15-18 haziran tarihleri arasında gerçekleştirilen ıstype 2012

> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
15-18 HAZİRAN TARİHLERİ ARASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN
ISTYPE 2012’NİN TEMASI “AKTARIM”DI...
Onur Yazıcıgil ile Alessandro
Segalini tarafından başlatılan
İSType (İstanbul Type Seminerleri)
Türkiye’de tipografik
okuryazarlığı teşvik etmeyi
amaçlayan bir konuşmalar ve
atölye çalışmaları serisi.
Eylül 2011’de gerçekleştirilmiş
olan ilk ISType etkinliği tarih,
kaligrafi, teknoloji, programlama,
matematik, çizim ve sanatı bir
araya getirerek tipografi eğitimine
ve kuramına yapısal yaklaşımlar
getirmek amacıyla düzenlenen
konuşmalar ve uygulama
atölyeleri üzerine odaklanmış ve
oldukça ilgiyle karşılanmıştı.
bu yıl Salt Galata mekânında ikinci
kez başarıyla gerçekleştirildi.
Ülkemizden ve uluslararası
konuşmacıların katılımıyla dört
gün süren etkinlikler, Türk ve
yabancı grafik tasarım öğrencileri
ve profesyonellerden oluşan
dinleyicilerden büyük ilgi gördü.
Ellen Lupton
TİPOGRAFİYİ DAHA GÜVENLİ HALE
GETİRMEK
Tipografi hem bir sanat hem de bir araç. İyi
bir tipografi sizin okumanıza, öğrenmenize,
dinlenmenize ve rahat etmenize yardımcı
olur. Kötü tipografi ise sizi ağlatır ya da
birine vurmak istersiniz (neye benzediğini
öğrendikten sonra). Tipografik biçim ve
uygulama ile ilgili hızlı bir girişte saçma
alıntılar, yaslanmış yazı karakteri, serbest
yazıtipi, gergin yazı tipi, banyo tabelaları,
ve diğerlerinin neden sorun oluşturduğunu,
tipografinin bugün nasıl kullanıldığını,
yazarların kitabın biçimiyle ne kadar
ilgilendiğini ve tasarımcıların da nasıl yazar,
üretici, ve yayıncı haline geldiğini keşfettik...
102 / 103 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
Ellen Lupton
genelde yazı karakterinin kullanımı ve tasarımı
ile ilgili katı kurallardı. Artık, 21. yüzyılda on
yılı geride bıraktıktan sonra, bu kadar açık
sözlü ve buyurgan görüşler yok. Yazı karakteri
tasarımının bugünkü durumu nedir ve nereye
gidiyor olduğunu tartıştık...
Gerard Unger
Gerard Unger
HAREKET ETTİRİLEBİLİR YAZI
KARAKTERİNDEN, HAREKETLİ YAZI
KARAKTERİNE (AMA YOLCULUK
NEREYE?)
Yirminci yüzyılın içinde, birkaç kez
tasarımcılar tipografi ve yazı karakteri tasarımı
ile ilgili açık sözlü açıklamalar yaptılar, bunlar
David Lemon
GELENEKLERİ DÖNÜŞTÜRMEK
Adobe yaklaşık 30 yıldır tipografik gelenek
ile ileri teknolojiyi birleştiriyor, insanların
yazı karakteriyle ilgili çalışması açısından
ödüller kazanıyor ve beklentiler oluşturuyor.
David Lemon ilk günlerden itibaren bunun
gerçekleştirilmesine katkıda bulunuyor,
ve deneyimlerine göz atarak, Abobe Yazı
programının birbiriyle ilişkili dört özelliğinin
bir değerlendirmesini sunan örnekler ve
anekdotlar sundu.
Adobe Yazı karakteri programı, yazı karakteri
şirketleri arasında benzersiz bir konuma
sahip, ve her zaman katılımcıların karakterini
yansıtmıştır. David, Adobe’de yazı karakterinin
ve yıllardır katkıda bulunmakta olan insanların
oynadığı rol – bu rolün ve bu kişilerin
programın yönünü ve Adobe’nin yıllar içinde
tasarımını yaptığı 100 yeni yazı karakteri
ailesinin bazılarını nasıl etkilediğini anlattı.
Yazı karakteri ve harf karakteri geleneği
Adobe Type programı için en önemli etkendi.
David farklı gelenekleri klasik yazı karakteri
tasarımları, tipografi öncesi yazı, kaligrafi,
resmi olmayan yazı, ticari yazışma, ve batılı
olmayan yazı sistemlerini inceleyecek ve
Adobe’nin yazı karakteri tasarımlarının,
bunların her birine nasıl yanıt verdiği ile ilgili
birkaç örnek gösterdi.
Adobe insanların yazıtiplerinden beklentilerini
ve bunları kullanım biçimlerini belirleyen
önemli bir etken oldu. David Adobe’nin yazıtipi
teknolojisini son 30 yılda nasıl değiştirdiğini
değerlendirecek. Yazı karakteri tasarımı
ile teknoloji dünyası arasındaki etkileşimi
ve bunun sonucu olarak da Adobe Yazıtipi
Kitaplığının nasıl değiştiğini ele alındı...
Son olarak da David insanların yazı karakteri
kullanma konusunda hala yapabilecekleri
değişikliklere öncü olmak için bazı tahminler
sundu.
TYPETOGETHER
Veronika Burian & José Scaglione
ATÖLYE
Bu atölye çalışmasında temel bir metodoloji ile
yazı karakteri tasarımı teknikleri ve bunların
en iyi uygulamaları sunuldu. Kaligrafi, yazı,
grafik tasarımı, grafik iletişim ve editörlük
sektöründeki ileri düzeydeki öğrencilere,
profesyonellere ve ilgilenen herkese açık
gerçekleşti.
DERS
“4 El Tipografisi”
Dijital çağ, yazı karakteri üretme, oluşturma
ve basma biçimlerini önemli ölçüde değiştirdi.
Yakın geçmişte kapsamlı çalışma ekipleri ve
farklı uzmanlar gerektiren görevler ve projeler
bilgisayarla, yeterli bilgiye, sabra ve dirayete
sahip tek bir kişi tarafından yapılabiliyor. Ancak
aynı dijital çağ daha etkin ve daha hızlı bir ekip
çalışmasına da olanak tanıyor. Bu konuşmada,
Burian ve Scaglione, yoğun editör kullanımı
için oluşturulan yazı karakteri tasarımları ile
ilgili işbirliği çalışmalarını tartıştı. Bu yazı
karakterlerinin teknik, tarihi ve kuramsal
José Scaglione from Type Together
Veronika Burian from Type Together
özelliklerinin altında yatan karmaşık konularına
ve bunların nasıl oluşturulduğu, basıldığı ve
okunduğu üzerinde yoğunlaşıldı.
Gerry Leonidas
YUNANCAYI ÇÖZMEK
ATÖLYE
Geçtiğimiz yıllarda Yunan alfabesini kapsamak
için yeni yazı karakterlerine olan talep
büyük ölçüde arttı. Bu, Pan-Avrupa karakter
setleri, markalaşma ve şirket projeleri için
minimum beklentiyi oluşturmaya başladı
ve yayıncıların yeni talebi üzerine baskı ve
online görüntülemeye yönelmeleri başka
gelişmeleri de beraberinde getirdi. Yazı karakteri
tasarımcıları için hazırlanan iş ilanları, giderek
artan bir oranda üst düzeyde Yunanca tasarım
yapabilmeyi bir zorunluluk olarak gösteriyor.
Yunancayı çözmek için birçok neden var: Bütün
tasarımcılar için ödül sayılabilecek çok düz bir
tipografik dokuyu öngören bir görev tanımıyla
düşük modülerlik derecesi ve biçimlerde
varyasyonların dengelenmesi.
Ve stili genişletmek için olanak olduğunda
alfabenin kaligrafik kökenleri, müthiş bir
keşif ve buluş olanağı gösterdi.
Bu atölye bir gün içinde Yunan yazı karakterleri
tasarımına başlamak için, özellikle de Latin
yazı karakterlerini tamamlamış olan ve
mevcut Latin karakterleri genişletmekle
ilgilenen tasarımcılar için temel bilgiler sundu.
Gerry hem harf düzeyinde hem de paragraf
düzeyinde yorumlar verdi. Son dönemlerdeki
bazı önemli Yunan yazı karakterlerini
değerlendirildi.
DERS
Yeni bir çift dilli Sözlük
Gerry Leonidas, Cambridge University Press
için tasarladığı yeni bir çalışma olan, son
aşamasında olan ve yakında yayınlanacak olan
Yunanca-İngilizce Orta Düzey Sözlük ile ilgili
konuştu. Sözlük 19. yüzyıla dayanan referans
çalışmaları konusunda tipografik bir geleneği
yıkmaya çalışarak, yazı karakteri tasarımında
yeni gelişmelerden yararlanmayı amaçlıyor.
Bilgi hiyerarşisi, özellikle iddialı bir tipografik
ortam sundu, bu da çağdaş yazı karakteri
ailelerinden tam anlamıyla yararlanılarak
Sözlüğün oluşturulması için eşsiz bir fırsat
sundu. Gerry, Sözlükteki tipografik sorunları
ele aldı, yazı karakteri ailelerinin planlanması
projesinin ortaya attığı soruları çıkarttı ve
parallel kullanım için alfabelerdeki farklılıklar
üzerinde yorum yaptı. Konuşma, kaliteli
Fred Smeijers
>
> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
15-18 HAZİRAN TARİHLERİ ARASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN
ISTYPE 2012’NİN TEMASI “AKTARIM”DI...
Onur Yazıcıgil ile Alessandro
Segalini tarafından başlatılan
İSType (İstanbul Type Seminerleri)
Türkiye’de tipografik
okuryazarlığı teşvik etmeyi
amaçlayan bir konuşmalar ve
atölye çalışmaları serisi.
Eylül 2011’de gerçekleştirilmiş
olan ilk ISType etkinliği tarih,
kaligrafi, teknoloji, programlama,
matematik, çizim ve sanatı bir
araya getirerek tipografi eğitimine
ve kuramına yapısal yaklaşımlar
getirmek amacıyla düzenlenen
konuşmalar ve uygulama
atölyeleri üzerine odaklanmış ve
oldukça ilgiyle karşılanmıştı.
bu yıl Salt Galata mekânında ikinci
kez başarıyla gerçekleştirildi.
Ülkemizden ve uluslararası
konuşmacıların katılımıyla dört
gün süren etkinlikler, Türk ve
yabancı grafik tasarım öğrencileri
ve profesyonellerden oluşan
dinleyicilerden büyük ilgi gördü.
Ellen Lupton
TİPOGRAFİYİ DAHA GÜVENLİ HALE
GETİRMEK
Tipografi hem bir sanat hem de bir araç. İyi
bir tipografi sizin okumanıza, öğrenmenize,
dinlenmenize ve rahat etmenize yardımcı
olur. Kötü tipografi ise sizi ağlatır ya da
birine vurmak istersiniz (neye benzediğini
öğrendikten sonra). Tipografik biçim ve
uygulama ile ilgili hızlı bir girişte saçma
alıntılar, yaslanmış yazı karakteri, serbest
yazıtipi, gergin yazı tipi, banyo tabelaları,
ve diğerlerinin neden sorun oluşturduğunu,
tipografinin bugün nasıl kullanıldığını,
yazarların kitabın biçimiyle ne kadar
ilgilendiğini ve tasarımcıların da nasıl yazar,
üretici, ve yayıncı haline geldiğini keşfettik...
102 / 103 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
Ellen Lupton
genelde yazı karakterinin kullanımı ve tasarımı
ile ilgili katı kurallardı. Artık, 21. yüzyılda on
yılı geride bıraktıktan sonra, bu kadar açık
sözlü ve buyurgan görüşler yok. Yazı karakteri
tasarımının bugünkü durumu nedir ve nereye
gidiyor olduğunu tartıştık...
Gerard Unger
Gerard Unger
HAREKET ETTİRİLEBİLİR YAZI
KARAKTERİNDEN, HAREKETLİ YAZI
KARAKTERİNE (AMA YOLCULUK
NEREYE?)
Yirminci yüzyılın içinde, birkaç kez
tasarımcılar tipografi ve yazı karakteri tasarımı
ile ilgili açık sözlü açıklamalar yaptılar, bunlar
David Lemon
GELENEKLERİ DÖNÜŞTÜRMEK
Adobe yaklaşık 30 yıldır tipografik gelenek
ile ileri teknolojiyi birleştiriyor, insanların
yazı karakteriyle ilgili çalışması açısından
ödüller kazanıyor ve beklentiler oluşturuyor.
David Lemon ilk günlerden itibaren bunun
gerçekleştirilmesine katkıda bulunuyor,
ve deneyimlerine göz atarak, Abobe Yazı
programının birbiriyle ilişkili dört özelliğinin
bir değerlendirmesini sunan örnekler ve
anekdotlar sundu.
Adobe Yazı karakteri programı, yazı karakteri
şirketleri arasında benzersiz bir konuma
sahip, ve her zaman katılımcıların karakterini
yansıtmıştır. David, Adobe’de yazı karakterinin
ve yıllardır katkıda bulunmakta olan insanların
oynadığı rol – bu rolün ve bu kişilerin
programın yönünü ve Adobe’nin yıllar içinde
tasarımını yaptığı 100 yeni yazı karakteri
ailesinin bazılarını nasıl etkilediğini anlattı.
Yazı karakteri ve harf karakteri geleneği
Adobe Type programı için en önemli etkendi.
David farklı gelenekleri klasik yazı karakteri
tasarımları, tipografi öncesi yazı, kaligrafi,
resmi olmayan yazı, ticari yazışma, ve batılı
olmayan yazı sistemlerini inceleyecek ve
Adobe’nin yazı karakteri tasarımlarının,
bunların her birine nasıl yanıt verdiği ile ilgili
birkaç örnek gösterdi.
Adobe insanların yazıtiplerinden beklentilerini
ve bunları kullanım biçimlerini belirleyen
önemli bir etken oldu. David Adobe’nin yazıtipi
teknolojisini son 30 yılda nasıl değiştirdiğini
değerlendirecek. Yazı karakteri tasarımı
ile teknoloji dünyası arasındaki etkileşimi
ve bunun sonucu olarak da Adobe Yazıtipi
Kitaplığının nasıl değiştiğini ele alındı...
Son olarak da David insanların yazı karakteri
kullanma konusunda hala yapabilecekleri
değişikliklere öncü olmak için bazı tahminler
sundu.
TYPETOGETHER
Veronika Burian & José Scaglione
ATÖLYE
Bu atölye çalışmasında temel bir metodoloji ile
yazı karakteri tasarımı teknikleri ve bunların
en iyi uygulamaları sunuldu. Kaligrafi, yazı,
grafik tasarımı, grafik iletişim ve editörlük
sektöründeki ileri düzeydeki öğrencilere,
profesyonellere ve ilgilenen herkese açık
gerçekleşti.
DERS
“4 El Tipografisi”
Dijital çağ, yazı karakteri üretme, oluşturma
ve basma biçimlerini önemli ölçüde değiştirdi.
Yakın geçmişte kapsamlı çalışma ekipleri ve
farklı uzmanlar gerektiren görevler ve projeler
bilgisayarla, yeterli bilgiye, sabra ve dirayete
sahip tek bir kişi tarafından yapılabiliyor. Ancak
aynı dijital çağ daha etkin ve daha hızlı bir ekip
çalışmasına da olanak tanıyor. Bu konuşmada,
Burian ve Scaglione, yoğun editör kullanımı
için oluşturulan yazı karakteri tasarımları ile
ilgili işbirliği çalışmalarını tartıştı. Bu yazı
karakterlerinin teknik, tarihi ve kuramsal
José Scaglione from Type Together
Veronika Burian from Type Together
özelliklerinin altında yatan karmaşık konularına
ve bunların nasıl oluşturulduğu, basıldığı ve
okunduğu üzerinde yoğunlaşıldı.
Gerry Leonidas
YUNANCAYI ÇÖZMEK
ATÖLYE
Geçtiğimiz yıllarda Yunan alfabesini kapsamak
için yeni yazı karakterlerine olan talep
büyük ölçüde arttı. Bu, Pan-Avrupa karakter
setleri, markalaşma ve şirket projeleri için
minimum beklentiyi oluşturmaya başladı
ve yayıncıların yeni talebi üzerine baskı ve
online görüntülemeye yönelmeleri başka
gelişmeleri de beraberinde getirdi. Yazı karakteri
tasarımcıları için hazırlanan iş ilanları, giderek
artan bir oranda üst düzeyde Yunanca tasarım
yapabilmeyi bir zorunluluk olarak gösteriyor.
Yunancayı çözmek için birçok neden var: Bütün
tasarımcılar için ödül sayılabilecek çok düz bir
tipografik dokuyu öngören bir görev tanımıyla
düşük modülerlik derecesi ve biçimlerde
varyasyonların dengelenmesi.
Ve stili genişletmek için olanak olduğunda
alfabenin kaligrafik kökenleri, müthiş bir
keşif ve buluş olanağı gösterdi.
Bu atölye bir gün içinde Yunan yazı karakterleri
tasarımına başlamak için, özellikle de Latin
yazı karakterlerini tamamlamış olan ve
mevcut Latin karakterleri genişletmekle
ilgilenen tasarımcılar için temel bilgiler sundu.
Gerry hem harf düzeyinde hem de paragraf
düzeyinde yorumlar verdi. Son dönemlerdeki
bazı önemli Yunan yazı karakterlerini
değerlendirildi.
DERS
Yeni bir çift dilli Sözlük
Gerry Leonidas, Cambridge University Press
için tasarladığı yeni bir çalışma olan, son
aşamasında olan ve yakında yayınlanacak olan
Yunanca-İngilizce Orta Düzey Sözlük ile ilgili
konuştu. Sözlük 19. yüzyıla dayanan referans
çalışmaları konusunda tipografik bir geleneği
yıkmaya çalışarak, yazı karakteri tasarımında
yeni gelişmelerden yararlanmayı amaçlıyor.
Bilgi hiyerarşisi, özellikle iddialı bir tipografik
ortam sundu, bu da çağdaş yazı karakteri
ailelerinden tam anlamıyla yararlanılarak
Sözlüğün oluşturulması için eşsiz bir fırsat
sundu. Gerry, Sözlükteki tipografik sorunları
ele aldı, yazı karakteri ailelerinin planlanması
projesinin ortaya attığı soruları çıkarttı ve
parallel kullanım için alfabelerdeki farklılıklar
üzerinde yorum yaptı. Konuşma, kaliteli
Fred Smeijers
>
> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
Onur Yazıcıgil
tipografide yazı karakteri tasarımının rolünü
vurguladı ve onlarca yıllık bir raf ömrü sunan bir
dökümanın tasarımıyla ilgili bilgiler verdi.
Fred Smeijers
ATLA, ZIPLA, OYNA VE YAZI KARAKTERİ
TASARIMI YAP!
Smeijers’in konuşması dinleyicilere, son otuz yıl
boyunca yazı karakteri tasarımı konusundaki
her zaman değişken olan uygulamaları ve
yaklaşımlarını tanıttı. Fotoğrafların yerini
fotokopi makineleri aldı, lazer yazıcılar, cep
telefonları ya da e-postalar daha çok yazı
karakteri tasarım hızını artırdı ve grafik
tasarımın neden hala yazı karakteri tasarımının
önemli bir “dostu” olduğunu ele alındı.
Günümüzde yazı karakteri tasarımı geçmişle
karşılaştırıldığında çok daha iyi öğretilebilir,
ancak yazı karakteri tasarımcısı olarak hayatı
sürdürmek oldukça farklıdır, bu öğretilemez ve
kopya edilemez. Smeijers neden gelenekselden
ayrılmanın önemli olduğunu ve en iyi
çalışmalarının neden komisyonlu işler değil de
kendi isteğiyle başlayan işler olduğunu anlattı.
Ivo Gabrowitsch
OPENTYPE ÖZELLİKLERİ KULLANAN
GELİŞMİŞ TİPOGRAFİ
Grafik tasarımcılar ve multimedya
profesyonelleri, OpenType’ın modern bir
yazıtipi dosya formatı olarak avantajlarını
uzun zamandır biliyorlar. Uyumlu olan karşı
platformu birçok dili destekler ve geniş bir
tipografik özellikler yelpazesi sunar. Ancak yazı
tipi tutkunları OpenType ve birçok özellikleriyle
oynamanın ne kadar eğlenceli olduğunu
gördüler mi? Henüz bilmiyorlar mı? Bu hazırlık
“iç tasarımcınızın” oyuncu tarafını tanımanız ve
sınırsız tipografik olanakları keşfetmeniz için iyi
bir fırsat sundu.
Bruno Maag
ASLANIN TERBİYESİ
İşlevsel olan ve bütün gerekli estetik özelliklere
sahip bir yazı karakteri tasarımı yapmak için
tasarımcı ve yazıtipi mühendisinin yetenekli
104 / 105 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
olması ve çaba göstermesi gerekir. Bütün yazı
sistemlerinde aynı olan bir yazı karakteri ailesi
tasarımı yapmak ve bütün medyada bunu
gerçekleştirmek oldukça zor bir görev. Ancak
hem baskıda hem de cihazlarda küresel iletişim
için yeni marka yazıtipi olan Nokia Pure
üretimi ile Nokia tam da bunu gerçekleştirdi.
Bu sunuş Dalton Maag ve Nokia tasarım ve
mühendislik ekiplerinin, birbirleriyle uyum
halinde olacak şekilde harf biçimleriyle nasıl
başa çıktıklarını ve birleştirmeli yazım ve
bağlaçlığın olması gereken yerlerde olmasını
sağlayan bir teknolojiyi nasıl oluşturduklarıyla
ilgili bilgi verdi.
PANEL İLE İLGİLİ BİLGİLER
Türkiye’de eğitim veren konuşmacıların
pedagojik yaklaşımlarına odaklandıldı.
Moderatörlüğü Onur Yazıcıgil'in yaptığı,
konuşmacılar arasında Namık Kemal
Sarıkavak, Özlem Özkal, ve Alessandro
Segalini vardı...
Adam Twardoch, Jean Middendorp
DEV ADIM
Bundan onlarca yıl önce, tipografi sadece basılı
metinler için düşünülürdü: Kitaplar, dergiler,
posterler, broşörler. Yeni medya bunu değiştirdi
özellikle, elbette, internet aracılığıyla . Ancak
hem tasarım hem de tasarımla ilgili tartışmalar
ya da kuramı, basılı araçlar için yüzyıllardır
geliştirilmiş olan sofistike araç ve ölçütlerden
yoksundu. Bu, hızla değişiyor. İki yıldan az
bir süredir, Cascading Style Sheets (CSS)’de
yer alan internet yazıtipleri talimatlarının
genel kabulü web tasarımcılarının, basılı
medyadaki kadar sofistike tipografik tasarımlar
yapmasına olanak sağladı. Ancak, internet
veya mobil araçlar için tipografi konusunda
hâlâ birçok yanlış anlama ve karmaşa söz
konusu. Büyük ve küçük ekranlar için iyi
tasarımlar farklı beceriler ve duyarlılıklar ister;
ve son zamanlarda kaydedilen ilerlemelere
karşın, baskıda mümkün olan her şey ekranda
yapılamayabiliyor. Jan Middendorp (yazı
eleştirmeni, kitap ve dergi tasarımcısı) ve Adam
Twardoch (yazıtipi teknoloji uzmanı) tipografik
gelenekten dinamik dijital iletişime doğru
gerçekleştirilen dev adımları ele aldılar.
Esen Karol
PANEL: YENİ YAYINLAMA VE
EDİTORYAL TASARIM YÖNTEMLERİ
Bugünlerde içerik yayınlamak isteyen bir
yayıncının önünde birçok platform seçeneği
var. Gerçekte bir platformdan diğerine içeriğin
serbestçe geçebilmesi için bir platform seçmek
ve içeriği formatlamak en çok başvurulan
seçenek haline dönüştü. e-kitap formatlarının
dağılımı okuyucu için de bazı avantajlar
sunuyor ancak editoryal tasarımcı için bunlar
pek heyecan verici değil.
Bir sayfa tasarımı yaparken editoryal tasarımcı
aslında özel bir okuma deneyimini tasarlar.
Eğer sayfa akıcı, sürekli değişken ve okur
tarafından uyarlanabilir özellikteyse, bu özellik
başlangıçta yer almıyor ve kayboluyor.
Uygulama olarak kitaplar çok daha iyi bir
platform sunuyor. Ancak geleceğini pek
kestiremiyoruz. Basılı kitabın geçmişi 500 yılı
aşıyor. Oysa elektronik kitap daha yeni doğdu.
Tasarımcılar olarak, yayınların üretildiği,
dağıtıldığı ya da tüketildiği araçları
şekillendirme konusunda yoğun bir panel
yaşandı.
Thomas Milo
NASIL BİR TESADÜF BULUŞ ARAPÇA
TEKNOLOJİNİN GELİŞMESİNİ SAĞLADI
1283 a.h. (1865-66 a.d.) Osmanlı padişahına
yazılan arzuhal ya da dilekçe 1983 yılında elime
geçti. Bu belge ile Mühendisoğlu, Osmanlıca
olarak, ilk geçerli tasarımı yapılmış olan nesih/
naskh yazıtipinin kullanılmasına izin verildi.
Belge bu tarihi başarıyı gerçekleştirmek için
kazasker Mustafa İzzet Efendi, şeyh-ül-hattatin
(hattat şefi) el yazısının nasıl kullanıldığını
açıklamaktadır.
Bu sunuş Mühendisoğlu’nun Mustafa İzzet
Efendi’nin nesih el yazısını ne kadar büyük bir
başarıyla yeniden ürettiğini ve bundan genel
naskh (nesih) yazı gramerini nasıl algıladığı
Alessandro Segalini
ile ilgili eleştirel bir analiz sunar. Bu analiz
Tetterode olarak bilinen Mühendisoğlu’nun
orijinal yazı karakterinin Amsterdam Type
Foundry’nun 1910 kopyası ile ilgili ayrıntılı
bir eleştirinin temelini oluşturacaktır,
bilgisayarda üretilen genel nesih (DecoType
Naskh yazı karakteri kullanılarak) Tetterode
yazı karakterinin karşılaştırmalı analizi ile
gerçekleşeek. Arapça tipografisine Orta Doğu
bakış açısını anlamak için, bu dilekçe önemli
bir ipucu sundu. Buradan da geliştirilecek olan
yeni teknoloji doğdu, çünkü mevcut yöntemler,
gerçek bir yazı uygulamasını gerçekleştirmek
için tasarlanmamıştı...
Ömer Durmaz
TÜRKİYE’DE GRAFİK TASARIMIN
TARİHİ– NOTLAR
Bu sunuş ile, Türkiye’de grafik tasarımın izlerini
belge toplayarak takip eden grafik tasarımcı,
akademisyen ve editör Ömer Durmaz – yakın
zamanda Türk Grafik Tasarım Tarihi üzerine
bir kitabı yayınlanacak – titizlikle oluşturduğu
araştırma kayıtlarını izleyiciler ile paylaştı.
Bu sunuş, Türkiye’de cumhuriyetin ilk
dönemlerinde grafik tasarımın oluşumundaki
adımları ele aldı ve “Elifba’dan Alfabe’ye”,
“Grafik Tasarımın Gelişiminde Alternatif
Etkenler”, “Grafik Tasarım Tarihindeki Temel
İlkeler” konularına ışık tuttu.
Bratislav Pantelic
GÖRSEL BİR KOD OLARAK YAZI
KARAKTERİ (YAZI KARAKTERİ ve
MİLLİYETÇİLİK)
Eski gelenekleri yansıttığına veya ait olduğu
kültürü açık biçimde temsil ettiğine ve etnik
yapısını oluşturduğuna inanılan tasarımlar
farklı anlam seviyeleri içerebilir. Bu ‘görsel
kodlar’ tıpkı dil ve din kadar bir aidiyet hissi
uyandırma gücüne sahip. Özellikle tipografi
milliyetçi söylemde yazılı sözün önemi
nedeniyle, ulusal kimliklerin oluşumuna
katkıda bulunabilir. Milliyetçi-Sosyalist
Almanya’daki ‘geleneksel’ Alman Fraktur ya
da Mussolini Italya’sındaki eski Roma kare
başharflerden türetilen yazı karakterlerinin
yoğun olarak kullanımı ile ilgili ihtilaflar gibi
kültürel modelleri çağrıştırabilir.
Bu sunuş ‘geleneksel’ olan ulusal imgelere
yerleşmiş olan ve ait olduğu etnik/ulusal miras
ve kültürel kökenleri yansıtan son dönem harf
tasarımı örneklerine odaklanacaktır. Bunlar,
tasarımın metnin anlamını aştığı ve anlamı
taşıyan tek araç olarak bulunduğu kimlik
tanımlayıcı görsel kodlardır. Örnekler arasında
Bizans Ortodoks mirasına bir referans olarak
Balkan milliyetçiğinde kullanılan sözdeortaçağ yazı karakteri Miroslav yazısı, ve araç
tampon çıkartmalarında sık görülen Arapça
dini sözlerin kaligrafic tasarımları ve Osmanlı
ya da İslam kültürel arka plana ait olduğunu
göstermek için graffiti.
Alessandro Segalini
PANEL: TİPOGRAFİ TARİHİ
Tipografide metnin fiziksel görüntüsü ile
okuyucunun görsel araçları arasında önemli bir
ilişki vardır. Ayrıca iki bin yıllık bir Roma yazı
üretme ve yeniden üretme geleneği söz konusu.
Geleneksel yazı karakterleri insanlıkta uzun
bir geçmişin ürünüdür. Sumner Stone’un
değişiyle, “Tıpkı canlı türleri gibi, her yazı
türünün boyutu göreceli olarak mutlaktır, tıpkı
gökyüzünde kristalleşen bir yıldız gibi.
Bu, birçok kuşağın okuma ve yazma
deneyiminin indirgenmesini sağladı.”
Masaüstü yayını, yazı karakterini, dijital
medyanın meta düzeyine çıkardı. Yazı
karakteri artık fiziksel kökenlerinden,
biçimlerini belirleyen kökenlerinden koptu:
El yazısı ve harf baskısı. Birleştirmeli yazım
ve eski tarz karakterler gibi özelliklerin geri
dönmesi, tek alanlı yazı tiplerinin dönüşü,
ve metinde ‘kaba’ grotesk yazı türlerinin
kullanımı sınırlamalarda yer alan ve belirli bir
karakteristik mükemmeliyet içeren geleneğe
yönelik duygusal isteğimizi gösteriyor.
Geleneksel olarak, iyi yazı üç şey talep eder:
1) İyi harfler;
2) Bütün ayrıntılarda iyi tasarım;
3) İyi bir mizanaj.
İster bir tabela ressamı, ister grafik tasarımcısı,
isterse yazı karakteri üretimi alanında çalışıyor
olsun harf tasarımcısı, tıpkı bir mimar ya da
şair gibi kendi döneminin tarzını yaratıcı bir
şekilde yansıtır.
Stanley Morison şunları yazıyor: “Harf
>
> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
Onur Yazıcıgil
tipografide yazı karakteri tasarımının rolünü
vurguladı ve onlarca yıllık bir raf ömrü sunan bir
dökümanın tasarımıyla ilgili bilgiler verdi.
Fred Smeijers
ATLA, ZIPLA, OYNA VE YAZI KARAKTERİ
TASARIMI YAP!
Smeijers’in konuşması dinleyicilere, son otuz yıl
boyunca yazı karakteri tasarımı konusundaki
her zaman değişken olan uygulamaları ve
yaklaşımlarını tanıttı. Fotoğrafların yerini
fotokopi makineleri aldı, lazer yazıcılar, cep
telefonları ya da e-postalar daha çok yazı
karakteri tasarım hızını artırdı ve grafik
tasarımın neden hala yazı karakteri tasarımının
önemli bir “dostu” olduğunu ele alındı.
Günümüzde yazı karakteri tasarımı geçmişle
karşılaştırıldığında çok daha iyi öğretilebilir,
ancak yazı karakteri tasarımcısı olarak hayatı
sürdürmek oldukça farklıdır, bu öğretilemez ve
kopya edilemez. Smeijers neden gelenekselden
ayrılmanın önemli olduğunu ve en iyi
çalışmalarının neden komisyonlu işler değil de
kendi isteğiyle başlayan işler olduğunu anlattı.
Ivo Gabrowitsch
OPENTYPE ÖZELLİKLERİ KULLANAN
GELİŞMİŞ TİPOGRAFİ
Grafik tasarımcılar ve multimedya
profesyonelleri, OpenType’ın modern bir
yazıtipi dosya formatı olarak avantajlarını
uzun zamandır biliyorlar. Uyumlu olan karşı
platformu birçok dili destekler ve geniş bir
tipografik özellikler yelpazesi sunar. Ancak yazı
tipi tutkunları OpenType ve birçok özellikleriyle
oynamanın ne kadar eğlenceli olduğunu
gördüler mi? Henüz bilmiyorlar mı? Bu hazırlık
“iç tasarımcınızın” oyuncu tarafını tanımanız ve
sınırsız tipografik olanakları keşfetmeniz için iyi
bir fırsat sundu.
Bruno Maag
ASLANIN TERBİYESİ
İşlevsel olan ve bütün gerekli estetik özelliklere
sahip bir yazı karakteri tasarımı yapmak için
tasarımcı ve yazıtipi mühendisinin yetenekli
104 / 105 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
olması ve çaba göstermesi gerekir. Bütün yazı
sistemlerinde aynı olan bir yazı karakteri ailesi
tasarımı yapmak ve bütün medyada bunu
gerçekleştirmek oldukça zor bir görev. Ancak
hem baskıda hem de cihazlarda küresel iletişim
için yeni marka yazıtipi olan Nokia Pure
üretimi ile Nokia tam da bunu gerçekleştirdi.
Bu sunuş Dalton Maag ve Nokia tasarım ve
mühendislik ekiplerinin, birbirleriyle uyum
halinde olacak şekilde harf biçimleriyle nasıl
başa çıktıklarını ve birleştirmeli yazım ve
bağlaçlığın olması gereken yerlerde olmasını
sağlayan bir teknolojiyi nasıl oluşturduklarıyla
ilgili bilgi verdi.
PANEL İLE İLGİLİ BİLGİLER
Türkiye’de eğitim veren konuşmacıların
pedagojik yaklaşımlarına odaklandıldı.
Moderatörlüğü Onur Yazıcıgil'in yaptığı,
konuşmacılar arasında Namık Kemal
Sarıkavak, Özlem Özkal, ve Alessandro
Segalini vardı...
Adam Twardoch, Jean Middendorp
DEV ADIM
Bundan onlarca yıl önce, tipografi sadece basılı
metinler için düşünülürdü: Kitaplar, dergiler,
posterler, broşörler. Yeni medya bunu değiştirdi
özellikle, elbette, internet aracılığıyla . Ancak
hem tasarım hem de tasarımla ilgili tartışmalar
ya da kuramı, basılı araçlar için yüzyıllardır
geliştirilmiş olan sofistike araç ve ölçütlerden
yoksundu. Bu, hızla değişiyor. İki yıldan az
bir süredir, Cascading Style Sheets (CSS)’de
yer alan internet yazıtipleri talimatlarının
genel kabulü web tasarımcılarının, basılı
medyadaki kadar sofistike tipografik tasarımlar
yapmasına olanak sağladı. Ancak, internet
veya mobil araçlar için tipografi konusunda
hâlâ birçok yanlış anlama ve karmaşa söz
konusu. Büyük ve küçük ekranlar için iyi
tasarımlar farklı beceriler ve duyarlılıklar ister;
ve son zamanlarda kaydedilen ilerlemelere
karşın, baskıda mümkün olan her şey ekranda
yapılamayabiliyor. Jan Middendorp (yazı
eleştirmeni, kitap ve dergi tasarımcısı) ve Adam
Twardoch (yazıtipi teknoloji uzmanı) tipografik
gelenekten dinamik dijital iletişime doğru
gerçekleştirilen dev adımları ele aldılar.
Esen Karol
PANEL: YENİ YAYINLAMA VE
EDİTORYAL TASARIM YÖNTEMLERİ
Bugünlerde içerik yayınlamak isteyen bir
yayıncının önünde birçok platform seçeneği
var. Gerçekte bir platformdan diğerine içeriğin
serbestçe geçebilmesi için bir platform seçmek
ve içeriği formatlamak en çok başvurulan
seçenek haline dönüştü. e-kitap formatlarının
dağılımı okuyucu için de bazı avantajlar
sunuyor ancak editoryal tasarımcı için bunlar
pek heyecan verici değil.
Bir sayfa tasarımı yaparken editoryal tasarımcı
aslında özel bir okuma deneyimini tasarlar.
Eğer sayfa akıcı, sürekli değişken ve okur
tarafından uyarlanabilir özellikteyse, bu özellik
başlangıçta yer almıyor ve kayboluyor.
Uygulama olarak kitaplar çok daha iyi bir
platform sunuyor. Ancak geleceğini pek
kestiremiyoruz. Basılı kitabın geçmişi 500 yılı
aşıyor. Oysa elektronik kitap daha yeni doğdu.
Tasarımcılar olarak, yayınların üretildiği,
dağıtıldığı ya da tüketildiği araçları
şekillendirme konusunda yoğun bir panel
yaşandı.
Thomas Milo
NASIL BİR TESADÜF BULUŞ ARAPÇA
TEKNOLOJİNİN GELİŞMESİNİ SAĞLADI
1283 a.h. (1865-66 a.d.) Osmanlı padişahına
yazılan arzuhal ya da dilekçe 1983 yılında elime
geçti. Bu belge ile Mühendisoğlu, Osmanlıca
olarak, ilk geçerli tasarımı yapılmış olan nesih/
naskh yazıtipinin kullanılmasına izin verildi.
Belge bu tarihi başarıyı gerçekleştirmek için
kazasker Mustafa İzzet Efendi, şeyh-ül-hattatin
(hattat şefi) el yazısının nasıl kullanıldığını
açıklamaktadır.
Bu sunuş Mühendisoğlu’nun Mustafa İzzet
Efendi’nin nesih el yazısını ne kadar büyük bir
başarıyla yeniden ürettiğini ve bundan genel
naskh (nesih) yazı gramerini nasıl algıladığı
Alessandro Segalini
ile ilgili eleştirel bir analiz sunar. Bu analiz
Tetterode olarak bilinen Mühendisoğlu’nun
orijinal yazı karakterinin Amsterdam Type
Foundry’nun 1910 kopyası ile ilgili ayrıntılı
bir eleştirinin temelini oluşturacaktır,
bilgisayarda üretilen genel nesih (DecoType
Naskh yazı karakteri kullanılarak) Tetterode
yazı karakterinin karşılaştırmalı analizi ile
gerçekleşeek. Arapça tipografisine Orta Doğu
bakış açısını anlamak için, bu dilekçe önemli
bir ipucu sundu. Buradan da geliştirilecek olan
yeni teknoloji doğdu, çünkü mevcut yöntemler,
gerçek bir yazı uygulamasını gerçekleştirmek
için tasarlanmamıştı...
Ömer Durmaz
TÜRKİYE’DE GRAFİK TASARIMIN
TARİHİ– NOTLAR
Bu sunuş ile, Türkiye’de grafik tasarımın izlerini
belge toplayarak takip eden grafik tasarımcı,
akademisyen ve editör Ömer Durmaz – yakın
zamanda Türk Grafik Tasarım Tarihi üzerine
bir kitabı yayınlanacak – titizlikle oluşturduğu
araştırma kayıtlarını izleyiciler ile paylaştı.
Bu sunuş, Türkiye’de cumhuriyetin ilk
dönemlerinde grafik tasarımın oluşumundaki
adımları ele aldı ve “Elifba’dan Alfabe’ye”,
“Grafik Tasarımın Gelişiminde Alternatif
Etkenler”, “Grafik Tasarım Tarihindeki Temel
İlkeler” konularına ışık tuttu.
Bratislav Pantelic
GÖRSEL BİR KOD OLARAK YAZI
KARAKTERİ (YAZI KARAKTERİ ve
MİLLİYETÇİLİK)
Eski gelenekleri yansıttığına veya ait olduğu
kültürü açık biçimde temsil ettiğine ve etnik
yapısını oluşturduğuna inanılan tasarımlar
farklı anlam seviyeleri içerebilir. Bu ‘görsel
kodlar’ tıpkı dil ve din kadar bir aidiyet hissi
uyandırma gücüne sahip. Özellikle tipografi
milliyetçi söylemde yazılı sözün önemi
nedeniyle, ulusal kimliklerin oluşumuna
katkıda bulunabilir. Milliyetçi-Sosyalist
Almanya’daki ‘geleneksel’ Alman Fraktur ya
da Mussolini Italya’sındaki eski Roma kare
başharflerden türetilen yazı karakterlerinin
yoğun olarak kullanımı ile ilgili ihtilaflar gibi
kültürel modelleri çağrıştırabilir.
Bu sunuş ‘geleneksel’ olan ulusal imgelere
yerleşmiş olan ve ait olduğu etnik/ulusal miras
ve kültürel kökenleri yansıtan son dönem harf
tasarımı örneklerine odaklanacaktır. Bunlar,
tasarımın metnin anlamını aştığı ve anlamı
taşıyan tek araç olarak bulunduğu kimlik
tanımlayıcı görsel kodlardır. Örnekler arasında
Bizans Ortodoks mirasına bir referans olarak
Balkan milliyetçiğinde kullanılan sözdeortaçağ yazı karakteri Miroslav yazısı, ve araç
tampon çıkartmalarında sık görülen Arapça
dini sözlerin kaligrafic tasarımları ve Osmanlı
ya da İslam kültürel arka plana ait olduğunu
göstermek için graffiti.
Alessandro Segalini
PANEL: TİPOGRAFİ TARİHİ
Tipografide metnin fiziksel görüntüsü ile
okuyucunun görsel araçları arasında önemli bir
ilişki vardır. Ayrıca iki bin yıllık bir Roma yazı
üretme ve yeniden üretme geleneği söz konusu.
Geleneksel yazı karakterleri insanlıkta uzun
bir geçmişin ürünüdür. Sumner Stone’un
değişiyle, “Tıpkı canlı türleri gibi, her yazı
türünün boyutu göreceli olarak mutlaktır, tıpkı
gökyüzünde kristalleşen bir yıldız gibi.
Bu, birçok kuşağın okuma ve yazma
deneyiminin indirgenmesini sağladı.”
Masaüstü yayını, yazı karakterini, dijital
medyanın meta düzeyine çıkardı. Yazı
karakteri artık fiziksel kökenlerinden,
biçimlerini belirleyen kökenlerinden koptu:
El yazısı ve harf baskısı. Birleştirmeli yazım
ve eski tarz karakterler gibi özelliklerin geri
dönmesi, tek alanlı yazı tiplerinin dönüşü,
ve metinde ‘kaba’ grotesk yazı türlerinin
kullanımı sınırlamalarda yer alan ve belirli bir
karakteristik mükemmeliyet içeren geleneğe
yönelik duygusal isteğimizi gösteriyor.
Geleneksel olarak, iyi yazı üç şey talep eder:
1) İyi harfler;
2) Bütün ayrıntılarda iyi tasarım;
3) İyi bir mizanaj.
İster bir tabela ressamı, ister grafik tasarımcısı,
isterse yazı karakteri üretimi alanında çalışıyor
olsun harf tasarımcısı, tıpkı bir mimar ya da
şair gibi kendi döneminin tarzını yaratıcı bir
şekilde yansıtır.
Stanley Morison şunları yazıyor: “Harf
>
> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
tasarımı kesin bir sanat ve katı bir biçimde
geleneklere tâbi. Harfleri istediğiniz gibi
biçimlendirebileceğiniz ‘Yeni Sanat’ kavramı,
istediğiniz evi yapabileceğiniz fikri kadar
saçmadır. Tek başına ıssız bir adada
yaşamadığın sürece bunu yapamazsın.”
Grafik iletişim, her zaman dil ve kültürel
bağlama bağlı olan bir mesaj taşımak için
kelimelerin ve görüntülerin etkileşiminden
oluşur. Bunun sonucu olarak, uygulamamızın
merkezi tipografisi, bizim kabaca konuşma
dilinin zengin yansımalarını ve ritimlerini
yansıtmamıza olanak sağlayan tarihi
geleneklerden oluşuyor.
Elif Ayiter
OYUN, ALAN VE YAZI
Bu konuşma ‘okunmaktan’ çok ‘hissedilmek’
için tasarlanan belirsiz ileşimleri oluşturmak
için oluşturulan ve sunuş yapanın metaverse
olarak da bilinen çevrimiçi üç boyutlu
dünyalardaki kendi yaratıcı uygulamasında
ifade araçları olarak kullandığı tipografinin ve
metnin, oyun içeriği olarak kullanımı üzerine
odaklandı...Yazı karakterine, geleneksel olarak
görüldüğü gibi, grafik iletişimin birincil
aracı olarak gören yaklaşım yerine, sunuşu
yapan araştırmacı, etkileşimin gerçekleştiği
görüntüleme ortamının üç boyutlu yapısı
ile ortaya çıkan tipografi özelliklerinin
yapısını bozmayı amaçlayan araştırmalara
yönelmektedir. Sunuşu yapan araştırmacı için
metnin ikinci kullanımı bütün olarak görsel
birimin yerine alan bir öğedir; nesnelerin
‘oldukları gibi okunabildiği’ bir temsil düzeneği
olarak. Bu iki yaklaşım, videolardan (örneğin
Uranometria) ve görsellerden oluşan bir görsel
belge sunumu ile tartışıldı ve örneklendi.
Özlem Özkal, Namık Kemal Sarıkavak,
Onur Yazıcıgil, Alessandro Segalini
PANEL: TÜRKİYE’DE TİPOGRAFİ
EĞİTİMİ
Bir ulusun kendi üyelerini birleştirmek ve
kültürler olarak temsil etmek için kullanacağı
iki belirleyici özelliği konuşma dili ve
106 / 107 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
yazıdır. Bölge, bir dönemler Arap alfabesini
kullanan ve köklü, ve genelde “bir gecede”
yapılan bir değişiklikle Latin alfabesine geçen
Türkiye Cumhuriyeti'nden oluşuyor,. Bu
ülkede tipografinin gidişini etkileyen devrim
niteliğinde bir karardı. Dil ve yazı arasındaki
bu paradigma değişikliği, dil eğitimi alanında
başka alanlarda da uyum sağlanması gerektiğini
gösterdi. Belirli sesbirimlere yer vermek için,
Türk Dil Derneği birkaç diakritik işaret (ç, ğ,
İ, ı, ö, ş, ü) ekledi ve Latin alfabesinden bazı
harfler çıkarıldı (q, x,).
Bu panel oturumu 1928’de gerçekleştirilen
büyük paradigma değişikliğine yer veren bazı
tipografik pedagojileri ele aldı. Konuşmacılar,
görsel iletişimini 84 yıl önce tamamen
değiştiren bir ülkede tipografik eğitim ile ilgili
bir tartışma açmayı amaçladı... Aralarında
Namık Kemal Sarıkavak, Özlem Özkal,
Alessandro Segalini ve Onur Yazıcıgil’in olduğu
panelistler bu konu ile ilgili görüşlerini paylaştı
ve kendi sınıflarından ve öğrencilerinden
aldıkları görsel örnekleri paylaştılar.
Eben Sorkin
EKRANLAR ÖNCELİK KAZANIYOR
Yazı karakteri tasarımı, karakterin yeniden
üretileceği ortam ve teknolojiye uyum sağlar.
Böylelikle ekranlar için üretilen yazı karakteri
baskı için üretilenden farklı olmalıdır. Ekranlar
için üretilen karakterler, doğrudan basılı
karakter ile ilgili olmadan ekranlar için özel
olarak yapılmıştır. Bu ilişki yavaş yavaş değişti.
Sonuç olarak, hem baskı hem de ekran temsili
için dijital formatlarına izin veren akıllıca bir
uzlaşma yolu bulundu. Bu basılı biçime öncelik
verilmesiyle gerçekleştirildi. Ekran sonuçları
başlangıçta zayıftı ancak zaman içinde gelişti.
Bu uzlaşı yaklaşımı artık çözülüyor çünkü
ekran versiyonu, uzlaşmadan çok daha önemli
hale geliyor. Ekranlar önceliği kazanıyor.
Böylece ekran için üretilen karakterler ve baskı
için yapılan karakterler git gide birbirinden
ayrılıyor. Gerçekten de, bu ayrım önümüzdeki
on yıl için öngördüğümüz yeni karakter
tasarımının en önemli özelliği olacak. Ancak,
geleceğin baskı ve ekran karakterlerine
daha ayrıntılı baktığımızda, gelecekte tekrar
birleşebilirler. Bu konuşmada karakter
teknolojisinin nasıl gelişim gösterdiğini
incelendi; bu değişimin, hem karakter
tasarımcısı hem de grafik tasarımcısı için
getirdiği fırsatların nasıl değerlendirileceği ile
ilgili yöntemler önerildi...
Laurie Churchman
FORMAL TİPOGRAFİNİN HALK DİLİNE
AKTARILMASI
Windsong, Y Knot, Wildfire, ya da Wet Spot
olsun, bir tekne adının anlatacak bir hikayesi
vardır. Ve, teknenin ismi için seçilen yazı
karakteri kültür, bireysel markalaşma ve halk
dili tipografisi ile ilgili bilgi verir. Tarihsel
olarak, tekne adları, tabelacılar ya da tekne
sahipleri tarafından elle yazılırdı. İsmin
bireyselliği ve yaratıcı yorumu benzersizlik
taşır ancak isimler genelde geleneksel olarak
Serif büyük harflerle yazılırdı. Vinil teknoloji ve
daha sonra da dijital tipografi ticarete girince,
uyarlama ve uygulama kolaylığı fırsatları sundu.
Bu tabelacıların uyum sağlama ya da sektörden
kopmalarını gerektirdi, artı tekne sahiplerinin
tasarım sürecine doğrudan katılmasını
sağladı. Böylelikle, stilistik açısından tekne
adları daha çok görüntü ağırlıklı ve tipografik
seçimler daha popüler ya da kitsch. İsimler
aynı zamanda kişiseldir, teknede olanlarla,
onların meslekleri, medeni halleri ya da maddi
durumları ile ilgili bilgi verir. Aslında, modern
tekne isimleri görseldir, dalgalıdır.
Dave Crossland
YAZI KARAKTERİNİN TEKNOLOJİK
BİLEŞENİ OLARAK ÖZGÜRLÜĞÜ
Yazı tipleri paylaşılamaz ve doğru
işlemediğinde, bunları düzeltmenize izin
verilmez. Kendi yazı karakterini yapmak
gizemlerle dolu kara bir sanat türüdür. Uzun
zaman önce yazılım programları aynıydı,
ancak serbest yazılım hareketi bilgiyi, araçları,
ve yazılım işini özgürleştirdi. Artık sıra
yazı tiplerinin özgürleştirilmesinde. Dave
Crossland sadece libre yazılımı kullanarak
nasıl yazı karakteri tasarımı yapılacağı —
ve bunu yaparak nasıl para kazanılacağını
göstermektedir.
Fevkalade Collective
TÜRKİYE’DE TİPOGRAFİK HAVA
KALİTESİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ
Türkiye’deki tasarımcılar, bütün tasarım
bilincinin kötü olmadığı ancak yazı karakteri
bilincinin hâlâ olmadığı bir ortamda çalışıyor.
Sanki insanların gözü yazı karakterini
görmüyor. Konuşma dili ve profesyonel
tasarımda bol sayıda örnek mevcut, bunlar
arasında mağaza tabelaları siyasi parti afişleri
TV ağı logoları da var. Türk tasarımcılar olarak,
tarihin ve geleneğin bir ürünü olarak olumsuz
bir ortamda doğduk ve yaşıyoruz.
Ancak gene de ümit var. Her yerde olumlu
değişimler görüyoruz; gazetelerde, markalarda
ya da tabelalarda. Türkiye’de tipografi ile
ilgilenen kapalı grup büyümeye başladı.
Fevkalade olarak, işimizle bu dönüşümün
bir parçası olmaya, iyi tipografiden ödün
vermemeye, ve bazen de müşterilerimizin
isteklerine karşı savunmaya çalışıyoruz.
Olumsuz özelliklerine karşın, bu alanda
gelişme olacağını görüyoruz, düzgün bir görsel
ortam yaratmak için bu alçak gönüllü katkı çok
çekici geliyor bize.
John Hudson
ALDHABI: KIVRIMLARA GİDEN
YOLDAKİ SERÜVENLER
Aldhabi, Microsoft’un Windows 8’e eklenmesi
için önerdiği yeni Fars-Arapça gösterge
yazı karakteri. Gabriola yazı karakteri ile
başlayan (Latince, Yunanca, Kiril) tipografi
keşiflerindeki gelişmeleri temsil ediyor, bunun
finansmanını da Microsoft’un Advance
Reading Technologies grubu yaptı. Aldhabi
Arapça bileşeni Tim Holloway tarafından
tasarlandı, sanat yönetmeni Fiona Ross; Latince
bileşenin tasarımını John Hudson yaptı; Izmir
seramiklerinin esin kaynağı olduğu süsleme
grubu Titus Nemeth tarafından tasarlandı.
Aldhabi’nin tasarımı dolaylı olarak 2005 yılının
Bahar aylarında Londra’daki Turks: a journey
of a thousand years, (Türkler : Bin yılın tarihi)
sergisinden etkilendi, ve doğrudan bu sergideki
küçük bir elyazması kitaptan etkilendi: 1470
yılında İstanbulda basılan Ali ibn Muhammad
al-Jurjani’nin yazdığı Risāla-i Vujūdīyya
(Varlık ile ilgili İnceleme). Bu kitap erken
divan örneğinin bir alt kategorise olan zülf-ü
aruz— ‘kıvrımlı yollar’—olarak bilinen ince bir
Osmanlı kaligrafi stilinde yazılmıştı Aldhabi
karakterinin tasarımı bu kaligrafik stili yeniden
üretme amacını taşımıyordu, amaç stilin görsel
etkisi ve erken diwani ve nastaliq. özelliklerinin
uyumlu hale getirilmesi ile yeni bir tipografik
biçim geliştirmekti.
John Hudson Aldhabi yazı karakterinin
gelişimini başlangıç tasarım fikirlerinden
itibaren, Decotype ve Linotype Qalmi
yaklaşımlarının Arap tipografi üzerindeki
etkisi, karmaşık proje planlama, tasarımın
tekrar eden değerlendirmesi ve iyileştirme
çalışmaları, ekranda göstermek için yazıtipi
ile ilgili ipuçları, ve çalışmasını sağlamak için
gerekli bütün karmaşık OpenType Layout
Hrant Papazian
programı ile birlikte sundu.
Hem sayfa hem de ekranda etkili olmayı
hedefleyen ‘Kıvrım yolları’ bu proje OpenType
Layout modelinin ve Microsoft ve diğer
şirketlerin yazılımlarının bazı özelliklerinin
güçlü ve zayıf yanlarını ortaya çıkardı. John
Hudson bunları eleştirel olarak ele alıyor ve
Aldhabi'nin potansiyelini gerçekleştirmek için
nelerin yapılması gerektiğini araştırıyor.
Hrant Papazian
GELECEĞE MİRAS
Çoğunluklar, azınlıklar. Küreselleşme,
milliyetçilik. Diaspora, anayurt.
Bireysellik, etnik köken.
Kişinin kendi etnik kimliği için savaşması
bir bela mı yoksa şans mı?
Hiç kimse hatta yoldaşları fark etmese bile,
herkes en azından biraz savaşım vermek istiyor.
Yazı karakteri tasarımcıları da savaşım verebilir.
Bunların bazıları savaşmak için tasarım yapar.
Ancak tasarım sanat değildir, bu nedenle
bu savaşım başkalarının işine yarar.
Bir birey ya da etnik bir grup olarak Avrupa,
Çin ya da başka bir yerde kabul edilmek
eski klişe özelliği gerektirir: Denge.
Onların tahakkümü altına girerseniz, kabul
edilmenin bir anlamı olmaz; hem hayatta
kalamazsınız ya da kuşatıldığınız için en
azından gelişemezsiniz.
Ev sahibini kabul etmek çok daha zordur,
muhtemelen gelecekteki partnerinizi kabul
etmek bazı açılardan daha iyidir.
Ancak bazı açılardan daha iyi durumdasınızdır,
çünkü hiç kimsenin geçmişi aynı olamaz.
Tarih ölüdür, tarihin bağlamı sonsuz.
Bir yazı karakteri geleceği için nasıl savaşır?
Tarihinizi alıp, küçük de olsa size yardımcı
olacak yeni bir yazı karakterini nasıl
oluşturursunuz?
Dilinizin yazılma biçimini nasıl
geliştirebilirsiniz? Bir yazı karakteri dünyayı
nasıl zenginleştirebilir?
>
> TİPOGRAFİ SEMİNERİ / ISTYPE 2012
tasarımı kesin bir sanat ve katı bir biçimde
geleneklere tâbi. Harfleri istediğiniz gibi
biçimlendirebileceğiniz ‘Yeni Sanat’ kavramı,
istediğiniz evi yapabileceğiniz fikri kadar
saçmadır. Tek başına ıssız bir adada
yaşamadığın sürece bunu yapamazsın.”
Grafik iletişim, her zaman dil ve kültürel
bağlama bağlı olan bir mesaj taşımak için
kelimelerin ve görüntülerin etkileşiminden
oluşur. Bunun sonucu olarak, uygulamamızın
merkezi tipografisi, bizim kabaca konuşma
dilinin zengin yansımalarını ve ritimlerini
yansıtmamıza olanak sağlayan tarihi
geleneklerden oluşuyor.
Elif Ayiter
OYUN, ALAN VE YAZI
Bu konuşma ‘okunmaktan’ çok ‘hissedilmek’
için tasarlanan belirsiz ileşimleri oluşturmak
için oluşturulan ve sunuş yapanın metaverse
olarak da bilinen çevrimiçi üç boyutlu
dünyalardaki kendi yaratıcı uygulamasında
ifade araçları olarak kullandığı tipografinin ve
metnin, oyun içeriği olarak kullanımı üzerine
odaklandı...Yazı karakterine, geleneksel olarak
görüldüğü gibi, grafik iletişimin birincil
aracı olarak gören yaklaşım yerine, sunuşu
yapan araştırmacı, etkileşimin gerçekleştiği
görüntüleme ortamının üç boyutlu yapısı
ile ortaya çıkan tipografi özelliklerinin
yapısını bozmayı amaçlayan araştırmalara
yönelmektedir. Sunuşu yapan araştırmacı için
metnin ikinci kullanımı bütün olarak görsel
birimin yerine alan bir öğedir; nesnelerin
‘oldukları gibi okunabildiği’ bir temsil düzeneği
olarak. Bu iki yaklaşım, videolardan (örneğin
Uranometria) ve görsellerden oluşan bir görsel
belge sunumu ile tartışıldı ve örneklendi.
Özlem Özkal, Namık Kemal Sarıkavak,
Onur Yazıcıgil, Alessandro Segalini
PANEL: TÜRKİYE’DE TİPOGRAFİ
EĞİTİMİ
Bir ulusun kendi üyelerini birleştirmek ve
kültürler olarak temsil etmek için kullanacağı
iki belirleyici özelliği konuşma dili ve
106 / 107 GRAFİK TASARIM TEMMUZ - AĞUSTOS 2012
yazıdır. Bölge, bir dönemler Arap alfabesini
kullanan ve köklü, ve genelde “bir gecede”
yapılan bir değişiklikle Latin alfabesine geçen
Türkiye Cumhuriyeti'nden oluşuyor,. Bu
ülkede tipografinin gidişini etkileyen devrim
niteliğinde bir karardı. Dil ve yazı arasındaki
bu paradigma değişikliği, dil eğitimi alanında
başka alanlarda da uyum sağlanması gerektiğini
gösterdi. Belirli sesbirimlere yer vermek için,
Türk Dil Derneği birkaç diakritik işaret (ç, ğ,
İ, ı, ö, ş, ü) ekledi ve Latin alfabesinden bazı
harfler çıkarıldı (q, x,).
Bu panel oturumu 1928’de gerçekleştirilen
büyük paradigma değişikliğine yer veren bazı
tipografik pedagojileri ele aldı. Konuşmacılar,
görsel iletişimini 84 yıl önce tamamen
değiştiren bir ülkede tipografik eğitim ile ilgili
bir tartışma açmayı amaçladı... Aralarında
Namık Kemal Sarıkavak, Özlem Özkal,
Alessandro Segalini ve Onur Yazıcıgil’in olduğu
panelistler bu konu ile ilgili görüşlerini paylaştı
ve kendi sınıflarından ve öğrencilerinden
aldıkları görsel örnekleri paylaştılar.
Eben Sorkin
EKRANLAR ÖNCELİK KAZANIYOR
Yazı karakteri tasarımı, karakterin yeniden
üretileceği ortam ve teknolojiye uyum sağlar.
Böylelikle ekranlar için üretilen yazı karakteri
baskı için üretilenden farklı olmalıdır. Ekranlar
için üretilen karakterler, doğrudan basılı
karakter ile ilgili olmadan ekranlar için özel
olarak yapılmıştır. Bu ilişki yavaş yavaş değişti.
Sonuç olarak, hem baskı hem de ekran temsili
için dijital formatlarına izin veren akıllıca bir
uzlaşma yolu bulundu. Bu basılı biçime öncelik
verilmesiyle gerçekleştirildi. Ekran sonuçları
başlangıçta zayıftı ancak zaman içinde gelişti.
Bu uzlaşı yaklaşımı artık çözülüyor çünkü
ekran versiyonu, uzlaşmadan çok daha önemli
hale geliyor. Ekranlar önceliği kazanıyor.
Böylece ekran için üretilen karakterler ve baskı
için yapılan karakterler git gide birbirinden
ayrılıyor. Gerçekten de, bu ayrım önümüzdeki
on yıl için öngördüğümüz yeni karakter
tasarımının en önemli özelliği olacak. Ancak,
geleceğin baskı ve ekran karakterlerine
daha ayrıntılı baktığımızda, gelecekte tekrar
birleşebilirler. Bu konuşmada karakter
teknolojisinin nasıl gelişim gösterdiğini
incelendi; bu değişimin, hem karakter
tasarımcısı hem de grafik tasarımcısı için
getirdiği fırsatların nasıl değerlendirileceği ile
ilgili yöntemler önerildi...
Laurie Churchman
FORMAL TİPOGRAFİNİN HALK DİLİNE
AKTARILMASI
Windsong, Y Knot, Wildfire, ya da Wet Spot
olsun, bir tekne adının anlatacak bir hikayesi
vardır. Ve, teknenin ismi için seçilen yazı
karakteri kültür, bireysel markalaşma ve halk
dili tipografisi ile ilgili bilgi verir. Tarihsel
olarak, tekne adları, tabelacılar ya da tekne
sahipleri tarafından elle yazılırdı. İsmin
bireyselliği ve yaratıcı yorumu benzersizlik
taşır ancak isimler genelde geleneksel olarak
Serif büyük harflerle yazılırdı. Vinil teknoloji ve
daha sonra da dijital tipografi ticarete girince,
uyarlama ve uygulama kolaylığı fırsatları sundu.
Bu tabelacıların uyum sağlama ya da sektörden
kopmalarını gerektirdi, artı tekne sahiplerinin
tasarım sürecine doğrudan katılmasını
sağladı. Böylelikle, stilistik açısından tekne
adları daha çok görüntü ağırlıklı ve tipografik
seçimler daha popüler ya da kitsch. İsimler
aynı zamanda kişiseldir, teknede olanlarla,
onların meslekleri, medeni halleri ya da maddi
durumları ile ilgili bilgi verir. Aslında, modern
tekne isimleri görseldir, dalgalıdır.
Dave Crossland
YAZI KARAKTERİNİN TEKNOLOJİK
BİLEŞENİ OLARAK ÖZGÜRLÜĞÜ
Yazı tipleri paylaşılamaz ve doğru
işlemediğinde, bunları düzeltmenize izin
verilmez. Kendi yazı karakterini yapmak
gizemlerle dolu kara bir sanat türüdür. Uzun
zaman önce yazılım programları aynıydı,
ancak serbest yazılım hareketi bilgiyi, araçları,
ve yazılım işini özgürleştirdi. Artık sıra
yazı tiplerinin özgürleştirilmesinde. Dave
Crossland sadece libre yazılımı kullanarak
nasıl yazı karakteri tasarımı yapılacağı —
ve bunu yaparak nasıl para kazanılacağını
göstermektedir.
Fevkalade Collective
TÜRKİYE’DE TİPOGRAFİK HAVA
KALİTESİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ
Türkiye’deki tasarımcılar, bütün tasarım
bilincinin kötü olmadığı ancak yazı karakteri
bilincinin hâlâ olmadığı bir ortamda çalışıyor.
Sanki insanların gözü yazı karakterini
görmüyor. Konuşma dili ve profesyonel
tasarımda bol sayıda örnek mevcut, bunlar
arasında mağaza tabelaları siyasi parti afişleri
TV ağı logoları da var. Türk tasarımcılar olarak,
tarihin ve geleneğin bir ürünü olarak olumsuz
bir ortamda doğduk ve yaşıyoruz.
Ancak gene de ümit var. Her yerde olumlu
değişimler görüyoruz; gazetelerde, markalarda
ya da tabelalarda. Türkiye’de tipografi ile
ilgilenen kapalı grup büyümeye başladı.
Fevkalade olarak, işimizle bu dönüşümün
bir parçası olmaya, iyi tipografiden ödün
vermemeye, ve bazen de müşterilerimizin
isteklerine karşı savunmaya çalışıyoruz.
Olumsuz özelliklerine karşın, bu alanda
gelişme olacağını görüyoruz, düzgün bir görsel
ortam yaratmak için bu alçak gönüllü katkı çok
çekici geliyor bize.
John Hudson
ALDHABI: KIVRIMLARA GİDEN
YOLDAKİ SERÜVENLER
Aldhabi, Microsoft’un Windows 8’e eklenmesi
için önerdiği yeni Fars-Arapça gösterge
yazı karakteri. Gabriola yazı karakteri ile
başlayan (Latince, Yunanca, Kiril) tipografi
keşiflerindeki gelişmeleri temsil ediyor, bunun
finansmanını da Microsoft’un Advance
Reading Technologies grubu yaptı. Aldhabi
Arapça bileşeni Tim Holloway tarafından
tasarlandı, sanat yönetmeni Fiona Ross; Latince
bileşenin tasarımını John Hudson yaptı; Izmir
seramiklerinin esin kaynağı olduğu süsleme
grubu Titus Nemeth tarafından tasarlandı.
Aldhabi’nin tasarımı dolaylı olarak 2005 yılının
Bahar aylarında Londra’daki Turks: a journey
of a thousand years, (Türkler : Bin yılın tarihi)
sergisinden etkilendi, ve doğrudan bu sergideki
küçük bir elyazması kitaptan etkilendi: 1470
yılında İstanbulda basılan Ali ibn Muhammad
al-Jurjani’nin yazdığı Risāla-i Vujūdīyya
(Varlık ile ilgili İnceleme). Bu kitap erken
divan örneğinin bir alt kategorise olan zülf-ü
aruz— ‘kıvrımlı yollar’—olarak bilinen ince bir
Osmanlı kaligrafi stilinde yazılmıştı Aldhabi
karakterinin tasarımı bu kaligrafik stili yeniden
üretme amacını taşımıyordu, amaç stilin görsel
etkisi ve erken diwani ve nastaliq. özelliklerinin
uyumlu hale getirilmesi ile yeni bir tipografik
biçim geliştirmekti.
John Hudson Aldhabi yazı karakterinin
gelişimini başlangıç tasarım fikirlerinden
itibaren, Decotype ve Linotype Qalmi
yaklaşımlarının Arap tipografi üzerindeki
etkisi, karmaşık proje planlama, tasarımın
tekrar eden değerlendirmesi ve iyileştirme
çalışmaları, ekranda göstermek için yazıtipi
ile ilgili ipuçları, ve çalışmasını sağlamak için
gerekli bütün karmaşık OpenType Layout
Hrant Papazian
programı ile birlikte sundu.
Hem sayfa hem de ekranda etkili olmayı
hedefleyen ‘Kıvrım yolları’ bu proje OpenType
Layout modelinin ve Microsoft ve diğer
şirketlerin yazılımlarının bazı özelliklerinin
güçlü ve zayıf yanlarını ortaya çıkardı. John
Hudson bunları eleştirel olarak ele alıyor ve
Aldhabi'nin potansiyelini gerçekleştirmek için
nelerin yapılması gerektiğini araştırıyor.
Hrant Papazian
GELECEĞE MİRAS
Çoğunluklar, azınlıklar. Küreselleşme,
milliyetçilik. Diaspora, anayurt.
Bireysellik, etnik köken.
Kişinin kendi etnik kimliği için savaşması
bir bela mı yoksa şans mı?
Hiç kimse hatta yoldaşları fark etmese bile,
herkes en azından biraz savaşım vermek istiyor.
Yazı karakteri tasarımcıları da savaşım verebilir.
Bunların bazıları savaşmak için tasarım yapar.
Ancak tasarım sanat değildir, bu nedenle
bu savaşım başkalarının işine yarar.
Bir birey ya da etnik bir grup olarak Avrupa,
Çin ya da başka bir yerde kabul edilmek
eski klişe özelliği gerektirir: Denge.
Onların tahakkümü altına girerseniz, kabul
edilmenin bir anlamı olmaz; hem hayatta
kalamazsınız ya da kuşatıldığınız için en
azından gelişemezsiniz.
Ev sahibini kabul etmek çok daha zordur,
muhtemelen gelecekteki partnerinizi kabul
etmek bazı açılardan daha iyidir.
Ancak bazı açılardan daha iyi durumdasınızdır,
çünkü hiç kimsenin geçmişi aynı olamaz.
Tarih ölüdür, tarihin bağlamı sonsuz.
Bir yazı karakteri geleceği için nasıl savaşır?
Tarihinizi alıp, küçük de olsa size yardımcı
olacak yeni bir yazı karakterini nasıl
oluşturursunuz?
Dilinizin yazılma biçimini nasıl
geliştirebilirsiniz? Bir yazı karakteri dünyayı
nasıl zenginleştirebilir?
>