DEPRESYON hakkında bilgiler

 DEPRESYON hakkında bilgiler
1 Information om DEPRESSION
Sprogversion: Tyrkisk
DEPRESYON NEDİR?
Depresyon, uzun süren melankoli, yorgunluk ve umutsuzluk hislerinden oluşan bir
hastalıktır. Hastalık vücudu ve zihni etkiler, azalan enerji ve konsantre olamama
hissi, uyku problemleri ve iştah kaybı gibi sorunlara yol açabilir. En küçük bir şey
bile üstesinden gelinemez bir sorun gibi görünebilir, banyo yapma veya dişlerini
fırçalama gibi basit işler kişinin gözünde büyüyebilir.
Depresyon, kişinin kendisini “toparlayamadığı” ve iyi hissedemediği bir hastalıktır.
Depresyondaki kişiler normalde sevdikleri şeyleri yapmaktan zevk almazlar. Hayata
karamsar bakarlar, kendilerine çok az değer verirler ve en kötüsü de depresyon
ölüm ve intihar düşüncelerini de beraberinde getirir.
Hayatımız boyunca hepimiz bazen kendimizi karamsar ve yorgun hissedebiliriz. Bu
durum ölümle, ciddi bir hastalıkla veya boşanmayla yüz yüze geldiğimizde ya da
büyük bir kaza geçirdiğimizde ortaya çıkabilir. Bu hüzün türü depresyonla aynı şey
değildir.
Depresyonun birçok nedeni olabilir. Çoğu durumda, depresyon bu hastalığa
kalıtsal yatkınlık durumu ile stres gibi psikolojik ve sosyal faktörlerin birleşmesinden
kaynaklanabilir.
Neyse ki depresyonun tedavisi vardır, depresyondan sonra çoğu insan tamamen
normal yaşantısına dönebilir. Depresyon ne kadar erken saptanırsa, tedavisi de o
kadar kolay olur.
DEPRESYONDA OLAN NE KADAR INSAN VAR?


Depresyon her yıl yaklaşık 150.000 Danimarkalı'yı etkiliyor.
Araştırmalar, kadınların depresyona girme riskinin erkeklerden iki kat
daha fazla olduğunu göstermektedir.
DEPRESYON BELİRTİLERİ
Depresyon belirtileri iki temel belirtiden ve buna eşlik eden diğer belirtilerden
oluşmaktadır. Bir kişinin depresyonda olması için üç temel belirtiden en az ikisinin
gerçekleşmiş olması gerekir. Eşlik eden belirtiler ise depresyonun derecesine bağlı
olarak daha büyük veya daha küçük derecede olabilir.
2 TEMEL BELIRTILER



Keyifsizlik
İlgi ve isteklerde azalma
Azalan enerji seviyesi ve/veya artan yorgunluk.
EŞLIK EDEN BELIRTILER







Azalan özgüven veya özsaygı
Kendini suçlama ve suçluluk duygusu
Ölüm veya intiharı düşünme
Düşünme ve konsantre olma zorlukları
Gerginlik/kızgınlık veya tam tersi: çekingenlik
Uyku bozukluğu
İştah ve kiloda değişiklik.
Depresyon hafif, orta veya şiddetli olarak derecelendirilebilir, her bir depresyon
fazının kendine has bir rotası ve tedavi yöntemi vardır.
HAFIF DEPRESYON
Hafif depresyonda, günlük işleri ve boş vakit aktivitelerini normal olarak sürdürmek
mümkündür. Hafif depresyon vakalarının büyük çoğunluğu doktor, psikolog veya
özel akıl sağlığı uzmanı tarafından tedavi edilir. Hafif depresyon kendi halinde
ilerler ve bu yüzden bazı durumlarda tedavi gerekmez. Bazı insanlarda, iş rutinlerini
ve boş vakit aktivitelerini değiştirme tavsiyesi durumun gelişmesi için yeterli olabilir
ve sadece durum daha da kötüye giderse, konuşma terapisi veya ilaç tedavisine
ihtiyaç duyulur.
ORTA ŞIDDETLI DEPRESYON
Orta şiddetli depresyonda, günlük normal hayatı sürdürmek, iş yerinde normal bir
şekilde çalışmak, aileyle ilgili durumlarda ve boş vakitlerde normal davranmak
zordur.
Orta şiddetli depresyon antidepresan ilaç tedavisiyle iyileştirilebilir ve tedavi
konuşma terapisiyle desteklenir. Tedavi, genellikle bir doktor veya akıl sağlığı
alanında çalışan özel bir uzman gözetiminde yapılır.
Bazı durumlarda, ayakta hasta tedavisi Akıl Sağlığı Merkezinde uygun olabilir.
Ayakta hasta tedavisi, kişinin Akıl Sağlığı Merkezi'nde tedavi edilmesi fakat
merkeze kabul edilmemesi durumudur.
ŞIDDETLI DEPRESYON
Şiddetli depresyonda, belirtiler o kadar şiddetli bir boyuttadır ki kişinin eski
yaşamına devam etmesi çok zor olabilir. Kişilerin hafıza, konsantre olma ve
problemleri kendi kendine çözme gibi önemli sorunları olabilir.
Ayrıca, kişinin gece uyurken uykusunun bölündüğü, sabah çok erken kalktığı ve
daha sonra tekrar uyuyamadığı “sirkadiyen değişiklik” adı verilen durum da ortaya
çıkabilir. Kendine değer vermeme, suçluluk duygusu, kendini suçlama ve yetersizlik
3 duygusu sabahları daha baskın olur, bu durum uyumayı daha da zorlaştırır. Buna
ek olarak, kişinin günlük gıda, içecek ve kişisel ihtiyaçlarını gidermesi zor olabilir.
Şiddetli depresyon, gerçek dışı halüsinasyonlar ve kuruntular gibi (gerçek dışı
düşünceler) belirtilerin ortaya çıkmasına da yol açabilir. Bu belirtiler öyle bir
dereceye gelir ki, kişinin normal aktivitelerine devam etmesi ve normal bir sosyal
yaşam sürdürmesi imkansız bir hale gelir. Bu şiddetteki bir depresyon, kişinin
intihar etme riskinin olması sebebiyle hayati tehlike oluşturabilir.
Şiddetli depresyon, genellikle Akıl Sağlığı Merkezi'nde yatılı olarak tedavi edilir.
Tedavi başta antidepresan ilaç tedavisinden oluşur, daha sonra konuşma terapisi
sunulabilir. Özel durumlarda şiddetli depresyonda olan kişiler elektrokonvülsif
terapiden (ECT) faydalanabilir.
NASIL YARDIM ALINABILIR?
Depresyondan şüphelenildiğinde, kişilerin doktorlarına başvurmaları
gerekmektedir. Doktor, belirtilerin depresyon belirtisi olup olmadığına ve en
faydalı tedavinin ne olacağına karar verebilir. Ayrıca doktor, gerekiyorsa
tedavi için hastayı pratisyen akıl sağlığı uzmanına veya Akıl Sağlığı
Merkezine gönderebilir.
Acil yardım gerekli olduğunda, kişi akıl sağlığı merkezi acil bölümüne her
zaman başvurabilir. Danimarka Capital Bölgesi — Akıl Sağlığı Hizmetleri'nin
acil bölümlerinin çoğu 24 saat açıktır. En yakın acil bölümü www.psykiatriregionh.dk/skadestuer adresinden bulunabilir.
DEPRESYON NE KADAR SÜRER?
Kişi depresyon tedavisi görüyorsa, depresyon iki ila dört ay kadar sürer.
Ancak, tedavi edilmesine rağmen depresyonun bir yıldan daha uzun sürdüğü
durumlar da vardır.
Depresyon tedavi edilmezse, genellikle altı aydan on iki aya kadar sürer.
Şiddetli depresyon geçiren hastalarda, depresyon nükseder ve hayatının
diğer aşamalarında daha da şiddetlenebilir. Bu durum önleyici ilaç tedavisi ile
engellenebilir.
DEPRESYON TEDAVİSİ
Depresyon, tedavisi olan bir hastalıktır ve depresyondan sonra insanlar eski
hallerine dönebilir.
4 Tedavi, öncelikle hastalığın depresyon olup olmadığını netleştirmekle başlar. Eğer
depresyon ise, depresyonun şiddeti (hafif, orta, şiddetli) belirlenmelidir.
Depresyonun şiddetine bağlı olarak, görüşmeler bir doktor, akıl sağlığından bir
uzman veya Akıl Sağlığı Merkezi'nden bir doktorla ile yapılabilir.
Depresyon tedavisi, kişinin ihtiyaçlarını karşılayacak bir şekilde planlanır. İlaç
tedavisinin, konuşma terapisinin ve diğer terapi şekillerinin dereceleri mümkün
olduğunca dengelenmelidir.
Tedavi, Danimarka Capital Bölgesi- Akıl Sağlığı Hizmetleri'nde yürütülüyorsa,
doktor her zaman için hasta ile birlikte bir tedavi planı belirler, böylece bir sonraki
aşamanın ne olacağına dair anlaşmaya varılır. Akıl Sağlığı Merkezi'ndeki asıl
tedavi birbirinden farklı birçok dalda çalışan doktor, psikolog, hemşire, sosyal ve
sağlık asistanları vb.'den oluşan bir ekip tarafından uygulanır.
KONUŞMA TERAPISI
Konuşma terapisi eğitimli terapist, doktor ve psikologlarla yürütülen konuşma
seanslarından oluşur. Bu konuşmalar bire bir veya grupla yapılabilir.
Konuşma terapisiyle, hastalar rahatsızlıkla ilgili tecrübeleri ve geçmişleri hakkında
konuşurlar. Tedavinin hedefi ve kişilerin günlük yaşantılarıyla başa çıkmalarına
yardım edecek çeşitli yollarla bu hedeflere nasıl ulaşabileceğine dair fikir birliğine
varılır.
KONUŞMA TERAPISI NASIL YAPILIR?
Akıl sağlığı hizmetlerinde, konuşmanın iyileştirici bir amacı vardır. Konuşma
terapileri, hastanede yatarak veya ayakta tedavi görerek gerçekleştirilebilir.
Ayrıca konuşma terapisi sistematik olarak ayarlanan seanslar şeklinde
yapılabilir. Bunlar, hastaya düşüncelerini, hislerini ve hareketlerini daha
uygun bir şekilde yönlendirmesi konusunda yardım edilen bilişsel davranış
terapisi gibi terapiler olabilir.
AKIL SAĞLIĞI HASTALIKLARI EĞITIMI (PSIKOEĞITIM)
Hastalığı ve tedavisini ayrıntılarıyla tartışmak önemlidir. Hastalık belirtilerini,
hastalığı ve tedavi sürecini anlama, kişinin depresyonu karakterize etmesinde
küçük sinyaller ve uyarı sinyalleri konusunda daha bilinçli olmasını sağlar. Kişi
bunlar hakkında bilgi sahibi olduğu için, belirtiler tekrar ortaya çıktığında yardım
almak daha da kolaylaşır.
Bu şekilde, kişinin kendi hastalığı hakkında bilgi sahibi olması, yeniden depresyona
girme riskinin azalmasına yardımcı olabilir.
Akıl sağlığı ile ilgili verilen eğitim psikoeğitim olarak da adlandırılır ve Danimarka
Capital Bölgesi — Akıl Sağlığı Hizmetleri'nde gerçekleştirilen tedavi süreçlerinin
çoğunluğunu oluşturur. Hastanın ailesi ve diğer yakınları bu eğitimden
faydalanabilir.
Akıl Sağlığı Merkezi personeli psikoeğitime katılma durumu hakkında bilgi verebilir.
5 İLAÇ TEDAVISI
Depresyon, birkaç hafta içinde etkisini göstermeye başlayan antidepresan ilaçlarla
tedavi edilebilir. Ancak, dört veya altı haftadan önce tam etkisi gözlemlenemez.
Bazı insanlar ilaç tedavisinin yan etkisine maruz kalırlar. Bulantı, uyku bozuklukları,
normalden daha fazla terleme eğilimi, baş ağrısı ve azalan ilişkiye girme dürtüsü
ilaç tedavisinin yan etkileri olabilir.
Bu yan etkiler birkaç hafta içinde azalır ve zararlı değildir. Yan etkiler uzun bir süre
devam ederse, kişinin ilaç tedavisini değiştirmek üzere doktorla görüşmesi gerekli
olabilir.
İlaç tedavisinin durdurulması gerektiğinde, tedavi doktorun onayıyla ve yavaş
yavaş kesilmelidir. Vücudun kendini yavaş yavaş toparlaması için zamana ihtiyacı
vardır. Tedavi aniden kesilirse, bu durum hastalığın nüksetmesine ve hastanın
yeniden depresyon dönemine girmesine yol açabilir.
ÖNLEYICI ILAÇ TEDAVISI
Kişinin hayatı boyunca birkaç kez depresyona girme riski vardır ve bir depresyon
sürecinin hemen ardından gelen dönemde bu risk oldukça yüksektir. Bu yüzden,
önleyici antidepresan ilaç tedavisi uygulanabilir. Önleyici ilaç tedavisinin, depresyon
belirtisi olmasa bile uzun bir zaman uygulanması gerekir.
Kişi önleyici ilaç tedavisi görüyorken depresyon belirtileri ortaya çıkarsa, doktora
başvurulmalıdır. Bu gibi durumlarda, doktor ilaç tedavisinin türünü veya ilacın
dozunu değiştirebilir.
İLAÇ TEDAVISI NASIL UYGULANIR?
Beyin hücreleri, birbirlerine elektriksel dürtüler göndererek ve sinyal maddelerinin
yardımıyla iletişim kurar. Sinyal miktarı çok düşük olduğunda, depresyon belirtileri
görülebilir. Anti depresan ilaç tedavisi, depresif belirtilerin tekrar ortaya çıkmasını
engelleyecek seviyede hücreler arasında sinyal gönderimini sağlar.
Birçok anti depresan ilaç türü bulunmaktadır ve bunlar kişiden kişiye değişen etkiler
gösterir. Bazı insanlarda, en etkili ve en az yan etki gösteren ilaç tedavisini bulana
kadar, ilaç tedavisinin birkaç kere değiştirilmesi gerekir. Bu yüzden hastaların
antidepresan ilaç tedavisinin etkileri ve yan etkileri hakkında doktorlarından bilgi
almaları çok önemlidir.
ELEKTROKONVÜLSIF TERAPI
Elektrokonvülsif terapi (ECT), şiddetli depresyon vakalarında, antidepresan ilaç
tedavisinin başarılı olmadığı ve kişinin ilaç tedavisine tepki vermediği durumlarda
kullanılır. ECT “elektrik şoku tedavisinin” İngilizce kısaltmasıdır.
ECT verilmeden önce, tedaviyle ilgili detaylı bilgi verilir. Tedavi anesteziyle
yapıldığı için acı vermez. ECT beyni etkileyen kısa elektrik uyarılarından (şoklar)
oluşur. Tedavi 8-16 kez tekrarlanır ve genel olarak baş dönmesi ve hafıza
6 problemleri gibi birkaç hafta içerisinde etkisini kaybeden çok az ve kısa süreli yan
etkileri vardır. ECT, şiddetli depresyon hastalarının yaklaşık yüzde 80'i üzerinde
olumlu etki yaratmaktadır.
Danimarka Capital Bölgesi — Akıl Sağlığı Hizmetleri, ECT kullanılarak
gerçekleştirilen tedavi ile ilgili bir kitapçık yayınlamıştır. Bu kitapçık Akıl Sağlığı
Merkezi'nden
tedarik
edilebilir
veya
www.psykiatri-regionh.dk/patientinfo
adresinden bulunabilir.
HASTALAR KENDILERI IÇIN NE YAPABILIR?
İnsanların depresyona girdiklerinden şüphelendiklerinde, mümkün olduğunca hızlı
bir şekilde doktora başvurmaları çok önemlidir. Depresyon ne kadar erken
saptanırsa, tedavisi de o kadar kolay olur. Bazı insanlar için ilk kez iletişime
geçmek zor olabilir ve bunun için bir yakınının yardımına ihtiyacı olabilir.
Depresyonla ilgili aile ve arkadaşlarıyla konuşmakta zorluk çekenler için bu kitapçık
iyi bir başlangıç olabilir.
Tedavi başlamışsa, depresyonla ilgili daha fazla bilgi almak faydalı olabilir.
Hastalıkla ilgili eğitim, tedavinin gidişatı hakkında içlerinin rahat olmasına yardımcı
olabilir ve böylece tedavi daha da kolaylaşır.
Belirtiler, tedavi ve depresyonun sebepleri hakkında bilgi sahibi olma, aynı
zamanda hastalığın özellikleri hakkında bilgi sahibi olmaya da yardımcı olabilir.
Depresyonu tetikleyen faktörler hakkında bilgi edinme bu faktörlerin farkında olma
ve ileride bunlardan kaçınmada yardımcı olabilir.
Buna ek olarak, uygun bir beslenme, düzenli uyku ve egzersizle sürdürülen sağlıklı
bir yaşam tarzı her zaman sağlığı geliştirir ve insan hayatına katkıda bulunur.
Depresyonda olan veya depresyondan kurtulmuş hastalar için dernekler vardır. Bu
dernekler, hastaların aynı hastalıktan muzdarip olanlarla bir araya gelmelerini,
birbirleriyle bilgi alış verişi yapmalarını ve depresyondan kurtulma sürecinde
yaşadıklarını paylaşmalarını sağlar. Bu derneklerle ilgili bilgiyi www.psykiatriregionh.dk/patientinfo adresinden bulabilirsiniz.
HASTA YAKINLARI NE YAPABILIR?
Depresyonda olan hastanın hastalığını kendisinin keşfedememesi depresyonun
özelliğidir. Bu yüzden yakınlarına düşen en önemli görev, depresyondan
şüphelenildiğinde hastanın en kısa zamanda profesyonel yardım almasını
sağlamaktır. Yakınınızın “gerçekten” üzgün ve yorgun mu olduğunu yoksa bunların
depresyon belirtisi mi olduğunu anlamak zor olabilir. Kararı doktor verir.
Tedavi gören bir kişinin yakını hastayı dinleyerek, ihtiyacı olduğunda hastanın
yanında olarak ve hastanın günlük yaşantısını kolaylaştırarak en iyi desteği sağlar.
Örneğin, çamaşır yıkama veya market alış verişini yapma ya da yemek yapmasına
yardımcı olma gibi günlük işleri üstlenerek yardım edilebilir.
Depresyonda olan bir kişi ile birlikte yaşamak yakınları için zor bir durum olabilir.
İnsanlar reddedilmeye, aynı zamanda da ilgi ve alaka gösterilmeye hazırlıklı
olmalıdırlar. Depresyonda olan hastalarla problemleri hakkında konuşmak
7 genellikle sorunu çözmez, çünkü bu hastalık depresif hastanın kendi isteğiyle
kontrol edilemez veya yönlendirilemez.
Bazı insanlar için, aynı durumdaki kişilerle depresyonda olan hasta yakınlarının
internet üzerinden görüşmesi yararlı olabilir. Daha fazla bilgi için www.psykiatriregionh.dk/patientinfo adresini ziyaret edin.
HASTA YAKINLARI IÇIN 10 IPUCU









Hastalığı ciddiye alın
Depresyon hakkında bilgi edinin
Hastanın nerede ve nasıl profesyonel yardım alabileceğini bulmasına
yardım edin
Hastanın konu, ulaşım vb. kararları almak zorunda olmayacağı
“paket” aktiviteler planlayın.
Onları rahatlatın, örn; “İyileşeceksin. Tedavisi olan bir hastalık
yaşıyorsun” gibi rahatlatıcı cümleler söyleyin
Hastalara onların canını sıkan tavsiyelerde bulunmayın “Senin
yerinde olsaydım...” veya “Kendini toparla” gibi cümleler kurmayın.
Depresyonda olan kişi tembel değil, hastadır.
Onları suçlamaktan kaçının
Hastanın neden bu hastalığa yakalandığı konusunda uzun tartışmalar
başlatmayın
Depresyonun hastanın kendi hatası olmadığını unutmayın.
8 HOVEDSTADENS BÖLGESI PSIKIYATRI (AKIL
HIZMETLERI — DANIMARKA CAPITAL BÖLGESI)
SAĞLIĞI
Akıl Sağlığı Hizmetleri — Danimarka Capital Bölgesi, Danimarka'nın en büyük akıl
sağlığı hastanesidir ve her yıl şizofreni, anksiyete ve depresyon gibi hastalıkları
yaşayan 41.000 hastayı tedavi eder. Tedaviler, Danimarka Capital Bölgesi
çevresinde bulunan Danimarka Capital Bölgesi — Akıl Sağlığı Merkezi ve Çocuk
ve Yetişkin Psikiyatrisi Akıl Sağlığı Hizmetleri Akıl Sağlığı Merkezleri'nde
yapılmaktadır. Danimarka Capital Bölgesi -Akıl Sağlığı Hizmetleri'nde
gerçekleştirilen tedavi ilk olarak ayakta tedavi kliniğinde ve Toplum Akıl Sağlığı
Merkez'lerinde ekip ziyaretleriyle ve gerekli olduğunda yataklı hasta kabulü ile
yapılmaktadır.
Hovedstadens Bölgesi Psikiyatri (Akıl Sağlığı Hizmetleri — Danimarka Capital
Bölgesi)
Kristineberg 3
DK-2100 Copenhagen Ø
Tel.: +45 4511 2000
www.psykiatri-regionh.dk
Grafik tasarım: Rikke Bransner
Koncern Kommunikation, Grafik & TV
Fotoğraflar: Phillip Drago Jørgensen
Ocak 2011
9 10