GenelBilgi - Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
AFRİKA ÜLKE PROFİLLERİ SERİSİ
UGANDA CUMHURİYETİ
HAZIRLAYAN: SUAT ŞAHİN
2012
1
T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÜLKE PROFİLLERİ SERİSİ
İÇİNDEKİLER
UGANDA
1. Coğrafi Verileri……………………………………………………………………………4
1.1. Konumu…………………………………………………………………………..4
1.2. Yüzölçümü………………………………………………………………….…….4
1.3. Sınırları ve Komşuları………………………………………………………..…...4
1.4. Arazi Yapısı………………………………………………………………………4
1.5. İklimi……………………………………………………………...………………5
1.6. Arazi Kullanımı ve Doğal Yapı……………………………………….……….…5
1.7. Diğer İlgili Konular………………………………………………………...…….5
2. Nüfus Bilgileri…………………………..…………………………………………………7
3. Ekonomik Göstergeler……………………………………………………………………8
3.1. Ekonomiye Genel Bakış…………..……………………………………………...8
3.2. Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı…………………………………….….………..9
3.3. Orman, Tarım ve Hayvancılık Ürünleri………………………..…..….…………9
3.4. İthalat ve İhracat Ürünleri…………………………………………..………...…11
4. Ormancılık Yapısı………………………………………………………….……...….…11
4.1. Ormancılık Teşkilat Yapısı……………………………….…………….…….....11
4.2. Orman Varlığı ve Üretilen Orman Ürünleri (Odun ve Odun Dışı Ürünler)….…11
4.3. Ormancılığın Ekonomideki Payı…………………………………………..……12
4.4. Özel Sektörün Ormancılıktaki Rolü…………………………………………….13
4.5. Ormancılık Eğitimi ve Ormancılık Araştırma Enstitüleri…………..…………..13
4.5.1. Orman Fakülteleri……………………………………………………..………13
4.5.2. Ormancılık Araştırma Enstitüleri……………………………………..………13
2
T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÜLKE PROFİLLERİ SERİSİ
5. Korunan Alanlar……………………………………………………..…………………...13
6. Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Faaliyetlerinin Yer Aldığı Kurumlar…14
6.1. Ulusal Odak Noktaları………………………….…………………………….…..14
6.2. Ulusal Stratejik Belge ve Eylem Planları……………………………….………..14
7. Uluslararası İlişkiler……………………………………………………………..……….14
7.1. Uluslararası Kurumlarla Olan İlişkiler ve Raporlar…………………….………..14
7.2. Uluslararası Projeler………………………………………………………...……15
8. Ülke Hakkındaki Tecrübelerimiz…………………………………………………….….15
9. Ormancılık, Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Faaliyetleri (GZFT Analizi
olarak)…………………………………………………………………………………….….16
10. KAYNAKÇA……………………………………………………………………….…..16
3
1. Coğrafi Verileri
1.1. Konumu
Doğu Afrika’da yer alan bir devlet. Kuzeyde Sudan, batıda Zaire, güneyde Ruanda ve
Tanzanya, doğuda Kenya ile komşu olan Uganda, 4° 13’ kuzey ve 1° 23’ güney enlemleriyle
29° 35’ ve 35° 02’ doğu boylamları arasında bulunur¹.
1.2. Yüzölçümü
241.040 km²'lik yüz ölçümüyle Afrika kıtasının 31., dünyanın ise 80. büyük ülkesidir².
1.3. Sınırları ve Komşuları
Ülkenin komşuları doğuda Kenya ile 933 km, kuzeyde Güney Sudan ile 435 km, batıda
Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile 765 km, güneybatıda Ruanda ile 169 km ve güneyde ise
Tanzanya ile 396 km olmak üzere 2698 km sınırı bulunmaktadır³.
1.4. Arazi Yapısı
Uganda’nın büyük bir bölümü yayla
halindedir. Kuzeyde ve kuzey-batıda arazinin
deniz seviyesinden yüksekliği 600 ila 900
metredir. Victoria Gölü bölgesindeyse 1000
ila 1500 metre arasında değişir. Yayla
üzerinde birçok dağlar yükselmekte olup,
bunlar ülkenin doğu ve batı sınırlarına
hakimdirler. Yüksekliği 4800 metreyi aşan
Ruwenzori Dağları Zaire sınırı tarafından
ikiye bölünür. 4321 metre yüksekliğindeki
Volkanik Elgon Dağı, Kenya sınırı boyunca
uzanır. 4504 metre yüksekliğindeki volkanik
Virunga Sıradağı, Zaire ve Ruanda ile
paylaşılır.
Uganda yüzölçümünün
yaklaşık
olarak % 16’sı (42.439 km2) su ile kaplıdır.
Ülkenin başlıca gölleri, Victoria, Albert,
Edward, Kyoga ve George gölleridir. Victoria
Gölü, Nil Nehrinin ana kaynağını teşkil eder.
Harita 1:Uganda Fiziki Haritası
Kaynak: http://www.ezilon.com/maps/africa/uganda-physical-maps.html
¹,² http://www.cografya.gen.tr/siyasi/devletler/uganda.htm
³ http://geography.about.com/library/cia/blcuganda.htm
4
1.5. İklimi
Tropik iklimli bir ülke olan Uganda ekvator üzerinde olmasına rağmen, ülkenin yüksek
rakımı sebebiyle iklim ılımandır. Ülkenin hiçbir yerinde aşırı sıcaklık görülmez. Güneyde yıllık
sıcaklık ortalamaları 13°C ile 23°C arasında, kuzeyde ise 18°C ile 30°C arasında değişir.
Uganda’nın büyük bölümü yılda en az 1000 mm’lik yağış alır. Uganda’da erozyon, kuraklıktan
daha önemli bir mesele durumundadır.
1.6. Arazi Kullanımı ve Doğal Yapı
Denize kıyısı olmayan bir ülke olan Uganda’nın 2001 yılı verilerine göre ülke
topraklarının % 25,88 tarıma uygun topraklardan oluşmaktadır. Daima ekip biçilen topraklar
%10,65’tir. Ülke topraklarının %63,47’lik kısımda ise diğer vasıflı ( % 10 otlaklar, % 28 orman,
% 25,47’si diğer ) topraklardır.
Uganda'nın doğal yapısı büyük bir çeşitlilik gösterir. Ülke topraklarının büyük
bölümünü oluşturan yüksek yayla güneyde küçük, yüzeyleri yuvarlaklaşmış tepelere dönüşür.
Uganda’da çok değişik tipte bitkilere rastlanır. En yaygın bitki türü ülkenin bütün kuzeyini
kaplayan seyrek ağaçlı savanadır. Diğer farklı bitki türleri Victoria Gölü ve Albert Gölünün
doğusu civarındaki eski ormanlardan kalan ağaçlar, doğudaki Karamoja bölgesindeki kurak
bozkırlar, güney ve güneybatıdaki açık otluk savanalar, dağlık bölgelerin ormanları ve
bunların yüksek kısımlarındaki kırlardır. Göl ve dağ yakınlarında boylan 3 metreyi aşan
aksazlar yetişir. Ülkenin geri kalan bölümlerinde geniş ormanlar uzanır. Bu ormanların
bazılarında maun ve demirağacı gibi değerli kerestelik ağaçlar yetişir. Ruwenzori
Sıradağlarının yamaçlarında boylan 6 metreyi aşan dev kanarya otları ve lobelyalar görülür.
Uganda’da çok değişik cinste vahşi hayvanlara rastlamak mümkündür. Şempanze,
goril, fil, ceylan, aslan, su aygırı, yaban sığırı ve zebra ülkenin belli başlı vahşi hayvanlarıdır.
1.7. Diğer İlgili Konular
1.7.1.Tarihi
Uganda’da yaşayan yerli halkın Afrika dışı unsurlarla ilk ciddi karşılaşması, 1830’larda
Doğu Afrika’nın Hint Okyanusu kıyılarına yerleşen Müslüman tüccarların bugünkü Kenya
topraklarını geçerek Victoria Gölü’ne ulaşmalarıyla olmuştur. Daha sonra bölgeye Avrupalı
kaşifler ile Hıristiyan misyonerler gelmiş, Uganda, 1890 yılında Almanya ile İngiltere arasında
imzalanan anlaşma sonucunda İngiltere’nin Doğu Afrika Kolonisine dahil edilmiştir.
Uganda bağımsızlığını 1962 yılında kazanmış; Milton Obete Başbakan olmuş; 1963’de
Cumhuriyetin kabul edilmesiyle de Obete Cumhurbaşkanlığına getirilmiştir. 1971 yılında bir
darbe ile iktidarı ele geçiren İdi Amin, sınır anlaşmazlığı nedeniyle Tanzanya ile 1978 yılında
başlayan savaşın kaybedilmesi üzerine ülkeden kaçmak zorunda kalmış ve yaşanan liderlik
yarışında Obete 1980 yılında tekrar Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
5
Tiko Okello’nun 1985 yılında gerçekleştirdiği darbeyi takiben, Yoweri Kaguta
Museveni’nin Ulusal Direniş Ordusu (National Resistance Army) 1986 yılında Kampala’yı ele
geçirmiş ve Museveni iktidara gelmiştir.
1.7.2. Tabii Kaynaklar
Bakır, Kobalt, Kireç Taşı, Tuz ve Hidro Enerji ülkenin doğal kaynakları arasında yer
almaktadır.
1.7.3. Siyasi Hayat
Uganda, başkanlık sistemiyle yönetilen üniter bir devlettir. Cumhurbaşkanı 5 yılda bir
halkoyuyla seçilmekte, Başbakan ve kabinesi Cumhurbaşkanı tarafından ( Bakanlar,meclisin
seçilmiş üyeleri arasından) atanmaktadır. 1986 yılından bu yana Cumhurbaşkanı olan
Museveni, son olarak 23 Şubat 2006 tarihinde yapılan seçimlerde %59 oy almıştır. Bir sonraki
seçimlerin Şubat 2011’de yapılması öngörülmektedir. Önde gelen muhalefet partilerinin
oluşturduğu, “Partilerarası İşbirliği” (IPC) platformunun ortak adayı Kizza Besigye, bir önceki
seçimlerde de olduğu gibi Museveni’nin en ciddi rakibi olarak belirmektedir. Besigye esasen
ana muhalefet partisi Demokratik Değişim Forumu’nun da lideridir.
1995 Anayasası uyarınca, 332 sandalyeli Uganda Parlamentosundaki üyelerin 94’ü,
kadınlar, engelliler, gençler, işçiler vb. kesimleri temsilen yasayla kurulmuş olan çıkar
grupları, 10’u ise Silahlı Kuvvetler tarafından belirlenmektedir. Parlamentonun diğer 215
üyesi seçimle gelmektedir. Milletvekillerinin görev süresi 5 yıldır. Milletvekili seçimleri,
Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile paralel olarak gerçekleştirilmektedir.
2006 yılı seçim sonuçlarına göre, siyasi partilerin ve grupların parlamentodaki
sandalye sayıları aşağıda sunulmuştur.
Ulusal Direniş Hareketi (NRM) : 205
Demokratik Değişim Forumu (FDC): 37
Uganda Halk Kongresi: 9
Demokratik Parti: 8
Muhafazakar Parti: 1
Adalet Partisi: 1
Bağımsızlar: 37
1.7.4. Başkent Kampala
Uganda’nın başkenti olan Kampala’nın nüfusu üç milyon civarındadır. Şehrin deniz
seviyesinden yüksekliği 1.189 metredir. Kampala, ülkenin sanayi, ticaret ve finans merkezi
olup, Afrika’nın önde gelen eğitim kurumlarından olan Makerere Üniversitesi ile Doğu Afrika
Kalkınma Bankası’na ev sahipliği yapmaktadır.
6
Yedi tepe üzerinde kurulmuş olan Kampala, bölgedeki sulak arazi ve ormanların
yoğunluğu nedeniyle Buganda kralları (kabaka) tarafından avlanma bölgesi olarak
kullanılmıştır. Bölgede, bilhassa yoğun olan impalalar nedeniyle tepelerden bir tanesi ‘İmpala
Tepesi’ olarak adlandırılmakta ve Kampala’nın adı da buradan gelmektedir.
1971 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alınmış olan Kasubi
Mezarları (geçtiğimiz Nisan ayında yanmıştır), Buganda Parlamentosu binası, Buganda Adalet
Sarayı, Nagalabi Buddo Taç Giyme Mekanı ve Rubaga Katolik Katedrali krallık döneminden
kalan başlıca tarihi eserlerdir.
Kampala, 1890 yılında İngiliz Doğu Afrika Şirketi için Frederick Lugard tarafından
Viktorya Gölü’nde inşa edilen liman sayesinde gelişmiş ve 1905 yılına kadar Uganda Koloni
Yönetimi’ne merkezlik yapmıştır. Sözkonusu yönetim merkezi, 1905-1962 yılları arasında,
halen havaalanının bulunduğu Entebbe’ye taşınmıştır. Ülkenin 1962 yılında bağımsız
olmasından sonra Kampala başkent ilan edilmiş, ancak 1970’li yıllardaki Tanzanya – Uganda
Savaşı sırasında hasar görmüş ve büyük oranda yeniden inşa edilmiştir.
Halihazırda Kampala’da, Kibuli Tepesi’nde yer alan Kibuli Camii ile altı minareli ve
9.000 kişi kapasiteli Ahmediye Merkez Camii bulunmaktadır.
2. Nüfus Bilgileri
Uganda nüfusu 32.370.000 olup, bunun ancak % 30 şehirlerde yaşar. Nüfusun büyük
bölümü Victoria Gölü civarında, doğuda Algon Dağı ve Rwanda sınırı yakınında toplanmıştır.
Kilometrekareye düşen kişi sayısı 134’dur. Nüfus artış oranı % 3.5’dür. (UNFPA verilerine
göre) Ülkenin tek büyük şehri yaklaşık 3 milyon nüfuslu başkent Kampala’dır. Başlıca
şehirleri Jinja, Mbale ve Masaka'dır.
Ülkede İngilizce ve Swahili dilleri yaygın olarak kullanılmakta, ayrıca Luganda, Luo,
Runyankore, Ateso, Lumasaba, Lusoga, Lunyole ve Samia dilleride günlük yaşamda yer
almaktadır. Ortalama yaşam süresi 53 yıldır.
Uganda halkının % 98’i Afrika asıllıdır. Az sayıda Güney Asyalı, Arap ve Avrupalı vardır.
Afrikalılar kullandıkları dillere göre 4 ana etnik gruba ayrılırlar: Bantu dilleri, Nil yöresi dilleri,
Nil-Hami dilleri ve Sudan dilleri. Bantu, nüfûsun % 65’ini teşkil etmekte olup, Uganda’nın
güneybatı yarısının tamamını işgal eder. Belli başlı Bantu grupları Ganda, Nicole, Toro, Nyoro,
Soga, Gisu ve Kiga’dır. Nil yöresi halkları Uganda’nın kuzey iç kesiminde bulunur.
Lango, Acholi ve Alur grupları bunların başlıcalarını teşkil ederler. Nil-Hami halkları
kuzeydoğu Uganda’da mevcut olup, bunlardan Iteso ve Karamojong büyük ana grupları
meydana getirirler. Sudanlı gruplar Uganda’nın kuzeybatı köşesinde yaşarlar. Bu grupların en
büyüğü Lugbara’dır.
7
Uganda’da çok sayıda değişik kabile dilleri konuşulur. Mükemmel olmamakla birlikte
aynı dil ailesindeki kabileler birbirleriyle anlaşabilmektedirler. Dört ana grup arasındaki
anlaşma umumiyetle resmi dil olan İngilizce vasıtasıyla sağlanmaktadır.
Şekil I: Uganda’da Nüfusun Dinlere Göre Dağılımı
Katolik
Protestan
Müslüman
Yerel İnançlar
Uganda halkının % 34’ü Protestan, %
32,9’u Katolik, % 30’ü Müslüman ve %
3,1’i Yerel inançlara sahiptir. İlkokul
çağındaki çocukların yaklaşık olarak
yarısı okula devam etmekte olup, halkın
% 67’si okuma-yazma bilmektedir.
Ülkede bir üniversite, yüksek öğretmen
okulları, bir teknik yüksek okul ve yüksek
ticaret okulu mevcuttur.
Kaynak: CIA World Factbook
3. Ekonomik Göstergeler
3.1. Ekonomiye Genel Bakış
Verimli toprakları, zengin doğal kaynaklarıyla Uganda, önemli bir ekonomik
potansiyele sahiptir. Uganda, öncelikle bir kahve, çay, yağlı tohumlar, meyve ve büyük baş
hayvan üreticisidir. Ülkenin Batısındaki Albert Gölü havzasında 2 milyar varil dolayında petrol
bulunmuştur. Bu rakam Batı Uganda’daki Kanungu – Nebbi arasındaki bölgenin %30’unun
taranmasıyla ortaya çıkmıştır. Bölgenin tamamı tarandığında rezerv tahmininin 6 milyar
varile çıkması ve bu miktarın Uganda’yı Gabon (2 milyar) ve Çad’ı (1.8 milyar) geride
bırakarak Sudan ile (6.4 milyar varil) aynı kategoriye çıkartması ve ülkenin petrol gelirinden
2015’den itibaren istifade etmeye başlaması beklenmektedir.
Yıllar süren siyasi çalkantılar ve iç çatışmalardan sonra başlatılan ekonomik reformlar,
büyümeye ivme kazandırmıştır. IMF tahminlerine göre, Uganda, önümüzdeki dönemde %
7’lik oranla Doğu Afrika bölgesinde en hızlı büyüyen ekonomi olacaktır. Ancak halen ülke
nüfusunun %35’i yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Nisan 2010’da açıklanan Ulusal
Kalkınma Planı’nda 2015 itibariyle söz konusu oranın % 25’e düşürülmesi hedeflenmektedir.
Uganda, Birleşmiş Milletler sistemindeki “En Az Gelişmiş Ülkeler” (LDC) kategorisinde
yer almaktadır. İstikrarlı ve yüksek büyüme oranına rağmen, nüfusun üçte biri yoksulluk
sınırının altında yaşamaktadır Kişi başına milli gelir 2009 tahminlerine göre nominal olarak
478 ABD doları, reel olarak da –satın alım gücü- 1300 dolar seviyesindedir. Donörlerin
katkıları, 2009 itibariyle milli gelirin % 2.6’sına, ülke bütçesinin % 25’ine denk gelmektedir.
2009 yılı tahmini rakamlarına göre iç ve dış borç toplamının GSMH’ne oranı % 14’tür.
8
Halihazırda GSMH’nin 2009 yılı itibariyle sektörlere göre dağılımı, tarım %22.2, sanayi
%25 ve hizmet % 52.8’dir. Uganda’nın petrol dışındaki başlıca doğal kaynakları bakır, kobalt,
kireç taşı ve tuzdur. Ülkedeki başlıca sanayi dalları şeker, gıda, tütün, tekstil, çimento ve
çeliktir. Kahve, çay, pamuk, tütün, susam, mısır, sebze, meyve ve çiçek ise başlıca tarım
ürünleridir.
EKONOMİK VERİLER
2006
2007
2008
2009
(tahmini)
GSYH (milyar $, reel)
29,6
33
36,6
43.22
Kişi Başına Milli Gelir ($, satın alma gücü paritesi)
991
1067
1143
1300
Kişi Başına Milli Gelir ($,nominal)
270
381
420
478
İhracatı (milyar $)
0.96
1,34
2,03
3,1
İthalatı (milyar $)
2,6
3,5
4,5
4,1
Büyüme Oranı (%)
4,0
5,3
6,0
6,9
Enflasyon Oranı (%)
6,6
6,8
7,3
8,9
(2009 yılı tahminlerine göre ihracat 3.1 milyar ABD doları, ithalat ise 4.1 milyar ABD doları olarak
gerçekleşmiştir. Temel ihracat kalemleri kahve, balık ve ürünleri, çay, altın, yün, çiçek, sebze ve
meyvedir. Temel ithal kalemleri ise sanayi makinaları, taşıt araçları, petrol, ilaç ve tahıldır.)
3.2. Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı
2004 yılı itibariyle Uganda Cumhuriyeti’nin iş gücünün 12.410.000 kişi olduğu tahmin
edilmektedir. Bu iş gücünün % 82’si tarım, % 5’i sanayi ve %13’ü hizmet sektörlerinde
çalışmaktadır.
3.3. Orman, Tarım ve Hayvancılık Ürünleri
Ülke topraklarının % 75 den fazlası (yaklaşık 18 milyon hektar) mera ve tarım amaçlı
kullanılmaktadır. Göller, bataklıklar ve Korunan Alanlar % 25 oluşturmaktadır. Mera ve yaygın
olarak otlatma amacı ile 16 milyon hektar alanın kullanıldığı tahmin edilmektedir.
Geliştirilmiş meralar ise sadece 1.8 milyon hektarlık alanı oluşmaktadır´.
Tablo 1: Uganda Mevcut ve Potansiyel Otlatma Alanları
km²
%
Otlak
51118.6
21.16
Tarım Arazileri
83931.0
34.75
Orman
40277.7
16.67
Çalılık
14198.6
5,88
Toplam Potansiyel Otlak
189525.9
78.46
TOPLAM
241548.0
100
ARAZİ SINIFLANDIRMASI
Kaynak: İstatistiki Özetler, MFP ve ED, Haziran 1997.
´ http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/Counprof/uganda/uganda.htm
9
Uganda'da hayvan türleri olarak sığır, koyun, keçi, domuz, tavşan ve kümes hayvanları
bulunmaktadır. Hayvansal üretim Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın % 7,5 ile tarım sektörünün
önemli alt kollarındandır. Kırsalda bulunan küçük çiftlikler küçük ve büyükbaş hayvan
miktarının % 90’nına sahiptir.
Tablo 2: Uganda hayvan sayısı, et ve süt üretimi istatistikleri (1996-2005)
Ürün
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Sığır
(,000,000)
Koyun
(,000,000)
Keçi
(,000,000)
Domuz
(,000,000)
Kümes Hayvanları
(,000,000)
Sığır ve Dana eti
üretimi
prod.
5,3
5,5
5,7
5,8
6,0
6,1
6,3
6,6
6,1
6,1
1,0
1,0
1,0
1,0
1,1
1,2
1,1
1,6
1,6
1,2
5,7
5,8
6,0
6,2
6,4
6,6
6,9
7,8
7,7
7,7
1,4
1,4
1,5
1,5
6,4
6,6
1,7
1,2
1,3
1,3
22,1
22,3
22,3
22,6
27,0
29,7
32,6
23,0
24,0
33,0
87,5
88,5
9,3
96,0
96,8
4,6
4,8
5,0
5,1
5,3
5,8
5,8
8,1
8,1
5,8
21,6
22,3
23,0
23,8
24,6
25,4
25,3
28,8
28,8
28,8
69,0
70,8
72,5
75,0
77,4
80,9
84,0
60,0
60,0
60,0
36,4
36,1
36,0
37,2
44,1
48,8
53,6
37,7
37,7
37,7
101,4 106,0 110,0 106,0 106,0
(,000 mt)
Koyun eti üretimi
prod
(,000 mt)
Keçi eti üretimi
prod.
( ,000 mt)
Domuz eti üretimi
(,000 mt)
Piliç eti üretimi
(,000 mt)
Toplam Süt Ürünleri
(,000 mt)
463,8 468,7 493,5 509,3 511,0 511,0 700,0 700,0 700,0 700,0
Süt eşdeğeri ithalatı
(,000mt)
nr : kayıt yok
7,0
3,5
8,2
3,4
2,4
1,6
5,9
7,2
4,7
nr
* : İnek Sütü
Kaynak: FAO Veritabanı 2006
10
3.4. İthalat ve İhracat Ürünleri
Uganda ekonomik özgürlüğü olan aşağı Sahra lider ülkelerinden birisidir.
BAŞLICA İHRACAT ÜRÜNLERİ:
•Kahve
•Balık ve Balık ürünleri
•Tütün
•Altın ve altın bileşenleri gibi madenler
•Çay
•Gül ve kesme çiçekler
%23,4
%7,2
%3,9
%2,9
%2,7
%1,7
BAŞLICA İTHALAT ÜRÜNLERİ:
•Petrol ve ilgili maddeler
•Karayolu araçları
•Demir ve çelik
•Telekom ekipmanı
•Tıbbi ve Farmasötikler
•Sebze yağları
•Sanayi makineleri
4. Ormancılık Yapısı
4.1. Ormancılık Teşkilat Yapısı
Ormancılık Su, Arazi ve Çevre Bakanlığı’nın faaliyetleri kapsamında yürütülmektedir.
Uganda Cumhuriyeti’nin ilk Ormancılık Politikaları 1929 yılında oluşturulmaya başlanmıştır.
Bu politikalar zamanla değişikliğe uğramıştır. 1988 yılında yapılan son değişikliklerle rezerv
ile üretim arasındaki dengeyi sağlayıcı tedbirler ve ormancılık ilkeleri ortaya konulmuştur.
Ülkede 1964 yılında çıkartılan Orman Kanunu yürürlüktedir. Ülkenin ormancılık politikası
2001 yılında oluşturulmuştur. Bu kapsamda 2002 yılında hazırlanan ormancılık programı şu
an uygulanmaktadır. 2003 yılında ise Özel Orman Kanunu yürürlüğe girmiştir.
4.2. Orman Varlığı ve Üretilen Orman Ürünleri (Odun ve Odun Dışı Ürünler)
Tablo 3: Orman ve Diğer Alan Oranları (2010 yılı itibariyle)
Kara alanı
Orman (Forest)
Diğer ağaçlık alanlar
(OWL)
Diğer alanlar (OL)
Ülke
Uganda
1 000 ha
% arazi
alanı
1 000 ha
% arazi
alanı
Toplam
Ağaçla
kaplı diğer
alanlar
2988
15
3383
17
13339
-
Su ile kaplı
alanlar
(1 000 ha)
Ülke alanı
(1 000 ha)
4394
24104
11
Tablo 4: İşlevlerine Göre Ormanların Durumu (2010 yılı itibariyle)
Toplam
Ormanlık
alan
(1 000 ha)
Ülke
Uganda
2988
Ana fonksiyonlar (%)
Üretim
Toprak ve
Su Koruma
Biyoçeşitliliğin
Korunması
Sosyal
Servisler
Çoklu
Kullanım
Diğer
Bilinmeyenler
12
0
36
15
0
0
37
Tablo 5: 1990-2005 Odun Üretim Durumları
Endüstriyel Yuvarlak Odun
Toplam hacim
(1 000 m3 kabuklu)
Ülke
Uganda
Yakıt odunu
2005 Orman durumu
(%)
1990
2000
2005
2044
3620
3651
-
Toplam hacim
(1 000 m3 kabuklu)
1990
2000
2005
33865
39316
42310
2005 Orman
durumu
(%)
-
Tablo 6: Üretilen Ürünler
Kağıt
Ahşap Yakıt Endüstriyel Yuvarlak Kesilmiş Ahşap Ağaç Tabanlı Kağıt
ve
Üretimi
Ahşap Üretimi
Üretimi
Paneller
Hamuru Karton
(mt)
(mt)
(mt)
(mt)
(mt)
(mt)
35.141.824
3.175.000
264.000
4.600
----3.000
Kaynak: FAOSTAT
4.3. Ormancılığın Ekonomideki Payı
Tablo 7: 2002 yılı İhracat Değerleri
Tablo 8: 2002 yılı İthalat Değerleri
Tomruk
Kağıt / Karton
Tomruk
İhracat Değeri
İhracat Değeri
İhracat Değeri
Ahşap Bazlı
Panaller
İhracat Değeri
Kağıt / Karton
İhracat Değeri
( mt )
( 1000 $ )
( mt )
( 1000 $ )
( mt )
( 1000 $ )
( mt )
( 1000 $ )
( mt )
( 1000 $ )
113
38
70
49
649
94
24
38
2.538
1.743
12
4.4. Özel Sektörün Ormancılıktaki Rolü
Ülkede ihtiyaca göre şekillenmiş olan ormancılık özel sektörü aşağıda tabloda gösterilmiştir.
Tablo 9: Ormancılık faaliyeti gösteren özel kuruluşlar ve üretimleri
Şirket
BAT
Faaliyet Alanı
Yüzölçümü Ekili Alanlar
70 ha
70 ha
Dikilen Türler
Okaliptüs
Busigye Jack
(RIP)
Uganda
Tobacco
Growers Co.
Bushenyi
127 ha
Çam
Busoga Forest
Company
Saudi Marble
Nileply
Bukaleba
127 ha
Kalinzu
Okaliptüs
5,000 ha
South Busoga 2,400 ha
Kagoma
277
Nsuuba
700 ha
Çam
Yaklaşık 300 ha
230
Sert Kereste Ormanı
Çam
Okaliptüs
4.5. Ormancılık Eğitimi ve Ormancılık Araştırma Enstitüleri
4.5.1. Orman Fakülteleri
Örgün eğitim sisteminde ormancılık ayrı ele alınmış tarım, çevre ve coğrafya
müfredatına dahil edilmemiştir. Ormancılıkta mesleki eğitim Makerere Üniversitesi ve
Nyabyeya Ormancılık Koleji tarafından yürütülmektedir. Bu eğitim kurumları denetim
elemanları yetiştirmektedir.
4.5.2. Ormancılık Araştırma Enstitüleri
Orman kaynaklarının düzensiz kullanımı neticesinde 1992 yılında Ulusal Tarımsal
Araştırma Kuruluşu (National Agricultural Research Organisation (NARO)) faaliyete geçmiştir.
Orman ve orman kaynaklarından faydalanmanın düzenlenmesi, sürdürülebilir ormancılık
politikası geliştirmek amacıyla NARO bünyesinde Orman Kaynakları Araştırma Enstitüsü
(Forest Resource Research Institute (FORRI)) kurulmuştur.
5. Korunan Alanlar
Uganda Yaban Hayatı Kurumu (UWA) tarafından 10 Milli Parklar, 12 Yaban Hayatı
Alanı, 14 Yaban Hayatı Barınakları ve 5 Vahşi Yaşam Alanı kurulmuşturµ.
Milli Parklar
*Bwindi Impenetrable Forest
*Kibale
*Kidepo Valley
*Lake Mburo
*Mgahinga Gorilla
*Mount Elgon
*Murchison Falls
*Queen Elizabeth
*Rwenzori Mountains
*Semuliki
µ http://www.ugandawildlife.org/
13
6. Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Faaliyetlerinin Yer Aldığı Kurumlar
6.1. Ulusal Odak Noktaları
Ülkede orman faaliyetleri, çölleşme ile mücadele, erozyon kontrolü faaliyetleri Arazi
ve Çevre Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
6.2. Ulusal Stratejik Belge ve Eylem Planları
2001 yılında ilan edilen Uganda Ormancılık Politikası kapsamında yapılması
gerekenler için Eylem Planları 11 başlık altında sıralanmıştır.
1-Devlet Ormancılık Faaliyetleri, 2-Özel Ormancılık Faaliyetleri, 3-Ticari Ormancılık
Faaliyetleri, 4-Orman Ürünleri Sanayi, 5-Orman Yönetiminde Paydaşlar, 6-Tarım ve
Ormancılık, 7-Ormanda Biyolojik Çeşitliliğin Korunması, 8-Havza Yönetimi ve Toprağın
Korunması, 9-Kent Ormancılığı, 10-Eğitim, Öğretim ve Araştırma Faaliyetleri, 11-Ağaç, Tohum
Stoku ve Ekim kaynakları.¶
7. Uluslararası İlişkiler
7.1. Uluslararası Kurumlarla Olan İlişkiler ve Raporlar
Uganda, genel olarak diğer ülkelerle iyi ilişkiler geliştirme çabası içerisinde olmakla
birlikte, geçmişte Tanzanya, Ruanda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Sudan’la sınır
anlaşmazlıkları ve güvenlik konuları nedeniyle sorunlar yaşanmıştır. Ülkenin kuzeyindeki
ayrılıkçı LRA (Lord’s Resistance Army) ile yapılan iç savaş nedeniyle 1,7 milyon kişi
yerlerinden olmuştu. Buna ilaveten 200.000 kadar Sudanlı da Uganda’ya sığınmıştı. 2009
Kasım ayında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğusunda meydana gelen çatışmalar
sonucunda ülke yine binlerle ifade edilen göçmen akımına maruz kalmıştır. Halihazırda,
Uganda, dünyadaki en ciddi yerlerinden edilmiş kişiler/mülteci sorunlarından birine sahne
olmaktadır. Ülke genelinde kurulan 62 ayrı mülteci kampında yaklaşık bir milyon kişi
barınmakta ve gıda ihtiyaçları Dünya Gıda Programı tarafından karşılanmaya çalışılmaktadır.
Uganda Somali’deki Afrika Birliği Gücünde (AMISOM) asker bulunduran –Burundi ileiki ülkeden biridir.
Uganda, BM, Afrika Birliği gibi uluslararası örgütlerin yanı sıra Doğu ve Güney Afrika
Ortak Pazarı (COMESA), Doğu Afrika Topluluğu (EAC) gibi bölgesel oluşumlara taraftır. Ayrıca,
İngiliz Milletler Topluluğu ve İKÖ üyesidir.
Türkiye ile beraber, bu dönem BM Güvenlik Konseyi üyesidir.
¶ http://www.sawlog.ug/downloads/The%20Uganda%20Forestry%20policy.pdf
14
Tablo 10: 1 Ocak 2010 itibariyle Bağlı olduğu Anlaşmalar ve Sözleşmeler
Ülke
CBD
Uganda
X
a
UNFCCCb
Kyoto
UNCCDd ITTAe CITESf Ramsarg
Protocolc
X
X
X
X
X
World
Heritage
NLBIi
h
Convention
X
X
7.2. Uluslararası Projeler
Ülkede Birleşmiş Milletler bünyesinde bulunan (IFAD) Uluslararası Tarımsal Kalkınma
Fonu tarafından Uganda Tarımsal Kalkınma Projesi hazırlanmıştır. Proje Dünya Bankası
tarafından finanse edilmiştir. Bu projede Uganda’nın kuzeyinde Bantu, Nilotic ve Nilo-Hamitic
kabilelerinin yaşadığı bölgede yaklaşık nüfusu 2,6 milyon olarak tahmin edilen hedef kitlenin
sahip olduğu küçük çiftliklerin tarımsal üretim kapasitelerini geliştirmektir.
Ülkeye Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından Kuzey Uganda
Orman Kaynaklarının Rehabilitasyonu, Geliştirilmesi ve Sürdürülebilir Yönetimi için teknik
işbirliği programı kapsamında destek verilmektedir.
8. Ülke Hakkındaki Tecrübelerimiz ve İkili İlişkiler
• Uganda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Gilbert Bukenya, 13-15 Mayıs 2008 tarihlerinde
İstanbul’da gerçekleştirilen TUSKON 3. Türkiye-Afrika Dış Ticaret Köprüsü Programına
katılmıştır.
• Dışişleri Bakanı Sayın Ali Babacan, 35. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansına katılım
için 17-20 Haziran 2008 tarihlerinde Kampala’ya bir ziyaret gerçekleştirmiştir.
• Uganda Başbakanı Apollo Nsibambi, Birinci Türkiye – Afrika İşbirliği Zirvesi için Ağustos
2008’de ülkemizi ziyaret etmiş, Sayın Cumhurbaşkanımız ve Başbakanımız tarafından kabul
edilmiştir.
• Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Oryem Henry Okello, 26 Şubat 2009 tarihinde MOPY
Büyükelçi Sayın Ünal Çeviköz ile Ankara’da siyasi istişarelerde bulunmuştur.
• Su ve Çevre Bakanı Maria Mutagamba, 16-22 Mart 2009 tarihlerinde İstanbul’da toplanan
Beşinci Su Forumu vesilesiyle ülkemizi ziyaret etmiştir.
• Savunma Bakanı Chrispus Kiyonga, 27-30 Nisan 2009 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen
Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı’na (IDEF) katılmıştır.
• Cumhurbaşkanı Yardımcısı Gilbert Bukenya ile Sanayi Bakanı Simon Lokodo, TUSKON
tarafından düzenlenen “Dünya Ticaret Köprüsü 2009” vesilesiyle 1-7 Haziran 2009
tarihlerinde İstanbul’u ziyaret etmişlerdir.
• Turizm, Ticaret ve Sanayiden Sorumlu Devlet Bakanı Nelson Wambuzi Gagawala, 28 Ağustos - 6
Eylül 2009 tarihlerinde düzenlenen 78. İzmir Uluslararası Ticaret Fuarı’na katılmıştır.
15
• Meclis Başkanımız Sayın Mehmet Ali Şahin, 30-31 Ocak 2010 tarihlerinde Kampala’da düzenlenen
İKÖ Dördüncü Parlamentolar Birliği Konferansı’na katılmıştır.
• Uganda Cumhurbaşkanı Yoweri Kaguta Museveni 4-5 Mayıs 2010 tarihlerinde ülkemize resmi
ziyaret gerçekleştirmiştir.
• Uganda Meclis Başkanı Edward Kiwanuka Ssekandi, 10 Mayıs 2010 tarihinde İstanbul’da
düzenlenen İKÖ Parlamento Birliği Genişletilmiş Olağanüstü İcra Komitesi Toplantısı’na iştirak
etmiştir.
• Uganda Savunma Bakanı Chrispus Walter Charles Bazzarabusa Kyongo, 21-23 Mayıs 2010
tarihlerinde gerçekleştirilen İstanbul Somali Konferansı’na katılmıştır.
• 14-20 Haziran 2010 tarihlerinde TUSKON tarafından İstanbul’da düzenlenen Türkiye-Dünya Ticaret
Köprüsü Toplantısına Uganda’yı temsilen, Ticaret ve Sanayi Bakanı Kahinda Otafire ile Yatırımdan
Sorumlu Devlet Bakanı Aston Kajara katılmıştır.
• Milletvekili Ali Bayramoğlu başkanlığında bir Türk heyeti, THY’nin ilk İstanbul-Kampala seferi ile 14
Haziran 2010’da Uganda’ya gelmiş ve Meclis Başkanı Edward Kiwanuka Ssekandi ile görüşmüştür.
• Başbakan Yardımcımız, Devlet Bakanı Sayın Bülent Arınç'ın Eş-Başkanı olduğu Türkiye - Uganda KEK
Toplantısı ve sözkonusu toplantı marjında İş Forumu 29-30 Kasım 2010 tarihlerinde Kampala’da
gerçekleştirilmiştir.
9. Ormancılık, Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Falliyetleri (GZFT Analizi olarak)
GZFT(Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler) ANALİZİ
UGANDA SWOT ANALİZİ
Güçlü Yönler
1-Yeni gelişmelere açık olması.
Zayıf Yönler
1-Teknik personel eksikliği
2-Ormancılık konusunda ayrı bir enstitünün bulunması.
2-Mali kaynaklar
Fırsatlar
Tehditler
1-Ormancılık
faaliyetleri
geliştirilmesinin gerekliliği
kurumsal
anlamda
1-Etnik grupların faaliyetleri
2-Ülkenin erozyon ve çölleşmeye maruz kalan ülkelerden
olması.
10.KAYNAKÇA
http://www.sawlog.ug/downloads/The%20Uganda%20Forestry%20policy.pdf
http://geography.about.com/library/cia/blcuganda.htm
http://www.yale.edu/forestcertification/symposium/pdfs/uganda_symposium.pdf
http://kampala.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=122074
16