Malta

K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
MALTA
Akdeniz’in ortasında yer alan Malta adası 1814 yılından beri İngiliz kolonisi olarak
Britanya imparatorluğu’nun özellikle Hindistan gibi hammadde açısından zengin
kolonilerine güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlamak açısından büyük bir stratejik
öneme sahipti. Bu yüzden 20. yüzyılın ilk yıllarına kadar Malta’daki İngiliz Akdeniz
filosu Tüm Britanya imparatorluğu donanmasının en güçlü filosu olarak en güçlü
gemiler ve en seçkin amirallere sahip olmuştu.
1904 yılında Birinci Deniz Lordu olarak İngiliz donanmasının başına geçen Amiral
Fisher Alman tehditi üzerine denizlerde İngiltere’nin tek düşmanının Almanya
olabileceği esasına dayalı bir doktrin geliştirdi ve bu doktrine göre Akdeniz
filosundaki muharebe gemisi sayısı 1904’te onikiye, 1905’te sekize, 1906’da altıya
düşürüldü. Akdeniz’den çekilen gemiler ile yeni kurulan Atlantik filosu güçlenmeye
Akdeniz filosu ise zayıflamaya başladı.
Almanya’nın donanmasını çok süratli bir şekilde kuvvetlendirmesi 1911 yılında
Amirallik Birinci Lordu olan Churchill’i endişelendiriyordu. Churchill Akdeniz’in
tamamen terk edilmesini ve İngiltere’nin tüm donanmasını İngiltere’de toplaması
gerektiğini savunuyordu. Ancak Akdeniz’in kolonilere ulaşma açısından stratejik
önemi vardı ve İngiliz Dışişleri güçlü bir Akdeniz filosunun kalmasını istiyordu.
1912 yılında İngiltere ve Fransa giderek güçlenen Alman deniz kuvvetlerine karşı bir
plan geliştirdiler. Buna göre Fransız filosu Atlantik’ten Akdeniz’e kaydırılacak,
Fransa’nın Atlantik kıyısındaki kıyı ve limanlarının güvenliğinden İngiltere sorumlu
olacaktı. Böylece İngiltere Akdeniz’de büyük bir filo bulundurmak zorunda
kalmayacak ve tüm gücünü Atlantik’e çıkması muhtemel Alman filosuna karşı
yoğunlaştırabilecekti.
Bu yeni yapılanma sonucu Malta’da üslenen 4 muharebe gemisi Cebelitarık’a çekildi
ve Malta’da dört modern muharebe kruvazörü ile diğer kruvazörlerden oluşan bir
filo bulundurulmasına karar verildi. İlk olarak 22 Kasım 1912’de HMS Inflexible
Malta’ya geldi. Bunu Ağustos 1913’te HMS Indefatigable ve HMS Indomitable izledi.
HMS Invincible ile birlikte 1913 sonbaharında İngiliz Akdeniz filosu 4 muharebe
kruvazörüne sahipti. Ancak HMS Invincible 1913 sonunda bakım için İngiltere’ye
döndü ve 5 aylık bakım sonrası ana filoda 1. muharebe kruvazörü filosuna katıldı.
Ağustos 1914’te Malta’da üslenmiş olan Amiral Berkeley Milne komutasındaki
Britanya Akdeniz filosu aşağıdaki gemilerden oluşmaktaydı.
1. Kruvazör Filosu
Defence
Warrior
Duke of Edinburgh
Black Prince
2. Kruvazör Filosu
Inflexible
Indomitable
Indefatigable
Hafif Kruvazörler
Dublin
Chatham
Weymouth
Gloucester
Destroyer Filosu
16 adet destroyer
Köklü bir denizci aileden gelen Amiral Berkeley Milne 1855 yılında doğmuş ve 1911
yılında Churchill tarfından atandığı Akdeniz filo komutanlığı öncesinde uzun süre
22
K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
Kraliyet yatlarında kaptanlık ve komodorluk yapmıştı. Bu nedenle Kraliyet ailesi ile
arası iyi olan Amiral Milne’in geleceği parlak görülüyordu.
İngiliz Akdeniz filosunun belkemiğini Amiral Milne’in sancak gemisi olan HMS
Inflexible muharebe kruvazörü ile HMS Indomitable ve HMS Indefatigable
muharebe kruvazörleri oluşturuyordu. HMS Invincible ile ortaya çıkan muharebe
kruvazörü sınıfının ilk gemilerinden olan HMS Inflexible ve HMS Indomitable 1908
yılında hizmete girmişti. İngiliz muharebe kruvazörü inşa programında ikinci nesili
temsil eden HMS Indefatigable ise 1911 yılında hizmete girmişti ve henüz üç yıllık
yeni bir gemiydi.
Böylece 1914 yazında İngiltere vurucu gücü yüksek olan üç veya dört muharebe
kruvazörü ile tamamı ile hakim olmayacağını bildiği Akdeniz’de kontrolü elde
tutmayı hedefleyen planını başlatmış oldu.
2. muharebe kruvazörü filotillasını
oluşturan Inflexible, Indomitable
Indefatigable kruvazörlerinin komutasında aşağıdaki kaptanlar bulunuyordu.
ve
HMS Inflexible
(Kaptan R.F. Philmore)
HMS Indomitable (Kaptan F.W. Kennedy)
HMS Indefatigable (Kaptan C.F. Sowerby)
İngiliz Akdeniz filosundaki muharebe kruvazörleri
Inflexible
Tersane
Kızağa konuş
Denize indirme
Hizmete giriş
Hizmetten ayrılış
Hurdaya çıkış
Tam boy (m)
Su hattı boyu (m)
Genişlik (ft)
Su çekimi (ft)
Yüklü deplasman (t)
Standart deplasman (t)
Kazanlar
Türbinler
Güç (shp)
Şaft sayısı
Seyir sıası (nm)
Azami hız (knot)
Borda zırhı
Güverte zırhı
Toplar
Torpidolar
Mürettebat
Indomitable
John Brown
5 Şubat 1906
26 Haziran 1907
Ekim 1908
Ocak 1919
Fairfield, Govan
1 Mart 1906
13 Mart 1907
Haziran 1908
Şubat 1919
1922
172.8 m
161.5 m
23.9 m
7.9 m
20125
17250
31 Yarrow
4 Parsons
41000
4
2290 nm @ 23 knot
25.5
4-6 inch
0.75-2.5 inch
4x2 12 inch
16x1 4 inch
5x18 inch
784
1922
172.8 m
161.5 m
23.9 m
7.9 m
20135
17250
31 Yarrow
4 Parsons
41000
4
2290 nm @ 23 knot
25.5
4-6 inch
0.75-2.5 inch
4x2 12 inch
16x1 4 inch
5x18 inch
784
Indefatigable
Devonport
23 Şubat 1909
28 Ekim 1909
Nisan 1911
31 Mayıs 1916
Jutland’da battı
179.8 m
169.1 m
24.4 m
8.1 m
22150
18800
31 Babcock-Wilcox
4 Parsons
44000
4
3140 nm @ 22 knot
25.8
4-6 inch
1-2.5 inch
4x2 12 inch
16x1 4 inch
3x18 inch
790
23
K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
İngiliz Akdeniz filosunun ikincil gücünü Amiral Ernest Troubridge komutasındaki 1.
zırhlı kruvazör filosu oluşturuyordu. Bu gemiler aşağıdaki kaptanların komutası
altında bulunuyordu.
HMS Defence
(Kaptan F. Wray)
HMS Black Prince
(Kaptan Bonham)
HMS Duke of Edinburgh (Kaptan Blackett)
HMS Warrior
(Kaptan Molteno)
Zırhlı kruvazörler muharebe kruvazörlerinden önce hızlı ve hafif muharebe gemileri
olarak dizayn edilmişlerdi ancak muharebe kruvazörü sınıfının ortaya çıkması ile bu
sınıf bir anda demode olmuştur. Muharebe kruvazörleri ile karşılaştırıldığında bu
gemilerin topları daha küçük çap ve menzile sahipti ve hızları da daha düşüktü.
Goeben ve Breslau’ın kaçışı sırasında 6/7 Ağustos 1914 gecesi İngiliz Amiral
Troubridge elindeki dört zırhlı kruvazör ile Goeben muharebe kruvazörünün önünü
kesmek şansına sahip olduğu halde bu dört geminin bir muharebe kruvazörü
karşısında hiçbir şansı olamayacağı gerekçesi ile savaştan kaçınacaktı.
İngiliz Akdeniz filosundaki zırhlı kruvazörler
Defence
Tersane
Kızağa konuş
Denize indirme
Hizmete giriş
Hizmetten ayrılış
Tam boy (m)
Dikeyler arası boy
Genişlik (m)
Su çekimi (m)
Yüklü deplasman (t)
Kazanlar
Türbinler
Güç (shp)
Şaft sayısı
Seyir sıası (nm)
Azami hız (knot)
Borda zırhı
Güverte zırhı
Toplar
Torpidolar
Mürettebat
Warrior
Black Prince
Duke of
Edinburgh
Pembroke
11.02.1903
14.06.1904
20.01.1906
1920
Pembroke
22.02.1905
24.04.1907
09.02.1909
31 Mayıs
1916’da battı
157 m
149 m
22.9 m
7.8 m
14800
31
2x4 Cyl
27000
2
Pembroke
05.11.1903
01.11.1905
1907
1 Haziran
1916’da battı
154 m
146 m
22.4 m
7.7 m
13750
31
2x4 Cyl
23500
2
Thames Iron
03.06.1903
08.11.1904
17.03.1906
31 Mayıs
1916’da battı
154 m
146 m
22.4 m
7.7 m
13750
31
2x4 Cyl
23500
2
5800 nm @ 14 kn
5800 nm @ 14 kn
5800 nm @ 14 kn
5800 nm @ 14 kn
23
3-6 inch
0.75-1 inch
4 x 9.2”
10 x 7.5”
16 x 47 mm
5 x 37 mm
5 x 18”
850
23.2
3-6 inch
0.75-1 inch
6 x 9.2”
10 x 6”
20 x 47 mm
8 x 37 mm
3 x 18”
704
23.4
3-6 inch
0.75-1 inch
6 x 9.2”
10 x 6”
20 x 47 mm
8 x 37 mm
3 x 18”
704
23.4
3-6 inch
0.75-1 inch
6 x 9.2”
10 x 6”
20 x 47 mm
8 x 37 mm
3 x 18”
772
154 m
146 m
22.4 m
7.7 m
13750
31
2x4 Cyl
23500
2
Zırhlı kruvazörlerin modern muharebe gemileri ve muharebe kruvazörleri
karşısında hiçbir şansının olamayacağı 1916 yılında İngiliz ve Alman filoları
arasındaki Jutland savaşında ortaya çıkacaktı. 1916 yılının 31 Mayıs günü ve bunu
izleyen 1 Haziran gecesi yapılan bu savaşta Defence, Black Prince ve Warrior zırhlı
kruvazörleri Alman muharebe kruvazörleri tarafından batırılacaktı.
24
K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
İngiliz Akdeniz filosunda karakol ve devriye görevlerini dört hafif kruvazör
yürütmekteydi. Bu gemiler hafif toplarına ve zayıf zırhlarına karşın yüksek hız ve
seyir çapları sayesinde Akdeniz’de ticaret yollarında karakol görevi görüyor ve
filonun büyük gemileri için keşif harekatı gerçekleştiriyordu. Hafif kruvazörlerinden
Dublin ve Gloucester’in komutasında iki kardeş (Kaptan John Kelly ve Kaptan
Howard Kelly) bulunuyordu. Bu iki kardeş daha sonra amiralliğe yükselecek ve
İkinci Dünya Savaşı sırasında filo komutanı olarak görev alacaklardı.
İngiliz Akdeniz filosunda ayrıca 16 destroyer (HMS Basilisk, HMS Beagle, HMS
Bulldog, HMS Foxhound, HMS Grasshopper, HMS Grampus, HMS Harpy,
HMS Mosquito, HMS Pincher, HMS Raccoon, HMS Rattlesnake, HMS Renard, HMS
Savage, HMS Scorpion, HMS Scourge, HMS Wolverine), 6 torpidobot (TB 44, TB 45,
TB 46, TB 63, TB 64, TB 70) ve 6 denizaltı (B6, B7, B8, B9, B10, B11) yer almaktaydı.
İngiliz Akdeniz filosundaki hafif kruvazörler
Tersane
Kızağa konuş
Denize indirme
Hizmete giriş
Hurdaya çıkış
Tam boy (m)
Su hattı boyu (m)
Genişlik (m)
Su çekimi (m)
Yüklü deplasman (t)
Standart deplasman (t)
Kazanlar
Türbinler
Güç (shp)
Şaft sayısı
Seyir sıası (nm)
Azami hız (knot)
Borda zırhı
Güverte zırhı
Toplar
Torpidolar
Mürettebat
Weymouth
Elswick
Ocak 1910
Kasım 1910
Ekim 1911
1928
138 m
131 m
14.8 m
4.8 m
5800
5250
12 Yarrow
Parsons
22500
4
Chatham
Chatham
Ocak 1911
Kasım1911
Aralık 1912
1926
139 m
131 m
15 m
4.7 m
6000
5400
12 Yarrow
Parsons
25000
4
Gloucester
Beardmore
Nisan1909
Ekim 1909
Eylül 1910
1921
138 m
131 m
14.3 m
4.7 m
5300
4800
12 Yarrow
Parsons
22500
4
Dublin
Beardmore
Ocak 1911
Kasım 1911
Mart 1913
1926
139 m
131 m
15 m
4.7 m
6000
5400
12 Yarrow
Parsons
25000
4
4500 nm @ 16 kn
4500 nm @ 16 kn
5070 nm @ 16 kn
4500 nm @ 16 kn
25.6
0.75-2 inch
8 x 6”
4 x 76 mm
4 x 47 mm
2 x 21”
394
25.7
1.5-3 inch
0.75-2 inch
8 x 6”
4 x 76 mm
4 x 47 mm
2 x 21”
391
25.7
0.75-2 inch
2 x 6”
10 x 4”
4 x 47 mm
2 x 18”
377
25.7
1.5-3 inch
0.75-2 inch
8 x 6”
4 x 76 mm
4 x 47 mm
2 x 21”
391
25
K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
İngiliz Amirallik Birinci Lordu Churchill ve Akdeniz filosu komutanı Amiral Milne
İngiliz Akdeniz filosunun sancak gemisi HMS Inflexible muharebe kruvazörü
İngiliz Akdeniz filosunun güçlü gemisi HMS Indefatigable muharebe kruvazörü
26
K. Sarıöz
Goeben’den Yavuz’a
1. Kruvazör Filosu komutanı Amiral Troubridge
HMS Defence zırhlı kruvazörü
HMS Dublin hafif kruvazörü
27