EAGLE 4.0

1
EAGLE 4.0
Linux ve Windows için Ba vuru K lavuzu
ema
Bask l Devre-Otomatik Çizim
CadSoft Computer, Inc.
www.cadsoftusa.com
Copyright © 2000 CadSoft
Tüm Haklar Sakl d r.
KONYA - 2003
Dr. Hakan I IK
1- Bu Kitapla Ö reneceklerimiz.
Bu kitapla ile Eagle PCB-Dizayn Program na temel bir giri yapaca z. ema çizimi(Schematic Editor),
Bask l Devre Çizimi(Layout Editor) ve de Otomatik Çizimini(Autorouter) görece iz. Bu kitapla emas çizilen
bir devrenin, bask l devre çizimini ve otomatik çimini yapmay ö renece iz. Eagle program na tam olarak
hakim olabilmek için Kullan m K lavuzunu ve komutlar n yard m mönüsünü kullanmal y z. Ayr ca s k kullan lan
komutlar n ö rene iz. Di er kar k komutlar için yard m dosyas na bakabilirsiniz. Ba lamadan önce
eagle\doc dizininin içindeki README.txt dosyas n incelemelisiniz. Bu kitap daha çok Windows versiyonu için
düzenlenmi tir. Linux versiyonu ile de fazla bir farkl l k göstermemektedir.
2- Sistem Gereklilikleri
IBM destekli bilgisayar(486 ve üstü)
Windows 95/98, Windows NT/2000 veya
2.x çekirdekli, libc6 ve en az 8bit X11 içeren Linux Da t m
En az 50Mb bo alan
En az 1024x768 çözünürlük tercih edilir(800x600 çözünürlükte ekran kullan m k s tl d r).
3 tu lu fare.
EAGLE Program n n Özellikleri
En fazla 64x64 inçlik çizim alan (1inç=2,54cm)
1/10.000mm(0.1 micro)
mm veya inçe göre ayarlanabilen çizim k lavuzlar ( zgara).
Komut dosyalar
Bilgi giri ç k n n c benzeri dille yap lmas
Basit kütüphane olu turma
Kütüphane katalo u
Teknolojik özellik deste i (74L00,74LS00.. gibi)
CAM i lemci ile grafik ç kt s n olu turma ve test etme
Yaz c ç kt s alma imkan
Veritaban destekli parça listesi
Sürükle-b rak yönetim paneli
Otomatik yedek alma fonksiyonu
Bask l Devre Çizimi(Layout Editor)
SMD deste i
Çok tabakal yol deste i(16 ya kadar)
Tasar mda artlar belirleme
Bak r yol belirleme
ema Çizim Birimi
Her proje için 99 sayfa deste i
ema çizimindeki de i ikliklerin an nda bask l devreye aktar lmas
Otomatik bask l devreye aktar m
Kaynak sinyallerini otomatik yerle tirme
Elektriksel hata kontrolü ( K sa devre ve ema ile bask l devre aras nda tutarl l k kontrolü)
Otomatik Çizim Birimi
Dizayn kurallar n belirleme
Otomatik bask l devre çizimini elle de i tirebilme imkàn
Otomatik çizimdeki be enilmeyen bak r yollar n ekillerini yeniden otomatik olarak
de i tirilmesi (ripup& retry algoritmas )
Maliyet faktörünü göz önünde bulundurarak bask l devre özelli ini belirleme
K lavuz çizgilerini 0.02 mm ye kadar küçültme
En fazla 16 sinyal katman (kullan c n n belirledi i )
En fazla 14 kaynak katman
Standart Sürümü2
A a daki özellikler standart sürümünün bask l devre çizimindeki k s tlamalar d r.
Bask l devre çizim alan en fazla 160x100 mm ile k s tl d r.
En fazla 4 tane kaynak katman na izin verir. ( en üst ,en alt ve iki tanede iç katman)
Deneme Sürümü
A a daki özellikler deneme sürümünün bask l devre çizimindeki k s tlamalar d r.(E itim ve
deneme amaçl d r).
Bask l devre çizim alan en fazla 100x80 mm ile k s tl d r
Yaln zca 2 tane kaynak katman na izin verir. (alt ve üst katman)
ema çizim yaln z tek sayfadan olu ur.
Büyük çizimler küçük olarak yaz c ya gönderilebilirler.
4 - Program Kurulumu ve Ba lat lmas
Windows için
CD yi sürücüye yerle tirin. CD ba lang ç mönüsünden kurmak istedi iniz sürümü seçiniz.
E er CD otomatik olarak aç lmazsa bilgisayar mdan cdrom simgesine t klay n. Ekrandaki
yönergeleri izleyerek kurulumu yap n. Deneme sürümü için kullan c lisans na gerek yoktur.
Program kald rmak isterseniz Ba lat>Programlar>Eagle>unInstallShield i çal t r n. Isterseniz
cdrom üzerinden program çal t rabilirsiniz fakat projelerinizi cdye kaydedemezsiniz.
Linux Için
CD yi sürücüye yerle tirin. I li kili dizini seçiniz(/english/linux/install) ve README
dosyas ndaki kurulum notlar n okuyunuz. Kurmak istedi iniz sürümü seçiniz. Deneme sürümü için
kullan c lisans na gerek yoktur. Isterseniz cdrom üzerinden program çal t rabilirsiniz fakat
projelerinizi cdye kaydedemezsiniz.
5 Eagle Kurulumun Özelle tirilmesi
Kurulumda standart özelliklerin yerine mönülerin düzeni, fonksiyon tu lar , ekran rengi gibi
özelliklerini kendiniz belirleyebilirsiniz. Option seçene inde bununla ilgili birçok ayar mevcuttur.
Kullan c ara yüzü ki isel olarak düzenlenebilir. Control paneldeki Options/User interface den
gerekli ayarlar yapabilirsiniz.
6- Eagle Kollan c Ara yüzü ile Ilgili Kavramlar
Dr. Hakan I IK
Kullanmak istedi iniz komutu ara yüzdeki araç çubu undan seçebilece iniz gibi komut
sat r na yazarak veya mönüden de kullanabilirsiniz.
7- Kitapta Kullan lan K saltmalar
Mönü ö elerini seçmek,
i areti, mönü seçimini gösterir. File/Save gibi
Fare T klamas ,
Sol fare tu u t klamas nokta ile gösterilmi tir. Örne in . MOVE ve F1 in anlam MOVE
komutuna sa fare tu uyla t klay n ve F1 fonksiyon tu una bas n z. . . linear.lbr nin anlam da bu
dosyaya iki kere sol fare tu uyla t klamakt r.
Tu Kombinasyonlar n n Kullan m
+ simgesi tu lar n ayn anda bas laca n gösterir. Örne in Alt+F1 in anlam Alt ve F1
tu lar n n ayn anda bas laca n gösterir.
Komut Sat r ndan Girilen Komutlar ve Parametreleri
Komut dan sonra girilen simgesi enter yerine geçer. Komut sat r nda büyük/küçük
karakter ayr m yap lmaz. Ayr ca change width 0.024 komutunu cha wid 0.024 eklinde
k saltabiliriz.
Bask l Devre Çizim Penceresi
¦
¦ Dr. Hakan I IK
ema Çizim ve Bask l Devre Çizim Pencereleri için Komut Araç Çubu u
8 Kontrol Paneli(Control Panel)
Eagle program n ilk açt m z zaman kontrol paneli aç l r. Buradan projelerinizi
açabilir/kaydedebilirsiniz. Projelerin üstüne gelip farenin sa tu una t klaryarak yeni proje
olu turabilirsiniz. Libraries bölümüne t klayarak kütüphane bölümünü inceleyebilir ve istedi iniz
eleman seçerek özelliklerini inceleyebilirsiniz.
Kontrol Paneli: Kütüphane k sm da 74*00 eleman n n özellikleri
Ayr ca kullan c tan ml programlar, script dosyalar ve CAM çal malar na eri ebilirsiniz.
Seçti iniz bölüme ait genel bilgiler sa tarafta yer al r. Pencerelerde sürükle&b rak yöntemiyle
dosya kopyalayabilirsiniz.
EAGLE Program Dosyalar
A a daki listede yer olan dosyalar en yayg n kullan lan dosya tipleridir.
Tip
Pencere
Bask l Devre
Layout Editor
ema
Schematic Editor *.sch
Kütüphane
Library Editor
Script Dosyas
Text Editor
Kullan c Tan ml Program Text Editor
Herhangi bir yaz dosyas Text Editor
Linux versiyonundaki farkl l
¦
¦ Dr. Hakan I IK
Dosya Uzant s
*.brd
*.lbr
*.scr
*.ulp
*.*
sadece dosyalar n uzant s n n küçük harfli olmas d r.
EAGLE da Projeler
Öncelikle yeni bir proje ba latal m. Program ba latt ktan sonra s ras yla
Project>4examples>tutorial aç n. Burada daha önceden yap lm örnek projeleri göreceksiniz. New
Project diyerek yeni bir proje olu tural m.Ismini Projelerim olarak de i tirebiliriz. Projelerim
dizinlerinin istersek Options/Directory k sm ndan de i tirebilirsiniz. Yeni olu turulan bir proje
dizininin içinde eagle.epf dosyas olu turulur. Linux ta bu dosyan n ad /.eaglerc dir. O anda
üzerinde çal lan proje ye il yuvarlak ile gösterilir. Program yeniden kapat p aç nca kald m z
yerden program devam eder.
Al t rmalara ba lamadan önce demo1.sch, demo2.sch, ve demo2.brd dosyalar n Project>
examples> tutorial dizininden az önce olu turdu umuz Projelerim dizinine ctrl tu una bas l halde
fare ile kopyalayal m. Demo1.sch dosyas n çift t klayarak açabiliriz.
9 Dosyay Yükleme ve Görünümü Ayarlama
. Az önce Project>examples> tutorial>Projelerim dizinine kopyalam oldu umuz demo2.brd
dosyas n çift t klama ile açal m. I sterseniz File/Open/Board mönüsünden de istedi iniz dosyay
açabilirsiniz.
Çizim alan n büyütmek için
Proje çizimin tamam n tam ekran göstermek için
Çizim alan n küçültmek için
Proje çiziminde seçilen alan tam ekran göstermek için
Görünüm alan ndaki bozukluklar düzeltir.
10 Gösterilecek Katmanlar n Seçilmesi
Eagle da katman ayarlar display komutu
ile yap l r. 100 civar nda katman
bulunmaktad r. Istedi imiz katman
gösterebilir, istedi imizi kald rabiliriz.
Bunlar n birkaç na örnek; üst katman, alt
katman, elemanlar n bacaklar n n bulundu u
deliklerin gösteren katman(pad katman ), alt
Dr. Hakan I IK
katmanla üst katman birbirine ba layan
deliklerin katman (via katman ) gibi
katmanlard r. Istersek katmanlar n hepsini All
seçene i ile seçebiliriz. None seçene i ile de
katmanlar n hepsini kald rabiliriz
Önemli: Elemanlar n yerini de i tirmek için 1
Top katman n n yan nda 23 tOrigins(S f r
noktas ) katman n n aç k olmas gerekir. Ayn
durum 16 Bottom katman ile 24 bOrigins
katmanlar için de geçerlidir.
Katman Ayarlar
11- K lavuz Çizgileri (Grid) Ayarlar ve Birimleri
K lavuz çizgileri ayarlar grid komutuyla
yap l r. Çizgilerin gözükmesi için display
bölümünü açmam z(on) açmam z gerekir.
I stersek k lavuz çizgilerini dots seçene iyle
noktaya çevirebiliriz. Istedi imiz birimi unit
k sm ndan seçebilirsiz.
K lavuz çizgileri ayarlar
5
Dr. Hakan I IK
12 - Çizgiler, Çemberler, Yaylar, Dikdörtgenler ve Yaz lar
Çizgiler, çemberler, dikdörtgenler, dikdörtgenler ve yaz lar s ras yla WIRE, CIRCLE, ARC,
6RECTANGLE ve TEXT komutlar yla yap l r. Bu komutlar sayesinde daha kolay çizim yapar z.
imdi bu komutlar ema çizimi üzerinde deneyerek aç klayal m. Yeni bir ema çizimi
dosyas açal m. Bunu kontrol panelden File/New/Schematic dan yapabilirsiniz
WIRE Komutu
WIRE komutu çizgi çizmek için kullan l r. Araç çubu undaki simgesine t klayal m.
WIRE komutuna girdi iniz zaman a a daki parametre araç çubu u gözükür. imdi bunlar
aç klayal m.
Çizilen Katman Çizginin ekli Çizginin boyutu Çizginin tipi
Çizim katman nda her birim için farkl bir renk belirlenmi tir. Örne in elektriksel yollar için
mavi renk, sembol için kahverengi, sembollerin isimleri ve özellikleri için gri renk kullan l r.
buradan yap lacak i leme uygun renk çe idi seçilir. Çizginin eklinde ise araç çubu unda görülen
çizgi ekillerine göre çizebilirsiniz. Çizginin büyüklü ünü Width, tipini ise(düz, kesikli, kesikli
noktal çizgi vb) Style k sm ndan yapabilirsiniz. Çizgi çizimi tek fare t klamas yla istedi imiz
yerden ba lat p çift fare t klamas yla istedi imiz yerde bitirebiliriz. Ayr ca çizginin eklini sa fare
tu uyla ayn anda de i tirebiliriz.
Önemli: Semboller aras nda ba lant yaparken net ve bus komutlar n kullanmal y z. WIRE komutu
sadece net veya bus renginde çizgi çizmek için kullan l r.
CHANGE WIDTH 0.017 tu uyla çizginin boyutunu de i tirebilirsiniz.
CHANGE LAYER komutuyla seçili eleman n katman n de i tirebilirsiniz.
Ileri/Geri Alma
Eagle program n n geri alam/ileri alma fonksiyonu neredeyse s n rs zd r.
CIRCLE Komutu ile Daire Çizme
CIRCLE komutu daire çizmek için kullan l r. Isterseniz araç çubu undan simgesine
t klayarak ta çal t rabilirsiniz. Ilk fare t klaman z dairenin merkezi, ikinci fare t klaman z ise
yar çap belirler.
ARC Komutu ile Yay Çizme
Dr. Hakan I IK
ARC komutu yay çizmek için kullan l r. Komut sat r na ARC yazarak veya araç çubu undan
simgesine t klayarak yay çizebilirsiniz. Birinci ve ikinci ilk iki t klaman z daireyi üçüncü
t klaman z ise yay belirler. Yay için çizilen daire normal daire çizmekten farkl d r. Biraz deneme
yaparsan z nas l oldu unu göreceksiniz.
RECT Komutu ile Dikdörtgen Çizme
RECT komutu dikdörtgen çizmek için kullan l r. Komut sat r na RECT yazarak veya araç
çubu undan simgesine t klayarak dikdörtgen çizebilirsiniz. Ilk t klamayla birinci ba lang ç
kö esini ikinci t klamayla ters kö eyi belirleriz. Dikdörtgenin rengi bulundu umuz katman n rengini
al r.
TEXT Komutu ile Yaz Yazma
TEXT komutu yaz yazmak için kullan l r. Komut sat r na TEXT yazarak veya araç
çubu undan simgesine t klayarak yaz yazabilirsiniz. Komutu çal t rd n z zaman küçük bir
pencere aç l r. Buraya yaz n z yaz n z. Sonra bu yaz y istedi iniz yere b rak n. TEXT komutu
aktifken yazmak istedi iniz yaz y komut sat r na da yazabilirsiniz.
Yaz n nKatman Yaz n n fareye göre
durumu
Yaz n n
boyutu
Yaz n n
Kal nl
Yaz n n tipi
CHANGE TEXT : Yaz y de i tirir. Aç lan ekrana yaz y yazar.
CHANGE SIZE : Yaz n n boyutunu de i tir.
CHANGE RATIO : Yaz n n kal nl n de i tirir.
Özel Ya z De erleri
Projenin yaz c ya gönderirken sayfa say s , dosya de i tirilme tarihi gibi de erleri
yazd rabiliriz.
>LAST_DATE_TIME :Dosyan n de i tirilme tarihi
>PLOT_DATE_TIME :Ç kt alma tarihi
>SHEET :Projenin sayfa say s .
>NAME :Kullan lan eleman n ismi
>VALUE :Kullan lan eleman n de eri
>DRAWING_NAME :Dosyan n ismi
13 Kütüphane Kullan m
Eagle kütüphanesinde elemanlara ait birçok kütüphane dosyas bulundurur. Bu dosyalar n
kendimiz kulland m z gibi kendinize özel kütüphane dosyas olu turabilirsiniz. Bu bölümde
kütüphane dosyalar n n nas l olu turuldu unu ve nas l kullan ld n görece iz.
Yeni bir çizim dosyas açal m,
File/New/Schematic.
ADD Komutuyla Eleman Ekleme
ADD komutu eleman eklemek için kullan l r. Komut sat r na ADD yazarak veya araç
çubu undan simgesine t klayarak da kullanabilirsiniz. ADD komutunu verdi iniz zaman
elemanlar seçmek için kütüphane penceresi aç l r. I sterseniz eleman bulup seçersiniz veya
elaman n ismini biliyorsan z (Search) k sm na elam n ismini yazarak çabucak bulabilirsiniz. Arama
yaparken tek karakter yerine geçen ? simgesini ya da her türlü uzunluktaki karakter yerine geçen *
simgesini kullanabilirsiniz. Örnek olarak 74*00 arama sonucu olarak 74LS00N, 74LS00B,
74LS00FK, 74ALS00D, 74LS96D gibi elemanlar bulduk. Arama sonucunu a a da görebilirsiniz.
555? arama sonucu olarak da 555N eleman bulundu. Birkaç tane eklenen eleman sonuna artan
ekilde rakam eklenerek isimlendirilir. Mesela IC elaman IC1, IC2,
diye isimlendirilirler. Ayn
entegrenin içinde birden fazla kap bulunabilir.Bu kap lar belirtirken ayn entegrenin kap s
oldu unu göstermek için A-B-C.. eklinde alfabetik s ra izlenir(IC1A, IC1B, IC1C, IC1D). Ayr ca
ayn entegreye ait kap lar n bacak numaralar da sembol üzerinde gösterilir. Elemanlar n Amerika ve
Avrupa standartlar na göre sembolleri vard r. Eleman eklemeyi Control Panel deki kütüphaneden de
yapabilirsiniz. Eleman sürükleyip b rakman z yeterli olacakt r. 7
Dr. Hakan I IK
imdi yeni bir eleman ekleyelim. ADD komutunu girerek 555* eklinde arama yapal m.
Herhangi bir eleman seçip OK tu una bas n. Eleman yerle tirirken yön de i tirmek için farenin sa
tu una t klamal s n z. ADD komutu aktifken ESC tu una basarak kütüphaneyi tekrar görüntüleyip
daha h zl eleman ekleyebilirsiniz. Ekledi imiz eleman di er elemanlara ba l ise size onlar
eklemek isteyip istemedi inizi soracakt r.
Gerilim kayna
devreye i aretlenir.
ve topraklamalar n bacak(pin) ba lant lar
emada i aretlenmez ama bask l
INVOKE Komutu
Her entegrenin besleme kayna na ba lanan bacak numaras farkl d r. Örne in 16 bacakl
CMOS entegrelerinde +VDD ucu genelde 16. bacak, GND ucu 8. bacakt r. Ya da 14 bacakl bir
TTL entegrelerinde +VCC ucu genelde 14. bacak GND ise 7. bacakt r. ema üzerinde besleme
kayna na ba lanan bacaklar gösterebilmek için INVOKE komutunu kullan r z.
Komut sat r na INVOKE yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak
kullanabilirsiniz.
Önceden birkaç tane 4001N entegresine ait NOR kap s ekleyelim. INVOKE komutunu
çal t r p eleman üstüne t klay n. Aç lan pencerede PWRN yi çift t klarsan z, entegrenin besleme
ba lant s yap lm olur.
Bir entegrede 4 kap olsun normalde kap lar A,B,C,D eklinde s rayla eklenir. Ama biz A ve
C kap s n kullanmak istiyoruz. Bunu ise INVOKE komutu aktifken A kap s na t klayarak aç lan
pencereden C kap s n seçerek yapabiliriz.
14-
ema Çizimi
Bu bölümde yol ve ba lant çizimlerinin nas l yap ld
çizim penceresi açal m.
n ö renece iz. Önce bo bir ema
Haz r Proje Çerçevesi Ekleme
Eagle da haz r proje çerçevesi kullanabilirsiniz. ADD komutunu çal t r p arama(search)
penceresine frame veya letter yaz p ok tu una bas n. Ç kan çerçevelerden size uygun olan seçin ve
çizim alan na yerle tirin. Örnek olarak letter aramas nda LETTER_P ve LETTER_L olmak üzere iki
tane çerçeve ç kacakt r. LETTER_P dikey çerçeve, LETTER_L ise yatay çerçeve olu turur. Frames
aramas nda ise daha ayr nt l çerçeve türleri vard r. Ekran n d na ta an çerçeveyi görmek için
Alt+F2 tu lar na basabilirsiniz. Text komutunu kullanarak çerçevelere metin yazabilir,sayfa say s ,
dosya olu turma tarihi ve saati gibi özellikler ekleyebilir veya kendinize uygun bir çerçeve de
olu turabilirsiniz. Bunlar n ayr nt lar n TEXT bölümde aç klam t k.
ema Çizimine Giri
Haz r emalarda eagle/examples/tutorial alt ndaki demo1.sch dosyas n açal m.F6 tu uyla
k lavuz çizgilerini aç p kapatabilirsiniz.
emayla ilgili bilgileri aktarma : emayla ilgili bilgiler File/Export mönüsünden yap l r. Export
tu una t klad m zda bize seçenek verir. Bunlardan Partlist eleman listesini, Netlist ba lant
listesini, Pinlist elemanlar n hangi bacaklar n n nereye ba lant lar n n ayr nt l olarak dosya
kaydetmeye yarar. Image ise devrenin resmini kaydetmeye yarar.
Aç lan dosyadaki elemanlar n yerlerini de i tirmek için MOVE komutunu kullan r z. MOVE
komutu aktifken üstüne t klad m z eleman hareket ettirerek istedi iniz yere b rakabilirsiniz. .Sa
fare tu uyla da eleman döndürebilirsiniz.
NET Komutu
NET komutu elemanlar n bacaklar n ba lamaya yarar. Komut sat r na NET yazarak veya
araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Elemanlar aras ndaki elektriksel
ba lant y çizmek için kullan l r. Eleman n bacaklar n n DISPLAY PIN komutuyla görebilirsiniz.
NAME Komutu
Projede kullan lan elemanlar n isimlerini de i tirmeye yarar. Komut sat r na NAME yazarak
veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken eleman n üstüne
fare ile t klay p aç lan pencereden eleman n ismini de i tirebilirsiniz.
LABEL Komutu
Yapt m z projede elektriksel yollar n veya ba lant lar n izlenmesini kolayla t rmak için
etiket tan mlamak için kullan l r. Komut sat r na LABEL yazarak veya araç çubu undan
simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. LABEL komutu aktifken yol veya ba lant n n üstüne
t klayarak ç kan yaz y istedi iniz yere ta yabilirsiniz. Böylece karma k devrelerde yollar daha
kolay bulabilirsiniz. LABEL komutuyla olu an metinin boyutunu, tipini, CHANGE SIZE ve
CHANGE FONT ile de i tirebilirsiniz.
DELETE Komutu
Elemanlar silmeye yarar. Komut sat r na DELETE yazarak veya araç çubu undan
simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken silmek istedi iniz eleman n üzerine
t klay n z. E er elemanlar toplu olarak silmek istersek GROUP komutuyla küme haline getirip
silebilirsiniz. GROUP komutuna ilerde detayl olarak de inilecektir.
GROUP Komutu
Elemanlar küme haline getirip toplu olarak i lem yapmak için kullan l r(silme, kopyalama
vb). Komut sat r na GROUP yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak
çal t rabilirsiniz. Komut aktifken elemanlar küme içine al p uygulamak istedi iniz komuta t klay n
(Örne in MOVE komutu). Küme elemanlar na uygulamak istedi iniz komutu normalden farkl
olarak sa fare tu u ile çal r.
JUNCTION Komutu
Elemanlar aras ndaki çizilen kablo ba lant lar birbirinin üzerinden geçebilir. Bazen iki veya
daha fazla hat kesi ip ve8 kesi me noktas nda bir ba lant söz konusu olabilir; bu komutla bu
ba lant lar belirtiriz. Komut sat r na JUNCTION yazarak veya araç çubu undan simgesine
t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken istedi iniz yere fare ile t klay n z.
SHOW Komutu
Bu komut elemanlar n yerini bulmam za veya birden fazla ba lant lar tek bir hatta temsil
eden (bus) çizimlerde bir ba lant ucunun nerelerle ba lant l oldu unu gösterir. Komut sat r na
SHOW yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. SHOW komutu
aktifken komut sat r na eleman n ismini yazarsak o eleman gösterir. Ba lant noktas n n yada
yolunun ismini yazarsak o yola ba l tüm noktalar gösterir.
MOVE Komutu
Bu komut elemanlar n yerini ve yönünü de i tirmeye yarar. Komut sat r na MOVE yazarak
veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken istedi iniz
eleman n üstüne t klay n ve istedi iniz yere b rak n. Elemanlar hareket ettirmek için merkezine
t klamal s n z. Hatlar hareket ettirmek için hatt n en yak n yerine t klaman z yeter. Eleman yada hat
seçiliyken sa fare tu una t klarsan z eleman n yönü de i ir.
De i iklikleri Geri/Ileri Alma
simgesine t klayarak yap lan de i iklikleri geri/ileri alabilirsiniz.
SMASH Komutu
Normalde eklenen bir eleman n ta mak istedi imiz zaman ismi ve etiketi ile birlikte ta n r.
SMASH komutu isim ve etiket yaz lar n ayr ayr ta mam z sa lar. Komut sat r na SMASH
yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. SMASH komutu aktifken
ay rmak istedi iniz metinin üstüne t klay n. Daha sonra MOVE komutuyla ay rd n z metini
elemandan ba ms z istedi iniz yere ta yabilirsiniz. Metinin boyutunu TEXT komutuyla
de i tirebilirsiniz.
VALUE Komutu
VALUE komutu bize elemanlar n de erlerini de i tirmemize yarar. Komut sat r na VALUE
yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. VALUE komutu aktifken
eleman n üstüne t klay p aç lan pencereden eleman n de erini de i tirebiliriz.
INFO Komutu
Devreye ait herhangi bir bile en(devre elemanlar , ba lant noktalar , vb.) hakk nda bilgi
almaya yarar. Komut sat r na INFO yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak
çal t rabilirsiniz. Komut aktifken istedi iniz yere t klay n.
8 Dr. Hakan I IK
ERROR Komutu
Hatalar göstermeye yarar. Komut sat r na ERROR yazarak veya araç çubu undan
simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz.
COPY Komutu
Elemanlar kopyalamak için kullan l r. Komut sat r na COPY yazarak veya araç çubu undan
simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz
PASTE Komutu
Kopyalanan elemanlar yap t rmak için kullan l r. Komut sat r na PASTE yazarak veya araç
çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz
CUT Komutu
Elemanlar bulundu u yerden silip panoya yap t rmak için kullan l r. Komut sat r na CUT
yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz
MIRROR Komutu
Elemanlar ters görünü ünü almak için kullan l r. Komut sat r na MIRROR yazarak veya
araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken istedi iniz yere
t klay n. Ayr ca MOVE komutunu kullan rken
ROTATE Komutu
Elemanlar yönünü de i tirmek için kullan l r. Komut sat r na ROTATE yazarak veya araç
çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken istedi iniz yere t klay n.
Elektriksel Hata Kontrolü(Electrical Rule Checking-ERC)
Yapt m z projedeki elektriksel ba lant hatalar n pozitif ve negatif besleme ba lant lar n n
yap l p yap lmad n n kontrolü uyar lar içeren bir liste olu turur. Komut sat r na ERC yazarak veya
araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. ERC komutunu çal t rd m zda bize
not defterinde aç lm bir ekilde hatalar ve uyar lar verir ve bunu çal lan dizine kaydeder.
ema Çizimini Bask l Devreye Aktarma
Yapt m z projeyi bask l devreye aktarmak için üst araç çubu undaki simgesine
t klar z. Yapt m z devre bask l devre olarak (Layout editöre) aktar l r.
BUS Komutu
Bir entegredeki s ral biçimde mevcut olan (A0,A1,A2,..An ) eklindeki bacaklar kümeleyip
tekbir hat halinde di er entegrelerin ayn tür bacaklar na ba lanarak tek bir hat olu turmas nda bus
komutunu kullan r z. Bu olu turulan tek hatta haf za entegrelerindeki adres ba lant lar n
(A0,A1,A2,..An ) yada veri ba lant lar n (D0,D91,D2,...,Dn) örnek verebiliriz. Komut sat r na BUS
yazarak veya araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. BUS ba lant i lemi iki
k s mdan olu ur. Önce entegrelere gidecek uygun bus hatt çizilir (adres bus hatt , veri bus hatt vb.)
Sonra da NET komutuyla entegrelerin bacaklar bu BUS hatt na ba lan r; BUS hatt na ba lan rken
program bizden EN (pozitif ve negatif güç kayna için) VALVE[0..11] (di er ba lant lar için)
eklinde etiket belirlememizi ister. Bu etiketlerin isimleri bus hatt yla birbirine ba lanan iki veya
daha fazla entegrenin uçlar yla ayn olmal d r. Yani bir entegrenin A5 ucunun etiketi VALVE5 ise
bus hatt na di er entegrelerinde A5 ucunun etiketi VALVE5 olmal d r.
15 Fonksiyon Tu lar
Geri/I leri alma, devreyi ekrana s acak ekilde gösterme, veya çok s k kulland m z
komutlara tu atamam z sa lar. Komut sat r na ASSIGN yazarak fonksiyon tu lar n ve
kulland klar komutlar görebilir ve de i tirebiliriz.
Fonksiyon Tu lar
16 Geri Kontrolü ve Ili kili Otomatik Çizim
Eagle da yeni bir ema çizimi(*.sch) açarsak varsa ayn dizindeki ayn projeye ait bask l
devre çizim dosyas (*.brd) da aç l r. ema çiziminde yap lan de i iklikler aynen bask l devre
çizimine de otomatik olarak aktar l r. Yani ema çizimiyle bask l devre çizimi bir bütün olarak
çal rlar. Ayn projeye ait ema ve bask l devre çizim dosyalar n n isimleri ayn fakat uzant lar
farkl olur (bus.brd, bus.sch). E er sadece biri aç ksa ili ki olmaz. Bu durumda yeni bir aç l ta
dosyalar aras nda uyumsuzluk olur.
Not: Bask l devrede çal rken ema çizimini kapatmay n, sadece simge durumuna küçültebilirsiniz.
9 Dr. Hakan I IK
17 Bir Bask l Devre (PC Board) Tasarlama
Bu bölümde (Layut Editor kullanarak) küçük bir bask l devre (PCB) dizayn olu turma veya
haz r yap lm bir devreyi de i tirmeyi ö renece iz. Bu bölüm özellikle ematik birimi olmayan
kullan c lar için daha önemlidir.
ema Olmadan Bask l Devre Çizimi
Kontrol panelinden yeni bir çizim dosyas açal m, ( File/New/Board)
Bask l Devre eklini Belirleme
Ilk olarak bask l devre kart n n d hatlar n belirlemek için WIRE komutunu girelim.
Yukar daki parametre k sm ndan katman olarak 20Dimension k sm n seçelim ve kart n d hatlar n
belirleyelim. Ba lad m z yerde bitirmemiz gerekir. MOVE komutuyla d hatlar n yerlerini
de i tirebilirsiniz.
Eleman Ekleme
ADD komutunu kullanarak istedi imiz elemanlar ekleyelim. Elemanlar bulamazsan z
program mönüsünden Library/Use u t klayarak iste10di imiz elemana ait kütüphaneyi
yükleyerek elemanlar kullanabilirsiniz. Eklenen elemanlar n isimlerini NAME komutuyla
de i tirebilirsiniz. De erlerini VALUE komutuyla de i tirebilirsiniz. E er elemanlar aras ndaki
ba lant y kart üzerinden bak r yolla(genelde tek yüzlü bask l devrelerde) de il de kablo arac l yla
atlatarak yapmak istersek SIGNAL komutuyla bunu yapabiliriz. Araç çubu undaki simgesi ise
eklindedir. Bu yollar istersek Autorouter ile de otomatik olarak düzenleyebiliriz. Elemanlar
DELETE komutuyla silebilirsiniz.
Yolar n Tipini Belirleme
Eagle da kulland m z
bak r yollara ait geni lik
(width), iki yol aras ndaki
uzakl k (Clearance),
Mesela güç kayna ndan gelen
bak r yollar n ak ma dayan kl
olmas için kal n olmas
gerekir. Bunu CLASS
komutuyla yapar z. Yolar n
geni li ini ancak kart n üstüne
ekledi imiz zaman belirir.
Kablo ile atlatt m z yollar
için geni lik vb ayarlar
10 Dr. Hakan I IK
yap lamaz. A a da örnek
olarak farkl geni likte yollar
verilmi tir.
CLASS komutuyla ç kan pencerede haz r gelen ayarlar
kullanabilece imiz gibi kendimizde farkl farkl de erler verip
kullanabiliriz.
ema Çiziminden Bask l Devreye Aktarma
Örnek olarak bus.sch dosyas n aç n. e¦ma çiziminde yapt
m z devreyi bask l devreye
aktarmak için simgesine t klamal s n z. Devre bask l devre editöründe düzenlenmemi olarak
aç l r ve bus brd olarak ayn dizine olu turulur. MOVE komutuyla elemanlar n yerini ve kart n d
hatt n de i tirerek istediniz ekilde yerle tirme yap n. RASTNEST komutunu çal t r rsan z veya
araç çubu undaki simgesine t klarsan z size kaç tane ba lant oldu unu durum çubu unda
gösterir gösterir. Örne imizde 29 tane vard r.
Otomatik Bask l Devre Çizimi
Bask l devre editörüne aktar lan ancak düzenlenmemi devremizi otomatik olarak
düzenleyelim. simgesine t klayarak otomatik çizim penceresini açal m. Bize katmanlar gösteren
k s mdan devreyi tek katl yapak için 16 Bottom k sm n N/A ya getirin. Böylece devremiz tek katl
olarak ayarlanacakt r. OK tu una t klarsan z devrenin çevrilmeye çal ld n göreceksiniz. Bu
devrenin kar kl na ve bilgisayar n z n h z na göre zaman al r. Devre mükemmel ekilde
düzenlenmeyecektir ama s k nt l birçok i ten sizi kurtaracakt r. E er uzun sürerse, durdurmak için
simgesine t klayabilirsiniz. Devre elemanlar n az bir yer de i tirdi inizde sonuç daha farkl
¦ Dr. Hakan I IK
ç kacakt r ve az önce yapt n imdi yapamayabilir. Buna yollar n büyüklü ü, iki yol aras uzakl k,
elemanlar n s k kl gibi etkenler etki eder.
A a da bizim yapt m z örnekte devre durum-2 ye getirildi. Bunu yapmak için baz yollar
kald r ld (RIPUP komutu ile) ve yeniden yap ld (AOTUROUTER). Yap lan yollar eski haline
getirmek için araç çubu undaki simgesine t klamal veya komut sat r na RIPUP yazmal s n z.
Komut aktifken kald rmak istedi iniz bak r yolun üzerine t klamal s n z. Bütün bak r yollar
kald rmak için RIPUP komutu aktifken simgesine t klay p aç lan pencereye evet(yes) dersek tüm
bak r yollar durum-1 deki gibi eski haline döner.
Durum
1
Durum - 2
Bak r Yollar n Kullan c Taraf ndan Yap lmas (Manual)
AUTOROUTER komutuyla yap lan bak r yollar be enmezseniz RIPUP komutuyla silebilir.
ROUTE komutuyla yollar el ile yapabilirsiniz. Araç çubu undaki simgesi ise eklindedir.
Komut aktifken elemanlar aras ndaki kablo ba lant lar na t klayarak bak r yola dönü türme i ine
ba layabilirsiniz. Çizim yaparken par¦ametre araç çubu undan bak r yolun tipini,
büyüklü ünü,çizildi i katman gibi özellikleri WIRE komutundaki gibi belirleyebilirsiz.
ROUTE komutu için parametre çubu u
SPLIT Komutu
Yap lan bak r yolar n eklini ve düzenini de i tirebiliriz. Komut sat r na SPLIT yazarak veya
araç çubu undan simgesine t klayarak çal t rabilirsiniz. Komut aktifken bak r yolun üzerine
t klayarak istedi iniz gibi düzenleyin.
NOT: ema çiziminde oldu u gibi bask l devre çiziminde de katmanlar gösterip kald rmak için
DISPLAY, elemanlar ta mak için MOVE, elemanlar kümelemek için GROUP, özellik de i tirmek
¦ Dr. Hakan I IK
için CHANGE, elemanlar göstermek için SHOW, bak r yollar kald rmak için RIPUP, bak r yol
olu turmak için ROUTE, elemanlar n yerlerini göstermek için SHOW,
BAKIR KAPLAMA
Demo2.brd dosyas n açal m. Devredeki kar kl önlemek için DISPLAY komutuyla
sadece 1 Top, 17 Pads, 18 Vias, ve 20 Dimension katmanlar n gösterelim di er katmanlar
kald ral m.( Durum-1 ) RIPUP GND komutuyla GND sinyalini kald ral m. Araç çubu undan
simgesine t klay p komut sat r na GND yaz p enter tu un¦a basal m. Devrenin s n rlar n istedi iniz
gibi belirleyebilirsiniz. Ba lad n z yerde çift t klama ile bitirin. ( Durum-2 ) Sonra komut sat r na
RASTNEST yaz n veya simgesine t klay n ( Durum-3 ). A a da yapt m z i lemlerin ekran
görüntüsünü görebilirsiniz.
Durum-1
Durum-2
Durum-3
18 Tasar m Tipini Seçme(Design Rule Check)
Devreye tasarlarken elemanlar n ekli, bacak aralar n n uzunluklar gibi farkl firmalar n
de i ik tipteki özelliklerini tasar ma aktarmak için belirli düzenlemeler yapmam z gerekir. Bu
düzenlemeleri yapmak için DRC komutunu yazar z yada simgesine t klar z, a a daki
resimdeki gibi bir diyalog penceresi ç kar.
¦ Dr. Hakan I IK
DRC Diyalog Penceresi
Ayarlar yapt ktan sonra OK tu una t klayarak yapt m z tasar m karta aktar r z. E er hata
(Padlerin büyüklü ü, perçinlerin büyüklü ü, bak r yollar n kal nl gibi)varsa bize düzeltmemiz
için gösterilir.
19 - Kütüphaneler
Bildi iniz gibi ema çizimi ve bask l devre tasar m nda ekledi iniz elemanlar kütüphaneden
al n r. Kütüphane Editörü bask l devre ve ema editörüyle ayn kullan c arabirimine sahiptir.
Kütüphane editörünü kullanabilmek için fazladan birkaç komut bilmemiz yeterlidir.
Kütüphane 3 tane elemandan olu ur.
Paket(Package) : Bask l devre çiziminde eleman n bacak görüntüsü
Sembol (Symbol) : ema çizimindeki görüntüsü
Ayg t (Device) : Paket ve sembollerden olu an gerçek görünüm
Yeni bir kütüphane dosyas açmak için
File/New/Library yi açal m.
Direnç Paketi (Resistor Package)
simgesiyle paket düzenleme modunu aç n ve paket ismi olarak R-10 girin. Sorulan
soruyu evet olarak cevaplay n.
simgesiyle klavuz çizgileri olarak 0.05 inch olarak girin.
Olu turulacak sembollerin bask l devreye lehimlenecek k s mlar n (pad) olu turmak için
simgesini seçti imizde a a daki gibi parametre çubu u ç kar. Pad in eklini, çap n (diameter), delik
geni li ini (drill) ayarlamak için kullan l r. Istedi iniz uzakl kta iki tane pad ekleyelim.
¦
simgesi film dirençleri ve film direnç boyutundaki kondansatörler ve hatta baz firmalara
ait entegrelerin bacaklar n n olu turmak için kullan l r. Parametre araç çubu u a a daki gibidir.
Roundness ile eleman n yuvarlakl n ayarlayabilirsiniz.
Parçan n kart n alt k sm na yerle tirilmesi için katman olarak 1 Top katman n n seçin.
MIRROR komutuyla eleman kart n arka taraf na aktar l r. Böylece t.. (Top) katmanlar ndan b..
(bottom)katmanlar na ta n r. 2 tane SMD pad ekleyelim.
simgesiyle elemanlar n isimlerini de i tirebilirsiniz. Elemanlar artan s ra ile
adland r l rlar.
Eleman n nas l görünece ini 21 tPlace katman na yap lan çizgiler belirler. Sembolünüzü ne
kadar ayr nt l bir ekilde yapaca n z size kalm . ARC, CIRCLE, RECT ve POLYGON
komutlar n da kullanabilirsiniz. Pad üzerinden teller 51 tDocu katman na yap n z. simgesiyle tel
ekleyebilirsiniz.
simgesiyle metin ekleyebiliriz. ema çizimindeki gibi özel metinler de kullan labilir
( > VALUE). SMASH ve MOVE komutuyla metin hareket ettirilebilir.
Araç çubu undan simgesine t klayarak elemanlara ait özellikleri de i tirebilirsiniz.
Direnç Sembolü (Resistor Symbol)
Sembol düzenlemeye simgesine t klayarak geçebilirsiniz. Sembol ismi olarak R girin ve
k lavuz çizgilerini 0.1 inch olarak ayarlay n. Eagle nin tercih etti i 0.1 dir.
PIN komutunu çal t rmak için simgesine t klay n z. Parametre özelliklerini araç
çubu undan istedi iniz gibi seçiniz.
simgesiyle pinlerin isimlerini de i tirebilirsiniz.
simgeleriyle 94 Symbols katman na metin ve yol ekleyebilirsiniz.
Direnç Ayg t (Resistor Device)
ema çiziminden kütüphaneye ekledi imiz elemana eri mek için kullanman z gereken ismi
simgesine t klad n z zaman giriniz. Biz R-10 girelim. Paket ismi ile ayg t isminin ayn olmas
sadece çak maya sebep olur. Farkl paket ve teknolojide ayg t ismi tan mlamak için * ve ? i areti
kullanabilirsiniz. * teknoloji ismini, ? ise paket türünü ismi yerine geçer. Iki tane farkl
teknolojide(L,LS) 7400 ayg t tan mlamak için gerekli olan ayg t ismi 74*00 dür. Paket türü ismin
sonuna otomatik olarak eklenecekti. Yani 74*00? yazmaya gerek yoktur . Paket türünü ismin ba nda
görmek isterseniz ? simgesini ismin ba na ?74*00 eklinde ekleyebilirsiniz.
¦ Dr. Hakan I IK
PREFIX komutuyla ema editöründe eklenen
ayn tür elemanlara nas l artan isim(IC1,IC2....ICn)
verilece i belirtilir. ema editöründen eleman n
de erini de i tirmek için Value nin de erini On yap n.
simgesiyle kap lar n ismini de i tirebilir. Bir
kap l elemanlar için isim önemli de ildir. Çünkü ema
çiziminde gösterilmezler ama birden fazla kap lar için
önemlidirler.
Yukar daki ekilde Connect dü mesine basarak yada
komut sat r ndan CONNECT komutunu vererek
yandaki diyalog penceresini açal m. Bu pencerede
çizdi imiz sembolün bacak ba lant lar yla çizilen
paketteki bacaklar tan mlar z. Bu tan mlama için
yandaki ekilde Pin ismiyle verilen G$1.P$2 ile Pad
ismiyle verilen P$2 seçip CONNECT dü mesine
bast m zda ikisi aras nda ba lant yaparak sa
taraftaki Connection k sm na ekler. E er ba lant y
yanl yapt n za inan yorsan z Connection k sm ndaki
ba lant y seçip Disonnect dü mesine basarsak
ba lant y iptal ed¦er.
¦ Dr. Hakan I IK
olu turulan eleman hakk nda
aç klay c bilgi yazmak
istedi imizde
DESCRIPTION komutunu
girdi imizde yandaki gibi bir
diyalog penceresi aç l r.
Buradan yazaca m z
tan mlama bilgilerini HTML
kodlar kullanarak
yazabiliriz
(<h2><b><u><i><font
color="#FF0000"> gibi)
ema çiziminde bir eleman n birden fazla sembolü olabilir yada diyelim 40 serisi entegrelerin
belirtilen ayr ayr sembollerini olu turmak için ADD komutunu kullan r z bu olu turma sonucu
Device ismini 40XX yapt m zda da kütüphane dosyas nda a aç yap s eklinde görünür ve eklene
yeni semboller alt dallar eklinde görünür.
20 Yap lan Çizimlerinin Ç kt s n n Al nmas
Genel olarak Windows sürümü için ematik veya bask l devre editörlerindeki çizimlerimizin
yaz c dan ç kt s n almak istiyorsak file mönüsünden ¦print seçen ini seçmemiz gerekir. Ayr ca
komut sat r ndan da PRINT komutunu girdi imizde a a daki pencereler ç kar buradan yaz c
ç kt s yla ilgili gerekli ayarlar yap ld ktan sonra yaz c ya gönderilir.
Linux versiyonunda ç kt almak biraz farl d r önce postscricpt dosyas olu turulur sonrada lpr
komutu ile yaz c ya gönderilir.
¦ Dr. Hakan I IK