Otomotiv Sektörünün İktisadi Analizi ve Yatay ve Dikey

Otomotiv Sektörünün İktisadi Analizi"
&"
Yatay ve Dikey Yapılanma "
Şahin Ardıyok, LL.M., MBA ACTECON Danışmanlık A.Ş. Bilkent Üniversitesi ÖğreCm Görevlisi Bahadır Balkı, LL.M ACTECON Danışmanlık A.Ş. İstanbul Ticaret Ünv. Doktora Öğrencisi Endüstrinin
analizi
Dikey
ilişkiler
Yatay İlişkiler
Otomotiv Endüstrisinin Analizi"
Kapsamımızda ne var? (2005/4 s. Tebliğ)"
Yeni motorlu taşıtlar"
"
Bunların yedek parçaları"
"
Tamir bakım hizmetleri"
SaKş SaKş Sonrası Kapsamımızda ne var?"
Motorlu taşıtlar"
“Karayollarında kullanım amaçlı, üç
veya daha fazla tekerlekli (yeni)
motorlu taşıt aracı”"
Motorsuz araçlar!"
İki tekerlekli motorlu araçlar!"
Karayollarında kullanılmayan araçlar!
(dozer, biçerdöver, ...)"
İkinci el araçlar!"
Aksesuarlar!"
Sigortalar"
..."
Neden?
1
2
+ Devlet Yeni girişçiler İkame ve tamamlayıcılar Rakipler Firma -­‐ ÜreCci -­‐ Distribütör -­‐ Bayi Sağlayıcılar Alıcılar Kimler var? (Alıcılar)"
Bireysel tüketiciler"
"
Kurumsal tüketiciler"
"
Filo araçları, kiralama şirketleri,
devlet, ..."
Kimler var? (Satıcılar)"
Tamir ve bakım hizmetleri Yedek parça Yeni araç saKşı •  ÜreCciler •  Distribütörler •  Bayiler •  Galeriler •  ÜreCciler (Orjinal – OEM/
Fason, Eşdeğer) •  Yedek parça bayileri •  AlternaCf kaynaklar •  Yetkili servisler •  Bağımsız tamirciler •  Hızlı bakım noktaları •  Benzin istasyonları Teşebbüsler arası ilişkiler"
Üretici (Araç, Yedek Parça)
Dikey Yatay Dikey Toyota Bayisi
Yatay Dikey Dikey Toyota Bayisi
Yatay T Ü K E T İ C İ L E R"
Ford Bayisi
Otomotiv Endüstrisinde Dikey
İlişkiler (2005/4 s. Tebliğ)"
Neden sektöre özgü kurallar var?"
Satış"
Dağıtımda ölçek ekonomileri"
Markaiçi rekabetin artırılması"
(Üye ülkeler arası ticaretin kolaylaştırılması)"
"
Satış Sonrası "
Yetkili satıcı ve servisleri sağlayıcılara karşı
güçlendirme"
Yedek parça üreticilerinin rekabete dahil
etme"
Bağımsız tamircileri koruma"
Neden (satış sonrasında) sektöre özgü kurallar var?"
“Satış sonrası pazar teorileri teşebbüslerin, satışla satış
sonrası arasındaki etkileşimi kullanarak rekabet kurallarını
ihlal edip etmedikleriyle ilgilidir”"
Satış sonrasında pazar gücü teorisi!"
Hakim durum analizi Belirli bir marka araçlara yönelik; İlgili pazarın tespit edilmesi -­‐ Servis hizmetleri -­‐ Yedek parça saKşı Satış sonrasında pazar gücü teorisi!"
Belirli bir marka araçlara yönelik; -­‐ Servis hizmetleri -­‐ Yedek parça saKşı SaKş sonrasında pazar gücü teorisi Motorlu taşıtlar muafiyet tebliği! Motorlu taşıtlar grup muafiyeti tebliği"
AB uyum Adil düzenleme Sonuç •  İkincil mevzuat için “ruh uyumu” yeterli •  Türkiye şartları ??? •  Ölçme ve tespit sorunu •  Paydaşların inandırıcılığı •  AB’yi takip et Dünden bugüne"
1995 - Deli gömleği, yetki sağlayıcıda"
2002 - Bayi ve yan sanayiye haklar"
2010 - Satışta söz yeniden son sağlayıcıda, "
serviste sıkı rejime devam "
"
"
"
""
""
"
"3 yıl geriden, AB ile aynı prensipler"
""
"
"2011, 2012, 2013: ? "
"
"
"
"Anket çalışması "
Türkiye’deki mevcut, AB’deki eski sistem!"
Yetkili satıcı ve servisleri koruma amacı "
Tek markalı showroom ve servis "
3S Bayilik "
Rekabet yasağı"
%30’dan fazla alım taahhüdü"
"
Türkiye’deki mevcut, AB’deki eski sistem!"
Satış sonrasında sisteme kabul zorunluluğu "
Sözleşme ve fesih süreleri, hakem şartı"
Yedek parça ve teknik bilgiye erişim"
Eşdeğer yedek parça, orijinal yedek parça"
"
"
Son beş yılda Rekabet Kurulu!"
Çok sayıda bireysel muafiyet başvurusu"
"
Kurallara dar yorum "
Bireysel muafiyet başvurularının reddi"
Satış sonrasında niteliksel sistemin
uygulanmasını sıkı takip"
"
Bayi şikayetlerinde ortak tavır"
“Derdinizi mahkemelere anlatın”"
"
Uyararak rekabet kültürünü oturtalım
dönemi (2003 – 2008)"
AB’de ne değişti?"
Yeni Tüzük ve Açıklayıcı Kılavuz"
Otomotiv tüzüğü sadece satış sonrası için uygulanıyor"
Genel Dikey Anlaşmalar Tüzüğü’ne dönüş"
Satış "
Genel hükümler yeterli (Haziran 2013’ten itibaren)"
Servis"
Satış sonrasında pazar gücü yaklaşımı devam ediyor"
Genel koşullarının tamamının karşılanması "
Otomotiv tüzüğündeki temel yasakların bulunmaması "
"
Yeni tüzüğün yürürlük süresi?"
SATIŞ: 1400/2002 01.06.2010 SATIŞ: 330/2010 01.06.2013 31.05.2023 SATIŞ SONRASI: 461/2010 "Satış 01.06.2013 tarihinden itibaren genel BER’e tabi"
"Bu tarihe kadar satış bakımından eski BER hükümleri geçerli"
"Satış sonrası Haziran 2010’dan itibaren yeni BER’e tabi"
AB’de yeni sistem ne getiriyor?"
Belirli şartlarla satışta tek markalılık"
Genel muafiyet eşiği: %30"
Rekabet yasağı"
Ek satış yeri açma hakkı"
Sözleşmeyi devir hakkı "
"
Açık hüküm yok : Yasaklanabilir (?) AB’de yeni sistem ne getiriyor?"
Sözleşme süreleri ve hakem şartı gibi konular"
Code of Conducts"
Belirli şartlarla 3S Bayilik"
"
"
"
"
"
"
"
Satış sonrasında bir değişiklik yok (!) ""
"YP ticareti ve YP’ye ulaşım"
"Orjinal ve eşdeğer parça kullanımı"
"Garantilerin kötüye kullanılması"
Bizi ne bekliyor?"
Rekabet Kurulu’nun olağan yaklaşımı"
- 2012 yılında mevzuat hazırlığına başlanması"
- Paydaşların görüşlerinin alınması (!)"
- AB yeni mevzuatının aynen kabul edilmesi"
"
Sektör Araştırması"
- 1998/3’ten 2005/4’de geçişteki tecrübeler"
- STK’ların rakamsal verilerden uzak eski tarz hazırlıkları"
- Üretici/tüketici dengesinin göz ardı edilmiş olması"
- AB düzenlemesinin aynen RK tarafından kabul edilmesi"
"
Otomotiv Endüstrisinde Yatay
İlişkiler"
Son 3 yılda Rekabet Kurulu"
3 önemli kartel soruşturması: "
"
Peugeot bayileri (39 bayiye 27 milyon TL ceza)"
"
Citroen bayileri (13 bayiye, toplam 1,7 Milyon TL ceza)"
"
Otomotiv Distribütörleri (15 firmaya, toplam 277 Milyon
TL ceza)"
Teşebbüsler Arası İlişkiler!"
Tedarikçi (Yedek Parça Üreticileri)
Dikey Yatay Dikey Toyota Bayisi
Yatay Dikey Dikey Toyota Bayisi
Yatay T Ü K E T İ C İ L E R"
Ford Bayisi
Rekabeti Kısıtlayıcı Anlaşma "
Anlaşma"
"
Uyumlu Eylem "
"
Dernek kararları"
"
Yatay İlişkilerde Neler Yasak?"
Fiyat Tespiti"
"
"
Arzın "
Kısıtlanması"
Pazarın "
Paylaşılması"
İhalelerin" "
Paylaşılması"
Müşterilerin""
Paylaşılması"
"
Bilgilerin "
Paylaşılması"
"
Rakiplerle İlişkiler"
ODD -­‐ OSD ÖnaraşQrma Kararı ÖTV ÖnaraşQrma Kararı OtomoTv Soruşturması Kararı 2011 ODD Muafiyet Kararı 11
ODD - OSD Önaraştırma Kararı"
"
OSD-ODD Önaraştırma Kararı"
09-­‐41/998-­‐255 OSD-ODD Önaraştırma Kararı"
09-­‐41/998-­‐255 OSD-ODD Önaraştırma Kararı"
09-­‐41/998-­‐255 21
ÖTV Önaraştırma Kararı"
ÖTV Önaraştırma Kararı"
09-­‐30/637-­‐150 Paralel Fiyatların Niteliği? ÖTV Önaraştırma Kararı"
09-­‐30/637-­‐150 ÖTV Önaraştırma Kararı"
09-­‐30/637-­‐150 ÖTV Önaraştırma Kararı"
09-­‐30/637-­‐150 ÖTV Önaraştırma Kararı"
09-­‐30/637-­‐150 31
Otomotiv Soruşturması"
Soruşturmanın Künyesi"
15 teşebbüse TOPLAM 277 milyon TL ÖTV Önaraştırma Kararı"
Otomotiv Soruşturması Kararı"
Devam Eden Uzlaşma
ve
İspat Standardı
2010 Ankara Bölgesi Çimento Kararı"
2006 – 2009 arası pazar payları böyle bir uzlaşmayı destekliyor mu? Sürekli İhlal Çimento Kararı Yonga Levha
Seramik
Demir-Çelik
Ara mamul
Homojen ürün
Yoğunlaşmış pazar
Durağan talep
Otomobil
Aşırı farklılaşmış
ve nihai ürün
Çok sayıda oyuncu
Dinamik talep
Pazar koşulları devam eden uzlaşmanın ortaya çıkmasını engellemektedir Soruşturmadaki
Tespitler
2006 Görüşmeleri"
Tespit “Euro’daki yüksek artış nedeniyle
rakip markaların fiyat artışı ile
ilgili görüşleri şöyledir: …
… Üç markanın da ortak görüşü
Euro’daki artışın fiyatlara
muhakkak yansıtılması gerektiği,
ancak bunun için kurların dengeye
gelmesini beklemek gerektiğidir.”
İddia EK GÖRÜŞ:
Belirtilen dönemdeki kur değişimleri
incelendiğinde tarafların görüşmenin
yapıldığı tarihte Haziran başını denge
dönemi olarak değerlendirmiş
olmalarının muhtemel olduğu
düşünülmektedir.
Denge?"
UZLAŞMA AMAÇ Ancak YAPILMIŞ bir anlaşma/uyumlu eylem rekabete aykırı amaç taşıyabilir 2008 Görüşmeleri"
Uzlaşma yoksa amaç/etki de olmamalı 2009 Görüşmeleri Geleceğe Yönelik Belirsizlik Kesinlik Zaman Eylül’08 – Nisan’09 Dönemi"
ÖTV Önaraştırma Kararı"
Uzlaşmayı göstermek için yeterli mi? Geleceğe Yönelik Belirsizlik Kesinlik var mı? Zaman belli mi? Daihatsu:
Fiyatlarla ilgili yine net bir şey
söyleyen olmamakla birlikte artışlar
olacaktır şeklinde konuşuldu. Doğuş Otomotiv:
Tüm markalar kısa vadede zam
yapmayı planlamaktadır. Fiyat ArKşları 19 Mart Nisan %2,1 %1,1 %4,3 Mayıs Haziran %6,7 %16 %3,4 Toplam 15 teşebbüs Rakiplerin maliyet, stok, üreCm koşulları birbirinden çok farklıysa? Fiyat ArKşları 19 Mart Nisan %2,1 %1,1 %4,3 Mayıs Haziran %6,7 %16 %3,4 Toplam 15 teşebbüs Taraflar birbirlerinin fiyat stratejilerini bilmiyorlarsa? Fiyat ArKşları 19 Mart Nisan %2,1 %1,1 %4,3 Mayıs Haziran %6,7 %16 tarihlerde FARKLI oranlarda %3,4 Toplam 15 teşebbüs fiyat ar4şı 41
Soruşturmada Bilgi Değişimi İddiaları
ve 2011 ODD Kararı"
Rekabet Hukukunda Bilgi Değişimi"
Kolaylaştırıcı eylem"
"
Bilgi değişimi anlaşması"
“Bilgi Değişimi Anlaşmaları”"
Rakibimin 10 TL’ye satacağını öğrendim:"
"
A)  Ben de 10 TL’ye satarım (Anti-rekabetçi)"
B)  Kendi çıkarım için daha düşük fiyata
satarım (rekabetçi)"
Rule of Reason Analizi"
Bilgi değişiminde Rule of Reason"
Bilginin niteliği"
Piyasanın yapısı"
Değişimin nedeni"
Bilgi değişimi ihlali"
1- Değiştirilen bilginin niteliği"
Sürekliliği ve sıklığı"
"
Halka açık olup olmaması"
"
Toplulaştırma düzeyi"
"
Hangi pazar parametresi ile ilgili"
"
Sağlamlığı"
"
Detay düzeyi"
Bilginin Detay Düzeyi?"
ODD toplantılarına katılanlar"
"
Bu toplantıların konusu"
"
Muğlak ifadeler"
"
Aldatma, tespit, ceza imkanı"
"
"
Ürünler homojen ürünler olmaktan uzak"
"
Rekabet, fiyat odaklı değil"
"
Tüketici; kalite, ürüne olan tutku, değişen
talebe hızlı yanıt, yeni model geliştirme,
ürün çeşitliliği, servis ağı vb. bakıyor"
"
Yoğunlaşma az"
"
Pazar paylarında dalgalanma var"
"
Yatay anlaşma ihtimali az"
"
Uyumlu eyleme uygun değil"
"
2" Piyasanın yapısı"
"
“Pazar paylarında dalgalanma var!”"
Pazar Payı
(%)"
Renault"
Ford"
Hyundai"
Fiat"
Toyota"
Opel"
Volkswagen"
Honda"
Peugeot"
Kia"
Citroen"
2006"
2007"
2008"
2009"
15,9 (1)"
16,8 (1)"
15,0 (1)"
16,0 (2)"
10,2 (2)"
9,2 (3)"
8,5 (4)"
9,0 (3)"
9,1 (3)"
7,4 (7)"
9,3 (2)"
16,4 (1)"
8,8 (4)"
10,2 (2)"
8,7 (3)"
8,0 (4)"
8,0 (5)"
8,3 (4)"
8,1 (5)"
6,4 (6)"
7,5 (6)"
7,8 (5)"
8,1 (6)"
6,1 (7)"
7,4 (7)"
7,5 (6)"
6,9 (7)"
7,2 (5)"
5,1 (8)"
6,2 (8)"
6,8 (8)"
4,4 (8)"
4,7 (9)"
3,7 (9)"
3,8 (9)"
3,7 (9)"
3,1 (10)"
2,9 (10)"
2,3 (10)"
1,5 (11)"
2,6 (11)"
2,4 (11)"
2,1 (11)"
1,8 (10)"
Otomobil? Kim katılıyor?"
Ne yapıyor?"
Neden katılıyor?"
Raporlanan kişi ne yapıyor?"
3- Bilginin neden değiştirildiği"
Otomotiv Endüstrisinde Bilgi Değişimi"
Piyasanın Yapısı Bilginin Niteliği Neden değişCrildiği Yoğunlaşma az – 20’nin üzerinde teşebbüs Gelecek yönelik olup olmama ToplanKlara kim kaKlıyor? Pazar paylarında dalgalanma Bilginin sürekliliği ve sıklığı Neden kaKlıyor? Ürünler homojen olmaktan uzak Detay düzeyi Bilgi ne için kullanılıyor? Rekabet fiyat odaklı değil Halka açık olup olmama Raporlanan kişi ne yapıyor? OSD-ODD Kararında İhlal Olmadığı
Söylenenler"
ODD Muafiyet Kararı (2011) Menfi Tespit Verilenler"
ODD Muafiyet Kararı (2011) Muafiyet Değerlendirmesi Yapılanlar"
ODD Muafiyet Kararı (2011) Muafiyet Verilenler"
ODD Muafiyet Kararı (2011) Sonuç"
•  Yatay ilişkiler"
–  ODD 2011 kararı referans"
–  Otomotiv soruşturması - Danıştay kararı
önemli!"
–  Bayiler de birbirinin rakibidir (Toyota bayileri)"
•  Dikey ilişkiler"
–  2005/4 sayılı tebliğde değişiklik"
–  AB mevzuatının benimsenmesi"
–  Satış sonrasında sıkı kurallara devam"
"
pazarlardanhaberler.com"