Bilgisayar Okuryazarlığı ve Sertifikasyonu

Bilgisayar Okuryazarlýðý ve Sertifikasyonu
Not: Bu araþtýrma TBD Eskiþehir þubesi tarafýndan düzenlenen Biltek 2005 Kongresinde sunulmuþtur. (Uluslararasý Biliþim
Kongresi, 10-12 Haziran 2005, Eskiþehir) Bilgisayar Okuryazarlýðý ve Sertifikasyonu    Mehmet Kahraman
  Sanayi toplumlarýnýn bilgi toplumuna doðru yöneldiði çaðýmýzda , ortaya yeni bir okuryazarlýk türü çýkmýþtýr. Bilg
okuryazarý yalnýzca belirli programlarý kullanabilen deðil, bilgisayar ortamýnda yeni bilgilere ulaþmasýný bilip, temel
gereksinimlerini karþýlama konusunda kendi baþýna yeterli olan kiþidir. Bilgisayar okuryazarlýðý becerilerinin uluslararasý
standardýnýn olmasý; okullar, öðrenciler ve çalýþanlar için büyük öneme sahiptir. Avrupa Bilgisayar Yetkinlik Sertifikas
(Europan Computer Driving Licence, ECDL) kiþilerin bilgisayar kullanýmý üzerine yetkinliklerinin uluslararasý kabul edilmiþ
bir kanýtýdýr. Bu çalýþmada bilgisayar okuryazarlýðý ve ECDL sertifikasýnýn önemi betimlenmeye çalýþýlmýþtýr.
  ABSTRACT In the transition from industry society to information society, a new form of literacy emerged. A computer
literate person is not only use basic computer programs but also finds new information on computers and meets
individual needs. To have an internationally recognized computer skill is very important for schools students, employees
and a like. ECDL (European Computer Driving License) is an internationally recognized computer literacy for individual
skills. In this study the importance of computer literacy and ECDL certification are explored.Â
  GÝRÝÞ Günümüz toplumlarý; yaþam boyu öðrenme becerilerine sahip, baþka bir deyiþle sürekli olarak bilgisini
yenileyebilen deðiþime ayak uydurabilen, geliþmeleri takip edebilen ve bilinçli bir bilgi tüketicisi olmanýn yaný sýra, bilgi
üretebilen bireylere ihtiyaç duymaktadýr. (Akkoyunlu ve Kurbanoðlu 2003) Modern toplumlarda bilgisayar teknolojilerinin
kullanýmý her meslek dalý için kaçýnýlmaz hale gelmektedir. Bu nedenle bilgisayar okuryazarlýðý becerileri modern toplum
bireyleri için kritik önemi olan beceriler olarak karþýmýza çýkmaktadýr.  Yaþanan deðiþimlerin bir gereði olarak bilgisayar
okuryazarlýðý eðitiminin, her bireyin eðitim sürecinin bir parçasý olmasý artýk kaçýnýlmaz hale gelmiþtir. (Erdem ve Akkoyu
2002) Bugün birçok iþyeri tarafýndan temel bilgisayar becerileri olarak tanýmlanmýþ bilgiler ihtiyaç olarak görülmekted
Ancak bunlarýn neler olduðu ve hangi seviyede istendiði gündemi iþgal eden sorular arsýndadýr. Artýk nereye giderseniz gidin
bilginizin tam, eksiksiz ve hemen kabul edilebilir olmasý beklenmektedir. BÝLGÝSAYAR OKURYAZARLIÐI Modern
toplumlarda, geleneksel anlamda ‘okuyabilme’ ve ‘yazabilme’ anlamýna gelen ‘okuryazarlýk’ kavramýnýn de
Okuryazarlýk hayatýmýzýn birçok evresinde ve alanýnda gerekliliðini hissettirir.  Sanayi toplumlarýnýn bilgi toplumuna doðru
yöneldiði çaðýmýzda ise, ortaya yeni bir okuryazarlýk türü çýkmýþtýr. Bilgisayar kullanýmýnýn günlük yaþantýmýza
bir þekilde girmesiyle ortaya çýkan bilgisayar okuryazarlýðý terimi, artýk belki de klasik okuryazarlýktan daha fazla konuþulur
olmaktadýr (Ýnceoðlu 2002).  Ýnsanlarýn Temel Bilgisayar Bilgilerini öðrenmeleri ve bu bilgileri modern yaþamda kullanmalar
hem kendilerinin hem de gelecek nesillerin bilinçlendirilmeleri ve yönlendirilmeleri açýsýndan çok önemlidir. Bilgisayar
teknolojilerindeki hýzlý geliþim ve deðiþim, bilgisayar okuryazarlýðýnýn, bir kerede tamamlanabilecek bir eðitim aþamasý olmadý
bunu yaþam boyu sürdürülmesi gerektiðini göstermektedir. 1950–1980 döneminde çokça duyduðumuz okur-yazar
okur-yazarlýk, özellikle kiþisel bilgisayarlarla birlikte, bilgisayar okuryazarý (Computer literate), bilgisayar okuryazarlýðý
(Computer literacy) deyimleri ile yer deðiþtirmiþtir. Ancak ulusal istatistikler, ülke çoðunluðunun henüz bilgisayar okuryazarý
olmadýðýný göstermektedir (Yazýcý 2003). Ýlk defa bilgisayar okuryazarlýðý terimini 1976’da John Nevison ortaya attý
bilgisayarýn yapabileceklerini ve yapamayacaklarýný birinci elden güncel programlarý kullanarak deneyim sahibi olmalýdýr
(Computer Literacy 2004). Â Temel bilgisayar kullanýmý artýk bir zorunluluk olmaktadýr (Thompson 2004). Bir kimsenin
bilgisayarlar ile ilgili deneyim seviyesine bilgisayar okuryazarlýðý diyebiliriz. Burada ki vurgu, program yazmaktan ziyade
mevcut programlarý kullanabilme yetkinliðidir (Webopedia 2004). Â Bilgisayar okuryazarlýðýndan iþverenlerin anladýðý; bilgisaya
kullanma, klavye kullanýmý, kelime iþlemci, sunum ve hesap tablosu gibi temel yazýlýmlarý kullanabilmedir. Bilgisayar
okuryazarý kiþilerin iþ alýmlarýnda tercih edilmesinin bir sebebi de, iþyerine has programlarda temeli olan kimseleri seçmektir
(Hdahi ve Gupta 2000). Bilgisayar okuryazarlýðý çeþitli zamanlarda ve yerlerde deðiþik kelimelerle ifade edilir: Bilgisayar
yeterliliði, dijital okuryazarlýk, bilgisayar becerileri, internet okuryazarlýðý, biliþim, Bilgisayar uzmanlýðý gibi…(Childers
2003) Bilgisayar teknolojisi 30 yýla yakýndýr bireylerin kullanýmýna açýldý. Dolayýsýyla toplumda bilgisayar kullanýmý her ge
gün artmaktadýr. Piyasada deðiþik ihtiyaçlar için birçok yazýlým bulunmaktadýr. Yazýlýmlarýn düzenli aralýklarla
güncellemeleri yapýlmaktadýr. Teknolojinin geliþimine paralel olarak belli aralýklarla programlardada güncellemeler
yapýlmalýdýr. (Elliott ve Tevavichulada 1999). Okuryazarlýk bir kiþinin yaþam kalitesini belirlemektedir. Toplumsal açýdan
bakýldýðýnda ekonomilerin geliþmiþliði bir ülkenin okuryazarlýk niteliðine baðlýdýr (Forcier 1999). Çalýþma alanýmýz bize ok
kavramýna bakýþta yeni bir perspektif sunar. Örneðin akademisyenlerin hemen her yaptýklarý okuma ya da yazmaya baðlý gibi
gözükür  Geliþmiþlik göstergesi olan okuryazarlýk artýk bilgisayar okuryazarlýðýdýr. Bilgi okuryazarlýðý biliþsel okuryaz
temeli kabul edilebilir. Normal okuryazarlýk bile bilgisayar aracýlýðý ile öðretilir olmuþtur.  OECD okuryazarlýðý üç açýda
incelenmektedir: (i) metin okuryazarlýðý, (ii) doküman okuryazarlýðý, (iii) sayýsal okuryazarlýk. Bilgisayar kültürünün
topluma yaygýnlaþtýrýlma önemlidir. Bilgisayar okuryazarý yalnýzca belirli programlarý kullanabilen deðil, bilgisayar ortamýnda
yeni bilgilere ulaþmasýný bilip, temel gereksinimlerini karþýlama konusunda kendi baþýna yeterli olan kiþidir. Bunun dýþýnda iþ
baþvurusu yapacak kiþiler deðiþik kurum ve kuruluþlarýn birbirinden çok farklý bilgisayar okuryazarlýk ölçütleri sunmasý
karþýsýnda bocalamakta, hangi tür bilgilere hangi düzeyde sahip olacaklarýný tam olarak bilememektedirler. Kýsaca, bu
alanda bir standardizasyon boþluðu göze çarpmaktadýr. Bilgisayar ile ilgili temel bilgileri bilmek ve bilgi kaynaðý olarak
kullanabilmek bilgisayar okuryazarlýðý olarak tanýmlanabilir (Caspo 2002). Bilgisayar okuryazarlýðýnýn bilgi okuryazarlýðý içi
önkoþul olduðu bilinmektedir. En temelde bilgisayar okuryazarlýðý; bilgisayarý açmak, diski takmak ve bir program çalýþtýrm
Ancak etik problemleri de göz ardý etmemek gerekir.  Bilgisayarý kullanmak hemen hemen araba kullanmak gibidir. Bazýlarý
araba sürmeyi öðrenmeyi istemeyebilir. Bazýlarý sadece temelleri bilir, vites ve pedal kullanýmý gibi. Bir kýsým basit bir
http://www.eogrenme.net
Joomla! ve MJ Turkiye ile Güçlendirilmiþtir
Oluþturan: 12 October, 2016, 22:59
sürüþten daha derin bilgilere sahip olabilir. Bu iþi meslek edinenler ise yeni arabalar üretebilirler (Childers
2003). Okuryazarlýk kelimelerle baþlar. Bu nedenle bilgisayarla ilgili terimleri bilmek gerekir. Bilgisayara bir program
yükleme veya mevcut bir yazýlýmý kullanma da gerekli davranýþlardan biridir.(Grosse 1998).                Â
seviyede bilgisayar becerileri; programlama, sistem tasarýmý, web tasarýmý gerekmektedir (Thompson 2004). Zengin bilgi
kaynaklarýna ulaþmak için bireylerin bilgisayar okuryazarý olmasý gerekir (Kaempfer 1999). Günümüzde her çalýþanýn
bilgisayar okuryazarý olmasý iþveren tarafýndan beklenti haline gelmiþtir (Hdahi ve Gupta 2000). Günlük e-postalarýmýza
baktýðýmýz an, bilgisayar okuryazarlýðýn ne kadar vazgeçilmez olduðunu her defasýnda bir kez daha anladýðýmýz anlardýr.
Dostlarýmýzdan, üye olduðumuz listelerden, mal veya hizmetlerini satmaya çalýþanlardan hatta ayný ofisi paylaþtýðýmýz iþ
arkadaþlarýmýzdan gelen e-postalar, onlara verdiðimiz yanýtlar, onlardaki yönergelere göre davranýþlarýmýz günümüz
önemli bir kýsmýný alýr.  Diðer taraftan günümüzde e-toplum, e-kurum, e-devlet gibi kavramlar sýklýkla anýlmaktadýr. A
bilgisayar okuryazarlýðýnýn tüm topluma yayýlmasýnýn zaman ve emek gerektiren bir çalýþma olduðu unutulmamalýdýr. Bu
eðitim kurumlarý stratejiler geliþtirilmeli ve bilgisayar okuryazarlýðýnýn dalga dalga tüm topluma yayýlmasýna çalýþmalýdýr.Â
öðrenme ve yeniden öðrenme sürecinin içindeyiz. Baþarýlý olmak için bunu sürekli ve hýzlý yapmak gerekir (Kaempfe
1999). E-öðrenme, e-birey, e-kurum, e-devlet, e-Türkiye, e-Ticaret vb. hizmetlerin artmasý nedeniyle, hedef kitle olan
bireyin bilgisayar okuryazarý ve kullanýcýsý olmasýný saðlayacak kurs ve sertifikasyon sistemini kurmak ve sürekliliðini saðlam
ana hedeflerden biri olmalýdýr. (Biliþim Þurasý 2004). ECDL SERTÝFÝKASI Bilgisayar okuryazarlýðý becerilerinin uluslarara
standardýnýn olmasý okullar, öðrenciler ve çalýþanlar için büyük öneme sahiptir. Böyle bir standardýn olmasý deðiþik
farklarý elimine ederek öðrenci deðiþimi kolaylaþtýrýr (Caspo 2002). Avrupa Birliði'ne girmeye hazýrlanan ülkemiz, ana
hedeflerinden biri bilgi toplumunun gereksinimlerine uygun insan gücü yetiþtirmektir. Avrupa Birliði'nin bu konudaki bakýþ
açýsý "Bilgi Toplumunun Ýstihdam ve Sosyal Boyutlarý Yüksek Grubu" tarafýndan alýnan karar ile çok açýk bir þekilde dil
getirilmiþ; e-Avrupa süreci kapsamýnda ECDL'in Avrupa Birliðinde geçerli sertifika olmasý düþüncesi benimsenmiþtir.
ECDL, e-Avrupa projesinin en önemli yapýtaþlarýndan biridir ve bir sertifika sistemi haline dönüþmüþtür. Avrupa
ülkeleri dýþýnda da yaygýnlýk kazanmaya baþlayan program, bu ülkelerde Uluslararasý Bilgisayar Yetkinlik Sertifikasý (ICDL
ismi altýnda çalýþmakta, dünya coðrafyasýnýn çok büyük bir bölümüne ulaþmaktadýr. ECDL bireylerin öncede
belirlenen bir düzeyde bilgisayar kullaným yetkinliklerini ispatlamak üzere ilk olarak 1994 yýlýnda Finlandiya da ortaya
çýkmýþtýr. Sadece iþ sahibi olmak isteyenlere avantaj saðlamak deðil, ayný zamanda hýzla geliþen biliþim sektörüne uyum
saðlayan bireyler kazandýrmayý hedeflemektedir (Bt insan 2004).  Mevcut birçok sertifikasyon özellikle internet kullanýmý ile
ilgili yetersizdir (Thompson 2004). ECDL son kullanýcý sertifikasyonunu alanlarýn %80’i iþ amaçlý olup; %95’i sonuçl
memnun olduðu yapýlan anketler sonucu belirlenmiþtir. Ýngiltere de NHS, IBM ve Bank of England gibi iþverenler ECDL
sertifikasýný çalýþanlarýna standart olarak yaygýnlaþtýrýyorlar (Kavanagh 2004).  Türkiye çapýnda bilgi teknolojileri bilinc
artýrmak ve bu alanda kendilerini ispatlamak isteyen adaylarý ECDL Yetkili Test Merkezlerine baþvurarak bu sürece dahil
oluyor. Â Avrupa Bilgisayar Yetkinlik Sertifikasý(Europan Computer Driving Licence, ECDL) kiþilerin bilgisayar kullanýmý
üzerine yetkinliklerinin uluslararasý kabul edilmiþ bir kanýtýdýr. ECDL/ICDL sertifikasý Bilgi Teknolojisindeki (BT) temel
seviyeyi ve öðrenilen farklý bilgisayar becerilerini listeler. Bu sertifika uluslararasý alanda tanýnmakta ve uluslararasý
organizasyonlar ve kurumlar tarafýndan iþ arayanlarda temel BT gereksinimi olarak belirlenmektedir. ECDL Müfredat
programý deðiþik konularý içeren 7 modülden oluþmaktadýr. Bunlar;@   Bilgi Teknolojisinin temel kavramlarý@   B
kullanýmý ve dosya yönetimi@   Kelime iþlemci@   Elektronik tablolar@   Veritabaný@   Sunu@   Bilg
2004) ECDL Bilgi Teknolojileri alanýndaki bilgiyi ve kiþisel bilgisayar kullanma yetisini doðrulayan, bütün dünyada hýzla
yayýlan bir sertifika programýdýr. Bilgi teknolojileri için ECDL bütün NHS çalýþanlarý için standart kabul edilmektedir.
Bilgisayar okuryazarlýðý becerileri, kiþiden kiþiye ve zamana göre deðiþir. Ancak bu okuryazarlýk kiþinin bilgisayarlarla yapabile
ihtiyaçlarýna göre þekillenmiþtir. SONUÇ VE ÖNERÝLER “ Öðrenmeyi öðrenme―, bilgi toplumlarýnda, bireysel,
ekonomik baþarý için vazgeçilmezdir. Bilgi okuryazarý olmak günümüzde bilgiye ulaþma deðerlendirme, düzenleme
ve paylaþmada teknolojiyi de etkili olarak kullanmayý, diðer bir deyiþle bilgisayar okuryazarý olmayý da içerecek biçimde ge
kapsamlý düþünülmektedir. Bilgiye ve deneyime sahip olmak, erken yaþlarda kullanmaya baþlamak bilgisayar özyeterlik algýsýný olumlu yönde etkilemektedir.  Her profesyonel eðitimcinin sahip olmasý gereken temel internet kullaným
becerilerinin çerçevesi kesin deðildir. Bilgisayar çaðý ile birlikte okuryazarlýk kavramý yeni bir anlam kazanmýþtýr. Geçmiþ
birçok insan araþtýrma yapmak için; evden çýkarak þehre kütüphaneye giderek katalog tarar ve aradýðý yayýna ulaþma
çalýþýrdý. Artýk bu kadar çaba sarf etmeden evden internet aracýlýðýyla bunlara ulaþmak mümkün hale gelmiþtir (Gross
1998). Bilgi çaðýnda teknolojiyi kullanmak bir ayrýcalýk deðil, zorunluluk olmuþtur. Toplumlarýn gereksinim duyduðu birey
nitelikleri deðiþmiþtir. Bilgi toplumunda sürekli deðiþen ve geliþen bilgi karþýsýnda, insanlarýn bunlarý ezberlemesi gereksiz ve
olanaksýz hale gelmiþtir. Bilgi toplumundaki insanlarýn;      Bilgiye nasýl eriþebileceðini bilen,     Gerektiðinde bilg
kullanabilen,     Yeni bilgiler üretebilen bireyler olmasý istenmektedir. Birincisi bilgi toplumunda her bireyin sahip olmasý
gereken yeterliliktir. (Gündüz ve Odabaþý 2004).  Artýk elektronik öðrenme aracýlýðý ile bilgisayar okuryazarlýðý ve uygu
da uzaktan öðrenme ile saðlanabilmektedir (Lupo ve Erlich 2003) Teknoloji hayatýn her alanýný etkileyen bir konuma gelmiþt
Mevcut teknolojilerin verimli kullanýlabilmesi için her bireyin asgari bir bilgisayar okuryazarý olmasý gerekir, Ecdl sertifika
programý bu konuda dünyada genel kabul gördüðünden yaygýnlaþmaya devam etmektedir.Kaynakça Akkoyunlu
Buket ve Kurbanoðlu, SerapÖðretmen Adaylarýnýn Bilgi Okuryazarlýðý ve Bilgisayar Öz-Yeterlilik Algýlarý Ãœzerine Bir Çalý
Hacetepe Ãœniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi sayý 24, 2003 Caspo, Nancy Certification of Computer Literacy, Journal of
personel managementAðustos 2002 Â Childers, Scott, Computer literacy: Necessity or Buzzword, Journal of information
Technology and libraries, sayý 22, Eylül 2003 Cole, Ian J., Kelsey, Amanda, Computer and information literacy in postqualifying education, Nurse Education in Practice, sayý 3, 2003 Computer Literacy,
http://comunication.ucsd.edu/bjones/comp_lit_paper.html eriþim 24.12.2004Â Elliott Robert H. Ve Tevavichulada, Siriwal,
Computer literacy and Human Resource Management: A public/private sector Comparasion, Journal of Public Personel
Management, Sayý 28, 1999 Erdem, M. &Akkoyunlu, B. "Bilgi okuryazarlýðý becerileri ve bu becerilerin öðrencilere
kazandýrýlmasý için düzenlenecek öðrenme ortamlarýnýn özellikleri." Journal of Qafqaz University. Sayý 9, 2002 Forcier
http://www.eogrenme.net
Joomla! ve MJ Turkiye ile Güçlendirilmiþtir
Oluþturan: 12 October, 2016, 22:59
Richard C., Computer as an Educational Tool, Prentice Hall, Ohio 1999Â Grosse, Susan J., Are you Internet Literate, The
Delta Kappa Gama Bulletin, sayý 64, 1998 Gündüz, Þemsettin ve Odabaþý, Ferhan, Bilgi Çaðýnda Öðretmen Adaylarýn
Eðitimde Öðretim Teknolojileri ve Materyal Geliþtirme Dersinin Önemi, TOJET, Sayý 3, Ocak 2004, Hdahi, Hassan ve Gupta,
Abha, Computer Literacy for Workforce Development, Journal of Reading Improvement, sayý 37, 2000Â Kaempfer, Edna,
Training staff and Users for Computer Literacy, Journal of Illinois Libraries, sayý 81, 1999Â Kavanagh, John, Ecdl exam
achieves 95% satisfication rate, www.findarticles.com, 24.12.2004 Lupo, David and Erlich, Zippy, Elektronik öðrenme
aracýlýðý ile Bilgisayar Okuryazarlýðý ve Uygulamalarýnýn Uzaktan Eðitimi, Computer&Education sayý 36, Mayýs 2003Â Sarý, F
Bilgisayar... Öðrenme... Ve Biliþsel Okuryazarlýk, Türkiye Biliþim Derneði, Biliþim Dergisi, sayý 81, Mart 2002 Thompson, Bi
Training the nation for the future-goverment plans for information  Türkiye Biliþim Þurasý Eðitim ve Ar-Ge Çalýþma Grubu
Raporu. Ankara, 10-11 mayýs 2004 Â www.webopedia.com/term/computer_literacy.html, 12.12.2004Â Yazýcý, Ali, Ãœlkemizde
bilgisayar okuryazarlýðý üzerine, Türkiye Biliþim Derneði, Biliþim Dergisi, sayý 85, Ocak 2003Â
http://www.eogrenme.net
Joomla! ve MJ Turkiye ile Güçlendirilmiþtir
Oluþturan: 12 October, 2016, 22:59