docRekabetin lokomotifi inovasyon
download 
Şikayet Transkript
Rekabetin lokomotifi inovasyon
Sn. Erdenay Gül TNT HOLDİNG BV 2008 SAYI: 35 - Ekim 2008 TNT Ekspres’in armağanıdır. Para ile satılmaz. Rekabetin lokomotifi inovasyon İçindekiler editörden Erdenay Gül [email protected] TNT Ekspres Türkiye Pazarlama Koordinatörü 08 TNT’nin yeni sloganı, ‘Elbette yapabiliriz‘ 20 yaşındayız! 12 Bir kuryenin zamana karşı yarışı 14 İnovasyonla bir adım önde... 29 Sinemada farklı bir göz: Derviş Zaim 24 Boğaz’ın iki beyazı: Martılar ve vapurlar 32 İslam kültürünün büyük mirası, Elhamra Tam 20 yılı geride bıraktık. Üç şube ve 15 çalışanla başlayan yolculukta ikinci 10 yılımızı doldurduk. Bu yıl dönümleri bizim için çok önemli çünkü TNT Ekspres Türkiye, geride bıraktığı yılları gözden geçiren ve sorgulamayı görev olarak bilen bir kurum. TNT’nin insana, toplumlara ve çevreye olan duyarlılığı, işte bu sorgulama anlayışının göstergeleri... TNT, böylesine bir kurum kültürüyle 20’nci yüzyıla damgasını vururken, Türkiye’de 20’nci yılına ulaşmanın sevincini yaşıyor. TNT’nin yeni sloganı ‘Elbette yapabiliriz’, TNT Ekspres Türkiye’yi de çok iyi ifade ediyor. Farklı olabilmenin bu denli önem kazandığı bir sistem içerisinde operasyonlarında mükemmeli yakalamak için çalışan TNT, bu yeni sloganıyla viz- yonunu bir kez daha ortaya koyuyor. Bu sayımızda, faaliyetlerimizde ‘elbette yapabiliriz’ sloganımızın da hayat bulduğu inovasyon kavramını kapak konumuz olarak belirledik. 2000’li yılların başında birden herkesin diline dolanan, büyüklü küçüklü tüm şirketlerin içeriğini gerçekten anlamasa da odak olarak belirlediklerini iddia ettikleri bu kavram, günümüzde aldığı son şekliyle sayfalarımıza taşındı. Kültür-yaşam konulu sayfalarımızda da sinema ve plastik sanatlar dünyasından haberleri, röportajları; İstanbul’un tarihi vapurlarını konu aldığımız kent kültürü konularımızı okurken hoşça vakit geçireceğinizi umuyoruz. Hepinize keyifli okumalar. Sayı:34- TNT VIEW İmtiyaz Sahibi: Turgut Yıldız • Sorumlu Müdür: Müzeyyen Dilek Özgür • Yayın Kurulu: Erdenay Gül, Giray Karanlık, Ahmet Lütfi Yavuz, Selin Karakaş • Yapım: Medyaevi İletişim • Editör: Murat Uludağ • Baskı: Ömür Matbaacılık A.Ş. Tel: 0212 422 76 00 Fax: 0212 422 46 00 • Basım Yeri ve Tarihi: İstanbul, Temmuz 2008 • İmtiyaz Sahibi, Sorumlu Müdür ve Yönetim Yeri Adresi: Ertürk Sok. Uzka İş Merkezi No:9 Kat: 3-4-5-6 Kavacık - Beykoz 34810 İstanbul Tel: 0216 425 17 30 Fax: 0216 425 17 12 • 3 ayda bir yayınlanır. • Yayının türü: Dergi, Yerel, Süreli • The TNT name & logo are trademarks & TNT Holding B.V. 03 TNT’den haberler Fuar Departmanı’nın faaliyetleri genişliyor TNT, 20 yılın coşkusunu yaşadı Ekspres dağıtım sektörünün hızlı ve güvenilir şirketi TNT Ekspres, Türkiye’deki 20’nci yılını çalışanlarıyla birlikte kutladı. Çubuklu’da 9 Ağustos tarihinde düzenlenen gecede TNT Ekspres’in 20 yıldır sektörde gösterdiği başarının haklı gurur ve sevinci yaşandı. Gecenin önemine dikkat çekmek amacıyla bir konuşma yapan TNT Ekspres Türkiye Genel Müdürü Turgut Yıldız; “20 yıl önce üç şube, 15 çalışanımızla ve sadece kurye taşımacılığıyla başladığımız hizmetlerimiz, bugün müşterilerimizin tüm taşımacılık ihtiyaçlarını karşılayacak konuma, kaliteden ödün vermeden gelmiştir. Bunun için 20 yıl boyunca çok çalıştık, yorulduk, sevindik, üzüldük, gurur duyduk. Sosyal sorumluluklarımızı unutmadık ve bir takım olduk. Elbette zor günler de yaşadık ama her zaman ülkemize ve müşterilerimize en iyi hizmeti sunmak için çabaladık. Böyle bir şirkette çalışıyor olmak çok güzel” dedi. TNT Ekspres’in, yurtdışında fuarlara katılan firmalar için kurduğu Fuar Departmanı ekibine yeni bir isim daha katıldı. Daha önce Expotim Yurtdışı Fuarcılık A.Ş’de Operasyon Müdür Yardımcısı olarak çalışan Serkan Kes, bundan sonra TNT Ekspres’te Fuar Hizmetleri Müdürü olarak kariyerine devam edecek. TNT’nin Fuar Departmanı, yapılan atamayla birlikte daha da güçlenirken faaliyetlerini de genişletiyor. Son olarak yurtdışında fuarlara katılacak müşterilerinin gönderileriyle ilgili tüm ihtiyaçlarını üstlenen TNT, aynı hizmeti yurtiçine de entegre etti. TNT Ekspres, bundan böyle CNR EXPO Fuar Merkezi’nde kurulan sabit standıyla gönderi trafiğinin yoğun olduğu fuar günlerinde hızlı, güvenilir, kaliteli hizmet anlayışıyla müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılayacak. TNT Ekspres büyümeye devam ediyor 2008 yılının ilk yarısını geride bırakan TNT, ikinci çeyrekteki büyüme ve kârlılık oranlarını açıkladı. İstikrarlı büyüme rakamlarına bu çeyrekte de devam eden TNT, en büyük gelişimi ekspres taşımacılık alanında gösterdi. TNT, 2008 yılı ikinci çeyreğini geride bırakırken, üç aylık dönemde imza attığı büyüme ve kârlılık oranlarını açıkladı. Grup olarak, işletme gelirlerinde istikrarlı bir artış göstererek kârlılıkta yüzde 7.5 oranında büyüyen TNT, ekspres taşımacılık alanında yüzde 10.7 oranında gelişim gösterdi. Gelişmekte olan pazarlarda ise yüzde 18.3 oranında büyüyen TNT, yine gelişmekte olan ülkelerin posta ve kargo alanında yüzde 15.6 oranında büyüme sağladı. 04 İkinci çeyreğin sonuçlarıyla ilgili görüş bildiren TNT CEO’su Peter Bakker, “2008 yılının ikinci çeyreğinde TNT, ekspres taşımacılıkta önemli bir büyüme gösterdi” derken Nisan ve Mayıs aylarında Avrupa’daki hacmin önceki yıllara oranla tutarlı bir şekilde ilerlediğini fakat Haziran döneminde durgunluk yaşandığını söyledi. Takip eden dönemde Avrupa’da meydana gelen zamların, büyüme rakamlarının daha da yukarılara çıkmasını engellediğini belirtti. TNT hızıyla kıtaları birbirine bağlıyor TNT Ekspres, yaptığı araştırmalar sonucunda talebin arttığı ve iş sahalarının genişleyerek taşımacılık hizmetlerine ihtiyacın doğduğu Güneydoğu Asya bölgesine çıkarma yapıyor. TNT Ekspres, Güneydoğu Asya’da zamanı kısıtlı yükler için üç yeni taşımacılık hizmeti sunmaya hazırlanıyor. TNT bu adımıyla Express Freight, Economy Freight ve Freight Plus olarak belirlenen üç özel hizmeti sayesinde, tarifeli transit geçiş programlarıyla, gümrüklerde öncelikli hizmet ayrıcalığı kazanıyor. Bu önceliğine baştan sona izleme ünitesi de ekleyen TNT, müşterilerin gününde ve kapılarından hizmet alımlarını daha da hızlandırıyor. Beş yıllık planın bir parçası TNT Ekspres’in geniş karayolu ve havayolu şebekelerini kullanarak Asya’daki ulaşım ağını genişletmek yolundaki adımlarından biri olan bu değişim aynı zamanda, şirketin önümüzdeki beş yılda 100 milyon avro yatırımla bölgede lider konuma gelmeye yönelik planlanan stratejisinin de bir parçası. TNT araştırıyor Güneydoğu Asya bölgelerinden Avrupa’ya sunulan en geniş kapsamlı hizmet ağı, TNT’nin bölgesel pazar ihtiyaçları üzerinde yapılan çalışmalara dayanıyor. Yapılan talep araştırmaları doğrultusunda hizmetlerini genişleten ve geliştiren TNT, son adımının da hızla benimseneceğini öngörüyor. Pazar henüz gelişiyor Yapılan araştırmalar henüz gelişmekte olan bir pazar niteliği taşıyan Güneydoğu Asya ve Çin’de iş hacminin, dolayısıyla da talebin arttığını gösteriyor. Buna bağlı olarak lojistik hizmetleri de zamanla değer kazanıyor. Böylesine büyük bir pazarda geniş bir hizmet ağı kuran TNT, yeni adım attığı bu pazarda bugüne dek edindiği bilgi ve tecrübelerine güveniyor. TNT avantajları saymakla bitmiyoröööööö Yeni atılımı sonrasında Çin’de faaliyet gösteren Hoau şirketini satın alma hedefi de bulunan TNT, bu adımla Çin’in gümrük zorunluluklarını kolayca aşmayı planlıyor. Ayrıca bu bölgede hizmette bulunan Boeing 747400 ER kargo uçağının tarifesini, Singapur, Şanghay ve Avrupa arasında haftada üç tarifeli sefere çıkartan TNT, böylece yeni hizmet noktalarına da hakim olmayı amaçlıyor. 05 ‘Dünyayı değiştiren’ rakamlar Turgut Yıldız TNT Ekspres Türkiye Genel Müdürü Merhaba, Peter Bakker 2002 Teknoloji geliştikçe mesafeler kısalıyor, hayat çok daha kolay bir hal alıyor ve işletmeler de bu gelişime ayak uyduruyor. Her gün daha etkin olmak ve kullanıcısına daha iyi hizmeti kusursuz sunmak için çalışan TNT, bu vizyona eş değer bir adımla internet sitesini yeniledi. Dünyayı Değiştirelim ile ortaklığın başlangıç yılı Dünya ekonomisinde meydana gelen çalkantılar, global bir dünyada bulunmamız nedeniyle ülkemize de önemli etkiler yaratmaya başlamıştır. Bu etkileri olumsuzdan olumluya çevirmek kolay olmasa da, olanaksız değildir. Bu noktada, dergimizin bu sayısında da ele alınan inovasyon devreye girmektedir. 31 milyon euro TNT’nin 2002-2007 yılları arasındaki yatırım miktarı İnovasyona sadece yenilikçilik demek yeterli değildir. İnovasyon yeni fikirlerin ticari bir faydaya dönüştürülmesi sürecidir. Sadece yenilikçi olmak yeterli değil, bunu ticari faaliyetlerimizle birleştirerek sürdürülebilir bir büyüme ve kârlılık elde edilmesi, inovasyonu daha iyi açıklar. Rekabet alanında inovasyonun önemi daha da artmaktadır. Çünkü günümüzün rekabet koşullarında, ürün ve hizmetlerin birbirine çok benzediği bir ortamda küçük, sadece birkaç santimlik farklar şirketleri öne çıkarmaktadır. Aynen F1 yarışlarında olduğu gibi... Öyleyse fark yaratmak, bu farkı müşterilerin lehine ve faydasına kullanabilmek doğru bir inovasyon anlayışı olarak şirkete pozitif yansıyacaktır. Yani bu farklar bizim ticari faaliyetimizle eşdeğer olmalı ve sonuçta müşterilerimize bir artı değer yaratmalıdır. 9 milyon euro Çalışanlardan yardım için toplanan miktar 2007 Dünyayı Değiştirelim ile ortaklığın 5’inci yılı Bu farkları her zaman teknolojik alanda beklemek doğru olmadığı gibi, çoğu zaman süreçlerde ve müşteri ilişkilerinde yaratmak daha etkili sonuçlar vermektedir. Bir şirkette çalışan herkes kendi işinde inovasyon çalışmaları yaparak önemli farklar yaratabilir. Bu farkların ekip tarafından toplanıp değerlendirilmesi ve kurumun geneline yayılması bu etkiyi arttıracaktır. TNT’nin internet sitesi yeniliğe açılıyor 2008 Ortaklığın yenilendiği yıl Grup sitesi ve ülkelerin ekspres web sitelerini yenileyen TNT, yeni “sure we can” sloganı çerçevesinde sayfaların kullanım kolaylığı, aranan bilgileri aktarma özelliği ve erişim kolaylığı da geliştirildi. Artık yeni sitede menülere erişim daha kolay ve müşteriler, gönderi takibi, myTNT gibi self-servis gönderim araçlarına eskisine oranla daha sade ve anlaşılır bir tasarımla kolayca ulaşabiliyor. TNT Ekspres CEO’su Elbette yapabiliriz! Bugüne kadar üzerinde ‘Sure we can’ (Elbette yapabiliriz) yazan bir uçak veya kamyon gördünüz mü? Artık bu mümkün, çünkü yılın geri kalan kısmında uçaklarımızda ve filomuzdaki araçlarımızın üzerinde yer alacak yeni sloganımız ‘elbette yapabiliriz’ olacak. Bu slogan, bugüne kadar TNT’nin Global Express, Taşımacılık ve Posta birimlerinin tanıtımı için kullanılacak ve Express birimimizdeki eski “Bizim işimiz sizinkileri ulaştırmak” sloganımızın yerini alacak. Sloganı yenilemek, Post ismini taşıyan birimimizin markasının TNT Post olarak değiştirilmesinin ardından gerekli hale gelmişti. Eski slogan, Express biriminin haricinde özel müşterileri olan TNT Post’un ifadesini zorlaştırıyordu. Ancak TNT markasını yeniden konumlandırmayı düşünmek için başka nedenler de vardı. İş hizmetlerimizde markamız, kendimizi farklılaştırmanın tek yolu. TNT olarak rakiplerimizle karşılaştırdığımızda bugüne kadar pazarlamada her yönüyle sınırlı bir tutum izliyorduk, hep mütevazı davrandık. ‘Elbette yapabiliriz’ bizim için oldukça iyi bir slogan, çünkü kim olduğumuzu kelimelerin tam anlamıyla anlatıyor. Çalışanlar ve müşteriler arasında yapılan araştırma, insanların TNT hakkında pozitif düşüncelere sahip olduklarını gösteriyor. Herkes bizi ‘elbette yapabiliriz’ sloganının altını doldurabilecek bir şirket olarak görüyor. ‘Elbette yapabiliriz’ sloganın anlamını açıklamak için önümüzdeki günlerde bir dizi seminer düzenleyeceğiz. 2009’un ilkbahar aylarında ise dış pazarlarda tüm dünyaya yeni sloganımızı anlatacağız. Şimdilik ‘elbette yapabiliriz’ tutumuyla neler başarabileceğimize dair ciddi bir referansımız var. Eylül ayının başında Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi’nde gösterdiğimiz üstün performansla liderlik pozisyonumuzu sürdürdüğümüzü öğrendik. Peki bu başarıyı devam ettirebilecek miyiz? Elbette yapabiliriz! Peter Bakker Turgut Yıldız 00 06 Peter Bakker 07 ğı kusursuz sistemiyle kullanıcıların ilk tercihi olmayı başaran TNT, iletişim çalışmalarıyla vizyonunu tamamlıyor. ‘Elbette yapabiliriz’ TNT’nin iletişim çalışmaları için belirlediği ‘elbette yapabiliriz’ (sure we can) sloganı, kurumun problem çözmekteki yaklaşımını, günlük işlerin yapılış biçimini ve dünyaya olan bakışını ifade ediyor. Niçin ‘elbette yapabiliriz?’ ‘Elbette yapabiliriz’ samimi ve gerçek bir slogan. TNT çalışanlarının günlük dilini ve yaklaşımını tam anlamıyla ifade ediyor. Zaten ‘elbette yapabiliriz’, her TNT çalışanının bugüne kadar yardım etmek için gösterdiği çabuk ve direkt bir tepki. ‘Elbette yapabiliriz’ Marka değerini korumayı ve sürdürülebilir liderliği ilke edinen TNT, ‘elbette yapabiliriz’ diyerek yıllardır operasyonlarında odak noktasında tuttuğu hizmet anlayışını tüm dünyaya duyuruyor. TNT, marka değerini korumak ve kuruluşundan bu yana koyduğu kusursuz hizmet anlayışını pekiştirmek amacıyla artık operasyonlarında ‘elbette yapabilriz‘ sloganını kullanıyor. Belki bundan 30 yıl öncesi gibi bir ticari düzen olsaydı günlük sıradan faaliyetlerle ivmenizi yukarıya taşıyabilir an azından de- ğerinizden bir şey kaybetmeyebilirdiniz. Ancak bugün markanın kalıcı olmasını sağlamanın yolu farklı olmaktan ve kullanıcınıza bu farkı hissttirmekten geçiyor. Yeni hizmetler, sağlanan kolaylıklar, fiyatlandırma politikası, ambalaj, logo kısacası marka dendiğinde sayılabilecek her şeyin kusursuz olması şart! Farklı olmak Bugünün iş dünyasında kendine özgü bir marka her zaman insanların seçimlerini etkiliyor. Farklı olabilmenin bu denli önem kazandığı bir sistem içerisinde operasyonlarında mükemmeli yakalamak için çalışan TNT de yeni sisteme seyirci kalmadı. Sağladı- ‘Sure we can’ sloganı sadece anlam olarak değil stil olarak da güven ve sıcaklığa dayalı bir yaklaşımla tasarlandı. Yazı karakteri ve çizgisi özenle tasarlanan ‘sure we can‘ sloganıyla TNT’nin büyük önem verdiği sosyal sorumluluk projelerinde de sıkça karşılaşacağız. TNT’den haberler Lüks otel grubu, üstün hizmetten çok memnun Küresel ticaret çözümlerinde pazar büyüyor Dünyanın en saygın otel markalarından biri olan Jumeirah, TNT ile altı yıllık iş ilişkisinin ardından üç yıllık bir sözleşme daha imzaladı. Jumeirah’ın Tedarik Zinciri ve Lojistik Müdürü Gaurav Malhotra, TNT ile deneyimlerinin giderek geliştiğini anlatıyor. ARC’nin raporuna göre küresel ticaret yönetimi uygulamalarındaki pazarın önümüzdeki 5 yılda yıllık yüzde 10.1 oranında büyümesi bekleniyor. Jumeirah, merkezi Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai emirliğinde olan bir otel yönetim şirketi. Bölgede yönettiği oteller arasında dünyanın tek yedi yıldızlı oteli ünlü Burj El Arab da bulunuyor. TNT, şirketin günlük iç gönderilerinden, çek toplama işlerinden ve BAE’deki tüm otellere günlük düzenli servis sorumluluklarının yanı sıra sergi tezgahları ve toplu pazarlama malzemelerini Avrupa, Asya, Çin ve ABD ile şirket arasında taşıyarak şirketin pazarlama faaliyetlerini de destekliyor. nüstü” diyen Gaurav sözlerini şöyle sürdürüyor: “Taşıdıkları hacim ciddi ölçüde artarken hizmet kalitesinden ödün vermedi. TNT’nin girişken yaklaşımından ve bizimle çalışan özel TNT müşteri temsilcisinden çok memnunuz. Gelişmelerden her zaman haberdar ediliyoruz ve hizmetlerimiz konusunda yapıcı geribildirim alıp bunları nasıl iyileştirebileceğimizi öğreniyoruz. Nadiren de olsa bir gönderide yanlışlık olduğunda, TNT bunu da son derece profesyonelce çözüyor. Analistler, bazen lojistik yazılım pazarlarında belli bir ürünün karşısında diğerinin kuyusunu kazarak analizler yapsalar da, bu pazarlardaki ürünler teknolojilerin doğru ve zekice harmanlanmasıyla fayda sağlıyor. ARC Advisory Group’un son çalışması “Tüm Dünyada Küresel Ticaret Yönetimi’ne Bakış: 2012 Pazar Analizleri ve Öngörüleri”, Girişim Kaynakları Planlaması (ERP) ve Küresel Ticaret Yönetimi (GTM) çözümlerinin bu faydalarını anlatıyor. İş birliği büyüyerek devam ediyor Jumeirah ve TNT arasındaki ilişkiler, 2001’den bu yana hacim ve getiri olarak dört kat büyüdü. “Jumeirah, TNT için çok büyük bir ulusal müşteri ve giderek büyümeyi sürdürüyor; çünkü Jumeirah, otel portföyünü sadece Ortadoğu’da değil, örneğin Londra, New York, İspanya ve Şanghay’da da genişletiyor,” diyen BAE Ulusal Satış Müdürü James Edgeworth şöyle devam ediyor: “Halen grup için ayda ortalama bin 500 gönderi taşıyoruz.” “TNT’nin Jumeirah’a sunduğu hizmet olağa- TNT halen bir çevrimiçi takip sistemini uygulama üzerinde çalışıyor. “Yazılımın kurulması için Jumeirah’ın bilgi sistemleri ekibiyle görüşmekteyim” diyen Gaurav, sözlerini şöyle tamamladı: “Gönderilerimizi çevrimiçi takip edebilme ve e-fatura sistemine geçebilme, bizim için çok olumlu gelişmeler olacak. Dünyanın pek çok yerinde yeni otellerin yönetimini üstlenmemiz dolayısıyla hacmimiz giderek arttığı için bu bize çok zaman kazandıracak ve gerçek zamanlı bilgilerin daha doğru olmasını sağlayacak.” Beş yılda 300 milyon dolar artış Sürekli değişen ticaret düzenlemeleri ve küreselleşmeyle, dünya çapındaki GTM uygulamalarına ayrılan kaynakların değerinin yıllık yüzde 10.1’lik bir artış göstermesi bekleniyor. ARC’nin raporuna göre 2007 yılında 503 milyon dolar olarak gerçekleşen işlem hacmi 2012 yılında 814 milyon dolara çıkacak. 10 Küresel Ticaret Yönetimi’ndeki bu büyümeden lojistik sektörünün de önemli bir pay alması bekleniyor. 11 TNT’yi tercih etmek Bir gece öncesinden kalan paketleri ayırıyor, merkezde kendisine ait sepette dağıtım bölgesini hazır buluyor. Tüm paketleri güzergahı doğrultusunda sıralıyor. Ve dağıtım başlıyor! Gün içerisinde yurtdışından diğer illere giden ve oradan İstanbul’a gönderilen paketler de dağıtılmak için sıraya kaynıyor! Akşam olduğunda sıra paket kaydına geliyor. “Sahadaki zamanla yarışıma galip başlıyorum ve galip bitiriyorum. Bunu önce TNT markasına sonra da kendi çalışmama borçluyum.” profesyonel bir şirket. Bunun yanında kontak kurduğum TNT görevlilerinden de çalışanlarıyla olan ilişkileri konusunda, bilgi alınca böyle bir şirkette çalışmanın beni ileriye taşıyacağını düşündüm” diyor ve Çalışkan TNT’deki beşinci yılını dolduruyor. Herkesin çalışmak isteyeceği bir şirketteyim Çalışkan TNT’de çalışmaya başladığında ilk TNT’de beş yıldır görev yapan Levent olarak eğitimin sonu olmadığını fark ettiğini, Çalışkan’ın ve diğer 85 kuryenin bir günü böy- ”TNT muhakkak sizi ileriye taşıyacak bir eğitim le geçiyor. Levent Çalışkan ile bir iş gününün programı hazırlıyor. Bu sayede gelişiyorsunuz. nasıl geçtiğini ve TNT’yi konuştuk. Bu gelişim ileride size farklı bir kapı açıyor ve dik. İleri sürüş teknikleriyle daha profesyonel bir araç sürücüsü haline geldik. Güvenli sürüş teknikleriyle daha güvenli hareket ediyoruz. Ayrıca bu eğitimler sadece görev sırasında kullandığımız şeyler değil. İş dışında da bir araç sürücüsü olarak hayatım boyunca faydalanabileceğim şeyler öğrendim” diyerek direksiyon başında geçen sürelerde faydasını gördüğü eğitimlere dikkat çeken Çalışkan, müşteri memnuniyeti konusunda da verilen genel eğitimlerin yararını göz ardı etmemek gerektiğini vurguluyor. kayıtlarını alıyoruz ve bunlar sonradan dijital ortama aktarılıyor. Sonrasında da merkezden ayrılarak sahaya dağılıyoruz. Ancak dağıtım bununla sınırlı kalmıyor. Yurt dışından diğer illere giden ve oradan İstanbul’a gelen paketler oluyor. Bu paketleri öğleden sonra ofislerden alıyoruz. Ayrıca ofislere geldiğimizde gönderilmek üzere adreslerden teslim aldığımız paketleri de bıraktıktan sonra günlük dağıtım ağımız şekilleniyor ve paketleri bir bir alıcılara teslim ediyoruz. Günün son işlemiyse alınan paketlerin kayıtları. Onların kayıtlarını da dijital ortama geçişini sağlayan Her gün zamana karşı yarışıyor Levent Çalışkan, TNT Ekspres Türkiye’nin 86 kişilik geniş kurye ağının bir dişlisi. TNT’nin kapısından gireli beş yıl olmuş. TNT markasının müşteriye yaklaşımının sadık uygulayıcılarından... Aracıyla her gün bütün İstanbul’u gezen Çalışkan, yaptığı işi ‘zamanla yarış’ kelimeleriyle anlatıyor. Hayatımın dönüm noktası Levent Çalışkan, öğreniminin ardından çalışma hayatına bugünden tamamen farklı bir sektörde başlamış. Daha sonra “hayatımın dönüm noktası” dediği işe girmiş. Bir gümrükleme ve ambalaj şirketinde göreve başlayan Çalışkan için bu işin dönüm noktası olma nedeniyse TNT ile tanışması. Hayat TNT’ye doğru akıyor Gümrükleme ve ambalaj işinde çalıştığından ötürü TNT ile doğrudan diyalogları olduğunu söyleyen Levent Çalışkan, “TNT, zaten uluslararası operasyon ve organizasyon ağı son derece 12 o kapı her zaman TNT tarafından açılıyor. ” sözleriyle ifade ediyor. TNT’nin çalışana yaklaşım deyince de Çalışkan hemen ekliyor: “TNT, çalışanları için dönem dönem iş stresinden uzaklaşmamızı sağlayan aktivitelere imza atıyor. İşte o günlerde motivasyonunuz daha da güçleniyor ve veriminiz artıyor.” TNT ve eğitimleri TNT, her gün aracıyla kilometrelerce yolu arşınlayan Levent Çalışkan’a ileri sürüş teknikleri, güvenli sürüş teknikleri ve paket teslimatı gibi temel eğitimler sağlamış. “Bu eğitimler sayesinde tasarruflu araç kullanımını öğren- Levent Çalışkan önceleri kendisinin de bir müşteri olduğundan dolayı soruya rahatlıkla cevap veriyor. Ancak önce müşteri yaklaşımına dikkat çekiyor: “Müşteriler TNT markasını kendi aralarındaki konuşmalardan ve telkinlerden dolayı öğrenmişse zaten bizim hizmetimizdeki farkı görüyor. Ancak mevcut şirketini değiştirecekse veya kargo şirketleriyle çalışmaya henüz başlamışsa deneme yoluna gidebiliyor.” Çalışkan bu noktadan sonra şirketine ve kendisine oldukça güveniyor ve kendini müşteri yerine koyuyor: “Deneme yoluyla bir kargo şirketiyle çalışacak olsam ilk olarak firmanın dünya markası olmasına dikkat ederim. Daha sonra müşteri memnuniyeti, hizmet kalitesi gibi şeylere dikkat ederim. Her şey hizmet kalitesinde çözümleniyor. Ben bu konuda şirketime ve kendime güveniyorum. Bizi bir kere deneyen müşterimiz şirketimize sıkı bir bağla bağlanıyor.” “‘Dünyayı yürüyelim’ projesini unutamam” TNT ile geçen bir gün Sırada Levent Çalışkan ve onun TNT’de geçen bir günü var. “Yeni gün önceki günün akşamından başlıyor” diyen Çalışkan, işinde en önemli noktayı rotasyon olarak tayin ediyor. “Yol planlamasını ve paketlerin ulaştırılması gereken yerleri birlikte düşünerek doğru rotasyonu oluşturduğunuz zaman çok daha kolay yol alırsınız” şeklinde konuşan Çalışkan mesaisini anlatıyor: “Önceki gün kalan paketleri sıraladıktan sonra sabah operasyon merkezine geliyoruz. Merkezde herkesin bir sepeti var. Bunlar biz gelmeden bölgelere göre ayrılıyor. Daha sonra bize ayrılan paketlerin arkadaşlarımıza ilettikten sonra evimizin yolunu tutuyoruz.” Bir de işin özel hizmet boyutu var TNT’nin sunduğu özel ekspres hizmetleri de unutmamalı! Levent Çalışkan, bu gibi durumlarda daha hızlı olmak ve vakit kaybetmemek zorunda olduğunu söylüyor. Örneğin 12:00 Ekspres gönderisi varsa Çalışkan herhangi bir rotasyon oluşturmadan yola koyuluyor. Çalışkan, “Operasyon merkezinden hiç vakit kaybetmemeliyiz” diyor. Teslimattan sonra gün Levent Çalışkan için eskisi gibi ilerliyor. Paketler, rotasyon, dağıtım ve kayıtlar... 13 Çalışkan ilk şirkete girdiğinde ‘Dünyayı yürüyelim’ projesinin hazırlıkları yapılıyormuş. O günü unutamadığını: “Dünyada tüm TNT çalışanlarının yerel saatleri doğrultusunda aynı zaman diliminde yürüyor olması ve bu yürüyüşün gün boyunca TNT’nin bulunduğu her ülkede can buluyor olması gerçekten inanılmaz” sözleriyle ifade ediyor. Çalışkan, ofis içi çalışmaların da TNT’nin sosyal sorumluluk yaklaşımına ışık tuttuğunu söylüyor. Levent Çalışkan, araç konusunda yapılan tasarruflara da dikkat çekmeyi ihmal etmiyor: “Yeni dönem itibarıyla şirket bünyesine dahil edilen araçlar ve mevcut araçlara uygulanan sistemlerle doğaya gösterilen özen gerçekten saygı duyulması gereken bir yaklaşım. TNT’nin bu çalışmaların odak noktasında hep ‘insan’ var.” Kapak Rekabetin lokomotifi inovasyon İnovasyon, ortaya atıldığı ilk günden bu yana dilden dile dolaştı ve artık kimsenin dilinden düşmüyor. Peki inovasyonun anlamını gerçekte kaç kişi biliyor? İnovasyon akımını politikasına entegre eden şirketler basamakları ardı arkasına tırmanırken, bu akımın dışında kalanlar oldukları basamakta dahi tutunamıyor, ve git gide attığı adımları küçültüyor. “İnovasyon, yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş ürün (mal ya da hizmet), veya sürecin; yeni bir pazarlama yönteminin; ya da iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır.” İnovasyonu anlatırken işe belki de OECD ile Eurostat’ın birlikte yayınladığı Oslo Kılavuzu’nda yapılan bu tanımın üzerinde etraflı bir şekilde durmakla başlamak gerekiyor. Çünkü bu tanım, satır aralarında inovasyonun derdini, ne yapmak istediğini, 21’inci yüzyılın kurumlarına nasıl açılımlar getirdiğini anlatırken, iş dünyasını bir anda kasıp kavuran, orta ölçeklisinden büyük ölçeklisine tüm kurumların planlarını şekillendiren kavramı tüm yönleriyle ele alıyor. İnovasyon kavramının odağında ‘yeni’ kelimesi yer alıyor. Faaliyetin konusuna göre, bazen ‘yeni’ bir ürün, bazen ‘yeni’ bir iş modeli, bir hizmet şekli, bu hizmetin operasyonunda rol oynayan etkenlerde uygulanan ve içinde bulunulan piyasada daha önce örneğine rastlanmayan ‘yenilik’, kurumsal bir dille ifade edildiğinde bambaşka bir tınıyla sesleniyor müşteriye. Bugünün iş dünyasında rekabet koşulları giderek güçleşiyor. Büyük yarış, yarışmacılarına artık yenilikçi fikirleri şart koşuyor. Bu şartları yerine getirmeyenleri ise çok geçmeden diskalifiye ediyor. 14 15 Kapak Dünya dönüyor, kurallar değişiyor, ayakta kalmak da zorlaşıyor. Artık aynı ürünü daha hızlı, daha ucuz ve daha kaliteli üretmek başarı için yetmeyebiliyor. Bügün dünyanın en büyüğü olarak gösterilen şirketlerin çoğunun kuruluşundan, yükselişine inovasyonun hakim olduğu gözleniyor. Enerjisini yalnızca bildiği yoldan koşmaya harcayan yarışçılar, diskalifiye olmasalar bile bir süre sonra pes etmek durumunda kalıyor. Çünkü bu yarışçılar, takip mesafesi sabit olmak şartıyla efor sarf ediyorlar sarf etmesine ama önlerindeki yarışmacının ayak izlerini takip etmenin ötesine geçemiyorlar. Cesaretlendirici yönetim anlayışı 2000’li yılların başında ABD’den ithal edilen inovasyon dalgası, Türkiye’yi de bir anda kasıp kavurmuştu. Her ne kadar Türkiye’deki iş yapma kültürüyle bazı uyuşmazlıklar gösterse de inovasyon, pek çok kurumun gündemine girdi ve iş modellerinde yeni fikirlerin ortaya çıkmasına neden oldu. Kurumdan daha fazla yenilikçi olma, tüketici ihtiyaç ve taleplerine daha cevap verebilir olma, aynı zamanda küresel ve çevresel kaygılara cevap verebilme gibi talepleri olan inovasyon, bu ihtiyaçlarıyla Türkiye’deki şirketlere batı modeli kurumsallaşmanın önemini de bir kez daha artırdı. İş dünyasının zirvesinde Çünkü ürün ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren tüm şirketler, yeni ürün ve hizmet ortaya koyabilmek için vizyonel bir kurumsal kimliğe sahip olma gerekliliği gerçeğiyle yüzleştiler. Bu noktada inovasyonun başarıya ulaşabilmesi için AR-GE yatırımlarına önemli ölçekte kaynak ayıran, denetleyici konumdan ziyade kurum içinde cesaretlendirici bir yönetim anlayışı öne çıkıyor. İnovasyon ancak, 16 Son dönemde daha bir göz önünde olan inovasyon çalışmaları, IBM’in dünya çapında yürüttüğü rapora göre bine yakın üst şirket yöneticisinin en önemli gündem maddeleri arasında. Yine yapılan başka bir araştırmaya göre inovasyon, 3 binden fazla tepe yöneticisinin günün iş dünyasında bir numara olarak gördüğü bir silah ve gelişimin en önemli parçası. rakiplerin yaptığı işleri kopyalamak ve tekrar öncüsü olduğu ve bugün değeri hesaplanaetmenin ötesinde, özgün bir anlayışı seslen- mayan büyük şirketler kadar düşük değerli kurumların da kullandığı yaygın bir ticari direbilen şirketler için uygulanabilir oluyor. silah. Silah çünkü zamanla büyüyemeyen, İnovasyon ya da değişik bir şey yapmak mı büyümek bir kenara bulunduğu yerde dahi sayamadan geriye düşen işletmeler, yeni bir desek İnovasyon kelimesinin Türkçe’de tam bir kar- şeyler yapmasının zamanı geldiğini fark edişılığı yok. Ancak ona yakın kavramlar ‘yeni yor ve inovasyon silahını kullanıyor. ve değişik bir şey yapmak’ anlamını işaret ediyor. Kelimenin köküyse, Latince ‘innova- Tüm süreçlere dahil ediliyor re’ kelimesine dayanıyor. İnovasyonun ana Ancak inovasyon bir işletmeye sonradan alıfikrinde de bilim ve teknolojinin ekonomik nan bir program veya son derece etkin perve toplumsal yarar sağlayacak şekilde kulla- formans gösteren bir şirket elemanı gibi tekil nılarak yenilenmesi yatarken, son yıllarda iş bir parça, kendi başına ayrı bir etkinlik değil. dünyasının gündemine oturmasının sırrıysa Bilim ve teknoloji etkinliğinin tüm süreçleriyükselen teknoloji ve değişip gelişen pazar- ni kapsayan ve kurumun en derin noktasına larda saklı. kadar işleyen bir akım. Şirketin genel işletim politikasına yerleşen inovasyon her adımda Kitlelere hükmeden bir ticari silah farklı bir kimlik kazanabiliyor. Ancak özünü İnovasyon, daha anlaşılabilir bir karşılıkla ye- yitirmeden uğradığı noktayı yeniliyor ve denilik, dünya ekonomisinin oyuncuları arasın- ğiştiriyor. Ve ondan bilim ve teknoloji etkinda farklı olmanın gerektiğini fark edenlerin liğinde bir fikrin, kuram, eylem ve sonuç ba- 17 İnovasyon sürecinde fikir İnovasyon şirkette kimin işi olmalı? Bütün çalışanlar rol almalı mı? Herkesin sorumluluğunun bir parçası mı olmalı? Bu soruların, her şirket için uygulanabilir net bir cevabı yok. Ancak inovatif çalışmaların daha geniş yelpazede hayat bulabilmesi için fikir üretme aşamasına şirketteki herkesin, hatta dış kaynaklardan gelecek fikirlerin de katılabilmesi değişmez bir gerçek. En inovatif şirketler Business Week’in araştırmasına göre dünyanın en inovatif şirketleri arasında ilk üçü sırasıyla, Aplle, Google ve 3M oluşturuyor. Listeyi uzun uzadıya yazmaktansa söylenmesi gereken noktaya eğilmek daha doğru. Listede yer alan büyükten küçüğe, 100 şirketin tamamı faaliyet gösterdiği pazarda belli derecede söz sahibi. İlk 25 ise zaten dünyanın etrafında döndüğü bütçesi dev rakamlara ulaşmış kurumlar. Ve bu şirketlerin hamurunda muhakkak ki inovasyon var. kımından yarara dönüşerek kuruma pozitif Teknoloji gelişiyor, inovasyon yükseliyor katkıda bulunması bekleniyor. İnovasyonun iş dünyasına bir anda hakim olmasınıysa teknolojinin sürekli kendini yenileMecburen inovasyon yen ve insanlığın yaşamını kolaylaştıran geliBelki bundan uzun yıllar önce çok ciddi bir şimi tetikliyor. Örneğin yıllar önce aramadan fark getirmeyebilirdi ancak yukarıda da bah- önce imtina ettiğiniz, aradığınızda da kapatsedildiği gibi şirketler dönemin çetin yarışma mak için saniyeleri saydığınız yurt dışı görüşşartları arasında inovatif çalışmaları kurum meleri bugünün teknolojisinde neredeyse politikalarına yerleştirmek zorundalar. Re- bedava hale geldi. Teknoloji geliştiği gibi kabetçi ortamda ayakata kalmak isteyen bü- yayıldı. Yeni pazarlar, yeni merkezler doğdu yüğünden küçüğüne kadar her kurum, kendi ki bu konuya kısaca Uzakdoğu demek daha gücü oranında yenilikçi akımı bünyesine en- doğru olacaktır) ve aynı orantıda rekabet eden kurum sayısı da arttı. Bilgiye ulaşmak tegre etmek durumunda. çok daha kolaylaştı. İşte bu ve buna benzer yeni çağ gelişmeleri inovasyonun değer kaKüçülen ayak izleri Henüz inovasyonun getirdiği yarar ve fayda- zanmasını sağladı. dan tatmin olmayan ve süreçleri tartışan kurumlar için yarın çok geç olabilir. Ticari hayatta daha da pasifleşen bu kurumlar, zamanla rekabete ayak uyduramadığından düşen ekonomik kazancı, ayak izlerini küçülttüğünün farkına varmadan daralma yoluna giderek kapamaya çalışıyor. Bu da beraberinde cesaretsizlik ve güven kaybını getiriyor. Dolayısıyla bu işletmeler sert yarışta kazanmak bir kenara sınıf değiştirerek alt kategoriye düşüyor zamanla da kayboluyor. 18 TNT’nin inovasyon anlayışı Müşterilerine sunduğu kaliteli ve geniş hizmet yelpazesiyle faaliyet gösterdiği sektörün öncüsü olan TNT de inovatif çalışmalara önem veriyor. Kalite anlayışı doğrultusunda defalarca ödüle layık görülen, sosyal sorumluluk programlarıyla sürdürülebilir kalkınma konusunda temel çalışmalar yürüten TNT, inovasyon konusunda da boş durmuyor. Son olarak logosuna eklediği ve slogan olarak ni- telediği ‘sure we can’ de bir inovatif çalışma örneği. Önceki sayfalarda da rastladığınız bu slogan TNT’nin müşteri memnuniyeti konusuna verdiği önemi ve en zorlu işi en çetin şartlar altında dahi yapma kararlılığını ifade ediyor. bu pazardaki diğer satıcılar tarafından takip edilen öncü bir şirket olmanın yolu, tüm iş dünyanın yüzünü çevirdiği inovatif hareketlerde yatıyor. İnternet sitesi yeni yüzüyle karşınızda TNT, ‘sure we can’ Türkçe karşılığıyla ‘elbette yapabiliriz’ sloganı doğrultusunda web sitesini de yeniledi. Yenilenen internet sitesinin bu yüzüyle, ziyaretçilerine kullanım kolaylığı sağlayacağına inanılıyor. Gezinme kolaylığı ve içerikteki genişlemeyse, müşterilerin gönderi takibi ve myTNT gibi self-servis gönderim araçlarını kullanmalarını teşvik etmeyi hedefliyor. TNT kendi sitesini yenilerken kullanıcılarını da unutmuyor. Önceki sayılarda da okuma şansı yakaladığınız ‘kobiweb’ hizmetiyle TNT kendi adımlarıyla ilerlediği inovasyon yolculuğuna kullanıcılarını da davet ediyor. Bu çalışmalar da kurumun inovasyon konusundaki tutumuna ışık tutuyor. Dünyada sayısı bilinmeyecek kadar derinlikte iş kolu ve bir o kadar da rekabetçi piyasa var. İşte o pazarların bir köşesinde tutunmak veya 19 Çıtayı yükseltiyor İnovatif çalışmaların Türkiye’deki geçmişi çok yeni. Zira bundan dolayıdır ki sistem itibarıyla Türkiye’deki iş kültürüyle bir takım uyuşmazlıklar yaşanabiliyor. Ancak buna rağmen inovatif çalışalar, pek çok kurumun gündemine girdi bile. Ve şimdi o şirketler hem mevcut paylarını katladı hem de marka değeri konusunda oldukça önemli adımlar attı. Röportaj Rumelihisarı’nı mesken tutan Mahsun’un öyküsü, Tabutta Rövaşata filmini belleklerimize kazımıştı bundan 12 yıl önce. Kimsesiz, evsiz-barksız Mahsun işsizdi aynı zamanda. Ama miskin değildi ve hayatın anlamının izini sürmeyi bırakmadı hiçbir zaman. Bir otomobil çalarak heyecanın, bir kadını ya da bir tavus kuşunu severek aşkın peşinden koştu. Ama hiç de bu dünyanın insanı değildi ve sonunda kaybetti; bir sabah sokakta donmuş halde bulundu. Derviş Zaim’in ilk uzun metrajlı filmi Tabutta Rövaşata, Türk sinema tarihine adını yazdırdı bile. Ardından gelen Filler ve Çimen, Çamur ve Cenneti Beklerken filmlerinde güç ilişkileri temasını işlemeye devam etti Zaim. Ancak sadece güç ilişkileri yoktu bu filmlerde. Derviş Zaim’in deyimiyle otantik temsil aracılığıyla geleneksel kültürü ve tarihi aradı. Tabutta Rövaşata’da Mahsun’un sarayın bahçesinden tavus kuşunu kaçırması, Filler ve Çimen’deki ebru sanatı hep bu arayışın yansımalarıydı. Cenneti Beklerken filminde işin içine mekan da girdi ve Osmanlı’daki minyatür sanatının estetik anlayışı o zaman-mekan ilişkisi içinde izleyiciyle paylaşıldı. Zaim’in son filmi Nokta’da bu kez bu otantik temsilci hat sanatı oldu. Derviş Zaim ile filmleri, filmografisi ve sinema üzerine konuştuk. “Geçmiş her zaman bizimle beraberdir” Deviş Zaim, bu toprakların kültürünü ve geleneklerini arayıp filmleriyle beyaz perdeye yansıtıyor; bunu kimi zaman minyatür, kimi zaman ebru ve kimi zaman hat sanatıyla yapıyor. Yönetmenin ilk filmi Tabutta Rövaşata’dan son filmi Nokta’ya, yolculuğun izini sürdük. 20 İlk filminiz Tabutta Rövaşata’nın üzerinden 12 yıl geçti. Hâlâ bu filmi izleyip kendi kendinize sorular sorup eleştiride bulunuyor musunuz? Filmlerimi bitirdikten sonra çok fazla izlemiyorum. Muhtemelen defalarca izlemiş olmaktan kaynaklanan bir mesafe alma isteği yatıyor bunun altında. Tabutta Röveşata için bu söz konusuydu ve uzun yıllar izlemedim. Başrolde oynayanlardan birinin ölmüş olması da duygusal bir anlam yüklüyor ve böyle bakmak istemiyorum. Ama geçenlerde yeni kopyaları basılacaktı. Renk düzeltmek için 20 dakikalık bir makarayı izledim. “İyi yapmışlar” dedim. O zaman planları nasıl bağladığınızı ve küçük detayları tekrar görmek, yaptığınız işe mesafe almanızı sağlıyor. Her ne kadar 20 dakika izlemiş olsam da pişman olmayacağım bir şey yapmış olduğumu gördüm. Peki o günden bugüne dek neler değişmiş? Bunu bilemem, bilsem de söylemem. Bunlar bana göre bir yaratıcının 40’ıncı odasında saklaması gereken şeylerdir. Sabit olanlar neler, ne değişti, bu değişiklikler ne tarafa doğru seyirtebilir? Tüm bunlar kendi başına kaldığınız zaman yapmanız gereken muhasebelerdir. Bunlarım muhasebesini çok lojik, mantıklı akıl yürütmelerle tartışmanız gerekir; bir yaratıcı, bir sanatçı olarak... Ama bunları üçüncü şahıslarla kısmen paylaşmakta veya paylaşmamakta yarar vardır. Biçim tanımayan yaratıcılığı daha diri halde tutabilmek için bunu yapmak gerekir. dervis zaim 21 Röportaj “Bir ülke sinemasının seyirciyle barışık olması gerekir. Eğer bir film seyircisiyle barışıksa ve filmin bir derinliği varsa, o zaman bu iş olmuş demektir.” Cenneti Beklerken filminde ‘rüya’ ile ‘tasvir’in aynı şeyler olduğu vurgulanıyordu. Osmanlı kültürünün otantik temsilinde rüya ve tasvir bu temsilin neresinde? Cenneti Beklerken filminde minyatür sanatının sinemaya nasıl aktarılabileceği konusunda kafa yormaya çalıştım. Gelenekten yararlanmak çok çeşitli biçimlerde olabilir. Gider saraylarda o dönemin kıyafetleriyle bir film çekersiniz, o dönemi yansıtırsınız. Ama ben doğru, yeterli, birçok insanı tatmin eden bir yapımla birlikte daha derin bir bakış açısının ortaya konulması gerektiğini düşünüyordum Cenneti Beklerken’i yaparken. Eğer minyatür sanatıyla ilgilenen bir nakkaşı hikâye ediyorsam, minyatür sanatı özünde neyi anlatmaya çalışıyor, meselesi nedir, dünyayı nasıl kavrayışla ele alır gibi soruları çözümlemek için minyatür sanatını etüt etmem gerekiyordu ve bunu daha sonra başka bir soruyla desteklemem gerekiyordu. O soru da şudur: Minyatür sanatı sinemaya ne verebilir? Bu sanattan, hareket edebilir bir sinemasal dil yakalamak mümkün müdür? Böyle bir araştırma çabası gelenekten, tarihten ve kültürden yararlanma anlamında çok daha verimli bir yola sevk eder insanı. Ben bunu yapmaya çalıştım. Rüya ve tasvir kavramları, Platonculuk ve Neo Pla- “Geçmiş, hiçbir zaman buharlaşıp gitmez. Her zaman bizimle beraberdir. Geçmiş bir boyutuyla hayatımızı etkiler.” tonculukla ilişkilendirilebilecek kavramlardır. Bunları minyatür sanatı çerçevesinde olabildiğince analiz etmeye çalıştım. Bu kavramlar sinemaya ne kadar entegre edilebilir diye sordum. Sonuçta ortaya Cenneti Beklerken’deki yapı çıktı. Bunu yaparken son bir konuda kendimi uyanık tutmam gerekiyordu: O da filmi deneysel bir hale getirmemek. Düz seyirciyi salonlara çekme çabasıydı beni bu önlemi almaya iten... Minyatür sanatı ve başka şeylerle ilgili olarak fikirler ve okumalar versin, aynı zamanda tüm bunlarla ilgilenmeyen izleyici bir aşk filmi izliyormuş hissine kapılsın. yeni ne var? Nasıl bir biçimin peşinde oldunuz? Aslında Tabutta Rövaşata ile Filler ve Çimen filmleri, Cenneti Beklerken ve Nokta filmlerinin geleceğini müjdeliyordu. Tabutta Rövaşata’da kale içerisindeki tavus kuşlarını hatırlayın. Filler ve Çimen’de ise ebru sanatı konu ediliyordu. Filmin anlatım biçimi içerisinde oynadığı rolü düşünürseniz, benim ilgi alanlarımın varlığı oralarda da gözlemlenebilir. Cenneti Beklerken’de minyatürün ortaya çıkması, Nokta’da hattın ortaya çıkması filmografimde bir atlama olarak değerlendirilmemeli. Yoğunluk olarak tarih ve kültür öğelerinin daha fazla olduğuna katılıyorum ancak dediğim gibi bunların geleceği bir önceki filmlerde görülüyordu. ‘Nokta’nın içeriğini ve biçimini ön plana çıkaran ögelerden bahsedecek olursak… Bir önceki filminiz Cenneti Beklerken’in odağında yeni bir biçim vardı. Peki Nokta’nın biçiminde Cenneti Beklerken Osmanlı döneminde geçiyordu, Nokta ise bugünde... İzleyici açısından düşünürsek filmlerin konu aldığı sorunsallar arasında bağlantı kurabildiler mi sizce? 22 Geçmişi sadece geçmiş zamanlarda olmuş bitmiş olayları parantez içerisinde anlatılması olarak algılamadığımı söylemeliyim. Geçmiş, hiçbir zaman buharlaşıp gitmez. Her zaman bizimle beraberdir. Geçmiş bir boyutuyla hayatımızı etkiler. Nokta’da günümüzde geçen bir hikaye var ama o günümüzde geçen hikayenin kahramanların kaderleri geçmiş tarafından büyük ölçüde belirleniyor. Bu yüzden bizim tarzımızın bir parçası olan motifleri filmlerin içinde görmekten mutluluk duyuyorum. Ve bunları tayin edici faktör olarak kullanıyorum. Peki Cumhuriyet’le birlikte geleneksel izler silikleşti denebilir mi? Sinema izleyicisi ve yönetmenler Cumhuriyet öncesi tarihe yabancılaştı mı? Türkiye’de tarih ele alındığı zaman biraz idealize edilir. Çok büyük amplifikasyonlar yapılır karakterlerde. Ya Battal Gaziler ele alınır, ya da İstanbul’un Fethi... Bunlar da bugünün seyircisinin haz ve beğeni düzeyi belirlenerek törpülenir. Yaşadığımız konjonktür milliyetçiliği bir fenomen olarak değerlendiriliyorsa ona göre değerlendirilir ve ona göre film yapılır. Tuzaklara da olabildiğince az düşmeye çalışır. Bütün filmlerde böyle bir gelenek mevcut. Diğer taraftan Türkiye’de sinema izleyicisinin karakteri söz konusu olduğunda çıtayı biraz daha aşağıda tutmanın izlenirliğin ve seyirci doygunluğunu artırdığından bahsedilebilir. Siz düzeyi ne kadar düşürürseniz seyirci salonlara o kadar çok geliyor gibi bir argüman var. Ve kabaca çok da yanlış değildir. Böyle bir kopukluğun söz konusu olduğu ülkede geçmişten bahsetmeye çalışmak insanların çabucak anlayamayacakları, kolay “Film mekan ararken ortaya çıkar. Kafanızda bir omurga olacak, ancak nihai inşada mekan arayışının çok önemli katkıları vardır. ” 23 kavramayacakları bir bütünle karşılaştıkları hissiyatını güçlendirebilir. Bu tehlike hep var. Ama bu tehlike var diye ben kendime bir oto sansür uygulamaktan kaçındım. Türkiye’deki yeni sinemayı nasıl buluyorsunuz? Mesela en son Venedik Film Festivali’nde festival direktörünün Semih Kaplanoğlu için Kiyarüstemi benzetmesi yaptığınızı biliyoruz. Daha önce Nuri Bilge Ceylan için de aynı benzetmeler yapılmıştı. Siz Ortadoğu sineması ve Türkiye’deki sinema hakkında ne düşünüyorsunuz? Bizim Ortadoğu ile kültür interlandı anlamında paylaştığımız çok şey var. O yüzden onların özellikle İran Devrimi’nden sonra ne yaptıklarını iyi etüt etmek gerekir. Ama onları taklit etmek gerekmiyor. Yüzlerce yıl Farsça konuşmuşuz, çini sanatıyla ilgili ,minyatürle ilgili birçok usta oradan buraya gelmiş, buradan oraya gitmiş. Hat sanatıyla ilgili birçok formu oradan almışız. Dolayısıyla ortak bir geçmişi paylaşıyorsunuz. O geçmişten gelen yönetmenler bir şeyler yapmış, dolayısıyla onları izlemek durumundasınız. Ama bu sadece onların yaptığı şey doğrudur anlamına gelmiyor. Başka muhtemel çıkış noktaları olabilir diye yaklaşmak gerekiyor. Kent kültürü Martıların en güzel arkadaşları Herhangi bir İstanbul sabahı… Genç adam aniden direksiyon kıran otomobilin sürücüsünü kornasına durmaksızın basarak protesto ediyor. Otomobilin sürücüsü ellerini kaldırıyor umursamazca. Aslında ikisinin de bir yere gittikleri yok. Sıkışmış trafikte kaplumbağalarla yarışır bir hızla seyrediyor, sinirleniyor ve sıkılıyorlar aslında. Bir vapurun güvertesinde içilen bir bardak demli çayın tadı başka nerede bulunabilir ki? Ya da penceresinden mavi ve lacivertin beyazla oynaşmasına dalmışken, bir martının bakışlarıyla göz göze gelmek başka nerede yaşanabilir?.. Aslında vapurlarda seyahat edilmez, her seferinde ayrı bir mutluluk serüveni yaşanır sadece. Az ileride tıplım tıkış bir otobüsün içinde genç bir öğrenci uyuyor taklidi yapıyor yaşlılara yer vermemek için. Otobüsün de aslında bir yere gittiği yok, o da sıkışmış trafikte kaplumbağalarla yarışır bir hızda seyrediyor ancak. Otobüsün içinde bir genç kız ayakta müzik dinliyor kulaklığından, her şeyden uzaklaşmak istercesine. Otobüsün içindeki herkes; farklı yaşlarda kadın ve erkekler, farklı hayatlara, sorunlara, mutluluklara sahip olmalarına rağmen rutin bir duyguyu paylaşıyorlar her sabah olduğu gibi, sinirleniyor ve sıkılıyorlar bu herhangi bir İstanbul sabahında. Onlarla aynı anda başka bir adam simidini paylaşıyor martılarla, elinde bir bardak demli çay. Martıların çığlıkları karışıyor simit ve çayın tadına. Mavi bir su ve İstanbul akıyor 24 25 önünden. Bir İstanbul vapuru götürüyor onu laciverdi yararak beyazlıkların içinde… Bir İstanbul vapuru, mutluluğu resmediyor ona, kederini dertlerini unutturuyor. Salına salına seyreden vapura herkes binebiliyor bir sıkıntının girmesine izin yok burada... Ya siz? Herhangi bir İstanbul sabahında, hangisinin yerinde olmak istersiniz? Hangisinin yerinde olduğunuzda kendinizi İstanbullu gibi hissedersiniz? O zarif vapurlar İstanbul’un kent kültüründe ve tarihinde ayrılmaz bir yere sahip. İstanbul’un renk cümbüşünde ise beyazın iki sahibi var: Biri vapurlar, diğeri martılar… İkisi de birbirinin en cana yakın arkadaşı zaten. İdare-i Mahsusa’nın yandan çarklı bir vapuru İhsan Dört bir yanı denizle çevrili bir liman kenti olan İstanbul’da deniz ulaşımı, kentin tarihinde her zaman önemli bir yere sahip olmuştu. Vapurlardan önce bu ulaşımın ana karakterini de kayıklar oluşturuyordu. Elbette yelkenli mavnaların da özellikle yük taşımacılığında önemli yeri vardı. Şirket-i Hayriye’nin özellikle boğaz köylerine iskeleler kurdurup düzenli olarak vapur işletmesi, buralarda nüfusun artmasına ve şehrin gelişmesine önemli katkı sağladı. Boğaziçi’nin gelişiminde vapurlar ile bir paralellik oluştu. Yandan çarklı, sonra uskurlu bu vapurların İstanbul kültüründe de önemli etkisi oldu. Bir özel teşebbüs: Şirket-i Hayriye Özellikle boğaz hattında ve Kadıköy yakasında ilk buharlı vapurlar Avustralyalılar, Ruslar ve İngilizler tarafından işletildi. 1844 yılında ise yerli olarak “Seyr-i Bahri” gemisi sefere çıktı. Daha sonra da kabotaj hakkı yabancılardan alınıp Nisan 1851 yılında kurulan “Şirket-i Hayriye”ye bırakıldı. Yakın zamanlara kadar özellikle akşam eve dönüşte boğaz hattında kurulan “çilingir sofraları”, efsane kaptanların hatıraları, vapur dostlukları bunların sadece birkaç örneği. Kamu yatırımı: İdare-i Mahsusa-i Aziziye 1850’li yıllarda Tersane’de kurulan ve devlet şirketi olan “Fevaid’i Osmaniye” kumpanyası da Marmara’da yolcu taşımaya başlamıştı. 10 Şirket-i Hayriye bir özel teşebbüs işletmesiydi. yıl içinde vapurlarının sayısını 20’ye çıkaran Ortakları içinde Fuat ve Cevdet Paşalar gibi şirket’in unvanı sonradan “İdare-i Mahsusa-i devlet adamları ve sarraflar yer alıyordu. Aziziye” olarak değişti. Bu idarenin gemilerinin isimlerinin çoğu imparatorluk coğrafyaKöprüde yandan çarklı vapurlar sını yansıtıyordu: Selanik, Batum, Musul, Medaniye gibi… İşletme 1923 yılında ise Türkiye Seyrisefain İdaresi adını alıyordu Kahraman vapurlar! Birinci Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’un vapurları donanmaya katılarak, cephelere silah, asker, mühimmat ve erzak taşımak için kullanıldı ve önemli bir lojistik görev yerine getirdi. 26 Nevser 57 Numaralı Vapur taşıdığı onca tarihsel – kültürel değere rağmen müzeleştirilmedi ve korunmadı. Kimi parçalandı, kimi özel tur teknesi olmak ve kimliğini yok etmek üzere satıldı. Şehirle gelişen vapurlar Cumhuriyetle beraber, Vapurlar daha da gelişti. 1939 yılında kurulan Denizyolları Umum Müdürlüğü’ne önce Marmara hatlarını, 1945 yılında da Şirket-i Hayriye’yi devraldı. Böylece deniz ulaşımı tek elde toplanmış oldu. Bahçe tipi vapurlardan Paşabahçe Savaş sırasında bu vapurların bazıları Marmara, Ege ve Karadeniz’deki Rus ve İngiliz denizatlıları tarafından yaralandı ve dokuzu da batırıldı. Bunlardan biri olan Şirket-i Hayriye’nin 42 baca numaralı vapuru Resanet, 24 Nisan 1916 yılında bir Rus denizatlısının topçu ateşiyle yaralanarak Akçakoca yakınlarında karaya oturdu. 1919 yılında ise tekrar kullanılmaya başlandı. 41 baca numaralı Metanet ise önce 11 Mayıs 1900’de Galata Köprüsü’nde beklerken bir başka vapurun çarpması ile battı. Vapur padişahın emriyle sudan çıkarılarak tekrar yüzdürüldü ve sefere konuldu. İsmi de “Eser-i Merhamet” olarak değiştirildi. Vapur savaşta, Aralık 1915’te bir İngiliz denizatlısı tarafından Erdek limanında tekrar batırıldı. Ama Osmanlılar gemiyi tekrar yüzdürdüler. Eser-i Merhamet” son olarak 21 Eylül 1916’da Karadeniz Ereğlisi açılarında bir Rus gemisi tarafından batırıldı. Yine 68 baca numaralı Güzelhisar Vapuru 1915’te Çanakkale Savaşı’nda yaralı askerleri İstanbul’a taşımış, İngiliz denizatlısı tarafından torpillenip yaralanmış ama tamir edilerek görevine devam etmişti. Sonra da İstanbullulara yıllarca hizmet etti. Ne yazık ki tarihi boğaz vapurlarından hiçbiri Cumhuriyet döneminde Denizcilik Bankası’na bağlı olarak kurulan İstanbul Şehir Hatları İşletmesi ise 1945 yılında 55 vapurla İstanbul ve Marmara’da hizmet veriyordu. Şehir Hatları Vapurları Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’ye bağlı olarak 90’lı yılların sonlarına kadar hizmet verdi. Resanet: 1892 yılında bir seferde nımlamak mümkün. 1952 yılında biri İtalya diğer ikisi İngiltere’de inşa edilen bu üç vapura, Paşabahçe, Dolmabahçe ve Fenerbahçe isimleri verildi. Son derece ferah, estetik ve özgün yapıları, hızları ve büyüklükleri ile “bahçe tipi” olarak anılan bu vapurlar Adalar ve Yalova hattının ekspres vapurları olarak hizmet ettiler. Ayrıca Sirkeci - Kadıköy hattında da uzun süre yolcu taşıdılar. Her biri bir estetik harikası, tarihi ve kültürel değer olar bahçe tipi vapurların kalan son ikisi seferde olsalar da akıbetleri meçhul gibi gözüküyor. İstanbullu vapurunu seviyor İstanbullu 150 yılı aşkın bu serüvenin ve dostluğun içinde vapurları hep sevdi: Martıları, güvercinleri sevdiği gibi… Vapurlar seferden kaldırıldığında, satıldığında “Vapurumu Vermiyorum” dedi. Hangi vapuru istediği sorulduğunda en “klasiğini” seçti. Vapurları korumak ve yaşatmak için daima bir “sivil” irade Bugünse Şehir Hatları Vapurları İstanbul Bü- gösterdi. yükşehir Belediyesi’ne bağlı olan İDO (İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret A.Ş) Bugün de öyle… Çünkü, 5000 yıllık geçmitarafından işletiliyor. Mavi suların vapurla- şi olan bir büyük kentin ahalisinden olmak; rının “otobüse” bağlanışının taşıdığı ironiye kendini gerçekten İstanbullu olarak hissetmek için, bu su kentinde, yolunuzun üzerinise artık siz düşünün! de mutlaka bir iskele olduğunu bilmek yeterli sanırım. Çünkü onlar, İstanbul’un o eşsiz va“Bahçe” tipi vapurlar Şehir Hatları Vapurları içinde bugün en oriji- purları “her şeye rağmen” sizi daima orada nal olanları “bahçe” tipi vapurlar olarak ta- bekliyor olacaklar. 27 40 yıllık bir yolculuk vaat eden Kitap Fuarı, 1968 hareketinin doğuşunu, ruhunu ve bugüne yansımalarını katılımcısıyla paylaşacak. Ayrıca ana fikir doğrultusunda yurt içi ve yurt dışı konukların, yazarların ağırlanacağı fuarda, dönemin yaşam tarzı da ele alınarak etkinlikler düzenleyecek. Fuara onur konuğu olarak da modenist akımın güçlü kalemlerinden Füruzan katılacak. da göz ardı etmemeli. Bunun için yoğun çalışmalar yapılıyor. Gerçekleştirecekler de… Ve bu nedenle bir çok kişi hamur kağıdı hissetmeden, bitirecek Sabahattin Ali’nin, Umberto Eco’nun, Boris Vian’in kitabını Bir sayfayı terk ederek öbür sayfaya geçmenin ne denli güç olduğunu sanal alemde ‘tık’layarak okuyanlar, hamur kağıdın dokusunu ekranda yaşayamayacaklar muhtemelen. Ve aynı dönemin başlamasıyla fuarlarda bu kadar kuvvetli Sanal alemin, parlak ekranında kitap Kitap fuarı, yayıncılık demişken, bugünlerde olmayacak. Ve fuarlar da tıpkı hamur kağıtlar kitabın sanal dünyaya çekilmesi konusunu da gibi bir erozyona uğrayacak. Sonsuz bir hazine sizi bekliyor Bir kere hayatınıza girdiyse eğer kurtuluşu yok, yerini dolduramazsınız, hayatınıza girmediyse de bugüne kadar çok şey kaçırmışsınız demektir. Onlarla gezer, onlarla üzülür, onlarla öğrenirsiniz Kimi zaman kendi aynanız olurlar, kimi zaman dipteki köşedeki bilgiye ayna tutarlar. Tüm kitaplar, Kasım ayının ilk 10 günü TÜYAP’ta okurlarını bekliyor. Kitap, herkes için öznesi değişen bir cümle. Kimi onu yaşamın vazgeçilmezi olarak görür. Kimiyse henüz tanışmadığı bu hazinenin ne denli uçsuz olduğunun farkında bile olmadan yaşar. Kitap öylesine bir şey ki yaşamına girdiği insanlar için yalnızlık kavramını ortadan kaldırır. Boşa geçen zamanı da… Kitap, yazarın duygularıyla okurun zihni arasındaki bağdır. Ve her satırda daha da kuvvetlenir. Yolculukların vazgeçilmezi, sıkıntıda, sevinçte yakın bir dost olarak hep yakındadır. Yazarlar hislerini, öykülerini, düşüncelerini kağıda dökerken okur onlara yayınevleri aracılığıyla ulaşır. 28 Her yerde kitap Dünyada birçok fuarcılık hizmeti veren şirket, Ulusal Yayın Birlikleri’nin de katkılarıyla yayınevlerini bir araya topluyor. Bu fuarlardan halen devam eden ve yayıncılıkta bir kült olan Frankfurt Kitap Fuarı, en bilindik olanı. Kitp Fuarı Türkiye’deyse Türkiye Yayıncılar Birliği ve TÜYAP’ın işbirliğinde hazırlanıyor. 40 yıllık yolculuk Geçtiğimiz yıl ‘Akdeniz’de Edebiyat, Edebiyatta Akdeniz’ temasıyla 800 yazarı, 400 binden fazla katılımcıyla buluşturan fuarın, bu yılki teması ‘1968-40 Yıl Önce, 40 Yıl Sonra.’ Nasıl giderim? 27’nci İstanbul Kitap Fuarı’na gidebilmek için çeşitli bölgelerden özel otobüsler kaldırılacak. Atatürk Kültür Merkezi önü (Taksim), Atatürk Havalimanı iç hatlar geliş terminali önü, Bakırköy Deniz Otobüsleri İskelesi otoparkı, Esenler otogarı metro çıkış kapısı gibi merkezi alanların yanı sıra Yenibosna şehir içi taşımacılık yapan hatlardan Büyükçekmece otobüsleri de sizi Kitap Fuarı’na götürecektir. Bunların yanında fuara özel aracınızla gitmek istiyorsanız, E-5 karayolunu Edirne istikametinde takip etmeniz yeterli olup, E-6 karayolunu kullanarak Büyükçekmece çıkışını kullanarak fuara ulaşabilirsiniz. Bu arada küçük bir not, İstanbul Kitap Fuarı, yaklaşık 550 yayınevi ve sivil toplum kuruluşunun katılımıyla, ‘ARTİST 2008 – 18. İstanbul Sanat Fuarı’ ile eş zamanlı gerçekleştirilecek. Gelenekte 60’ıncı perde Konu kitap fuarıysa Frankfurt’u atlamak olmaz. Yarım asrı geride bırakan Frankfurt Kitap Fuarı her yıl yaklaşık yedi bin yayıncıyı bir araya getiriyor. Çeşitli ülkelerden 400 binin üzerinde ziyaretçiyi ağırlayan Frankfurt Kitap Fuarı’nın bu yılki onur konuklarından biri de Türkiye. ‘Bütün Renkleriyle Türkiye’ sloganıyla 15–19 Ekim arasında fuara katılacak Türkiye, Ulusal Yürütme Komitesi ile Türkiye Yayıncılar Birliği’nin ortak düzenlediği sempozyumla Türk Edebiyatı’nı uluslararası arenaya taşımayı, yazar ve çevirmenlere, yayıncılara, çağdaş Türk edebiyatını tanıtmayı amaçlıyor. 29 Onur yazarı, Füruzan Modernist akımın en güçlü kalemlerinden Füruzan, bugüne kadar roman, gezi, öykü, röportaj şiir ve çocuk kitaplarına birçok alanda esere imza attı. Başarılı dili, okuyucuyu sürükleyen anlatımı ve toplumdaki farklı kutupların birbirleriyle olan ilişkilerini yansıtmadaki başarısıyla 1972 yılında yayımlanan ilk eseri ‘Parasız Yatılı’ ile Sait Faik Hikaye Armağanı’nı kazanan Füruzan’ın eserlerinde göze çarpan bir diğer özelliği de yurdun dört bir köşesinde farklı farklı ağızlarla can bulan Türkçe’yi doğallığını kaybetmeden satırlarında hayat verebiliyor olması. Bir de Füruzan demişken onun 12 Mart dönemini anlattığı romanı, “Kırk Yedi’liler”i ve 90’lı yıllarda uç verip ardından hız kazanan Bosna-Hersek savaşının içinde geniş bir coğrafyada yapılan bir yolculuğu anlattığı Balkan Yolcusu eserlerini de es geçmek olmaz. Füruzan, Kasım ayıyla birlikte başlayacak olan 27. İstanbul Kitap Fuarı’nın bu yılki onur yazarı. 1968 yılından 40 yıllık yolculukların yapılacağı fuar boyunca satır aralarında Füruzan’ın, edebi kişiliği, eserleriyle ilgili bilgiler yakalayabilir, kitabın günlük yaşamdaki yansımalarından, Türkiye’deki seyrine kadar yapılacak birbirinden farklı panellere katılabilirsiniz. Röportaj kelere bağımlılığımız da diğer ülkeler kadar. Bunda ilaç geliştirmenin maddi açıdan oldukça zorlayıcı olmasının da payı bulunuyor. Bu nedenle de ilaç geliştirme çalışmalarını dünyada çok az ülke yürütüyor. Muadil ilaç yönetimiyse nispeten biraz daha ucuz. Çünkü yeni geliştirilen ilacın patent süresi dolduktan sonra, yaptığı etkiyi kanıtlamak (biyoeşdeğerlik) koşuluyla başka firmalar da üretimini yapabiliyor. Geliştirmek bu noktadan sonra biraz daha ucuzlayabiliyor. İşte bizim de özel uğraş alanımız klinik biyoeşdeğerlik çalışmaları. Dünyanın ilacı TNT’ye emanet Türkiye’de kurulan ilk ilaç araştırma merkezi olan DEKAM; kuruluşundan bu yana TNT ile çalışıyor. Sekiz yıldır TNT ile işbirliği içinde olan DEKAM’da gönderilerin kaybolması, gecikmesi ve hasar görmesi gibi durumların karşılığı bilinmiyor. Çünkü TNT, işini kusursuz yaparak hataya meydan vermiyor. DEKAM, 2000 yılından bu yana Erciyes Üniversitesi içerisinde faaliyet gösteriyor. Oldukça pahalı olan ilaç geliştirme çalışmaları yürüten DEKAM, her gün tüm dünyaya yüzlerce kilo gönderi yapıyor. Ve bu konuda TNT’yi tercih ediyor. Kuruluştan bugüne kadar TNT’yi tercih eden DEKAM’ın faaliyetlerini ve ekspres taşımacılık görüşlerini Prof. Dr. Aydın Memişoğlu’ndan öğrendik. DEKAM kaç yıldır faaliyet gösteriyor? Kuruluşundan bugüne gelinen süreçte neler yaşandı? 2000 yılının Haziran ayında kurulan DEKAM, Türkiye’de kurulan ilk ilaç araştırma merkezi. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Yönetimi ile Sağlık Bakanlığı’nın desteğini arkasına alarak yaptığı çalışmalarla bilim camiası ve ilaç endüstrisi kurumlarından takdir görmeyi başaran DEKAM, sekiz yıldır faaliyetlerini sorunsuz bir biçimde sürdürüyor. içerisinde kan örnekleri alıyoruz. Daha sonra bu kan örnekleri, ilgili laboratuarlarda analiz ediliyor. Yani işin ayrıca bir klinik, laboratuar aşaması bulunuyor. Biz işin klinik tarafındayız. Bu anlamda gerçekleştirdiği faaliyetler Türkiye’nin bazı ilaçların ithalatına bağım- konusunda da Türkiye’nin bilgi birikimi ve lı hale gelmesinde temel nedenler neler? konu ile ilgili kuruluşlarıyla bu alanda yetkin Bunda ilaç tahlillerinin yetersiz oluşu bun- olduğu söylenebilir. da ne ölçüde rol oynuyor? DEKAM ya da Türkiye’deki diğer ilaç araştırma merkezleri Türkiye muadil ilaç tedarikinde ne durumda? ülkedeki tüm ilaçlarla ilgili tahliller yapacak Ülke olarak orijinal ilaçlara ne kadar muhtaetkinliğe ve yetkinliğe sahip mi? cız ve bu durum ilaç fiyatlarına nasıl bir etkiBu konuda tahlil sözcüğü yaptığımız çalış- de bulunuyor? mayı doğru ifade etmiyor. Çünkü biz tahlil Türkiye muadil ilaç konusunda hem üretim yapmıyoruz. Analizi yapılacak ilaçları, kon- yapan hem de üretiminin bir kısmını ihraç trolümüz altında gönüllü kişilere uygulanı- eden bir ülke. Ancak yeni geliştirilen ve muyor ve gelişmeler takip ediliyor. Biz bu süre adili üretilmeyen ilaçlar konusunda diğer ül- 30 08 Araştırma merkezinizin uluslararası ölçekte sertifikaları var mı? İlaç firmaları veya uluslararası standartlar hangi kriterleri göz önünde bulunduruyorlar? Bizimle aynı faaliyetleri yürüten firmaların elbette sahip olmak zorunda olduklar bazı sertifikalar bulunuyor. Bizde eksiksiz olarak hepsi bulunuyor. Sertifikaların kriterlerinin ilki yerel ve ulusal denetimlerden başarıyla geçmek. Bunun yanında yapılan işin kalitesi ve sürati de değerlendirme kapsamında yer alıyor. Dolayısıyla en kaliteli olanı hızlı ve doğru şekilde üretmek zorundayız. Ekspres taşımacılık firması seçerken neleri göz önünde bulunduruyorsunuz? Sizin bir ekspres taşımacılık şirketinden beklentileriniz neler? Bizim için en önemli husus gönderilerimizin zamanında ve bozulmadan teslim edilmesi ve her hangi şekilde zarar görmemesi. Örneklerimiz her zaman kuru buz içerisinde ve en az 72 saat içindeki yükü -20 veya -30 aralığında tutacak şekilde gönderilir. Zamanında ve yükün sağlam olarak teslimi çok büyük bir öenm taşıyor. Konu bu kadar hassas olunca da kendimize has kontrol yöntemleri uyguluyoruz. Mesela eskiden gönderilerin içine Ekspres taşımacılık konusunda bizim de kendimize göre kontrollerimiz var. TNT tüm bu kontrollerden başarıyla geçti ve sekiz yıldır bizim için güven veren bir iş ortağı oldu. sıcaklık kaydedici koyarak sıcaklığı kontrol ediyorduk. Bunun dışında doküman trafiğimizin de hayli yoğun. Bu dokümanların da yıpranmaması ve kaybolmaması büyük önem taşıyor. Çünkü bizim işimizde hata ve hatanın telafisi söz konusu değildir. Ekspres taşımacılığın sizin sektörünüz için önemi nedir? Zamanlama, yaptığınız çalışmaları ne kadar etkileyen bir faktör? Zaman ve ekspres taşımacılık yaptığımız işin hayati bir parçası. Bunu örnekle de daha iyi ifade edebilirim: 2000 yılında yapmış olduğumuz bir gönderinin konşimentosu arşivimizde yer alır. Ne zaman gönderilmiş, ne zaman 31 teslim olmuş, kim teslim almış gibi bilgilere buradan ulaşırız. Gönderi yapılırken de her zaman alıcıya konşimento numarası bildirilir. Alıcı da gönderinin teslimini ve durumunu yazılı olarak teyit eder. Bizim gönderilerimiz idrar veya kan örnekleri olduğu için üçüncü şahıslar için fazla bir değer ifade etmez. Bu nedenle sigortalamak da idari açıdan mantıklı değildir. Ancak gönderiler bizim için değeri paha biçilemeyecek ölçüdedir. Bu nedenle sigortayı biz yaparız. Gönderilerimizde her zaman elimizde yedek bulundururuz. İlk parti teslim edildikten sonra yedekleri göndeririz. Bu nedenle taşıma işi hem çok güvenilir hem de gönderinin bozulmaması için çok hızlı olmalı. Bazen gümrüklerde sorunlar çıkabiliyor; böyle bir durumda taşıyıcı bizim sorunun en seri şekilde çözümünde her durumda yardımcı olmalı. TNT de bu konuda bizi mağdur etmiyor. Kriterleriniz doğrultusunda TNT sizin için nasıl bir çözüm ortağı? 2000 yılından beri TNT ile çalışıyoruz. Başlangıçta özellikle kuru buzlu yükü taşıyacak bir şirket bulmakta zorlandık. Ancak daha sonra TNT bu konuyla yakından ilgilendi. O zamanlar konuyla ilgili yeteri kadar yetkin olmamalarına ve bu konuda bölgede yeteri kadar donanımı olmamasına rağmen zamanla bizim bütün ihtiyaçlarımızı karşılık veren bir firma oldu. Şimdi herkes ne yapacağını hem Türkiye’de hem de yurt dışında çok iyi biliyor. Bizi yakından tanıyorlar artık. Çünkü çok yoğun bir gönderi trafiğimiz var. Her gün tüm dünyaya kilolarca yük ve doküman dağılıyor. TNT de bu yoğun trafikte bugüne kadar aksama yaşatmadı. Kayıp, gecikme, hasar gibi durumlarla hiçbir zaman karşı karşıya kalmadık. Bu da bizim için tasvir edilemeyecek kadar güzel bir durum. Kent kültür Ortaçağ’ın yegâne cenneti İberya Yarımadası’nda 700 yıl hüküm süren İslam kültürü ve bu kültürün en büyük mirası Elhamra... Uygarlık anlayışıyla dünyaya feyz veren Ortaçağ Endülüs’ünde bağları, bahçeleri, sarayları, çayırlarıyla Asabica tepelerinden Granada’yı izleyen mimari bir kent... Emevi Devleti’nin Kuzey Afrika’daki valisi Musa Bin Nusayr’ın, 711 yılında Tarık Bin Ziyad’ı Arap ve Berberiler’den oluşan ordunun başında İber Yarımadası’na gönderirken nasıl bir vizyona sahipti kim bilir... hudileri ve bazı Vizigotlar da krallığın içinde bulunduğu kaos ortamında dış müdahaleyi uygun görenler arasındaydı. 7 bin kişilik bir orduyla çıkmıştı yola Tarık Bin Ziyad... 5 bin kişilik ek kuvvetle birlikte 12 bin kişi olan ordu, kısa süre içerisinde yarımadanın kuzeybatı ucunun dışında kalan bölgeyi ele geçirdi. Ama sefere çıkarken geri dönme ihtimalini ortadan kaldırmak için gemileri yakması ne kadar iddialı olduğunu gösteriyor sanki. Tarık Bin Ziyad, Cebelitarık Boğazı’nın geçip Vizigotlar’ın hüküm sürdüğü İberya topraklarına doğru yola çıkmadan önce, onun bu toprakları fethetmesini isteyen tek kişi Musa Bin Nusayr değildi. İspanyol Ya- Müslümanlar Endülüs’te bir kale ele geçirirken Emevi hanedanı, Abbasiler’in Emeviler’i Bağdat’tan sürmesiyle yeni bir yurt arıyordu ve rotasını Endülüs’e çevirdi. Abdurrahman bin Muaviye, Endülüs’e kaçarak kendisini Emevi Emiri ilan ederek Kurtuba’yı başkent seçti. 32 Avrupa Ortaçağ karanlığında yolunu kaybetmişken İberya yarımadasını cennete çeviren Endülüs’ün en parlak dönemi işte böyle başladı. Öyle bir dönemdi ki bu, yarımadayı dünyanın bilim merkezlerinden biri yaptı, Avrupa sanatının temelleri burada atıldı, batının adını bile bilmediği bir şehircilik anlayışı yayıldı, kültürel farklılıklar zenginlik olarak kabul gördü. Reconquista’nın eline geçti. Çünkü 8’inci yüzyıldan 11’inci yüzyıla kadar varlığını hissettiremeyerek İspanya’nın büyük bir bölümünü ve Portekiz’i Müslümanlar’ın himayesine bırakan Hıristiyan Reconquista, yavaş yavaş boy göstermeye başlıyordu. Buna en uzun süre dayanan Granada Prensliği’ydi, ama o da Kastilya ve Aragon hükümdarları olan Fernando ve Isabella’ya 1492 yılının ocak ayında teslim oldu. Emevi halifeliğindeki bu dönem 750 yılından 11’inci yüzyılın ilk Endülüs’ün simgesi 10’lu yıllarına kadar sürdü. Yeni dönemde daha küçük Müslüman Granada’yı ele geçiren Fernando ve Isabella, Müslümanlar’a hoşgörüprenslikler ortaya çıktı, ancak bu prenslikler birer birer Hıristiyan lü davranacaklarının sözünü vermişti, ancak aradan 10 yıl geçtikten 33 Kent kültür dan kaynaklanıyor. Kolonlar ve sarkıt benzeri tavan dekorasyonları, odalarda kendilerini hissettirirken, sarayların çoğu arabesk tarzın ve kaligrafinin ruhunu taşıyor. Elhamra’nın kıyısı köşesi “Bazı günümüz bilginleri Elhamra’yı özgün İslam sarayı olarak sunmayı denemişlerdir ama böyle bir şeyin varlığı kuşku götürür. Bazı yönlerden İspanya’daki daha erken Müslüman saraylardan daha çok Pekin’deki Yasak Kent’le daha yakın benzerlikler gösterir.” Robert Irwin – Elhamra (Yapı Kredi Yayınları) Elhamra’nın kıyısı köşesi Ne zaman, nasıl gezmeli? sonra Kardinal Ximenes’in Müslümanlar’dan din değiştirmekle sürgüne gitmek arasında seçim yapmalarını istemesi bu yaklaşımın geçici olduğunun ispatı oldu. 800 yıldır tadilatta Dış ve iç mimari, tarih boyunca bölgesine hükmeden kültürlerin etkileriyle birçok kez değişikliğe uğradı. Hıristiyan Reconquista’nın işgalinin ardından zarar görmeye başlayan Elhamra, önce beyaza boyandı. Beyaz renk hisarın taş duvarlarını lekeleyen, içine demir tozları karışmış kırmızı tozlarını ortadan kaldırdı. Duvarlardaki kaplamalar da bozuldu. Mezarlıklar da Hıristiyan işgalinden zararlı çıktı ve tahrip oldu. Ardından V. Charles, kış sarayını yıkarak yerine Rönesans tarzında yeni bir saray yapmak için çalışmalara başlasa da bu bölüm hiçbir zaman tamamlanamadı. 1700-1746 yılları arasında saltanat süren V. Philip ise odaları İtalyan tarzına çevirmek için tadilatlar yaptırdı. İberya yarımadasında bunlar yaşanırken, gelişmeleri Asabica tepelerinden Granada’yı izleyen bir yapı vardı: Adını ‘kırmızı’dan alan Elhamra, inşasının ardından 150 yılı geride bırakmıştı. Bu saray, Hıristiyan Reconquista’nın Granada’da Müslümanlar’a karşı kazandığı zaferin sembolü olacak kadar değerliydi. Elhamra’nın kaderi Granada’nın fethiyle birden bire değişti. Önce bir Hıristiyan sarayı oldu ancak daha uzunca bir süre kimse yüzüne bakmadı. Saray adeta bir harabeye dönüştü. Ta ki Wellington Dükü buraya gelip, tavukları, çingeneleri ve dilencileri buradan kovup, Elhamra’ya yerleşene kadar... Elhamra’nın temeli 1232’de atılmış olsa da, tarih boyunca sürekli yeni ilave yapılarla zenginleştirildi, bazen de restorasyonlar ve yıkımlarla değerinden kaybetti. Kaynaklar Elhamra’nın bazı bölümlerinin 15’inci yüzyılın ortalarında inşa edildiğini gösteriyor. Ama en önemli ve estetik açıdan en değerli bölümlerin 14’üncü yüzyılda yapıldığı biliniyor. İspanyolca’da Altın Oda anlamına gelen Cuarto Dorado, mersin çalılarıyla süslü Mersinli Avlu ve Aslanlı avlunun tamamı bu dönemin tarihini taşıyor. Mexuar (Arapça’da danışma yeri anlamına gelen ‘meşaver’ kelimesinden sözcüğünden geldiği tahmin ediliyor) tarih ediyor. Bu devasa Elhamra ‘kenti’, dış görüboyunca pek çok kez değişikliğe uğradığı için nümüyle sadeliği, iç mimarisiyle ise ihtişamı ve süsü yansıtıyor. Tabii süs, İslami sanatın sıherhangi bir tarihe dayandırılamıyor. nırları dahilinde, heykel ve figüratif yapıdan uzak olacak şekilde, bahçelerindeki çiçekleri, Saray değil, kent Elhamra’ya ‘saray’ demek, onu küçümsemek çeşmeleri ve dereleriyle kendini gösteriyor. anlamına gelebilir. Çünkü burası duvarları Ve tüm bunlar İslam alemindeki cennet algıiçinde altı sarayı olan kışlaları, camisi, kuş- sını yeryüzünde yaşatıyor. Elhamra’nın sınırhanesi, hayvanat bahçesi, hatta sanayi atöl- larından içeri girince kendini hissettiren boş yeleri, 40 bin kişilik barınma kapasitesi, 14 alanlar, aslında Endülüs Müslümanları’nın dihektarlık alanıyla ‘kent’ ismini daha fazla ğer Müslüman devletlerden izole bir şekilde hak ediyor. Hatta Arap kaynakların bir kısmı yaşarken, Hıristiyanlarla ekonomik, siyasi ve da Elhamra’dan ‘medine’ (kent) olarak söz kültürel anlamda bağlar kurmuş olmaların- 34 saklayan bir asker engellenmiş. Bu hikaye çok gerçekçi görünmese de Elhamra’nın en azından uzunca yıllar kaderine terkedilmiş olduğu konusunda tüm tarihçiler hemfikir. Elhamra’nın en çok ziyaretçi akınına uğradığı mevsim yaz... Bu nedenle buranın kış aylarında ziyaret edilmesi daha sessiz, daha sakin ve daha konsantre bir tur için ideal. Ancak yaz ya da kış, tüm ziyaretler için rezervasyon şart. www.elhambra.org adresli siteden ya da telefonla birkaç gün öncesinden yaptırılacak rezervasyon sırasında ziyareti geceyi de kapsayacak şekilde ayarlamak Elhamra’nın ruhunu daha iyi keşfedebilme imkânı veriyor. V. Karl Sarayı’ndaki Elhamra müzesinde sergilenen kalıntıları da görmeden gelmemek gerekiyor. Cennet de var, cehennem de... İslam mimarisinin bugüne kadar ulaştığı en üst noktalardan biri olan Elhamra, 1001 Gece Masalları’ndaki düşleri, gerçeküstü hikayeleri ve kıssadan hisseleri, asırlık birikimleriyle yaşatan, masallardaki mekanların içine çeken bir mimari başyapıt. Ama tüm bu cennet imajının ardını da görmeden geçmek olmaz. Robert Irwin’in Elhamra isimli kitabında da dikkat çektiği gibi ‘arka bahçesi’ de vardır sarayın. “Bazı açılardan Elhamra’nın cennet olduğu doğru olsa bile başka açılardan Elhamra’nın Granada’daki cehennem havası üzerinde inşa edildiğinin göz ardı edilmemesi gerektiğini söylüyor Irwin: “Erhamra’nın yapımları sırasında köle işçi olarak Hıristiyan esirler çalıştırıldı. Elhamra’nın duvarına kazın- İslam’ın Endülüs’e kazandırdığı kültürün doğmış olan 14’üncü yüzyıl dizelerinde gerçekten rudan etkisi göz ardı edilemez. İşte o kültürün en güzel miraslarından biri de Elhamra’da ha1812 yılına gelindiğinde ise Fransız Kont Se- de bunlarla övünülür.” yat bulup bugüne kadar varlığını sürdürmüşbastiani bazı kuleleri parçaladı. Rivayete göre Elhamra, bu yıkılan kulelerin akıbetinden son İspanya bugün eğer, kültürü, topraklarında tür. Buraya yapılacak ziyaret, sadece İslamiyet anda kurtulmuş. Çünkü Elhamra’yı ortadan yaşadığı insanları, örfleri, adetleri ve düşün- tarihinden değil, aynı zamanda uygarlık tarikaldırmak isteyen Napolyon’u patlayıcıları ce biçimleriyle bambaşka bir ülkeyse, bunda hinden izlerin de keşfi anlamına gelir. 35 Sergi İnsanın özüne dair bir sergi: İnsan Halleri Dali harikalar diyarında … “Yaşadığımız kentin sokaklarında her gün sayısız yüzle göz gözeyiz. Bütün bu kent onların sesleri, onların acı ve sevinçleri ile dolu, onlarla soluk alıp veriyor. Kentin köşesinde kara bir pano. Panonun önünde duran birbirinden farklı insanlar. Kendilerine ait ne varsa, bütün hikâyeleri ile bize bakıyorlar. Onlar bizim dünyamız. Onlar, biz...” Doğumundan dokuz ay önce ölen kardeşinin hem ismini hem de ailesine yansımasını üstlenen ünlü ressam Salvador Dali, yaşamını bu gölgenin altında sürdürmüş. Zamanla bu karmaşa içerisinde kendisine bir harikalar diyarı yaratarak orayı birbirinden eşsiz eserlerle donatmış. Ve o eserler şimdi İstanbul’da. Kentin köşesinde kara bir pano. Panonun önünde duran birbirinden farklı insanlar. Kendilerine ait ne varsa, bütün hikâyeleri ile bize bakıyorlar. Onlar bizim dünyamız. Onlar, biz...” ‘İnsan halleri’ Sıtkı Kösemen, Ergün Turan Süreyya Yılmaz Dernek 10 Eylül / 25 Ocak 2009 İstanbul Modern Gece gündüz gün 24 saat… İstanbul’da 24 saat boyunca aynı yollarda yürüyen binlerce insan var. Aynı anda aynı kaldırımda yürüyen birbirinden farklı binlerce yüz ve tüm yüzlerin başka anıları, acıları, mutluluklarını anlatan farklı çizgileri… İşte bu yüzlerin çizgilerini, ölüm hallerini, gülüşlerini, mimiklerini bir harita gibi bize sunan bir sergi var bugünlerde İstanbul Modern’de: İnsan Halleri… Sıtkı Kösemen, Ergün Turan ve Süreyya Yılmaz Dernek tam da insanın özünü anlatan halleri karelemişler. 10 Eylül’de açtıkları fotoğraf sergisi İnsan Halleri 52 farklı bakış, duruş, mimik, poz, hayat ve ölüm hallerinden oluşuyor. Bir duvarda hayat, diğerinde ölüm Dört yıl boyunca İstanbul’un farklı semtlerinde farklı yüzleri kara bir perde önünde arşivleyen bu sergide, Ergün Turan ve Süreyya Dernek her insanın hikayesinin okunduğu yüzlerini çekerken aslında kentin hayat hikayesini de bize sunmaktadır. Birçok kurgu vardır filmlerde, kitaplarda aynı sahneden insanları, tesadüfleri ve yüzleri anlatan bu iki ustanın sokaktaki objektifinden sergiye yansıyan başarılı çalışma da onlardan biri… Ergün Turan ve Süreyya Yılmaz Dernek’in sergi için söylediği ‘İnsanın şehri, şehrin insanı anlattığını’ şu sözlerle ifade ediyor: “Yaşadığımız kentin sokaklarında her gün sayısız yüzle, ‘diğer’leriyle göz gözeyiz. Bütün bu kent onların sesleri, onların acı ve sevinçleri ile dolu, onlarla soluk alıp veriyor. 36 Ölümün donukluğu Sıtkı Kösemen’in ‘ölü taklidi’ yapan kişileri saptadığı fotoğraflarında kapkara bir mizah yer alıyor; savaşları, ölümleri, dünyanın içinde bulunduğu acıları protesto eden kareler... “Hiç kimse bu poz için hayır demedi – oysa bir portresini çekmek istediğinizde, lütfen çekme, bu gün iyi değilim gibi sebepler öne süren çok kişi olur” diyor Sıtkı Kösemen, çekim sürecini anlatırken. Ölümünde taklidi olur mu diyenler için sergide asansörde, ofiste, sokakta, evinin bahçesinde, ormanda, merdivenlerde, kayalıkların üstünde, bisikletlerin arasında farklı ölüm alanlarında farklı ölüm halleri var. Hepsinde aynı olan şey aslında boş, donuk bir ifade… Her gün sayfalarda okuduğumuz ölüm haberlerinde ölüme sebep olanların ifadelerine hiç benzemiyor bu ifadeler. Belki ilerleyen dönemlerde Sıtkı Kösemen onlarında taklidini yansıtan fotoğraf karelerini de bize sunar. Yan yana yürüdüğümüz yüzleri incelemek ve hep o hayatın bir parçası değilmiş gibi düşündüğümüz ölümün taklitlerini görmek için 25 Ocak 2009’a kadar vaktimiz var. ‘İstanbul’da bir sürrealist: Salvador Dali’ 20 Eylül / 20 Ocak 2009 Sakıp Sabancı Müzesi / Emirgan Dali’nin gerçekliğine dal... Artık yerde kanlı yatan İspanyol boğalarının yerini insanların aldığı karışık bir sürgün bahçesi olan Avrupa’da II. Dünya Savaşı başlamıştır. Bu günlerde Dali ve Sevgili Gala’sı için Amerikan rüyasına doğru bir yolculuk başlamıştır. Ve bir ressamı tetikleyen her şey vardır Dali’nin hayatında... Savaş, hüzün, aşk, kaçamak, sürrealizm karşıtlığı ve para tutsaklığı suçlamaları gibi... “Doğar doğmaz tapınılan bir ölünün ayak izlerinden yürümeye başladım. Beni severken hala onu seviyorlardı aslında. Belki de benden çok onu.. Babamın sevgisinin bu sınırları yaşamımın ilk günlerinde itibaren çok büyük bir yara oldu benim için” diyen Dali gerçeklikle doğduğu günde yüzleşmiştir. Düşsel dünyanın kapılarını aralayan, eserlerini yorumlarken bilinç ile bilinçdışını bütünleştiren bir yolu seçen İspanyol ressam fotoğraf, film ve heykel gibi bir çok alanda eser yaratmıştır. 11 Mayıs 1904 yılında doğan ünlü ressam doğumundan 9 ay önce ölen kardeşi Salvador’un hem ismini hem de ailesinde olan yansımasını borç almıştır. Bu talihsiz ölümün ardından gelen doğum Dali’yi etkilemiş ve The Secret Life of Salvador Dali adlı otobiyografisinde”iki su damlası gibi birbirimize benziyorduk, fakat yansımalarımız farklıydı [...] O, herhalde benim fazla mutlak olarak tasarlanmış ilk versiyonumdu” diye satırlarda ölümsüzleşmişti. Harikalar diyarında Dali artık büyümüş ve masallara sığmayan kahramanlardan Joan Miró, André Breton, Sigmund Freud, Max Kardeşler Paul Éluard ve Pablo Picasso ile arkadaş olmuştur. Resimlerindeki eriyen saatlerinin, kadın sembollerinin, uyuyan sigara içicilerin, isimsiz bedenlerin, askerlerin ne denli zengin bakış açısı ile işlendiği ve etkilendiği isimlerin ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir. 37 Dali bu karmaşa içerisinde harikalar diyarında yarattığı resim, çizim, heykel, gravür, enstalasyon, hologram, stereoskopi, fotoğraf eserlerini kendi içinde doğduğu gibi kötü bir kadere emanet etmemiş. Özgünlüklerini koruyacakları bir çatı olan Salvador Dali Vakfı ve Dalí Tiyatro-Müzesi’ne emanet etmiş. İşte bu ünlü İspanyol Sürrealist Kumda Yatan Figürler, Denizin Önündeki Masa, Ölüm Şovalyesi, Freud Portresi, Güneş Tutulması ve Bitkisel Osmoz, Aşk Duygusunu İfade Eden 2 Parça Ekmek, Başı Bulut Dolu Adam ve Atomik Leda gibi 270 eseri ile şimdi İstanbul’da... Akbank’ın 60.yıl kutlaması sebebiyle sponsor olduğu bu sergiyi ziyaret edenler akıllarında şu soru ile çıkacaklar… Dali kim bilir bu gerçek üstü şehir olan İstanbul’u görseydi nasıl anlatırdı? DVD / Kitap Alexandra (Aleksandra) There Will Be Blood (Kan Dökülecek) Le Promeneur du champ de Mars (Son Sosyalist Mitterand) Orjinal dil: Rusça Dublaj: Türkçe Altyazı: Türkçe Süre: 95 dk Orjinal dil: İngilizce Dublaj: Türkçe Altyazı: İng., Rumence, Türkçe, Yunanca Süre: 152 dk Orjinal dil: Fransızca Dublaj: Türkçe Altyazı: Türkçe Süre: 116 dk Savaş, o ülkenin insanlarının hayatlarını nasıl alt üst eder? Hissiyatlar arasında hangi iyi/kötü/acı/tatlı köprüler kurulur? Kışla hayatı askerleri nasıl etkiler? Ölümle yaşam arasında geçen günler hayata nasıl anlamlar yükler? Sokurov’un son filmi Aleksandra, 7 yıldır görmediği oğlunu ziyarete giden bir annenin hikayesinden yola çıkarak tüm bu soruları sorduruyor ve yönetmenin gözünden ortaya çıkan cevapları gösteriyor sinemaseverlere. Filmde anne ve oğul portreleri, ne entelektüel yaklaşımın gölgesinde kalıyor, ne de gişe rekorları kırmaya aday bir basitliğe indirgeniyor. Yani tam da Sokurov’un kendi çizgisinden göz kırpıyor. 2007 yılında vizyona giren ‘Kan Dökülecek’, 20’nci yüzyılın başlarında petrolle tanışan ABD kapitalizminin vahşiliğini, bu sürecin devinimi içerisindeki güç savaşlarını, rekabetçi yapısını müthiş bir hikayeyle kurguluyor. Upton Sinclair’in Petrol isimli kitabından yola çıkılarak yazılan senaryonun başrol oyuncusu Daniel Plainview, tam da dönem kapitalizminin ihtiyacı olan bir karakter: Amacı uğruna gözünü kırpmadan adam öldüren, çürüğe çıkan oğlunu terk etmekte tereddüt etmeyen ve oğlu bir gün büyüyüp ayakları üzerinde durmaya çalıştığında onu rekabetin karşı safında konumlandıran bir ‘zalim’. Çünkü ahlak anlayışı sadece ‘rekabet’ ve ‘bencillik’ üzerine kurulu... 1981-1995 yılları arasında Fransa’da Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturan ve Fransa da en uzun süre görev yapmış Cumhurbaşkanı olma unvanını elinde bulunduran François Mitterand, ülkenin Sosyalist bir partiden seçilmiş son başkanı... Fransızlar’ın Mitterand anısına çektikleri ‘Son Sosyalist Mitterand’ hayatının anlamını bulamamış, yaşama bir türlü dört kolla sarılamayan genç gazeteci Antoine Moreau’nun hikayesini konu alıyor. Moreau, prostat kanserine yakalanan Cumhurbaşkanı Mitterand’ın son günlerinde yanındadır. Genç gazeteci, Mitterand’la kurduğu ilişki sürecinde ondan politika, tarih, aşk ve edebiyat üzerine birçok şey öğrenir. 38 Kalbin Limon Hali Elif Ayla Masumiyet Müzesi Orhan Pamuk Uyku Şehir Behiç Ak Kalbin Limon Hali Elif Ayla, hayykitap, 2008 136 sayfa Masumiyet Müzesi Orhan Pamuk İletişim Yayınevi, 2008 592 sayfa Uyku Şehir Behiç Ak, İletişim Yayınları, 2008 142 sayfa Kalbin Limon Hali her biri bir başka şerbetle “tatlanan” öykülerden oluşuyor. Elif Ayla, yalın ve çarpıcı üslubuyla kadının aynasına düşen hayatları, mutfaktan evliliğe kadına dair “mahrem”leri, susan kadının çığlık atan hikâyelerini anlatıyor... Anlattığı kadınlar gibi duru ama güçlü öyküler; anneannesinin, annesinin, şerbetini, evde kaynatılan şurupları özleyenlerin kalbine kâh tatlı kâh buruk bir dokunuş Kalbin Limon Hali. Limon şerbeti, kayısı şerbeti, demirhindiba şerbeti, erik şerbeti, gül şerbeti... Her öyküde bir şerbet, bir tarif, bir hayat. Mübeccel Hanım, Zeynep, Kazime Hanım, hep bildiğimiz, tanıdığımız, canı yansa da yüksek perdeden bağırmayan kadınlar. Bir adım geride duran, aldatılan, aldatılan ama aldatılmıyor“muş” gibi yapan, törelerden canı yanan kadınlar... Elif Ayla’nın öykülerinde bir köşede sessizce oturup “mahrem” yaşamlara ortak oluyoruz. Boğazımız düğümlense de kimi zaman, ikram şerbet olunca, tatlandırıyor dilleri, gönülleri. Kitaptan haberi olmayan kaldı mı? Tüm kitapevleri vitrinlerinde özel bir köşe ayırdılar bu kitap için, üstelik bunların çoğu yayınevinin pazarlama planı dahilinde değildi. Orhan Pamuk, Nobel ödülünü aldıktan sonra yayınlanan ilk kitabıyla bir Nobel ödülü daha almış kadar oldu. İlgi ve satışlar istenilen düzeyde... Üstelik bu kitapta işlenen hikâye daha ‘hafif’... Zamanı tutan, anın keyfini çıkarmaya çalışan, modernizme başkaldıran, çokça düşünen, muhafazakar bir dede... Gözünü kapitalizme açmış ve gençliğinde kapitalizmi düşman bellemiş, devrimcilik yaparak direnmiş, bir süre sonra tüm ideallerini bir kenara bırakarak günümüz liberallerinden, orta sınıftan biri haline gelmiş bir baba... Kafka, Marks, Lenin, emparyalizm ve Sartre’ı tekeline alan babasının kuşağına tepkili, en iyi dostu ise sistemin küfürbaz muhalifi Bukowski olan, sınırları zorlayan, hayatını ince bir çizgiye yaklaştırma girişimlerinde bulunan bir oğul. Türk aile yapısındaki ilişkilere her zamanki Orhan Pamuk üslubuyla kıyısına köşesine ayna tutan kitabın kurgusu, derin bir aşk hikayesi üzerinde yükseliyor. Aradaki ilişkinin boyutları, evlilik, arkadaşlık, cinsellik, tutku, aile ve mutluluk gibi kavramları didik didik ediyor ve rengarenk bir dünyayı gün yüzüne çıkarıyor. 1970’li yıllarda Kemal isimli bir gencin Füsun’a duyduğu aşkın, tutkuyla beslenen ve ortaya çıkan erdemin kelimelere dökülen büyüsü daha ilk sayfalardan okuyucuyu yakalıyor ve 592 sayfa boyunca varlığını koruyor. 39 Üç bölümde anlatılan bu üç kuşak dede, baba ve oğul kendi hikâyelerini, hayatlarını yansıtan kendi mekânlarında yaşıyor; zamanın asla dokunamadığı kapalı bir hayattan, zamanın bütün insanların hayatına hükmettiği bir devre, oradan da zamanın uykudaki kadar belirsiz ve ölçülemez olduğu bir ana varıyorlar Uyku Şehir’de. Bir küresel ısınma macerası Bölüm 3 TNT uçağı Şangay’a yaklaşıyor… Paletlerde uyuyan kutup ayısı Kuzey kutuplarındaki evinin sessizliği ve huzuru hakkında düşler kuruyor. Ve karnı tekrardan acıkıyor. Ve kutup ayısı kendine uygun boyutta ‘planet me’ çubuklarını ayırıyor. Cömert ev sahibi Panda misafirine TNT’nin ‘Planet me’ yemek çubuklarından hediye ediyor.
Benzer belgeler
Hayatta kalite arayanlar bu kentlere aşık olur!
hoşça vakit geçireceğinizi umuyoruz.
Hepinize keyifli okumalar.
geleceğe dönüş
Ömür Matbaacılık A.Ş. Tel: 0212 422 76 00 Fax: 0212 422 46 00 • Basım Yeri ve Tarihi: İstanbul, Temmuz 2008 • İmtiyaz Sahibi, Sorumlu Müdür ve Yönetim Yeri Adresi: Ertürk Sok. Uzka İş Merkezi No:9 ...
