Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı

Araştırma Makalesi
Açık Erişim
Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı
Gülistan Bahat1, Timur Selçuk Akpınar2 Fatih Tufan1, Sibel Akın1, Aslı Tufan1, Nilgün Erten2 ve Mehmet Akif Karan2
Özet
Polifarmasi yaşlılarda yaygın görülen bir sorundur. Polifarmasi aynı anda en az dört ilacın kullanılmasıdır. Fakat,
yaşlı nüfusu sadece ilaçların fazla kullanılmasından değil aynı zamanda az kullanılmasından da zarar görmektedir.
Ayrıca, yaygın olmamakla birlikte, polifarmasi yaşlılarda birçok klinik durumda akılcı olabilir. Yaşam kalitesini artıran
Geriatrik yönetiminin asıl amacı ilaç tedavisinin de amacı olmalıdır. Yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan fizyolojik
değişiklikler dikkate alınmalıdır. Hasta veya bakıcısı ilaç listesi, kullanım talimatı, olası yan etkiler ve mevcut ilaçların
endikasyonu konusunda bilgilendirilmelidirler. Hasta tarafından alınan ilaçlar tavsiye edilen rejime göre kontrol
edilmelidir. Uygulanan rejim endikasyon, uygunluk ve daha güvenli veya ucuz bir ajana dönme ihtimali, minimum
etkin dozaj, zamanlama, etkinlik, yan etkiler ve toksisite, ve ilaç-ilaç etkileşimi açısından ayrı ayrı gözden
geçirilmelidir. Bu kontrol işlemi periyodik olarak ve ayrıca herhangi bir akut kötüleşme olduğu zaman yapılmalıdır.
Potansiyel olarak faydalı olan ilaçlar az kullanılmamalıdır. Bu yaklaşım ilaçların hem fazla hem de az kullanılma
riskini azaltarak hassas olan yaşlıların akılcı şekilde ilaç kullanmaları ile sonuçlanabilir.
Anahtar Kelimeler: İlaç; Yaşlılar; Fazla Kullanım; Polifarmasi;
Az Kullanım; Yaşam Kalitesi
Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı
Yaşlılarda uygun olmayan ilaç kullanımı oldukça yaygın görülen
bir sorundur. Bir hastaya verilen tedavi rejimi birçok farklı durumda
“uygunsuz” addedilebilir. Bir ilaç kabul edilemez yan etki profiline
sahipse, yakın izleme gerektiriyor ve bu yapılamıyorsa, eşzamanlı
kullanılan ilaçlarla önemli fakat göz ardı edilen bir etkileşimi varsa,
daha iyi bir alternatifi varsa (örn; daha ucuz, daha az yan etki profili,
sık dozaj), ve endikasyonu yoksa uygun olmayabilir. Fakat,
kanıtlanmış faydası olan bir ilacın kullanılmaması da uygunsuz ilaç
rejimi ile sonlandırılabilir. Bu makalede biz, yaşlılarda akılcı ilaç
kullanımının ilkelerini gözden geçirdik.
Polifarmasi genellikle minimum 4-5 ilacın aynı anda kullanılması
olarak tanımlanır [1-3]. Görülme sıklığı ileri yaş ile artış
göstererek ülkeler arasında değişiklik göstermektedir , ve 75
yaşın üzerindeki yaşlılarda yaklaşık %35-40 civarındadır [4,5].
Görülme sıklığı topluluk içinde yaşayan yaşlılar ile bakım evinde
yaşayan yaşlılar arasında da farklılık göstermektedir. Topluluk içinde
yaşayan hastalar arasında, % 41, %43.4, %35.8, %46.8 oranındaki
görülme sıklıkları sırasıyla İzlanda, ABD, Avustralya ve İtalya’dan
bildirilmiştir [6-9]. Shelter çalışmasının bir raporu olarak 8 farklı
Avrupa ülkesindeki bakım evlerinden bildirilen en son çalışmada,
görülme sıklığı %49.7 olarak bildirilmiştir [10]. Ayrıca, ABD’de,
bakım evinde kalan yaşlıların yaklaşık %40’ının aynı anda ≥9 ilaç bile
kullandığı bildirilmiştir [11].
Polifarmasi etiyolojisi genellikle çokludur. Birçok kronik
hastalığın görülme sıklığı ilerleyen yaşla birlikte artar ve çoklu ilaç
kullanımı gerektirir. Ayrıca, yaşlı insanlar genellikle bir başka doktor
tarafından verilen ilaçları araştırmayan birden fazla doktora
başvururlar. Çok sayıda ilacın kullanılması bazen tipik olarak aynı
içerik veya aynı sınıfa ait olma durumu ile sonuçlanmaktadır.
Gereksiz ilaçlara devam edilmesi başka bir tehlikeli yanıdır ve reçete
yazan hekim sayısını, ilacın yan etkileri açısından bağımsız bir risk
faktörü haline getirir [12]. Ayrıca, yaşlılarda görülen genel
semptomların nedeninin bir hastalık süreci veya yaşlanmanın kendisi
olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, yaşlılarda mevcut ilaç rejimin
öngörülmeyen bir etkisini telafi etmek için yeni bir ilacın yazılması
olağandışı değildir. Bu durum “reçete kaskadı” olarak
adlandırılmaktadır [1]. İleri yaş ve bakım evinde kalma polifarmasinin
zaten belgelenmiş risk faktörleridir [1,13]. Hastaya veya bakıcıya
bağlı bazı faktörler de polifarmasinin bir nedeni olabilir. Bu faktörler
arasında biliş sorunları, görme bozuklukları ve diğer fonksiyonel
bozukluklar ile eğitim eksikliği gösterilebilir. Polifarmasinin hekime
bağlı diğer faktörleri ise ilacın etki ve etkileşimleri konusunda yetersiz
bilgiye sahip olmalarıdır [14].
J Gerontol Geriatrik Arş
ISSN: JGGR, açık erişimli dergi
Polifarmasi oldukça önemlidir çünkü yaşlı insanlara çok zarar
verebilir. Yaşlılar ilaçların yan etkilerine karşı daha duyarlıdırlar.
Kullanılan ilaçların sayısı ve yan etki geçmişi, ilaç yan etkilerinin
ortaya çıkmasında en belirleyici iki veridir [1]. İlacın yan etkileri
toplulukta yaşayan ve aynı anda birden fazla ilaç kullanan yaşlıların
%35ini etkilemektedir ve bunların %95’i öngörülebilir [15]. Bu tür
olumsuz reaksiyonların yaşlılarda %10.7 oranında hastanede yatmaya
neden olduğu bildirilmiştir [16]. Polifarmasi aynı zamanda kilo kaybı,
düşme ve fonksiyonel ve bilişsel durumda zayıflama gibi spesifik
olmayan sendromların riskini de artırır [17-21]. Yapılan bir metaanaliz genç yetişkinler ile karşılaştırıldığında, yaşlı yetişkinlerde ilacın
yan etkileri nedeniyle hastaneye yatma oranında dört kat artış
olduğunu belirlemiştir (%16.6’ya karşı %4.1) [22]. Polifarmasi ve
uygunsuz ilaç kullanımı bakımevine yerleşme ihtimalini, bozulmuş
hareket kabiliyetini, hastalık oranını, hastanede yatma oranını ve ölüm
riskini artırır [23,24].
Fakat, polifarmasi her zaman uygunsuz bir durum değildir çünkü 4
veya daha fazla ilaç reçete etmek bazen gerekli olabilir [25]. Bu
nedenle, asıl önemli olan ilaçların toplam sayısı değil uygulanan
rejimin bakım hedeflerine uygunluğudur. Bu yüzden, ilaçların toplam
sayısına odaklanmaktan ziyade, bakım hedeflerine odaklanmak
yaşlılarda reçete yönetiminin ilkesidir. Bakım hedefleri yaşam
süresinin uzatılması, semptomların azaltılması ve hap yükü, ilaçların
yan etkisi ve maliyetlerin minimum düzeye indirilmesi şeklinde
belirlenmelidir [26].
Cilt 1 • Yayın 1 • 1000104
Referans: Bahat G, Tufan F, Akın S, Tufan A, Erten N ve diğ. (2012) Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. J Gerontol Geriatrik Arş 1:104.
doi:10.4172/
jggr.1000104
Sayfa 2 I 8
Geriatrik değerlendirmenin temel amacı olan yaşam kalitesinin
artırılması ilaç tedavisinin de amacı olmalıdır. Ne var ki, daha fazla ilaç
sayısı uygunsuz ilaç kullanımı ve ilaçların yan etkisinin ortaya çıkması
açısından bilinen ve bağımsız bir risk faktörüdür [27,28]. İlacın yan
etkilerinin toplulumda yaşayan yaşlıların %35’e kadarını etkilediği
bildirilmektedir [15]. Bu tür yan etkiler hastaneye yatmaların neredeyse
%25’ini oluşturmaktadır ve bu oran yaşlılarda %10’dur [16,29]. Tahmin
edileceği üzere, ilacın yan etkisi nedeniyle hastaneye yatma ihtiyacı
yaşlılarda daha fazladır [22]. Şaşırtıcıdır ki, hastanede yatma ihtiyacı ile
sonuçlanan bir yan etkinin engellenebilirliği de gençlere oranla
yaşlılarda daha fazladır [22]. Böylelikle, hastaneye yatma ihtiyacı ile
sonuçlanan ilaçların yan etkileri gençlere kıyasla yaşlılarda daha kolay
engellenebilir. Yaşlılarda büyük bir dikkatle kaçınılması veya
kullanılması gereken ilaçlar vardır (Tablo 1) [1,27]. Bunlardan en
önemlileri antikolinerjik ve sedatif ilaçlardır [30,31]. Bunlar fiziksel ve
bilişsel performansı kolaylıkla zedeleyebilirler [32]. Yan etkileri
arasında hafızanın zayıflaması, konfüzyon, halüsinasyon, ağız kuruluğu,
görmede bulanıklık, kabızlık, mide bulantısı, üriner retansiyon, terleme
ve taşikardi gösterilebilir, ve bunlar yaşlılar için oldukça zarar verici
olabilir [1]. Ayrıca, digoksin, hipoglisemiye yol açan ilaçlar ve warfarin
yaşlılarda oldukça dikkatli bir şekilde kullanılması gereken diğer 3
gurup ilaçtır. İlginçtir ki, bu ilaçlar yaşlıların acil servise gitme oranının
1/3’ünden sorumlu görülmektedir [33]. Bu bağlamda, yaşlılara ilişkin
Beers kriterlerinde kaçınılması gereken ilaçların en çok bahsedilen
kriterleri [34-37] eksik olarak bildirilmiştir [33]. Yaşlı İnsan Reçetelerini
Tarama aracı (STOPP) [38] daha iyi bir araç olarak ileri
sürülmektedir [39-41]. Son zamanlarda, ilacın kesilmesi için “İyi
palyatif–Geriatrik Uygulamaları algoritmasının” hem topluluk içinde
yaşayan hem de bakımevlerinde yatakta tedavi gören hastalarda
polifarmasiyi azaltmada ve ölüm ile hastalık oranlarını iyileştirmede
etkili olduğu gösterilmiştir [42,43]. Uzun vadeli değerlendirmlerde,
ilaçların engellenebilir yan etkileri genellikle antipsikotik ve warfarin
kullanımına ilişkindir.
Fizyolojik değişiklikler yaşlıların reçete yönetiminde dikkate
alınması gereken önemli faktörlerdir. İlaçların birçoğunda emilim
genellikle değişmese de [44], metabolizma, dağılım ve vücuttan atılım
büyük oranda değişebilir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte ilk geçiş
metabolizmasında bir azalma yaşanır. Bunun nedeni muhtemelen
karaciğer kütlesindeki azalma, ve yüksek kleranslı ilaçlar için de, kan
akışında meydana gelen kayda değer azalmadır [45]. Yaygın ilk geçiş
metabolizmasından geçen ilaçların biyo-yararlanımı önemli ölçüde
artırılabilir [45]. Buna karşın, ACE inhibitörleri enalapril ve
perindopril gibi bazı pro-ilaçların ilk geçiş aktivasyonu yavaşlayabilir
veya azalabilir [46]. Yaşlanmayla birlikte vücuttaki yağ yüzdesi arttığı
ve vücuttaki su ile serbest yağ kütlesi azaldığı için, dağılımın artan veya
azalan hacmi, verilen bir ilacın fiziksel özelliklerine göre sonuçlanabilir.
Suda çözünebilen ilaçlar (örn; gentamisin, digoksin, lityum, teofilin)
daha az dağılım hacmine sahiptirler ve bu durum daha yüksek serum
seviyeleri ile sonuçlanır. Bu nedenle, digoksin, lityum zehirlenme ve
gentamisin ve teofilinin yan etkileri daha çok yaşlılarda görülür.
Yağda çözünen ilaçlar ise (örn; benzodiazepinler, morfin, lidokain,
amiodaron) daha büyük dağılım hacimlerine sahiptir ve bu artmış yarı
ömür ile sonuçlanır [45]. Bunun aksine, fentanil transdermal flaster
ilacın azalan lipit rezervi nedeniyle azalan vücut yağı ile, yaşlılarda
etkili olmayabilir [47]. Bazı ilaçların farmakodinamikleri de
yaşlanmaya birlikte değişebilir. Bunun tipik örnekleri opioidler,
benzodiazepin, antikolinerjik ve nöroleptiklere karşı artan duyarlılıktır
[45,48-52]. Warfarinin etkisine karşı artan duyarlılık önemlidir ve
gençler için olağan olan dozlarda verildiği zaman toksisite ile
sonuçlanabilir. Fakat, bir ilaca karşı sadece artan duyarlılık değil aynı
zamanda azalan duyarlılık da yaşlanmanın bir sonucu olabilir. Bu tür
ilaçlara örnek olarak beta reseptör blokerlerinin azalan etkisi ve
kardiyak iletim fonksiyonuna ilişkin verapamil gösterilebilir [45]. Bu
hususlar reçete yazma sırasında dikkate alınmalıdır.
Tablo 2 yaşlılarda akılcı ilaç kullanımının ilkelerinin ana hatlarını
vermektedir. Eczacılar toplum içinde yaşayan yaşlıların uygun ilaç
kullanımı yönetimi için bir araya gelebilirler. Sağlık sistemleri izin
verdiği ölçüde, hemşireler ve klinik tabanlı eczacılar hasta merkezli
evde bakım modelinde belirtildiği şekilde, ilaç yönetimi
sorumluluklarını paylaşmalıdırlar.
Yaşlılar genellikle reçetesiz satılan ilaçları, bitkileri, vitaminleri ve
besin takviyelerini kullanırlar ve bunları genellikle bildirmezler [4,53].
Fakat, bu şekilde alınan ve ilaç dışı olarak adlandırılan takviyeler
mevcut ilaölarla etkileşime girebilir. Yaygın olarak kullanılan bitkiler
ve besin takviyeleri glükosamin, ginseng, gingko biloba ekstratı, St.
John bitkisi, ekinzya ve kedi otu kökü ekstratıdır. Bu nedenle, hastaya
ilaç dışı olarak adlandırılan takviyeleri kullanıp kullanmadığı da
sorulmalı ve bu ilaç dışı takviyeleri de içeren bir rejim listesi hastaya
veya bakıcıya verilmelidir. İlaçların sadece markaları değil jenerik
isimleri de yazılmalıdır. Hasta sıklık, doz, kullanım endikasyonu ve
olası yan etkiler konusunda bilgilendirilmelidir. Ayrıca, tıbbi
değerlendirmeye ne zaman başvurmaları gerektiği ve gibi gelen adlara,
gibi görünen haplara ve kombinasyon ilaçlarına ilişkin olası hatalara
karşı da bilgilendirilmelidirler. Yapılan her bir vizit listeyi kontrol
etme şansı olarak değerlendirilmelidir. Genellikle, doktorlar tarafından
verilmek istenen tedavi hastalar tarafından uygulanan tedavi değildir
[54,55]. İlaç listesi, ilaç şişeleri ve kutuları kontrol edilmelidir. Bu tür
bir kontrol bireysel ilaçların etkinliğini de kontrol etme imkanı sağlar.
İlaç
Potansiyel zarar
Açıklama
İnsülin ve sülfonilüre
Hipoglisemi
Genellikle uygundur, fakat agresif glisemik kontrol yaşlı yetişkinlerde
genellikle faydadan çok zarar verebilir
Warfarin
Gastrointestinal , kafa içine kanama
Digoksin
kongnitif bozukluk, kalp bloğu
Sistolik kalp yetmezliği tedavisinde üçüncü derecede endikasyona sahiptir;
atriyal fibrilasyonda hız kontrolü için sub optimal seçenektir
Benzodiazepin
Düşmeler
Düşme riskindeki yüzde 60’lık artışa ilişkilidir
Difenidramin, diğer birinci jenerasyon
antihistaminler
Antipsikotikler
Yüksek riskli bir ilaç olmasına rağmen, warfarin tedavisinin faydaları
zararlarından ağır basmaktadır; terapotik INR düzeyi
Antikolinerjik etkiler, sonraki gün sakinliği, araç kullanma dahil performans
Kognitif bozukluk, erkeklerde üriner retansiyon üzerinde etki nedeniyle uyumaya yardımcı olarak kötü bir tercihtir; yakın
ilaç uyumu önemlidir çünkü hastalara reçetesiz yazılan ilaçlara da
ulaşabilirler
Ölüm, pnömoni
Demansın davranışsal komplikasyonlarını tedavi etmek için kullanıldığında
ölüm riskini artırır, fakat seçilen vakalarda, eğer hastanın bakım hedefleri ile
tutarlı ise faydaları kullanılabilir.
Tablo 1: Seçilen yüksek riskli ilaçlar [1,27].
J Gerontol Geriatrik Arş
ISSN: JGGR, açık erişimli dergi
Cilt 1 • Yayın 1 • 1000104
Referans: Bahat G, Tufan F, Akın S, Tufan A, Erten N ve diğ. (2012) Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. J Gerontol Geriatrik Arş 1:104.
doi:10.4172/
jggr.1000104
Sayfa 3 I 8
1. Reçeteli ilaçlar, reçetesiz ilaçlar, bitkiler, vitaminler be besin takviyeleri de dahil olmak üzere tüm ilaçların bir listesini hastaya veya bakıcısına verin
İlaç adı (hem jenerik hem de marka), dozaj, sıklık, uygulama şekli ve endikasyon her zaman bir arada olmalıdır.
Hasta veya bakıcısı bu detaylı listeye bakılarak bilgilendirilmelidir.
2. Hastanın aldığı ilaçlar ile hekim tarafından yazılan reçeteyi kontrol edin.
3. Endikasyon, uygunluk ve daha güvenli ya da daha ucuz bir ajana geçme olasılığı, minimum etkin dozaj, zamanlama, yan etkiler ve toksisite ve potansiyel ilaç-ilaç
etkileşimi açısından mevcut ilaç tedavisini gözden geçirin. Farmakolojik olmayan yaklaşımları da göz önünde bulundurun. Her bir ilacı ilgili hastalıkla eşleştirin. Her
bir ilacın etkinliğini ve yan etkilerini sorun. İlaçların faydalarını ve risklerini ayrı ayrı karşılaştırın. Bu kontrol işlemi periyodik olarak (en az yılda bir kez) ve her
fonksiyonel kayıpta ya da geriatrik sendromlarda kötüleşme geliştiğinde yapılmalıdır.
4. Genel yan etkiler ve ilaçların kullanımı konusunda ne zaman tıbbi yardıma başvurulacağı konusunda hastayı
veya bakıcısını bilgilendirin.
5. İlaç doz programını basitleştirmeye çalışın
Doz sıklığını minimum düzeye indirmeye çalışın
Eğer uygunsa, uzun süre etki gösteren ilaçlar reçete edin
Eğer uygunsa, aynı anda farklı ilaç dozları uygulayın
Eğer uygunsa, aynı anda iki veya üç rahatsızlığı tedavi edebilecek ilaçlar kullanmaya çalışın
6. Bağlılıktan bahsedin
7. Mevcut ilaçların olası yan etkileri olarak yeni veya kötüleşen semptomları dikkate alın
9. Yüksek riskli ilaçların etkinlik seviyesini ve toksisitesini izleyin.
10. Potansiyel olarak faydalı ilaçları az kullanmayın
11. Her bir hasta için bakım hedefleri belirleyin ve öncelikleri belirleyin
Hastayı ve/veya bakıcısını tedavi planına dahil edin, hasta değerleri dikkate alın
12. Yaşlı yönetiminin önemli bir parçası olarak yaşam kalitesini göz önünde bulundurun
13. İlacı kesme yan etkilerini minimum düzeye indirmek ve semptomların izlenmesine olanak sağlamak için ilaçları azaltarak yavaş yavaş kesmeye çalışın.
Tablo 2: Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımının İlkeleri
Birçok günlük uygulamada olduğu gibi zaman sınırlaması söz
konusuysa, yüksek riskli ve faydalı ilaçlara odaklanılması tavsiye
edilir [27]. Uygulanan rejim endikasyon, uygunluk ve daha güvenli
veya ucuz bir ajana dönme ihtimali, minimum etkin dozaj,
zamanlama, etkinlik, yan etkiler ve toksisite, izleme standartları ve
potansiyel ilaç-ilaç etkileşimi açısından ayrı ayrı gözden
geçirilmelidir. Bu kontrol periyodik olarak ve herhangi bir
desoryatansyon halinde yapılmalıdır. Çünkü, akut kötüleşme ilacın
yan etkisi sonucu olabilir ve hasta için bakım hedeflerini değiştirebilir
[27]. Örneğin, yaşanan bir düşme ortostatik hipotansiyon ile
sonuçlanan bir antiparkinson ilacının bir sonucu olabilir, ve eğer
hasta düşme nedeniyle yatalak hale gelecekse, bakım hedefleri
değişir ve sınırlı hareketlilik nedeniyle antiparkinson ilacının
azaltılması ile sonuçlanabilir. Bir diğer husus, eğer mümkünse,
hekimler uzun süre etki gösteren ilaçları yazarak ve aynı anda farklı
ilaç dozları belirleyerek doz sıklığını minimum düzeye indirmelidir.
Aynı anda iki veya üç hastalığı tedavi edebilecek ilaçlar kullanılarak
hap yükü azaltılabilir. Bu, ilaç sayısını minimum düzeye indirmek için
faydalı bir yaklaşımdır [27].
Yaşlı nüfusu ilaçların sadece fazla kullanılmasından değil aynı
zamanda az kullanılmasından da zarar görmektedirler. Bazı
çalışmalara göre, az kullanım daha yaygın olabilir [56]. Akılcı ilaç
kullanımı bağlamında, potansiyel olarak faydalı ilaçlar az
kullanılmamalıdır.. START (tarama aracı) özellikle bu konu için
tasarlanmış bir araçtır [57]
Potansiyel olarak faydalı olan ilaçların az kullanılma riskinin
üstesinden gelebilmek için tavsiye edilen yol hastanın rahatsızlıklarını
belirlemek ve daha sonra her bir ilacı mevcut hastalıklarla
eşleştirmektir. Ayrıca, Bir yan etki riski hemen ilacın kesilmesine yol
açmamalı fayda-risk oranı değerlendirilmelidir. Bazı ilaçlar ciddi yan
etkilere sahip olabilir fakat güçlü bir klinik endikasyon ile reçete
edilebilirler. Örnek olarak şiddetli ağrıların kontrolü için opioid
analjeziklerin kullanılmasıdır. Opioidler istenmeyen birçok yan etkiye
sahip olmasına rağmen, şiddetli ağrıları kontrol edebilen tek ilaç
olabilirler. Burada, yine bakım hedefleri hekimi doğru reçete modeline
yönlendirmektedir. Ağrının kontrol edilmesi için opioid kullanımı
yaşam kalitesi açısından daha uygun olabilirken, olası yan etkiler
konusunda oldukça dikkatli olunmalıdır. Bu durumda, yan etkilerin
üstesinden gelme yolları dikkate alınmalı ve standart bir bakım olarak
bütünleştirilmelidir. Eğer hastanın sağlık sigortası yoksa,
karşılanabilirliğe bağlı az kullanım önemlidir ve bu oranın %30
civarında olduğu bildirilmiştir [58]. Genel bir geriatrik reçete ilkesi
olarak, ilaçlar düşük dozla başlatılmalı ve gerektiğinde yavaş yavaş
artırılmalıdır. Yaşlılarda uygun olmayan doz kullanımı ilaç
kullanımını daha zor hale getirebilir.
İlaçların hem az sayıda hem de çoklu kullanımının yaşlılarda
yaygın bir problem olduğu sonucuna varmaktayız. Akılcı ilaç
kullanımı bunların her ikisine de hitap etmelidir. Yaşam kalitesini
merkeze koyarak bakım hedeflerinin belirlenmesi vakaların çoğunda
problemi çözebilir.
Kaynakça
1. Rochon PA, Schmader KE, Sokol HN (2012) Drug prescribing for older adults.
2. Ferner RE, Aronson JK (2006) Communicating information about drug safety.
BMJ 333: 143-145.
J Gerontol Geriatrik Arş
ISSN: JGGR, açık erişimli dergi
Cilt 1 • Yayın 1 • 1000104
Referans: Bahat G, Tufan F, Akın S, Tufan A, Erten N ve diğ. (2012) Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. J Gerontol Geriatrik Arş 1:104.
doi:10.4172/
jggr.1000104
Sayfa 4 I 8
3. Medicines and older people: implementing medicines-related aspects of the
NSF for older people.
25. Wyles H, Rehman HU (2005) Inappropriate polypharmacy in the elderly. Eur J
Intern Med 16: 311-313.
Qato DM, Alexander GC, Conti RM, Johnson M, Schumm P, ve diğerleri.
(2008) Use of prescription and over-the-counter medications and dietary
supplements among older adults in the United States. JAMA 300: 2867-2878.
26. Holmes HM, Hayley DC, Alexander GC, Sachs GA (2006) Reconsidering
medication appropriateness for patients late in life. Arch Intern Med 166: 605609.
4.
5. Patterns of Medication Use in the United States (2006) Slone Araştırması web
raporundan alınan rapor.
27. Steinman MA, Hanlon JT (2010) Managing medications in clinically complex
elders: “There’s got to be a happy medium”. JAMA 304: 1592-1601.
6.
Sigurdardottir AK, Arnadottir SA, Gunnarsdottir ED (2011) Medication use
among community-dwelling older Icelanders. Kentsel ve kırsal alanlarda
nüfusa dayalı yapılan bir çalışma. Laeknabladid 97: 675-680.
28. Field TS, Gurwitz JH, Avorn J, McCormick D, Jain S, ve diğerleri. (2001) Risk
factors for adverse drug events among nursing home residents. Arch Intern
Med 161: 1629-1634.
7. Heuberger RA, Caudell K (2011) Polypharmacy and nutritional status in older
adults: çapraz kesitli bir çalışma. Drugs Aging 28: 315-323.
29. Mannesse CK, Derkx FH, de Ridder MA, Man in ‘t Veld AJ, van der Cammen
TJ (2000) Contribution of adverse drug reactions to hospital admission of older
patients. Age Ageing 29: 35-39.
8.
Beer C, Hyde Z, Almeida OP, Norman P, Hankey GJ, ve diğerleri. (2011)
Quality use of medicines and health outcomes among a cohort of community
dwelling older men: gözlemsel bir çalışma. Br J Clin Pharmacol 71: 592-599.
9. Nobili A, Franchi C, Pasina L, Tettamanti M, Baviera M, ve diğerleri. (2011)
Drug utilization and polypharmacy in an Italian elderly population: EPIFARMyaşlılar projesi. Pharmacoepidemiol Drug Saf 20: 488-496.
10. Onder G, Liperoti R, Fialova D, Topinkova E, Tosato M, ve
di ğerl eri. (2012) Polypharmacy in Nursing Home in Europe: Results From
the SHELTER Study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci.
11. Dwyer LL, Han B, Woodwell DA, Rechtsteiner EA (2010) Polypharmacy
in nursing home residents in the United States: results of the 2004 National
Nursing Home Survey. Am J Geriatr Pharmacother 8: 63-72.
12. Green JL, Hawley JN, Rask KJ (2007) Is the number of prescribing physicians
an independent risk factor for adverse drug events in an elderly outpatient
population? Am J Geriatr Pharmacother 5: 31-39.
13. Doshi JA, Shaffer T, Briesacher BA (2005) National estimates of medication
use in nursing homes: findings from the 1997 medicare current beneficiary
survey and the 1996 medical expenditure survey. J Am Geriatr Soc 53: 438443.
14. Lindley CM, Tully MP, Paramsothy V, Tallis RC (1992) Inappropriate medication
is a major cause of adverse drug reactions in elderly patients. Age Ageing 21:
294-300.
15. Hanlon JT, Schmader KE, Koronkowski MJ, Weinberger M, Landsman PB,
ve diğeleri 45: 945-948.
16. Kongkaew C, Noyce PR, Ashcroft DM (2008) Hospital admissions associated
with adverse drug reactions: a systematic review of prospective observational
studies. Ann Pharmacother 42: 1017-1025.
17. Chrischilles E, Rubenstein L, Van Gilder R, Voelker M, Wright K, ve diğerleri.
(2007) Risk factors for adverse drug events in older adults with mobility
limitations in the community setting. J Am Geriatr Soc 55: 29-34.
18. Field TS, Gurwitz JH, Harrold LR, Rothschild J, DeBellis KR, ve diğerleri.
(2004) Risk factors for adverse drug events among older adults in the
ambulatory setting. J Am Geriatr Soc 52: 1349-1354.
19. Agostini JV, Han L, Tinetti ME (2004) The relationship between number of
medications and weight loss or impaired balance in older adults. J Am Geriatr
Soc 52: 1719-1723.
20. Magaziner J, Cadigan D, Fedder D, J Richard Hebel (1989) Medication use and
functional decline among community dwelling older women. J Aging Health 1:
470-484.
21. Larson EB, Kukull WA, Buchner D, Reifler BV (1987) Adverse drug reactions
associated with global cognitive impairment in elderly persons. Ann Intern Med
107: 169-173.
22. Beijer HJ, de Blaey CJ (2002) Hospitalisations caused by adverse drug
reactions (ADR): a meta-analysis of observational studies. Pharm World Sci
24: 46-54.
23. Beers MH, Ouslander JG, Fingold SF, Morgenstern H, Reuben DB,
d i ğ e r l e r i . (1992) Inappropriate medication prescribing in skilled-nursing
facilities. Ann Intern Med 117: 684-689.
24. Trygstad TK, Christensen D, Garmise J, Sullivan R, Wegner S (2005)
Pharmacist response to alerts generated from Medicaid pharmacy claims in a
long-term care setting: results from the North Carolina polypharmacy initiative.
J Manag Care Pharm 11: 575-583.
30. Hilmer SN, Mager DE, Simonsick EM, Cao Y, Ling SM, v e di ğ er l er i .
(2007) A drug burden index to define the functional burden of medications in
older people. Arch Intern Med 167: 781-787.
31. Hilmer SN, Mager DE, Simonsick EM, Ling SM, Windham BG, v e
d i ğ e r l e r i . (2009) Drug burden index score and functional decline in older
people. Am J Med 122: 1142-1149.
32. Wilson NM, Hilmer SN, March LM, Cameron ID, Lord SR, ve diğerleri.
(2011) Associations Between Drug Burden Index and Falls in Older People in
Residential Aged Care. J Am Geriatr Soc 59: 875-880.
33. Budnitz DS, Shehab N, Kegler SR, Richards CL (2007) Medication use leading
to emergency department visits for adverse drug events in older adults. Ann
Intern Med 147: 755-765.
34. Beers MH, Ouslander JG, Rollingher I, Reuben DB, Brooks J, v e
d i ğ e r l e r i . (1991) Explicit criteria for determining inappropriate medication
use in nursing home residents. UCLA Division of Geriatric Medicine. Arch
Intern Med 151: 1825-1832.
35. Beers MH (1997) Explicit criteria for determining potentially inappropriate
medication use by the elderly. Güncelleme. Arch Intern Med 157: 1531-1536.
36. Fick DM, Cooper JW, Wade WE, Waller JL, Maclean JR, ve diğerleri. (2003)
Updating the Beers criteria for potentially inappropriate medication use in older
adults: results of a US consensus panel of experts. Arch Intern Med 163:
2716-2724.
37. Zhan C, Sangl J, Bierman AS, Miller MR, Friedman B, ve diğerleri. (2001)
Potentially inappropriate medication use in the community-dwelling elderly:
findings from the 1996 Medical Expenditure Panel Survey. JAMA 286: 28232829.
38. Gallagher P, Ryan C, Byrne S, Kennedy J, O’Mahony D (2008) STOPP
(Screening Tool of Older Person’s Prescriptions) and START (Screening Tool
to Alert doctors to Right Treatment). Consensus validation. Int J Clin Pharmacol
Ther 46: 72-83.
39. Gallagher P, O’Mahony D (2008) STOPP (Screening Tool of Older Persons’
potentially inappropriate Prescriptions): application to acutely ill elderly patients
and comparison with Beers’ criteria. Age Ageing 37: 673-679.
40. Hamilton H, Gallagher P, Ryan C, Byrne S, O’Mahony D (2011) Potentially
inappropriate medications defined by STOPP criteria and the risk of adverse
drug events in older hospitalized patients. Arch Intern Med 171: 1013-1019.
41. Ryan C, O’Mahony D, Kennedy J, Weedle P, Byrne S (2009) Potentially
inappropriate prescribing in an Irish elderly population in primary care. Br J Clin
Pharmacol 68: 936-947.
42. Garfinkel D, Zur-Gil S, Ben-Israel J (2007) The war against polypharmacy: a
new cost-effective geriatric-palliative approach for improving drug therapy in
disabled elderly people. Isr Med Assoc J 9: 430-434.
43. Garfinkel D, Mangin D (2010) Feasibility study of a systematic approach
for discontinuation of multiple medications in older adults: addressing
polypharmacy. Arch Intern Med 170: 1648-1654.
44. Gainsborough N, Maskrey VL, Nelson ML, Keating J, Sherwood RA, v e
d i ğ e r l e r i . (1993) The association of age with gastric emptying. Age Ageing
22: 37-40.
45. Mangoni A, Jansen P, Jackson S (2009) Clinical Pharmacology of Ageing.
Prescribing for elderly patients (Jackson S, Jansen P, Mangoni A, editors)
Chichester: Wiley-Blackwell 1-10.
46. Wilkinson GR (1997) The effects of diet, aging and disease-states on
presystemic elimination and oral drug bioavailability in humans. Adv Drug Deliv
Rev 27: 129-159.
J Gerontol Geriatrik Arş
ISSN: JGGR, açık erişimli dergi
Cilt 1 • Yayın 1 • 1000104
Referans: Bahat G, Tufan F, Akın S, Tufan A, Erten N ve diğ. (2012) Yaşlılarda Akılcı İlaç Kullanımı. J Gerontol Geriatrik Arş 1:104.
doi:10.4172/
jggr.1000104
Sayfa 5 I 8
47. Patel RB (2003) Polypharmacy and the elderly. J Infus Nurs 26: 166-169.
48. Reidenberg MM, Levy M, Warner H, Coutinho CB, Schwartz MA, ve diğerleri.
(1978) Relationship between diazepam dose, plasma level, age, and central
nervous system depression. Clin Pharmacol Ther 23: 371-374.
49. Pomara N, Stanley B, Block R, Guido J, Russ D, ve diğerleri. (1984) Adverse
effects of single therapeutic doses of diazepam on performance in normal
geriatric
subjects:
relationship
to
plasma
concentrations.
Psychopharmacology (Berl)
84: 342-346.
50. Pomara N, Stanley B, Block R, Berchou RC, Stanley M, ve diğerleri. (1985)
Increased sensitivity of the elderly to the central depressant effects of
diazepam. J Clin Psychiatry 46: 185-187.
Concomitant use of prescription drugs and dietary supplements in ambulatory
elderly people. J Am Geriatr Soc 57: 1197-1205.
54. Kaboli PJ, McClimon BJ, Hoth AB, Barnett MJ (2004) Assessing the accuracy
of computerized medication histories. Am J Manag Care 10: 872-877.
55. Bedell SE, Jabbour S, Goldberg R, Glaser H, Gobble S, ve diğerleri .
(2000) Discrepancies in the use of medications: their extent and predictors in
an outpatient practice. Arch Intern Med 160: 2129-2134.
56. Higashi T, Shekelle PG, Solomon DH, Knight EL, Roth C, v e d i ğ e r l e r i .
(2004) The quality of pharmacologic care for vulnerable older patients. Ann
Intern Med
140: 714-720.
51. Herings RM, Stricker BH, de Boer A, Bakker A, Sturmans F (1995)
Benzodiazepines and the risk of falling leading to femur fractures. Dosage
more important than elimination half-life. Arch Intern Med 155: 1801-1807.
57. Barry PJ, Gallagher P, Ryan C, O’mahony D (2007) START (screening tool to
alert doctors to the right treatment)--an evidence-based screening tool to detect
prescribing omissions in elderly patients. Age Ageing 36: 632-638.
52. Scott JC, Stanski DR (1987) Decreased fentanyl and alfentanil dose
requirements with age. A simultaneous pharmacokinetic and pharmacodynamic
evaluation. J Pharmacol Exp Ther 240: 159-166.
58. Soumerai SB, Pierre-Jacques M, Zhang F, Ross-Degnan D, Adams AS, ve
diğerleri. (2006) Cost-related medication nonadherence among elderly and
disabled medicare beneficiaries: a national survey 1 year before the medicare
drug benefit. Arch Intern Med 166: 1829-1835.
53. Nahin RL, Pecha M, Welmerink DB, Sink K, DeKosky ST, ve diğerleri.
(2009)
J Gerontol Geriatrik Arş
ISSN: JGGR, açık erişimli dergi
Cilt 1 • Yayın 1 • 1000104