Boardmaker 1.5 - 2.42 - Fikir Elektronik Teknik

Transkript

BÖLÜM 3
Baský devre ve þema çizim yazýlýmý (Boardmaker 1.5 - 2.42)
A. Giriþ
Boardmaker (BM), baský devre çizimi, elektrik ve elektronik devre þemasý hazýrlamada
kullanýlan bir yazýlýmdýr.
Elektronik devreler bread board (deney bordu), delikli pertinaks, bakýrlý plâket gibi araçlar
üzerine kurulur. Uzun ömürlü ve düzgün çalýþma istenen yerlerde kullanýlan devreler bakýrlý plâket
üzerine lehimlenerek üretilir.
Bakýrlý plâket üzerine kurulacak devrenin baðlantý yollarý bakýrdandýr. Bir ya da iki yüzeyi
ince bakýr ile kaplý plâket üzerine çizilen baský devre kuruduktan sonra plâket, eritici asit (1 ölçek
perhidrol, üç ölçek tuz ruhu karýþýmý) içine atýlýr. Eritici özellikteki asit plâket üzerindeki boyasýz
bölümlerde bulunan bakýrlarý eritir. Eritme iþleminden sonra baský devre hatlarýnýn üzerindeki
boya mekanik toz deterjan, toprak ya da ince zýmpara ile silinir. Devre elemanlarýnýn montajý için
gereken delikler 1-2 mm çaplý matkap ucuyla delindikten sonra lehimleme iþlemi yapýlarak devre
üretilir.
Plâket üzerine yapýlmak istenen baský devre elle çizilebileceði gibi baský devre þemasý çýkarma
yazýlýmlarý da kullanýlabilir.
Baský devre çýkarma yazýlýmlarýndan birisi de Boardmaker'dýr. Boardmaker yazýlýmý daha çok
amatör çalýþmalar için yeterli olabilmektedir. Profesyonel (seri üretim) amaçlý çalýþmalarda
genellikle Orcad, Protel, Quickroute, Multisim, Ultiboard vb. gibi yazýlýmlar kullanýlmaktadýr.
Bilgisayarda Boardmaker yazýlýmýný çalýþtýrabilmek için en az 640 kB RAM bellekli bir bilgisayar
gerekir. BM tek disketlik olduðu için en düþük özellikli (örneðin 80286 iþlemcili) bilgisayarda
bile çalýþabilir.
B. Yazýlýmýn özellikleri
Tek disketlik bir yazýlým olan Boardmaker (BM) bilgisayarýn disket sürücüsüne (A ya da B)
takýlýp direkt olarak çalýþtýrýlabilir. Yazýlýmýn biraz daha hýzlý çalýþmasý isteniyorsa sabit diskin (C
ya da D) altýna BM adlý bir klâsör açýldýktan sonra disketin içeriði buraya kopyalanarak
çalýþtýrýlabilir.
Boardmaker'da baský devre þemasýnýn hazýrlandýðý PCB Editor (Printed Circuit Board Editor),
baský devre bordu düzenleyici) elektrik ya da elektronik devre þemalarýnýn çizildiði Schematic
Editor (þema düzenleyici), simge ve malzeme kýlýf þekillerinin üretildiði ve kullanýldýðý Library
Editor (kütüphane, simge düzenleyici) bölümleri vardýr.
C. BM yazýlýmýnýn çalýþtýrýlmasý
1. DOS altýnda A sürücüsünden çalýþtýrma
Disket bilgisayarýn A sürücüsüne (floppy driver) takýlýr. A sürücüsü aktif hâle getirildikten
sonra, A:\>BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter'a basýlýr.
2. DOS altýnda C sürücüsünden çalýþtýrma
Yazýlým önce C sürücüsü altýna açýlmýþ olan BM klâsörüne kopyalanýr. Kopyalama iþleminden
sonra, C:\CD BM komutu yazýlýp klâvyeden Enter'a basýlýr. Bu iþlem yapýlýnca ekranda,
C:\BM> satýrý görülür.
C:\BM> komut satýrýna C:\BM>BM yazýldýktan sonra klâvyeden Enter'a basýlýrsa yazýlým
çalýþýr.
3. Windows 95/98/ME/XP iþletim sistemi altýnda çalýþtýrma
Windows Gezginine girilir. Fareyle A sürücüsüne týklanýr. Disketin içeriði kopyalanýr ve C
sürücüsünün altýndaki BM klâsörüne yapýþtýrýlýr.
Fareyle BM klâsörüne týklanýr. Windows Gezgininin sað sütununda görülen BM.exe adlý
uygulama dosyasýna týklandýðýnda Boardmaker çalýþmaya baþlar.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
iliþkin görüþler:
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Boardmaker ile yapýlan tüm baský devre ve þema çizimlerinin ayný alt klâsörde saklanmasý
doðru deðildir. Bu nedenle BM klâsörünün altýnda PCB, SCH ve LIB adlý klâsörler oluþturularak
yapýlan çalýþma ilgili klâsörün içine kaydedilir.
Baský devreleri PCB klâsörüne, þema çalýþmalarýný SCH klâsörüne, simge dosyalarýný ise LIB
klâsörüne kaydetmek gerekir.
Ç. BM yazýlýmýnýn ana menüsünün tanýtýlmasý
Yanda görüldüðü
gibi Boardmaker
yazýlýmýnýn ana
menüsünde PCB
Editor, Schematic
Editor, Library Editor
ve Exit to DOS olmak
üzere dört seçenek
vardýr.
Fare imleci (ýþýklý
bant) hangi satýr üzerine
getirilirse o seçenek
çalýþýr. Örneðin, imleç
PCB Editor komutunun
üzerine getirildikten
sonra farenin sol tuþuna
Þekil 1: Boardmaker yazýlýmýnýn ana menüsünün görünümü
týklanýr ya da klâvyeden
Enter'a basýlýrsa baský
devre þemasý hazýrlamaya yarayan uygulama çalýþýr.
1. PCB Editor (baský devre düzenleyici): PCB Editor, Boardmaker'ýn baský devre hazýrlamaya
yarayan bölümüdür. PCB (Printed Circuit Board, baský devre bordu) yazýlýmýyla iki taraflý ve
sekiz kata kadar baský devre tasarýmý yapýlabilir.
2. Schematic editor (þema düzenleyici): BM'nin Schematic Editor seçeneðine týklanýnca açýlan
yazýlým kullanýlarak elektrik ve elektronikle ilgili devre þemalarý çizilebilir.
3. Library Editor (kütüphâne düzenleyici): BM'nin
Library Editor seçeneðine girildiðinde simge ve kýlýf
þekilleri üretilebilir ya da kütüphanede var olan simge ile
kýlýflar deðiþtirilebilir.
Library Editor seçeneðine týklandýðýnda PCB Library ve
Schematic Library adlý iki alt menü açýlýr.
Baský devre çizimlerinde kullanýlmak üzere yeni bir
kýlýf þekli oluþturmak ya da var olan kýlýfý deðiþtirmek için
PCB Library seçeneðine girilir. Þemalarda kullanýlan
simgeleri oluþturmak ya da var olan simgeyi deðiþtirmek
için ise Schematic Library seçeneðine girilir.
Þekil 2: Library Editor
seçeneðine týklandýðýnda
açýlan alt menüler
4. Exit to DOS (DOS'a çýkýþ): Boardmaker'dan çýkýlmak isteniyorsa bu seçeneðe týklanýr.
BM yazýlýmý DOS altýnda çalýþtýrýlýyorsa Exit to DOS seçeneðine týklanýnca ekranda C:\>
promp'tu görülür.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Eðer BM yazýlýmýna
Windows 95/98/ME/XP
iþletim sistemlerinden
biri kullanýlarak
girilmiþse Exit to DOS
yeniden Windows iþletim
sistemi çalýþmaya baþlar.
D. BM yazýlýmýnýn
tasarým ekraný
BM'nin herhangi bir
bölümü (PCB Editor,
Schematic Editor,
Library Editor)
çalýþtýrýldýðýnda ekranda
þekil 3'teki çalýþma alaný
görülür.
Þekil 3: BM yazýlýmýnýn tasarým (çalýþma)ekraný
1. Mesaj satýrý: BM
yazýlýmýnýn yaptýðý
uyarýlarýn ve Ýngilizce
hata mesajlarýnýn
Þekil 4: Mesaj satýrý, satýr editörü, durum satýrý
görüntülendiði yerdir.
Mesaj satýrýnda çýkan
açýklamalar uzun süre kalmaz. (Config menüsünden ayarlanan süre kadar görünür.)
Örneðin bir çalýþmayý kaydetmeden yeni bir sayfa açýlmak istenildiðinde mesaj satýrýnda,
mesajý belirir.
Çizim alanýný silmek mi istiyorsunuz? Y (Yes, evet) ya da N (No, hayýr) tuþuna basýnýz anlamýna
gelen mesaja göre iþlem yapýlýr.
2. Satýr editörü: Ekranýn sol altýnda, mesaj satýrýnýn bulunduðu yerdedir. Kayýt edilecek dosya,
simge isimleri gibi klâvyeden bilgi girileceði zaman kullanýlýr. Sol alt köþedeki bu yerde bazen
mesaj görüntülenirken, bazen de satýr editörü olarak kullanýlýr.
3. Durum satýrý: Ekranýn sol alt köþesindeki bölge, mesaj satýrý ve satýr editörü olarak
kullanýlýrken ayný zamanda durum satýrý olarak da kullanýlýr. Bu satýrda, normal çalýþma durumunda,
imlecin o andaki koordinat ölçüleri, modu, yaklaþtýrma seviyesi (Zoom) görüntülenir.
4. Mod bilgi satýrý:
Ekranýn sað alt köþesinde
bulunan satýrdýr. Herhangi
bir mod seçiliyken, çizgi
kalýnlýðý, seviye kodu gibi
Þekil 5: Mod bilgi satýrýnda görülen bilgi örnekleri
bilgiler burada görülür.
Herhangi bir mod seçili
deðilse bu satýrda herhangi bir bilgi olmaz (þekil 5).
5. Çalýþma (tasarým) alaný: Ekranýn ortasýnda kesik çizgili kare þeklindeki bölge BM
yazýlýmýnýn çalýþma alanýdýr.
Yazýlým çalýþtýrýldýðýnda ilk anda görülen çalýþma alaný çok küçüktür. Çalýþma yaparken bu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
alanýn büyütülmesi gerektiðinde, Zoom
(yakýnlaþtýrma uzaklaþtýrma) ayarý yapýlýr.
Klâvyedeki 1 tuþuna basýldýðýnda çalýþma alaný
en büyük, 7 tuþuna basýldýðýnda ise en küçük
konumu alýr.
BM yazýlýmýnýn çalýþma alaný 431,8x431,8 mm
ölçülerindedir.
Çalýþma alanýnýn baþlangýç noktasý sol alt
köþedir. Ýmleç sol alt köþeye götürüldüðünde mesaj
satýrýnda Inch (inç) ya da mm cinsinden rakamlar
görülür.
Sol alt köþe ölçüsü
Sað alt köþe ölçüsü
Sol üst köþe ölçüsü
Sað üst köþe ölçüsü
mm
0.00, 0.00
431.80, 0.00
0.00, 431.80
431.80, 431,80
Þekil 6: Çalýþma (tasarým) alaný
inç
0.0
17.0
0,17
17,7
Ýnch (inç) Ýngiltere'de kullanýlan uzunluk birimidir. 1 inç 2,54 cm (25,4 mm) dir. Çalýþma
alanýnýn büyüklüðü sabittir. Çeþitli Zoom seviyeleri kullanýlarak ekrandaki görüntü büyütülüp
küçültülebilir. Zoom ayarýný
bir cisme büyüteçle bakmaya
benzetebiliriz.
BM'de Zoom ayarý
klâvyedeki 1 ile 7 arasýndaki
tuþlar kullanýlarak yapýlýr. 1
tuþu görüntüyü en büyük, 7
tuþu ise en küçük olarak
gösterir. Çalýþma yapýlýrken
çoðunlukla 3 ya da 4 numaralý
tuþlara basýlarak elde edilen
görüntü tercih edilir.
6. Alt menü satýrý: BM'deki
Þekil 7: Ýmlecin bulunduðu noktaya göre
File, Edit, Add, Tools, Options,
mesaj satýrýnda görülen ölçüler
Config ve Library komutlarýna
menü satýrý denir. Bu menülerin
her biri alt komutlara sahiptir.
BM'deki komutlar fareyle açýlacaksa imleç menü üzerine götürülüp sol tuþa týklanýr.
File menüsünü çalýþtýrmak ve komutlarýný görmek için Ctrl+F tuþlarýna da basýlabilir.
Herhangi bir menü kapatýlacaðý zaman Esc tuþuna ya da farenin sað tuþuna basýlýr.
E. Tasarým ekraný menüleri
BM yazýlýmýnda bulunan PCB, Schematic ve Library Editor seçeneklerinin menülerindeki
komutlar hemen hemen aynýdýr. Yalnýzca Options menüsünde farklýlýk vardýr.
Tasarým ekranýnýn menülerinin özellikleri þunlardýr:
1. File (dosya) menüsü
Klâvyeden Ctrl+F tuþlarýna ya da farenin sol tuþuna týklanarak açýlan File menüsü dosyalarla
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
ilgili temel iþlemlerin yapýlmasýnda kullanýlýr.
File menüsündeki komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:
a. Load (yükle): Önceden kaydedilmiþ bir dosyanýn
açýlmasýnda kullanýlan komuttur.
Load komutu üç þekilde çalýþtýrýlabilir.
I. Iþýklý bant (imleç) bu komut üzerindeyken Enter'a basýlýr.
II. Ýmleç Load üzerine getirilip farenin sol tuþuna týklanýr.
III. Klâvyeden Alt+L tuþlarýna basýlýr.
Þekil 8: File menüLoad komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda Enter file
sünün komutlarý
name (dosya adýný giriniz) mesajý görülür.
Dosya adý biliniyorsa yazýlýr ve Enter tuþuna basýlýr. Eðer dosya adý bilinmiyorsa Enter file
name mesajý görülünce klâvyeden Enter tuþuna basýlýr. Bu durumda ekranda yazýlýmdaki tüm
dosyalarý gösteren pencere açýlýr. Açýlan listeden istenilen dosya seçilerek Enter'a basýlýr.
Not: Load komutu Library Editor'de çalýþmaz. Yalnýzca PCB Editor ve Schematic Editor'de
görev yapar.
b. Save (kaydet): Save komutu þema ya da baský devrenin
kaydedilmesini saðlar.
Save komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Enter file
name NONAME.xxx þeklinde bir mesaj görülür. Yapýlan
çalýþmaya verilecek ad belirlendikten sonra önce klâvyeden
Backspace tuþu kullanýlarak NONAME.xxx yazýsý silinir.
Ardýndan dosyaya verilecek ad yazýlýr.
BM'de baský devreler kayýt edildiðinde dosya uzantýsý PCB,
þemalar kaydedildiðinde ise dosya uzantýsý SCH olur.
c. Dir: File menüsünün komutu olan Dir çalýþtýrýldýðýnda
BM'de kaydedilmiþ olan dosyalarý gösteren liste açýlýr.
ç. Restore Backup (önceki hâle getirip yedekleme):
Yedekleme iþlemini yapan komuttur.
PCB Editor'de bir baský devre çizip bunu deneme.pcb
olarak kaydedelim. Daha sonra bu baský devre üzerinde
deðiþiklik yapýp yeniden Save (kaydet) komutuna basarsak
devre yeni þekliyle eskinin yerine geçer.
Restore Backup komutu çalýþtýrýldýðýnda ise üzerinde
deðiþiklik yapýlan dosya asýl, ilk dosya ise yedek olarak
kaydedilir. Yedek dosyalarý l, 2, 3... olarak numaralandýrýlýr, l
numaralý yedek en güncel olan son yedektir.
d. Symbol Library (simge kütüphanesi): Symbol Library
komutu çalýþtýrýldýðýnda ekranda þekil 10'da verilen iletiþim
kutusu açýlýr. Bu kutudaki komutlar kullanýlarak BM
yazýlýmýnýn içinde bulanan kütüphanedeki simgeler üzerinde
çalýþma yapýlabilir.
Þekil 10'da görülen Library penceresindeki komutlarýn
anlamlarý þöyledir:
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Þekil 9: BM yazýlýmýnýn PCB
Editor'ünün File menüsünün
Dir komutu çalýþtýrýldýðýnda
ekranda görülen PCB uzantýlý
dosyalar listesi
Þekil 10: PCB Editor'ünün File
menüsünün Symbol Library
komutu çalýþtýrýldýðýnda
ekranda görülen iletiþim kutusu
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
I. View library: Kütüphaneyi göster.
II. Add to library: Kütüphaneye ekleme yap.
III. Erase symbol: Simge sil.
IV. Update symbol: Simge geliþtir.
V. Export symbol: Simgeyi gönder.
VI. Rename symbol: Simgeyi yeniden adlandýr.
e. New (yeni): Çizim alanýnda yeni bir sayfa açmak için kullanýlan komuttur.
Bu komut çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Clear drawing area? confirm (Y/N) (çizim alaný
siliniyor onaylýyor musunuz?) yazýsý görülür.
Y tuþuna basýlýrsa, yeni bir çizim alaný (boþ sayfa)
oluþturulur. N tuþuna basýlýrsa eski çizim alaný ekranda kalýr.
f. Output (çýktý): Output komutuyla yapýlan çalýþmalarýn
(þema, baský devre) hangi aygýtla basýlacaðý belirlenebilir.
BM'de hazýrlanan dosyalar yazýcý (printer), çizici (plotter),
ya da sayýsal (nümerik) kontrollü matkap ile kâðýda vb.
aktarýlabilir.
g. Exit Editor (editörden çýkýþ): Tasarým ekranýndan ana
menüye dönmeyi saðlayan komuttur. Bu komut çalýþtýrýldýðýnda
mesaj satýrýnda Exit? Please confirm (Y/N) (lütfen, çýkmak
istediðinizi evet (Y) ya da hayýr (N) tuþlarýna basarak
onaylayýnýz) mesajý görülür.
Y tuþuna basýldýðýnda yapýlan çalýþmanýn kaydedilmediðini
belirten ve çýkmayý onaylayan, Artwork not saved! Abondon
(Y/N) mesajý belirir. Bu mesajdan sonra Y tuþuna basýlýrsa ana
menüye dönülür. N tuþuna basýlacak olursa ayný yerde kalýnýr.
2. Edit (düzenleme) menüsü
Edit menüsü çizgi (track), lehimleme noktasý (pad), yazý
(text) ile simge (symbol) düzenleme ve deðiþtirmede kullanýlýr.
Þekil 11: PCB editor'ünün file
menüsünün output alt komutu
çalýþtýrýldýðý zaman ekranda
görülen pencere
Þekil 12: Edit menüsünün
komutlarý
3. Add (ekleme) menüsü
Add menüsü çizgi (track), lehimleme noktasý (pad), yazý
(text) ile simge (symbol) eklemede kullanýlýr.
4. Tools (araçlar) menüsü
BM ile çalýþýrken yazýlýmla ilgili komutlarý içeren menüdür
(þekil 14).
Tools menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:
Þekil 13: Add menüsünün
komutlarý
a. Hilight (ýþýklandýrma): Eleman baðlantýlarýnýn doðru yapýlýp yapýlmadýðýný kontrol etmede
kullanýlan komuttur.
Hilight komutunu çalýþtýrmak için iki yöntem vardýr:
I. Tools menüsünden Hilight komutuna týklandýktan sonra imleç kontrol edilecek hattýn (track)
üzerine getirilip klâvyeden Enter'a basýlýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
II. Ýmleç kontrol edilecek hattýn üzerine getirildikten sonra klâvyeden F9 tuþuna basýlýr.
Þekil 15'teki þekilde baský devrenin bir hattýnýn ýþýklandýrýlmasý gösterilmiþtir.
Þekil 15: Hilight komutu çalýþtýrýlarak baský
devrenin bir hattýnýn ýþýklandýrýlmasý
Þekil 14: Tools
menüsünün
komutlarý
b. Block: Birden çok
elemaný grup içine almak
için kullanýlan komuttur.
Block komutu
çalýþtýrýldýðýnda imleç
blok olarak tanýmlanacak
bölgenin köþesine
Þekil 16: Block komutu çalýþtýrýlarak baský
devrenin bir bölümünün bloklanmasý
götürülür. Farenin sol
tuþuna basýlý tutularak
sürükleme iþlemi yapýldýðýnda ekranda þekil 16'da görüldüðü gibi bir dörtgen oluþur.
Ýstenen elemanlar bu dikdörtgen içinde kaldýktan sonra Enter tuþuna ya da farenin sol tuþuna
basýlarak blok oluþturulur. Bu iþlemden sonra çalýþtýrýlacak tüm komutlar oluþturulan blok ile
ilgili olur.
c. Zoom (yakýnlaþtýrma): Çalýþma alanýnýn görüntüsünü büyütmek amacýyla kullanýlan
komuttur.
Tools menüsünden Zoom komutuna her týklanýþta çalýþma alaný bir kat büyük görünür.
Ekrandaki görüntüyü büyütmek için klâvyenin sol üst köþesinde bulunan 1 ile 7 arasýndaki
rakamlar da kullanýlabilir. En fazla büyütme 1 tuþuna basýlarak yapýlýr. Çalýþma alanýnýn en küçük
görünmesini saðlayan tuþ ise 7'dir.
ç. Unzoom (uzaklaþtýrma): Çalýþma alanýnýn görüntüsünü küçültmek amacýyla kullanýlan
komuttur. Ýmleç Tools menüsünden Unzoom komutuna týklandýktan sonra çalýþma alanýna götürülüp
farenin sol tuþuna basýlacak olursa bu alan bir kat küçülür. Unzoom iþlemi klâvyeden 1 ile 7 arasý
tuþlara basýlarak da gerçekleþtirilebilir.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
d. Pan: Ýmlecin bulunduðu noktanýn ekranýn merkezine yerleþtirilmesini saðlayan komuttur.
Pan komutunun yaptýðý iþlem Zoom komutuyla da gerçekleþtirilebilir.
e. Set Origin: BM'de orijin noktasý ekranýn tam ortasýndaki kare biçimli alanýn sol alt köþesidir.
Set Origin komutuyla tasarým alanýnýn herhangi bir noktasý orijin (baþlangýç) noktasý yapýlabilir.
Herhangi bir noktayý baþlangýç noktasý olarak belirlemek için ilk önce bu komut çalýþtýrýlýr.
Daha sonra imleç istenilen noktaya götürülüp Enter'a basýlýr. Böyle kullanýcý tarafýndan yapýlan
yeni baþlangýç noktasý Relative Origin'dir.
Mesaj satýrýnda A harfi varsa Absolute Origin (yazýlýmýn kendi baþlangýç noktasý olarak kabul
ettiði yer) R harfi varsa Relative Origin olduðu anlaþýlýr.
f. Go to Origin: Ýmlecin Set Origin komutuyla belirlenen baþlangýç noktasýna gitmesini
saðlamak için kullanýlýr.
g. Rubberband: Rubberband komutu çalýþtýrýldýðýnda On durumunda olan seçenek Off, Off
durumunda olan On durumuna geçer.
BM'de çizilen çizgilerin ekranda görülebilmesi için Rubberband komutunun On konumunda
olmasý gerekir.
Çizilen çizgi, çizim sýrasýnda görülemiyorsa Rubberband Off konumundadýr.
ð. Quasi-track: Bu komut On durumundayken rehber görüntü çizgi normal kalýnlýðýndayken,
Off konumunda rehber çizgi yine görüntülenir ancak görüntüsü çok incedir.
Çizginin normal kalýnlýða gelebilmesi için çizilen çizginin tamamlanmasý gerekir. Quasi-track
komutu Rubberband komutuyla beraber çalýþýr. Rubberband On konumundayken bu komut aktif,
Rubberband Off konumundayken ise Quasi-track komutunun herhangi bir etkisi yoktur.
h. Grid on/off: Çizim alanýnda küçük küçük noktalar oluþturmak için kullanýlan komuttur.
Ekrandaki küçük noktalar elemanlarýn hizalanmasýna ve çizgilerin düzgün olarak çizilmesine
yardýmcý olur.
Grid on/off komutu Off konumuna alýndýðýnda noktalar görülmez.
ý. Angle assist: Çizgi çizerken açýyý belirlemeye yarayan
komuttur. Tools menüsünün komutu Angle assist'e týklandýðýnda
ekranda þekil 17'de verilen iletiþim kutusu görülür.
Þekil 17'deki iletiþim kutusunda Assist off seçeneðine týklanýrsa
çizilen köþe açýsý serbest olarak çizilir. 45° 90° only seçeneði
seçilirse 45° ya da 90° lik dönüþler gerçekleþtirilir. 90° only
seçeneði seçilirse yalnýzca 90° lik dönüþler gerçekleþtirilir.
Þekil 17: Tools
menüsünün alt komutu
olan Angle Assist'e
týklandýðýnda ekranda
görülen iletiþim kutusu
i. Grid snap: Bu komutla imlecin ilerleme birimi deðiþtirilir.
Grid snap komutu çalýþtýrýldýðýnda þekil 18'deki iletiþim kutusu görülür.
Þekil 18'de görülen iletiþim kutusundaki deðerler th (thou) cinsindendir. Th, inch'in % 1'i kadardýr.
Iletiþim kutusundaki seçeneklerden hangisi seçilirse, imleç ok tuþlarýna her basýþta o kadar ilerler.
Ýmlecin daha hassas ilerlemesi için freehand seçeneði yeðlenmelidir.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
j. Cursor mode (imleç modu): Ýmlecin Absolute (mutlak) ve Relative
(göreceli) olmak üzere iki modunun olduðunu Set Origin komutunda
açýklamýþtýk.
Bu komut imleci bir moddan diðer bir moda geçirmek için kullanýlýr.
k. Cursor type (imleç tipi): Bu alt komutla imleç tipi deðiþtirilir.
Cursor type komutu birinci kez çalýþtýrýldýðýnda imleç küçük (+),
ikinci kez çalýþtýrýldýðýnda büyük (+) þeklini alýr.
Þekil 18: Tools
menüsündeki Grid
Snap komutuna
týklandýðýnda
ekranda beliren
iletiþim kutusu
l. Units (birimler): Units komutu BM yazýlýmýnýn ölçü biriminin
milimetre ya da inç olarak deðiþtirilmesini saðlar.
5. Config menüsü
Kullanýcýnýn BM'de bazý deðiþiklikleri yapmasýný saðlayan menüdür.
Config menüsüne farenin sol tuþuyla týklandýðýnda ekranda þekil
19'daki iletiþim kutusu görülür.
Iletiþim kutusunda Status (durum), Options (seçenekler), Usage
(kullaným) ve Last error message (son hata mesajý) olmak üzere dört adet pencere vardýr.
Status (durum) penceresinde, File name (dosya adý), Library (kullanýlan kütüphane dosyasý),
Edit mode (edit modu) ve Edit option (edit seçeneði) görüntülenir.
Options (seçenekler) penceresinde Track and pad sizes (çizgi ve pad boyutlarý), Layer selection
(kat seçimi), Layer/Via setup (kat ayarlarý), Block options (blok seçenekleri), Mouse settings (fare
ayarlarý), Printer settings (yazýcý ayarlarý), Backup settings (yedekleme ayarlarý), Message timer
(mesaj süresi), Cursor settings (imleç ayarlarý), Directory setup (dizin ayarlarý), Design rules
(dizayn kurallarý), Keyboard setup (klâvye ayarlarý), Back annotation (açýklama notlarý), Option
auto save (tercihleri otomatik olarak kaydetme), Save options (tercihleri kaydetme) komutlarý
vardýr.
Usage (kullaným) penceresinde ise, dosyanýn bellekte kapladýðý alanýn yüzde olarak deðeri ve
üzerinde çalýþýlan þemanýn toplam eleman sayýsý görüntülenir.
Þekil 19: Config menüsüne týklandýðýnda ekranda görüntülenen iletiþim kutusu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Config menüsünün Options seçeneðinde bulunan komutlarýn yaptýðý görevler þunlardýr:
a. Track and pad sizes: Pad, devre elemanlarýnýn Pin'lerinin (baðlantý uçlarýnýn) dýþýnda
kalan diðer baðlantý noktalarýnýn adýdýr. Track baðlantý yollarýdýr.
Track and pad sizes seçeneði kullanýlarak track ve pad'ler ölçülendirilebilir. Bu alt komutun
çalýþtýrýlmasýyla ekrana
þekil 20'de verilen iletiþim
kutusu gelir.
Þekil 20'de pad'in dýþ
çapý Outside, iç çapý ise
Inside sütunundan
ayarlanabilir.
b. Layer selection: Baský
devre editöründe (PCB
Editor) çalýþýrken bu
seçeneðin adý Layer selection
iken þema editöründe
(Schematic Editor) Schematic
colours olarak görülür.
Layer selection
seçeneðiyle, 8 katlý olarak
tasarlanabilen baský
devrenin her katýnýn rengi
Þekil 20: Config menüsündeki Options'ta yer alan Track and pad
belirlenir, l .....8 olarak
sizes seçeneðine týklandýðýnda ekranda görülen iletiþim kutusu
numaralandýrýlan yerlerle
elemanlarýn hangi katta
olduðu belirtilirken Silk
screen seçeneðiyle simgelerin rengi belirlenir.
(Okey, tamam) iþareti her bir kat için seçilen rengi gösterir. Renk deðiþtirirken katýn hizasýna
gelinerek Enter tuþu ya da farenin sol tuþu kullanýlýr.
Schematic colours seçeneðinde track ve pad renklerinin seçimi yapýlýr.
c. Layer/Via setup: Çok katlý baský devre tasarýmlarýnda katlar arasýndaki geçiþ yerlerine
konulan pad'lerin otomatik ve isteðe baðlý pad'siz olarak yapýlmasýný belirlemek için kullanýlan
seçenektir.
Layer/Via setup seçeneðine týklandýðýnda þekil 21'de verilen
iletiþim kutusu görüntülenir.
Þekil 21'deki iletiþim kutusunda Auto via (otomatik geçiþ) On
olarak seçilirse, layer (kat) deðiþtirirken mesaj satýrýnda bir uyarý
alýnýr. Bu uyarý alýndýktan sonra kat geçiþlerinde geçiþ deliði (Via
hole?) isteniyorsa Enter tuþuna basýlýr.
Geçiþ deliði istenmiyorsa Esc tuþuna basýlýr.
Auto via seçeneði No confirm konumuna getirilirse, geçiþ deliði
otomatik olarak yazýlým tarafýndan verilir. Layer pair seçenekleri
ile katlar eþleþtirilir.
Örneðin, Layer pair l
3
Þekil 21: Layer/via
Layer pair 3
l
þeklinde uygulanýrsa birinci katta çizim iþlemi yapýlýrken Space
ekranda görülen iletiþim
tuþunu kullanarak üçüncü kata geçilir ve çizime burada devam
kutusu
edilir. Tekrar Space tuþuna basýlarak birinci kata geçilir. Bu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
seçenekler çok katlý baský devre tasarýmlarýnda kullanýlýr.
ç. Block options: Fareyle Block options seçeneðine
týklandýðýnda þekil 22'de verilen iletiþim kutusu açýlýr.
Þekil 22'deki seçeneklerin karþýsýnda Pickup ve Leave
tercihleri vardýr.
Bir bloktaki çizgi ve simgeleri býrakýp yazýlarýn silinmesi
istenebilir. Hangi elemanlarýn bloklanacaðý bu komutla
belirlenir. Blok içinde tanýmlanmasý istenenler Pickup,
tanýmlanmasý istenmeyenler ise Leave ile belirlenir. Ýmleç ile
ilgili seçeneðe gidilir ve Enter tuþuna basýlýrsa Pickup ya da
Leave durumlarý tercih edilebilir.
d. Mouse settings (fare ayarlarý): Farenin hýzýný ve tipini
ayarlamak için kullanýlan bir seçenektir.
Mouse settings iletiþim penceresinden Sensitivity'ye týklanýrsa
imlecin hýzýnýn deðiþtirilebilmesini saðlayan bir iletiþim kutusu
açýlýr. Type alt komutu çalýþtýrýldýðýnda ise farenin iki ya da üç
tuþlu olup olmadýðý belirtilebilir.
e. Printer settings (yazýcý ayarlarý): Yazýcý ayarlarý için
Þekil 22: Block options
kutusu
Þekil 23: Mouse settings
kutusu
f. Backup settings (yedekleme ayarlarý): Çalýþýlan dosyanýn
diskete kaydedilmesinde hatýrlatma uyarýsý için süre bu
seçenekle belirlenir. Bu seçenek off konumuna alýnýrsa yazýlýmýn
hatýrlatma uyarýsý vermesi önlenir.
g. Message timer (mesaj zamaný): 0,5 saniye ile 3 saniye
arasýnda durum satýrýnda görülen mesajýn bekleme süresi
belirlenir.
Þekil 24: Printer settings
kutusu
ð. Cursor settings (imleç ayarlarý): Ýmlecin ekrandaki
büyüklüðü ya da görüntüsü deðiþtirilir. Büyük (large), orta (medium) ve küçük (small)
seçeneklerinden birisi tercih edilir.
h. Directory setup (dizin ayarlarý): Yazýlým ve kullanýcý dosyalarýnýn nerede bulunduðunun
tanýmlanmasýnda kullanýlan seçenektir.
ý. Desing rules (dizayn kurallarý): Track-track, track-pad ve pad-pad aralýklarýnýn
ayarlanmasýnda kullanýlan seçenektir.
i. Keyboard setup (klâvye ayarlarý): Klâvye tipi (XT, AT), Ýngilizce (UK), Almanca (Germany) ve Fransýzca (France) dillerini seçmeye yarayan seçenektir.
j. Option auto save (seçenekleri otomatik kaydetme): Bu seçeneðin On konumuna
alýnmasýyla, yazýlýmdan çýkarken dosyanýn Config.bm dosyasýna kaydedilmesi saðlanýr.
k. Save options (seçenekleri kaydetme): Yukarýda açýklanan Option auto save seçeneði Off
olarak tanýmlanmýþsa, Config menüsündeki deðiþikliklerin kalýcý olmasý yani Config.bm dosyasýna
kaydedilmesi için tanýmlama iþlemleri bitip Config menüsünden çýkmadan önce Save options
menüsü çalýþtýrýlmalýdýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
6. Library menüsü
BM'nin kütüphanesinden simge silinmesi, simgelerin
kütüphaneye eklenmesi, dosyalarýn ekranda görüntülenmesi,
simgelerin kütüphaneden çizim alanýna yüklenmesi iþlemlerinde
kullanýlýr. Fareyle Library menüsüne týklandýðýnda þekil 25'te
verilen komutlar görülür.
Library menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:
a. View library (kütüphaneyi göster): Library dosyasýndaki
simge isimlerini görüntüleyen komuttur. Fareyle View library
komutuna týklandýðýnda ekranda aþaðýda þekil 26 görünür.
Þekil 25: Library menüsü
Þekil 26: View Library komutuna týklandýðýnda ekranda görülen sembol listesi
b. Browse libraries (kütüphaneleri araþtýr): Simge isimlerini
Option menüsünün altýndaki pencerede gösteren komuttur. Fareyle
Browse libraries komutuna týklandýðýnda ekranda þekil 27'de
verilen liste görünür.
c. Add to library (kütüphaneye ekle): Yeniden oluþturulan ya
da üzerinde deðiþiklik yapýlan simgeleri Library dosyasýna eklemek
için kullanýlan komuttur.
ç. Erase symbol (simge silme): BM yazýlýmýnýn Library Editor
seçeneðini iþlettiðimiz zaman simge silmek için kullanýlan
komuttur.
d. Update symbol (simge yenileme): Bir simgenin deðiþiklikler
yapýlarak yeniden kaydedilmesi için kullanýlan komuttur.
e. Export symbol (simge gönderme): Tasarým alanýnda bulunan
devredeki bir simgeyi simge kütüphanesine eklemek için kullanýlan
komuttur.
Þekil 27: Browse
Libraries komutuna
týklandýðýnda ekranda
görülen sembol listesi
f. Rename symbol (sembölü yeniden adlandýrma): Simge kütüphanesindeki bir simgenin
adýný deðiþtirmek için kullanýlan komuttur.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
BM yazýlýmýnýn modlarý ve alýþtýrmalar
Bu bölümde BM yazýlýmýyla tasarým alanýna çizgi (track), baðlantý noktasý (pad), yazý (text)
simge (symbol) ekleme konularý açýklanacaktýr.
A. Track mode (çizgi modu)
Track, devrede kullanýlan elemanlar arasýndaki baðlantýlarýn yapýlmasýný saðlar.
1. Track'lerin yapýsý
BM'de track, baský devre ya da þemalarda
malzemeleri birbirine baðlamada kullanýlan çizgilere
verilen addýr.
BM ile çizilen çizgiler, düz ya da açýlý olabilir.
Çalýþma alanýna çizilen her bir çizgi parçasýna track segment (çizgi parçasý) denir.
Þekil 28: Çalýþma alanýna
çizilmiþ Track örneði
2. Track mode option menüsü
Çizim alanýna bir track çizileceði zaman önce Add
menüsünden Track komutuna týklanýr. Bu iþlem
yapýldýktan sonra farenin sol tuþuna basýlýrken imleç
hareket ettirilirse çizim alanýnda track çizilmeye
baþlanýr.
Çizim alanýna çizilen bir track'in özelliklerinin
deðiþtirilebilmesi için Edit menüsünden Track komutuna
týklanýr.
Çalýþma alanýna çizilen bir track'in özelliklerini
ayarlamak için imleç Add/Track konumundayken
Options menüsüne týklandýðýnda ekranda þekil29'daki
seçenekler görülür.
Track modunun Options menüsündeki komutlarýn
görevleri þunlardýr:
I. Insert/move (araya girme/taþýma): Çizgilerdeki
(track) baþlangýç, bitiþ, kýrýlma noktalarýna mode denir.
Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla Insert ya da Move
modlarýndan birisi seçilmiþ olur.
Insert moduyla track iki çizgi arasýna eklenir. Move
moduyla aktif olan modun yeri deðiþtirilebilir.
Þekil 29: Add menüsünden Track
komutuna týklanýp çizim alanýna bir
Track çizildikten sonra Options
menüsüne týklandýðýnda ekranda
Track ile ilgili seçenekler belirir.
II. Home node: Baþlangýç node'u anlamýna gelen
komuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca çizginin baþlangýç
noktasý (node) aktif olur. Yani imleç bu noktaya gider.
III. Back a node: Önceki node anlamýna gelen
komuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca imleç bulunduðu
node'dan bir önceki node'a geri döner.
Þekil 30: Track'in Home
(baþlangýç) ve End (son) Node'u
IV. Next node: Bir sonraki node anlamýna gelen
komuttur. Back a node komutunun aksine imleç bulunduðu node'dan, bir sonraki node'a gider.
V. End node: Son node anlamýna gelen komuttur. Bu komut çalýþtýrýlýnca imleç çizginin bitiþ
noktasýna (end node) gider.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
VI. Arc/circle (kavis/daire): Düz bir çizgiyi (track), yay (arc) ve daire (circle) þekline getirmek
için kullanýlan alt komuttur.
VII. Current node: Aktif node anlamýna gelen alt komuttur. Ýmlecin aktif node üzerinde
konumlanmasýný saðlar.
VIII. Delete node (nod silme): Aktif olan node'u silmek için kullanýlýr.
IX. All layer (tüm katlar): Çok katlý baský devre tasarýmlarýnda bir çizginin yer aldýðý katý
deðiþtirmek için kullanýlýr.
X. Segment layer (çizgi katý): All layer seçeneðinden farklý olarak çizginin tümü deðil, seçilen
çizgi parçasýnýn (track segment) bulunduðu kat deðiþtirilir.
XI. All width (tüm geniþlik): Çizgi kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesinde kullanýlan komuttur.
XII. Segment width (çizgi parçasýnýn geniþliði): Biz çizginin tümü deðil yalnýzca seçilen
çizgi parçasýnýn kalýnlýðýný deðiþtirmede kullanýlan komuttur.
XIII. Split (ayýrma): Bir çizgi parçasýný ikiye ayýrmaya yarayan komuttur. Split-track please
confirm (Y/N)? mesajý görününce Y harfine basýlarak ayýrma iþlemi yapýlýr.
XIV. Repeat: Tekrar etme iþlemi yapan komuttur. Seçilen bir çizginin yeniden çizilmesinde
kullanýlýr.
.
XV. Invert order: Normalde bu komut çalýþtýrýlmýyorken çizginin ilk noktasý Home node, son
noktasý End node olur. Bu komut node'larý ters çevirir. Yani Home node, End node olurken End
node, Home node olur.
XVI. Shift track: Çizgi kaydýrma iþlemi yapan komuttur. Taþýma (move) iþlemi bu komutla
gerçekleþtirilir.
XVII. Kill: Çizgi silme iþlemi yapan komuttur. Track seçildikten sonra bu komut çalýþtýrýlýrsa
mesaj satýrýnda Please confirm, Type (Y)es or(N)o mesajý görüntülenir. Silme iþlemini onaylamak
için Y tuþuna basýlýr.
XVIII. Nearest pad: En yakýn pad'e baðlama anlamýndadýr. Bir çizgiyi en yakýn durumdaki
pad'e baðlamak için kullanýlan komuttur.
XIX. Layer pair: Çok katlý baský devre çizimlerinde kullanýlan komuttur. Kat eþleme iþlemini
yapmaya yarar.
B. Track mode (çizgi modu) ile ilgili alýþtýrmalar
1. Track yerleþtirme
BM yazýlýmý çalýþtýrýlýp PCB Editor'e girilir. Ekranda kesik çizgili bir kare görülür.
Çalýþma alanýnýn büyütülmesi isteniyorsa klâvyeden, Zoom iþlemi yapan l ile 7 arasýndaki
tuþlara basýlýr.
Tasarým alanýna track (çizgi) yerleþtirmek için Add (ekle) menüsünün altýndaki Track komutu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
çalýþtýrýlýr.
Add/Track komutu çalýþtýrýlýnca mesaj satýrýnda
Position imleç and press [return] mesajý görüntülenir.
Bu mesajla imleç çizim alanýnda istenilen yere
getirilir ve Enter tuþuna basýlmasýnýn gerektiði
anlaþýlýr.
Ýmlecin konumlandýrýldýðý nokta çizilecek track'in
baþlangýç noktasý (home node) olur.
Fare hareket ettirildiðinde ya da klâvyeden saðsol ve yukarý-aþaðý oklarýna basýldýðýnda çizgi çizimi
baþlar.
Track istenilen uzunluða geldikten sonra
klâvyeden Enter tuþuna ya da farenin sol tuþuna
Þekil 31: Add menüsünden Track
basýlarak track'in bitiþ noktasý olan End node
komutuna týklandýktan sonra çizilmiþ
belirlenir.
Track örnekleri
Track'in bitiþ noktasý belirlendikten sonra iþlemin
sonlandýrýlmasý gerekir. Çizginin devam etmemesi isteniyorsa Esc ya da farenin sað tuþuna basýlýr.
Tasarým alanýna bir kaç tane daha track eklemek için bir daha Add menüsünden Track komutunu
çalýþtýrmaya gerek yoktur. Çünkü tasarým alanýnda track yerleþtirme iþlemi tamamlansa bile yazýlým
Add/Track modunda çalýþmayý sürdürür. Baþka bir track çizme iþleminde imleç istenilen baþlangýç
noktasýna getirilir ve Enter tuþuna basýlarak çizim iþlemleri sürdürülür.
2. Track kalýnlýðýnýn ayarlanmasý
Ýmleç Config menüsüne getirildikten sonra Enter ya da farenin sol tuþuna týklanýr. Açýlan
User configuration adlý iletiþim penceresinden Options sütununda bulunan Track and pad sizes
seçeneðine girilir.
Þekil 32'de görülen Track
and pad sizes adlý iletiþim
kutusunda görülen Track
widths ve Pad widths ölçüleri
mm cinsindendir. Bu birimi
thou'ya çevirmek ve
büyüklüklerin bu þekilde
ekranda görülmesi için
klâvyeden U tuþuna basýlýr.
Track widths ölçülerini
deðiþtirmek için imleç (ýþýklý
bant) 1. 0.05 yazýsýnýn
üzerindeyken (+) ya da (-)
Þekil 32: Track and Pad Sizes adlý iletiþim kutusu
tuþlarýna basýlýr.
Config menüsünden çýkýp normal tasarým alanýna dönmek için ard arda Esc tuþuna iki kez
basýlýr.
Normal tasarým alanýna dönmek için Edit menüsünün altýndaki Track komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleç
daha önceden tasarým alanýna çizilmiþ track'in üzerine getirilir. Üzerine getirilen track'i seçmek
için Enter tuþuna basýlýr. Track seçildikten sonra Option menüsünden All width komutuna týklanýr
ya da imleç bu seçeneðin üzerindeyken Enter tuþuna basýlýnca, Enter width number for the whole
track yazýsý mesaj satýrýnda görülür. Burada klâvyeden l tuþuna basarsak çizgi kalýnlýðý 0,05 mm
olarak seçilmiþ olur. Çünkü daha önceden User configuration options penceresinde 1 numaralý
track widths'de kalýnlýðý 0,05 mm olarak ayarlamýþtýk.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
3. Track parçasýnýn kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesi
Çizim alanýna bir kaç parçalý bir track çizilir. Ýmleç kalýnlýðý
deðiþtirilecek track parçasýnýn üzerine getirilir. Kalýnlýðý
deðiþtirilecek track parçasý seçildikten sonra Option menüsüne
girilir. Bu menünün komutlarýndan Segment width komutu
seçilir. Mesaj satýrýnda görülen Please enter the width number
(1-8) mesajý ile klâvyeden 1 ile 8 arasý kalýnlýk kodu girilir. Bu
yapýlýnca seçilen segment parçasýnýn deðiþtiði görülecektir.
4. Track katýnýn deðiþtirilmesi
Çok katlý baský devre tasarýmlarýnda kullanýlýr.
Þekil 33: Dört parçalý bir
Track'ler deðiþik renklerde seçilerek tasarýmdaki karýþýklýk
Track'in ikinci diliminin
önlenir. Track katýný deðiþtirmek için fareyle Config menüsüne
kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesi
týklanýr. Ekrana gelen User configuration options adlý pencerenin
Options bölümünden Layer selection
komutu çalýþtýrýlýr (þekil 34).
Layer selection komutunun iletiþim
kutusunda istenilen düzenlemeler
yapýlabilir. Renk seçimi yapýlýrken
imleç istenilen renge getirilir ve Enter
tuþuna basýlýr. Bu düzenlemeler
yapýldýktan
sonra
Add/Track
komutuyla tasarým alanýna track çizilir.
Katý deðiþtirilecek çizginin üzerine fare
getirilir ve Enter'a basýlarak seçilir.
Seçme iþleminden sonra Option
Þekil 34: Layer selection adlý iletiþim kutusu
menüsünün altýndaki All layer komutu
çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýnda görüntülenen mesajla çizginin
tamamýnýn hangi kata geçirilmek istendiði sorulmaktadýr.
Klâvyeden istenen kat numarasý girildikten sonra Esc tuþuna
basýlýr.
5. Track'i iki parçaya ayýrma
Bir çizgiyi istenilen bir node'dan ikiye ayýrmak için Option
menüsündeki Split seçeneði kullanýlýr.
Tasarým alanýna U þeklinde bir track çizelim. Bu U track'inin
sol köþesine imleci getirerek bu node'u aktif duruma getirelim.
Daha sonra Option menüsünün altýndaki Split komutunu
çalýþtýralým. Mesaj satýrýnda, Split track please confirm (Y/N)?
mesajý görülür ve ayýrma iþleminin onayý evet ya da hayýr olarak
istenir. Klâvyeden N tuþuna basýlýrsa iþlemden vazgeçilir. Y
tuþuna basýlýrsa ayýrma iþlemi onaylanýr.
Yapýlan iþlemlerin sonucunda U þeklinin görünümünde
herhangi bir deðiþiklik olmaz. Yalnýzca U þeklinin en altýndaki
düz çizginin baþlangýç ve bitiþ node'larýnýn yeri deðiþir.
Þekil 35: Track katýnýn
deðiþtirilmesine iliþkin örnek
Þekil 36: U þeklinde
çizilmiþ Track örneði
6. Node silme
Node (nod), herhangi bir çizginin kýrýlma noktasýdýr.
Node silme iþlemi Option menüsündeki Delete node komutuyla yapýlýr. Bu iþlemin
gerçekleþtirilebilmesi için silinmesi istenen node'un seçilerek aktif hâle getirilmesi gerekir. Çizim
alanýna U þeklinde bir track çizelim. Edit menüsünden Track seçeneðini çalýþtýralým. Ýmleci U
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
þeklinin sað köþesine getirerek bu node'u
aktif hâle getirelim. Ýlgili node'u silmek için
klâvyedeki D tuþuna basmak yeterlidir. Bu
node'un silinmesiyle tasarým alanýndaki U
track'inin görüntüsü L gibi olacaktýr (þekil
37).
7. Track çizim açýsýnýn ayarlanmasý
Track çizim açýsýnýn ayarlanmasý Tools
menüsünün Angle assist adlý komutla
ayarlanýr.
Ýmleç Tools menüsünün altýndaki Angle
assist komutunun üzerine getirilip Enter
tuþuna basýldýðýnda ekranda yanda görülen
iletiþim kutusu belirir (þekil 38).
Iletiþim kutusundan 45°, 90° only
komutu seçilipp çizgi çizilirse çizilen
çizgilerin açýsý 45° ve 90° olur.
Iletiþim kutusundan Assist off komutu
seçilip çizgi çizilirse çizilen çizgilerin açýsý
serbest olur.
Þekil 37: Delete Node
komutuyla U þeklindeki
Track'in L þekline
dönüþtürülmesi
Þekil 38: Angle Assist
komutuna týklandýðýnda ekranda görülen iletiþim kutusu
(a)
(b)
Þekil 39: a) 45°, 90° only b) Assist off seçenekleri
tercih edilerek çizilmiþ Track örnekleri
8. Çizilmiþ bir track'in tekrarlanmasý
Track tekrarlama iþlemi, Option menüsündeki Repeat komutunun çalýþtýrýlmasýyla yapýlabilir.
Bu iþlem Windows uygulamalarýndaki Copy (kopyalama) komutuna benzer.
Track kopyalamak (tekrarlamak) için ilk önce tasarým alanýna bir track çizilir. Daha sonra bu
track seçilerek aktif hâle getirilir. Option menüsündeki Repeat çalýþtýrýlýr ve mesaj satýrýnda,
Position cursor and press return mesajýyla imleç track'in kopyalanacaðý yere konumlandýrýlýp
Enter tuþuna basýlýr ve imlecin konumlandýrýldýðý yerde ayný biçimli bir track'in oluþtuðu görülür.
Bu iþlemi sonlandýrmak için de klâvyedeki Esc tuþuna basýlýr.
9. Bir track'in silinmesi
Track'in silinmesi için Option menüsündeki Kill komutu çalýþtýrýlýr. Bu iþlemin yapýlabilmesi
için tasarým alanýna bir çizgi çizilir. Edit menüsündeki Track komutuyla silinmesi istenen track
üzerine imleç getirilir ve Enter tuþuna basýlýr. Böylece, silinmesi istenen track seçilerek aktif hâle
getirilmiþ olur. Daha sonra Option menüsündeki Kill komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndaki, Please
confirm. Type (Y)es or (N)o mesajý ile onay beklenmektedir. Klâvyedeki Y tuþuna basýlarak seçilen
track silinmiþ olur.
10. Bir track'in kaydýrýlmasý
Track kaydýrma iþlemi Option menüsünün Shift track adlý komutuyla yapýlýr.
Önce Add/Track komutuyla bir track çizilir. Daha sonra Edit/Track ile track seçilir. Option
menüsünün Shift track adlý komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleç track'in kaydýrýlmasý istenen yere götürülür
ve Enter tuþuna basýlýr. Track imlecin konumlandýrýldýðý yeni yere kaydýrýlmýþ olur.
Kaydýrýlan track hâlâ seçili durumdadýr. Bundan kurtulmak için klâvyeden Esc tuþuna basýlýr.
C. Dosya kaydetme
Hazýrlanan dosyalarýn A sürücüsündeki diskete ya da C sürücüsündeki sabit diske
kaydedilebilmesi için File menüsünden Save'e týklanýr. Mesaj satýrýndaki Enter file name
noname.pcb mesajýyla üzerinde çalýþýlan dosyaya ait bir adýn verilmesi istenecektir. Dosya adýnýn
verilebilmesi için noname.pcb yazýsýnýn silinmesi gerekir. Silme iþleminden sonra çizime ad
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
(örneðin devre1.pcb) verilip
Enter tuþuna basýlýr.
Dosyanýn A
sürücüsündeki diskete ya
da C sürücüsündeki sabit
diske kaydedilebilmesi için
Config menüsünün
Directory setup komutu
çalýþtýrýlarak ayarlanýr.
Ýkinci satýrý A olarak
deðiþtirirsek üzerinde
çalýþýlan dosya diskete
kaydedilecektir.
Ç. Pad mode
(pad modu)
1. Pad'lerin yapýsý
Pad devre elemanlarýnýn
baský devre plâketi üzerine
lehimlenmesini saðlayan
baðlantý noktasýdýr.
Pad'in iç (inside) ve dýþ
(outside) çapýný deðiþtirmek
için, Config menüsünün
altýndaki Track and pad sizes
komutu çalýþtýrýlýr.
Þekil 42'de verilen User
configuration options adlý
iletiþim kutusundaki Pad
widths kýsmýndan Inside (iç
çap) ve Outside (dýþ çap)
deðerleri mm ya da tho
ölçü birimlerinden birine
ayarlanabilir.
Þekil 40: PCB uzantýlý bir BM dosyasýnýn kaydedileceði
sürücünün A (disket) olarak deðiþtirilmesi
Þekil 41: Pad (ped) örnekleri
2. Pad mode option
Þekil 42: Pad'lerin iç ve dýþ çaplarýný
menüsü
deðiþtirmek için açýlan iletiþim kutusu
Pad mode option
menüsünün ekranda
görülebilmesi için herhangi bir pad'in seçili olmasý gerekir.
Pad mode options menüsünün komutlarýnýn görevleri þunlardýr:
I. Anticlockwise (saat yönünün tersi dönüþ): Bu komutun
çalýþtýrýlmasýyla seçilerek aktif hâle getirilen pad saat yönünün
tersine 90° döner. Daire þeklinde seçilen pad'lerde bu komutun
çalýþtýrýlmasý etkisizdir.
II. Current: Edit/Pad komutu çalýþtýrýldýðýnda hangi pad'i seçili
duruma getirmek isteyip istediðimiz sorulur. Ýmleci, seçili hâle
getirmek istediðimiz pad'in üzerine götürüp Enter tuþuna basarsak
o pad seçili hâle gelir. Bir pad'i seçili hâle getirdikten sonra imleci
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Þekil 43: Edit/Pad iþlemi
yapýlýnca açýlan Pad mode
options menüsünün
komutlarý
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
baþka bir yere götürmüþsek Option menüsündeki Current komutunu çalýþtýrdýðýmýzda imlecin
tekrar seçili durumdaki pad'in üzerinde konumlandýðýný görürüz.
III. Delete: Bu komutla seçilen aktif pad silinir. Komut çalýþtýrýlýnca mesaj satýrýnda onay
istenmez.
IV. Layer: Seçili pad'in bakýrlý yüzey katý deðiþtirilir. Layer komutu yalnýzca baský devre
tasarýmlarýnda çalýþýrken PCB Editor'de görülür.
Option menüsünün altýndaki Layer komutu çalýþtýrýldýðýnda mesaj satýrýnda, Please enter the
layer number mesajý alýnýr ve kullanýcýdan 1-8 arasý kat numarasý
girmesi istenir. Girilen sayý ile pad'in konumlandýrýlacaðý kat
belirlenir.
V. Width: Bu komutla seçili durumdaki pad'in geniþliði ve
büyüklüðü deðiþtirilir. Ýlk önce Config menüsündeki Track and pad
sizes komutu çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen User configuration options
penceresindeki l'den 16'ya kadar numaralandýrýlmýþ Pad widths
deðerleri klâvyedeki (+) ve (-) tuþlarý kullanýlarak mm ya da thou
cinsinden deðiþtirilir. Böylece pad'in iç çapý (inside) ve dýþ çapý (outside) belirlenmiþ olur. Daha sonra Width komutu çalýþtýrýldýðýnda
mesaj satýrýndan alýnan, Please enter the width number (1-16) mesajý
ile kullanýcýdan 1-16 arasý sayý girmesi istenir.
VI. Shape: Bu komutla seçili durumdaki pad'in þekli (biçimi)
deðiþtirilir. Shape komutunun çalýþtýrýlmasýyla ekranda 14 ayrý pad
þekli görülür. Ýmleç istenen pad'in üzerine getirilip Enter'a basýlýrsa
pad o biçimde olur.
Þekil 44: BM yazýlýmýnýn
PCB Editor'ündeki pad
(ped) þekilleri
VII. Repeat: Seçili durumdaki pad kopyalanýr. Önce kopyalanacak
ped (pad) Edit/Pad komutuyla seçilir. Mesaj satýrýndan, Position cursor and pres [return] mesajý
alýndýktan sonra imleç tasarým alanýnda kopyalanacak yere konumlandýrýlýr ve Enter tuþuna basýlýr.
Kopyalama iþlemi bittikten sonra mesaj satýrýnda, Copied item is now current item mesajý ile
kopyalanan pad'in hâlâ seçili durumda olduðu belirtilir. Bu durumdan kurtulmak için Esc tuþuna
basýlýr.
VIII. Mirror: Pad'in ters görüntüsü elde edilir.
IX. Nearest node: Pad'in en yakýn node'a konumlandýrýlmasý saðlanýr. En yakýn node'a
konumlandýrýlacak pad seçilerek aktif hâle getirilir. Daha sonra Option menüsünden nearest node
komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan, Position the cursor, çizginin hangi node'una
konumlandýrýlmasý isteniyorsa o node'a yaklaþtýrýlýr ve Enter'a basýlýr. Henüz pad seçili durumdan
kurtulmamýþtýr. Klâvyeden Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.
X. Matrix: Matrix komutunun çalýþtýrýlmasýyla birden çok pad düzenli olarak yerleþtirilir.
Elde edilecek pad matrix'in þekli kare ya da dikdörtgen olabilir. Bu iþlemin gerçekleþtirilmesi
için Add menüsünden Pad komutu çalýþtýrýlarak tasarým alanýna bir pad eklenir. Edit menüsünden
pad komutuna týklanarak pad seçilip aktif hâle getirilir. Eðer tasarým alanýnda bir pad varsa pad
matrix oluþturmak da mümkündür.
Option menüsünden matrix komutunun çalýþtýrýlmasýyla mesaj satýrýndan X ve Y deðerlerine
göre sayý girilmesi istenir. Bu sayýlar teker teker girilerek Enter tuþuna basýlýr ve pad matrix
oluþturulur.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
XI. Kill: Kill komutunun çalýþtýrýlmasýyla aktif olan pad silinebilir. Ýlk önce silinecek pad
seçilir. Kill komutunun çalýþtýrýlmasýyla mesaj satýrýnda, Please confirm. Type (Y)es or (N)o ile
silme iþlemi için kullanýcýdan onay istenir. Y tuþuna basýlarak silme iþlemi gerçekleþtirilir. Kill
iþlemi klâvyeden K tuþuna basýlarak da yapýlabilir.
D. Pad mode ile ilgili alýþtýrmalar
1. Pad yerleþtirme
BM'de PCB Editor çalýþtýrýlýr. Add menüsünden pad çalýþtýrýlýr. Çizim alanýnda pad'in yerleþeceði
yere imleç getirilir ve klâvyeden Enter tuþuna basýlýr. Bu yapýlýnca çizim alanýnda bir pad belirir.
Oluþturulan pad'i seçili durumdan çýkarmak için klâvyeden Esc tuþuna basýlýr.
2. Pad þeklini deðiþtirme
Tasarým alanýna yerleþtirilen pad'i aktif hâle getirilir. Daha sonra Option menüsünden Shape
komutu çalýþtýrýlýr. Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla ekranda 14 deðiþik pad görünür. Ýmleç istenen
pad üzerine getirilir ve klâvyeden Enter'a basýlýr.
3. Pad ölçüsünü deðiþtirme
Add/Pad komutuyla tasarým alanýna bir pad eklenir. Daha sonra Config menüsünden Track
and pad sizes komutu çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen, User configuration options [track and pad sizes]
penceresinden mm cinsinden Pad widths seçeneði görülür. Outside (pad'in dýþ çapý) ve inside
(pad'in iç çapý) deðerleri l'den 16'ya kadar numaralandýrýlmýþtýr. Pad ölçü deðerleri (+) ve (-)
tuþlarýný kullanarak deðiþtirilebilir. Ekrandaki pencereden çýkmak için iki kez Esc tuþuna basýlýr.
Tasarým alanýnda konumlandýrýlmýþ seçili durumda bir pad varken Option menüsünden Width
komutu çalýþtýrýlýrsa mesaj satýrýnda, Please enter width number (1-16) mesajý alýnýr. Klâvye
kullanýlarak 1 ile 16 arasý bir sayý girilip Enter'a basýlýr.
4. Pad'lerin bakýrlý yüzey katýný deðiþtirme
Tasarým alanýna bir kaç pad eklenir. Config menüsünden Layer selection komutu çalýþtýrýlýr.
Ýmleçle istenilen renk seçildikten sonra Enter'a basýlýr.
Bir pad seçildikten sonra Option menüsünden Layer komutu seçilir. Mesaj satýrýndan, Please
enter the layer number mesajý alýnýr. Pad'in kat numarasý klâvye kullanýlarak girilir.
5. Pad matrix oluþturma
Matrix oluþturmak için önce bir adet baþlangýç pad'i oluþturulur. Baþlangýç pad'i referans alýnarak
Pad matrix iþlemi yapýlýr.
Örnek olarak dikeyde 2, yatayda 2 ve aralarýnda 4 mm aralýk bulunan 4 pad'lik bir matrix
oluþturalým.
Çizim alanýnda bir pad oluþturulur. Ardýndan Option menüsünden matrix komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýna sýrayla 4, 2, 4, 2 sayýlarý yazýlýr.
Bu iþlemlerden sonra ekranda þekil 45'teki pad matrix görülür.
6. Pad'lerin ters yön görüntüsünün alýnmasý
Pad'lerin ters görüntüsünü oluþturmak için pad seçiliyken Option
menüsünden Mirror'a týklanýr.
Þekil 45: Dört pedli
Matrix örneði
E. Text mode (yazý modu)
Baský devreye ya da þemaya yazý yazmak için kullanýlan moddur.
1. Text mode option menüsü
Tasarým alanýnda yazý yazmak için Add menüsünden Text komutu çalýþtýrýlýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Þekil 46'da PCB Editor Text modunda çalýþýrken Option menüsünün
komutlarý gösterilmiþtir.
Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return] mesajýyla
imleç tasarým alanýnda yazýnýn yazýlacaðý yere götürülür ve Enter'a basýlýr.
Bu iþlemden sonra mesaj satýrýndan Editing text mesajý alýnýr ve tasarým
alanýnda olmasý istenen yazý bu kýsma yazýlýp Enter tuþuna basýlýr.
Text mode option menüsü tasarým alanýna yazýlan yazýda deðiþiklik
yapmak için kullanýlýr.
Text mode option menüsünün komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:
I. Current: Bu komuta týklanýnca imleç aktif durumdaki yazý üzerine
gider.
II. Text content: Yazý içeriði anlamýna gelen bir komuttur. Yazýnýn
içeriði deðiþtirileceði zaman kullanýlýr.
Þekil 46: Text
Mode Option
menüsünün
komutlarý
III. Increment: Bu komutla harf ya da rakam sýrasý bir artýrýlýr. Seçili (aktif) yazý bir rakam ise
bu komutun çalýþtýrýlmasýyla rakamýn deðeri bir artar. Eðer aktif (seçili) yazý bir harf ise harf bir
ileri harf þeklinde deðiþir.
IV. Decrement: Increment komutunun ters iþlemini yapar. Rakam ya da harf sýrasýný bir azaltýr.
V. Layer: Bu komutla yazýnýn ait olduðu katýn yeri deðiþtirilir. Baský devre çizim yazýlýmýnda
(PCB Editor) kullanýlan bir seçenektir.
VI. Size: Size komutuyla yazý boyutu belirlenir. Yazýlar için 8 farklý yükseklik tanýmlanmýþ ve
bu yükseklikler 1-8 rakamlarý arasýnda kodlanmýþtýr.
VII. Width: Bu komutla text (yazý) kalýnlýðý belirlenir. Kalýnlýðý deðiþtirilecek yazý seçilir ve
Width komut çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan mesaj alýndýktan sonra girilen 1-4 sayýlarýyla seçilen
yazýnýn kalýnlýðý belirlenir.
VIII. Anticlockwise: Seçilen yazý saat ibresi dönüþ yönünün tersine döndürülür. Bu komutun
üst üste iki kez çalýþtýrýlmasý hâlinde seçilen yazý 180° döner
IX. Mirror: Seçilen yazýnýn ters yön görüntüsü elde edilir.
X. Repeat: Seçilen yazý tekrarlanabilir ya da kopyalama iþlemi yapýlabilir.
XI. Kill: Seçilen yazý silinir. Yazý silinmeden önce mesaj satýrýndan kullanýcý için onay istenir.
F. Text mode ile ilgili alýþtýrmalar
1. Tasarým alanýna yazý eklenmesi
Add menüsünden Text komutu seçilir. Mesaj satýrýndan Position cursor and press [return]
mesajý alýnýr. Bu mesaj alýndýktan sonra imleç tasarým alanýnda herhangi bir yere getirilir ve Enter'a
basýlýr. Bu kez ekranýn sol alt köþesindeki satýr editöründe Editing text yazýsý görülür. Ýmlecin
beklediði yerden itibaren Türkçe karakterler (ç, ð, þ, ö, ü) kullanýlmadan yazý yazýlýr.
Örneðin Ali Ozdemir text'ini yazalým. Yazý klâvye kullanýlarak yazýldýktan sonra Enter'a ya da
farenin sol tuþuna basýlýr. Bu text'i tasarým alanýnda sabitlemek için klâvyeden Esc tuþuna ya da
farenin sað tuþuna basýlýr.
2. Yazý içeriðinin deðiþtirilmesi
Bu iþlem Option menüsünün altýndaki Text content komutuyla yapýlýr. Tasarým alanýna
yerleþtirilen yazýya ekleme yapmak, yazýlan kelimeden harf çýkarmak, yazýlan text'i deðiþtirmek
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
için bu komut kullanýlýr.
Þekil 47'deki Ali Ozdemir text'ini deðiþtirip devre
1 yazalým. Bu iþlemi yapmak için Edit/Text
komutuyla Ali Ozdemir yazýsý seçilir. Daha sonra
Option menüsünden Text content komutuna týklanýr.
Sol alt köþede bulunan bir önceki yazý deðiþtirilerek
devre 1 yazýsý yazýlýp Enter'a basýlýr. Esc tuþuna
basýlarak iþlem tamamlanýr.
3. Yazý yüksekliðinin deðiþtirilmesi
Yazý yüksekliði Option menüsündeki Size
komutuyla gerçekleþtirilebilir.
Yazý yüksekliðini artýrmak için önce devre 1 text'i
Edit/Text komutuyla seçilir. Daha sonra Option
menüsünden Size'a týklanýr. Ekranýn sol alt köþesinde
Please enter text size number, (1-8) mesajý görünür.
Klâvyeden 1 ile 8 arasý bir rakam girilir. Rakam
girildikten sonra klâvyeden Enter ardýndan Esc
tuþuna basýlýr.
Þekil 47: Tasarým alanýna
eklenmiþ Text (yazý) örneði
Þekil 48: Ali Ozdemir adlý Text'in
devre 1 olarak deðiþtirilmesi
Þekil 49: Devre 1 adlý Text'in
yüksekliðinin artýrýlmasý
4. Yazý kalýnlýðýnýn deðiþtirilmesi
Bu iþlemi yapabilmek için tasarým alanýna
yerleþtirilen yazý Edit/ Text komutuyla seçilerek aktif
hâle getirilir. Text seçildikten sonra Option
menüsünden Width komutu çalýþtýrýlýr. Ekranýn sol
alt köþesinde Please enter the width number (1-4)
mesajý alýnýr. Bu mesaj alýndýktan sonra istenilen yazý
kalýnlýðýnýn rakamý girilir. Örneðin 4 tuþuna basýlýrsa
en kalýn yazý seçilmiþ olur. Text'i seçili durumdan
çýkarmak için Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.
Þekil 50: Devre 1 adlý Text'in
kalýnlýðýnýn artýrýlmasý
Þekil 51: Devre 1 adlý
text'in ters çevrilmesi
5. Yazýnýn ters görüntüsünün elde edilmesi
Edit/Text komutuyla tasarým alanýndaki yazý seçilerek aktif hâle getirilir. Daha sonra Option
menüsünden Mirror komutu çalýþtýrýlýr. Bu komutun çalýþtýrýlmasýyla seçilen text'in ters görüntüsü
elde edilir. Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.
G. Symbol mode (simge modu)
BM yazýlýmýnýn PCB Editor'ünde simge moduyla çizim alanýna çeþitli devre elemanlarýnýn
malzeme kýlýflarý eklenebilir. Schematic Editor'de ise elektronik malzeme simgeleri eklenebilir.
1. Symbol mode option menüsü
PCB ve Schematic Editor'de bu menünün
seçenekleri aynýdýr. Yalnýzca Library Editor'de
kullanýþ yönünden biraz fark vardýr.
Symbol mode options menüsünün komutlarý
(Current, Anticlockwise, Mirror, Repeat ve Kill) pad
ve text modlarýnýn yaptýðý iþlemlerin aynýsýný yapar.
Þekil 52: Symbol Mode Options menüsü
I. Symbol mode ile ilgili alýþtýrmalar
1. Simge yerleþtirme
Add/symbol çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan, Position cursor and press [return] mesajýyla
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
imleç tasarým alanýnda simgenin yerleþtirileceði yere
götürülüp Enter'a basýlýr. Bu iþlem yapýlýnca mesaj
satýrýnda Symbol name yazýsý görülür. Eðer çaðýrýlan
simgenin adý biliniyorsa bu ad klâvye kullanýlarak
girilir. Simgenin adý bilinmiyorsa simge adlarýnýn
görüntülenmesi için Enter'a basýlýr. Ýstenilen simge
seçilir ve tasarým alanýna yerleþtirilir. Esc tuþuna
basýlarak iþlem sonlandýrýlýr.
Þekil 53 ve 54'te PCB Editor ile Schematic Editor
kullanýlarak çeþitli eleman kýlýf ve simgelerinin
çalýþma alanýndaki görünümleri verilmiþtir.
2. Simge renginin deðiþtirilmesi
PCB Editor'de tasarým alanýna yerleþtirilen
simgenin rengini deðiþtirmek için Config
menüsünden Layer selection komutu çalýþtýrýlýr.
Ekrana gelen pencerede Upper silk screen
hizasýndaki Okey (tamam) iþareti sað sol oklarýyla
hareket ettirilir. Ýmleç istenilen rengin üzerine
getirilip Enter tuþuna basýldýktan sonra iki kez Esc
tuþuna basýlýr. Tasarým alanýndaki kýlýf renginin
deðiþtiði görülür.
3. Bir simgenin ters çevrilmesi
Tasarým alanýndaki tersyüz edilecek simge Edit/
Symbol komutuyla seçilerek aktif hâle getirilir. Option menüsünden Mirror'a týklanýr. Esc tuþuna
basýlarak iþlem tamamlanýr.
Þekil 53: PCB Editor ile çizim alanýna
yerleþtirilmiþ led, diyot ve hoparlör kýlýflarý
Þekil 54: Schematic Editor ile çizim alanýna
yerleþtirilmiþ diyot ve transistör simgeleri
Þekil 55: Kýlýf rengini deðiþtirmede kullanýlan
Layer selection adlý iletiþim kutusu
4. Bir simgeye deðer vermek
Add/Symbol komutu çalýþtýrýlarak çizim alanýna
bir simge yerleþtirilir. Örneðin bir direnci þekil
56'daki gibi çizim alanýna yerleþtirdiðimizi
varsayalým. Dirence deðer vermek için Edit/Symbol
komutu çalýþtýrýlarak bu eleman seçili hâle getirilir.
Daha sonra Option menüsünden Value komutu
çalýþtýrýlýr (þekil 57).
Not: Value komutu BM'nin 2.0 ve üst sürümlerinde
vardýr.
Mesaj satýrýndaki Editing value mesajýyla direnç
simgesine bir deðer (22 k, 33 k gibi) verilir.
Sembole verilen deðer sembolün yanýnda
görülmez. Ekranýn sað alt köþesindeki mode bilgi
satýrýnda görülür (þekil 58).
Þekil 56: Çizim alanýna
yerleþtirilmiþ direnç simgesi
Þekil 57: Edit/Symbol komutu
çalýþtýrýldýktan sonra Option menüsü
açýldýðýnda görülen komutlar
Þekil 58: Mode bilgi satýrýnda
görülen direnç deðeri
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
5. Bir sembolü diðer bir sembol ile deðiþtirmek
Bu iþlemi yapabilmek için deðiþtirilecek simge Edit/Symbol komutuyla aktif hâle getirilir. Daha
sonra Option menüsündeki Local update komutu çalýþtýrýlýr.
Not: Local update alt komutu BM'nin 2.0 ve üst sürümlerinde vardýr.
Mesaj satýrýndan Enter symbol name mesajý alýnýnca adý bilinen baþka bir simgenin adý yazýlýr
ve Enter tuþuna basýlýr.
Bu iþlem yapýldýktan sonra mode bilgi satýrýna bakýlacak olursa simge adýnýn haricinde diðer
bilgilerin deðiþmediði görülür.
6. Designator ile ilgili iþlemler
Designator komutu BM'nin 2.0 ve üst
sürümlerinin Option menüsünde bulunur. Çizim
alanýndaki bir simge Edit/Symbol komutuyla aktif
hâle getirildikten sonra Option menüsünden
Designator'a týklanýrsa þekil 59'da verilen iletiþim
kutusu açýlýr.
Designator alt komutuyla üzerinde R 1 yazan
direnç simgesinin R2 olarak deðiþtirelim. Bu iþlem
Þekil 59: Designator komutuna
designator/text komutu çalýþtýrýlarak yapýlabilir.
týklandýðýnda açýlan iletiþim
Önce içeriði deðiþtirilecek simge seçilerek aktif hâle
kutusundaki seçenekler
getirilir. Daha sonra Designator'daki Text content
komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan Editing designator:R1 ifadesi R2 olarak deðiþtirilir.
Bu iþlemden sonra direncin üzerindeki R1 yazýsý R2 olarak deðiþir.
Designator komutunun seçeneklerinin görevleri þunlardýr:
I. Position, eleman üzerine yazýlan ifadenin (örneðin R1) çizim alanýnda istenilen yere
konulmasýný saðlar.
II. Anticlockwise, eleman üzerine yazýlan ifadenin (örneðin R1) saat dönüþ yönünün tersi yönde
90° dönmesini saðlar.
III. Hide/show, eleman üzerine yazýlan
ifadenin (örneðin R 1 ) görünmesini ya da
görünmemesini ayarlar.
IV. Size, eleman üzerine yazýlan ifadenin
(örneðin R1) yazý büyüklüðünü ayarlar.
V. Width, eleman üzerine yazýlan ifadenin
(örneðin R1) yazý kalýnlýðýný ayarlar.
Ð. Block mode (block modu)
Çizim alanýnda bulunan çalýþmanýn birden
çok elemanýnýn kopyalanmasý, kaydýrýlmasý,
silinmesi, saða sola döndürülmesi, ters
görüntüsünün alýnmasý gibi iþlemleri yapan
komuttur.
Bir çalýþmanýn belli bir bölümünün
bloklanmasý için önce Tools menüsünden
Block'a týklanýr. Ardýndan imleç ile devrenin
istenilen kýsmý dörtgen içine alýnýr (bloklanýr).
Bloklama yapýldýktan sonra Enter'a basýlýr. Son
olarak Option menüsünden istenilene
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Þekil 60: Tools/Block'a týklandýktan sonra baský
devredeki dirençlerin bloklanmasý ve bu
konumdayken Option menüsünün komutlarýnýn
görünümü
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
týklanarak bloklama ile amaçlanan iþlem gerçekleþtirilebilir.
1. Block mode option menüsü
Þekil 61'de blok modunun Option menüsünde bulunan
komutlar görülmektedir. Þimdi bu komutlarýn iþlevlerini
inceleyelim.
a. Block origin: Blok içinde origin (orijin, baþlangýç)
noktasýnýn tanýmlanmasýnda kullanýlýr. Daha önceki Set
origin'den farký buradaki baþlangýç noktasý blok için geçerlidir.
b. Shift: Tasarým alanýndaki bir bloðun bir noktadan baþka
bir noktaya kaydýrýlmasýnda kullanýlýr.
Þekil 61: Block Mode Options
menüsünün komutlarý
c. Repeat: Seçilen bloðun kopyalanmasýnda kullanýlýr.
ç. Clockwise: Bloðu saat ibresinin dönüþ yönünde 90° döndüren komuttur.
d. Anticlockwise: Clockwise komutunun tersine bloðu saat ibresinin dönüþ yönünün tersine
90° döndürür.
e. Mirror: Tanýmlanan blok yatay doðrultuda ters çevrilir.
f. Print block: Tanýmlanan bloðun yazýcýdan alýnmasýný saðlar.
g. Penplot block: Tanýmlanan bloðun çizici (plotter) aracýlýðýyla kâðýda aktarýlmasýnda
ð. Kill: Seçilen bloðu siler.
h. Flood fill: Baský devre uygulamalarýnda þase alanýnýn geniþletilmesinde kullanýlýr. Baþka
bir deyiþle bloðun bir bölgesinin bakýr hatlarla doldurulmasý iþleminde kullanýlýr.
H. Block mode ile ilgili alýþtýrmalar
1. Block oluþturmaya hazýrlýk
BM'de PCB Editor'e girilir. Add menüsünden Symbol
komutu çalýþtýrýlýr. Tasarým alanýna DIP8 adlý yani 8 ayaklý
bir entegre simgesi yerleþtirilir. Bu simge tasarým alanýna
yerleþtirildikten sonra seçilir ve aynýsýndan Repeat
komutuyla kopyalanýr.
2 adet entegre tasarým alanýna yerleþtirildikten sonra Add
menüsünden Track komutu çalýþtýrýlýr ve iki entegre
birbirine baðlanýr (þekil 62).
Ýstenildiði takdirde iki entegre arasýndaki track'lerin
renkleri deðiþtirebilir. Böylece blok oluþturmak için gerekli
hazýrlýklar yapýlmýþ olur.
Þekil 62: Ýki entegre kýlýfýnýn
birbirine baðlanmasý
2. Block oluþturma
Þekil 63: Ýki entegre
Bloðu oluþturacaðýmýz devre þekil 62'de görülen devre
kýlýfýnýn bloklanmasý
olsun. Blok oluþturmak için Tools menüsünden Block
Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return, enter] mesajý ile oluþturulacak bloðun
sol üst köþesine imleç getirilip Enter tuþuna basýlýr. Ýmlecin getirildiði bu nokta oluþturulacak
bloðun sol üst köþesi olacaktýr. Fare ya da klâvyedeki yön tuþlarý ile devredeki entegreler ve
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
track'ler bloðun içinde kalacak þekilde dikdörtgen çizilir
(þekil 63). Blok iþlemi tamamlanýnca Enter tuþuna ya da
farenin sol tuþuna basýlýr.
3. Bir bloðun kaydýrýlmasý
Þekil63'teki bloklama iþlemini farenin sað tuþuna basarak
iptal edelim. Daha sonra yalnýzca ikinci entegreyi (IC2)
Þekil 64: Bloklanan entegre
bloklayalým.
kýlýfýnýn kaydýrýlmasý
Bloklama yapýldýktan sonra Option menüsünden Shift
komutu çalýþtýrýlýr. Position cursor and press [return]
mesajýyla imleç bloðun kaydýrýlacaðý yere getirilir ve Enter tuþuna basýlýr. Böylece blok tanýmlanan
yere kaydýrýlmýþ olur.
Bloðun tanýmlanacaðý yerde sabitlenmesi için Esc tuþuna basýlmasý gerekir.
4. Bir bloðu silmek
Bloklanan devreyi silmek için Option menüsünden Kill komutu seçilir. Ekranýn sol alt köþesinde,
Please confirm. Type (Y)es or (N)o mesajý görülür. Eðer Y tuþuna basýlýrsa blok içindeki tüm
elemanlar silinir.
5. Bir bloðun tekrarlanmasý
Seçilen bloðun kopyalanmasý için Option menüsünden Repeat komutu çalýþtýrýlýr. Mesaj
satýrýnda Position cursor and press [return] yazýsý görülür. Bu yazý görülünce imleç, bloðun
kopyalanacaðý yere getirilip Enter tuþuna basýlýr. Böylece blok tasarým alanýnda imlecin bulunduðu
yerde kopyalanmýþ olur. Esc tuþuna basýlarak iþlem tamamlanýr.
6. Bir bloðun ters çevrilmesi (mirror)
Blok içindeki elemanlarýn ters görüntüsünün elde edilmesi için
Option menüsünden Mirror'a týklanýr.
Mesaj satýrýnda Position cursor and press [return] (imleci
konumlandýrýp Enter'a basýnýz) cümlesi görülür.
Ýmleç çizim alanýnda istenilen yere götürülüp Enter'a basýlýrsa
blok ters çevrilmiþ olarak görünür (þekil 65).
kýlýfýnýn ters çevrilmesi
7. Bir bloðun saða-sola döndürülmesi
Devre bloklandýktan sonra Option menüsünden clockwise ya
da anticlockwise çalýþtýrýlýr.
Clockwise komutu bloðu saat ibresinin dönüþ yönünde,
anticlockwise komutu ise saat ibresi dönüþ yönünün tersi yönünde
dönüþ saðlar.
8. Bir bloðun doldurulmasý
PCB Editor'de gerçekleþtirilebilen bir iþlemdir. Bu iþlemle
baský devrede, devreyi etkileyebilecek parazit ve gürültü
sinyallerinin etkilerini engellemek için ýzgara þeklinde kafes
(ekran) oluþturulur. Bu iþlem devreyi istenmeyen dýþ etkilerden
kýlýfýnýn doldurulmasý
kurur. Ekran (kafes) yüksek frekanslarda çalýþan devreler için
önem taþýr.
Bu uygulamada, kafes örgü baþka renkte seçilebilir. Option menüsünden Flood fill komutu
çalýþtýrýlýr. Mesaj satýrýndan alýnan Position cursor and press [return] mesajý ile imleç çizim
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
alanýnda boþ bir yere konumlandýrýlýr ve Enter tuþuna basýlýr. Çizim alanýnda oluþan kafes ile
baský devre hatlarýnýn birbirine deðmediði görülecektir (þekil 66).
BM ile Elektronik devre þemasý çizimi
A. Uygulama l
BM yazýlýmýyla elektronik ve
elektrikle ilgili devre þemasý
çizebilmek için Schematic Editor
seçeneðinin çalýþtýrýlmasý gerekir.
Schematic Editor'de birçok
elektronik devre elemanýnýn
simgeleri vardýr. Devre þemasý
çizimine baþlamadan önce Config
menüsündeki Options penceresinden
Schematic Colours seçeneði
çalýþtýrýlýr.
Þekil 67'de görüldüðü gibi
þemalardaki unsurlarýn renkleri
kullanýcýnýn tercihlerine göre
ayarlanabilir.
Þekil 67: Schematic Editor ile çizilecek þemalarýn
hat, Pad, Text gibi unsurlarýnýn renklerinin Config
menüsünün Options penceresinin Schematic Colors
alt menüsüne girilerek ayarlanmasý
Þimdi þekil 68'de görülen orta uçlu trafolu tam dalga
doðrultmaç devresini BM yazýlýmýnýn Schematic Editor bölümünü
kullanarak çizelim.
1. Çizim penceresinin ölçülendirilmesi
Ýlk önce tasarým alaný ya da çizim penceresini 100x50 mm
þeklinde ayarlayalým. Bu tasarým alanýný da track kullanarak
hazýrlayalým (þekil 69).
2. Çizim penceresinin etiketlendirilmesi
Çizim penceresine etiket koymak için add/
text komutu çalýþtýrýlýr. Ýmleç yazýnýn
konulacaðý yere götürülüp farenin sol tuþuna
týklanýr. Ekranýn sol alt köþesine Tam dalga
dogrultmac yazýsý yazýlýp klâvyeden Enter
tuþuna basýlýr (þekil 70).
Yazýnýn yeri tam olarak belirlendikten
sonra yazýyý çizim penceresinde sabitlemek
için Esc tuþuna basýlýr.
Çizim penceresine kullanýcý adýný yazmak
için yeniden add/text komutu çalýþtýrýlýr.
Ýmleç pencerenin sað alt köþesine götürülüp
farenin sol tuþuna týklanýr. Mesaj satýrýna
çizimi yapan kiþinin adý yazýlýr (þekil 71).
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Þekil 68: Orta uçlu trafolu
tam dalga doðrultmaç
devresi
Þekil 69: Add/Track komutu çalýþtýrýlarak çizilmiþ
100x50 mm ölçülerindeki çizim penceresi
Þekil 70: Add/Text komutu çalýþtýrýlarak
çizim penceresinin etiketlendirilmesi
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Þekil 71: Kullanýcý adýnýn
çizim penceresine yazýlýþý
4. Hatlarýn çizimi ve baðlantý
noktalarýnýn belirlenmesi
Simgeler çizim penceresine
yerleþtirildikten sonra Add/Track komutu
çalýþtýrýlýr. Çizgi kalýnlýðý Config
menüsüne girilerek ayarlandýktan sonra
simgeler çizgilerle birleþtirilir.
Add/Pad komutu çalýþtýrýlarak devredeki
giriþ-çýkýþ ve baðlantý noktalarýna pad eklenir.
Add/Text komutu çalýþtýrýlarak devrenin
etiketleri yazýlýr.
Devre þemasý çizildikten sonra File/Save
komutu çalýþtýrýlýr. Enter file name mesajý ile
devreye bir isim (tamdalga.sch) adý verilir
(þekil 73).
3. Elemanlarýn seçilip yerleþtirilmesi
Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç
devresini çizebilmek için çizim penceresine
transformatör, diyot ve direnç simgelerinin
yerleþtirilmesi gerekir.
Add menüsünden Symbol komutu
çalýþtýrýlarak transformer, diode, ve res
simgeleri çizim penceresine yerleþtirilir (þekil
72).
Þekil 72: Add/Symbol komutu çalýþtýrýlarak
çizim penceresine Transformer (transformatör)
diode (diyot), Res (resistance, direnç)
yerleþtirme
5. Çalýþýlan bir dosyanýn yedeklenmesi
Yedekleme iþlemini yapabilmek için
çalýþýlan dosya (örneðin orta uçlu trafolu tam Þekil 73: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç
dalga doðrultmaç devresi) çizim alanýna devresinin Schematic Editor'de çizilmiþ þemasý
getirilir. Yedekleme (backup) düzenlemeleri
için Config menüsünden Backup settings komutu çalýþtýrýlýr.
Backup settings komutu çalýþtýrýldýðýnda iki seçenekli bir iletiþim
kutusu açýlýr.
Backup timer seçeneði off, 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 minutes
komutlarýný içerir.
Backup timer 10 minutes olarak seçilirse, BM yazýlýmý yapýlan
her deðiþiklikten 10 dakika sonra çalýþmanýn yedeðinin alýnýp
alýnmayacaðým soracaktýr.
Backup copies seçeneði ise l'den 9'a kadar sayýlardan oluþur.
Þekil 74: Backup
Ýmleç bu seçenekteyken Enter'a her basýþta bu sayý bir basamak
settings komutu
ilerler.
Backup copies seçeneði 4 olarak seçilirse, tanýmlanan süre
dikkate alýnarak yedekleme adedinin 4 olduðu belirlenecektir.
Save new version? Please confirm (Y/N) sorusuna N olarak cevap
verilirse yazýlým yedekleme yapmayacaktýr.
Þekil 75: Backup settings
komutunun alt seçenekleri
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
6. Yedeklenmiþ bir dosyanýn yeniden yüklenmesi
Yedeklenmiþ bir dosyanýn yeniden yüklenmesi File menüsünden
Restore backup komutuyla yapýlýr.
Boardmaker yazýlýmýnda, daha önceden belirlenen süre ile çizim
penceresine çizilen elektronik devre þemasýný ilk aþamasýndan son
aþamasýna kadar adým adým yedekleme olanaðý vardýr.
File menüsünden restore backup çalýþtýrýldýðýnda listeden dosya
seçilir ve enter tuþuna basýlýr. Restore from which backup 123 ....?
mesajý ile bir sayý seçilir. Ekrana gelen þekil daha önceden üzerinde
deðiþiklik yapýlan þekil olacaktýr.
Þekil 76: Backup timer
seçeneðinin alt komutlarý
B. Uygulama 2
Uygulama l'de yapýlan tüm iþlemleri þekil 78'de görülen emiteri
þase yükselteç devresi için yapýnýz.
BM ile baský devre þemasý çizimi
A. Baský devre çiziminde dikkat edilecek hususlar
Baský devre ile yapýlan devreler saðlam, düzenli ve sade olur.
Bu nedenle baský devre üzerine yapýlmýþ
cihazlarýn arýzalarýnýn bulunmasý da kolaydýr.
Þekil 77: Backup copies
seçeneðinde bulunan 1-9
arasý rakamlar
Baský devre çizerken dikkat edilecek hususlar
þunlardýr:
I. Uygulamasý yapýlacak devredeki
elemanlarýn fiziksel boyutlarý birebir
alýnmalýdýr. Bu yapýlmazsa tasarlanan baský
Þekil 78: Emiteri þase yükselteç devresi
devreye elemanlar sýðmaz.
II. Elemanlarýn karta baðlanmasýný saðlayan delikler tasarým anýnda belirtilmelidir.
III. Yüksek akým geçecek bakýr yollar daha kalýn çizilmelidir.
IV. Yüksek frekansta çalýþan alýcý verici devrelerinin tasarýmýnda baðlantý hatlarýnýn mümkün
olduðu kadar kýsa olmasý saðlanmalýdýr. Yüksek frekansta çalýþan devrelerdeki uzun hatlar bobin
etkisi gösterir ve devrenin hatalý çalýþmasýna yol açar.
V. Elemanlar baský devreye rastgele yerleþtirilmemelidir.
VI. Transistör, tristör gibi elemanlar dik, direnç, diyot gibi elemanlar yatýk olarak monte
edilmelidir.
VII. Yüksek frekanslý devrelerde birden çok bobin varsa bunlar birbirine çok yakýn olarak
monte edilmemelidir.
IX. Yüksek güçlü transistör, regülatör entegresi, diyot gibi elemanlarýn soðutucularý da dikkate
alýnmalýdýr.
B. Uygulama l
Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç devresinin baský devresinin çizilmesi
Baský devre çizimine baþlarken PCB Editor seçeneði çalýþtýrýlýr.
Config menüsünün Options bölümündeki Layer selection seçeneði çalýþtýrýlýr. Ekrana gelen
penceredeki renkler istenilen þekilde düzenlenir. Esc tuþu ile bu pencereden çýkýlýr.
Confîg menüsünün Options penceresindeki Layer/Via setup seçeneði çalýþtýrýlýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Þekil 79: Layer
selection seçeneði
Þekil 80: Layer selection seçeneðine týklandýðýnda
açýlan iletiþim kutusundan baský devre katlarýnýn
renklerinin ayarlanmasý
Þekil 80'de verilen iletiþim kutusunda görüldüðü gibi Layer/
Via Setup seçenekleri ayarlanýr. Auto via (otomatik geçiþ) On
olarak seçilirse, layer (kat) deðiþtirirken mesaj satýrýnda bir uyarý
alýnýr. Geçiþ deliði istenirse Enter, istenmiyorsa Esc tuþuna basýlýr.
Birinci layer pair seçeneði l
8 yapýlarak, 1. kat 8. kat ile
eþleþtirilir. Yani 1. katta çizim iþlemi yapýlýrken Space tuþu
kullanýlarak 8. kata geçilir ve çizime burada devam edilir. Tekrar
Space tuþuna basýlarak 1. kata tekrar geçilir. Layer/Via setup
seçenekleri bu þekilde seçildikten sonra Esc tuþuna basýlýr.
Config menüsünden Block options seçeneði çalýþtýrýlýr. Block
options seçeneðin çalýþtýrýlmasý ile ekrana gelen pencere þekil
82'deki gibi düzenlenir.
Þekil 81: Layer/Via setup
açýlan iletiþim kutusu
Block options
penceresinden
çýkabilmek için iki kez
Esc tuþuna basýlýr.
Config menüsünden
message timer seçeneði
1,5 seconds olarak
seçilir ve ESC tuþuna
basýlýr (þekil 83).
Þekil 82: Block options
seçeneðinin komutlarýnýn
ayarlanmasý
Þekil 83: Message timer seçeneðinin
komutlarýnýn ayarlanmasý
Config menüsünden design
rules seçeneði çalýþtýrýlýr. Design
rules altýndaki DRC ignore layers
seçenekleri þekil 84'teki gibi
düzenlenir.
Yapýlan bu ayarlamalar baský
devredeki elemanlarýn arasýndaki
minimum (en az) yaklaþým
mesafesinin ayarlanmasýnda kullanýlýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Þekil 84: Design rules seçeneðinin DRC
Ignore Layers alt komutlarýnýn ayarlanmasý
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
BM yazýlýmýnýn durum satýrýnda
R (relative mode) görebilmek için
Tools menüsünden Cursor mode
Tools menüsünden Units
komutunun çalýþtýrýlmasýyla durum
satýrýndaki ölçülerin birimi mm
(milimetre) olarak ayarlanýr.
Çizim penceresinin
ölçülendirilmesi konusunda
açýklandýðý gibi tasarým alanýnýn
boyutlarý 100x50 mm olacak
þekilde düzenlenir.
Simge
kütüphanesinden
transformatör, diyot ve direnç
elemanlarýnýn tasarým alanýna
yüklenmesi için Add/Symbol
Orta uçlu trafolu tam dalga
doðrultmacýn baský devresi þekil
85'te görüldüðü gibi çizilir.
Bu düzenleme henüz kâðýda
aktarýlmaya hazýr deðildir. Çerçeve
dahil þemanýn tümü bloklanýr. Option/Mirror komutu çalýþtýrýlarak
baský devrenin ters görüntüsü elde
edilir.
a) Üst görünüm
b) Alt görünüm
Þekil 85: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmacýn
baský devre þemasýnýn üst (düz) ve alt (ters) görünümü
Baský devre track'lerine
Highlight
fonksiyonunun
uygulanmasý
Baský devrenin track ve pad
Þekil 86: Orta uçlu trafolu tam dalga doðrultmaç
devresinin bir bölümünün ýþýklandýrýlmasý
baðlantýlarýnýn tam olarak yapýlýp
yapýlmadýðýný denetlemek için
Tools menüsünden Hilight (ýþýklandýrma) komutu çalýþtýrýlýr. Bu komut çalýþtýrýldýktan sonra imleç
baðlantýnýn kontrol edileceði track üzerine götürülüp Enter tuþuna basýlýr. Bu iþlemle birlikte
track ile irtibatý olan tüm çizgiler ýþýklandýrýlýr.
Highlight alt komutuyla track ve elemanlarýn yeterli uzaklýkta olup olmadýðý da incelenebilir.
Devredeki elemanlar arasýndaki mesafe iyi ise No violation found mesajý alýnýr.
C. Uygulama 2
1. Çift katlý baský devre çiziminde dikkat edilecek hususlar
I. Ýki yüzdeki geçiþler (via) karþý karþýya gelmemeli, herhangi bir yüzdeki eleman ayak baðlantý
deliðinin, diðer bir yüzdeki track üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir.
II. Herhangi bir katta kullanýlacak track ve pad'ler ayný renkte olmalýdýr. Böylece track ve
pad'lerin ayný katta olduðu daha iyi anlaþýlýr.
III. Yazýcýdan çýktý alýnýrken katlar ayrý ayrý alýnmalýdýr.
IV. Config menüsündeki Layer/Via setup seçeneði düzenlenirken kullanýlacak layer numaralarý
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
birbirini 9 sayýsýna tamamlayacak
biçimde seçilmelidir. Örneðin l 8,
2 7, 3 6 gibi.
Çift katlý baský devre çizimine
baþlamadan önce Config menüsünden
Track ve pad geniþlikleri düzenlenir.
Çift katlý baský devre hazýrlarken kat
renkleri þekil 87'deki gibi ayarlanýr.
Layer via setup seçeneði þekil
88'deki gibi düzenlenir.
Þekil 87: Çift katlý baský devre hazýrlarken Config
menüsünden Layer selection alt komutunun ayarlanýþý
Backup timer 20 minutes olarak
seçilir (þekil 89).
Backup copies 5 olarak belirlenir
(þekil 90).
Message timer seçeneði ise 2,5 seconds
olarak seçilir (þekil 91).
Yukarýda açýklanan düzenlemeler
yapýldýktan sonra çift katlý baský devre
tasarýmýna geçilir.
2. Katlar arasýna Via (geçiþ
pad'leri) konulmasý
16 ayaklý bir entegrenin l numaralý
pin'iyle 8 numaralý pin pad'lerinin
baðlanmasýnda kullanýlan çizginin iki
ayrý kata çiziliþi üzerinde duralým.
Þekil 88: Layer/Via
setup seçeneðinin
ayarlanmasý
Þekil 90: Backup copies
alt komutunun 5 olarak
ayarlanmasý
Þekil 89: Backup timer alt
komutunun 20 minutes
olarak ayarlanmasý
Þekil 91: Message timer alt
komutunun 2,5 seconds
olarak ayarlanmasý
Katlar arasýna Via'nýn otomatik ya
da kullanýcýnýn onayý ile konulmasý
Config menüsündeki Layer/Via setup
seçeneði ile mümkündür.
Þekil 92: 16 ayaklý entegre kýlýfý
Þekil 93'te görüldüðü gibi Auto via On konumundayken Via, kullanýcý onayýyla katlar arasýna
yerleþtirilir.
Ýmleç Auto via seçeneðindeyken Enter tuþuna her basýþta konum deðiþir.
Auto via seçeneði Off konumundayken Via yerleþtirilemez.
Auto via seçeneði No confirm konumundayken kullanýcýya sorulmadan Via otomatik olarak
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
yazýlým tarafýndan yerleþtirilir.
3. Katlarýn birbirinden ayrý görüntülenmesi
Bu uygulamayla çizilen iki katlý baský devrenin katlarý ayrý ayrý
görüntülenebilir. Görülmesi istenmeyen Layer rengi Off olarak
seçilir ve o katýn rengi siyah yapýlýr.
Config menüsündeki Layer selection penceresi þekil 94'teki gibi
düzenlenir.
Çizilen çift yüzlü baský devrenin malzeme yüzünü yani alt katýný
görüntülemek için Layer selection seçeneði þekil 95'teki gibi
düzenlenir.
Bu düzenlemelerden sonra katlar
birbirinden ayrý ayrý görüntülenebilir.
Þekil 93: Layer/Via
seçeneðinin ayarlanýþý
Library Editor ve
simgelerle ilgili çalýþmalar
A. Schematic Library Editor'de
bir simgenin Edit edilmesi
1. Uygulama l
Þekil 94: Katlarýn birbirinden ayrý görüntülenmesi
için Layer selection seçeneðinin ayarlanmasý
Schematic Library Editor ile
kütüphanede var olan bir simge
üzerinde deðiþiklik yapýlabilir ve yeni
bir simge oluþturulabilir.
Simge kütüphanesiyle ilgili
çalýþmalarý yapabilmek BM'nin
Library Editor yazýlýmý çalýþtýrýlýr.
Library Editor, PCB Library ve
Schematic Library olmak üzere iki alt
seçenekten oluþur.
PCB Library'de baský devre
çizimlerinde kullanýlan simgeler
oluþturulurken, Schematic Library'de
ise devre þemasý çizimlerinde
kullanýlan simgeler oluþturulur.
Þekil 95: Ýki katlý baský devrenin alt katýnýn görünmesi
için Layer selection seçeneðinin ayarlanýþý
a. Sekonder sarýmý iki uçlu olan
transformatörün orta uçlu
transformatör hâline getirilmesi
I. Config menüsündeki Track and
pad sizes seçeneði çalýþtýrýlarak track
ve pad geniþlikleri þekil 97'deki gibi
seçildikten sonra Esc tuþuyla bu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Þekil 96: Library Editor yazýlýmýnýn seçenekleri
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
pencereden çýkýlýr.
II. Options penceresindeki Schematic
colours seçeneði çalýþtýrýlarak þekil 98'de
görülen ayarlamalar yapýlýr. Esc tuþuna
basýlarak bu menüden çýkýlýr.
III. Tools menüsündeki Cursor mode
komutu çalýþtýrýlarak Absolute moduna
geçilir. Bu moda geçilebilmesi için durum satýrýnda A harfinin görülmesi
saðlanýr (þekil 99).
Þekil 97: Track and Pad Sizes deðerlerinin ayarlanmasý
IV. Tools menüsünden Units
çalýþtýrýlarak mm ölçü birimi seçilir (þekil
100).
V. Config menüsüne girilerek Options
penceresindeki Save options seçeneði
çalýþtýrýlýr (þekil 101).
VI. Zoom deðerini uygun bir duruma
getirmek için klâvyeden l ya da 3'e basýlýr.
Þekil 98: Schematic colours deðerlerinin ayarlanmasý
VII. Add menüsünden Track komutu
çalýþtýrýlýr. Ýmleç sekonder sargýsýnýn tam
ortasýna getirilip Enter tuþuna basýlarak
sekonder sargýsýna orta uç ilave edilir
(þekil 102).
Þekil 99: Yazýlýmýn modunun Absolute (A)
olarak ayarlanmasý sonucu ekranýn sol alt
köþesinde A harfi görülür.
2. Edit yapýlmýþ bir simgeyi
Þekil 100: BM yazýlýmýnýn biriminin mm olarak ayarlanýþý
Library'e kaydetme
Üzerinde deðiþiklik yapýlan transformatör simgesini kütüphaneye (library) kaydederken bu
simgenin orijin noktasýný iyi belirlemek gerekir.
Ýmleç yeni transformatör simgesi üzerindeki track'in sol ucuna getirilerek Tools menüsündeki
Þekil 101: Config menüsünün Options penceresinden Save Options komutunun çalýþtýrýlmasý
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Þekil 102: Trafonun sekonder
sarýmýnýn orta uçlu hâle getirilmesi
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Set origin komutu çalýþtýrýlýr. Böylece simgenin ve tasarým
alanýnýn yeni orijin (baþlangýç) noktasý tespit edilmiþ olur.
Library menüsünden Add to library seçeneði çalýþtýrýlýr (þekil
103). Mesaj satýrýndan alýnan Have you set the origin? (Y/N)
mesajýyla yeni baþlangýç noktasý oluþturulup oluþturulmadýðý
sorulmaktadýr. Y tuþuna basýlýrsa iþleme devam edilir, N tuþuna
Þekil 103: Library menüsü
basýlýrsa yeni orijin (origin) noktasý oluþturmak üzere Edit'e geri
dönülür.
Y tuþuna basýldýktan sonra mesaj satýrýndan alýnan Enter symbol name mesajýyla simgeye isim
verilmesi istenir. Satýr editöründe görüntülenen isim silinmeden Enter tuþuna basýlýrsa ayný isimle
kaydedilir. Eðer isim deðiþtirilirse yeni ismiyle kaydedilir.
Simgeye yeni bir isim verildiðini varsayalým ve Enter tuþuna basalým. Bu kez mesaj satýrýndan
alýnan enter Library file name mesajýyla
simgenin kaydedileceði library
dosyasýnýn adý sorulur.
Eðer yeni bir library dosyasý Þekil 104: Yeni oluþturulan sembole trafo2 adýnýn verilmesi
açýlmýþsa bu yazýlarak Enter tuþuna ya
da farenin sol tuþuna basýlýr.
Bu kez mesaj satýrýndan alýnan Create new library? (Y/N)
mesajý ile yeni oluþturulan dosyanýn diskette olmadýðýný yeni bir
dosya oluþturulmak istenip istenilmediði onaylanýr. Eðer Y tuþuna
basýlýrsa simge, oluþturulan dosyanýn altýna kaydedilir (þekil 105).
B. Schematic Editor'de simge oluþturmak
1. Uygulama 2
BM'nin yazýlým kütüphanesinde olmayan SCR (tristör)
simgeini kütüphaneye ekleyelim.
Ýlk önce Library Editor'den Schematic Library seçeneði
çalýþtýrýlýr.
Tools menüsünden Angle assist'in Assist off seçeneði
benimsenir.
Cursor (imleç) modu olarak da Relative modu tercih edilir.
Add menüsünden track komutu çalýþtýrýlýp imleç baþlangýç
noktasýna getirilerek Enter tuþuna basýlýr.
Ýstenilen ölçülerde track'ler çizerek tristör simgeyi oluþturur.
Library menüsünden Add to library komutuyla simgeye SCR
adý verilerek Enter tuþuna basýlýr. Enter library name mesajý ile
dosya adý seçilerek yeni oluþturulan simge kaydedilmiþ olur.
Þekil 105: Add/Symbol
komutu çalýþtýrýlýnca listede
görülen trafo2
Þekil 106: Yeni oluþturulan
tristör sembolü
2. Simge oluþturmada orijin (origin) noktasýnýn önemi
Çizgilerin simge pin'leriyle ayný eksende olmasý ve simgelerin uygun eksenlerle uygun yerlere
yerleþtirilmesiyle düzenli bir devre þemasý ve baský devre çizilebilir.
Orijin noktasý referans noktasýdýr. Eðer bir simge kaydýrýlacaksa orijin noktasý göz önüne alýnarak
kaydýrýlýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
C. PCB Library Editor'de bir simgenin edit edilmesi (düzenlenmesi)
Schematic Library Editor'de yapýlan iþlemlerin aynýsý yapýlarak kütüphanede bulunan bir simge
yeniden düzenlenebilir.
Edit iþlemi için Library Editor'den PCB Library seçeneði çalýþtýrýlýr. Simge üzerindeki pad'leri
deðiþtirmek istersek Edit/Pad komutu çalýþtýrýlýr. Deðiþtirilecek pad geniþlikleriyle istenilen
deðerlerde ayarlama yapýlýp Esc tuþuna basýlýr. Deðiþtirilen simge ayný ya da farklý bir isimle
kaydedilir.
Ç. PCB Library Editor ile bir simge oluþturmak
Ýstenen deðer ve ölçülere göre pad ve track'ler çizim alaný
içinde uygun bir yere yerleþtirilir.
BM'den çýktý almak
Þekil 107: Output alt
A. Yazýcý çýkýþýyla ilgili düzenlemeler ve seçenekler
komutu çalýþtýrýldýðýnda
BM yazýlýmýyla hazýrlanan bir devrenin tümü ya da bir kýsmý
Option menüsü altýnda
yazýcýdan alýnabilir.
açýlan iletiþim kutusu
Tasarýmý yapýlan devrenin tümünü yazýcýdan alabilmek için
File menüsünden Output komutu
çalýþtýrýlýr.
Output komutu þekil 107'de
görüldüðü gibi deðiþik
seçeneklere sahiptir.
Þekil 107'deki iletiþim
kutusundan Print all komutu
çalýþtýrýldýðýnda ekrana Printer
output options penceresi gelir
(þekil 108). Print all seçeneði
Þekil 108: Print All alt komutuna týklandýðýnda
dosyanýn tümünün vurmalý (dot
ekranda görülen iletiþim kutusu
matrix) ya da lâzer yazýcýdan
alýnmasýný saðlar.
1. Yazýcý çýkýþ pencereleri ve seçenekleri
Printer output options iletiþim penceresindeki Options
seçenekleri þekil 108'de görüldüðü gibi yedi seçenekten
oluþmuþtur. Yazýcýdan alýnacak çýktýlarla ilgili düzenlemeler
Options penceresinden yapýlýr.
a. Layers to print (katlarý yazdýrma): Bu seçenekle
yazdýrýlacak katlarýn seçimi yapýlýr. Þekil 109'da görüldüðü gibi
Þekil 109: Layers to Print
Layers to print seçeneðinin alt seçenekleri vardýr.
Upper silk screen ve Lower silk screen malzemelerin
yerleþtirildiði yüzeyler, Copper layer l, 2, .... 7, 8 ise bakýr yollarýn çizildiði katlardýr.
Ekrana gelen bu pencereden yazdýrýlmak istenen katýn karþýsýnýn On konumuna alýnmasý gerekir.
Kullanýlmayan layer'da kâðýda aktarýlarak bir devre tasarýmý yapýlmadýðýndan On ya da Off
konumu herhangi bir anlam taþýmaz.
Tasarlanan baský devrede elemanlar baský devrenin bir yüzünde, bakýr yollar ise diðer yüzde
ise Upper silk screen Off, Copper layer l seçeneði ise On konumuna getirilir. Bu tercih sonucu
kýlýflar çýktýda görülmez.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
b. Printer
settings: Yazýcý
ile ilgili ayarlar bu
seçenekle yapýlýr
(þekil 110).
Printer type ile
dot matrix
(vurmalý) ya da
lâzer yazýcý seçilir
(þekil 111).
Printer width
seçeneðiyle
kullanýlan yazýcý
geniþliði 7 inch ile
16 inch arasýnda
ayarlanabilir
(þekil 112).
Printout scale
seçeneðiyle
yazýcýdan alýnacak
þemanýn büyütme
oraný (4:1, 2:1,
1:1) belirlenir
(þekil 113).
Print mode
seçeneði Normal
ya da Bold
seçeneklerinden
birisi tercih edilir
(þekil 114).
Output to
seçeneðiyle
çizilen þema,
LPT1 paralel
porta, COM1 seri
porta ya da File
dosyasýna
gönderilir. Burada
seçenekleri
(LPT1, COM1,
File) deðiþtirmek
için Enter tuþuna
basýlýr (þekil 115).
Laser scaling ile
lâzer yazýcýda X ve
Y eksenlerine baðlý
olmadan
ölçeklendirme
yapmak
mümkündür (þekil
116).
Þekil 110: Printer Settings
komutunun seçenekleri
Þekil 112: Printer Width
Þekil 114: Printer mode
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Þekil 111: Printer Type
komutunun seçenekleri
Þekil 113: Print out scale
Þekil 115: Output Mode komutunun
LPT1 olarak ayarlanmasý
Þekil 116: Laser Scaling komutu çalýþtýrýldýðýnda
Laser Scaling Factor adlý iletiþim kutusu açýlýr.
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
c. Output mode: Output mode seçeneðiyle çýkýþ modu
Bu komut çalýþtýrýldýðýnda Normal, Drilling template ve
Solder resist mask olmak üzere üç seçenek görülür.
Çýktý normal ya da aydýnger kâðýtta olacaksa Normal
seçeneði tercih edilir.
Drilling template seçilirse yalnýzca þemadaki pad'ler
kâðýda aktarýlýr.
Eðer Solder resist mask seçilirse pad'lerin içindeki
boþluklar doldurularak baský yapýlýr.
Þekil 117: Output mode
komutu çalýþtýrýldýðýnda açýlan
iletiþim kutusu
ç. Resist clearance: Lehim yapýlacak alanlar bu seçenekle
güçlendirilir.
Bu seçenek þekil 118'de görüldüðü gibi deðiþik ölçülerde
seçilebilir.
d. Group layers: Kat gruplama iþlemini yapan komuttur
(þekil 119).
Together ya da Separately olmak üzere iki türlü
tanýmlanabilir.
Together seçilirse birden çok katta bulunan çizgiler ayný
kâðýda basýlýr.
Separately seçilirse her kattaki çizimler ayrý ayrý kâðýtlara
basýlýr.
e. Print style (yazma stili): Print style alt seçeneðiyle
yazýcýnýn stili (türü) seçilebilir (þekil 120).
Print stili Normal ya da Inverted olmak üzere iki çeþit
olabilir.
Print style seçeneði Normal olarak seçilirse zemin beyaz,
track, pad, simge ve yazýlar siyah basýlýr.
Inverted seçilirse zemin siyah, track, pad, simge ve yazýlar
beyaz basýlýr.
Þekil 118: Resist clearance
komutu çalýþtýrýldýðýnda açýlan
iletiþim kutusu
Þekil 119: Group layers seçeneðinin
Together olarak ayarlanýþý
f. Start printing: Bu seçenekle baský iþine baþlanýr. Baský
iþleminden vazgeçmek için Esc tuþuna basýlýr.
B. Yazýcýdan çýkýþ almayla ilgili uygulamalar
Þekil 120: Print style seçeneðinin
Normal olarak ayarlanýþý
1. Bir bloðun yazýcýdan alýnmasý
BM'de PCB Editor'e girilir. Çalýþma alanýnda istenilen
ölçülerde bir çizim penceresi çizilir. Çizilen pencere içine
birkaç simge yerleþtirilir. Bloðun yazýcýdan alýnabilmesi için
blok tanýmlamasý yapýlýr Daha sonra Block option
menüsünden Print, File menüsünden Output komutuna
týklanýr.
Þekil 121: File menüsünün
Output komutu
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Þekil 122: Output komutu
çalýþtýrýldýðýnda Option
menüsünün altýnda açýlan
iletiþim kutusu
Þekil 123: Option menüsünden
Print all komutuna týklanýnca
açýlan iletiþim kutusundaki Layers
to print seçeneðinin komutlarýnýn
tümünün On yapýlmasý
Þekil 124: Printer Settings
seçeneðinin komutlarý
Print all'dan layers to print seçeneði çalýþtýrýlýr. Buradaki tüm seçenekler On yapýlarak Esc
tuþuna ya da farenin sað tuþuna basýlýr (þekil 123).
Printer settings seçeneðinden uygun yazýcý tipi belirlenir (þekil 124). Dot matrix yazýcý için 9
pin ya da 24 pin seçeneði, lâzer yazýcý için ise Laser seçeneði çalýþtýrýlýr.
Þekil 125: Printer width
Þekil 126: Printer out
Þekil 127: Printer mode
Printer width penceresinden 10 inches seçeneði çalýþtýrýlýr (þekil 125).
Printout scale seçeneðinden 1:1 büyütme oraný seçilir (þekil 126).
Az mürekkep (toner) harcanmasý için için Print mode, Normal seçilir (þekil 127).
Output to seçeneði
genellikle paralel port için
LPT1 olarak seçilir (þekil
128).
Output mode normal
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Þekil 128: Output to seçeneðinin
LPT1 olarak ayarlanmasý
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Þekil 129: Output mode seçeneðinin
normal olarak ayarlanmasý
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Þekil 130: Resist clearence seçeneðinin
8 thou olarak ayarlanmasý
Þekil 131: Group layers seçeneðinin
Together olarak ayarlanmasý
Resist clearance seçeneði 8 tho clearence olarak seçilir ve Enter tuþuna basýlýr (þekil 130).
Group layers
seçeneði Enter tuþu
kullanýlarak
Together olarak
ayarlanýr (þekil 131).
Print style
seçeneði Enter tuþu
kullanýlarak
Normal konuma
Þekil 132: Print style seçeneðinin
Þekil 133: Start printing seçeneði
normal konuma getiriliþi
getirilir (þekil 132).
Start printing
seçeneðine týklanarak baskýya baþlanýr (þekil133).
Yukarýda açýklanan iþlemlerden sonra yazdýrýlacak þema bloðu kâðýttan büyükse Block
selected exceeds paper width þeklinde bir hata mesajý alýnýr. Bunu önlemek amacýyla
yazdýrýlacak alaný azaltmak için bloklama yapýlýr.
C. Bir dosyanýn yazýcýdan alýnmasý
Bir bloðun yazýcýdan alýnmasý konusunda anlatýlanlar burada da geçerlidir.
Ç. Plotter (çizici) ile ilgili düzenlemeler ve seçenekler
File menüsünün Output komutu çalýþtýrýldýðýnda açýlan iletiþim kutusundan Penplot seçeneði
aktif hâle getirilir.
Penplot seçeneði çalýþtýrýlýnca Penplot processsor adlý bir iletiþim kutusu ekrana gelir. Pencere
Drawing details, Optios ve
Current plot setup olmak üzere
üç ayrý seçenekten oluþur.
Not: Plotter (çizici) çok az
kullanýlan bir çýktý aracýdýr.
Günümüzde daha çok
reklamcýlar tarafýndan
kullanýlmaktadýr.
Net mode ve otomatik
baský devre çizimi
A. Net mode
Net mode, BM yazýlýmýnýn 2.0
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Þekil 134: Sembollerin geçici olarak birbirine
baðlanmasýný saðlayan Net örnekleri
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
sürümünde bulunur. Bu mod kullanýlarak otomatik baský devre
çizimi yapýlabilir.
1. Net ve yapýsý
Simgeleri geçici olarak birbirine baðlayan doðrusal hatlara net
(að) denir.
2. Net mode options menüsü
Net mode options menüsü Add/Net ya da Edit/Net komutlarý
çalýþtýrýldýðý zaman görülebilir.
Þekil 135'te görülen Net mode options menüsünün
komutlarýnýn özellikleri þunlardýr:
a. Current: Ýmleci son yerleþtirilen ya da Edit'i yapýlarak
seçilen Net'in üzerine konumlandýr.
b. Delete: Net'in baþlangýç ya da bitiþ Node (nod)'u silinir.
c. Home node: Ýmleci baþlangýç Node'unda konumlandýrýr.
ç. Back a node: Bir önce çizilen Node'un bulunmasýný saðlar.
d. Next node: Bir sonraki Node'un bulunmasýný saðlar.
e. Kill: Tanýmlanan Net'i siler.
f. Optimize: Çizilen Net'lerin yazýlým tarafýndan
uygunlaþtýrýlmasýný saðlar.
g. Desing rules: Tanýmlanan Desing rule deðerlerinin
deðiþtirilmesini saðlar.
ð. Add to by name: Doðrudan tanýmlanan simge pin'ine yani
node'una baðlantý yapmayý saðlar.
h. Nominal width: Uygun Net kalýnlýðýnýn seçilebilmesini
saðlar.
ý. Minimum width: En az net kalýnlýðý seçilebilmesini saðlar.
Via size ile katlar arasý geçiþ pad'leri ölçülendirilir.
i. Net type: Net tipini belirler.
Þekil 135: Net Mode Options
menüsünün alt komutlarý
3. Net menüsü
BM yazýlýmýnýn Net menüsünün (þekil 136) komutlarýnýn
özellikleri þöyledir:
Þekil 136: Net menüsünün
a. Import netlist ve export netlist: BM yazýlýmýyla diðer baský komutlarý
devre hazýrlama yazýlýmlarý arasýnda Netlist alýþveriþi yapmak
için kullanýlan komutlardýr.
b. Create netlist: Elde edilen Net'leri Boardrouter ile otomatik olarak çizdirmeden önce
baðlantýlar son kez gözden geçirilir.
c. Clear netlist: Tüm Net'lerin silinmesini saðlar.
ç. Edit net: Tanýmlanan Net'i Edit edebilmeyi saðlar.
d. Merge net: Tanýmlanan Net'i Edit etmeye yarar.
e. Merge nets: Net'lerin birbirine baðlanmasýný saðlar.
f. Show net ve hide net: Bu komutlarla Net'ler görüntülenir ya da gizlenir.
g. Optimiz netlist: Net baðlantýlarýný uygunlaþtýrýr.
ð. Next net ve back net net: Bu komutlarla önceki ya da sonraki Net'ler görüntülenir.
h. Component renumber: Eleman numaralarýnýn yeniden atanmasýný saðlar.
ý. Find component: Eleman bulmaya yarar.
i. Full DRC: Bu komut ile tüm kontroller gerçekleþtirilir.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
j. Boardrouter: Otomatik
baský devre çizim yazýlýmýna
girilmesini saðlar.
B. Net mode ile
ilgili alýþtýrmalar
1. Net komutuyla ilgili
alýþtýrma
Boardmaker 2.0 yazýlýmýna
girilerek PCB Editor
Þekil 137: Add/Net komutu çalýþtýrýlarak çizilmiþ Net örnekleri
çalýþtýrýlýr. Çizim alanýna
köprü diyot, hoparlör, direnç
gibi elemanlarýn simgeleri þekil 137'de görüldüðü gibi rastgele yerleþtirilir.
Add menüsünden Net komutu çalýþtýrýlýr. Köprü diyot, kondansatör, direnç gibi elemanlar
birbirine irtibatlandýrýlýr.
Mesaj satýrýndan kullanýlan Net'e isim verilmesi istenecektir. Yazýlým tarafýndan verilecek ismi
kabul edebileceðimiz gibi adý deðiþtirmemiz de mümkündür.
2. Option menüsü ile ilgili alýþtýrma
Net komutuyla ilgili alýþtýrma konusunda yapýldýðý gibi ilk olarak eleman simgeleri çizim alanýna
yerleþtirilir.
Add menüsünden Net komutu çalýþtýrýlýr. Position cursor and press [return] mesajýyla Net
baðlantýlarý yapýlýr. Ýstenildiði takdirde yazýlým tarafýndan Net'lere verilen isimler deðiþtirilir.
Ýsim deðiþtirme Option menüsünün Netname komutu kullanýlarak yapýlabilir.
Add to by name komutuyla da eleman ismine göre Net baðlantýsý yapýlýr. Baðlanan Net
geçiþlerinde uygunluk bulunmasý için Optimize komutu çalýþtýrýlýr.
C. Otomatik çizim (boardrouter)
Boardrouter, BM'nin 2.0 sürümünde bulunan otomatik baský devre çizimi yapmaya yarayan
bir yazýlýmdýr. Boardrouter'a File/Net/Boardrouter ya da Net/Boardrouter komutlarý çalýþtýrýlarak
girilebilir. Boardrouter'ý klâvyeden çalýþtýrabilmek için ise F10 tuþuna basýlýr. Boardrouter çalýþýnca
ekranda Autoroute tasarým ortamý belirir. Tasarým ortamýnda File, Route, Net, Layer ve Config
menüleri bulunur.
File menüsünde Save ve Exit olmak üzere iki alt komut vardýr. Save komutuyla otomatik olarak
yapýlan baský devre PCB dosyasý olarak kaydedilir.
Exit komutuyla Autoroute ortamýndan PCB Editor ortamýna dönülür.
Route menüsüyle Net'lerin track baðlantýsý otomatik olarak yapýlýr. Route menüsünün By net
ve Board olmak üzere iki komutu vardýr.
Net menüsüyle iþleme alýnmasý ya da alýnmamasý istenen Net'ler tanýmlanýr. Alýnacak Net'in
baþýnda onay iþareti bulunur. Enter tuþuna basýlarak onay iþareti X olarak deðiþtirilirse ilgili Net
iþleme alýnmaz.
Layer menüsüyle katlar yatay ya da dikey olarak düzenlenir. Autoroute iþleminin yapýlabilmesi
için bir katýn yatay, diðer bir katýn dikey olarak seçilmesi gerekir. Kullanýlmayacak katlar Not
used olarak tanýmlanmalýdýr.
Config menüsüyle gerekli düzenlemeler yapýlýr.
Config menüsünün Cursor grid, Backup timer ve Extra via clearance olmak üzere üç komutu
vardýr.
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü
Uygulama 1
Aþaðýda verilen basit polarmalý emiteri þase yükseltecin baský devresini Boardrouter kullanarak
elde ediniz.
Þekil 138: Basit polarmalý emiteri
þase yükselteç devresi
Uygulama 2
Yukarýda verilen 555 entegreli
kare dalga üretecinin baský
devresini Boardrouter kullanarak
elde ediniz.
Þekil 139: 555 entegreli kare dalga üreteci devresi
sigorta
Elektrik devre
þemalarýnýn çizimi
anahtar
A. Örnek çizimler
BM yazýlýmýnýn Schematic
Þekil 140: Komütatör anahtarlý lâmba
tesisatýnýn açýk þemasý
Editor'ü çalýþtýrýlarak elektrikle
ilgili þemalarýn çizimi yapýlabilir.
Eðer, Schematic Editor yazýlýmýnýn simge kütüphanesinde istenilen elektrik devre simgeleri
yok ise önce Library Editor yazýlýmý çalýþtýrýlarak simgeler oluþturulur.
Þekil 140, 141 ve 142'de Schematic Editor yazýlýmý kullanýlarak çizilmiþ elektrik tesisat
þemalarýna iliþkin örneklere yer verilmiþtir.
motordan
Þekil 141: DC þönt (paralel) dinamo
deney baðlantý þemasý
Dersin adý:
Süre:
Sýnýfý:
Amaçlar:
Bölüm:
Tarih:
Konular:
Yöntem ve
teknikler:
O Anlatým
O Soru-cevap
O Gözlem
O Uygulama
O Gezi
O Ödev
O Tekrar
O Deney
Þekil 142: Kontaktörlü otomatik
kumanda devresi örneði
Kaynak,
araçgereçler:
Planýn
iþleniþine
O Konu öðrenildi
O Süre yetti
O Tekrar
anlatýlacak
Deðerlendirme:
Ders öðretmeni
Uygundur
.../.../...
Okul müdürü

Boardmaker 1.5 - 2.42 - Fikir Elektronik Teknik

Transkript

Benzer belgeler

Password: Votka

Kerkenes - Middle East Technical University

Nörolojik Muayene

Instrukcja obsługi

Mart - Nisan 2007 - Ambalaj Sanayicileri Derneği