzekartlı ziyaretçi sayısı ise toplamda 14.383'tür. Toplam turist sayısına bu rakam da
eklenecektir.
127
Tablo.G.9. Müzeler ve Örenyerleri Ziyaretçi Sayıları ve Gelir Durumu
ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ
MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU
2009 OCAK
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
ÇORUM MÜZESİ
ALACAHÖYÜK MÜZE VE
ÖRENYERİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
YAZILIKAYA-HATTUŞA
ÖRENYERİ
GENEL TOPLAM
MEVCUT
ESER
SAYISI
14.281
3367
12.240
29.888
YERLİ
YABANCI
MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ
SATILAN
ÜCRETSİZ
MÜZEKART MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
Paralı
Parasız
TOPLAM
Paralı
Parasız
TOPLAM
310
693
1.003
7
0
7
11
42
1.063
1.091
36
27
63
0
5
5
1
8
77
164
10
30
40
14
0
14
1
8
63
92
46
39
85
54
11
65
4
15
169
470
402
789
1.191
75
16
91
17
73
1.372
1.817
128
2009 ŞUBAT
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
ÇORUM MÜZESİ
ÖRENYERİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ
GENEL TOPLAM
MEVCUT
ESER
SAYISI
14.281
3367
12.240
29.888
YERLİ
YABANCI
MÜZEKARTLI
ZİYARETÇİ
GENEL
SATILAN
ÜCRETSİZ TOPLAM
TOPLAM
MÜZEKART MÜZEKART
GELİR
DURUMU
(YTL)
Paralı
Parasız
TOPLAM
Paralı
Parasız
339
597
936
4
0
4
21
41
1.002
1.269
135
127
262
6
0
6
5
29
302
654
17
128
145
3
0
3
0
21
169
60
110
128
238
40
3
43
7
20
308
730
601
980
1.581
53
3
56
33
111
1.781
2.713
129
2009 MART
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
ÇORUM MÜZESİ
ÖRENYERİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
YAZILIKAYA-HATTUŞA
ÖRENYERİ
GENEL TOPLAM
MEVCUT
ESER
SAYISI
14.281
3367
12.240
29.888
YERLİ
YABANCI
MÜZEKARTLI
ZİYARETÇİ
SATILAN
ÜCRETSİZ
MÜZEKAR MÜZEKAR
T
T
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
Paralı
Parasız
TOPLAM
Paralı
Parasız
TOPLAM
293
590
883
42
9
51
50
122
1.106
1.517
132
166
298
106
1
107
2
141
548
972
5
101
106
14
0
14
0
90
210
57
159
388
547
341
7
348
7
187
1.089
2.110
589
1.245
1.834
503
17
520
59
540
2.953
4.656
130
2009 NİSAN
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM
ÇORUM MÜZESİ
ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
518
2.068
2.586
32
36
68
71
297
3.022
2.764
491
1.081
1.572
269
0
269
27
289
2.157
3.480
51
497
548
66
0
66
62
161
837
1.001
575
1.155
1.730
1.875
81
1.956
46
443
4.175
10.510
1.635
4.801
6.436
2.242
117
2.359
206
1.190
10.191
17.755
131
2009 MAYIS
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
958
8.952
9.910
77
14
91
181
350
10.532
5.755
780
1.810
2.590
423
5
428
55
497
3.570
5.552
64
1.105
1.169
74
3
77
4
181
1.431
484
704
2.368
3.072
2.796
48
2.844
82
620
6.618
15.080
2.506
14.235
16.741
3.370
70
3.440
322
1.648
22.151
26.871
132
HAZİRAN 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
635
2.151
2.786
61
9
70
159
150
3.165
4.441
879
938
1.817
208
0
208
40
241
2.306
4.808
88
362
450
68
1
69
13
126
658
698
904
1.375
2.279
2.063
20
2.083
121
725
5.208
15.158
2.506
4.826
7.332
2.400
30
2.430
333
1.242
11.337
25.105
133
TEMMUZ 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
852
1.040
1.892
31
30
61
88
475
2.516
4.738
1.665
718
2.383
235
40
275
58
534
3.250
8.340
65
974
1.039
67
90
157
40
0
1.236
1.036
1.192
1.847
3.039
1.958
116
2.074
286
2.247
7.646
20.190
3.774
4.579
8.353
2.291
276
2.567
472
3.256
14.648
34.304
134
AĞUSTOS 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
972
793
1.765
91
21
112
114
359
2.350
5.862
1.795
739
2.534
405
22
427
53
467
3.481
9.590
0
891
891
0
250
250
0
0
1.141
0
1.108
1.070
2.178
3.358
151
3.509
119
1.462
7.268
21.272
3.875
3.493
7.368
3.854
444
4.298
286
2.288
14.240
36.724
135
EYLÜL 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
29.888
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
484
494
978
76
27
103
25
154
1.260
2.590
650
413
1.063
400
73
473
2
264
1.802
4.230
0
12.240
-
SATILAN
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
0
0
533
260
793
3.667
51
3.718
35
186
4.732
21.530
1.667
1.167
2.834
4.143
151
4.294
62
604
7.794
28.350
136
EKİM 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
50
49
235
1.517
2.880
327
4
319
1.635
3.570
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
519
664
1.183
46
548
437
985
327
0
12.240
29.888
4
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
0
0
439
890
1.329
2.361
20
2.381
38
392
4.140
14.540
1.506
1.991
3.497
2.734
24
2.758
91
946
7.292
20.990
137
KASIM 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
308
482
790
7
2
9
25
102
926
1.630
168
247
415
38
26
64
0
34
513
824
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
210
415
625
490
39
529
7
307
1.468
3.600
686
1.144
1.830
535
67
602
32
443
2.907
6.054
138
ARALIK 2009
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
289
701
990
6
0
6
12
65
1.073
1.312
51
46
97
3
0
3
0
17
117
216
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
106
72
178
194
8
202
0
35
415
1.500
446
819
1.265
203
8
211
12
117
1.605
3.028
139
(2009 YILI 12 AYLIK)
ZİYARETÇİ DURUMU
MÜZENİN ADI
MEVCUT
ESER
SAYISI
YERLİ
YABANCI
ÇORUM MÜZESİ
BOĞAZKÖY MÜZESİ
GENEL TOPLAM
14.281
3367
12.240
29.888
SATILAN
MÜZEKART
ÜCRETSİZ
MÜZEKART
GENEL
TOPLAM
GELİR
DURUMU
(YTL)
6.477
19.225
25.702
480
152
632
806
2.392
29.532
35.849
7.330
6.749
14.079
2.420
172
2.592
247
2.840
19.758
42.400
300
4.088
4.388
306
344
650
120
587
5.745
3.428
6.086
10.007
16.093
19.197
555
19.752
752
6.639
43.236
126.690
60.262
22.403
1.223
23.626
1.925
12.458
98.271
208.367
20.193 40.069
140
G.5. Turizm Ekonomisi:
Çorum’da var olan turizm potansiyelini başta Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük ve
Ortaköy-Şapinuva olmak üzere tarih turizmi oluşturmaktadır. İlde tarih turizmi yanında; yayla
turizmi, av turizmi, kongre turizmi, trekking ve bisiklet turizmi yapılması için uygun ortam
bulunmaktadır.
Hitit dönemine tarihlenen Boğazkale, Alacahöyük ve Ortaköy’deki tarihi doku ile
arkeolojik alanların yanı sıra Merkez İlçe ve Hacıhamza Beldesindeki tarihi doku ve önemli
eserleri ile Çorum Müzesi, Ortaköy İncesu Kanyonu, Bayat, Kargı ve İskilip İlçelerinde
bulunan yaylalar İlimizin turizm özelliklerinin başında gelmektedir.
İl Merkezinde yer alan Çorum Müzesi ile ünik Hitit eserlerinin sergilendiği müze
olması açısından da önemli bir konumdadır. Yeni teşhiri ile göz dolduran müze yerli ve
yabancı ziyaretçiler tarafından beğenilmekte ve ziyaretçi sayısı her geçen gün artarak üst
seviyeye çıkmaktadır.
Çorumda son yıllarda “Av Turizminde” bir talep gözlenmektedir. Yoğun olarak
Sungurlu, Çorum, Osmancık ilçelerine turlar halinde avlanmaya gelen yerli ve yabancı
gruplar görülmektedir. Bu hareketlilik takip edilerek “Av Turizminin” İlde organize bir
duruma getirilebilmesi için yeni avlaklar tespit edilmiş olup, önümüzdeki yıllarda av turizmi
İlimizde iyice canlanmış olacaktır. İlimizde av turizminin geliştirilmesi amacıyla Cemilbey
Devlet Avlağı (12.283 ha) tesis edilerek tescili yapılmıştır. Cemilbey Devlet Avlağında
özellikle yaban domuzu avı yaptırılacaktır. Çevre ve Orman Bakanlığı’ nın 16.09.2009 tarih
ve 7927 sayılı emirleri gereği 2016 yılına kadar İlimizdeki tüm avlakların tesisi ve tescili
yapılarak av turizmine kazandırılacaktır.
Özellikle Kargı İlçemizde yaklaşık bir asırdır yapılan panayır ve yayla şenliklerine
katılım oldukça yoğun olmaktadır. Ayrıca, yaylalar atlı doğa turizmi, trekking sporları,
karavan, kamp, yamaç paraşütü ve bisiklet turizmi için oldukça elverişlidir.
Ancak, 1990 yılından itibaren Uluslararası düzeyde yapılmaya başlanılan
“Uluslararası Hititoloji Kongresi”, buna ilaveten 2007 yılında kurulan Hitit Üniversitesinin
varlığı ile birlikte kongre turizminde bir canlanma gözlenmiştir. Uluslararası Hititoloji
Kongresi her üç yılda bir yapılmakta olup, biri yurtiçi diğeri yurtdışı olmak üzere periyodik
olarak devam etmektedir.
G.6. Turizm-Çevre İlişkisi
İlimiz sanayi ve ticaret yönünden bölgemizde gelişmiş konumdadır. Buna paralel
olarak panel, sempozyum ve kongre turizmine hitap edecek tesis eksikliği
hissedilmektedir. Bu eksikliğin giderilmesi İlimizi kongre merkezi haline getirecektir.
Mevcut tesisler kendilerini ve Çorum’u tanıtma konusunda (özellikle seyahat
acentaları bazında) daha duyarlı çalışmalar yapmalıdır.
Gelen yerli ve yabancı konuklara rehberlik yapacak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne
Enformasyon Memuru ataması yapılmalıdır. Bu ihtiyaç giderilemediği takdirde, Halk
Eğitim Merkezinde kurs programlarının açılmasının sağlanması ve bu kurslar neticesinde
profesyonel anlamda olmayan “TURİST ÖNDERİ” olarak adlandırılabilecek kişilerin
yetiştirilmesinin gerekmektedir.
Boğazkale İlçemize gelen turistlere ilk elden hizmet vermek amacıyla Turizm
Danışma Müdürlüğü kurulmuştur.
Batı Uygarlığının temelinin Hititler olduğu tanıtımlarda ön plana çıkarılmalı ve bu
savı destekleyen faaliyetlere ağırlık verilmesi gerekmektedir.
İlimiz İç Anadolu’yu Karadeniz’e ve buradan Anadolu’ya bağlayan tur güzergâhı
üzerinde olmasına rağmen seyahat acentalarınca yeterince değerlendirilememektedir.
Özellikle İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün önerisi olan İlin Karadeniz Tur Güzergahına
dahil edilmesi yönündeki TURSAB nezdindeki girişimlerinin desteklenmesi,
141
İstanbul-Ankara-Çorum-Yozgat-Kapadokya Tur güzergâhının yine TURSAB
tarafından üye seyahat acentalarının kullanması konusunda talimatlandırılması,
İlimizin tanıtımı için Ankara, İstanbul, İzmir’de Çorum Lobisi oluşturularak İlimizin
Ulusal medyada tanıtımının sağlanması gerekmektedir.
İlimizde bulunan müze ve örenyerlerinin korunması ve çevre temizliği, personel
eksikliği nedeniyle sağlıklı bir şekilde yapılamamaktadır. Bu eksikliğin en kısa sürede
giderilmesi gerekmektedir.
Gerek yurtiçindeki fuar ve festivallere, gerekse yurtdışındaki fuarlara katılım
sağlanarak ilimizin tanıtımı yapılmalıdır. Her Çorumlu her platformda İlimizi tanıtmak için
üzerine düşen görevi yerine getirmelidir.
Ortaköy İlçemizdeki İncesu Kanyonu Milli Park haline getirilerek İlimiz Turizmine
kazandırılmalıdır.
İlimiz Turizminin çeşitlendirilmesi için yaylalarımız değerlendirilmeli, özellikle tur
güzergahları tesbit edilmiş olan Kargı Abdullah Yaylası, Osmancık-Başpınar Karaca Yaylası
ve Çatak Tabiat Parkı’nın trekking sporları (doğa yürüyüşü sporları) için değerlendirilmelidir.
Çorum Kalesi’nin içerisindeki binalar kamulaştırılarak kültür turizmine
kazandırılmalıdır.
İlimizdeki kültürel etkinliklere (Uluslar arası Hititoloji Kongresi, Uluslar arası
Fotoğraf Yarışması vs.) devam edilerek İlimiz bir kültür ve turizm merkezi haline
getirilmelidir.
İlimizde bulunan örenyerleri dışında; Kalehisar Kalesi (Kybele Sunağı – Frig Tanrısı),
Geven Köyü Kaya Mezarı, Yatankavak Kaya Mezarı, Örencik Köyü Şelalesi gibi yerlerin
tanıtımı yapılarak, insanların buraya kolaylıkla ulaşabilmeleri için gerekli düzenlemelerin
yapılması gerekmektedir.
Kısacası İlimizin Turizmden hak ettiği payı alabilmesi için tanıtıma büyük ihtiyaç
vardır. Ancak öncelikle, İlimiz turizm sektöründeki altyapı eksikliğini gidermemiz
gerekmektedir. Çünkü iyi bir altyapı olmadan iyi bir tanıtım yapmamızın bir anlamı olmaz.
Kaynaklar :
142
H . TARIM ve HAYVANCILIK
H.1. Genel Tarımsal Yapı:
İlimiz toplam tarım alanı 6.195.540 da olup İl arazisinin yaklaşık % 48,5’ idir. Ayrıca
İl arazisinin yaklaşık % 11,4’ ü de çayır mera arazisidir. İl ekonomisinde tarımın payı % 21
civarında olup, bunun içerisinde yaklaşık % 75’ lik payla bitkisel üretim ilk sırada ve gene
yaklaşık % 25’ lik payla hayvansal üretim ikinci sıradadır. Tarım arazilerinin % 12,3’ ü
(760.000 da ) sulu, % 87,7’ si (5.435.540 da) kıraçtır. Toplam tarım arazilerinin % 95,6’ sı
tarla, % 1,4’ ü bağ, % 0,45’ i meyve ve % 0,92’ si de sebze arazileridir.
Tarla arazilerinin % 63,6’ sında tahıllar, % 5,6’ sında baklagiller % 3,8’ sinde
endüstri bitkileri, yumru bitkiler ve yem bitkileri yetiştirilmekte olup, % 27’ side nadas
alanıdır. İlde yetişen önemli ürünler:Buğday, arpa, nohut, çeltik, fiğ, şeker pancarı, yağlık
ayçiçeği, kuru soğan, yeşil mercimek, yonca, korunga, domates, kavun, karpuz; meyvelerden
üzüm, elma, armut ve cevizdir.
Sulu alanların az olması nedeniyle sulanmadan yetiştirilen ürünler ilk sıraları
almaktadır. Sulu alanların önemli bir bölümünü oluşturan Kızılırmak Havzasında yetiştirilen
çeltik Türkiye üretiminin yaklaşık % 7,5’ ini sağlamaktadır. İlimizde hayvancılıkta önemli bir
paya sahiptir. Özellikle yumurta tavukçuluğu önemli bir sektördür. Günlük 1,5 –2 milyon adet
yumurta üretimiyle Türkiye üretiminin yaklaşık % 5’ lik bir kısmını oluşturmaktadır. Bu
sektörde kurulu kapasite 200 adet kümes 4.000.000 tavuk olup, büyük bölümü faal değildir.
Faal olan işletmelerde (yaklaşık 75 işletme) halen 3.701.694 civarında yumurta tavuğu
mevcut olup, yıllık üretim 638.142.980 adet yumurtadır.
H.2. Tarımsal Üretim:
H.2.1. Bitkisel Üretim:
H.2.1.1. Tarla Bitkileri:
H.2.1.1.1. Buğdaygiller:
Tablo.H.1. 2009 Yılı Buğdaygiller Üretimi
Ürün Cinsi
Buğday
Arpa
Çavdar
Yulaf
Mısır
Çeltik
Tritikale
Ekiliş (da)
2.787.000
886.000
7.500
7.720
1.413
74.160
3.350
Üretim (Ton )
1.008.721
311.823
2.269
2.328
1.000
51.077
1.165
Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009)
Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale büyük ölçüde kuru tarım alanlarında
yetiştirilmektedir. İlimiz şartlarında mısır sulanmadan yetişmemekte olup, çeltik ise bitkisel
özelliğinden dolayı tamamen su içerisinde tavalarda yetiştirilmektedir. Üretimi yapılan
tahılların küçük bir bölümü tohumluk, gıda ve hayvan yemi olarak üreticilerce ayrılmakta
olup, önemli bir bölümü ise tahıl pazarında borsada satılmakta yada diğer illere
pazarlanmaktadır. Buğday ve arpanın belli bir bölümü de ildeki un ve yem fabrikalarında
değerlendirilmektedir.
143
H.2.1.1.2. Baklagiller:
Tablo.H.2. 2009 Yılı Baklagiller Üretimi
Ürün Cinsi
Nohut
Kuru Fasulye
Yeşil Mercimek
Ekiliş (da)
237.500
14.585
28.100
Üretim (Ton )
27.817
1.983
3.253
Nohut ve yeşil mercimek İlimizde kuru alanlarda yetiştirilmekte olup, kuru fasulye
sulama yapmadan yetişmemektedir. Yetiştirilen ürünler pazarda ve borsada satılmakta yada
diğer illere pazarlanmaktadır.
H.2.1.1.3 Yem Bitkileri :
Tablo.H.3.2009 Yılı Yem Bitkileri Üretimi
Ürün Cinsi
Fiğ (Dane )
Fiğ (K.ot )
Mısır (Silaj )
Yonca (K.ot )
Korunga (K.ot )
Hayvan Pancarı
Ekiliş (da)
50.980
41.970
8.161
24.348
12.214
127
Üretim (Ton)
6.118
16.106
35.785
29.352
5.068
677
Yem bitkilerinden silajlık mısır, yonca ve hayvan pancarı İlimizde sulamadan
yetişmemektedir. Diğerleri kuru alanlarda yetiştirilmektedir. Üretilen ürünler genelde
üreticilerin kendi işletmelerinin ihtiyacı için kullanılmakta olup, dane fiğ pazarda ve borsada
satılmaktadır.
H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler:
Tablo.H.4. 2009 Yılı Endüstriyel Bitki Üretimi
Ürün Cinsi
Şeker Pancarı
Haşhaş
Ayçiçeği (yağlık )
Ayçiçeği(Çerezlik )
Patates
Soğan(Kuru)
Sarımsak (Kuru)
Ekiliş (da)
39.727
12.714
40.980
4.460
9.468
28.440
201
Üretim (ton)
197.509
803
9.357
1.135
25.863
70.319
167
İlimizde haşhaş ve ayçiçeği kuru alanlarda yetiştirilmektedir. Şeker pancarı ve patates
ise sulama yapmadan yetişmemektedir. Çerezlik ayçiçeği İldeki kuru yemişçilere
pazarlanmakta olup, üreticinin kendi ihtiyacı fazlası üretilen patates ise semt pazarlarında
satılmaktadır. Şeker pancarı şeker şirketi tarafından sözleşmeli olarak ektirilmekte ve ürün
şirket tarafından alınmaktadır. Yağlık ayçiçeğinin tamamına yakını Karadeniz Birlik
tarafından alınmakta olup, küçük bir bölümü de tüccara satılmaktadır. Kuru soğan toplu
olarak tüccara satılmakta ve il dışına pazarlanmaktadır.
144
H.2.1.2 Bahçe Bitkileri:
H.2.1.2.1. Meyve Üretimi:
Tablo.H.5. 2009 Yılı Meyve Üretimi
Ürün Cinsi
Elma
Erik
Kayısı
Kiraz
Şeftali
Vişne
Badem
Ceviz
Dut
Üzüm
Armut
Ayva
Üretim Miktarı (Ton)
7.697
1.077
497
1.598
620
710
293
3.523
737
17.400
3.416
1.345
Meyvelerin tümü İlimizde sulanmadan yetişmemekte olup, sadece üzüm yer yer
sulamasız yetişmektedir. Meyvelerin küçük bir bölümü kapama bahçe şeklinde yetiştirilmekte
olup, büyük bir bölümü karışık meyvelik şeklindedir. Üreticinin ihtiyacı dışında kalan ürünler
pazarlarda satılmakta olup, üzümün büyük bölümü pekmez yapılmaktadır.
H.2.1.2.2. Sebze Üretimi:
Tablo.H.6. 2009 Yılı Sebze Üretimi
Ürün Cinsi
Lahana Beyaz
Ispanak
Pırasa
Kabak(Sakız )
Kabak (Bal)
Hıyar
Patlıcan
Bamya
Domates
Biber (Sivri)
Biber (Dolmalık)
Karpuz
Kavun
Fasulye(Taze)
Barbunya (Taze)
Havuç
Turp (Bayır)
Soğan(Taze)
Ekiliş (da)
1.478
2.235
749
320
1.050
4.445
600
1.310
18.822
1.340
280
4.484
9.380
6.530
1.620
165
183
1.122
145
Üretim (Ton)
3.235
1.380
713
359
1.353
5.347
530
521
38.530
884
206
6.650
15.366
3.817
1.307
156
185
1.170
İlimizde sebze üretimi genelde tarla ziraatı şeklinde yapılmakta olup, küçük bir
bölümü bahçe ziraatı şeklinde yapılmaktadır. İlimizde sebzelerin tümü sulanarak
yetiştirilmektedir.Üreticinin ihtiyacının dışında kalan ürünler pazarlarda satılmaktadır.
H.2.1.2.3. Süs Bitkileri:
Bu konu hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır.
H.2.2. Hayvansal Üretim:
H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık:
Tablo.H.7. 2009 Yılındaki Büyükbaş Hayvancılık
Hayvan Cinsi
Sığır (Kültür )
Sığır (Melez)
Sığır (Yerli)
Manda
Sayısı (Baş)
38.551
93.351
38.997
1.664
Bütün İl düzeyinde büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır. İlimiz dahilinde saf ırk
sığır olarak Holstein , simmental, montofon ırkları mevcuttur, Yerli kara ve bir miktarda
kultak sığırı mevcuttur.
H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık:
Tablo.H.8. 2009 Yılındaki Küçükbaş Hayvancılık
Hayvan Cinsi
Koyun
Kıl keçi
Tiftik keçi
Sayısı (Baş)
91.003
10.592
1.701
Bütün İl düzeyinde küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Koyun ırkları içerisinde
yaygın olan ak karamandır. Geçmiş yıllara nazaran kıl keçisi ve tiftikte önemli düşüşler
gözlenmektedir. Orman Bakanlığının yasaklamaları bu sayının düşüşün de etkili olmaktadır.
H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı Kanatlı Üretimi :
Tablo.H.9. 2009 Yılı Sonu İtibariyle Kanatlı Sayıları
Tavuk (Yumurtacı )
Tavuk (Broiler )
Ördek
Kaz
Hindi
Tavuk Yumurtası
Ördek Yumurtası
Kaz Yumurtası
Hindi Yumurtası
3.701.694 Adet
4.617 Adet
9.962 Adet
11.199 Adet
638.142.980 Adet
119.181 Adet
232.389 Adet
303.530 Adet
146
İlde yumurta tavukçuluğu ön planda olup, diğer kanatlılarda köy şartlarında
yetiştirilmektedir. İlde kurulu kapasite 4.000.000 adet tavuk olup, halen yaklaşık 75 civarında
işletmede 3.701.694 civarında yumurtacı tavuk mevcuttur. ve günlük 1,5-2 milyon civarında
yumurta üretilmektedir. Yumurta kurulu bulunan şirket aracılığıyla il içi, il dışı ve Yurtdışına
pazarlanmaktadır. Tavuk gübreleri şehir çöplüğünde belediyece tahsis edilen alana, doğrudan
tarım arazilerine ve boş arazilere dökülmektedir. Henüz ilde bunu işleyip değerlendiren bir
tesis yoktur. Ancak Dünya Bankası destekli olarak GEF projesi kapsamında merkeze bağlı üç
köyümüzü kapsayacak şekilde kurulmuş olan kooperatif aracılığıyla tavuk gübreleri gerekli
toprak ,su, gübre analizleri yapıldıktan sonra üyelerine ait tarım arazilerinde toprak altına
verilerek tarımsal üretimde değerlendirilmektedir.
H.2.2.4. Su Ürünleri:
İlimiz sınırları içerisinde Alabalık yetiştiriciliği yapan bir adet işletme mevcut olup,
yıllık kapasitesi 15 ton/yıl dır. Halen toplam 10 ton/yıl kapasite ile alabalık üretilmektedir.
Pazarlaması İl Merkezinde bulunan balık satış dükkanlarında halka ve ayrıcada lokantalara
yapılmaktadır.
H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı:
İlimizde kürk hayvanı yetiştiriciliği yapılmamaktadır.
H.2.2.6 Arıcılık :
Tablo.H.10. 2009 Yılındaki Arıcılık
Eski Usul Kovan Sayısı
Yeni Usül Kovan Sayısı
Bal Üretimi
Bal Mumu Üretimi
Arı besleyen Köy Sayısı
987 Adet
29.569 Adet
421.005 Kg.
11.283 Kğ.
549
Üretilen ürünler şahıslara, market ve dükkanlara pazarlanmakta olup, ayrıca semt
pazarlarında satılmaktadır.
H.3. Organik Tarım :
Önceki yıl GEF Projesi kapsamında Oğuzlar İlçesinde 382 dekar alan organik ceviz
yetiştiriciliği için ilgili sertifikasyon kuruluşuyla imzalanan sözleşme ile geçiş sürecine
alınmıştır. 2009 yılında proje kapsamındaki bu alanlardan 4 çiftçiye ait 13 dekarlık bölüm
sertifikalandırılmış olup bu alanlardan organik ürün ele edilecektir. Önceki yıl İlimiz Arıcılar
Birliğinin talebi doğrultusunda İlimizde yapılması planlanan organik arıcılık projesi için
organik tarım birimimizce 250 kovanlık organik arıcılık projesi hazırlanmış ve proje Sosyal
Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından kabul edilerek ilgili proje kapsamında 5
çiftçimize toplam 250 adet organik arı kovanı, 450 kg organik petek ve 200 adet ana arı
dağıtımı yapılmıştı. 2009 yılı içerisinde söz konusu arıcılık projesi ETKO sertifikasyon
kuruluşu tarafından sertifikalandırılmış ve sertifikalı olarak organik bal üretimine
başlanmıştır. Ayrıca organik tarım birimi tarafından İl genelinde organik tarımla ilgili yayım
çalışmaları sürdürülmektedir.
147
H.4. Tarımsal İşletmeler:
H.4.1. Kamu İşletmeleri:
Çorum İlinde organik tarımsal işletmeler mevcut değildir.
H.4.2. Özel İşletmeler:
H.5. Tarımsal Faaliyetler:
H.5.1. Pestisit Kullanımı:
Tablo.H.11. 2009 Yılındaki Pestisit Kullanımı
İnsektisitler (ton)
Fungusifler (ton)
Herbisitler (ton)
Akarisitler (ton)
Rodandisit ve Mollusitler
Nemotosit ve Fumigantlar
Diğerleri (Ton)
TOPLAM
8,089
69,925
125,27
0,34
0,06
6,86
210,544 (Ton)
İl Tarım Müdürlüğü tarafından tarımsal ilaçlar ve kullanımları konusunda çiftçilerimiz
bilgilendirilmektedir.
H.5.2. Gübre Kullanımı:
Tablo.H.12. 2009 Yılındaki Gübre Kullanımı
Saf N
Saf P205
Saf K20
Gübrelenen Arazi
54.993,4 ton
40.670 ton
71,96 ton
3.176.970 dekar
Gübre ve gübre kullanımı konusunda çiftçilerimiz İl Tarım Müdürlüğü tarafından
sürekli bilgilendirilmektedir.
H.5.3. Toprak Kullanımı:
Kaynak:
148
I. MADENCİLİK
I.1. Maden Kanunu’na Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler:
I.1.1. Sanayi Madenleri:
Tablo I.1. Sanayi Madenleri
Adı
Alçı Taşı
Bor Minareli
Çimento Ham Maddesi
Kil
Üretim Yöntemi
Açık İşletme
Yok
Yok
Açık İşletme
Kireçtaşı
Asbest
Kaolen
Kalker
Kalsit
Krom
Mangan
Mermer
Yok
Yok
Yok
Açık İşletme
Açık İşletme
Açık İşletme
Açık İşletme
Açık İşletme
Tür
IV.Grup
I-B Grup
Ruhsat Sayısı
6 Adet
38 Adet
II.Grup
II.Grup
IV.Grup
IV.Grup
II.Grup
9 Adet
4 Adet
3 Adet
1 Adet
15 Adet
Çalıştırdığı işçi sayıları, rezervleri ile ekonomiye yaptıkları katkı hakkında yeterli bilği
mevcut değildir.
I.1.2. Metalik Madenler:
Tablo I.2. Metalik Madenler
Adı
Bakır
Üretim Yöntemi
Açık İşletme
Tür
IV.Grup
Ruhsat Sayısı
1 Adet
Çalıştırdığı işçi sayıları, rezervleri ile ekonomiye yaptıkları katkı hakkında yeterli bilği
mevcut değildir.
I.1.3. Enerji Madenleri:
Tablo I.3. Enerji Madenleri
Adı
Kömür
Üretim Yöntemi
Açık işletme 8
Kapalı işletme 6
Tür
IV.GRUP
149
Ruhsat Sayısı
14 Adet
I.1.4. Maden Kanunu’na Tabi olan Doğal Malzemeler:
05/06/2004 ve 25483 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3213
Sayılı Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 5177 Sayılı
Kanun ile Taşocakları Nizamnamesi yürürlükten kaldırılmış olup, 1(a) Grubu Madenleri ile
İlgili Uygulama Yönetmeliği gereğince, İl Özel İdaresi tarafından I (a) grubu kapsamındaki
inşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum-çakıl ve taş
ocaklarına verilen ruhsatlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo I.4. Kum-Çakıl ve Taş Ocaklarına Verilen Ruhsatlar
Sıra
No
1
Madenin
İsmi ve
Mülkiyet
Durumu
Kum ocağı
2
Kum ocağı
3
Kum ocağı
4
Kum ocağı
5
Kum ocağı
6
Kum ocağı
7
Kum ocağı
8
Kum ocağı
9
10
11
12
13
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
Kum ocağı
14
Kum ocağı
15
Kum ocağı
16
17
Kum ocağı
Kum ocağı
18
Kum ocağı
19
Kum ocağı
20
Kum ocağı
21
Kum ocağı
22
Kum ocağı
23
Kum ocağı
24
Kum ocağı
25
Kum ocağı
İşleticinin Adı ve
Soyadı
Bulunduğu
Köy/Mah/Mevkii
Kandilkaya Kireç
Mad. İnş. Taah.
A.Ş.
Kargı
Belediye
Başkanlığı
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
D.S.İ. 54. Şube
Müdürlüğü
Çorum
Belediye
Başkanlığı
Bayat
Belediye
Başkanlığı
Atıf KÖSE
Altın Kum
Çakır İnşaat
Akkoca İnşaat
İskilip
Belediye
Başkanlığı
Meliha GÖBEL
Saray
Köyü,
Bayat Çayı
Irmak
Dereköy
Yusuf
BOSTANCIER
Atıf KÖSE
Bilal
KOCAMANOĞLU
(Suntaş)
K.C İnşaat
Sungurlu Belediye
Başkanlığı
Celil
KOCAMANOĞLU
Mustafa
KAYMAZ
Arap
Ali
OKUYUCU
Laçin
Belediye
Başkanlığı
Ahi Kum Mad. İnş.
Nak. Tic. Ltd. Şti.
A. YAĞLI
Zafer ÇOLAK
Yıllık
Üretim
Miktarı
(ton)
Mülkiyet
Merkez/İlçe
15.000 m³
Hazine
Bayat
14.400
14.400
Hazine
Kargı
46.63872
9.600
Hazine
Çorum
Babaoğlu Köyü
Faaliyette
değil
Faaliyette
değil
Faaliyette
değil
763.064
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Çorum
Hazine
Bayat
12.600
4.327
8.945
1.440
30.000
Hazine
Hazine
Hazine
Hazine
Hazine
Çorum
Laçin
Çorum
Osmancık
İskilip
7.200
Hazine
Osmancık
5.400
Hazine
Osmancık
20.000
Hazine
Hazine
Çorum
Sungurlu
Hazine
İskilip
Babaoğlu Köyü
Babaoğlu Köyü
Boğabağı Köyü
Sarayköy Köyü
Çamlıca Köyü
Bozboğa Köyü
Akören Köyü
Doğangir Köyü
Rezervi
(ton)
Faaliyette
değil
12.600
71.250
8.945
Ovacıksuyu
Köyü
Çiftlikler Mah.
10.000
Yenice Köyü
Kanallar boyu
75.000
Faaliyette
değil
Karlık Köyü
Cevheri Köyü
Faaliyette
değil
93.750
14.400
Hazine
Sungurlu
Gölbağlar Mah.
14.400
14.400
Hazine
Sungurlu
Tozluburun
Mevkii
Yalakçay Köyü
Faaliyette
değil
66.624
Hazine
Çorum
30.000
Sahipli
İskilip
Kavaklıçiftlik
Köyü
Gökgözler Köyü
22.500
5.000
Hazine
Laçin-İptal
Irmak
15.000 m³
Hazine
Laçin
Gökdere KöyüGökdre Çayı
150
Osmancık
26
Kum ocağı
Ali İMAL
27
Taş ocağı
28
Taş ocağı
29
Taş ocağı
30
Taş ocağı
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
31
Taş ocağı
32
Taş ocağı
33
Taş ocağı
34
Taş ocağı
35
Taş ocağı
36
Taş ocağı
37
Taş ocağı
38
Taş ocağı
39
Taş ocağı
40
Taş ocağı
41
Taş ocağı
42
Taş ocağı
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karayolları
7.
Karlık
KöyüUzunkır Mevkii
Eskice
Köyü
Kuşçu Tepesi (1)
Eskice
Köyü
Kuşçu Tepesi (1)
Pınarbaşı Köyü
Ortaçaltepe
Köyü
ariyet
ocağı
Lapalı
Çiftliği
Bayat Irmağı
Arabaçayı Köyü
Mağara
Sırtı
Mevkii
Çatalkaya Köyü
Karatepe Mevkii
Koçhisar Köyü
Koçhisar Mevkii
İbrahim Köyü
Köseoğlu Mevkii
Kızılyar
Köyü
Öksüzdere
Mevkii
Sarışeyh Köyü
1.190
Hazine
İskilip
5.000.000
200.000
Hazine
Merkez
2.000.000
200.000
Hazine
Merkez
1.000.000
200.000
Orman
Merkez
4.298.237
429.824
HazineMera
Alaca
540.000
30.000
Hazine
Bayat
2.000.000
400.000
Hazine
Sungurlu
850.000
85.000
Hazine
Alaca
850.000
85.000
Hazine
Alaca
3.389.800
338.980
Hazine
Alaca
85.000
Hazine
Alaca
5.000.000
400.000
Hazine
Çorum
Eskice Köyü
5.000.000
200.000
Hazine
Çorum
Eskice Köyü
2.000.000
200.000
Hazine
Çorum
Köyü
Karatepe Köyü
4.298.237
429.824
Hazine
Alaca
850.000
85.000
Hazine
Alaca
Ahmediye Köyü
960.000
100.000
Hazine
Çorum
850.000
I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri:
Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir.
I.3. Cevher Zenginleştirme:
Çorum İli sınırları içerisinde cevher zenginleştirme işlemi yapılmamaktadır.
I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri:
Olumsuz Etkiler:
• Yeraltı- yerüstü maden işletmeleri arazi yapısını bozmaktadır.
• Ekolojik dengeyi bozmaktadır. Ormanlara, tarım alanlarına, akarsulara ve
buralarda yaşayan canlılara zarar vermektedir.
• Kontrolsüz maden atıkları; bunlar (siyanür, baca gazları, arsenik, civa, kurşun
vb.) gibi atıklar kontrol edilmediği takdirde telafisi olmayan kalıcı zararlar
vermektedir.
• Turistik bölgelerde doğal ve tarihsel dokuyu bozmaktadır.
Olumlu Etkiler:
• Bölgede istihdam oluşturmaktadır. İşsizliği azaltmaktadır. Sadece çalışanlar
için değil, o bölgede yaşayan değişik iş yapan insanlara da katkısı olmaktadır.
• Çesitli sanayi dallarını geliştirmektedir.
• Sosyal aktiviteleri artırmaktadır.
151
I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan
Rehabilitasyon Çalışmaları:
Madencilik faaliyetleri sonucunda arazi kazanım amacıyla yapılan rehabilitasyon
çalışmaları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
Kaynak:
* İl Özel İdaresi (2009)
152
J . ENERJİ
J.1. Birincil Enerji Kaynakları
J.1.1. Taşkömürü:
J.1.2. Linyit:
J.1.3. Asfaltit:
J.1.4. Bitümlü Şist:
J.1.5. Hampetrol:
J.1.6. Doğalgaz:
J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum):
J.1.8. Orman:
J.1.9. Hidrolik:
J.1.10. Jeotermal:
J.1.11. Güneş:
J.1.12. Rüzgar:
J.1.13. Biyokütle:
J.2. İkincil Enerji Kaynakları:
J.2.1. Termik Enerji:
J.2.2. Hidrolik Enerji:
J.2.3. Nükleer Enerji:
J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi:
J.1. ve J.2. konu başlığı altındaki ara başlıklar hakkında herhangi bir çalışma
yapılamadığından bilgi verilememiştir.
J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı:
İlin genel enerji ihtiyacı enterkonnekte sistemden karşılanmaktadır. Bu sistem
dahilinde, İl sınırlarımız içerisinde bulunan TEİAŞ’ a ait Çorum-1 (154/31,5 Kv
50+50MVA,154/6,3 kV25,MVA), Çorum-2 (154/31,5 kV 25 MVA) trafo merkezlerinden
alınan enerji ile İlimizin elektrik enerji ihtiyacı karşılanmaktadır. Ayrıca Hayat Kağıt A.Ş.’ne
ait 7,5 MVA’lık doğalgaz çevrim santralinde üretilen elektrik enerjisi, dağıtım sistemine
enerji vermektedir.
153
İlimizde Köy Elektrifikasyon çalışmaları 1987 yılında tamamlanmış olup, elektriksiz
yerleşim birimi kalmamıştır. Son yıllarda şehir şebekelerinde havai hatların yeraltına
alınması, yenileme ve tesis çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Enerjinin abonelere kaliteli ve
kesintisiz ulaştırılabilmesi için mevcut enerji nakil hatları ve dağıtım tesislerinin bakım
çalışmaları sürekli yapılmaktadır. Yerleşim alanları, çevre yolu, önemli kavşaklar ve sokak
aydınlatmalarının sürekli faal olmasına dikkat edilmektedir. Ayrıca tarihi eserler; meydanlar,
önemli yol kavşakları ve refüj aydınlatmalarına ağırlık verilmektedir.
İlimizin 31.12.2009 tarihi itibariyle satın alınan enerji miktarı 660.002.388 kWh,
Satılan enerji miktarı 599.733 Mwh olup 2009 yılı kaçak kayıp oranı 11.75’dır.
Bu enerji tüketiminin kullanıcı gruplar itibariyle dağılımı şöyledir:
Abone Türlerine Göre Elektrik Tüketimi (2009 Yılı)
Tablo J.1. Enerji Tüketimi
Abone cinsi
Meskenler
Resmi daireler
KİT’ ler
Ticarethaneler
Sanayiler
Genel aydınlatma
TOPLAM
GENEL TOPLAM
Elektrik tüketimi
( net Mwh )
214.570
42.888
2.767
80.406
205.089
28.071
573.792
Abone cinsi
Şantiyeler
Hayır Kurumları
Tarımsal Sulamalar
Çeşitli Tüketimler
Bedelsiz Satış
İçme ve Kul.Suyu
TOPLAM
Elektrik tüketimi
( net Mwh )
5.898
5.436
9.966
315
4.324
25.940
599.733
Kaçak Elektrikle Mücadele (2009)
Kaçak elektrik kullanımının tespit edilmesi ve kaçak kullanımın önüne geçilmesi için
çalışmalara 2009 yılında da devam edilmiştir. 186 numaralı telefon hattına yapılan ihbarlar,
yazılı veya şahsen yapılan ihbarlar anında değerlendirilmektedir. Ayrıca endeks okuma ve
kesme-bağlama işlerini yapan taşeron firma elemanları şüpheli durumları kuruma haber
vermekte ve bu ihbarlarda değerlendirilmeye alınmaktadır.
2009 yılında yapılan tarama ve kontrollerde 120 abone hakkında kaçak/usulsüz
elektrik kullanma tutanağı tutulmuştur. Bu abonelere 112.237,41 TL kaçak elektrik kullanma
cezası tahakkuk ettirilmiştir. 2009 yılı İl Müdürlüğü görev bölgesinde %11,75 olarak
gerçekleşmiştir.
Kontroller sonucu kaçak/usulsüz elektrik kullanma tutanağı düzenlenen tüm aboneler
hakkında Hukuk Müşavirliği tarafından Adli Makamlara suç duyurusunda bulunulmuştur.
J.4.Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar:
İlimiz genelinde enerji tasarrufunu halkımıza anlatmak, bilgilendirmek ve faydalarını
anlatmak amacıyla Genel Müdürlük koordinasyonunda yazılı ve görsel olarak çalışmalar
yapılmaktadır. Herkesin görebileceği yerlere afişler asılmakta, görsel medya araçlarına kısa
programlar verilmek suretiyle enerji tasarrufunun ülkemiz açısından faydaları anlatılmaktadır.
Kaçak elektrikle mücadele için Yeşilırmak Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından yerinde
kontroller etkin bir biçimde devam etmektedir. ALO 186 “Kaçak İhbar Hattı” na gelen tüm
ihbarlar değerlendirilmekte, yakalanan her kaçak hakkında savcılıklara suç duyurusunda
bulunulmaktadır. Ayrıca İlimiz genelindeki teknik kayıplar incelenmekte, trafo bazında
okumaya geçiş çalışmaları devam etmektedir. Bu sayede bölge bazında kaçak durumu kontrol
edilerek daha etkin bir kaçak mücadelesi yapılabilecektir. Bunlarla birlikte bina içerisinde
154
bulunan tüm sayaçlar dışarı aldırılmakta tesisatlar tekrar kontrol edilerek mühürlenmektedir.
Düşük tüketimli aboneler kontrol edilmekte dosya endeks okuma sistemleri sürekli
güncellenmektedir.
Kaynak:
* YEDAŞ Müessese Müdürlüğü (2009)
155
K. SANAYİ VE TİCARET
K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler:
Kentin ekonomik yapısını belirleyen en önemli özelliklerden birisi 1970’li yıllarda
başlayan sanayileşme olgusudur. İlimizin ekonomisi bu sanayileşme süreci ile birlikte önemli
gelişmeler göstermiştir. 1957 yılında üretime geçen Çorum Çimento Fabrikası sanayileşme
sürecinde gerçek anlamda ilk harcı koymuştur. 1972-1980 yılları arasında ise toprak sanayinin
atılımını görüyoruz. İstihdam kapasitesi yönünden de yüksek ve tüm ülkeye mal satan bir
sektör haline gelen toprak sanayi, inşaat sektörü ve nakliyeciliğin gelişmesinde de etkili
olmuştur.
Aynı yıllarda ikinci büyük sektör olarak gıda sanayini görmekteyiz. Geçmişi 1930’lu
yıllara uzanan un değirmenleri yerini çağdaş ve kapasitesi yüksek un fabrikalarına bırakmıştır.
Çorum unu tüm ülkede aranılan bir marka haline gelmiştir. Bu iki sektörün dışında ve
sektörlere paralel olarak gelişen sanayi kolu ise makine sanayidir. Bu kuruluşlarımız toprak,
un, irmik ve yem fabrikalarını imal ederek ve komple anahtar teslimi fabrika kurarak bu
sektörler bazında yurt çapında söz sahibi olmuşlardır.
Son yıllarda değişik sanayi kollarında yeni yatırımların yapıldığı görülmektedir.
Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse otomotiv yan sanayi alanında faaliyet gösteren oto
kalorifer, radyatör, egzoz, dorse, damper ve karoser; sağlık sektörü alanında plastik şırınga,
katater, hasta yatak ve muayene ekipmanları; ambalaj sanayi dalında viyol, mukavva kutu;
tarım alet ve makineleri dalında kültüvatör, römork; gıda sektöründe un fabrikaları dışında
şeker, çeltik, helva, reçel, turşu, erişte, mantı, tatlı, süt ürünleri gibi ürünler; tavukçuluk ve
hayvancılığın gelişmesine paralel olarak yem fabrikaları, ayakkabı imalathaneleri sayılabilir.
Son yıllarda ise iplik fabrikası ve konfeksiyon fabrikaları özellikle istihdam açısından önemli
bir sektör haline gelmiştir.
Sanayileşme Merkez İlçe ve Osmancık İlçemizde gelişme göstermiş, bilahare Sungurlu,
İskilip, Alaca ve diğer İlçelerimizde az da olsa sanayi tesisleri görülmektedir. Yer olarak
Merkez İlçede Çorum-Ankara ve Çorum-İskilip yolu güzergahları ile Organize Sanayi Bölgesi
tercih edilmiştir.
Yanlış yer seçimleri şöyle özetlenebilir: Çorum-Samsun karayolu 5. km. de kurulu
bulunan Çimento Fabrikası; tarım arazileri üzerinde kurulan tuğla, kiremit, kağıt sanayi gibi
tesisler örnek olarak gösterilebilir.
K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması:
Tablo: K.1 Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (Tüm Tesisler)
Üretim Konusu
Gıda İçki ve tütün Sanayi
Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sanayi
Orman Ürünleri Sanayi
Kağıt, Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi
Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri
Sanayi
Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi
Metal Ana Sanayi
Metal eşya Makine ve Techizat Ulaşım Aracı İlmi
ve mesleki Ölçme Aletleri Sanayi
Diğer İmalat Sanayi
TOPLAM
Kaynak : Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009 yılı)
156
Tesis Sayısı
103
19
27
6
26
Oranı %
26
5
7
1
6
İstihdam
2097
3036
311
279
415
Oranı %
18
26
3
2
3
87
67
32
22
17
8
3766
1055
497
31
9
4
33
400
8
100
516
11972
4
100
Tablo K.2. Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (10 Kişi ve Üzerinde Çalıştıran Tesisler)
Üretim Konusu
Gıda Sanayi
Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri
Sanayi
Metal Ana Sanayi
Metal eşya Makine ve Teçhizat Ulaşım Aracı İlmi
ve mesleki Ölçme Aletleri Sanayi
TOPLAM
Tesis Sayısı
45
20
10
6
11
Oranı %
10
5
3
1
3
İstihdam
955
3036
115
279
176
Oranı %
8
26
1
2
1
83
4
40
21
1
10
3593
195
860
30
2
7
12
231
3
57
198
9407
2
79
K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı:
Tablo.K.3.Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı
İlçenin
Gıda
Adı
Sanayi
Oranı
%
Sanayi
Makine
Oranı
%
Merkez
51
13
96
24
Alaca
10
3
Bayat
1
Taş ve Top.
Dayalı San.
57
Oranı
1
Dodurga
1
Oranı
Sanayi
%
14
86
22
2
Boğazkale
Diğer
%
2
İskilip
4
1
2
5
1
Kargı
8
2
2
5
1
2
1
Laçin
Mecitözü
2
Osmancık
15
4
Ortaköy
-
-
-
Oğuzlar
-
-
Sungurlu
12
103
18
5
7
2
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
1
1
5
2
26
99
25
87
Uğurludağ
TOPLAM
22
111
28
K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu:
Tablo.K.4. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırması (Tüm Tesisler, 31.12.2009 Tarihi İtibariyle)
Üretim Konusu
Gıda İçki ve tütün Sanayi
Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri Sanayi
Metal Ana Sanayi
Metal eşya Makine ve Techizat Ulaşım Aracı İlmi ve
mesleki Ölçme Aletleri Sanayi
TOPLAM
157
Tesis Sayısı
103
19
27
6
26
87
67
32
Oranı %
26
5
7
2
7
22
17
8
İstihdam
2097
3036
311
279
415
4766
1055
497
Oranı %
14
28
2
2
3
33
9
5
33
400
8
100
516
13802
4
100
K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı:
Konu hakkında bilgi mevcut değildir
K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler:
K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği:
Çorum İlinde Çimento Fabrikası bulunmakta olup, elektrofiltresi mevcuttur. Ayrıca
fabrikalara ait emisyon izni işlemleri devam etmektedir.
K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği:
Çorum İl sınırları içerisinde bulunan 24 adet işletmeye deşarj izni verilmiş olup, 96
adet işletmenin Atıksu Bağlantı İzin Belgesi veya Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesi alması
sağlanmıştır.
K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği:
Çorum İli sınırları içerisinde bulunan fabrika ve tavuk çiftliklerinin büyük bir kısmı
tarım arazileri üzerinde kurulu bulunmaktadır.
K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği:
Çorum İlinde gürültü kirliliğine sebep olan sanayi tesisleri ve özellikle küçük sanayi
işyerleri ile ilgili çalışmalar mevcut değildir.
K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar:
Çorum İli sınırları içerisinde bulunan arıtma tesisleri, kapasiteleri, atıksu miktarları,
deşarjın yapıldığı alıcı ortam ve bulunduğu havza hakkındaki bilgiler tablo halinde aşağıda
verilmektedir.
Tablo.K.5. İlimizde Bulunan Arıtma Tesisleri
Tesisin veya Belediyenin
Adı – Adresi
Sektörü
ve Kapasitesi
Arıtma Tesisinin Türü Atıksu
(Fiziksel,
Biyolojik, Miktarı
Kimyasal, İleri Arıtım) (m3/gün)
Deşarjın
Yapıldığı
Alıcı
Ortam
Tesisin
Bulunduğu
Havza
Çorum Belediyesi Atıksu
Arıtma Tesisleri
Ankara yolu 10.km
İskilip
Belediyesi
Mezbaha Atıksu Arıtma
Tesisi
Bahabey
Cd.
Stadyum Altı
İskilip
Alaca
Belediyesi
Mezbaha Atıksu Arıtma
Tesisi
Yozgat Cad. 2.km Alaca/
Evsel Atıksu
60 480 m3/gün
Fiziksel+Biyolojik
Arıtım
Derinçay
Yeşilırmak
Mezbaha
100 m3/gün
Fiziksel Arıtım +Yağ 10 m3/gün
Ayırma
+
Uzun
Havalandırmalı
Aktif
Çamur
Akarsu
(İskilip
Çayı)
Kızılırmak
Mezbaha
100 m3/gün
Fiziksel Arıtım +Yağ 100 m3/gün
Ayırma
+
Uzun
Havalandırmalı
Aktif
Çamur
Alaca
Çayı
Yeşilırmak
158
30.000
m3/gün
Sungurlu
Belediyesi Mezbaha
Mezbaha Atıksu Arıtma 160 m3/gün
Tesisi
Fiziksel + Biyolojik
80 m3/gün
Budaközü Kızılırmak
çayı
Çeşmeören YİBO Atıksu 120 m3/gün
Arıtma Tesisi
Biyolojik
120 m3/gün
Su Kanalı Yeşilırmak
Çopikas Kağıt ve Oluklu Kağıt ve Oluklu
Mukavva Kutu San. A.Ş. Mukavva Kutu
Üretim
Ankara Yolu 4.km
1200 m3/gün
Hayat Kağıt ve Enerji Kağıt Üretim
1700 m3/gün
Tic. A.Ş.
Ankara Yolu 5. Km
Üretimi
Yuva ViolAmbalaj san Viol
250m3/yıl
Tic.Ltd.Şti.
Fiziksel + Kimyasal + 1000
Biyolojik Arıtım Çamur m3/gün
Susuzlaştırma
Derinçay
Yeşilırmak
Fiziksel + Kimyasal + 950m3/gün
Biyolojik Arıtım Çamur
Susuzlaştırma
Biyolojik
250m3/yıl
Derinçay
Yeşilırmak
Yakacık
deresi
Yeşilırmak
Fiziksel + Biyolojik
40m3/yıl
Arazi
Yeşilırmak
T.Ş.F.A.Ş. Çorum Şeker Şeker üretimi
fabrikası
Fiziksel+Biyolojik
4000
m3/gün
Akarsu
Yeşilırmak
Demiraylar Un Fabrikası Un Üretimi
Evsel Atıksu
Fiziksel+Biyolojik
5 m3/gün
Akarsu
Yeşilırmak
Yılmaz Mad. San. Ve Tic. Kömür Üretimi
Evsel Atıksu
A.Ş.
Fiziksel+Biyolojik
30 m3/gün
Akarsu
Kızılırmak
Fiziksel+Biyolojik
20 m3/gün
Arazi
Yeşilırmak
HGG
İnşaat
Tic.Ltd.Şti.
San.ve 40m3/yıl
Avrasya Kiremit A.Ş.
Toprak Sanayi
Evsel Atıksu
Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009 yılı)
K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı
Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
Kaynaklar:
* Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009)
159
L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1. Altyapı:
L.1.1. Temiz Su Sistemi:
31.12.2009 tarihi itibariyle Çorum İl Özel İdaresi hizmet alanında yer alan 727 adet
köyün 725 adeti şebekeli, 2 adeti çeşmeli içme suyundan faydalanmaktadır. Hizmet alanında
yer alan 392 adet köy bağlısının 291 adeti şebekeli, 101 adeti çeşmeli içme suyundan
faydalanmaktadır.
Tablo. L.1. Temiz Su Sistemi
HİZMET İÇİ
İLÇELER
ŞEBEKELİ
ÇEŞMELİ
KÖY
ADETİ
BAĞLI
ADETİ
KÖY
ADETİ
BAĞLI
ADETİ
KÖY
ADETİ
BAĞLI
ADETİ
MERKEZ
198
64
198
40
0
24
ALACA
93
3
93
3
0
0
BAYAT
36
39
36
34
0
5
BOĞAZKALE
11
0
11
0
0
0
DODURGA
11
9
11
5
0
4
İSKİLİP
64
108
62
65
2
43
KARGI
57
70
57
67
0
3
LAÇİN
11
3
11
3
0
0
MECİTÖZÜ
53
6
53
6
0
0
OĞUZLAR
7
11
7
9
0
2
ORTAKÖY
13
3
13
3
0
0
OSMANCIK
54
64
54
49
0
15
SUNGURLU
100
11
100
7
0
4
UĞURLUDAĞ
19
1
19
0
0
1
TOPLAM
727
392
725
291
2
101
160
Tablo. L.2. Çomar Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri
Sıra No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Parametre Adı ve Parametre Değeri
birimi
Antimon
(µg/lt)
<3
Arsenik
(µg/lt)
<4
Bor
(µg/lt)
0,112
Kadmiyum
(µg/lt)
0,5
Krom
(µg/lt)
0,58
Bakır
(mg/lt)
0,02
Florür
(mg/lt)
0,13
Kurşun
(µg/lt)
<2
Cıva
(µg/lt)
<1
Nikel
(µg/lt)
1,91
Selenyum
(µg/lt)
<4
Kalsiyum
(mg/lt)
-Magnezyum
(mg/lt)
-Demir
(µg/lt)
<0,10
Mangan
(µg/lt)
54,6
Tablo. L.3. Yenihayat Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri.
Sıra No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Parametre Adı ve Parametre Değeri
birimi
Antimon
(µg/lt)
<3
Arsenik
(µg/lt)
5,24
Bor
(µg/lt)
0,126
Kadmiyum
(µg/lt)
0,43
Krom
( µg/lt)
0,59
Bakır
(mg/lt)
0,002
Florür
(mg/lt)
0,12
Kurşun
(µg/lt)
<2
Cıva
(µg/lt)
<1
Nikel
(µg/lt)
2,83
Selenyum
(µg/lt)
<4
Kalsiyum
(mg/lt)
-Magnezyum (mg/lt)
-Demir
(µg/lt)
0,2
Mangan
(µg/lt)
51,9
Not: Kalsiyum ve magnezyum parametreleri içme suları standardından kaldırılmıştır.
Çorum Belediyesi tarafından şehrimizin muhtelif yerlerinde toplam 9007 m. PVC boru
ile yeni içme suyu şebeke hattı döşenmiştir. 2009 yılında döşenen hatlarla birlikte Çorum
İli’nin toplam içme suyu şebeke hattı 1.195,792 m. olmuştur. Şehir içi içme suyu şebeke
hatları A.Ç.B ve PVC olup, barajlardan ve pompa istasyonlarından depolara gelen isale hatları
ise çelik ve polietilen borulardır.
İlimize içme suyu temini sağlayan Yeni Hayat Barajı’nın kapasitesi toplam 26.703.000
m3, Çomar Barajı’nın kapasitesi toplam 6.473.000 m3, Hatap Barajı’nın kapasitesi toplam
12.369.250 m3’ tür.
161
L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi:
31.12.2009 tarih itibariyle Çorum İl Özel İdaresi hizmet alanında yer alan 727 adet
köyün 290 adetinde kanalizasyon şebekesi ve fosseptik tesisi, 24 adetinde yalnız kanalizasyon
şebekesi, 68 adetinde yalnız fosseptik tesisi bulunmaktadır. Hizmet alanında yer alan 392 adet
köy bağlısının 16 adetinde kanalizasyon şebekesi ve fosseptik tesisi, 4 adetinde yalnız
kanalizasyon şebekesi, 9 adetinde yalnız fosseptik tesisi bulunmaktadır.
Tablo. L.4. Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi
İlçeler
Kanalizasyon
Yalnız
Yalnız
Kanalizasyon
Şebekesi Ve Kanalizasyon
Hizmet İçi
Fosseptik
Tesisi
Fosseptik
Şebekesi
Tesisi Olan
Olmayan
Tesisi Olan
Olan
Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı
Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti
MERKEZ
198
64
84
2
4
0
33
2
77
60
ALACA
93
3
51
1
0
0
8
0
34
2
BAYAT
36
39
7
1
1
0
3
0
25
38
BOĞAZKALE
11
0
6
0
0
0
1
0
4
0
DODURGA
11
9
7
0
2
0
0
0
2
9
İSKİLİP
64
108
20
1
6
2
4
4
34
101
KARGI
57
70
26
8
1
1
7
3
23
58
LAÇİN
11
3
7
0
0
0
1
0
3
3
MECİTÖZÜ
53
6
22
0
8
0
2
0
21
6
OĞUZLAR
7
11
6
2
0
0
0
0
1
9
ORTAKÖY
13
3
5
0
0
0
2
0
6
3
OSMANCIK
54
64
19
1
0
0
1
0
34
63
SUNGURLU
100
11
23
0
2
1
4
0
71
10
UĞURLUDAĞ
19
1
7
0
0
0
2
0
10
1
TOPLAM
727
392
290
16
24
4
68
9
345
363
162
Çorum Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi kapasitesi 60.480 m3/gün olup ortalama
35.000-40.000 m3/gün debiyle çalışmaktadır. Atıksu Arıtma Tesisi çamur susuzlaştırma
kapasitesi 566 m3/gün olup günlük 25-30 ton arıtma çamuru çıkmaktadır. Arıtma çamurları
katı atık depolama tesisine gönderilmektedir. İlimizde 582.677 km. kanalizasyon şebekesi ve
37.829 km yağmursuyu şebekesi bulunmaktadır.
L.1.3. Yeşil Alanlar:
Çorum İli sınırları içerinde bulunan yeşil alanlar tablo halinde aşağıda verilmektedir.
Tablo.L.5. Mevcut Yeşil Alanlar
Mevcut Yeşil Alanlar
788.329 m2
1990-1993 yılları arasında gerçekleştirilen yeşil alanlar
30.813 m2
166.000 m2
114.584 m2
2004 yılında gerçekleştirilen yeşil alan
86.640 m2
2004 yılında gerçekleştirilen refüjler
12.473 m2
2005 yılında oluşturulan yeşil alan toplamı
452.334 m2
Refüjler, Kavşaklar, Çamlıklar
33.746 m2
Mezarlıklar
132.000 m2
1.840.000 m2
Bağve Bahçeler
3.656.919 m2
TOPLAM
Kaynak:Çorum Belediye Başkanlığı (2008)
Toplam yeşil alan miktarının kent nüfusuna bölünmesi halinde çıkan oran;
(3.656 919/161.321=22,67 m2) olup, kişi başına düşen yeşil alan miktarı 22,67 m2’dir.
L.1.4. Elektrik İletim Hatları:
Çorum İl sınırları içerisindeki TEİAŞ’a ait enerji iletim hatlarının geçtiği güzergahlar
şunlardır:
163
Tablo.L.6. Elektrik İletim Hatları
10. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ - SAMSUN
ÇORUM İLİ ENERJİ İLETİM HATLARI LİSTESİ
E. N. H. A D I
GERİ
LİM
( kV )
TOPLAM
KESİT
UZUNLUK
( MCM )
( km )
İLETKE
N CİNSİ
DEVRE
ADEDİ
KM.
GÜZERGAH
İL
KM.
Kayabaşı Bağlum EİH (51
- 343)
380
264,517
954x3B
CARDİN
AL
TEK
ÇORUM
115,238
Kayabaşı Kurşunlu EİH
(66 - 367)
380
216,338
954x3B
CARDİN
AL
TEK
ÇORUM
122,356
154
34,287
2 x 1272
PHEASA
NT
ÇİFT
ÇORUM
34,287
Laçin (Gökgözler), Merkez (Çatak, Türkler, Çukurören , İsmailköy, Çanakçı, Altınbaş, Karabürçek
Güzelyurt, Pınarçay)
154
65,077
477
HAWK
TEK
ÇORUM
41,279
Mecitözü (Kalecik, Boğazkaya, Figani, Köseeyüp, Mescit, Camikebir, Beyözü, Elmapınarı, Alören,–
Elvançelebi) Merkez (Palabıyık, Karaağaç, Çomar)
154
88,031
477
HAWK
TEK
ÇORUM
64,515
Eskiekin - Karacaköy - Karapınar - Boğabağı - Büyükdivan - Büyükcamili - Alaca - Değirmenderesi –
Evci – Akçaköy
154
6,574
2 x 477
HAWK
ÇİFT
ÇORUM
6,574
Karacaköy – Kadıkırı
154
0,326
2 x 477
HAWK
ÇİFT
ÇORUM
0,326
Alaca (Cengizhan)
154
53,154
477
HAWK
TEK
ÇORUM
12,951
Merkez (Araphacı, Büyükdüvenci,Boğacık, Güney, Kuşsaray, Büvet, Çomar)
TEK
ÇORUM
52,659
Obruk HESÇorum 2 EİH (191)
Kayabaşı Çorum 1 EİH (68
- 190)
Yozgat - Çorum
1 EİH (69 - 244)
(Yozgat - Çorum
1) Brş.N. Çorum 2 EİH
(Yozgat - Çorum
1) Brş.N. - Alaca
EİH
Merzifon Çorum 1 EİH
(118 - 156)
Kayabaşı Çorum 2 EİH (64
- 139)
154
76,6
1272
PHEASA
NT
Alaca – Sungurlu
OSB TM EİH
154
48,938
1272
PHEASA
NT
TEK
ÇORUM
48,938
Kargı - Merzifon
EİH
154
88,442
477
HAWK
TEK
ÇORUM
52,79
Boğazkaya - Köseeyüp - Elmapınarı –
Elvançelebi - Palabıyık - Deliler - Çanakçı - Akyazı - Cerit - Dutköy –
Hacıbey - Ferhatlı - Kırkköy - Eskiçeltik - Ambarcı - Yarımca - Üçdam - Sağpazar - Resuloğlu
Boğazkaya - Köseeyüp - Elmapınarı - Elvançelebi - Palabıyık - Karaağaç –
Umutlu - Büğet - Paşaköy - Çanakçı - Dutçakalı - Cerit - Dutköy - Hacıbey –
Ferhatlı - Kumluçeltiği - Çukurköy - Yeniköy - Hacıeminin Çiftliği - Yk. Emirhanlı –
Barak - Köpüklü - İshaklı
Mecitözü (Kalecik, Boğazkaya, Figani, Köseeyüp, Sülüklü, Tutluk,
Camikebir, Sarıdede, Beyözü, Köprübaşı, Elmapınarı, Akçakoyun, Söğütyolu, Güngörmez,
Bekişler) Merkez (Hacımusa, Turgut, Kazıklıkaya, Tolamehmet, Ovakarapınar, Karacaköy,
Ahilyas, Kadıkırı)
Alaca (Cengizhan Mah., Çelebibağ, Eskiyapar, Kılcılı) Sungurlu (Merkez, Aşağıbeşpınar,
Beyyurdu, Büyükincesu, Çiftlik, Derekışla, Ekmekçi, Kemallı, Kırankışla, Küçükincesu,
Şekerhacılı, Yorgali)
Maksutlu - Karapürçek – Eyzen
164
ÇORUM İL SINIRLARI İÇERSİNDEKİ ENERJİ İLETİM HATLARI
LİSTESİ
380 kV. TOPLAM UZUNLUK :
154 kV. TOPLAM UZUNLUK :
380 + 154 kV. TOPLAM UZUNLUK :
237,594 KM.
314,319 KM.
551,913 KM.
Kaynak:TEİAŞ 10.İletişim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2009)
165
10. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜNÜN (SAMSUN)
SORUMLULUK ALANI :
Çorum İli, Grup Müdürlüğüne bağlı, Tokat İşletme ve Bakım Müdürlüğü sorumluluk
alanında bulunmaktadır.
Çorum İlinde; Grup Müdürlüğüne bağlı 154/31,5 kV ‘luk Çorum-1 TM ve Çorum-2
TM olmak üzere 2 Adet Trafo Merkezi (TM) bulunmaktadır. Bu Trafo merkezlerinde bulunan
toplam 5 Adet Güç Trafosunun Kurulu Gücü 180 MVA’dır.
Çorum-1 TM’de 3 Adet (50+30+25 MVA’lık) Güç Trafosu,
Çorum-2 TM’de ise 2 Adet (50+25 MVA’lık) Güç Trafosu
olmak üzere toplam 5 adet Güç Trafosu, Grup Müdürlüğü sınırları içerisinde kalan bölgenin
enerji ihtiyacını karşılamaktadır.
Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2007)
Tablo.L.7 İl Sınırları İçerisinde Kalan Enerji İletim Hatları
ENH ADI
GERİLİM
(kV)
UZUNLUK
(KM)
İLETKEN
KESİTİ
MCM
DEVRE
ADEDİ
PLON
ADEDİ
Kayabaşı – Sincan
EİH (51 – 343 )
380
115,238
3 X 954
TEK
292
Kayabaşı – Kurşunlu
EİH (66 – 367 )
380
122,356
3 X 954
TEK
301
Kayabaşı – Çorum 1
EİH (68-190)
154
41,279
477
TEK
122
Yozgat – Çorum 1
EİH (69-244)
154
64,515
477
TEK
175
Yozgat – Çorum 1 Brş.
N – Çorum 2 EİH
154
6,574
2 X 477
ÇİFT
22
154
0,326
2 X 477
ÇİFT
2
Merzifon – Çorum 1
EİH (118-156)
154
12,951
477
TEK
38
Kayabaşı- Çorum 2
EİH ( 1-139 )
154
52,659
1272
TEK
158
Çorum 2 – Obruk HES
EİH
154
34,287
1272
ÇİFT
91
Alaca – Sungurlu OSB TM
EİH
154
48,938
1272
TEK
Yozgat – Çorum – 1 Brş. NAlaca EİH
166
380 kV Toplam Uzunluk : 237,594 km
154 kV Toplam Uzunluk : 314,319 km.
380 + 154 kV Toplam Uzunluk
380 + 154 kV Toplam Plon
380 kV Toplam Plon : 593 adet
154 kV Toplam Plon : 608 adet
: 551,913 km
: 1201 adet
Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü(2009)
Çorum İli İletim Sisteminde İşletme ve Bakımı Yapılan TM’leri ve E.İ.Hatlarının Teknik
Bilgileri :
Bu bölgede trafo merkezleri arasında iletimi sağlayan, 237,594 km’si 380 kV, :
314,319 km’si ise 154 kV’luk olmak üzere toplam toplam 551,913 km. Enerji İletim Hattı
mevcuttur.
Bu Enerji İletim Hatlarının bakım ve onarım işlemleri, Tokat İşletme ve Bakım
Müdürlüğüne bağlı, Çorum 1 TM’de yerleşik olarak bulunan Çorum Enerji İletim Hattı Ekibi
tarafından, Güç Trafolarıyla ilgili bakım ve onarım işleri ise Tokat Trafo Bakım Ekibi
tarafından gerçekleştirilmektedir.
Çorum İlinin Elektrik Enerjisi Üretim ve Tüketimi :
Çorum İlinde Enerji Üretim Santrali olarak, Obruk HES’in Baraj çalışmaları devam
etmekte olup, bu çalışmalar son aşamalarındadır.
2007 yılı sonu itibariyle; İl içerisinde toplam; 435.463.222 kWh enerji tüketilmiştir.
Çorum İlinde 2007 Yılında Kuruluşumuzun yatırımı olarak; 04.D.03.0200 Proje no’lu,
154 kV’luk Çorum 2-Obruk HES E.İ.H. bağlantı çalışmaları yapılmış ve yine aynı konu ile
ilgili olarak 04.D.03.0210 Proje no’lu Çorum-2 TM’de Obruk HES’e ait olacak 154 kV’luk 2
adet yeni Fider ilavesi yatırım dahilinde gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca; 04.D.03.1000 Proje no’lu, 154/31,5 kV’luk (50 MVA) Sungurlu OSB TM’nin
Tesisi, 2007 Yılı yatırım programında yer almakta olup, çalışmalarına başlanılmıştır.
Kurulacak bu Trafo Merkezi ile birlikte, 06.D.03.1010 proje no’lu 30 km’lik Sungurlu OSBAlaca E.İ.Hattının da (154 kV, 1282 MCM) proje safhasında çalışmalarına başlanmıştır.
İl içerisinde yakın bir gelecekte enerji darboğazı beklenmemektedir.
Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2007)
L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları:
2005 yılı sonu itibariyle 121 038 m polietilen boru hattı, 10 306 m çelik boru hattı
döşenmiştir.
L.2. Ulaşım:
L.2.1. Karayolları:
L.2.1.1. Karayolları Genel:
31.12.2009 tarih itibariyle Çorum İli köy yolları ağı toplamı 4855 km’ dir. Yol ağının
2085 km’si asfalt, 2467 km’si stabilize, 303 km’si tesviye yoldur.
167
Tablo.L.8. Çorum İli Köy Yolları Ağı
İLÇELER
ASFALT
TOPLAM
TESVİYE
STABİLİZE
ASFALT
TOPLAM
TESVİYE
STABİLİZE
ASFALT
TOPLAM
TOPLAM ( I. + II. DERECE )
STABİLİZE
II. DERECE
TESVİYE
I. DERECE
MERKEZ
0
319
493
812
12
153
23
188
12
472
516
1000
ALACA
0
134
226
360
15
75
15
105
15
209
241
465
BAYAT
1
197
76
274
4
39
2
45
5
236
78
319
BOĞAZKALE
0
32
42
74
15
17
0
32
15
49
42
106
DODURGA
2
25
27
54
5
3
9
17
7
28
36
71
İSKİLİP
29
310
137
476
30
36
3
69
59
346
140
545
KARGI
17
303
99
419
34
29
2
65
51
332
101
484
LAÇİN
0
7
31
38
0
34
6
40
0
41
37
78
MECİTÖZÜ
0
44
199
243
3
49
20
72
3
93
219
315
OĞUZLAR
0
16
21
37
2
0
0
2
2
16
21
39
ORTAKÖY
0
11
38
49
2
14
3
19
2
25
41
68
OSMANCIK
27
208
169
404
37
41
4
82
64
249
173
486
SUNGURLU
11
179
368
558
57
108
4
169
68
287
372
727
UĞURLUDAĞ
0
46
62
108
0
38
6
44
0
84
68
152
TOPLAM
87
1831
1988
3906
216
636
97
949
303
2467
2085
4855
Karayolları Genel Müdürlüğü, 7. Bölge Müdürlüğü, 71. ve 73. Şube Şefliği
sorumluluk sahasında 618 km Devlet Yolu, 373 km İl yolu olmak üzere toplam 991 km yol
mevcuttur.
Ayrıca
Çorum-Merzifon,
Çorum-Sungurlu-Delice-4.Bl.Hd.,
(ÇorumSungurlu)Ayr.-Alaca - 6.Bl.Hd. Bölünmüş yol çalışmaları devam etmektedir.
Tablo.L.9.İl Sınırlarındaki Yollar
ÇORUM İLİ SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ DEVLET YOLLARI
100-16
180-02
180-03
180-04
190-02
190-03
775-03
785-03
785-04
785-05
795-04
795-05
795-06
(Kastamonu-Çorum)İ1 Sınırı (Çorum-Amasya)İ1 Sınırı
(Çankırı-Çorum)İ1 Sınırı Uğurludağ(19-76)İ.Y.Ayr.Uğurludağ(19-76)İ.Y.Ayr.- (795-04)D.Y.Ayr.-(Çorum)
(Çorum-Merzifon)(795-04)D.Y.A.yr. (Çorum-Amasya)İ1 Sınırı
(Kırıkkale-Çorum)İ1 Sınırı Boğazkale(19-51)İ.Y.Ayr.
Boğazkale(19-51)İ.Y.Ayr. (Çorum-Yozgat)İ1 Sınırı
(Kastamonu-Çorum)İ1 Sınırı (180-02)D.Y.Ayr.(Sinop-Çorum)İ1 Sınırı (Tosya-Osmancık)( 100-1 6)D.Y.Ayr.Osmancık( 100-1 6)D.Y.Ayr.- (İskilip-Çorum)( 1 80-02)D.Y.Ayr
Çorum(795-04/795-05)D.Y.Ayr Sungurlu(190-02)D.Y.Ayr.(Amasya-Çorum)İ1 Sınırı Sungurlu(785-05)D.Y.Ayr.Sungurlu(785-05)D.Y.Ayr.-Alaca Kav. (190-03)D.Y.Ayr.-(Alaca)
(190-03)D.Y.Ayr.-(Alaca) (Çorum-Yozgat)İ1 Sınırı
TOPLAM
168
km
53
34
36
43
54
43
52
76
46
57
33
22
618
ÇORUM İLİ SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ İL YOLLARI
19-27
19-28
19-29
19-50
19-51
19-54
19-75
19-76
19-77
19-78
19-80
19-81
19-82
19-83
km
(795-04)D.Y.Ayr.(Çorum) (Çorum-Amasya)İI Sınırı
(Çorum-Ortaköy)(19-27)II Y.Ayr. (Çorum-Amasya)İI Sınırı
(Cemilbey-Göynücek)(1 9-27)11 Y.Ayr. (Çorum-Yozgat)II. Sınırı
(Çorum-Amasya)(795-05)D.Y.Ayr. (Alaca-Sungurlu)(1 00-03)D.Y.Ayr.
9Km
(Sungurlu-Alaca)(1 90-02)(1 90-03)D.Y.A Boğazkale
Çorum(1 90-02)D.Y.Ayr.(Sungurlu) (Çorum-Çankırı)İI Sınırı
(Çorum-Çankırı)(1 80-03)D.Y.Ayr. Seydim Hükümet Konağı(Jan
Karakolu)
4Km
(Çorum-Çankırı)(1 80-02)D.Y.Ayr. Uğurludağ Hükümet Konağı
(Çorum-Çankırı)(180-02)D.Y.Ayr. Bayat Hükümet Konğı
(Osmancık-Tosya)(1 00-1 6)D.Y.Ayr. Kargı(785-03)D.Y.Ayr.(Maksutlu)
28Km
(Çorum-Osmancık)(1 9-81 )iI Y.Ayr. (Çorum-Amasya)İ 1
Sınırı(Hamamözü)
11Km
(Çorum-Merzifon)(795-04)D.Y.Ayr. (İskilip-Osmancık)(78504)D.Y.Ayr.
35Km
Osmancık(19-78)II Y.Ayr. Kamil Belediye Önü
(İskilip-Osmancık)(785-04)D.Y.Ayr. Oğuzlar
TOPLAM
75
37
10
19
19
35
4
28
36
28
11
35
8
28
373
Çorum İli Devlet Yolları Üzerindeki Taşıt-km, Yolcu-km, ton-km Değerleri (2008) bin
Taşıt-Km.
Yolcu-Km.
Ton-Km.
653. 608
2. 109. 735
2. 192. 168
169
DEVLET
YOLU
Km
%
912
6.937
4.920
2.423
Km
TOPLAM
%
KM
%
29
2
1
181
18
SATHİ
SATHİ
KAPLAMA
439
71
371
99
810
82
373
991
Kaynak : Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü (2009)
170
731
108
37
469
285
897
67
5
153
14
1.136
5.456
2.581
İL
YOLU
3322
291
320
1160
527
1.630
744
65
16
115
13
179
618
398
5.252
1.644
4946
322
311
1049
589
ASFALT
BETONU
TOPLAM
3071
253
497
851
784
779
897
1485
163
40
606
287
5.891
1854
192
36
321
120
12.820 Km2 olan Çorum İl
Hudutları
içerisindeki
yol
ağı
Hudutları
ağı
uzunluğ
uzunluğu 991 Km’
Km’dir.
dir. Bunun 181
Km’
Km’si Beton Asfalt, 810 Km’
Km’si Sathi
Kaplama Asfalt yoldur.
İlde Km²’
ye 77 mt Karayolu ile
Km²’ye
(Belediye ve Kö
Köy yolları
yolları hariç
hariç)
47 kiş
kişi düşmektedir.
SATIH Cİ
CİNSİ
NSİ
252
29
1
116
0
5.620
4993
488
358
1779
826
2737
279
224
1006
674
744
1728
147
2
403
26
4188
392
257
1360
740
7.217
874
75
15
178
14
634
57
0
188
33
1.156
1193
165
2
270
14
2731
260
531
903
827
2.306
560
59
1
153
6
649
79
7
155
7
8.444
3413
284
480
866
848
Otomobil
Pikap
Otobü
Otobüs
Kamyon
Tır
TOPLAM
2008
Karmer Mermer (12,5 Km)
L.2.1.2. Ulaşım Planlaması:
Çorum’da günlük olarak hareket eden insan sayısı, yolcuların taşınmasında kullanılan
araç kapasiteleri ve türleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri:
Çorum İlinin %90’lık kısmı Çorum Belediyesince yürütülen toplu taşıma hizmetinden
yararlanmaktadır.
L.2.1.4. Kent İçi Yollar:
Kent içinde araç dağılımı dikkate alındığında ağır tonajlı araçlarında kullandığı
yolların kent içinde kalmasına rağmen hala karayollarına ait olduğu görülmektedir. Bunlar
Burunçiftlik–Askeri Alan Arası, Fevzi Çakmak Caddesi- KSS, İskilip Yolu, Osmancık Yolu’
171
dur. Karayollarına ait olmayan Eşrefhoca Caddesi, Fatih ve Akpınar Caddeleri, Yeni Sanayi
Caddesi de gerek kamyon gerekse otobüs olmak üzere ağır vasıta trafiği görülen yollardır.
Kent merkezine yaklaştıkça nakliye amaçlı kamyonet, pikap tarzı araçlar ile binek
araçları yoğunluğu görülmektedir. Bu caddeler trafik akışı yoğunluğuna göre; Gazi Caddesi,
İnönü Caddesi, Osmancık Caddesi, Eşrefhoca Caddesi, Bahabey Caddesi, Fatih Caddesi,
Cemilbey Caddesidir. Sürekliliği olan yaya yolları kentte bulunmamaktadır. Yaya yoğunluğu
açısından Gazi Caddesi ve bağlı sokakların en yoğun alanlar olduğu görülmektedir. Bu
alanları Osmancık Caddesi, Bahabey, Cemilbey Caddeleri ile okul ve hastane bulunan
sokaklar ve alışveriş merkezleri civarı izlemektedir (Şehir Plancısı M.Altıparmak- Çorum da
Planlama Yanlışları).
Aşağıdaki tabloda mahallelere göre cadde, sokak dağılımı yer almaktadır.
Çorum Merkez Bulvar,Cadde,Sokak, Meydan,Küme
Tablo.L.10. Mahallelerdeki Yollar
Tanıtım
No
No
Mahalle Adı
1
1
Bahçelievler
2
5
Buhara
3
13
Çepni
4
3
5
Bulvar Cadde
Küme
Meydan
Toplam
25
323
4
---
352
14
125
2
---
141
2
24
91
6
---
123
Çöplü
---
5
33
---
---
38
11
Gülabibey
---
32
269
1
---
302
6
10
Kale
---
20
160
1
---
181
7
7
Karakeçili
1
6
28
2
---
37
8
2
Kunduzhan
---
8
64
---
1
73
9
12
Mimar Sinan
1
39
109
---
---
149
10
4
Ulukavak
1
35
355
---
---
391
11
6
Üçtutlar
2
15
236
3
---
256
12
9
Yavruturna
---
10
55
---
---
65
13
1
Yeniyol
---
5
30
---
1
36
7
238
1878
19
2
2144
Toplam
----
Sokak
172
L.2.1.5. Araç Sayıları:
Çorum İlinde mevcut olan araç sayıları tablo halinde aşağıda verilmiştir.
Tablo.L.11.Mevcut Motorlu Araç Sayıları
CİNSİ
ADEDİ
17 083
47 115
2 796
895
10 818
4 620
32 234
418
286
173
231
116 669
92
428
520
117 189
Motorsiklet
Otomobil
Minibüs
Otobüs
Kamyonet
Kamyon
Traktör
Çekici
Özel Amaçlı
Tanker
Arazi Taşıtı
TOPLAM MOTORLU ARAÇ SAYISI
Römork
Yarı römork
TOPLAM MOTORSUZ ARAÇ SAYISI
GENEL TOPLAM ARAÇ SAYISI
Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü (2009)
L.2.2. Demiryolları:
L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler:
Çorum İlinde kullanılan raylı sistem bulunmamaktadır.
L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları:
Çorum’da yatırım maliyeti çok yüksek ancak kullanım aşamasında rantabl olması
nedeni ile tavsiye edilen demir yolu taşımacılığı henüz bulunmamakla birlikte 1993 yılında
Ulaştırma Bakanlığı’nca Çankırı-Çorum-Amasya İlleri arasında etüt çalışmaları yapılmıştır.
L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı:
L.2.3.1. Limanlar:
L.2.3.2. Taşımacılık:
173
L.2.4. Havayolları:
Çorum kent merkezine yaklaşık olarak 7,5 km. uzaklıkta inşaa edilirken durdurulan
Çorum Havaalanı küçük uçakların inip kalkabileceği şekilde planlanmıştır.
L.3. Haberleşme:
İlimiz genelinde tüm yerleşim yerleri dâhil olarak telefon şebekemizin %30’u
havadan, %70’i ise yeraltından tesis edilmiştir. Her yıl planlı olarak yeraltına alma çalışmaları
devam etmektedir. 2009 yılında toplam 50.226 metre yeraltı güzergâhı yapılmış ve havadan
giden kabloların bir kısmı yeraltına alınmıştır. 2010 yılı içinde 40.000 metre yeraltı güzergâh
yapımı ve havai kabloların yeraltına alınması planlanmıştır
L.4. İlin Plan Durumu:
Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Çevre
ve Orman Bakanlığınca 2008 Şubat ayında onaylanmıştır.
174
L.5. İldeki Baz İstasyonları:
ÇORUM İLİ GSM BAZ İSTASYONU SAYILARI
SERTİFİKALI İSTASYON
AKTİF İSTASYON
ÖLÇÜMÜ YAPILAN
İSTASYON
KONTROL YÜZDESİ
AVEA
79
78
TURKCELL VODAFONE
106
80
103
78
65
99
83,33333 96,1165049
67
85,8974359
TOPLAM
265
259
231
89,189189
ÇORUM İLİ EMR ÖLÇÜM SONUCU İSTATİSTİKLERİ
TOPLAM ÖLÇÜM
SAYISI 2595
%
0-1 V/m
1-3 V/m
3-5 V/m
5-6 V/m
6-9 V/m
TOPLAM
1688
792
76
23
16
2595
0,6165703
100
65,04817 30,52023 2,92870906 0,886319846
16.05.2009 TARİH VE 27230 SAYILI RESMİ GAZETEDE
YAYINLANAN YÖNETMELİKTE LİMİT DEĞERLER:
Tek bir cihaz
Grafik. L.1.EMR Ölçüm Sonuçları
175
Ortam
41,25
V/m
58,30
V/m
900 MHz 10,23 V/m
1800
MHz
14,60 V/m
2100
MHz
15 V/m
61 V/m
900 MHz İNGİLTERE(NRPB)
ABD(FCC)
WHO
112 V/m
47 V/m
42 V/m
Kaynaklar :
*Çorum Belediye Başkanlığı (2009 )
*TEİAŞ Genel Müdürlüğü 10. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2009)
*Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü (2009)
*T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Samsun Bölge Müdürlüğü (2009 )
*Çorum İl Telekom Müdürlüğü(2009)
176
M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS
M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama:
M.1.1. Kentsel Alanlar:
M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri:
İl Merkezinin kent yerleşimi :Kuzeyinde Eğerci Dağı (1765 m), batısında Alagöz (1650 m)
ve Kösedağları (1750 m) yer alır. Bu iki dağ sırası arasında Kırkdilim Boğazı vardır. Çorum Ovası
Merkez İlçenin kurulduğu geniş bir alandır. (375 km²) Doğudan batıya alçalır. Denizden yüksekliği
700-800 m arasında değişir. Ova eski bir göl yatağıdır. Alüvyonlu topraklarla örtülüdür. Kent,
bölgenin ülkenin diğer bölgeleri ile en önemli karayolu bağlantısı üzerinde bulunmaktadır.
Merkez İlçeye yakın Uyuz ve Kırkgöz adı verilen gölcükleri vardır ki bunlar da yazın
kururlar. Ayrıca kentin doğu ve batısında fay hatları bulunmaktadır.
Jeolojik açıdan Merkez İlçe incelendiğinde Çorum Kentinin yer aldığı bölgenin genel
jeolojisinde iki ana kütle grubu göze çarpar. Bunlardan birincisi “Metamorfik Seri”, ikincisi ise
“Tortul Kütleler” serisidir. Çorum’un güneyindeki sıra dağlar metamorfik kütlelerden meydana
gelmiştir. Bu metamorfik kristal kütlesinde yeşil şistler, oflolitik katkılar, şerizitli kloritli şistler,
kuvarslı fiyatlar, mermerler hakim taş tiplerini teşkil ederler.
Merkez İlçe II. derece deprem kuşağındadır. Çorum kentinde kayda değer son depremler
ise1996, 1997 yıllarında hissedilmiştir.
Çorum Ovası’nı kaplayan topraklarda erozyon sorunu yoktur. İyi nitelikli bu topraklarda her
türlü ekim-dikim yapılarak yüksek verim alınabilir. Çorum ovasına alüvyal ve kolüvyal nitelikli
topraklar bulunmaktadır.
Merkez İlçede en sıcak aylar temmuz-ağustos ayları en soğuk aylar ise aralık-ocak ayıdır.
Kent en bol yağışı mayıs-haziran aylarında alır. Çorum kentinde hakim rüzgar yıl içinde toplam
3409 kez esen kuzeydoğu rüzgarıdır.
M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni:
Kentin düze yakın eğimdeki ova nitelikli araziler üzerinde kurulmuş olması nedeni ile
kentsel gelişimin seyri düzenli olmuştur.
Çorum Kentinin yerleşim alanı çanağı andırmaktadır. Hakim rüzgar yönü kuzeydoğudur ve
Çorum Çimento Fabrikasından kente doğru hakim rüzgar tarafından hava kirliliğini oluşturan
maddeler taşınmaktadır. Kentin merkezinde oluşmuş bitişik nizam yüksek katlı yapılaşma hava
akımlarını engellemektedir. Kentin yeni planlamalarında mutlaka hava akımını temin için
koridorlar oluşturulmalıdır (Şehir Plancısı M.Altıparmak-Çorumda Planlama Yanlışları).
Mevcut kent dokusu yağ lekesi şeklinde büyüme göstermektedir. Kentin konut alanları
kuzeye ve güneye doğru gelişmektedir. Akkent konut alanı kentin batısında sanayi bölgesine yakın
yer seçmiş durumdadır (sanayi alanları ve etkin rüzgar durumu dikkate alındığında yer seçimi
yanlıştır).
Ticaret alanları merkezde yoğunlaşmaktadır. Sanayi alanları ise Ankara-Samsun karayolu
çevresindeki alanlar ile son yıllarda ki kimi sanayi yer seçimlerinde Osmancık İlçesi Merkez İlçe
arasındaki yol aksının da tercih edildiği görülmektedir. Ayrıca İskilip Yolu ve Organize Sanayi
Bölgesinde sanayi yatırımlarının yoğunlaştığı görülmektedir.
Kentin yeşil alanları eski Ankara-Samsun karayolu olarak da nitelendirilen Gazi Caddesinin
kuzeydoğu kısmında Çorum Devlet Hastanesi ile Çimento Fabrikasının bulunduğu aksta yer
almaktadır.
177
M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları:
Kentin arazi durumunun belirlenebilmesi için öncelikle yoğunluklar ve doğal eşiklerin
belirlendiği fiziksel yerleşim alanı sınırının belirlenmesi gerekmektedir. Kentin yerleşim alanı
batıda 50 m genişliğindeki Ankara-Samsun Karayolu ile Kentin kuzeybatısında ise lineer bir
gelişim gösteren toprağa dayalı üretim yapan sanayi kuruluşlarının yoğun olarak bulunduğu
Çorum-İskilip yolunun her iki yanındaki sanayi kuruluşları, kentin kuzeyinde ise Ankara-Samsun
Karayolunu aşarak Binevler ve Buharaevler toplu konut alanlarının da bulunduğu görülmektedir.
Kentin güneyindeki yerleşim alanı sınırı ise Küçük Sanayi Sitesi ile Yaydiğin Köyüdür. Organize
Sanayi Bölgesi Kentin güneybatısında yer almaktadır. Şehir merkezine uzaklığı 12 km’ dir. Kentin
doğu sınırı ise tepe niteliğindeki eğimli araziler ile doğal olarak sınırlanmış durumdadır. Çorum
Kenti ışınsal kent formuna sahip merkezi iş alanlarının bu ışınsal formun odakta yer aldığı konut
alanlarının yağ lekesi şeklinde oluştuğu, sanayi alanlarının ise hammadde ve ulaşım ve nakliye
kolaylıklarını dikkate alarak kentin yerleşim alanının batısında Ankara-Samsun Karayolunun her
iki yanında ve yer yer kentimizin yerleşim alanlarına çok yakın yerleştikleri bir beldedir. Saat
kulesi, merkez alanının odağı durumdadır ve 1. derecedeki iş merkezleri ki bunları MİA olarak
tanımlamamızla doğru olacaktır; Gazi-İnönü Caddeleri boyunca yol boyu yerleşmiş durumdadır.
Kentin II. derece iş bölgeleri ise yine merkezden merkez saçaklarına doğru uzanan alanlarda yer
almış durumdadır. Merkezden kent saçaklarına doğru gidildikçe yoğunluğun gittikçe düştüğü
alanlar ile yer yer tarımsal faaliyetlerde devam ettiği yerleşim alanlarının bulunduğu görülmektedir.
Taban suyu seviyesi kentin diğer kesimlerine göre daha yüksek olduğu merkez alanın batısındaki
alanlarda plan bulunmasına karşın yapılaşma henüz olmamıştır. Kentte alt merkez oluşumları
başlamış durumdadır (Mimar Sinan,Buhara Evler,Bahabey Caddesi).
Planlı olarak oluşmuş konut alanları ise merkez çevresinde yoğunlaşmaktır. Güneye
gidildikçe yoğunluk azalmaktadır.
Çorum Kenti için karar getirilmesi en güç alanlar niteliğinde ki bağlık bahçelik alanlardır.
Kentsel kullanımın hemen yanı başında bulunan tarımsal alanlar ile bağ bahçe alanlarını
kullananlar hem kentsel işlevlerde görev yapmakta hem de bu alanları kullanmaktadır. Bu durumun
planlama girdisi olarak değerlendirilmesi sonucunda bağlık alanlarda planlama kararı getirilerek
spekülatif baskıların önlenmesi için bağ bahçe nizamı yapılaşmaya olanak tanıyan plan kararları ile
bağlık alanlar planlanmıştır.
Kentte perakende ticaret, yol boyu lineer gelişimin göstermiş durumdadır.
Gazi Caddesi ile Bahabey Caddelerinde bitişik nizam yer yer altı ticaret üstü konut niteliği
taşıyan 8 katlı binaların yerini Osmancık Caddesinde ve Kulaksız Sokakta 5-6 katlı yapılaşmaların
tamamının veya alt katları ticaret olarak kullanılması almıştır. Ticaret alanlarının kullanım
yoğunluğu merkezden güneye doğru gidildikçe azalma göstermektedir.
Kentte I. derece merkez Saat Kulesi civarı ve uzantısı konumundaki Yazı Çarşı ile Milönü
Kavşağı, II .derece merkez Bahabey Caddesi ,Buhara evler, Mimarsinan Mahallesinde gelişim
göstermektedir. Ticaret alanlarında noktasal gelişim gösteren büyük marketlerde dikkate
alınmalıdır. Eşref Hoca Caddesindeki mevcut ticari alan ile Çimento Fabrikası kuzeyindeki inşa
halindeki ticaret alanı bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Her iki yer seçiminin trafik
yoğunluğuna etkileri ve otopark sorunları açısından dikkate alınması gerekmektedir.
Kentin sağlık kurumları açısından tariflendirilmesi yapılacak olursa en önemli sağlık
kurumlarından olan Devlet Hastanesi kent merkezinde Gazi caddesi üzerinde, Göğüs Hastalıkları
Hastanesi Cemilbey Caddesinde, Kadın ve Çocuk Hastanesi ise Devlet Hastanesinin hemen
bitişiğinde, Diş Hastanesi Bahabey Caddesinde yer almaktadır. Özel hastanelerden biri ise kent
merkezinin uzağında yoğun bir yerleşim bölgesi olarak oluşan Buhara evlerde ve kadın ve çocuk
hastanesinin güneyinde, bir diğeri ise kadın hastalıkları hastanesinin güneyinde yer seçmiş
durumdadır. Ayrıca Yavruturna Sağlık Ocağı alanın güney batısında imar planında belirlenmiş
özel sağlık merkezi alanı bulunmaktadır.
Yeni özel hastaneler, tıp merkezleri ve özel poliklinikler açılması konusunda artış
gözlemlenmekte olup bu tür kurumların kentsel alanda yer seçimini düzenleyen hükümler
bulunmamaktadır. Yer seçimleri rastgele olmaktadır. Bu alanların tıbbı atık, gürültü, trafik
yoğunluğu, otopark sorunları açısından değerlendirilmeleri gerekmektedir. Kentte konut alanları
178
mevcut planlı alanların revizyonu yapılarak yenilenme eğilimindir. Ticaret alanları pazarlama ve
tüketiciye ulaşma kriterini dikkate alarak gelişme eğilimindedir.
M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk:
Tablo.M.1. Mahallelerdeki Nüfus Yoğunluğu
Mahalle Adı
BAHÇELİEVLER
Nüfus
Alan
(ha)
Nüfus Yoğunğu
(brüt
ha’da)
Bina yoğunluğu
41 793
773
54
18
Konut
13931
*
BUHARAEVLER
4406
ÇEPNİ
1042
ÇÖPLÜ
1194
GÜLABİBEY
10358
KALE
6355
KARAKEÇİLİ
2272
KUNDUZHAN
1205
MİMARSİNAN
3746
ULUKAVAK
11516
ÜÇTUTLAR
5730
YAVRUTURNA
3285
YENİYOL
815
TOPLAM
65855.0
13 218
3 126
1288
2,4
0,8
3 582
21.3
170
56
31 074
395
107*
106
19 065
232
82
27
6 816
98
69
23
3 615
51.9
70
23
11 238
*
34 548
594
80
26
17 190
695
24
8,2
9 855
46
214
71
2 445
15
163
54
197 565
TÜİK uygulamasının başlaması ile birlikte mahalle bazında nufus bilgileri Belediyede tutulamamaktadır. Konut
bilgisi sabit alınarak aile ortalaması 3 kabulu ile hesaplanmıştır.
* Mimarsinan Mahallesi, Gülabibey, Buharaevler Mahallesi ise Ulukavaktan ayrılma olduğu için yoğunlukları
buna göre belirlenmiştir.
179
M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları:
Çöplü ve Kunduzhan mahalleleri dahilindeki kalan 25 ha’ lık alanda yapılan kentsel
dönüşüm çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışma ile Ulucami Velipaşa Hanında aralarında
bulunduğu tarihi eserlerin açığa çıkarılması hedeflenmektedir.
M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi:
Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Sanayi ve Teknoloji başlığı altında incelenmiştir.
M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar:
Çorum kentinde Kentsel sit alanı bulunmakta olup bu alan içerisinde dağınık tescilli
eserler yer almaktadır.
Velipaşa Konağı restorasyonu tamamlanarak hizmete sunulmuştur. Velipaşa Hanı ile
karakol konaklarında da benzer çalışmalar için girişim yürütülmektedir.
Saat kulesi restorasyonu tamamlanmıştır.
M.1.2. Kırsal Alanlar:
M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni:
Çorum kentinde kırsal yerleşmeler 1998 yılında mücavir alan sınırının genişletilmesinden
dolayı sınır içerisine kalmıştır. Mücavir alan sınırı içersinde kalan 32 adet köyün (kırsal yerleşim)
bazıları hem yerleşik alanları hem de arazileri ile bazıları ise yalnızca köy arazileri ile mücavir alan
sınırına dahil olmuşlardır. Kent ile bağlantıları çok yoğun durumda değildir.
Kentte bazı sıçrama yerleşimlerin kontrol etmek genişletilen mücavir alan sınırı içerisinde
yerleşimler ile ilgili olarak henüz planlama açısından yapılan bir çalışma bulunmamaktadır.
Yalnızca kentin kuzeyinde yer alan Kuruçay Köyünün güneyinde yeni toplu konut alanı planlaması
yapılarak uygulamaya geçirilmiş böylece yoğunluk sıçraması yolu ile kent gelişimi
yönlendirilmiştir. Kentin çevresindeki düşük yoğunluklu, tarımsal üretim yapılan kırsal
denilebilecek özellikteki yerleşmelerin bağ bahçe nitelikleri korunarak ve ilave bağ bahçe alanları
planlaması yapılarak Çorum kentinin tarım topraklarının yerleşme-kentleşme baskısından
kurtarılması amacıyla kırsal yerleşim karakteri korunmaya çalışılmaktadır.
Kırsal alanlarda yerleşim toplu köy yerleşik alanları ile az sayıda bağ toplulukları
içerisindeki yerleşimlerden oluşmaktadır. Kentin verimli tarım topraklarının bulunduğu kısımlarda
üretim devam etmekte olmasına rağmen kentin her yöne yağ lekesi şeklinde gelişme eğilimi
göstermesi bu alanların üzerinde spekülatif bir baskı oluşturmaktadır. Bağlık alanlar içerisinde ll.cil
konut niteliği taşıyan-hatta prestij-konut alanları yer almaktadır.
M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti:
Kırsal alanlarda ki arazi ve bağ-bahçe nitelikli alanlar özel mülkiyet kapsamındaki alanlar
durumundadır. Köy statüsünde yerleşim birimlerine ise meralar hariç yine özel mülkiyetin söz
konusu olduğu görülmektedir. Hazine ve kamu kurumlarına ait arazi miktarının tespiti için Çorum
Belediyesi tarafından bir çalışma yürütülmediği için mülkiyetin oransal dağılımı konusunda bilgi
verilememektedir.
M.2. Altyapı:
Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Ulaşım ve Altyapı başlığı altında incelenmiştir.
180
M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri:
Çorum Kenti planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup konut alanlarının
gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Kentte yapılan konutların ortalama
olarak 3 oda ve salondan oluşan, kaloriferli ve sobalı evlerin planlarında bu kooperatifler eli
ile oluşturulan alanların etkisi olmuştur.
Konut büyüklükleri Çorumda dikkat çeken bir unsurdur. Ortalama konut
büyüklükleri 140-150 m² civarındadır. Mevzuat gereğince 2 kat üstündeki tüm yapılar
betonarme karkas olarak inşa edilmektedir. Çorum’a özel ve özgün bir yapılaşma
bulunmamaktadır.
Merkez alanlarda bitişik ve kat adedi yüksek (5 kat ve üzeri) yer yer ticaret ve konut
kullanımlarının iç içe geçtiği yapılaşmalar yer almaktadır. Bitişik nizam yapılaşmalarda
doğal ışık almayan veya aydınlıklardan ışıklandırılan odalar yer almaktadır.
Yapılaşmalarda cadde genişliklerine göre kat adedi oluşmakta olup (6-7-8 ve üstü)
ana caddeler yüksek katlı yapılardan oluşmaktadır. Bu yapılar duvar etkisi yaparak iç
kısımlarda kalan ve daha dar yollardan cephe alan az katlı (2-3-4) yapıları etkilemektedir.
M.3.1. Kamu Binaları:
Kamu yapıları ise genel olarak yatırımı gerçekleştiren Bakanlığın standartları
sonucunda oluşmaktadır. Planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış yapılarda yığma ve karkas
tarzında yapılaşma oluşmaktadır. Farklı malzeme ile yapılaşma kayda değer değildir.
Sanayi alanlarındaki yapılaşmalarda ise tesisin gereksinimi dikkate alınarak yer yer çelik
karkas yapılaşmalar da oluşturulmuş durumdadır.
181
M.3.2. Okullar:
Tablo.M.2.Yatılı İlköğretim Bölge Okulları
182
183
184
185
186
187
188
189
190
Kaynak:İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2009)
Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumuna bağlı Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurdunda
660 kapasiteli kız yurdunda 660 kız öğrenci, 340 kapasiteli erkek öğrenci yurdunda ise 340 adet
öğrenci olmak üzere toplam 1000 öğrenci barınmaktadır.
Kaynak: YÖKYK Çorum Yurt Müdürlüğü (2009)
191
HİTİT ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK BİRİMLER
Tablo.M.3. Hitit Üniversitesi Akademik Birimler
SIRA NO BİRİM ADI AKADEMİK PERSONEL SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI İDARİ PERSONEL SAYISI A‐ FAKÜLTELER 1 FEN‐EDEBİYAT FAKÜLTESİ 681
41
8 2 İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ 1617
40
13 3 İLAHİYAT FAKÜLTESİ 440
39
14 4 MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ 702
56
13 5 TIP FAKÜLTESİ 21
0
3 B‐ ENSTİTÜLER 1 FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 28
0
3 2 SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 47
0
2 0
0
0 201
8
6 2796
57
10 C‐ YÜKSEKOKULLAR 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU 2 SAĞLIK YÜKSEKOKULU D‐ MESLEK YÜKSEKOKULLARI 1 MESLEK YÜKSEKOKULU 2 SUNGURLU MESLEK YÜKSEKOKULU 633
7
7 3 OSMANCIK ÖMER DERİNDERE MESLEK YÜKSEKOKULU 343
4
5 7509
252
84 TOPLAM Kaynak: Hitit Üniversitesi Rektörlüğü (2009)
192
M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri:
Tablo.M.4.Hastane ve Sağlık Tesisleri
İlçe Adı
MERKEZ
ALACA
BAYAT
MECİTÖZÜ
İSKİLİP
Kurum Adı
Sayısı
İlçe Adı
Sayısı
1
KARGI DEVLET HASTANESİ
1
GÖĞÜS HASTALIKLARI
HASTANESİ
AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ
1
TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ
1
AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ
3
VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ
1
112 İSTASYON
1
İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI
1
1
AÇSAP MERKEZİ
1
UĞURLUDAĞ DEVLET
HASTANESİ
2
1
22
112 İSTASYON
1
112 KOMUTA KONTROL MERKEZİ
1
1
112 İSTASYON
3
OSMANCIK DEVLET
HASTANESİ
ALACA DEVLET HASTANESİ
1
6
1
112 İSTASYON
1
7
1
112 İSTASYON
1
ORTAKÖY DEVLET
HASTANESİ
BAYAT DEVLET HASTANESİ
1
3
1
112 İSTASYON
1
3
1
112 İSTASYON
1
DODURGA DEVLET
HASTANESİ
MECİTÖZÜ DEVLET HASTANESİ
1
1
1
112 İSTASYON
1
4
1
112 İSTASYON
1
SUNGURLU DEVLET
HASTANESİ
İSKİLİP DEVLET HASTANESİ
1
9
1
112 İSTASYON
1
7
1
112 İSTASYON
1
1
1
112 İSTASYON
1
1
1
112 İSTASYON
1
112 İSTASYON
1
1
KARGI
UĞURLUDAĞ
OSMANCIK
ORTAKÖY
DODURGA
SUNGURLU
LAÇİN
OĞUZLAR
Kurum Adı
ÇORUM DEVLET HASTANESİ
OĞUZLAR DEVLET HASTANESİ
1
1
1
112 İSTASYON
1
BOĞAZKALE
HACIHAMZA
Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008)
193
1
1
1
1
1
M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler:
Çorum İlindeki sosyal ve kültürel tesisler hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
M.3.5. Endüstriyel Yapılar:
Endüstri alanlarındaki yapılaşmalarda tesisin gereksinimi dikkate alınarak yer yer
çelik karkas yapılaşmalar oluşturulmuş durumdadır.
M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar:
Çorum İlindeki göçer ve hareketli barınakların sayıları, nitelikleri ve bulundukları
yerlerle ilgili yeterli bilgi mevcut değildir.
M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar:
Turistik amaçlı yapılarda kullanılan yapı malzemeleri hakkında yeterli bilgi mevcut
değildir.
M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar:
Gazi Caddesi ve Bahabey Caddesinde altı ticarethane üstü konut niteliği taşıyan
binalar mevcut olup, Osmancık Caddesi ve Kulaksız Sokakta 5-6 katlı yapılaşmaların
tamamının veya alt katlarının ticarethane olarak kullanıldığı görülmektedir. Ticaret alanlarının
kullanım yoğunluğu kuzeyden güneye doğru gidildikçe azalma göstermektedir.
M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma:
içerisindeki yerleşimlerden oluşmaktadır. Yapılan yapılarda yığma ve karkas tarzında
yapılaşma mevcuttur.
M.3.10.Yerel Mimari Özellikler:
Binalardaki ve kent dokusundaki mimari özellikler hakkında yeterli bilgi mevcut
değildir.
M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller:
Çorum’da planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış yapılarda yığma ve karkas tarzında
yapılaşma oluşmuştur. Farklı malzeme ile yapılaşma kayda değer değildir.
M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı:
M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik:
194
M.4.2. Göçler:
1950’lerden başlayarak “İl dışına göç”olgusunun nüfusun gelişme desenine etkisi
büyük olmuştur. İl dışına göç olayları başka bir il veya yurt dışına göç etmek sureti ile
gerçekleşmiştir. 1955-1960 ile 1965-1970 yılları arası il dışına göçlerin en yoğun olarak
gerçekleştiği devre olmuştur. 1970’lerde ise yurt dışına göçen nüfusta artış gözlenmektedir
(1964-1977 yılları arasında 7.643 kişi yurt dışına göç etmiştir.).
Çorum’da İl dışına yapılan göçler genellikle Ankara’ya olmaktadır. Ankara’yı,
İstanbul ve İzmir’e yapılan göçler takip etmektedir. Çorum’a başka illerden göç sınırlıdır.
Sınırlı sayıda da olsa Çorum’a dışarıdan gelen göçler özellikle doğum yeri Amasya, Ankara,
Çankırı, Sinop, Kastamonu, Tokat ve Yozgat olan kişiler olmaktadır.
Kentin nüfusunun yapısına bakıldığında nüfusun büyük bir çoğunluğunun kırdan kente
göçenlerin oluşturduğu görülmektedir. Kırdan kente yönelmiş olan göçün sebepleri arasında
%45’ini iş %9’unu ise eğitim amaçlı yer değiştirmeler oluşturmaktadır.
M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik):
Çorum İlinde kayda değer oranda mevsimlik işçi bulunmamasına rağmen tuğlakiremit fabrikalarına kırsal alandan yaz mevsiminde gelen işçiler olmaktadır. Bu işçiler
fabrika yatakhanelerini kullanmaktadırlar. Ancak son yıllardaki ekonomik kriz mevsimlik işçi
sayısını azaltmıştır.
M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı
Kent toprağının %95’i özel mülkiyete %5’i ise Hazine ve Belediye mülkiyetine tabidir.
Kentsel alanın güneyinde yer alan 50 ha’lık III nolu gecekondu önleme bölgesi Belediye
mülkiyetinde olan arazi üzerine , IV nolu toplu konut alanı ise Belediye ve Hazinenin ortak
malı niteliğindeki araziler üzerine, Organize Sanayi Bölgesi Hazine arazisi üzerine, Küçük
Sanayi Sitesi ise özel şahıslara ait araziler üzerine kurulmuştur.
M.4.5. Konut Yapım Süreçleri:
Çorum İli planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup, konut alanlarının
gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Bu nedenle Çorum kooperatiflerin
yoğun yapılaşmadaki katkısı ile toplu konut alanlarının bulunduğu bir kent durumundadır.
M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri:
Çorum İlinde gecekondu tarifine giren yapı bulunmamaktadır. Yalnız kaçak yapıların
yoğunlaştığı hisseli mülkiyete konu alanlar bulunmaktadır. Çorum İli kooperatiflerin
yapılaşmadaki yoğun katkıları nedeni ile gece kondu önleme bölgelerinden ziyade toplu konut
alanlarının bulunduğu bir kent durumundadır. 1978 yılında yapılmış olan ve tamamı ile bitmiş
durumdaki III nolu gecekondu bölgesinde yaklaşık olarak 1000 konutta 9420 kişinin(1997
yılı) yaşadığı bugünkü adı ile Mimar Sinan Mahallesi bulunmaktadır.
M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri:
M.5.1. Görüntü Kirliliği:
195
M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu:
Çorum İlinde özellikle trafik gürültüsüne maruz ana caddeler üzerinde bulunan bazı
binalarda özel olarak çift cam ve duvar izolasyonu işlemleri yapılmaktadır. Ayrıca 8 Mayıs
2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Isı Yalıtım Yönetmeliği” ile
yapılan ısı yalıtımı ses izolasyonunu da sağlamaktadır.
M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları:
Çorum İlinde havaalanı bulunmaması nedeni ile konu işlenmemiştir.
M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü:
Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler “Gürültü” başlığı altında incelenmiştir.
M.5.5. Kentsel Atıklar:
Çorum İlinde kentsel atıklar Çorum Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğünce
toplanarak, ara istasyona götürülmekte oradan da Karabürçek mevkiinde bulunan çöp döküm
alanına götürülerek depolama yapılmaktadır.
M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı:
Ülkemizde ısınmada kullanılan yakıt tüketiminin artması ve hatalı kullanılan ısıtma
tesislerinin büyük boyutlarda hava kirliliğine yol açması sonucu ortaya çıkan sorunları bir
ölçüde gidermek, yakıt tüketimini azaltmak amacıyla hazırlanan “Isı Yalıtım Yönetmeliği” 8
Mayıs 2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Bu itibarla 3030 sayılı
Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun kapsamındaki belediyeler dahil, bütün yerleşim
birimlerindeki binalarda uygulanır.
Münferit olarak inşa edilen ve ısıtılmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik,
ardiye, ahır, ağıl ve benzeri binalarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
M.6. Nüfus:
M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi:
1927-2008 döneminde Çorum İlinin yıllık nüfus artışı incelendiğinde, iki farklı dönem
gözlenmiştir. 1990 yılına kadar nüfus artmış, bu yıldan sonra nüfus azalma eğilimine
girmiştir. Çorum İlinde en yüksek yıllık nüfus artış hızı %32,5 ile 1950-1955 döneminde ve
en düşük yıllık nüfus artış hızı ise %-7,89 ile 2000-2007 döneminde gerçekleşmiştir.
1927 yılında Çorum ilinde %17,7 olan şehirde yaşayan nüfus payı 1945 yılından sonra
sürekli bir artış göstererek, 2008 yılında % 63,31’e ulaşmıştır. Çorum İlinde şehirde yaşayan
nüfusun oranı, ülke ortalamasına göre daha yavaş artmıştır. 2000 yılına kadar köy nüfusu
fazla iken, ilk kez 2000 yılında şehir nüfusu köy nüfusundan fazla olmuştur.
196
Tablo.M.5. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi :
Yıl
1927
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
2000
2007
2008 *
2009 **
Nüfus
247.602
284.773
302.745
312.723
341.353
401.547
446.389
485.567
518.366
547.580
571.831
599.204
609.863
597.065
549 928
545 444
540 704
Artış Hızı
17,48
12,24
6,49
17,52
32,48
21,17
16,83
13,07
10,97
8,67
9,35
3,53
-2,12
-7,89
- 0,81
- 0,87
Kaynak : * 2008 Genel Nüfus Sayımı
** Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı
Grafik M.1.Nüfus Artış Grafiği
1927-2009 Yılları Nüfus Artış Hızı
700.000
600.000
400.000
Nufus
Artış Hızı
300.000
200.000
100.000
Yıllar
197
20
09
20
07
19
90
19
80
19
70
19
60
19
50
-100.000
19
40
0
19
27
Nüfus
500.000
Tablo.M.6.Yıllara Göre Merkez ve İlçelerdeki Nüfus Değişimi
1990
İlçe
Şehir
Köy
2000
Toplam
Şehir
Nüfus Artış Hızı (%)
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Merkez
116.810 72.938 189.748 161.321
60.378
221.699
38,10
-17,22
16,83
Alaca
20.646
32.757
53.403
24.983
28.210
53.193
21,00
-13,88
-0,39
Bayat
8.090
28.204
36.294
7.381
23.193
30.574
-8,76
-17,76
-15,76
Boğazkale
2.306
7.667
9.973
1.970
6.220
8.190
-14,57
-18,87
-17,87
Dodurga
3.974
9.576
13.550
3.431
7.008
10.439
-13,66
-26,81
-22,95
İskilip
19.624
32.945
52.569
19.648
25.679
45.327
0,12
-22,05
-13.77
Kargı
5.858
20.904
26.762
5.728
14.660
20.388
-2,21
-29,86
-23,81
Laçin
1.570
10.390
11.960
2.153
7.272
9.425
37,13
-30,00
-21,19
Mecitözü
6.287
24.959
31.246
5.787
20.277
26.064
-7,95
-18,75
-16,58
Oğuzlar
5.867
5.287
11.154
4.678
4.405
9.083
-20,26
-16,68
-18,56
Ortaköy
3.353
9.720
13.073
3.349
8.471
11.820
-0,11
-12,84
-9,58
Osmancık
21.347
31.143
52.490
28.423
25.335
53.758
33,14
-18,64
2,40
Sungurlu
30.521
57.806
88.327
35.397
45.443
80.840
15,97
-21,38
-8,47
Uğurludağ
8.019
10.092
18.111
7.648
8.617
16.265
-4,62
-15,8
-14,61
254 272 354 388 608 660 311 897 285 168 557 065
22,66
-19,53
-8,47
TOPLAM
Kaynak :2000 Genel Nüfus Sayımı
198
2000
İlçe
Şehir
Köy
2008
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Merkez
161 321 60 378 221 699 206 572
41 537
248 109
28,05
-31,20
11,91
Alaca
24.983
28.210
53.193
22 373
17 365
39 738
-10,44
-38,44
-25,29
Bayat
7.381
23.193
30.574
8 888
16 597
25 485
20,41
-28,43
-16,64
Boğazkale
1.970
6.220
8.190
1 609
3 733
5 342
-18,32
-39,98
-34,77
Dodurga
3.431
7.008
10.439
3 240
4 669
7 909
-5,56
-33,37
-24,23
İskilip
19.648
25.679
45.327 20 251
20 665
40 916
3,06
-19,52
-9,73
Kargı
5.728
14.660
20.388
5 260
11 323
16 583
-8,17
-22,76
-18,66
Laçin
2.153
7.272
9.425
1 281
5 090
6 371
-40,50
-30,00
-32,40
Mecitözü
5.787
20.277
26.064
5 537
14 662
20 199
-4,32
-27,69
-22,50
Oğuzlar
4.678
4.405
9.083
3 983
3 750
7 733
-14,85
-26,35
-14,86
Ortaköy
3.349
8.471
11.820
3 415
7 310
10 725
1,41
-13,70
-9,26
Osmancık
28.423
25.335
53.758
25 227
19 825
45 052
-11,24
-21,74
-16,19
Sungurlu
35.397
45.443
80.840
34 211
28 728
62 939
-3,35
-36,78
-22,14
Uğurludağ
7.648
8.617
16.265
3 505
4 838
8 343
-54,17
-43,85
-48,70
10,72
-29,83
-2,08
TOPLAM
311 897 285 168 557 065 345 352 200 092 545 444
Kaynak :2008 Genel Nüfus Sayımı
199
2008
İlçe
Şehir
Köy
2009
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Merkez
206 572 41 537 248 109 212 418
39 776
252 194
28,30
-4,24
1,64
Alaca
22 373
17 365
39 738
22 085
16 543
38 628
-1,28
-4,73
-2,80
Bayat
8 888
16 597
25 485
8 828
15 785
24 613
-0,67
-4,89
-3,42
Boğazkale
1 609
3 733
5 342
1 515
3 514
5 029
-5,84
-5,86
-5,85
Dodurga
3 240
4 669
7 909
3 065
4 634
7 699
-5,40
-0,74
-2,65
20 251 20 665
40 916
20 724
19 565
40 289
2,33
-5,32
-1,53
İskilip
Kargı
5 260
11 323
16 583
5 226
11 172
16 398
-0,34
-1,33
-1,11
Laçin
1 281
5 090
6 371
1 227
4 977
6 204
-4,21
-2,22
-2,62
Mecitözü
5 537
14 662
20 199
5 261
13 709
18 970
-4,98
-6,50
-6,08
Oğuzlar
3 983
3 750
7 733
3 741
3 627
7 368
-6,07
-3,28
-4,72
Ortaköy
3 415
7 310
10 725
2 945
6 546
9 491
-13,76
-10,45
-11,50
Osmancık
25 227
19 825
45 052
25 829
19 251
45 080
2,38
-2,89
0,06
Sungurlu
34 211
28 728
62 939
34 470
26 740
61 210
0,75
-6,92
-2,74
Uğurludağ
3 505
4 838
8 343
3 143
4 388
7 531
-10,32
-9,30
-9,73
1,48
-4,93
-0,86
TOPLAM
345 352 200 092 545 444 350 477 190 227 540 704
Kaynak : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı
M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı:
Çorum İlinde 1927 yılından 1960 yılına kadar olan dönemde erkek nüfusun
büyüklüğü kadın nüfusundan daha az olmuştur. İlde 1927 yılında her 100 kadın için 88 erkek
bulunmakta iken, erkek nüfusun kadın nüfustan daha hızlı artması nedeniyle 1960 yılında
kadın ve erkek nüfus aynı büyüklüğe ulaşmıştır. 2008 yılında Çorum İlinde her 100 kadın için
98 erkek bulunmaktadır.
Çorum İlinde 1935 yılında erkeklerin yarısı 16,7; kadınların yarısı ise 23,5 yaşından
daha küçüktür. 1935-1975 yılları arasında ortalama 19 olan nüfusun medyan yaşı, 1975
yılından sonra sürekli artma eğilimi göstermiştir. 2000 yılında Çorum İlindeki hem kadınların
hem de erkeklerin yarısı 26 yaşından daha küçüktür.
200
Tablo.M.7. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
2007
Yaş grubu
0-4
5-9
10-14
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65-69
70-74
75-79
80-84
85-89
90+
Toplam
Toplam
39.151
45.928
48.946
49.275
41.744
44.008
39.517
36.491
35.681
31.628
30.050
26.757
22.273
19.834
16.326
13.190
6.400
1.889
740
549.828
Erkek
20.091
23.559
25.005
24.970
20.469
22.233
19.544
18.302
17.975
15.527
14.583
12.629
10.476
9.301
7.916
5.974
2.527
659
202
271.942
2008*
Kadın
19.060
22.369
23.941
24.305
21.275
21.775
19.973
18.189
17.706
16.101
15.467
14.128
11.797
10.533
8.410
7.216
3.873
1.230
538
277.886
Toplam
38 822
43 064
48 050
47 697
41 269
43 040
39 109
38 051
34 585
33 493
30 120
27 139
22 836
19 901
15 025
14 081
6 674
1 860
628
545 444
2009**
Erkek
19 994
21 913
24 624
24 142
20 196
21 839
19 419
18 961
17 568
16 454
14 843
12 886
10 561
9 336
6 988
6 880
2 651
691
161
270 107
Kadın
18 828
21 151
23 426
23 555
21 073
21 201
19 690
19 090
17 017
17 039
15 277
14 253
12 275
10 565
8 037
7 201
4 023
1 169
467
275 337
Toplam
38.366
40.633
47.081
46.395
40.504
41.772
39.144
37.971
33.181
34.362
30.106
26.340
24.902
19.959
15.196
14.614
7.103
2.397
678
540.704
Erkek
19.739
20.623
24.191
23.713
20.214
21.206
19.486
18.875
16.982
16.957
14.835
12.664
11.607
9.387
6.866
7.277
2.862
854
163
268.501
Grafik M.2.Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılım Grafiği
Yaş Grupları
50.000
Nüfus
40.000
30.000
20.000
10.000
Yaş Grubu
Toplam
201
Erkek
Kadın
85-89
80-84
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4
0
Kadın
18.627
20.010
22.890
22.682
20.290
20.566
19.658
19.096
16.199
17.405
15.271
13.676
13.295
10.572
8.330
7.337
4.241
1.543
515
272.203
M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları:
Çorum İline bağlı bulunan 13 İlçeden Sungurlu İlçesi 61.210 nüfus ile en fazla nüfusa,
Boğazkale İlçesi ise 5.029 nüfus ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir. İlin yıllık nüfus artış hızı
en yüksek olan ilçesi % 2,5 ile Bayat İlçesi iken, nüfus artış hızı en az olan İlçesi %-6,7 ile
Uğurludağ İlçesidir.
Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir kilometrekareye düşen kişi sayısı, İl genelinde
42 ve İl merkezinde 111 iken, İlçelere göre 12 ile 44 arasında değişmektedir. Yüzölçümü
büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Sungurlu İlçesinde nüfus yoğunluğu 31, yüzölçümü en
küçük olan Ortaköy İlçesinde nüfus yoğunluğu 44 kişidir.
Tablo M.8. Merkez ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları
İlçe Adı
Merkez
Alaca
Bayat
Boğazkale
Dodurga
İskilip
Kargı
Laçin
Mecitözü
Oğuzlar
Ortaköy
Osmancık
Sungurlu
Uğurludağ
TOPLAM
Toplam Nüfus
252 194
38 628
24 613
5 029
7 699
40 289
16 398
6 204
18 970
7 368
9 491
45 080
61 210
7 531
540 704
Yüzölçümü
2.275
1.360
815
310
218
1.067
1.394
262
951
302
217
1.116
1.956
549
12.792
Nüfus Yoğunluğu
111
28
30
16
35
38
12
24
20
24
44
40
31
14
42
Grafik.M.3.Nüfus Yoğunluğu Grafiği
Nüfus Yoğunluğu
300000
250000
200000
150000
100000
50000
M
er
ke
z
Al
ac
a
Ba
Bo yat
ğa
zk
al
e
D
od
ur
ga
İs
ki
lip
Ka
rg
ı
La
çi
n
M
ec
i tö
zü
O
ğu
zl
ar
O
rta
kö
O
sm y
an
c
Su ık
ng
ur
U
lu
ğu
rlu
da
ğ
0
Nufus
Yüzölçüm
202
Yoğunluk
M.6.4. Nüfus Değişim Oranı:
Çorum İlinde 1990 yılına kadar nüfus artmış, bu yıldan sonra nüfus azalma eğilimine
girmiştir. Çorum İlinde en yüksek yıllık nüfus artış hızı %32,5 ile 1950-1955 döneminde ve
en düşük yıllık nüfus artış hızı ise %-7,89 ile 2000-2007 döneminde gerçekleşmiştir.
Tablo.M.9. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı
Yıl
1927
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
2000
2007
2008 *
2009 **
Nüfus
247.602
284.773
302.745
312.723
341.353
401.547
446.389
485.567
518.366
547.580
571.831
599.204
609.863
597.065
549 928
545 444
540 704
Artış Hızı
17,48
12,24
6,49
17,52
32,48
21,17
16,83
13,07
10,97
8,67
9,35
3,53
-2,12
-7,89
-0,81
- 0,87
Grafik M.4.Nüfus Değişim Grafiği
Nüfus Artış Hızı
700000
600000
400000
300000
200000
100000
Yıllar
Nufus
203
Artış Hızı
2009
2008
2007
2000
1990
1985
1980
1975
1970
1965
1960
1955
1950
1945
1940
-100000
1935
0
1927
Nüfus
500000
Kaynaklar :
* Türkiye İstatistik Kurumu (2008 Genel Nüfus Sayımı ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt
Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı
* İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2009)
* YÖKYK Çorum Yurt Müdürlüğü (2009)
204
N. ATIKLAR
N.1. Evsel Katı Atıklar:
Evsel atıklar konteyner sistemi ile toplanmakta, sıkıştırmalı kamyonlarla şehrimize 13
km uzaklıktaki Celilkırı mevkiindeki çöp depo alanına nakledilmektedir. Bertaraf tesisi
projesi ihale aşamasındadır.
Tablo.N.1.Atık kompozisyonu
(%)
Organik
Kağıt
Cam
Metal
Plastik
Diğer
62,37
7,15
3,12
0,93
14,30
12,13
100
N.2. Tehlikeli Atıklar:
İlimizde 13 adet tehlikeli atık üreten tesis tespit edilmiştir. Tehlikeli atık taşıması
için 2 adet firmaya ait, 6 adet araca da tehlikeli atık taşıma lisansı verilmiştir.
Tablo:N.2.Tehlikeli Atık Oluşturan Sanayi Tesisleri
FİRMA ADI
ADRESİ
ATIK CİNSİ
MİKTARI
T.A.K.Y
KODU
Yetsan Oto Radyatör ve Kalorifer
Hizmet Çelik Tüp Ltd. Şti.
Ankara Yolu 7. Km/Çorum
Atık boya çamuru
Atık boya çamuru
75 kg/ay
30 kg/yıl
A-080121
A-080121
BMC Yetkili Servisi
10 ad/ay
A-160107
Erişkenler Oto San. ve Tic. Ltd. Şti.
Ankara Yolu Üzeri/Çorum
200 ad/yıl
M-150202
Ahlatçı Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.
2000 ad/yıl
A-160107
M-150202
Karataş Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.
Ankara Yolu Üzeri/Çorum
1500 ad/yıl
A-160107
Mer Oto Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti
450 ad/yıl
A-160107
M-150202
Şamlıoğlu Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.
2000 ad/yıl
A-160107
M-150202
Sima Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.
1700 ad/yıl
A-160107
M-150202
Erksan Oto Rad Kal. San. Tic. Ltd.
OSB No:9 /Çorum
Kullanılmış
yağ
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri ve boya
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri ve boya
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri ve boya
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri ve boya
filtreleri
Kullanılmış
yağ
filtreleri ve boya
filtreleri
Atık Boya Çamuru
15 kg/yıl
A-080121
Karakaşlar Oto.
Çevre Yolu No:304
205
Kullanılmış
Filtreleri
Yağ
300 ad/yıl
N.3. Özel Atıklar:
N.3.1. Tıbbi Atıklar:
Çorum Belediyesince işletilmekte olan Kardelen Tıbbi Atık Sterilizasyon tesisine tıbbi
atıklar lisanslı tıbbi atık toplama taşıma aracı ile taşınarak sterilize edilmek suretiyle bertaraf
edilmektedir.
İl genelinde 82 adet tıbbi atık üreten kurumlardan pazar günleri hariç periyodik bir
şekilde 339.304 kg tıbbi atıklar toplanmış ve şehir dışından 8385 kg tıbbi atık gelmiş olup,
Şehrimize 13 km uzaklıkta bulunan Celilkırı mevkiindeki sterilizasyon tesisinde 347.689.kg
tıbbi atık sterilize edilerek bertaraf edilmiştir.
Tablo.N.3 2009 Yılı Tıbbi Atık Miktarı
GÜNLÜK
TOPLANAN GÜN
YILLIK TOPLANAN
ŞEHİR DIŞI GELEN
TOPLAM ATIK
1091
311
339.304
8385
347.689
kg
gün
kg
kg
kg
Hastanelerden alınan tıbbi atık poşetlerinde bulunan malzemeler, aşağıda belirtilmiş olup
net miktarları bilinmemektedir.
Eldivenler
Serum poşetleri ve hortumları
Ameliyathane bezleri
Tamponlar, Sargı bezleri
Sargı bandı
İlaç kutu ve şişeleri
İdrar ve kan torbaları
Şırıngalar
N.3.2. Atık Yağlar:
İlimizde oluşan atık yağlar yoğunluklu olarak toprak sanayi sektörü, makine sanayi
sektörü ve otomotiv sektöründen kaynaklanmaktadır. Yapılan denetimlerde 76 adet atık yağ
üreticisi tespit edilmiş olup, sözkonusu atık yağların kategorilerine göre lisanslı geri kazanım
firmalarına verilmesi yönünde gerekli çalışmalar yapılmaktadır.
N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar:
Çorum İli merkezinde 2008 yılı Mayıs ayı sonunda bitkisel atık yağ üreticilerine
bilgilendirme semineri yapılmış ve lokantalar, oteller, restoranlar, yurtlar, okullar, fast food,
hastaneler, yemek şirketleri, pastaneler, kurumların bitkisel atık yağların toplanması amacıyla
Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisanslı firmalar ile sözleşme yapmaları sağlanmıştır. 2008
yılı içerisinde Çorum İli Merkezinde 7144 kg bitkisel atık yağ toplanması sağlanarak 7144 kg
atık yağın kanalizasyon ve toprağı kirletmesi engellenmiştir. Ayrıca bitkisel atık yağların
evlerden de toplanması amacıyla lisanslı firma ile birlikte 225 haneyi bilgilendirme
206
çalışmaları yapılmış ve atık yağ toplama kapları bırakılmıştır.2009 yılı itibarıyle evlerdeki
çalışmalara devam edilmekte ve okullarda da eğitim seminerleri düzenlenerek bitkisel atık
yağların toplanması sağlanmaktadır.
N.3.4. Pil ve Aküler
Şehrimizde bulunan Okullar, muhtarlıklar, yurtlar, fotoğrafçılar ve alış veriş
merkezlerine dağıtılan atık pil kutularından 2009 yılında 559 kg atık pil toplanmış olup,
toplanmaya devam edilmektedir.
N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller:
Bilgi mevcut değildir.
N.3.6. Tarama Çamurları:
N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar:
N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar:
N.4. Diğer Atıklar:
Çorum İlinde 154 adet tavuk çiftliği bulunmakla birlikte, bunların 90 adedi
faaliyettedir. Bu çiftliklerden kaynaklanan hayvansal atık miktarı günde 250 ton olup, besi
ahırlarından kaynaklanan atık miktarı ise yılda 135.415 tondur. Bütün bu atıkların geri
kazanımları için bir tesis mevcut değildir.
N.4.1. Ambalaj Atıkları:
Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince yapılan çalışmalarda
2 adet firmaya geri dönüşüm lisans belgesi verilmiş, 27 adet firmaya ambalaj malzemesi
piyasaya süren olarak kullanıcı adı ve şifre tahsisi yapılmış, 4 adet ambalaj üreten firma tespit
edilmiş olup, sözkonusu işletmelerin Yönetmelikte yer alan yükümlülüklerini yerine
getirmeleri amacıyla gerekli denetim çalışmaları sürdürülmektedir.
N.4.2. Hayvan Kadavraları:
N.4.3. Mezbaha Atıkları:
İlimizde günlük 400 ton mezbaha atığı ile tavuk gübresi olup, bir adet gübre tesisi
bulunmaktadır.
207
N.5. Atık Yönetimi:
Katı Atık Tesisi ile ilgili olarak Çevre ve Orman Bakanlığı Koordinatörlüğünde
çalışmalar devam etmekte olup, 2012 yılında faaliyete geçmesi planlanmaktadır.
N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu:
Çorum İlinde Belediye tarafından günlük toplam 220 ton, yıllık 80.300 ton atık
toplanmaktadır.
Atık Kompozisyonu
(%)
Organik
62,37
Kağıt
7,15
Cam
3,12
Metal
0,93
Plastik
14,30
Diğer
12,13
100
N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri:
Çorum İlinde katı atıklar Belediye tarafından ve İl Merkez Mahalleleri Özel Şirket ve
Çorum Belediyesi tarafından konteyner sistemi ile sıkıştırmalı araçlarla toplanarak şehir
merkezine 13 km uzaklıkta bulunan çöp depo alanına nakledilerek depolanmaktadır. Herhangi
bir transfer yapılmamaktadır.
N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri:
Katı atıklar şehir merkezine 13 km uzaklıkta bulunan çöp depolama sahasına
sıkıştırmalı araçlardan direk boşaltılmakta belirli bir süre dinlendirildikten sonra, üzeri
hafriyat ve İlimizde bulunan kiremit fabrikalarının atıkları ile kapatılmaktadır.
Hayvan gübreleri ayrı bir kısmında depolanmaktadır.
Tıbbi atıklar sterilizasyon tesisinde sterilize edilerek bertaraf edilmektedir.
N.8.1. Katı Atıkların Depolanması:
İlimize 13 km uzaklıkta 1981 yılından itibaren kullanılan katı atık depolama alanına
2009 yılında günlük ort. 220 ton evsel atık nakledilmiştir.
En yakın yerleşim alanına 3 km yakınlıkta olup, tabanı jipsli topraktır. Yer altı suları
ile ilişkisi yoktur. Ancak katı atık projesi Çevre ve Orman Bakanlığınca ihale edilmiş olup
2012 yılında projenin faaliyete geçmesi planlanmıştır.
N.8.2. Atıkların Yakılması
Çorum ilinde mevcut atık yakma tesisi bulunmamaktadır.
N.8.3. Kompost:
Çorum İlinde mevcut kompost tesisi bulunmamaktadır.
208
N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi:
Çorum İlinde toplanan değerlendirilebilir nitelikteki atıkların geri kazanılması, tekrar
kullanılması ve değerlendirilmesi amaçlı bir bir adet gübre tesisi bulunmaktadır. Ayrıştırma
ünitesini de içeren katı atık tesisi çalışmaları devam etmektedir.
N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri:
Evsel atıkların ayrı toplanmadan ve herhangi bir değerlendirme işlemine tabi
tutulmadan İlimiz Belediye çöplüğünde düzensiz vahşi depolama yapılarak bertaraf edilmesi,
ağır metal ve diğer sanayilerden kaynaklanan tehlikeli atıkların kör kuyulara veya tarım
alanlarına atılması çevre ve insan sağlığı açısından çok büyük risk teşkil etmektedir.
Çöp döküm alanında gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, metan gazı sıkışması
sonucu yangın ve patlama oluşması mümkündür. Ayrıca buradan kaynaklanan atık sızıntı
sularıyla toprak ve akarsularımızın kirlenmesi de sözkonusudur.
Tavuk çiftlikleri ve besi ahırlarından kaynaklanan yaklaşık 400 ton atık da gübre
olarak değerlendirilemediği için açık alanlara, derelere, göllere, tarlalara atılarak su ve
toprakta azot, fosfor kirliliği oluşturmakta, yaz aylarında da korkunç koku ve sinek problemi
ortaya çıkmaktadır.
Kaynaklar :
209
O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
O.1. Gürültü:
Gürültü, insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik
ve psikolojik dengelerini bozabilen, iş performansını azaltan, çevrenin sakinliğini yok ederek
niteliğini değiştiren önemli bir çevre kirliliği türüdür.
O.1.1. Gürültü Kaynakları:
O.1.1.1. Trafik Gürültüsü:
Trafiğin yoğun olduğu karayolları üzerinde karayolları üzerindeki taşıt sayısı, taşıt
cinsi ve gürültü düzeyleri ölçüm sonuçları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü:
Endüstriyel işyerlerinde tesis içi gürültü seviyeleri, gürültü sürelerine bağlı olarak işçi
çalışma süreleri ve korunma tedbirleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü:
İnşaat hafriyat yapım çalışmalarında oluşan gürültü ölçümleri mevcut değildir.
O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler:
Konu hakkında bilgi mevcut değildir.
O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü:
Çorum İlinde havaalanı bulunmamaktadır.
O.1.2. Gürültü ile Mücadele:
O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri:
O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri:
Gürültü kaynaklarının, imar planlarındaki gürültüye duyarlı alanlarla ilişkisi ve imar
planlarında gürültüye karşı bırakılan tampon bölgelere yer verilip verilmediği hakkında yeterli
bilgi mevcut değildir.
O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri:
Gürültülü ve sakin hastanelerde tedavi gören hastalar üzerinde yapılan araştırmalar,
gerek dahili gerekse dışarıdan gürültüye maruz hastanelerde hastaların tedavileri için daha
uzun süre yatmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Bu açıkça ekonomik olarak gürültünün
210
maliyetini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte apartmanlar için gerekli olan gürültü
izolasyonlarına yapılan harcamaların değerlendirilmesi oldukça zordur. Ayrıca gürültünün
insanlar üzerinde ruhi bunalımlara yol açtığı bir gerçektir.
O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri:
O.1.4.1. Fiziksel Etkileri:
Gürültünün işitme duyusunda geçici ve kalıcı olmak üzere iki etkisi oluşmaktadır.
Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme eşiği kayması veya işitme duyarlılığındaki
geçici kayıptır. Etkilemenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine
kavuşmadan tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır.
O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri:
Fizyolojik etkilerin başlıcaları; kas gerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp
atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeği büyümesi ve uykusuzluktur. Ayrıca
migren, ülser, gastrit vb. hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün de önemli bir etkisi
olabileceği ileri sürülmekle birlikte bu hastalıkların oluşmasında doğrudan etkili olduğu henüz
kanıtlanmış değildir.
O.1.4.3. Psikolojik Etkileri:
Gürültünün psikolojik etkilerinin başında ise, sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık,
tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde yavaşlama gelmektedir. Ani olarak yükselen
gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra
normale dönüş olmaktadır.
O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri:
Gürültünün iş veriminin azalması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen
etkilerdir. Konuşmanın anlaşılabilmesi ve algılanabilmesi türünde fonksiyonların
engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinde kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile
ilintilidir.
O.2. Titreşim:
Çorum İli ve İlçelerindeki titreşim kaynakları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir.
Kaynaklar :
* İl Sağlık Müdürlüğü (2006 yılı öncesine ait veriler)
211
P. AFETLER
P.1. Doğal Afetler:
P.1.1. Depremler:
1992 yılından itibaren Çorum’u etkileyen depremleri incelediğimizde, Mecitözü’nden
geçen fay hattının daha kuzeydoğusunda Amasya yakınlarında 12 Şubat 1992’de olan Richter
ölçeğine göre 5.0 büyüklüğünde deprem olmuştur. 14 Ağustos 1996 tarihinde Çorum’da yerel
saat ile 04.55 ve 05.59’da büyüklüğü 5.4 ve5.2 olan 2 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan
5.4 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 12 km.,5.2 büyüklüğündeki depremin odak
derinliği 6 km.’dir. Bu depremin olduğu 14 Ağustos 1996 tarihinden 20 Ekim 1996 tarihine
kadar büyüklüğü 1.5-4.1 arasında değişen 900’e yakın artçı depremler kaydedilmiştir.28
Şubat 1997’de büyüklüğü 4.8, 30 Mayıs 2000’de büyüklüğü 4.0, 30.04.2005’de büyüklüğü
4,7 olan depremler olmuştur.
01.04.2008 tarihinde Çorum İli Uğurludağ ilçesinde 4,2 büyüklüğünde ve 2,7 km.odak
derinliğine sahip deprem meydana gelmiş, herhangi bir can ve mal kaybı olmamıştır. Merkeze
bağlı Seydim beldesinde 29.03.2008 tarihinde 4,5 büyüklüğünde ve 5,0 km odak derinliğinde
depremler, Çorum’da meydana gelen son depremler olarak kaydedilmiştir.
P.1.2. Heyelan ve Çığlar:
Çorum İlinde bu güne kadar bir çığ olayı yaşanmamıştır. Bunda bölgenin iklim ve
coğrafik şartlarının etkisi vardır.
Çorum Merkez, İlçe ve köylerinde çok sayıda heyelan afeti olmaktadır. Bunların bir
kısmı heyelana maruz köyün naklini gerektirecek büyüklükte olup, heyelan sebebiyle nakliye
kararı verilen köyler mevcuttur. Heyelana maruz; Merkez İlçede 12, Alaca İlçesi’nde 2, Bayat
İlçesi’nde 5, İskilip İlçesi’nde 2, Kargı ilçesi’nde 3, Mecitözü İlçesi’nde 2, Laçin İlçesi’nde 1,
Osmancık İlçesi’nde 10, Ortaköy ilçesi’nde 1, Uğurludağ İlçesi’nde 2, Sungurlu İlçesi’nde 16,
Boğazkale İlçesi’nde 1, Oguzlar İlçesi’nde 1, Dodurga İlçesi’nde 3 olmak üzere toplam 61
adet köy bulunmaktadır.
Bu köylerden Merkez İlçede 3, Alaca İlçesi’nde 1, Bayat İlçesi’nde 2, Kargı İlçesi’nde
1, İskilip İlçesi’nde 4, Osmancık İlçesi’nde 1, Sungurlu İlçesi’nde 3 olmak üzere toplam 15
köyün başka bir yere nakline karar verilmiştir.
10.01.2008 tarihinde İlimiz Mecitözü İlçesi Boyacı köyünde heyelana maruz kalan 4
konutun Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca nakline karar verilmiştir.
Mevcut heyelan tehlikesi olan köylere yılda en az bir köy eklenmektedir. Çorum İlinde
heyelan olayının bu derece fazla olmasının nedeni bölgede neojen dönemine ait genç ve killi
çökellerin çok görülmesidir.
Kaynak: İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008)
P.1.3. Seller:
Çorum İlinde çok fazla sel felaketi Alaca İlçesinde 1, İskilip İlçesinde 2, Osmancık
İlçesinde 1, Ortaköy İlçesinde 1, Sungurlu İlçesinde 2 olmak üzere toplam 7 adet su baskını
görülmüştür. Bu güne kadar sel nedeni ile iki köyün kısmi nakline karar verilmiştir. Bunlar;
Ortaköy İlçesi İncesu Köyü ve Alaca İlçesi Büyükhırka köyleridir.
212
P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları:
Ülkemizde doğal kaynaklar arasında önemli bir yeri olan ormanların devamlılığını
tehlike altına sokan etkenlerin başında orman yangınları gelmektedir. Çorum İlinde bu güne
dek önemli orman yangınları yer almamakla birlikte, orman yangınlarını koruyucu önlemler
alınmaktadır.
P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri:
P.1.6. Fırtınalar:
Çorum İlinde bu güne dek can ve mal kaybına zarar verecek fırtına olayı meydana
gelmemiştir.
P.2. Diğer Afetler:
P.2.1. Radyoaktif Maddeler:
Çorum İlinde radyoaktif madde kullanımından oluşan zararlar görülmemiştir.
P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar:
Çorum İlinde deniz olmadığı için konu işlenmemiştir.
P.2.3. Tehlikeli Maddeler:
Tehlikeli ve zehirli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı sırasında sağlığa
zarar verecek olaylara rastlanmamıştır.
P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri:
P.3.1. Sivil Savunma Birimleri:
Çorum İlinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü mevcut olup, meydana gelebilecek
her türlü afetlere karşı gerekli önlemlerin alınması amacıyla çalışmalar yapılmaktadır.
P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri:
Çorum’da meydana gelebilecek yangın olaylarında gerekli kontrol ve önleme tedbirleri
alınmış olup, Kamu Binalarının Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereğince
kamu kurum ve kuruluşlarında gereken tedbirler alınmıştır.
P.3.3. İlkyardım Servisleri:
İlkyardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu Teşkili :
• İl Sağlık Müdürlüğü
• Askeri Sağlık Kurumları
• Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık Kuruluşu
213
•
•
•
•
Çorum Belediye Başkanlığı
İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü
İl Müftülüğü
Diğer İlgili Kuruluşlar
İlkyardım ve Sağlık Hizmetleri Grubunun Görevleri :
• Hafif yaralı ve hastalar için ilk sıhhi tedbirleri alır, tedavisi gerekenlerin hastanelere
gönderilmesini sağlar,
•
Sabit ve seyyar yataklı tedavi kurumlarında yatak kapasitelerini arttırıcı ve tedavi
hizmetlerini hızlandırıcı tedbirleri alır,
•
•
•
•
•
Çevre sağlığı bakımından gerekli bütün tedbirleri alır,
Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için gerekli tedbirleri alır,
Aşı, ilaç ve tıbbi malzemelerin teminini sağlar,
Ölülerin kimliklerini tespit eder,
Ölülerin gömülmesi ile ilgili gerekli dini, idari ve fiili işlemleri yapar.
P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı:
Tabii afetlerden zarar gören ailelere 7269-1051 Sayılı Afetler Kanunu çerçevesinde
konut yapımı şeklinde yardımlar yapılmaktadır.
P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler:
Çorum İlinde tehlikeli ve zehirli maddelerin taşınması için gerekli tedbirler firmalarca
alınmakta olup, İl Emniyet Müdürlüğü’nün takip ve kontrolleri kapsamında gerekli tedbirlerin
alınması ile nakliye işlemleri yürütülmektedir.
P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar:
Bu konuyla ilgili yeterli bilgi mevcut değildir.
Kaynaklar :
* İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008 yılı öncesine ait veriler)
214
R. SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1. Temel Sağlık Hizmetleri:
R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı :
Tablo.R.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı
İlçe Adı
MERKEZ
ALACA
BAYAT
MECİTÖZÜ
İSKİLİP
Kurum Adı
Sayısı
ÇORUM DEVLET HASTANESİ
1
GÖĞÜS HASTALIKLARI
HASTANESİ
AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ
1
İlçe Adı
Sayısı
1
1
3
1
112 İSTASYON
1
İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI
1
1
AÇSAP MERKEZİ
1
UĞURLUDAĞ DEVLET
HASTANESİ
2
1
22
112 İSTASYON
1
112 KOMUTA KONTROL MERKEZİ
1
1
112 İSTASYON
3
OSMANCIK DEVLET
HASTANESİ
ALACA DEVLET HASTANESİ
1
6
1
112 İSTASYON
1
7
1
112 İSTASYON
1
ORTAKÖY DEVLET
HASTANESİ
BAYAT DEVLET HASTANESİ
1
3
1
112 İSTASYON
1
3
1
112 İSTASYON
1
DODURGA DEVLET
HASTANESİ
MECİTÖZÜ DEVLET HASTANESİ
1
1
1
112 İSTASYON
1
4
1
112 İSTASYON
1
SUNGURLU DEVLET
HASTANESİ
İSKİLİP DEVLET HASTANESİ
1
9
1
112 İSTASYON
1
7
1
112 İSTASYON
1
1
1
112 İSTASYON
1
1
1
112 İSTASYON
1
112 İSTASYON
1
1
KARGI
UĞURLUDAĞ
OSMANCIK
ORTAKÖY
DODURGA
SUNGURLU
LAÇİN
OĞUZLAR
Kurum Adı
KARGI DEVLET HASTANESİ
OĞUZLAR DEVLET HASTANESİ
1
1
1
112 İSTASYON
1
BOĞAZKALE
HACIHAMZA
215
1
1
1
1
1
R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar:
2008 yılında Çorum İlinde su ve besinlerle bulaşan hastalıklarda Entomobea
Histolytica ve zoonotik hastalıklardan Akut Hemororajik Ateş (K.K.K.A.), Brucella ve Kuduz
Riskli temasın insidanlarının yüksek olduğu görülmüştür.
Su ve besinlerle bulaşan hastalıklar:
Entomobea Histolytica (Amipli Dizanteri) :Hastalık başlıca su ve besinlerin fekal
kirlenmesi sonucunda toplumda yayılma olanağı bulur. Hastalıktan korunmak için su
depolarının periyodik temizliği, su ishale hatlarının iyileştirilmesi, suların dezenfeksiyonu ve
diğer hizmetlerin aksatılmadan düzenli olarak yapılması gerekmektedir.
AYLAR
Tablo.R.2. Bulaşıcı Hastalıklar
HASTALIKLAR
Akut Kanlı İshal
Şarbon
Brucella
Hepatit A
Hepatit B
Hepatit C
Kabakulak
Kuduz Riskli
Temas
Sifiliz
Entamoeba
histolytica
Giardia
intestinalis
Salmonella
Chlamydia
Trachomatis
O
Ş
M
N
M
H
T
A
E
E
K
A
TOPLAM
-
1
-
-
-
-
-
-
-
2
-
-
3
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
-
-
2
-
2
4
9
3
5
4
4
1
-
4
5
41
7
3
1
4
3
-
-
2
2
2
-
-
24
-
-
-
-
1
-
2
1
3
-
1
1
9
-
1
-
-
-
1
-
-
-
-
1
3
1
1
9
5
2
1
1
3
1
5
2
-
-
-
1
7
1
8
101
2
5
2
2
1
1
2
5
2
1
5
6
2
1
1
2
1
4
2
7
0
3
0
2
2
2
4
2
6
4
3
0
7
2
7
2
2922
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
1
6
4
7
1
4
1
2
5
1
9
1
6
2
5
1
2
1
6
2
0
6
208
8
1
0
-
2
1
-
-
-
-
-
-
-
21
-
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
2
2
-
-
-
8
2
1
2
6
3
5
1
9
1
0
3
-
-
122
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
K.K.K.A
Tularemi
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü (2008)
216
R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları:
•
İçme ve Kullanma Suları: İlgili mevzuatlar ve Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık
Hizmetleri Genel Müdürlüğünün yazı ve Genelgeleri çerçevesinde 2003-2008 yılları
içerisinde İlimiz Merkez ve Merkeze bağlı köylerde içme ve kullanma sularının
sağlıklı ve hijyenik bir ortamda daha kaliteli bir şekilde tüketime verilebilmesi için
çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Haftada iki defa 7(yedi) ayrı noktada kontrol izlemesi
amacıyla alınan su numunelerinin analizleri İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında
yaptırılmıştır. Ayrıca denetim izlemesi amacıyla İlimiz Merkez şehir şebekesinden iki
aylık periyotlar halinde 7(yedi) ayrı noktadan su numunesi alınmış ve Ankara Refik
Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Laboratuarlarında analizleri yaptırılmıştır.
Analiz sonuçları elektronik ortamda TSİM aracılığı ile Bakanlığımıza bildirilmiştir.
Konuyla ilgili sayısal değerler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
İlimiz Merkez şehir şebekesinden her gün 10(on) ayrı noktada serbest bakiye
klor ölçümü yapılmıştır. Merkeze bağlı köylerde ise oluşturulan mobil ekip ile su
sanitasyonu çalışmaları yürütülmüştür. Ayrıca su dezenfeksiyonu ile ilgili eğitim
çalışması, klor tableti dağıtımı yanı sıra köylerde içme ve kullanma suyu, kaynak,
depo, isale hattı, kanalizasyon, fosseptik çukurları ile ilgili tespit çalışmaları
yapılmıştır. Yapılan tespitler ve su analiz raporlarına göre İl Özel İdaresi, Belediye
Başkanlıkları ve Köy Muhtarlıkları ile gerekli yazışmalar yapılmıştır.
Tablo.R.3. Numune sonuçları
Bakteriyolojik Su Numune Sonuçları
Yıllar
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Toplam
Uygun
689
1420
1923
2289
1713
2617
10651
Uygun
Değil
94
428
638
563
146
251
2120
Toplam
783
1848
2561
2852
1859
2868
12771
Kimyasal Su Numune Sonuçları
Yıllar
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Toplam
Uygun
724
783
1526
1458
1678
2610
8779
Uygun
Değil
63
152
183
185
202
1044
Toplam
787
1863
2812
9823
259
935
1709
1717
217
Tablo.R.4. İçme ve kullanma suları
İÇME VE KULLANMA SULARI
Kimyasal ve Fiizksel
Genel Örnek
Analiz
Uygun
Uygun
Uygun
Uygun
Toplam Uygun
Toplam Uygun
Toplam
Değil
Değil
Değil
Mikrobiyolojik Analiz
ÖRNEK CİNSİ
İçme Suları (Şebeke)
İçme Suları (Ambalajlı)
İçme ve Maden Suları (Ek 45)
Diğer içme ve Kullanma
Suları
Maden Suları
Toplam
Kuyu Suyu
Havuz Suyu
Toplam
2547
5
225
0
2772
5
2616
5
160
0
2776
5
5163
10
385
0
5548
10
0
0
0
0
0
0
0
0
0
401
0
2953
61
0
286
462
0
3239
439
0
3060
25
0
185
464
0
3245
840
0
6013
86
0
471
926
0
6484
97
11
108
157
18
175
25
4
29
182
22
204
77
11
88
ÇEVRE SAĞLIĞI ANALİZLERİ
8
85
80
17
0
11
7
4
8
96
87
21
KÜLTÜR ANALİZLERİ
Gelen
4169
4441
8610
Materyal
Dışkı
Boğaz
Toplam
Pozitif
0
507
507
Materyal
Gaitada Parazit
MİKROSKOBİK ANALİZLER
Gelen
Pozitif
4316
23
Toplam
4316
23
Negatif
4169
3934
8103
Negatif
4293
4293
•
Kaynak Suları: İlimizde faaliyet gösteren 2 (iki) adet kaynak suyu imlahane tesissinde
rutin denetimler, kontrol ve denetim izlemeleri yapılmış ve alınan su numunelerinin
analizleri Ankara Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Laboratuarında ve
İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılmıştır.
•
Yüzme Havuzları:İlimizde 7 (yedi) tesiste 11 (onbir) yüzme havuzu faaliyet
göstermektedir. Yüzme havuzlarında rutin denetim ve incelemeler yapılmış ve alınan
su numunelerinin analizleri İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılmıştır.
•
Zoonoz Hastalıklar: Akut Hemorajik Ateş (K.K.K.A): Hastalık özellikle Mart-NisanMayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos ve Eylül aylarında görülmektedir. Yaz ayları kene
popülasyonunun yüksek olduğu dönemlerdir, özellikle son yıllarda halk sağlığını
tehdit eder hale gelmiştir.Hastalığın bulaşması kene ısırması ve teması ile olduğundan
hastalıktan korunmada kene mücadelesi ve halkın bilinçlendirilmesi önemlidir.
218
* Kuduz Riskli Temas: İlimizde başı boş kedi ve köpeklerin çokluğu nedeni
oldukça fazla görülmektedir.Korunma için belediyeler, muhtarlıklar ve diğer ilgili
kurum ve kuruluşlarca gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.
* Brucella: İlimizde hayvancığın yapıldığı yerlerde özellikle hastalık karşımıza
çıkmaktadır. Hastalıklı hayvanların çiğ sütünden peynir ve diğer süt ürünlerin ve hasta
hayvanların sekrasyonları ile insanlara bulaş olmaktadır. Hastalıkların önlenebilmesi
için İl Tarım Müdürlüğünce hayvanlardaki Brucella ile mücadele edilmesi önemlidir.
Kaynak :İl Sağlık Müdürlüğü (2008)
R.1.2.2. Denizler:
R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar:
Bu konu hakkında bilgi mevcut değildir.
R.1.3. Gıda Hijyeni:
5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun ile gıda
işletmelerinin izin ve denetim konusundaki Sağlık Bakanlığının yetki ve görevleri Tarım
Bakanlığına devredilmiştir. Söz konusu Kanunun ilgili maddeleri ile saklı olan haklar, şüpheli
durumlar, gıda zehirlenmeleri ve salgın hastalıklarla sınırlıdır. İl Merkezi ve İlçelerden gelen
Gıda Zehirlenme Cetvelleri düzenli olarak her ay Bakanlığa ulaştırılmıştır.
R.1.4. Aşılama Çalışmaları:
Tablo.R.5. Aşılama Çalışmaları
2008 YILI ÇORUM İLİ AŞI UYGULAMA DOZLARI
AŞI
Diteri-Boğmaca-Tetanozİnaktif Polio-Menenjit
Oral Polio
Konjüge Pnömokok
Aşısı
Kızamık-KızamıkçıkKabakulak
BCG
Hepatit B
Uygulama
I
II
III
Rapel
I
Rapel
I
II
III
Rapel
0 yaş (0-11 ay)
8017
7311
6562
6783
6567
6808
3252
499
17
2
I
7601
I
7953
I
II
III
7722
7682
7630
219
R.1.5. Bebek Ölümleri:
2008 BEBEK ÖLÜM NEDENLERİ
Grafik. R.1.Bebek Ölüm Nedenleri
R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı:
Tablo.R.6. Ölümlerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı
Cins 0 Yaş 1-4 Yaş
Erkek 48
4
Kadın 48
4
Toplam 96
8
5-9 Yaş
2
0
2
10-14 Yaş 15-24 Yaş 25-44 Yaş 45-49 Yaş 50-64 Yaş
2
3
17
11
102
0
2
7
5
45
2
5
24
16
147
65+ Yaş
430
472
902
Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, (2008)
R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları:
İlimizde aile planlaması çalışmalarında; hap, condom, RİA, cerrahi yöntem ve diğer
etkili yöntemler uygulanmakta olup, yıl içerisinde sağlık kurumlarımız tarafından 49.878
kişiye konu ile ilgili eğitim verilmiştir.
R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri:
R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki zararlı etkileri şöyle sıralanabilir:
•
•
Havadaki zararlı maddeler vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatır.
Hava kirliliği özellikle yoğun zararlı maddelerle (duman) kalp ve dolaşım sistemi
rahatsızlıkları meydana getirir, var olan rahatsızlıkları ise ağırlaştırır.
220
TOPLAM
619
583
1202
•
Karbonmonoksit, formaldehit vb. baş ağrısı yapar ve solunum yollarında hasara neden
olur.
• Karbonlu hidrojenler, çeşitli organ kanserlerine neden olur.
• Allerjik deri hastalıkları meydana gelir.
• Kükürtdioksit ve fotooksidant maddelerle göz mukozası zararları meydana gelir.
Hava kirliliği Çorum’ da önemli bir çevre sorunu olup, Çorum’ a doğalgazın gelmesi
ve son yıllarda alınan diğer önlemlerle hava kirliliğinde önemli oranda bir azalma olmuştur.
Özellikle çocuklarda üst solunum yolları enfeksiyonları, bronşiolit gibi hastalıklar sık
görülmekte ve erişkinlerde kronik bronşit, astım hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde
ağırlaşmaktadır.
R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Sanayiinin yoğun olduğu Çorum İlinde su kirliliği çevre açısından oldukça büyük
problem oluşturmaktadır. Toprağın günden güne yapay gübreler, çeşitli evsel ve endüstriyel
atıklarla kirletilmesi, yer altı ve yer üstü sularını süratle kirletmektedir. Çorum’da 1994
yılında 19 vatandaşın kuyu suları nedeni ile ölmesi, su kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki
etkisini açıkça göstermektedir.
R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Deponi sahalarının arazi yetersizliğinin yanısıra, alınan önlemlerin yeterli olmayışı, bu
atıkların kuşlar ve diğer hayvanlar tarafından etrafa yayılmasına sebep olmaktadır. Bu durum
hastalık yapıcı virüslerin yayılmasına ve çevre kirliliğine neden olmaktadır. Ayrıca organik
maddelerin çürümesi sonucu özellikle yaz aylarında açığa çıkan hidrojen sülfür ve metan
gazları kokuya sebep olmaktadır. Tekniğe uygun olarak tasarlanmayan deponi alanlarında
ouşan sızıntı suları yer altı ve yerüstü kaynaklarını ve toprağı kirleterek olumsuz sonuçlar
doğurmaktadır.
R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Gürültünün işitme duyusunda geçici ve kalıcı olmak üzere iki etkisi oluşmaktadır.
Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme eşiği kayması veya işitme duyarlılığındaki
geçici kayıptır. Etkilemenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine
kavuşmadan tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır.
Fizyolojik etkilerin başlıcaları; kas gerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp
atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeği büyümesi ve uykusuzluktur. Ayrıca
migren, ülser, gastrit vb. hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün de önemli bir etkisi
olabileceği ileri sürülmekle birlikte bu hastalıkların oluşmasında doğrudan etkili olduğu henüz
kanıtlanmış değildir.
Gürültünün psikolojik etkilerinin başında ise, sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık,
tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde yavaşlama gelmektedir. Ani olarak yükselen
gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra
normale dönüş olmaktadır.
Gürültünün iş veriminin azalması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen
etkilerdir. Konuşmanın anlaşılabilmesi ve algılanabilmesi türünde fonksiyonların
engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinde kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile
ilintilidir.
221
R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Tarımsal üretimin artması ile çeşitli çevre sorunları da beraberinde gelmiştir. Yoğun
tarımsal kimyasal kullanımı üretimi artırmakta, fakat aşırı kullanılan toprak gün geçtikçe
çoraklaşmakta, erozyona uğramakta ve sulanabilir arazilerde aşırı sulamadan ötürü tuzlanma
baş göstermektedir. Pestisitler su kaynaklarına karışarak nehirleri, gölleri, kısaca su
kaynaklarımızı kirleterek doğal ortamda yaşayan balık vb. bir çok canlıyı yok etmektedir.
Pestisitler genellikle insanlara zarar vermeyecek derecede düşük dozlarda
verilmelerine rağmen, uzun zaman süreleri boyunca bu maddeler maruz kalındığında, zararlı
etkileri zaman içerisinde ortaya çıkmaktadır. Pestisitlerin doğal çevredeki biyokimyasal
süreçlerle indirgenmesi çok yavaş olmaktadır. Bunların besin zincirine girmesi ve bu zincirler
boyunca biyoakümülasyona uğramaları ekosistemlerde önemli sorunlar yaratmaktadır.
R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma:
Çorum İlinde insan sağlığını etkileyecek herhangi bir iyonize radyasyon problemi
bulunmamaktadır.
R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri:
Kaynaklar :
222
S. ÇEVRE EĞİTİMİ
S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri:
Dünyada gelişen teknoloji ve sanayileşme sonucunda bir çok çevre sorunu insanları
tehdit eder düzeye gelmiştir. Çevrede meydana gelen sorunların en aza indirilmesinde en
etkili yöntemin eğitim olduğu bilinmektedir. Bireylerde çevre bilincinin geliştirilmesi ve
yaşadığı çevreye kayıtsız kalmayan olumlu, kalıcı davranış değişikliklerinin kazandırılması ve
mevcut doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması amacıyla çevre eğitimine önem
verilmeli, bu konuda uygun iletişim araçları kullanılmalıdır. Ayrıca Ülkemizde çevre
eğitiminin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için Ulusal Çevre Politikalarına paralel olarak kamu
ve gönüllü kuruluşların il genelinde düzenleyeceği faaliyetler büyük önem kazanmaktadır.
Çorum İlinde 5 Haziran Dünya Çevre Günü kutlamaları yapılarak halkın bu konuda
daha duyarlı olması sağlanmıştır. Ayrıca İl ve İlçelerde İlköğretim ve dengi okullarda Dünya
Çevre Günü dolayısıyla resim ve kompozisyon yarışması düzenlenmiştir.
S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri:
S.2.1. Çevre Vakıfları:
Çorum İlinde bulunan Çevre Vakıfları şunlardır :
•
TEMA Vakfı : TEMA Vakfı Çorum Şubesi 1996 yılında kurulmuş olup, 118 üyesi
bulunmaktadır. TEMA Vakfı Çorum Şubesi’nin kuruluş amacı; TEMA Vakfının
kuruluş amaçları doğrultusunda gönüllü olarak Çorum İlinde erozyon tehlikesine
dikkatli, duyarlı ve bilinçli bir mücadeleci grup oluşturmak, ağaçlandırma ve tüm çevre
sorunlarına duyarlı toplum yaratma çabasını sürdürmek, çevreci kurum ve kuruluşlarla
işbirliği yapmaktadır.
S.2.2. Çevre Dernekleri:
Çorum İlinde bulunan Çevre Dernekleri şunlardır :
•
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği : Türkiye Tabiatını Koruma Derneği 26.12.1994
tarihinde kurulmuş olup, 68 üyesi bulunmaktadır. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği
kuruluş amacı; memleketimizin doğal kaynaklarının, peyzajının korunması, toprak,
bitki ve su ile insan arasındaki dengenin sağlanması, sanayi ve şehirleşmenin meydana
getirdiği çevre sorunlarını ve kirliliğini önleyici çalışmalar yapmak, nesli tükenmekte
olan hayvanların devamını sağlamak ve yaşayan hayvanları koruma altına almaktır.
S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar:
Çorum İlinde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır.
Kaynaklar :
* Tema Vakfı (2006 Yılı Öncesine Ait Veriler)
* Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (2006 Yılı Öncesine Ait Veriler)
223
T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA
T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi:
Hava Yönetimi Çalışmaları:
•
İlimizde faaliyet gösteren 138 adet sanayi tesisi Emisyon İznine tabi olup; A grubu 11
adet tesis, B grubu 52 adet tesis olmak üzere toplam 63 adet tesise Emisyon İzni
verilmiştir.
75 adet tesisin Emisyon İzin işlemleri devam etmektedir.
•
İlimizde 2009 yılı Aralık ayı sonu itibariyle Doğal Gaz abone sayısı 63282 adete
ulaşmıştır.
•
2005 yılından günümüze kadar Egzoz Emisyon Ölçüm Yetkisi verilen 11 adet firma
tarafından 2005 yılından bugüne kadar toplam 124.293 adet, 2009 yılı içerisinde ise
28.729 adet aracın Egzoz Emisyon Ölçümü yapılmıştır.
•
2008–2009 Isınma Döneminde:
3 adet Yerli Kömür Üreticisi firma,
14 adet İthalatçı firma olmak üzere toplam 17 adet firmaya Kömür Satış İzni
verilmiştir.
2009-2010 Isınma Döneminde 151 Adet Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi
düzenlenmiştir.
İlimizde Doğalgaz Kullanımı :
-
İlimizde toplam 20.255 bina bulunmaktadır.
-
Doğalgaz bağlantısı yapılan bina sayısı 9.666 adettir.
-
Bunlardan 1.153 tanesi doğalgazı sadece mutfakta kullanmaktadır.
-
Geriye kalan 11.742 bina ısınma amacıyla kömür kullanmaktadır.
-
Sonuç olarak İlimizde bina sayısına göre doğalgaz kullanım oranı %42 dir.
224
EMİSYON İZİN DURUMLARI
14
12
10
EMİSYON İZNİ
SAYISI
8
6
4
2
0
2003
2004
B GRUBU (52 Adet)
2005
YILLAR
2006
2007
A GRUBU( 11 Adet)
2008
2009
Grafik T.1. Emisyon İzin Durumları
İLİMİZDE DOĞALGAZ KULLANIMI
70000
ABONE SAYISI
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
YILLAR
Grafik T.2. Doğalgaz Kullanımı
EMİSYON ÖLÇÜMÜ YAPILAN ARAÇ SAYISI
İLİMİZDE EGZOZ EMİSYON ÖLÇÜM DURUMU
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
2005
2006
2007
YILLAR
Grafik T.3. Egzoz Emisyon Ölçüm Durumu
225
2008
2009
Su Yönetimi Çalışmaları:
•
İlimizde bulunan 38 adet Belediyeden Merkez İlçe dışındaki 37 adet İlçe ve Belde
Belediyesinin atık su arıtma tesisi bulunmamaktadır.
•
2003 yılından günümüze kadar
•
97 adet tesisin kanalizasyon bağlantısı yapması sağlanmıştır.
•
23 adet tesise Deşarj İzni verilmiştir.
•
18 adet Tesis İş Termin Planı vermiştir.
•
25 adet İlçe ve Belde Belediyesi İş Termin Planı vermiştir.
•
2009 yılında 7 adet Atıksu Arıtma Tesisi Projesine onay verilmiştir.
ATIK SU
20
20
Deşarj İzni Verilen
Tesis(23 Adet)
15
15
10
9
3
4
DEŞARJ İZNİ ALAN
8
7
2
0
2008
YILLAR
2
2007
0
2005
2004
2003
0
2009
5
4
2006
İSTASYON ADEDİ
24
20
25
Kanalizasyon Bağlantısı
Olan Tesis(88 Adet)
BELEDİYE KANALİZASYONUNA BAĞLANTI İZNİ ALAN
Grafik T.4. Deşarj İzin Durumları
Atık Yönetimi Çalışmaları:
•
AB fonlarından yararlanarak Alaca, Osmancık, Sungurlu ve İskilip İlçelerinde çöp
transfer istasyonları (4 adet) ve ambalaj atıkları için geri dönüşüm merkezleri (6 adet)
kurulacaktır.
•
Transfer istasyonlarından gelecek katı atıkların bir kısmı yapımı planlanan 5000
ton/yıl kapasiteli pilot kompost tesisinde kompost yöntemiyle bertaraf edilecektir.
İlimizde toplanan çöp miktarı yaklaşık 230 ton/gün kadardır.
•
Proje kapsamında Sürdürülebilir Çevre Yönetimi kapsamında Belediyeler Birliği
kurulmuştur. Belediyeler Birliğine 14 Merkez ve İlçe Belediyesi üyedir. Proje 22
226
Ocak 2009 tarihinde AB Merkezi Finans İhale Birimine sunulmuştur. 2-3 Şubat 2009
tarihlerinde Avrupa Komisyonu yetkililerince inceleme ziyareti gerçekleştirilmiştir.
Projede bulunan eksikliklerin tamamlanması için iade edilen Proje dosyasında gerekli
teknik ve finansal revizyonlar yapılarak Kasım 2009 da tekrar sunulmuştur. Proje
Bedeli 20-30 milyon Euro olup AB tarafından kabul edilirse proje bedelinin %5075’inin AB tarafından karşılanması planlanmaktadır. Sonraki süreçte projenin IPA
fonlarından finansmanı için Komisyon kararının çıkması beklenecek ve sonrasında
Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından ihale süreçleri başlatılacaktır. Gerekli
dokümanların hazırlanmasının ardından, projenin teknik yardım ve süpervizörlük,
inşaat, mal temini ihale sürecinin 2010 yılı içerisinde başlaması ve 2012 yılı itibariyle
tamamlanması planlanmaktadır.
•
İlimizde oluşan tıbbi atıkların bertarafı amacıyla AB destekli “Kardelen Tıbbi Atık
Yönetim Sistemi Projesi” kapsamında Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi kurulmuş olup,
Kasım 2007 yılında faaliyetine başlamıştır.
•
İlimizde toplam 96 adet adet firma Ambalaj Piyasaya Süren olarak kayıt altına
alınmıştır.
•
İlimizde 75 adet Atıkyağ Üreten Tesis tespit edilerek kayıt altına alınmıştır.
•
İlimizde 2003 yılından günümüze kadar
•
2003………..
120.074,00 TL
•
2004………..
482.216,00 TL
•
2005………..
60.419,00 TL
•
2006………..
301.311,00 TL
•
2007………….
745.692,00 TL
•
2008………….
265.788,00 TL
•
2009………….
691.411,00 TL
olarak toplam 2.666.911,00 TL Çevre Cezası uygulanmıştır.
T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,
Korunması ve Geliştirilmesi:
227
T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak
Biçimde Planlanması:
Çorum İli, Anadolu’nun sanayi merkezlerinden biri olma yolunda hızla ilerlemektedir.
Kentin ekonomik yapısını önemli ölçüde etkileyen sanayileşme çabaları, 1970-1980 yılları
arasında toprak sanayinde görülen gelişmeler ile başlamıştır. Aynı dönemde ikinci önemli
sektör olarak gıda sanayi gelişmiştir. 1930’larda kurulmuş olan un değirmenlerinin yerini
yüksek kapasite modern un fabrikaları almıştır. Bu iki sektörün ihtiyaçlarına paralel olarak
makine imalat ve döküm sanayi gelişmiştir. 1957 yılında faaliyete geçen Çorum Çimento
Fabrikası ile 1991 yılında çalışmaya başlayan Şeker Fabrikası kentteki önemli kamu
yatırımları olarak karşımıza çıkmaktadır. 3 milyon m² arazi üzerine kurulmuş olan Organize
Sanayi Bölgesi kentin güneybatısında yer almaktadır. Şehir merkezine uzaklığı 12 km’dir.
Kentte sanayi kolları yer seçimlerine bakıldığında toprağa dayalı sanayi kollarının özellikle
Çorum girişi ile Organize Sanayi arasındaki karayolunun her iki yanının sanayi tesislerinin
yer seçim alanları olduğu görülmektedir. Karayolunda yoğunlaşan sanayilere ilave olarak
klasik üretim kollarından uzaklaşarak üretilen, ürün yelpazesini genişleten kuruluşların
Organize Sanayi içerisinde faaliyette bulundukları görülmektedir. Sanayi alanları kentin batı
yönündeki gelişimini sınırlayıcı bir eşik niteliği taşımaktadır.
Sanayi alanları kentin batı ve güneybatısında yer seçmiş durumdadır. Büyük sanayi
niteliğindeki tesisler İskilip Yolu, Ankara-Samsun Yolu ve Gazi- İnönü Caddeleri ayrımı ile
Organize Sanayi Bölgesi arasında yer almaktadır. Yapılan planlama çalışmalarında da bu
durum devam ettirilmiştir. Küçük Sanayi Sitesi kentin güneyinde, Yaydiğin Köyünün
kuzeyinde yer almaktadır. Organize Sanayi Bölgesi ise kentin güneybatısında yer almaktadır.
Çimento Fabrikası kentteki en eski sanayi tesislerinden olup kent merkezinin kuzeydoğusunda
eski Ankara-Samsun yolu güzergahında kentin hakim rüzgar yönünde yer almaktadır.
Çorum Şeker Fabrikası ise kentteki önemli sanayi kuruluşlarından biri olup AnkaraSamsun Karayolu üzerinde yer almaktadır.
•
Kırsal Alanlar:
İlimizde kırsal yerleşmeler 1998 yılında mücavir alan sınırının genişletilmesinden
dolayı sınır içerisinde kalmıştır. Mücavir alan sınırı içerisinde kalan 32 adet köyün (kırsal
yerleşim) bazıları hem yerleşik alanları hem de arazileri ile bazıları ise yalnızca köy arazileri
ile mücavir alan sınırına dahil olmuşlardır. Kent ile bağlantıları çok yoğun durumda değildir.
Kentte genişletilen mücavir alan sınırı içerisinde yerleşimler ile ilgili olarak henüz planlama
açısından yapılan bir çalışma bulunmamaktadır. Yalnızca kentin kuzeyinde yer alan Kuruçay
Köyünün güneyinde yeni toplu konut alanı planlaması yapılarak uygulamaya geçirilmiş
böylece yoğunluk sıçraması yolu ile kent gelişimi yönlendirilmiştir. Kentin çevresindeki
düşük yoğunluklu, tarımsal üretim yapılan kırsal denilebilecek özellikteki yerleşmelerin bağbahçe nitelikleri korunarak ve ilave bağ-bahçe alanları planlaması yapılarak İlimizin tarım
topraklarının yerleşme-kentleşme baskısından kurtarılması amacıyla kırsal yerleşim karakteri
korunmaya çalışılmaktadır.
içerisindeki yerleşilerden oluşmaktadır. Kentin verimli tarım topraklarının bulunduğu
kısımlarda üretim devam etmekte olmasına rağmen kentin her yöne gelişme eğilimi
göstermesi bu alanların üzerinde spekülatif bir baskı oluşturmaktadır.
228
•
Arazi Mülkiyeti
Kırsal alanlardaki arazi ve bağ –bahçe nitelikli alanlar özel mülkiyet kapsamındaki
alanlar durumundadır. Köy statüsünde yerleşim birimlerine ise meralar hariç yine özel
mülkiyetin sözkonusu olduğu görülmektedir. Hazine ve kamu kurumlarına ait arazi miktarının
tespiti için Belediye tarafından bir çalışma yürütülmediği için mülkiyetin oransal dağılımı
konusunda bilgi verilememektedir.
T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması Binalar ve Yapı
Çeşitleri:
Çorum Kenti planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup konut alanlarının
gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Kentte yapılan konutların ortalama
olarak 3 oda ve salondan oluşan, kaloriferli ve sobalı evlerin planlarında bu kooperatifler eli
ile oluşturulan alanların etkisi olmuştur. Kamu yapıları ise genel olarak yatırımı gerçekleştiren
Bakanlığın standartları sonucunda oluşmaktadır. Planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış
yapılarda yığma ve karkas tarzında yapılaşma oluşmaktadır. Farklı malzeme ile yapılaşma
kayda değer değildir. Sanayi alanlarındaki yapılaşmalarda ise tesisin gereksinimi dikkate
alınarak yer yer çelik karkas yapılaşmalarda oluşturulmuş durumdadır.
•
Sosyo-Ekonomik Yapı
Göçler: 1950’lerden başlayarak İl dışına göç olgusunun nüfusun gelişme desenine
etkisi büyük olmuştur.
İl dışına göç olayları başka bir ile veya yurtdışına göç etmek suretiyle gerçekleşmiştir.
1955-1960 ile 1965-1970 yılları arası il dışına göçlerin en yoğun olarak gerçekleştiği devre
olmuştur. 1970’lerde ise yurtdışına göçen nüfusta artış gözlenmektedir (1964-1977 yılları
arasında 7643 kişi yurtdışına göç etmiştir).
Çorum’dan il dışına yapılan göçler genellikle Ankara’ya olmaktadır. Ankara’yı,
İstanbul ve İzmir’e yapılan göçler izlemektedir. Çorum’a başka illerden yapılan göç sınırlıdır
ve oran olarakta çok azdır. Sınırlı sayıda da olsa Çorum’a dışarıdan gelen göçler özellikle
doğum yeri Amasya, Ankara, Çankırı, Sinop, Kastamonu, Tokat ve Yozgat olan kişilerdir.
Kentin nüfusunun yapısına bakıldığında nüfusun büyük bir çoğunluğunu kırdan kente
göçenlerin oluşturduğu görülmektedir. Kırdan kente yönelmiş olan göçün sebepleri arasında
%45’i iş, %9’u ise eğitim amaçlı yer değiştirmeler yer almaktadır.
Son yıllardaki ekonomik kriz mevsimlik işçi sayısını azaltmıştır.
Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı: Kentin %95’i özel mülkiyete, %5’i ise hazine ve
Belediye mülkiyetine tabiidir. Kentsel alanın güneyinde yer alan 50 ha.lık III nolu Gecekondu
Önleme Bölgesi, Belediye mülkiyetinde, IV nolu toplu konut alanı ise Belediye ve Hazinenin
ortak malı niteliğindeki araziler üzerine, Organize Sanayi Bölgesi Hazine arazisi üzerinde,
Küçük Sanayi Sitesi ise özel şahıslara ait arazi üzerine kurulmuştur.
T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması:
229
T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi:
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler
Tablo.T.1. Çevre ve Orman Bakanlığı Tarafından ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler
Sıra
No
Faaliyetin Yeri
( İlçe, Köy, Mevkii,)
Faaliyet
(Proje Sahibi)
Faaliyetin
Konusu
Karar
Tarihi
Samsun- Ankara
Doğalgaz Boru
Hattı
18.10.1999
1
Samsun-Ankara Doğalgaz
Boru Hattı
2
Organize Sanayi Bölgesi
Ekmekçioğulları Metal ve
Kimya San. Tic. A.Ş.
Çinko-Bakır Üretim
29.03.2001
3
Ankara Yolu 5. km . Çorum
Hayat Kağıt San. Tic. A.Ş.
Kağıt Üretimi
13.06.2001
4
Osmancık Yolu 4.km Çorum
Yuva Viol ve Ambalaj San. Yumurta, Meyve ve
ve Tic. Ltd. Şti.
Et Viyolleri
5
6
7
8
9
10
Merkez İlçesi, Sarimbey,
Kınık, Hamdiköy ve Tarhan
Köyleri
Merkez İlçesi, Laçin İlçesi
BOTAŞ
S.S. Toprak Sanayicileri
Küçük
Sanat Kooperatifi
Türkiye Elektrik İletim
A.Ş. (TEİAŞ)Genel
Müdürlüğü
Çorum-Çankırı-Karabük İlleri
BOTAŞ
Çorum İli Merkez İlçe
Karapürçek Köyü Kuşyakası
Mevkii
Çorum İli Sungurlu-Alaca
İlçesi Sungurlu OSM TMAlaca TM Enerji İletim Hattı
Çorum Belediyeler Çevre
Birliği
Kargı ve Osmancık İlçesi,
Kızılırmak Nehri
TEİAŞ Genel Müdürlüğü
Akel Elektrik Üretim San.
Tic. A.Ş.
230
Kil Ocağı
Çorum II“OBRUK HES
EİH”
Çankırı-TosyaKastamonu –BoluGerede Ayrım
Noktası Doğalgaz
Boru Hattı
Çorum Katı Atık
Yönetimi Projesi
154 kV Sungurlu
OSB TM-Alaca
TM Enerji İletim
Hattı ve Sungurlu
OSB TM
Kargı(Kızılırmak)
Barajı ve HES
Projesi
28.11.2002
14.09.2004
07.11.2005
27.10.2005
22 06 2007
19.11.2007
03.02.2009
Çevresel Etkileri Önemsizdir ve ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi
Tablo.T.2. Çevresel Etkileri Önemsizdir ve ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi
1-SANAYİ
Faaliyetin Yeri
(İlçe,Köy,Mevkii,Pafta,Koordinat)
1- Osmancık Cad. 3. km ÇORUM
Faaliyet (Proje) Sahibi
Faaliyetin
Konusu
Hayat Tıbbi Aletler A. Ş.
Oluklu Mukavva
ve Kutu Tesisi
2- Köseoğlu Kiremit Fabrikası İskilip
Yolu 3. km ÇORUM
Bayat Linyit İşletmesi
A.Ş.
3- Çorum Merkez İlçe Kadıkırı Köyü,
Kahveçukuru Mevkii
Kaleli Tüp Dolum A. Ş.
4-Merkez İlçe Merzifon Yolu Üzeri
3.km. Sıklık Mevkii
5- Çorum İli, Merkez İlçesi, Çevre Yolu
Bulvarı No:265
Yibitaş-Lafarge Orta
Anadolu
Çim.San.Tic.A.Ş.
Karar
Tarihi
Karar
26.03.2003 ÇED Gerekli Değildir
Kiremit
18.07.2003
ÇED Gerekli Değildir
Fabrikası
Akaryakıt
Ürünleri
17.10.2003
Depolama Tesisi
Çorum Çimento
Fabrikası
21.02.2006 ÇED Gerekli Değildir
Kapasite Artışı
Kömürcü Toprak San.ve
Tic.A.Ş.
Blok Tuğla
Fabrikası
11.12.2006
6- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip
Yolu 2.km.
Öz Kiremit Tuğla
İnş.San.ve Tic.Ltd.Şti.
Çatı Kiremiti
Üretim Tesisi
11.12.2006
7- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara
Yolu, 19 km.
Avrasya Kiremit
San.Tic.A.Ş.
Blok Tuğla ve
Kiremit Üretim
Tesisi
22.12.2006
Asfaltı 9.km
Aydın Blok Tuğla
San.Tic.Ltd.Şti
Blok Tuğla
Üretim Tesisi
08.02.2007
Zümrüt Gıda Hayvan
Tur.San.Mak.San.Tic.A.Ş.
Yatay-Düşey
Blok Tuğla ve
Kiremit
Fabrikası
09.02.2007
9- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Güney
Mah. Çorum Yolu Üzeri 4.km
231
Yolu 2. km
Öz-Eti Tuğla FabrikasıHüseyin Karakuş
Blok Tuğla
Fabrikası
09.02.2007
11- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB,
11.Cad. No:11
Duduoğlu Çelik Döküm
San.Tic.A.Ş.
Çelik Döküm
Tesisi
12.03.2007
3.Cad. No:9
Emin Makina Döküm
San.Tic.A.Ş
Çelik-Pik
Döküm Tesisi
13.03.2007
3.Cad. No:11
Altan Makina İmalat
Tic.Ltd.Şti.
Karbon Çelik
Döküm Tesisi
13.03.2007
14- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çorum
Yolu 3.km
Ülker Tic.Ltd.Şti.
Kiremit Üretim
Tesisi
26.03.2007
Yolu 4.km
Fırat Toprak San.
Tic.Ltd.Şti.
Kiremit Üretim
Tesisi
29.03.2007
16- Çorum İli, Merkez İlçesi İskilip
Yolu 3. km
Özkent Kiremit Toprak
San. Tic.A.Ş.
Kiremit Üretim
Tesisi
09.03.2007
17- Çorum İli, Merkez İlçesi OSB
Teknik Ateş- Ateşe
Mukavim Malzemeler
San.ve Tic.Ltd.Şti.
Ateşe mukavim
malzeme üretim
tesisi
20.03.2007
Asfaltı 7. km
Başaran Toprak San.
Tic.A.Ş.
Kiremit Üretim
Tesisi
22.03.2007
Yolu 2.km
Selin Tuğla ve Kiremit
San.Tic.Ltd.Şti.
Tuğla ve Kiremit
26.04.2007
Fabrikası
Yolu 6.km
Anadolu Toprak Sanayi
Tuğla Fabrikası
03.05.2007
Asfaltı 7.km
Hançerliler Bakır
Alüminyum ve Toprak
San.Tic.Ltd.
Hurda Bakırdan
Külçe, Filmaşin,
Levha Bakır
Üretim Tesisi
07.05.2007
232
22- Çorum İli, Merkez İlçesi, Pınarçay
Köyü, OSB, 6.Cad.
Ece Banyo Gereçleri
San.Tic.A.Ş.
Ece Seramik
Fabrikası
14.05.2007
Yolu 1.km
Zafer Turizm ve Toprak
San.Tic.Ltd.Şti.
Kiremit - Tuğla
Fabrikası
28.06.2007
Yolu 3.km
Koyunbaba Toprak
San.Tic.Ltd.Şti.
Blok Tuğla
Fabrikası
23.08.2007
Çorum Belediye
Başkanlığı
Asfalt Plent
Tesisi
15.11.2007
Asfalt Plent
Tesisi
27.06.2008
30.07.2009
28.12.2009
25- Çorum İli, Merkez İlçe,
Bahçelievler Mah. Melikgazi mevkii
26- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, B.İncesu
Eksen-Öngün İş ortaklığı
Köyü Boğazkale Yol Ayrımı
27. Çorum İli, Merkez İlçe, Yaydiğin
Köyü
Kaleli Bestoil Petrolcülük
Tic.Ltd.Şti.
Akaryakıt
Ürünleri
Depolama ve
Dolum Tesisi
28. Çorum İli, Merkez İlçe, Yaydiğin
Köyü
Kandilkaya Kireç Mad.
Taah.San.
Hazır Beton
Tesisi
2-ENERJİ
Faaliyetin Yeri (İlçe, Köy
Mevkii,Pafta, Koordinat)
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
Konusu
Yolu 5.km. 11-d Pafta,2819 Ada,8
Parsel
Hayat Kağıt ve
Enerji San. Tic.
A.Ş.
Isıl Gücü
20,3MWolan
Kojenerasyon
Santrali
233
Karar
Tarihi
Karar
18.05.2004
2- Çorum İli, Ortaköy İlçesi, İncesu
Köyü ile Yozgat İli, Aydıncık İlçesi,
Kazankaya Köyü arası
AKSA Enerji
Üretim A.Ş.
Kazankaya
Regülatörü ve
İncesu HES
04.08.2005
Asfaltı 2. km.
Diozel Enerji
Petrol Gıda İnş.
Tic. Ltd. Şti.
Biyodizel
Üretim Tesisi
05.01.2006
Yolu 5.km.
Arad Otomotiv
San.Tic.Ltd.Şti.
Biyodizel
Üretim Tesisi
02.10.2006
5-Çorum İli Dodurga ilçesi
Derya Elektrik
Üre.ve Tic.A.Ş
Pirinçli
Regülatörü ve
HES
16.06.2008
RSH Enerji A.Ş.
Rüzgar Enerji
Santrali
28.12.2009
6- Çorum İli, Mecitözü İlçesi,
Alören köyü
3-MADEN
Faaliyetin Yeri
(İlçe,
Köy Mevkii,Pafta, Koordinat)
1- Kargı İlçesi, Uzunyurt Köyü
Kale Tepesi Mevkii 57 F 33
D1nolu pafta
2- Kargı İlçesi, Gölköy Mevkii
Sinop 57 F 33 D1- F 33 D2 nolu
pafta
3- Kargı İlçesi, Cihadiye Köyü
Avlavu Mevkii 57 3A4-57 F 33
D1nolu pafta Kargı Yaylası
(Gayhan Yaylası) 57 F 33 D1
nolu pafta
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
Konusu
Karar
Tarihi
Karar
Sarvan Turizm
İnşaat San.Tic.
A.Ş.
Traverten
(Mermer)Ocağı
05.05.1997
Çevresel Etkileri Önemsizdir.
Göz Mermer San.
ve Tic. Ltd. Şti.
Mermer Alımı
29.04.1998
Hasmer
Mad.İnş.Taah.İth.
Ve İhr.Mak San.
ve Tic. Ltd Şti
Mermer Alımı
16.06.1998
234
4- Sungurlu İlçesi, Bahşılı Köyü
Kızılüstü Mevkii 8-9 Pafta,1520,
1521, 1524,1526,1527,1528,1529
Parsel
Hayat Tıbbi
Aletler Maden
Toz Alçı Üretimi
Gıda San. ve Tic.
A.Ş.
25.05.1999
5- Kargı İlçesi, Karaboya Köyü
Sinop F 33 D1 D4 nolu pafta
Şefkat Mad İnş
Oy. Ev Alt.San.
ve Tic.Ltd. Şti.
Toprak Alımı
09.11.1999
Çevresel Etkileri Önemsizdir
Kıroğlu Otomotiv
ve Tic. A.Ş.
Talk Maden
İşletmeciliği
09.11.1999
Kütük Mermer
A.Ş.
İnce Mermer
Arama
13.06.2000
Çorum Birlik Nak.
Taah.Ve Tic. Ltd. Alçı Taşı Ocağı
Şti.
03.05.2001
Karayolları 7.
Malzeme Ocağı
31.08.2001
Şimşekler İnş.
Malz. Ltd. Şti.
Toprak Malzeme
Ocağı
02.12.2003
11- Çorum İli, Merkez İlçesi Eskice S.S. Toprak Sana. Toprak Malzeme
Köyü
Koop. Başk.
Ocağı
01.12.2003
12- Çorum İli, Merkez İlçesi Kınık
Köyü
S.S. Toprak San.
Koop. Başk.
Toprak Malzeme
Ocağı
23.10.2003
13- Çorum İli, Merkez İlçesi
Şekerbey Köyü
S.S. Toprak Sana. Toprak Malzeme
Koop. Başk.
Ocağı
04.07.2003
ÇED Gerekli Değildir (Faaliyete başlanmamış)
6- Kargı İlçesi, Hacıhamza Beldesi
İnceçay Köyü,Abdullah Mah.
Mevkii 37 F 32 C4-37 F 32 C3
nolu pafta
7- Kargı İlçesi Mora (Uzunyurt)
Köyü Çöreleyin Mev,57 F 33 D1
nolu pafta
8- Merkez Sarmaşa Köyü Ozan
Deresi Mevkii G 33 C 14 a pafta
238 parsel
9- Bayat İlçesi İskilip –Bayat
Yolu'nun 24.km.'sinde bulunan
Bayat Çayının eski yatağı ve
birikinti sahası
10-Çorum İli, Merkez İlçesi,
Teslim Köyü
235
14- Çorum İli, Osmancık İlçesi
Tekmen Köyü Tekmen Bağları
S.S. Toprak San.
Koop. Başk.
Toprak Malzeme
Ocağı
24.02.2003
Melikgazi Mevkii 20L-Iıc Paftası
Çorum Belediye
Başkanlığı
Taş Ocağı
25.02.2003
16- Çorum İli Merkez ilçesi
Pancarlık Köyü Çal Mevkii
Layık İnşaat Ltd.
Şti.
Taş Ocağı
Konkasör Tesisi
18.07.2003
Helvalı İnş.Ltd.Şti.
Taş Ocağı
01.04.2004
İskilip Belediye
Başkanlığı
Kum-Çakıl
Ocağı ve
Yıkama-Eleme
Tesisi
12.05.2004
Çolak İnş.Ltd.Şti.
Kum-Çakıl
Ocağı
12.05.2004
Toprak Ocağı
28.05.2004
Arslan Adnan
TÜRKOĞLU
Toprak Ocağı
18.06.2004
Ahi Kum Mad.
Ltd.Şti.
Kum Ocağı
23.06.2004
Hamdiköy Orta Kır Mevkii
Şenol HODUL
Kiremit Top.
Ocağı
13.07.2004
Sarımbey Köyü Gebe Mevkii
Hasan HODUL
Kil Ocağı
13.07.2004
17- Çorum İli Merkez İlçesi Sıklık
Mah.
18-Çorum İli, İskilip İlçesi Karlık
Köyü Kötüzan mevkii
19-Çorum İli, Osmancık İlçesi
Gökdere KöyüCivarı
20- Çorum İli, Merkez İlçesi,
Adnan TÜFEKÇİÇomar Mah.Samsun Şosesi Mevkii Kenan TÜFEKÇİ
21-Çorum İli, Merkez İlçesi Kınık
Köyü
22- Çorum İli, Laçin İlçesi,
Gökgözler Köyü Narlı Çayı
Mevkii G33.b4 Pafta 254 nolu
Parsel
236
Sarımbey Köyü Gebe Mevkii
Yüksel DURAN
Kil Ocağı
14.07.2004
Eskice Köyü Uzunok Mevkii
Fırat Toprak Ltd.
Şti.
Kil Ocağı
15.07.2004
27- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kınık
Köyü Acıyol Mevkii H33-b-06-b
Paftası ve tapunun 01-d Pafta-846 –
826 ve 841 nolu Parseller
Nihat BAKAR
Kil Ocağı
18.07.2004
28- Çorum İli, Laçin İlçesi,Çamlıca
Beldesi, Ortayol Mevkii
Altın Kum İnş.
Ltd. Şti.
Kum Ocağı
18.07.2004
22.07.2004
18.08.2004
Kum-Çakıl
Ocağı ve
Yıkama -Eleme
Tesisi
Kum-Çakıl
Ocağı ve
Yıkama -Eleme
Tesisi
29- Çorum İli, Bayat İlçesi, Saray
Köyü, Menderes Köprüsü Mevkii
Bayat Belediyesi
30- Çorum İli, İskilip İlçesi,
Sühiylan Köyü
İskilip Belediyesi
Sarimbey köyü
Yeni Azim
Kiremit A.Ş.
Toprak Ocağı
27.08.2004
Eskice Köyü, Beştepe Mevkii
Fırat Toprak Ltd.
Şti.
Kil Ocağı
14.09.2004
Eskiekin Köyü
Halkar Mad. İnş.
ve Taah. San. A.Ş.
Kil Ocağı
13.10.2004
237
34- Çorum İli, Alaca İlçesi,
Büyüksöğütözü Köyü,
Köplüarabındeğirmeni Mevkii
Karayolları 7.
Ariyet Ocağı
28.10.2004
35- Çorum İli, Osmancık İlçesi,
Çiftçiler Mahallesi
Yusuf
BOSTANCIER
Kum Ocağı
26.11.2004
Ovacıksuyu Köyü, Çomu Çayı
Rıfat GÖBEL
Kum Ocağı
02.12.2004
Akkoca İnş. Nak.
San. Tic. Ltd. Şti.
Kum Ocağı
03.03.2005
Çakır İnş. Taah.
Tic. Ltd. Şti.
Kum Ocağı
07.04.2005
Kuruçay Köyü, Çamlar Tepe
Mevkii
İlhan KANAT
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
06.04.2007
(24.05.2005
Dosya İptal)
Kuruçay Köyü, Darboğaz Dere
Mevkii
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
24.05.2005
Boğabağı Köyü, Tepetarla Mevkii
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
27.05.2005
Güveçli Köyü, Abuhayrat Çeşme
Mevkii
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
30.05.2005
Pancarlık Köyü
Musa GÖZCÜ
Tuğla Kiremit
Kili Ocağı
30.05.2005
Mustafa Gökhan
KÖMÜRCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
30.05.2005
Akören Köyü, Hacıhasan Mevkii
Bozboğa Köyü, Kızılçalılık
Mevkii
44- Çorum İli, Merkez İlçesi, Büğet
Köyü, Isıtma Mevkii
238
45- Çorum İli, Merkez İlçesi, Saray
Köyü, Gaziler Mevkii
Eskiekin Köyü, Kıran Mevkii
Ali Osman
YİĞİTTAŞÇI
Dalgıçlar Yapı
End. Tur. San. ve
Tic. Ltd. Şti.
Hanefi ÖZDEMİR
Tozluburun Köyü, Kötüzan Mevkii
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
Kalker Ocağı ve
Kırma Eleme
Tesisi
30.05.2005
01.06.2005
Kum Ocağı
01.06.2005
48- Çorum İli, Merkez İlçesi, Salur
Köyü, Kanlıharman Mevkii
Çorum Toprak
San. Mamülleri
Paz. A.Ş.
Kil Ocağı
15.06.2005
Kuruçay Köyü, Kuşacıklar Mevkii
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
21.06.2005
Sarimbey Köyü, Körpınar Mevkii
Avrasya Kiremit
San. ve Tic. A.Ş.
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
27.06.2005
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
27.06.2005
52- Çorum İli, Uğurludağ İlçesi,
Dutpınar Köyü
Avrasya Kiremit
San. ve Tic. A.Ş.
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
27.06.2005
Karapınar Köyü, Saraygediği
Mevkii
Ferit ÖZŞAHİN
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
08.07.2005
Çiftlikler Mahallesi
Büyükçorak Haf.
Mad. San. Tic.
A.Ş.
Kil Ocağı
11.07.2005
Köyü, Nalçı Mevkii
239
Mehmet
HARZADIN
Taş Ocağı ve
Kırma-Eleme
Tesisi
19.07.2005
Dalgıçlar Yapı
End. San. Tic.
Ltd.Şti.
Kum Ocağı
29.07.2005
Çorum Birlik San.
Tic. Ltd. Şti.
Kil Ocağı
11.08.2005
Doğangir Köyü, Uludere Mah.
İskilip Belediye
Başkanlığı
Kum Ocağı
09.08.2005
Tarhan Köyü
Hüseyin EKE
Tuğla-Kiremit
Toprak Ocağı
18.08.2005
Pınarbaşı Köyü,Ağıllartepe Mevkii
Karayolları 7.
Ariyet Ocağı
19.08.2005
Eskice Köyü, Kuşcutepe Mevkii
Karayolları 7.
Ariyet Ocağı
23.08.2005
Teslim Köyü
Temel Eke Mad.
İnş. Haf. Nak. San.
ve Tic. Ltd. Şti.
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
02.09.2005
Kuruçay Köyü
İlhan KANAT
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
15.09.2005
Ali İBİŞ
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
26.09.2005
Şekerbey Köyü, Kale Mevkii
Gökçepınar Köyü, Kilikönü Mevkii
Dutpınar Köyü, Bağözü Mevkii
64- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kınık
Köyü
240
Çiftlikler Mahallesi
Büyükçorak Haf.
Mad. Nak. San.
Tic.
Kil Ocağı
05.12.2005
66- Çorum İli, Boğazkale İlçesi,
Kaymaz Köyü
Asiltaş İnş. Taah.
Nak. San. Tic.
A.Ş.
Kalker Ocağı ve
Kırma-Eleme
Tesisi
30.12.2005
Boğabağı Köyü, Çiğdemlik
Mevkii
Çorum Belediye
Başkanlığı
Kum Ocağı
24.01.2006
68- Çorum İli, Sungurlu İlçesi,
Cevheri Köyü
Sungurlu Belediye
Başkanlığı
Kum-Çakıl
Ocağı
26.01.2006
69- Çorum İli, Kargı İlçesi,
Yeşilköy, Devrez Çayı Mevkii
Kargı Belediye
Başkanlığı
Kum Ocağı
10.02.2006
Zambal Kömür
İşletmesi Mad.
San. Tic. Ltd. Şti.
Kömür Ocağı ve
ElemeTorbalama
Tesisi
22.02.2006
3072149 Erişim No.lu saha
Ali İBİŞ
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
07.04.2006
3072150 Erişim No.lu saha
Ali İBİŞ
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
07.04.2006
Sun-Taş İnşaat
San. ve Tic. Ltd.
Şti.
Kum-Çakıl
Ocağı
11.04.2006
Nail KALOÇ
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
25.04.2006
Fındıcak Köyü, Türkmenler Mevkii
Kemallı Köyü, Kemallı Çayı
Mevkii
3075799 No.lu saha
241
75- Çorum İli, İskilip İlçesi, Karlık
Köyü, Uzunkır Mevkii
Ali İMAL
Kum Ocağı
22.06.2006
76- Çorum İli, Serban Köyü,
Yunis TEKBAŞ
Silis Madeni
Ocağı
28.06.1905
77-Çorum İli, Sarimbey Köyü
Ali UĞURLU
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
25.05.2006
Selhas
Mad.Kim.San. ve
Tic. A.Ş.
Kalsit Ocağı ve
Konkasör Tesisi
25.05.2006
22.06.2006
Atıf KÖSE
Kum Çakıl
Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
29.05.2006
Köyü Ruhsat No:İR 8124
Yibitaş-Lafarge
Orta Anadolu
Çimento
San.Tic.A.Ş
Kalker Ocağı
02.06.2006
Köyü Ruhsat No:İR 8124
Yibitaş-Lafarge
Orta Anadolu
Çimento
San.Tic.A.Ş
1 (b) Grubu
Çimento Kili
Ocağı (Kum
Ocağı)
22.06.2006
İsmail AYVAZ
Kil Ocağı
22.06.2006
Bülent ERAL
Mika (Serisit)
Ocağı
07.07.2006
Arslan Türemiş
Kum Ocağı
28.06.1905
Birlik Toprak
San.Tic
Kil Ocağı
15.08.2006
78- Çorum İli, Merkez İlçesi, Çakır
KöyüAR:20053853 AR:20051033
Yenice Köyü, Köycivan Mevkii
Kumbaba Köyü, Karalnin Dere
Mevkii
83- Çorum İli Merkez İlçesi
Yoğunpelit Köyü
84- Çorum İli Oğuzlar İlçesi,
Akaya Mevkii
85- Çorum İli, Merkez İlçesi, Salur
Köyü, Kanlıharman mevkii
242
86-Merkez İlçe, Kınık köyü
Yüksel toprak
Toprak Ocağı
21.07.2006
87-Merkez İlçe, Kınık köyü
Kil Madencilik
Tuğla kili ocağı
24.07.2006
88-Merkez İlçe, Kuruçay köyü
Musa GÖZCÜ
Tuğla-Kiremit
kili ocağı
25.07.2006
Arcan
Müh.Mad.İnş.Kuy.
Tur.Sey.San.Tic.
Alçıtaşı Ocağı
15.08.2006
Mehmet Seyfi
İŞÇİMEN
Toprak Ocağı
15.08.2006
Köyü, Karapınar Mevkii, İR:65575
Alp Sefa Mad.
İnş.Kir.Mıc.Haz.
Bet.San.Tic.Ltd.
Şti.
Kireçtaşı Ocağı
ve Kırma Eleme
Tesisi
24.08.2006
92- Çorum İli, Merkez İlçesi, Tatar
Köyü, Killik Deresi Mevkii
Çorum Birlik
Torak
San.Tic.Ltd.Şti.
Kil Ocağı
04.09.2006
93- Çorum İli, Merkez İlçesi,Eskice
Köyü, Çamkolu Mevkii
Çorum Toprak
San.Paz.A.Ş.
Kil Ocağı
07.09.2006
Sarimbey Köyü
Nihat BAKAR
Kil Ocağı
07.09.2006
95-Çorum İli, Sungurlu İlçesi,
Hacettepe Mah.,Gölbağlar Mevkii
Celil
Kocamanoğlu
Kum Çakıl
Ocağı
12.09.2006
Üçdam Köyü,
90- Çorum İli,Mecitözü İlçesi,
Kozören Köyü, Killik Tepesi
Mevkii, 6376,44 m3
243
Sarimbey Köyü, ER: 3104959
Serpin Köyü, G33 C2 İR: 73548
Eskiekin Köyü, Kıran Mevkii
AR:20050551
Eksen Eksen
05.07.2007
11.10.2006
Taş Ocağı
16.10.2006
Mermer Ocağı
31.10.2006
Mermer Ocağı
31.10.2006
Mermer Ocağı
06.11.2006
Kil Ocağı
28.11.2006
Kum Ocağı
28.11.2006
Kömür Ocağı
22.12.2006
Selhas Maden
Kimya
San.Tic.A.Ş.
Kalsit Kırma ve
Sınıflandırma
30.01.2007
Selhas Maden
Kimya
San.Tic.A.Ş
Kalsit Ocağı
30.01.2007
Musa GÖZCÜ
Dalgıçlar Yapı
End.Tur.San.Tic.L
td.Şt
Selhas Maden
99- Çorum İli, Kargı İlçesi, Başköy
Kimya San.Tic.
Köyü Civarı, AR:20069044
A.Ş.
Selhas Maden
100- Çorum İli, Kargı İlçesi,Başköy
Kimya San.Tic.
A.Ş.
Arap İhsan
Deniz Köyü Civarı,
ERBEKTAŞ
Mahkemegediği Mevkii
Hasan HODUL102- Çorum İli, Merkez İlçesi,
Ünsan Kiremit ve
Kınık Köyü, ER:3089522
Tuğla San.
A.B.D. Emlak
Gıda
Suhiylan Köyü
İnş.Tur.Tar.İç ve
Dış Tic.Ltd.Şti.
DEM-AK
Mad.Nak.Taah.Sa
Sülüklü Köyü, AR:61618
n.Tic.
105- Çorum İli,OSB, 791 Nolu
Parsel
ŞeyhMustafa Köyü H34 A1
PAFTA ar:200612206
Tuğla Kiremit
Kili Ocağı
Tuğla Kiremit
Kili Ocağı
244
Oruçkaya Köyü H33C3 Pafta,
20061780 ruhsat no.
Kavçut Köyü, AR:20066575,
ER:3109661
109-Merkez İlçe Karabayır köyü
Alaca Belediyesi
Kalker Ocağı ve
Kırma -Eleme
Tesisi
Selhas Maden
Alçı Taşı (Jips)
Kimya
Ocağı
San.Tic.A.Ş
Öz-Nas
Serpantin
İnş.Mad.Tur.Em.
Msd.Ocağı vr
Pet.Tem.San.Tic.L
Konkasör tesisis
td.Şti.
05.02.2007
12.02.2007
16.02.2007
Çukurköy, AR:200611003,
Selhas Maden
Kimya
San.Tic.A.Ş
Silis Madeni
Ocağı
21.02.2007
111- Çorum İli, Ortaköy İlçesi,
İncesu Köyü, AR: 200700453
AKSA Enerji
Üretim A.Ş.
Kalker Ocağı ve
Kırma -Eleme
Tesisi
02.04.2007
112- Çorum İli, Laçin İlçesi,
Kuyumcu Köyü, AR: 20057653
Ceylan Bentonit
San.Tic.Ltd.Şti.
Selhas Maden
Kimya
San.Tic.A.Ş
ÇZ
Mad.İnş.Emlak
Taah.Paz.İth.İhr.
San.Tic.Ltd.Şti.
Bentonit Ocağı
17.04.2007
Alçı Taşı Ocağı
01.05.2007
Krom Ocağı
01.05.2007
Ceylan Bentonit
San.Tic.Ltd.Şti.
Bentonit Ocağı
03.05.2007
Helvalı
İnş.Taah.San.Tur.
ve Tic.Şti.
Kalker Ocağı ve
Konkasör Tesisi
08.05.2007
Kavçut Köyü AR: 20069683
114- Çorum İli, Boğazkale İlçesi,
Karakeçili Köyü, AR:200702049
Göçebe Köyü, AR: 200701674
245
Güleryüz
Mad.Nak.Taah.İnş
.San.Tic.Ltd.Şti.
SELTAŞ Alçı
118- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB Harç ve Maden
San.Tic.A.Ş
Hamamlıçay Köyü
Ocağı
24.05.2007
Alçı ve Alçı
Panel Tesisi
31.05.2007
Kuruçay Köyü
İlhan KANAT
Tuğla-Kiremit
Kili Ocağı
05.06.2007
120- Çorum İli Merkez İlçesi Dut
Köyü civarı
Suat DEMİRCİ
Ocağı
11.06.2007
GÜRSAN(Ekrem
İŞBİLİR)
Kalker Ocağı ve
Konkasör Tesisi
15.06.2007
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Gelingüllü
Projesi Çerikli
Sulama ve
Malzeme
Ocakları Tesisi
18.06.2007
Köseoğlu
Mad.İnş.San.Tic.
A.Ş.
Kömür Eleme
Yıkama
Paketleme Tesisi
28.06.2007
121- Çorum İli, Mecitözü İlçesi
İnceöz Köyü civarı
Kırıkkale İli Delice İlçesi, Çankırı
İli Kızılırmak İlçesi
123- Çorum İli Bayat İlçesi
Yukarıyoncalı Köyü civarı
124-Çorum İli, Alaca İlçesi,
Örükaya Köyü, AR: 200551729
Doğan Yapı
Kalker Ocağı ve
İnş.Tur.Tar.San.ve Kırma Eleme
17.07.2007
Tic.Ltd.Şti.
Tesisi
Sarmaşa Köyü İR: 51593
Osman SAĞLAM Alçı Taşı Ocağı
17.07.2007
126-Bogazkale İlçesi Evci Beldesi
Özcan Yavuz
23.07.2007
Krom Ocağı
246
Celilkırı Köyü İR: 7156
Osman SAĞLAM Alçı Taşı Ocağı
25.07.2007
Ahmediye Köyü
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
31.08.2007
Yeraltı Kömür
Maden İşletmesi
03.10.2007
ve Cevher
Hazırlama Tesisi
İskilip Mad.
129- Çorum İli, İskilip İlçesi, Çomu İnş. ve
ve Yanoğlan Köyleri civarı
Orm.Ür.San.
Tic.Ltd.Şti.
Ariyet Ocağı
130-Çorum İli Osmancık İlçesi
Güvercinlik köyü IR 6768
Bükköy
Mad.Tur.ve
Tic.A.Ş.
Kömür Ocağı
08.10.2007
Güvercinlik köyü AR 20054813
Bükköy
Mad.Tur.ve
Tic.A.Ş.
Kömür Ocağı ve
Kırma Eleme
Paketleme Tesisi
08.10.2007
Koyunbaba Mah.Baltacı Mehmet
Paşa Cad.No:57/A ER 3145192
Topalogulları
Nak.Oto Petrol
Tur.İnş.Mad.Hzr.B
eton Tic.ve
San.Ltd.Şti.
Tuğla Kiremit
Toprağı Ocağı
01.11.2007
133-Çorum İli Mecitözü İlçesi
Beyözü köyü MECİTÖZÜ
Yıldırım Nak.
Tic.ve San.Ltd.Şti.
Kum Ocağı ve
Yıkama-Eleme
Tesisi
01.11.2007
Ağızsuyu Köyü ER:3150210
ÇORUM
Topaloğulları
Nak.Oto.Pet.Tur.İ Tuğla Kiremit
nş.Mad.Hzr.Bet.Ti Ocağı
c. ve San.Ltd.Şti.
23.11.2007
Çayırköy ER:3145191 ÇORUM
Topaloğulları
Nak.Oto.Pet.Tur.İ Tuğla Kiremit
nş.Mad.Hzr.Bet.Ti Ocağı
c. ve San.Ltd.Şti.
23.11.2007
247
136-Çorum İli, Merkez İlçe Eskice
Köyü Kuşçutepe mevkii ÇORUM
137-Çorum İli Laçin İlçesi
Kavaklıçiflik Köyü ÇORUM
138 -Çorum İli Merkez İlçe
Organize Sanayi Bölgesi 791 nolu
parsel ÇORUM
Kazıklıkaya Köyü ÇORUM
140 -Çorum İli Sungurlu İlçesi
Karakaya Köyü ÇORUM
141 -Çorum İli Boğazkale İlçesi
Evci Beldesi ÇORUM
Kavacık Köyü Kandilkaya Mevkii
ÇORUM
Aşağısaraylı köyü Killikderesi
Mevkii ÇORUM
Pancarlık Köyü ÇORUM
Çanakçı Köyü ÇORUM
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Laçin Belediye
Başkanlığı
Ariyet Ocağı
10.12.2007
Kum-Çakıl
Ocağı
16.01.2008
Kalker -kırma
sınıflandırma
tarım kirece yapı
kimyasalları ve
yan ürünleri
üretim tesisi
28.01.2008
Ahmet Turani
CIZLAK
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
PETROTAŞ
(Abidin KINACI)
Tuğla Kiremit
Ocağı
24.04.2008
Taş Ocağı
25.04.2008
Krom Ocağı
17.04.2008
Kandilkaya Kireç
Mad.İnş.Taah.
Beton San.ve
Tic.A.Ş.
Kalker Ocağı
Kırma-eleme ve
Kireç Tes. Kap
Artırımı
29.04.2008
Tuğla-Kiremit
Ocağı
14.05.2008
15.05.2008
15.05.2008
Selhas Maden
Kimya
San.Tic.A.Ş
Arslan Adnan
TÜRKOĞLU
Kalker Ocağı ve
İkram Hazır Beton
Kırma-eleme
İnş.Mad.San.
Tesisi
Çorum Birlik
Nak.Taah. Ve
Mad.Tic
248
146 -Çorum İli Osmancık İlçe
Ağızsuyu Köyü ÇORUM
147-Çorum İli Alaca İlçesi
Boğaziçi Köyü Çal Mevkii
148 -Çorum İli Osmancık İlçesi
Yaylabaşı Köyü ÇORUM
149 -Çorum İli Dodurga İlçesi
civarı
150-Uğurludağ İlçesi Yarımca
Köyü Bekçitepe mevkii
Büyükçorak
Haf.Mad.Nak.San.
ve Tic.A.Ş.
Kil Ocağı
02.06.2008
Arif SIYITMAÇ
Kum Ocağı
16.06.2008
27.06.2008
21.07.2008
21.07.2008
Kromital
Krom Ocağı
Mad.Paz.Müh.İnş.
Toprakkale
Mad.ve
Tuğla- Kiremitl
İnş.San.Tic.Ltd.Şti
Ocağı
.
Alçı taşı(Cips)
Suat DEMİRCİ
ocağı
151-Osmancık İlçesi Güneşören
Köyü
Tuncay GÖKGÖZ
Mangan Ocağı
24.07.2008
152-Osmancık İlçesi Ardıç Köyü
Meliha GÖBEL
Taş Ocağı ve
Kırma-Eleme
Tesisi
29.07.2008
Kil Ocağı
31.07.2008
Ariyet Ocağı
08.08.2008
153-Merkez İlçe Ayvalı Köyü
154-Merkez İlçe Pınarçay köyü
Avrasya Kiremit
San. ve Tic. A.Ş.
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
155-Merkez İlçe Çakır Köyü
İR:75465
Hami ERYILMAZ
Tuğla-Kiremir
Kili Ocağı
11.09.2008
156-Merkez İlçe Çakır Köyü
İR:75466
Hami ERYILMAZ
Tuğla-Kiremir
Kili Ocağı
11.09.2009
157-Alaca İlçesi İsmailli Köyü
AR:20061626
Çağrı YILDIRIM
Krom Ocağı
19.09.2008
158-İskilip İlçesi Kayaağızı köyü
Kalfaköy mah.AR:20066529
Gökkuşağı
Kaya Tuzu ocağı
İnş.Ta.Trz.Gıda
ve Konkasör
Mad.San.Tic.ltd.Şt
Tesisi
26.09.2008
249
159-Merkez İlçe Çalkışla köyü
İR:75649
160-Laçin İlçesi Gökgözler Köyü
161-Bayat İlçesi saray köyü
162-Merkez İlçe Çeşmeören köyü
163-Çorum İli Laçin, Dodurga ve
Osmancık İlçeleri
Çorum
Top.San.Mam.Paz.
A.Ş.
Kil Ocağı
26.09.2008
Ahi Kum Mad.
Ltd.Şti.
Kum-Çakıl ocağı
ve kırma- eleme
tesisi
10.10.2008
Kandilkaya Kireç Kum-Çakıl ocağı
Mad.İnş.Taah.Bet ve kırma- eleme
on San.ve Tic.A.Ş.
tesisi
11.11.2008
11.11.2008
03.02.2009
Çakır İnş.Taah.
Ltd.Şti.
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Kum yıkamaeleme tesisi
Çorum Obruk
projesi
Dutludere
sulama projesi
ve malzeme
ocakları
164-Çorum İli Alaca İlçesi
Boğaziçi köyü Çal mevkii
Ragup
AĞAÇTAN
165-Çorum İli Bayat İlçesi
Derekutuğun Köyü
Berke Mad.San.ve
Tic.Ltd.Şti.
166-Çorum İli Merkez İlçesi Elicek
Köyü
Kil Mad.İnş.Harf.
Tuğla-Kiremit
Tar Hayv.
Kili Ocağı
Tic.San.A.Ş.
167- Çorum İli Merkez İlçe
Çanakçı Köyü
Evlik Köyü
Kum Ocağı
25.02.2009
Jips-Bakır Ocağı
ve
Zengişleştirme
Tesisi
20.03.2009
26.05.2009
Çorum Birlik
Nak.Taah. Ve
Mad.Tic
Alçıtaşı ocağı
29.06.2009
bükköy
Mad.Tur.Tic.A.Ş.
Kömür Ocağı
29.06.2009
250
Selhas Maden
Kimya San.Tic.
A.Ş.
Selhas Maden
Kimya San.Tic.
A.Ş.
Dalgıçlar Yapı
171-Çorum İli Merkez İlçe
End.Tur.San.Tic.L
Eskiekin Köyü Sultansekisi mevkii
td.Şt
Kalsit Ocağı
03.07.2009
Kalsit Ocağı
03.07.2009
Taş ocağı
10.07.2009
Muhittin SÜMER
Kömür Ocağı
10.07.2009
173-İskilip İlçesi Yalakçayı köyü
Arap Ali
OKUYUCU
Kum Ocağı ve
Yıkama-Eleme
Tesisi
31.07.2009
174-Alaca İlçesi Büyükkeşlik köyü
Domulçal mevkii
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Taş Ocağı ve
Konkasör tesisi
21.08.2009
175-Merkez İlçe Büğüroğlu köyü
Atıf KÖSE
Büğüroğlu KumÇakıl Ocağı
07-092009
176-Merkez İlçe Büyükgülücek
Köyü ER:3210271
Kil Mad.San.ve
Tic.Ltd.Şti.
Tuğla-Kiremit
kili ocağı
02.10.2009
177-Merkez İlçe Büyükgülücek
Köyü ER:3210271
Kil Mad.San.ve
Tic.Ltd.Şti.
Tuğla-Kiremit
kili ocağı
02.10.2009
178-Merkez İlçe Şendere Köyü
Fatih ŞAHİNBAŞ
1 (a) Kum-Çakıl
Yıkama-Eleme
Tesisi
02.10.2009
172-İskilip İlçesi İkikise köyü
AR:200900691,ER:3203945
251
179-Sungurlu İlçesi Terzili köyü
İR:52131
Knauf
İnş.Yap.Elem.San. Konkasör tesisi
180-Sungurlu İlçesi Kula köyü
İR:52129
Knauf
İnş.Yap.Elem.San.
181-Merkez İlçe Burunköy Köyü
İR:200705119
Çakır İnş.ve
Taah.Tic.Ltd.Şti.
Kırma-eleme
tesisi
Kalker Ocağı ve
Kırma Eleme
tesisi
02.10.2009
02.10.2009
02.10.2009
182-Merkez İlçe Şendere (Gökdere
köyü Koparan mevkii) Köyü
Çorum Özel İdare
Müdürlüğü
Kaya (Riprap)
Ocağı
09.10.2009
183-Merkez İlçe Şendere
(Mislerovacığı köyü ) Köyü
Çorum Özel İdare
Müdürlüğü
Kil Ocağı
27.10.2009
Mehmet ARACI
Torf Madeni
Ocağı
04.11.2009
Ali İMAL
Kum Ocağı
20.11.2009
Köseoğlu Ariyet
Ocağı
03.12.2009
Çatalkaya Ariyet
Ocağı
03.12.2009
Karatepe Ariyet
Ocağı
03.12.2009
Yeditepe Ariyet
Ocağı
03.12.2009
184-Osmancık İlçesi Karalargüneyi
Köyü
185-İskilip İlçesi Karlık Köyü
Uzunkır Mevkii
186- Alaca İlçesi İbrahim Köyü
Köseoğlutepe Mevkii
187- Alaca İlçesi Çatalkaya Köyü
Sağtepe Mevkii
188- Alaca İlçesi Karatepe Köyü
Karatepe Mevkii
189- Alaca İlçesi Koçhisar Köyü
Yeditepe Mevkii
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
252
Mevkii
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
Koçhisar Ariyet
Ocağı
03.12.2009
191- Kargı İlçesi Uzunyurt Köyü
Mevkii
Kütük Mermer
A.Ş.
Mermer Ocağı
Kapasite artışı
03.12.2009
192-İskilip İlçesi Şıhlar Köyü
Ayça Toplar
Kömür Ocağı
08.12.2009
193- Alaca İlçesi Büyüksöğütözü
Köyü
Karayolları
7.Bölge
Müdürlüğü
B.söğütözü
Ariyet Ocağı
15.12.2009
DSİ V.bölge
müdürlüğü
Koçhisar
yıkama-eleme
17.12.2009
4-ATIK-KİMYA
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
konusu
Karar
Tarihi
Karar
1- Ankara Yolu 15. km Çorum
Yıldırım Tavuk
Çiftliği Ltd. Şti.
Kompost Tesisi
(Organik Gübre)
27.01.2003
Ovakarapınar Köyü
Duran SERTTAŞ
Mantar Kompost
Üretim Tesisi
16.02.2004
3-Çorum İli Merkez İlçesi KSS
Serdal İnce-Oğuz
İnce
Çamaşır Suyu v
Tuz Ruhu
Üretim Tesisi
24.02.2006
253
4- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB
Karapürçek Köyü Kuşyakası
Mevkii
6- Çorum İli, Merkez İlçesi, KSS
ÇORUM
Altınbaş Köyü Gömeleburnu
Mevkii
Cemilbey Yolu 4.Km.
Çınar Boya ve
Kimya İnş.
Taah.San.Tic.
Çorum İl Özel
İdaresi Kardelen
Tıb.Yön.Sis.
Uzman
İht.Mad.İnş.Nak.
Taah.San.Dış.Tic.
Ltd.Şti.
Naki ÖZKUBAT Kubatoğlu Tarım
ve Yapı
San.Tic.Ltd.Şti.
Çelikler Hay.Gıda
Oto.Kim.Gübre
San.Tic.A.Ş.
Su ve Solvent
Bazlı Boya
Üretim Tesisi
Tıbbi Atık
Sterilizasyon
Tesisi
22.05.2007
12.09.2007
Sıvı Deterjan
Üretim Tesisi
10.12.2007
Tavuk
Dışkısından
Organik Gübre
Üretimi
20.03.2008
Mantar Toprağı
Üretimi
24.04.2008
Mantar Toprağı
Üretimi
25.04.2008
07.08.2009
Yoğunpelit Köyü
Hasan SERTTAŞ
10- Çorum İli, Sungurlu İlçesi
Tekbağ mevkii
Sungurlu Belediye Atıksu Arıtma
Başkanlığı
Tesisi
5-TARIM-GIDA
1- Sungurlu İlçesi, Tekbağ Mevkii
93 Pafta 476 Ada 16-17-18 Parsel
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
Konusu
Karar
Tarihi
Karar
Sungurlu Belediye
Başkanlığı
Mezbaha Tesisi
17.11.1998
254
2- Dodurga İlçesi, Alpagut Beldesi
Kağnıdurağı Mevkii Çorum G 33 a
3 nolu pafta
Alabalık Tesisi
25.01.2000
3- Çorum İskilip Caddesi 4. Km
Ömerbey Köyü Mevkii
Tarım Et Gıda San.
Mezbaha Tesisi
ve Tic. A.Ş.
09.04.2003
Yolu 9. Km Köprüalan Köyü
Leylekçukuru Mevkii
Tarım Et Gıda San.
ve Tic. A.Ş.
Büyükbaş
Hayvan
Besihane Tesisi
12.02.2007
5-Çorum İli, Osmancık İlçesi
Kızıltepe Köyü Yalak mevkii
Kalecik
Neb.Yağ.ve
Bitkisel Hamyağ
Hay.Yem Üretimi
Üretimi
Nak.Ser.Tic.San
Ltd.Şti.
20.03.2008
ÇED Gerekli Değildir.
15.05.2008
14.08.2009
07.09.2009
6-Çorum İli, Uğurludağ İlçesi Saz
Köyü
7-Çorum İli Merkez İskilip yolu
7.km
8-Merkez İlçe, Ovakarapınar Köyü
Alitaş Mevkii
Dursun KAYA
İsa KARAAĞAÇ
Özuslu
Tav.Tic.A.Ş.
Yeniceylan Tavuk
Çifliği
İşlt.İnş.San.ve
Tic.Ltd. Şti.
Süt ve Süt
Mamülleri
Üretim Tesisi
Yumurta
tavukçuluğu,
kanatlı
kesimhane ve
renderinğ tesisi
Yumurta
tavukçuluğu
255
6-ULAŞIM-KIYI
Faaliyetin Yer (İlçe, Köy
1- Delice-Sungurlu-ÇorumMerzifon Devlet Yolu KM=
136+000 - 273+000
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
konusu
Karar Tarihi
Karar
Karayolları Genel
Müdürlüğü
Rehabilitasyon
09.09.1997
7-DİĞER
Faaliyetin Yer (İlçe, Köy
Faaliyet (Proje)
Sahibi
Faaliyetin
konusu
Karar
Tarihi
Karar
1- Çorum İli, Merkez I. ve
II. Bölge Toplu Konut
Projesi
Başbakanlık
TOKİ Başkanlığı
Toplu Konut
12.04.2005
2- Çorum İli, Merkez III.
Bölge Toplu Konut Projesi
Başbakanlık
Toplu Konut
20.05.2005
3- Çorum İli, Sungurlu
İlçesi
Başbakanlık
Toplu Konut
28.09.2005
4- Çorum İli, Osmancık
İlçesi,Çampınar Köyü,
Ardıç Deresi
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Ardıç Deresi Taşkın Koruma
01.09.2006
Projesi
5- Çorum İli,Osmancık
İlçesi, Başpınar Köyü
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Dolayının Deresi Taşkın
Koruma Projesi
20.09.2006
6- Çorum İli, İskilip İlçesi
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
İskilip Çayı Taşkın ve Kıyı
Erozyonu Koruma Projesi
20.09.2006
256
7- Çorum İli, Boğazkale
İlçe Merkezi
DSİ
5.Böl.Md.lüğü
Gökyokuş Deresi Taşkın
Koruma Projesi
20.09.2006
8- Çorum İli, Sungurlu İlçe
Merkezi, Beşkız Köyü
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Çorak ve Beşkız Dereleri
Taşkın Koruma Projesi
16.10.2006
9- Çorum İli, Alaca İlçe
Merkezi, Eskiyapar Deresi
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
Eskiyapar Deresi Taşkın
Koruma Projesi
30.10.2006
Anitta Otel (240 oda)
24.07.2007
BudaközüTaşkın Koruma
Projesi
16.06.2008
Eğitim Kampüs Alanı
06.07.2009
10- Çorum İli, Merkez
İlçesi, İnönü Cad.
Uğur Turizm
Otelcilik Gıda
İnş.San.Tic.Şti.
11- Çorum İli, Boğazkale
İlçesi Evren Beldesi
DSİ 5.Bölge
Md.lüğü
12-Çorum İli Merkez İlçe
Celilkırı Köyü 197 ha.
Hitit
Üniversitesi
257
1- MADEN
2-SANAYİ
3-ENERJİ
4-TARIM-GIDA
5-ATIK-KİMYA
6-ULAŞIM-KIYI
6-DİĞER (Toplu Konut)
(Taşkın Koruma İnş.Proj.)
(Turizm)
(Sulama prj)
(Akaryakıt Depolama)
(Eğitim Kampusu)
TOPLAM
31
1
1
2
1
1
1
38
SEKTÖREL DAĞILIM (2009)
SANAYİ
·
Tuğla-Kiremit Fabrikası
.
Hazır Beton Tesisi
·
Oluklu Mukavva
·
Akaryakıt Üretim Deposu
·
·
·
Çelik Döküm Tesisi
Hurda Levha Bakır Üretimi
Seramik Üretimi
.
Asfalt Plent Tesisi
MADENCİLİK
·
Mermer Ocağı
·
Alçıtaşı Ocağı
·
Alçıtaşı Ocağı Kırma-eleme
·
Tuğla-Kiremit Kili Ocağı
.
Kaya Ocağı
·
Kum-Çakıl Ocağı Yık-Eleme tes
·
Ariyet Ocağı
·
Kalker Ocağı ve Kır. Ele.Tesisi
.
Kömür Ocağı
·
Kömür Ocağı-Kır. Ele.Pak.Tesisi
·
Kalsit Ocağı
.
Torf Madeni
.
Kil Ocağı
.
Malzeme Ocağı
.
Taş Ocağı
1
1
ENERJİ
.
Rüzgar Enerji Santrali
1
258
1
1
2
3
1
5
6
1
1
2
2
1
1
1
2
.
ATIK KİMYA
·
Çamaşır Suyu Üretimi
·
Su ve Solvent Bazlı Boya ür.
·
Tıbbı Atık ve Sterilizasyon
.
Sıvı Deterjan Üretimi
.
Tavuk Dışkısından Gübre Üre.
.
Atıksu Arıtma Tesisi
.
Mantar Toprağı Üretimi
Jips-Bakır Ocağı zenginleştirme
1
ULAŞIM-KIYI
·
Rehabilitasyon
1
1
DİĞER
Üniversite Kampus Alanı
Akaryakıt Üretim Depolama ve
Dolum Tesisi
Tarım -Gıda
Yumurta Tavukçuluğu
1
Mezbaha Tesisi
Yumurta Tavukçuluğu Kanatlı Kesim ve
Rendering Tesisi
1
1
Kaynaklar :
259
1

Çorum İl Çevre Durum Raporu

Transkript

Benzer belgeler

30 Temmuz 2016 - Kesin Karar Gazetesi

22 agustos 2016_Kesin Karar Gazetesi

27 Haziran 2016 - Kesin Karar Gazetesi

01 Mart 2016_23 \336ubat 2016.qxd

19 agustos 2016_Kesin Karar Gazetesi

Türk Yönetim modeli oluşturulmalı

21 Nisan 2016_23 \336ubat 2016.qxd

08 agustos 2016 Pazartesi

18 Haziran 2016 - Kesin Karar Gazetesi