Full Article

The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 2 Article 12
WEB DESTEKLİ DERS ÇALIŞTIRICI TASARIMI
Yrd.Doç.Dr. Halil İbrahim BÜLBÜL1
Yrd.Doç.Dr. Yaşar Güneri ŞAHİN 3
Öğr.Gör. Özlem ÇAKIR BALTA5
Yrd.Doç.Dr. İhsan BATMAZ2
Öğr.Gör. Mustafa KÜÇÜKALİ4
Uzman Cenk Koray BALTA6
Assist.Prof.Dr. Yasar Guneri SAHIN
Yasar University Department of Computer Engineering
Director of YUCEC
Kazim Dirik Mah. 364 Sok. No:5 35500 Bornova IZMIR-TURKIYE
Tel : +90 232 461 41 11(PBX) ext: 305 Fax : +90 232 461 41 21
e-mail: [email protected]
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gazi Üniversitesi, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi, Bilgisayar Eğitimi Bölümü
Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Makine Eğitimi Bölümü
Yaşar Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Gazi Üniversitesi, Endüstriyel Sanatlar Fakültesi, Bilgisayar Eğitimi Bölümü
Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi
ODTÜ Geliştirme Vakfı Eğitim Hizmetleri A.Ş., ODTÜ Koleji
ÖZET
Günümüzde teknolojinin eğitimde kullanılmasıyla öğretmenler öğretim materyallerini öğrencilerin daha hızlı bir
şekilde yer ve zaman kısıtlaması olmadan öğrenebilme imkanın sağlayacak şekilde hazırlayabilmektedirler.
Gelişmekte olan eğitim yazılımları sayesinde öğretmenler derslerini daha eğlenceli ve kalıcı bir şekilde
işleyebilmektedirler. Bu becerilere sahip olmaları başka ihtiyaçları doğurmaktadır. Bu materyalleri hazırlayan
öğretmenler; öğrencilerin ne sıklıkla, hangi zamanda bu ders materyallerine eriştiklerini, erişen öğrencilerin bu
materyallerden ne kadar yararlandıklarını ölçme ihtiyacı duymaktadırlar. Öğretmenler bu ölçme ihtiyacını
giderdiğinde, kendi materyallerini değerlendirme fırsatı ve materyallerde kullandığı öğretim yöntemlerini de
sorgulama fırsatı bulacaktır. Bu sorgulama sonrasında öğretmen materyalin başarısını tatminkar bulacak ya da
üzerinde bazı değişiklikler yapabilecek, başka bir ihtimal de tamamen yeniden tasarlayabilecektir.
Bu çalışmada yukarıdaki ihtiyaçların giderilmesi için hem öğretmenlerin öğrencileri değerlendirme fırsatını hem
de kendi hazırladıkları tasarımların yeterliliğini ölçme imkanı sağlayan Web Tabanlı bir yazılım geliştirilmiştir.
Bu yazılım genel hatlarıyla öğrenci ve öğretmen modüllerinden oluşan ve öğretmen modülünde öğrencinin aldığı
derslerin; hangi zamanda, ne kadar süre ile çalışıldığı, uygulanan sınavlardan aldığı sonuçları öğretmenin
karşısına çıkararak öğrenci hakkında daha kolay bir değerlendirme yapmasını sağlamaktadır. Sistem; öğrenci
listesi, bireysel ve toplu öğrenci başarısı, konu, öğrenci ders çalışma süreleri, sınıf ve okul ortalamalarını aynı
ekranda görme fırsatı verebilmektedir. Bunun yanı sıra öğretmenin hazırladığı ders materyallerinin etkinliğini
görme imkanı sağlayarak daha başarılı ders materyalleri tasarlamasına imkan sağlamaktadır. Bu sistem
öğretmenin, öğrencinin gelişimine daha olumlu katkı sağlamasına yardımcı olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Uzaktan Eğitim, Web Destekli Eğitim, Web Tabanlı Eğitim, Öğrenci Kontrolü
1. GİRİŞ
Geçmişten günümüze kadar eğitim insanoğlunun hayatında vazgeçilmez bir unsur olagelmiştir. Günümüzde
nüfusun son derece artmış olması, bilginin gerek miktar gerekse ayrıntı yönünden hızla artması, birey yaşamı,
sosyal ve ekonomik gelişme arasında gittikçe artan bağıntı, bilimsel ve teknolojik evrim ve sosyal talepteki artış
çağdaş eğitim ihtiyaçlarını ortaya çıkarmıştır (Alkan, 2005). Günümüzdeki çağdaş eğitim gereksinimi ise,
geleneksel nesnelci yaklaşımlardan yapılandırmacı yaklaşıma geçişi sağlamıştır.
Geleneksel sınıf ortamında her öğrencinin bireysel farklılığını göz önünde bulundurmak onları aktif konuma
getirmek, öğrenmelerini yaşamla ilişkilendirmek ve çağın gerektirdiği teknolojik donanıma sahip bireyler
oluşturmak oldukça zordur. Geleneksel sınıf ortamında öğreticilerin öğrenme etkinliklerini tanımlamaları ve
öğrenme ünitelerine yönelik değerlendirmeler alıp öğrenciye dönüt vermeleri özellikle de kalabalık sınıflar için
oldukça zordur. Bu zorluğun bir kısmı teknolojinin kullanılmasıyla aşılabilmektedir. Alkan’a (2005) göre eğitim
ve teknoloji insanoğlunun mükemmelleştirilmesi, kültürlenmesi ve geliştirilmesi, doğaya ve çevreye karşı etken
ve nüfuslu olabilmesinde en önemli iki temel unsurdur.
Teknolojik alanda ve özellikle internetteki gelişmeler; bilginin sınırsız ve kolay erişebilir olmasının yanı sıra,
ucuz, hızlı ve yaygınlaşan bir bilişim teknolojisi olarak dikkat çekmektedir (Gürbüz, 2001).
84
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 2 Article 12
Günümüzde sınıf ortamında yapılan eğitimi pekiştirmek, konu tekrarını sağlamak ve öğrenmeleri
değerlendirmek amacıyla öğretmen öğrencilerine okul dışında da çalışabilmeleri için alıştırmalar vermektedir.
Bunun nedeni sınıf içi uygulamalarda konu anlatımının yanında bu alıştırmaların kullanılmasının çok büyük
zaman alması ve öğretmenin öğrencileri birer birer kontrol etmede zorluk çekmesidir. Öğretmenlerin
alıştırmaları vermeleri ve öğrencilerin bu alıştırmaları yapıp öğretmen tarafından dönütlerin sağlanması yine
vakit alıcı ve sürecin değerlendirme süreci çok sağlıklı işlememektedir. Bunun nedeni ise öğrencilerin ödevlerini
arkadaşlarından kopyalamaları ya da kontrol edilmemesi nedeniyle eksik yapmaları veya hiç yapmamalarıdır.
Bu noktada geliştirilen web tabanlı bir sistem sayesinde öğrencilerin yaptığı ödevler ve bu ödevlerin yapılış
süreci işlevsel olarak kontrol edilebilmektedir. Günümüz eğitim sisteminde kalabalık sınıf ortamları
bulunmaktadır. Bu kalabalık sınıf ortamında öğretmenlerin her öğrenci ile tek tek ilgilenmesi oldukça zor
olabilmektedir. Burada amaç geliştirilen web tabanlı sistem yolu ile hem öğretmenin yükünü hafifletmek hem de
öğrenciye bireysel çalışma alışkanlığı kazandırmaktır.
2. WEB TABANLI DERS ÇALIŞTIRICI YAZILIMI
Web Tabanlı Ders Çalıştırıcı öğrencilerin sınıf dışında, öğretmenin istediği gibi ders çalışma imkanı sağlayan ve
bu çalışma saatlerini kaydeden bir sistemdir. Tasarlanan ders çalıştırıcı yazılımı ile öğretmenler öğrencilere
verdikleri ödevlerin yapılıp yapılmadığını, testlerin çözülüp çözülmediğini, bunların hangi süreler ile ne zaman
yapıldığını rahatlıkla takip edebilmektedirler.
Sistem öğretmen ve öğrenci olmak üzere iki modülden oluşmaktadır. Web Tabanlı Ders Çalıştırıcı Yazılımına,
öğretmen öğrenci modülleri doğrultusunda hem öğretmene hem de öğrencinin kolayca ulaşabileceği ve şifre
kontrollü bir başlangıç sayfası kullanarak girilmektedir. Öğretmen ve öğrenci kullanıcı tanımları ve verilecek
haklar sistem yöneticisi tarafından önceden belirlenecek ölçütler doğrultusunda tanımlanmaktadır.
Kullanıcılar (öğretmen ve öğrenci) sistem yöneticisinin sağlamış olduğu kullanıcı adı ve şifresi ile sisteme
erişmektedirler. Kullanıcı tanımlandığında öğretmen ve öğrenci yetki seviyeleri verilmekte sistem kullanıcıyı
otomatik olarak öğretmen veya öğrenci modülüne yönlendirmektedir. Her iki modül de kendisine özgü bir ekran
yapısına sahip olup, ihtiyaçlar doğrultusunda dizayn edilmiştir.
Şekil 1. Öğrenci ve Öğretmen Modülleri
2.1 Öğrenci Modülü
Öğrenci modülü öğretmenin tarafından HTML, Macromedia Flash ve Captivate kullanarak hazırlanmış ders
materyallerini ve testlerini uygulanmasını temel almaktadır. Öğrenciler buradaki dersleri ve testleri uygulayarak
öğretmenlerinin kendilerine vermiş olduğu sorumlulukları yerine getirmekte ve bu sistem sayesinde bu
etkinlikler veritabanına yazılarak öğretmenin ihtiyaçlarına sunulmaktadır.
Öğrenci dersleri çalışma sürecinde her bir dakikalık çalışmasında bir dakikalık kaydı veri tabanına eklemektedir.
Sürenin 1 dakikadan az olması durumunda kayıt yapmamaktadır. Ayrıca sisteme bağlı iken daha önceden
belirlenecek kurallar doğrultusundaki süre boyunca herhangi bir hareket yok ise sistem bağlı konumdan
çıkmaktadır. Bu durumda tekrar bağlanılmak istenildiğinde yeniden giriş yapılarak sisteme bağlanılması
gerekmektedir. Bu kural öğrencinin yanıltıcı davranışlarını engellemek için konulmuştur.
Öğrencinin, konu anlatımına çalıştıktan sonra testi uygulaması gerekmektedir. Öğrencinin bir sonraki konuya
geçmesi için konu anlatımını çalıştıktan sonra konuyu anlayıp anlamadığına dair bir test uygulaması yapılıp
başarılı olması gerekmektedir. İstenildiğinde test için bir not barajı konulabilmektedir. Not barajı tüm sistem için
85
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 2 Article 12
tek bir değer olabilmektedir. Konular bitmeden bir sonraki konuya ulaşamadığından birbirini takip eden
konularda bir anlatım bütünlüğü sağlanabilmektedir.
Test uygulaması öğretmen tarafından Macromadia Captivate programıyla çoktan seçmeli, doğru-yanlış, boşluk
doldurma ve benzeri seçeneklerle hazırlanıp programın izin verdiği tüm değişiklikleri kullanarak istediği gibi
hazırlanabilmektedir. Öğrenci test uygulamasını yaptıktan sonra “Send Mail” seçeneğini kullanarak sınavı
bitirmektedir. “Send Mail” seçeneğini kullanıp sonuçları baraj kriterlerini de uygun olursa veri tabanına yazarak,
hem bir sonraki konuya ulaşmasını sağlar, hem de notu öğretmenin görebilmesi için veri tabanının ilgili kısmına
yazmaktadır.
2.2 Öğretmen Modülü
Sınıf ve ders yapılandırmaları doğrultusunda öğretmen, öğrenci ve ders menülerine ulaşarak bu kısımdaki
öğrenci ve konu bazında zaman ve başarı puanı sonuçlarına ulaşır. Bu puanlar ve zamanlar öğretmen tarafından
değerlendirilerek öğrencinin çalıştığı konular ve süreleri inceleyerek öğrencinin başarısı hakkında bilgi edinir ve
değerlendirme yapar.
Öğretmenin sisteme girdiğinde vermiş olduğu dersler ve sınıflar menüsünden ilgili sınıfı ya da öğrenciyi
seçebilir. Mevcut sınıflar ve tüm okul sınav ortalamaları ve alt menüler inildikçe özelleşen ve ayrıntılı bilgiler
içeren menülere ulaşılabilmektedir.
Sınıf ve Ders seçildikten sonra konu ve öğrenci listesi menüsü gelmekte buradan öğrenci bazında ya da konular
bazında değerlendirme listeleri çıkmaktadır (şekil 2) Her konunun öğrenci tarafından ne kadar süre ile (dakika
olarak) çalışıldığı grafiksel ve sayısal olarak ekrana gelir.
Şekil 2 Konular öğrenci listesi
Bunun yanı sıra o sınıfa ait derslerin ortalaması ve tüm okul ortalamaları da aynı ekranda görünmektedir. Bu
öğretmene öğrencilerin yaptıklarını gözleyebilme imkanı sağlar. Aynı zamanda bu ekranda konulara ait test
sonuçları da bulunmaktadır. Öğrencinin üzerine tıklandığında o öğrencinin (Şekil 3), o konuya kaç defa, hangi
zamanda, ne kadar süre ile bağlandığını gösteren bir pop-up penceresi açılır. Bu özellik öğretmene, öğrencinin
dersi hangi zamanlarda çalıştığını tam olarak bilmesini sağlamaktadır. Bunun yanında öğrencinin hangi saatlerde
ve düzenli olarak çalışıp çalışmadığı bilgisini de sunmaktadır.
86
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 2 Article 12
Şekil 3 Çalışma süreleri ekranı
2.3 Sistem yöneticisi
Yapılan sistemin tüm okul tarafından sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için bir sistem yöneticisine ihtiyaç vardır.
Sistem yöneticisi okul bünyesindeki teknik bilgiye sahip müdür, müdür yardımcısı, sorumluluk verilmiş bir
öğretmen olabileceği gibi bunun için görevlendirilmiş bir personelde olabilmektedir. Sistemin ihtiyacı olan
gerekli kod düzeltimi, değiştirilmesi, işlerini yapan, Öğrenci ve öğretmen kullanıcı hesaplarını veren, değiştiren
silen ders ve sınıf atamaları yaparak hangi öğrencinin hangi öğretmenin dersini aldığını tanımlamaktadır.
Öğretmenin hazırladığı ders materyallerinin sisteme yerleştirilmesi ve gerektiğinde sisteme uyumlu hale
getirilmesinden de sorumludur. Sistemin yönetilmesi ve ayakta kalmasını sağlayan kişidir ve tam sorumluluk
sahibidir.
3. SONUÇ ve ÖNERİLER
Bu çalışmada geliştirilen yazılım sayesinde öğretmenler öğrencilerin sınıf ortamı dışında ne zaman ve ne kadar
süre çalıştığını, neler yaptığını görebilmektedir. Bu durum öğrenciyi sınıf dışında da ders çalışmaya daha fazla
yönlendirmektedir.
Geliştirilen yazılımda konular arasında geçişlerin sağlanabilmesi için öğrencinin konuyu açıp çalışması ve bağlı
bulunan testi uygulaması gerekmektedir. Öğrenci, bu şartları sağlaması durumunda bir sonraki konuya
geçebilmektedir. Bu özellik sayesinde öğrenci anlamadığı bir konuyu geçemeyeceğinden konular öğrenilerek
geçilecek ve birbirine bağlı konularda hem öğretmene ders anlatmak konusunda hem de öğrencinin dersi
anlaması konusunda yardımcı olacaktır.
Bu sistem ile öğretmenlerin ve öğrencilerin eğitim ve öğretimi algılama biçimlerine, değerlendirme yöntemlerine
farklı bir açıdan yaklaşılmış bilişim teknolojilerini kullanmaktan çekinen öğretmenlerin, sınıfta öğrencinin
yaptığı ödevi kontrol etmek için ayırdığı süreyi kısaltarak yalnızca verilere göz atması yeterli olmaktadır. Amaç
öğretmene ek bir yük getirmek değil, harcayacağı süreyi azaltmaktır. Konu anlatım materyallerinin ilk başta
hazırlanması zor olsa da sisteme bir defa aktarıldıktan sonra sürekli kullanılacağından dolayı zamandan tasarruf
edildiği görülecektir.
Bu yazılım daha da geliştirilerek öğretmenin ders içeriğini sistem yöneticisine gerek kalmadan sisteme dahil
etmesini sağlayan ara yüz yazılımı yapılabileceği gibi, sistemde örnek olarak hazırlanmış olan değerlendirme
sorularının madde analizleri yapılarak soru bankası oluşturulabilir. Bunun yanında, elde edilen verilere yönelik
süreç değerlendirmeyi temel alan not hesaplayıcı bir değerlendirme sistemi de geliştirilebilir.
KAYNAKLAR
Alkan, C. ( 2005).Eğitim Teknolojisi. Anı Yayıncılık. Ankara.
Büğrü, E. Ö. (2003). “Web Tabanlı Akıllı Eğitimde Uyarlanır İçerik Sunumu Sistemini Bayesian Ağı Yaklaşımı
ile Tasarımı ve Gerçekleştirilmesi”, Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
Bal, M. (2001). “Uzaktan Eğitim Yöntem ve Uygulamaları”, Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
87
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 2 Article 12
Balta, C.K. (2005). Web Destekli Öğrenci Kontrolü. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış
Dönem Projesi. Ankara.
Çetinkaya, A. (2002). “Soru Bankası ve Online Sınav Sistemi Tasarımı”, Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Ersoy, Y. (2004). “Bir Çevrimiçi Öğrenim Destek Sisteminin Kullanılabilirlik Testi: Planlama, Uygulama,
Değerlendirme” The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET January 2004 ISSN:
1303-6521 volume 3 Issue 1 Article 11
Gülbahar, Y. (2005). “Web-Destekli Öğretim Ortamında Bireysel Tercihler”. The Turkish Online Journal of
Educational Technology - TOJET April 2005 ISSN: 1303-6521 Volume 4, Issue 2, Article 9.
http://www.tojet.net/articles/429.htm
Gürbüz, T. (2001). Değişen Anlamıyla Bilgisayar Okuryazarlığı. Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim (BTIE)
Konferans ve Sergisi Bildiriler Kitabı, 3-5 Mayıs 2001 ODTÜ, Ankara. s.163-168
Karadeniz, Ş. (2001). “İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim İçin Bir Değerlendirme Modeli (ITUDEM)”, Yüksek
lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kocaman, E. Ş. (2002). “Uzaktan Eğitimin İnternette Uygulanmasında Arayüz Oluşturma”. Yüksek lisans tezi,
Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Özdemir, Y. (2003). “Bilişim Teknolojilerinin Uzaktan eğitimde Kullanılması ve Uzaktan Öğretmen Eğitimi
Uygulaması”, Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir
Parlakkılıç,A. (2003). “Internet Ortamında Veritabanı Etkileşimli Bir Dersin Geliştirilmesi ve Öğrenme
Üzerindeki Etkiliğinin Değerlendirilmesi”, Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
Sönmezer, B.İ., Bingöl, H. (2004). E-Öğrenme Scorm Uyumlu Elektronik İçerik. Bilişim Teknolojileri Işığında
Eğitim (BTIE) Konferans ve Sergisi Bildiriler Kitabı, 20-22 Mayıs 2004 ODTÜ, Ankara. s.11-19
Türkoğlu, T. (2002). “Web Tabanlı Eğitim: Örnek Bir Uygulama”, Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Varol, A. Ve Türel, Y.K. (2003). “Çevrimiçi Uzaktan Eğitimde İletişim Modülü”. The Turkish Online Journal of
Educational Technology – TOJET January 2003 ISSN: 1303-6521 volume 2 Issue 1 Article 6
http://www.tojet.net/articles/216.doc
Yıldırım, S. ve diğerleri (2004). “İyi Bir Öğretim Yönetimi Sistemi (ÖYS) İçin Kriter Önerisi”. Türk Eğitim
Bilimleri Dergisi 2(4). s.455-462
Yıldız, K. (2004). “Scorm Essalı İçerik Düzenleme Aracı Geliştirilmesi”, Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
88