YED‹TEPE ÜN‹VERS‹TES‹ - Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği

Transkript

YED‹TEPE
ÜN‹VERS‹TES‹
D ‹ fi H E K ‹ M L ‹ ⁄ ‹
FAKÜLTES‹
DERG‹S‹
7
2
C‹LT 2
SAYI 2
2008
ISSN
1307-8593
YED‹TEPE ÜN‹VERS‹TES‹
D ‹ fi H E K ‹ M L ‹ ⁄ ‹ F A K Ü L T E S ‹
7
Yeditepe Üniversitesi
Difl Hekimli¤i Fakültesi Dergisi
Sahibi
Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi ad›na
Prof. Dr. Türker Sandall›
Editör
Prof. Dr. Tülin Arun
Yay›n Kurulu
Prof. Dr. Gündüz Bay›rl› (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Senih Çal›kkocao¤lu (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Kenan Eratalay (Hacettepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Erdal Iflıksal (Ege Üniversitesi)
Prof. Dr. Ender Kazazo¤lu (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Cengizhan Keskin (‹stanbul Üniversitesi)
Prof. Dr. Koray Oral (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Recep Orbak (Atatürk Üniversitesi)
Prof. Dr. Yasemin Özkan (Marmara Üniversitesi)
Prof. Dr. Hesna Sazak Öveço¤lu (Marmara Üniversitesi)
Prof. Dr. Hilmi Sabuncu (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Nüket Sandall› (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Peker Sandall› (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Kemal fiençift (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Mübin Soyman (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Selçuk Y›lmaz (Yeditepe Üniversitesi)
Prof. Dr. Özen Do¤an Onur (‹stanbul Üniversitesi)
Doç. Dr. Leyla Kuru (Marmara Üniversitesi)
Doç. Dr. Nurhan Güler (Yeditepe Üniversitesi)
Yard›mc› Editörler
Doç. Dr. Fulya Ifl›k
Doç. Dr. P›nar Kurso¤lu
Yrd.Doç. Dr. Senem Selvi Kuvvetli
Halkla ‹liflkiler
Zeynep Okçetin
Görsel Yönetmen
Ömer Ülkenciler
ISSN
1307-8593
Bask› Portakal Bas›m
‹çindekiler
Editörün Mesaj› ....................................................................................................................................................................................................5
Ak B., Kuru L., Kuru B. E.
Oral Piyojenik Granülom
(Bir Olgu Raporu) ...................................................................................................7
Fiflekçio¤lu E., Özdemir N., Bay›rl› G.
Oral Likenoid Displazi Kavram›...........................................................................11
Arslan A., Deniz E., Tuncer ‹.
Mandibuler Odontojenik Keratokistin Marsüpyalizasyon ile Tedavisi:
(‹ki Olgu Raporu) ..................................................................................................14
Kuru L. A¤ral› B., Pekiner F.
Oral Liken Planus Hastalar›nda Periodontal Tedavi Yaklafl›m›:
(Literatür Derlemesi ve Olgu Serisi) ...................................................................20
Döleko¤lu S., ‹lgüy D., Güler N., Sav A., Bay›rl› G.
Dilde Rasemoz Hemanjiom
(Olgu Raporu) .......................................................................................................26
Nalbantgil D., Tozlu M.
Ortodontide Mini Vida Kullan›m› .........................................................................29
Tozlu M., Germeç D.
Ortodontide Myofonksiyonel Tedavi Seçenekleri .............................................34
Dilek Ö. C., Tezulas E.
Ball Ataflmanl› ‹mplantlar›n Okluzal Düzleme Aç›l› Yerlefltirilmesinin
O-Ring Lastiklerinin Tak›p Ç›karmaya Ba¤l› Afl›nmalar›na Etkisi
(Deneysel Bir Çal›flma).........................................................................................43
Tatar S›dal E., Kurso¤lu P.
Hareketli Protez Kullanan Hastalar›n Psikolojisi ve Memnuniyeti ...................48
4
Merhaba sevgili meslektafllarım,
Bugün içimden sizle Türkiye ekonomisi hakkında görüfllerimi paylaflmak
geldi. Bu konu her zaman ilgimi çekmifltir, ancak son günlerde ekonomik
açıdan oldukça karamsar tablolar çiziliyorken ben de konuya uzak kalamadım.
Aslında global bakmayı ö¤renmek adına, kriz beni e¤itti diyebilirim. ‹lgimi
çektikçe okudum, dinledim ve sonuçta çok ünlü ekonomistlerin bile bu
geliflmeyi öngörememifl olduklarını ö¤renerek flaflırdım. Demek ki kriz
geliyorum demiyor, ama öyle kolay da gidece¤e benzemiyor.
Ancak okuduklarım, ö¤rendiklerim do¤rultusunda dünya ekonomisinde
dengelerin de¤iflti¤i konusunda herkes hemfikir. Türkiye ise bulundu¤u
jeopolitik konumun da katkısıyla ve sahip oldu¤u de¤iflken ekonomik yapıyla
bu krize direnebilme gücüne sahip bir ülke…
Dünya 90’lı yılların sonlarından itibaren çeflitli sebeplerle ki bunların
içinde bence en önemlisi olan küresel yoksullaflma, küresel terör ve istikrarsız
büyüme sratejileri sonucunda büyük bir ekonomik krizin içine do¤ru yuvarlandı.
fiu anda özellikle de ekonomik yönden çok büyük bir güce sahip olan Amerika,
‹ngiltere gibi ülkelerin alıflkın olmadıkları kadar derin bir ekonomik kriz dönemi
yaflanmakta. Bu kriz tabi ki dalga dalga tüm ekonomik sistemleri çökertti.
fiirketler küçüldü, eleman azalttı, planlı tatil dönemleri ile üretimlerini dengeleyip,
gereksiz stoklamaya engel olmaya çalıfltı. Ama Çin ve Hindistan bu krizi
lehine çeviren ülkeler olarak beklenenin aksine kazanan olma yolunda
ilerlemeye baflladılar. Ucuz ifl gücü ile yapılan üretim onları dıflarıya karflı
güçlü kılarken, halkının üretti¤i ürünü alamayacak kadar fakir olması bir
dengesizlik yaratsa da, dünya ekonomisinin kalkınmasında önemli rolü
üstlenecek lokomotif ülkeler olarak belki de onlar ön plana çıkacak. ‹flte o
zaman dengeler daha da çok de¤iflecek. Bu durumda da Türkiye son on
yıldır tüm finansal raporlarda yer aldı¤ı flekilde “pivot country” olarak anılmaya
ve ekonomisiyle ayakta kalmaya devam edecek.
Tüm sektörlerde oldu¤u gibi sa¤lık sektöründe de krizin izleri görülecek,
ancak do¤ru politikalar, gerçekçi ve etik öneriler, güncel tedavi yaklaflımları
ile bu dönemi de aflmak mümkün. Bunun için, kiflisel geliflimimize katkıda
bulunacak yatırımlar yapmalı, her zaman oldu¤u gibi ideal çalıflma koflullarında,
yapabilece¤imizin en iyisini sunabilece¤imiz tedavi yaklaflımlarını
gerçeklefltirmeliyiz.
‹flte bu sayı içerik yönünden her gün karflılaflmadı¤ımız, ama
da¤arcı¤ımızda mutlaka yer alması gereken konularıyla sizleri ilgilendirece¤ini
umdu¤um çalıflmalarla dolu. Birbirinden de¤iflik olguları bizlerle paylaflan
tüm arafltırmacılara teflekkür etmek istiyorum.
Ben hepinize sa¤lıklı günler diliyorum.
Prof. Dr. Tülin ARUN
[email protected]
5
Oral Piyojenik Granülom:
ÖZET
Bu olgu raporunda difleti büyümesi flikayetiyle klini¤imize
baflvuran, sistemik olarak sa¤l›kl›, 35 yafl›ndaki erkek hastan›n
Bir Olgu Sunumu
periodontal tedavi ve takibi sunulmaktad›r. Yap›lan klinik
muayenede 12 ve 13 no'lu difller aras›ndaki interdental papil
bölgesinde sapl›, oklüzyonu engellemeyen, kanamaya meyilli,
yaklafl›k 9x6x4 mm boyutlar›nda lokal bir kitle gözlendi.
Radyografik muayenede tüm a¤›zda yayg›n yatay kemik kayb›
görüldü. Hastaya kronik periodontitis ve lokalize difleti büyümesi
teflhisi konuldu. Hastan›n tüm a¤›z plak skoru, kanama skoru
ve sondalanabilir cep derinli¤i (SCD) ölçümleri tedavi öncesi
ve sonras›nda kaydedildi. Ortalama bafllang›ç de¤erleri plak
skoru %86, kanama skoru %54 ve SCD 2.05±0.69 mm iken
tedavi sonras› s›ras›yla %35, %25 ve 1.90±0.76 mm olarak
ölçüldü. Hastan›n oral hijyen e¤itimi, difl yüzeyi temizli¤i ve kök
yüzeyi düzlefltirilmesinden oluflan mekanik periodontal tedavisini
Dt. Burak Ak
takiben kitlede büyüme gözlendi ve ayn› bölgede SCD de¤erinde
Marmara Üniversitesi, Diflhekimli¤i Fakültesi
1 mm art›fl kaydedildi. Mekanik tedaviden 3 hafta sonra kitle
Periodontoloji Anabilim Dal›
eksizyonel biyopsi yöntemi ile çevreleyen sa¤lam dokular› da
içerecek flekilde cerrahi olarak ç›kar›ld›. Mukoperiostal flep
Doç. Dr. Leyla Kuru
kald›r›ld›ktan sonra granülasyon dokular›n›n uzaklaflt›r›lmas›n›
takiben kemik tutulumu flüphesiyle lezyon taban›nda osteoktomi
yap›ld›. Kitlenin histopatolojik incelemesi sonucunda piyojenik
granülom tan›s› konuldu. Cerrahi ifllem sonras› 1 y›ll›k takipte
Prof. Dr. Bahar Eren Kuru
rekürans görülmedi.
Anahtar kelimeler: Piyojenik granülom, periodontal tedavi
G‹R‹fi
Piyojenik granülom, deri ve mukoz membranlarda
görülen, iyi huylu, vasküler yap›da, tümör benzeri bir
büyümedir.11 Ancak bu isimlendirme yan›lt›c›d›r çünkü
lezyon ne pü üretir yani piyojeniktir ne de gerçek bir
granülomdur.3 Önceleri atlardan insanlara geçen mikotik
bir enfeksiyon oldu¤u düflünülmüflse de daha sonra spesifik
olmayan bir enfeksiyon oldu¤u görülmüfltür.8
Piyojenik granülom her yaflta görülmekle beraber en
s›k 18-40 yafllar› aras›nda ve kad›nlarda rastlan›r4. Bu
lezyon a¤›zda en s›k difletinde (%65-75) tutulum gösterir,
bunu dil, dudak ve yanak mukozas› takip eder.1,3,11 Difletinde
görülen piyojenik granülom, s›kl›kla üst çenede ve fasiyal
tarafta lokalize olur.8 Etiyolojisinde kronik irritasyon, travmatik
yaralanma, hormonel faktörler ve ilaçlar gibi çeflitli sebepler
yer al›r.6,11 A¤›z hijyeninin yetersiz olmas› ve difltafl› varl›¤›
piyojenik granülomun geliflmesinde h›zland›r›c› faktör olarak
rol oynar.6,11 Klinik olarak k›rm›z› renkli, çevresel büyüme
7
7tepe klinik 2009-1
gösteren, sapl› ya da saps›z yap›da olabilen bu lezyonlar›n
derinli¤i (SCD) ölçümleri tedavi öncesi ve sonras›nda
büyüklü¤ü birkaç milimetreden 2-3 santimetreye kadar
kaydedildi. A¤›z hijyen e¤itimi, difl yüzeyi temizli¤i ve kök
de¤iflebilir. Genellikle a¤r›s›zd›r, yavafl ve asemptomatik
yüzeyi düzlefltirilmesinden oluflan mekanik periodontal
geliflir ve afl›r› damarlanmas› nedeniyle kanamaya
tedavi 3 seans uyguland›. Hastan›n klinik ortalama bafllang›ç
Genellikle travmaya ba¤l› olarak lezyonun
de¤erleri plak skoru %86, kanama skoru %54 ve SCD
yüzeyinde ülserasyonlar görülür.6 Histolojik olarak endotelyal
2.05±0.69 mm iken tedavi sonras› s›ras›yla %35, %25 ve
ve fibroblastik proliferasyon ile nötrofil, plazma hücresi ve
1.90±0.76 mm olarak ölçüldü (Tablo 1). Ancak bafllang›ç
lenfosit gibi enflamatuvar hücrelerin yo¤un flekilde görüldü¤ü
tedavisi sonras› kitlede büyüme gözlendi ve ayn› bölgede
granülasyon dokusuna benzer.4,11 Piyojenik granülomun
SCD de¤erinde 1 mm art›fl kaydedildi (Resim 2). Mekanik
tedavisi lezyonun uzaklaflt›r›lmas› esas›na dayan›r. 1
tedaviden 3 hafta sonra cerrahi ifllem uyguland›. Kitle
Kullan›lan cerrahi yönteme göre rekürans oran› %0-43.5
eksizyonel biyopsi yöntemi ile sa¤lam dokular› da içine
meyillidir.4,6,11
olarak
verilmifltir2,10,12,13,1
ve özellikle hamilelik döneminde
alacak flekilde ç›kart›ld› (Resim 3). ‹nternal bevel ensizyonu
al›nan lezyonlarda rekürans riskinin oldukça yüksek oldu¤u
bildirilmifltir.11
OLGU SUNUMU
Sistemik olarak sa¤l›kl›, American Society of
Anesthesiologist (ASA) de¤eri 1 olan 35 yafl›ndaki erkek
hasta üst sa¤ taraftaki difleti büyümesi flikayetiyle Marmara
Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi Periodontoloji Klini¤i'ne
baflvurdu. Vücut kitle indeksi 246 ile normal de¤erler içinde
bulunan hastam›z anamnezinde kitlenin 3 ay önce
olufltu¤unu, geçen süre içinde flikayetinin olmad›¤›n› ve
kitlenin kendili¤inden kolayca kanad›¤›n› ifade etti. Hastan›n
a¤›z d›fl› muayenesinde asimetri ya da herhangi bir patoloji
Resim 2: Bafllang›ç tedavisi sonras› kitlenin dikey boyutunda art›fl
saptanmad›. A¤›z içi muayenesinde tüm a¤›zda mikrobiyal
dental plak ile supra ve subgingival difltafllar›n›n varl›¤›
görüldü. Hastan›n 12, 13 no'lu diflleri aras›nda interdental
papil bölgesinde sapl›, oklüzyonu engellemeyen, kolay
kanayan, yaklafl›k 9x6x4 mm boyutlar›nda bir kitle gözlendi
(Resim 1). Radyografik muayenesinde kitlenin bulundu¤u
bölgede herhangi bir kemik kayb›na rastlanmad›. Hastan›n
tüm a¤›z plak skoru, kanama skoru ve sondalanabilir cep
Resim 3: Eksizyonel biyopsi yöntemiyle kitlenin cerrahi eksizyonu
Tablo-1:Klinik ölçümler
Resim 1: Hastan›n bafllang›ç klinik görüntüsü
8
Bafllang›ç
Bafllang›ç
tedavisi öncesi
tedavisi sonras›
Plak ‹ndeks
%86
%35
Gingival ‹ndeks
%54
%25
Sondalanabilir Cep
Derinli¤i (mm)
2.05 (± 0.69)
1.90 (± 0.76)
Oral Piyojenik Granülom: Bir Olgu Sunumu
(Resim 4) takiben mukoperiostal flep kald›r›ld› (Resim 5),
granülasyon dokular› temizlendi, lezyonun kemik tutulumu
flüphesiyle lezyon taban›ndaki alveol kemi¤i kretinde
osteoktomi yap›ld› ve flep yerine yerlefltirilip 3/0 ipek
interdental dikifl ile sabitlendi (Resim 6). Histolojik
incelemede, çok katl› yass› epitel alt›ndaki ba¤ dokusunda
enflamatuvar hücreler ve kapiller damarlar yo¤un miktarda
görüldü (Resim 7). Histopatolojik tetkik sonucunda piyojenik
granülom tan›s› konuldu. Cerrahi ifllemden 1 hafta sonra
dikifller al›nd›. Bir y›l boyunca takip edilen hastan›n lezyon
bölgesinde rekürans görülmedi (Resim 8).
Resim 4: Flep operasyonu için yap›lan internal bevel ensizyon
TARTIfiMA
Piyojenik granülom, ilk olarak 1897 y›l›nda Poncent
ve Dor14 taraf›ndan tan›mlanm›fl olan granülomatöz yap›da
enflamasyonun varl›¤›yla karakterize bir lezyondur. Bu
lezyonun klinik teflhisi, fiziksel bulgular ve olgunun hikayesi
temel al›narak yap›l›r. H›zl› büyüyen, eritematöz ve s›k
kanayan, sapl› bir nodül hikayesine ek olarak kesin teflhise
histolojik inceleme sonucunda var›l›r. Ay›r›c› tan›s› periferal
dev hücreli granülom, metastatik kanser, hemanjiyom,
hiperplastik difleti büyümesi, kaposi sarkomu, anjiyosarkom,
Resim 5: Mukoperiostal flep kald›r›lmas›
non-hodgkin lenfoma ile yap›l›r.5 Etiyolojisi tam olarak
anlafl›lamamakla birlikte difltafl›, yabanc› cisim reaksiyonu
veya travma nedeniyle oluflan granülasyon dokusu oldu¤u
düflünülmektedir. 11,12 Hatta difl f›rçalamaya ba¤l›
mikrotravman›n16 veya kemik içi defektin tedavisinde
kullan›lan rezorbe olmayan expanded polytetrafluoroethylene membran varl›¤›n›n bu lezyonun geliflmesinde
etiyolojik faktörler aras›nda oldu¤u bildirilmifltir.5
‹yi huylu bir lezyon olan piyojenik granülomun
tedavisinde farkl› yaklafl›mlar mevcuttur, bunlar cerrahi
Resim 6: Dikifl ile kapat›lmas›
Resim 7: Çok katl› yass› epitelin alt›ndaki ba¤ dokusunda yo¤un endotelyal
proliferasyon ve enflamatuvar hücre enfiltrasyonu
Resim 8: Tedaviden 1 y›l sonra klinik görüntü
9
7tepe klinik 2009-1
eksizyon, s›v› nitrojen ile kriyocerrahi, elektrokoter, kimyasal
miktarda uzaklaflt›r›lmas›n›n mukogingival defekt oluflturarak
ajanlar, pulsed dye lazer, CO2 lazer ve Nd: YAG lazer
estetik problemleri beraberinde getirebilece¤i bildirilmifltir.2
kullan›m›d›r.1,10,12,13,15 En s›k tercih edilen yöntem olan
Böyle fonksiyonel ve/veya estetik problemlerin tedavisinde
cerrahi eksizyon s›ras›nda komflu difllerin kök yüzeylerinde
serbest difleti grefti dahil periodontal plastik cerrahi tedavi
bulunan difltafllar›n›n tümüyle uzaklaflt›r›lmas› önemlidir,
teknikleri uygulanabilir.2,17 Bu olguda operasyon sonras›nda
çünkü difltafl› lezyonun rekürans›na neden olabilen irritan
lezyon bölgesinde bir miktar difleti çekilmesi görülmekle
bir
faktördür.5
Piyojenik granülomlar›n bazen enkapsüle
birlikte herhangi bir mukogingival cerrahi iflleme ihtiyaç
olmalar› nedeniyle tümüyle uzaklaflt›r›lamad›klar› durumda
duyulmad›.
rekürans görülebilir. Lezyonun taban› ve alt›ndaki periostun
Bu olgu raporunda do¤ru tedavi yaklafl›m›n›n uygu-
uzaklaflt›r›lmas›n› temel alarak yap›lan eksizyon ve tam
lanmas› ve muhtemel etkenlerin tümüyle uzaklaflt›r›lmas›
kal›nl›k flep yaklafl›m›nda rekürans oran› %
iken sadece
sonucunda bir y›ll›k takipte rekürans görülmeksizin estetik
lezyonun yüzeyel olarak uzaklaflt›r›ld›¤› elektrokoter
ve fonksiyonel aç›dan yeterli ve baflar›l› bir sonuç elde
uygulamas›nda bu oran % 43.5 13 , pulsed dye lazer
edildi. Piyojenik granülomun tedavisinde klinik ve histolojik
kullan›m›nda % 915 olarak bildirilmifltir. Pagliai ve Cohen'in12
bulgular›n ›fl›¤›nda do¤ru teflhis temel al›narak yap›lan
çal›flmas›nda eksizyonu takiben elektrokoter uygulamas›
etkili tedavi planlamas› ve uygulamas›n›n önemi bir kez
yap›lan 128 vakan›n hiçbirinde rekürans görülmemifltir.
daha görülmektedir.
Buna karfl›n Lee ve
ark.'n›n10
013
CO2 lazer uygulad›klar› iki
KAYNAKLAR:
vakan›n tedavisi baflar›s›zl›kla sonuçlanm›flt›r.
1.
Al-Khateeb T, Ababneh K. Oral pyogenic granuloma in Jordanians: A
retrospective analysis of 108 cases. J Oral Maxillofac Surg 2003, 61: 1285-8.
2. Anderegg CR, Metzler DG. Free gingival graft following biopsy: A case
report of tissue management. J Periodontol 1982, 67: 532-5.
3. Binnie WH. Periodontal cysts and epulides. Periodontol 2000 1999, 21:
16-32.
4. Bosco FA, Bonfante S, Luize DS ve ark. Periodontal plastic surgery
associated with treatment for the removel of gingival overgrowth. J
Periodontol 2006, 77: 922-8.
5. Fowler BE, Cuenin FM, Thompson SH ve ark. Pyogenic granuloma
associated with guided tissue regenaration: A case report. J Periodontol
1996, 67: 1011-5.
6. Jafarzahed H, Sanatkhani M, Mohtasham N. Oral pyogenic granuloma: a
review. J Oral Science 2006, 48: 167-75.
7. Karthikeya P, Mahima VG, Lahari K. Extragingival pyogenic granuloma.
Ind›an J Dent Res 2004,17: 199-202.
8. Kerr DA. Granuloma Pyogenicum. Oral Surg 1951, 4: 158-76.
9. Lawoyin JO, Arotiba JT, Dosum OO. Oral Pyogenic granuloma: a review
of 38 cases from Ibadan, Nigeria. Br J Oral Maxillofac Surg 1997, 35: 1859.
10. Lee CT, Tham SN, Tan T. ›n›t›al experience with CO2 laser in treating
dermatological conditions. Ann Acad Med Singapore 1987, 16: 713-5.
11. Neville BW, Damm DD, Allen CM, Bouquot JE. Oral and Maxillofacial
Bu olgu raporunda, kronik periodontitis teflhisi konan
hastan›n öncelikle mekanik periodontal tedavisi
gerçeklefltirildi. Böylece lezyon uzaklaflt›r›lmadan önce
a¤›z hijyeninin optimum seviyeye getirilmesi ve difleti
enflamasyonunun azalt›lmas› amaçland›. Bu amaca
ulafl›ld›¤› klinik parametrelerdeki belirgin de¤iflimle
desteklendi (Tablo-1). Ancak mekanik periodontal tedavi
sonras›nda lezyonun dikey boyutunda art›fl görüldü. Bu
de¤iflimin muhtemel nedeninin mekanik tedavi s›ras›nda
kullan›lan el ve ultrasonik aletlerin dokuya uygulad›klar›
travma oldu¤u düflünüldü.
Literatürde lezyonun kayna¤›n› ald›¤› düflünülen periost
ve kemik de uzaklaflt›r›larak rekürans ihtimalinin azalt›ld›¤›
hatta önlenebildi¤i bildirilmifltir1. Lezyonun sadece yüzeyel
olarak uzaklaflt›r›ld›¤› elektrokoter ve lazer uygulamalar›nda
rekürans oran›n›n yüksek oldu¤u görülmüfltür.10,13 Bu
Pathology, 2nd ed. Philadelphia, WB Saunders; 2002.
12. Pagliai KA, Cohen BA. Pyogenic granuloma in children. Pediatr Dermatol
2004, 21: 10-3.
13. Patrice SJ, Wiss K, Mulliken JB. Pyogenic granuloma (lobular capillary
hemangioma): a clinicopathologic study of 178 cases. Pediatr Dermatol
1991, 8: 267-276.
14. Poncent A, Dor L. Botryomycose humane. Rev Chir (Paris) 1897, 18: 9961003.
15. Tay Y-K, Weston WL, Morelli JG. Treatment of pyogenic granuloma in
children with the flashlamp-pumped pulsed dye lazer. Pediatrics 1997, 99:
368-70.
16. Vilmann A, Vilmann P, Vilmann H. Pyogenic granuloma: evaluation of oral
conditions. Br J Oral Maxillofac Surg 1986, 24: 376-82.
17. Vogan WI. Immediate repair of gingival biopsy sites. Oral Surg Oral Med
Oral Pathol 1975, 40: 333-5.
nedenle olgumuzda lezyonun uzaklaflt›r›lmas›nda
eksizyonel cerrahiyle birlikte periost ve kemik yüzeyine
ulafl›labilirli¤i sa¤layan flep operasyonu yaklafl›m› tercih
edildi. Lezyonun eksizyonel biyopsi ile uzaklaflt›r›lmas›n›
takiben internal bevel ensizyonu yap›ld›, granülasyon
dokular› tümüyle temizlendi ve lezyon taban›ndaki alveol
kemi¤i kret tepesinden yüzeyel olarak uzaklaflt›r›ld›. Buna
ba¤l› olarak hastan›n bir y›ll›k takibi sonucunda rekürans
görülmedi.
Piyojenik granülomun cerrahi tedavisinde agresif bir
yaklafl›mla lezyonu çevreleyen sa¤l›kl› dokular›n afl›r›
10
Oral Likenoid
Displazi Kavram›
ÖZET
Oral liken planus (OLP) popülasyonun yaklafl›k % 0,14'ünü etkileyen, s›k görülen mukokütanöz bir hastal›kt›r. Kutanöz
liken planusa göre kronik bir hastal›k olan ve y›llarca sürebilen
OLP'nin karsinojenisitesi ile ilgili literatürde tart›flma vard›r.
Klinik olarak oral liken planusa benzeyen fakat histolojik aç›dan
gerçek bir displazi olan likenoid displazi kavram› ve OLP'nin
malign potansiyeli örnek bir olgu ile sunulmufltur.
Anahtar Kelimeler: Liken planus, Likenoid displazi
G‹R‹fi
Liken planus epidermal ve epitelyal bazal hücre
hasar›n›n olufltu¤u, de¤iflik tiplerde mukokütanöz
lezyonlar›n meydana geldi¤i kronik enflamatuvar otoimmün
bir hastal›kt›r.1 Otuz yafl üzerinde ve kad›nlarda erkeklere
oranla daha s›k görülen liken planusun genel
popülasyondaki da¤›l›m› %0,5 -1,5' dur. 1-3 Oral liken
Yrd. Doç. Dr. Erdo¤an Fiflekçio¤lu
Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi,
planus (OLP) kütanöz liken planusa göre daha s›k görülür
Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dal›
ve genellikle de kütanöz liken planusa oral liken planus
efllik eder.4
Dr. Nilgün Özdemir
Klinik olarak OLP mukozadan ayr›lmayan, genellikle
Patoloji Uzman›
yanak mukozas›nda ve simetrik olarak lokalizasyon
gösteren yüzeyden kabar›k a¤ fleklindeki beyaz oluflumlar
Prof. Dr. Gündüz Bay›rl›
görülür ( Wickham çizgileri).1-5 Bu çizgilerin etraf›nda hafif
Yeditepe Diflhekimli¤i Fakültesi,
eritem olabilir. Klinikte retiküler, papüler, hipertrofik, eroziv
Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dal› Baflkan›
ve atrofik tipleri vard›r.1-4
Oral liken planus'un malign potansiyeli ile ilgili de¤iflik
görüfller mevcuttur. Oral liken planusun atrofik ve eroziv
tipinin % 0.5 -2.5 malign dejenerasyonun oldu¤u çeflitli
çal›flmalarla bildirilmifltir.6-10 Buna karfl› bir görüfl ise
likenoid displazi kavram›d›r. 11 Likenoid displazi liken
planus ile iliflkisi olmayan ve s›kl›kla liken planus olarak
histopatolojik ve klinik olarak yanl›fl tan› konulan ve di¤er
displastik lezyonlar gibi malign potansiyele sahip bir
lezyondur.4, 11, 12
Klinik olarak örnek bir olguda gerçek bir displazi olan
likenoid displazi ile OLP'un malign potansiyeli sunulmufltur.
Sistemik olarak herhangi bir hastal›¤› olmayan 37 yafl›ndaki
erkek hasta periodontal flikayet nedeniyle Oral Diagnoz
ve Radyoloji klini¤ine baflvurdu. Yirmi y›ld›r günde bir paket
sigara içti¤ini söyledi. Yap›lan a¤›z içi muayene sonucunda
hastan›n sa¤ yanak mukozas›nda homojen olmayan,
yüzeyden kabar›k yaklafl›k 3x2 cm büyüklü¤ünde, eritemli,
çevresinde hafif düzensiz beyaz çizgilerin bulundu¤u
hiperkeratotik beyaz oluflum (Resim1) ve damak
11
7tepe klinik 2009-1
mukozas›nda eritemin ön planda oldu¤u yaklafl›k 3x4 cm
harabiyet, bant fleklinde lenfositlerin infiltrasyonu ve baz›
büyüklü¤ünde, homojen olmayan lezyon görüldü (Resim
makrofajlar›n epidermisin alt›ndaki alana yapt›¤› bask› ile
2). Hastada bafl boyun bölgesinde herhangi bir
ilgilidir.5 Lenfosit infiltrasyonun epidermise iyice yaklaflmas›
lenfadenopati saptanmad›. Hastan›n yanak mukozas›ndaki
ve hatta bazal hücrelere ulaflmas› ile stratum basale aç›kça
lezyona eksizyonel biyopsi ve damak mukozas›ndaki
olufluma insizyonel biyopsi yap›ld›.
H‹STOPATOLOJ‹K SONUÇ
Skuamöz epitelyumda parakeratoz hiperplazi, retelerde
uzama, uç k›s›mlar›nda kal›nlaflma ve birleflmeler mevcuttur
(Resim 3). Subepitelyal alanda bant fleklinde lenfoplazmasiter iltihabi hücre infiltrasyonu gözlendi (Resim 4).
Epitelin alt 1/3 k›sm›nda keratinositlerde dispolarite ve
mitotik aktivite art›fl› saptand› (Resim 5).
Histopatolojik olarak keratozis likenoid hafif dizplazi
tan›s› konuldu. Hastan›n damak mukozas› elektrokoter ile
Resim 3. Fokal hiperkeratoz, skuamoz epitelyumde hiperplazi ve retelerde
yeryer testere difli görünümü; subepitelyal alanda epitelyumi atake eden
ve alt ucu keskin sonlanan band tarz›nda lenfosit infiltrasyonu HE X 200
eksize edildi. Klini¤imizde halen kontrol alt›nda olan hastan›n
mukozas›nda normalden farkl› bir patolojiye rastlan›lmam›flt›r.
TARTIfiMA VE SONUÇ
OLP'un histopatolojik görüntüsü temel olarak stratum
basale'deki harabiyetin çok say›da da¤›n›k Civatte
cisimcikleri formunu almas›d›r. Stratum basale'deki
Resim 4. Hiperkeratoz, granüler tabakada belirginleflme, epitelyumda
hiperplazi ve retelerde uzama, intraepitelyal lenfositler, skuamoz epitelyum
alt›nda lenfositik infiltrasyon HE X 200
Resim 1. Homojen olmayan yüzeyden eritemli çevresinde hafif düzensiz
beyaz çizgilerin oldu¤u hiperkeratotik lezyon
Resim 5. Bazal keratinositlerde polarite kayb› nükleomegali, hiperkromazi,
nükleus membran› düzensizlikleri ve bazal tabaka üzerinde ç›kan mitotik
aktivite (_) HEX400
Resim 2. S›n›rlar› belirgin homojen olmayan eritematöz oluflum
12
Oral Likenoid Displazi Kavram›
görülemez. Görülebilen stratum basale hücrelerinde
dejenerasyon mevcuttur ve bu durum likefaksiyon
dejenerasyonu olarak tan›mlan›r.4
Bu örnek olgudaki gibi lezyonlarda band fleklindeki
lenfosit infiltrasyonu yo¤unlu¤u nedeniyle bazal tabakan›n
harabiyeti ve inflamasyon ile örtülü olmas› nedeniyle
displastik de¤ifliklikler do¤ru olarak de¤erlendirilememektedir ve bu nedenlerle oral liken planus tan›s›
konmaktad›r.1, 11, 12 Moleküler biyolojik tekniklere göre oral
liken planus kendi bafl›na prekanseröz de¤ildir ve malign
de¤iflimin asl›nda likenoid displazi ile iliflkili oldu¤u
bildirilmifltir.12
Oral likenoid displazi kavram›n›n difl hekimleri,
patologlar ve klinisyenler taraf›ndan bilinmesi ciddi sonuçlar
do¤urabilecek gerçek displazi olgular›n›n liken planus
fleklinde yorumlanmas›n› engelleyecektir.
KAYNAKLAR:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Regezi JA, Sciubba JJ, Jordan RCK. Oral Pathology Clinical Pathologic
Correlations. 5. Bas›m, s.73-106, Saunders, St.Louis, 2008.
Reichart PA, Philipsen HP. Oral Pathology Ed: Rateitschak KH, Wolf HB.
Color Atlas Of Dental Medicine.Thieme , Stuttgart-New York, 2000.
Pindborg JJ. Atlas of Diseases of the oral mucosa, 5. Bas›m, Munksgaard,
Kopenhag, 1992.
Özbayrak S.: A¤›z Hastal›klar› Atlas› Tan› Kriterleri, Ay›r›c› Tan› ve Tedavi
Yaklafl›mlar›. 1. Bas›m, Do¤an Yay›nc›l›k, ‹stanbul, 2003.
Weedon D, Strutton G. Skin Pathology. 2. Bas›m, Churchill livigstone,
Londra, 2002.
Gandolfo S, Richiardi L, Carrozzo M, Broccoletti R, Carbone M, Pagano
M, Vestita C, Rosso S, Merletti F. Risk of oral squamous cell carcinoma
in 402 patients with oral lichen planus: a follow-up study in an Italian
population. Oral Oncology ,40:77-83, 2004.
Meij EHVD, Schepman KP, Smeele LE, Wal JEVD, Bezemer PD, Waal
IVD. A review of the recent literature regarding malignant transformation
of oral lichen planus. Oral Surg Oral Med Pathol. 88: 307-310, 1999.
Sigurgeirsson B, Lindelof B. Lichen planus and malignancy: an
epiodemiologic study of 2071 patients and a review of the literature. Arch
Dermatol, 127: 1684-1688, 1991.
Silverman S, Gorsky M, Lozada-Nur F, Giannotti K. A prospective study
of findings and management in 214 patients with oral lichen planus. Oral
Surg Oral Med Oral Pathol., 72: 665-670, 1991.
10. Silverman S, Gorsky M, Lozada-Nur F. A prospective follow-up study of
570 patients with oral lichen planus: persistance, remission and malignant
association.Oral Surg Oral Med. Oral Pathol., 60: 30-34, 1985.
11. Krutchkoff DJ, Eisenberg E. Lichenoid dysplasia a distinct histopathology
entity. Oral Surg Oral Med Pathol. 30: 308-315, 1985.
12. Zhang L, Michelsen C, Cheng X, Zeng T, Priddy R, Rosin MP. Molecular
analysis of oral lichen planus a premalignant lesion? Am J Pathol, 151:
323-327,1997.
13
Mandibuler Odontojenik
Keratokistin
Marsüpyalizasyon ile
Tedavisi:
ÖZET
Odontojenik keratokist (OKK) spesifik histopatolojik özelli¤i,
yüksek rekürans oran› ve agresif karakteri nedeniyle literatürde
en çok tart›fl›lan kistlerden biri olmufltur. Keratokistlerin görülme
oran› %4-16,5 aras›nda de¤iflmekte ve cerrahi tedaviden sonra
rekürans oran›n›n % 2,5 ile % 62,5 aras›nda de¤iflti¤i
bildirilmektedir. Hiç bir bulgu vermeden geliflebilen bu kistler,
tan› konulduklar›nda hacimleri ileri boyutlarda olabilir.
Tedavisinde marsüpyalizasyon, enükleasyon ve küretaj,
enükleasyon ve kriyoterapi ya da rezeksiyon gibi çeflitli yöntemler
‹ki Olgu Raporu
uygulanmaktad›r. Son y›llarda marsüpyalizasyon uygulamas›n›n
çok genifl boyutlara ulaflm›fl keratokistlerin tedavisinde baflar›l›
olabildi¤i gösterilmifltir. Tedavi etti¤imiz iki olguda ramus
bölgesinde lokalize genifl boyuttaki keratokistin marsüpyalizasyon
ile tedavisi sunulmaktad›r. A¤r› ve flifllik flikayetiyle klini¤imize
baflvuran olgularda insizyonel biyopsi ile keratokist tan›s›
konulmufl ve radyolojik muayenede lezyonlar›n genifl yay›l›m
göstermesi nedeniyle marsüpyalizasyon tedavisi
kararlaflt›r›lm›flt›r. Kist kavitesine pencere aç›larak kist içeri¤i
boflalt›lm›fl ve kavitenin kapanmamas› için obtüratör
yerlefltirilmifltir. Alt› ayl›k dönemlerde klinik ve radyolojik olarak
yap›lan takiplerde kistlerin küçüldü¤ü tespit edilmifl ve rezidüel
lezyon lokal anestezi alt›nda enükle edilmifltir.
Anahtar kelimeler: Keratokist, mandibula, marsüpyalizasyon
G‹R‹fi
Odontojenik keratokist (OKK), ilk olarak 1876'da
Mikulicz taraf›ndan belirtilmifl, 1956'da ise Philipsen
taraf›ndan tan›mlanm›flt›r.1 Her iki çenede görülmekle
Yrd. Doç. Dr. Ahmet Arslan
birlikte mandibulada iki kat daha s›k rastlan›r. Keratokistlerin
Yeditepe Üniversitesi, Difl Hekimli¤i Fakültesi,
di¤er kistlere göre görülme oran› %4-16,5 aras›nda
A¤›z-Difl-Çene Hastal›klar› ve Cerrahisi Anabilim Dal›
de¤iflmektedir.2,3 Erkeklerde kad›nlara oranla daha fazla
görüldü¤ü rapor edilmifltir.4 Genellikle hayat›n ikinci ve
Yrd. Doç. Dr. Ediz Deniz
üçüncü dekatlar›nda görülürler. %56,9'u erkeklerde teflhis
edilen keratokistler bütün çene kistlerinin %7,8'ini
olufltururlar. 5,6
Spesifik histopatolojik özelli¤i, yüksek rekürans oran›
MSc. Dt. ‹brahim Tuncer
ve agresif karakteri nedeniyle bu kistler literatürde üzerinde
en çok tart›fl›lan kistler olmufltur. Keratoksitlerde rekürans
oran›n›n; tedavi seçene¤ine ve tedavi sonras› takip süresine
göre %2,5 ile %62,5 aras›nda oldu¤u bildirilmektedir.7
Forssell ve Kahnberg8, sadece enükleasyon yapt›klar›
vakalar›n %17-56's›nda reküransa rastlam›fllar ve rekürans›n
sebebini enükleasyon s›ras›nda kist duvar›n›n parçalanarak
enükle edilmesine ba¤lam›fllard›r. Marsüpyalizasyonla
tedavisi yap›lan keratokist olgular›nda ise Hodgkinson,
14
Mandibuler Odontojenik Keratokistin Marsüpyalizasyon ile Tedavisi: ‹ki Olgu Raporu
Woods , Dahlin ve ark.9 ile Brown10 %25-100 oran›nda
bazal hücreli karsinoma sendromu (NBHKS) ile iliflkili
rekürans belirtmifllerdir. Anatomik lokalizasyonu
olabilece¤i de bilinmektedir.13 Ayr›ca malign de¤iflim
de¤erlendirildi¤inde ise en çok rekürans oran›n›n keratokistin
gösteren odontojenik keratokistlerin varl›¤› rapor edilmifltir.14
mandibuler angulus bölgesinde bulunan vakalarda rastland›¤›
Bu nedenlerle baz› yazarlar, OKK'i, kist yerine neoplazma
bildirilmifltir.11 Ayr›ca befl y›l› aflk›n sürelerde yap›lan takiplerde
olarak tan›mlaman›n daha do¤ru olaca¤› görüflündedirler.13
yine rekürans›n daha s›k rastland›¤›
belirtilmifltir.11
Odontojenik keratokist tan›s›, çeflitli klinik ve radyolojik
Keratokistlerin, ortokeratinize (çekirdek içermeyen) ve
muayene bulgular› ve spesifik histopatolojik incelemelerle
parakeratizine (çekirdekli) olmak üzere iki tipi vard›r.
konulmaktad›r. Radyolojik olarak, uniloküler veya
Parakeratinize tipin daha yüksek oranda rekürans gösterdi¤i
multiloküler radyolusensinin etraf›nda radyoopak sklerotik
bildirilmifltir.12
yap› izlenir. Kiste komflu difl köklerinde rezorbsiyon olabilir.15
Multipl odontojenik keratokistlerin nevoid
Güncel tan› yöntemleri, aspirasyon biyopsisi ve insizyonel
biyopsidir. Aspirasyon s›v›s›n›n içinde tabaka halinde
dökülen keratin varl›¤› veya 4 gr/100 ml'den az protein
içeri¤inin olmas› önemli bir parametredir. Aspirasyon
biyopsisinde odontojenik keratokist epiteli taraf›ndan üretilen
spesifik bir keratin olan sitokeratin-10 varl›¤› incelenebilir.3
Aspirasyon biyopsisinin, insizyonel biyopsiden daha
güvenilir oldu¤u düflünülmektedir.16
Keratokistlerin tedavi yöntemleri belirlenirken, kistin
boyutu, geniflli¤i, lokalizasyonu, yumuflak doku ile iliflkisi,
Resim 1: Olgu 1'de sa¤ mandibuler ramusta izlenen genifl radyolusent
kistik lezyon
hastan›n yafl›, primer veya rekürrent lezyon oluflu göz
önünde bulundurulmal›d›r.
OKK'in klasik cerrahi tedavisi enükleasyon ve
küretajd›r.9,17,18 ‹leri derecede geliflmifl OKK'in tedavisi
marsüpyalizasyonla gerçeklefltirilmektedir. Bu tedavi, kist
içeri¤ini boflalt›p içindeki bas›nc› azaltmak amac›yla yap›l›r.
Çünkü kist içinde osmotik bas›nc›n kistin büyümesini
sa¤lad›¤› bilinmektedir. Kist üzerindeki bas›nç kalkt›¤› için
kist büyüme e¤ilimini kaybeder, alttan kemik dokusu
oluflmaya bafllar ve kistin çap› küçülür. Kist kapsülü de
iyileflmenin bafllamas›yla karakterini de¤ifltirir ve a¤›z
mukozas› karakterini al›r.15
Olgu raporumuzda mandibulada lokalize, ileri derecede
geliflmifl iki OKK vakas›n›n marsüpyalizasyonla tedavisi
Resim 2: Sa¤ mandibuler ramusun bukkal ve lingual bölgelerinde geliflen
destrüksiyonlar›n izlendi¤i üç boyutlu CT incelemesi
anlat›lmaktad›r.
OLGU 1
18 yafl›ndaki kad›n hasta yüzünün sa¤ taraf›nda flifllik,
a¤r› ve duda¤›nda uyuflukluk flikayetiyle klini¤imize
baflvurdu. Yap›lan a¤›z içi muayenesinde sa¤ mandibuler
ramus bölgesinde ekspansiyon gözlendi ve krepitasyon
al›nd›. Radyolojik muayenede lezyonun 47 numaral› diflin
distalinden bafllay›p gömülü yirmi yafl diflini de içine alarak
incisura mandibularise kadar uzand›¤›, bukkal ve lingual
kortekslerde destrüksiyona sebep oldu¤u tespit edildi
(Resim 1, 2, 3). Lokal anestezi alt›nda yirmi yafl difli
çekilerek ayn› seans lezyon bölgesinden biyopsi al›nd›.
Histopatolojik inceleme sonucu lezyona keratokist tan›s›
Resim 3: Sa¤ mandibuler ramusta bulunan keratokistin CT incelemesi
15
7tepe klinik 2009-1
konuldu (Resim 4). Lezyonun boyutlar› ve anatomik yap›larla
Klinik muayenede ise parestezinin tamamen geçti¤i
iliflkisi gözönüne al›narak marsüpyalizasyon ile tedavi
gözlendikten sonra rezidüel lezyon enükle edildi. Bölge ,
edilmesine karar verildi. 48 numaral› diflin çekim bölgesine
300ml kloroform, 600ml saf alkol ve 100ml asetik asit
obtüratör yerlefltirilerek hasta belirli aral›klarla kontrole
kar›fl›m›ndan oluflan Carnoy solüsyonu19 ile befl dakika
ça¤r›ld›. Kontroller ilk iki ay süresince haftada iki, sonras›nda
süreyle kimyasal olarak koterize edildi. Postoperatif iyileflme
ise haftada bir olarak sekiz ay devam etti. Kontrol
sorunsuz gerçekleflti. Histopatolojik incelemede kist
radyografileri ve CT incelemesinde lezyonun yirmi yafl difli
epitelinin a¤›z epiteli ile yer de¤ifltirdi¤i izlendi. Hasta
bölgesinde s›n›rland›¤›, lingual ve bukkal kortekste
rekürans ihtimaline karfl› halen takibimiz alt›ndad›r.
devaml›l›¤›n yeniden sa¤land›¤› izlendi (Resim 5, 6, 7, 8).
OLGU 2
30 yafl›nda erkek hasta yüzünün sol taraf›nda flifllik,
duda¤›nda uyuflukluk ve a¤r› sebebiyle klini¤imize baflvurdu.
Yap›lan radyolojik incelemede sol mandibuler ikinci molar
diflin distalinden bafllay›p incisura mandibularise kadar
uzanan, ramusu kapsayan radyolüsent lezyon tespit edildi
(Resim 9,10). ‹nsizyonel biyopsi yap›lan kitlenin histo-
Resim 4: Keratokist epiteli (H&EX400)
Resim 5: Olgu 1'in marsüpyalizasyon sonras› 8. ay OPTG görüntüsü
Resim 7: Olgu 1'in marsüpyalizasyon sonras› 8.ay CT görüntüleri
16
patolojik incelemesinde lezyona odontojenik keratokist
TARTIfiMA
(OKK) tan›s› konuldu (Resim 11). Lezyonun boyutlar›n›n
Keratokistler mandibulada maksillaya göre iki misli
ileri derecede büyük olmas› sebebiyle marsüpyalizasyon
fazla görülür. Devital difllerle ilgisi olmadan, kortikal
ile tedavisine karar verildi. Olgu 1'e benzer flekilde, kist
ekspansiyona hatta perforasyona neden olup ilgili bölgedeki
üzerinde 1 cm'lik bir pencere aç›l›p kist içeri¤i boflalt›lmak
diflleri migrasyona u¤rat›rlar ve asemptomatik olarak
suretiyle dekompresyon yap›ld› ve aç›kl›¤›n kapanmamas›
geliflirler.5,6 Olgu raporumuzdaki iki keratokist vakas› da
için bölgeye bir obtüratör yerlefltirildi. Alt› hafta süresince
mandibulada izlenmifl, asemptomatik olarak geliflmifl ve
haftada iki kez serum fizyolojik ile irrigasyon yap›ld›.
mandibular kanala bask› sonucu paresteziye sebep
Hastan›n kontrollerine haftada bir kez olmak üzere devam
olmufltur.
edildi ve hasta takibe al›nd›. On bir ayl›k takip sonunda
yap›lan radyolojik incelemelerde OKK' nin küçüldü¤ü
tespit edildi (Resim 12,13). Kist lokal anestezi alt›nda
enükle edilerek bölge Carnoy solüsyonu ile befl dakika
süresince koterize edildi. Postoperatif birinci haftada
dikifller al›nd› ve iyileflmede bir sorunla karfl›lafl›lmad›.
Hasta rekürans ihtimali sebebiyle belirli aral›klarla kontrol
edilmektedir.
Resim 11: Epitel proliferasyonu gösteren skuamöz ve bazal hücrelerden
oluflan kist epiteli (H&EX200)
Resim 9: Olgu 2'de sol mandibuler ramusta izlenen radyolusent lezyon
Resim 12: Olgu 2'nin marsüpyalizasyon sonras› 11. ay OPTG görüntüsü
Resim 10: Olgu 2'nin CT incelemesi
Resim 13: Olgu 2'nin marsüpyalizasyon sonras› 11.ay CT görüntüsü
17
7tepe klinik 2009-1
Keratokistler röntgen filmlerinde uniloküler veya
çözülebilir protein konsantrasyonunun di¤er keratinizasyon
multiloküler radyolüsent alanlar halinde görülürler ve
içermeyen odontojenik kistlerinkinden daha düflük
genellikle çevrelerinde ince sklerotik bir s›n›ra
oldu¤unun belirtilmesi ay›r›c› tan›da yard›mc› olmaktad›r.29
sahiptirler.5,20,21 Kist epitelinin ince olmas› sebebiyle, kistin
Keratokistlerde di¤er odontojenik kistlerden farkl› olmak
bütünlü¤ü bozulmadan ç›kar›lmas› genellikle güçtür ve
üzere kist içeri¤inde 3.5gr/dl den daha az seviyede protein
kalan epitel art›klar›n›n tekrar flekillenmesi ile odontojenik
bulunmas› odontojenik keratokist tan›s›n› kuvvetle destekler,
keratokist
nüksedebilir.5,9,11,22
OKK çene kemiklerinin kistik
ancak kesin tan› histopatolojik inceleme ile konulur.8,30
lezyonlar› aras›nda yüksek rekürans oran›na sahip olmas›
Forssell ve Kahnberg 8 yapt›klar› çal›flmalar›nda
özelli¤i ile bilinir. Literatürde OKK için % 5 ila % 62,5
keratokistlerin operasyondan sonra en az befl y›l takip
verilmektedir.11,23-25
edilmesi gerekti¤ini bildirmifllerdir. Çal›flmalar›nda 17 y›ll›k
artmaktad›r.24
takip sonunda yapm›fl olduklar› 75 keratokist vakas›n›n
aras›nda de¤iflen rekürans oranlar›
Takip süreleri uzad›kça rekürans oranlar›
Oikarinen11,
befl y›l› aflk›n süre takibi yap›lan keratokist
32’sinde (% 43) nüks gözlemifllerdir. Zachariades,
vakalar›nda rekürans›n daha s›k rastland›¤›n› belirtmifltir.
Papanicolaou ve Triantafyllou18, 16 vakadan oluflan ve
Bu nedenle OKK'in di¤er kistik lezyonlardan ayr›lmas›
befl y›l takip ettikleri odontojenik keratokist çal›flmalar›nda,
özellikle tedavi stratejisinin belirlenmesi aç›s›ndan önemlidir.
enükleasyonla tedavi edilen ve parakeratinizasyon gösteren
OKK'in klasik cerrahi tedavisi enükleasyon ve küretaj-
ve lezyonun ç›kar›lmas›nda güçlükle karfl›laflan vakalarda
d›r.11,21,22
Büyük lezyonlarda önce kistin dekompresyonu
nüks gözlendi¤ini ve bu oran›n %25 oldu¤unu belirtmifllerdir.
ve dekompresyonu takiben enükleasyonunun faydal›
Oikarinen,11 OKK'lerin nüksetme ihtimalini yap›lan cerrahi
olaca¤› savunulmaktad›r.26 Kist enükleasyonu yap›ld›ktan
iflleme, OKK'in anatomik lokalizasyonuna ve takip süresine
sonra kavite duvarlar›n›n agresif küretaj› ya da marginal
göre de¤ifliklik gösterdi¤ini vurgulam›flt›r. Klinik olarak
rezeksiyon önerilmektedir.17
gözlenebilen enfeksiyon, kemik duvar›nda y›k›m veya fistül
Marsüpyalizasyon tek bafl›na bir tedavi seçene¤i
oluflumu ve radyolojik olarak multiloküler kist görünümünün
olabilece¤i gibi, kistin büyük oldu¤u veya anatomik yap›lara
de nüks flans›n› yükseltti¤i bilinmektedir.9,11
yak›n oldu¤u durumlarda enükleasyondan önce kisti
Teorik olarak OKK'lerin ideal tedavi seçene¤i,
küçültmek ve bu yap›lardan uzaklaflt›rmak amac›yla da
enükleasyon ve küretaj› takiben kalabilecek epitel art›klar›n›
uygulanabilir. Marsüpyalizasyon kaviteyi irrige edebilecek
veya uydu kistlerini yok edecek bir ajan uygulamas›d›r.19
ve kontrollerine düzenli gelebilecek koopere hastalara
Bunun için Carnoy solüsyonu önerilmektedir. Carnoy
yap›lmal›d›r.27
solüsyonu, epitel hücrelerinin h›zl› lokal fiksasyonu ve
Bu rapordaki iki olguda da kist epitelinin kemik duvar›n›
mükemmel hemostaz sa¤lamas› ile bilinen bir doku
tamamen perfore etti¤i ve kistin mandibular kanal ile iliflkili
fiksatörüdür. Uydu kistlerin, primer kistten uzakta alveoler
hale geldi¤i görülmektedir. Böyle ileri boyuttaki OKK
kemikte yerleflti¤i bilinmektedir. Bell ve Dierks31, kist
olgular›nda hem anatomik yap›lar› korumak hem de
etraf›ndaki kemikten minimum 5 mm kald›r›lmas›n›n uydu
eksizyon sonras› oluflacak kemik defektini minimuma
kistleri de ortadan kald›rmak için yeterli olaca¤›n›
indirmek amac›yla öncelikle marsüpyalizasyon yap›lmas›
bildirmifllerdir. Kist bofllu¤una enjekte edilen Carnoy
gerekti¤ini düflünmekteyiz.
solüsyonu kimyasal koterizasyon sa¤lar ve uydu kistleri
Odontojenik keratokistli hastalarda a¤r›, yumuflak
ortadan kald›rarak nüks ihtimalini azalt›r.19
dokuda ödem, kemikte ekspansiyon ve parestezi, radyolojik
Bu raporda sunulan olgular halen takibimizde olup,
olarak üni veya multiloküler radyolüsent alanlar
marsüpyalizasyon sonras› alt› ayl›k dönemde herhangi bir
gözlenebilir.20
nüks gözlenmemifltir. Hastalar›n kontrol ve takiplerine
Odontojenik keratokistler her zaman bazal
hücreli nevus sendromu aç›s›ndan
de¤erlendirilmelidirler.6,21
devam edilmektedir.
Klinik ve radyolojik olarak di¤er lezyonlarla benzerlik
gösterdi¤inden ay›rt etmek zordur. Ancak cerrahi
KAYNAKLAR:
müdahaleden sonra biyokimyasal tan› kriteri olan keratokist
1.
antijeninin kist s›v›s›nda görülmesi ay›r›c› tan›da önemli
2.
rol oynar.28 Keratokistten aspire edilen kist s›v›s›n›n total
18
Eyre J, Zakrzewska JM. The conservative management of large odontogenic
keratocysts. Br J Oral and Maxillofac Surg 1985, 23:195-203.
Çetiner S, Mollao¤lu N, Yücetafl fi. Farkl› odontojenik kistlerin da¤›l›mlar›n›n
retrospektif olarak de¤erlendirilmesi. G Ü Diflhek Fak Dergisi 2000, 1:15-9.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Shear M. Odontogenic keratocyst: natural history and immunohistochemistry.
Oral and Maxillofacial Surg Clinics of North America 2003, 15: 347-62.
Metin M, Yener ‹. Dentigeröz kist ve odontojenik keratokistlerin gömülü
mandibuler üçüncü molar difllerle iliflkileri. Türkiye Klinikleri J Dental Sci
2004, 10: 58-61.
Türker, M, Yücetafl fi. A¤›z, Difl, Çene Hastal›klar› ve Cerrahisi. Ankara,
Atlas Kitapç›l›k Tic. Ltd. fiti.;1997.
Wood NK, Goaz PW. Differantial diagnosis of Iesions, 2nd ed., London,
Mosby;1980.
August M, Faquin WC, Troulis MJ, Kaban LM. Dedifferentiation of
odontogenic keratocyst epithelium after cyst decompression. J Oral
Maxillofacial Surg 2003, 61: 678-83.
Forssell K, Forssell H, Kahnberg KE. Recurrence of keratocysts. A longterm follow up study. Int. J Oral Maxillofac Surg 1988, 17: 25-8.
Hodgkinson DJ, Woods JE, Dahlin DC, Tolman DE. Keratocyst of the jaw.
Clinicopathologic study of 79 patients. Cancer 1978, 41: 803-13.
Brown RM. The odontogenic keratocyst. Clinical aspects. Br Dent J 1970,
128: 225- 31.
Oikarinen VJ. Keratocyst recurrences of more than 10 years: case reports.
Br J Oral Maxillofac Surg 1990, 28: 47-8.
Ghali E, Connor S. Surgical management of the odontogenic keratocyst.
Myoung H, Hong S, Hong SD, Lee JI, Lim CY, Choung PH, Lee JH, Choi
JY, Seo BM, Kim MJ. Odontogenic keratocyst: Review of 256 cases for
recurrence and clinicopathologic parameters. Oral Surg Oral Med Oral
Pathol Oral Radiol Endod 2001, 91: 328-33.
Makowski G, McGuff S, Van Sickels JE. Squamous cell carcinoma in a
maxillary odontogenic keratocyst. J Oral Maxillofac Surg 2001, 59: 76-80.
Pogrel A. The history of odontogenic keratocyst. Oral and Maxillofacial
Surg Clinics of North America 2003, 15: 311-15.
Paul J, Stoelinga W. Etiology and pathogenesis of keratocysts. Oral and
Maxillofacial Surg. Clinics of North America 2003, 15: 317-24.
Larsen PE, Hegtvedt AK. Odontogenesis and odontogenic cysts and
tumors. Cummings CW (ed). Otolaryngology Head and Neck Surgery,
Volume 2, Second Edition, Mosby Year Book. St. Louis,1993 pp. 14141442.
Zachariades N, Papanicolaou S, Triantafyllou D. Odontogenic keratocyst:
review of the literature and report of sixteen cases. J Oral Maxillofac Surg
1985, 43: 177-82.
Kocakahyao¤lu B, Çetiner S. Odontojenik keratokistlerin tan› ve tedavisinde
güncel yaklafl›mlar. Gazi Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi Dergisi 2007,
24(2): 119-23.
Hancock MA, Brown CE, Hartman KS. Orthokeratinized odontogenic cyst
presenting as a periapical lesion. J Endod, 12(11): 539- 541,1986.
Wright BA, Wysocki GP, Larder TC. Odontogenic keratocysts presenting
as periapical disease. Oral Surg 1983, 56(41): 425-29.
Baran S. Oral Patoloji. Gazi Üniversitesi Diflhekimli¤i Fak Yay›n No: 9.
Ankara; 1982.
Anand VK, Arrowood JP Jr, Krolls SO. Odontogenic keratocyst: a study
of 50 patients. Laryngoscope 1995, 105: 14-6.
Brannon RB. The odontogenic keratocyst: A clinicopathologic study of 312
cases. Part I. Clinical features. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1976, 42:
54-72.
Keith DA. Macroscopic satellite cyst formation in the odontogenic keratocyst.
Report of two cases. Oral Surg 1973, 35: 21-7.
Browne RM. The odontogenic keratocyst-clinical aspects. Br Dent J 1970,
128: 225-31.
Pogrel A. Decompression and marsupialization as a treatment for the
odontogenic keratocyst. Oral and Maxillofacial Surg Clinics of North America
2003, 15: 415-27.
Kuusela P, Ylipaavalniemi P, Thesleff I. The relationship between the
keratocyst antigen and keratin. J Oral Pathol 1986, 15: 287-91.
Douglas CW, Craig GT. Recognation of protein apparently specific to
odontogenic keratocyst fluids. J Clin Pathol 1986, 39:1108-115.
Regezi JA, Sciubba J. Oral pathology. Clinical-pathologic correlations. 2nd
Edition,WB Saunders Co., Philadelphia, 1993 pp. 337-340.
31. Bell B, Dierks J. Treatment options for the recurrent odontogenic keratocyst.
19
Oral Liken Planus
Hastalar›nda Periodontal
Tedavi Yaklafl›m›:
ÖZET
Oral liken planus (OLP) yaflam konforunu etkileyen kronik,
enflamatuvar mukozal bir hastal›kt›r. Bu olgu serisinde klini¤imize
baflvuran, histopatolojik olarak OLP teflhisi konmufl (3 eroziv,
6 retiküler), yafl ortalamas› 54, toplam 9 hastan›n (1 erkek, 8
kad›n) periodontal tedavi yaklafl›m› ve takibi sunuldu. Hastalara
bafllang›ç periodontal tedavi uyguland› ve günde 3 kez lezyon
Literatür Derlemesi ve Olgu Serisi
bölgelerine sprey formunda lokal kortikosteroid (triamsinolon
asetonit) tatbiki önerildi. Periodontal tedavi seans süreleri k›sa
tutuldu ve atravmatik çal›fl›lmaya özen gösterildi. Hastalar›n
tedavi öncesi ortalama plak indeks 1.34±0.58, gingival indeks
1.19±0.95, sondalanabilir cep derinli¤i 2.01±0.71 mm, klinik
ataflman seviyesi 2.59±1.14 mm, difleti kenar› konum de¤iflikli¤i
0.58±0.53 mm iken tedavi sonras› bu de¤erler s›ras›yla
0.59±0.36, 0.21±0.04, 1.70±0.68 mm, 2.32±0.96 mm, 0.63±0.79
mm olarak belirlendi. Asitli ve baharatl› g›dalar›n tüketimi ile
stres, oral lezyonlarda a¤r› ve yanma fliddetinde art›fla neden
olurken lezyonlar›n periodontal tedaviden olumsuz etkilenmedi¤i
gözlendi. Semptomlar lokal kortikosteroid uygulamas›yla
azalmakla birlikte tümüyle ortadan kalkmad›. Lokal kortikosteroid
ile desteklenen travmatik ve invaziv olmayan periodontal tedavi
yaklafl›m›n›n iki y›l takip edildi¤i bu hastalarda yaflam kalitesini
artt›rd›¤› ve OLP lezyonlar›n› kontrol alt›na almada yard›mc›
oldu¤u görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Oral liken planus, periodontal tedavi
G‹R‹fi
Doç. Dr. Leyla Kuru
Marmara Üniversitesi, Diflhekimli¤i Fakültesi,
Periodontoloji A.D., ‹stanbul
Dt. Ömer Birkan A¤ral›
Liken planus (LP) ilk kez 1869 y›l›nda Erasmus Wilson
taraf›ndan tan›mlanm›fl olan kronik enflamatuvar
mukokütanöz bir hastal›kt›r.1 Populasyonun %0.5-1'ini
etkileyen LP'da hastalar›n %28'inde kütanöz lezyonlar2,
%50-77'sinde kütanöz lezyonlarla birlikte oral lezyonlar
Periodontoloji A.D., ‹stanbul
gözlenir.3 Orta yafltaki kad›nlarda daha s›k rastland›¤›
bildirilmifltir.3
Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, patogenezinde
Yrd. Doç. Dr. Filiz Pekiner
T hücrelerine ba¤l› otoimmünitenin rol oynad›¤›
Oral Diagnoz ve Radyoloji A.D., ‹stanbul
düflünülmektedir. 2 Ailesel LP olgular›n›n bildirilmesi,
hastal›¤›n etiyopatogenezinde genetik e¤ilimin varl›¤›n›
göstermektedir.4 Hepatit C virüs enfeksiyonu5, psikolojik
durum ve stres6,7 gibi sistemik faktörlerin, restorasyonlar
gibi lokal faktörlerin3,8 oral LP (OLP) lezyonlar›yla iliflkili
olabilece¤i bildirilmifltir.
A¤›zda retiküler, papüler, atrofik, eroziv, büllöz ve plak
benzeri gibi çeflitli klinik tipleri olan OLP lezyonlar›, a¤r›
ve yanma flikayetlerine sebep olarak hastan›n yaflam
20
Oral Liken Planus Hastalar›nda Periodontal Tedavi Yaklafl›m›: Literatür Derlemesi ve Olgu Serisi
konforunu etkilemekte, özellikle atrofik ve eroziv tipleri
difleti veya damak bölgelerinde eritematöz veya retiküler
uzun dönemde düflük olas›l›kla skuamöz hücreli karsinoma
tarzda keratotik lezyonlar görüldü (Resim 2a, b, c, d). Oral
Retiküler lezyonlar genellikle bukkal
Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dal›'nda OLP ön tan›s›
mukoza, difleti, damak, ventrolateral dil ve dudaklar üzerinde
konan lezyonlar›n kesin tan›s› için eksizyonel biyopsi
lokalize olurken eritematöz ve atrofik lezyonlar bukkal
örnekleri al›nd›. Histopatolojik incelemede hiperkeratoz,
mukoza, difleti ve dilin dorsumunda görülmektedir.3,10
lamina proprian›n retiküler tabakas›nda bant fleklinde
dönüflebilmektedir.3,8,9
Retiküler tipteki OLP lezyonlar›, Wickham's çizgileri olarak
adland›r›lan dantel benzeri beyaz çizgi a¤› fleklinde
izlenmektedir.11 Difletinde görülen deskuamatif gingivitise
dönüflebildi¤i belirtilmifltir. 12,13 OLP lezyonlar›n›n
antihipertansif, antibiyotik, antienflamatuvar ve antimalaryal
ilaçlara ba¤l› olabildi¤i, diabet, hipertansiyon ve kronik
hepatit gibi sistemik hastal›klara efllik edebildi¤i, amalgam
ve metal protetik restorasyonlar›n varl›¤›ndan etkilenebildi¤i
bildirilmifltir.3,8
Histolojik olarak hiperkeratoz, parakeratoz, epitelin
granüler ve spinal tabakas›nda kal›nlaflma, keratinosit
kal›nt›lar› olan kolloid cisimcikler, bazal keratinositlerin
nekrozuna ba¤l› akantoz, testere difli tarz›nda retepegler,
lamina proprian›n retiküler tabakas›nda lenfosit
enfiltrasyonu, epitelde Langerhans hücre enfiltrasyonu
gözlenmektedir.2,3
OLP tedavisinde lokal veya sistemik faktörler elimine
Resim 2 (a): Yanak mukozas›nda OLP lezyonu.
edilerek lezyonlar malign de¤iflim ihtimaline karfl› düzenli
olarak uzun süre kontrol alt›nda tutulmal›d›r.3,9
OLGU SUNUMU
Bu olgu serisinde, Marmara Üniversitesi Diflhekimli¤i
Fakültesi kliniklerine a¤z›nda a¤r›, yanma ve/veya difleti
kanamas› flikayetleriyle baflvuran yafl ortalamas› 54.0±7.3
olan 1 erkek, 8 kad›n toplam 9 hastan›n tedavi yaklafl›m›
ve takibi sunuldu. Hastalar›n sadece birinde deri lezyonlar›
tespit edilirken (Resim 1), a¤›z içi muayenede yanak, dil,
Resim 1: Kütanöz likenoid lezyonlar.
Resim 2 (b): Dilde OLP lezyonu.
21
7tepe klinik 2009-1
lenfosit infiltrasyonu ve testere difli tarz›nda rete pegler
teflhisi konuldu. Buna ilave olarak 3 hastaya difleti epitelinin
görüldü (Resim 3). Klinik ve histopatolojik bulgular eflli¤inde
kronik soyulmas›na ba¤l› olarak difletinde k›rm›z›l›k, yanma
3'ü eroziv, 6's› retiküler tipte olmak üzere hastalara OLP
ve ac› flikayetleriyle ortaya ç›kan deskuamatif gingivitis
(Resim 4), OLP'dan ba¤›ms›z olarak hastalar›n tümüne
kronik periodontitis teflhisi konuldu. Mekanik periodontal
tedavi öncesi ve sonras›nda plak indeks, gingival indeks,
sondalanabilir cep derinli¤i, klinik ataflman seviyesi, difleti
kenar› konum de¤iflikli¤i de¤erlerini içeren klinik parametreler kaydedildi. Difl ve arayüz temizli¤i al›flkanl›¤›n›n
kazand›r›lmas› için hastalara a¤›z hijyeni e¤itimi verildi.
Tüm hastalara yumuflak difl f›rças› kullanmalar›, a¤r› ve
yanma flikayeti olanlara özellikle asitli ve baharatl› g›dalar›
tüketmemeleri önerildi. Mekanik periodontal tedavi
kapsam›nda ultrasonik alet (Cavitron® BOBCAT® Pro,
25kHz, ultrasonic scaler DENTSPLY International Inc.,
York, USA) ve el aletleri (SG 11/1273, 13/1478 Gracey
currettes, Hu-Friedy Instrument CO. Chicago, USA)
kullan›larak difl yüzeyi temizli¤i ve kök yüzeyi düzlefltirme
Resim2 (c): Difletinde OLP lezyonu.
ifllemleri 2-3 seans uyguland›. Lastik f›rça, polisaj pat› ve
döner enstrumanlar ile difl yüzeylerine polisaj uyguland›.
A¤›z içerisinde mekanik travmaya sebep olabilecek k›r›k
difl, sert ve pürüzlü yüzeyler, uyumsuz protez ve
restorasyonlar düzeltildi. Eroziv OLP hastalar›na, lezyon
bölgelerine sprey formunda lokal kortikosteroid olan
triamsinolon asetonit (Nasacort AQ nasal spray, Aventis)
günde üç kez 10 gün boyunca önerildi. Bu uygulama
sonras›nda eroziv OLP'un retiküler forma geçifliyle sprey
kullan›m›n›n b›rak›lmas› tavsiye edildi. Retiküler OLP
hastalar›na lokal kortikosteroid uygulamas› önerilmedi
ancak kontroller s›ras›nda eroziv forma geçifl saptand›¤›nda
lokal kortikosteroid tavsiye edildi. E¤er sigara ve/veya alkol
Resim 2 (d): Damakta OLP lezyonu.
kullan›yorlarsa OLP üzerine olan olumsuz etkilerinden
dolay› b›rakmalar› tavsiye edildi. Periodontal tedavi seans
süreleri k›sa tutuldu, atravmatik çal›fl›lmaya özen gösterildi
Resim 3: OLP biyopsi örne¤inde hiperkeratoz, testere difli tarz›nda rete
pegler ve lamina proprian›n retiküler tabakas›nda bant fleklinde lenfosit
enfiltrasyonu (Hematoksilen eozin boyama, büyütme_250)
Resim 4: Bir OLP hastas›nda deskuamatif gingivitis görüntüsü.
22
Resim 5 (a): Bir OLP hastas›n›n bafllang›ç periodontal tedavi öncesi klinik
görüntüsü.
Resim 5 (b): Ayn› hastan›n tedavi sonras› klinik görüntüsü.
ve bafllang›ç periodontal tedaviyi takiben hastalar 1 ay
art›fla neden olurken lezyonlar›n periodontal tedaviden
sonra kontrole ça¤r›ld›. Daha sonra tüm hastalar 6 ay
olumsuz etkilenmedi¤i gözlendi. Semptomlar lokal
aral›klarla idame tedaviye al›narak 2 sene takip edildi.
kortikosteroid uygulamas›yla azalmakla birlikte lezyonlar
tümüyle ortadan kalkmad› (Resim 6a,b). ‹ki y›ll›k takip
BULGULAR
boyunca baz› lezyonlarda tekrarlamalar gözlendi.
Hastalar›n tedavi öncesi ortalama plak indeksi
1.34±0.58, gingival indeks 1.19±0.95, sondalanabilir cep
derinli¤i 2.01±0.71 mm, klinik ataflman seviyesi 2.59±1.14
mm, difleti kenar› konum de¤iflikli¤i 0.58±0.53 mm iken
tedavi sonras› tüm de¤erlerde iyileflme gözlendi (Tablo 1).
Bir hastan›n tedavi öncesi ve sonras› klinik görünümü
(Resim 5 a, b)'de izlenmektedir. Hastalarda bafllang›ç
tedavi sonras›nda difleti kanamas› flikayeti gözlenmedi.
Asitli ve baharatl› g›dalar›n tüketimi ile stres özellikle eroziv
tipteki oral likenoid lezyonlarda a¤r› ve yanma fliddetinde
Bafllang›ç Tedaviden De¤iflim
1 Ay Sonra
1.34±0.58 0.59±0.36 -0.75±0.55
1.19±0.95 0.21±0.04 -0.98±0.98
Plak ‹ndeks
Gingival ‹ndeks
Sondalanabilir Cep
Derinli¤i (mm)
2.01±0.71
Klinik Ataflman
Seviyesi (mm)
2.59±1.14
Difleti Kenar› Konum
De¤iflikli¤i (mm)
0.58±0.53
1.70±0.68
-0.31±1.14
2.32±0.96
-0.27±1.58
0.63±0.79
0.05±0.55
Tablo 1. OLP hastalar›na uygulanan mekanik periodontal tedaviyle klinik
parametrelerdeki de¤iflim.
Resim 6 (a): Bir hastan›n tedavi öncesi yanak mukozas›ndaki likenoid
lezyon.
23
7tepe klinik 2009-1
TARTIfiMA
difltafl› varl›¤›n›n eritematöz tipteki difleti OLP lezyonlar›n›n
LP organ tutulumu göstermeyen deri, t›rnak ve mukoza
art›fl›na neden olabilece¤i bildirilmifltir.15 Bu olgu serisinde
yüzeylerini tutan kronik enflamatuvar bir dermatozdur.
tüm hastalara bafllang›ç periodontal tedavi (BPT) uyguland›,
Daha çok orta yafltaki eriflkinlerde görülen bu hastal›kta
periodontal tedavi seans süreleri k›sa tutuldu ve atravmatik
kad›n:erkek oran›n›n 3:2 oldu¤u bildirilmifltir.14 Deri lezyonu
çal›fl›lmaya özen gösterildi. OLP lezyonlar›n›n tedavisinde
olan hastalar›n yaklafl›k yar›s›nda oral mukoza lezyonu
mekanik periodontal tedavinin yaln›z bafl›na yetersiz oluflu,
görülmekle beraber sadece oral lezyonun tespit edildi¤i
OLP oluflumunda dental pla¤›n primer etyolojik etken
hastalar›n oran›
%25'tir.14
OLP en s›k yanak mukozas›nda
olmamas› ile aç›klanabilir.16
daha az olarak da dudak, difleti, dil, a¤›z taban› ve damakta
Tedavide ikinci aflamada topikal ve/veya sistemik
görülür. Farkl› tipleri olan OLP'un en s›k retiküler tipine
kortikosteroidler, retinoidler, azatioprin, griseofulvin, dapson,
rastlan›r.2,3,14
siklosporin, takrolimus, metotreksat, siklofosfamid,
Bu olgu serisinde, histopatolojik olarak OLP teflhisi
hidroksiklorokin, interferon alfa gibi ilaçlar, lazer, psoralen
konmufl toplam 9 hastan›n (1 erkek, 8 kad›n) periodontal
ile uzun dalga boylu ultraviyole kombinasyonu (PUVA) ve
tedavi yaklafl›m› ve takibi sunuldu. OLP lezyonlar›n›n difleti
cerrahi yaklafl›mlar kullan›l›r.8,2,9,17 En etkili tedavinin lokal
tutulum oran› %66 iken deskuamatif gingivitis %33 oran›nda
kortikosteroid kullan›m› oldu¤u bildirilmifltir.11 En s›k ve
görüldü. Deri lezyonuna yaln›zca bir hastada rastland›.
yayg›n kullan›lan ise triamsinolon asetonittir.15 Lokal
OLP tedavisinde birinci aflamada sorumlu olabilecek
kortikosteroid uygulamas›yla yan›t al›namayan durumlarda
tüm faktörler elimine edilir. Hastalarda iyi oral hijyen sa¤lan›r,
sistemik kortikosteroidler de tedaviye ilave edilir.15 Sistemik
difl yüzeyi temizli¤i ve kök yüzeyi düzlefltirmesini içeren
kortikosteroidlerin kan flekeri, kan bas›nc›, gastrointestinal
periodontal tedaviyle birlikte, malokluze veya fraktüre difller
sistem üzerinde çeflitli yan etkileri mevcuttur.14 Bu sebeple
düzeltilir, eski amalgam restorasyonlar uzaklaflt›r›l›r, uygun
eroziv OLP hastalar›nda öncelikle sprey formunda
olmayan protezler gözden geçirilir ve oral kandida
triamsinolon asetonit kullan›lmas› tercih edildi. Hiçbir
edilir.11
hastada sistemik kortikosteroid uygulamas›na gerek
Mekanik travma ve kötü a¤›z hijyeninin likenoid
kalmad›. Özellikle eroziv tipteki lezyonlardaki alevlenme
lezyonlardaki iyileflmeyi olumsuz yönde etkiledi¤i, plak ve
ve baz› lezyonlardaki tekrarlamalar strese, asitli ve baharatl›
enfeksiyonu mevcut ise antimikotiklerle tedavi
g›dalar›n tüketimine ba¤land›. OLP tedavisinde hastal›¤›n
tekrarlamas›na neden olabilecek alkol ve tütün kullan›m›
önlenir.11 Hastalar›n hiçbiri alkol kullanmazken yaln›z bir
hastada sigara kullan›m› mevcuttu. Özellikle eroziv ve
atrofik tipteki OLP lezyonlar›n›n malign de¤iflim ihtimali
bulunmas› nedeniyle14 hastalar düzenli olarak iki sene
takip edildi.
SONUÇ
Bu olgu serisinde, lokal kortikosteroid deste¤iyle birlikte
travmatik ve invaziv olmayan periodontal tedavi yaklafl›m›n›n
iki y›l takip edilen bu hastalarda yaflam kalitesini artt›rd›¤›
ve OLP lezyonlar›n› kontrol alt›na almada yard›mc› oldu¤u
görülmektedir.
KAYNAKLAR:
1.
2.
Resim 6 (b): Tedavi sonras› lezyondaki belirgin azalma.
24
Handa S, Sahoo B. Childhood lichen planus: a study of 87 cases. Int J
Dermatol 2002, 41: 423-7.
Epstein JB, Wan LS, Gorsky M. Oral lichen planus: Progress in
understanding its malignant potential and implication for clinical management.
Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2003, 96: 32-7.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Jacques CMC, Pereira ALC, Cabral MG, Cardoso AS, Silva MR. Oral
lichen planus Part I: Epidemiology, clinics, etiology, immunopathogeny
and diagnosis. Skinmed 2003, 2: 342-9.
Sandhu K, Handa S, Kanwar AJ. Familial lichen planus. Pediatr Dermatol
2003, 20: 186.
Nagao Y, Sata M. Hepatitis C virus and lichen planus. J Gastroenterol
Hepatol 2004, 19: 1101-13.
Ivanovski K, Nakova M, Warburton G, Pesevska S, Filipovska A, Nares
S, Nunn ME, Angelova D, Angelov N.Psychological profile in oral lichen
planus. J Clin Periodontol 2005, 32: 1034-40.
Koray M, Dülger O, Ak G, Horasanl› S, Üçok A, Tanyeri H, Badur S. The
evaluation of anxiety and salivary cortisol levels in patients with oral lichen
planus. Oral Dis 2003, 9: 298-301.
Eisen D. Evaluating and treating patients with oral lichen planus. Dermatol
Ther 2002, 15: 206-17.
Jacques CMC, Pereira ALC, Cabral MG, Cardoso AS, Silva MR. Oral
lichen planus Part II: Therapy and malignant transformation. Skinmed
2004, 3: 19-22.
Eisen D, M Carrozzo M, Bagan Sebastian J-V, Thongprasom K. Oral lichen
planus: Clinical features and management. Oral Dis 2005, 11: 338-49.
Sugerman PB, Savage NW, Zhou X, Walsh, LJ, Bigby M. Oral lichen
planus. Clin Dermatol 2000, 18: 533-9.
Alonso FC, Jornet PL, Fenoll AB. Gingival involvement of oral lichen planus.
J Periodontol 2007, 78: 640-4.
Mignogna MD, Lo Russo L, Fedele S. Gingival involvement of oral lichen
planus in a series of 700 patients. J Clin Periodontol 2005, 32: 1029-33.
Mollao¤lu N. Oral lichen planus: A review. Br J Oral Maxillofac Surg 2000,
38: 370-7.
Lodi G, Scully C, Carrozo M, Griffiths M, Sugerman PB, Thongprasom K.
Current controversies in oral lichen planus: Report of an international
consensus meeting. Part 2. Clinical management and malignant
transformation. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2005,100:164-78.
Ramon-Fluxia C, Bagan-Sebastian JV, Milian-Masanet MA, Scully C.
Periodontal status in patients with oral lichen planus: A study of 90 cases.
Oral Dis 1999, 5: 303-6.
Setterfield JF, Black MM, Challacombe SJ. The management of oral lichen
planus. Clin Exp Dermatol 2000, 25: 176-82.
25
Dilde Rasemoz
Hemanjiom:
ÖZET
Rasemoz veya sirkoid hemanjiom bafl-boyun ve
ekstremitelerde en çok görülen benign vasküler anomalidir.
Arteriovenöz hemanjiom, arteriovenöz malformasyon,
arteriovenöz anevrizma olarak da adland›r›l›r. Benign vasküler
lezyonlar, endoteliyal hücre proliferasyonu veya kan damarlar›
Olgu Raporu
anomalileri sonucunda oluflurlar. A¤›z mukozas›nda s›kl›kla
görüldü¤ü bölgeler bukkal sulkus, sert ve yumuflak damakt›r.
Dil hemanjiomlar›n›n ço¤unlukla izlendi¤i bölge ise dil ucudur.
Lezyonlar a¤›z mukozas›nda derin veya yüzeyde yerleflebilir.
Vasküler genifllemeler travma, enfeksiyon, tromboz veya endokrin
bozukluklar sonras›nda spontan olarak meydana gelebilmektedir.
A¤›zdaki yüzeyel yerleflimli lezyonlar›n geliflmesinde bu etkenlerin
rol oynad›¤› bildirilmektedir. Derinde yerleflmifl olan lezyonlar
genellikle gençlerde görülür, klinik ve radyografik muayene ile
tan› konabilir.
Bu olgu da, dilinde hemanjiomu olan 74 yafl›nda bir hasta
Yrd. Doç. Dr. Semanur Döleko¤lu
sunulacakt›r.
Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi
Anahtar kelimeler: Rasemoz hemanjiom, dil.
Doç. Dr. Dilhan ‹lgüy
G‹R‹fi
Vasküler malformasyonlar benign tümörlerin yaklafl›k
%7'sini olufltururlar.1 Rasemoz veya sirkoid hemanjiom
bafl-boyun ve ekstremitelerde en çok görülen benign
Doç. Dr. Nurhan Güler
vasküler anomalidir. Arteriovenöz hemanjiom, arteriovenöz
malformasyon, arteriovenöz anevrizma olarak da
A¤›z Difl Çene Hastal›klar› ve Cerrahisi Anabilim Dal›
adland›r›l›r.2 Benign vasküler lezyonlar, endoteliyal hücre
proliferasyonu veya kan damarlar› anomalileri sonucunda
Prof. Dr. Ayd›n Sav
oluflurlar.3 A¤›z mukozas›nda en s›k görüldü¤ü bölgeler
Marmara Üniversitesi Hastanesi Patoloji Anabilim Dal›
bukkal sulkus, sert ve yumuflak damakt›r. 4,5,6 Dil
hemanjiomlar›n›n en çok izlendi¤i bölge ise dil ucudur.
Prof. Dr. Gündüz Bay›rl›
Lezyonlar derin veya yüzeyde yerleflebilir. Vasküler
genifllemeler travma, enfeksiyon, tromboz veya endokrin
bozukluklar sonras›nda spontan olarak izlenebilmektedir.
A¤›zdaki yüzeyel yerleflimli lezyonlar›n geliflmesinde bu
etkenlerin rol oynad›¤› bildirilmektedir.7,8 Derinde yerleflmifl
olan lezyonlar genellikle gençlerde görülür, klinik ve
radyolojik muayene ile tan› konabilir.9
Bu olgu da, dilde yerleflmifl hemanjiomu olan bir hasta
sunulacakt›r.
OLGU SUNUMU
Yetmifldört yafl›ndaki kad›n hasta iki ay süresince
dilinin sa¤ taraf›nda yeralan iki ayr› flifllik, dilde uyuflukluk
ve a¤r› flikayeti ile klini¤imize baflvurdu. Al›nan t›bbi
26
Dilde Rasemoz Hemanjiom: Olgu S unumu
anamnezde hastan›n mide ülseri, safra kesesi tafl› ve
Hastadan ileri tetkik için yüz-a¤›z bölgesine yönelik
apandist nedeni ile ameliyat oldu¤u ve osteoporoz tedavisi
manyetik rezonans (MR) anjiografisi istendi. Yüz-a¤›z
gördü¤ü ö¤renildi. Total diflsiz olan hastan›n, inspeksiyon
bölgesinde MR anjiografi s›n›rlar› içinde patolojik
ve palpasyon ile yap›lan a¤›z içi muayenesinde dilin ucunda
vaskülarizasyon izlenmedi (Resim 2). MR anjiografi dile
ve sa¤ yan›nda derin yerleflimli, hareketli, sert iki ayr›
uygulanamad›¤›ndan lezyon görülemedi. Yap›lan cerrahi
lezyon belirlendi (Resim 1). Dil mukozas› ve papillalar
müdahale ile dilin ucundaki lezyon eksizyonel biyopsi ile
normal görünümdeydi.
ç›kar›ld› (Resim 3) ve rasemoz hemanjiom tan›s› kondu.
Resim 3: Biyopsi s›ras›nda hemanjiomun görüntüsü.
Resim 1: A¤›z içi muayenede dilin görüntüsü.
Resim 4: Dilin çizgili kas demetleri aras›nda farkl› çaplarda, kal›n fibroz duvar›
olan arter benzeri damarlar›n yan›s›ra kapiller büyüklü¤ünde damarlardan
oluflan arteriovenöz malformasyon [rasemoz hemanjiom] (HE, x100).
Resim 5: Çok say›da kapillerler ile yar›k fleklinde görülen ven duvar›n›
döfleyen, CD34 immünoreaktivitesi gösteren endotel hücrelerden oluflan
rasemoz hemanjiom (Streptavidin biyotin, anti - CD34, x100).
Resim 2: MR anjiografi.
27
7tepe klinik 2009-1
Doku biyopsisinin histopatolojik de¤erlendirilmesinde
malformations of the tongue: MRI findings on three cases. Dentomaxillofac
Radiol. 2006;35(3):205-208.
11. Soames JV, Southam JC. Oral pathology (3rd edn). New York NY:Oxford
University Press;2002, pp 107-108.
12. Atabey A. Hemanjiom, Vasküler Malformasyon ve Lenfanjiomlar.
orta çapl› arteriol ve ven özelli¤inde damarlarla kapiller
boyutunda çok say›da hamartomatöz prolifere damar›n dil
çizgili kas dokusu içinde yerleflti¤i saptand› (Resim 4).
Damar içinde trombus izlenmedi. Anti-CD34 monoklonal
antikoruyla farkl› çaplardaki damar endotellerinde
immunoreaktivite saptand› (Resim 5).
Hastan›n 3 sene sonra yap›lan kontrolünde herhangi
bir flikayetinin olmad›¤› ö¤renildi.
Bafl ve boyun bölgesindeki lenfanjioma, hemanjioma
gibi vasküler malformasyonlar genelde sadece estetik
problem olufltururlar. Bununla beraber, bu lezyonlar dilde
gelifltikleri zaman baz› klinik sorunlara yol açabilirler.
Olgular›n ço¤unlu¤unda a¤›zda spontan kanama meydana
gelir. Çok s›k olmamakla birlikte dilde ilerleyen asimetrik
bir büyüme görülebilir.10 Bizim olgumuzda da uyuflukluk
ve a¤r› flikayeti oldu¤u için cerrahi tedavi uygun görüldü.
Tedavi s›ras›nda herhangi bir komplikasyon geliflmedi.
Ekstrakranial vasküler lezyonlar estetik sorun teflkil
etti¤i için herhangi bir tedavi gerektirmezler.11
Arteriovenöz malformasyonlar›n tedavisi selektif
embolizasyon, cerrahi eksizyon veya her iki yöntemi içerir.
Sadece estetik sorunlarla planlanan arteriovenöz
malformasyon tedavisi, tafl›d›¤› riskler nedeniyle, hastada
hemoraji, a¤r›, bas›nç, iskemik ülserasyon veya konjestif
kalp hastal›¤› gibi bir komplikasyon oluflturmuyorsa
ertelenmelidir.12
KAYNAKLAR:
1.
2.
3.
Baker LL, Dillon WP, Hieshima GB, Dowd CF, Frieden IJ. Hemangiomas
and vascular malformations of the head and neck: MR characterization.
AJNR Am J Neuroradiol. 1993;14(2):307-314.
Enzinger FM, Weiss SW. Soft tissue tumors. 3rd ed. St Louis: Mosby;
1995. p. 588-593.
Jackson IT, Carreño R, Potparic Z, Hussain K. Hemangiomas, vascular
malformations, and lymphovenous malformations: classification and methods
of treatment. Plast Reconstr Surg. 1993;91(7):1216-1230.
Koutlas IG, Jessurun J. Arteriovenous hemangioma: a clinicopathological
and immunohistochemical study. J Cutan Pathol. 1994;21(4):343-349.
5. Doyle JL, Mesa ML, Schneider LC. Arteriovenous hemangioma of the
palate. J Oral Maxillofac Surg. 1997;55(11):1326-1328.
6. Hassard AD, Byrne BD. Arteriovenous malformations and vascular anatomy
of the upper lip and soft palate. Laryngoscope. 1985;95(7 Pt 1):829-832.
7. Mulliken JB, Glowacki J. Hemangiomas and vascular malformations in
infants and children: a classification based on endothelial characteristics.
Plast Reconstr Surg. 1982;69(3):412-422.
8. Mulliken JB. A biological approach to cutaneous vascular anomalies. Ped
Dermatol. 1988;9:356-357.
9. Barrett AW, Speight PM. Superficial arteriovenous hemangioma of the oral
cavity. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2000;90:731738.
10. Cappabianca S, Del Vecchio W, Giudice A, Colella G. Vascular
4.
28
Ortodontide Mini Vida
Kullan›m›
ÖZET
Ortodontide ankraj ve ankraj hesaplar› önemli bir yer teflkil
etmektedir. Tedavi s›ras›nda ankraj kaybetmek ço¤u zaman kolay
ancak kazanmak çok zor olabilmektedir. Ortodonti çal›flma
zenginli¤i aç›s›ndan di¤er branfllardan farkl›l›k gösterebilmektedir. Ortodontistler, ayn› vaka üzerinde de¤iflik yaklafl›mlarda bulunabilmekte, ayn› tip hastada farkl› mekanikler
uygulay›p sonuca ulaflabilmektedirler. Birçok müellif ço¤unlukla
kendi isimleri ile an›lan tedavi prensipleri, tedavi mekanikleri
ve materyalleri ortaya koymufllard›r. Ancak konu maksimum
ankraj olunca çok fazla seçenek görünmemektedir. A¤›z d›fl›
aperey ve elastik kullan›mlar› hasta kooperasyonuna ba¤l›d›r.
Hastalar›n bir k›sm› bu tip apereyleri kullanmak istemememekte,
bir k›sm› ise kullanmak istemesine karfl›n çevresel baz› flartlardan
dolay› kullanamamaktad›r. Bu durum ise tedaviyi olumsuz yönde
etkilemektedir. Ankraj üniteleri kullan›lmaz ise ilave difl çekimi
veya tedavinin ideal olarak bitmemesi kaç›n›lmaz olabilmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Didem Nalbantgil
Yeditepe Ün. Diflhekimli¤i Fakültesi
Bugüne kadar bilimsel yay›nlar ile birçok aç›dan irdelenmifl
Ortodonti Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi
olan iskeletsel ankraj materyallerinin, her ortodontistin tedavi
mekanikleri aras›nda yerini almas› gerekli görünmektedir.
Dt. Murat Tozlu
Derlememizde mini vida ve mini plaklar fiziksel özellikleri (uygun
çap, uzunluk, yüzey özellikleri vb), biyolojik cevap (erken yükleme,
Ortodonti Anabilim Dal› Doktora Ö¤rencisi
osseintegrasyon, difleti ile olan iliflkisi vb), tarihçesi, uygulama
alanlar›/yöntemleri ve baflar› oranlar› aç›s›ndan de¤erlendirilmifltir.
Anahtar kelimeler: ‹skeletsel ankraj, mini plak, mini vida
G‹R‹fi
Uygun ankraj sisteminin sa¤lanmas› ortodontik tedavide
en önemli konulardan biridir. Angle "Aksiyon ve reaksiyon
eflit ve karfl›l›kl›d›r, bununla beraber ankraj direnci, hareketi
istenen difllerinkinden fazla olmal›d›r." tespitini bundan
100 y›l önce yapm›flt›r.1
Hasta ve hekim aç›s›ndan geleneksel yöntemlerle
maksimum ankraj elde etmeye çal›flmak bazen s›k›nt›
verici olabilir. Günümüzde ideal ankraj ünitesi aray›fllar›,
hasta kooperasyonu gerektirmeyen, difller ve yumuflak
dokulardan destek almayan iskeletsel ayg›tlar›n ortodontiye
tan›t›lmas› ile bir sona ermifl gibi görünmektedir. Araflt›rmalar
mini vida ve mini plaklar›n en ideal özelliklere sahip olan›n›
bulma yolunda ilerlemektedir.
Baflar›l› olan ilk implant uygulamas› 1937'de Harvard
Üniversitesinde2, ortodontik ankraj amaçl› ilk kullan›m› ise
1945 y›l›nda Iowa Üniversitesinde gerçeklefltirilmifltir.3
Bununla beraber Branemark ve ark.4 titanyum implantlar›n
29
7tepe klinik 2009-1
osseointegre olabildiklerini ve 'absolute ankraj' sa¤lad›klar›n›
ile iliflkisi oldu¤unu rapor etmifllerdir. Araflt›r›c›lar azalm›fl
yapt›klar› araflt›rma ile ispatlam›fllard›r. 1995 y›l›nda ise
mandibular düzlem aç›s›na sahip bireylerde kortikal kemi¤in
Block ve
Hoffman 5 ,
ortodontik amaçl› onplantlar›
daha kal›n olmas›ndan dolay› baflar›n›n artt›¤›n›
tan›tm›fllard›r.
belirtmifllerdir.20 Bunlara ek olarak monokortikal vidalar
Kemik içi implantlar diflsiz bölgelerde baflar› ile
için kortikal kemik kal›nl›¤›n›n çok önemli oldu¤u
kullan›lmaya bafllanm›fl, ayn› zamanda ortodontik ankraj
elde etmede genifl bir kabul
görmüfltür.6-7
gösterilmifltir.19
Ancak ortodontide
Ortodontide istenen difl hareketine göre, uygulanan
bölge8
kuvvet 0,3- 4N aras› de¤iflmektedir.21 Translasyon için 70-
ile s›n›rl› kalm›flt›r. Kuvvet aktar›m› için kompleks dizayn
200gr 22, intrüzyon için 150gr 14 kuvvet gereklidir. Mini vida
gereklili¤i, pahal› olmas›, kuvvet uygulanmadan önce
eksenine dik kuvvet uyguland›¤›nda mini vidalar›n bu
bekleme süresi, uzaklaflt›r›lmas› için ek cerrahi gereklili¤i
de¤erlerin çok üzerinde (388,3gr) kuvvetlere karfl›
kullan›m alanlar› midpalatal bölge ve diflsiz molar
gibi
dezavantajlar9
baflka aray›fllar› getirmifltir.
koyabildikleri gösterilmifltir.18 Yükleme s›ras›nda ortodontik
Mini vida ilk defa Kanomi10 taraf›ndan bir vaka raporu
kuvvetler tamamen mini vida eksenine dik de¤ildirler, ancak
ile sunulmufltur.Yak›n geçmiflte, mini vida uygulamalar›
çevirme kuvvetlerinden ve te¤et kuvvetlerden de mutlaka
vaka raporlar› olarak sunulmaya devam
etmifltir.11,12
Mini
kaç›n›lmas› gerekmektedir.18
vidalar, oral ve maksillofasiyal cerrahide kullan›lan vidalar›n
Mini vidalar 5mm den uzun ise stabiliteleri aras›nda
bir varyasyonu olup, de¤iflik boy ve çapta mevcuttur. Kemik
fark olmad›¤› gözlenmifltir.20 Kökler aras› mesafe ve kortikal
içi implantlar ile karfl›laflt›r›ld›klar›nda, küçük boyut,
kemik kal›nl›¤› bak›m›ndan en uygun alan birinci büyük
uygulama sahas› fazlal›¤› (oral kavite içersinde herhangi
az› diflinin mezyal veya distali, en makul çap 1,5mm, boy
bir yere örn kökler aras›na), uygulama kolayl›¤› ve daha
6-8mm'dir.23
ucuz olmas› belirgin avantajlar›d›r. Osseointegre olmalar›
Mini vidalar atake difletine yerlefltirilmelidir.24 Vida
beklenmez; stabilitesini mekanik kilitlenmeden al›rlar.13
çevresi enflamasyon mobilitenin ana nedenidir.20 Maino
Ancak mini vidalar›n, erken yükleme alt›nda bile
ve ark.25, mini vidan›n mobil mukazaya yerlefltirilmesi
osseointegre olabildiklerini gösteren yay›nlar da mevcuttur.
gerekti¤inde vertikal bir kesi, fazla kompakt kemik mevcut
14,15
ise de drill kullan›m›n›n baflar› oran›n› artt›rd›¤›n› rapor
Mini vidalar, kuvvet uygulamas› öncesi bekleme
etmifllerdir.
periyodu gerektirmedi¤i gibi tedavi sonras› kolayca
uzaklaflt›r›labilirler.9,16,17
Yap›lan çal›flmalarda delici frez ile rehber yuva
Osseointegre olmad›klar› için
aç›lmadan uygulanan vidalar›n daha s›k› kemik-vida iliflkisi
stabiliteleri yerlefltirildikleri bölgedeki kemik kalitesine
sa¤lad›¤›15 ve daha az kemik talafl›na ve termal hasara
ba¤l›d›r.18 Eric ve ark.16 16 hastada yapt›klar› bir çal›flma
yol açt›¤› gösterilmifltir.26,27 Mini vida delici frez ile rehber
sonucu flu sonuca varm›fllard›r: 'Mini vidalar stabil bir ankraj
yuva aç›larak uygulanacak ise frez çap›n›n mini vida
unsurudur ancak ortodontik kuvvetler alt›nda tamamen
çap›ndan 0,2-0,3mm daha dar olmas› istenir.28
hareketsiz de¤ildirler. Ortodontik kuvvetler alt›nda mini
Mini vidalar›n ideal uygulama aç›lar› için tavsiye edilen;
vida, bafl k›sm›ndan ortalama 0,5-1,5mm uzama ve
alt çene için difllerin uzun ekseni ile 10-20 ve üst çene için
devrilmeye maruz kal›r. Vital bir organa temas etmemesi
difllerin uzun ekseni ile 30-40 derecedir.28-30 ‹deal aç›y›
için kanal, sinir veya damarlardan uzak diflsiz bir alana;
sa¤lamak, kök ve anatomik boflluklar›n perforasyonundan
difller aras› yerlefltirilecek ise köklerden 2mm emniyet
kaç›nmak için mini vidan›n cerrahi bir splint ile aktar›m›n›n
mesafesi uzakta olacak flekilde yerlefltirilmelidir.16
en güvenli metod oldu¤u rapor edilmifltir.31-35 Bae ve ark.31,
Mini vidan›n baflar›s› genel olarak enflamasyon ya da
rehber tel ve x-ray metodunu, Maino ve ark.32, paralel
mobilite olmaks›z›n ankraj deste¤ini sa¤lama ile ölçülür.19
teknik ile birden fazla radyografi alarak, rezin rehber ve x-
Miyawaki ve
ark.20,
1,5mm ve 2,3 mm çaplar›ndaki vidalar›n
ray metodunu, Morea ve ark.34, prostetik implantlar›n
baflar›s› aras›nda fark olmad›¤›n› ancak bu iki vidan›n
splintine benzer bir splint ile gelifltirdikleri metodu
baflar›s›n›n 1,0 mm çapl› vidan›nkinden oldukça fazla
kullanm›fllard›r. Son zamanlarda yayg›nlaflan üç boyutlu
oldu¤unu belirtmifltir. Ayr›ca implant baflar›s›n›n, vida
görüntüleme tekni¤i, mini vida splintlerinde de kullan›lmaya
çevresi doku enflamasyonu ve mandibular düzlem aç›s›
bafllanm›flt›r.35
30
Ortodontide Mini Vida Kullan›m›
‹n vitro çal›flmalarda, vidan›n kortikal kemi¤e
Ortodontide kullan›lan miniplaklar ise temelde
yerlefltirilme aç›s›n›n stabiliteyi etkiledi¤i ve 60-70 derecelik
maksillofasiyal cerrahide fiksasyon amaçl› kullan›lan plaklar
uygulaman›n maksimum de¤eri yakalad›¤› rapor edilmifltir.36
ile ayn› özelliklere sahiptir. Bir uçlar›nda difllere kuvvet
Klinik deneyimler ve araflt›rmalar da primer stabilitenin
mini vidan›n baflar›s›nda çok önemli oldu¤unu göstermifltir.37
Mini vidalar ile ilgili araflt›rma konular›n›n bir k›sm›n›
da uygulama tork de¤erleri oluflturmufl, de¤iflik vida çaplar›
için en ideal tork de¤erleri bulunmaya çal›fl›lm›flt›r. 1,6 mm
çap›nda vidalar için 10 Ncm'yi aflan tork de¤erlerinde daha
fazla vida kayb› yaflanm›flt›r.37 Daha fazla tork gerektiren
alt çene uygulamalar›ndaki vida kayb›n›n fazla olmas› bu
sebeple aç›klanabilir.37-42
Vida yüzey karakteristiklerinin erken yüklemede mini
vida baflar›s›n› etkilemedi¤i, yüzeyine (kumlanm›fl, yüzeyi
Resim 2: Molar mezializasyonu
asitlenmifl) SLA uygulanm›fl vidalar ile 6-8 haftal›k bekleme
periyodu sonras› daha baflar›l› sonuçlar al›nmas›n›n
muhtemel oldu¤u bildirilmifltir.43
Bu etkenlere ek olarak Judah ve ark.44, mini vida
uygulamalar›nda klinik ö¤renme e¤risinin varl›¤›ndan
bahsetmekte ve zamanla baflar›n›n artt›¤›n› söylemektedirler.
Mini vidalar›n de¤iflik kombinasyonlar ile kullan›m›
rapor edilmifltir. Young ve ark. 45 , hastan›n estetik
kayg›s›ndan dolay› ön grup diflleri, braket kullanmadan
essix pla¤› ile ankraj ünitesi mini vidaya ba¤lam›fllar ve
retraksiyonu bu flekilde gerçeklefltirmifllerdir.
Klinikte karfl›lafl›lan komplikasyonlar kök hasarlar› ve
mini vida k›r›klar›d›r. K›r›klar vida çap› ile do¤rudan iliflkilidir.46
Yap›lan bir hayvan çal›flmas›nda, kök hasar›n›n 12 hafta
sonunda tamamen iyileflti¤i rapor edilmifltir.47
Mini vidalar kanin retraksiyonunda (Resim 1), molar
mezializasyonunda (Resim 2), intrüzyon amac›yla
(Resim 3) ve ankraj al›nacak yeterli say›da difl olmad›¤›nda
(Resim 4) kullan›labilir.
Resim 3: Intrüzyon
Resim 1: Kanin retraksiyonu
Resim 4: Ankraj difl say›s› azl›¤›nda eksen e¤imi düzeltimi
31
7tepe klinik 2009-1
aktaracak elemanlar bulunur. Bu plaklar, ciddi S›n›f II
Orthop 2005; 128:190-4.
16. 20Liou EJ, Pai BC, Lin JC. Do miniscrews remain stationary under
orthodontic forces?. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2004;126:42-47.
17. 21Melsen B. Mini-implants: where are we?. J Clin Orthod. 2005;39:539547.
18. 23Huja SS, Litsky AS, Beck FM, Johnson KA, Larsen PE. Pull-out strength
of monocortical screws placed in the maxillae and mandibles of dogs. Am
J Orthod Dentofacial Orthop. 2005;127:307-313.
19. Brettin BT, Groslnd NM, Qian F, Southard KA, Stuntz TD, Morgan TA,
Marshall SD, Southard TE. Bicortical vs monocortical orthodontic skeletal
anchorage Am J Orthod Dentofacial Orthop 2008;134:625-35.
20. 26Miyawaki S, Koyama I, Inoue M, Mishima K, Sugahara T, TakanoYamamoto T. Factors associated with the stability of titanium screws placed
in the posterior region for orthodontic anchorage. Am J Orthod Dentofacial
Orthop. 2003;124:373-378.
21. 27Ren Y, Maltha JC, Kuijpers-Jagtman AM. Optimum force magnitude for
orthodontic tooth movement: a systematic literature review. Angle Orthod.
2003;73:86-92.
22. 2228Park HS, Kyung HM, Sung JH. A simple method of molar uprighting
with micro-implant anchorage. J Clin Orthod. 2002;36:592-596.
23. Deguchi T, Nasu M, Murakami K, Yabuuchi T, Kamioka H,Yamamoto T.
Quantitative evaluation of cortical bone thickness with computed tomographic
scanning for orthodontic implants. Am J Orthod Dentofacial Orthop
2006;129:721.e7-721.e12.
24. 22Melsen B, Verna C. A rational approach to orthodontic anchorage. Prog
Orthod. 1999;1:10-22.
25. Maino BG, Maino G, Paola M. Spider screw: Skeletal anchorage system.
Prog Orthod 2005;6:70-81.
26. Heidemann W, Gerlach KL,Grobel KH, Kollner HG.Drill free screws: a new
form of osteosynthesis screw. J Craniomaxillofac Surg 1998;26:163-8.
27. Heidemann W, Terdeyhen H, Gerlach KL. Analysis of the osseous/metal
interface of drill free screws and self tapping screws. J Craniomaxillofac
Surg 2001;29:69-74.
28. Kyung HM, Park HS, Bae SM, Sung JH, Kim IB. Development of orthodontic
mini ikmpants for intraoral anchorage. J Clin Orthod 2003;37:321-28.
29. 19Park HS, Kwon OW, Sung JH. Uprighting second molars with microimplant anchorage. J Clin Orthod 2004;38:100-3.
30. Lee JS, Park HS, Kyung HM. Micro-implant anchorage for lingual treatment
of a skeletal class II malocclusion. J Clin Orthod 2001;35:643-47.
31. Bae, S.M.; Park, H.S.; Kyung, H.M.; Kwon, O.W.; and Sung, J.H.: Clinical
application of Micro-Implant Anchorage, J. Clin. Orthod. 2002;36:298-302.
32. Maino, B.G.; Bednar, J.; Pagin, P.; and Mura, P.: The Spider Screw for
skeletal anchorage, J. Clin. Orthod. 2003; 37:90-97.
33. Koyanagi, K.: Development and clinical application of a surgical guide for
optimal implant placement, J. Prosth. Dent. 88:548-552, 2002.
34. Morea C, Dominguez GC, Wuo AV, Tortamano A. Surgical guide for optimal
positioning of mini implants. J. Clin. Orthod. 2005;39:317-21.
35. Suzuki EY, Suzuki B. A simple three-dimensional guide for safe miniscrew
placement. J Clin Orthod 2007;41:342-346.
36. Wilmes B, Su YY, Drescher D. Insertion angle impact on primary stability
of orthodontic mini-implants. Angle Orthod 2008; 78:1065-70.
37. Motoyoshi M, Hirabayashi M, Uemura M, Shimizu N. Recommended
placement torque when tightening an orthodontic mini-implant. Clin Oral
Implants Res. 2006; 17:109-114.
38. Wilmes B, Ottenstreuer S, Su Y-Y, Drescher D. Impact of implant design
on primary stability of orthodontic mini-implants. J Orofac Orthop. 2008;
69:42-50.
39. Wilmes B, Rademacher C, Olthoff G, Drescher D. Parameters affecting
primary stability of orthodontic mini-implants. J Orofac Orthop. 2006;
67:162-174.
40. Buchter A, Wiechmann D, Koerdt S, Wiesmann HP, Piffko J, Meyer U.
Load-related implant reaction of mini-implants used for orthodontic
anchorage. Clin Oral Implants Res. 2005; 16:473-479.
41. Buchter A, Kleinheinz J, Wiesmann HP. et al. Biological and biomechanical
evaluation of bone remodelling and implant stability after using an osteotome
technique. Clin Oral Implants Res. 2005; 16:1-8.
vakalar›n›n tedavilerinde kullan›lm›fl, tedaviler vaka raporlar›
fleklinde yay›nlanm›flt›r.48-50
Sugawara51 ve Umemori52 L fleklinde mini plaklar›
bukkal kemi¤e yerlefltirmifl, elastik ipler ile molar intrüzyonu
yaparak openbite vakalar›n› tedavi etmifllerdir. Sonralar›
zygomadan ankraj alacak flekilde plaklar üretilmifl, 'zygoma
ankraj›' ile open bite tedavileri gerçeklefltirilmifltir. Erverdi53,
kendi dizayn etti¤i mini plak ile molar intrüzyonu ve openbite
tedavileri yapm›flt›r.
Mini plaklar ile mini vidalar karfl›laflt›r›ld›klar›nda
plaklar›n daha stabil oldu¤u ancak, yine de baflar›
oranlar›n›n (%90-93) tatmin edici olmad›¤› gözlenmifltir.54,55
Baflar›s›zl›kta ana neden olarak mukozay› delerek vestibüle
ç›kan boyun k›sm› etraf›nda meydana gelen enflamasyon
gösterilmektedir.54
KAYNAKLAR:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Angle E. Malocclusion of teeth. Philadelphia: S. S. White Dental
Manufacturing Company; 1907. p. 224.
8Bike WS. Clinical implant dentistry to be added to DDS program. UIC
College of Dentistry. 2005;22-24spring/summer.
Gainsforth BL, Higley LB. A study of orthodontic anchorage possibilities
in basal bone. Am J Orthod Oral Surg 1945;31:106-17.
Branemark Pl,Hansson BO, Adell R, Breine U, Lindström J, Hallen O, et
al. Osseointegrated implants in the treatment of the edentuolus jaw.
Experience from a 10-year period. Scand J Plast Reconstr Surg 1977;16:1132.
29Block MS, Hoffman DR. A new device for absolute anchorage for
orthodontics. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1995;107:251-258.
10Turley PK, Kean C, Schur J, Stefanac J, Gray J, Hennes J, et al.
Orthodontic force application to titanium endosseous implants. Angle
Orthod. 1988;58:151-162.
11Saito S, Sugimoto N, Morohashi T, Ozeki M, Kurabayashi H, Shimizu
H, et al. Endosseous titanium implants as anchors for mesiodistal tooth
movement in the beagle dog. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2000;118:601607.
12Roberts WE, Arbuckle GR, Analoui M. Rate of mesial translation of
mandibular molars using implant-anchored mechanics. Angle Orthod.
1996;66:331-338.
13Lin JC, Liou EJ. A new bone screw for orthodontic anchorage. J Clin
Orthod. 2003;37:676-681.
10. Kanomi R. Mini-implant for orthodontic anchorage. J Clin Orthod 1997
;31:763-7.
11. 1516Kuroda S, Katayama A, Takano-Yamamoto T. Severe anterior openbite case treated using titanium screw anchorage. Angle Orthod.
2004;74:558-567.
12. 19Park HS, Kwon TG. Sliding mechanics with microscrew implant anchorage.
Angle Orthod. 2004;74:703-710.
13. Miyawaki S, Koyama I, ‹noue M, Mishima K, Sugahara T, Takano-Yamamoto
T. Factors associated with the stability of the titanium mini screws placed
in the posterior region for orthodontic anchorage. Am J Orthod Dentofacial
Orthop 2003;124:373-8.
14. Melsen B, Costa A. Immediate loading of implants used for orthodontic
anchorage. Clin Orthod Res 2000;3:23-8.
15. Jong WK, Sug JA, Young C. Histomorphometric and mechanical analysis
of the drill-free screw as orthodontic anchorage. Am J Orthod Dentofacial
32
42. Berens A, Wiechmann D, Dempf R. Mini- and micro-screws for temporary
skeletal anchorage in orthodontic therapy. J Orofac Orthop. 2006; 67:450458.
43. Chaddad K, Ferreira A, Geurs N, Reddy M. Influence of Surface
Characteristics on Survival Rates of Mini-Implants Angle Orthod. 2008;
78:107-113.
44. Judah S. Garfinkle, Larry L. Cunningham, Cynthia S. Beeman, G. Thomas
Kluemper, E. Preston Hicks, Mi-Ok Kim. Evaluation of orthodontic miniimplant anchorage in premolar extraction therapy in adolescents. Am J
Orthod Dentofacial Orthop 2008;133:642-53.
45. Park YC, Chu JH, Choi YJ, Choi NC. Extraction space clousure with
vacuum-formed splints and miniscrew anchorage. J Clin Orthod 2005;2:7679.
46. Dalstra, M.; Cattaneo, P.M.; and Melsen, B.: Load transfer of miniscrews
for orthodontic anchorage, Orthod. 2004 1:53-62.
47. Asscherickx K , Vannet BV , Wehrbein H , Sabzevar MM . Root repair after
injury from mini-screw . Clin Oral Implants Res . 2005;16:575-578.
48. Jenner ID, Fitzpatrick BN. Skeletal anchorage utilising bone plates. Aust
Orthod J 1985;9:231-33.
49. Chung K, Kim Y, Linton JL, Lee Y. The miniplate with tube for skeletal
anchorage. J Clin Orthod 2002;36:407-12.
50. De Clark H, Geerinckx V, Siciliano S. The zygoma anchorage system. J
Clin Orthod 2002;36:455-9.
51. Sugawara J. Dr. Junji Sugawara on the skeletal anchorage system (Interview
by Dr. Larry W. White). J Clin Orthod. 1999;33:689-696.
52. Umemori M, Sugawara J, Mitani H, Nagasaka H, Kawamura H. Skeletal
anchorage system for open-bite correction. Am J Orthod Dentofacial Orthop.
1999;115:166-174.
53. Erverdi N . A new anchorage site for the treatment of anterior open bite:
zygomatic anchorage. Case report . World J Orthod .
54. Choi BH, Zhu JS, Kim HY A clinical evaluation of titanium miniplates as
anchors for orthodontic treatment .Am J Orthod Dentofacial
Orthop.2005;128:382-4.
55. Mommaerts M. Y, Michiels M. L. E.,. De Pauw G. A 2-year outcome audit
of a versatile orthodontic bone anchor J. Orthod., Sep 2005; 32: 175 181.34
33
Ortodontide
Myofonksiyonel Tedavi
Seçenekleri
ÖZET
Dudak ve parmak emme, a¤›z solunumu, dil itimi, hatal›
yutkunma paterni gibi disfonksiyonlar›n geliflmekte olan
dentofasiyal yap›lar› etkilemesi kaç›n›lmaz bir durumdur. Belli
bir dönem için normal çocukluk gelifliminin bir parças›
say›labilecek k›sa süreli parmak ve dudak emme, bruksizm, dil
itimi devam etti¤i takdirde tedavisi zor iskeletsel anomalilere
neden olabilirler. Burun solunumu yollar›nda ciddi patolojik
sorunlar olmamas›na ra¤men çocukluk döneminde bafllayan
a¤›z solunumu bireylerde al›flkanl›k olarak yerleflmektedir.
Myofonksiyonel tedaviler, orofasiyal kaslar› e¤iterek arklar›n
deforme olmas›n›, anormal solunum ve yutkunma paternlerini,
bunlara ba¤l› oluflabilecek konuflma bozukluklar›n›, orofasyal
kaslar›n dengesiz durufllar›n› ve psikolojik sorunlar› daha
oluflmadan önlemede etkili olabilir. Bu makalede myofonksiyonel
yaklafl›m›n dayand›¤› temel unsurlar anlat›larak prefabrike
myofonksiyonel ayg›tlar ile tedavi edilmifl 2 olgu sunulmaktad›r.
Dt. Murat Tozlu
Anahtar kelimeler: oral disfonksiyon, myofonksiyonel tedavi,
Ortodonti Anabilim Dal› Doktora Ö¤rencisi
Trainer, Multi-P
Yrd. Doç. Dr. Derya Germeç
G‹R‹fi
Geliflimsel sorunlar olan maloklüzyonlar›n etyolojisinde
Ortodonti Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi
genetik etkenler kadar çevresel faktörlerin de rol oynad›¤›
bilinmektedir. Formun fonksiyonla olan yak›n iliflkisi göz
önünde bulunduruldu¤unda, diflsel ve iskeletsel yap›y›
etkileyebilecek çevresel faktörler aras›nda kas kuvvetleri,
al›flkanl›klar ve solunum flekli say›labilir. Angle, “dudaklar›n
etkisi ilginç bir konu ve neredeyse her maloklüzyonda
belirtileri mevcut” saptamas›n› 1907'de yapm›flt›r.1 Daha
ilk y›llardan itibaren yumuflak dokular›n maloklüzyonlar
üzerindeki etkileri belgelenmifl iken, günümüzde, bantbraket sistemleri içerisinde geliflen teknoloji ile üretilen
teller ile braket tasar›mlar› ortodontistlerin ilgisini çekmekte
ve bu konu halen gere¤inden daha az ilgi görmektedir.
Bununla birlikte kaslar›n etkisi ile dil pozisyonu ve fonksiyon,
tedavide baflar›l› sonuçlar›n elde edilmesinde ve stabilitede
çok büyük bir rol oynamaktad›r.2 Bu nedenle myofonksiyonel
tedaviler anormal kas bas›nçlar›, patofizyolojik oral
fonksiyonlar ve al›flkanl›klar dolay›s›yla geliflen maloklüzyonlar›n tedavisinde yarar sa¤layabilmektedir.3
A¤›z solunumu ve hatal› yutkunma modelinden dolay›
oral kaslar›n dengesi de¤iflmekte ve maksiller darl›k
oluflabilmektedir. Dar dental arklar›n gelifliminde buccinator
kas›n hiperaktivitesinin etkili oldu¤unu aç›klayan yay›nlar
mevcuttur.4 Yanak yast›kç›lar›na sahip apereyler sayesinde
34
Ortodontide Myofonksiyonel Tedavi Seçenekleri
oluflan genifllemenin, kas bask›s›n›n difller üzerinden
bir k›sm›ndaki sorun mandibular retrognatidir.17 Büyüyen
kalkmas› ve bite aç›l›m› sayesinde difllerin ve
bir bireyde mandibulan›n önde konumland›r›lmas› ile
artikülasyonun bruksizmin etkisinden kurtulmas› ile oldu¤u
kondilde artm›fl büyüme elde edilir.18 Bu araflt›rmalar
aç›klanm›flt›r. 5,6
göstermektedir ki; mandibular retrognatiye sahip, büyüyen
A¤›z solunumunda de¤iflen dengeler ile dil konumu
S›n›f II olgular, mandibulay› önde konumland›ran herhangi
de¤iflir, maksilla daral›r, arka difller uzar ve mandibula geri
bir aparey ile baflar›l› bir flekilde tedavi edilebilir. Ancak
rotasyon yapar, bu da ön aç›k kapan›fla neden olur. Ön
Tulloch ve ark.19 ve Vijayaratne ve ark.20, çal›flmalar›nda
aç›k kapan›fl tedavisinde sabit veya müteharrik apareylerle
S›n›f II çocuklar›n çok varyasyonlu büyüme gösterdikleri
beraber dil önleyici paravanlar kullan›labilir. Ancak aparey
ve bu yüzden fonksiyonel apereylerin dikkatli vaka seçimi
terk edilince ön aç›k kapan›fl›n tekrarlama olas›l›¤› yüksektir.
ile uygulanmas› gerekti¤i sonucuna varm›fllard›r. Bir meta-
Bunun sebebi dudak uzunlu¤u ile alt yüz yüksekli¤inin
analizde Chen ve ark.21, fonksiyonel apereylerin mandibular
uyumsuz olmas›d›r. Yetersiz dudak kapan›fl› olan bireyler,
büyümeyi artt›rmada kullan›m›n›n tekrar de¤erlendirilmesi
myofonksiyonel tedavi öncesi mentalis kas› hiperaktivitesi
gerekti¤ini söylemifllerdir.
ile dudaklar›n› kapat›rken, myofonksiyonel tedavi sonras›
Form ve fonksiyona dair bu bilgilerin ›fl›¤›nda, oral
orbicularis oris kaslar› ile kapan›fl sa¤larlar.7 Dudak egzersizi
disfonksiyon varl›¤›nda, ortodontik tedavi öncesinde veya
yapt›r›lan ve önde dudak kapan›fl›n› sa¤layan bireylerde
s›ras›nda oral kaslar›n e¤itilmesi ve patolojik al›flkanl›klar›n
relaps gözlenmedi¤i
Sadece diflsel ve
giderilmesi gereklili¤i ortadad›r. Bu amaçla uygulanan
iskeletsel yap›n›n de¤il patofizyolojik oral fonksiyonlar ve
myofonksiyonel ortodontik tedavi, oral bölgeyi ilgilendiren
kassal sorunlar›n da düzeltilmesi stabil sonuçlar elde etmek
kassal ve yumuflak dokuya ait disfonksiyonlar›n düzeltimini
aç›s›ndan önemlidir. Oral solunumdan nazal solunuma
hedefler. Orofasyal yumuflak dokulara egzersiz yapt›r›m›
geçiflin, mandibulan›n horizontal büyümesini artt›rd›¤› ve
ancak e¤itici tarzda fonksiyon gören bir aperey yard›m› ile
keser pozisyonlar›n› normallefltirdi¤i iddia edilmifltir.8 Yine,
etkili flekilde gerçeklefltirilebilir. 10 Bu amaçla de¤iflik
solunum paterninin de¤iflmesi ile elde edilen dil konumu
apareyler kullan›lmaktad›r.22-24 Bu apareylerin ana amac›
de¤iflikli¤i sonucu maksillan›n pasif ekspansiyonunun
oral disfonksiyonu elimine etmek, orofasyal kaslar›n dengeli
gerçekleflti¤i
bildirilmifltir. 7
gösterilmifltir.9
çal›flmas›n› sa¤lamak ve keser protruzyonunu azaltmak
Emme ve ›s›rma al›flkanl›klar› gibi patofizyolojik
veya düzeltmektir.16
al›flkanl›klar karma dentisyon dönemi bafl›na kadar tolere
edilebilirken bu dönem sonras› devam ettikleri taktirde
TRA‹NER
diflsel ve iskeletsel maloklüzyonlara neden olabilirler.
“Pre- Ortodontik Trainer” (Myofunctional Research
Al›flkanl›klar›n tekrarlanma süresi oluflacak maloklüzyonda
Co.,Queensland, Australia), poliüretandan üretilmifltir.
temel belirleyicilerdendir. Dudak emme al›flkanl›¤›nda ya
Erken karma dentisyonda kullan›l›r. Günde iki saat ve tüm
emilir.10
gece kullan›m› önerilir. Yumuflak bir aparey oldu¤undan,
Bu durum dudak ve çene ucu aras›ndaki k›vr›m›n
sert akrilik ayg›tlara göre çocuklar taraf›ndan kabulü ve
derinleflmesi ve çene ucu derisinin k›r›fl›k bir hal almas›
kullan›m› daha kolayd›r.
tüm alt dudak veya duda¤›n lingual k›sm› kuvvetlice
ile
karakterizedir. 11
protruzivdir.11,12
Her iki durumda da üst keserler
Endikasyonlar›;
Protruziv keserler travmaya aç›kt›r. Di¤er
A¤›z solunumu, parmak emme, dil itimi olan çocuklarda
yandan dudak emme al›flkanl›¤› yutkunma paternini
ortodontik tedavi öncesi myofonksiyonel egzersiz ve
etkileyebilir ve ark formlar›n› bozabilir.13 Bazen de alt
çenelerin do¤ru konumlanmas›na yard›m amac› ile kullan›l›r.
keserleri linguale
Alt dudak emme al›flkanl›¤›,
Gelecekteki ortodontik tedaviyi kolaylaflt›rmay› ve çekim
'Lip Bumper' apareyi uygulamas› ile elimine edilebilir,
gereklili¤ini azaltmay› amaçlar. Difllerin sürecekleri difl
bozulmufl okluzal ve fonksiyonel iliflkiler düzeltilip yüz
kanallar› (Resim 1-a1), çaprafl›k difllerin sürmesine rehberlik
esteti¤i restore
devirebilir.14
edilebilir.15
eden labial ç›k›nt›(Resim 1-a2) ile sürme rehberli¤i yapmakta
Oral disfonksiyona sahip vakalar, genelde artm›fl
overjet ve dental protruzyon ile
karakterizedir.16
ve ark genifllemesine yard›mc› olmaktad›r. Yutkunurken
Ergenlik
dilin do¤ru konumland›r›lmas›na rehberlik eden, hat›rlat›c›
ça¤› öncesi s›n›f II maloklüzyon gösteren bireylerin büyük
ç›k›nt› (Resim 1-b3), burundan derin nefes al›rken dilin
35
7tepe klinik 2009-1
difller aras›na girmesini önleyen koruyucular (Resim 1-b4)
ve mentalis kas›n›n hiperaktivitesini engelleyen dudak
yast›kç›¤› (Resim 1-b5) ile myofonsiyonel tedavi, S›n›f I
pozisyonda kapan›fla yönlendiren yanak yast›klar› (Resim
1-b6) ile S›n›f II düzeltiminde etkili olmaktad›r.
Kontrendikasyonlar›;
Posterior crossbite, ciddi s›n›f III maloklüzyonlar, tam
nazal obstrüksiyon ve tedaviye isteksiz çocuklarda kullan›m›
önerilmez.
Dil hat›rlat›c› üst çeneye gelecek flekilde hasta
taraf›ndan uygulan›r. Hasta dil ucunu, dil hat›rlat›c›y› hissederek konumland›rmas›, dudaklar›n› kapat›p burundan
nefes almas› konusunda bilgilendirilir. Apereyi çi¤nememesi
Resim 1-a1: Difl kanallar›, Resim 1-a2: Labial ç›k›nt›
konusunda uyar›l›r. Gündüz kullan›m›, sabah, ö¤leden
sonra ve akflam seanslar›na bölünüp aparey a¤›zda iken
baz› basit egzersizler önerilebilir.25 Bu amaçla hastalardan
dil ucu, hat›rlat›c› üzerinde ve dudaklar kapal› iken apereyi
a¤›zda tutarak yutkunma ve dil ayn› pozisyonda ve dudaklar
kapal› iken derin nefes almas› istenir.
Quadrelli ve ark.26 taraf›ndan yafllar› 4 ila 9 aras›nda
de¤iflen 6 çocuk üzerinde yap›lan bir pilot çal›flmada s›n›f
II profilde iyileflme elde edilirken, dental çaprafl›kl›¤›n ayn›
kald›¤› bildirilmifltir.
Baflka bir çal›flmada Ramirez-Yanez ve ark.27, “PreOrtodontik Trainer” ile yap›lan tedavide arklar›n transvers
boyutlar›n›n, kontrol grubuna göre daha fazla geliflim
gösterdi¤ini aç›klam›fl ve yap›lacak tedavilerde transvers
geniflleme tedavinin bir unsuru olacak ise bu apareyin
Resim 1-b3: Hat›rlat›c› ç›k›nt›, Resim 1-b4: Dil önleyici
Resim 1-b5: Dudak yast›kç›¤›, Resim 1-b6: Yanak yast›klar›
kullan›m›n›n uygun olaca¤›n› iddia etmifllerdir. Ayn›
araflt›rmac›lar baflka bir çal›flmalar›nda S›n›f II bölüm 2
hastada kullan›m›n› bir vaka raporu ile yay›nlam›fl, derin
kapan›fl›n aç›ld›¤›n› belirtmifltir.28 Üflümez ve ark.29 “PreOrtodontik Trainer” ile yapt›klar› çal›flmada, total yüz
yüksekli¤i ve alt keser eksen e¤imi art›fl›n› ve overjetteki
azalmay› kontrol grubuna göre anlaml› bulmufllard›r.
Etkilerinin daha çok dentoalveolar oldu¤unu belirtip, uygun
hasta seçimi ile kullan›m›n› önermifllerdir.
VAKA 1
Parmak emme al›flkanl›¤› nedeniyle klini¤imize
baflvuran 7,5 yafl›ndaki hastada parmak yerleflimine ba¤l›
olarak overjette asimetrik bir art›fl saptand›. Dudak kapan›fl›
yetersizdi ve artm›fl overjet nedeniyle alt dudak üst keserlerin
gerisindeydi (Resim2 a-h). Hasta parmak emme
Resim 2a: Tedavi öncesi a¤›zd›fl› görüntüler
al›flkanl›¤›n› b›rakmak istemekle beraber uykuda
36
Resim 2e: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
Resim 2b: Tedavi öncesi a¤›zd›fl› görüntüler
Resim 2f: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
Resim 2g: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
Resim 2c: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
Resim 2d: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
Resim 2h: Tedavi öncesi a¤›ziçi görüntüler
37
7tepe klinik 2009-1
al›flkanl›¤›n› kontrol edememekteydi. Bu nedenle hastaya
geceleri Trainer ayg›t› kulland›r›ld› (Resim 3). ‹ki ayl›k
tedavinin ard›ndan hastan›n parmak emme al›flkanl›¤›n›
b›rakt›¤›, artm›fl overjetin azald›¤› ve maksiller dental ark
formunun düzeldi¤i görüldü. Hastan›n a¤›z d›fl› görüntülerinde profilin tedaviden olumlu yönde etkilendi¤i izlendi
(Resim 4 a-h). Hastan›n ortodontik takibi devam etmektedir.
Resim 3: Trainer Ayg›t› uygulamas›
Resim 4a: Trainer kullan›m› sonras› a¤›zd›fl› görüntüler
Resim 4c: Trainer kullan›m› sonras› a¤›zd›fl› görüntüler
Resim 4b:Trainer kullan›m› sonras› a¤›zd›fl› görüntüler
Resim 4d: Trainer kullan›m› sonras› a¤›ziçi görüntüler
38
MULT‹-P
Multi-P, geç mix dentisyonda kullan›l›r. Derin kapan›fl
için 13 de¤iflik ebatta, aç›k kapan›fl için 11 de¤iflik ebatta
üretilmifltir. Her diflin sürece¤i yerde morfolojilerine uygun
oluklar bulunur. Aparey ebatlar›n› difllerin boyutu belirler.
Hangi boyutta aparey kullan›laca¤›, lateral-lateral aras›n›
ölçen özel bir cetvel ile bulunur. Tüm gece ve günde iki
saat kullan›m› önerilir.
Endikasyonlar›;
1- Horizontal ve vertikal overbite
Resim 4e: Trainer kullan›m› sonras› a¤›ziçi görüntüler
2- Ön bölgede çaprafl›kl›k
3- Ön bölgede rotasyonlar
4- Tek diflin çapraz kapan›fl›
5- Gummy smile
6- Openbite
7- Distalbite
8- Scissors bite
9- S›n›f II düzeltimi
Kontraendikasyonlar›;
1- S›n›f III okluzyon
2- 3mm'yi aflan orta hat uyumsuzlu¤u
Resim 4f: Trainer kullan›m› sonras› a¤›ziçi görüntüler
3- Çok dar üst çene
VAKA 2
Ortodonti klini¤ine baflvuran 11 yafl›ndaki hastan›n klinik
muayenesi ve sefalometrik incelemesi sonucunda dar maksiller
dental ark, artm›fl overjet, derin örtülü kapan›fl, alt dental
arkta hafif çaprafl›kl›k, mandibular retrognati ile karakterize
S›n›f II Bölüm 1 maloklüzyon oldu¤u saptand› (Resim 5 a-f).
Alt duda¤›n, e¤imi artm›fl üst kesicilerin gerisinde yer ald›¤›
ve hastan›n dudaklar›n› kapamada zorland›¤› belirlendi.
Tedavisinde “Multi-P” apereyi uyguland› (Resim 6). Hastan›n
Resim 4g: Trainer kullan›m› sonras› a¤›ziçi görüntüler
apereyini tüm gece ve gündüzleri 2 saat kullanmas› istendi.
Dokuz ay süren aktif tedavinin ard›ndan S›n›f I diflsel iliflki,
uygun overjet ve overbite sa¤land› ve gerilimsiz dudak
kapanmas›yla ortognatik profil elde edildi (Resim 7 a-f)
Myofonksiyonel tedavide aparey kullan›m› hasta
motivasyonuna ba¤l›d›r. Burada hastay› motive edecek
unsur estetik olmayan yüz görünümüdür. Fiziksel çekicili¤e
ilgi çocuklu¤un daha ilk y›llar›nda bafllamaktad›r.30 Aileler,
ön grup difllerin düzgün dizilimi ile ilgili olurlar. Ortodontist
aileyi kassal fonksiyon bozuklu¤u ve bunlar›n yüz görünümü
üzerindeki olumsuz etkileri ile ilgili bilgilendirmelidir. Aileler
Resim 4h: Trainer kullan›m› sonras› a¤›ziçi görüntüler
39
7tepe klinik 2009-1
Resim 5c: Tedavi öncesi a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 5a: Tedavi öncesi a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 5d: Tedavi öncesi a¤›z içi görüntüler
Resim 5b: Tedavi öncesi a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 5e: Tedavi öncesi a¤›z içi görüntüler
bu özelliklerin psikososyal ç›kar›m› ve tedavi gereklili¤ine
inanmalar› ile gerekli talimatlar› titizlikle takip edeceklerdir.
Myofonksiyonel ayg›tlar do¤ru endikasyon kondu¤unda
bozulmufl fonksiyon ve buna ba¤l› geliflen maloklüzyonun
düzeltiminde oldukça etkin tedavi seçenekleridir. Bununla
birlikte myofonksiyonel tedavinin uzun süreli etkileri ve
stabiliteye katk›lar› araflt›r›lmas› gereken bir konudur.
Resim 5f: Tedavi öncesi a¤›z içi görüntüler
40
Resim 6: Multi-P Ayg›t› uygulamas›
Resim 7c: Tedavi sonras› a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 7d: Tedavi sonras› a¤›z içi görüntüler
Resim 7a: Tedavi sonras› a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 7e: Tedavi sonras› a¤›z içi görüntüler
Resim 7b: Tedavi sonras› a¤›z d›fl› görüntüler
Resim 7f: Tedavi sonras› a¤›z içi görüntüler
41
7tepe klinik 2009-1
KAYNAKLAR:
1.
29. Usumez S, Uysal T, Sari Z, Basciftci F.A, Karaman A.‹, Guray E,.The
Effects of Early Preorthodontic Trainer Treatment on Class II, Division 1
Patients The Angle Orthodontist: 2004;74:605-609
30. Stricker G, Clifford E, Cohen L, Giddon D, Meskin L, Evans C. Psychosocial
aspects of craniofacial disfigurement: Am J Orthod Dentof ac Orthop
1979;76: 410-422
Angle E.H. The treatment of malocclusion of the teeth. Ed 7. Chapter 2.
Saunders Philadelphia:1907.
2.
Otopalik HB Long-term concerns..Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1998
Jun;113(6):14A-15A.
3. Shapiro PA Stability of open bite treatment..Am J Orthod Dentofacial
Orthop. 2002;121(6):566-8.
4. Frankel R. Decrowding during eruption under the screening influence of
vestibular shields. Am J Orthod.1974;65:372-406
5. Owen AH. Morphologic changes in the transverse dimension using the
Frankel appliance. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1983; 83:200-217.
6. Gibbs SL, Hunt NP. Functional appliances and arch width. Br J Orthod.
1992; 19:117-125.
7. Frankel R. Lip seal training in the treatment of skeletal open bite. Eur J
Orthod 1980;2:219-228
8. Linder-Aronson S, Woodside DG, Hellsing E, Emerson W. Normalization
of incisor position after adenoidectomy. Am J Orthod Dentofacial Orthop.
1993; 103:412-427.
9. Woodside DG, Linder-Aronson S, Lundström A, McWilliam J. Mandibular
and maxillary growth after changed mode of breathing. Am J Orthod
Dentofacial Orthop. 1991; 100:1-18.
10. Schneider, P.E. and Peterson, J.: Oral habits: Considerations in
management, Pediat. Clin.1982;29:523-546,
11. Barber, T.K.: Lip habits in preventive orthodontics, J. Prev. Dent. 1978;5:3036,.
12. Kapoor, D.N.; Roy, R.K.; and Bagchi, M.K.: Effects of deleterious oral
habits on the dento-facial complex, Ind. J. Pediat. 1970;37:102-104,.
13. Tandon, S.; Sajida, B.; and Bhat, M.: Commonly occurring oral habits in
children and their management, in Textbook of Pedodontics, ed. S. Tandon,
Paras Medical Publisher, Hyderabad, India, 2001, pp. 428, 454.
14. Treatment of crowded incisors, in Minor Tooth Movement in Children, ed.
J.M. Sim, 2nd ed., Mosby, St. Louis, 1977, pp. 195-201.
15. Germeç D, Taner T.U. Lower lip sucking habit treated with a lip bumper
appliance. Angle orthod;2005;75:1071-76
16- Tallgren A, Christiansen R, Ash MM, Miller RL. Effects of a myofunctional
appliance on orofacial muscle activity and structures. Angle Orthod. 1998;
3:249-258.
17. McNamara JA. Components of Class II malocclusion in children 8-10 years
of age. Angle Orthod. 1981; 51:177-202.
18. Charlier JP, Petrovic A, Herrman-Stutzmann J. Effects of mandibular
hyperpropulsion on the prechondroblastic zone of young rat condyle. Am
J Orthod. 1969; 55:71-74.
19. Tulloch JF, Philips C, Proffit WR. Benefit of early Class II treatment:
progress report of a two-phased randomised clinical trial. Am J Orthod
Dentofacial Orthop 1998; 113: 62-72
20. Vijayaratne D and Harkness M, Herbison P. Functional appliance treatment
assessed using the PAR index. Aust Orthod J. 2000;16:118-26
21. Chen JY, Will LA, Niederman R. Analysis of efficacy of functional appliances
on mandibular growth. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2002 122(5):4706
22. Walpole Day AJ, Trotter PA, Norris N. A modified oral screen made of
latex. Br Dent J. 1949; 87:143-147.
23. Kurer J. Improved oral screen. Int Dent J. 1952; 3:225-226.
24. Taylor AT. The use of oral screens with fixed appliances. Int Dent J. 1952;
3:232-234.
25. Quadrelli C, Gheorgiu M, Marchetti C, Ghiglione V. Early myofunctional
approach to skeletal class II. Mondo Ortod. 2002; 2:109-121.
26. Quadrelli C, Gheorgiu M, Marchetti C, Ghiglione V. - Early myofunctional
approach to skeletal Class II. Mondo Orthod 2002 2:109-122.
27. Ramirez-Yañez G, Sidlauskas A, Junior E, Fluter J. Dimensional changes
in dental arches after treatment with a prefabricated functional appliance.
J Clin Pediatr Dent. 2007;31:279-283
28. Ramirez-Yanez G, German O, Paulo F. Early treatment of a class II,
division 2 malocclusion with the trainer for kids (T4K): A case report. J Clin
Pediatr Dent 2008;32(4):325-330
42
Ball Ataflmanl›
‹mplantlar›n Okluzal
Düzleme Aç›l›
Yerlefltirilmesinin O-Ring
Lastiklerinin Tak›p
Ç›karmaya Ba¤l›
Afl›nmalar›na Etkisi:
ÖZET
Okluzal düzleme aç›l› yerlefltirilen top bafll› implantlarla
desteklenen overdenture protezlerin tak›p-ç›kar›lmas› s›ras›nda
implantlarda k›r›k ve o-ring lastiklerinde erken afl›nma gibi baz›
komplikasyonlardan bahsedilmektedir. Çal›flmada bu nedenle
horizontal düzleme 0° ve 30° aç› ile yerlefltirilen top bafll› mini
dental implantlarda aç›n›n o-ring lastiklerinin bafllang›ç
tutuculuklar›na ve tak›p-ç›kar›lmaya ba¤l› afl›nmalar›na etkisinin
tespiti amaçlanm›flt›r. Literatürde minimum lastik tutuculu¤u 6
N olarak bildirilmifltir. Bu de¤erin alt›na ulaflabilmek için 0°
için 18,900-19440 ve 30° için 7,560-8100 girip-ç›karma ifllemi
yap›lm›fl ve retansiyon de¤erleri Instron Üniversal test cihaz›nda
ölçülmüfltür. Sonuç olarak farkl› aç›larda yerlefltirilen implantlar›n
bafllang›ç tutuculuklar›nda herhangi bir farkl›l›¤›n olmad›¤›,
ancak tak›p ç›karma say›s› art›fl› ile birlikte, 30° aç› ile
yerlefltirilen implantlarda lastiklerin tutuculuklar›nda azalman›n
Deneysel bir çal›flma
daha h›zl› oldu¤u görülmüfltür. Farkl› aç›lardaki implantlarda
o-ring lastiklerinin tutuculuklar›ndaki afl›nmaya ba¤l› farkl›l›k
istatistiksel olarak Mann-Whitney-U testi kullan›larak anlaml›
bulunmufl ve anlaml›l›k p<0,05 düzeyinde de¤erlendirilmifltir.
Çal›flma her ne kadar a¤›z ortam›n›n o-ring lastiklerinin
tutuculu¤unu etkileyen parametreleri içermese de, yine de
lastiklerin afl›nma süreci hakk›nda bilgi vermekte ve implantlar›n
okluzal düzleme dik olarak yerlefltirilmesinin önemini
Yrd. Doç. Dr. Özkan Cem Dilek
vurgulamaktad›r. Klinik olarak de¤erlendirmek için di¤er
Yeditepe Universitesi Diflhekimli¤i Fakültesi
parametreleri içeren çal›flmalar ile desteklenmesi gere¤ini
Oral ‹mplantoloji Anabilim Dalı
düflünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Top bafll› implantlar O-ring lastikler,
Dt. Emre Tezulafl
paralel olmayan implantlar
Yeditepe Universitesi Diflhekimli¤i Fakültesi
Oral ‹mplantoloji Anabilim Dalı
G‹R‹fi
Total protez kullanan hastalarda bafll›ca yaflanan
problem ileri kemik erimesi sonucu zay›f retansiyon ve
stabilitedir.1,2 Bu problem, s›kl›kla implant destekli hareketli
protezler ile çözülmeye çal›fl›lmaktad›r.3-6 Bar-clip ve o-ring
veya ball ataflman sistemleri hareketli total prozlerin
tutuculu¤unu sa¤lamak için kullan›lmaktad›r.7-9
O-ring ataflmanlar, fleklinin basitli¤i, kullan›m kolayl›¤›,
ataflmanlar›n›n de¤ifltirme kolayl›¤›, hareket s›n›rlar›n›n
geniflli¤i, tutuculu¤unun iyili¤i, farkl› tutuculuk derecesine
sahip olmas›, hijyenik olmas› ve bak›m›n›n kolayl›¤›, bar
yap›m›na gerek b›rakmamas›, uygulama zaman›n›n ve
maliyetinin azl›¤›ndan dolay› tercih edilmektedir.1,5,10-12
O-ringler elastomerik tutucu ataflmanlard›r ve genellikle
silikondan yap›lm›fl ve bir tekerle¤in iç lasti¤ine
43
7tepe klinik 2009-1
Ancak birbirlerine paralel olarak yerlefltirilmeyen
benzemektedir. Lastikler "metal-housing" ad› verilen metal
yuvalar içinde
abutman ve implant gövdesi yekpare olan top bafll›
bulunurlar.10
Ancak metal yuvalar içindeki lastikler tak›p-ç›karmaya,
implantlarda, implant aç›lar›n›n düzeltilmesi mümkün
fonksiyonel yüklemeye, kombine ters stres kuvvetlerine,
de¤ildir. Literatürde, overdenture protezlerde kullan›lan
a¤z›n kimyasal ortam›na, afl›nma, ›s› ve fliflmeye ba¤l›
paralel olmayan ball (top bafll›) ataflmanl› implantlarda
olarak mekanik olarak tutuculu¤unu kaybeder ve bu yüzden
tak›p-ç›karmaya ba¤l› olarak zamanla boyun bölgesinde
zamanla de¤ifltirilmesi
gerekmektedir.1,2,8,10,13-16
Lastiklerin
k›r›klar ve tutuculu¤unda azalma oldu¤undan bahsedil-
de¤iflim süresi, yanl›fl o-ring büyüklü¤ü, uygun olmayan
mektedir.10
laboratuar tekni¤i, metal yuvalara yerlefltirilmesi s›ras›nda
Çal›flmada okluzal düzleme 0° ve 30° aç› ile
lastiklerin zarar görmesi, yetersiz bak›m ile daha da
yerlefltirilmifl top bafll› MDI (Sendax Imtec Co., Ardmore,
k›salmaktad›r.1
Tutuculuk kayb› sebebiyle de¤ifltirilmesi
USA) implantlarda bafllang›ç ve çok say›da tekrarlanan
her ne kadar az da olsa maliyet ve laboratuar ifllemi
tak›p-ç›karma iflleminden sonra o-ring lastiklerindeki
gerektirir.1
tutuculuk de¤erlendirilmifltir.
Implantlar prensipte birbirlerine parallel olarak
yerlefltirilmelidir.17 Ancak özellikle üstçenede ileri kemik
MATERYAL VE METOD
resorpsiyonu sonucu paralel olarak yerlefltirilemeyebilir.
Çal›flmada o-ring ataflmanlar (Sendax Imtec Co.,
Birbirlerine paralel olmayan implantlarda geleneksel implant
Ardmore, USA) vas›tas› ile hareketli total protezlerin
"overdenture abutmanlar›n›n" kullan›m› yerine maliyeti yüksek
tutuculu¤unu art›rmak için kullan›lan 1,8 mm çapl› MDI
el yap›m› abutman veya barl› protezlerin yap›m›
gerekir.18
(Sendax Imtec Co., Ardmore, USA) implantlar kullan›lm›flt›r.
‹mplantlar içlerine polimetilmetakrilat dökülmüfl 18 mm
çapl› ve 12 mm yüksekli¤e sahip metal silindirler içine
okluzal düzleme 0° ve 30° aç› ile yerlefltirilmifltir.
Polimetilmetakrilat blok yüzeyleri Phoenix Beta
Grinder/Polisher cihaz› (Buehler Leke Bluff, Illinois, ABD)
ile z›mparalanm›fl ve iki blok yüzeyi birbirlerine paralel
olacak flekilde afl›nd›r›lm›flt›r.
Çal›flma için 12 V ile çal›flan ve dakikada 80 defa ball
abutmanlar› metal yuvalara tak›p-ç›karabilen bir cihaz
üretilmifltir. Cihaz bir marfl motorundan (Mako, Bursa,
Türkiye) üretilmifltir. (Resim.1) Cihaz ayn› zamanda her
bir tak›p-ç›karma ifllemini dijital olarak gösteren bir sayaca
ba¤lanm›flt›r. Metal silindirler belirli aral›klar ile ‹nstron
Üniversal test cihaz›nada (3345, Norwood, ABD) ba¤lan›p
ölçümler yap›lm›flt›r. ‹nstron Üniversal test cihaz›nda (3345,
Norwood, ABD) bloklar›n ayn› konumunu sa¤lamak için
referans çizgilerinin do¤ru yerde oldu¤una dikkat edilmifltir.
‹mplant›n bulundu¤u metal silindirler ‹nstron Üniversal
test cihaz›n›n (3345, Norwood, ABD) alt koluna, metal
yuvan›n bulundu¤u metal silindir üst koluna vidalanm›flt›r.
(Resim. 2). Daha sonra o-ring lastikleri içine yerlefltirilmifl
metal yuvalar Zapit (Dental Ventures of America Inc.,
Corona, CA) ile üst kolda bulunan polimetilmetakrilat blo¤a
yap›flt›r›lm›flt›r. (Resim 3) Bu uygulama her iki aç›daki
implantlar için tekrarlanm›flt›r. Düzenek kurulduktan sonra
Resim 1: Metal silindirlerin Instron Üniversal test cihaz›n›n üst ve alt kollar›na
vidalanmas›.
tekrar›n›n sa¤lanmas› aç›s›ndan her iki akrilik blokta referans
44
Ball Ataflmanl› ‹mplantlar›n Okluzal Düzleme Aç›l› Yerlefltirilmesinin O-Ring Lastiklerinin Tak›p Ç›karmaya Ba¤l›
Afl›nmalar›na Etkisi: Deneysel bir çal›flma
noktalar› iflaretlenmifltir. Bu flekilde afl›nman›n her seferinde
ataflmanlar›n tutuculukar›nda her hangi bir de¤iflim
ayn› noktada olmas› sa¤lanm›fl olmaktad›r.
görülmemifltir. Ancak 30° aç›l› implantta (10x540) 5,400
Çal›flmada her iki aç›daki implant için 5 ölçüm
tak›p-ç›karma iflleminden sonra, çekme kuvvetinde bir art›fl
yap›lm›flt›r. Bu protokol ‹nstron Üniversal test cihaz›nda
görülmüfltür. 30° aç›l› implantlarda (11-12x540) 5,940-
(3345, Norwood, ABD) 5 kez tekrarlanm›fl ve matematik
6480 tak›p ç›karma iflleminden sonra tutuculukta bir azalma
ortalamas› al›nm›flt›r. ‹nstron Üniversal test cihaz›nda
gözlemlenmifltir. 0° aç›l› implantlarda tak›p ç›karma iflleminin
(3345, Norwood, ABD) ball ataflman ve metal yuva
her hangi bir safhas›nda artma görülmemifl ve rutin
birbirlerinden tam olarak ayr›lmas›ndan sonraki en yüksek
azalmaya devam etmifltir. 0° aç›l› implantlarda (35-36x540)
de¤er al›nm›flt›r. ‹nstron Üniversal test cihaz›ndaki (3345,
18,900-19,440 girip-ç›kma ifllemimden sonra 30° aç›l›
Norwood, ABD) çekme h›z› 4 mm/dak. olarak sabitlenmifltir.
implantlarda 7,560-8100 tak›p-ç›karma iflleminden sonra
çekme kuvveti 6 N alt›na düflmüfl, ortalama de¤er 3.5 N
BULGULAR
olarak hesaplanm›flt›r. Okluzal düzleme dik yerlefltirilen
‹nstron Üniversal test cihaz›ndaki (3345, Norwood,
implantlar›n 30° aç› ile yerlefltirlen implantlar›n
ABD) her ölçüm matematik ortalamas›na göre
ataflmanlar›nda bulunan lastiklerin 5N tutuculuk de¤erinin
hesaplanm›flt›r. Çal›flmada istatistik de¤erlendirmede
alt›na düflme tekrar say›s› istatistiksel olarak anlaml›
Mann-Whitney-U testi kullan›lm›fl ve sonuçlar, anlaml›l›k
derecede yüksek bulunmufltur (p=0,007).
p<0,05 düzeyinde de¤erlendirilmifltir. Her iki aç›daki
implantlarda bafllang›ç tutuculuk de¤erleri ortalamalar›
TARTIfiMA
aras›nda istatistiksel farkl›l›k görülmemifltir (p=0,841).
Literatürde birbirlerine paralel olarak yerlefltirilmeyen
Bafllang›ç de¤eri olarak 25 tak›p-ç›karma iflleminin
implantlar üzerine uygulanan overdenture protezlerde
ortalamas› 0°'de 14.58±0,24N ve 30°'de 14.64 ±0,19 N
zamanla ataflman tutuculuk de¤erinde h›zl› azalma, protezin
olarak tespit edilmifltir. 5x540 tak›p-ç›karma ifllemi sonras›
Resim 2: 0° aç›l› implant›n Instron Üniversal test cihaz›nda o-ring tutuculuk
de¤erinin ölçülmesi.
Resim 3: Dakikada 80 tak›p-ç›karma ifllemi yapan cihaz.
45
7tepe klinik 2009-1
tak›p-ç›kar›lmas›nda zorluk ve implant boynunda k›r›lmalar
Lawrence ve
ark.19
bir art›fl görülmüfltür. Literatürde azalma yerine art›fl›n
ileri derecede resorbe
görülmesinin lasti¤in deformasyon sonucu sertleflmesine20
olmufl üstçenede paralelli¤in sa¤lanmas›n›n mümkün
yada sürtünme yüzeyinin afl›nma sonras› pürüzlenmesine21
olmad›¤›n› söylemektedir.
ba¤l› oldu¤u bildirilmektedir. Ancak çal›flmam›zda 0° aç›l›
bildirilmifltir.10
Botega ve ark. 13 bir çal›flmas›nda overdenture
implantlara ait lastiklerde düzenli bir azalma görülmesinden
protezlerde çok s›k kullan›lan ve her biri "ball-and-socket"
dolay›, bu durumun aç›l› implanrtlara ait lastiklerdeki
ataflman sistemine sahip iki implant sistemine ait ticari
düzensiz afl›nmadan kaynakland›¤›n› düflünmekteyiz. Bu
üretici markay› (Cnexao and Lifecore) k›yaslam›fllard›r.
konuda Craig 16 taraf›ndan yap›lm›fl bir baflka görüfl
Çal›flmalar›nda 5 y›ll›k süreye takabül eden 5500 devir
materyalin stres sonucu k›sa bir süre sürtünme yüzeyinde
sonras› tak›p-ç›karma (f=0.8 Hz) mekanik yorulma testi
biçimsel bir de¤ifliklik olmadan fleklini kaybetmesi daha
de¤erlendirilmifltir. Sonuç olarak, Cenexao O-ring
sonra eski flekline geri dönmesidir. Ancak yorma testlerinde
sisteminde 12.78 N (0 devir) - 13.47 N (3,000 devir) - 14.42
oldu¤u gibi stres defalarca tekrarlanmakta, materyal
N (5,500 devir), ve Lifecore O-ring system, 18.41 N (0
deformasyona u¤ramaktad›r. Bu konsept göstermektedir
devir) - 21,09 N (3,000 devir) 19.46 N (5,500 devir)
ki, yorma testlerinin ilk safhalar›nda tutuculukta art›fllar
bildirilmektedir. Çal›flmam›zdaki sonuçlar Cenexao O-ring
görülmektedir.16
sistemi ile tutuculuk de¤erlerinde benzerlik göstermektedir.
Lehmann and Armin22 o-ring ataflmanlar›nda 5-7 N'
Botega ve ark.13 yapm›fl oldu¤u çal›flmada Cenaxao O-
luk tutuculuk de¤erlerinin fonksiyondaki overdentur
ring retantiyon kuvvet de¤erinde bafllang›ça oranla bir art›fl
protezlerinin stabilizasyonu için yeterli oldu¤unu
görülmüfl ve tutuculu¤un ne zaman azald›¤› bildirilmemifltir.
bildirmektedir.22 Çal›flmada, 0° aç›l› MDI implantlarda
Yine ayn› çal›flmada Lifecore O-ring sisteminde 3000 tak›p-
18,900-19,440 ve 30° aç›l› implantlar 7,560 tak›p-ç›karma
ç›karma iflleminden sonra tutuculukta bir art›fl ve 5500
iflleminden sonra tutuculuk de¤eri 5 N alt›na düflmüfltür.
tak›p ç›karma iflleminden sonra bir azalmadan
Bu de¤erler o-ring ataflmanlar›n tak›p-ç›karmaya ba¤l›
bahsedilmektedir. Tutuculuk de¤erleri bafllang›çta ve daha
afl›nmalara oldukça uzun ömürlü oldu¤unu göstermektedir.
sonra 3,000 and 5,500 devir olmak üzere 3 kere
hesaplanm›flt›r. Bu çal›flmadaki metodoloji Gamborena ve
SONUÇ
ark.20
lar›na göre yap›lm›flt›r. Ve
Sonuç olarak çal›flmada farkl› aç›larda yerlefltirilen
5500 devirli ve 5 y›ll›¤a tekabül eden bir yorulma test
implantlar›n bafllang›ç de¤erlerinde bir farkl›l›k görülmezken,
çal›flmas›d›r. Çal›flmada örneklerin yapay tükürü¤e
farkl› aç›lardaki implantlara ait lastiklerin tutuculuk
konulmas› (1.5 mM Ca, 3.0 mM P, 20.0 mM NaHCO3, pH
de¤erlerinin çok say›daki tak›p-ç›karmadan sonra de¤iflti¤i
7.0) çal›flmam›zla farkl›l›k göstermektedir.
görülmüfltür. Bu da implantlar›n okluzal düzleme dik
ve Fromentin ve
Wichmann and
ark.20
Kuntze14,
ataflman sistemlerinin tak›p
yerlefltirilmemesinin afl›nmaya etkisi oldu¤unu düflündürür.
ç›karmaya ve fonksiyonel yüklemeye ba¤l› olarak
0° aç›n›n ideal oldu¤u ve aç›n›n 30° olmas› durumunda
afl›nd›klar›ndan bahsederler. Bu afl›nman›n tutuculuk
lastiklerin yar› yar›ya daha k›sa zamanda de¤iflme
de¤erinin düflmesine sebep olan sürtünmeden
gereklili¤inin do¤mas›, sonucunda da laboratuar iflleminin
kaynakland›¤›n› savunmaktad›r. Bu görüfl Breeding ve
ve maliyetin artmas›na sebep olaca¤› görülmektedir. Ancak
ark.,15
taraf›ndan
çal›flmada lastiklerin afl›nmas›na etki edebilecek a¤›z
da suvunulmaktad›r. Çal›flmada o-ring ataflmanlar
Walton ve Ruse
ortam› flartlar› göz ard› edildi¤inden, a¤›z ortam›n› da
fonksiyonel yüklemeye maruz b›rak›lmam›fl ve lastiklerin
yans›tan çal›flmalarla desteklenmesi gerekti¤ini
tutuculuklar›nda ki azalma tak›p-ç›karma ifllemine ba¤l›
düflünmekteyiz.
8
ve Epstein ve
ark.2
afl›nmaya ba¤l› olmufltur. Bu sebeple çal›flmada elde
edilen afl›nmaya sebep olan tak›p-ç›karma say›s› a¤›z
KAYNAKLAR:
içindeki ortama maruz kalan lastiklerin afl›nma süresinden
1.
farkl› oldu¤u düflünülebilir.
2.
Çal›flmada 30° aç› ile yerlefltirilmifl implantlar›n o-ring
lastiklerinin tutuculu¤unda (10x540) 5,400 tekrar sonras›
46
Misch CE. Contemporary Implant Dentistry. 2nd edn. St Louis, MO, Mosby;
1999:175-192.
Epstein DD, Epstein PL, Cohen BI, Pagnillo MK. Comparison of the retentive
properties of six prefabricated post overdenture attachment systems. J
Prosthet Dent. 1999; 82: 579-84.
Ball Ataflmanl› ‹mplantlar›n Okluzal Düzleme Aç›l› Yerlefltirilmesinin O-Ring Lastiklerinin Tak›p Ç›karmaya Ba¤l›
Afl›nmalar›na Etkisi: Deneysel bir çal›flma
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Petropoulos VC, Smith W, Kousvelari E. Comparison of retention and
release periods for implant overdenture attachments. Int J Oral Maxillofac
Implants. 1997;12:176-85.
Adell R, Lekholm U, Rockler B, Branemark PI. A 15-year study of
osseointegrated implants in the treatment of the edentulous jaw. Int J Oral
Surg 1981;10:387-416.
Burns DR, Unger JW. Prospective clinical evaluation of mandibular implant
overdentures: Part I- retention, stability, and tissue response. J Prosthet
Dent 1995;73:354-63.
Narhi TO, Hevinga M, Voorsmit R. Maxillary overdentures retained by
splinted and unsplinted implants: A retrospective study. Int J Oral Maxillofac
Implants 2001;16:259-66.
Naert I, Quirynen M, Hooghe M, Van-Steenberghe D. A comparative
prospective study of splinted and unsplinted Branemark implants in
mandibular overdenture therapy: A preliminary report. J Prosthet Dent.
1994;71:486-91.
Walton JN, Ruse D. In vitro changes in clips and bars used to retain implant
overdentures. J Prosthet Dent. 1995;74:482-6.
Winkler S, Monasky GE. The edentulous mandible opposing maxillary
natural teeth: Treatment considerations utilizing implant overdentures.
Implant Dent. 1993;2:44-7.
Winkler S, Piermatti J, Rothman A, Siamos G. An overview of the o-ring
implant overdenture attachment: Clinical reports. J Oral Implantol 2002;28:826.
Zarb GA, Schmitt A. The longitudinal clinical effectiveness of osseointegrated
dental implants: The Toronto study. Part II: The prosthetic results. J Prosthet
Dent 1990;64:53-61.
Burns DR, Unger JW, Elswick RK. Prospective clinical evaluation of
mandibular implant overdentures. Part I: Retention, stability and tissue
response. J Prosthet Dent 1995;73:354-63.
Botega DM, Mesquita MF, Henriques GEP and Vaz LG. Retention force
and fatigue strength of overdenture attachment systems. J Oral Rehabil
2004;31:884-9.
Wichmann MG, Kuntze W. Wear behavior of precision attachments. Int J
Prosthodont 1999;12:409-14.
Breeding LC, Dixon DL, Schmitt S. The effect of simulated function on the
retention of bar-clip retained removable prostheses. J Prosthet Dent.
1996;75:570-3.
Craig RG. Restorative Dental Materials, 19 edn. St Louis, MO, Mosby;
1993:54-105.
Spiekermann H. Color Atlas of Dental Medicine Implantology, Stuttgart,
GeorgeThieme Verlag; 1995:143-266.
English C: Bar patterns in implant prosthodontics. Implant dent 1994;3:217229.
Dario LJ. A maxillary implant overdenture that utilizes angle-correcting
abutments. J Prosthodont 2002;11:41-5.
Gamborena JI, Hazelton LR, Nabadalung D, Brudvik J. Retention of ERA
direct overdenture attachments before and after fatigue loading. Int J
Prosthodont 1997;10:123-30.
Setz J, Hyung S, Engel E. Retention of prefabricated attachments for
implant stabilized overdentures in the edentulous mandible: An in vitro
study. J Prosthet Dent. 1998;80:323-9.
Lehmann KM, Arnim FV. Studies on the retention forces of snap-on
attachments. Quintes Dent Technol. 1978;7:45-8.
47
Hareketli Protez Kullanan
Hastalar›n Psikolojisi ve
Memnuniyeti
ÖZET
Do¤al difllerini k›smen veya tamamen kaybetmek böylelikle
hareketli proteze mahkum olmak hasta psikolojisini olumsuz
yönde etkiler.
Do¤al difllerin kayb›ndan sonra hareketli tam protez kullanan
hastalara, gösterdikleri reaksiyonlarla ilgili, sorular sorulmufl ve
bu sorulara verilen cevaplar istatistiksel olarak de¤erlendirilmifltir.
Hareketli protez kullan›m›n›n hasta psikolojisi üzerine etkileri ile
ilgili literatürde çeflitli çal›flmalar vard›r.
Bu makalenin amac› ; do¤al difllerini kaybetmifl olan hastalar
duygusal olarak bu durumdan nas›l etkilenir? Verdikleri tepkiler
nelerdir? Bu durum hayatlar›n› nas›l etkiler? Protez kullanan
bir hastan›n memnuniyetini etkileyen faktörler nelerdir? Hareketli
protezlerde adaptasyon süresi hangi faktörlere ba¤l›d›r? Gibi
sorular›n cevaplar›n›n yap›lan araflt›rmalara dayanarak
de¤erlendirilmesidir. Böylece hasta ile empati kurulabilmesi,
Dt. Ece Tatar S›dal
gerekli önlemlerin al›nmas›yla hasta memnuniyetinin art›r›lmas›
Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi
sa¤lanabilir. Protez baflar›s›nda bu tür psikolojik faktörlerin
Protetik Difl Tedavisi A.D., Doktora ö¤rencisi
etkisi de göz ard› edilmemelidir.
Yap›lan çal›flmalar göstermifltir ki; difl hekimleri her difl
Doç. Dr. P›nar Kurso¤lu
çekiminden önce bir kere daha düflünmeli ve hareketli protez
Protetik Difl Tedavisi A.D.
yap›lmas› mutlak gerekli ise hastalar›, psikolojik aç›dan parsiyel
veya total diflsizli¤e haz›rlayabilmek için çözümler üretmeye
çal›flmal›d›r.
Anahtar kelimeler: psikoloji, diflsizlik, hareketli protez
G‹R‹fi
Tam ya da k›smi diflsizlik, geliflmifl ülkelerde yayg›n
de¤ildir. Fakat geliflmekte olan toplumlarda daha yayg›n
bir sa¤l›k sorunudur ve bu durum birçok hastay› tahmin
edilenden çok daha fazla etkiler ve insan psikoloji üzerinde
derin yaralar oluflturur.
Do¤al diflleri kaybetmenin ve hareketli protez
kullanman›n hiç kimse için güzel bir fley olmad›¤› herkes
taraf›ndan kabul edilir. Hatta sadece "güzel bir fley
olmamakla" kalmaz, insanlar üzerinde epeyce stres de
yarat›r. 1988'de ‹sveç'te yap›lan bir araflt›rmada tam protez
kullanman›n hayatta nelerle eflde¤er oldu¤u irdelenmifl ve
"Do¤al diflleri kaybetmenin ve tam protez kullanman›n;
evlilik, emeklilik veya ifl de¤ifltirme ile mukayese edilebilir
ölçüde stresli bir olay oldu¤u" sonucu ç›km›flt›r.1
Fakat ileri say›labilecek yafllarda olmakla birlikte protez
kullanmayan insanlar da vard›r. Sadece protez kullanmamak
48
Hareketli Protez Kullanan Hastalar›n Psikolojisi ve Memnuniyeti
de¤il, az olmakla beraber hiç difl çektirmemifl olanlar bile
kiflilerde "intolerans sendromu" olarak tan›mlanabilen bir
vard›r. Örne¤in 1998'de ‹ngiltere'de yap›lan bir araflt›rmada
sonuç ortaya ç›kabilir ve hasta hiçbir flekilde ve koflulda
"64 yafl üstü bireylerin %4'ünün daha önce hiç sürekli difl
protezini kullanamayabilir.
çektirmemifl" oldu¤u
Matem evresi tamamland›ktan sonra e¤er hasta
görülmüfltür.2
Do¤al diflleri çektirdikten sonra hareketli protez kullanan
protezini kullanmay› kabul ederse, yeni reaksiyonlar
hastalara, gösterdikleri reaksiyonlarla ilgili, sorular sorulmufl
geliflebilir.
ve bu sorulara verilen cevaplar istatistiksel olarak
de¤erlendirilmifltir. Literatürde bu konuyla ilgili çeflitli
2. GÜVEN EKS‹KL‹⁄‹: "Güldü¤ümde herkes protezimi
çal›flmalar vard›r.
görecek ve asla saklayamayaca¤›m. Afla¤›l›k kompleksine
Do¤al difllerini kaybetmifl olan hastalar duygusal olarak
kap›l›yorum"
bu durumdan nas›l etkilenir? Verdikleri tepkiler nelerdir?
Bu durum hayatlar›n› nas›l etkiler? Protez kullanan bir
3. GÖRÜNÜfiÜNDEN MEMNUN OLMAMAK: Diflsiz
hastan›n memnuniyetini etkileyen faktörler nelerdir?
bir hasta, 17 y›ld›r kendisini hiç diflsiz görmedi¤ini ve
Hareketli protezlerde adaptasyon süresi hangi faktörlere
aynaya hiç bakamad›¤›n› söylüyor.
ba¤l›d›r?
Bu gibi sorular›n cevaplar›n› arayan çal›flmalar›n en
4. TABU: "Ölüm hakk›nda konuflabilirim ama bu
kapsaml›s› difl kayb› sonucu hastalarda geliflen
reaksiyonlarla ilgilidir. 1998 y›l›nda yap›lan bu
konudan asla! Bu fark, çok özel''
araflt›rmada3
do¤al difllerini kaybeden hastalar›n, bu durum karfl›s›nda
5. SIR: ''Eflim diflsiz oldu¤umu bilmiyor (acaba biliyor
gösterdikleri reaksiyonlar s›n›fland›r›lm›flt›r:
mu?) Bir fleye gerçekten inan›rsan›z, kendi zihninizi de
buna inand›r›rs›n›z''
D‹fi KAYBI SONUCU HASTALARDA GEL‹fiEN
REAKS‹YONLAR
6. HEK‹M‹ SUÇLAMA: "Lütfen bana birkaç dakika
‹nsanlar›n do¤al difllerini kaybettikten sonra tam protez
önce difllerimi kaybetti¤imi söylemeyiniz. Bu koltuktan çok
yapt›rmalar›n› takiben gelifltirdikleri çeflitli reaksiyonlar
korkunç görünüyorsun doktor, ölümcül...''
vard›r. Bunlar s›ras›yla matem, gerçe¤i kabul etmeme,
kendine karfl› güven eksikli¤i, görünüflünden memnun
7. ERKEN YAfiLANMA: 82 yafl›nda bir hasta: "flimdi
olmamak, tabu, s›r, hekimini suçlama, erken yafllanma gibi
yaflland›¤›m› fark ettim." demifltir.
reaksiyonlard›r. ‹lk tam protez kullan›m› deneyiminde
Sonuç olarak; öncelikle hastalarda derin bir matem
hastalar›n gösterdi¤i davran›fllar ve kendilerini ifade ediflleri
bafllamakta. Ard›ndan güven eksikli¤i ya da görünüflünden
afla¤›daki örneklerle aç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r:
memnun olmamak gibi sorunlar ile karfl›lafl›lmaktad›r.
Hastalar›n birço¤u için bu durum bir s›r ve hakk›nda asla
1. MATEM
konuflmak istemeyecekleri bir tabudur. Baz› hastalar ise
Bu reaksiyon çeflitli aflamalardan oluflur;
bu durumdan hekimi suçlama ya da erken yaflland›¤›n›
a) ‹nkar etme: "Ben kesinlikle yan›l›yorum! Bu duruma
hissetme gibi tepkiler göstermektedirler.
asla inanam›yorum..."
Bu araflt›rmay› yapan araflt›rmac›lar 2000 y›l›nda
b) Sinirlilik: Kendine, difl hekimine ya da bütün dünyaya
benzer4 bir çal›flma daha yapm›fllar, hastalara çeflitli sorular
karfl›. "Beni bu dünya'dan kurtar›n.''
sormufllar ve bu araflt›rman›n sonuçlar›n› istatiksel olarak
c) Depresyon: " Bu dünyan›n sonu. Hiç bir yere gitmek
de¤erlendirmifller:
istemiyorum, hiç bir fley yapmak istemiyorum"
Do¤al difllerinizi kaybetti¤inizi kabullenmekte zorland›n›z
d) Uysallaflma: "Benden çok daha zor durumda olan
m›? Do¤al difllerinizi kaybetti¤iniz ilk dönemlerde kendinizi
insanlar var. Her fley gerçek ve ola¤an"
nas›l hissettiniz? Difl kayb› sizde güven eksikli¤i yaratt› m›?
e) Kabullenme / Kabullenmeme: Kabullenemeyen
Difl kayb› günlük aktivitelerinizi s›n›rlad› m›? Protezlerinizi
49
7tepe klinik 2009-1
Depresyon, protez memnuniyeti bak›m›ndan bir risk
vücudunuzun bir parças› olarak görebilir misiniz? Sorular›n›
faktörü müdür?7 Bu çal›flman›n sonunda depresyonda
yöneltmifllerdir.
olduklar› saptanan hastalar›n, büyük oranda protezlerinden
Sonuç olarak hastalar "bu durumu kabullenmek zor"
memnuniyetsizliklerini dile getirdikleri görülmüfltür.
demifller, depresyon ve üzüntü gibi reaksiyonlar
göstermifller, güven eksikli¤i hissetmifller, günlük
Kullan›lan ilaçlar (antihistaminikler, diüretikler,
aktivitelerinin s›n›rland›r›lmas› gibi de¤iflik yorumlarda
antidepresanlar, antipsikotiklar) protez memnuniyeti için
bulunmufllar, fakat belirli bir süre sonunda hastalar›n
bir risk faktörü müdür?8 Bu çal›flman›n sonuçlar› da kiflilik
ço¤unlu¤u "protezlerim benim bir parçamd›r" ifadesini
özelliklerinin, depresyonun ve al›nan ilaçlar›n bu konuda
kullanm›fllard›r.
etkili oldu¤unu göstermifltir.
Difl hekimlerinin de hastalar› bu diflsizlik durumuna
Yap›lan baflka bir çal›flma9 kullan›lan materyalin,
haz›rlamalar› gerekir. Bu araflt›rmaya kat›lan kiflilerden,
protezin üstte veya altta olmas›n›n, kay›p difl say›s›n›n
kendilerini bu duruma haz›r hissedebilmeleri için birkaç
hasta memnuniyetini etkilemedi¤ini; fakat cinsiyetin, protez
öneride bulunmalar› istenmifltir. Önerilerden baz›lar› flunlard›r:
kullan›m süresinin ve yafl›n hasta memnuniyetini etkiledi¤ini
Broflürler da¤›t›labilir, videolar izletilebilir veya daha önceden
göstermifltir.
deneyimi yaflam›fl kiflilerle konuflulabilir. Fakat hastalar›n
Estetik, retansiyon ve çi¤neme aç›s›ndan memnun
büyük ço¤unlu¤u diflhekimleri ile uzun uzun sohbet etmenin
olan hastalar genel olarak hareketli protezlerinden flikayet
en etkili yöntem oldu¤unu belirtmifllerdir.
etmezler. Fakat protezlerin hareketli olmas› birçok hasta
için rahats›zl›k verici bir durumdur.10
Total diflsizlik oranlar› konusunda kad›nlar ve erkekler
aras›nda bir fark olup olmad›¤› da araflt›r›lm›flt›r. Buna
Hareketli yeni bir proteze adaptasyon süresi hangi
göre kad›n-erkek aras›nda fark yoktur. Fakat diflsizlik daha
faktörlere ba¤l›d›r?11 Bu konudaki sonuçlar kolay adapte
çok sosyo-ekonomik durum ile iliflkilidir. Renk fark›na
olanlar›n gençler, kret yüksekli¤i iyi olanlar ve sistemik
gelince siyahi insanlarda total diflsizlik, beyazlardan ortalama
hastal›¤› olmayanlar oldu¤unu göstermifltir. Zamanla bu
%50 daha
tür hastalar protezlerini "vücutlar›n›n bir parças›" olarak
fazlad›r.2
Kültürler aras› farkl›l›klar hareketli protez kullanan
kabul edebilir. Hastalar›n protezlerini vücutlar›n›n bir
hastalar›n psikolojilerine etki eder mi?5 diye de araflt›r›lm›flt›r.
parças› gibi hissetmeleri adaptasyon süresi ile çok
Bu çal›flman›n sonuçlar› kabullenmenin ve güven eksikli¤inin
yak›ndan ilgilidir ve bu süre de kifliden kifliye farkl›l›klar
kültürler aras›nda bir fark yaratmad›¤›n›, fakat bu konuda
gösterebilir.
konuflma ve kendini haz›rl›kl› hissetme konusunda çok
Sonuç olarak difl hekimleri her difl çekiminden önce
fark oldu¤unu göstermifltir. Bu farkl›l›klar›n nedeni ise etnik
bir kere daha düflünmeli ve hareketli protez yap›lmas›
ve kültürel de¤erlerle iliflkilidir.Örne¤in, Honkong'da yafll›
mutlak gerekli ise hastalar›, psikolojik aç›dan total veya
insanlar›n a¤›zlar›nda bulunan eski difllerin, gelecek nesillere
parsiyel diflsizli¤e haz›rlayabilmek için çözümler üretmeye
kötü flans getirdi¤ine inan›lmaktad›r. Böylelikle hastalar›n
çal›flmal›d›r.
kendilerini diflsizlik durumuna haz›r hissetmeleri ve bu
TEfiEKKÜR
konuda konuflmalar› kolaylaflmaktad›r.
Bu yay›n›n haz›rlanmas›ndaki katk›lar›ndan dolay›
Bir çal›flmada “Kiflilik farkl›l›klar› protez memnuniyetini
etkiler
mi?”6
de¤erli hocam›z Prof. Dr. Senih Çal›kkocao¤lu'na teflekkür
Sorusunun cevab› araflt›r›lm›flt›r ve hastalar
ederiz.
öncelikle kiflilik özelliklerine göre s›n›fland›r›lm›fllard›r:
Tip A- Mükemmeliyetçi, h›rsl›, heyecanl›, agresif, stresli,
KAYNAKLAR:
sab›rs›z. Tip B- Sakin, sab›rl›, sosyal, toleransl›, realistik.
1.
Tip AB- De¤iflken
Bu çal›flman›n sonucunda A tipi hastalar›n, protez
2.
memnuniyeti bak›m›ndan belirgin bir flekilde memnun
3.
olmad›klar› görülmüfltür.
4.
50
Bergendal B. The relative importance of tooth loss and denture wearing
in Sweedish adults. Community Dent Health 1988;6:103-111.
Krall E. Hayes C. Garcia R. How dentition status and masticatory function
affect nutrient intake. JADA 1998;129:1261-1269.
Fiske J. Davis D. M. Frances C. Gelbier S. The emotional effects of tooth
loss in edentulous people. Br Dent J 1998;184:90-93.
Davis D. M. Fiske J. Scott B. Radford D. R. The emotional effects of tooth
loss: a preliminary quantitative study. Br Dent J 2000;188:503-506
Scott B. J. J. Leung K. C. M. McMillan A. S. Davis D. M. Fiske J. A
Transcultural perspective on the emotional effect of tooth loss in complete
denture wearers , Int J Prosthodont 2001;14:461-465.
6. Özdemir A. K. Özdemir H. D. Polat N. Turgut M. Sezer H. The Effect of
personality type on denture satisfaction. Int J Prostodont. 2006;19:364-370.
7. John M. T. Micheelis W. Steele J. G. Depression as a risk factor for denture
dissatisfaction. J Dent Res 2007;86(9):852-856.
8. Massad J. J. Cagna D. R. Removable prosthodontic therapy and xerostomia.
Treatment considerations. Dent Today 2002;21:80-86
9. Zlataric D. K. Factors related to patients' general satisfaction with removable
partial dentures: A stepwise multiple regression analysis. Int J Prosthodont
2008;21:86-87
10. Celebic A. Zlataric D. K. A comparison of patient's satisfaction between
complete and partial removable denture wearers. J Dent 2003;31:445451.
11. Panek H. Krawczykowska H. Dobosz A. Napad_ek P. Panek A. B. and
Sosna-Gramza M. Follow-up visits as a measure of adaptation process to
removable prostheses. Gerodontology 2006;23:87-92.
5.
51
D ‹ fi H E K ‹ M L ‹ ⁄ ‹ F A K Ü L T E S ‹
V E D ‹ fi H A S T A N E S ‹
h a b e r l e r ...
2008 Mezunlar› Ajia'daki Balo ile
Mezuniyeti Kutlad›lar
Bilimsel Türk Diflhekimli¤inin 100. Y›l›n› kutlad›¤›m›z bu sene, Fakültemiz 8. Dönem Mezunlar›n› verdi. 2008 dönemi
mezunlar› bu mutlulu¤u 1 Temmuz 2008 akflam› Ajia Otel'de düzenlenen mezuniyet balosu ile ölümsüzlefltirdiler. ‹stanbul
Bo¤az›'n›n benzersiz güzelli¤inin de efllik etti¤i baloya kat›lan 130 kifli unutulmaz saatleri paylaflt›lar.
Gecede yeni mezunlar›m›z›n sene içinde tasar›m›n› yapt›klar› ve kendi aralar›nda de¤erlendirdikleri 'Hayalimdeki
Muayenehanem' çal›flmas› da dikkat çekti. Birinci Eser Esener, ikinci Ayfle Sinem Erdem, üçüncü Damla Akflit Dekan›m›z
Prof.Dr. Türker Sandall› ve fakültemiz taraf›ndan ödüllendirildi.
Difl Hekimli¤i Fakültesi Mezuniyet
ve Kep Giyme Töreni
2008 mezunlar›n›n geleneksel kep giyme töreni 07 Temmuz 2008 tarihinde gerçeklefltirildi. Difl Hekimli¤i
Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Türker SANDALLI, Yeditepe Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet SERP‹L
ve ‹stek Vakf› Baflkan› Sn. Bedrettin DALAN'›n konuflmalar› ile bafllayan törene, mezun olan ö¤renciler
ile birlikte Difl Hekimli¤i Fakültesi Ö¤retim Üyeleri ve ö¤rencilerin aileleri kat›ld›. Ö¤renciler mezuniyet
belgelerini ö¤retim üyelerinin ve art›k meslektafl olduklar› velilerinin ellerinden ald›lar. Derece ile mezun
olan ö¤rencilerimiz plaketlerini ald›lar ve dönem birincisi Dt. Sinem ERDEM tüm izleyenleri duyguland›ran
bir konuflma yapt›. Bu y›l da derece ile mezun olanlar›n tümünün k›z ö¤rencilerden oluflmas› dikkat
çekti. Mezunlar difl hekimli¤i mesle¤ine her y›l oldu¤u gibi bu y›l da dekan›m›z önderli¤inde ve beyaz
önlükleri ile ettikleri yeminle ad›m att›lar. Keplerin havaya f›rlat›lmas› ile coflkulu bir flekilde sona eren
törenin ard›ndan verilen kokteylde konuklar bu güzel günü birlikte geçirmenin mutlulu¤unu paylaflt›lar.
2008 - 2009 E¤itim Y›l›
Geleneksel Önlük Giydirme Töreni
ile Bafllad›
Bu y›l fakültemizin e¤itim y›l› unutulmaz bir törenle aç›ld›. 20 Ekim 2008 günü gerçeklefltirilen tören,
ülkemizin yetifltirdi¤i en de¤erli piyanistlerden Tuluyhan U¤urlu'nun "Günefl Ülke Anadolu" isimli konseri
ile bafllad›. Geçmiflten günümüze Anadolu Medeniyetlerinin tarihinin ve güzelliklerinin bir slide gösterisi
eflli¤inde sunuldu¤u konserde müzisyenler Ümit Y›lmaz, Murat Toraman ve Do¤ukan Çokfleker,
Tuluyhan U¤urlu'ya efllik ettiler. ‹zleyenlere unutulmaz duygulu anlar yaflatan konserin ard›ndan,
dekan›m›z Prof. Dr. Türker SANDALLI, Yeditepe Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Ahmet SERP‹L, ‹stek
Vakf› Baflkan› Sn. Bedrettin DALAN ve ‹stanbul Difl Hekimleri Odas› Baflkan› Sn. Mustafa DÜVENC‹O⁄LU
birer konuflma yapt›lar.
2008 y›l›nda dönem birincisi olarak mezun olan Dt. Sinem
ERDEM'‹N konuflmas› ve kütü¤e plaketinin
yerlefltirilmesini, derece ile mezun olan ö¤rencilerimize
plaket ve hediyelerinin verilmesi izledi. Daha sonra, bu
y›l fakültemizde e¤itime bafllayan birinci s›n›f ö¤rencilerinin
önlük giydirme törenine geçildi. Ö¤retim üyelerinin ve
hekim olan velilerinin beyaz önlük giydirdi¤i ö¤rencilerin
heyecan› tüm izleyenleri etkiledi. Törenin sonunda Dünya
Spor Sa¤l›k Olimpiyatlar›'nda ülkemizi Ana Kategori
Futbolda temsil ederek Dünya flampiyonlu¤unu kazanan
tak›mda yer alan örgencilerimiz Talat Gevez, Kerem
Adalet, Murat Özle ve Kerem fiahino¤lu dekan›m›zdan
plaketlerini ald›lar.
Misafir Ö¤rencilerin Fakültemizi Ziyareti
7 Temmuz - 16 A¤ustos 2008 tarihleri aras›nda International Association of Dental Students (IADS)'›n
organizasyonu ile Polonya, Makedonya, Romanya, M›s›r, Rusya, Slovakya, Slovenya, Macaristan ve
S›rbistan'dan toplam 64 ö¤renci fakültemizi ziyaret etiler. Kald›klar› süre boyunca, ö¤lene kadar
fakültemizde gözlem yapan ö¤renciler, geriye kalan zamanlar›nda fakültemiz ö¤rencileri taraf›ndan
‹stanbul'un tarihi ve görülmeye de¤er mekânlar›nda gezdirildiler. Bu ziyaret ile ilgili olarak kendilerine
bir de sertifika verildi. Polonyal› bir misafir ö¤rencimizin bu ziyareti kendi a¤z›ndan anlatt›¤› yaz›s›
IADS'in web sitesinde yay›nland›.
http://www.iads-web.org/gfx/exchangesreports/turkey2008.pdf
Renato Cocconi - Domingo Martin taraf›ndan
Ortodontide Mükemmeliyet tart›fl›ld›
"Ortodontide Mükemmeliyet: Roth Felsefesine Göre Estetik ve Fonksiyon
Aray›fl›" e¤itim toplant›s›n›n ilk aflamas› Yeditepe Üniversitesi Balmumcu
E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi'nde 12 -15 Eylül 2008 tarihleri aras›nda
Dr. Renato Cocconi ve Dr. Domingo Martin'in kat›l›m› ile gerçeklefltirildi.
Bugüne kadar ABD, Japonya, ‹talya gibi ülkelerde de düzenlenen kursa
Türkiye ve Avrupa'dan kat›lan ortodontistler teorik ve pratik bir e¤itim
ald›lar. Kursun ikinci aflamas› da 19 -22 Aral›k tarihleri aras›nda
fakültemizde gerçeklefltirildi.
Prof. Dr. Tülin Arun Türk Ortodonti Derne¤i
Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›'na seçildi
30 Kas›m 2008 tarihinde Türk Ortodonti Derne¤i genel merkezinde gerçeklefltirilen 13. Genel Kurul toplant›s›nda yap›lan
seçimle Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi Ortodonti Anabilim Dal› Baflkan› Prof. Dr. Tülin Arun Türk Ortodonti
Derne¤i baflkanl›¤›na seçildi; iki y›l sürecek bu onurlu görevde hocam›za baflar›lar diliyoruz.
Dr. Steven Menillo'nun Konferans›
Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi Ortodonti Anabilim Dal›' n›n davetlisi olarak ve Uysal Medikal' in deste¤i ile
25 Eylül 2008 tarihinde ABD'den Dr. Steven Menillo fakültemizde bir konferans verdi. Obstrüktif uyku apnesi ve tedavisinde
kullan›lan apareylerin anlat›ld›¤› konferansa ortodontistlerin yan›s›ra, konuyla ilgilenen çok say›da difl hekimi de kat›ld›.
Konferans›n sonunda kat›l›mc›lar hastalar›yla yaflad›klar› tecrübeler ve tedavi yaklafl›mlar› konusunda fikir al›flverifli yapma
imkân›na da sahip oldular.
Prof. Dr. Türker Sandall› 11. Uluslararas› Türk
Ortodonti Derne¤i Kongresi' nin Baflkanl›¤›n› Yapt›
Türk Ortodonti Derne¤i' nin 12-16 Ekim 2008 tarihleri aras›nda ‹zmir, Çeflme' de 11.' sini düzenledi¤i kongreye dekan›m›z
Prof. Dr. Türker Sandall› baflkanl›k yapt›. Yurt içi ve d›fl›ndan yüksek say›da kat›l›m ile her iki y›lda bir gerçeklefltirilen bu
seçkin organizasyona, fakültemiz Ortodonti Anabilim Dal›' ndan da ö¤retim üyelerimiz ve doktora ö¤rencilerimiz de çok
say›da sözlü bildiri ve poster çal›flmalar› ile katk›da bulundular. Kongrede Prof. Dr. Türker Sandall› Marmara Üniversitesi
Difl Hekimli¤i Fakültesi Ortodonti Anabilim Dal›'nda doktoras›n› yapm›fl eski ö¤rencileri ile de birlikte olma f›rsat›n› buldu.
2008 - 2009 E¤itim Seminerleri
Fakültemizin geleneksel e¤itim seminerleri 2008 - 2009 güz yar›l›nda da devam etti. Bu y›l A¤›z - Difl ve Çene hastal›klar›
ve Cerrahisi Anabilim taraf›ndan düzenlenen seminerlerin 27 Kas›m günü gerçeklefltirilen ilk toplant›s›nda PROF.DR.
NED‹M ÖZER "ÇENE YÜZ BÖLGE ENFEKS‹YONLARI VE TEDAV‹ YAKLAfiIMLARI" isimli semineri sundu. 25 Aral›k
2008 Perflembe günü, PROF. DR. KENAN ARAZ'›n sundu¤u "PROTET‹K UYGULAMALARDA CERRAH‹N‹N YER‹"
konulu seminere 120 difl hekimi kat›ld›. Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi Konferans Salonunda gerçeklefltirilen
güz dönemi seminerlerinin sonuncusu 15 Ocak 2009 günü Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Dekan› Prof.Dr. Serhat
ÜNAL taraf›ndan verildi. "D‹fi HEK‹ML‹⁄‹NDE DO⁄RU ANT‹B‹YOT‹K KULLANIMI; TEMEL ‹LKELER" konulu seminere
meslektafllar›m›z yo¤un ilgi gösterdiler. 28 fiubat 2009 tarihinde ise Prof. Dr. Sina Uçkan “A⁄IZ D‹fi ÇENE CERRAH‹S‹NDE
A⁄IZ ‹Ç‹ KEM‹K GREFTLER‹N‹N UYGULANIM ALANLARI VE BAfiARI KR‹TERLER‹” konusunda oldukça ilgiyle izlenen
baflar›l› bir sunumla program›n› gerçeklefltirdi.
Yeditepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi E¤itim Seminerleri
28 Mart 2009
Cumartesi
S‹NÜS AUGMENTASYONUNDA GÜNCEL YAKLAfiIMLAR VE ‹MPLANT
END‹KASYONLARI
(canl› cerrahi)
PROF. DR. HAN‹FE ATAO⁄LU
Selçuk Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi
DOÇ. DR. NURHAN GÜLER
16 Nisan 2009
Perflembe
BIOMATERIALS IN ORAL SURGERY
MANAGEMENT OF TRAUMATIC INJURIES (sunum dili ingilizcedir)
PROF. DR. THOMAS W. BRAUN
University of Pittsburgh,USA
9 May›s 2009
Cumartesi
KISM‹ VE TAM D‹fiS‹Z OLGULARDA ‹MPLANT UYGULAMALARI
(canl› cerrahi)
PROF. DR. ÜM‹T AKAL AKTAfi
Ankara Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi
DOÇ. DR. ÇA⁄RI DEL‹LBAfiI
18 Haziran 2009
Perflembe
THE ART AND SCIENCE OF CORONECTOMY (sunum dili ingilizcedir)
ASSIST. PROF. DR. KIKI C. MARTI
University of Athens, Greece
CURRENT MANAGEMENT OF AVULSED TEETH (sunum dili ingilizcedir)
ASSOC. PROF. DR. CHRIS A. SKOUTERIS
University of Athens, Greece
Cerrahi Anabilim Dal›'na
ABD'de En ‹yi Poster Ödülü
Doç.Dr.Nurhan GÜLER, Dt.Fatih CABBAR ve Doç.Dr.Nil ÇOMUNO⁄LU
taraf›ndan haz›rlanan "The proliferative potential of odontogenic
cells and the presence of mucous cell prosoplasia in dental follicle
of radiographically asymptomatic impacted third molar" bafll›kl›
çal›flma, Eylül 2008 tarihinde Seattle'da düzenlenen 90th American
Association of Oral and Maxillofacial Surgery kongresinde 104 poster
sunumu içerisinden en iyi poster ödülü kazand›.
7 tepe klinik
Bilimsel Dergisi Yay›n Kurallar›
Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi 7 tepe
4. B‹REY (MATERYAL) VE YÖNTEM. Bu bölümde
klinik dergisi, Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi'nin
çal›flman›n birey/bireyleri veya materyali tan›mlanmal›,
bilimsel yay›n organ›d›r. Bu dergide diflhekimli¤i alan›ndaki
uygulanan tedavi yaklafl›m› anlat›lmal›d›r.
klini¤e yönelik araflt›rmalar, olgu sunumlar›, derlemeler,
5. BULGULAR. Bu bölümde, elde edilen bulgular aç›k
editöre mektuplar, yeni dental malzemelerin uygulamas›n›
ve k›sa bir flekilde sunulmal›d›r. Bu amaçla tablo, grafik
içeren pilot çal›flmalar, haber ve yorumlar Türkçe olarak
ve foto¤raflar kullan›labilir.
yay›nlan›r. 7 tepe klinik y›lda iki say› olarak yay›nlan›r ve
6. TARTIfiMA. Bu bölümde, girifl bölümünün tekrar›
dört say›da bir cilt tamamlan›r.
yap›lmadan, bulgular›n önemi belirtilmelidir.
Makaleler
7. SONUÇ(LAR). Bu bölümde çal›flman›n sonuçlan
Bu dergide yay›nlanmak için gönderilen araflt›rma ve
verilmelidir.
olgu sunumlar› daha önce yay›nlanmam›fl olmas› flart› ile
8. TEfiEKKÜR YAZISI. Gerekli görüldü¤ü durumlarda
kabul edilir. Araflt›rma ve derlemeler 15, olgu sunumlar›
çal›flmaya katk›da bulunanlara yaz›l›r.
5 sayfay› (özet, referanslar, tablo ve flekiller hariç)
9. KAYNAKLAR. Kaynaklar makalede geçifl s›ras›na
geçmemelidir. Gerekti¤inde hakem de¤erlendirmesi öncesi
göre numaraland›r›lmal› ve metin içerisinde ald›¤› numaraya
yazar(lar)dan metinde k›saltma ve düzeltmeler istenebilir.
göre kaynak listesinde gösterilmelidir. Kaynak listesi ayr›
Bir orijinal ve iki kopya halinde haz›rlanan makale A4
bir sayfada olmal›d›r. Metin içerisinde kaynak numaras›
boyutunda ka¤›da, sayfan›n bir yüzüne iki sat›r aral›kla
üst simge olarak verilmelidir. Cümle sonuna geldi¤inde ise
yaz›lmal›d›r. Sayfan›n tüm kenarlar›nda 2,5 cm boflluk
kaynaklar noktadan sonra üst simge olarak yaz›lmal›d›r.
b›rak›lmal›d›r. Yaz› karakteri 12 punto Arial veya Tahoma
Yazar ad say›s› iki veya daha az ise metinde tüm adlar
olmal›d›r. Sayfa numaralar› sayfan›n sa¤ alt köflesinde yer
yaz›lmal›, fakat iki taneden fazla ise ilk üç yazar ad› yaz›lmal›
almal› ve kapak sayfas›na numara yaz›lmamal›d›r. Makale
ve "ve ark." k›saltmas› kullan›lmal›d›r.
format› afla¤›daki bölümlerden oluflturulmal›d›r. Makale ve
Kaynaklar›n yaz›m›nda flu kurallara dikkat edilmelidir:
ekleri CD’ye de kayıt edilmelidir.
Dergiler: Yazar ad(lar)›, makale ad›, dergi ad›
1. BAfiLIK SAYFASI. Bu sayfada içeri¤e uygun k›sa
("lndexMedicus" ta verilen listeye göre k›salt›lmal›d›r), y›l›,
ve aç›k ifadeli bafll›k, yazar(lar)›n akademik unvan(lar)› ve
cilt numaras›, ilk ve son sayfa numaras›.
ad(lar)›, görev(ler)i ve kurum(lar)› belirtilmelidir. Yaz›flmalar›n
Shannon KR, Nanda RS. Changes in the curve of
yap›laca¤› yazar›n adres, telefon ve faks numaras› ve e-
Spee with treatment and at 2 years posttreatment. Am J
mail adresi de bu sayfada yer almal›d›r. Bafll›k sayfas›na
Orthod Dentofacial Orthop 2004, 125: 589-96.
befl sözcü¤ü geçmeyecek flekilde k›sa bir bafll›k da
Kitaplar: Yazar ad(lar)›, kitab›n ad›, kaç›nc› bask›
yaz›lmal›d›r. Gönderilecek olan iki kopyada bafll›k
oldu¤u, yay›nland›¤› yer, yay›nevi, y›l.
sayfas›nda sadece makalenin ad› olmal› ve metin içerisinde
Graber TM, Rakosi T, Petrovic AG. Dentofacial orthopedics
with functional appliances. 2nd ed., St. Louis, Mosby; 1997.
yer alan yazar ve kurum adları silinmelidir.
2. ÖZET. Ayr› sayfada olmak üzere haz›rlanmal›, 150
Kitap bölümü: ‹lgili bölüm yazar ad(lar)›, ilgili bölüm
sözcükten az 250 sözcükten fazla olmamal›d›r. Özetin
ad›, editör(ler), kitab›n ad›, yay›nland›¤› yer, yay›nevi, y›l,
alt›na en fazla üç anahtar sözcük yaz›lmal›d›r.
ilk ve son sayfa numaras›.
3. G‹R‹fi. Bu bölümde araflt›rma veya olgu sunumunun
Davidovitch Z, Gögen MH, Okamoto Y, Shanfeld JL.
neden veya ne için yap›ld›¤› sorular›na yan›t verilmelidir.
Neurotransmitters and cytokines as regulators of bone
64
remodeling. in: Carlson DS and Goldstein SA (eds). Bone
Yay›n Hakk›
biodynamics in orthodontic and orthopedic treat-ment.
Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi bilimsel
Volume 27, Craniofacial Growth Series, Center for Human
yay›n organ› 7 tepe klinik dergisinde yay›nlanan yaz›lar›n
Growth and Development, University of Michigan, Ann
telif hakk› Yeditepe Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesine
Arbor, 1991 pp. 141-162.
aittir, baflka yerde yay›nlanamaz. Dergi editörden yaz›l›
10. TABLOLAR. Makale içindeki geçifl s›ralar›na göre
izin al›nmadan ve kaynak gösterilmeden k›smen veya
Romen rakam› ile numaraland›nlmal›d›r. Metin içerisinde
tamamen kopya edilemez, fotokopi, teksir, bask› ve di¤er
de yerleri belirtilmelidir. Her tablo ayr› bir sayfaya yaz›lmal›,
yollarla ço¤alt›lamaz. Yay›nlanan makale ve reklamlardaki
her biri ayr› bir basl›k tafl›mal›d›r. Tablolar tek bafllar›na
fikir, görüfl ve sonuçlar yazar(lar)a veya firmaya ait olup,
anlaml› olmal› ve metni tekrarlamamal›d›r. Daha önce
Yay›n Kurulunun düflüncelerini yans›tmaz.
yay›nlanm›fl olan bilgi veya tablolar›n kayna¤›, ilgili tablonun
CD
alt›na ilifltirilen bir dip not ile belirtilmelidir. Tablolar, makale
Makalenin yay›na kabul edilmesini takiben makalenin
ile birlikte CD içerisinde yer almal›d›r.
son halinin CD ye (Microsoft Word) kaydedilmifl olarak, bir
11. RES‹M VE fiEK‹L ALT YAZILARI. Resim ve flekiller
bas›l› kopya ile birlikte editöre yollanmas› gereklidir. CD
metinde geçifl s›ras›na göre numaraland›nlmal›d›r. Metin
nin üzerine yazarlar›n adlar›, makale bafll›¤› ve yaz›m
içerisinde de yerleri belirtilmelidir. Her resim ve/veya flekil
program› belirtilmelidir.
ayr› bir sayfada olmal›d›r. Resim ve flekil alt yaz›lar›
Yazarlar için son kontrol listesi:
makalenin sonunda ayr› bir sayfada verilmelidir. Resim ve
Makalenizi 7 tepe klinik dergisine göndermeden önce
flekil altyaz›lar› k›sa olmal›, metni tekrar etmemeli ve
lütfen bu bölümdeki maddelerle karfl›laflt›rarak eksik
aç›klay›c› olmal›d›r. Resim veya flekillerde kullan›lan say›,
olmad›¤›ndan emin olunuz.
sembol ve harflerin anlam› aç›k bir flekilde belirtilmelidir.
1. Editöre baflvuru mektubu
Resim ve flekiller: Resimler net ve parlak foto¤raf
2. Makalenin üç adet örne¤i
ka¤›d›na üçer adet bas›lm›fl olmal›d›r. Resimler en az
• Makalenin tamam› çift aral›kl› yaz›lmal›d›r.
7.5x10 cm., en fazla 12.5x17.5 cm. boyutlar›nda olmal›d›r.
• Her bir kenarda 2.5 cm boflluk b›rak›lmal›d›r.
fiekiller beyaz ka¤›da siyah çizim fleklinde olmal›d›r, iyi
• Yaz› karakteri 12 punto Arial veya Tahoma olmal›d›r.
bas›lm›fl olmak kayd› ile bilgisayar ç›kt›lar› tercih edilir.
• Bafll›k sayfas›
Histolojik kesit foto¤raflar›nda büyütme ve boyama tekni¤i
• Makalenin bafll›¤›
belirtilmelidir. Resim veya flekil üzerindeki yaz›lar uygun
• Yazarlar›n isimleri, akademik unvanlar›, çal›flt›klar›
boyutta ve flablon, letraset veya bilgisayar ile yaz›lmal›d›r.
kurumlar (Sadece orijinal makalede). Birinci yazarın bir
Resim ve flekillerin arkas›na numaras›, makalenin bafllı¤ı
adet vesikalık resmi
yaz›lmal› ve üst k›s›m ok iflareti ile belirtilmelidir. Renkli
• Yaz›flma adresi, telefon, faks numaralar› ve varsa e-
bas›mlar mümkündür.
mail adresi (Sadece orijinal makalede).
Olgu sunumlar› girifl, olgu veya olgular›n sunumu
• K›sa bafll›k
(teflhis, etioloji, tedavi plan›, tedavi seyri ve sonuç) ve
3. Özet
tart›flma bölümlerini içermelidir. Olgu sunumlar›nda; olgunun
4. Yararlan›lan kaynaklar (Ayr› sayfada).
az rastlanan, al›fl›lm›fl›n d›fl›nda olmas› ya da mevcut
• Kaynaklar metin içindeki geçifl s›ras›n› izleyerek,
Diflhekimli¤i bilgilerine katk› sa¤layacak veya yeni bir görüfl
yaz›m kurallar›na uygun olarak s›ralanmal›d›r
getirecek nitelikte olmas› flart› aran›r.
5. Tablo, flekil ve resimler.
Etik
• Üç adet olarak haz›rlanmal› ve bafll›klar› ayr› bir sayfa
Etik kurallara uyulmamas›ndan do¤acak her türlü
üzerine yaz›lmal›d›r.
sorumluluk yazar(lar)a aittir. Özellikle hastan›n ad›, ad›n›n
• Tablolar›n her biri ayr› sayfada yer almal›d›r.
k›salt›lmas›, hasta ve kay›t numaras› kullan›lmamal›d›r.
• fiekil ve resimlerin arka yüzlerine numaralar› ve makalenin
Hasta onay› olmad›kça foto¤raflarda gözler bantlanmal›d›r.
bafll›¤› yaz›lmal›d›r ve üst kısım ok iflareti ile belirtilmelidir.
65
Ak B., Kuru L., Kuru B. E.
Oral Piyojenik Granülom
(Bir Olgu Raporu)
Fiflekçio¤lu E., Özdemir N., Bay›rl› G.
Oral Likenoid Displazi Kavram›
Arslan A., Deniz E., Tuncer ‹.
Mandibuler Odontojenik Keratokistin Marsüpyalizasyon ile Tedavisi
(‹ki Olgu Raporu)
Kuru L. A¤ral› B., Pekiner F.
Oral Liken Planus Hastalar›nda Periodontal Tedavi Yaklafl›m›
(Literatür Derlemesi ve Olgu Serisi)
Döleko¤lu S., ‹lgüy D., Güler N., Sav A., Bay›rl› G.
Dilde Rasemoz Hemanjiom
(Olgu Raporu)
Nalbantgil D., Tozlu M.
Tozlu M., Germeç D.
Dilek Ö. C., Tezulafl E.
Ball Ataflmanl› ‹mplantlar›n Okluzal Düzleme Aç›l› Yerlefltirilmesinin
O-Ring Lastiklerinin Tak›p Ç›karmaya Ba¤l› Afl›nmalar›na Etkisi
(Deneysel Bir Çal›flma)
Tatar S›dal E., Kurso¤lu P.
D‹fi HEK‹ML‹⁄‹ FAKÜLTES‹ VE D‹fi HASTANES‹
Ba¤dat Caddesi No: 238 Göztepe 34728 ‹STANBUL Tel: 0216 363 6044 pbx Faks: 0216 363 6211
www.dishekimligi.yeditepe.edu.tr

YED‹TEPE ÜN‹VERS‹TES‹ - Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği

Transkript

Benzer belgeler

PE Körkasa Bandı

OBJEKTİFTEN FIRLAYAN FIRÇA DARBELERİ

NEne VARvar NEne YOKyok NEne VARvar NEne YOKyok

HABER tığ TEBER

Workcube Eğitim ve Hizmetler