Çaycuma 2013 Yaz Okulu Sonuç Raporu.

Transkript

2229- >ŝƐĂŶƐǀĞ>ŝƐĂŶƐPŶĐĞƐŝ͕PŒƌĞƚŵĞŶǀĞPŒƌĞŶĐŝůĞƌĞ
zƂŶĞůŝŬŝůŝŵƐĞůƚŬŝŶůŝŬůĞƌŝĞƐƚĞŬůĞŵĞWƌŽŐƌĂŵŦ
͞ŽŒƌĂĨŝŝůŐŝ^ŝƐƚĞŵůĞƌŝ;^ͿǀĞŽŒĂůĨĞƚůĞƌ͟
zK<h>h^KEhZWKZh
,ĂǌŦƌůĂǇĂŶ
Žĕ͘ƌ͘,ĂƐĂŶPD7Z
<ŽŽƌĚŝŶĂƚƂƌ
2ϴ,ĂǌŝƌĂŶ – 07 dĞŵŵƵǌ 2013
ĂǇĐƵŵĂ - KE'h><
1
2229- >ŝƐĂŶƐǀĞ>ŝƐĂŶƐPŶĐĞƐŝ͕PŒƌĞƚŵĞŶǀĞPŒƌĞŶĐŝůĞƌĞ
zƂŶĞůŝŬŝůŝŵƐĞůƚŬŝŶůŝŬůĞƌŝĞƐƚĞŬůĞŵĞWƌŽŐƌĂŵŦ
͞ŽŒƌĂĨŝŝůŐŝ^ŝƐƚĞŵůĞƌŝ;^ͿǀĞŽŒĂůĨĞƚůĞƌ͟
zK<h>h^KEhZWKZh
,ĂǌŦƌůĂǇĂŶ
<ŽŽƌĚŝŶĂƚƂƌ
28 ,ĂǌŝƌĂŶ– ϬϳdĞŵŵƵǌ 2013
ĂǇĐƵŵĂ- KE'h><
2
ÖNSÖZ
28 Haziran - 07 Temmuz 2013 ƚĂƌŝŚůĞƌŝ ĂƌĂƐŦŶĚĂ ĂǇĐƵŵĂ͛ĚĂ (ZONGULDAK) ĚƺǌĞŶůĞŶĞŶ
͞ŽŒƌĂĨŝŝůŐŝ^ŝƐƚĞŵůĞƌŝ;^ͿǀĞŽŒĂůĨĞƚůĞƌ͟ďĂƔůŦŬůŦzĂǌKŬƵůƵ͛ŶĂ7ƐƚĂŶďƵůmŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝ͕ zŦůĚŦǌdĞŬŶŝŬ
mŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝ͕ ^ĂŬĂƌǇĂmŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝ͕ĂŶĂŬŬĂůĞKŶƐĞŬŝǌDĂƌƚmŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝ͕ĂůŦŬĞƐŝƌmŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝǀĞhƔĂŬ
mŶŝǀĞƌƐŝƚĞƐŝ PŒƌĞƚŝŵƺǇĞůĞƌŝǀĞŽŒƌĂĨǇĂƂůƺŵƺƂŒƌĞŶĐŝůĞƌŝŶŝŶŬĂƚŦůŦŵŦǇůĂŐĞƌĕĞŬůĞƔƚŝƌŝůŵŝƔƚŝƌ͘
201ϬǇŦůŦŶĚĂŶďƵǇĂŶĂdm7d<7ĚĞƐƚĞŬůĞƌŝǇůĞŐĞƌĕĞŬůĞƔƚŝƌŝůĞŶ͞ŽŒƌĂĨŝŝůŐŝ^ŝƐƚĞŵůĞƌŝǀĞ
ŽŒĂů ĨĞƚůĞƌ͟ ǇĂǌ ŽŬƵůƵ͕ ĚŝŒĞƌ ǇŦůůĂƌĚĂŶ ĨĂƌŬůŦ ŽůĂƌĂŬ ďƵ ǇŦůĚĂ ^Ğů ǀĞ dĂƔŬŦŶůĂƌŦŶ ǇĂŶŦŶĚĂ ,ĞǇĞůĂŶ
ŬŽŶƵůĂƌŦƺǌĞƌŝŶĚĞĚĞƌƐůĞƌǀĞĞŒŝƚŝŵůĞƌǀĞƌŝůŵŝƔƚŝƌ͘ŽůĂǇŦƐŦǇůĂŚĞŵƐĞů-ƚĂƔŬŦŶůĂƌŦŶŚĞŵĚĞŚĞǇĞůĂŶůĂƌŦŶ
ƐŦŬůŦŬůĂŵĞǇĚĂŶĂŐĞůĚŝŒŝůŽŬĂƐǇŽŶƐĞĕŝůŵĞƐŝŶĞĚŝŬŬĂƚĞĚŝůŵŝƔǀĞďƵŶĞĚĞŶůĞŽŶŐƵůĚĂŬŝůŝŶŝŶĂǇĐƵŵĂ
ŝůĕĞƐŝƚĞƌĐŝŚĞĚŝůŵŝƔƚŝƌ͘ ĂǇĐƵŵĂŝůĕĞƐŝŶĚĞϭϬŐƺŶďŽǇƵŶĐĂĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶĂŬƐĂŵĂŵĂƐŦǀĞƌĂŚĂƚďŝƌƔĞŬŝůĚĞ
ǇĂƉŦůĂďŝůŵĞƐŝ ŝĕŝŶ ďŝƌ ŽƚĞůĚĞ ŬŽŶĂŬůĂŶŦůŵŦƔƚŦƌ͘ ĂŚĂ ƂŶĐĞ dm7d<͛Ă ǀĞƌŝůĞŶ ƉƌŽŐƌĂŵ ĕĞƌĕĞǀĞƐŝŶĚĞ
ŚĂƌĞŬĞƚĞĚŝůĞƌĞŬǇĂǌŽŬƵůƵ͕ƂŒƌĞƚŝŵƺǇĞůĞƌŝŶĞĂŝƚĚĞƌƐůĞƌ ;^ǀĞdĂƔŬŦŶ-,ĞǇĞůĂŶǀĞZŝƐŬĂŶĂůŝǌŝƺǌĞƌŝŶĞͿ͕
ƂŒƌĞŶĐŝůĞƌŝŶ ĚĞŒŝƔŝŬ ďĂƔůŦŬůĂƌĚĂŬŝ ĕĂůŦƔŵĂ ŐƌƵƉůĂƌŦŶĂ ĂǇƌŦůŵĂƐŦ͕ ĂƌĂǌŝ ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦ͕ ƐƵŶƵŵůĂƌ ǀĞ ƐŽŶƵĕ
ƌĂƉŽƌůĂƌŦŶŚĂǌŦƌůĂŶŵĂƐŦŶĚĂŶŽůƵƔĂŶďŝƌŝĕĞƌŝŒĞƐĂŚŝƉŽůŵƵƔƚƵƌ͘
Ƶ ǇĂǌ ŽŬƵůƵǇůĂ͕ ŬĂƚŦůŦŵĐŦůĂƌŦŶ͕ ďĂƔůŦŬůĂ ŝůŝƔŬŝůŝ ŽůĂƌĂŬ ƚĂƔŬŦŶ ǀĞ ŚĞǇĞůĂŶ ƌŝƐŬ ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶŦŶ
ƂŶĞŵŝǀĞ ƂŶ ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶŦŶ ŶĂƐŦů ǇĂƉŦůĚŦŒŦ͕ ďƵ ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶ ^͛ĚĞ ŶĂƐŦů ŝƔůĞŶĚŝŒŝ͕ ƚĞŽƌŝŬŽůĂƌĂŬ lisans
ĚƺǌĞǇŝŶĚĞŐƂƌƺůĞŶĚĞƌƐůĞƌŝŶƵǇŐƵůĂŵĂĚĂŶĂƐŦůŐĞƌĕĞŬůĞƔƚŝƌŝůĚŝŒŝ͕ŐƌƵƉŽůĂƌĂŬĕĂůŦƔŵĂŬĂďŝůŝǇĞƚŝǀĞďƵŶƵŶ
ƂŶĞŵŝ͕ ĂƌĂǌŝ ƵǇŐƵůĂŵĂůĂƌŦŶŦ͕ ĂƌĂǌŝĚĞ ǇĂƉŦůĂŶ ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶ ďƺƌŽ ŽƌƚĂŵŦŶĚĂ ŶĂƐŦů ^͛ǇĞ ǀĞƌŝ ŽůĂƌĂŬ
ĂŬƚĂƌŦůĚŦŒŦǀĞďƵǀĞƌŝůĞƌŝŶƐƵŶƵŵƵŐŝďŝďŝƌĕŽŬŬŽŶƵĚĂďŝůŐŝǀĞƚĞĐƌƺďĞŬĂǌĂŶŵĂƐŦƐĂŒůĂŶŵŦƔƚŦƌ͘ zĂǌŽŬƵůƵ
10 ŐƺŶůƺŬƐƺƌĞŝĕŝŶĚĞďĂƔĂƌŦǇůĂǀĞƉƌŽďůĞŵƐŝǌƚĂŵĂŵůĂŶŵŦƔ͕ǇĞƌĞůŐĂǌĞƚĞǀĞƚĞůĞǀŝǌǇŽŶĚĂŚĂďĞƌŬŽŶƵƐƵ
ŽůŵƵƔƚƵƌ͘
Ƶ ƐŽŶƵĕ ƌĂƉŽƌƵ͕ ƚƺŵ ŬĂƚŦůŦŵĐŦ ůŝƐƚĞƐŝ͕ ƂŒƌĞƚŝŵ ƺǇĞůĞƌŝŶĞ Ăŝƚ ƐƵŶƵŵůĂƌ͕ ƂŒƌĞŶĐŝůĞƌŝŶ arazi
ĕĂůŦƔŵĂůĂƌŦƐŽŶƌĂƐŦŶĚĂǇĂƉƚŦŬůĂƌŦƐŽŶƵĕƐƵŶƵŵǀĞƌĂƉŽƌůĂƌŦǀĞ ǇĂǌŽŬƵůƵŶƵŶĚĞŒŝƔŝŬĂƔĂŵĂůĂƌŦŶŦŐƂƐƚĞƌŝƌ
ĨŽƚŽŒƌĂĨůĂƌĚĂŶŽůƵƔŵĂŬƚĂĚŦƌ͘
>ŝƐĂŶƐ ƂŒƌĞŶĐŝůĞƌŝ ŝĕŝŶ ŽůĚƵŬĕĂ ĨĂǇĚĂůŦ ŐĞĕĞŶ ďƵ ǇĂǌ ŽŬƵůƵŶƵ ĚĞƐƚĞŬůĞǇĞŶ dm7d< 7͛Ğ
ƚĞƔĞŬŬƺƌĞĚĞƌ͕ŚĂǌŦƌůĂŶĂŶƌĂƉŽƌĚĂŶĚĂŵĞŵŶƵŶŬĂůĂĐĂŬůĂƌŦŶŦƺŵŝƚĞĚĞƌŝŵ͘
zĂǌKŬƵůƵ<ŽŽĚŝŶĂƚƂƌƺ
3
G.GG
ĂƔůŦŬ
^ĂǇĨĂEŽ
PŶƐƂǌ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
3
zĂǌKŬƵůƵ<ĂƚŦůŦŵĐŦ>ŝƐƚĞƐŝ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
5
PŒƌĞƚŝŵmǇĞůĞƌŝŶĞŝƚĞƌƐůĞƌ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
6
PŒƌĞŶĐŝůĞƌĞŝƚ^ŽŶƵĕZĂƉŽƌƵ^ƵŶƵŵůĂƌŦ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
78
PŒƌĞŶĐŝůĞƌĞŝƚ^ŽŶƵĕZĂƉŽƌůĂƌŦ͙͙͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
121
zĂǌKŬƵůƵŶĚĂ<ƵůůĂŶŦůĂŶDĂůǌĞŵĞ͕ůĞƚǀĞdĞĕŚŝǌĂƚ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
237
ĂůŦƔŵĂůĂƌĂŝƚ&ŽƚŽŒƌĂĨůĂƌ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
239
zĂǌKŬƵůƵŶƵŶzĞƌĞůdsǀĞ'ĂǌĞƚĞĚĞƵǇƵƌƵůŵĂƐŦ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘
258
4
GG
Ç- Ç
Üniversite
1
ǤǤYG
Go
2
ǤǤǤ. Sakarya o
3
Ǥ
Yo
ÇÇo
4
ǤǤ
Y.
G
Go
5
f
Go
6
ÇÇ
o
çoȀ
7
ò
oo
Go
8

oo
Go
9
f
Go
10 ;
Go
11 òç
Go
12 f
Go
13 ç
ò
Go
14 fGf
.oǤ
15 ;
.oǤ
16 oG;
.oǤ
17 f
.oǤ
18
.oǤ
19 .f
o
20 f
o
21
o
22 Y
o
23 .
o
24
ço
25 f
ço
26 Ú
ço
27
ço
28 GGG
Ço
29 G.
Ço
30
Ço
31 ò
Ço
5
CBS ve DoŒal Afetler 2013 - Çaycuma/Zonguldak
Yºo
6
úKLúM DEøúûúKLúøúNúN NEDENLERú
ETKúLERú VE OLASI SÜREÇLER
Prof. Dr. Barbaros Gönençgil
ústanbul Üniversitesi/Coùrafya Bölümü
• øklim nedir, hava durumu nedir?
• Her zaman birbirine karÕútÕrÕlan bu iki kavram
aslÕnda birbirinden bariz bir úekilde ayrÕlmaktadÕr.
• Hava durumu bir alanda veya bölgede geliúen
günlük veya kÕsa süreli hava halidir.
• øklim ise yine belirli bir alanda veya bölgede
görülen hava durumlarÕnÕn uzun süreli
ortalamasÕdÕr.
7
KURAKLIK
Herhangi bir yerde, yÕlÕn herhangi bir ayÕnda az veya hiç ya÷Õú olmamasÕ o
yerde kuraklÕ÷Õn oldu÷unu göstermez. Çünkü iklim tasnifi açÕsÕndan
kuraklÕ÷Õn baúlamasÕ için, o aydan itibaren uzun bir periyot ya÷ÕúÕn meydana
gelmemesi veya geçmiúe dönük uzun yÕllar boyunca ya÷ÕúsÕz geçmiú olmasÕ
gerekir. Olay geçici olarak sadece bir veya birkaç aya veya bir yÕla ait ya÷Õú
noksanlÕ÷ÕdÕr.
1-Meteorolojik kuraklÕk
2-TarÕmsal kuraklÕk
3-Hidrolojik kuraklÕk
(3600 – 2500 milyon y×l öncesi)
Arkeyan’da k×talar
Protorezoik’te Kartopu
(Snowball Earth) Dönemi
Kuaterner
YaklaúÕk 2 myö ile Günümüz
Jeolojik devirlerin en son ve en kÕsa dönemi
Pleistosen
Holosen
Paleosen’de kÕtalar (65-55 milyon yÕl önce)
Neojen’de KÕtalar(23 – 2 milyon yÕl öncesi)
• Pleistosen’in karakteristik özelliùi güçlü ve k×sa süreli iklim
oynamalar×d×r. Pliosen sonlar×nda 10°C kadar inen y×ll×k ortalama
s×cakl×k, Pleistosen’de 0 ile 10°C aras×nda k×sa süreli sal×n×mlar
yapm×üt×r (Bugün dünya ortalamas× 15oC civar×ndad×r).
• “Buzul çaù×” olarak da bilinen Pleistosen’in soùuk dönemlerinde
buzullar, ×l×man kuüaùa doùru ilerleyerek karalar×n yaklaü×k %30
unu kaplam×ü, deniz seviyeleri düümüü, k×talar aras×nda insan ve
hayvan göçlerine imkan verecek kara köprüleri kurulmuütur.
• Günümüzden 23 bin ile 18 bin y×llar× aras×nda olan ve maksimumu
20 bin y×l önceye tekabül eden Würm buzul devrinde Kuzeybat×
Avrupa ve Amerika’y× buzullarla kaplanm×ü, deniz seviyeleri
günümüze göre 100 metre alçalm×üt×r.
Pleistosende olan Homo sapiens ortaya çÕkÕp yaygÕnlaúÕr, alet yapmaya
ve ateú kullanmaya baúlar.
Pleistosenin sonlarÕna do÷ru insanlar kÕtalarÕn ço÷una yayÕlÕr.
Kuaternerin neredeyse hemen hepsini kapsayan Pleistosen, "Buzul
Ça÷Õ" olarak bilinse de, özellikle kutup buzullarÕnÕn yaygÕnlaútÕ÷Õ
dönemler ile bu dönemleri bölen ÕlÕman hatta tropik dönemler yaúanÕr.
So÷uk dönemlerde buzullar ÕlÕman kuúa÷a do÷ru ilerleyerek, zaman
zaman karalarÕn %30'unun üzerini örter, deniz seviyesi düúer ve kÕtalar
arasÕnda hayvan ve insan göçlerine olanak sa÷layan kara köprüleri
kurulur.
Dönemin sonunda buzul ça÷Õ sona erer, iklim yumuúar, denizler yükselir.
Pleistosen’de Anadolu’da enlem dolayÕsÕyla güneú
ÕúÕnlarÕ daha dik, konum daha karasal, koúullar daha
tropikaldir ve buzul ça÷larÕnda kuzeyli so÷uk hava
kütleleri, buzul arasÕ ça÷larda da güneyli sÕcak hava
kütleleri daha çok etkin olmuúlardÕr.
Pleistosen esnasÕnda Akdeniz seviyesinin defalarca
alçalmÕú ve yükselmiú oldu÷u tespit edilmiútir.
Pleistosen’in devamÕ boyunca, deniz seviyesi de÷iúmeleri
genel bir alçalma e÷ilimi göstermiútir.
8
Son Buzul Dönemi’nin en önemli özelli÷inden biri de deniz
seviyesinin úimdiki seviyesine göre 125 m. kadar
düúmesidir. Bu düúme sonucu kÕyÕ bölgelerimizde 125 m.
derinli÷e kadar olan kÕta sahanlÕklarÕ kara haline gelmiú ve
günümüzdeki akarsular, bugünkü döküldükleri yerden
km’lerce uzakta denize ulaúmÕúlardÕr.
Son Buzul Ça÷Õ’nda geçimini avcÕlÕk ve toplayÕcÕlÕkla
sa÷layan paleolitik insanlar, özellikle Güneydo÷u Anadolu
ve Toros da÷larÕnÕn eteklerindeki ma÷aralarda (Karain,
Beldibi ma÷aralarÕ gibi) yaúamÕúlardÕr.
3. SÕcak ortaça÷. MS 800
– 1200 yÕllarÕ arasÕnÕ
kapsayan bu dönemde
ikinci
bir
optimum
yaúanmÕútÕr.
Buzullar
geri çekilirken, o güne
kadar so÷uk kuúakta yer
alan alanlar yerleúmeye
ve
tarÕma
açÕlmaya
baúlanmÕútÕr.Bu
güne
göre sÕcaklÕklar ise yer
yer
farklÕ
olmakla
birlikte Avrupa’da +1 oC,
yüksek enlemlerde 1-3
oC
kadar
yüksek
olmuútur.
4. So÷uk yeniça÷.
MS 1400-1850 yÕllarÕ
arasÕnÕ kapsayan bu
dönem küçük buzul
devri
olarak
da
adlandÕrÕlÕr.
SÕcaklÕklarÕn
bu
güne göre 1-3 oC
düútü÷ü bilinmekle
birlikte,
buzullar
yeniden ilerlemiútir.
• HOLOSEN: 10-11.000 Y×l öncesinden
günümüze…
1.Postglasyal iklim optimumu.
SÕcak
devre
olarak
da
adlandÕrÕlan
bu
devre
günümüzden yaklaúÕk 5-7.000
öncesini kapsamaktadÕr. Orta
Avrupa’da sÕcaklÕklar pleistosen
sonlarÕna göre 8-10oC daha
yükselmiútir.
Bu
de÷iúiklikler
vejetasyon kuúaklarÕnÕn kutuplara
ve da÷larÕn üst kesimlerine do÷ru
ilerlemesine imkan vermiútir.
Türkiye’deki bütün buzullar da
ortadan kalkmÕú, deniz seviyesi
bu
güne
oranlar
2-3m.
yükselmiútir.
2.So÷uk
ça÷.
TÕpkÕ
Pleistosende oldu÷u gibi
Holosende de ÕsÕnma ve
so÷uma süreçleri birbirini
takip etmiútir. Tabi dönemler
daha
kÕsa
olarak.
Günümüzden yaklaúÕk 2900
– 2450 yÕl öncesi bu
dönemde sÕcaklÕlar düúük
seyretmiútir. AslÕnda kÕsa
süren bu dönemde buzullar
orta
enlemlere
do÷ru
ilerlemiú,
vejetasyon
kuúaklarÕ da ekvatora do÷ru
çekilmiútir.
5. Son ÕsÕnma.
1900-1950 ve
günümüz. øklim
kayÕtlarÕnÕn
düzenli
tutuldu÷u ve
yaygÕn oldu÷u
bu dönem rasat
anlamÕnda iyi
takip edilen bir
dönemdir.
SÕcaklÕlarda genel olarak yükselmeler
sürerken, buzullarda gerilemeler devam
etmektedir.
Kuaternerde görülen buzul
dönemlerine ait sÕcaklÕk
grafikleri
Holosen’de (10-11.000 yÕldan
günümüze) görülen salÕnÕmlar
YakÕn Dönem øklim SalÕnÕmlarÕ
Jeolojik dönemler boyunca görülen
bu salÕnÕmlarÕn nedenleri çeúitlidir.
Genel olarak bu nedenleri 3 grupta
toplamak mümkündür:
¾Güneúten gelen enerjide
görülen de÷iúimler,
¾Atmosferin bileúiminde veya
özelliklerinde meydana gelecek
de÷iúimler,
¾Yeryüzünün fiziki co÷rafya
karakterinde yani zemin
úartlarÕnda meydana gelen
de÷iúimler.
On bin yÕlÕn Kuzey yarÕmküre ortalama sÕcaklÕklarÕn zamana göre
de÷iúimi (Aletsel dönem siyah çizgi ile gösterilmiútir).
9
KÜRESEL úKLúM DEøúûúKLúøú úLE
MÜCADELE VE ADAPTASYON
YAPILMASI GEREKENLER
1.Aktif olun
2.Karbon ayak izinizi öùrenin.
3.Uygun mesafelere araba yerine yürüyerek ya da bisiklet gibi
doùaya karbon salÖmÖ olmayan araçlarla gidin.
4.Kendi konfor sÖcaklÖùÖnÖzÖ oluüturun.
5.Sebze, meyve gibi ürünlerin marketlerden çok yerel
pazarlardan alÖnmasÖnÖ saùlayÖn.
6.Seyahatlerinizde kiüi baüÖna en az karbon üreten araçlarÖ
tercih edin.
7.Çevre dostu araçlarÖ destekleyin.
8.Alternatif enerji kaynaklarÖnÖn kullanÖmÖnÖ destekleyin.
9.Beslenme alÖükanlÖklarÖnÖzÖ deùiütirin.
10.AzaltÖn, yeniden kullanÖn, geri dönüüümü saùlayÖn.
11.Enerjinin tasarruf edilmesini saùlayÖn.
12.Aùaç dikin.
10
KÜRESEL úKLúM DEøúûúKLúøú úLE MÜCADELE
VE ADAPTASYON
Prof. Dr. Barbaros Gönençgil
ústanbul Üniversitesi / Coùrafya Bölümü
Ölçümlere dayalÕ küresel ÕsÕnma (ölçüm yapan meteoroloji istasyonlarÕnÕn bir ço÷u
ya úehirler içinde kalmÕútÕr, yada yakÕnlarÕndadÕr) özellikle 1980’li yÕllardan sonra
atmaya baúlamÕútÕr. Artma e÷ilimi daha çok 40o Kuzey ve 70o Kuzey enlemleri
arasÕnda (yani karalarÕn en çok oldu÷u yerde) görülmüútür.
Küresel iklim salÕnÕmlarÕ,
yerel (úehirsel) iklim de÷iúimleri
2005'in en sÕcak yÕl oldu÷u kanÕtlandÕ
CNN
25 Ocak, 2006 09:41:00 (TSø)
NASA bilim adamlarÕnÕn araútÕrmalarÕna göre
2005, 1998'i de geçerek son yüzyÕlÕn en sÕcak
yÕlÕ oldu.
NASA Goddard Uzay ÇalÕúmalarÕ Enstitüsü'nün
baúkanÕ James Hansen, 1800'lü yÕllardan beri
tutulan kayÕtlar içinde, tüm dünyada yüzey
ÕsÕsÕnÕn ortalama olarak en yüksek oldu÷u
dönemin 2005 yÕlÕ oldu÷unu açÕkladÕ.
Küresel ortalama 58.3 derece !!!
Hansen'e göre bundan daha önemlisi, 2005'in
sÕcaklÕk ortalamasÕnda, El Nino KasÕrgasÕ
nedeniyle ortalamasÕ tavan yapan 1998'i bile
geride bÕrakmasÕ. 2005'de yÕllÕk küresel sÕcaklÕk
ortalamasÕ 58.3 santigrat dereceye!!! ulaútÕ.
ùehir IsÕ AdasÕ (Urban Heat Island), özellikle geceleyin komúu kÕrsal
alanlardan daha yavaú so÷uyan úehirlerin çevrelerine göre daha sÕcak
olmasÕndan ortaya çÕkan bir durumdur. Bu durum atmosferik kirlenme,
antropojen kökenli ÕsÕ ve binalarÕn úehirsel ÕsÕ bilançosu üzerindeki etkileriyle
ortaya çÕkmaktadÕr.
Bugün varlÕ÷Õ ifade edilen ÕsÕnmanÕn nedenleri artÕk 2
grupta ele alÕnmaktadÕr.
1.) Do÷al süreçler ki bu süreçlerden kasÕt yukarÕda
anlatÕlanlardÕr.
2.) ønsan etkisi. Bu süreç daha çok atmosfere do÷al
olmayan yollardan aúÕrÕ verilen sera gazlarÕ neticesinde
sÕcaklÕklarÕn artmasÕnÕ ifade etmektedir ki bu süreç
özellikle büyük kentlerin iklim özeliklerinin de÷iúmesinde
kendini göstermektedir.
11
Thermal Band (NASA-LANDSAT 18.7.1997)
Köppen øklim SÕnÕflamasÕna Göre Akdeniz Çana÷ÕnÕn øklimi
(BSh)Subtropikal Step,
(BSk)Orta enlem Step,
(BWh)Subtropikal Çöl,
(BWk)Orta enlem Çöl,
(Csa/b)YazlarÕ sÕcak
Akdeniz øklimi, humid
(Cfa) Kurak sezonu
olmayan nemli
Subtropikal,
(Cfb) Denizel ÕlÕman,
(Dfa/b) SÕcak yazlarÕ olan
nemli Karasal,
(Dsa/b) Kurak ve sÕcak
yazlarÕ olan karasal,
(ET)Tundra.
A1: Etkin ve yeni teknolojilerin
geliútirildi÷i bir dünya.
A2: Yerel uygulamalarÕn ve aile
de÷erlerinin öne çÕktÕ÷Õ
heterojen bir dünya.
B1: Temiz teknolojilerin hakim oldu÷u
bir dünya.
B2: Ekonomik ve çevresel
sürdürülebilirli÷in hakim oldu÷u
yerel çözümlerin öne çÕktÕ÷Õ bir dünya.
21. YüzyÕl için
beklenen ÕsÕnma:
Karalar ve kuzey
yarÕmkürenin
yüksek
enlemlerinde en
fazla olacak,
ve güney
yarÕmkürenin
okyanuslarÕnda ve
Atlantik
okyanusunun
kuzeyinde en az
beklenmektedr.
12
YAöIù
AzalÕú
(b) ølkbahar
(a) KÕú
(a) KÕú
(c) Yaz
(c) Yaz
Ortalama SÕcaklÕk
ArtÕú
(b) ølkbahar
(d) Sonbahar
(d) Sonbahar
ArtÕú
114 istasyon verisi (1951 – 2005)
(Ulusal øklim Bildirimi, 2007)
Gelecek için Simülasyonlar: Ya÷Õú {(2100-2070) – (1990-1961)
Gelecek için Simülasyonlar: SÕcaklÕk (2100-2070) – (1990-1961)
Gelecek simülasyonlarda hidrolojik çevrim
Model simülasyonlarÕna göre, Avrupa’da oluúabilecek sÕcaklÕk
dalgalarÕ nedeniyle özellikle yaz aylarÕnda, sÕcaklÕk artÕúÕ,
Balkanlarda 7°C civarÕnda ve Türkiye’nin batÕsÕnda ise 3-4°C
beklenmektedir.
z
Do÷u Akdeniz’de kÕú ya÷ÕúlarÕnda önemli oranda azalma
beklenmekte, fakat Karadeniz kÕyÕlarÕnda ise %30 a yakÕn artÕú
model sonucunda çÕkmaktadÕr.
z
Ya÷Õú - Buharlaúma
Kar kalÕnlÕ÷Õ
(Ulusal øklim Bildirimi, 2007)
FÕrat ve Dicle havzalarÕnda kar kalÕnlÕ÷Õnda %24 de yakÕn bir
azalÕm söz konusudur. Bu da ÕsÕnma sonucu ya÷ÕúÕn kardan ziyade
ya÷mur olarak ya÷masÕndandÕr. Fakat sonbaharda %48’lik artÕm
beklenmektedir.
z
13
Küresel ÕsÕnmanÕn sonucu
olarak gerçekleúen
mevsimsel ve yÕllÕk ya÷Õú
toplamlarÕnÕn nispi
de÷iúkenli÷inde bir artÕú
görülmektedir . Sa÷anak
ya÷Õú sÕklÕ÷Õnda meydana
gelebilecek de÷iúmelerin
ço÷unlukla kaba alansal
çözünürlü÷ü yüzünden
küresel iklim modellerinden
çÕkarÕlmasÕ oldukça zordur.
Ancak, sa÷anak ya÷Õú
sÕklÕ÷ÕnÕn genel olarak
küresel ÕsÕnma ile birlikte
øklim De÷iúikli÷i I. Ulusal Bildirimi’nde ya÷ÕúÕn
artaca÷Õna dair iúaretler
Türkiye’nin Ege ve Akdeniz kÕyÕlarÕnda azaldÕ÷Õ,
mevcuttur .
Karadeniz kÕyÕlarÕnda ise arttÕ÷Õ belirtilmektedir.
Ayl×k Toplam Yaù×ü
Zonguldak istasyonu ayl×k toplam yaù×ülar×nda 1970-2011
döneminde genel olarak art×ü eùilimi vard×r. Zonguldak istasyonu
ayl×k toplam yaù×ülar×nda kurak ve nemli dönemler birbiri ard×na
yer al×r. 1970’lerin baü×, Zonguldak istasyonunun uzun süreli
toplam yaù×ü ortalamas×n×n alt×nda yaù×ülar×n gerçekleütiùi görece
kurak bir dönemdir. 1990’lardan itibaren ard× ard×na nemli
dönemler yaüanm×üt×r. 2005’ten sonra yaù×ü toplamlar×nda azalma
egemendir.
Sinop meteoroloji istasyonu, ayl×k toplam yaù×ü verileri uzun süreli
ortalamaya göre kuvvetli bir art×ü eùilimi içerir. Sinop ayl×k toplam
yaù×ülar×, 1970-2011 döneminde art×ü eùilimi içerir. 1970’lerden
1980’lerin sonlar×na kadar süren kurak dönemden sonra
1990’lardan itibaren uzun süreli ortalamaya göre daha nemli
koüullar×n olduùu dönem egemendir.
14
Ortalama S×cakl×klar
Zonguldak meteoroloji istasyonu ortalama s×cakl×klar×nda zay×f bir
art×ü eùilimi vard×r. Ayl×k ortalama s×cakl×klarda, 1990’lar×n
baü×ndan 2011 y×l×na kadar olan dönem boyunca art×ü eùilimi
belirgindir. 1973, 1974, 1976, 1987, 1988, 1991-1994, 1997
y×llar× uzun süreli ortalamadan daha düüük s×cakl×klar×n olduùu
istatistiksel olarak soùuk y×llara karü×l×k gelir. 2000’li y×llar×n
baü×ndan itibaren s×cakl×klar uzun süreli ortalaman×n üzerinde
gerçekleümektedir.
Sinop ayl×k ortalama s×cakl×klar×, uzun süreli ortalamaya göre
istatistiksel aç×dan anlaml× bir art×ü eùilimi içerir. Art×ü eùilimi
1990’lar×n ortalar×n itibaren belirgindir. 2000’lerin baü×ndan beri
ortalaman×n üzerinde s×cakl×klar yaüanm×üt×r. Sinop meteoroloji
istasyonu ortalama s×cakl×klar×nda, s×cakl×k özelliklerinin farkl×
olduùu iki ayr× dönem vard×r. 1970’lerden 1990’lar×n ortalar×na
kadar olan dönem uzun süreli ortalaman×n alt×nda s×cakl×klar×n
görüldüùü dönemdir. 2000’lerden itibaren s×cakl×klar uzun süreli
ortalaman×n üzerinde yaüanmaya baülam×üt×r.
• 18 Aral×k 1858 y×l×nda, Devrek ve Çaycuma’y× da kapsayan
büyük bir sel felaketi yaüand× ve mecras×ndan ç×kan nehir eski
yataù×na döndürülmeye çal×ü×ld×.
• 11 Aùustos 1907 y×l×nda da Devrek ve Çaycuma baüka bir sel
felaketine maruz kald× ve eski Zonguldak Köprüsü yeniden
y×k×lmaktan kurtulamad×.
• Devrek ve Çaycuma 22 Ocak 1912 y×l×nda baüka bir sel felaketi
daha yaüad× ve halk×n bir k×sm×n×n evleri bu sel sular× ile büyük
zarar görerek y×k×ld×.
• 21-23 May×s 1998, ZONGULDAK: Zonguldak merkez, Ereùli,
Alapl×, Çaycuma, Gökçebey ve Devrek ilçelerinde hayat felç
oldu. Sel felaketinden büyük ölçüde zarar gören Çaycuma,
Gökçebey ve Devrek ilçelerinde, ev ve iüyerlerindeki sular,
dünden itibaren çekilmeye baülad×.
• Zonguldak'×n Çaycuma úlçesi'nde geçen 6 Nisan 2012’de
meydana gelen köprü facias×nda Filyos Çay×'na düüerek
kaybolan 15 kiüiden 5'i, olay×n üzerinden 7.5 ay geçmesine
raùmen bulunamad×.
15
Āçindekiler
Akarsu Jeomorfolojisi-Genel
Akarsular ve OluĂumu
Doç. Dr. Hasan ÖZDEMĀR
Āstanbul Üniversitesi – Coÿrafya Bölümü
Fiziki Coÿrafya Anabilim Dal×
[email protected]
Akarsu AĂ×nd×rmas× ve TaĂ×mas×
Akarsu Yatak Özellikleri
Akarsu Biriktirme āekilleri
28 Haziran – 7 Temmuz 2013
TÜBĀTAK 2229 «Coÿrafi Bilgi Sistemleri ve Doÿal Afetler» Yaz Okulu
Çaycuma - ZONGULDAK
Akarsular yüksek kesimlerden eÿim yönünde
çizgisel ak×Ă gösteren su kütleleridir.
Akarsular hidrolojik döngünün bir parças×d×r.
Akarsular, yeryüzünde en yayg×n olan aĂ×nd×rma,
taĂ×ma ve biriktirme kuvvetlerinden birisidir.
Daÿ Kütleleri
Okyanus
Denizler
Yukar× Mecra
Toplanma
AĂ×nd×rma
Orta Mecra
TaĂ×nma
AĂaÿ× Mecra
Yay×lma-Koni
Biriktirme
16
Akarsu Havzas×: Bir akarsuyun kollar×yla birlikte yay×lm×Ă olduÿu
sahaya, veya bir akarsu taraf×ndan sular× boĂalt×lan sahaya denir.
Akarsu havzalar×n×n birbirinden ay×ran çizgiye havza s×n×r× veya su
bölümü çizgisi denir.
Akarsularda aĂ×nd×rman×n s×n×r× iki türlüdür:
Nihai taban seviyesi: Okyanuslar – Denizler
Yerel taban seviyesi: Göller, Küçük akarsular için büyük
akarsular, Kapal× havza tabanlar×, Baraj Gölleri vb.
Denge Profili
Akarsular×n aĂ×nd×rmas×;
Derine doÿru aĂ×nd×rma (Vertical Erosion)
Yana doÿru aĂ×nd×rma (Lateral Erosion)
Geriye doÿru aĂ×nd×rma (Headward Erosion)
Akarsular 3 tür materyali taĂ×r;
ÇözünmüĂ veya Eriyik Yük (Dissolved Load)
As×l× Yük (Suspended Load)
Yatak Yükü (Bed Load)
17
Akarsularda yükün taĂ×nmas×n×
Hjulstrom eÿrisi en iyi temsil eder. Buna göre;
Küçük unsurlar daha kolay taĂ×n×r,
Büyük unsurlar daha kolay depolan×r,
Büyük unsurlar×n erozif faaliyetleri fazla
Küçük unsurlarda erozif faaliyet azd×r.
• Su ve diÿer maddelerin topland×ÿ× bölümdür.
• Eÿim deÿeri fazlad×r, dolay×s×yla aĂ×nd×rma fazlad×r
• Kütle stabilitesi ve yüzey stabilitesi zay×ft×r.
• Yamaç göçmeleri, yüzeysel erozyon, taĂ
akmalar× ve ç×ÿ oluĂumu görülür.
• Boyuna profil içbükey kavis oluĂturur.
1
• Vadi dard×r.
• Eÿim azd×r.
• Su ve materyal taĂ×n×r fazla kat×l×m olmaz.
• Kayal×k olduÿu için stabilitesi saÿlamd×r.
• Bölümün boyuna profili toplanma bölümüne
göre azd×r.
• Eÿim azd×r, Yatak geniĂtir, Suyun h×z× azal×r,
materyal birikimi olur.
• Menderesler görülür, yataÿ×n boyu uzar.
• Birikimle birlikte yataÿ×n kesit yüzeyi
azal×r taĂk×nlar gözükür.
• Boyuna profili, eÿimi en düĂük bölüm
olarak karĂ×m×za ç×kar.
2
3
Akarsu yataklar× bulunduklar× yerlere göre;
Düz Akarsu Yataÿ×:
1- Anakaya üzerindeki akarsu yataklar× (Bedrock)
2- Alüvyonlar üzerindeki akarsu yataklar× (Alluvial)

Düz (straight)
Menderesli (meandering)
Örgülü (barided)
Gerçek dünyada çok yayg×n deÿildirler.
V Ăekilli akarsu yataklar×d×r.
Faylar taraf×ndan yap×sal kontrollerle oluĂturulabilirler.
Yatak içerisinde çukur ve tümsek alanlar×n×n s×ralanmas×
gözlemlenir.
Bedrock channel
18
Menderesli Yatak:
Akarsu eÿim ve enerji azalmas×na baÿl× olarak menderesler
çizerek akar.
Büklümlerin olduÿu kesimde çarpma ve kayma yamaçlar× yer
al×r.
Akarsu helikoidal ak×Ăa sahiptir ve bünyesinde daha çok silt,
kil, kum ve nadirde olsa ince çak×l taĂ×r.
TerkedilmiĂ menderes büklümü geliĂimi
Örgülü Yatak:
Örgülü Yatak:
Ana akarsu yataÿ× içinde sular×n birbirinden adac×k veya sediman
birikimiyle oluĂmuĂ barlar ile ayr×larak birkaç kanalda ak×Ă gösterir,
Adac×klar×n üstünde genelde bitki mevcut olmay×p, ak×m×n fazla olduÿu
dönemlerde su alt×nda kal×rlar,
Suyun enerjisi fazlad×r dolay×s×yla yatak eÿimi fazlad×r,
Üst kollardan sediment taĂ×n×m× yüksektir, bundan dolay× da oldukça
kaba unsurlar yatak yükünü oluĂtururlar.
K×y× materyalleri aĂ×nd×rmaya olanakl×d×r.
19
Örgülü Yatak:
•
•
•
•
TaĂk×n Ovalar×
Akarsu Taraçalar×
Alüvyal Fanlar
Deltalar
TaĂk×n Ovas×
• TaĂma ovas× büyük ak×nt×lar× çevreleyen göreli olarak düz
kesimlerdir. TaĂk×n ovalar×, akarsuyun kanal×ndan taĂmas×
sonucu, taĂ×d×ÿ× ince sedimentleri biriktirmesiyle oluĂur.
• Doÿal taĂma seti (Leve) ise taĂk×n ovas× üzerinde akarsuya
paralel olarak uzanan bir s×rtt×r. TaĂk×n ovas×nda en yüksek kota
sahip aland×r.
• TaĂma setleri akarsuyun taĂmas× sonucu oluĂurlar ve sonraki
taĂmalar× engelleyebilirler.
TaĂk×n Ovas×
Akarsu Taraçalar×
Akarsu Taraçalar×; akarsular×n eski yataklar×d×r.
• Kabuk hareketleri (Tektonik ve Āzostatik)
• Östatik hareketler
• Āklim deÿiĂimleri
• Kapmalar
Polisiklik taraça
Polisiklik olmayan
taraça
20
Akarsu Taraçalar×
Alüvyal Fan
Eÿimi fazla olan yamaçtan h×zla inen bir akarsu, eÿimin azald×ÿ× etek
k×sm×ndan ova taban×na geçiĂte, h×z ve güç azalmas×na baÿl× olarak
taĂ×d×ÿ× alüyonlar× terk ederek Alüvyal Fan lar×n oluĂmas×na neden olur.
•
•
Terkedilen unsurlar yataÿ× t×kad×ÿ× için akarsu s×k s×k yatak
deÿiĂtirir.
o
o
Biriken malzemenin eÿimi 10-25 aras×nda ise birikinti konisi, eÿim
o
o
1-10 aras× ise birikinti yelpazesi ismini al×r.
Alüvyal Fan
Delta
• Akarsular×n deniz ve göllere ulaĂt×ÿ× alanda taĂ×d×klar× malzemeyi bu
ortamlara b×rakmalar×yla meydana gelen biriktirme Ăekilleridir.
• Delta Ovas×n×n OluĂmas×;
• Deniz veya göl k×y×s×n×n derinliÿine,
• Dalga veya ak×nt×lar×n etkinliÿine,
• Gel-git olay×n×n varl×ÿ×na ve genliÿine,
• Akarsuyun taĂ×d×ÿ× alüvyon miktar×na baÿl×l×k gösterir
21
Āçindekiler
TaĂk×n ve Özellikleri
TaĂk×n×n Tan×m×
[email protected]
TaĂk×n Tipleri
TaĂk×n×n Nedenleri
TaĂk×nlar×n OluĂumu
TaĂk×nlar×n Haritalanmas×
TaĂk×n×n Tan×m×
TaĂk×n:
Akarsuyun su kütlesinin artmas×yla, içinde akt×ÿ× yatak
kapasitesinin yetersiz kalmas×ndan dolay× sular×n yatak
d×Ă×na taĂmas× durumudur.
TaĂk×n Tipleri
¾ Akarsu TaĂk×nlar×,
TaĂk×n Tipleri
¾ Akarsu TaĂk×nlar×,
¾ Seller,
¾ K×y× TaĂk×nlar×,
¾ Buzul TaĂk×nlar×,
¾ āehir TaĂk×nlar×
¾ Yap×lara Baÿl× TaĂk×nlar.
Doÿal
BeĂeri
TaĂk×n Tipleri
¾ Seller,
22
TaĂk×n Tipleri
¾ K×y× TaĂk×nlar×
TaĂk×n Tipleri
¾ āehir TaĂk×nlar×,
TaĂk×n Nedenleri
TaĂk×n Tipleri
¾ Buzul taĂk×nlar×
TaĂk×n Tipleri
¾ Yap×lara Baÿl× TaĂk×nlar,
Yaÿ×Ă Özellikleri
Doÿal Nedenler
Ānsan Etkisi
(cms)
AĂ×r× ve saÿanak yaÿ×Ălar
Kar erimeleri
Heyelan setlerinin y×k×lmas×
Tayfun, tropikal siklonlar, f×rt×nalar
Buzul erimeleri
Havzalarda yanl×Ă arazi kullan×mlar×
Bitki örtüsünün tahribi
Akarsu yataklar×nda yanl×Ă mühendislik uygulamalar×
Yanl×Ă ve yetersiz alt ve üst yap×lar
23
Havza Morfometrik Özellikleri
Yatak Morfolojisi
A
B
Doÿal Yatak
Ak×m
B
Yapay Yatak (Kanal)
Çatallanma Oran×= 3.22
Çatallanma Oran×= 4.75
Drenaj Yoÿunluÿu= 2.34
Drenaj Yoÿunluÿu= 5.63
Uzunluk Oran×
Uzunluk Oran×
= 0.37
Engebelilik Deÿeri= 0.44
= 0.84
Engebelilik Deÿeri= 1.80
Yatak Morfolojisi
Yatak Morfolojisi
Dolu Yatak Geniúli÷i
Güncel AkÕm Geniúli÷i
Dolu
Yatak
Derinli÷i
Güncel
AkÕm
Derinli÷i
࡭ ൌ ࢃ࢞ࡰ
Mean flow velocity = Ortalama Ak×m h×z×
Channel slope
= Yatak eÿimi
Area
= Su kütlesi alan×
Width
= Su kütlesi geniĂlik
Depth
= Su kütlesi derinliÿi
Wetted perimeter = Suyla temas eden çevre
ࡽ ൌ ࢂ࢞࡭
Q= Yataktaki ak×m (࢓૜ /s)
V = Yataktaki su h×z× (m/s)
A= Yatak enkesit alan× (࢓૛ )
ഥൌ
࢜
A= Enkesit alan× (࢓૛ )
W = Yatak geniĂliÿi (m)
D= Yatak derinliÿi (m)
ࡾ૙Ǥ૟૟ ࢙࢞૙Ǥ૞
࢔
Yatak Morfolojisi
Yatak Morfolojisi
Doÿal Yatak
‫ ܀‬ൌ ‫ۯ‬Ȁ‫۾܅‬
R= Hidrolik yar×çap
s = Yatak eÿimi (m/m)
n= Manning’n Pürüzlülük katsay×s×
Manning n Deÿeri= Akarsu yataklar× ve taĂk×n
ovalar×ndaki yüzey özelliklerine baÿl× olarak suyun
hareketine yön veren pürüzlülük katsay×s×d×r.
WP
A= Enkesit alan× (࢓૛ )
WP= Su temas çevresi (m)
n= 0.050
2m
2m
s= 0.02
20m
Manning n
Temiz, düz uzan×Ăl× yatak, su seviyesi yüksek, yatakta ç×k×nt× ve oyuntu
0.030
Yukar×daki özellikler mevcut fakat yatak daha taĂl× ve otlu
0.035
Temiz düzgün yatak, baz× oyuk ve ç×k×nt×lar var
0.040
YavaĂ ak×Ăl×, otlu, derin oyuklar var
0.070
Bitki örtüsünden mahrum, vadi kenar× dik, her taraf× taĂl×, çak×ll× ve yer ye iri bloklar mevcut
0.040
Bitki örtüsünden mahrum, vadi kenar× dik, taban taĂl×, büyük bloklar mevcut
0.050
http://www.fsl.orst.edu/geowater/FX3/help/8_Hydraulic_Reference/Mannings_n_Tables.htm
࡭ ൌ ࢃ࢞ࡰ
A = 20 x 2= 40 ࢓૛
A= ? WP=? R=? Q=?
ഥൌ
࢜
ࡾ૙Ǥ૟૟ ࢙࢞૙Ǥ૞
࢔
ഥൌ
࢜
૚Ǥ૟૟૙Ǥ૟૟ ࢞૙Ǥ૙૛૙Ǥ૞
૙Ǥ૙૞૙
= 3.95 m/s
WP = 20 + 2 + 2 = 24 m
‫ ܀‬ൌ ‫ۯ‬Ȁ‫۾܅‬
ࡽ ൌ ࢂ࢞࡭
R= 40 / 24 = 1.66 m
ࡽ ൌ ૜Ǥ ૢ૞࢞૝૙ ൌ ૚૞ૡǤ ૙ૡ ࢓૜ ࢙
24
Tekrarlama Frekans×
Akarsular üzerinde uzun y×llar ölçülen maksimum ak×m
deÿerleri ve bu ak×m deÿerlerine ait su seviyeleri temelinde
baz× istatistiksel yöntemlerle geleceÿe yönelik tahmini ak×m
deÿerleri ve yükseltilerinin üretilmesidir.
Gumbel Daÿ×l×m×
Log Pearson Tip 3
Uzaktan Alg×lama-CBS
Meydana gelmiĂ taĂk×nlar×n haritalanmas×;
1- EĂzamanl× çekilmiĂ uydu görüntülerinin temini
2- EĂzamanl× çekilmiĂ hava fotolar×n×n temini
3- TaĂk×n an×nda çekilmiĂ fotoÿraflar
4- TaĂk×n an×nda yay×l×Ă alanlar×ndan al×nan GPS noktalar×
5- TaĂk×n alan× içindeki halkla yap×lan anket-görüĂmeler
25
Radar (Radio Detection and Ranging):
• Radarlar 1 – 100 cm aras×ndaki dalga boylar×yla çal×Ă×rlar.
• Radarlar aktif sensör olduÿu ve kullan×lan dalga boyu
uzunluklar×na baÿl× olarak bulutlar× geçebildiÿi için gece, gündüz
ve bütün hava koĂullar×nda görüntü üretebilirler.
ERS 1 SAR görüntüsü
26
5
TerraSAR-X görüntüsü
Hava fotosu
7 Nisan 2008 tarihli ASTER uydu görüntüsü
17 Kas×m 2007 tarihinde çekilen fotolar
27
Coÿrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve
Uzaktan Alg×lama (UZAL) ile
TaĂk×n Risk Belirleme Çal×Ămalar×
Afet Yönetimi & Risk Analizi
Afet Yönetimi
Risk Analizi
Amac×n
Belirlenmesi
Tehlike ve Riskin
Belirlenmesi
Doÿal Faktörlerin Analizi
- Tehlikenin Büyüklüÿü
- Tehlikenin S×kl×k Analizleri
- Senaryolar
BeĂeri Faktörlerin Analizi
- Risk Alt×ndaki Unsurlar
- Zarar Görebilirlik
- Ekonomik deÿerleri
[email protected]
Risk Hesaplamas×
Risk = (Tehlike * Risk Alt×ndaki Unsurlar* Zarar Görebilirlik)
TaĂk×n Riski
TaĂk×n Riski
TaĂk×n Riski
TaĂk×n Riski
28
TaĂk×n Riski
Sel Riski
Sel Riski
Sel Riski
Rize – 26.08.2010
Sel Riski
Sel ve TaĂk×n Riski
Tehlike Analizi
SAM Üretimi
Zarar Görebilirlik Analizi
Fiziksel Zarar Görebilirlik
CBS - UZAL
CBS - UZAL
Jeomorfolojik Analiz
Ekonomik Zarar Görebilirlik
CBS - UZAL
CBS - UZAL
Hidrolojik Analiz
Sosyal Zarar Görebilirlik
CBS – UZAL - HĀDROLOJĀ
CBS
Hidrolik Analiz
Çevresel Zarar Görebilirlik
CBS – UZAL - HĀDROLĀK
CBS - UZAL
Sel ve TaĂk×n
Tahmini/Haritalamas×
CBS – UZAL – HĀDROLĀK MOD.
Sel ve TaĂk×n Risk Analizi
CBS – UZAL – HĀDROLĀK MOD.
29
CBS – Sel ve TaĂk×n
Say×sal Yükselti Modellerinin (SYM) üretimi,
Topografik
Haritalar
GPS Verileri
Stereo Uydu
Görüntüleri
Radar
Görüntüleri
EĂyükselti
ÿ
Eÿrileri
1:25000
Nirengi Noktalar×
Akarsu Çizgisi
Göl Alansal
Verisi
TIN
DEM
Çukur Nokta
Verileri
DEM
TIN
S×n×r Verisi
Yersel LYNX LiDAR Enstrüman×
3D Nokta Verisi
Yersel LYNX LiDAR DEM
Eksik verilerin enterpolasyonu
S×n×fland×r×lm×Ă Nokta Verisi
X, Y, Z
Duvar, araç ve aÿaçlar×n eliminasyonu
Expensive and Time Consuming
10cm
1m
30
Havza ve alt havzalar×n belirlenmesi, SAM verisinden havzan×n morfolojik
üniteleri ve akarsu aÿlar×n×n ç×kart×m×
Akarsu aÿlar×na ve yataklar×na ait morfometrik analizleri,
Āklim elemanlar×na (yaÿ×Ă- s×cakl×k vb.) ait daÿ×l×Ă haritalar×n×n üretimi,
Hidrolik modellemede kullan×lacak olan akarsu yataklar×na ait geometrik özelliklerin
tan×mlanmas× ve topolojilerinin oluĂturulmas× (akarsular, k×y× özellikleri, ak×Ă yollar×,
engelleyici yap×lar, etkisiz alanlar, enkesitler, leveler, köprüler vb.)
TaĂk×n modellerinin haritalanmas×, derinlik, alan ve hacim hesaplamalar×n×n yap×lmas×.
Su Yüzeyinin TIN Modeli
Havzalar×n eÿim ve bak× özelliklerinin belirlenmesi,
Havzalar×n toprak özelliklerinin belirlenmesi ve hidrolojik toprak gruplar×na
ait haritalar×n üretimi,
Su Yüzeyinin Grid Modeli
- Enkesitler,
- Su yüzeylerinin yükseltileri
Arazinin Raster Yükseklik Modeli
Su Yüzeyinin Grid Modeli
Āki verinin karĂ×laĂt×r×lmas×
Herbir profilin s×n×r özelliÿi
S×n×ra baÿl× taĂk×n derinlik
Alan ve Hacim
31
TaĂk×nlar×n etkileme alan× içindeki bütün yap×lar (konutlar, kamu binalar×, sanayi yap×lar×,
ulaĂ×m aÿ×, iletiĂim aÿ× ve bütün diÿer alt yap× sistemlerine ait mekansal ve mekansal
olmayan verilerin iĂlenmesi ve analizi,
Yollara ait Zarar Görebilirlik
Sosyo-Ekonomik Zarar Görebilirlik
Bina ve Āçeriklerine ait Ekonomik Deÿerleri
Tar×msal üretim alanlar×, sanayi alanlar×, turizm alanlar×n×n mekansal ve
mekansal olmayan verilerin iĂlenmesi ve analizi,
Nüfus say×s×, özellikleri, eÿitim durumu, gelir durumu, kültürel özellikleri ve
afet hakk×ndaki alg×lama düzeylerinin bina ölçeÿinde mekansal ve mekansal
olmayan verilerilerin girilmesi ve analizi,
32
Akarsu yataklar× ve çevresindeki mevcut flora, fauna ve doÿal kaynaklara ait
özelliklerinin belirlenmesi, bütün bu doÿal kaynaklar× tehlikeye atan veya
atma ihtimali olan unsurlar×n tan×mlanmas× ve analizidir.
Uzaktan Alg×lama – Sel ve TaĂk×n

SAM üretimi
Stereo Uydu Görüntüleri (ASTER, SPOT, ORBVIEW,
CARTOSAT vb.)
InSAR görüntüleri (ERS, RADARSAT)
Lazer taray×c×lar (LIDAR)
Üretilen SAM’den ve baz× uydu görüntüleriyle
havzalar×n detayl× jeomorfolojik ünitelerinin
ç×kart×lmas×,
zemin ve toprak özelliklerinin ortaya konmas×,
akarsu yataklar×na ait morfolojik özelliklerinin
belirlenmesi.
Meteorolojik uydu görüntüleri ve radar verileriyle,
hava hareketlerini izlemede ve
havzalar
üzerine
düĂecek
muhtemel
yaÿ×Ă
miktar×n×n tahmini.
Ak×m
istasyonu
olmayan
havzalarda
yaÿ×Ă-ak×Ă
modellerinin oluĂturulmas×nda havza geneli için detayl×
arazi
kullan×m×/örtüsü
verilerinin
temini
uydu
görüntüleriyle saÿlanabilmektedir.
Uzaktan Alg×lama – Sel ve TaĂk×n

Hidrolik Modellemeler için
Geometrik yap×lar×n belirlenmesi, güncellenmesi,
Arazi kullan×mlar×na ait Manning n deÿerlerinin
belirlenmesi,
TaĂk×n alan× ve modellerin kalibrasyonu.

TaĂk×nlar×n etki alanlar×ndaki bütün fiziksel yap×lar×n
belirlenmesi, veri giriĂi ve güncellenmesi.

TaĂk×n etki alanlar×ndaki tar×msal faaliyetlerin
belirlenmesi, rekolte tahminleri, sanayi alanlar×n×n ve
turizm aç×s×ndan önemli alanlar×n belirlenmesi, veri
giriĂi ve güncellenmelerine ait bütün veri tabanlar×n×n
oluĂturulmas×nda.

Büyük
akarsu
yataklar×
etraf×ndaki
çevresel
kirleticilerin
belirlenmesi,
havzalardaki
orman
tahribat×n×n izlenmesi ve ortaya konmas× gibi birçok
faktörün veritaban×n oluĂturulmas× ve analizinde uydu
görüntüleri önemli veri kaynaklar×d×r.
Risk = Tehlike * Zarar Görebilirlik
33
Risk
Senaryo 1
Senaryo 2
Senaryo 3
Baraj Dikkate AlÕnmamÕú
Baraj Dikkate AlÕnmÕú
0.71
12 Milyon
Yüksek
3.21
8.5 Milyon
Toplam
4.50
39 Milyon
TaĂk×n Kontrolü
Baraj YÕkÕlmasÕ
18 Milyon
Risk
Alan (km2)
Deÿer (YTL)
Az
0.47
8 Milyon
Orta
1.26
10 Milyon
Yüksek
1.88
3 Milyon
Toplam
3.62
22 Milyon
Alan (km2)
Deÿer (YTL)
Az
0.59
26 Milyon
Orta
0.50
Yüksek
3.68
9 Milyon
Toplam
4.78
46 Milyon
Alan (km2)
Deÿer (YTL)
Risk
Senaryo 4
Deÿer (YTL)
0.57
Orta
Risk
Dolusavak TaúkÕnÕ
Alan (km2)
Az
9 Milyon
Az
0.08
Orta
0.11
3 Milyon
Yüksek
9.15
360 Milyon
3 Milyon
Toplam
9.36
367 Milyon
TaĂk×n Kontrolü
Yap×sal Önlemler
Yapay Leveler
TaĂk×n Kontrol Setleri (Baraj vb.)
Kanal Çal×Ămalar×
Yap×sal Olmayan Önlemler
TaĂk×n risk alanlar×n× belirleyerek riski
azaltacak Ăekilde arazi kullan×m
planlamalar×n× yapmak ve hayata geçirmek
Ānsanlar×n taĂk×nlar karĂ×s×ndaki bilincinin
artt×r×c× çal×Ămalar yapmak
TaĂk×n Kontrolü
TaĂk×n Kontrolü
34
TaĂk×n Kontrolü
Havza Risk Yönetimi
?
Yaÿ×Ă Miktar×
Yaÿ×Ă
Ne Kadar YaùÖü
Ne Zaman
Daÿ×l×Ă×n×n
Tahmini
?
Jeomorfolojisi
Ne Kadar AkÖm
Ne Kadar Zamanda
Bitki Örtüsü
Toprak
Özellikleri
HavzaAlt Havza
Arazi Ört./Kull.
Hidrolojisi
SAM Üretimi
Arazi Kullan×m×
Sel-TaĂk×n
Akarsu Yatak
Özellikleri
Zarar
Görebilirlik
?
Ne Kadar AkÖm
Ne Kadar Zamanda
Nereler
Etkileri
Ak×m Modelleri
TaĂk×nlar×n
Yay×l×Ă Alanlar×
Filyos Çay× Havzas×
Havza Toplam Alan×: 13346 km2 (ASTER-GDEM)
Havza Toplam Alan×: 13346 km2 (ASTER-GDEM)
Yenice Çay×
9330 km2
Devrek Çay×
3240 km2
0.45
(KumtaúÕ, çamurtaúÕ, miltaúÕ ve kiltaúÕ)
0.45
35
1998 Seli: 2806 m3/s
1998 Seli: 2015 m3/s ??
1361
1778
1998 Seli: 512 m3/s
2109
2459
3213
1998 Seli: 1503 m3/s
CBS ve Doÿal Afetler (2013) Yaz Okulu
TaĂk×n Tehlike Analizi
(Hasan Özdemir)
Heyelan Tehlike Analizi
(Tolga Görüm)
BeĂeri Özelliklerin Belirlenmesi
TaĂk×n-Heyelan Risk Analizi
(Muhammet Kaçmaz)
(Emre ElbaĂ×)
36
2013ȱCBSȱveȱDoÂalȱAfetlerȱTÜBGTAKȱYazȱOkulu
Kapsam
CBSȇnin Heyelan RiskȱAnalizinde KullanÍmÍ
• Genel kavramlar: Heyelan nedir, Dünyada ve
Ülkemizde heyelana baÂlÍ oluóan kayÍplar
• Heyelan örnekleri
HEYELANLAR
• Heyelan
oluóumu,
malzemenin
türüne
ve
hareketin tipine baÂlÍ sÍnÍflamasÍ
Tolga GÖRÜMȱ(MSc.ȱ– PhD Cand.)
• Tetikleyici mekanizmalarÍ
YÍldÍzȱTeknikȱÜniversitesi
DoÂaȱBilimleriȱAraótÍrmaȱMerkezi
• Önlemler
EȬpostaȱ:ȱ[email protected]
Genelȱkavramlar
HeyelanaȱBaÂlÍȱKayÍplar
Heyelan nedir: Genel olarak, bir yamaçtaki kaya, toprak zeminin
veya molozlarÍn yamaç aóaÂÍ doÂru hareket etmesi olarak
tanÍmlanan heyelanlar nedeniyle, dünyada her yÍl çok sayÍda
kióinin yaóamÍnÍ yitirdiÂi bilinmektedir.
• HerȱyÍlȱheyelanaȱbaÂlÍȱolarakȱcanȱkayÍplarÍnÍn
ortalamasÍȱ1000ȱkióiȱdolayÍndadÍr
• AmerikaȱBirleóikȱDevletlerindekiȱyÍllÍk
ekonomikȱyÍllÍkȱkayÍpȱ~$1.5ȱmilyar,ȱDünya
çapÍndaȱiseȱyaklaóÍkȱ~$20ȱmilyar
• KüçükȱveȱortaȱölçektekiȱheyelanȱolaylarÍȱbu
kayÍplarÍnȱbaólÍcaȱnedenidir.
HeyelanaȱBaÂlÍȱKayÍplar
Dünyada meydana gelen
doÂal afetlerin kÍtalar
bazÍndaki daÂÍlÍmÍ
(AlacantaraȬAyala,ȱ2002)
Dünyadan ve Türkiye'den bazÖ istatistikler...
Deprem
Ergünay (1999)
Heyelan
Sel
Kaya düúmesi
YangÕn
5% 4%
Casualties due to landslides; %1.5
(EM-DAT, 2003)
4%
ÇÕ÷, vd.
14%
58%
15%
37
...
HeyelanaȱbaÂlÍȱbirȱçokȱcanȱveȱekonomikȱkayÍpȱgenelȱ
olarakȱanaȱtetikleyiciȱfaktörȱiçerisindeȱkabulȱedilmektedir.
Türkiye
“ÖrneÂinȱ2008ȱWenchuanȱ
ÇinȱHalkȱCumhuriyetiȱ
depremiȱileȱtetiklenenȱ
heyelanlaraȱbaÂlÍȱoluóanȱcanȱ
kayÍplarÍȱtoplamȱcanȱ
kaybÍnÍnȱ(82ȱbin)ȱ%40’Ínaȱ
eóittir”ȱ
Zonguldak
MTA,ȱ2005
SonȱyüzȱyÍldaȱyükselenȱheyelanȱaktivitesiȱ
genelȱolarakȱaóaÂÍdakiȱetmenlerleȱaçÍklanabilir
Zonguldak
MTA,ȱ2005
SonuçlarÍ
Ȭ Can kayÍplarÍ
9 Heyelana elverióli alanlardaki artan óehirleóme
Ȭ Ekonomik kayÍplar
9 Halen hÍzlÍ bir óekilde devam eden ormansÍzlaótÍrma
DoÂrudan etki
HeyelanlanmanÍn çevresinde ve heyelanÍn neden olduÂu hasar
sonucu onarÍm, yenileme veya bakÍm gerektiren beóeri yapÍlar.
9 ve iklim deÂióimlerine baÂlÍ olarak bölgesel yaÂÍólarda
gözlenen deÂióimler (Schuster, 1996)
DolaylÍ etki
DiÂer bütün ikincil ekonomik kayÍplar “örneÂin; endüstriyel, tarÍmsal
veya orman ürünlerine baÂlÍ kayÍplar” veya hasar nedeniyle turizm ve
ulaóÍmÍn etkilenmesi sonucu oluóan ekonomik kayÍplar.
38
... BazÍȱkatastrofik heyelanlaraȱörnekler
Location
Year
Type
Trigger
Intensity (m3)
Loss
Central Switzerland
1806
rock fall-rock slide
groundwater conditions
20 million
457 people killed, 300
houses destroyed
Vaiont Gorge near
Longarone, Italy
1963
rockslide
groundwater accretion
during heavy seasonal
rains and rising of lake;
slide entered reservoir
300 million
1899 deaths
Gilan Province, north
Iran
1990
>76 large landslides,
many types, including
liquefaction
earthquake (Manjil;
M=7.7)
-
approximately 300
deaths; roads blocked,
preventing rescues from
victims; building,
infrastructures and farms
damaged
North coast of
Venezuela near Caracas
1999
widespread shallow
landslides and debris
flows
nearly 1 m of rain in less
than a 3-day period
-
approximately 30,000
deaths; 8000 residence
and apartments
destroyed
Guinsahugon village,
Leyte, The Philippines
2006
large, deep-seated
landslide, debris flow
685 mm of rain in about
2 weeks; possibly
affected by a very small
(M=2.3) earthquake
-
1800 deaths; 375
houses and a school
destroyed
HeyelanȱSÍnÍflamasÍȱveȱBuȱSÍnÍflamanÍnȱAyÍrtȱEdiciȱ
Özellikleri
YamaçȱveȱóevȱkavramÍ
HeyelanȱtipiȱveȱhareketinȱtanÍmlanmasÍ.
DoÂadaȱkayaȱveȱzeminlerinȱserbestȱveȱdoÂalȱolanȱ
eÂimliȱyüzeylerineȱ“yamaç”ȱdenir.
KazÍlarakȱyaȱdaȱdoldurularakȱinsanȱtarafÍndanȱ
oluóturulanȱkayaȱyaȱdaȱzeminȱ(toprak)ȱ
malzemeninȱeÂimliȱyüzeylerineȱdeȱ“óev”ȱdenir.ȱ
Terminoloji…
Herhangi bir heyelan sÍnÍflanmadan önce ortaya konmasÍ
gereken basit iki unsur vardÍr (Varnes, 1978).
ilki;
HeyelanÍn içerdiÂi/oluótuÂu materyal (kaya, moloz ve
toprak) ve
ikincisi;
Hareketin tipinin tanÍmlanmasÍ (düóme, devrilme, kayma,
yayÍlma ve akma)
HeyelanȱTürleri veȱSÍnÍflandÍrmasÍ
Yamaç
39
Ȭ Aktivite
Varnes (1978)ȱtarafÍndanȱtanÍmlananȱbuȱterimȱ
heyelanÍnȱyaóÍȱveȱaktivitesininȱdurumunuȱbelirtir.
Boyutlar (IAEG Commission on
Landslides, 1990)
“1” yer deùiütiren kütlenin geniüliùi
“2” kayma düzleminin geniüliùi (Wr)
Volls
“3” toplam uzunluk
1
u S u Dr u Wr u Lr
6
9 Aktivitenin daÂÍlÍmÍ
Heyelana iliókin kütleye ait hareketinin yaygÍnlÍÂÍnÍ
ifade eder
“4” yer deùiütiren kütlenin
uzunluùu
“5” kayma düzleminin uzunluùu (Lr)
9 Aktivitenin stili
FarklÍ hareketlerin heyelana nasÍl katkÍda bulunduÂunu
ifade eder
“6” yer deùiütiren kütlenin
derinliùi
“7” kayma düzleminin derinliùi
(Dr)
Aktivitenin durumu
Aktivitenin daùÖlÖmÖ
AskÍda
Suspended
Aktif
Active
9 Aktivitenin durumu
Hareketin yaóÍ konusunda ne(ler) bilindiÂini ifade eder
Gerileyen
Retrogressing
Reactivated
Yenidenȱaktiviteȱolmuó
1
2
2
Enlarging
Genióleyen
1
1
2
Advancing
Glerleyen
2
ý
2
ý
ýý
ýý
ýý
ýýýýýýý
ýýý
1
SÍnÍrlanmÍó
Confined
Aktivitenin stili
Kompleks
Complex
HareketinȱOranÍ (Cruden veȱVarnes,ȱ1996)
Ekstrem hÖzlÖ
Birleóik
Composite
Limestone
Migmatite
Gneiss
Çok hÖzlÖ
HÖzlÖ
Shale
Orta derecede
Migmatite
Yavaü
ArdÍóÍkȱ(Birbiriniȱizleyen)
Succesive
A
ýýýýýýýýý
ýý
ýýýýýýý ýý ý
ýýý
ýý
ýý
ý
ýý ý
ýý
ýýýýýýý
ýý
ýýýýýýýýýýýýý
ýý
Tek
Single
B
C
A
B
Çok yavaü
Ekstrem yavaü
C
5 m/saniye
3 m/dak.
1.8 m/saat
13 m/ay
1.6 m/yÖl
16 mm/yÖl
D
D
40
ýýýýý
ýýý
1
Diminishing
Azalan
Relikt
Relict
Stabilȱolmuó
Stabilized
ýý
Hareketsizȱ(Uykuda)
Dormant
Hareketinȱtipi
Su içeriùi (Varnes, 1978)
9 Kuru
Nem gözlenmiyor
9 Nemli
Serbest halde olmayan su içerir
Düómeler
Deniz,ȱgölȱveȱvadiȱkenarlarÍndakiȱdikȱfalezȱveȱyamaçlardan,ȱmaÂaraȱtavanlarÍndanȱ
yaȱdaȱsivriȱdaÂȱdoruklarÍndanȱçoÂuȱzamanȱbüyükȱyaȱdaȱküçükȱkayaȱparçalarÍnÍnȱ
düótüÂüȱgörülür.ȱÖzellikleȱdenizȱkenarlarÍndakiȱdikȱfalezlerdeȱdalgaȱveȱrüzgarlarÍnȱ
aóÍndÍrmasÍȱileȱkayaçlarȱçatlaklarÍndanȱayrÍlarakȱaóaÂÍyaȱdoÂruȱyuvarlanÍr.
KayaȱdüómesininȱesasȱnedeniȱtopukȱoyulmasÍ,ȱçatlakȱveȱkÍrÍklardaȱbirbiriniȱetkileyenȱ
erimeȱveȱdonmaȱolaylarÍ,ȱhidrostatikȱbasÍnçȱvb.
KayaȱdüómeleriȱçoÂunluklaȱyatayaȱyakÍnȱtabakalÍȱyumuóakȱkayaçlarȱüzerindeȱ
asÍlmÍóȱdurumdaȱbulunanȱçatlaklÍȱmasifȱkayalarda meydanaȱgelir.ȱDüóenȱ
malzemeninȱtürüneȱgöreȱkayaȱdüómesi,ȱblokȱdüómesi,ȱtoprakȱdüómesiȱadlarÍnÍȱalÍr.
9 Islak
Bir kÖsmÖ sÖvÖ gibi davranacak kadar yeteri kadar su içerir
9 Çok Öslak
Düüük eùimlerde akÖükan hale geçecek kadar gerekli su
içerir
Hareketinȱtipi
Düómeler
YaygÍnȱkayaȱdüómeleriȱYosemiteȱUlusalȱParkÍ,ȱAmerikaȱBirleóikȱDevletleriȱ(FotoȱUSGS)
Devrilmeler
Devrilmeȱbirȱanaȱkayaȱveyaȱdüóükȱderecedeȱpekiómióȱzemininȱbirȱ
noktadanȱveyaȱkütleȱaÂÍrlÍkȱmerkezininȱaltÍndakiȱeksendenȱ
yamaçtanȱileriyeȱdoÂruȱhareketiniȱifadeȱeder.ȱȱ
Hareketinȱtipi
Hareketinȱtipi
Kaymalar
Kaymalar
Zemin,ȱkayaȱyaȱdaȱbunlarÍnȱkarÍóÍmÍndanȱoluóanȱdoÂal
birȱmalzemeninȱbirȱyüzeyȱüzerindeȱaóaÂÍyaȱveȱdÍóarÍyaȱ
doÂruȱhissedilebilirȱbirȱóekildeȱhareketȱetmesineȱheyelanȱ
(landslide)ȱdenir.ȱ
Kaymalardaȱhareket,ȱgenellikleȱkaóÍkȱóekilliȱbirȱyüzeyȱüzerindeȱoluóur.ȱBuȱkaóÍkȱ
óeklindeȱyüzeyȱȱdaireȱyayÍ,ȱhiperbol,ȱhiposikloid yaȱdaȱdahaȱkarÍóÍkȱbiçimlerdeȱ
olabilir.ȱGenellikleȱbirbirineȱparallel ikiȱyaȱdaȱdahaȱçokȱkaymaȱdüzlemi,ȱkaymaȱ
kamasÍȱbulunur.ȱ
HareketinȱhÍzÍ,ȱyamaçȱeÂimiȱveȱmalzemeninȱsuȱiçeriÂiȱile
orantÍlÍdÍr.
1993 Holbeck HallȱheyelanÍȱ(BGS)
41
údeal bir kompleks heyelana (toprak kaymasÖ-akmasÖ) iliükin blok diyagram (Varnes, 1978)
Hareketinȱtipi
YanalȱyayÍlmalar
Yanal yayÍlma, sÍvÍlaóan zemin seviyesinin üzerinde bulunan zeminin genió
bloklara ayrÍlmasÍ ve bloklarÍn yanal yönde hareket etmesidir. Bu hareket,
depremden kaynaklanan yerçekimi kuvvetleri ve içsel kuvvetlerin birlikte
etkimesiyle meydana gelmektedir. Yanal yayÍlma genellikle eÂimi son derece
küçük (0,3Ȭ3 derece) olan yamaçlar boyunca ve nehir yataÂÍ, göl veya deniz
kÍyÍsÍ gibi harekete engel olmayacak serbest yüzeylere doÂru gelióir. Yatay
yöndeki hareket, birkaç metreden onlarca metreye kadar ulaóabilir. Hareket
esnasÍnda zemin ötelenir (yer deÂiótirir ), bloklara ayrÍlÍr ve buna baÂlÍ olarak
zeminde fisürler, kÍrÍklar, küçük çöküntüler ve yükselmeler meydana gelir.
Hareketinȱtipi
Hareketinȱtipi
YanalȱyayÍlmalar
Akmalar
ToprakȱyaȱdaȱtaóȱȬ toprakȱkarÍóÍmÍ,ȱayrÍómÍóȱyüzeyselȱörtü,ȱ
içerisindeȱbulunanȱsuȱmiktarÍnaȱgöre,ȱbazenȱbirȱsÍvÍȱgibiȱakar;ȱ
bazenȱdeȱçokȱyavaóȱfakatȱsürekliȱolarakȱyerȱdeÂiótirirȱveȱ
böyleceȱzemininȱiçindeȱbirȱdeformasyonȱoluóur.ȱAkmaȱ
hareketiȬ hÍzlÍȱolduÂuȱzaman,ȱakanȱmalzemeninȱtürüneȱgöreȱ
Kaya,ȱȬ BlokȱAkmasÍ,ȱMolozȱAkmasÍ,ȱKumȱAkmasÍ,ȱÇamurȱ
AkmasÍȱvb.ȱisimlerȱalÍr.
Hareketinȱtipi
YavaóȱAkmaȱ(Krip,ȱSürtünme):
YamacÍnȱyaȱdaȱóevinȱyüzeyselȱkÍsmÍnÍnȱsürekli,ȱfakatȱçokȱ
yavaóȱyerȱdeÂiótirmesineȱ“Krip”ȱdenir.ȱBuradaȱhareketȱ
genellikleȱçokȱyavaótÍr.
ToprakȱKripi:
Hareketinȱtipi
YavaóȱAkmaȱ(Krip,ȱSürtünme):
YamacÍnȱyaȱdaȱóevinȱyüzeyselȱkÍsmÍnÍnȱsürekli,ȱfakatȱçokȱ
yavaóȱyerȱdeÂiótirmesineȱ“Krip”ȱdenir.ȱBuradaȱhareketȱ
genellikleȱçokȱyavaótÍr.
ToprakȱKripi:
Topraklaȱörtülüȱyamaçlardaȱkrip daimaȱgörülür.ȱEÂrilmióȱaÂaçȱ
gövdeleri,ȱbükülmüóȱçitȱsÍrÍklarÍ,ȱtelgrafȱdirekleri,ȱtoprakȱüzerindeȱ
birikmióȱtaólar,ȱkÍrÍlmÍóȱyaȱdaȱyerȱdeÂiótirmióȱistinatȱduvarlarÍȱveȱ
temeller,ȱyerleriniȱdeÂiótirmióȱkaraȱveȱdemirȱyollarÍȱvb.ȱolaylarȱ
karakteristikȱbelirtilerdir.
Topraklaȱörtülüȱyamaçlardaȱkrip daimaȱgörülür.ȱEÂrilmióȱaÂaçȱ
gövdeleri,ȱbükülmüóȱçitȱsÍrÍklarÍ,ȱtelgrafȱdirekleri,ȱtoprakȱüzerindeȱ
birikmióȱtaólar,ȱkÍrÍlmÍóȱyaȱdaȱyerȱdeÂiótirmióȱistinatȱduvarlarÍȱveȱ
temeller,ȱyerleriniȱdeÂiótirmióȱkaraȱveȱdemirȱyollarÍȱvb.ȱolaylarȱ
karakteristikȱbelirtilerdir.
Kripin anaȱnedeniȱyerçekimidir.ȱFakatȱyerȱaltÍȱsuyununȱvarlÍÂÍ,ȱ
birbiriȱardÍȱsÍraȱÍslanmaȬkuruma;ȱdonmaȬerime,ȱbitkiȱköklerininȱ
büyümesi,ȱoyucuȱhayvanlarÍnȱióleviȱbuȱtürȱhareketiȱkolaylaótÍrÍr.
Kripin anaȱnedeniȱyerçekimidir.ȱFakatȱyerȱaltÍȱsuyununȱvarlÍÂÍ,ȱ
birbiriȱardÍȱsÍraȱÍslanmaȬkuruma;ȱdonmaȬerime,ȱbitkiȱköklerininȱ
büyümesi,ȱoyucuȱhayvanlarÍnȱióleviȱbuȱtürȱhareketiȱkolaylaótÍrÍr.
42
Hareketinȱtipi
Varnes (1978) tarafÍndan heyelanlarÍn içsel oluóum
sürecine dair 3 madde önerilmiótir ;
9 MakaslamaȱstresindekiȱartÍó
Toprak kripi
9 DüóükȱdayanÍmaȱkatkÍ
9 MalzemeninȱdayanÍmÍnÍnȱdüómesi
Kaya kripi
Kütleȱhareketlerininȱnedenleri
YakÍnȱdönemdeȱgerçekleóenȱbazÍȱ
olaylardanȱörnekler…
IȬ DIkȱNEDENLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
kevȱveȱyamaçȱeteklerindekiȱkazÍlar
SularȱóevȱveȱyamaçȱtopuklarÍnÍȱoymasÍ
AóÍnmaȱsonucuȱyamaçȱeÂimininȱartmasÍ
DoÂalȱyaȱdaȱyapayȱekȱyükȱkonmasÍ
BitkiȱörtüsününȱkaldÍrÍlmasÍylaȱsularÍnȱzemine
sÍzmasÍ
Çatlakȱveȱfissürlerde sularÍnȱdonmasÍ
DoÂalȱveȱyapayȱsarsÍntÍlarȱ(Depremȱveȱpatlatma)
2008 – BüyükçekmeceȱMezarlÍkȱheyelanÍ
2008 – Wenchuan,ȱÇinȱDepremiȱ(Mw 7.9)
2005ȱ– KuzuluȱHeyelanÍȱ(Aniȱkarȱerimesi)
IIȬ GÇȱNEDENLER
1. BoólukȱsuyuȱbasÍncÍnÍnȱartmasÍ
2. kevȱmalzemesiȱkohezyonununȱazalmasÍ
BüyükçekmeceȱMezarlÍkȱHeyelanÍ
2002
2004
43
2009
2008ȱWenchuan,ȱÇinȱDepremiȱ(Mw 7.9)
44
2005ȱKuzulu,ȱSivasȱHeyelanÍ
KütleȱHareketleriniȱveȱHeyelanlarÍȱÖnleme
BuȱolaylarÍȱmeydanaȱgetirenȱsebepleri:
1ȱȬ OrtadanȱkaldÍrmak,
2ȱȬ KaydÍrÍcÍȱkuvvetleriȱazaltmak,
3ȱȬ TutucuȱkuvvetleriȱçoÂaltmakla
YukarÍdaȱaçÍklananȱönlemlerdenȱȱbaóka,ȱbazenȱ
deȱzeminȱsertleótirilerekȱheyelanlarȱönlenmeyeȱ
çalÍóÍlÍr.
Yöntemler;
olanaklÍdÍr.ȱ
Önleyiciȱçareler;
AȬTopuÂaȱyükȱkoyma,ȱBȬkevlerinȱkorunmasÍȱ
(aóÍnmayÍȱönleme,ȱCȬ kevlerinȱdüzenlenmesi,ȱyüzeyȱ
sularÍnÍnȱóevȱiçineȱgirmesiniȱönleme),ȱDȬyeraltÍȱsularÍnÍȱ
dÍóarÍȱçÍkarmaȱ(drenaj)ȱveȱEȬ Zeminȱserleótirilmesiȱ
yoluylaȱboólukȱsuyuȱbasÍncÍnÍnȱazaltÍpȱveȱkohezyonuȱ
arttÍrÍpȱdengeyiȱsaÂlamaktÍr
1.
2.
3.
4.
Çimentolamaȱ(enjeksiyon)
Kimyasalȱmaddelerle
Dondurmaȱyoluyla
Pióirmeȱyoluyla
45
kevlerinȱdüzenlenmesi
Üsteki kayan, duraysÍz kütlenin daha alttaki duraylÍ, kaymayan
zemine çelik ve beton desteÂiyle baÂlanmasÍ yol yapÍmÍ
nedeniyle oluóabilecek kütle hareketini durduracaktÍr.
46
CBSȇnin Heyelan RiskȱAnalizinde KullanÍmÍ
HEYELANLARINȱHARGTALANMASIȱ
veȱ
HEYELANȱDUYARLILI<I
Kapsam
• Genel kavramlar: Heyelan nedir, Dünyada ve
Ülkemizde heyelana baÂlÍ oluóan kayÍplar
• Heyelan örnekleri
• Heyelan
oluóumu,
malzemenin
türüne
ve
hareketin tipine baÂlÍ sÍnÍflamasÍ
• Tetikleyici mekanizmalarÍ
• Önlemler
HeyelanlarÍnȱharitalanmasÍ
UzaktanȱalgÍlamaȱgörüntülerininȱ
yorumlanmasÍ:ȱȱBölgeselȱveyaȱgenióȱ
alanlarȱkaplayanȱheyelanȱ
haritalamalarÍ,ȱgenelȱolarak,ȱuzaktanȱ
algÍlamaȱverilerininȱyorumlanmasÍnaȱ
dayanÍr.
Buȱgörüntülerdenȱeldeȱedilecekȱbilgiȱ
veȱyorumlar,ȱheyelanaȱiliókinȱ
morfolojikȱüniteleriȱveȱheyelanÍnȱ
• Uyduȱgörüntülerindenȱheyelanlaraȱiliókinȱeldeȱedilecekȱbilgi:
x
x
x
Morfolojikȱkoóullara,
Vejetasyonȱkoóullaraȱve
YamacÍnȱdrenajȱkoóullarÍnaȱdayanÍrȱ.
• HaritalanacakȱbirȱheyelanȱyukarÍdakiȱparametrelerinȱ
kombinasyonu sonucu tanÍmlanabilir. Bu bakÍmdan buȱ
parametreler tek baóÍna bir yamaçtaki anomliyi heyelanȱolarakȱ
tanÍmlamamÍza yetmez.
• Bununȱsonucuȱolarak,ȱuyduȱgörüntülerindenȱyamaçȱhareketlerini
katagorize etmek veya sÍnÍflamak Cruden ve VarnesiÍn sÍnÍflamasÍȱ
kadar detaylÍ olmaz. Bu bakÍmdan heyelan uydu görüntülerinden
tanÍmlandÍktanȱveȱiliókiliȱmorfolojikȱüniteleriȱayÍrtlandÍktan sonraȱ
geriye kalan bilgiler arazi çalÍómalarÍ ile toplanmalÍdÍr.
iliókiliȱolduÂuȱdiÂerȱjeomorfolojikȱ
bilgileriȱtaóÍr.
• PekiȱbuȱgörüntülereȱiliókinȱyorumlarȱveȱdoÂruluk
neyeȱdayanÍr?
Ł Profesyonelȱbilgiȱbirikimine
Ł Görüntüȱyorumlamadakiȱdeneyime
Ł Yerelȱsahayaȱiliókinȱbilgiȱbirikimine
UnutulmamalÍdÍrȱkiȱsahaȱçalÍómalarÍȱbuȱkonudaȱenȱ
temelȱunsurdur.
• AynalÍȱstereoskop
• Ekranȱstereoskobu
• Anaglif
• Polarize ÍóÍkȱ(3DȬgözlük)
47
TaçȱkÍsmÍ
Kaynakȱalanȱ(DeplasmanȱalanÍ)
BirikimȱalanÍ
TopukȱkÍsmÍ
Çaprazȱkorelasyonuȱ
saÂlayanȱstereoskop
TopografyaȱharitasÍȱvs.ȱHavaȱfotosu
TaçȱkÍsmÍ
Kaynakȱalanȱ(DeplasmanȱalanÍ)
BirikimȱalanÍ
TopukȱkÍsmÍ
YorumlardaȱtemelȱalÍnanȱelemanlar
GÖRÜNTÜȱELEMANLARI (ton,ȱtekstür,ȱpatern,ȱrenk)
MORFOLOJIKȱELEMANLARȱ(óekil,ȱboyut,ȱyamaçȱ
eÂrisellikleri,ȱengebeliȱtopografya,ȱdiklikler, genelȱolarakȱ
morfolojikȱyamaçȱanomalilerineȱiliókinȱbilgi)ȱ
Daha ince taneler
Kaba
Kayaȱdüómesi
Kayma
Tekstür veȱPatern
48
Kayma
Moloz akmasÕ
SÕ÷ kaymalar
Kayma
RenkȱveȱTon
RenkȱveȱTon
1:33,000 scale
1:13,000 scale
ÖLÇEK
49
• Pratikte,ȱgörüntüȱyorumlamanÍnȱsonuçlarÍȱCBS’ye
aktarÍlÍrkenȱaóaÂÍdaȱverilenȱbasitleótirilmióȱbilgiyiȱ
içermelidir.
Tip
Alt-tip
Derinlik
Vejetasy
on
Hey. Kütlesi
1 Düúme
Rotasyonel
Stabil
SÕ÷
ÇÕplak
Kaynak alan
2 Devrilme
Düzlemsel
Aktif
Derin
Düúük
Birikim alanÕ
3 Kayma
Kompleks
4 Yanal yayÕlma
Bilinmiyor
5
Akma
6
Çökme
Aktivite
Yo÷un
HeyelanlarÍnȱharitalanmasÍȱveȱCBS
Sonuç
Türkiye’deȱyürütülenȱçalÍómalarȱveȱZonguldak
50
Zonguldakȱ
1:500,00
Aktifȱveȱ
Gnaktif Faylar
(MTA,ȱ2005)
KlastÍkȱveȱ
karbonatlÍȱ
birimler
Kretase
KapladÍÂÍȱ
alan
5984 km2
KlastÍkȱveȱ
karbonatlÍȱ
birimler
AltȱOrtaȱ
Eosen
KapladÍÂÍȱ
alan
2880km2
Dumanȱvd.,ȱ
2005ȱ(MTA)
Toplamȱalanȱ
5984km2
HeyelanlÍȱ
alan
531km2
Heyelan%ȱ
8.9
Adet
2259
Toplam alan
2880 km2ȱ
HeyelanlÍ
alan
488 km2
Heyelan%ȱ
17ȱ
Adet
2060
51
HeyelanȱduyarlÍlÍÂÍ
HeyelanȱduyarlÍlÍkȱmodelleriȱiyiȱbilinenȱveȱyaygÍnȱolarakȱ
uygulananȱbirȱtemelȱprensibeȱdayanÍr
«geçmióȱveȱbugünȱgeleceÂinȱanahtarÍdÍrȈ
Gelecekteȱoluóabilecekȱyamaçȱyenilmeleriȱdünȱveȱbugünȱ
gerçekleóenȱduraysÍzlÍklaraȱbenzerȱkoóullardaȱgerçekleóecektirler.
Gelecekte olacak heyelanlarÍn,ȱ
lokasyonlarÍnÍn ve zamanlarÍnÍn
kestirilmesi oldukça zordur.ȱ
BuȱgüçlüÂün aóÍlmasÍ amacÍyla,ȱ
jeomorfologlar veȱjeoloji
mühendisleri tarafÍndan farklÍ
teknikler kullanÍlarak heyelan
duyarlÍlÍk ve tehlike haritalarÍ
hazÍrlanmaktadÍr.
GökçeoÂluȱvd.ȱ2006
Heyelan duyarlÍlÍÂÍ,ȱtetikleyici faktörlerin
deÂerlendirilmediÂi koóullar altÍnda tanÍmlanan
heyelan olasÍlÍÂÍ (olabilirliliÂi)ȱolarak ifade
edilmektedir (Daiȱetȱal.,ȱ2002).ȱ
SonȱonȱyÍlda,ȱCoÂrafi Bilgi Sistemleri (CBS)ȱve
Uzaktan AlgÍlama (UA)ȱkonusunda yeni
teknolojilerin gelióimi,ȱbölgesel ve orta ölçekte
heyelan duyarlÍlÍk ve tehlike haritalarÍnÍn
üretilebilmesine imkan vermiótir.
Bununla birlikte,ȱheyelan tehlikesi,ȱbelirli bir zaman
aralÍÂÍnda belirli bir bölge için potansiyel olarak
zarar üretebilecek bir fenomenin (heyelanÍn)ȱolma
olasÍlÍÂÍ olarak tanÍmlanmaktadÍr (Varnes,ȱ1984).
Raster
CBS’nin
katkÍsÍ
Vektör
Gerçek yerey
Heyelan duyarlÍlÍk haritalarÍnÍn oluóturulmasÍna
iliókin yöntemler,ȱdoÂrudan ve dolaylÍ yöntemler
olmak üzere baólÍca iki grup altÍnda toplanmaktadÍr
(Carrara etȱal.,ȱ1995).ȱ
DoÂrudan yöntemleri,ȱilgili uzmanÍn deneyim ve
bilgi birikimine baÂlÍ olarak uygulanan jeomorfolojik
haritalama teknikleri oluótururken,ȱdolaylÍ
yöntemleri,ȱistatistiksel,ȱdeterministik ve bilgi temelli
yapay zeka yöntemleri oluóturmaktadÍr.
52
HeyelanlarÍn meyadana gelmesine neden olan faktörleri
hazÍrlayÍcÍ (conditioning)ȱve tetikleyici (triggering)ȱfaktörler
olmak üzere iki ana baólÍk halinde deÂerlendirilir.
Heyelan duyarlÍlÍk haritalarÍnÍn üretilmesinde hazÍrlayÍcÍ
faktörler dikkate alÍnmaktadÍr.ȱHazÍrlayÍcÍ faktörler:
Temel litolojileri ve yapÍyÍ ifade eden
haritalar.
Alüvyal çökeller
• Jeolojik,
• Jeomorfolojik,
• AraziȬkullanÍmÍ,
• AraziȬörtüsü
olmak üzere 4ȱfarklÍ grup altÍnda toplanabilmektedir.
KumtaóÍ
Kil taóÍ
Konglomera
Karasal kÍrÍntÍlÍlar
Yamaç Molozu
Marn
KireçtaóÍ
Traverten depolarÍ
Yamaçȱgeometrisi
Ȭ eÂim
Ȭ yükseklik
Ȭ yamaçȱuzunluÂu
Ȭ bakÍ
Ȭ ...ȱvb.
Havzaȱ/ȱaltȬhavzaȱkarekteristikleri
Ȭ akarsuȱyoÂunluÂu
Ȭ akarsuȱdüzeni
Ȭ akarsuȱaóÍndÍrmaȱgücü
Ȭ ...ȱvb.
Yol vb. alt ve üst yapÍ
Yerlesim alanÍ
Orman
Koru
BagȬbahçe
Mera
TarÍm alanÍ
Yüksek
Düóük
ÇokȱdönemliȱheyelanȱharitasÍ:ȱ
HavaȱfotosuȱyorumlarÍȱveȱ
araziȱçalÍómalarÍȱsonrasÍndaȱ
hazÍrlanmÍótÍr.
Kütleȱhareketleriȱgenelȱolarakȱ
sÍÂȱkaymalardanȱveȱderinȱ
kayaȱkaymalarÍndanȱ
oluómaktadÍr.
53
Envanter
Yükseklik
OlasÍlÍkȱ(P)
[0.00ȱȬ 0.20]
(0.20ȱȬ 0.45]
(0.45ȱȬ 0.55]
(0.55ȱȬ 0.80]
(0.80ȱȬ 1.00]
Heyelan
Modelin baóarÍsÍ temel alÍnan heyelan envanterinin ne
kadar doÂru kestirildiÂi ile ölçülür.
Dört koóul olasÍdÍr:
1. Stabil ve heyelan içermeyen alan olarak kestirilen
alanlar,
2. Stabil olmayan ve heyelan içeren alan olarak
kestirilen alanlar,
3. Stabil olmayan ve heyelan içermeyen alan olarak
kestirilen alanlar,
4. Stabil ve heyelan içeren alan olarak kestirilen
alanlar,
3. Ve 4. maddelere iliókin koóullar yanlÍó kestirimi ifade eder. Güncel heyelan
koóullarÍnÍn tanÍmlanmasÍnda 3. maddeye iliókin ek araótÍrma yapÍlmalÍdÍr. 4ç
koóulun bize verdiÂi bilgi veri girdisindeki bir hatayÍ veya heyelan oluóumunu
kontrol eden fakat modele dahil edilmeyen bir faktör (örn. Faya olan uzaklÍk veya
yakÍnlÍk).
Litoloji
DuyarlÍlÍk
YapÍ
Kestirilen grup
(model)
Heyelan
envanteri
Stabil
Stabil olmayan
alanlar
alanlar
Heyelan
içermeyen
yamaçlar
66.4%
33.6%
Heyelan içeren
yamaçlar
15.6%
84.1%
Tabloȱdiscriminantȱmodel sonucuȱstabilȱveȱstabilȱolmayanȱyamaçlarÍnȱ
doÂru (stabil=doÂruȱ&ȱstabilȱolmayan=doÂru)ȱveȱyanlÍóȱsÍnÍflamaȱ
yüzdeleriniȱ(%)ȱgöstermektedirȱ.
ModelinȱbaóarÍsÍȱ%77.
54
HeyelanȱtehlikeȱveȱriskȱkavramÍ
CBSȇnin HeyelanȱRiskȱAnalizinde KullanÍmÍ
• Heyelan tehlikesi bir yamaçtaki kütlenin
JEOMORFOLOJGKȱHEYELANȱ
RGSKȱDE<ERLENDGRMESG
zamana baÂlÍ duraysÍzlÍÂÍnÍn olabilirliÂini
ifade eder.
• Heyelan Tehlikesi= Bir HeyelanÍn Zamansal
olabilirliÂi
HeyelanȱtehlikeȱveȱriskȱiçinȱaóaÂÍdakiȱsorularÍnȱ
yanÍtlanmasÍȱgereklidir
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Heyelanlarȱdahaȱönce nerede gerçekleóti?
Hangiȱtip heyelanȱoldu?
NeȱkadarȱsÍk gerçekleóti?
Nedenȱoȱnoktadaȱgerçekleóti?
Anaȱnedenleri nelerdir?
NasÍl haritalayabiliriz?
Gelecekte nerelerde gerçekleóecekler?
Gelecekte neȱsÍklÍktaȱgözlenecekler?
Büyüklükleriȱneȱkadarȱolacak?
Beklenenȱhasar neȱkadarȱveȱnerede olacaktÍr?
BuȱhasarlarÍȱazaltmak içinȱnelerȱyapÍlabilirȱveȱneȱtipȱönlemlerȱ
alÍnabilir?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
BuȱhasarlarÍȱazaltmak
içinȱnelerȱyapÍlabilirȱveȱneȱtipȱönlemlerȱ
Uzman
görüúüne
alÍnabilir?
dayalÕ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Heyelan Envanteri:
Haritalama & Veri tabanÕ
alÍnabilir?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Tehlike De÷erlendirmesi:
Belirli tipte
Heyelanlarȱdahaȱönce
nerede gerçekleóti?
ve büyüklükte heyelanÕn mekânsal ve
zamansal olabilirli÷ini ifade eder.
alÍnabilir?
55
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Risk nerede
De÷erlendirmesi:
gerçekleóti?
Belirli alanda ve zaman aralÕ÷Õnda
heyelana ba÷lÕ beklenen kayÕplar (fiziksel,
sosyal, ekonomik, çevresel).
alÍnabilir?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Risk nerede
De÷erlendirmesi:
gerçekleóti?
Belirli alanda ve zaman aralÕ÷Õnda
heyelana ba÷lÕ beklenen kayÕplar (fiziksel,
sosyal, ekonomik, çevresel).
alÍnabilir?
Jeomorfolojik heyelanȱriskȱdeÂerlendirmesi
RGSKȱ=ȱTehlikeȱxȱZararȱgörebilirlik
Tehlike=ȱBelirliȱbüyüklükteȱbirȱolayÍnȱzamansalȱolabilirliÂi
• Tetikleyiciȱmekanizma
• OlayÍnȱtipi
• BüyüklüÂü:ȱHacim,ȱdominoȱetkisi,ȱmesafe,ȱsüresi,ȱhÍzȱvb.
Heyelan Riski
f HeyelanlarÕn tanÕmlanmasÕ
f HeyelanlarÕn frekansÕ
f HeyelanlarÕn büyüklü÷ü
Zararȱgörebilirlik=ȱZararÍnȱderecesi.
Fonksiyonu:
• OlayÍnȱbüyüklüÂü,ȱve
• RiskȱelemanlarÍnÍnȱtipi
f ElamanlarÕn zarar görebilirli÷i
f Spesifik heyelan riski
f
Toplam heyelan riski
SINIRLAR
1941f
1954
e1977
1997f
e2000
2001
X Suȱbölümü
X Akarsu
0
250 m
56
Büyüklük:ȱNEȱKADARLAR?
HEYELANȱYAkI
HIZ (kestirilen)
M = f(Hacim & Hız)
Ź Çokȱeski
Ź 1954 öncesi
Kaya düúmesi
X 1941ȱyÍlÍȱyaÂ.
< 0.001
Ź 1955ȱȬ 1977
X 1997ȱyaÂ.
X 2000ȱȬ 2001
HÕzlÕ hareket edenler
H
A
C
ø
M
m3
Yavaú hareket
edenler
Moloz akmasÕ
< 0.5
Orta
> 0.5
Yüksek
< 500
Yüksek
500-10,000
Yüksek
Orta
10,000-500,000
Çok yüksek
Yüksek
Orta
Çok yüksek
Yüksek
> 500,000
Düúük
Düúük
>> 500,000
Büyüklük:ȱNEȱKADARLAR?
Kayma
Düúük
Çok yüksek
ZARARȱGÖREBGLGRLGK:ȱRiskȱelemanlarÍ
ElemanÍnȱTipi
BÜYÜKLÜK
X Düóük
Yerleóim
X Yüksek
yoÂunlukluȱ(YY)
X Orta
X Yüksek
X Düóük
yoÂunluklu (DY)
X Çokȱyüksek
X Endüstriȱ(E)
X Hayvanȱ
çiftlikleriȱ(HC)
Yollar
X ana(AY)
X GkÍncil (IY)
X Taliȱ(TY)
ZARARȱGÖREBGLGRLGK:ȱRiskȱelemanlarÍ
V = f(ER, M, LT)
Binalar ve yapÕlar
YY
B
Ü
Y
Ü
K
L
Ü
K
Düúük
Orta
Yüksek
Çok yüksek
DY
E
HC
AltyapÕlar
AY
IY
HeyelanȱTehlikeȱZonlamasÍ
ønsan hayatÕ
TY
Evsiz
KD
D
D
D
D
D
D
D
HayÕr
HayÕr
MA
D
D
D
D
D
O
O
HayÕr
HayÕr
YK
D
D
D
D
D
O
Y
HayÕr
HayÕr
KD
O
O
O
O
O
O
O
Evet
Evet
MA
O
O
O
O
O
O
O
Evet
Evet
YK
D
D
O
O
O
Y
Y
HayÕr
HayÕr
Evet
KD
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
MA
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
Evet
YK
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
HayÕr
Evet
KD
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
MA
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
Evet
YK
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Evet
HayÕr
D = DÜùÜK O = ORTA
Tehlike Zonu
Ölüm
Tehlike Zonu
Y = YÜKSEK
57
HeyelanȱTehlikeȱDeÂerlendirmesi
1
2
3
SÖø
kaymalar
4
10
11 12 13 14
20
21 22 23 24
30
31 32 33 34
40
SpesifikȱHeyelanȱRiski
Büyüklük
21 / 22
11 / 12
12
11 / 12
12 / 21
41 42 43 44
Spesifikȱrisk
41 / 22
Zarar görebilirlik
11
11 / 12
O12
Derin
13
14
Kayaȱdüómesi
12 / 13
33
12
12 /13
Frekans
13
Çokȱeski
DerinȱKayma
Büyüklük
Tehlike
1
2
12
Zarar görebilirlik
Evsiz
Ölüm
O
H
H
Spesifik risk
BazÍȱÖrnekler
BazÍȱÖrnekler
4ȱGünlükȱAraziȱProgramÍȱ(HeyelanȱGrubu)
O12
58
59
Bölgenin Genel Jeolojik Özellikleri
Çekmece Gölleri ArasÕndaki Kesimde Yeralan
Heyelanlar ve Firuzköy HeyelanÕnÕn YakÕn
Dönem Morfolojik Evrimi
Tolga Görüm
Amaç
Amaç
Kütlehareketlerinin çok zamanlÕ aktivitelerinin çÕkarÕlmasÕna yönelik farklÕ hareket izleme
tekniklerinin de÷erlendirilmesi mümkündür. Ancak, mevcut tekniklerin özellikle derin
aktif kaymalara ait çok zamanlÕ aktivitenin çÕkarÕlmasÕnda de÷erlendirilmesi her zaman
mümkün olmamaktadÕr.
- Aletsel ölçümlere dayanan izleme teknikleri içerisinde gözlem noktalarÕnÕn sayÕsÕ ve
da÷ÕlÕmÕ ve
- AlÕnacak ölçümlerin gözlem aralÕ÷Õ ve sÕklÕ÷Õ söz konusu kütle için tanÕmlanan çok
zamanlÕ aktivitenin kestirimini do÷rudan etkilemektedir.
Bu çalÕúmada, özellikle derin ve aktif karmaúÕk kaymalarÕn çok zamanlÕ aktivitelerinin
mekansal olarak haritalanmasÕna yönelik -çok zamanlÕ morfolojinin de÷erlendirildi÷iyeni bir yaklaúÕmÕn geliútirilmesi amaçlanmÕútÕr.
Genel
Genel
Özellikler
Özellikler
Firuzköy HeyelanÕ
60
Genel
Çok ZamanlÕ
Analiz
Özellikler
HeyelanlarÕn zamansal aktivitesinin bilinmesi
gelecekte yeni oluúabilecek heyelana e÷ilimli
alanlar hakkÕnda bilgi verir. Bu bakÕmdan
heyelana ait zamansal aktivitenin iyi bir
biçimde ortaya konulmasÕ gerekir.
Günümüzde, belirli bir heyelana ait zamansal
aktiviteyi ve morfolojik de÷iúiklikleri yüksek
çözünürlüklü uzaktan algÕlama görüntüleriyle
etkin bir biçimde ortaya koymak mümkündür.
Bu
bakÕmdan
heyelanlarÕn
aktivitesinin
gözlenmesi heyelanlarÕn de÷iúimi ve evrimleri
için ve de÷iúimden yola çÕkÕlarak yapÕlacak
olan olasÕ risk de÷erlendirmeleri açÕsÕndan
önemlidir.
YÕllara göre zamansal veri:
1963 Corona Uydu Görüntüsü (10m)
1982 Hava Foto÷raflarÕ (1/10000)
1996 Hava Foto÷ralarÕ (1/5000)
2003 IKONOS Uydu Görüntüsü (2m)
1963
1963
1982
EYLÜL 1996
61
TEMMUZ 2003
HAZøRAN 2005
HAZøRAN 2006
ARALIK 2006
1996 Hava Fotosundan
Üretilen
Üretilen
Heyelana Ait
Morfolojik Üniteler
Heyelana Ait Radyal ve
Enine Çatlaklar
62
2003 IKONOS Uydu
Görüntüsünden
Üretilen
Üretilen
Heyelana Ait Aktivite
Dereceleri
Heyelana Ait
Morfolojik Üniteler
1996
2005
2003
2006
(Haziran)
YÕllara Göre
ArtÕú
YÕllar
2006
(AralÕk)
økincil Heyelan
SayÕsÕ
Alan
(km2)
Minmum Alan
(m2)
Maksimum
Alan (m2)
117375
1963
5
0.372
8429
1996
15
0.436
2018
118487
2003
19
0.437
623
112809
2005
19
0.437
623
112809
2006 (Haziran)
19
0.437
623
112809
2006 (Aralik)
27
0.438
623
94142
63
1963
2003
2006 (Haz)
YÕllara Göre
De÷iúim
1996
2005
2006 (AralÕk)
2006 (AralÕk) IKONOS
Uydu Görüntüsünden ve
Arazi ÇalÕúmalarÕndan
Üretilen
Heyelana Ait Morfolojik
Üniteler
2002
64
2004
2009
2010
65
ARAZø KULLANIMI
VE
COöRAFø BøLGø SøSTEMLERø
SAKARYA ÜNùVERSùTESù
FEN EDEBùYAT FAKÜLTESù
CO÷RAFYA BÖLÜMÜ
www.muhammetkacmaz.com
[email protected]
ARAZùNùN “BEúERù” NùTELù÷ù
¾
¾
¾
Sözlükte "yer, yeryüzü, toprak, kara parçasÖ" anlamlarÖna
gelmektedir.
¾
Arazi iklim, toprak, su, mineral ve canlÖlarÖn fonksiyonel
etkisi altÖnda biyo-üretken doøal bir varlÖk olup, hayatÖn
sürdürülmesi veya kolaylaûtÖrÖlmasÖ için ihtiyaç duyulan
pek çok ûeyin üretildiøi yegâne doøal kaynaktÖr.
¾
Sürdürülebilir kalkÖnmanÖn gerçekleûtirilmesinde ekolojik,
ekonomik ve toplumsal birçok fonksiyonu olan arazi, sÖnÖrlÖ
bir kaynak olup onun kullanÖmÖ bulunduøu yerin iklim,
toprak, jeolojik ve topografik yapÖsÖ ile ilgilidir.
¾
Dünya nüfusunun sürekli artmasÖ karûÖsÖnda
özellikle fiziki coørafya faktörleri ile sÖnÖrlandÖrÖlmÖû
olan arazi üzerinde yaûayan nüfusu besleme
konusunda yetersiz kalmaktadÖr.
¾
Bu duruma bir çare olarak ortaya çÖkan Araziden
Faydalanma” “çalÖûmalarÖnÖn öncülerinden Dudley
Stamp, ùngiltere’deki plancÖlara “geleceøi
planlamak için bugünü bilmek lazÖmdÖr” derken
güncel arazi kullanÖmÖnÖ bilmenin önemine
deøinmektedir.
OsmanlÖ Devleti;
ùkta, miri arazi, vakÖf, haraç, mülk vs..
¾
Türkiye Cumhuriyeti;
¾
Hazine arazisi, 2B arazisi, ûahÖs arazisi, kamu arazisi
vs…
¾
TarÖm arazisi, sanayi arazisi, imarlÖ arazi, mezar
arazisi, vs…
¾
Arazi kullanÖm çalÖûmalarÖnda esas amaç fiziki ortamÖ
meydana getiren faktörlerin belirtilmesi ve her bir
faktörün etki derecelerinin saptanmasÖdÖr.
¾
Yani; doøal ortamÖ meydana getiren fiziki faktörlerin
neler olduøu aynÖ zamanda her bir faktörün birbiri
üzerindeki etki derecelerinin ne olduøunun
bilinmesidir.
¾
ARAZù NEDùR?
Arazi kullanÖm planlarÖ belirli amaç ve hedefler
doørultusunda hazÖrlanmalÖ ve istenilen sonuçlar
açÖkça belirtilmelidir. ùstenilen sonuçlar belirtildikten
sonra farklÖ alternatifler arasÖnda hedef ve amaçlara
ulaûmak için olasÖ arazi kullanÖm ûekilleri ve yönetim
faaliyetleri belirtilmelidir.
Arazi kullanÖm çalÖûmalarÖnÖn aûamalarÖ;
öncelikle arazinin güncel durumunun analizi
sonra deøer bakÖmÖndan sÖnÖflandÖrÖlmasÖ
ve kullanma tarzÖnÖn planlanmasÖdÖr.
Arazinin deøer bakÖmÖndan sÖnÖflandÖrÖlmasÖ ile
güncel arazi ûeklinin tespiti birbirini
tamamlayan unsurlardÖr.
66
¾
¾
¾
¾
¾
¾
Dünya üzerinde herhangi bir arazinin kullanÖmÖ
insanlÖk tarihi kadar eski bir olay olsa da,
coørafyanÖn yeni bir inceleme alanÖ olarak
ortaya çÖkÖûÖ ve bütün dünyada yaygÖnlaûmaya
baûlamasÖ yaklaûÖk 100 yÖllÖk bir geçmiûe
dayanÖr.
¾
Günümüzdeki anlayÖûa uygun nitelikte arazi
kullanÖm çalÖûmalarÖ 1920’lerden itibaren
bilhassa ABD’de görülmeye baûlamÖûtÖr.
¾
ùngiltere bu konuda daha öncü çalÖûmalar
yapmÖûtÖr. 1887’den beri bu konuda çeûitli
çalÖûmalara rastlanÖlmakta olsa da geniû
sahalÖ ve sistemli çalÖûmalar 1920’li yÖllarda
baûlamÖûtÖr. Bu çalÖûmalar da ABD’de olduøu
gibi halihazÖr durumu tespit ve haritalamayÖ
ön planda tutar.
Arazi kullanÖm ve deøiûikliøi ile ilgili çalÖûmalar
20. yüzyÖlÖn baûlarÖndan itibaren özellikle ABD
menûeli yapÖlmasÖna karûÖn, bu çalÖûmalarÖn
dünya ölçeøinde kabul görmesi ve etkin bir
ûekilde kullanÖlmasÖ ancak yüzyÖlÖn sonlarÖna
doøru uluslar arasÖ kurumlarÖn gündemine
girdikten sonra mümkün olmuûtur.
Arazi kullanÖmÖ ile ilgili uluslar arasÖ düzeyde
kabul gören ilk giriûim, HükümetlerarasÖ ùklim
Deøiûikliøi Paneli (IPCC) tarafÖndan hazÖrlanan
raporda yer alan bir bölümdür. 1996 yÖlÖnda
onaylanan bu raporun kurallarÖn 5. bölümü
“Arazi KullanÖm Deøiûikliøi ve OrmancÖlÖk”
isimlidir.
¾
2002 yÖlÖnda kÖlavuzun ilk taslaøÖnÖn hazÖrlanmasÖ amacÖyla 3
uzman toplantÖ gerçekleûtirilmiûtir. Bu ilk taslak ise dünya
çapÖnda uzmanlar ve ulusal hükümetlerin görüûlerine sunulmak
üzere AralÖk 2002’de oluûturulmuûtur.
¾
Taslak dokümana iliûkin hükümetler ve uzmanlardan 6000’den
fazla yorum alÖnmÖû ve bu yorumlar 2003 Nisan ayÖnda yapÖlan
uzmanlar toplantÖsÖnda görüûülerek 2. bir taslak hazÖrlanmÖûtÖr.
¾
2. taslak 2003 MayÖs ayÖnda uzmanlar ve hükümetlerin
görüûlerine sunulmuû ve Haziran 2003 sonunda 2. taslaøa iliûkin
yorumlarÖn iletilmesi tamamlanmÖûtÖr. Bu yorumlar ÖûÖøÖnda IPCC
yazar ekibi 2. taslaøÖ revize
etmiûlerdir.
Daha sonra IPCC kurallarÖnÖn kÖsÖtlÖlÖklarÖnÖ
ortadan kaldÖrmak için taraflar, 1998 yÖlÖnda
IPCC’den “LULUCF” KÖlavuzu”nu hazÖrlamasÖnÖ
istediler. LULUCF KÖlavuzunun ilk bölümü 2000
yÖlÖnda tamamlanarak Montreal’de yapÖlan
toplantÖda onaylanmÖûtÖr.
¾
KÖlavuzda araziler 6 temel sÖnÖf altÖnda
toplanmaktadÖr;
¾
Türkiye’de ise arazi kullanÖm çalÖûmalarÖ yaklaûÖk 50
yÖldÖr gündemde olsa da özellikle arazi kullanÖm
çalÖûmalarÖnÖn dünya gündeminde yer etmeye
baûladÖøÖ 2000’li yÖllarÖn baûlarÖndan itibaren önem
kazanmaya baûladÖøÖnÖ söyleyebiliriz.
¾
Türkiye de dünyadaki geliûmelere paralele olarak
2004/13 sayÖlÖ BaûbakanlÖk Genelgesi çerçevesinde
kurulan ùklim Deøiûikliøi Koordinasyon Kurulu (ùDKK)
ve “ùDKK ÇalÖûma Usul ve EsaslarÖ” kapsamÖnda 8
ayrÖ çalÖûma grubu belirlemiûtir. Bu çalÖûma
gruplarÖndan 6 numaralÖ “Arazi KullanÖm, Arazi
KullanÖm Deøiûikliøi ve OrmancÖlÖk (Land Use, LandUse Change and Forestry-LULUCF)” çalÖûma grubu
2005 yÖlÖ itibariyle çalÖûmalarÖna baûlamÖûtÖr.
¾
1- Orman alanlarÖ
2- Ekili alanlar
¾ 3- ÇayÖr ve mera alanlarÖ
¾ 4- Sulak alanlar
¾ 5- Yerleûim alanlarÖ
¾ 6- Diøer alanlar
¾
Nihai rapor ise AralÖk 2003’te yapÖlan toplantÖda onaylanmÖûtÖr.
¾
¾
67
¾
¾
Arazi kullanÖm çalÖûmalarÖnda önemli hususlardan
biri de arazi sÖnÖflamasÖdÖr. Zira arazÖ sÖnÖflamasÖ ile
ilgili hem dünyada hem ülkemizde standartlaûmÖû
yöntemler bulunmamaktadÖr. Bu durumda devletler
ve kurumlar arasÖnda koordinasyon eksikliøinin etkisi
olduøu kadar araûtÖrma konularÖnÖn ihtiyaçlarÖnÖn
birbirinden farklÖ olmasÖ da önemli bir etkendir.
DolayÖsÖyla kurumlar ve araûtÖrmacÖlar genel arazi
sÖnÖflamalarÖnÖ göz önüne alarak kendi çalÖûma
alanlarÖ ve konularÖ ile ilgili olarak yeni sÖnÖflama
kriterleri ortaya çÖkarmaktadÖrlar. Bu yeni sÖnÖflama,
sÖfÖrdan yeni bir, indeksin oluûturulmasÖ ûeklinde
deøil de çalÖûmanÖn içeriøine ve amacÖna göre
mevcut sÖnÖflandÖrmalarÖn eksiltilmesi, çoøaltÖlmasÖ ya
da birleûtirilmesi ûeklinde gerçekleûmektedir
AVRUPA ÇEVRE AJANSI
CORùNE SINIFLANDIRMA SùSTEMù
¾
Avrupa Çevre AjansÖ 5
adet temel, 15 adet 2.
düzey, 44 adet 3. düzey
arazi kullanÖmÖ sÖnÖfÖ
belirlemiûtir.
¾
Avrupa Birliøi arazi
örtüsünü bu sÖnÖflar
çerçevesinde
ûekillendirmiûtir.
¾
http://aris.ormansu.gov.
tr/crn/
CORùNE PROJESù
¾
¾
Avrupa Çevre AjansÖ kriterlerine göre, 2000 ve 2006 yÖllarÖna ait uydu
görüntüleri kullanÖlarak çevre koruma amaçlÖ, çevrenin izlenmesine
yönelik arazi örtüsü/arazi kullanÖmÖndaki deøiûikliklerin uzaktan
algÖlama ve coørafi bilgi sistemleri yardÖmÖyla tespit edilmesi ve 2006
yÖlÖ arazi kullanÖm haritalarÖnÖn oluûturulmasÖ Corine 2006 projesinin
temel amacÖdÖr.
• Avrupa Birliøi'nin bütün üye devletleri için belirlenmiû öncelikli
konulara göre çevrenin durumu ile ilgili bilgilerin toplanmasÖ
• Üye devletler içinde ya da uluslararasÖ düzeyde, verilerin
toplanmasÖ ve bilgilerin uyumlu hale getirilmesi
• Bilgilerin tutarlÖlÖøÖnÖn ve verilerin uyumluluøunun saølanmasÖ;
• Avrupa Çevre AjansÖ kriterlerine göre ülkemizin “Arazi KullanÖm”
haritalarÖnÖn oluûturulmasÖ;
CORùNE TÜRKùYE ARAZù ÖRTÜSÜ VERùTABANI
68
ÇAYCUMA 1990
¾
¾
Arazi kullanÖm politikalarÖnÖn belirlenmesinde
ve uygulanmasÖnda çok sayÖda kurum etkili
olduøundan herhangi bir ûehir ya da
bölgedeki arazi kullanÖm planlamasÖnÖ
düzgün bir ûekilde gerçekleûtirmek mümkün
deøildir.
Bu baølamda ülkemizde arazi idare
sistemini düzenleyen yasalar
deøerlendirildiøinde ortaya çÖkan sorunlar
ûunlardÖr;
¾
Arazi idaresi ile ilgili hazÖrlanmÖû birçok yasada o yasa ile getirilen
hükümlere uyulmadÖøÖnda uygulanacak cezai müeyyideler
bulunmamaktadÖr. AyrÖca yaptÖrÖmÖ parasal deøer belirtilerek düzenlenen
hükümlerin önemli bir kÖsmÖ zaman içinde güncellenmediøinden,
günümüz itibariyle anlamÖnÖ yitirmiû hükümler olarak yasalarÖmÖzda yer
almaktadÖr.
¾
TaûÖnmaz deøerlemesi, kamulaûtÖrma vb. gibi arazi idaresinde önemli
bir yere sahip bazÖ faaliyetler için uzmanlaûmÖû bir kadro
bulunmamaktadÖr. AyrÖca bu alanda yetkilendirilmiû birçok kurum bu tür
temel aktiviteleri kendi bünyesinde birbirinden baøÖmsÖz olarak
yürütmektedir.
¾
Birden fazla kuruma farklÖ yasalar ile aynÖ faaliyet alanÖnda görevler
verilmekte, bu da uygulamada karmaûaya neden olabilmektedir.
¾
ÇÖkarÖlan af nitelikli yasalar, mevcut yasalarÖn etkinliøine zarar verdiøi
gibi, bazÖ toplum kesimlerinin de daha sonralarÖ için beklentiye
girmelerine neden olmaktadÖr.
ÇAYCUMA DE÷ùúùM 1990-2006
¾
Arazi idare yasalarÖ çok parçalÖ olup, herhangi bir yasada
deøiûiklik yapÖlmak istendiøinde bu deøiûiklik yeni bir yasanÖn
çÖkarÖlmasÖ ûeklinde gerçekleûtirilmektedir. Bu da tam anlamÖyla
bir yasa karmaûasÖnÖ ortaya çÖkarmaktadÖr.
¾
ùlgili yasalarÖn önemli bir bölümü geliûen ve deøiûen ülke
ihtiyaçlarÖnÖ karûÖlayabilecek nitelikten oldukça uzaktÖr.
¾
BazÖ arazi faaliyetleri birden fazla mevzuat ile düzenlenmiûtir. Bu
durum uygulamada karmaûa ve adaletsizliklere yol açmaktadÖr.
¾
BazÖ yasalar ile bazÖ kurumlara altyapÖsÖ oluûturulmamÖû görevler
verilebilmektedir. Bu durumda bu görev yerine getirilmeye
çalÖûÖlÖrken harcanan maliyet ve emeøin boûa gitme riski yüksek
olmaktadÖr. 2004 yÖlÖnda çÖkarÖlan 5216 sayÖlÖ “Büyükûehir
Belediyesi Kanunu” nun 7. maddesinde büyükûehir, ilçe ve ilk
kademe belediyelerine verilen coørafi/kent bilgi sistemlerini
kurmak” görevi de bu türden bir hükümdür.
ARAZù KULLANIM PLANLARI ùÇùN;
´
Mevcut haritalar (Topografya, Toprak, Jeoloji,
TarÖm, ùdari, Hidrografya, ùmar planlarÖ vs.)
´
Uydu Görüntüleri
´
Hava fotoøraflarÖ
´
Arazi ÇalÖûmalarÖ
(YomralÖoølu, Çete, 2005).
69
2
1
3
4
70
ACARLAR GÖLÜ DE÷ùúùM
71
GELùBOLU ARAZù KULLANIM
72
´
Beyazlara ithafen
Sahip olma isteøi onlarda bir hastalÖk
olmuû. Bu insanlar, zenginlerin
bozabileceøi ama fakirlerin bozamayacaøÖ
birçok kural koymuûlar. Yönetici olan
zenginleri güçlendirmek için fakirlerle
güçsüzlerden vergiler alÖyorlar. TopraøÖn,
kendilerinin olduøunu söylüyor, komûularÖnÖ
çitler yaparak kendilerinden
uzaklaûtÖrÖyorlar; topraøÖ binalarÖyla ve diøer
süprüntüleriyle çirkinleûtiriyorlar. Bu ulus,
baharda yataøÖndan taûarak, yoluna çÖkan
her ûeyi yok eden bir Örmaøa benziyor.
- Sitting Bull ( Oturan Boøa )
RùO DE JANEùRO, 3-14 JUNE 1992
73
BEùERø COöRAFYA
COöRAFø BøLGø SøSTEMLERø
Yrd. Doç. Dr.
Muhammet KAÇMAZ
CO÷RAFYA NEDùR?
´
Coørafya insan ve yeryüzü
arasÖndaki iliûkiyi inceleyen
bilim dalÖdÖr.
´
ùnsanÖn yeryüzü sahnesine
çÖkÖû tarihinden itibaren
devam eden bu iliûki
modern zamanlara kadar
yeryüzü lehine olsa da gerek
nüfus artÖûÖnÖn getirdiøi
baskÖ gerekse teknolojinin
hÖzlÖ ilerleyiûi karûÖsÖnda
insan yeryüzünde zaferini
ilan etmiû durumda !
SAKARYA ÜNùVERSùTESù
FEN EDEBùYAT FAKÜLTESù
CO÷RAFYA BÖLÜMÜ
www.muhammetkacmaz.com
[email protected]
DO÷AL AFETLER
´
´
CO÷RAFù BùLGù VE ÖNEMù
ùnsan ve yeryüzü arasÖndaki iliûkinin
doøru
AnlaûÖlmasÖ,
Yönetilmesi,
PlanlanmasÖ,
açÖsÖndan coørafi bilgiye olan ihtiyaç
günümüzde çok daha önemli bir
hal almÖûtÖr.
Depremleri, selleri,
heyelanlarÖ, volkanlarÖ,
yangÖnlarÖ, fÖrtÖnalarÖ,
kasÖrgalarÖ, tsunamileri,
kuraklÖklarÖ, aûÖrÖ
soøuklarÖ, vb. doøal
afetleri saymazsak tabii..
1 doøal afetle
karûÖlaûÖncaya kadar
geçici dünya sarhoûluøu
yaûÖyoruz aslÖnda..
Coørafi bilgilerin veri setleri halinde
toplanabilir, düzenlenebilir ve
iûlenebilir olmasÖ coørafi bilginin
önemini kat ve kat artmÖûtÖr. Tabi
coørafyacÖlarÖn aynÖ derecede
önem kazandÖøÖ söylemek
mümkün deøil.. MAALESEF !
CO÷RAFYA
FùZùKù
CO÷RAFYA
BEúERù
CO÷RAYFA
• Jeomorfoloji
• Jeoloji
• Klimatoloji
• Bitki CoørafyasÖ
• Toprak CoørafyasÖ
• Vs. vs.
• Nüfus
• Yerleûme
• Ekonomi (TarÖm,
Sanayi,Ticaret, Turizm,
UlaûÖm)
• Vs. vs.
CO÷RAFYACI
Fiziki coørafya yeryüzünü, beûeri coørafya ise
insanÖ temsil ederken coørafyacÖ yeryüzünü
insan için en iyi ûekilde yaûanabilir mekan
olmasÖ için çaba gösteren kiûi olarak tarif
edebiliriz.
´ DolayÖsÖ ile coørafi bilgiyi bir bütün ve sistem
içinde görebilmek için Coørafi Bilgi Sistemlerine
ve bu bilgiyi yönetebilecek iyi yetiûmiû
coørafyacÖlara ihtiyaç vardÖr.
´
74
BEúERù CO÷RAFYA
´
´
NÜFUS
Beûeri coørafya insan merkezli bakÖû açÖsÖna sahip
olmakla birlikte insanÖn tüm faaliyetleri yeryüzünün
bir bölümünde gerçekleûtiøinden fiziki coørayfa
temeli olmadan beûeri düûünmek zor. Nitekim tüm
beûeri faaliyetler az ya da çok “yer” den
etkilenmekte ya da “yer”i etkilemektedir.
Eøer beûeri coørafyanÖn mekan baølantÖsÖ
olmasaydÖ diøer sosyal bilimlerden tarih, felsefe
bilhassa sosyolojiden farkÖ da kalmazdÖ.
YERLEúME
´
´
´
´
´
´
´
Yerleûmenin Tarihi
Yerleûmenin Geliûimi
Yerleûmenin YapÖsÖ
Yerleûme Tipleri
(úehir-Kasaba-Köy)
Mesken DurumlarÖ
Yerleûmenin
PlanlanmasÖ
Yerleûmenin Geleceøi
Çaycuma AdÖnÖn KaynaøÖ
Bir varsayÖma göre Çaycuma adÖ
"Çay" ve "Cuma" sözcüklerinden
türemiûtir. Cuma günleri Filyos
ÇayÖ kenarÖnda pazarÖn
kurulmasÖyla pazara gelen halkÖn
zamanla "Çay'a,Cuma'ya
gidiyorum" biçimindeki söyleyiûi
bir süre sonra "Çaycuma" olarak
kullanÖlmaya baûlamÖûtÖr.
¾
¾
¾
¾
¾
¾
Nüfusun geliûimi
Nüfusun daøÖlÖûÖ
KÖr ve ûehir nüfusu
Nüfusun ekonomik yapÖsÖ
Nüfusun yaû yapÖsÖ
Nüfusun cinsiyet yapÖsÖ
Nüfusun sosyo-kültürel
özellikleri
EKONOMù
´
´
´
´
´
´
ÇAYCUMA
´
¾
TarÖm
HayvancÖlÖk
Sanayi
Ticaret
Turizm
UlaûÖm
ÇAYCUMA KAYMAKAMLI÷I
´
Bir baûka varsayÖma göre; Filyos
ÇayÖ kÖyÖsÖna Yakademirciler
Köylüleri ile Velioølu Köylüleri
ortaklaûa bir cami yaptÖrmÖûlardÖr.
Her hafta cuma günü hem pazar
kuruluyor, hem de civar köylerden
gelen yurttaûlar bu camide cuma
namazÖ kÖlÖyorlardÖ. Filyos ÇayÖ ve bu
caminin adÖndan hareketle "Çay" ve
"Cami" sözcükleri zamanla
kaynaûmÖû, önceleri "Çaycami" olan
söyleyiû biçimi daha sonra
"Çaycuma"ya dönüûmüû ve o
günlerden bu yana yerleûim yerinin
adÖ Çaycuma olarak kullanÖlmaya
baûlanmÖûtÖr.
´
´
´
´
Bir köyümüz daha içme suyuna
kavuûacak.
ÇayÖr Köyü AyÖcÖoølu,BaûkancÖ ve
Göçler Mahalleleri içme suyu
yapÖmÖ iûinin tamamlanarak
05.06.2013 tarihinde
237.000,00 Lira bedelle sözleûme
imzalandÖ.
Köy altyapÖlarÖnda inceleme...
Çaycuma KaymakamÖ SayÖn
Hasan YAMAN beraberindekilerle
Ramazanoølu Köyü’nde yapÖlan
yol çalÖûmalarÖnda inceleme
yaparak yetkililerden ve Köy
MuhtarÖndan bilgi aldÖ.
´
´
´
´
ùlçemizde Organik TarÖmÖn
YaygÖnlaûtÖrÖlmasÖ için broûürler
daøÖtÖlÖyor.
ùlçemiz ve baølÖ beldelerdeki lise,
ilköøretim okullarÖndaki
öøretmenler, öørenciler ile
velilerine ve çalÖûanlara
bilgilendirme çalÖûmalarÖ yapÖlarak
broûürler daøÖtÖlÖyor.
Manda yoøurdunun geliûtirilmesi
için yetiûtiricilerle toplantÖ yapÖldÖ.
Çaycuma KaymakamlÖøÖ toplantÖ
salonunda “Manda Yetiûtiriciliøinin
Geliûtirilmesi ve Manda Yetiûtirici
Birliøinin KurulmasÖnÖn AvantajlarÖ”
konulu toplantÖ gerçekleûtirildi.
75
BEúERù CO÷RAFYA’NINSAYISAL NùTELù÷ù
ÇAYCUMA NÜFUS
´
´
´
Çaycuma'nÖn resmi olmayan 2000 yÖlÖ Genel
Nüfus SayÖmÖ sonuçlarÖna göre toplam nüfusu
96564'dür. Bu nüfusun 18756'sÖ ilçe
merkezinde, 77808'i ise belde merkezleriyle
köylerde bulunmaktadÖr.
Çaycuma'nÖn bilinen en eski resmi nüfusu
1940 yÖlÖna aittir.1940 YÖlÖnda 1234 olan ilçe
merkezindeki nüfusun %44.1 (544)'i
erkeklerden, %55.9 (690)'u kadÖnlardan
oluûmaktadÖr. 1945'e gelindiøinde(19401945 arasÖnda) nüfus %97.1 büyümüûtür.
Çaycuma nüfus hareketleri incelendiøinde, en
göze çarpan geliûme, 1965-70 döneminde
ilçe merkezi nüfusunun %98 büyümesidir. Bu
olaøandÖûÖ artÖûÖn nedeni, 1969 yÖlÖnda
iûletmeye alÖnan SEKA KaøÖt FabrikasÖdÖr.
Sanayi, ilçe merkezinde hÖzlÖ nüfus artÖûÖ ve
kentleûme sürecini baûlatmÖûtÖr. ùlçe
merkezindeki bu geliûmeye karûÖn, köylerdeki
nüfus artÖû hÖzÖ, Türkiye ve Zonguldak genel
verileri dikkate alÖndÖøÖnda, düûünülenin
tersine yüksek deøildir.
1997 yÖlÖndan 2000’e hem genel nüfus
toplamÖnda, hem de ilçe merkezi
nüfusunda dikkate deøer bir azalma
göze çarpmÖûtÖr. Bu nüfus azalmasÖ,
sanayileûmedeki gerileme ve yeni
yatÖrÖmlarÖn gerçekleûmemesi nedeniyle
genel anlamda istihdam kabiliyetini
kaybeden Çaycuma ve çevresinden
dÖûarÖya göç olgusundan
kaynaklanmaktadÖr.
Çaycuma'nÖn 2010 YÖlÖ itibariyle
TUùK(Türkiye ùstatistik Kurumu)
verilerine göre Çaycuma’nÖn toplam
nüfusu 96.615'dir. Bu nüfusun 22.469'
nu ilçe merkezi oluûturmaktadÖr.
Anket ÇalÖûmalarÖ
´ VeritabanÖ HazÖrlama (Excell, Acces)
´ Temel ùstatistik (SPSS) bilgisi
´ Temel Matematik bilgisi
´ Bilgisayar ProgramlarÖ’na hakimiyet (GIS,
Excell, Photoshop, Acces vb.)
´ Harita hazÖrlama
´
TATùL YOLCULU÷U ZONU
76
CO÷RAFù YORUM
´
OlaylarÖ ve olaylar arasÖndaki iliûkileri
“Yorum”layabilmek için gerek literatür
çalÖûmasÖnÖ gerekse çalÖûmanÖn sayÖsal
altyapÖsÖnÖ bizzat kendimiz yapabilmeliyiz…
´
Eksik ya da bilmediøimiz konularda uzman
görüû ve desteøine, ekip çalÖûmasÖna
muhakkak ihtiyaç var..
´
CoørafyacÖ her ûeyi bilen insan deøildir.
AyaklÖ kütüphane hiç deøildir.
´
ùyi bir coørafyacÖ bilgiye eriûmeyi, veri
toplamayÖ, kullanmayÖ bilen ve bu
bilgilerden/verilerden yeni bilgiler üreten
kiûi olmalÖdÖr.
77
Yº
òòÇ
78
2013 ÇAYCUMA
CBS ve DOöAL AFETLER YAZ OKULU
TAùKIN TEHLøKE ANALøZ GRUBU
HarunTAb
MücahitGÜLLÜER
MücellaDURSUN
SerpilAFbAR
YaseminKARAMÜM7NO)LU
Zeliha KOCABAb
GRUPDANIbMANI:Doç.Dr.HasanÖZDEM7R
AMAÇ
YÖNTEM
• ÇalŦƔmanŦn amacŦ, filyos çayŦnŦn mevcut durum plan ve
uygulamalar arasŦnda doŒacak olan farklarŦ ortaya koymak,
yapŦlan arazi çalŦƔmalarŦyla sahanŦn morfolojik özelliklerini
belirlemek,
• Filyos ÇayŦ’nda meydana gelebilecek olasŦ bir taƔkŦn sŦrasŦnda
morfolojik ve beƔeri faktörlere baŒlŦ olarak ortaya çŦkabilecek
suyun yayŦlŦƔ alanŦnŦ tespit etmek ve olasŦ senaryolar üretmek
• Bölge halkŦyla görüƔüp geçmiƔ yŦllarda meydana gelen taƔkŦnŦn
yayŦlŦƔ alanŦnŦ belirleyerek sahanŦn güncel akŦm ve yatak
özellikleriyle karƔŦlaƔtŦrmak
• ÇalŦƔma sonunda elde edilen olasŦ taƔkŦn senaryo haritasŦndan
hareketle ortaya çŦkabilecek problemleri belirleyerek çözüm
önerileri üretmek
• Filyos ÇayŦ yataŒŦnŦn BakacakkadŦ köyü ile Çaycuma
arasŦndaki kesiminde arazi çalŦƔmalarŦ yapmak,
• Arazi çalŦƔmalarŦnŦn yanŦnda bölge halkŦyla
görüƔmeler yapmak,
• GPS ile veri elde etmek,
• Arazi çalŦƔmalarŦyla tespit edilen taraça ve beƔeri
yapŦlarŦ dikkate alarak taƔkŦn tehlike haritasŦ üretmek,
• Elde edilen tüm verileri bilgisayar ortamŦna aktararak
CBS metodolojisi ile taƔkŦn senaryolarŦ yaratmak.
KULLANILANMATERYALLER
•
•
•
•
•
•
•
1/25.000ÖlçekliTopografyaHaritalarŦ
UyduGörüntüleri
FotoŒrafMakinesi
LazerMetre
GPS
Bilgisayar
CBSyazŦlŦmŦ(ArcGIS.10)
79
ÇALIbMAALANISINIRLARIVEGENEL
ÖZELL7KLER7
• BakacakkadŦ mevkiindenitibarenfilyos çayŦnŦn
herikikŦyŦsŦnŦkaplayarakçaycuma köprüsüne
kadarolanalanŦkaplamaktadŦr.
• Filyos çayŦ,geniƔtabanlŦörgülübirvadiözelliŒiile
Karadenizinkarakteristikdarvederinvadi
profilindenayrŦlmaktadŦr.
• ÇalŦƔmasahasŦndafarklŦzamanlaraait
formasyonlaryeralmaktadŦr.Bunlardanbiri
kuaternere aitalüvyonlar,diŒeriiseeoseneaitfliƔ
formasyonlarŦdŦr.
4günlükaraziçalŦƔmarotamŦz
Köprününgüneyindekitaraçaseviyeleri
BaƔlangŦçköprüsününgüneykesimindenalŦnanprofil,
QDeŒeri:9672,92m³/sn ‘dir.
KöprüyapŦmçalŦƔmalarŦ.
80
• KöprüönüneyapŦlanyapaysetteyiz.Uydugörüntüsünegöresetin
arkasŦndasubirikintisigörünüyorfakatƔuansuyok.
•KöprüdensonrabaƔlayanilktaraça7metrevekarƔŦtaraçadaeƔit
yüksekliktedir.
• Taraçalarpolisiklik özellikgöstermektedir.YapŦlanyapaysetise4
metredir.
KöprününgüneybatŦsŦndakiyankolüzerineyolyapŦlmŦƔolupvederebuyolunaltŦndaiki
kanaldangeçilmektedir.Budurumsuyundahadarbiralandangeçmesinesebepolmakta
vebudataƔkŦnaçŦsŦndanolumsuzbiretkiyaratmaktadŦr.
BakacakkadŦ mevkiindekiköprüveönündekiset:busetuydu
görüntüsündebelirginikengünümüzdeortadankalktŦŒŦnŦ
görmekteyiz.
DoŒuyamacŦndaakarsuyuntaƔŦmŦƔolduŒualüvyal malzemeyiardalanmalŦ olarakdizilmiƔ
olduŒunugörebiliyoruz.
81
Q=5324,467m³/sn
Suyunendarkesiminden
alŦnaneninekesit
•BuradaoluƔabilecekolasŦbirtaƔkŦndakumtepesiyüzünden
akarsuköprüvekumtepesiarasŦndabiryayŦlŦƔgösterecekve
kendineyolbulduŒundayataŒŦndoŒukŦsmŦsularaltŦnda
kalacaktŦr.
•7lkölçümköprüyeyakŦnalandayapŦlmŦƔtŦr.Su6saniyede12
metrelikuzaklŦŒŦ2m/sn hŦzdakatetti.BudasuyuniyibirakŦƔ
hŦzŦnasahipolduŒunugösterdi.Birgünaraylaikinciölçümdeise
13saniyedeaynŦuzaklŦŒŦ1m/sn hŦzdaçŦkmŦƔtŦr.
Filyosun batŦkesimindetabaka
doŒͲ rultusu DͲByönündeiken
egim deKDͲGBuzantŦlŦdŦr.
KumocaklarŦnŦkorumakamacŦylayapŦlanyapaysetler.
KumocaklarŦndançŦkançamurlusufilyosun sularŦna
karŦƔmaktadŦr.
82
YolboyuncaFilyos’un akŦmdeŒerinebaŒlŦolarakgörülenardbataklŦk (backswamp)
alanlarŦ.
KumocaklarŦndansonragelenfilyos’un doŒuyakasŦndaki
eskigöllenmealanlarŦƔimdilerdeçöpdökümalanŦolarak
kullanŦlmaktadŦr.
YatakiçindeyeralansazlŦkvb.otsutürlerincŦlŦzolmasŦ
akarsuyunaktifolarakdeŒiƔimyaptŦŒŦnŦgöstermektedir.
ÇŦnaraŒacŦnŦnsuyusevmesivebubölgedeyeralmasŦbu
bölgenintabanseviyesininyüksekolmasŦndankaynaklandŦŒŦnŦ
düƔündürür.
KöprüönüneyapŦlaneskisetyüksekliŒi
ileakarsuyahŦzkazandŦrŦrken,
YeniyapŦlanset,iseakarsuyunhŦzŦnŦ
azaltmaktadŦr.
5m
YeniyapŦlanköprükenarŦndaki5m’lik setsenaryo1ilesenaryo2arasŦndakisŦnŦrŦ
oluƔturmaktadŦr.
83
Busenaryodaakarsuyun
taƔkŦntehlikesi5Ͳ7m
taraçalarŦarasŦnda
gerçekleƔmektedir.
SularyaklaƔŦk8mdensonra
yataŒŦaƔmaktaveyerleƔim
yerlerininbazŦlarŦkarayoluna
kadarsularaltŦndakalmaktadŦr.
Köprününgüneyindeyeralan
duvar3myüksekliŒesahipolup
5m’lik taraçailebirleƔince8m
yüksekliksŦnŦrŦile2.senaryoya
dahilolmaktadŦr.
10m’densonrasulartopsahasŦnŦn
arkasŦndanaltgeçit’e ulaƔŦrvetaƔkŦn
sularŦdemiryolunakadarilerler.
84
SONUÇOLARAK;
.
• Filyos çayŦ,geniƔtabanlŦ veörgülübirakarsuözelliŒiileKaradeniz‘in
karakteristikdarvederinvadiprofilindenayrŦlmaktadŦr.
• AkarsubuözelliŒebaŒlŦolarak,geniƔbiryataktaakmaktadŦr.
• AkarsuyataŒŦboyuncadoŒalyataksŦksŦkbeƔerifaktörler(kumadacŦklarŦ,yol
platformu,yapay setler,sanayi alanlarŦvekŦsmendeyerleƔmeler)iledoŒal
faktörlere(alüvyal taraçalar,yankollar)baŒlŦolarakdeŒiƔimeuŒramaktadŦr.
• AkŦmdegerleri yaŒŦƔmiktarŦnabaŒlŦolarakdönemselartŦƔveazalŦƔ
göstermektedir.
• ÇalŦƔmasahasŦboyuncafilyosun herikiyakasŦboyuncataƔkŦnyayŦlŦƔalanŦna
aitbulgulareldeedilmiƔtir.
• AraziçalŦƔmalarŦ,topoŒrafyaharitalarŦveuydugörüntüleri,veeldeedilen
bulgulardanhareketle,olasŦtaƔkŦntehlikesenaryoharitalarŦoluƔturulmuƔtur.
TEbEKKÜRLER
-
85
7
HEYELAN TEHLøKE GRUBU
ùÇERùK
´
Ali BùNùCù (BAÜ)
Özlem ALTUN (SAÜ)
Ayûe Gül TEKE (ùÜ)
Hakan úùMúEK (ÇOMÜ)
Melek GÜNDÜZ (ùÜ)
Ercan USLU (UÜ)
´
´
´
´
´
´
GùRùú
AMAÇ
YÖNTEM
MALZEMELER
BÖLGENùN GENEL FùZùKù YAPISI
ÇALIúMA ALANLARI
SONUÇ
GùRùú
AMAÇ
HEYELAN: Heyelan, doøal ve beûeri faktörlerin
etkisi altÖnda eøim yönünde oluûan kütle
hareketleri ûeklinde tanÖmlandÖrÖlmaktadÖr.
´ ETKù EDEN FAKTÖRLER: Ani yaøÖûlar , deprem
gibi doøal ; yamaç stabilitesinin bozulmasÖ (hes)
yol çalÖûmalarÖ , alandan malzeme çekimi gibi
beûeri faktörler olarak sÖnÖflandÖrÖlabilir.
´
Çaycuma ilçesinin çevresinde bulunan heyelan
alanlarÖnÖn tespiti, özelliklerinin belirlenmesi ve
haritalanmasÖ.
´
HeyelanlarÖn tehlike haritalarÖnÖn oluûturulmasÖ.
´
YÖNTEM
Tespit
Koordinatlama
´ Veri toplama
´ Veri giriûi ve veri depolama
´ Analiz
´ SonuçlarÖn haritalanmasÖ
MALZEMELER
Uydu görüntüleri
Topografya haritasÖ
´ GPS
´ úerit metre
´ Telsiz
´ Fotoøraf makinesi
´ Bilgisayar
´ CBS yazÖlÖmlarÖ (ArcGIS)
´
´
´
´
86
TOPOGRAFYA HARITASI
MALZEMELER
Uydu görüntüsü
BÖLGENùN GENEL FùZùKù YAPISI
BÖLGENùN ùKLùM ÖZELLùKLERù: Bölgede tipik
´
Karadeniz iklimi hakimdir bölgede iklimi denetleyen
en önemli etkenlerin baûÖnda daølarÖn kÖyÖya paralel
uzanÖû doørultusu gelmektedir.
Bölümde yaøÖû miktarÖ, Doøu Karadeniz’den az, Orta
Karadeniz’den fazladÖr. KÖyÖ ûeridinde yÖllÖk yaøÖû
miktarÖ 1200 mm’dir. Örneøin; Zonguldak 1220 mm,
BartÖn 1071 mm yaøÖû alÖr. iç kesimlerde yÖllÖk yaøÖû
miktarÖ 600 milimetrenin altÖna düûer.
úerit metre
Fotoøraf 1: úerit metre
´
Fotoøraf 2: úerit metre
Litolojik özellikleri:
ÇalÖûma alanÖmÖz Zonguldak
ilinin Çaycuma ilçesindeki
heyelanlar.
87
ÇALIúMA ALANLARI
´
Musabeyoølu heyelan alanÖ
´
KarabaûlÖ köyü heyelan alanÖ
´
Temenni köyü heyelan alanÖ
Temenler köyü
heyelan alanÖ
KocabaûlÖ
köyü
heyelan
alanÖ
MUSABEYO÷LU HEYELAN ALANI
Musabeyoølu
heyelan alanÖ
Haziran 2013
Temmuz 2013
Fotoøraf 3: Musabeyoølu heyelan alanÖ
Eøim haritasÖ ve grafiøi
25
NOT: HeyelanÖn meydana geldiøi alan ile çevresindeki topografyada kum, kil ve
kireçtaûÖ içerikli bir malzeme bulunur. Yamaçlar kristalize olmuû kiltaûÖ-kumtaûÖ
ardalanmÖûtÖr ve aralarÖnda ince unsurlu malzemeler de vardÖr.
bu tabakalar kuzeybatÖ-güneydoøu doørultuludur
eøim (derece)
20
15
kaynak_alan
birikim_zonu
10
transfer_zonu
5
0
min_eg
ort_eg
max_eg
88
BAKI HARùTASI
Yükseklik HaritasÖ
ve Grafiøi
160
140
120
100
kaynak_alan
80
birikim_zonu
60
transfer_zonu
40
20
KuzeybatÖ-güneydoøu bakÖûÖmlÖ
0
min_z
ort_z
max_z
KARABAúLI HEYELAN ALANI
HeyelanÖn kaynak
alanÖ
HeyelanÖn
transfer zonu
HeyelanÖn
birikim zonu
BakÖ HaritasÖ
Yükseklik Harita ve
Grafiøi
350
300
yükseklik (m)
250
200
kaynak alan
transfer zonu
150
birikim alanÖ
100
50
0
min_z
ort_z
max_z
89
TEMENLER HEYELAN ALANI
Eøim Harita ve Grafiøi
30
20
kaynak alan
15
transfer zonu
birikim alanÖ
10
5
0
ort_egm
max_egm
Yükseklik HaritasÖ ve
Grafiøi
300
250
yükseklik (m)
min_egm
200
1.heyelan
150
2.heyelan
3.heyelan
100
50
0
max_z
Eøim Harita ve Grafiøi
ort_z
min_z
BAKI HARùTASI
30
25
20
eøim
eøim (derece)
25
1.heyelan
15
2.heyelan
3.heyelan
10
5
0
max_egm
ort_egm
min_egm
90
KARúILAúTIRMA
Musabeyoølu heyelanÖ ve Temenler
heyelanÖnda yamacÖn eøim yönü tabakalarÖn
eøim yönüyle aynÖdÖr. Diøer yamaç daha dik
olmasÖna raømen eøimin daha az olduøu
yamaçlarda heyelan riski daha fazladÖr.
´ KarabaûlÖ heyelanÖnda ise tabakalÖ bir yapÖya
rastlanmamÖûtÖr. Bunun nedeni bu heyelanÖn
eski olmasÖdÖr.
´ Musabeyoølu heyelanÖ beûeri faktörlerden
kaynaklÖ, diøer heyelanlar üzerinde ise doøal
faktörler etkilidir.
´
4 günlük arazi çalÖûmasÖ boyunca
Musabeyoølu heyelan, KarabaûlÖ heyelanÖ ve
Temenler heyelan alanlarÖ incelenmiûtir.
´ Bu incelemeler sonucunda Musabeyoølu
heyelanÖnÖn diøer iki heyelana göre daha yeni
ve aktif bir heyelan olduøu tespit edilmiûtir.
´ DolayÖsÖyla Musabeyoølu heyelanÖ yeni ve
aktif olduøu için bitki örtüsü geliûme olanaøÖ
bulamamÖûtÖr. Ama diøer iki heyelan eski
olduøu için üzerinde yoøun bitki örtüsü
mevcuttur.
´
HEYELANLARIN TEHLùKE ALANLARI
HEYELANLAR
TùP
ALT- TùP
AKTùVùT
E
DERùNLùK
VEJETASYON
MUSABEYO÷LU
Kayma
Düzlemsel
Aktif
SÖø
Yok
KARABAúLAR
Kayma
Düzlemsel
Stabil
Derin
Yoøun
TEMENLER
Kayma
Düzlemsel
AskÖda
SÖø
Orta
HEYELAN
KÜTLESù
Musabeyoølu
heyelan alanÖ
Etkilenecek
alan: HES
KARABAúLI KÖYÜ HEYELAN ALANI
YÖkÖlan demirler
Topuktaki tarlalar
91
TEMENLER HEYELANI
HEYELAN SIRASINDA
MEYDANA GELEN
HASARLAR
HeyelanÖn transfer zonundaki yerleûim alanÖ
SONUÇ
´ YaptÖøÖmÖz çalÖûmalar sonucunda elde
ettiøimiz verilere göre Musabeyoølu
Mahallesinde meydana gelen heyelanda
beûeri faktörler etkilidir. Bunun nedeni daha
önce o bölgede yüksek yaøÖûlarda bile
herhangi bir toprak hareketi, heyelan
görülmezken, 2008-2009 da bölgede inûa
edilen AKHES' in 2011' de faaliyeti geçmesi
ile 2013 Mart ayÖ sonlarÖnda bölgede düûük
bir yaøÖû ile heyelan meydana gelmiûtir..
heyelanÖnÖn üzerinde
vejetasyonun geliûmesine baølÖ olarak
tahminlerimize göre (~500-600?) eski
bir heyelan olduøu anlaûÖlmaktadÖr. Bu
çok eski heyelan alanÖnÖn üzerinde
herhangi bir yapÖlaûma olmayacaøÖndan
dolayÖ heyelan yamaç eøimi, iklim ve
yükselti gibi doøal faktörlere baølÖ olarak
meydana gelmiûtir.
´
HES inûasÖ ile bölgenin yamaç eøiminin
bozulmasÖ ile heyelan meydana gelmiûtir.
Musabeyoølu heyelanÖnÖn taç kÖsmÖnda tansiyon
çatlaklarÖnÖn olduøunu gözlemlenmiûtir.
Sezgilerimize göre bölgede meydana
gelebilecek ûiddetli bir yaøÖûta, bölge yeni bir
heyelan riski taûÖmaktadÖr
´ Köleoølu
´
Temenler Köyü HeyelanÖ da yamaç eøimi,
iklim, yükselti gibi doøal faktörlerden dolayÖ
meydana gelmiûtir. Bölge eski büyük bir
heyelan kütlesidir. Kütle üzerinde 2011' de
Mart ayÖ sonlarÖnda kar erimelerine baølÖ
olarak heyelan meydana gelmiûtir
92
´
Bu heyelan yerleûim alanÖnÖ da etkilemiûtir.
Doøal faktörler etkisi ile oluûan heyelan
yerleûmelerin yanlÖû konuçlandÖrÖlmasÖndan
dolayÖ yerleûmeleri etkilemiûtir. Bölgede ileri de
yine ûiddetli yaøÖû, yoøun kar erimeleri tekrar
heyelan riski oluûturabillir.
93
ZONGULDAK ÇAYCUMA VE BAKACAKKADI ARASI FúLYOS
ÇAYI ÇEVRESú ARAZú KULLANIMI BELúRLEME GRUBU
Arzu KAHRAMAN
Aynur ÇALTI
Buket KULA
Büüra VURAL
Hasan ALTUNTAû
Muhammed ADA
1
2
DANIûMAN:MUHAMMET KAÇMAZ
2013
|
úÇERúK
1 ) ÖNSÖZ
2 ) AMAÇ
Bugün hepimize düüen ortak görev; ulusal deùerlere, bilince, Cumhuriyet'e
sahip ç×kmak, Çanakkale'yi, Kurtuluü Savaü×'n× kazanan ruhu korumak ve bu
bilinci gelecek kuüaklara aktarmakt×r. Türk Ulusu dili, kültürü, tarihi ve
sayg×n kimliùiyle ayd×nl×k yar×nlara el ele güçlü biçimde yürüyecektir.
3 ) KAPSAM
4 ) YÖNTEM
5)ÇALIûMA ALANIMIZIN GENEL BEûERú ÖZELLúKLERú
M.KEMAL ATATÜRK
6) ÇALIûMAMIZIN ANA TEMASI
7 ) YERLEûME ALANLARININ DAGILIûI VE TúPúK ûEKúLLERú
Biz cahil dediùimiz zaman, mektepte okumam×ü olanlar× kastetmiyoruz.
Kastettiùimiz ilim, hakikati bilmektir. Yoksa okumuü olanlardan en büyük
cahiller ç×kt×ù× gibi, hiç okumak bilmeyenlerden de hakikati gören gerçek
alimler ç×kabilir.
8 ) TARIM ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL TARIMSAL ÖZELLúKLER
9) HAYVANCILIK ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL HAYVANCILIK
ÖZELLúKLERú
M.KEMAL ATATÜRK
10)úû ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL ÖZELLúKLERú
11)úDARú YAPI VE KÜLTÜREL ALANLARIN ÖZELLúKLERú
12)ÖNERúLER
13)SONUÇ
14)KAYNAKÇA
|
MATERYALLER
|
GPS
|
AJANDA
|
UYDU GÖRÜNTÜLERú
|
BúLGúSAYAR
|
CBS PROGRAMI
3
4
|
AMAÇ
Bakacakkad×’dan baülay×p Çaycuma merkezini de içine alan Filyos çay×n×n
etkisi alt×nda olan alan×n arazi kullan×m×n× tümevar×m yöntemiyle alm×ü
olduùumuz noktalar× ana temada birleütirerek daha büyük ölçekte bilgiye
ulaümak buna baùl× olarak cbs (arcg×s) yöntemiyle bu coùrafi alan×n arazi
kullan×m özelliklerine göre arazi kullan×m×n× haritalarla ortaya koymakt×r
Diger gruplar×n kullan×m×na sunmak..
5
6
94
|
YÖNTEMLERúMúZ
|
Tümevar×m
|
Cbs
|
KAPSAM
|
Arazi kullan×m haritam×z× oluüturma ad×na 4 gün süren saha çal×ümam×z
olmuütur.
Bu kapsamda bölgede idari amirlerle, bu alanda yaüayan halkla ve bilfiil
yapm×ü olduùumuz doùrudan gözlemleri içerisine almaktad×r.
Gps (Küresel Konumlama Sistemi) aleti ile nokta verileri alma.
Çeüitli kaynaklardan elde edilen veriler nokta,çizgi , alan üeklinde Coùrafi
Bilgi Sistemleri ortam×na aktar×ld× ve tematik haritalar oluüturulmas×.
|
Arazide yerinde gözlem.
|
Halkla ve idari amirlerle söyleüi
7
|
8
Çal×üma alan×m×z×n genel beüeri özellikleri
|
|
TARúHÇE
19. yüzy×lda Kastamonu Vilayeti Çarüamba (Devrek) kazas×na, 1873’te
Bart×n’a, 1902’de Çarüamba Nahiyesi olarak Zonguldak’a baùland×ù×
salnamelerden ve yaz×l× kaynaklardan anlaü×lmaktad×r. Osmanl× döneminde
önemli bir yerleüim yeri olmayan Çaycuma, Cumhuriyet döneminde de bu
durumunu sürdürmüütür. Çay Cami ismi ile tan×nan bu yerleüim Devrek’e
baùl× bir bucak merkezi iken 1944 y×l×nda ismi Çaycuma olarak
deùiütirilerek ilçe konumuna getir.
LOKASYON
Zonguldak il merkezinin doùusunda kalmaktad×r. Kuzeyinde Karadeniz,
doùusunda Bart×n, güneyinde Devrek yer al×r. Yüzölçümü 490
Km2'dir.Çaycuma Filyos çay× ve bu çay×n oluüturduùu vadi üzerine
kuruludur. Daùl×k ve engebeli bir arazi yap×s×na sahiptir. En büyük
yükseltisi; Balat Daù×d×r.
ULAûIM
72 kilometre olan karayolu aù×yla il merkezine ve
komüu ilçelere baùlanan Çaycuma’n×n, ZonguldakAnkara demiryolu üzerinde 3 istasyon ve 6 duraù×
bulunmaktad×r. Zonguldak-Ankara karü×l×kl× seferleri
d×ü×nda, günün diùer saatlerinde Zonguldak-ÇaycumaKarabük hatt×nda yolcu ve yük nakli yap×lmaktad×r.
úlçede 1942 y×l×nda yap×lan Kokaksu (Saltukova) Hava
Alan× uzun y×llardan beri kaderine
terkedilmiüliùinden; sivil havac×l×k ihtiyaçlar×
çerçevesinde ulaü×ma aç×lmas× yönündeki çal×ümalar×n
baülamas× ile kurtulmuütur. 1800 metre
uzunluùundaki pist ve terminal binas× inüaat×
tamamlanm×ü, aç×lma çal×ümalar× devam etmektedir.
9
|
LOKASYON
10
|
11
GÜZERGAH
12
95
|
|
|
|
ÇALIûMAMIZIN ANA TEMASI
Bakacakkad× ile Çaycuma merkez aras×nda kalan Filyos çay×n×n
doùrudan etkisi alt×nda olan coùrafi bölgenin arazi kullan×m×n× belirli
yöntemlerle belirlemek.
Arazi kullan×m haritalar× oluüturmak ve s×n×flamalar yapmak.
13
14
15
16
17
18
YERLEûME ALANLARININ DAøILIûI VE TúPúK
ûEKúLLERú
96
19
20
21
22
23
24
97
|
25
26
27
28
29
30
TARIM ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL TARIMSAL
ÖZELLúKLER
98
|
|
GELENEKSEL TARIM
Tar×msal özelliklerine birkaç baül×k alt×nda toplamak mümkün
bunlar;
|
1)Geleneksel tar×m
|
2)úyi tar×m uygulamalar×
|
3)Sebze üretimi
|
4)Meyvecilik
31
32
33
34
35
36
99
37
38
|
úYú TARIM UYGULAMALARI
39
40
41
42
100
43
44
45
46
47
48
101
|
Sebze üretimi
49
50
51
52
53
54
102
|
Meyvecilik
55
56
57
58
59
60
103
61
62
63
64
|
65
HAYVANCILIK ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL HAYVANCILIK
ÖZELLúKLERú
66
104
67
68
69
70
71
72
105
|
úû ALANLARININ DAGILIûI VE GENEL ÖZELLúKLERú
73
74
75
76
77
78
106
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
79
80
81
82
BULGULAR
Caycuman×n ilçe merkezi bakacakkad×n×n belde kay×kc×lar×n ise köy
oldugunu yine heyelan amac×yla karabasl× ve temenler yerleükelerinin de
köy oldugunu gördük
Bu alanlarda ki nüfusun özellikle köy yerleüke sakinlerinin tamam×na
yak×n×n emekli oldugunu ve bu emeklilerin de bir çogunun ttk dan iüçi
olarak ayr×ld×n× gördük
Filyos cay×n×n dogu ve bat× k×y×lar×n×n görece hayvanc×l×k ve tar×m
üretiminde çeüitlililk ve farkl×l×klar bulundurdugunu gördük
Dogu k×y×s×nda ulaü×m ag×n×n daha geliümiü ve buna bagl× olarak
yerleümelerin daha geniü alanlara yay×ld×g×n× ve hayvanc×l×k faliyetlerinin
ulaü×m ag×na bagl× olarak geliümedigini hatta görece azald×g×n× buna
karü×n bat× k×y×s×nda hayvanc×l×k faliyetlerinin daha fazla oldugunu
gördük.
Çaycuman×n ilçe merkezi bakacakkad×n×n belde olmas×na ragmen
kay×kc×lar×n daha duzenli ve temiz oldugunu gördük
Bölgede ana cadde üzerinde hat×ra orman× görülmesine raùmen alan×n
içine girildikçe çöp sahalar× karü×m×za ç×kmaktad×r. Bu çöpler Filyos
çay×na yak×n alanlarda görülmesiyle dikkat çekmiütir.
Filyos çay×na yak×nlaüt×kça bölgenin en önemli sorununu oluüturan kum
ocaklar× ve nehirden kum çekimleri görülmektedir.
Sonuç ve Öneriler
Çal×üma alan×m×z×n büyük bir k×sm×nda k×rsal özellikler aù×r
basmaktad×r. Filyos Çay× boyunca uzanan k×rsal yerleümelerde tar×m
ve hayvanc×l×k yap×lmaktad×r. Çay üzerinde kurulu olan kum ocaklar×
bölgeyi her anlamda olumsuz olarak etkilemektedir. Çaydan su çok
çekildiùi için tar×mda yeterli sulama yap×lamamakta bu da bölge
insanlar×n× maùdur etmektedir. Özellikle sera alanlar× bundan zarar
görmektedir. Ayr×ca çaydaki kirlilik sorunu bu kum ocaklar×ndan ve
çevre halk×n×n buraya yak×n alanlara çöplerini atmas×ndan
kaynaklanmaktad×r. Kum ocaklar× yaln×zca tar×m× deùil hayvanc×l×ù×
da etkilemektedir
Bölgede insanlara iü imkan× saùlamak için kum ocaklar× kurulmuü
ama bu ocaklar birkaç yüz kiüiye iü imkan× saùlarken diùer tarafta
birkaç bin kiüinin geçimini zorlaüt×rmakta ve s×k×nt×ya sokmaktad×r.
Çaycuma ve çevresinde gerçekleütirdiùimiz saha çal×ümam×z
sonucunda nüfusun göç verdiùini ve bu göçlerin Marmara ve Ege’deki
büyük üehirlere doùru olduùu anlaü×ld×.
Çay kenar×ndaki kum ocaklar×n×n büyük bir bölümünün ve
Bakacakkad× belediyesinin çöp alan× olarak kulland×ù× saha iyi bir
planlama ile rekreasyon alanlar× haline getirilmesi gerekmektedir.
Çay kenar×ndaki yerleüme ve iü alanlar×n×n verimli çay alüvyonlar×
üzerinde daha fazla yap×laümas×na izin verilmemeli ve var
olanlar×n×n da yak×n zaman da bu verimli sahalar üzerinden
kald×r×lmal×d×r
83
107
11.7.2013
DúNLEDúøúNúZ úÇúN TEûEKKÜRLER -
85
108
15
AMAÇ
• BuçalŦƔmadakiamacŦmŦzÇaycumave
çevresindeöncekisenelerdemeydanagelmiƔ
taƔkŦnlarŦn,sellerinveheyelanlarŦnŦnbaƔlŦca
sebeplerini,sonuçlarŦnŦ,etkialanŦnŦincelemek
vebunabaŒlŦolarakmeydanagelebilecek
taƔkŦnlarŦnvesellerietkialanlarŦnŦbelirleyerek
riskanaliziyapmaktŦr.
Yöntemler
• AraziyeçŦkŦlmadanöncebelirlibirplandâhilindegüzergâhŦnoluƔturulmasŦ
• ArazidetaƔkŦnveheyelandanetkilenenveafetzamanŦndaÇaycuma’da
bulunaninsanlarlagörüƔüpfarklŦlokasyonlardanolmasŦnadikkatedilerek
anketleryapŦlmasŦ
• TaƔkŦnveheyelandanetkilenenyapŦlardameydanagelenizlerin
belirlenmesi
• ArazidekigözlemleredayanŦlaraktaƔkŦnveheyelanlaraaitayrŦ
lokasyonlardanveritoplanmasŦ
• SözelverilerlebirliktesayŦsalölçümleredebaƔvurulmasŦ
• ToplananverileribelirliyöntemlerdahilindebilgisayarortamŦnataƔŦnmasŦ
• BilgisayarortamŦnataƔŦnmŦƔolanverileriniƔleniƔi
• AnketsonuçlarŦndanyararlanŦlarakgrafikverilerioluƔturulmasŦvezarar
görülebilirlikharitalarŦnŦnüretilmesi
• TaƔkŦn,heyelanvebeƔerigruplarŦndanalŦnanverileriniƔlenerektaƔkŦnve
heyelanriskanalizininoluƔturulmasŦ
• ÜretilenharitalardançŦktŦalŦnmasŦ
ÇalŦƔmaAlanŦ
KullanŦlanMateryaller
•
•
•
•
•
UyduGörüntüleri
TopografyaHaritalarŦ
GPS
FotoŒrafMakinesi
CBSYazŦlŦmŦ
Lokasyonlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
BakacakkadŦ
Erenköy
beyhMahallesi
GeriƔKöyü
KayŦkçŦlarKöyü
PehlivanMahallesi
Gedikler
7stasyonMahallesi
ÇaycumaMerkez
109
BakacakkadŦBeldesiveÇevresi
SahadanBazŦGörüntüler
KayŦkçŦlarveÇevresi
ÇaycumaMerkez7stasyonMahallesiveGedikler
YAbAGÖREZARARGÖREB7L7RL7L7K
ANKETSONUÇLARINAGÖRE
OLUbTURULANGRAF7KLER
YAbGRUPLARINAGÖRE
DA)ILIb
2%
25%
30%
23%
30%
3.DERECE
2.DERECE
0Ͳ14
1.DERECE
15Ͳ44
45Ͳ59
60üzeri
45%
45%
110
E)7T7MDURUMUNAGÖRE
ZARARGÖREB7L7RL7L7K
E)7T7MDURUMUNAGÖREDA)ILIb
AFETE)7T7M7NEGÖREDA)ILIb
AFETE)7T7M7NEGÖREZARAR
GÖREB7L7RL7L7K
35
30
25
3%
8%
8%
22%
20
4.DERECE
Evet
3.DERECE
13%
62%
KiƔi
15
2.DERECE
30
HayŦr
2.DERECE
92%
1.DERECE
1.DERECE
10
13
5
92%
6
0
2
2
Okuma
YazmaYok
7lkokul
7lköŒretim
Lise
Üniversite
C7NS7YETDURUMUNAGÖREDA)ILIb
MESLEKDURUMUNAGÖREDA)ILIb
40
35
6%
2%
17%
30
7DAREC7
25
7bÇ7
26%
KiƔi
39
MEMUR
5%
20
EVHANIMI
ESNAF
EMEKL7
15
Ö)RENC7
10
Ç7FTÇ7
20%
14
5
24%
0
KadŦn
Erkek
TANIKOLUNANAFETLEREGÖREDA)ILIb
AFETSIRASINDA7LKK7M7KURTARIRDINIZSORUSUNAGÖREDA)ILIb
OLMADIM
30
2
26
25
KURAKLIK
1
20
HEYELAN
14
15
15
KiƔi
KiƔi
DEPREM
10
10
5
4
5
4
SEL
41
0
KEND7M7
ANNEM7
BABAMI
ÇOCUKLARIMI
Eb7M7
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
111
MEYDANAGELENAFETSEBEB7NEGÖREDA)ILIb
AFFETTENZARARGÖRMEBOYUTUNAGÖREDA)ILIb
20
CANKAYBI
MALKAYBI
PS7KOLOJ7KBOZUKLUK
24
DO)AL
HEPS7
29
OLMADI
BEbER7
33
3
AFET7NETK7LER7N7ORTADANKALDIRMAÇALIbMALARININYETERL7L7)7NE
GÖREDA)LIb
35
30
25
20
35
15
19
10
5
K7b7
• TaƔkŦnAnalizGrubuveBeƔeriÖzellikler
GrubununyapmŦƔolduŒuanalizlersonucu
oluƔturulanTaƔkŦnSenaryolarŦveArazi
KullanŦmŦ haritalarŦkullanŦlarak;
RiskHaritasŦ
ZararGörülebilirlik vb.
haritalaroluƔturulmuƔtur.
0
EVET
ÇaycumaveÇevresinin
TaƔkŦnRiskAnaliz
HaritasŦ
HAYIR
ÇaycumaveÇevresinin
ZararGörülebilirlik
HaritasŦ
112
Senaryo1’deKalan
AraziKullanŦmHaritasŦ
Senaryo2’deKalan
Senaryo3’teKalan
Senaryo4’teKalanArazi
KullanŦmHaritasŦ
Senaryo5’teKalan
TaƔkŦnalanŦiçindekalanyerlerdeyapŦlan
görüƔmelerileoluƔturulanArcGisanketi
113
SONUÇLAR
• TaƔkŦnvesellerleilgilianketvegörüƔmeleryapŦlmŦƔtŦr.
• BugörüƔmelerÇaycumaveçevresindefarklŦlokasyonlar izlenerekfarklŦ
yaƔveeŒitimgrubundakiinsanlarlayapŦlmŦƔtŦr.
• AnketvegörüƔmelersonucundazarargörülebilirlikvedaŒŦlŦmgrafikleri
oluƔturulmuƔtur.
• YineanketvegörüƔmelerden,arazikullanŦmharitalarŦndanvetaƔkŦn
senaryolarŦndanyararlanŦlarakbelirliriskharitalarŦoluƔturulmuƔtur.
• BugörüƔmeleregörebazŦgenelsonuçlaraulaƔŦlmŦƔtŦr.Bunagöre:
¾ EŒitimdurumunagörezarargörülebilirlikteenfazlazarargörülebilirlik
ilkokulolarakbelirlenmiƔtir.
¾ YaƔgruplarŦnazarargörülebilirlikteenfazla0Ͳ14ve60veüzeriyaƔgruplar
belirlenmiƔtir.
¾ AfeteŒitiminegörezarargörülebilirlikteenfazlazararagörülebilirlik%92
lik biroranlaafeteŒitimialmamŦƔolangruptadŦr.
¾ Mesken,kumçŦkarŦmalanlarŦ,saŒlŦkmerkezlerigibialanlarriskaltŦndadŦr.
¾ ÇaycumaveçevresininyaƔdeŒeribireysayŦsŦdeŒeri,eŒitimdeŒeri
unsurlarŦgözönünealŦnarakgenelbirzarargörülebilirlikharitasŦ
oluƔturulmuƔtur.
¾ TaƔkŦnsenaryolarŦnŦn1.sinegöreiƔalanlarŦ,tarŦmalanlarŦ,kumçŦkarŦm
alanlarŦvesanayialanlarŦriskaltŦndadŦr.
¾ TaƔkŦnsenaryolarŦnŦn2.sinegöretarŦmalanlarŦveiƔalanlarŦkalmaktadŦr.
¾ TaƔkŦnsenaryolarŦnŦn3.sünegörekültürelalanlar,tarŦmalanlarŦiƔalanlarŦ,
arkbataklŦkalanlarŦriskaltŦndadŦr.
¾ TaƔkŦnsenaryolarŦnŦn5.sinegöremesken,tarŦmiƔalanlarŦriskaltŦndadŦr.
• SahaiçerisindeyeralankumocaklarŦdenetimi
yapŦlmalŦveileriyeyönelikbüyüktehlikeler
Ɣimdidenengellenmelidir.
• YapŦlantoplumsalgörüƔmelerinçoŒunda
görülüyorkiinsanlarolasŦafeteyönelikyapŦlan
önlemleriyetersizgörmektedir.Bukonudada
gerekKöyHizmetlerigerekKaymakamlŦkgerek
DS7vegerekseBelediye’niniletiƔimiçinde
olmalŦvebirliktehareketedilmelidirvehalk
bilgilendirilmelidir.
Önerilerimiz
• BelediyeninTaƔkŦnsŦnŦrlarŦbelirlenmiƔveolasŦ
senaryolarsonucuoluƔturulmuƔtematikharitalarŦ
dikkatealarakiskanaizinvermeli.
• TaƔkŦnalanŦiyileƔtirilmelivetaƔkŦnsŦnŦrlarŦ
dahilindekalanalanlarŦkorumayayönelikplanlar
yapŦlmalŦdŦr.
• YapŦlangörüƔmelerinçoŒundaafeteŒitiminin
olmadŦŒŦgözlemlenmiƔdolayŦsŦylagerekheyelan
vegereksetaƔkŦntehlikesialtŦndakibölgedeafet
eŒitimihakkŦndaücretsizkurslaraçŦlmalŦve
insanlarbukonudabilinçlendirilmelidir.
HeyelanRiskAnalizi
114
AMAÇ
BuçalŦƔmadakiamacŦmŦzÇaycumaveçevresindeöncekisenelerdemeydanagelmiƔ
heyelanlarŦnŦnbaƔlŦcasebeplerini,sonuçlarŦnŦ,etkialanŦnŦincelemekvebunabaŒlŦ
olarakmeydanagelebilecekheyelanlarŦnetkialanlarŦnŦbelirleyerekriskanalizi
yapmaktŦr.
YÖNTEMLER
*AraziyeçŦkŦlmadanöncebelirlibirplandâhilindegüzergâhŦnoluƔturulmasŦ
*ArazidetaƔkŦnveheyelandanetkilenenveafetzamanŦndaÇaycuma’dabulunan
insanlarlagörüƔüpfarklŦlokasyonlardanolmasŦnadikkatedilerekanketleryapŦlmasŦ
*TaƔkŦnveheyelandanetkilenenyapŦlardameydanagelenizlerinbelirlenmesi
*ArazidekigözlemleredayanŦlaraktaƔkŦnveheyelanlaraaitayrŦlokasyonlardanveri
toplanmasŦ
*SözelverilerlebirliktesayŦsalölçümleredebaƔvurulmasŦ
*ToplananverileribelirliyöntemlerdahilindebilgisayarortamŦnataƔŦnmasŦ
*BilgisayarortamŦnataƔŦnmŦƔolanverileriniƔleniƔi
*AnketsonuçlarŦndanyararlanŦlarakgrafikverilerioluƔturulmasŦvezarargörülebilirlik
haritalarŦnŦnüretilmesi
*TaƔkŦn,heyelanvebeƔerigruplarŦndanalŦnanverileriniƔlenerektaƔkŦnveheyelanrisk
analizininoluƔturulmasŦ
*ÜretilenharitalardançŦktŦalŦnmasŦ
MUSABEYO)LUMAHALLES7
MusabeyoŒlumahallesininkuzeydoŒusunda2009daAksuenerjitarafŦndanoluƔturulanHes
de,arazinindoŒaldengesininbozulmasŦveyanlŦƔyapŦlanmühendislikuygulamalarŦ
sonucunda22Mart2013deheyelanmeydanagelmiƔtir.
KARABAbLIKÖYÜ
1985HeyelanŦnatanŦkolankiƔilerleanketçalŦƔmasŦ
115
47
43
44
45
46
KöleoŒluMahallesi
TEMENLERKÖYÜ
116
BakŦmsŦzçeƔmedekisusŦzmasŦ
HeyelanŦnkaynakbölümündekisudepolarŦ
HeyelanŦntransferzonundahasargörenbir
ev
Duvardakiçatlakvemerdivendekikaymalar
KapatŦlanbirsukuyusu
SudepolarŦndakisŦzmalar
ÇatlayanistinadduvarŦnŦnyanyatmasŦ
Binadakidikineçatlak
YaƔGruplarŦnaGöreDaŒŦlŦƔ
8%
30%
24%
YaƔaGöreZararGörülebilirlik
0Ͳ14
24%
38%
2.deger
15Ͳ44
3.deger
45Ͳ59
38%
38%
60üzeri
4.deger
HeyelanŦnyolaverdiŒihasar
Anketsonucunda0Ͳ14yaƔarasŦgrup%8,15Ͳ44yaƔarasŦgrup%24,45Ͳ59yaƔ
arasŦgrup%38ve60üzeriolanyaƔgrubu%30’lukbirpayoluƔturmaktadŦr.
ZarargörülebilirlikdeŒerinde%38’i4.deŒerdeyeralmaktadŦrveafetten
etkilenmedurumlarŦdahafazladŦr.
YaklaƔŦk30cmlikbirçatlaktangörünüm
KüçükölçekliheyelançatlaŒŦ
EŒitimDurumunaGöreZararGörülebilirlik
EŒitimDurumunaGöreDaŒŦlŦƔ
KiƔi
AfetEŒitimineGöreZarar
Görülebilirlik
AfetEŒitimineGöreDaŒŦlŦƔ
KiƔi
25
25
16%
20
16%
Evet
20
15
84%
15
HayŦr
1.DeŒer
84%
4.DeŒer
10
10
5
5
0
1.deŒer 2.deŒer 3.deŒer 4.deŒer
0
7lkokul
7lköŒretim
Lise
Üniversite
AnketyapŦlan37kiƔiden%84’üafeteŒitimialmadŦŒŦiçinzarargörülebilirlik
açŦsŦndan4.deŒerdeyeralmaktadŦr.
AnketyapŦlan37kiƔiden24’üzarargörülebilirliŒinenfazlaolduŒu4.deŒerdeyer
almaktadŦr.2kiƔi3.deŒerde,5kiƔi2.deŒerdeve6kiƔi1.deŒerdeyeralmaktadŦr.
117
BireySayŦsŦnaGöreDaŒŦlŦƔ
Birey SayŦsŦnaGöreZararGörülebilirlik
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
20
15
10
5
0
1KiƔi
1
KiƔi
2Ͳ3KiƔi
14
4Ͳ5KiƔi
19
6veüzeri
3
KiƔi
Meslek GruplarŦnaGöreDaŒŦlŦƔ
5%
14%
Cinsiyet
8%
7dareci
8%
7Ɣçi
25
20
Memur
EvHanŦmŦ
1.deŒer 2.deŒer 3.deŒer 4.deŒer
1
14
19
3
15
Esnaf
27%
38%
Emekli
ÖŒrenci
10
5
Çiftçi
0
BireysayŦsŦnagörezarargörülebilirlikte,birhanedeyaƔayan1kiƔiiçin1.deŒer,2Ͳ3kiƔiiçin
2.deŒer,4Ͳ5kiƔiiçin3.deŒer,ve6üzerikiƔiiçin4deŒerverilmiƔtir.
YaƔanŦlanAfeteGöreDaŒŦlŦƔ
AfettenZararGörmeDurumunaGöre
DaŒŦlŦƔ
OlmadŦ
KuraklŦk
Sel
0
KiƔi
5
Sel
9
Deprem
1
10
15
Heyelan
24
20
KuraklŦk
1
25
OlmadŦ
2
AfetinEtkileriniOrtadanKaldŦrŦlma
ÇalŦƔmalarŦnŦnYeterliliŒineGöreDaŒŦlŦƔ
25
20
Deprem
AfetSŦrasŦnda7lkKimiKurtarŦrdŦnŦzSorusuna
GöreDaŒŦlŦƔ
Erkek
25
KiƔi
25
Heyelan
KadŦn
12
KiƔi
15
20
40
10
15
30
10
20
5
0
Evet
15
KiƔi
HayŦr
22
5
10
0
0
AfettenZararGörmeBoyutunaGöre
DaŒŦlŦƔ
MeydanaGelenAfetinSebebininDaŒŦlŦƔŦ
KiƔi
Evet
5
HayŦr
32
CanKaybŦ
MalKaybŦ
41%
59%
Psikololik
Bozukluk
Hepsi
27%
DoŒal
BeƔeri
73%
OlmadŦ
118
119
SONUÇ
1Ͳ)YapŦlananketlersonucundayaƔagörezarargörülebilirliŒinenfazlaolduŒu4.deŒer
%38’likbirpayoluƔturmaktadŦr.
2Ͳ)EŒitimdurumunagörezarargörülebilirliŒinenfazlaolduŒu4.deŒer%65’likbirpay
oluƔturmaktadŦr.
3Ͳ)AfeteŒitiminegörezarargörülebilirliŒinenfazlaolduŒu4.deŒer%84likbirpay
oluƔturmaktadŦr.
4Ͳ)BireysayŦsŦnagörezarargörülebilirliŒinenfazlaolduŒu4.deŒer%8’likbirpay
oluƔturmaktadŦr.
5Ͳ)MusabeyoŒlundayapŦlanheyelanriskanalizisonucundaticarialanŦnriskaltŦnda
olduŒubelirlenmiƔtir.
6Ͳ)KarabaƔlarköyündeyapŦlanheyelanriskanalizisonucundameskenlerinvetarŦm
alanlarŦnŦnriskaltŦndaolduŒubelirlenmiƔtir.
7Ͳ)TemenlerköyüheyelanriskanalizisonucundayerleƔmealanlarŦ,tarŦmalanlarŦ,
kültürelalanlar,ormanarazisiveçayŦrlŦklarŦnriskaltŦndaolduŒubelirlenmiƔtir.
ÖNER7LER
KarabaƔlarveTemenlerköyündeheyelanriskanalizisonucunda
yerleƔmelerinriskaltŦndaolmasŦndandolayŦbuköyünyeri
deŒiƔtirilmelidir.
SabŦrve
Sükunetiniz7çin
TeƔekküreler…
HertürlüyardŦmve
desteklerindendolayŦgrup
hocalarŦmŦz;
ͲYŦldŦzHocamŦza
veͲEmreHocamŦza
ayrŦcateƔekkür
ederiz….
120
Yº
òòÇ
121
2013 ÇAYCUMA CBS VE DOöAL AFETLER YAZ OKULU
TAùKIN TEHLøKE ANALøZ GRUBU
Grup üyeleri:
Harun TAù
Mücahit GÜLLÜER
Mücella DURSUN
Serpil AFùAR
Yasemin KARAMÜMøNOöLU
Zeliha KOCABAù
GRUP DANIùMANI: Doç. Dr. Hasan ÖZDEMøR
122
2013 ÇAYCUMA CBS VE DOöAL AFETLER YAZ OKULU
TAùKIN TEHLøKE ANALøZø GRUBU SONUÇ RAPORU
øÇøNDEKøLER
1) AMAÇ
2) YÖNTEM
3) BULGULAR
4) KULLANILAN MATERYALLER
5) FøLYOS ÇAYI’NIN BAKACAKDI-ÇAYCUMA ARASI TAùKIN
TEHLøKE ANALøZø
6) SONUÇ ve ÖNERøLER
123
1) AMAÇ:
•
Filyos ÇayÕ’nÕn mevcut durum plan ve uygulamalar arasÕnda do÷acak olan farklarÕ
ortaya koymak, yapÕlan arazi çalÕúmalarÕyla sahanÕn morfolojik özelliklerini
belirlemek,
•
Filyos ÇayÕ’nda meydana gelebilecek olasÕ bir taúkÕnÕn sÕrasÕnda morfolojik ve beúeri
faktörlere ba÷lÕ olarak ortaya çÕkabilecek suyun yayÕlÕú alanÕnÕ tespit etmek ve olasÕ
senaryolar üretmek
•
Bölge halkÕyla görüúüp geçmiú yÕllarda meydana gelen taúkÕnÕn yayÕlÕú alanÕnÕ
belirleyerek sahanÕn güncel akÕm ve yatak özellikleriyle karúÕlaútÕrmak
•
ÇalÕúma sonunda elde edilen olasÕ taúkÕn senaryo haritasÕndan hareketle ortaya
çÕkabilecek problemleri belirleyerek çözüm önerileri üretmek
2) YÖNTEM:
1) Filyos ÇayÕ yata÷ÕnÕn BakacakkadÕ köyü ile Çaycuma arasÕndaki kesiminde arazi
çalÕúmalarÕ yapmak,
2) Arazi çalÕúmalarÕnÕn yanÕnda bölge halkÕyla görüúmeler yapmak,
3) Arazi çalÕúmalarÕyla tespit edilen taraça ve beúeri yapÕlarÕ dikkate alarak taúkÕn tehlike
haritasÕ üretmek,
4) TaúkÕnÕn ulaúabilece÷i alanÕ belirlemek
5) Gps ile Filyos ÇayÕnÕn çevresindeki yükselti, enlem ve boylamlarÕnÕ belirleme
6) Elde edilen sözel ve sayÕsal verileri bilgisayar ortamÕnda CBS metodolojisi ile taúkÕn
senaryolarÕ üretmek
3) BULGULAR
1)Taraçalar
2)Kum DepolarÕ
3)Taban Seviyesine Ba÷lÕ Geliúen A÷açlar (ÇÕnar, Kavak, Diúbudak)
4) Antropojenik etkÕler
5) Akarsu AúÕndÕrma, TaúÕma ve Biriktirme Faaliyetleri
6) Yapay Setler
7) Çöp AlanlarÕ
8) ArdbataklÕklar (Backswamp)
9) Köprü YapÕm ÇalÕúmalarÕ
124
4) KULLANILAN MATERYALLER
-1/25.000 Ölçekli Topografya HaritalarÕ
-Uydu Görüntüleri
-Foto÷raf Makinesi
-Lazer Metre , ùerit metre
-GPS
-Bilgisayar
-CBS yazÕlÕmÕ (ArcGIS.10)
125
5) FøLYOS ÇAYI’NIN BAKACAKDI-ÇAYCUMA ARASI TAùKIN TEHLøKE
ANALøZø
AraútÕrma SahasÕnÕn SÕnÕrlarÕ ve Genel Özellikleri
•
BakacakkadÕ mevkiinden itibaren Filyos çayÕnÕn her iki kÕyÕsÕnÕ kaplayarak Çaycuma
köprüsüne kadar olan alanÕ kaplamaktadÕr.
•
Filyos çayÕ, geniú tabanlÕ örgülü bir vadi özelli÷i ile Karadeniz in karakteristik dar ve
derin vadi profilinden ayrÕlmaktadÕr.
•
ÇalÕúma sahasÕnda farklÕ zamanlara ait formasyonlar yer almaktadÕr. Bunlardan biri
Kuaternere ait Alüvyonlar, di÷eri ise Eosene ait Fliú FormasyonlarÕdÕr.
Dört günlük arazi çalÕúmasÕ rotasÕ. GPS’den elde edilen veriler ile üretilmiútir.
126
127
Akarsuyun do÷al olarak aktÕ÷Õ birinci taraça seviyesinin yüksekli÷i 7 metre olup geniúli÷i ise
430 metredir .Filyos ÇayÕ’nÕn morfojenetik özelliklerine ba÷lÕ olarak suyun ilk aktÕ÷Õ seviye
kendi do÷al yata÷Õ olacaktÕr.
ÇalÕúma sahasÕnda baúlangÕç olarak alÕnan köprünün güneyinde yer alan
uydu görüntüsünden farklÕ olarak suyun kurudu÷u görülmektedir.
yapay settin
128
ÇalÕúma sahasÕnÕn baúlangÕç alanÕndaki ilksel taraça seviyeleri 35 metre ölçülerek her iki
taraça baz alÕnarak profil oluúturulmuútur.yapÕlan ölçümlere ve hesaplamalara göre Q
de÷eri:9672,92m3/s dir.
Daha önceden yapÕlan yapay settin yÕkÕldÕktan sonra köprünün de olasÕ yÕkÕlma tehlikesine
karúÕlÕk yeni ek köprü çalÕúmalarÕ de÷iúmektedir.
Köprünün temsili gösterilmesi.köprünün uzunlu÷u: 342 m yüksekli÷i ise; 10 m’dir.
129
Yeni yapÕlan bentler sayesinde suyun enerjisi yavaúlatÕlÕp suyun akÕúÕ kontrol altÕna
alÕnmÕútÕr.
Suyun köprünün ayaklarÕna basÕncÕ engellenmiú ve köprü daha da sa÷lamlaútÕrÕlmÕú ve olasÕ
yÕkÕlma tehlikesi önlenmiútir.
Filyos ÇayÕ ‘nÕn do÷u kÕyÕsÕnda yer alan kum ocaklarÕ yapay set oluúturmakta suyun akÕúÕna
yön vermektedir.
130
Senaryo 1:
Oluúturulan birinci senaryo için filyos havzasÕnÕn morfolojik özelliklerine ba÷lÕ olarak
suyun olasÕ taúkÕn durumunda ilk aúamada ilksel taraça seviyelerini doldurmasÕ beklenir.
Haritada da görüldü÷ü gibi akarsu kendi do÷al yata÷ÕnÕ dolduracaktÕr. Ve herhangi bir tehlike
arz etmemektedir.
Senaryo 2:
131
økinci senaryo da akarsu ilksel taraça seviyelerini aúarak ikinci taraça seviyesine
ulaúmaktadÕr. Bu da ilksel taraça seviyesinden 8 m ye kadar ikinci senaryo içine
yayÕlmaktadÕr ve yatak bunu da hapseder.
Senaryo 3:
Üçüncü senaryo ile; taúkÕn karayoluna kadar ulaúmakta ve karayolunun ortasÕnda bulunan
bariyerleri aúarak, karayolunun do÷usundaki çukurlukta göllenmektedir. Bu göllenme de bize
dördüncü senaryoyu vermektedir. Üçüncü senaryo ile de yerleúim yerlerinin büyük kÕsmÕ
taúkÕna maruz kalmaktadÕr. Filyos akarsuyunun batÕ kÕsmÕnda ise; taúkÕn sera alanlarÕna kadar
ilerlemektedir.
132
Senaryo 4:
Dördüncü senaryo taúkÕnÕ halktan alÕnan bilgilere göre; 1998 yÕlÕnda demiryoluna kadar
ulaúmÕútÕr. YaptÕ÷ÕmÕz analizlere bakÕldÕ÷Õnda bizim dördüncü senaryomuzda bu alana kadar
geldi÷ini görmekteyiz. Yani halktan alÕnan bilgiler ve çalÕúmalarÕmÕz örtüúmektedir. HavzanÕn
kuzeybatÕsÕnda taúkÕn yerleúim yerlerine ulaúmÕútÕr. Fakat batÕ yakada taúkÕn
geniúleyememiútir. Nedeni anakayanÕn taraça oluúturmadan dik yamaç olarak yükselmesidir.
133
Senaryo 5:
Beúinci ve son senaryomuzda; taúkÕnÕn alanÕ daha daralmakta ve úiddeti azalmaktadÕr. Bu
alanda do÷u kÕsÕmda ;demir yolunun do÷usu ve batÕ kÕsÕmda ise; DSø ‘nin yapmÕú oldu÷u
bentin batÕsÕ sular altÕnda kalmaktadÕr. Fakat bu senaryo DSø ‘nin bentinin bitiúinde açÕlmÕú
olan yol ile úekil de÷iúebilir. Bu da açÕlan yolla taúkÕnÕn bent arkasÕnda birikmesine neden
olur. Bir di÷er önemli husus ise; DSø’nin arkasÕndaki yerleúmelerin risk altÕnda kalmasÕdÕr.
134
Genel itibariyle senaryolarÕn da÷ÕlÕúÕ bu úekildedir.
135
SONUÇ OLARAK;
-Filyos çayÕ, geniú tabanlÕ ve örgülü bir akarsu özelli÷i ile Karadeniz ‘in karakteristik dar ve
derin vadi profilinden ayrÕlmaktadÕr.
-Akarsu bu özelli÷e ba÷lÕ olarak, geniú bir yatakta akmaktadÕr.
-Akarsu yata÷Õ boyunca do÷al yatak sÕk sÕk beúeri faktörler (kum adacÕklarÕ, yol platformu,
yapay setler, sanayi alanlarÕ ve kÕsmen de yerleúmeler)ile do÷al faktörlere (alüvyal taraçalar
,yan kollar)ba÷lÕ olarak de÷iúime u÷ramaktadÕr.
-AkÕm degerleri
göstermektedir.
maksimum ya÷Õú miktarÕna ba÷lÕ olarak
dönemsel artÕú ve azalÕú
-ÇalÕúma sahasÕ boyunca filyosun her iki yakasÕ boyunca taúkÕn yayÕlÕú alanÕna ait bulgular
elde edilmiútir.
-Arazi çalÕúmalarÕ , topo÷rafya haritalarÕ ve uydu görüntüleri, ve elde edilen bulgulardan
hareketle , olasÕ taúkÕn tehlike senaryo haritalarÕ oluúturulmuútur.
ÖNERøLER:
-Risk alanÕ olarak belirledi÷imiz bölgelerin, yerleúime açÕlmamasÕ, ve var olan yerleúmelerin
ise taúkÕndan korunmasÕ için önlemler alÕnmasÕ,
-Yo÷un bir úekilde çalÕútÕrÕlan kum ocaklarÕnÕn denetlenmesi,
-YapÕlan bentlerin akarsuyun hÕzÕnÕ azaltmak için daha e÷imli yapÕlmasÕ,
-Yaúanan afetler konusunda halkÕn bilinçlendirilmesi.
- Arazide biriken çöp yÕ÷ÕnlarÕnÕn olasÕ bir taúkÕnda risk yaratmamasÕ için temizlenmesi,
136
TUB7TAK
ZONGULDAKͲÇAYCUMAYAZOKULU
(22HAZ7RANͲ8TEMMUZ)
HEYELANGRUBU
AliB7N7C7(BAÜ)
ÖzlemALTUN(SAÜ)
AyƔeGülTEKE(7Ü)
Hakanb7MbEK(ÇOMÜ)
MelekGÜNDÜZ(7Ü)
ErcanUSLU(UÜ)
137
øÇøNDEKøLER
I.Giriú……………………………………………………………………………….…...3
1.Amaç……………………………………………………………….….. ……...3
2.Yöntem……………………………………………………….…………………….…3
3.KullanÕlan Materyaller……………………………..………………….. …………….3
4.Giriú ve Teorik Çerçeve………………………...……………….……………….…...3
II.Bulgular
1.ÇalÕúma AlanÕ…………………………………………………………..…………….4
2.Musabeyo÷lu HeyelanÕ ………………………………………………………………6
3.Köleo÷lu HeyelanÕ ……………………………………….……………………...….11
4.Temenler Köyü HeyelanÕ………………………………………………..……...…...18
4.1. Temenler Köyü Do÷u YamacÕndaki Heyelan AlanÕ…………………….….18
4.2. Temenler Köyü BatÕ YamacÕndaki Heyelan AlanÕ………………………...23
III.Sonuç ……………………………………………………………………..............30
IV. Ekler……………………………………………………………………………..31
138
Amaç:
Çaycuma ølçesinin çevresinde bulunan heyelanlarÕn tespiti, analizi ve sezgisel tehlike
haritalarÕnÕn üretilmesidir.
Yöntem:
x
x
x
x
x
x
x
x
Gözlem
Veri Toplama
GPS ile konum belirleme
Arazi ÇalÕúmasÕ
SayÕsal Sonuçlar ve Harita Üretimi
Ölçüm Yapma
Veri Giriúi ve Depolama
Analiz
KullanÕlan Materyal:
x
x
x
x
x
x
x
x
Uydu Görüntüleri
Topografya HaritalarÕ
GPS
ùerit Metre
Foto÷raf MakinasÕ
Bilgisayar
Telsiz
Cbs YazÕlÕmÕ (ArcGIS)
1.Giriú :
Heyelan, do÷al ve do÷al olmayan faktörlerin etkisi altÕnda e÷im yönünde oluúan kütle
hareketleri úeklinde tanÕmlandÕrÕlan heyelan ya da toprak kaymasÕ, zemini kaya veya yapay
dolgu malzemesinden oluúan bir yamacÕn yer çekimi, e÷im, su ve benzeri di÷er kütlelerin
etkisi ile aúa÷Õ ve dÕúa do÷ru hissedilebilir hareketidir.
1.1.øklim:
Karadeniz iklimi hakim sürer. Balkanlar üzerinden gelen so÷uk hava akÕmlarÕna karúÕ açÕk
oldu÷undan Do÷u Karadeniz Bölgesine nazaran kÕúlar daha so÷uk geçer. Ortalama senelik
139
ya÷Õú miktarÕ 1250mm’dir. Her mevsim ya÷ÕúlÕdÕr. KÕyÕdan iç bölgelere gidildikçe ya÷Õú
azalÕr.
1.2.
Topografya:
Tüm Karadeniz Bölgesi’nde oldu÷u gibi da÷lar ve tepeler denize paralel yükselmektedir.
Ancak di÷er yerlerden farklÕ olarak Zonguldak’ta topografya hemen deniz kÕyÕsÕndan
itibaren sarp bir úekilde yükselmektedir.
2.ÇalÕúma AlanlarÕ:
ÇalŦƔmaalanŦmŦzZonguldakilininÇaycuma
ilçesindekiheyelanlar(bekil1).
ùekil:1 ÇalÕúma alanÕmÕzÕn genel görüntüsü
Musabeyo÷lu Heyelan AlanÕ,
KarabaúlÕ Heyelan AlanÕ,
Temenler Köyü Heyelan AlanÕ
140
ùekil: 2a ÇalÕúma alanlarÕ
ùekil: 2b ÇalÕúma alanlarÕ
2.1. Litolojik YapÕ
ÇalÕúma sahasÕnda Eosen çökellerine ait kÕrÕntÕlar ve karbonatlar bulunmaktadÕr. Üst kreateseEosene ait kÕrÕntÕ ve karbonatlar bulunmaktadÕr.
141
3. Musabeyo÷lu HeyelanÕ ve YayÕlÕú AlanÕ:
Musabeyo÷lu mahallesinde ki 22 Mart 2013 tarihinde meydana gelen heyelan alanÕ
incelenmiútir. Bunda amaç; heyelanÕn meydana geleme nedeni, etki alanÕ ve topografyada
gözlenen de÷iúimleri saptamaktÕr. ÇalÕúmaya Musabeyo÷lu mahallesinin güneyinde
kurulan Hidroelektirik Santrali’nden baúlanmÕútÕr. Daha sonra santralin güneygüneydo÷usuna gidilerek heyelanÕn di÷er yamacÕnda meydana gelen küçük heyelanlar
incelenmiútir. (úekil 1-2). Daha sonra bu güzergahtan geri dönülerek asÕl çalÕúma sahamÕz
olan heyelan alanÕ incelenmiútir.
142
ùekil:1-2
3.1.
Musabeyo÷lu HeyelanÕ ve Çevresinin Genel Jeomorfolojik Özellikleri
Musabeyo÷lu heyelanÕn meydana geldi÷i alan ile çevresindeki topografyada kum, kil ve
kireçtaúÕ içerikli bir malzeme bulunur. Yamaçlar kristalize olmuú kiltaúÕ-kumtaúÕ
ardalanmalÕdÕr ve aralarÕnda ince unsurlu malzemeler de vardÕr. Kütle monoklinal bir yapÕ
gösterir ve bu tabakalar kuzeybatÕ-güneydo÷u do÷rultuludur. Genel e÷im kuzeybatÕ
yamacÕnda daha fazladÕr(Foto:3a-3b-3c).
Foto: 3a-3b Tabakalardaki olmuú kiltaúÕ-kumtaúÕ ardalanmasÕ.
143
Foto: 3c Yamaç e÷imine göre tabakalarÕn duruúu
3.2.HeyelanÕn Genel Özellikleri
Tip
Alt-tip
Aktivite
Derinlik
Kayma
Düzlemsel
Stabil
SÕ÷
Vejetasyon HeyKütlesi
Düúük
Birikim
Alan
Foto:4 Genel Görünüm
144
HeyelanÕn Bölümleri
1)
2)
3)
4)
5)
Taç KÕsmÕ
Kaynak Alan
Transfer Zon
Birikim AlanÕ
Topuk KÕsmÕ
Foto:5 HeyelanÕn Bölümleri
140
alan
120
en
metre(m)
100
boy
80
60
40
20
0
kaynak_alan
birikim_zonu transfer_zonu
ùekil: 4 Heyelan ZonlarÕ Grafi÷i
3.3.HeyelanÕ Kontrol Eden Olgular
1) HazÕrlayÕcÕ Faktörler:
x Tabaka DalÕmÕ: Tabaka dalÕmlarÕ aynÕ yönde ve süreksizlik gösterdi÷i için
heyelanÕ arttÕrÕr.
x Rezüdiyal Malzemenin VarlÕ÷Õ: Anakayadan farklÕ olarak, palyalama iúlemi
yapÕlÕrken anakaydan kopan ayrÕúmÕú unsurlarÕn(kil taúÕ, kireç taúÕ vs.)
bulunmasÕ.
x Yükselti: Yükseltinin fazla oldu÷u yerlerde bloklar daha kolay hareket
edece÷inden, bu yerlerde heyelan olma riski daha fazladÕr.
145
x
E÷൴m: Heyelan bölges൴n൴n ortalama e÷൴m൴ çevres൴ne oranla ortalama 20 ࢓ olarak
hesaplanmÕútÕr. Bu oran heyelanÕ tetikleyecek derecede yüksek de÷ildir. Fakat
burada HES’in yapÕmÕ ile e÷im de÷erlerinin de÷iúmesi heyelanÕn olmasÕna
zemin hazÕrlamÕútÕr( ùekil:4-5)
ùekil:4 Heyelan E÷im HaritasÕ
25
eŒim(derece)
20
15
kaynak_alan
birikim_zonu
10
transfer_zonu
5
0
min_eg
ort_eg
max_eg
ùekil:5 Heyelan E÷im Grafi÷i
3.4. Musabeyo÷lu HeyelanÕn Güneydo÷u YamacÕnda Küçük Çaptaki kütle
Hareketleri
Bu bölgede yamaç e÷imi daha fazladÕr (ùekil:3c). Ancak buradaki heyelanlar Musabeyo÷lu
heyelanÕna oranla daha küçük çaptadÕr. Bunun nedeni yapÕnÕn kuzey-kuzeybatÕ ya do÷ru
e÷imli olan tabakalarda yapÕ kontrolünden dolayÕ e÷imin fazla oldu÷u yerde beklenen heyelan
e÷imin daha düúük oldu÷u yerde tabaka do÷rultusundan dolayÕ meydana gelmiútir(Foto: 6a6b).
146
Foto: 6 a Küçük çaplÕ heyelanlar
Foto: 6 b Küçük ÇaplÕ Heyelanlar
3.5. HeyelanÕn Taç KÕsmÕnda Meydana Gelen Tansiyon ÇatlaklarÕ
Arazi çalÕúmamÕzda heyelanÕn taç kÕsmÕnda koordinat almak ve veri toplamak için çÕktÕ÷ÕmÕz
da tesadüfen karúÕlaútÕ÷ÕmÕz tansiyon çatlaklarÕ herhangi bir ya÷Õú esnasÕnda heyelan riski
oluúturup ileri ki dönemlerde baúka büyük heyelanÕn meydana gelmesine sebep olabilir,
çevreyi ve oradaki yapÕlarÕ bu bakÕmdan çevredeki ve bu alandaki söz konusu yapÕlar için
tehdit oluúturabilir ( Foto: 7a-7b).
147
Foto: 7a Tansiyon ÇatlaklarÕ
Foto: 7b Tansiyon ÇatlaklarÕ
3.KarabaúlÕ Heyelan AlanÕ
Karabaú köyü, Köleo÷lu mahallesinde bulunan eski heyelan alanÕ incelenmiútir (ùekil: 6a-6b).
Bu alanda gözlemledi÷imiz kadarÕyla eski, büyük çaplÕ bir heyelan meydana gelmiútir. YaúÕ
tam olarak bilinmemekle beraber üzerinde geliúmiú yo÷un vejetasyon, heyelanÕn yakÕn bir
tarihte meydana gelmedi÷ini bize göstermektedir. Bölge ya÷Õú aldÕ÷Õ için bitki örtüsü kÕsa
sürede oluúmuútur. Tipik bir kaymaya rastlanÕlmamÕútÕr (Foto:2a-2b).
ùekil: 6a Heyelan alanÕ
ùekil: 6b Yol GüzergahÕ
148
3.1. HeyelanÕn Genel Özellikleri
T7P
ALTͲT7P
AKT7V7TE
DER7NL7K
VEJETASYON
HEYELAN
KÜT.
Kayma
Düzlemsel
Stabil
Derin
YoŒun
Birikimzonu
ùekil: 7 Heyelan AlanÕnÕn Enine ve Boyuna Profilleri
149
30
25
eŒim(derece)
20
kaynakalan
15
transferzonu
birikimalanŦ
10
5
0
min_egm
ort_egm
max_egm
bekil:9HeyelanEŒimGrafiŒi
150
ùekil: 10 Heyelan Yükseklik HaritasÕ
350
300
yükseklik(m)
250
200
kaynakalan
transferzonu
150
birikimalanŦ
100
50
0
min_z
ort_z
max_z
ùekil: 11 Heyelan YükseklikGrafi÷i
151
Foto: 8a-8b Heyelan Kaynak Alan Vejetasyonu
Gördü÷ümüz heyelan güneye bakÕúÕmlÕdÕr, kanatÕn yan e÷imleri di÷er tarafa göre daha
asimetriktir, kanatlar topra÷a do÷ru incelir. HeyelanÕn transfer zonunda düzlükler
bulunmaktadÕr, ondüleli bir yapÕya sahiptir. Bunlar ikincil hareketlerde olabilir( Foto:9a-9b)
Foto: 9a-9b Heyelan içerisindeki ondüleli yapÕ
Birikim zonunda taraçalÕ bir görünüm vardÕr. Bunun sebebi akarsu kökenli de÷il heyelanÕn
kendi yapÕsÕyla alakalÕdÕr (Foto:10a). Birikim zonunda dönemsel çatlaklara rastlanÕlmÕútÕr
(Foto:10b).
152
Foto: 10a HeyelanÕn Birikim zonu
Foto: 10b Dönemsel Çatlaklar
HeyelanÕn topuk kÕsmÕnda 20 yÕl kadar önce bir heyelan meydana gelmiútir, yüzeydeki bitki
örtüsü süpürülmüú var olan bitki örtüsü ise ortalama 15-20 yÕllÕktÕr (foto:11a-11b) bu kÕsÕmda
e÷im yer yer de÷iúiklik gösterir. Yamaçlardaki e÷im fazla de÷ildir ancak a÷açlarda bir
çarpÕlma vardÕr( foto:12a-12b).
Foto: 11a-11b Topuk kÕsmÕ vejetasyonu
153
Foto: 12a ve 12b Tiltlenmiú A÷açlar
Akarsu erozyonu ile denge kaybolmuútur. Topuk kÕsmÕnda yapÕlan inúaat çalÕúmalarÕnda fark
edilmiútir ki borularda kaymalar meydana gelmiútir. Bunun sebebini ise yereyin altÕndan kum
çekilmesidir (Foto:11a-11b).
4. Temenler Köyü HeyelanÕ AlanÕ
4.1.Temenler Köyü Do÷u YamacÕndaki Heyelan AlanÕ
154
ÇalÕúma alanÕna Temenler köyü'nün do÷u yamacÕndan baúlanmÕútÕr. Do÷u yamacÕ boyunca
arazi incelenmesi, yapÕsal analizler ve sonuç için toplanan bilgilerin sentezinde
bulunulmuútur. Arazide 3 adet heyelana rastlanÕlmÕútÕr. HeyelanlarÕn tamamÕnda aktiflik
görülmüútür. 2012 Mart ayÕnda yerleúke alanÕnÕn üzerinde bulundu÷u heyelanda kar
erimelerinin baúlamasÕyla heyelan tetiklenmiú ve toprakta düzlemsel kaymalara rastlanÕlmÕútÕr
( Foto:13a-13b).
Foto: 13a-13b HeyelanlarÕn Genel Görünümü
4.1.1.Temenler Köyü HeyelanlarÕnÕn Do÷u YamacÕndaki Jeomorfolojik
Özellikleri
Heyelan arazisi kumtaúÕ ve kilden oluúmaktadÕr. KumtaúÕ ve killerde bir ardalanma söz
konusudur. yamaç e÷imi güneybatÕ, kuzeydo÷u uzantÕsÕndadÕr. Tabaka dalÕmÕ ise do÷u
uzantÕlÕdÕr (Foto: 14a-14b).
Foto: 14a-14b HeyelanlarÕn Tabaka DurumlarÕ
155
4.1.2. Temenler Köyü Do÷u YamacÕndaki HeyelanlarÕn Özellikleri
Foto:15 Temenler Köyü Genel Görünüm
Tip
AltͲTip
Aktivite
Derinlik
Vejetasyon
Heyelan
Kütlesi
Kayma
Düzlemsel
Aktif
SŦŒ
DüƔük
Birikim
AlanŦ
Tip
AltͲTip
Aktivite
Derinlik
Vejetasyon
HeyelanKütlesi
Kayma
Düzlemsel
Aktif
SŦŒ
Orta
BirikimAlanŦ
156
HeyelanŦnBölümleri
1) Taç
2) Kaynak
3) TransferAlanŦ
4) BirikimAlanŦ
5) Topuk
Foto: 16 Heyelan Bölümleri
Bu iki heyelanda sadece vejetasyon açÕsÕndan farklÕlÕk görülmektedir. (foto:16) 1. heyelanda
vejetasyon daha düúüktür. 2. heyelanda ise vejetasyon 1. heyelana nazaran daha gürdür.
Çünkü 1. heyelan alanÕnda anakaya yüzeye kadar çÕkmÕútÕr. HeyelanlarÕn do÷rultularÕ aynÕ
olup taç, kaynak, transfer zonu ve birikim alanlarÕ aynÕ do÷rultuda ve yaklaúÕk olarak aynÕ
mesafede geliúmiútir. Birikim alanlarÕ ise dere tarafÕndan kesilmiú ve bir miktarÕ taúÕnmÕútÕr.
4.1.3. HeyelanÕ Kontrol Eden Olgular
Tabaka DalÕmÕ: Tabaka dalÕmlarÕ topografik yamaç e÷imi ile aynÕ yönde ve yo÷un
süreksizlik içerdi÷i için heyelanÕ arttÕrÕr.
Yükselti: Yükseltinin fazla oldu÷u yerlerde bloklar daha kolay hareket edece÷inden, bu
yerlerde heyelan olma riski daha fazladÕr.
E÷im: Heyelan bölgesinin ortalama e÷imi çevresine oranla ortalama 13o olarak
hesaplanmÕútÕr. Bu oran heyelanÕ tetikleyecek derecede yüksek de÷ildir. Fakat tabaka dalÕmÕ
ile yamaç e÷imi aynÕ do÷rultuda oldu÷u için heyelanÕn gerçekleúmesi daha kolaylaúmÕútÕr
(ùekil: 12-13).
157
30
25
eŒim
20
1.heyelan
15
2.heyelan
10
3.heyelan
5
0
max_egm
ort_egm
min_egm
ùekil: 13 Heyelan E÷im Grafi÷i
4.1.4. Heyelan SÕrasÕnda Meydana Gelen Hasarlar
Evlerin tabaka e÷imi ile aynÕ do÷rultuda yanlÕú konuúlandÕrÕlmasÕndan dolayÕ yerleúim
bölgesinde bazÕ evler yÕkÕlmÕú, bazÕ evlerde büyük çatlaklar ve ciddi hasarlar meydana
gelmiútir. Bölgede birçok evde boúaltÕlmÕútÕr (Foto:17).
158
17cmötelemevardŦr.ÇatlaŒŦn
boyu95cmdir.
Foto: 17 Evlerde meydana gelen hasarlar
4.2. Temenler Köyü BatÕ YamacÕndaki Heyelan AlanÕ
AraútÕrma sahasÕ Temenler Köyü'nün batÕ yamacÕndaki heyelan alanlarÕdÕr. AraútÕrma sahasÕna
Temenler köyünün tepe noktasÕndan baúlayarak batÕ yamacÕ boyunca veri toplayÕp verilerin analizi
yapÕlarak araútÕrma tamamlanmÕútÕr. Arazinin karúÕ yamacÕnda 2 adet heyelana rastlanÕlmÕútÕr.
HeyelanlarÕn ikisinde de aktiflik görülmemektedir. Heyelan alanlarÕnda yo÷un bir vejetasyon ile
karúÕlaúÕlmÕú bu nedenden dolayÕ heyelan profilleri, heyelan alanÕnÕn yükselti haritasÕ, uydu görüntüleri
ve uzaktan çekilen foto÷raflardan faydalanÕlarak yorumlamasÕ yapÕlmÕútÕr (Foto:18a-8b).
159
bekil:14YerleƔimVeUlaƔŦmHaritasŦ
Foto:18aͲ18bHeyelanAlanlarŦ 4.2.1. Temenler Köyü HeyelanlarÕnÕn BatÕ YamacÕndaki Jeomorfolojik
Özellikleri
Jeomorfolojik özelliklere bakÕldÕ÷Õnda arazi de yine kumtaúÕ ve kiltaúÕna rastlanÕlmaktadÕr,
ayrÕca bu kumtaúÕ ve kilin ardalanmasÕ görülmektedir (Foto 19). Tabaka do÷rultularÕ kuzeygüney do÷rultudadÕr. Tabaka e÷imi ise do÷u yönlüdür. E÷im derecesi ise 16-17 derece
arasÕnda de÷iúir(foto:20). Arazide tabaka yönünde bazÕ farklÕlÕklar görülür. Bu durum
faylanmalardan kaynaklanmaktadÕr. FaylanmalarÕn bulundu÷u alanda da kalsit damarlarÕna
rastlanÕlÕr (Foto:21). FaylanmanÕn bulundu÷u alanlarda tabaka do÷rultusu kuzeydo÷u
güneybatÕ yönüne sapmÕútÕr (Foto:22).
160
Foto:19
Foto:21
Foto:20
Foto:22
161
4.2.3 . Temenler Köyü BatÕ YamacÕndaki HeyelanlarÕn Özellikleri
AraútÕrma alanÕmÕzda bulunan heyelanlar yaúlÕ heyelanlardÕr. Vejetasyon bakÕmÕndan oldukça
gürdür. Arazinin kayma düzlemi gür ormanlardan dolayÕ gözükmemektedir ve heyelanÕn taç,
kaynak, transfer alanÕ, birikim alanÕ ve topuk kÕsmÕ gözükmemekte ancak, e÷im profilinde 1.
heyelanda stabil bir e÷im düúüúü, 2. heyelan profilinde ise büklüm yapmÕú bir profil belirgin
olmaktadÕr. 1. profilde heyelan alanÕnÕn bölümleri belli olmazken 2. heyelan profilinde
büklümlere ba÷lÕ olarak bazÕ yorumlar yapÕlabilmektedir. 2. profilde yamacÕn üstünde
bulunan alan taç, kaynak ve transfer alanÕnÕ oluútururken, alt yamaçtaki dÕúa büklüm bize
birikim alanÕnÕ vermektedir (ùekil: 15)
Foto: 23 HeyelanlarÕn Genel Görünümü
Tip
AltͲTip
Aktivite
Vejetasyon
Kayma
Düzlemsel
AktifdeŒil
Yüksek
Tip
AltͲTip
Aktivite
KaymaͲMoloz
AkmasŦ
Düzlemsel AktifdeŒil
Vejetasyon
Yüksek
AraútÕrma alanÕmÕzda bulunan heyelanlar yaúlÕ heyelanlardÕr. Vejetasyon bakÕmÕndan oldukça
gürdür. Arazinin kayma düzlemi gür ormanlardan dolayÕ gözükmemektedir ve heyelanÕn taç,
kaynak, transfer alanÕ, birikim alanÕ ve topuk kÕsmÕ gözükmemekte ancak, e÷im profilinde 1.
162
heyelanda stabil bir e÷im düúüúü, 2. heyelan profilinde ise büklüm yapmÕú bir profil belirgin
olmaktadÕr. 1. profilde heyelan alanÕnÕn bölümleri belli olmazken 2. heyelan profilinde
büklümlere ba÷lÕ olarak bazÕ yorumlar yapÕlabilmektedir. 2. profilde yamacÕn üstünde
bulunan alan taç, kaynak ve transfer alanÕnÕ oluútururken, alt yamaçtaki dÕúa büklüm bize
birikim alanÕnÕ vermektedir (ùekil: 15)
ùekil: 15 Heyelan Profili
4.2.4. HeyelanÕ Kontrol Eden Olgular
Tabaka DalÕmÕ: Tabaka dalÕmlarÕ aynÕ yönde ve süreksizlik gösterdi÷i için heyelanÕ arttÕrÕr.
Yükselti: Yükseltinin fazla oldu÷u yerlerde bloklar daha kolay hareket edece÷inden, bu
yerlerde heyelan olma riski daha fazladÕr.(úekil:15-16)
163
bekil:15
Heyelan
Yükseklik
HaritasŦ
ùekil: 16 Heyelan Yükseklik Grafi÷i
E÷im: Heyelan bölgesinin ortalama e÷imi çevresine oranla ortalama 21 ࢓ olarak
hesaplanmÕútÕr. Bu oran heyelanÕ tetikleyecek derecede yüksek de÷ildir (ùekil:17-18).
164
ùekil: 17 Heyelan E÷im HaritasÕ
35
30
25
eŒim
20
1.heyelan
2.heyelan
15
10
5
0
max_egm
ort_egm
min_egm
ùekil: 18 Heyelan E÷im Grafi÷i
165
SONUÇ
YaptÕ÷ÕmÕz çalÕúmalarda I.Musabeyo÷lu Mahallesi HeyelanÕn meydana gelmesinde beúeri faktörler
etkilidir. Bunun nedeni daha önce o bölgede yüksek ya÷Õúlarda bile herhangi bir toprak hareketi,
heyelan görülmezken, 2008-2009 da bölgede inúa edilen AKHES' in 2011' de faaliyeti geçmesi ile
2013 Mart ayÕ sonlarÕnda bölgede düúük bir ya÷Õú ile heyelan meydana gelmiútir. HES inúasÕ ile
bölgenin yamaç e÷iminin bozulmasÕ ile heyelan meydana gelmiútir. Musabeyo÷lu heyelanÕnÕn taç
kÕsmÕnda tansiyon çatlaklarÕnÕn oldu÷unu gözlemlenmiútir. Bölgede meydana gelebilecek úiddetli bir
ya÷Õúta, yeni bir heyelanlar oluúabilir. Bu bakÕmdan bölge heyelan tehlikesi taúÕmaktadÕr.
KarabaúlÕ heyelanÕnÕn üzerinde vejetasyonun geliúmesine ba÷lÕ olarak tahminlerimize göre 500-600
yÕllÕk eski bir heyelan oldu÷u anlaúÕlmaktadÕr. Eski (~500-600 yÕl önce?) heyelan alanÕnÕn üzerinde
herhangi bir yapÕlaúma olmayaca÷Õndan dolayÕ heyelan yamaç e÷imi, iklim ve yükselti gibi do÷al
faktörlere ba÷lÕ olarak meydana geldi÷i düúünülmektedir. Fakat KarabaúlÕ heyelanÕn topuk kÕsmÕnda
20 yÕl kadar önce kaymalar meydana gelmiútir. Bunun sebebi de topuk kÕsmÕnÕn altÕnda büyük
miktarda kum çekilmesi ve altÕnÕn boúlamasÕ ile kaymalarÕn oldu÷unu düúünmekteyiz. KarabaúlÕ
heyelanÕnÕn topuk kÕsmÕnda kum çekilmelerine ba÷lÕ olarak ileride heyelan riski oluúturabilir.
Temenler Köyü HeyelanÕ da yamaç e÷imi, iklim, yükselti gibi do÷al faktörlerden dolayÕ meydana
gelmiútir. Bölge eski büyük bir heyelan kütlesidir. Kütle üzerinde 2011' de Mart ayÕ sonlarÕnda kar
erimelerine ba÷lÕ olarak heyelan meydana gelmiútir. Bu heyelan yerleúim alanÕnÕ da etkilemiútir. Do÷al
faktörler etkisi ile oluúan heyelan yerleúmelerin yanlÕú konuúlandÕrÕlmasÕndan dolayÕ yerleúmeleri
etkilemiútir. Bölgede ileri de yine úiddetli ya÷Õú, yo÷un kar erimeleri tekrar heyelan riski oluúturabilir.
166
AraútÕrmalara Göre Arazi ÇalÕúmalarÕ SonrasÕnda Elde Edilen Üç Heyelana øliúkin Genel Bilgileri
Gösterir Tablo
MUSABEYO)LUHEYELANI
GENELB7LG7LER
GEOMETR7
E)7MPOZ7SYONU
JEOLOJ7
RaporTarihi
KARABAbLIHEYELANI
01.07.2013
TEMENLERHEYELANI
03.07.2013
04.07.2013
Bölge
GökçebeyoŒlu
KarabaƔlŦKöyü
TemenlerKöyü
Yer
MusabeyoŒluMahallesi
KöleoŒluMahallesi
TemenlerMahallesi
OrtalamaEŒim
14Derece
10Derece
18Ͳ23Derece
BakŦƔŦm
KuzeyͲKuzeybatŦ
GüneyBakŦƔŦmlŦ
DoŒuBakŦƔŦmlŦ
Taç
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Topuk
DüƔük
DüƔük
DüƔük
KayaKütlesi
JeoteknikÖzellik
Masif
X
ArdalanmalŦ
X
X
X
ÇatlaklŦ
X
X
X
Kaya
Moloz
x
DüƔükDirençli
TaneliToprak
X
Tabakalanma
YatayDaŒŦlŦm
EŒim7çinde
X
AyrŦƔma
TazeKaya
X
Litoloji
Moloz
HafifAyrŦƔma
X
X
X
X
ÇakŦl
Kil
X
X
X
Silt
X
X
X
Kum
X
X
KireçtaƔŦ
KumtaƔŦ
ARAZ7ÖRTÜSÜ
X
ÇalŦlŦk
X
X
Otlak
X
X
ÇayŦr
X
X
X
X
Orman
SeyrekVejetasyon
X
OrmanAltŦ
H7DROLOJ7
X
X
YüzeyselSu
Yok
X
X
X
VAR
x
Geçici
X
DaŒŦlmŦƔAkŦƔ
YoŒun
Kaynak
Yok
X
X
X
X
X
X
DaŒŦlmŦƔAkŦƔ
Lokal
YeraltŦSuyu
Yok
DüƔük
Yüksek
SINIFLANDIRMA
HareketTipi
DüzlemselSŦŒ
X
DüzlemselDerin
Kayma
HareketlerinHŦzŦ
X
X
X
X
YavaƔAkma
X
YavaƔ
X
Orta
HŦzlŦ
Materyal
x
X
Kaya
X
Moloz
X
Toprak/Zemin
AKT7V7TE
Durum
Aktif
X
X
X
X
YenidenHareketli
X
AskŦda
Uykuda
X
Stabil
7nsanTarafŦndanYŦkŦlan
X
X
DoŒalYŦkŦlan
DaŒŦlŦm
7leri
X
X
X
X
X
GeriyeDoŒru
Yenilenen
Büyüyen
X
GeniƔleyen
Stil
KarmaƔŦk
Tek
X
X
X
BirleƔik
ArdŦƔŦk
167
..G
G
oG

.Ç

òç
ç

[Tarihiseçin]
[birketadŦnŦyazŦn]
YEb7L
168
7ÇER7K
ÇalŦƔmaamacŦ
Dizaynyöntemveprosedürler
ÇalŦƔmasahasŦvegüzergah
NüfusÖzellikleri
YerleƔmeÖzellikleri
EkonomikFaaliyetler
TarŦmͲHayvancŦlŦk
SanayiveTicaret
ÇalŦƔmaalanŦsorunlarŦveçözümönerileri
ÇalŦƔmanŦnsonucuveönemi
ÇaycumaarazikullanŦmharitasŦ
169
Amaç
9 ÇalŦƔmaalanŦiçerisindekimevcutarazikullanŦmŦverilerineulaƔarakbuverileri
belirlibirveriformatŦndahazŦrlamak,
9 HazŦrlananbuverilerinCBSortamŦndaveritabanŦnŦoluƔturmak,
9 ÇalŦƔmaalanŦiçerisindekiarazikullanŦmŦeksiklilikleri,hatalarŦveihtiyaçlarŦ
belirlemek,
9 BubaŒlamdaçözümönerilerioluƔturmaktŦr…
Dizayn,YöntemveProsedürler
9 TopografikharitalardanveuydugörüntülerindenfaydanŦldŦ.
9 Gps(KüreselKonumlamaSistemi)aletiilenoktaverilerialŦndŦ.
9 ÇeƔitlikaynaklardaneldeedilenverilernokta,çizgi,alanƔeklindeCoŒrafiBilgi
SistemleriortamŦnaaktarŦldŦvetematikharitalaroluƔturuldu.
9 7ncelemealanŦndakiyerleƔmelerdeyerelhalklayapŦlansözlügörüƔmelerle
bilgileredinildi,doŒalvebeƔeriözelliklerincelenerekraporoluƔturuldu.
170
7ncelemeSahasŦ
BakacakkadŦileÇaycumamerkezarasŦndakalanFilyosçayŦnŦndoŒrudanetkisi
altŦndaolancoŒrafibölgeninaraziçalŦƔmalarŦylaincelenerekburapor
oluƔturuldu.
171
172
7ncelemeSahasŦnŦnNüfusÖzellikleri
7ncelemesahasŦnŦnnüfusunaaitgeçmiƔeyönelikelimizdesaŒlŦklŦveriler
bulunmamaklabirliktegenelitibariylenüfus2011de25.259‘dur.
NüfusunDaŒŦlŦƔŦ
7ncemesahasŦndanüfusundaŒŦlŦƔŦnŦbelirleyenesasunsur,ekonomik
faaliyetlerdir.MadenkömürününbulunupiƔletilmeyebaƔlanŦlmasŦndanönce,
halkŦngeçimitarŦmadayanŦyordu.TarŦmsalalanlardandahafazla
yararlanabilmek,selgibifizikiortamŦnoluƔturduŒubazŦolumsuzetkileri
azaltabilmekiçinyerleƔmelerçoŒunluklayamaçlaraveyamaçlarŦnyakŦnŦna
kurulmuƔlardŦ.HernekadarmadencilikfaaliyetlerininbaƔlamasŦndansonra
tarlatarŦmŦndanbirkopuƔmeydanageldiysede,enazŦndanhanehalkŦnŦn
ihtiyaçlarŦnŦkarƔŦlamaküzere,tarŦmsalfaaliyetlersürdürülmüƔtür.Budönemde
tepelikalanlarvealçakplatolarüzerindeyeralanyerleƔmelerindahafazla
nüfusbarŦndŦrdŦŒŦgörülmektedir.
ZamanlaekonominintarŦmvemadencilikfaaliyetleridŦƔŦndadaalternatiflere
kavuƔmasŦnüfusundaŒŦlŦmŦnŦetkilemiƔtirSanayiveticaretalanŦndainceleme
sahasŦndafonksiyonkazananyerleƔmelerveyakŦnçevrelerihŦzlakendilerine
nüfusçekmeyebaƔlamŦƔlardŦr.GerekincelemesahasŦiçinden,gereksedŦƔarŦdan
süreklinüfusalanbumerkezler,aynŦzamandayakŦnçevresindebulunanbazŦ
yerleƔmeleringeliƔmesinisaŒladŦŒŦgibi,nispetenuzaktaveyaolumsuzƔartlar
taƔŦyanlarŦnŦnisehŦzlaŦssŦzlaƔmasŦnayolaçmŦƔlardŦr.
173
7ncelemeSahasŦnŦnYerleƔmelerveÖzellikleri
19.yüzyŦldaKastamonuVilayetiÇarƔamba(Devrek)kazasŦna,1873’teBartŦn’a,
1902’deÇarƔambaNahiyesiolarakZonguldak’abaŒlandŦŒŦsalnamelerdenve
yazŦlŦkaynaklardananlaƔŦlmaktadŦr.OsmanlŦdönemindeönemlibiryerleƔim
yeriolmayanÇaycuma,Cumhuriyetdönemindedebudurumunu
sürdürmüƔtür.ÇayCamiismiiletanŦnanbuyerleƔimDevrek’ebaŒlŦbirbucak
merkeziiken1944yŦlŦndaismiÇaycumaolarakdeŒiƔtirilerekilçekonumuna
getirilmiƔtir.
YerleƔmelerindaŒŦlŦƔŦnŦbelirleyenfaktörlerzamaniçindeekonomik
faaliyetlerdekiçeƔitlenmeyebaŒlŦolarakdeŒiƔimgöstermiƔtir.Bunun
sonucundabazŦyerleƔmelerdahaçokgeliƔmiƔ,bazŦlarŦiseadetakaybolmuƔtur.
ÖncelerigeçimtipitarŦmsalfaaliyetleredayananekonomikhayatta,19.yy
sonlarŦnadoŒrumadenkömürününbulunmasŦveiƔletilmeyebaƔlanmasŦyla,
madencilikhakimdurumageçmiƔtir.MevcuttarŦmsalüretiminiseçoŒunlukla
yerelihtiyaçlarŦkarƔŦlamayayönelikolmasŦnedeniyletarŦmsalyapŦdaönemlibir
iyileƔmeveyageliƔmesaŒlanamamŦƔtŦr
.7ncelemesahasŦndakiulaƔŦmaŒŦndasaŒlanangeliƔmeleryerleƔmelerüzerinde
olumluveyaolumsuzetkilerinikŦsasüredegöstermektedir.7stereskiyollarŦn
iyileƔtirilmesi,isteryeniyolyapŦmŦolsunyerleƔmeleriçinkŦsasüredebir
deŒiƔimibaƔlatmaktadŦr.YolboyuncakalantarlalarhŦzlatarŦmsalamaçlŦ
kullanŦmdançŦkarŦlarakyerleƔimalanŦhalinegetirilmektedir.
174
175
Mesken:Meskentiplerigenelolarak,ekonomikhayattazamaniçindeortaya
çŦkandeŒiƔimiyansŦtŦr.Özellikleson50Ͳ60yŦllŦkdönemdebudeŒiƔimçokdaha
belirginleƔmiƔtir.KaradenizbölgesindeçevreƔartlarŦnauygungeleneksel
meskentipininyapŦmalzemesiahƔaptŦr.Butipmeskenler,gelenekselmimari
tarzŦnauygunolarakinƔaedilmekte,kŦrsalkesiminyapŦlarŦnadamgasŦnŦ
vurmaktadŦr.AncakbumeskenlerdengünümüzesadecebirkŦsmŦulaƔmŦƔtŦr.Son
20Ͳ25yŦllŦkdönemdeisefabrikasyontuŒlanŦninƔamalzemesiolarakkullanŦmŦ
oldukçayaygŦnlaƔmŦƔtŦr.GünümüzdeyapŦmalzemelerininfarklŦlaƔmasŦyüksek
kesimlerilealçaksahalararasŦnda,eskiyerleƔmelerileyeniyerleƔmeler
arasŦndaveeskiileyenibinalararasŦndaizlenebilmektedir.Meskenlerin
planlarŦndakideŒiƔimise,eskiveyeniyapŦlmŦƔolmalarŦnagöreortaya
çŦkmaktadŦr.BugeçmiƔtekiihtiyaçlarŦnveyaƔambiçiminin,günümüzde
farklŦlaƔtŦŒŦnŦnbirgöstergesidir.
köyveƔehir yerleƔmesi
176
7ncelemeSahasŦnŦnEkonomikFaaliyetleri
Çaycuma7lçesindeyaptŦŒŦmŦzaraƔtŦrmadayerleƔmeler,tarŦmve
hayvancŦlŦk,sanayiveticaretfaaliyetleriincelenmiƔtir.
7lçedetarŦmvehayvancŦlŦkgörülmektedirfakatkendiiçindefarklŦlŦklar
göstermektedir.
tarŦm
hayvancŦlŦk
BakacakkadŦmevkiindebulunantarŦmalanlarŦndasebzevemeyve
yetiƔtiriciliŒiyapŦlmaktadŦr.FakatbuüretimticaretamaçlŦdeŒilbireyseltüketim
amaçlŦdŦr.SeralarŦngeniƔbiryerkapladŦŒŦGökçebeyTarŦm7lMüdürlüŒü
AraƔtŦrmabölgesindeeskisistemli,camyapŦlŦseralarŦnyanŦsŦra;modern
ƔekildeseraçalŦƔmalarŦdagörülmektedir.Sebzevemeyveüretimibirarada
yapŦlmaktadŦr.BuralardaseraalanlarŦartŦƔgöstermiƔ,damlasulamasistemi
kullanŦlmŦƔtŦr.YeniseravebinalarŦnkurulumudevametmektedir.Evlerinön
taraflarŦndaküçükseraalanlarŦbulunmaktadŦr.BuseralardayetiƔtirilenürünler
domates,kabak,elma,fasulye,mŦsŦrolupgenelliklekarŦƔŦkseraƔeklinde
görülmektedir.BakacakkadŦmerkezindetarŦmürünüolarakküçükseralarda
asma,biber,rokayetiƔtirilmektedir.FakatburalardaseraalanlarŦazalma
177
gösterir.Bahçelerdeisedut,üzüm,incir,ceviz,kayŦsŦ,Ɣeftali,armutaŒaçlarŦ
yetiƔtirilir.KömürocaklarŦndansonrakialandaiseyapŦlanseralarvebahçelerde
patlŦcan,semizotu,biberinyanŦsŦrasadecebiralandakarƔŦlaƔtŦŒŦmŦznarve
ayçiçeŒiyetiƔtirilirBeldedeseralarticaretamaçlŦolmayŦpgenelliklebireysel
tüketimiçinyapŦlmaktadŦr.YetiƔtirilenürünler;ceviz,erik,elma,patlŦcan,biber,
domates,fŦndŦk,mŦsŦr,lahana,salatalŦk,kabak,Ɣeftali,kayŦsŦgörülmektedir.Nar
veayçiçeŒiisenadirengörülenbitkitürüdür.MilangazDaŒŦtŦmA.b.de
BakacakkadŦyerleƔmesindenfarklŦolarakkarƔŦlaƔtŦŒŦmŦzilginçbirolay
hayvancŦlŦŒŦnnerdeysehiçolmadŦŒŦyerdetavƔanlarŦngörülmesiydi.Beldede
tarŦmürünlerisŦkgörülürkenhayvancŦlŦkyokdenecekkadarazdŦr.BakacakkadŦ
beldesindebulananhayvancŦlŦŒŦnŦnazalmasŦsebebibeldedenyolungeçmesidir.
AhŦrhayvancŦlŦŒŦkültürüolmadŦŒŦiçinhayvanlarbaƔŦboƔbŦrakŦlmaktabuda
araçlarŦnhayvanlarazararvermesinesebepolmaktadŦr.FakatkarƔŦmŦzaküçük
çaplŦdaolsabirkeçiahŦrŦçŦkmaktadŦrvebualandakeçiahŦrŦnŦndŦƔŦndaarŦcŦlŦk
yapŦlmaktadŦr.Fakatbuküçükölçeklibirfaaliyettir.GökçebeyilçesininGaziler
köyününMusabeyoŒlumahallesindeisetarlalarŦnhepsisürülüyordufakat
1990’dansonrabutarlalariƔlenmemeyebaƔlandŦ.AlŦnanürün,yapŦlanmasrafŦ
karƔŦlamadŦŒŦiçininsanlartarŦmyapmayŦbŦrakmŦƔtŦr.Buradakiinsanlarmaden
iƔletmelerindeçalŦƔmaktaydŦ.Oyüzdenköydebulunanhemenherkesemekli
maaƔŦnasahiptir.GeçimleriiçingerekliolanekonomikgeliresahipolduklarŦiçin
tarŦmlauŒraƔmayŦgereksizgörmektedirler.Zatenköylülerfazlaaraziyesahip
deŒillerdir.KöylülerenfazlaaraziyesahipolankiƔinin10dönümarazisi
olduŒunubelirtmiƔlerdir.ArazilerküçükveparçalŦdŦr.GeçimtipitarŦm
yapŦlmaktadŦr,bahçetarŦmŦönemlidir.BununyanŦsŦrabuŒdayvemŦsŦr
yetiƔtirilmektedir.ArazifazlaverimlideŒildir.BahçedesebzeyetiƔtirilmekte
(domates,biber,patlŦcan,salatalŦk,fasulye,mŦsŦrgibi)vemeyveaŒaçlarŦ(ceviz,
fŦndŦk,incir,erik,beyazdutgibi)bulunmaktadŦr.BazŦevlerinarkasŦndasera
bulunmaktadŦr.KöydesadeceüçserapazaraürüngötürüpyetiƔtirilenihtiyaç
fazlasŦsebzeyipazardasatmaktadŦrlar.OnundŦƔŦndakiseralartamamenbireysel
ihtiyacayöneliktir.KöydegeçimtipihayvancŦlŦkyapŦlmaktadŦr.7nsanlarsadece
kendiihtiyaçlarŦnŦkarƔŦlamakiçinbirͲikitanebüyükbaƔhayvan
beslemektedirler.Filyos’unkenarŦndabalŦktutulmaktadŦrfakatbuyemekiçin
tutulur,ticaribiretkinlikdeŒildir.ZatenakarsuticaribalŦkçŦlŦŒŦkarƔŦlayacaksuya
ƔuaniçinsahipdeŒildir.HESinkuzeybatŦsŦndaRomanyerleƔmesi
bulunmaktadŦr.Evleribahçelidir.Bahçedefasulye,mŦsŦr,domates,bibergibi
178
ürünleryetiƔtirilmekteveerikgibimeyvelerbulunmaktadŦr.BunlarticariamaçlŦ
deŒildir,ihtiyaçlarŦnŦkarƔŦlamakiçindir.OrtalamaikiƔerdönümarazilerivardŦr.
HayvancŦlŦkyoktur.HESinbulunduŒuyamaçtabitkiörtüsübulunmamaktadŦr,
kesintiyeuŒramŦƔtŦr.ÇevresindeiseçalŦformasyonundaaŒaççŦktopluluklarŦ
bulunmaktadŦr.YeryeryüksekboyluaŒaçlardanoluƔanormanlarada
rastlanmaktadŦr.BualanlareskiistimlakalanlarŦdŦr,tarŦmyapŦlmamaktadŦr.
ErenlervebeyhoŒluköyleriyleÇaycumailçemerkeziningiriƔinekadarolan
arazininkullanŦmŦndadatarŦmvehayvancŦlŦkfaaliyetleribulunmaktadŦr.TarŦm
BakacakkadŦmevkisindekikadarfazlaolmasadaormanalanlarŦaçŦlaraktarŦm
arazisinedönüƔtürülmüƔtür.OrmanarazilerinintarŦmaaçŦlmasŦylabirlikte
ormanörtüsükesintiyeuŒramŦƔtŦr.TarŦmarazilerieŒimliyamaçlardaküçük
bahçelerƔeklindedir.ÇünküeŒim,akarsuyunkenarŦndaduvargibiyükselmiƔtir.
BuyüzdenbualanlardatarŦmarazisineazrastlamŦƔbulunmaktayŦz.Bualanlar
ormanarazisiolarakkarƔŦmŦzaçŦkmaktayadaçöpalanlarŦolarak
kullanŦlmaktadŦr.KöyünbirazdŦƔŦndakalandikyamacŦnçöpalanŦolarak
kullanŦlmasŦbubölgedebüyükbirçevresorunununolduŒunugöstermektedir.
DereyataklarŦnŦniçideçöplükolarakkullanŦlmŦƔtŦr.BuradaeŒiminazalmasŦyla
birliktetarŦmalanlarŦndaartŦƔgözlenmiƔtir.BualantarŦmürünlerininçeƔitliliŒi
açŦsŦndanoldukçazenginbirbölgedir.SebzevemeyveyetiƔtiriciliŒioldukça
fazladŦr.YetiƔtirilenmeyvelerdenKaradeniziklimineuygunolmayanmeyvelerin
de(muz,ayçiçeŒi,kivi,mango,enginar,zeytin)yetiƔtirildiŒinigördük.Filyos
ÇayŦnayaklaƔanalanlardaeŒimazaldŦŒŦiçinseracŦlŦkoldukçageliƔmiƔtir.
YetiƔtirilenürünlersatŦlmaküzereZonguldakveilçelerinegönderilmektedir.
ErenlervebeyhoŒluKöylerindeYetiƔtirilenTarŦmsalÜrünler
SEBZELER
Lahana
Enginar
Kabak
Biber
Domates
Fasulye
Bamya
Zeytin
KŦvŦrcŦk
SoŒan
MEYVELER
Üzüm
7ncir
beftali
KayŦsŦ
Muz
Portakal
Erik
Elma
Nektari
Ceviz
FŦndŦk
7Œde
Hunnap
179
180
BölgesebzevemeyveyetiƔtiriciliŒiaçŦsŦndançokuygundur.Fakathalk
buradagenelolaraksusorunuyaƔamaktadŦr.BununsebebidetarlalarŦnaçok
yakŦnbulunankumveçakŦlocaklarŦnŦndevamlŦolaraksuçekmesivesuyunyolu
üzerindebulunanbarajlardŦr.TesislersuyuçektikçesukaybŦyaƔanmaktabuda
tarŦmsalüretimizorasokmaktadŦr.BuürünlerinyetiƔtirilmesibizehayvancŦlŦk
faaliyetininolduŒunugöstermektedir.AyrŦcabualandamŦsŦr,buŒdayveyonca
gibiürünlerindeyetiƔtirildiŒinigörmekteyiz.AyrŦcayerleƔimalanlarŦna
yaklaƔtŦŒŦmŦzdameskenlerinyanŦndabulunansamanyŦŒŦnlarŦdahayvancŦlŦŒŦn
fazlaolduŒunugöstermektedir.YolüzerindebirçokçeƔmegörülmeside
hayvanlarŦnsuihtiyacŦnŦkarƔŦlamakamacŦylayapŦldŦŒŦnŦgöstermektedir.
BüyükbaƔhayvanyetiƔtirilmektedir.HayvancŦlŦkdiŒerbölgeleregöredaha
yaygŦndurumdadŦr.ÇünküarazininengebeliolmasŦveeŒiminfazlaolmasŦtarŦm
alanŦnŦkŦsŦtlamŦƔtŦr.BudahalkŦnhayvancŦlŦŒayönelmesinesebepolmuƔtur.
AncakyapŦlanhayvancŦlŦkbüyükölçektedeŒildahaçokgeçimtipiolarak
karƔŦmŦzaçŦkmaktadŦr.AynŦzamandabirdetavukçiftliŒibulunmaktadŦr.Yine
köydeyaƔayanhalkŦnarŦcŦlŦkladauŒraƔtŦŒŦnŦgörmüƔbulunmaktayŦz.KocadayŦ,
Merkez,KocabaƔlŦ,7mamlŦ,KöleoŒlumahallelerindetarŦmsalaraziler
kullanŦlmamaktadŦr.ÇüküyapŦlanfaaliyetmasraflarŦkarƔŦlamaktadŦr.
HayvancŦlŦkkŦsŦtlŦsahalardayapŦlmaktadŦr.KüçükbaƔhayvancŦlŦk
bulunmamaktadŦr.YapŦlanbüyükbaƔhayvancŦlŦkiseihtiyacayöneliktir.
TemenlerKöyüdeeŒimlibirsahadakurulmuƔtur.HalkŦnbüyükbirçoŒunluŒu
emeklilerdenoluƔtuŒuiçingenelanlamdafaalbirziraiyaƔam
bulunmamaktadŦr.DiŒerlerinegörenispetengeniƔtarŦmarazilerindeisemŦsŦr
ekimiyapŦlmaktadŦr.TemenlerKöyüveçevresindekitarŦmalanlarŦevlerin
bahçelerindebulunanküçükalanlarlasŦnŦrlŦbulunmaktadŦr.TarŦmauygun
arazilerbulunmasŦnaraŒmeninsanlarheyelan,yabandomuzu,halkŦnbüyük
çoŒunluŒununemekliinsanlardanoluƔmasŦgibinedenlerdendolayŦtarŦmsŦnŦrlŦ
alanlardayapŦlmaktadŦr.SahadakitarŦmarazilerindekaralahanavemŦsŦr
aŒŦrlŦktaolmaklabirlikteçeƔitlisebzevemeyvede(biber,patlŦcan,fasulyeve
dut)yetiƔtirilmektedir.SahadaseracŦlŦkfaaliyetlerininyeniyenibaƔlamasŦndan
ötürüserasayŦsŦazdŦr.KayŦkçŦlarmevkiinde,bölgehalkŦnŦnkalkŦnmayŦ
desteklemesiveidariyönetimindekalkŦnmayaöncülüketmesindendolayŦarazi
kullanŦmŦolumluyöndeetkilenmiƔtir.BöyleceÇaycumaveBakacakkadŦ’yagöre
dahadüzenliveplanlŦbirbölgehalinialmŦƔtŦr.HattabölgehalkŦtarafŦndanbu
alan“KüçükParis“olarakadlandŦrŦlmaktadŦr.behirselözelliklerinyoŒunlaƔtŦŒŦ
181
birbölgedir.BinalarŦnenazüçyadadörtkatlŦolmasŦ,internetkafeve
postaneninbulunmasŦƔehirselözelliktaƔŦdŦŒŦnŦnengüzelörnekleridir.Bölgede
yeralanüniversitebualanŦngeliƔmesinisaŒlamŦƔvehŦzlandŦrmŦƔtŦr.Bölgede
ortaklaƔakullanŦlanfŦrŦnlarkomƔulukiliƔkisiningeliƔmiƔolduŒunu
göstermektedir.ÇevrebilincivesosyalsorumlulukbilinciningeliƔtiŒibirbölge
olarakdikkatimiziçekmektedir.ArabatekerleklerininsaksŦolarakkullanmasŦ,su
ƔiƔelerininkapaklarŦnŦntoplanŦpbiriktirilmesibunungöstergesidir.Temelgeçim
kaynaŒŦtarŦmdŦr.SeracŦlŦk10Ͳ15yŦldŦrfaaldir.SeracŦlŦŒŦngeliƔmesiürün
çeƔitliliŒiniarttŦrmŦƔtŦr.BölgedekiseralardadoŒalgübrekullanŦlarakiyitarŦm
yapŦlmaktadŦr.YetiƔtirileniyitarŦmürünlerifasulye,salatalŦk,domatesve
biberdir.7yitarŦmürünleriyleilgilihayatageçirilmeyeçalŦƔŦlanbirproje
bulunmaktadŦr.BuprojeyleiyitarŦmürünlerisoŒukhavadeposundatutularak
diŒerihtiyaçalanlarŦnapazarlamakhedeflenmiƔtir.OrganiktarŦmŦn2013senesi
ilksenedirveyerelpazarasunulmaktadŦr,ƔuandenemeaƔamasŦndaolanbir
projedir.OrganiktarŦmlayetiƔtirilenürünlerinçabukbozulmariskininolmasŦ
buradabirdesoŒukhavadeposununbulunmasŦnasebepolmuƔtur.Ekonomik
getirisininyüksekolmasŦnedeniylemeyvecilikdeyaygŦnolarakyapŦlmaktadŦr.
Özellikledeveciarmudu,kavun,karpuzgibiürünleryetiƔtirilmektevebunlarŦn
yanŦsŦradut,erik,muƔmulagibimeyvelerederastlanŦlmŦƔtŦr.BölgedeyaygŦn
olarakgörülendiŒertarŦmürünleribuŒday,ayçiçeŒivemŦsŦrdŦr.Buürünlerin
yetiƔtirilmesihayvancŦlŦkfaaliyetlerininyapŦlmasŦnŦsaŒlamŦƔvegeliƔmesine
sebepolmuƔtur.BölgedetarŦmdansonraenönemliekonomikfaaliyet
büyükbaƔhayvancŦlŦktŦr.AyrŦcahayvandŦƔkŦlarŦdoŒalgübreolarakorganik
tarŦmdakullanŦlmaktadŦr.BölgedeanacaddeüzerindehatŦraormanŦ
görülmesineraŒmenalanŦniçinegirildikçeçöpsahalarŦkarƔŦmŦzaçŦkmaktadŦr.
BuçöplerFilyosÇayŦnayakŦnalanlardagörülmesiyledikkatiçekmiƔtir.Çaya
yakŦnlŦŒŦekolojikdengeninbozmasŦnayolaçmaktadŦr.behrinbaƔlangŦç
kŦsmŦndailkƔehirselyerleƔmelerkŦrsalalanlarayakŦnolduŒugibiƔehir
özelliklerindendeuzaktŦr.YerleƔmelerarasŦndatarŦmalanlarŦbulunmaktadŦr.
BahçetarŦmŦvebuŒdaygörülmektedir.TarŦmalanlarŦnŦnyanŦndahayvanlarada
rastlamaktayŦz.behirselalanlarauzakolduŒuiçinbubölgelerde‘mesafenin
bozucuetkisi’belirgindir.AncaktarŦmvehayvancŦlŦŒŦnyanŦndaküçükçaptada
olsaƔehirselözelliklerbelirginleƔmeyebaƔlamŦƔtŦr.MeselaƔehrinbaƔlangŦcŦnda
birkaçtarladamŦsŦrveinekgörürkenyüzmetreilerisindeküçükbirmarangoza
rastlŦyoruz.
182
SanayiFaaliyetleriveTicaretAlanlarŦ
ÇalŦƔmaalanŦmŦzdasanayi,ticaretvehizmetalanlarŦdaincelenmiƔtir.KŦrsal
özelliklerinhakimolduŒubölgedeküçükçaptadaolsabufaaliyetlerde
gerçekleƔtirilmektedir.
sanayiveticaretalanlarŦ
BakacakkadŦ’daki100.YŦlAtatürkHizmetKöyübunlardanbirisidir.Birotel
olarakgörevyapan198dönümekurulanbinaiçerisindetoplantŦsalonu,otel,
restaurant,yüzmehavuzu,kafeterya,teniskordu,çayköƔkügibifarklŦalanlarda
çeƔitlihizmetlervermektedir.SosyalyaƔamveeŒlenceiçinkurulanÜnalDüŒün
SalonuveGazinosubulunmaktadŦr.DevrekilçesinedoŒruolançiftƔeritliyolun
geçtiŒigüzergâhtakafe,kuaför,seyahatacentesi,küçükçaplŦolanbirmobilya
fabrikasŦ,bankamatik,restaurantvekeresteimalatŦgerçekleƔtirenmarangozun
bulunduŒuticaret,hizmetvesanayialanlarŦbulunmaktadŦr.ZonguldakͲBartŦnͲ
ÇaycumagüzergâhŦndaBatŦKaradeniz’dedoŒuyönünegidildiŒindekŦsasüreli
dinlenmealanlarŦveticarialanlariçiçegeçmiƔolupbualandamobilyacŦlŦk
sektörününgeliƔmiƔolduŒugörülmektedir.BununyanŦsŦrayanŦndaiçkibayileri
vedepolamaalanlarŦbirliktebulunmaktadŦr.KenarmahallerdeisecipsdepolarŦ
bulunmaktadŦr.BubölgedeekmekfabrikasŦ,tavukçuluk,otolastik,ticaret
daŒŦtŦmfirmasŦyolboyuncadarƔerittedevametmektedir.GenelolarakyapŦ
marketleri,radyatör,kombi,seramik,inƔaatmalzemeleribulunansatŦƔyerleri
bulunmaktadŦr.HattaburadayapŦmalzemelerininsŦklŦŒŦgözeçarpmaktadŦr.Bu
yolboyuncayemekrestaurantŦnŦnbirisindeçekicibirgüçoluƔturmakiçinmini
birhayvanatbahçesioluƔturulduŒudagörülmektedir.Buminihayvanat
bahçesindesülün,koyun,tavuk,ördek,tavƔangibihavyantürleriyer
almaktadŦr.AyrŦcamermerüretimideyapŦlmaktadŦr.MerkezedoŒruise
eŒlencemerkezleriyoŒunlaƔmayabaƔlamŦƔtŦr.BölgedeevlerinaltkŦsŦmlarŦ
ticaretalanolarakkullanŦlŦrkenikincikatlarŦveyaüstkŦsŦmlarŦkonutolarak
kullanŦlmaktadŦr.Tamirat,yapŦmarketi,profilsanayi,halŦyŦkamagibiçeƔitli
ticarivehizmetalanlarŦdayeralŦr.Tabibunlarküçükölçekteolmaklabirlikte
çevresinehizmetsunup,bualanlarŦnihtiyaçlarŦnŦkarƔŦlamaktadŦr.BunlarŦn
183
haricindeFilyosÇayŦkenarŦndakumocaklarŦçayboyuncadevametmektedir.
BirdeProfsanadlŦbirkömüriƔletmesibulunmaktadŦr.DemirörenMilangaz
GrubuisedolumtesisiilegörevyapmaktadŦr.KuzeyedoŒruilerlediŒimizde
EMKOradyatör,kazan,petekfabrikasŦveŦsŦsistemlerifabrikasŦ
bulunmaktadŦr.Milangaz,Akçagaz’dansonra7pragazdaŒŦtŦmbayiiside
bulunmaktadŦr.BakacakkadŦbeldesindenÇaycumailçesinedoŒru
ilerlediŒimizdeyoldakarƔŦlŦklŦolarakPetrolOfisiveTürkiyePetrolleriyer
almaktadŦr.MarketveParkEtLokantasŦdabulunmaktavebualandinlenme
tesisiolarakkullanŦlmaktadŦr.BakacakkadŦbeldesindeyerleƔme,tarŦmve
ticaretalanlarŦiçiçeyeralmaktadŦr.GazilerKöyüMusabeyoŒlumahallesinde
isehizmet,ticaretvesanayifaaliyetlerinedairhiçbirƔeyerastlanmamŦƔtŦr.
ErenlerͲbeyhoŒluͲBurunkayaͲÇaycumagüzergahŦüzerindedekumocaklarŦnŦn
haricindeherhangibirsanayi,ticaretyadahizmetalanŦnarastlanŦlmamaktadŦr.
KocadayŦ,Merkez,KocabaƔlŦ,7mamlŦ,KöleoŒlumahallelerindeyeniyenitavuk
çiftliklerigeliƔmegöstermeyebaƔlamŦƔtŦr.TicaretvehizmetalanŦ
bulunmamaktadŦr.YineaynŦƔekildeTemenlermevkiindedebufaaliyetler
bulunmamakta,tamamenkŦrsalözelliklertaƔŦmaktadŦr.KayŦkçalarmevkiinde
iseküçükçaptasanayifaaliyetleribulunmakta,bunlarisegenelitibariyleana
caddeüzerindeyoŒunlaƔmaktadŦr.Bölgedekisanayitesisleri;kaŒŦtfabrikasŦ,oto
sanayi,seramik,otocam,gŦdadaŒŦtŦmdeposu,seracŦlŦkekipmanlarŦ,lastik,
tuŒlafabrikasŦ,bölgedeormanörtüsününbulunmasŦndandolayŦküçükdeolsa
keresteatölyeleribulunmaktadŦr.FakatiyitarŦmürünleriüzerinekurulanproje
baƔarŦyaulaƔŦrsaiyitarŦmürünlerininticaretisözkonusuolabilir.Çaycumada
isepazaryeri,otomotivsanayi,keresteiƔletmesi,marangozgibiticaretve
sanayialanlarŦnŦndŦƔŦnda;market,kuaför,restaurant,kafe,otel,düŒünsalonu,
evtekstili,giyim,ayakkabŦ,kargo,bankamatik,PTTgibiƔehirmerkezininve
çevresininihtiyaçlarŦnŦkarƔŦlayanhizmetalanlarŦnarastlanŦlmŦƔtŦr.
184
185
AraƔtŦrmaalanŦmŦzdakonutalanlarŦnŦnyanŦsŦraidari,rekreasyonelve
kültürelalanlardabulunmaktadŦr.
BakacakkadŦdagördüŒümüzkonutalanlarŦkesinbirayrŦmolmamakla
birlikteeskivetekkatlŦyadaenfazlaüçkatlŦyapŦlarƔeklindegörülmektedir.
BuradagörülenticaretvetarŦmfaaliyetleribiraradabulunurkenƔehir
alanlarŦndarastlanmayanbiriliƔkisözkonusudur.Bumevkidegörüleneski
yapŦlaƔmanŦnyanŦndayenibinalardakurulmaktadŦr.BununyanŦsŦrasaŒlŦk
ocaŒŦ,BaƔkentÜniversitesiDiyalizMerkeziveCanDiyalizmerkezi,belediye
binasŦ,camigibiidari,rekreasyonelvekültürelalanlaryeralŦr.AyrŦcataverna
tarzŦndakiyerlerrekreasyonelihtiyaçlaradacevapvermektedir.MusabeyoŒlu
mahallesindeisekonutalanlarŦnŦndŦƔŦndaidarialanolarakmuhtarlŦk,kültürel
alanolarakisecamibulunmaktafakatherhangibirrekreasyonelalan
bulunmamaktadŦr.ErenlervebeyhoŒluyerleƔmelerindeiseokul,cami,
kahvehanegibiidarivekültürelalanlarbulunmaklabirlikterekreasyonelalanlar
buradadagörülmektedir.KocadayŦ,Merkez,KocabaƔlŦ,7mamlŦ,KöleoŒlu
mahallelerindecami,muhtarlŦkbulunmaktadŦr,okulfaaldeŒildir.Temenler
köyündeiseokulbulunmamaklabirlikteikitanecamibulunmaktadŦr.Bu
camilerdenbiribayramlardatoplantŦalanŦolarakkullanŦlmaktadŦr.AyrŦca
muhtarlŦkvekahvehanedebulunmaktadŦr.KayŦkçŦlarköyündeçeƔitlilik
diŒerlerinenazarandahafazladŦr.Okul,üniversite,tarŦmsalkalkŦnma
kooperatifivemuhtarlŦkgibiidarialanlarŦnyanŦsŦracamigibikültürelalanlarda
bulunmaktadŦr.AyrŦcarekreasyonelbiralanolarakküçükbirpark
bulunmaktadŦr.Çaycumadaisekolej,lise,ortaokul,ilkokul,hükümetkonaŒŦ,
belediyegibiidarialanlar;kültürsanatmerkezi,cami,kafe,pastane,halŦsaha,
sporkompleksi,teniskordu,park,pazaralanŦgibikültürelverekreasyonel
alanlarbulunmaktadŦr.
SonuçolarakaraƔtŦrmaalanŦmŦzŦnbüyükbirkŦsmŦndakŦrsalözellikleraŒŦr
basmaktadŦr.FilyosÇayŦboyuncauzanankŦrsalyerleƔmelerdetarŦmve
hayvancŦlŦkyapŦlmaktadŦr.ÇayüzerindekuruluolankumocaklarŦbölgeyiher
anlamdaolumsuzolaraketkilemektedir.ÇaydansuçokçekildiŒiiçintarŦmda
yeterlisulamayapŦlamamaktabudabölgeinsanlarŦnŦmaŒduretmektedir.
ÖzellikleseraalanlarŦbundanzarargörmektedir.AyrŦcaçaydakikirliliksorunu
bukumocaklarŦndanveçevrehalkŦnŦnburayayakŦnalanlaraçöplerini
atmasŦndankaynaklanmaktadŦr.BuçöplerinçoŒugeridönüƔümle
186
kazanŦlabilecekatŦklardŦr(petƔiƔevs).KatŦatŦktoplamaplanŦyapŦlmalŦ,çöpler
geliƔigüzeldoŒayabŦrakŦlmamalŦbirçöpalanŦbelirlenmelidir.KumocaklarŦ
yalnŦzcatarŦmŦdeŒilhayvancŦlŦŒŦdaetkilemektedir.YüksekbentlerhayvanlarŦn
çaydansuiçmesineengelolmaktayadadüƔerekyaralanmaveyaölümüne
sebepolmaktadŦr.AyrŦcabualandaçeƔitlisukuƔlarŦdagörülmüƔtür.FilyosÇayŦ
sulakbiralanolarakçevresineçeƔitlialanlardahizmetetmektedir.Çözümise
kumocaklarŦnŦnkapatŦlmasŦdŦr.ÇünkübölgedeinsanlaraiƔimkanŦsaŒlamakiçin
kumocaklarŦkurulmuƔamabuocaklarbirkaçyüzkiƔiyeiƔimkanŦsaŒlarkenarka
taraftabirkaçbinkiƔiningeçiminizorlaƔtŦrmaktavesŦkŦntŦyasokmaktadŦr.Bubir
çözündeŒildir.AyrŦcataƔkŦnriskininbulunduŒuilküçzonakesinlikleyerleƔme
yapŦlmamalŦveçöpalanŦolarakkullanŦlmamaveburadakiyerleƔmelertaƔkŦn
riskinindahaazolduŒudördüncüvebeƔincizonataƔŦnmalŦdŦr.Bualanlar
rekreasyonelfaaliyetleriçinbetonlaƔtŦrŦlmadandüzenlenmelidir.Rekreasyonel
alanlaraaŒaçdikilmeli,piknikyapŦlabilecekbirƔekildedüzenlenmelidir.Tuvalet,
mescitgibiküçükçaptabetonlaƔmayaizinverilmelidir.AyrŦcaiyitarŦm
uygulamasŦnŦnolduŒuyerlerdepazarlamaolanaklarŦgeliƔtirilerekbualanlarda
iyitarŦmdesteklenmelidir.HeyelanalanŦolanMusabeyoŒlumahallesinde
heyelanlokalölçekteolmaklabirliktesebebibeƔerifaktörlerdir(HES).Bu
alandayerleƔme,tarŦmvehayvancŦlŦkiçinherhangibirtehlikearzetmemekle
beraberherhangibirbaƔkaheyelanbölgedeinƔaedilenHESiçintehlikearz
etmektedir.KarabaƔlŦheyelanalanŦnŦnisetopukkŦsmŦndariskbulunmaktadŦr.
BudatarŦmalanlarŦiçintehlikearzeder.TemenlerköyüyerleƔmealanŦndaki
heyelanisetarŦmveyerleƔmeiçintehlikearzetmektedir.BundandolayŦbu
alandakiyerleƔmebaƔkayeretaƔŦnmalŦdŦr.
187
K)Z&77>'7^7^dD>Z7sK)>&d>ZzK<h>h
zhDssZ^7
db</E-,z>EZ7^<E>7'Zhh
Ϯϴ,7ZE-ϳdDDhϮϬϭϯ
KE'h><-zhD
ZE<//>^>E
'PKZ>h
D,Ddh)h
D>KZ>h
KzzZ<dZK)>h
^7EE&>/b/Z
bzDz/>/
188
ødø1'(.ø/(R
A. *LULú
1. dDOÕúPD$ODQÕ
2. Amaç ve Yöntem
3. .XOODQÕODQ0DWHU\DOOHU
4.Teorik Çerçeve
B. Bulgular
1)7DúNÕQ Zarar Görebilirlik Analizi
7DúNÕQRisk Analizi
3) Heyelan Zarar Görebilirlik Analizi
4) Heyelan Risk Analizi
C. Sonuç ve Öneriler
1.Sonuç
2.Öneriler
189
$*LULú
1)dDOÕúPD$ODQÕ
)LO\RV 9DGLVL
QLQ GR÷X YH EDWÕVÕQGD \HU DODQ EX LOoH =RQJXOGDN LOLQLQ GR÷XVXQGD
41° ƍ Ǝ N kuzey enlemleri ile 32° ƍ Ǝ E GR÷X PHULG\HQOHUL DUDVÕQGD EXOXQPDNWDGÕU
.X]H\LQGH .DUDGHQL] GR÷XVXQGD %DUWÕQ LOL JQH\LQGH 'HYUHN LOoHVL LOH oHYULOLGLU øOoHQLQ
190
genel yüzölçümü 490 km2 olup, merkez yüzölçümü 9.1 km2µGLU \ÕOÕ JHQHO QIXV
VD\ÕPÕQDJ|UHLOoHPHUNH]LQLQQIXVXNLúLROXSN|\OHUOHELUOLNWHNLúLGLU
øOoH )LO\RV 9DGLVL
QLQ LNL \DQÕQGD \HU DODQ \DPDoODU DUDVÕQGD NXUXOPXú ROXS GHQL]
VHYL\HVLQGHQ \NVHNOL÷L PHWUHGLU NLORPHWUH X]XQOX÷XQGDNL )LO\RV dD\Õ¶QÕQ \DNODúÕN
NLORPHWUHOLN NÕVPÕ dD\FXPD VÕQÕUODUÕ LoLQGHQ JHoHUHN )Llyos Beldesinde Karadeniz' e
dökülür.
øNOLPg]HOOLNOHULdD\FXPDWLSLN.DUDGHQL]LNOLPLQHVDKLSWLU<D]ODUID]ODVÕFDNROPD\ÕS
NÕVDVUHU.ÕúODULVHÕOÕNYH\D÷ÕúOÕGÕU<ÕOOÕNRUWDODPD\D÷ÕúPLNWDUÕ-1500 kg/m2'dir. En
ID]OD NDU NDOÕQOÕ÷Õ FP¶GLU <D] D\ODUÕ VÕFDNOÕN RUWDODPDVÕ GHUHFH NÕú D\ODUÕ VÕFDNOÕN
RUWDODPDVÕ LOH - GHUHFH DUDVÕQGDGÕU 6DSWDQDQ HQ GúN VÕFDNOÕN \ÕOÕQGD -16
GHUHFHGLU(Q\NVHNVÕFDNOÕNLVHGHUHFHGROD\ÕQGDROPXúWXU<D÷ÕúODU|]HOOLNOHLONEDKDU
ve sonbahar mHYVLPOHULQGH J|UOPHNWHGLU øOoH )LO\RV 9DGLVL ER\XQFD NX]H\ U]JkUODUÕQÕQ
HWNLVLDOWÕQGDGÕU
Topografik Özellikler: dD\FXPD LOoHVL ROGXNoD G] ELU DODQGD \HU DOÕU øOoHQLQ EDWÕ
E|OP %DWÕ .DUDGHQL] NÕ\Õ GD÷ODUÕQÕQ ID]OD \NVHN ROPD\DQ WHSHOHUL\OH HQJHEHOHQPLúWLU
=RQJXOGDN LOLQLQ HQ |QHPOL DNDUVXODUÕQGDQ )LO\RV dD\Õ LOoH\L JQH\GHQ NX]H\H JHoHU YH
)LO\RV EXFDN PHUNH]LQGHQ .DUDGHQL]
H G|NOU dD\ÕQ ROXúWXUGX÷X )LO\RV 9DGLVL dD\FXPD
NHQWLQGHJHQLúOH\HUHNdD\FXPD']
Q.DUDGHQL]
HG|NOG÷NHVLPGe de Filyos Düzü'nü
ROXúWXUXU +HU LNL RYDQÕQ YHULPOL DOY\RQ WRSUDNODUÕ =RQJXOGDN LOLQLQ HQ |QHPOL WDUÕP
DODQODUÕQGDQGÕU
2) Amaç ve Yöntem
Amaç
%X oDOÕúPDGDNL DPDFÕPÕ] dD\FXPD YH oHYUHVLQGHki belde ve köy KDONÕ\OD J|UúS oHúLWOL
sorular yönelterek zarar görebilirlik GXUXPXQX RUWD\D oÕNDUPDN YH EXQX ELOJLVD\DU RUWDPÕQD
DNWDUDUDN E|OJHQLQ ]DUDU J|UHELOLUOLN DQDOL]LQL \DSPDNWÕU $\UÕFD WDúNÕQ WHKOLNH DQDOL]L
KH\HODQWHKOLNHDQDOL]LYHDUD]LNXOODQÕPKDULWDODUÕQÕGDELOJLVD\DURUWDPÕQGDLúOH\HUHNoHúLWOL
QLWHOLNWH ULVN KDULWDODUÕ ROXúWXUXS ]DUDU J|UHELOLUOLN KDULWDODUOD ELUOLNWH GH÷HUOHQGLULS
\RUXPODPDNEDúOÕFDDPDFÕPÕ]ÕROXúWXUPDNWDGÕU$QDDPDFÕPÕ]GÕúÕQGDELUGL÷HUDPDFÕPÕ]LVH
E|OJHGHGDKD|QFHNLVHQHOHUGHPH\GDQDJHOPLúWDúNÕQYHKH\HODQODUKDNNÕQGDEilgi edinmek
EX WDúNÕQ YH KH\HODQODUÕQ EDúOÕFD VHEHSOHULQL YH EX GR÷DODIHWOHULQ VRQXoODUÕ LOH HWNL DODQÕQÕ
LQFHOHPHNYHEXQDED÷OÕRODUDNPH\GDQDJHOHELOHFHNWDúNÕQODUÕQYHKH\HODQODUÕQHWNLDODQODUÕQÕ
EHOLUOHPHN YH ROXúWXUDFD÷ÕPÕ] oHúLWOL ULVN KDULWDODUÕ\OD ELUOLNWH EXQXQ DQDOL]LQL \DSPDN ELU
GL÷HUDPDFÕPÕ]GÕU
191
Yöntemler
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
$UD]L\HoÕNÕOPDGDQ|QFHEHOLUOLELUSODQdâhilinde J]HUJkKÕQ ROXúWXUXOPDVÕ
$UD]LGH WDúNÕQ YH KH\HODQGDQ HWNLOHQHQ YH DIHW ]DPDQÕQGD dD\FXPD¶GD bulunan
inVDQODUODJ|UúSIDUNOÕlokasyoQODUGDQROPDVÕQDGLNNDWHGLOHUHNDQNHWOHU\DSÕOPDVÕ
7DúNÕn ve heyelandan etkileneQ\DSÕODUGDPH\GDQDJHOHQL]OHULQ belirlenmesi
$UD]LGHNL J|]OHPOHUH GD\DQÕODUDN WDúNÕQ YH KH\HODQODUD DLW D\UÕ ORNDV\RQODUGDQ veri
WRSODQPDVÕ
Sözel verilerle birlikte sD\ÕVDO |OoPOHUHGHEDúYXUXOPDVÕ
7RSODQDQYHULOHULEHOLUOL\|QWHPOHUGDKLOLQGHELOJLVD\DURUWDPÕQDWDúÕQPDVÕ
%LOJLVD\DURUWDPÕQDWDúÕQPÕúRODQYHULOHULQLúOHQLúL
$QNHWVRQXoODUÕQGDQ\DUDUODQÕODUDNJUDILNYHULOHULROXúWXUXOPDVÕYHzarar görülebilirlik
haritaODUÕQÕQUHWLOPHVL
7DúNÕQ KH\HODQYHEHúHULJUXSODUÕQGDQDOÕQDQYHULOHULQLúOHQHUHNWDúkÕQYHKH\HODQULVN
analizinin ROXúWXUXOPDVÕ
hUHWLOHQKDULWDODUGDQoÕNWÕDOÕQPDVÕ
3).XOODQÕODQ0DWHU\DOOHU
x
x
x
x
x
Uydu Görüntüleri
7RSRJUDI\D+DULWDODUÕ
GPS
)RWR÷UDIMakinesi
&%6<D]ÕOÕPÕ
4)Teorik Çerçeve
Risk: .ÕVDFDULVNLWDULIHWPHNJHUHNLUVHúXúHNLOGHformüle edebiliriz; Risk = (Tehlike *
5LVN$OWÕQGDNL8QVXUODU * Zarar Görebilirlik)
Tehlike: Belirli bir zaman DUDOÕ÷ÕQGDEHOLUOLEir bölge için potansiyel olarak zarar
üretebilecek bir etkenin olma veya tekrarlama RODVÕOÕ÷ÕRODUDN WDQÕPODQDELOLU
Zarar Görebilirlik: 2ODVÕELUWHKOLNHVHQDU\RVXQXQJHUoHNOHúPHVLQHED÷OÕRODUDN
meydana gelebilecek zarar derecesidir diyebiliriz
192
B) BULGULAR
7DúNÕQ=DUDUGörebilirlik Analizi
7DúNÕQ]DUDUJ|UHELOLUOLNDQDOL]Lyapmak için genel olarak bölgenin ELUoR÷XQD GD÷ÕOÕSYH
JHQHOGHGDKD|QFHNLVHQHOHUGHWDúNÕQROD\ÕQDúDKLWROPXúLQVDQODUODYH\HUOHúLP\HULWDúNÕQ
DIHWLQHX÷UDPÕúLQVDQODUOD\DSÕOPD\D|]HQJ|VWHULOPLúWLU$\UÕFDoHúLWOL\DúJUXSODUÕQGDNLYH
IDUNOÕH÷LWLPVHYL\HOHULQGHNLLQVDQODUOD\DSÕOPD\DGD|]HQJ|VWHULOPLúWLU
*HQHORODUDNIDUNOÕKDQH\OHDQNHW\DSÕOPÕúWÕU%XKDQHOHULQ VDKD]HULQGHNLGD÷ÕOÕúÕLVH
DúD÷ÕGDNLKDULWD]HULQGHJ|VWHULOPLúWLU
Harita 1
193
6DKDoDOÕúPDVÕVÕUDVÕQGDoHNLOPLúEDúOÕFDJ|UQWOHUYHEXJ|UQWOHUHDLWORNDV\RQ
ELOJLOHULLOHWDúNÕQGXUXPXQGDQ|QFHNLVHQHOHUGHHWNLOHQPHGXUXPXDúD÷ÕGDIRWR÷UDIODUÕQ
DOWÕQGDYHULOPLúWLU
Foto1: %DNDFDNNDGÕ¶GDEXOXQDQVD÷OÕNRFD÷ÕVHOLQGHQHWNLOHQPLúWLU+HPHQ\DQÕQGDEXOXQDQ
PHQIH]GHQVXNROD\OÕNODLOHUOHPLú]HPLQLQEHWRQROPDVÕGDEXLOHUOHPH\LKÕ]ODQGÕUPÕúWÕU
Foto2: 1998 selinden etkilenen ve sel L]OHULQLQEXOXQGX÷XELUHYHUDVWODQPÕúWÕU
QRNWDGDVXKDIWDER\XQFDNDOGÕ÷ÕLoLQVHOL]LQLJ|UPHNWH\L]QRNWDLVHVX\XQHQ
ID]ODQHUH\HNDGDUJHOGL÷LQLJ|VWHUPHNWHGLU)DNDWVXQRNWDGDID]ODNDOPDGDQ
oHNLOGL÷LLoLQL]EÕUDNPDPÕúWÕU
194
Foto3: %DNDFDNNDGÕ¶GDEXOXQDQNXPRFDNODUÕQGDNLNXPYHoDNÕOODU)LO\RVdD\Õ¶QGDQ
oHNLOPHNWHGLU<DSÕODQDQNHWOHUHJ|UH)LO\RVdD\Õ¶QGDQNXPoHNLOGLNWHQVRQUD\HUDOWÕ
VX\XVHYL\HVLQLQ\DNODúÕNPNDGDUGúW÷V|\OHQPHNWHGLU+DON|QFHGHQ
bahçelerindeki NX\XODUÕQGDQVX\XP¶GHQoHNHUNHQúXDQGDEXVHYL\HP¶\HNDGDU
GúPúWU
Foto4: VHOLQGHQHWNLOHQHQVDKDODUGDQELULRODQ0LODQJD]WHVLVLQGHLúOHWPH
VDKLELLOHDQNHWYHJ|UúPHOHU\DSÕOPÕúWÕU6HOROGX÷XQGDVX\XQVHYL\HVLQLQ
NDGHPHOHUúHNOLQGH\NVHOGL÷LEHOLUWLOHQQRNWD\DNDGDUVX\XQXODúWÕ÷ÕYHEX
WHVLVWHNLELUoRNWSQdD\FXPD¶\DNDGDUXODúWÕ÷ÕV|\OHQPLúWLU
195
Foto5: $\QÕE|OJHGH0LODQJD]WHVLVLQLQWDPNDUúÕVÕQGDEXOXQDQ(0.2ÕVÕVLVWHPOHULWHVLVL
de selden etkilenen bölgelerdHQROPXúWXU)RWR÷UDIWD(0.2WHVLVLQGH|QOHPDPDoOÕ
\DSÕODQERúDOWPDVLVWHPLJ|UOPHNWHGLU
Foto6: VHOLQGHQVHUDODUYHWDUÕPDODQODUÕGD]DUDUJ|UHQ
HNRQRPLNIDDOL\HWOHUDUDVÕQGDROPXúWXU
196
Foto7: Filyos dD\Õ¶QÕQ\DQNROXQGDQELULRODQ.RQJXO'HUHVL¶QGHQELULNHQo|SOHU
J|UOPHNWHGLU%Xo|SOHUKHUKDQJLELUVHOHPDUX]NDOGÕ÷ÕQGDPHQIH]LWÕND\DUDNVHOLQ
\D\ÕOPDVÕQÕKÕ]ODQGÕUDELOPHNWHGLU
Foto8: .RQJXO'HUHVL]HULQGHNLPHQIH]LQX]XQOX÷X\DNODúÕNFm
NDGDUGÕU0HQIH]LQEXNDGDUGDUYHNÕVDROPDVÕKHUKDQJLELUVHOIHODNHWLQGH
ROXPVX]VRQXoODUROXúWXUDELOPHNWHGLU
197
Foto9: 0HQIH]HD\QÕ]DPDQGD.RQJXO'HUHVL¶QLQKHPHQ\DQÕQGDEXOXQDQPHUPHU
LúOHWPHWHVLVLQLQPHUPHUDWÕNODUÕGDEÕUDNÕOPDNWDGÕU0HUPHULQD÷ÕUELUWDúROPDVÕ
PHQIH]LWÕNDPDULVNLQLDUWÕUPDNWDGÕU
Foto10: .RQJXO'HUHVL¶QGHQoDNÕOYHNXPoHNHQNDP\RQODUJ|UOPHNWHGLU
198
Foto11: $QNHW\DSÕODQHYOHUGHQELULQGHWDúNÕQGDXODúDQVXVHYL\HVL
J|VWHULOPLúWLU6XEXVHYL\H\HJHOVH GHHYLQWHPHOLQGHNDOPÕúHYLID]ODKDVDUD
X÷UDWPDPÕúWÕU
Foto12: )RWR÷UDIWD DQD\ROXQKHPHQDOWÕQGDEXOXQDQELUPHQIH]J|UOPHNWHGLU
0HQIH]LQ|Q\LQHoDNÕOODUYHo|SOHUOHWÕNDOÕEXOXQPDNWDGÕU$QNHWYH
J|UúPHOHUGHQoÕNDQVRQXoODUDJ|UHEXPHQIH]LQWÕNDQDUDNVX\XQ\ROXQ]HULQH
oÕNWÕ÷ÕYH]HPLQLQEHWRQROPDVÕ\ODVX\XQ\D\ÕOÕúJ|VWHUGL÷LVRQXFXQD
XODúÕOPDNWDGÕU%XQXQVRQXFXQGDVXPHQIH]oHYUHVLQGHNLHYOHUHGDKDNROD\
LOHUOHPLúWLU
199
Foto13: Çaycuma Belediyesi’nde anket ve
J|UúPH\DSÕODQNLúLHYLQLQ|QQGHVX\X
PHUGLYHQHNDGDUJHOGL÷LQLEHOLUWPLúWLU
Foto14: dD\FXPDWHUPLQDOLQGHVHOLQGHE\NND\ÕSODU
\DúDQPÕúELUoRNLú\HULVXODUDOWÕQGDNDOPÕúWÕU)RWR÷UDIWD
selinde su seviyesinin QHUH\HNDGDUJHOGL÷LEHOLUWLOPHNWHGLU
Foto15: VHOLQGHQHWNLOHQHQGL÷HUWHVLVOHUGHQELUL(NLVFHOL 8Q)DEULNDVÕGÕU
%XWHVLVWHEXOXQDQYHVHOHúDKLWROPXúNLúLOHUOHJ|UúPHOHU\DSÕOPÕúWÕUdL]LOHQ
KDWWD¶GHVHOGHQNRUXQPDNLoLQELUVHWROXúWXUXOPXúWXU)DNDWGDKDVRQUD
EXVHWGDKDVRQUDWHVLVVDKLSOHULWDUDIÕQGDQNDOGÕUÕOPÕúWÕU
200
Grafikler
<DSÕODQDQNHWGH÷HUOHQGLULOPHVLVRQXFXYHULOHQFHYDSODUED]DOÕQDUDNoHúLWOLJUDILNOHU
ROXúWXUXOPXúWXU%XJUDILNOHUWPVRUXODUDYHULOHQFHYDSODUÕNDSVD\DQJUDILNOHUROPD\ÕSJHQHO
RODUDNE|OJHKDNNÕQGDILNLUHGLQHELOPHYH]DUDJ|UHELOLUOLNEHOLUOHPHDPDoOÕVRUXODQVRUXODUD
YHULOHQFHYDSODUOD\DSÕOPÕúJUDILNOHUGLU*UDILNOHUKDNNÕQGDGHWD\OÕELOJLYH\RUXPLVH
JUDILNOHUDOWÕQGD\DSÕOPÕúWÕU%XQDJ|UHDQNHWOHUHYHULOHQFHYDSODUVRQXFX\DSWÕ÷ÕPÕ]JUDILNOHU
úXúHNLOGH
2%
zb'ZhW>Z/E'PZ
)/>/b
zb'PZZZ
'PZ7>7Z>7>7<
23%
30%
0-14
25%
30%
3. DERECE
15-44
45%
2. DERECE
45-59
60üzeri
1.DERECE
45%
*5$)ø.<DúJUXSODUÕQDJ|UHGD÷ÕOÕúYH\DúDJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLN
<DúÕ-DUDVÕQGDRODQODUÕQYHYH]HULRODQODUÕQDIHWWHQHWNLOHQPHGXUXPODUÕGDKD fazla
ROGX÷X LoLQ ]DUDU J|UHELOLUOL÷LQ HQ ID]OD ROGX÷X (1.derece) \Dú JUXEX RODUDN EHOLUOHQPLúWLU
15-44 yDú DUDVÕ JUXEXQ ]DUDU J|UeELOLUOLN GH÷HUL 2 derece, 45- \Dú DUDVÕ JUXEXQ ]DUDU
görHELOLUOL÷L3. derece RODUDNEHOLUOHQPLúWLU
Anket sonucunda 0-\DúDUDVÕJUXS-\DúDUDVÕJUXS-\DúDUDVÕJUXS
YH ]HUL RODQ \Dú JUXEX ¶OXN ELU SD\ ROXúWXUPDNWDGÕU =DUDU J|Uebilirlik
GH÷HULQGHGHUHFHGH\HUDOPDNWDGÕUYHDIHWWHQHWNLOHQPHGXUXPODUÕGDKDID]ODGÕU
201
)7d7DhZhDhE
'PZ)/>/b
35
30
25
20
15
10
5
0
)7d7DhZhDhE
'PZZZ
'PZ7>7Z>7>7<
2
12
30
4. DERECE
13
6
2
<ŝƔŝ
2
34
7
3. DERECE
2. DERECE
1. DERECE
*5$)ø. $QNHW \DSÕODQ NLúLGHQ ¶ ]DUDU J|UHELOLUOL÷LQ HQ ID]OD ROGX÷X 'HUHFHGH
\HU DOPDNWDGÕU NLúL GHUHFH GH NLúL GHUHFHGH YH NLúL LVH GHUHFHGH \HU
DOPDNWDGÕU 'D÷ÕOÕúWDLVHELUH\VD\ÕVÕQDJ|UHH÷LWLPGXUXPODUÕJ|VWHULOPLúWLU
*5$)ø. En
fazla
zarar
görebilirlik 1 derecededir. %X NÕVÕP
KDQHOHUGH \DúD\DQ YH ]HUL ELUH\
VD\ÕVÕQDJ|UHEHOLUOHQPLúWLU
7Zz^z/^/E'PZZZ
'PZ7>7Z>7>7<
2%
21%
4. DERECE
39%
3. DERECE
2. DERECE
1. DERECE
38%
*5$)ø.$QNHWVRQXoODUÕQD
J|UHNLúLDUDVÕQGDHUNHN
YHNDGÕQEXOXQPDNWDGÕU
7E^7zdhZhDhE'PZ
)/>/b
40
30
39
20
10
<ŝƔŝ
14
0
<ĂĚŦŶ
Erkek
202
&d)7d7D7E'PZ
)/>/b
D^><hZhDhE
'PZ)/>/b
7Z7
3 1
4
7b7
9
MEMUR
14
3
Evet
s,E/D/
,ĂǇŦƌ
49
^E&
D<>7
11
P)ZE7
13
7&d7
*5$)ø.$IHWH÷LWLPLQHJ|UH
EDNÕOGÕ÷ÕQGDNLúLDUDVÕQGD¶X
+D\ÕUYHNLúLLVHHYHWGHPLúWLU
*5$)ø.0HVOHNH÷LWLPLQHJ|UH
EDNÕOGÕ÷ÕQGDLVHNLúLHPHNOLNLúL
(VQDINLúL(Y+DQÕPÕNLúLøúoL
NLúL0HPXU NLúLg÷UHQFLNLúLLVH
idarecidir.
&d^/Z^/E7><<7D7
<hZdZ/Z/E/^KZh^hE'PZ
)/>/b
30
25
20
15
10
5
0
dE/<K>hEE&d>Z
'PZ)/>/b
26
14
4
5
4
<ŝƔŝ
K>D/D
2
<hZ<>/<
1
,z>E
15
DEPREM
<ŝƔŝ
10
SEL
41
0
*5$)ø.$QNHWVRQXoODUÕQD
J|UHNLúLDUDVÕQGDHQID]OD
oÕNDQFHYDSODUNLúLLOH
NHQGLPLYHNLúLLOH
10
20
30
40
50
*5$)ø. 7DQÕNROXQDn afetlere göre;
NLúLVHOL, NLúLdepremiNLúi
KH\HODQÕNLúLWDQÕNROPDGÕNLúLLVH
NXUDNOÕ÷Õ\DúDPÕúWÕU
203
&&ddEZZ'PZD
KzhdhE'PZ)/>/b
DzE'>E&d
^7E'PZ
)/>/b
E<z/
D><z/
20
W^7<K>K:7<
Kh<>h<
33
,W^7
3
K)>
24
29
K>D/
*5$)ø.En fazla mal
ND\EÕROPXúWXUNLúL
NLúLGHROPDGÕFHYDEÕQÕ
YHUPLúWLU
bZ7
*5$)ø.Afetin sebebine göre
GD÷ÕOÕúWDLVHNLúLGR÷DOQHGHQOHUOH
ROXúPXúWXUNLúLLVHEHúHULQHGHQOHUOH
ROXúPXúWXUFHYDEÕQÕYHUPLúWLU
&d7Ed<7>Z7E7KZdE<>/ZD
>/bD>Z/E/EzdZ>7>7)7E'PZ
)>/b
Grafik11:NLúLKD\ÕU, NLúL
HYHWFHYDEÕQÕYHUPLúWLU
35
30
25
20
35
<7b7
15
10
19
5
0
sd
,z/Z
204
Haritalar
+DULWDODU$UF*LV\D]ÕOÕPÕYDVÕWDVÕ\ODDQNHWFHYDSODUÕQDED÷OÕRODUDNUHWLOPLúWLU+DULWDODUÕ
ROXúWXUPDNULWHUOHULYHKDULWDODUKDNNÕQGDGHWD\OÕELOJLKDULWDODUDOWÕQGD\D]ÕOPÕúWÕU
,ĂƌŝƚĂϮ; 2OXúWXUXODQEXWHPDWLNKDULWDGD³%LUH\6D\ÕVÕ (÷LWLP'XUXPX YH<Dú'XUXPX´
JLELIDNW|UOHUGH÷HUOHQGLULOHUHN]HULQGHQELUGH÷HUYHULOHUHN]DUDUJ|UHELOLUOLNGXUXPX
RUWD\DNRQPXúYHEXIDUNOÕIDNW|UQGH÷HUOHQGLULOPHVL\DSÕOGÕNWDQVRQUDRUWDODPDVÕDOÕQDUDN
EX]DUDUJ|UHELOLUOLNKDULWDVÕUHWLOPLúWLU
205
Yine bXKDULWD\Õ\RUXPOD\DFDNROXUVDNDoÕNUHQNGH÷HULQH\DQL]DUDUJ|UHELOLUOL÷LQ
GúNO÷QHtekabül HGHUNHQHQNR\XUHQNWHPDNVLPXP]DUDUJ|UHELOLUOL÷LWHPVLOHWPHNtedir.
5HQNDoÕOGÕNoDYH\DNR\XODúWÕNoDEXV|]NRQXVXGXUXPGDGH÷LúPHNWHGLU
Harita 3; Bu WHPDWLN KDULWDPÕ]GD LVH dD\FXPD YH oHYUHVLQLQ WDúNÕQ EHOLUOHPH DQDOL]L
\DSÕOGÕNWDQ VRQUD oHúLWOL WHKOLNH VHQDU\RODUÕ ROXúWXUXOPXúWXU \LQH EHúHUL |]HOOLNOHU
EHOLUOHQGLNWHQ VRQUD ROXúWXUXODQ DUD]L NXOODQÕP KDULWDVÕ GD oÕNDUÕOGÕNWDQ VRQUD EXQODUÕQ ELU
206
araya getirilip WHKOLNH DODQÕ LoLQGH NDODQ DUD]L NXOODQÕPÕ oÕNDUÕOPDVÕ\OD EX 7DúNÕQ 5LVN
KDULWDVÕUHWLOPLúWLU
<XNDUGDJ|UPúROGX÷XPX]EWQDUD]LNXOODQÕPDODQODUÕWDúNÕQWHKOLNHVÕQÕUODUÕLoHULVLQGH
NDOPDNWDGÕU
$úD÷ÕGD\HUDODQKDULWD4, 5, 6, 7 ve 8 hariWDODUÕQGDLVHKDQJLVHQDU\RGDKDQJLDUD]L
NXOODQÕPDODQÕQNDOGÕ÷ÕQÕJ|VWHUPHNWHGLU
Harita 4
207
Harita 5
208
Harita 6
209
Harita 7
210
Harita 8
211
Grafik 12; %XJUDIL÷LPL]GHLVHJHQHORODUDNEWQVHQDU\RODUÕQVÕQÕUODUÕLoHULVLQGH\DQL
EDúNDELUGH\LúOHULVNKDULWDPÕ]LoHULVLQGHNDODQDUD]LNXOODQÕPDODQÕQGD÷ÕOÕúÕQÕNPðRODUDN
göstermektedir.
7DUÕPDODQODUÕLONVÕUDGD\HUDOÕUNHQ\HUOHúLPDODQODUÕ6ÕUDGDøúDODQODUÕLVH6ÕUDGD
\HUDOPDNWDGÕU
212
2) Heyelan Zarar Görülebilirlik ve Risk Analizi
Burada da heyelan zarar görebilirlik analizi yapmak için genel olarak heyelan bölgelerinin
ELUoR÷XQXGD÷ÕOÕSYHJHQHOGHGDKD|QFHNLVHQHOHUGHKH\HODQ ROD\ÕQDúDKLWROPXúLQVDQODUOD
YH\HUOHúLP\HULKH\HODQGDQHWNLOHQPLú LQVDQODUOD\DSÕOPD\D|]HQJ|VWHULOPLúWLU$\UÕFDoHúLWOL
\DúJUXSODUÕQGDNLYHIDUNOÕH÷LWLPVHYL\HOHULQGHNLLQVDQODUOD\DSÕOPD\DGD|]HQJ|VWHULOPLúWLU
Genel olarak 37 IDUNOÕKDQH\OHDQNHW\DSÕOPÕúWÕUdDOÕúPDVDKDVÕQGDQED]ÕJ|UQWOHUYH
EXJ|UQWOHULQ\HUOHULYHR\HUOHULQoHúLWOL|]HOOLNOHULKDNNÕQGDDúD÷ÕGDIRWR÷UDIODUDOWÕQGD
ELOJLYHULOPLúWLU
Foto16-17:0H\GDQDJHOHQKH\HODQVRQXFX+(6¶LQSDO\DODUÕQÕQ zarar görmesi.
Foto18:0XVDEH\R÷OX PDKDOOHVLQLQ NX]H\GR÷XVXQGD GD $NVX HQHUML WDUDIÕQGDQ
ROXúWXUXODQ +HV GH DUD]LQLQ GR÷DO GHQJHVLQLQ ER]XOPDVÕ YH \DQOÕú \DSÕODQ PKHQGLVOLN
X\JXODPDODUÕVRQXFXQGD0DUWGHKH\HODQPH\GDQDJHOPLúWLU
213
Foto19:+H\HODQVRQXFX\HUOHúPHOHUGHPH\GDQDJHOHQER]XOPDODU
Foto20-21:+H\HODQ E|OJHVLQLQ ND\QDN E|OPQGHNL VX GHSRODUÕ PH\GDQD JHOHELOHFHN VÕ]PD YH
\ÕNÕOPDVÕKDOLQGHN|\\HUOHúPHVLQLWHKGLWHWPHNWHGLU
214
Foto22-23: Heyelandaki ND\PDODUÕQEDKoHNDSÕVÕQGD\DUDWWÕ÷ÕHWNLOHU
Foto24:Heyelan bölgesinde birikim
zonundaki bir evde meydana gelen lokal
çatlak.
Foto25:Çatlayan istinat GXYDUÕQÕQ
215
Foto26-27:+H\HODQÕQ yolda
meydana
JHWLUGL÷L EDVDPDNOÕ \DSÕ YH \ROGDNL oDWODN
deformasyonu.
.oN|OoHNOLKH\HODQoDWOD÷Õ
Grafikler
zĂƔ'ƌƵƉůĂƌŦŶĂ'ƂƌĞ
ĂŒŦůŦƔ
30%
8%
0-14
24%
38%
zĂƔĂ'ƂƌĞĂƌĂƌ
'ƂƌƺůĞďŝůŝƌůŝŬ
38%
24%
15-44
45-59
2.deger
38%
60 üzeri
3.deger
4.deger
Grafik 13-14 <DúJUXSODUÕQDJ|UHGD÷ÕOÕúYH\DúDJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLN
<DúÕ-DUDVÕQGDRODQODUÕQYHYH]HULRODQODUÕQDIHWWHQHWNLOHQPHGXUXPODUÕGDKDID]OD
ROGX÷XLoLQ]DUDUJ|UOHELOLUOL÷LQHQID]OD(4) ROGX÷X\DúJUXEXRODUDNEHOLUOHQPLúWLU-44
\DúDUDVÕJUXEXQ]DUDUJ|UOHELOLUOLNGH÷HUL2, 45-\DúDUDVÕJUXEXQ]DUDUJ|UOHELOLUOL÷L3
RODUDNEHOLUOHQPLúWLU
Anket sonucunda 0-\DúDUDVÕJUXS-\DúDUDVÕJUXS-\DúDUDVÕJUXS
YH ]HUL RODQ \Dú JUXEX ¶OXN ELU SD\ ROXúWXUPDNWDGÕU =DUDU J|UOHELOLUOLN
GH÷HULQGH¶LGH÷HUGH\HUDOPDNWDGÕUYHDIHWWHQHWNLOHQPHGXUXPODUÕGDKDID]ODGÕU
216
ŒŝƚŝŵƵƌƵŵƵŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
<ŝƔŝ
25
20
15
10
5
0
7ůŬŽŬƵů
7ůŬƂŒƌĞƚŝŵ
Lise
mŶŝǀĞƌƐŝƚĞ
Grafik 15: (÷LWLPGXUXPXQDJ|UHGD÷ÕOÕú
ŒŝƚŝŵƵƌƵŵƵŶĂ'ƂƌĞĂƌĂƌ'ƂƌƺůĞďŝůŝƌůŝŬ
<ŝƔŝ
25
20
15
10
5
0
ϭ͘ĚĞŒĞƌ
Ϯ͘ĚĞŒĞƌ
ϯ͘ĚĞŒĞƌ
ϰ͘ĚĞŒĞƌ
Grafik 16: (÷LWLPGXUXPXQDJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLN
$QNHW\DSÕODQNLúLGHQ¶]DUDUJ|UOHELOLUOL÷LQHQID]ODROGX÷XGH÷HUGH\HU
DOPDNWDGÕUNLúL GH÷HUGHNLúLGH÷HUGHYHNLúLGH÷HUGH\HUDOPDNWDGÕU
217
ĨĞƚŒŝƚŝŵŝŶĞ'ƂƌĞ
ĂŒŦůŦƔ
ĨĞƚŒŝƚŝŵŝŶĞ'ƂƌĞ
ĂƌĂƌ'ƂƌƺůĞďŝůŝƌůŝŬ
16%
16%
ϭ͘ĞŒĞƌ
Evet
84%
84%
,ĂǇŦƌ
ϰ͘ĞŒĞƌ
Grafik 17-18: $IHWH÷LWLPLQHJ|UHGD÷ÕOÕúYHDIHWH÷LWLPLQHJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLN
$QNHW\DSÕODQNLúLGHQ¶DIHWH÷LWLPLDOPDGÕ÷ÕLoLQ]DUDUJ|UOHELOLUOLNDoÕVÕQGDQ
GH÷HUGH\HUDOPDNWDGÕU
ŝŶƐŝǇĞƚ
25
20
15
10
5
0
<ŝƔŝ
<ĂĚŦŶ
12
Erkek
25
Grafik 19: $QNHW\DSÕODQNLúLOHULQFLQVL\HWGD÷ÕOÕPÕ
218
DĞƐůĞŬ 'ƌƵƉůĂƌŦŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
5%
8%
7ĚĂƌĞĐŝ
8%
14%
7Ɣĕŝ
DĞŵƵƌ
ǀ,ĂŶŦŵŦ
ƐŶĂĨ
27%
ŵĞŬůŝ
PŒƌĞŶĐŝ
38%
ŝĨƚĕŝ
Grafik 20: $QNHW\DSÕODQNLúLOHULQPHVOHNJUXSODUÕQDJ|UHGD÷ÕOÕPÕ
DĞǇĚĂŶĂ'ĞůĞŶĨĞƚŝŶ^ĞďĞďŝŶŝŶĂŒŦůŦƔŦ
27%
ŽŒĂů
ĞƔĞƌŝ
73%
Grafik 21: 0H\GDQDJHOHQDIHWLQVHEHELQLQGD÷ÕOÕúÕ;
0H\GDQDJHOHQDIHWLQQHGHQLVRUXVXQDNLúLGHQ¶GR÷DO¶VLEHúHULIDNW|UOHULQ
HWNLOLROGX÷XFHYDEÕQÕYHUPLúWLU
219
ŝƌĞǇ^ĂǇŦƐŦŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
20
15
10
5
0
ϭ<ŝƔŝ
1
<ŝƔŝ
ϮͲϯ<ŝƔŝ
14
ϰͲϱ<ŝƔŝ
19
6 ve üzeri
3
Grafik 22: %LUH\VD\ÕVÕQDJ|UHGD÷ÕOÕú
ŝƌĞǇ ^ĂǇŦƐŦŶĂ'ƂƌĞĂƌĂƌ'ƂƌƺůĞďŝůŝƌůŝŬ
20
15
10
5
0
<ŝƔŝ
ϭ͘ĚĞŒĞƌ
1
Ϯ͘ĚĞŒĞƌ
14
ϯ͘ĚĞŒĞƌ
19
ϰ͘ĚĞŒĞƌ
3
Grafik 23: %LUH\VD\ÕVÕQDJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLN
%LUH\VD\ÕVÕQDJ|UH]DUDUJ|UOHELOLUOLNWHELUKDQHGH\DúD\DQNLúLLoLQGH÷HU-NLúLLoLQ
GH÷HU-NLúLLoLQGH÷HUYH]HULNLúLLoLQGH÷HUYHULOPLúWLU
220
zĂƔĂŶŦůĂŶĨĞƚĞ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
KůŵĂĚŦ
<ƵƌĂŬůŦŬ
,ĞǇĞůĂŶ
ĞƉƌĞŵ
^Ğů
0
5
^Ğů
9
<ŝƔŝ
10
ĞƉƌĞŵ
1
15
,ĞǇĞůĂŶ
24
20
<ƵƌĂŬůŦŬ
1
25
KůŵĂĚŦ
2
Grafik 24: <DúDQÕODQDIHWHJ|UHGD÷ÕOÕú
ĨĞƚƚĞŶĂƌĂƌ'ƂƌŵĞƵƌƵŵƵŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
25
20
15
10
5
0
<ŝƔŝ
Evet
15
,ĂǇŦƌ
22
Grafik 25: $IHWWHQ]DUDUJ|UPHGXUXPXQDJ|UHGD÷ÕOÕú
Afetten zarDU J|UPH GXUXPXQD J|UH DQNHW \DSÕODQ NLúLGHQ NLúL KD\ÕU NLúL HYHW
FHYDEÕQÕYHUPLúWLU9H]DUDUJ|UPHER\XWXQDJ|UH¶LPDOND\EÕ¶XLVH]DUDUROPDGÕ
FHYDEÕQÕYHUPLúWLU
221
ĨĞƚƚĞŶĂƌĂƌ'ƂƌŵĞŽǇƵƚƵŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
0%
ĂŶ<ĂǇďŦ
41%
DĂů<ĂǇďŦ
WƐŝŬŽůŽůŝŬŽǌƵŬůƵŬ
Hepsi
59%
KůŵĂĚŦ
Grafik 26: $IHWWHQ]DUDUJ|UPHER\XWXQDJ|UHGD÷ÕOÕú
ĨĞƚŝŶƚŬŝůĞƌŝŶŝKƌƚĂĚĂŶ<ĂůĚŦƌŦůŵĂĂůŦƔŵĂůĂƌŦŶŦŶ
zĞƚĞƌůŝůŝŒŝŶĞ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
35
30
25
20
15
10
5
0
<ŝƔŝ
Evet
5
,ĂǇŦƌ
32
Grafik 27: $IHWLQHWNLOHULQLRUWDGDQNDOGÕUPDoDOÕúPDODUÕQÕQ\HWHUOLOL÷LQHJ|UHGD÷ÕOÕú
222
ĨĞƚ^ŦƌĂƐŦŶĚĂ7ůŬ<ŝŵŝ<ƵƌƚĂƌŦƌĚŦŶŦǌ^ŽƌƵƐƵŶĂ'ƂƌĞĂŒŦůŦƔ
<ŝƔŝ
25
20
15
10
5
0
<ĞŶĚŝŵŝ
ŶŶĞŵŝ
ĂďĂŵŦ
ŽĐƵŬůĂƌŦŵŦ
Ɣŝŵŝ
Grafik 28: $IHWVÕUDVÕQGDLONNLPLNXUWDUÕUGÕQÕ]VRUXVXQDJ|UHGD÷ÕOÕú
Haritalar
%XUDGD\HUDODQ]DUDUJ|UHELOLUOLNKDULWDODUÕGD\LQH ³%LUH\6D\ÕVÕ(÷LWLP'XUXPXYH<Dú
'XUXPX´JLELIDNW|UOHUGH÷HUOHQGLULOHUHN]HULQGHQELUGH÷HUYHULOHUHN]DUDUJ|UHELOLUOLN
GXUXPXRUWD\DNRQPXúYHEXIDUNOÕIDNW|UQGH÷HUOHQGLULOPHVL\DSÕOGÕNWDQVRQUDRUWDODPDVÕ
DOÕQDUDN zarar görebilirlik haritaODUÕ UHWLOPLúWLU
Bu haritaODUÕGD\RUXPOD\DFDNROXUVDNDoÕNUHQNGH÷HULQH\DQL]DUDUJ|UHELOLUOL÷LQ
GúNO÷QHWHNDEOHGHUNHQHQNR\XUHQNWHPDNVLPXP]DUDUJ|UHELOLUOL÷LWHPVLOHWPHNtedir.
5HQNDoÕOGÕNoDYH\DNR\XODúWÕNoDEXV|]NRQXVXGXUXPGDGH÷LúPHNWHGLU
+H\HODQULVNKDULWDODUÕGDEHQ]HUELU\|QWHPOHROXúWXUXOPXúWXU+H\HODQWHKOLNHKDULWDVÕLOH
DUD]LNXOODQÕPKDULWDODUÕQÕQELUDUDGDLúOHQPHVL\OHKH\HODQULVNKDULWDODUÕUHWLOPLúWLU
KDULWDODUÕQ]HULQGHYHDOWÕQGDKDULWDKDNNÕQGDGHWD\OÕELOJL vermektedir.
223
Harita 9: MXVDEH\R÷OXN|\ heyelan ULVNKDULWDVÕ
224
Harita 10: 0XVDEH\R÷OX.|\]DUDUJ|UHELOLUOLNKDULWDVÕ
225
Harita 11: .DUEDúODU.|\KH\HODQULVNKDULWDVÕ
226
Harita 12
227
Harita 13
228
Harita 14
229
Grafik 28
230
Harita 15
231
Harita 16
232
Harita 17
233
Grafik 29
234
Sonuç ve Öneriler
7DúNÕQ5LVN$QDOL]LOHLOJLOL
7DúNÕQYHVHOOHUOHLOJLOLDQNHWYHJ|UúPHOHU\DSÕOPÕúWÕU
%XJ|UúPHOHUdD\FXPDYHoHYUHVLQGHIDUNOÕORNDV\RQODU L]OHQHUHNIDUNOÕ\DúYHH÷LWLP
JUXEXQGDNLLQVDQODUOD\DSÕOPÕúWÕU
$QNHWYHJ|UúPHOHUVRQXFXQGD]DUDUJ|UHELOLUOLNYHGD÷ÕOÕPJUDILNOHULROXúWXUXOPXúWXU
<LQHDQNHWYHJ|UúPHOHUGHQDUD]LNXOODQÕPKDULWDODUÕQGDQYHWDúNÕQVHQDU\RODUÕQGDQ
\DUDUODQÕODUDNEHOLUOLULVNKDULWDODUÕROXúWXUXOPXúWXU
%XJ|UúPHOHUHJ|UHED]ÕJHQHOVRQXoODUDXODúÕOPÕúWÕU%XQDJ|UH
(÷LWLPGXUXPXQDJ|UH]DUDUJ|UHELOLUOLNWHHQID]OD]DUDUJ|UHELOLUOLNLONRNXORODUDN
EHOLUOHQPLúWLU
<DúJUXSODUÕQD]DUDUJ|UHELOLUOLNWHHQID]OD-14 YHYH]HUL\DúJUXSODUEHOLUOHQPLúWLU
$IHWH÷LWLPLQHJ|UH]DUDUJ|UHELOLUOLNWHHQID]OD]DUDUDJ|UHELOLUOLN¶OLNELURUDQODDIHW
H÷LWLPLDOPDPÕúRODQJUXSWDGÕU
0HVNHQNXPoÕNDUÕPDODQODUÕVD÷OÕNPHUNH]OHULJLELDODQODUULVNDOWÕQGDGÕU
Çaycuma YHoHYUHVLQLQ\DúGH÷HULELUH\VD\ÕVÕGH÷HULH÷LWLPGH÷HULXQVXUODUÕJ|]|QQH
DOÕQDUDNJHQHOELU]DUDUJ|UHELOLUOLNKDULWDVÕROXúWXUXOPXúWXU
7DúNÕQVHQDU\RODUÕQÕQVLQHJ|UHLúDODQODUÕWDUÕPDODQODUÕNXPoÕNDUÕPDODQODUÕYHVDQD\L
DODQODUÕULVNDOWÕQGDGÕU
7DúNÕQVHQDU\RODUÕQÕQVLQHJ|UHWDUÕPDODQODUÕYHLúDODQODUÕNDOPDNWDGÕU
7DúNÕQVHQDU\RODUÕQÕQVQHJ|UHNOWUHODODQODUWDUÕPDODQODUÕLúDODQODUÕDUNEDWDNOÕN
DODQODUÕULVNDOWÕQGDGÕU
7DúNÕQVHQDU\RODUÕQÕQVQHJ|UH WDUÕPDODQODUÕJHQLú\HUNDSODUNHQEXUDGDNLVRV\DODODQODU
YHPHVNHQOHUGHJHQLú\HUNDSOD\ÕSGLNNDWoHNPHNWHGLU
7DúNÕQVHQDU\RODUÕQÕQVLQHJ|UHPHVNHQWDUÕPLúDODQODUÕULVNDOWÕQGDGÕU
7DúNÕQULVNDQDOL]LLOHLOJLOL|QHULOHU
%HOHGL\HQLQ7DúNÕQVÕQÕUODUÕEHOLUOHQPLúYH RODVÕVHQDU\RODUVRQXFXROXúWXUXOPXúWHPDWLN
KDULWDODUÕGLNNDWHDODUDNLVNDQDL]LQYHUPHOL
7DúNÕQDODQÕL\LOHúWLULOPHOLYHWDúNÕQVÕQÕUODUÕGDKLOLQGHNDODQDODQODUÕNRUXPD\D\|QHOLN
SODQODU\DSÕOPDOÕGÕU
235
<DSÕODQJ|UúPHOHULQoR÷XQGDDIHWH÷LWLPLQLQROPDGÕ÷ÕJ|]OHPOHQPLúGROD\ÕVÕ\ODJHUHN
KH\HODQYHJHUHNVHWDúNÕQWHKOLNHVLDOWÕQGDNLE|OJHGHDIHWH÷LWLPLKDNNÕQGDFUHWVL]NXUVODU
DoÕOPDOÕYHLQVDQODUEXNRQXGDELOLQoOHQGLULOPHOLGLU
6DKDLoHULVLQGH\HUDODQNXPRFDNODUÕGHQHWLPL\DSÕOPDOÕYHLOHUL\H\|QHOLk büyük tehlikeler
úLPGLGHQHQJHOOHQPHOLGLU
<DSÕODQWRSOXPVDOJ|UúPHOHULQoR÷XQGDJ|UO\RUNLLQVDQODURODVÕDIHWH\|QHOLN\DSÕODQ
|QOHPOHUL\HWHUVL]J|UPHNWHGLU%XNRQXGDGDJHUHN.|\+L]PHWOHULJHUHN.D\PDNDPOÕN
JHUHN'6øYHJHUHNVH%HOHGL\H¶QLQLOHWLúLPLoLQGHROPDOÕYHELUOLNWHKDUHNHWHGLOPHOLGLUYH
halk bilgilendirilmelidir.
Heyelan ile ilgili sonuç ve öneriler ise;
3URMHNDSVDPÕQGDIDUNOÕN|\YHEXN|\OHUHED÷OÕIDUNOÕPDKDOOHOHUOHJ|UúOSDQNHWOHU
\DSÕOPÕúWÕUEXDQNHWOHUVRQXFXQGDLVHúXVRQXoODUDYDUÕOPÕúWÕU
<DSÕODQDQNHWOHU VRQXFXQGD\DúDJ|UH]DUDUJ|UHELOLUOL÷LQHQID]ODROGX÷XGH÷HU¶OLNELU
SD\ROXúWXUPDNWDGÕU
(÷LWLPGXUXPXQDJ|UH]DUDUJ|UHELOLUOL÷LQHQID]ODROGX÷XGH÷HU¶OLNELUSD\
ROXúWXUPDNWDGÕU
$IHWH÷LWLPLQHJ|UHzarar görHELOLUOL÷LQHQID]ODROGX÷XGH÷HUOLNELUSD\
ROXúWXUPDNWDGÕU
%LUH\VD\ÕVÕQDJ|UH]DUDUJ|UHELOLUOL÷LQHQID]ODROGX÷XGH÷HU¶OLNELUSD\
ROXúWXUPDNWDGÕU
0XVDEH\R÷OX¶QGD\DSÕODQKH\HODQULVNDQDOL]LVRQXFXQGDWLFDULDODQÕQULVNDOWÕQGDROGX÷X
EHOLUOHQPLúWLU
.DUDEDúODUN|\QGH\DSÕODQKH\HODQULVNDQDOL]LVRQXFXQGDPHVNHQOHULQYHWDUÕPDODQODUÕQÕQ
ULVNDOWÕQGDROGX÷XEHOLUOHQPLúWLU
7HPHQOHUN|\KH\HODQULVNDQDOL]LVRQXFXQGD\HUOHúPHDODQODUÕWDUÕPDODQODUÕNOWUHO
alanlar, ormDQDUD]LVLYHoD\ÕUOÕNODUÕQULVNDOWÕQGDROGX÷XEHOLUOHQPLúWLU
.DUDEDúODUYH7HPHQOHUN|\QGHKH\HODQULVNDQDOL]LVRQXFXQGD\HUOHúPHOHULQULVNDOWÕQGD
ROPDVÕQGDQGROD\ÕEXN|\Q\HULGH÷LúWLULOPHOLGLU
236
Çǡ
237
¾ ͳ
¾
ÇÇÇ
¾ òò
¾ 4
¾
¾ çÚfÇ
¾
Úòòò.ÇÇÇ
¾ ͳǣʹͷͲͲͲÇ.ÇÇÇ
¾ ÇÇÇ
¾ ͳ
¾
¾ ç
¾
¾
238
.Ççº
239
ͳǣ ³&%6 YH 'R÷DO $IHWOHU´ <D] 2NXOXnda, 28 Haziran – 7 Temmuz 2013 tarihleri
DUDVÕQGD=RQJXOGDN¶ÕQdD\FXPDLOoHVLQGHJHUoHNOHúWLULOPLúWLU<D]RNXOXQD|÷UHWLP\HVLYH
|÷UHQFLRODUDNNDWÕODQQLYHUVLWHOHUøVWDQEXOhQLYHUVLWHVL6DNDU\DhQLYHUVLWHVL<ÕOGÕ]7HNQLN
Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz 0DUW hQLYHUVLWHVL %DOÕNHVLU hQLYHUVLWHVL YH 8úDN
hQLYHUVLWHVLGLU7DúNÕQYH+H\HODQ5LVN$QDOL]LWHPDOÕEX\D]RNXOXQGD)LO\RVdD\ÕYH\DNÕQ
oHYUHVLoDOÕúÕOPÕúWÕU
240
ʹǣ Yaz OkulunGDDUD]LoDOÕúPDODUÕYHX\JXODPDODUÕ|QFHVLQGHøNOLP7DúNÕQ+H\HODQ
%HúHULg]HOOLNOHU$UD]L.XOODQÕPÕ5LVN$QDOL]OHULYH&R÷UDIL%LOJL6LVWHPOHUL]HULQHGHUVOHU
YHX\JXODPDODU\DSÕOPÕúWÕU
WƌŽĨ͘ƌ͘ĂƌďĂƌŽƐ'PEE'7>ĚĞƌƐĂŶůĂƚŦƌŬĞŶ
241
Doç. DrǤYGÇ
242
ǤǤǤ.Ç
243
Ǥ
YoÇ
244
͵ǣ Yaz OkulunD NDWÕODQ |÷UHQFLOHU LOJL DODQODUÕQD J|UH JUXSWD WRSODQPÕúWÕU Bu
JUXSODU7DúNÕQ7HKOLNH+H\HODQ7HKOLNH%HúHULg]HOOLNOHU%HOLUOHPH YH7DúNÕQ-Heyelan Risk
$QDOL]L*UXEXGXU+HUELUJUXSGDQÕúPDQÕLOHDUD]L\HoÕNDUDNNHQGLNRQXODUÕ]HULQGHDUD]L
oDOÕúPDODUÕYHX\JXODPDODUÕ\DSPÕúWÕU 245
246
Ͷǣg÷UHQFLOHUDOPÕúROGXNODUÕGHUVOHr ve \DSPÕúROGXNODUÕDUD]LoDOÕúPDODUÕNDSVDPÕQGD
KHPDUD]LoDOÕúPDODUÕVRQUDVÕQGDDNúDPODUÕKHPGHDUD]LoDOÕúPDODUÕELWLPLQGHVRQXoUDSRU
olarak oDOÕúPDODUÕQÕVXQPXúODUGÕU
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
5ǣ <D] 2NXOX VRQXQGD NDWÕOÕPFÕODUD .DWÕOÕP 6HUWLILNDVÕ YHULOPLúWLU (WNLQOLN LoLQ
konaklama, yemek ve arazi XODúÕPKL]PHWOHUL JQON VUHLOH NRQDNODQDQRWHOWDUDIÕQGDQ
VD÷ODQPÕúYHKHUKDQJLELUVRUXQ\DúDQPDPÕúWÕU
257

Ç
258
http://www.youtube.com/watch?v=vVCtXAvwBqw
259
260

Çaycuma 2013 Yaz Okulu Sonuç Raporu.

Transkript

Benzer belgeler

Mekansal projelerinizi zengin ve etkili CBS araçları ile bir adım

Zonguldak Turizm Destinasyonu

tıklayınız!

9 - Çaycuma Ticaret ve Sanayi Odası

Coğrafi Bilgi Sistemleri Veri Üretimi Ve Teslimi Standartları

30-Mayıs_Layout 1

DUDU, par TARKAN