Büyümenin değerlendirilmesi ve antropometrik

BD1
BEBEK VE ÇOCUKLARDA
BÜYÜME VE BESLENMENİN
ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLERLE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Bolocod yakınıda, Filipinler Negros adasında
Banu Döner
26.5.2004
Slayt 1
BD1
Banu Döner; 22.05.2004
z
z
Bir çocuğun büyümesinin normal olması onun sağlıklı olduğu
Büyüme
genetik faktörlerce belirlenmekte
beslenme ve enfeksiyonlar gibi çevresel etmenler etkilemekte
z
Büyümenin izlenmesinin temel amacı
çocuğun antropometrik ölçümleri...periyodik kaydetmek,
normalden sapmalar..... Nedenleri, önlemler.. beslenme bozukluğu önlemek
z
Antropometrik ölçümler
standart tablolarda verilenler ve
pratik formüllerle bulunanlarla karşılaştırılır
z
Doğru değerlendirme için birkaç yöntemin birlikte kullanılmasında yarar vardır
Bölgesel Ortalama
Bölgelere göre
5 yaş ↓ ölümler-2000
5 y ↓ ÖH ‰
Endüstriyelleşmiş
ülkeler 6
Birleşik Dev.
Andorra
8
7
Orta Avrupa
64
Azerbeycan
Türkiye
105
45-42
5 y ↓ ÖH ‰
Ülkeler
Malta
İsrail
6-5
6
Romanya
Çek Cum.
22-21
5
Latin Amerika
Karayip
37
Haiti
Bolivya
Peru
Brezilya
125-123
80-71
50-39
38-36
Meksika
Arjantin
Jamaika
Şili
Küba
30-29
21-19
20
12
9
Orta Asya
Kuzey Afrika
64
Irak
Yemen
130-125
117-107
Libya
Katar
Kıbrıs
20-19
16
7-6
Doğu Asya
Pasifik
44
Papua Yeni Gine
Myanmar
Endonezya
112-94
110-109
48-45
Filipinler
Çin
Kore DHC
Fiji
Kore Dem.Cum.
Singapur
40-38
40-39
30-55
22-21
5
4
Güney Asya
100
Afganistan
Pakistan
257
110-107
Nepal
Hindistan
Sri Lanka
100-91
96-93
19
Sierra Leone
Angola
Nijer
Liberya
Mali
Somali
Gine Bissau
Kongo Dem. Cum
Burkino Faso
Mozambik
Nijerya
316-284
275-260
270-265
235
233-222
225
215-211
207-205
198-207
200-197
184-183
Etiyopya
Kamerun
Kenya
Kongo
Güney Afrika
Mauritius
174-171
154
120
108
70-65
20-19
Sahra altı Afrika
175
11 milyon, çoğu Sahra altı
Afrika- Güney Asya
Ülkeler
Gelişmekte olan ülke 91
Dünya 83
Bölgelere göre
5 yaş ↓ ÖH değişim-2000
En ↓
azalma
%4
1990 DZ 2000 hedefleri için 5
yaş altı ölümlerin 1/3-%33
oranında azaltılm...
2000 de %11
63 ülke hedefe ulaştı, 100den
fazla ülkede %20 oranında
azaldı
En ↑
azalma
% 32
Sahraaltı Kuzey Orta Doğu Doğu Asya Latin A Orta Avr Sanayileş. Dünya
Afrika
Asya Kuzey Afr
Pasifik
Karayip Baltık
DÇD 2004
Çocukların %15 ten
fazlasının 5 yaşına
gelmeden öldüğü ülkeler
5 yaş ↓ ölümlerin yarısından malnütrisyon sorumlu
Malnütrisyon Döngüsü
Mental gelişim bozukluğu
Yüksek mortalite hızı
BEBEK
Zamansız/yetersiz beslenme
Sık enfeksiyon
Yetersiz yiyecek, sağlık ve bakım
Underweight
Düşük kilolu
Çocuk bakımı için
yetersiz kapasite
Mental kapasite
azalması
Yetersiz
büyüme
YAŞLI
Malnütrisyonlu
Yetersiz fetal
beslenme
Yetersiz yiyecek,
sağlık ve bakım
Yüksek
maternal
mortalite
Erişkinde kronik
hastalıklarda artış
KADIN
Malnütrisyonlu
GEBELİK
Underweight
Düşük kilo-YGA
ÇOCUK
Stunted-YGB↓
Bodur-kısa Yetersiz yiyecek,
sağlık ve bakım
ADOLESAN
Stunted
Yetersiz yiyecek,
sağlık ve bakım
Fiziksel kapasite
azalması
Büyüme ve Gelişme Açısından Malnütrisyonun
Sonuçları
Protein Enerji
Malnutrisyonu (PEM)
Underweight (Düşük kilo-yaşa göre ağırlık)
Stunted (Bodur-kısa-yaşa göre boy)-kronik maln
Koroner
kalp
hastalığı
Diabet
Wasting (Kavruk-zayıf-boya göre ağırlık)-akut maln
MALNUTRİSYON
IQ %10 altında
Guatr
Mikro düzeyde
Beslenme
eksikliği
İyot eksikliği
Yüksek
kan
basıncı
Hareketlerin azalması,
yavaşlaması
Kretinizm (Irreversibl
MR)
Anemi
Demir eksikliği
Koordinasyon ve
dengede problem
Sosyalizasyon bozukluğu
(içine kapanık)
Vitamin A eksikliği
Diare
Solunumsal, infeksiyon
Görmr bozukluğu
Büyüme geriliğ
Öğrenme
Bozukluğu
5 yaş altında underweight (düşük kilo), wasting (kavrukzayıf), stunding(bodur-kısa) çocukların % si (1995-2002)
DÇD 2004
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Sahra altı
Afrika
Orta DoğuKuzey Afrika
Güney Asya
Doğu AsyaPasifik
Underweight (Düşük kilo) Orta-şiddetli
29
14
46
17
Underweight (Düşük kilo) Şiddetli
8
4
Wasting (Kavrukluk) Orta-şiddetli
9
6
Stunting (Bodurluk) Orta-şiddetli
38
22
44
Underweight/düşük kilo-YGA ↓ çocuklar
z Asya – yüksek veya çok yüksek
z Afrika – orta ve yüksek her 2 si
z
Latin Amerika – düşük veya orta
Orta-Doğu
Latin AmerikaAvrupa-Baltık
Karayipler
Ülkeleri
Gelişmekte
Olan Ülkeler
Az Gelişmiş
Ülkeler
Dünya
8
7
27
36
27
17
1
1
10
10
10
15
2
4
10
11
10
16
16
32
43
31
20
Stunting/bodur-YGB ↓ ve Wasting/kavruk-BGA ↓
z Asya - yüksek
z Afrika – her 2 sinin kombinasyonu
z Latin Amerika - düşük
DÇD 2000
Nüfusun %10 ↑ günde 1$ ↓
parayla geçiniyor
Veri yok
Sierra Leona
Burundi
Gambiya
Faso,, Nijer
Burkino Faso
Zambiya
Orta Afrika Cum
Nijerya
Yoksulluk Nüfusun %50↑ 1$ ↓
kazanan ülkeler
Mali
Etiyopya, Nikaragua, Uganda
5 yaş ↓ çocukların %30 ↑ orta-ağır underweight olduğu
ülkeler 1995-2000
Büyümenin izlenmesinde ortak
kullanılan ölçümler
Baş çevresi(BÇ)
Boy(B)
Ağırlık (A)
Büyümenin değerlendirilmesinde izlenen
çocukların RP ile karşılaştırılmasında
3 yöntem
Z scoru
Persantiller
Medyan % si
Referans eğri ile A-Ba karşılaştırılması için en sık
kullanılan mevcut büyüme grafikleri
Grafikler
BGA (weight for length)
YGA (weight for age)
YGB (length for age)
YGBÇ (head circumference for age)
YG-BMI (BMI for age)
YGA (weight for age)
Cinsiyet ve yaş
Erkek
Kız
0-36 ay
Erkek
Kız
2-20 yaş
Erkek
Kız
2-5 yaş
YGBa (stature for age)
Opsiyonel olanlar
BaGA (weigth for stature)
0-36 ay
2-20 yaş
Opsiyonel
Büyüme grafiklerindeki Yenilikler
z
z
z
z
z
2-20 yaş- adolesanlar... YG-BMI eklenmiş
YG-BMI-BaGA gr. 85 persantil.... overweight
Persantiller ve Z scoru genişletilmiş
3. ve 97. persantil eklenmiştir
24-36 ay arasındaki ayrılma düzeltilmiş
0.8 lik fark (yatarak-ayakta boy ölçümü
kaynaklı) dikkate alınmış
Referans populasyon için
veriler NCHS/CDC 5 ve 6
ulusal sağlık
araştırmalarından
Boy/ağırlık (cm-in)
z
Yaş (ay)
Beslenme Durumu Göstergeleri
Beslenme Durumu
Göstergesi
Antropometrik
gösterge
Pers. Cut off
değeri
Yaşa göre gelişim
problemi
YG-BÇ
<5. persantil
>95. persantil
Gelişimde risk
Tıbbi değerlendirme
Shortness / Stunted
Bodur-kısa
YGBa
<5. persantil
Ebeveyn kısa
Kronik malnütrisyon
Maturasyon gecikmesi
Kronik hastalık
Genetik bozukluk
Thinness/Wasted
Kavruk-Zayıf
BGA
<5. persantil
Akut malnütrisyon
Dehidratasyon
Genetik bozukluk
Underweight
Düşük kilo
YG-BMI
YGA
<5. persantil
Akut+kronik maln
Overweight
Fazla kilo
YG-BMI
BGA
≥95. persantil
>95. persantil
Overweight riski
YG-BMI
85. - < 95.
persantil
<5. persantil
>95. persantil
Olası sağlık-beslenme problemleri
Tıbbi değerlendirme
Çocuklarda büyümenin
değerlendirilmesinde en sık kullanılan
3 antropometrik gösterge
BGA
YGB
YGA
YGB ↓
z
z
Stunded- bodurluk-kısa
Lineer büyüme geriliğinin göstergesi
z
Kronik beslenme problemi göstergesi, yetersiz beslenmenin uzun dönemdeki
etkilerini gösterir.
z
Toplumda
Stunded ↑....sosyoekonomik durumun düşüklüğü
.....artan risk, erken elverişsiz koşullara maruziyet
(hastalık, uygunsuz beslenme)
Stunded ↓....sosyoekonomik durumda düzelme göstergesi
z
Prevalans farklı....%5-65, GÜ de az
3 aydan itibaren ↑, 3 yaş civarı hızı kesilir
z
Stunting.....2-3 yaş ↓ çocuklar için YGB ↓, failing grow, süreç devam
Stunded..... 2-3 yaş ↑ çocuklar için YGB ↓, having failed to grow, being
stunded
YGB ↓
z
2 terim ayrılmalı
lenght... yatarak boy ölçümü
.... < 2, < 85 cm. ölçümünde tavsiye edilir.
stature... ayakta boy ölçümü
Gelişmekte olan ülkelerde stunding(bodur-kısaYGB↓) prevalansı
zLatin
Amerika - düşük
zAsya - yüksek (Sahra altı Afrika, güney orta Asya, güney doğu Asya )
zAfrika – her 2
5 yaş altındaki Çocuklarda
Stunding(bodur-kısa-YGB↓)
Kronik Malnütrisyonun
Yüksek Olduğu (%40↑)
Ülkeler-2000
Kore, Dem.Halk Cumh.
60
Zambia
59
Burundi
57
Nepal
54
Afganistan
52
Yemen
52
Etiyopya
51
Madagaskar
49
Malavi
49
Kamboçya
46
Guatemala
46
Hindistan
46
Nijerya
46
Bangladeş
45
Kongo, Dem.Cum.
45
Lesotho
44
Moritanya
44
Tanzanya
44
Rwanda
43
Komoros
42
Lao PDR
41
Bhutan
40
Nijer
40
Okullaş
Okullaşma : İlkokula kaydolan ve devam eden
DÇD 2001
%90 ve ↑
%75%75-89
%50%50-74
%50↓
%50↓
Veri yok
Malnütrisyon
5 yaş ↓ çocukların %30 ↑
orta-ağır stunding karşı karşıya
Çocukların %50 sinden azı nüfusa kayıtlı
5 yaş
yaş ↓ ölümler (1000 çocukta)ocukta)-1998
DÇD 2000
10 ↓
1010-49
5050-99
100100- ↑
Veri yok
Kız çocuklar arası
arası 5 yaş
yaş ↓ ölümler orana gö
göre
normalin üzerinde
Malnütrisyon
5 yaş ↓ orta stunding
olan çocukların %30 ↑ old.yerler
BGA ↑
z
Overweight-fazla kilo
z
Obezite-fatness güçlü ilişki vardır.
z
Bireysel olarak bu bireylerin çoğu obez olduğundan bu
gösterge obezite olarak kullanılmıyor.
z
Obezite adipoz dokunun değerlendirilmesinde kullanılır.
YG-BMI ↑
BMI (Body mass index) ?
z
z
BGA antropometrik göstergesi
Çocukların yaşa-cinsiyete göre ağırlığı ile boyları arasındaki ilişkiyi
El ile
hesap
makinesi
Metrik sistem
İngiliz sistemi
Vücut ağırlığı (kg)/[boy
(m)]2
Vücut ağırlığı (Ib- pounds)/
(boy (in inches))2 x 703
Vücut ağırlığı (kg)/ boy (cm)/
boy (cm)] x 10,000
Vücut ağırlığı (Ib- ounces (oz) )/ boy (in)/
boy (in)] x 703
2-20 yaş tablo(CDC)
BMI (Body mass index)
Erkek, 2-20 yaş
z
BMI
* Çocuklar için yaşa ve cinse spesifik.
Beslenme durumu persantillerle ile tanımlanır.
YG-BMI 2-20 yaş ölçümlerde kullanılır.
Yaş ile değişir.
1 yaş sonrası↓-okul öncesi döneme kadar(en düşük 4-6 yaş.. Adiposity rebound )
adolesan ve yetişkin çağa kadar kademeli ↑ gösterir
meydana geldiği yaş yetişkinlikte meydana gelen obezite için kritik periyod
özellikle 4-6 yaş öncesi
* Yetişkinlerde ise yaşa-cinse spesifik değildir. Beslenme durumu sabit cut off noktaları ile
tanımlanır.
Büyümenin doğru yorumlanması için:
Doğru-periyodik ölçüm
5.5 yaşında erkek çocuk
Ağırlık: 18.8 kg
Boy: 109.2 cm
BMI: 15.8
BMI
BMI
Boys: 2 to 20 years
YG-BMI: %50.pers
Yorumu: Bu erkek çocuğu
kendisine benzer yaş ve
cinsiyette olan 100 çocuğun
50 si kadar BMI sahip
Boy yanlış ölçümü: 108 cm
BMI: 16.2
YG-BMI: %75.pers
BMI
BMI
YG-BMI kullanımı
BMI etkin tarama aracı, tanı aracı değil
underweight or overweight bireylerin tarama aracı
z WHO Expert committees overweight değerlendirmesinde
z
z1994...Yetişkinlerde
rutin overweight taraması
z1997... Çocuklarda rutin overweight taraması
Cut off noktalarının yorumlanması
Cut off noktaları
z
z
100 çocuktan
Overweight
≥95. persantil
≥95.
< 18.5
Underweight
5 çocuk
Overweight riski
85.- < 95 pers
85.-18.5
< 95
-24.9
10 çocuk
Normal
<5.
5 çocuk
Overweight
Underweight
z
Yetişkinde
<5. persantil
25-29.9
Normal aralıkta
≥ 30
5 çocuk
80 çocuk
Obez
Olması beklenir
Overweight için geçerlilik tanımlanmasına rağmen underweigth için tanımlanmamış
Adolesan taramalarının sensivitesi ↓(%23-29), spesifitesi ↑ (%99-100)
Tüm dünyada çocuk ve adolesanlarda overweight değerlendirilmesinde uygun ölçüm
Geçerlilik tanımlamasına rağmen underweight için kullanım da kabul edilir.
YG-BMI ile BaGA ve vücut yağı ölçümü
35
30
25
20
15
10
5
0
80 90 100 110 120 130
Ba (cm)
BMI
Ağırlık (kg)
başarısının karşılaştırımı
35
30
25
20
15
10
24 72 120 168 216
Yaş(aylar)
z
YG-BMI ile BaGA
− 3-5 yaş çocuklar arasında underweight ve overweight
hakkında izlemlerde..... her 2 sinin başarısının eşit
− 6-11, 12-19 yaşta (okul çağı)...... YG-BMI başarısı daha iyi
z
YG-BMI-BaGA gibi Ba ile ilişkili A oranları overweight indrek
ölçümü olarak kullanılabilir
z
YG-BMI yetişkinlerde vücut yağı ölçümünde kullanılmaz,
göstermede aracı
YG-BMI avantajları
z
Adolesanlar için önceden referans sağlar
z
Yetişkin göstergeler ile tutarlı , böylece 2 yaşından yetişkin çağa kadar
kullanılabilir.
z
Çocukluk çağı overweight yetişkin çağa kadar izlenmesi
Çocukluk çağındaki BMI yetişkin çağın belirleyicisi
Çocukken overweight olanların normal çocuklara göre yetişkin yaşta obez
olma olasılığı
z
Sağlık riskleri ile ilişkiyi tanımlama
Klinik risk faktörleriyle (Hiperlipidemi, insulin yüksekliği ve Kan P ↑KV risk fak) ilişkili
Bogalusa Heart Study overweight 5-10 yaş çocukların
%60... KVH için en az 1 klinik risk fak, %20...2 ↑ risk fak sahip
−
−
YG-BMI Puberte sırası lipid sevileri ve orta yaşta kan P ↑ ile ilişkili
25 yaşında obez olan 0-18 yaş arası overweight li çocukların
YG-BMI izlenmesi
% obese as adults
100
BMI < 85th
BMI >=85th
83
80
77
75
69
60
67
55
52
36
40
20
BMI >=95th
16 17
15
19
26
12
11
10
9
0
Birth
1 to 3
3 to 6
6 to 10
Age of child (years)
10 to 15
15 to 18
Kol çevresi (MUAC- Mid upper arm
circumference )
BGA kadar etkili değil
z Hataya eğilimli: Yarım santim bile yanlış
sınıflandırmaya neden olabilir.
z Acil durumlarda tarama için faydalı
z
BGA ↓
z
Wasted, thinness/kavruk-zayıf göstergesi
z
z
Akut açlık, şiddetli enf ile ilişkili
Son zamanlarda ağır gidişli kilo kaybı, ishal nedeniyle
Kronik durum sonucu, ağır beslenme eksikliği yoktur
z
z
Prevalansı fakir ülkelerde bile < %5
Hindistan hariç
z
Prevalans
> % 5.....alarm, mortalitenin ↑
% 10-14.......ciddi
≥ 15.......kritik
Model
Ülke örneği
düşük stunting/
düşük wasting
Brezilya
orta stunting/
düşük wasting
Peru, Bolivya
yüksek stunting/
düşük wasting
Guatemala,
Uganda
Orta stunting/
orta wasting
Kenya, Togo,
Filipinler
yüksek stunting/
yüksek wasting
Etiyopya,
Bangladeş
102 ülke arasında 5 yaş ↓
çocuklarda overweight ve
wasting prevalans
Overweight prevalansının yüksek olduğu
ülkeler ortadoğu, kuzey afrika ve latin
ABD
ıWasting oranı genellikle overweight
oranından daha fazladır.(Afrika,asyada
2.5-3.5 kat fazla)
YGA ↓
z
Underweight-düşük kilo
z
Kronolojik yaşla ilgili vücut kitlesini yansıtır. Çocukların boyundan
(YGB) ve ağırlığından(BGA) etkilenir.
z
Yeterli vücut ağırlığına sahip kısa çocuk ve uzun-zayıf çocuk normal
gözükebilir... Beslenme durumunu yansıtmaz.
z
Hem akut hem de kronik yetersiz beslenmeyi değerlendirmektedir.
z
Uzun dönemli beslenme durumunun değerlendirilmesi için kul.
Underweight(Düşük kilo-YGA ↓)
prevalansının 1990-2000
arasında %25 ten fazla azaldığı
ülkeler
Underweight/düşük kilo %
Gelişmekte olan ülkelerde underweight(YGA) trendi
1990-2000
%32
Hedef %50 azalma iken GOÜ %17 azalma
Kuzey Asya ve Sahra altı Afrika daki çocuk ve gebe
kadınlarda yetersiz beslenme ile seviyeler yüksek
Latin Amerika – düşük veya orta
%28
5y↓
Underweight %
Ülkeler
5y↓
underweight
%
Afganistan
Bangladeş
Hindistan
Nepal
48
48
47
47
Pakistan
Sri Lanka
Bhutan
38
33
19
Etiyopya
Burundi
Eritre
Mali
Nijer
Kongo Dem.
Cum
Burkino
Faso
Madagaskar
47
45
44
43
40
34
34
33
Tanzanya
Nijerya
Kenya
Kongo
Zimbabve
Botswana
29
27
23
16
13
13
Kore DHC
Vietnam
Filipinler
Endonezya
60
33
28
26
Moğolistan
Çin
13
10
Yemen
Oman
Sudan
Irak
46
24
17
16
Suudi
Arabistan
Ürdün
Lübnan
Tunus
14
5
4
3
Latin AmerikaKarayipler
8
Haiti
Honduras
El Salvador
Peru
Meksika
28
28
12
8
8
Kolombiya
Venezuella
Dominik c.
Jamaika
Küba
Şili
7
5
5
4
4
1
Orta Avrupa
7
Uzbekistan
Azerbeycan
Arnavutluk
Türkiye
19
17
14
8
Bosna
Hersek
Ermenistan
Yugoslavya
4
3
2
1
Bölgesel Ortalama
Underweight/düşük kilo %
5 yaş ↓
Underweight(düşük
kilo-YGA↓) % si
Kuzey Asya
46
Sahra altı Afrika
30
Doğu Asya
Pasifik
17
Orta Doğu-Kuzey
Afrika
15
Ülkeler
Çocukluk çağında ve gebelerde underweight (düşük kilo-YGA↓) e atfedilen
hastalık yükü
Çocukların Yüzdesi (%)
Z skoru ve SD sınıflandırma sistemi
Z skoru
z
Z skoru SD sayısal değeri olarak veya referans grubun ortanca veya
ortalama değerinin üstü ve altında SD olarak ifade edilir. Ölçüm
değerlerinin her birinin ortalamadan uzaklığı.
Örn: Refarans grubun ortanca değerinden - 2 SD gösteren.....
Z skoru (SD skoru) hesaplanması-kullanımı
Gözlenen değer-RP medyan(ortanca) değeri
RP SD değeri
z
Toplum tabanlı araştırmalarda beslenmenin değerlendirilmesinde
z
Avantajı temel istatistiklerle (ortalama-SD) kullanılabilmesi,
İstatistik hesaplamalara uygun
Bir dağılımı standartla karşılaştırma ve 2 ayrı dağılımı
karşılaştırma açısından kolaylık sağlar
z
Bireylerden maln en iyi tanımladığı açıklanarak onay alınmasına
rağmen
Mülteci kamplarında destekleyici beslenme programları açısından
bireysel olarak istenmese de uygulanır.
Z skoru olarak sonuçları açıklamanın
avantajları
Doğrusal
Sabitlenmiş Z skoru aralığı o yaş grubu için sbt boy ve ağırlığı ifade
eder.
Örn : 36 aylık erkek çocuk için YGB dağılımında Z skoru -1...-2 arasında
mesafe 3.8 cm dir.
tüm yaş gruplarında referans grubun ortalama dağılımı ile ilişkili
z
z
Cinsiyetten bağımsız ....yaş ve cinsiyet gruplarıyla kombine edilerek
çocukların büyümesinin değerlendirilmesinde kul
z
Toplumdaki büyüme durumunun gösterilmesi için ortalama, SD,SH
ile kombine edilir.
Temel istatistiklerin cut off noktaları
Çocuk büyümesi ile ilgili yapılan toplum tabanlı
araştırmalarda Z skoru 2 şekilde kul
1) Prevalans çalışmalarında Cut off
2) Z skorunun temel istatistiklerle(ortalama, SD, sıklık
dağılımı) kul
1. Prevalans raporları
z
Klinik taramalarda tutarlılık için
Cut off değerleri <-2, >+2, N dağılımda ortadaki % 95 lik kısım N
z
↓YGA-YGB-BGA Z skoru cut off noktası
<-2 SD ..... Orta- ağır beslenme yetersizliği
<-3 SD ..... Ağır beslenme yetersizliği
z
↑ BGA >+2.....Overweight
2. Temel istatistiklerle kullanımı
Ortalama Z skoru
z Az kul.
z Cut off ayarlanmasına
gerek yok
z < 0....RP göre ortalama
aşağı kaymıştır
Z skor dağılımının gözlenen SD
değeri
z Veri kalitesi ölçümünde
z Referans dağılımda beklenen
değer 1 olmamalı
z < 0.9..dar dağılım
z 1.1-1.2...RP göre geniş dağılım
z > 1.3....Hatalı veri (ölçüm hatasıyaş raporlaması yanlış)
3 antropometrik gösterge için Z skoru
dağılımının beklenen aralığı
z
YGB Z skoru: 1.10-1.30
z
YGA Z skoru: 1.00-1.20
z
BGA Z skoru: 0.85-1.10
Türkiye’ de referans populasyon
z
Orhan Köksal standartları....SB kullanılan
z
Olcay Neyzi standartları
Kriter Standarrt
Cut off noktası tanımlanması
Köksal
Neyzi
NCHS/CDC
Medyan %
Persantil
Persantil
Z skoru: daha geçerli
Medyan
-SB kul-YGA Sağlıklı çocuk değerl....kısa
şişman, uzun zayıf normal...beslenme
durumunu yansıtmaz
-Cinsiyet farkı yok- 6 yaşına kadar
-BGA yok-wasted
-Üst sınırlar verilmemiş- obezite
-BGA yok-wasted
-3yaşına kadar
3,6,9...atlayarak,
aradakiler?
-2 yaş çocukların beslenme
durumunu belirlemede
sorunlar
-Amerikan standartları boy
değerleri GOÜ uymadığı
Kesitsel araştırma ile sağlam çocukların 1 seferde ölçümü ile elde
Duyarlılıkları düşük, seçicilik yüksek
Standartların uyulması gereken kurallara göre hazırlanmamış
Sağlıklı ABD li çocuklar
5-6 ulusal sağlık araştırma
verileri
z
Büyümenin değerlendirilmesi ve beslenme durumunun belirlenmesi
için antropometri en değerli araçtır.
z
Antropometrinin uygun kullanılmadığı durumlarda büyüme ve
beslenme değerlendirilmesi yanlış yapılmaktadır.
z
z
z
Gelişmekte olan ülkelerde genelde boy panoları-kartları kullanışsız
BGA tabloları doğru ve sık kullanılmamakta
BGA skorları kullanışlı değil ve değerlendirmenin dışında
z
Meksika, Kolombiya, Hindistan kendi antropometrik standartlarını
geliştirmişler
z
Ülkemizin antropometrik standartlarında sorun....çözülmesi
Stunting-bodur
YGB
TNSA 98
Yetersiz beslenme
durumunun 3
antropometrik gösterge
(YGB,BGA, YGA) ye göre
% si
Her endeks NCHS/CDC/WHO
uluslar arası referans grubunun
ortanca değerinden SD birimleri
sayısı olarak ifade edilmiştir.
Referans grubunun ortanca
değerinden SD Z skorları –2SD
ve -3SD olan çocuklar yetersiz
beslenmiş olarak
sınıflandırılmıştır.
Wasting-kavruk
BGA
Underweight-düşük kilo
YGA
TNSA 98
• Çocukların 3 beslenme göstergesi açısından referans gruptan Z skor
cinsinden hangi ölçüde farklılaştığını göstermektedir.
BGA Z skoru RP yakın..6-12 ay için (-)....çocuklar daha zayıf
YGB ve YGA Z skorları 6 aydan sonra hızlı ↓. YGB için 4 y kadar. YGA 2y
da dengelenmekte
NELER YAPILABİLİR ?
z
z
z
z
z
YD doğduğu andan itibaren ihtiyacı olan en iyi hizmeti
alabilmeli, verilen SH ulaşılabilir olmalı ve sunulan
hizmet kullanılır olmalı
İlk 6 ay sadece anne sütü
Tüm bebeklerin aşıları zamanında ve eksiksiz olarak
yapılmalı
Büyüme ve gelişmeleri belirli aralıklarla kontrol
edilmeli ve değerlendirilmeli
Dengeli ve yeterli beslenme eğitiminin erken yaşlarda
başlatılması ve uygulamaların yaygınlaştırılması
Beslenme Durumu
z
Tüm çocukların beslenme durumu değerlendirilmeli
z
Çok düşük kilo...... evde yönetim veya beslenme
danışmanlığı
z
Şiddetli malnütrisyonun yönetimi gerekir
IMCI (Çocukluk çağı hastalıklarına bütüncül yaklaşım)
2 yaş ↑
2 yaş ↓
Çok ↓ YGA
Beslenmenin değerlendirilmesi ve
önleyici tedbirlerle beslenmenin danışmanlığı
z
z
Düşük YGA şu andaki underweight işaret
Olgu yönetimi stunting önleyici
Düşük YGB.....yetersiz beslenmeye bağlı
stunting
z Stunting geri dönmez
z
Malnütrisyonda...... YGA tarama göstergesi
60
50
50
48
43
39
40
IMR
5y altı ÖH
32
30
28
27
19
20
15
15
1994
1995
14
10
21
24
23
10
6
0
1990
1991
1992
1993
1996
1997
1998
1999
70
60
Wasting (Kavruk-boya göre ağırlık)
62,3
60,6
50
41,6
27,9
30
Kore DHC
Stunted (Bodur-yaşa göre boy)
45,2
Büyüme ve Gelişme 40
20
Underweight (Düşük kilo-yaşa göre ağırlık)
21
16,6
10,4
10
8,5
0
1998
2000
2002