Kimya Sektörü Raporu (2015/1) : İndir

Transkript

T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJiSektörel
BAKANLIĞI
Raporlar ve Analizler Serisi
Belge Başlığı
KİMYA SEKTÖRÜ
RAPORU
(2015/1)
SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Sektörel Raporlar ve
Analizler Serisi
Serisi
Sektörel Raporlar ve Analizler
Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi
İÇİNDEKİLER
Belge Başlığı
Şekiller Listesi ............................................................................................................................... 3
Tablolar Listesi .............................................................................................................................. 3
Kısaltmalar Listesi ......................................................................................................................... 4
YÖNETİCİ ÖZETİ ............................................................................................................................ 5
1. SEKTÖRÜN GENEL DURUMU .................................................................................................... 7
1.1. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu .............................................. 7
1.2. Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu ............................................................................ 10
1.3. Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler ............................................. 12
1.4. Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler .......................... 13
1.5. Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler .................................................................. 14
1.6. Sektörün Kapasite Kullanımı .......................................................................................... 15
1.7. Sektörün İşyeri Sayısı ve İstihdamı ................................................................................. 15
1.8. Sektörün Üretim Değeri .................................................................................................. 16
1.9. Sektörün Cirosu ............................................................................................................... 16
1.10. Sektörün Katma Değeri ................................................................................................. 16
1.11. Sektörün Ar-Ge Faaliyeti .............................................................................................. 17
1.12. Sektörün Elektrik Tüketimi ........................................................................................... 18
1.13. Sektörün Dış Ticareti .................................................................................................... 19
1.14. Sektörün Maliyet Bileşenleri (enerji, işgücü, hammadde vb. genel değerlendirmeler,
oransal veriler, tespitler vb.) ................................................................................................... 21
1.15. Sektörün 2014–2023 Projeksiyonu ............................................................................... 22
2. SEKTÖRÜN SON ALTI AYLIK DEĞERLENDİRMESİ .................................................................... 24
2.1. Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler ............................... 24
2.2. Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi ..................................................................... 26
2.3. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi ...................................................... 27
2.4. Sektörün İhracat ve İthalat Değerlendirmesi ................................................................... 27
2.5. Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi ......................................................................... 28
KAYNAKÇA .................................................................................................................................. 29
2
Belge Başlığı
Şekiller Listesi
Şekil 1. Dünyada Kimyasal Satışların Coğrafi Dağılımı (milyar avro)(2013) ............................ 7
Şekil 2. Dünyada Kimyasal Satışların Coğrafi Dağılım Karşılaştırması (2003-2013) ................ 8
Şekil 3. Dünyadaki Kimyasal Satışların İlk On Ülke Arasındaki Dağılımı (2013) ..................... 8
Şekil 4. AB 27’nin Son 20 Yıl Satışı ve Dünyadaki Payı ............................................................ 9
Şekil 5. 2013 Yılı Dünyada Kimya Sanayi İhracat ve İthalat Oranları (%) ................................. 9
Şekil 6. Kimya Sektörünün Girişimci Dağılımı ......................................................................... 11
Şekil 7. Kimya Sektörünün Ölçeksel Dağılımı .......................................................................... 12
Şekil 8. Kimya Sanayinin Diğer Sektörlerle İlişkisi .................................................................. 13
Şekil 9. Kimya Sanayi Üretim Endeksi (2010=100) .................................................................. 26
Şekil 10. Kapasite Kullanım Oranları (%) ................................................................................. 27
Şekil 11. İthalat Miktar Endeksi (2010=100) ............................................................................. 27
Şekil 12. İhracat Miktar Endeksi (2010=100) ............................................................................ 28
Şekil 13. Kimya Sektörü Ciro Endeksi (2010=100) .................................................................. 28
Tablolar Listesi
Tablo 1. Yıllara Göre Kapasite Kullanım Oranı (Ağırlıklı Ortalama %) ................................... 15
Tablo 2. Kimya Sektöründe Çalışan Sayısı ................................................................................ 15
Tablo 3. Kimya Sektöründe Girişimci Sayısı............................................................................. 15
Tablo 4. Üretim Değeri (TL) ...................................................................................................... 16
Tablo 5. Kimya Sektörü Cirosu (TL) ......................................................................................... 16
Tablo 6. Kimya Sektörü Katma Değeri (TL) ............................................................................. 16
Tablo 7. Kimya Sektöründe Ar-Ge Harcaması (TL) (2013) ..................................................... 17
Tablo 8. Kimya Sektöründe Elektrik Tüketimi (MWh) ............................................................. 18
Tablo 9. Kimya Sektörü İthalatı (Bin ABD Doları) ................................................................... 19
Tablo 10. Kimya Sektörü İhracatı (Bin ABD Doları) ................................................................ 19
Tablo 11. Kimya Sektöründe Coğrafi Bölgelere Göre Dış Ticaret (ABD Doları) .................... 20
Tablo 12. Kimya Sektöründe Alt Sektörler İtibariyle Dış Ticaret (ABD Doları) ...................... 20
Tablo 13. AB’deki Ülkelerde ve Türkiye’de Kişi Başına Yapılan Kimyasal Madde Satışı ...... 24
3
Belge Başlığı
Kısaltmalar Listesi
AB
Avrupa Birliği
ABD
Amerika Birleşik Devletleri
AEA
Avrupa Ekonomik Alanı
AKA
Avrupa Kimyasallar Ajansı
AR-GE
Araştırma Geliştirme
CEFIC
Avrupa Kimya Sanayi Konseyi
DPT
Devlet Planlama Teşkilatı
EUROSTAT Avrupa İstatistik Ofisi
GSYİH
Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla
ISIC
Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması
KOBİ
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler
NACE
Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması
NAFTA
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması
REACH
Avrupa Birliği Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi ve İzni Tüzüğü
TCMB
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
TEDAŞ
Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
TÜİK
Türkiye İstatistik Kurumu
4
YÖNETİCİ ÖZETİ
Belge Başlığı
Kimya sanayi tarafından üretilen (plastikten kozmetiğe, ilaçlardan boyalara ) ürünlerin %30’u
doğrudan tüketiciye ulaşırken %70’i ise diğer sektörlerde (tekstil, elektrikli eşya, metal,
madeni ürünler, inşaat, otomotiv, kâğıt, hizmet sektörü) ara mal veya hammadde olarak
kullanılmaktadır. Bu özelliği nedeniyle kimya sanayi hem yaşamımız hem de diğer sektörler
için vazgeçilmez öneme sahip bir sanayi dalıdır.
Kimya sektörü oldukça geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Sektör, temizlik ürünleri, boya,
kozmetik ürünleri, ilaçlar gibi tüketim mallarının yanı sıra, tarım sektörü için gübreler ve tarım
ilaçları, kimya sanayinin de dâhil olduğu imalat sanayinin ihtiyaç duyduğu organik ve
inorganik kimyasallar, boyalar, laboratuvar kimyasalları, termoplastikler ve benzeri ürünleri
üretmektedir.
Kimya sektörü, sanayi sektörleri arasında en fazla ithalat yapan sektörlerdendir. Yurtiçi
üretimin yetersizliği, sanayiciyi ithalata yönlendiren en önemli faktördür. Kimya sektöründe
ithalatı yapılan ara mallara baktığımız zaman büyük bir bölümünü petrokimyasal ürünlerin
oluşturduğu görülmektedir. Petrokimyasal ürünlerin ithalatında son beş yılda miktar bazında
polimerlerde %35, elyaf hammaddelerinde %18, lastik hammaddelerinde %47 ve diğer
petrokimyasal ürünlerde %31 oranında artış olmuştur.
Türkiye Petrokimya Sektörünün en önemli sorunu, hızla artan yurtiçi talebe karşın, yatırımların
çok sınırlı yapılmasından dolayı yurtiçi üretim arzının son derece yetersiz kalmasıdır. Bu ise bir
yandan sektörün hem yurtiçindeki hem de dünyadaki rakipleri karşısında rekabet gücünü
olumsuz yönde etkilerken, diğer taraftan da çok yüksek olan petrokimya sektörü katma
değerinin yurtdışında kalmasına neden olmaktadır.
Sektörün önemli sorunlarından bir diğeri de yatırım yapılacak yer konusunda sıkıntı
yaşanmasıdır. Bilindiği gibi sektör tarafından üretilen birçok kimyasal madde çevre ve insan
sağlığı üzerinde olumsuz etki göstermekte ve bu tür kimyasallar tehlikeli kimyasallar olarak
kabul edilmektedir. Bu nedenle kimya sektöründe yapılacak yatırımlar çevre kirliliği ile özdeş
tutulduğu için yatırım konusunda ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Ancak organize sanayi
bölgelerinde, bilhassa ihtisas organize sanayi bölgelerinde bu tür sorunları en asgari seviyeye
indirgemek mümkün olmaktadır. Bu nedenle sektörün gelişmesi açısından ihtisas organize
sanayi bölgelerinde yapılacak yatırımlar çok önemlidir.
Diğer önemli bir konu da organize sanayi bölgelerinin, hammadde kaynaklarına, pazarlara,
limanlara, demiryolu ve karayolu bağlantısı bulunan lojistiği uygun alanlarda kurulmasıdır.
Hammadde kaynaklarına, pazarlara ve limanlara yakın olan kimya organize sanayi bölgelerinin
çoğalması, kimya sanayinde yerli ve yabancı sermaye yatırımlarının artmasında önemli bir
unsur olarak görülmektedir.
İşletmelerin rekabet gücünün artırılmasında başarılı bir yöntem olarak kümelenme yaklaşımı
son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır. Teknolojinin hızla gelişmesi, coğrafyayı sınırlayıcı bir
unsur olmaktan çıkarmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin küresel ortamda rekabetçi konumlarını
sürdürebilmeleri, büyümelerini verimlilik artışlarına dayandırmalarına ve yeni mukayeseli
üstünlük alanları yaratabilmelerine bağlıdır. Bu nedenle ölçek ekonomisinin öne çıktığı kimya
sektöründe kümelenme yaklaşımı son derecede önemlidir.
5
Endüstri bölgelerinin ve ihtisas organize sanayi bölgelerinin lojistiği uygun
alanlarda,
Belge
Başlığı
kümelenme modeli ile desteklenerek yatırıma açılması durumunda, sektörün çevre sorununun
çözümlenmesi yanında, rekabetçi şartlarda yatırım yeri de sağlanmış olacaktır.
AB mevzuatında kimya sanayine ilişkin çevre konulu birçok düzenleme bulunmaktadır.
Bunlardan en önemlisi 17 Kasım 2005 tarihinde Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen
REACH (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi ve İzni) direktifidir. Avrupa Birliği
Kimyasallar Politikasını teşkil eden REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007’de yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu tüzüğe göre, AB+AEA (İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn) ülkelerinde faaliyet
gösteren ve yılda 1 ton veya daha fazla miktarda kimyasal madde üreten veya ithal eden
firmaların söz konusu kimyasal maddeleri AB örgütlenmesi içerisinde yer alan Avrupa
Kimyasallar Ajansı (AKA) yönetimindeki merkezi bir veri tabanına kaydettirmesi zorunludur.
Tüzüğün tüm uygulamalarından AB’deki üreticiler veya ithalatçılar sorumlu olsalar da, bu
yükümlülüklerin AB dışından mal tedarik edilen firmalarla paylaşılmak zorunda olunması
nedeniyle AB dışındaki pazarlar da REACH’ten etkilenmektedir.
İnsan sağlığının ve çevrenin korunmasının yanı sıra piyasanın rekabetçi ve etkin yapısının
korunmasının da hedeflendiği direktif, hem kimyasallardan kaynaklanan risklerin yönetiminde,
hem üretilen kimyasallar hakkında sağlıklı bilgilerin sağlanması konusunda, sanayiye büyük
sorumluluklar yüklemektedir.
Söz konusu durumun, sektör firmalarımıza, AB mevzuatını ve geçiş sürecini takip edebilecek
yetkin personel istihdam etmeleri ve daha önemlisi, geçiş sürecinde yapılacak düzenlemelere
ilişkin maliyet unsurlarına katlanmaları yönüyle önemli zorluklar doğuracağı öngörülmektedir.
REACH’in getirdiği mali ve idari yükümlülükler bir takvime bağlanmıştır. Bu takvime göre 1
Haziran 2008 tarihinde başlayan ön kayıt süreci, 1 Aralık 2008’de son bulmuştur. Ön kayıt
işlemlerini tamamlayan şirketler, kayıt işlemlerini üretim/ithalat tonajına ve maddenin risk
sınıflandırmasına göre kademeli olarak belirlenen tarihlerde (2010, 2013, 2018)
yaptıracaklardır.
2014 yılında, kimya sektörü ithalatı 40 milyar ABD doları, ihracatı ise 15,5 milyar ABD doları
olarak gerçekleşmiştir.
TÜİK verilerine göre kimya sektöründe 2012 yılında 283.253 kişi istihdam edilmektedir.
Kimya sektörü istihdamının imalat sanayi içindeki payı 2012 yılında %8,27 olmuştur.
2011 yılı itibariyle kimya sektöründe 22.903 girişimci bulunurken bu rakam 2012 yılında %6
azalarak 21.504 girişimciye ulaşmıştır. Kimya sektörü işyeri sayısının imalat sanayi içindeki
payı 2012 yılında %6,4 olmuştur.
6
1. SEKTÖRÜN GENEL DURUMU
Belge Başlığı
1.1. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu
Kimya sanayi; önümüzdeki yıllarda küresel üretim ve ticarette etkin olacak sektörlerden
otomotiv, bilgi ve iletişim teknolojileri, makine, yatırım ve tüketim malları sektörlerinin
tamamına girdi sağlamaktadır.
Dünyada kimya sektöründe bilimsel gelişmeler nanoteknoloji, biyokimya, katalizör, genetik,
organik kimya ve polimer kimyası alanlarında gözlenmektedir. Son yıllarda bu alanlarda
yapılan araştırmalar meyvelerini vermeye başlamıştır.
Dünya kimya sanayinde önceki yıllarda süren Avrupa Birliği hâkimiyeti, son yıllarda Uzak
Doğu ve Asya ülkelerine geçmiştir. Dünya kimyasal madde ticareti 2013 yılında 3.156 milyar
avro gerçekleşmiştir. Bu rakam, bir önceki yılla karşılaştırıldığında önemli bir artış olmamıştır.
Global satışlar 2013 yılında bir önceki yıla göre %2,3’lük bir artış göstermiştir. Geçen 10 yıl ile
karşılaştırıldığında ise önemli bir artış kaydetmemiştir.
2013 yılı dünya kimyasallar satışları 2012 ile karşılaştırıldığında yaklaşık 73 milyar Avro
büyümüş olup, dünya kimya endüstrisinde mütevazı bir artışı işaret etmektedir. Kimya
endüstrisi satışları 2012 yılında 918 milyar Avrodan 2013 yılında 1.047 milyar Avroya çıkaran
Çin tarafından yönlendirilmektedir.
AB kimyasal ürünler sektörü toplam satışlarda Amerika Birleşik Devletlerinin ardından yer
almaktadır. Avrupa Birliği üyesi olan ve olmayan Avrupa ülkeleri birlikte toplam satışları 2013
yılında 630 milyar Avroya ulaşmış olup değer olarak dünya kimyasal satışlarının %20’sine
denk gelmektedir.
Şekil 1. Dünyada Kimyasal Satışların Coğrafi Dağılımı (milyar avro)(2013)
Kaynak: CEFIC
7
Belge Başlığı
Dünya kimya satışının %20’lik kısmı Avrupa’daki ülkeler, %50,9 Asya’daki ülkeler, %16,7’i
ise NAFTA ülkeleri tarafından yapılmıştır.
Şekil 2. Dünyada Kimyasal Satışların Coğrafi Dağılım Karşılaştırması (2003-2013)
Kaynak: CEFIC
Son 10 yılda kimyasal madde satışlarından AB ülkeleri 2003 yılında %31,2 pay alırken 2013
yılında aldığı pay %16,7’ye düşmüştür. Buna karşılık Çin %8,7’den %33,2’ye yükselmiştir.
Şekil 3. Dünyadaki Kimyasal Satışların İlk On Ülke Arasındaki Dağılımı (2013)
Kaynak: CEFIC
8
Belge Başlığı
Kimyasal madde üreten ilk 30 ülkenin cirosu 2.815 milyar avro olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 4. AB 27’nin Son 20 Yıl Satışı ve Dünyadaki Payı
Kaynak: CEFIC
AB ülkelerinin kimyasal madde satışları, 1993 yılında 282 milyar Avro, 2013 yılında 527
milyar Avro olarak gerçekleşmiştir. Son 20 yılda satışları 245 milyar Avro artarken, dünya
satışlarının içerisindeki payı 1993 yılında %31,6’dan, 2013yılında %16,7’ye düşmüştür. Son 20
yılda satışı artmasına rağmen dünya satışı içerisindeki payı azalmaktadır. Bu azalışta Çin ve
Asya ülkelerinin etkisi oldukça büyüktür.
Şekil 5. 2013 Yılı Dünyada Kimya Sanayi İhracat ve İthalat Oranları (%)
Kaynak: CEFIC
9
Belge Başlığı
Dünyadaki kimyasal madde dış ticaretinin coğrafi dağılımına bakıldığı zaman halen AB’nin en
büyük dış ticaret hacmine sahip olduğu görülmektedir.
Avrupa Birliği ihracatta %42,5, ithalatta %35,3 pay alarak birinci sırada yer almıştır. Asya
ülkeleri ihracatta %35,0, ithalatta %37,4 oranında pay alarak ikinci sırada yer almıştır.
1.2. Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu
Plastikten kozmetiğe, ilaçlardan boyalara kadar birçok alanda sağladığı nihai ürünlerin yanı
sıra, pek çok sektöre de ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olan kimya
sektöründe üretim değeri 2012 yılında bir önceki yıla göre %0,006 oranında artmıştır.
Kimyasal madde ve ürünleri imalatı sektöründe üretim endeksi 2013 yılında 112,4 olarak
gerçekleşmiştir. 2013 yılına göre 2014 yılında %4,5 oranında artarak 117,5 değerine ulaşmıştır.
Kimya sektöründe kapasite kullanımı, diğer sektörlere verdiği girdileri de göz önünde
bulundurursak, ülkenin genel eğilimine bağlı olarak gelişme göstermiştir. Son dört yılda
ağırlıklı kapasite kullanım oranı %75,2 olmuştur.
Kimya sektörü sermaye-teknoloji yoğun bir sektör olduğu için işgücü yoğunluğu düşüktür. Bu
nedenle sektörün imalat sektörü istihdamı içindeki payı son beş yıldır ortalama %8 düzeyinde
seyretmiştir.
2014 yılında 189 ülkeye 15,5 milyar dolarlık ihracat yapan sektör, 149 ülkeden 40 milyar
dolarlık ithalat yapmıştır.
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı sektöründe İtalya (461,4 milyon dolar), İrak
(449,4 milyon dolar) ve İran (405,4 milyon dolar), Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa
Ait Malzemelerin İmalatı sektöründe G.Kore (110,3 milyon dolar), İsviçre (59,5 milyon dolar)
ve Almanya (56,5 milyon dolar) ve Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı sektöründe ise
Almanya (772,9 milyon dolar), Irak (583,9 milyon dolar) ve İtalya (337,3 milyon dolar) ile
ihracat yapılan ülkeler arasında ilk üç sırayı almıştır.
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı sektöründe Almanya (3,2 milyar dolar), Çin (2,6
milyar dolar) ve Suudi Arabistan (2,1 milyar dolar), Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa
Ait Malzemelerin İmalatı sektöründe Almanya (884,1 milyon dolar), A.B.D (588,5 milyon
dolar) ve Fransa (452,5 milyon dolar) ve Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı sektöründe ise
Almanya (825,2 milyon dolar), Çin (822,3 milyon dolar) ve İtalya (44,7 milyon dolar) ile
ithalat yapılan ülkeler arasında ilk üç sırayı almıştır.
ISIC Rev. 4. göre 23 alt sektör ihracat içindeki payları açısından değerlendirildiğinde; 2014
yılında Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sektörü %4,8’lik payla 9’uncu sırada, Kimyasal Madde ve
Ürünleri Sektörü %4,5’lik payla 10’uncu sırada, yer almaktadır.
ISIC Rev. 4. göre 23 alt sektör ithalat içindeki payları açısından değerlendirildiğinde; 2014
yılında Kimyasal Madde ve Ürünleri Sektörü %12,5’lik payla 1’inci sırada, Plastik ve Kauçuk
Ürünleri Sektörü %2,1’lik payla 10’uncu sırada yer almaktadır.
10
İmalat sanayinde yaratılan toplam katma değer içerisinde Plastik ve Kauçuk Sektörü
9’uncu
Belge Başlığı
sırada, Kimyasal Madde ve Ürünleri Sektörü 11’inci sırada, yer almıştır.
2000 yılında 2,2 milyar dolar olan ihracatımız her yıl kademeli bir şekilde artarak 2014 yılında
15,5 milyar dolar olmuştur. Kimya sektörü 21,5 bin firması, 283 bin çalışanı olan ve 2.600
madde ve müstahzarın üretildiği dev bir sektör haline gelmiştir. Kimya sektöründe son yıllarda
ihracatta gösterilen başarıda küresel ekonomik kriz nedeniyle kaybedilen pazarların, yeni
pazarlarla telafi etme yoluna gidilmesi önem arz etmiştir.
Kimya sektörü içerisinde plastik ve kauçuk ürünleri sektörü önemli bir yere sahiptir. Kimya
sektöründe çalışanların %64,6’sı ve girişimcilerin %53,5’i plastik ve kauçuk ürünleri imalatı
sektöründe faaliyet göstermektedir. TÜİK’in verilerine göre, 2013 yılında sektörün yarattığı
yeni pazarlar etkisini göstermiş ve kimya sektörü ihracatının %48,3’ü plastik ve kauçuk
ürünleri sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir.
Mevcut TÜİK kayıtlarına göre, kimya sektörü girişimcilerinin %38,6’sı İstanbul, %6,6’sı
İzmir, %6,5’i Ankara, %5,4’ü Bursa’da yer almaktadır. Türkiye genelinde ilk on il %72’sini
oluşturmaktadır. İstanbul, İzmir, Ankara ve Bursa’daki girişimci %57’dir.
Şekil 6. Kimya Sektörünün Girişimci Dağılımı
Kimya Sektörünün İllere Göre Girişimci Dağılımı
38,6
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
6,6
6,5
5,4
3,3
2,8
2,7
2,4
2,4
1,6
%
Kaynak: TÜİK
Kimya sektöründe bulunan girişimcilerin %83’ü Mikro Ölçekli, %14’ü Küçük Ölçekli, %2,5’i
Orta Ölçekli, %0,5’i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
11
Şekil 7. Kimya Sektörünün Ölçeksel Dağılımı
Belge Başlığı
Kaynak: TÜİK
1.3. Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler
Kimya sektörü oldukça geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Sektör, temizlik ürünleri, boya,
kozmetik ürünleri, ilaçlar gibi tüketim mallarının yanı sıra, tarım sektörü için gübreler ve tarım
ilaçları, kimya sanayinin de dahil olduğu imalat sanayinin ihtiyaç duyduğu organik ve
inorganik kimyasallar, boyalar, laboratuvar kimyasalları, termoplastikler ve benzeri ürünleri
üretmektedir. Bu ürünlerin %83’ü mikro ölçekli firmalar tarafından üretilmektedir. Geriye
kalan firmalar Türkiye standartlarına göre büyük firmalar olarak kabul edilebilir. Kimya
sektöründe yaklaşık 2600 kimyasal madde ve müstahzar üretilmektedir. Bu üretimlerde
kullanılan yöntem ve teknolojilerin bir kısmı küresel rekabete ayak uydurabilecek seviyededir.
Plastik sektörünün birinci öncelikli sorunu plastik hammaddede yerli üretiminin yetersiz
oluşudur. Ülkemizde petrokimya sektörünün kurulu kapasitesi sektörün ihtiyacının ancak
%31,2’sini karşılayacak düzeydedir. Planlanan kapasite artışları gerçekleşse dahi ihtiyacın
ancak %45,2’si karşılanabilecektir. Bu nedenle sektör hammadde temininde büyük oranda dışa
bağımlı hale gelmiştir. Hammaddede ithal bağımlılığı firmaların hem iç hem de dış pazarlarda
rekabetçi üretim olanaklarını azaltmaktadır. Bunun sonucu olarak plastik mamullerinde iç
pazarda ithalatın payı artmakta ve yerli üretim potansiyelinin kullanımı yerine ithal mamullere
döviz ödenerek dış ticaret açığının artmasına neden olunmaktadır.
Deterjan ve temizlik maddeleri sektörünün hammadde açısından dışa bağımlı olduğunu
söylemek mümkündür. Önemli girdilerden LAB, STPP, enzim, optik ağartıcı ve parfüm
ithalata dayalıdır. Bunların dışında ambalaj olarak yerli üretim kullanılmakla beraber bunun
hammaddesi de önemli ölçüde ithal edilmektedir.
Sabun sektörünün önemli girdileri donyağı ve tropik bitkisel yağlar, ambalaj sanayi ürünleri,
kostik soda ve tuz olarak tanımlanabilir. Bunlardan en önemli ithal kalemini teşkil eden
donyağı genellikle ABD’den, tropik yağlar ise Malezya veya Endonezya’dan ithal
edilmektedir. Üretimin yaklaşık olarak %40 kadarı ülke içinde tüketilmekte, %60’ı ise ihraç
edilmektedir. Sektörün ülke ekonomisi içindeki yeri miktar ve değer olarak çok önemli
olmamakla birlikte üretiminin yarıdan fazlasını ihraç eden ender sanayi kollarımızdan biridir.
İlaç sektöründe yaklaşık 300 ilaç şirketi faaliyet göstermektedir. Sağlık Bakanlığı verilerine
göre, ülkemizde 68 ilaç üretim tesisi (15’i yabancı sermayeli) ve 64 üretici firma (13’ü
12
yabancı) ile 12 hammadde üretim tesisi (6’sı yabancı) ve 10 hammadde üreten
firma
(4‘ü
Belge
Başlığı
yabancı) bulunmaktadır.
Lastik sektörünün en önemli girdileri, tabii ve sentetik kauçuk ve karbon karasıdır. Özellikle
tabii kauçukta %100 ithalat bağımlılığı bulunmaktadır. 2007 ve 2008 yıllarında ekonomik
nedenlerle Stiren Bütadien Kauçuğu (SBR), Cis Polibütadien Kauçuğu (CBR), Karbon Siyahı
(KS), Bütandien 1,3 (BDX) ve polistiren (PS) fabrikaları kapanmış ve kauçuk sektörü
tamamen dışa bağımlı hale gelmiştir. Lastik sektörünün çıktısını talep eden kullanıcı sektör ise
otomotiv endüstrisidir. Otomotiv endüstrisinin krizde olduğu dönemlerde, lastik sektörü de
dolaylı olarak olumsuz yönde etkilenmektedir. Lastik sektörünün rekabet gücü, iç piyasadaki
çok düşük fiyatlarla Uzakdoğu ülkelerinden ithal edilen lastikler sebebi ile azalmaktadır.
Türkiye, bugün sektörel yapısı ve gücü itibarı ile Avrupa’nın 6’ncı boya üreticisi
konumundadır. Sektörün toplam üretim kapasitesi yaklaşık 850 bin ton/yıldır. Boya üretiminin
% 83’ünü dekoratif boyalar (inşaat boya ve cilaları, ahşap mobilya boyaları, metal boya ve
vernikleri), %12’sini toz boyalar, deniz boyaları ve %5’ini araç yenileme boyaları
oluşturmaktadır. Kapasite kullanım oranı %65 düzeyindedir. Türk boya sanayisinin bu ölçek
içinde dünya pazarlarından aldığı pay ise %2 dolaylarındadır.
Türkiye’de boya tüketiminin, kullanım alanlarına göre dağılımı şu şekilde gerçekleşmektedir:
İnşaat boya ve vernikleri %55, ahşap mobilya boyaları %15, deniz boyaları %3, otomotiv
boyaları %9, metal boya ve vernikler %9, toz boya %7 ve diğer boyalar yaklaşık %2 oranında
pay almaktadır. Dünya boya üretiminin yaklaşık %40’ı ilk üç firma tarafından
gerçekleştirilmektedir. Birleşmeler ve satın almalar giderek artmakta, küreselleşme hız
kazanmaktadır.
1.4. Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler
Kimya sanayi, plastikten kozmetiğe, ilaçlardan boyalara kadar birçok alanda sağladığı nihai
ürünlerin yanı sıra, pek çok sektöre de ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak,
ekonomide önemli bir role sahiptir. Sektör hayat standardımızı arttıran, hastalıklara karşı
korunmayı ve tedaviyi sağlayan, temizlik ve hijyen konularında katkıda bulunan, giyinme ve
beslenmede insanlığın ihtiyacını karşılayan bir sanayi dalıdır.
Şekil 8. Kimya Sanayinin Diğer Sektörlerle İlişkisi
Kimyasalların Diğer Sektörlerde Kullanımı
15 13,9
10
11,2
7,9 7,4
7
5
5,4 5,1 4,9 4,6 4,3
4,3 3,2 3,1 3,1 2,8 2,6 2,6
2,3 2,2 2,1
0
%
Kaynak: CEFIC
13
Kimya sanayi; tarım ilaçları, sentetik gübreler, veteriner ilaçları, sentetik elyaflar,
sabun,
Belge Başlığı
deterjan, temizleyiciler, plastik hammaddeleri, beşeri ilaç sanayi, kozmetik sanayi, boya,
yardımcı maddeler, deri, tekstil, inşaat (boru, levha, kapı, pencere vb.), yapıştırıcı, derz, dolgu
maddeleri, izolasyon malzemeleri, fotoğraf malzemeleri, barut ve patlayıcılar gibi birçok
sanayi alanına nihai ve ara ürün sağlamaktadır.
1.5. Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler
Kimya sanayi, lojistik önemi açısından çoğunlukla ülkenin kıyı bölgelerinde lokalize olmuştur.
Petrol ve petrol ürünleri, deterjan, sabun, ilaç kimyasalları, boya gibi ürünleri üreten kimya
firmalarının çoğu Marmara Bölgesinin üç büyük sanayi ili olan İstanbul, Kocaeli ve
Sakarya’da, Ege Bölgesinde İzmir’de yerleşim gösterirken, gübre ve petrol ürünleri
firmalarının çoğu Akdeniz Bölgesinde toplanmıştır. Ayrıca Akdeniz bölgesinde ana ham
maddelerden olan soda, bikromat gibi önemli üretim merkezleri de bulunmaktadır. Karadeniz
Bölgesinde ise yine gübre fabrikaları göze çarpmaktadır.
İşletmelerin rekabet gücünün artırılmasında başarılı bir yöntem olarak kümelenme yaklaşımı
son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır. Teknolojinin hızla gelişmesi, coğrafyayı sınırlayıcı bir
unsur olmaktan çıkarmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin küresel ortamda rekabetçi konumlarını
sürdürebilmeleri, büyümelerini verimlilik artışlarına dayandırmalarına ve yeni mukayeseli
üstünlük alanları yaratabilmelerine bağlıdır. Bu nedenle ölçek ekonomisinin öne çıktığı kimya
sektöründe kümelenme yaklaşımı son derecede önemlidir.
Endüstri bölgelerinin ve İhtisas organize sanayi bölgelerinin lojistiği uygun alanlarda,
kümelenme modeli ile desteklenerek yatırıma açılması durumunda, sektörün çevre sorununun
çözümlenmesi yanında, rekabetçi şartlarda yatırım yeri de sağlanmış olacaktır. Bu nedenle 32
yatırımcı sanayici ile harekete geçen Chemport Kümelenme teşebbüsü kimya sektörünün
geleceğini yönlendirme açısından son derecede önemlidir. CHEMPORT arazisinin yer aldığı
1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 7.Maddesi uyarınca, Bakanlık
Makamının 20.08.2014 tarihli ve 13549 sayılı Olur'u ile onaylanmıştır. Eylül 2014 tarihinde ise
askıya çıkmıştır. Askı süresi biten planla ilgili itirazlar değerlendirme aşamasındadır. Bölgede
CHEMPORT için 4.200 hektarlık bir alan ayrılmıştır. Ayrılan bu alan gerekirse planlama
aşamasında büyütülebilecektir.
Kimya sektörünün en önemli sorunu lojistiği uygun yatırım alanlarının yeterli olmamasıdır.
Kimya sektöründe; temel kimyasal maddeleri üreten firmalar ile petrokimya sektörüne yönelik
yatırımların hammadde kaynaklarına, pazarlara, limanlara, demiryolu ve karayolu bağlantısı
bulunan bölgelerde kurulması, yatırımcı açısından son derecede önemlidir. Ancak bu tür
bölgelerde kıyı ve zeytin kanunundan kaynaklanan sorunlar çıkmaktadır. Zeytin kanunundan
kaynaklanan sorunların aşılması konusunda çalışmalar ilgili Bakanlıklar tarafından
başlatılmıştır.
Chemport Projesinin uluslararası pazarda kabul gören bir kümelenme olabilmesi için, bu
konuda deneyimi olan şirketlerle görüşmeler devam etmektedir. Chemport’un 2023 yılına
kadar özel yatırımlarda piyasa liderlerinden 5-8 milyar Euro çekmesi hedeflenmektedir.
14
1.6. Sektörün Kapasite Kullanımı
Belge Başlığı
Kimya sektöründe kapasite kullanımı, diğer sektörlere verdiği girdileri de göz önünde
bulundurursak, ülkenin genel eğilimine bağlı olarak gelişme göstermiştir. Son beş yılda
ağırlıklı kapasite kullanım oranı %75,2 olmuştur.
Tablo 1. Yıllara Göre Kapasite Kullanım Oranı (Ağırlıklı Ortalama %)
2010
2011
2012
2013
2014
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı
80,4
82,6
80,5
77,8
76,5
Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa Ait Malzemelerin İmalatı
72,3
74,7
70,6
71,3
74,2
Kauçuk ve Plastik Ürünleri İmalatı
73,0
76,2
72,1
72,6
73,6
KİMYA SEKTÖRÜ ORTALAMASI
75,2
77,8
74,4
73,9
74,8
Kaynak: TCMB (NACE REV.2 Kod:20-21-22)
1.7. Sektörün İşyeri Sayısı ve İstihdamı
TÜİK verilerine göre 2007 yılında kimya sektöründe 211.675 kişi istihdam edilirken bu rakam
beş yılda %33,8 artarak 2012 yılında 283.253’e ulaşmıştır. Kimya sektörü istihdamının imalat
sanayi içindeki payı 2007 yılında %7,62 iken, 2012 yılında %8,27 olmuştur.
Tablo 2. Kimya Sektöründe Çalışan Sayısı
2007
2008
2009
2010
2011
2012
GENEL TOPLAM
9.829.061
10.087.751
9.526.769
10.197.331
11.519.036
12.559.467
İmalat Sanayi
2.776.303
2.858.485
2.584.773
2.852.352
3.151.019
3.423.468
7,62
8,03
8,88
8,83
8,88
8,27
211.675
229.759
229.465
251.964
280.039
283.253
İmalat Sanayi İçerisindeki
Payı (%)
KİMYA SEKTÖRÜ
Kaynak: TÜİK
2012 yılı itibarıyla kimya sektöründe 21.504 girişimci bulunmaktadır. İmalat sanayindeki
firmaların %6,38’i kimya sektöründe yer almaktadır.
Tablo 3. Kimya Sektöründe Girişimci Sayısı
2007
2008
2009
2010
2011
2012
GENEL TOPLAM
2.567.704
2.583.099
2.483.300
2.321.979
2.591.082
2.646.117
İMALAT SANAYİ
316.596
321.652
320.815
299.928
333.288
336.893
5,83
5,86
6,81
6,64
6,87
6,38
18.475
18.858
21.836
19.904
22.903
21.504
İmalat Sanayi İçerisindeki
Payı (%)
KİMYA SEKTÖRÜ
Kaynak: TÜİK
15
1.8. Sektörün Üretim Değeri
Belge Başlığı
TÜİK verilerine göre kimya sektörünün 2012 yılındaki üretim değeri 83 milyar TL olmuştur.
Bu değerin %42,4’ü Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin, %9,8’i Temel Eczacılık
Ürünlerinin ve Eczacılığa Ait Malzemelerin ve %47,8’i ise Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin
İmalatı sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir.
Tablo 4. Üretim Değeri (TL)
2012
Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin İmalatı
KİMYA SANAYİ TOPLAMI
İmalat Sanayi İçindeki Payı (%)
İMALAT SANAYİ TOPLAMI
Genel Toplam İçindeki Payı (%)
GENEL TOPLAM
Kaynak: TÜİK
35.279. 481.529
8.114.396.299
39.747.202.795
83.141.080.623
11,07
750.397.994.743
5,02
1.654. 438. 697. 834
1.9. Sektörün Cirosu
TÜİK verilerine göre kimya sektörünün 2012 yılındaki cirosunun %43,1’i Kimyasalların ve
Kimyasal Ürünlerin, %10,3’ü Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa Ait Malzemelerin ve
%46,6 ise Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin İmalatı sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir.
Tablo 5. Kimya Sektörü Cirosu (TL)
2012
GENEL TOPLAM
Kaynak: TÜİK
38.410.379.168
9.164.250.479
41.552.916.727
89.127.546.374
11,18
796.967.603.559
3,24
2.750.548.683.361
1.10. Sektörün Katma Değeri
Kimya sektörünün 2012 yılı faktör maliyeti ile katma değerinin imalat sanayi içindeki payı
%12,23 olmuştur. Burada dikkati çeken Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin İmalatı sektörünün
katma değerinin Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerinin İmalatı sektörünün üzerinde olmasıdır.
Tablo 6. Kimya Sektörü Katma Değeri (TL)
2012
5.895.068.154
2.609.794.721
7.714.897.024
16.219.759.899
16
GENEL TOPLAM
Kaynak: TÜİK
12,23
Belge Başlığı
132.597.776.199
4,11
394.266.969.149
1.11. Sektörün Ar-Ge Faaliyeti
2013 yılı Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması kapsamında kamu kuruluşları, vakıf üniversiteleri ve
ticari sektördeki anket sonuçları ile devlet üniversitelerinin bütçe ve personel dökümlerine
dayalı olarak yapılan hesaplamalara göre Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2013
yılında bir önceki yıla göre %13,4 artarak 14 milyar 807 milyon TL olarak hesaplanmıştır.
Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) içindeki
payı%0,95’dir. Bu oran 2012 yılında %0,92’dır.
2013 yılında Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamalarının %47,5’i ticari kesim, %42,1’i
yükseköğretim kesimi ve %10,4’ü kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bir önceki yıl
ticari kesim %45,1 ile yine ilk sırada yer alırken, bunu %43,9 ile yükseköğretim, %11 ile kamu
kesimi takip etti.
Kimya sektöründe Ar-Ge harcaması 2013 yılında bir önceki yıla göre %28,5 artarak 686
milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden 2013 yılında toplam 112.969 kişi Ar-Ge personeli
olarak çalıştı. Bir önceki yıla göre TZE cinsinden Ar-Ge personeli sayısındaki artış %7,5 oldu.
Ar-Ge personelinin sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise, TZE cinsinden toplam ArGe personelinin 2013 yılında %51,7’si ticari kesimde, %37,7’si yükseköğretim kesiminde ve
%10,6’sı kamu kesiminde yer aldı. Ticari kesimde çalışan Ar-Ge personelinin %8,43’ü kimya
sektöründe çalışmaktadır.
Kimya sektörü Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)
içindeki payı 2011, 2012 ve 2013 yıllarında %0,04 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 7. Kimya Sektöründe Ar-Ge Harcaması (TL) (2013)
NACE Rev.2
Cari Harcamalar
Personel
Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş
118.895.368
Petrol Ürünleri, Kimyasalların ve
Kimyasal Ürünlerin İmalatı
Temel Eczacılık Ürünlerinin ve
63.065.947
Eczacılığa İlişkin Malzemelerin
İmalatı
Kauçuk ve Plastik Ürünlerin
39.839.881
İmalatı
1
Kaynak: TÜİK (NACE REV.2 Kod:(19-20) -21-22)
Yatırım Harcamaları
Diğer Cari
154.231.489
Makine
Teçhizat
69.418.703
106.144.264
28.513.673
Toplam
Sabit Tesis
47.220. 257
389.765.817
38.327.021
2.761.753
210.298.985
16.321.361
1.514.480
86.189.395
(5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu'nun gizlilik ilkesine göre veriler toplu olarak verilmiştir.)
17
Bakanlığımız Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğünün destek programları
aşağıda
Belge Başlığı
belirtilmiştir.
1- San-Tez Programı
2006-2014 yılları arasında 940 proje desteklenmiştir. Bu projelerden 106’sı Kimya sektörüne
yönelik projelerdir.
2- Teknogirişim Sermayesi Desteği
2009-2014 yılları arasında 1.304 işletme desteklenmiştir. Bugüne kadar kimya sektörü ile ilgili
iş fikri sunan 121 girişimci Teknogirişim Desteği almaya hak kazanmıştır.
3- Ar-Ge Merkezleri
2014 yılsonu itibarıyla ülkemizde 168 adet Ar-Ge Merkezi faaliyet göstermektedir. Bu Ar-Ge
merkezlerinden 12’ si kimya sektöründe faaliyet göstermektedir.
4- Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Ocak 2015 tarihi itibariyle 59 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulmuş olup, 43’ü faaliyete
geçmiştir. Faaliyet gösteren 3.025 firmanın % 3’ü kimya sektöründe faaliyet göstermektedir.
5-Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama Destek Programı
Bugüne kadar 179 işletme desteklenmiş olup, bunlardan 14 tanesi kimya sektörüne aittir.
6- Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı
Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programının başvuruları 2014 yılı Temmuz ayı itibariyle
alınmaya başlanıldı. Toplam 182 başvurunun 21 tanesi kimya sektörüne aittir. Projeler
değerlendirme aşamasındadır.
1.12. Sektörün Elektrik Tüketimi
Elektrik tüketimi küresel ekonomik krizin etkileri ile 2009 yılında 6.942.327 MWh olarak
gerçekleşmiştir. Krizin etkilerini atlatan sektör 2013 yılında ise 2009 yılına göre %52,5 artarak
10.591.144 MWh’lik tüketim gerçekleştirmiştir.
Tablo 8. Kimya Sektöründe Elektrik Tüketimi (MWh)
2009
2010
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı
2.461.983
3.134.332
Kimyasal madde ve ürünlerin
4.480.344
5.621.518
imalatı
İmalat sanayi içerisindeki payı (%)
9,9
11,0
6.942.327
8.755.850
SANAYİ TOPLAMI
70.470.076
79.330.651
TÜRKİYE NET TÜKETİMİ
156.894.070
172.050.628
Kaynak: TEDAŞ
2011
4.247.727
2012
4.557.538
2013
5.159.111
5.507.292
5.697.964
5.432.033
11,1
9.755.019
87.980.191
186.099.551
11,7
10.255.502
92.301.731
194.923.349
11,4
10.591.144
93.251.788
198.045.181
18
1.13. Sektörün Dış Ticareti
Belge Başlığı
Kimya sektörü günümüzde sanayileşmiş ülkelerde enerji, tarım, sağlık, ulaştırma, gıda, inşaat,
elektronik, tekstil ve çevre koruma gibi alanlara sağladığı yüksek katma değer içeren ürünler ve
bu sektörlere sağladığı teknolojik yenilikler nedeniyle lokomotif sektör konumundadır.
Kimya sektörü ithalatı 2010 yılından itibaren her yıl artarak 2014 yılında 40 milyar ABD
dolarına ulaşmıştır. 2010 yılından itibaren ekonomik krizin etkilerini atlatan sektörün ithalatı
2011 yılında 37,7 milyar ABD dolarına yükselmiştir. 2012 yılında bir önceki yıla göre %4
oranında azalmıştır. 2013 yılında ise 2012 yılına göre %6,3 artarak 38,5 milyar ABD dolarına,
2014 yılında ise bir önceki yıla göre %3,8 artarak 40 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.
Tablo 9. Kimya Sektörü İthalatı (Bin ABD Doları)
2010
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin
İmalatı
Eczacılığa Ait Malzemelerin İmalatı
Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin
İmalatı
Genel İthalat İçindeki Payı (%)
GENEL ÜLKE İTHALATI
2011
2012
2013
2014
22.309.364
28.204.899
27.405.787
29.057.773
30.212.102
4.770.114
5.065.194
4.326.149
4.469.442
4.706.235
3.493.202
4.483.930
4.476.646
4.983.902
5.084.701
30.572.680
37.754.023
36.208.582
38.511.117
40.003.038
20,98
20,49
20,48
19,50
21,22
145.714.811
184.272.373
176.809.838
197.522.276
188.552.683
16,48
15,68
15,31
15,30
16,51
185.544.332
240.841.676
236.545.141
251.661.250
242.223.959
Kaynak: TÜİK (ISIC Rev 4 Kod:20,21,22)
Kimya sektörü ihracatı 2010 yılından itibaren her yıl artarak 2014 yılında 15,5 milyar ABD
dolarına ulaşmıştır. Ekonomik krizin etkilerini atlatan sektörün ihracatı 2011 yılında, 2010
yılına göre %22,4 oranında artarak 13 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında
ise ihracatımız bir önceki yıla göre %5,3 oranında artarak 15,5 milyar ABD doları olmuştur.
Tablo 10. Kimya Sektörü İhracatı (Bin ABD Doları)
2010
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin
İmalatı
Eczacılığa Ait Malzemelerin İmalatı
2011
2012
2013
2014
5.123.778
6.153.780
6.621.984
6.813.587
7.115.898
606.099
615.477
714.776
811.827
848.375
4.908.302
6.261.334
6.450.420
7.121.653
7.567.376
10.638.179
10
13.030.561
10,3
13.787.180
9,6
14.747.167
10,3
15.531.649
10,5
106.347.366
Genel İhracat İçindeki Payı (%)
9,3
GENEL İHRACAT
113.883.219
Kaynak: TÜİK (ISIC Rev 4 Kod:20,21,22)
127.005.051
9,6
134.906.869
144.305.936
9,0
152.461.737
142.530.657
9,7
151.868.551
148.564.876
9,8
151.715.040
Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin
İmalatı
19
2014 yılında kimya sektöründe en fazla ihracat yaptığımız ülke grubu 5,8 milyar Belge
dolar Başlığı
ile AB28 ülkeleri olmuştur. AB-28’i 3,8 milyar dolarla Yakın ve Ortadoğu ülkeleri, 1,7 milyar dolarla
Diğer Asya ülkeleri izlemiştir.
2014 yılında kimya sektöründe en fazla ithalat yaptığımız ülke grubu 19 milyar dolarla AB-28
olmuştur. AB-28’i 10 milyar dolarla Diğer Asya ülkeleri izlemiştir.
Tablo 11. Kimya Sektöründe Coğrafi Bölgelere Göre Dış Ticaret (ABD Doları)
2013
ÜLKE GRUBU
ISIC Rev 4
İhracat
İthalat
İhracat
2014
İthalat
Avrupa Birliği 27
20-21-22
4.880.604.046
17.356.466.503
5.811.956.953
18.990.623.543
Diğer
Avrupa
(A.B Hariç)
20-21-22
1.642.012.264
2.727.605.314
1.596.837.978
2.432.159.603
Kuzey Afrika
Diğer Afrika
20-21-22
20-21-22
1.074.324.107
133.673.501
1.129.573.849
576.286
1.174.440.970
413.137.334
998.867.264
59.288.883
Kuzey Amerika
20-21-22
478.965.127
2.250.838.703
460.333.639
2.342.549.340
Orta Amerika ve
Karayipler
20-21-22
20.076.949
16.369.516
61.702.298
243.851.066
Güney Amerika
Yakın ve Orta
Doğu
Diğer Asya
20-21-22
20-21-22
191.596.224
3.663.761.439
213.026.496
4.079.744.493
199.564.574
3.788.761.008
189.318.461
4.382.567.713
20-21-22
945.131.944
6.916.087.264
1.698.509.173
9.992.593.409
Avustralya
ve
Yeni Zelanda
Diğer Okyanusya
ve Kutup Böl.
Ülkeleri
Kesinleşmemiş
Ülke ve Askeri
Bölgeler
Serbest Bölgeler
20-21-22
60.166.218
49.438.697
54.361.485
44.102.191
20-21-22
2.131.983
128.136
1.985.088
198.986
20-21-22
427.289
2.211.720
428.317
10.766.303
20-21-22
265.002.561
293.579.476
269.630.772
316.151.769
Diğer
20-21-22
1.389.293.250
3.475.386.167
-
-
14.747.166.902
38.511.032.620
15.531.649.589
40.003.038.531
TOPLAM
Kimya sektörü 2014 yılında en fazla ihracatı 5 milyar dolar ile Plastik Ürünlerin İmalatı
sektöründe yapmıştır. Bu sektörü 2 milyar dolar ile Temel Kimyasal Maddelerin İmalatı, 1,7
milyar dolar ile Sabun ve Deterjan, Temizlik ve Parlatıcı Maddeleri; Parfüm; Kozmetik ve
Tuvalet Malzemeleri İmalatı sektörü izlemiştir.
2014 yılında en fazla ithalat yaptığımız alt sektör 11,6 milyar dolar ile Birincil Formda Plastik
ve Sentetik Kauçuk İmalatı sektörü olmuştur. Bu sektörü 8,4 milyar dolar ile Temel Kimyasal
Maddelerin İmalatı, 4,7 milyar dolar ile Eczacılıkla İlgili Ürünlerin, Tıbbi Kimyasal ve Bitkisel
Ürünlerin İmalatı sektörü izlemiştir.
Tablo 12. Kimya Sektöründe Alt Sektörler İtibariyle Dış Ticaret (ABD Doları)
2013
ISIC
Rev.4
2011
ISIC adı
Temel Kimyasal Maddelerin
İmalatı
2014
İhracat
İthalat
İhracat
İthalat
2.097.483.936
7.629.750.117
2.046.834.469
8.390.874.162
20
2012
Kimyasal Gübre ve Azotlu
Bileşiklerin İmalatı
131.281.513
1.864.760.732
227.607.658
1.795.815.001
Belge Başlığı
2013
Birincil Formda Plastik ve
Sentetik Kauçuk İmalatı
1.053.339.714
11.639.005.028
1.152.801.627
11.649.522.972
2021
Haşere İlaçları ve Diğer ZiraiKimyasal Ürünlerin İmalatı
82.138.781
324.263.028
93.690.954
329.759.283
2022
Boya, Vernik ve Benzeri
Kaplayıcı Maddeler İle
Matbaa Mürekkebi ve Macun
İmalatı
591.993.217
907.031.942
591.605.355
952.237.913
2023
Sabun ve Deterjan, Temizlik
ve Parlatıcı Maddeleri;
Parfüm; Kozmetik ve Tuvalet
Malzemeleri İmalatı
1.514.286.282
1.367.170.261
1.665.562.230
1.432.423.804
2029
Başka Yerde
Sınıflandırılmamış Diğer
Kimyasal Ürünlerin İmalatı
668.139.071
2.738.348.315
686.994.250
2.851.683.684
2030
Suni veya Sentetik Elyaf
İmalatı
670.962.710
2.587.443.236
650.801.906
2.809.784.991
2100
Eczacılıkla İlgili Ürünlerin,
Tıbbi Kimyasal ve Bitkisel
Ürünlerin İmalatı
811.158.239
4.469.441.557
848.375.448
4.706.235.225
2211
İç ve Dış Lastik İmalatı
1.182.016.694
1.084.788.923
1.170.515.412
991.254.216
2219
Diğer Kauçuk Ürünleri İmalatı
1.255.016.659
903.504.236
1.385.053.777
921.589.053
2220
Plastik Ürünlerin İmalatı
4.681.901.563
2.995.609.154
5.011.806.503
3.171.858.227
14.739.718.379
38.511.116.529
15.531.649.589
40.003.038.531
Yıl Toplamı
Kaynak: TÜİK (NACE Rev 4 Kod:20-21-22)
1.14. Sektörün Maliyet Bileşenleri (enerji, işgücü, hammadde vb. genel değerlendirmeler,
oransal veriler, tespitler vb.)
Bilindiği gibi kimya sektörü tarafından üretilen birçok kimyasal madde çevre ve insan sağlığı
üzerinde olumsuz etki göstermekte ve bu tür kimyasallar tehlikeli kimyasallar olarak kabul
edilmektedir. Bu nedenle kimya sektöründe yapılacak yatırımlar çevre kirliliği ile özdeş
tutulduğu için yatırım konusunda ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Fabrika yeri bulmak ve
yatırımı bütün bürokrasiyi tamamlayarak gerçekleştirmek daha yatırım aşamasında maliyetleri
etkilemektedir.
Kimya sektörü gerek hammadde gerek teknoloji olarak ithalata bağımlıdır. Üretimde
hammadde ithalatı önemli bir maliyet unsurudur. Gümrük vergi oranları sıfır dahi olsa
hammadde ithalatı yüzde on maliyet yaratmaktadır.
21
Kimya sektörü çok fazla düzenlemeye tabi olan bir sektördür. Bütün bunların
sektördeki
Belge
Başlığı
firmalara büyük maliyetler yaratması kaçınılmazdır. Özellikle AB regülasyonları nedeniyle
uyulması gereken mevzuatın ülkemiz mevzuatına uyarlanması ve Avrupa Birliği
standartlarında bir çevre kalitesine ulaşmamız için yapılması gereken yatırımlara, KOBİ’ler
ancak %30 seviyesinde uyum sağlayabilmektedir.
REACH Tüzüğü 2007 yılında uygulamaya girmiştir. Söz konusu tüzüğe göre, AB+AEA
(İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn) ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda 1 ton veya daha fazla
miktarda kimyasal madde üreten veya ithal eden firmaların söz konusu kimyasal maddeleri AB
örgütlenmesi içerisinde yer alan Avrupa Kimyasallar Ajansı (AKA) yönetimindeki merkezi bir
veri tabanına kaydettirmesi zorunludur. Bu durum ihracatının yarısına yakın bir kısmını AB
ülkelerine yapan kimya sektörünü yakından ilgilendirmektedir. Her bir kimyasal maddenin
kaydı için, maddenin niteliği ve madde sayısına göre, tahmini harcama tutarı 15 ila 30 bin avro
arasında değişmektedir. Bu tutarın ürün sayısı artıkça firmalar üzerinde ciddi bir maliyeti
olacaktır.
Kimya sektöründe birçok ürünün depolama ve taşıma maliyetleri diğer sektörlere göre daha
yüksektir. Tehlikeli maddelerin insan sağlığına, diğer canlı varlıklara ve çevreye zarar
vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde taşınmasını sağlamak amacıyla yürürlüğe konulan her
mevzuat, sektörün üretim maliyetlerini artırmaktadır.
Kimya sektöründe çalışanların saat başına ücreti imalat sanayi ortalamasının üzerindedir.
Sektörün, birçok alt sektöründe yüksek ve teknik öğretim görmüş personel kullanılmaktadır.
İstihdam edilen personel okullarda aldıkları eğitimlere ek olarak çalıştığı birime göre ayrıca
eğitim almaktadır. Bu durum kimya sektöründeki ücretleri dolayısı ile üretim maliyetlerini
etkilemektedir.
1.15. Sektörün 2014–2023 Projeksiyonu
Kimya sektörünü temsil eden özel sektör kuruluşları, kamu kuruluşları ve üniversite
temsilcilerinin katkıları ile hazırlanan Türkiye Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı,
15 Eylül 2012 tarihinde gerçekleştirilen Ekonomi Koordinasyon Kurulu Toplantısındaki görüş
ve değerlendirmeler doğrultusunda nihai hale getirilerek Yüksek Planlama Kurulu’nun
22.10.2012 tarih ve 2012/26 sayılı kararı ile onaylanmış ve 20 Kasım 2012 tarihli Resmi
Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Türkiye Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı; dünyada ve ülkemizde değişen
ekonomik ve sosyal koşullar, Dokuzuncu Kalkınma Planı Stratejisi (2007–2013), Orta Vadeli
Program (2010–2012), 2010 yılı programı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2010–2014
Stratejik Planı ve Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi’nde (2011-2014) yer alan temel ilkeler,
vizyonlar, amaçlar ve hedefler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
2012–2016 yıllarını kapsayan Türkiye Kimya Sektörü Stratejisi Belgesinin genel amacı
“Yüksek katma değerli, çevreye ve insan sağlığına duyarlı süreç ve ürünlerle, kimya sektöründe
sürdürülebilir ve rekabetçi bir şekilde dış ticaret dengesini ülke lehine geliştirerek dünyada söz
sahibi bir konuma gelmek ” şeklinde belirlenmiştir.
Bu genel amacı gerçekleştirmek üzere, kimya sektörünün öncelikli sorun alanlarından da yola
çıkılarak, altı hedef tespit edilmiştir. Tespit edilen altı hedefe ulaşmak için 34 eylemin hayata
22
geçirilmesi planlanmaktadır. Kimya sektörünün önümüzdeki dört yıl içerisinde
hedefi,
Belge
Başlığı34
eylemi gerçekleştirerek genel amaca ulaşmak olacaktır.
Türkiye’nin İhracat Stratejisi İçin Küresel ve Sektörel Öngörüler 2023 çalışması yapılmıştır.
Yapılan bu çalışma ile dünya ekonomisi, dünya ticareti, dünya ihracat pazarları ve sektörleri
için 2023 yılına kadar olan döneme ilişkin sayısal öngörüler hazırlanmıştır.
2023 yılında; 2012 yılında 4 milyon ton olan polimer talebinin, %175 artışla 11 milyon ton,
690 bin ton olan elyaf hammadde talebinin, %8 artışla 742 bin ton, 216 bin ton olan lastik
hammadde talebinin %179 artışla 603 bin ton olması beklenmektedir.
2013 yılında Türkiye ekonomisi %4 oranında büyürken, imalat sanayinin büyüme oranı
%3,8’de kalmıştır. Kimyasal ürünlerin imalatı sektörü ve plastik ve kauçuk ürünleri imalatı
sektörlerindeki büyüme ise imalat sanayinin altında gerçekleşmiştir. Temel eczalık ürünlerin
imalatı sektörü ise küçülmüştür.
Kimya sanayisi, 1997–2007 yılları arasında küresel ölçekte yıllık ortalama yüzde 5 büyümüştür
(büyüme toplam satışlar itibariyle). Bu dönemde yıllık ortalama büyüme AB ve NAFTA
bölgesinde yüzde 4, Asya’da yüzde 6 ve Ortadoğu’da yüzde 9 olmuştur.
2020 yılına kadar olan dönemde (2006–2020 dönemi için) kimya sanayinde küresel ölçekte
büyüme oranı yıllık ortalama yüzde 4,4 olarak öngörülmektedir. Büyümeler AB’de yüzde 3,7,
NAFTA bölgesinde yüzde 3,2, Asya’da yüzde 5,9, Ortadoğu’da yüzde 7,5 olacaktır.
Bu büyüme öngörülerine bağlı olarak 2007 yılında 3,6 trilyon dolar olan satış hacmi 2015
yılında 5,1 trilyon dolara, 2020 yılında 6,3 trilyon dolara ulaşacaktır.
Kimyevi maddeler ve mamullerine olan talep özellikle Asya-Pasifik merkezli gelişen ülkeler
başta olmak üzere artacaktır. Kimyevi maddeler ve mamulleri, petrol türevi ve sentetik şeklinde
daha çok sanayi girdisi olarak kullanılmaktadır. Bu girdileri kullanan sanayilerin Asya-Pasifik
bölgesinde yoğunlaşması ile talep bu bölgede daha hızlı genişlemektedir. Nihai tüketim
ürünlerine yönelik talep de kişi başı gelir ve refah artışı yaşanan gelişen ülkelerde daha hızlı
artmaktadır.
Kimyevi madde ve mamullere yönelik kuvvetli talep artışı, ilave kapasite ihtiyacını da
tetiklemektedir. 2020 yılına kadar olan dönemde ilave kapasitelerin önemli bir bölümü Çin
başta olmak üzere Asya’da ve Ortadoğu’da kurulacaktır. Çin hızla genişleyen iç talebi
karşılamak için büyük kapasiteli yatırımları sürdürecektir. Japonya ve G.Kore’nin çevre
kısıtları ile ilave yatırımları sınırlandırması yeni kapasitelerin Çin ve diğer bölge ülkelerinde
toplulaşmasına yol açacaktır. Körfez ülkeleri de ham petrol ürünleri ile birlikte işlenmiş
ürünlerin üretimi ve ihracatını da hedeflemektedir. Bu nedenle Ortadoğu’da işleme kapasitesi
genişleyecektir.
Kimya sanayinde teknolojik yenilikler alt sektörlerde ve ürünlerde gelişmeleri önemli ölçüde
şekillendirecektir. İmalat sanayi içinde teknolojik ilerlemelerin en çok etkili olacağı sektörlerin
başında kimya sanayi gelmektedir. Teknolojik gelişmeler ilaç ve eczacılık ürünlerinin
çeşitlenmesi ve çok sayıda yeni ürün üretimi, yeni organik ve inorganik kompozit ürünler
yaratılması, polimer-monomer, etilen tabanlı yeni malzemeler yaratılması ve üretilmesi,
polimer tabanlı malzeme üretimi ve tüketiminin genişlemesi, fonksiyonel ve sentetik yeni
ürünlerin yaratılması ve üretilmesi alanlarında yoğunlaşacaktır.
23
Belge Başlığı
Teknolojik gelişmeler ile birlikte temel kimyevi maddelerin yerine sentetik ürünlerin ve yeni
malzemelerin kullanılması ve özellikle bunların sürdürülebilir büyüme, enerji verimliliği, çevre
koruma hassasiyetlerine bağlı taleplerin artması ile birlikte temel ürünlerin tüketim ve üretim
artışları sınırlanacaktır. Yine bu hassasiyetlere bağlı olarak geri kazanma ve yeniden kullanım
eğilimlerinin de kuvvetlenmesi üretim artışını sınırlandıracaktır.
Tüm bu öngörüler doğrultusunda kimya sektörünün, Türkiye’nin dünyadaki petrol ve doğal
gazın % 70’inin bulunduğu bölge ile en büyük enerji tüketen bölge arasında, adeta bir enerji
koridoru üzerinde bulunma özelliklerini de kullanarak, yüksek katma değerli üretim yapısına
geçerek ve ara girdi ithalatını azaltarak, ihracatın ithalatı karşılama oranını 2023 yılı itibariyle
% 71’e çıkarması beklenmektedir.
2. SEKTÖRÜN SON ALTI AYLIK DEĞERLENDİRMESİ
2.1. Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler
Dünya kimya sanayinde önceki yıllarda süren Avrupa Birliği hâkimiyeti, son yıllarda Uzak
Doğu ve Asya’ya geçmiş bulunmaktadır. 2013 yılında dünyadaki toplam kimyasal madde satışı
3.156 milyar avro olmuştur. 2013 yılı satışların 1.811 milyar avroluk bölümünü Asya ülkeleri,
630 milyar avroluk bölümünü Avrupa’daki ülkeler, 528 milyar avroluk bölümünü NAFTA,
144 milyar avro Latin Amerika, 44 milyar avro diğer ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Kimya sanayinin yapmış olduğu satışlara ülkelerde kişi başına düşen satış açısından bakılacak
olursa, Türkiye’nin AB ülkelerinin çok gerisinde olduğu görülür. AB ülkeleri içinde en çarpıcı
örnek İrlanda’dır.
Tablo 13. AB’deki Ülkelerde ve Türkiye’de Kişi Başına Yapılan Kimyasal Madde Satışı
Ülke
Milyar Avro
Toplam AB içindeki payı (%)
Nüfus
Kişi Başı Avro
Almanya
147
0,240
82.500.849
1.783,25
Fransa
92
0,150
62.518.571
1.470,76
İtalya
77
0,125
58.462.375
1.310,67
İngiltere
58
0,094
60.059.900
959,41
İspanya
44
0,071
43.038.035
1.011,27
Hollanda
37
0,060
16.305.526
2.255,68
Belçika
39
0,064
10.445.852
3.755,75
İrlanda
34
0,056
4.109.173
8.353,99
Polonya
10
0,017
38.173.835
272,99
Avusturya
8
0,013
8.206.524
971,06
Danimarka
8
0,013
5.411.405
1.472,63
Finlandiya
7
0,011
5.236.611
1.287,66
Macaristan
6
0,010
10.097.549
607,08
Çek Cum.
6
0,009
10.220.577
539,79
71.611.001
195,50
Türkiye
Kaynak: CEFIC ve Eurostat
14
24
Küresel ölçekte devam eden ekonomik durgunluk ve buna bağlı Türkiye ekonomisindeki
Belge Başlığı
büyümenin beklentilerin gerisinde kalması, kimya sektörünün hedeflerini de etkilemiştir. Buna
birde kimya sektörü ihracatının yoğun olarak yapıldığı, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde
devam eden siyasal çatışmalar eklenince sektörün hem iç hem de dış pazarda büyümesi 2013
yılında öngörülen rakamlarını gerisinde kalmıştır.. Özellikle bölgenin en büyük pazarı
konumunda bulunan Mısır’a yapılan ihracatta 2013 yılının son çeyreğinde yüzde 50 oranında
düşüş yaşanmıştır. Sektörün büyümesini etkileyen en önemli faktör dış ticarette yaşanmıştır.
Rafineri-Petrokimya-Enerji-Lojistik entegrasyon zincirinin en önemli halkası olan STAR
Rafinerisi, ülkemizin “en kapsamlı yerlileştirme projesi” olmasının yanı sıra, yılda 10 milyon
Ton ham petrol işleme kapasitesi ile Türkiye’nin tek noktaya yapılan en büyük yatırımı
olacaktır.
PETKİM’in hammadde tedarikinde çok yüksek oranda dışa bağımlı olma durumuna bütünüyle
son verecek rafineri projesinin konsept tasarımı, fizibilite etüdü, teknoloji ve lisansör seçimleri
ile temel mühendislik çalışmaları 2012 yılında sonlanmış; böylece STAR Rafinerisinin hafriyat
çalışmalarına 2013 yılında başlanmıştır. Tüm hızıyla devam eden rafineri yatırımı kapsamında
2014 yılsonu itibarıyla saha hazırlama çalışmalarının yüzde 87’sı tamamlanmıştır. STAR
Rafinerisi Türkiye’nin ilk stratejik yatırım teşvik belgesini almıştır. 5.6 milyar dolara mal
olacak rafineriye 3.29 milyar dolar proje finansmanı kredisi sağlanırken, yatırımın 2.4 milyar
dolarlık kısmı ise öz kaynakla karşılanacaktır. STAR Rafinerisinin 2018 yılı ilk çeyreğinde
devreye alınması ve yıllık 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesine ulaşması
öngörülmektedir.
STAR Rafinerisi’nde Naftanın yanında ultra düşük kükürtlü motorin, jet yakıtı, Petrokok,
Reformat, Karışık Ksilen, LPG ve Kükürt üretilecek ve Türkiye'nin bugün net ithalatçı olduğu
bu mamullerde Türkiye’nin cari açığının milyarlarca dolar azalması sağlanacaktır.
Kimya sektörü ara malı ithalatında enerji kaynakları ve madenlerden sonra ikinci sırada yer
almaktadır. Ülkemizdeki cari açığın kimya sektörüne düşen payının azaltılması düşüncesiyle
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD), TOBB Türkiye Kimya Sanayi Meclisi ve Kimya
Sektör Platformu (KSP) tarafından, Türkiye’de üretilmesi düşünülen katma değeri yüksek
kimyasalların tespiti için bir çalışma yapılmıştır. Yaklaşık iki yıl süren bu çalışma 5 Aralık
2012 tarihli TOBB Türkiye Kimya Sanayi Meclisi toplantısında tartışılarak 10 kimyasala
düşürülmüştür. 2013 yılında yapılan çalışmalar neticesinde bu 10 kimyasaldan ilk beş ve ikinci
beş kimyasal olmak üzere önceliklendirme çalışması yapılmıştır. İlk beşe giren Stiren Bütadien
Kauçuk, Poliamid 6.6, Metil Selüloz, Selüloz Asetad ve Poliakrilik Asit ile ilgili hazırlanan ön
fizibilite raporları yerli ve yabancı yatırımcılara sunulmak üzere ilgili Bakanlıklara
gönderilmiştir.
2013 yılında olduğu gibi 2014 yılında da en önemli gelişmeler arasına kimya sanayicileri
tarafından Güney Marmara’da başlatılan kümelenme çalışması yerini almıştır. Yenilikçiliği
teşvik ederek işletmelerin rekabet edebilirliğini arttıran bir model olan kümelenme
konusundaki çalışmalara 2014 yılında da devam edilmiştir.
29 Nisan 2014 tarihinde İstanbul’da yapılan toplantıda, A.T. Kearney firması tarafından, kimya
sektörünün Türkiye ekonomisindeki stratejik konumu, küresel kimya sektörü içindeki konumu
ve Türkiye’nin konumunu geliştirmek için kümelenme opsiyonu önerileri konulu bir sunum
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kümelenme faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alana yönelik bir
sunum yapılmıştır.
25
Belge Başlığı
23 Temmuz 2014 tarihinde İstanbul’da yapılan toplantıda ise Bakanlığımız Sanayi Bölgeleri
Genel Müdürlüğümüz uzmanları Endüstri Bölgesi kurulumu ve süreç konulu sunumlar ile
bilgilendirme yapmıştır.
Chemport Projesinin uluslararası pazarda kabul gören bir kümelenme olabilmesi için, bu
konuda deneyimi olan şirketlerle görüşmeler başlatılmıştır. 31.Ekim 2014 tarihinde İstanbul’da
gerçekleştirilen toplantıda şirketlerin Umman ile Brezilyada yaptığı liman ve Endüstri
Bölgeleri çalışmalarına ait bilgi ve sunumlar Chemport üyeleri ile paylaşılmıştır. 17 Aralık
2014 tarihinde İstanbul’da Bakanlığımızdan üst düzeyde katılımın sağlandığı toplantıda ise
Singapur’daki Jurong Island Endüstri Bölgesi kuruluşunda temel konseptlere dayalı arazi
planlaması ve iş geliştirilmesi modelleri konusunda Chemport üyeleri bilgilendirilmiştir.
2014 diğer önemli bir gelişme ise Fuel oil dönüşüm ünitesidir. TÜPRAŞ bünyesinde faaliyete
geçen tesis, katma değeri düşük ve tüketimi olmayan siyah ürünleri yüksek katma değerli ve
tüketimi artan beyaz ürünlere (motorin, benzin, jet yakıtı, LPG) dönüştürecek olan yüksek
yatırım maliyeti olan bir tesistir.
Proje ile Tüpraş rafineriler arasında optimizasyonu sağlarken, diğer rafinerilerden İzmit’e
hammadde sağlanması yoluyla kapasite kullanımlarını artıracak, tüm rafinerilerde ürün
esnekliği ve maksimizasyonu imkânına kavuşacaktır.
İskele, demiryolu bağlantıları ve finansman gideri dahil olmak üzere toplam 3 milyar dolara
mal olan Fuel Oil Dönüşüm Tesisi başta motorin olmak üzere, ithal edilen katma değerli
ürünlerdeki yerli üretimimizi arttırması neticesinde ülkemiz ekonomisine önemli katkı
sağlayacaktır. Tesisin üretime geçmesi ile ülkemizin cari açığını yıllık yaklaşık 1 milyar dolar
mertebesinde katkı sağlaması beklenmektedir.
2.2. Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi
Kimya sektöründe aylık sanayi üretim endeksi 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı
ayına göre %0,44, Ekim ayında %15,3 ve Aralık ayında ise %15,3 artarak 133,5 seviyesine
ulaşmıştır.
Şekil 9. Kimya Sanayi Üretim Endeksi (2010=100)
Kaynak: TÜİK (NACE –Rev.2 Kod 20, 21, 22).
26
2.3. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi
Belge Başlığı
Merkez Bankası verilerine göre kimya sektöründe ağırlıklı kapasite kullanım oranı 2014
yılında %74,8 olmuştur. Son dört yılın ortalaması ise %75,2’dir.
2014 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 3 puan artış, Ekim ayında bir önceki
yılın aynı ayına göre 1,9 puan, Aralık ayında ise bir önceki yılın aynı ayına göre 0,47 puan
azalış olmuştur.
Şekil 10. Kapasite Kullanım Oranları (%)
Kaynak: T.C. Merkez Bankası (NACE –Rev.2 Kod 20, 21, 22).
2.4. Sektörün İhracat ve İthalat Değerlendirmesi
İthalat: Geçici dış ticaret verilerinden hesaplanan 2010=100 temel yıllı dış ticaret endekslerine
göre; 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ithalat miktar değer endeksi
%8,6 azalma, Eylül ayında %12,7, Aralık ayında ise bir önceki yılın aynı ayına göre %14,3
artarak 139,4 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 11. İthalat Miktar Endeksi (2010=100)
Kaynak: TÜİK (ISIC.REV.4 Kod 20,21,22)
27
İhracat: Geçici dış ticaret verilerinden hesaplanan 2010=100 temel yıllıBelge
dış Başlığı
ticaret
endekslerine göre; 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ihracat miktar
değer endeksi %10,9, Eylül ayında %3, artmış ve Aralık ayında %3,8 azalarak 127,8 olmuştur.
Şekil 12. İhracat Miktar Endeksi (2010=100)
Kaynak: TÜİK (ISIC.REV.4 Kod 20,21,22)
2.5. Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi
Kimya sektöründe aylık ciro endeksi 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre
%3,1, Eylül ayında %9,8 ve Aralık ayında %11,8 artarak 167,7 seviyesine ulaşmıştır.
Şekil 13. Kimya Sektörü Ciro Endeksi (2010=100)
Kaynak: TÜİK (NACE Rev.2 Kod 20, 21, 22).
28
Belge Başlığı
KAYNAKÇA
1.
2.
3.
4.
DPT Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu
CEFİC Avrupa Kimya Endüstrisi Raporu (2013)
Türkiye Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2012–2016)
TÜİK
29

Kimya Sektörü Raporu (2015/1) : İndir

Transkript

Benzer belgeler

Kimya Sektörü Raporu (2014/2)

HAYAT KİMYA`DAN YEREL ZİNCİRLERE DESTEK!

Presentation File

Fédération Wallonie-Bruxelles Kimya Öğretmen (Belçika)

Kimya Endüstrisi - TD-IHK

buradan - Ekin Kimya

calendar of actıvıtıes - The Chemistry is all around Network Project