Kolombiya Ülke Raporu - Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve

KOLOMBİYA
Resmi Adı: Kolombiya Cumhuriyeti
Başkenti: Bogotá
En Büyük Şehri: Bogotá
Resmi Dili: İspanyolca
Yönetim Şekli: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkanı: Juan Manuel Santos
Başkan Yardımcısı: Germán Vargas Lleras
Bağımsızlığını Kazandığı Ülke: İspanya
Bağımsızlık İlanı: 20 Temmuz 1810
Kabulü: 7 Ağustos 1819
Yüzölçümü:
Toplam: 1.141.748 km²
Su: (%) 8.8
Sınırları: 6004 km
Deniz Sınırı: 3208 km
En Yüksek Noktası: Cristóbal Colón Zirvesi, Simón Bolívar Zirvesi
1
Tahmini Nüfus: 47.846.160 (Ekim 2014)
Yoğunluk: 41.91 /km²
GSYİH (SAGP):
2014
- Toplam 553,462 milyar $
GSYİH (düşük)
2014
- Toplam 388.858 milyar $
- Kişi başına 8,150,3422 $
Para birimi: Kolombiya pesosu (COP)
Zaman dilimi: CET (UTC-5)
İnternet Kodu: co
Ülke Kodu: +57
Üyesi Olduğu Kuruluşlar: UNASUR, BM, Pasifik İttifakı, OAS, CAN, FLAR, FIFA,
MERCOSUR, UL, CIVETS, ABINIA, IAEA, BCIE, OEI, FAO, G-3, G-77, Grupo de
Río, IADB, IBRD, ICAO, IFAD, CFI, IFRCS, OMS, OIT, FMI, IMO, INTERPOL, ISO,
ITU, NAM, OPANAL, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UPU, WIPO, WMO,
OMC OMT, AEC.
Din: (2009)
Katolik %58,21
Evanjelist ve Pentekostal %30,08
Hiçbiri %6,67
Geleneksel Protestan veya Evanjelist olmayan Protestan oranı %2,63
Mormon, Yehova Şahidleri, Ruhcu ve Yedinci Gün Adventistleri %1.08
Diğer dinler (Yahudiler, Müslümanlar, Hindular, Budistler, Taoistler) %1,01
Ateistler %0,40
MİLLİ SEMBOLLER
Bayrak:
General Pedro Nel Ospina ve Dr. Enrique Olaya Herrera başkanlığındaki hükümet
tarafından verilen kararnameler, bayrak seçimini, bayrağın renklerini, anlamını ve
böylelikle bayrağı oluşturan diğer unsurlarla ulusal amblemi de belirlemiştir.
2
1934 yılında 861 sayılı kararnamenin ilk paragrafı şöyle açıklanmıştır: “Kolombiya
Cumhuriyeti’nin bayrağı yatay üç bölüme ayrılmış sarı mavi ve kırmızı renklerden
oluşmaktadır. Sarı renk en üst kısmında yer alarak bayrağın yarısına kadar gelir ve
diğer iki renk de mavi kısım ortada kalacak şekilde bayrağın ikinci yarısını oluşturur.
Sarı renk Kolombiya’nın doğal zenginliklerini; mavi gökyüzünü ve denizleri; kırmızı
ise canlarını veren kahramanların kanlarını simgelemektedir.
Arma:
Cumhuriyet Ordusu Arması 9 Mayıs 1834’te kabul edilmiştir. Arma, İsveç formunda 6
kısım yatay ve 8 kısım dikey bölümden oluşmaktadır. İç kısmı 3 yatay banda
bölünmüştür.
En üst bantta mavi zemin üzerinde altından kök ve yapraklarıyla kırmızıya boyanmış,
açılmış altın bir nar bulunur. Narın her bir tarafında altından bükülmüş boynuzlar
mevcut olup, sağdakinin ağzından paralar dökülürken soldakinden de meyveler
dökülmektedir.
Nar, Cumhuriyetin taşıdığı ismi yüceltirken boynuzlar da toprakların bereketini,
madenlerin zenginliğine atıfta bulunur.
Ortadaki beyaz altın rengindeki bölüm ve ortasındaki şapka ise özgürlüğün
sembolüdür. (Beyaz altın değerli bir metaldir ve ülkeye özgü bir zenginliktir.)
En alt kısımdaki bölümde de gümüşten dalgalı iki denizi ve dalgalanan bayrakları ile
siyah bir gemisi ile Panama Kıstağı bulunmaktadır. Artık bu kıstak Kolombiya’ya ait
değildir.
Akbaba özgürlüğü simgeler. Gagasında yeşil defne yapraklarından bir taç
bulunmaktadır ve tacın arasından geçen armaya asılı duran dalgalanmış şeritte altın
üstüne siyah harflerle yazılmış “Özgürlük” ve “Düzen” sözcükleri okunmaktadır.
Amblemin sağından iki tane ve solundan da iki tane çıkan toplamda dört tane mızrak
bulunmaktadır. Bu mızraklardan da ülkenin bayrağı aşağı doğru kıvrılmaktadır.
3
Kolombiya Cumhuriyetinin Milli Marşı
1920 yılında 33 sayılı kanun aracılığıyla resmiyete kavuşmuştur. Marşın sözleri
Rafael Núñes tarafından yazılmış ve müziği de İtalyan besteci Oreste Sindici
tarafından bestelenmiştir. 11 Kasım 1887 yılında marş ilk kez halka okunmuştur. 6
Aralık 1887’de ise San Carlos Sarayı’nın karşısındaki konser salonunda Rafael
Núñez’in, sivil otoritenin, kilise adamlarının, ordunun, kabine üyelerinin ve diplomatik
üyelerin katılımıyla marş ilk kez resmi olarak duyurulmuştur. Marş 25 kişilik bir
orkestra korosunca söylenmiş ve Oreste Sindici tarafınca yönetilmiştir. 1920’de de
milli marş olarak kabul edilmiştir.
Kolombiya Orkidesi:
Kolombiya’nın ulusal çiçeğidir. Bu isim ona Kolombiya Tarih Akademisi tarafından
1936’da verilmiştir. Bu çiçek Kolombiya’nın en büyük zenginliklerinden biridir.
Özellikle Cattleya Trianae türü bütün dünyaca bilinir ve ilgi gösterilir. Etli yapraklarıyla
epifit bir bitki olup orkide ailesine mensuptur. Yapısı ve renkleri çok ilginç bir güzelliğe
sahiptir. Bogotá civarında dağlık bölgelerde, Antioquia, Caldas, Risaralda, Boyacá,
Santander, Huila, Valle, Cauca ve Nariño gibi kesimlerde, ılıman iklimde çokça
rastlanır. Mart ve Nisan ayı boyunca çiçek açar. Ayrıca Antioquia bölgesinde Ulusal
Orkide Parkı bulunmaktadır.
4
Akbaba
And Dağlarının görkemli akbabası Kolombiyalıların bağımsızlığını ve egemenliğini
simgeler. 1834’de ülke armasının simgesi ve ülkenin sembollerinden biri olarak
seçilmiştir. Bu kuş, And Dağlarının en yüksek tepelerinde ve Kolombiya, Peru ve
Şili’de yaşamaktadır. Bilimsel ismi vultur griphos’dir. Ölümsüz kuş olarak da
adlandırılır. Gücü ve heybetiyle muhteşem bir kuştur. Bir danayı taşıyabilecek
yetidedir. Ayrıca en yüksek uçabilen kuştur. And Dağları akbabası yeryüzünün en
büyük uçan kuşu olarak bilinir.
Quindío Palmiyesi
Kolombiya’nın ulusal ağacı olan bu ağaç kusursuz güzelliği, müthiş dayanıklılığı ve
uzun ömrüyle bilinen bir palmiye türüdür. Quindío Palmiyesi inceliği, yüksekliği ve
duruşuyla Kolombiya bitki örtüsünün bir sembolü haline gelmiştir. Bu da bazı kamu
otoriteleri tarafından yetiştirilmesine teşvik edilmiş, bu sayede Kolombiyalıların
ekolojik miraslarını korumada ve ülkenin doğal zenginliğinin büyüklüğünü ve değerini
yaymada önemli bir ürün olmuştur. 1985 yılının 61 sayılı kanunuyla ve Başkan
Belisario Betancur’un onayıyla Cumhuriyet Meclisi tarafından ulusal ağaç olarak
kabul edilmiştir.
5
Tarih
Amerika’nın tarihi İspanyol işgali ve yağmasından öncesi ve sonrası olarak ikiye
ayrılabilir.
Maalesef Kolomb Öncesi Devri olarak bilinen işgal öncesi tarihin çoğunluğu tarihten
silinmiştir, kalanlar da Moskova Müzesi gibi Yeni Dünya’dan İspanyol
İmparatorluğuna uzanan tarihi bilgilerin satın alınarak sergilendiği bazı müzelerde
bulunmaktadır.
Din değiştirenler ve zorla hristiyanlaştırılmış yahudiler tarafından aşırıya kaçan dini
uygulamalar sebebiyle, kıtadaki yerli halkların kültürel öğeleri ve geleneklerinin pek
çoğu yok edilmiştir. Bunun dışında işgale karşı çıkan yerli halka pek çok katliam
uygulanmış, kimi yerli halk dışarıdan gelenlerin getirdikleri hastalıklardan hayatını
kaybetmiştir. Aynı zamanda yerlilerin kültürel dönüşümü de işgalcilerin eline kalmıştır.
İşgalden sonra Amerikan yerlisinin kötü kaderi sebebiyle ülkenin tarihi de kana ve
ölümlere bulanmıştır. Hiç bir zaman -Kurtarıcı’nın zamanında dahi - uzun süreli bir
huzur ve sakinlik olmamıştır.
Yerli halkların kökenleri ulusal devletin öncesine dayanmaktadır. Yerli halkların
Amerika’ya yerleşme zamanları hala çalışma ve araştırma konusudur. Bununla
birlikte arkeolojik araştırmalar sonucu günümüz çağından 30.000 yıl öncesinde bile
kurulu bir yaşantının olduğu kanıtlanmıştır.
Yerli halklar buzullaşma sebebiyle oluşan iklimsel değişimlerle okyanus üzerinden
kıtanın kuzeyinden ve güneyinden bölgeye gelmişlerdir. Çoğu diğer halklarla
birleşmiş, kimisi de arkalarından günümüzde yerli halkların ve ülkenin arkeolojik
mirası olarak korunan izler bırakmıştır.
Şimdi Kolombiya olan bölgede ilk yaşam belirtileri milattan önce 14.000-12.000
civarına dayanır. Megafauna olarak bilinen büyük yapılı hayvanlar grubunun yok
oluşundan binlerce yıl sonra avcılık ve toplayıcılığa dayanan temel yaşamdan
yerleşik hayata geçilmiş, tarım benimsenmiş ve kıyı çevrelerinden yararlanmaya
başlanılmıştır.
Milattan önce 1000 yılların sonlarına doğru eski göçebelerin
yaşamında seramik işçiliği ve mısır ile manyok bitkisine dayanan tarımın başladığı
görülür. Aynı zamanda yerleşik yaşamda da (sıradağların eteklerine doğru) yeni
eğilimler oluşmaya başlandığı gözlemlenir. Bunlar köklü ekonomik, politik ve sosyal
değişimlerdir.
Hristiyanlık çağının ilk yüzyıllarında Kolombiya güçlü bölgesel yapısıyla pek çok
toplumun etkileşimine tanık olmuştur. Çanak çömlekçilik, takıcılık, su sistemleri gibi
kültürel unsurların kullanan Tairona ve Muisca gibi toplumların bazıları gelişmiş bir
siyasi ve sosyal düzene eriştiler. Yüzlerce özerk topluluk geniş Atlantik kıyısı, And
Dağları coğrafyasına ve And dağları vadilerine dağılırken, Orinoco, Amazon ve
6
Pasifik gibi aşağı bölgelerde bahçe tarımı, avcılık ve balıkçılıkla uğraşan topluluklar
yaşamlarını farklı geçim kaynaklarıyla devam ettiriyorlardı.
Arkeolojik çalışmalar aborjin tarihini üç kısıma ayırmaktadır. Fakat Amerika’nın bazı
bölgeleri için bu altıya ayrılmaktadır. Bütün evrimsel açıklamalarda kendi sınırları olan
bu sınıflama, her açıdan bugünkü kızılderililerin kökenlerine dayanan ve bir şekilde
tarihi, kültürel ve ekonomik yapısı gözardı edilemez olan bugünkü Kolombiya’ya şekil
veren önceki toplulukların önemini ve karışımını gösteriyor.
Paleo-Yerliler: Günümüzden Önce 40.000-7000 Yılları
Kıtanın en eski yaşayanlarının göçebe hayat
sürdüğü, soğuk bölgelerdeki devasa memelileri
dahi taştan yontulmuş ok uçları kullanarak
avladığı ve yabani meyveleri topladığı dönemdir.
Kolombiya'da günümüzden önce 7.000 ve 8.000
yıllarına yönelik arkeolojik izler bulunmaktadır.
Bu dönem henüz tanınmaya başlanmıştır.
Gonzalo Correal ve Thomás Van der Hammen
1967
yılında
El
Abra,
Zipaquirá
ve
Cundinamarca bölgelerinde araç-gereçler ve yaklaşık 12.460 yıllık Paleo-Yerli
dönemine ait nesneler bulmuşlardır. 1970 yılında Soacha'daki Tequendama Büyük
Çiftliğinde 10.000 yıldan daha fazla yıla ait insan kalıntıları bulundu.
Arkaik: Günümüzden Önce 7000-2000 yılları
Önemli iklim değişikliklerinin olduğu, mevsimsel
göçebeliğin yapıldığı, insanların su kenarlarında
yaşadığı dönemdir. Bu dönemde yabani meyve ve
yumuşakça
toplayıcılığı
yoğunlaşmıştır.
Avcılık,
balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve yaşa göre görev
dağılımı yapılmaya başlanmıştır. Bu dönemin yerleşik
insanları aralarında taş ve kemikten yapılmış gereçlerin
kalıntıları da bulunan kabuk kümelerinden oluşan
“conchal” adı verilen yaşam tarzlarını yansıtan kanıtlar bırakmıştır. Kolombiya'daki
Bolivar Bölgesinde bugüne kadarki en eski günümüzden önce 3000 yıllarına ait,
seramik parçalar içeren, Amerika’nın da en eskilerinden biri olan conchal, Hormiga
Limanı ve Dique Kanalı kıyılarında bulunmuştur.
Tropik ormanların aşağı bölgelerindeki küçük gruplar, avcılar, toplayıcılar, yarıkonargöçerler bin yıldan daha fazla bir zaman diliminde Amazon, Orinoquia ve
Pasifik Bölgesi'ndeki nehir kıyılarında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Lathrap (1970)
gibi yazarlara göre Amazon topluluğu, günümüzden 3000 yıl önce Amazon Nehri'nin
döküldüğü yerden ve alüvyonlu düzlüğünden yayılmaları sonucunda oluşmuştur.
7
Kolomb Öncesi Dönem
Günümüzden önce 2000 yılından 16. yüzyıla kadar ulaşan bir dönemdir. Bu
dönemde, tarım, madencilik ve seramik alanında
gelişmeler sağlanmıştır.
Erken Kolomb öncesi döneminde porselen kullanımı
belirmiştir. Muhtemelen klan tipinde, daha karışık bir
sosyal örgütlenme doğmuş ve kısmen yerleşik,
bahçecilik yapan bazı topluluklar ortaya çıkmıştır.
Kolombiya’da erken Kolomb öncesi dönem,
günümüzden önce 1200 yıllarında, özellikle Atlantik
kıyısında -Malambo, Momil- gelişme göstermiştir. Bu
dönemde evcilleştirme gerçekleşmiş, manyok ekilmiş
ve avcılık gelişmiştir. Momil’de, ikinci evrede, 1500’lü
yıllara doğru mısır ekimi başlamıştır.
Orta Kolomb öncesi dönemde, artık mısır ve manyok
tarımı yapan yüksek yerleri işgal etmiş, yerleşik
düzende gruplar mevcut olup ekonomik örgütlenmeye
dayalı, farklı klanlardan oluşan daha karmaşık yapıdaki ilk kabileler ortaya çıkmıştır.
Altın ve bakır madenciliği başlamıştır. Seramik dekorasyonu motiflerle zenginleşmiş,
heykeltıraşcılık belirmiş, pamuktan dokuma yapılmaya başlanmıştır. Kolombiya’da bu
dönemdeki belli başlı kabileler Tairona, Sinú, Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima,
Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve San Agustín kültürlerini ortaya çıkarmış, San
Agustin kültüründe teraslar, toprak setler, tapınak ve heykelleriyle günümüzde de
takdir ettiğimiz anıtsal cenaze merasimi merkezleri inşa edilmiştir.
Geç Kolomb öncesi dönemde, kabile federasyonları oluşur, kademelere ayrılmış
sosyal yapı ve iş paylaşımı vardır. Terasların ve sulama sistemlerinin inşasıyla birlikte
ekim teknikleri gelişir. Seramik dekorasyonunda, dokuma ve el işçiliğinde büyük bir
gelişme sağlanmıştır. Bu dönemde, Tairona de la Sierra Nevada ve Muisca kültürleri
öne çıkar. Muisca, Cundinamarca ve Boyacá’nın yüksek platolarını işgal etmiştir.
Günümüzde hala San Jorge nehrinde Zenúlardan kalan ve gelişmiş tarım ve sulama
tekniklerini gösteren sulama kanalı ağı ve terasları görülebilir.
Arkelojik Dönemler Tablosu
Dönem
Kalıntılar, mutfak eşyaları ve etkinlikler
8
Amerika’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 30.000
Göçebe avcılık
Taş yontma oklar, büyük memeli
avcılığı, yabani meyve toplayıcılığı.
Kolombiya’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 16.000-14.000
Göçebe avılık
Soacha'daki
Tequendama
Büyük
Çiftliği'nde, Zipaquirá'da ve El Abra'da
bulunan araç-gereçler (Millattan Önce
12.460 / Van der Hammen ve Correal)
Arkaik: Günümüzden 7.000 Yıl Öncesi İklim Değişiklikleri
Mevsimsel göçebelik, su kenarlarına ve Kemikten ve taştan aletler kullanılır. Bu
vadilere yerleşen insan grupları.
dönemde yabani meyve ve yumuşakça
toplayıcılığı yoğunlaşmıştır. Avcılık,
balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve
yaşa göre görev dağılımı yapılmaya
başlanmıştır.
Kolombiya'da Arkaik Dönem: M.Ö 3.000
Mevsimsel göçebelik. Yağmur
ormanlarında küçük gruplar halinde
avcılar, toplayıcılar ve göçebe çiftçiler
yaşar.
Puerto Hormiga, Dique Kanalı,
Bolivar'da deniz kabuğu kalıntıları
bulunmuştur. Amazon, Orinoquia
bölgeleri ve Pasifik Kıyısı'ndaki nehir
kenarlarında kalıntılar bulunmuştur.
M.Ö 2.000'den 16.yy'a kadar Kolomb Öncesi Dönem
Tarım toplulukları göçebe topluluklara
göre nispeten daha gelişmiş ve daha
düzenli bir toplum yapısına sahipti.
Çiftçiler ve yerleşik düzendeki
insanlardan oluşmaktaydı.
Mısır gibi ürünlerin yetiştirlmesiyle
temel tarımın, madenciliğin ve
seramiğin gelişmesi.
Erken Kolomb Öncesi Dönem: 1.200 - 300
9
Avcılar ve çiftçiler.
Malambo (Atlantik Kıyısı M.Ö 1.120) ve
Momil (M.Ö 980 - 500) 'de kalıntılar.
Manyok ve mısır yetiştiriciliği başlamış,
Momil'de avcılık gelişmiştir.
Orta Kolomb Öncesi Dönem: M.Ö 300 - 16.yy'a Kadar
Yüksek bölgelerde yerleşik topluluklar
ortaya çıkmıştır. Benzer ekonomik
sistemlere sahip birçok klanı bir araya
getiren ilk kabileler oluşmuştur.
Mısır, manyok, fasulye, pamuk
yetiştirilmiş, altın işlemeciliği ve ticaret
gelişmiştir.
Bu dönemdeki kabileler Tairona, Zenú,
Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima,
Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve
San Agustín kültürlerine aittir.
Geç Kolomb Öncesi Dönem: 16. Yüzyıl
Kabile konfederasyonları
oluşturulmuştur. Daha karmaşık
toplumsal katmanlaşma ve daha büyük
iş bölümü ortaya çıkmıştır.
Tarımda teraslama yöntemi ve kanal
sulama sistemleri ile tarımın gelişmesi.
(San Jorge Nehri kanalları ve Zenú
terasları)
Dekoratif seramikler, dokumacılık ve
altın işlemeciliği gelişmiştir.
Tairona ve Muisca kültürleri özellikle
vurgulanmalıdır.
KOLOMB ÖNCESİ KÜLTÜRLER
"Kolombiya yerlilerinin bize gösterebildikleri büyük mimari yapılar,şiirler ve heykeller
değil felsefe sistemleri, insan ve doğa arasındaki ilişkiyi ele alan, barışçıl bir şekilde
denge içinde bir arada yaşama ihtiyacı ile ilgili konular yer almaktadır."
Gerardo Reichel-Dolmatoff (1912-1994): Kolombiyalı Antropolojist ve Arkeolog
Bugün Kolombiya Cumhuriyeti'ni oluşturan topraklar sosyo-kültürel ve çevreye
adaptasyon anlamında gelişmiş birçok Kolomb öncesi kültüre ev sahipliği yapmakta
idi. Ancak gelişmişliklerine rağmen birçoğu arkalarında sadece arkeolojik izler
bırakarak kaybolmuştur.
10
Bu bölümde Kolomb öncesi başlıca yerli kültürler öne çıkan yönleri ile açıklanmıştır.
İstediğiniz kültür hakkında bilgi almak için listeden seçiniz.
Kolomb Öncesi Kolombiya Kültürleri
Calima
Malagana
Muisca
Quimbaya
San Agustin
Tayrona
Tierradentro
Tumaco
Tarımın ortaya çıkması Kolombiya'da da Amerika Kıtası'nın büyük bölümünde olduğu
gibi yerli toplulukların sosyo-ekonomik değişime uğramalarını sağlamış ve birçok
toplulukta temel bir değişime yol açmıştır. Eşitlikçi bir kabile düzeninden, sosyal sınıf
farklılıklarının ortaya çıktığı ancak özel mülkiyetin hala oluşmadığı küçük krallıklar
düzenine geçilmiştir. Cacicazgo (Şeflik) adı verilen bu yeni tür düzen Kolombiya'nın
birçok bölgesinde Avrupalıların gelişine kadar sürmüştür.
Bu listede, diğerlerinin üzerine çıkan birkaç yerli toplulukları verilmiştir. Kolomb
öncesi yerli kültürler olarak tanınan bu topluluklar değişik ve önemli gruplardan
oluşan Nariño, Tierradentro ve Pijaos gibi kültürlerdir.
Üretim gücünün ( teknikler ve aletler ) kısıtlı olması nedeni ile bu toplulukların
neredeyse tamamı besin üretmek ve hayatta kalabilmek için tarımla uğraşmak
zorunda kalmıştır.
Yinede başarılarıyla öne çıkan bu kültürlerde çiftçilerin yanısıra çömlekçi, terzi ve
altın işlemecileri tarafından yapılan eşyalar yer alır. Bu eserler hem yerli
topluluklarından bize kalan kalıtlar olup hem de yerlilerin yaşam şekilleri hakkında
bize bilgi vermektedir.
Arkeolojik bulgular Kolombiya'da yaşayan yerli grupların hem teknik hem de sanatsal
yönden Kolomb öncesi Amerika'daki en iyi altın işlemecisi olduğunu göstermiştir.
Doğal olarak buradaki bilgiler yüzeysel olduğundan bu noktadan sonra İspanyol
işgalinden önceki dönem hakkında daha detaylı bir inceleme yapmanızı öneririz.
Daha fazla tarihi bilgi ve konunun devamı için internette bulabileceğiniz " Etapas y
sentido de la historia de Colombia. (Período colonial, La Gran Colombia 1820-1830,
La República de Nueva Granada 1830-1850, Las reformas liberales de 1850, El
federalismo, Nota bibliográfica) " metnini okumanızı öneririz.
11
16. , 17. ve 18. Yüzyıl Kolombiya Tarihi
1501: Rodrigo de Bastidas Karayip kıyılarını keşfetti.
1502: 2 Mayıs, Alonso de Ojeda Honda Körfezi'ne geldi ve ilk Kolombiya şehri ve bölgedeki ilk sabit
toprak parçası olan Santa Cruz'u kurdu. Kolombiya’nın Keşfi.
1508: Diego de Enciso ve Vasco Nuñez de Balboa şimdiki Santa Maria del Darién’i, Antigua adıyla
kurdular.
1509: Ojeda Urabá eyaletindeki San Sebastián'ı kurdu.
1513: Balboa, Pasifik Okyanusu'nu keşfetti. (25 Eylül)
1514: 12 Nisan, Pedrarias Dávila keşif seferine başladı.
1518: 2 Aralık, Vasco Nuñez de Balboa, Pedrarias Dávila'nın emriyle idam edildi.
1525: 29 Temmuz, Rodrigo de Bastidas Santa Marta'yı kurdu.
1533: 20 Ocak, Pedro de Heredia, Cartagena'yı kurdu.
1536: 25 Temmuz, Sebastián de Belalcázar, Santiago de Cali şehrini kurdu.
1537: Francisco César Antioquia bölgesini keşfetmiştir.
15 Ağustos, Sebastián de Belalcázar, Popayán Yortusu adıyla Popayán'ı kurmuş ve ilk ayini
düzenlemiştir.
1538: 6 Ağustos, Gonzalo Jiménez de Quesada, Bogotá'daki Santa Fe'yi kurmuştur. Resmi kuruluş
tarihine rağmen birçok tarihçi kuruluş tarihinin 27 Nisan 1539 olduğunu savunur.
1539: 6 Ağustos, Gonzalo Suárez Rendón, Hunza'yı kurdu.
1540: 27 Temmuz, V. Carlos, Sanfe Fe'ye şehir ünvanı verdi.
1541: 24 Ağustos, Jerónimo Luis Tejelo, Aburrá Vadisi'ni keşfetti.
1549: 17 Temmuz, Kral V. Carlos kraliyet ilanı ile Nuevo Reino, Santa Marta, Rio San Juan, Popayán
bölgelerini kapsayan, Quito, Guayana veya Dorada ve Cartagena bölgeleri ile komşu Santa Fe
vilayetini kurar. Pamplona kurulur.
1550: 7 Nisan, Santa Fe'de kraliyet mahkemesi kurulmuştur.
1554: Álvaro de Oyón, İspanya Kralı'nın otoritesine karşı ayaklanmıştır.
1563: 11 Nisan, Papa V. Pius Santa Fe Başpiskoposluğunu kurmuş ve Fray Juan de los Barrios'u ilk
başpiskopos olarak atamıştır.
1579: 16 Şubat, Günümüz Kolombiya'sının kurucusu, mareşal ve Yeni Granada Krallığı’nın
öncülerinden Gonzalo Jiménez de Quesada, Mariquita'da hayatını kaybetmiştir.
1616: 2 Mart, Francisco de Herrera Campuzano 22 Kasım 1975'ten itibaren Medellín olarak anılacak
olan San Lorenzo de Aburrá'yı kurmuştur.
12
1687: 9 Mart, Kaynağı bilinmeyen garip bir ses Santa Fe halkını korkutur. Kayıtlara "hava durumu
sesi" olarak geçer.
1697: 4 Mayıs, Cartagena, Pointine-Ducasne ve Morgan tarafından yönetilen korsanlarca saldırıya
uğramış ve yağmalanmıştır.
1741: 13 Mart, İngiliz Amiral Vermon komutasında 180 gemi ve 30,000 asker ile Cartagena'yı
kuşatmış ancak Cartagena Valisi Blas de Lezo'nun sert savunması sonucu kuşatmayı kaldırmak
zorunda kalmıştır.
1767: 31 Temmuz, III. Carlos'un dini yaptırımı sonucunda Yeni Granada Krallığı'ndaki cizvitler sürgün
edilmiş ve mülkleri kamulaştırılmıştır.
1777: 9 Ocak, Yargıç Francisco Antonio Moreno y Escandón, Kral Naibi Antonio Flórez'in desteği ile
bugünkü ismi Kolombiya Milli Kütüphanesi olan Kraliyet Kütüphanesi'ni ve Kraliyet Matbaa'sını
cizvitlerin kitapları ve basım aletleri ile kurdu.
1780: Kasım, Müfettiş Juan Francisco Gutiérrez de Piñeres tarafından getirilen aşırı vergilerden dolayı
Charalá, Mogotes ve Simacota'da köylü ayaklanmaları olmuştur.
1781: 16 Mart, bir süredir oldukça hararetli olan ortamda, Socorro'lu bir kadın olan Manuela Beltrán
yeni vergi fermanlarını duvarlardan indirerek yırtmış bu da Comuneros Ayaklanması olarak bilinen
ayaklanmayı başlatmıştır. Sayıca 20,000’den fazla isyancı Santa Fe'ye yürümüş ancak Başpiskopos
Antonio Caballero y Góngora'nın arabuluculuğu ile bir antlaşma imzalanarak durdurulmuşlardır. Ekim
ayında ise Santa Fe'nin üst sınıf creoleler tarafından desteklenen José Antonio Galán yeni bir
ayaklanma başlatmış fakat ihanete uğrayarak İspanyolların eline düşmüştür.
1782: 2 Şubat, José Antonio Galán ve yol arkadaşları Manuel Monsalva, Isidro Molina y Lorenzo
Alcantuz isyan suçuyla ölüme mahkum edilmiş ve Santa Fe'nin ana meydanında barbarca infaz
edilmişlerdir. Botanist José Celestino Mutiz’in girişimiyle Kral III. Carlos botanik keşik iznini vermiştir.
1791: 9 Şubat, Manuel del Socorro Rodríguez tarafından editörlüğü yapılan Santa Fe gazetesi Santa
Fe'de yayımlanmaya başlamıştır.
1793: 15 Aralık, Antonio Nariño, Fransa Ulusal Meclisi tarafından Ağustos 1789'da ilan edilen İnsan ve
Yurttaş Hakları Bildirisi'ni İspanyolca'ya çevirerek basmıştır. Nariño'nun çevirisi bildirinin İspanyolca'ya
ilk çevirisidir.
1794: 29 Ağustos, Bildirinin bir komplo olduğu düşüncesi ile Antonio Nariño ve yirmi creole tutuklanmış
ve mahkum edilmiştir. Nariño bildirinin dağıtılmasından sorumlu tutularak daimi sürgüne ve Afrika'da
10 yıl hapse mahkum edilmiştir.
1797: 17 Temmuz, 1795 yılında Caldas'tan kaçarak İngiltere ve Fransa'ya giden Nariño, Amerika'nın
bağımsızlığı için finansal destek aramış ve gizlice Santa Fe'ye dönmüştür. Şehri terk ederek kırsala
giden Nariño; Boyacá ve Santander köylülerini İspanya'ya karşı ayaklandırmaya çalışmış ancak
başarısız olmuştur. Hastalanarak Santa Fe'ye dönmüş ancak komşusu tarafından ihbar edilerek Kral
Naibi Ezpeleta’ya teslim edilmiş ve 6 yıl sürecek hapse mahkum edilmiştir.
19. Yüzyıl Kolombiya Tarihi
1801: José de Azuola y Jorge Tadeo Lozano tarafından "el Correo Curioso, Económico ve Mercantil "
gazeteleri yayımlanmıştır.
1803: 25 Mayıs, Fray Domingo de Petrez'in başkanlığında Santa Fe astronomik gözlemevi
çalışmalarına başlanmıştır.
13
1809: Eylül, İber Yarımadası'ndaki Napolyon işgali ve ciddi gelişmeler üzerine Santa Fe'nin ileri
gelenleri yeni bir hükümet şekli kurmak isteğiyle Kral Naibi Amar ile biraraya gelmişlerdir. Kilisenin
önde gelen isimlerinden Andrés Rosillo özerk bir hükümet ilan etmek için bir tasarı vermiş ve Genel
Vali Francisco Villanova'ya bir vaatte bulunarak onun ve Amar'ın yeni krallığın kralları olacağını
söylemiştir. Villanova tarafından ayaklanmaya karşı uyarılan Amar, Rosillo ve işbirlikçilerini
tutuklamıştır. Tutuklananlar arasında Cartagena'ya hapse gönderilen Antonio Nariño'da vardır.
1810: 20 Temmuz, Santa Fe'de José María Carbonell liderliğinde bir ayaklanma patlak vermiştir.
Kalabalık ana meydanda toplanarak halka açık bir konsey toplanmasını istemiştir. Kral Naibi Amar
Yeni Granada Krallığı Yüksek Konseyi adında bir oturuma başkanlık etmiş, halk tarafından bağımsızlık
bildirisi olarak algılanan ancak içeriğinde sadece o gün yaşanan olayları anlatan ve bağımsızlık bildirisi
ile bir ilgisi olmayan bir anlaşma imzalanmıştır. Carbonell tarafından cesaretlendirilen kalabalık Amar
ve karısının tutuklanmasını talep etmiş ve Ağustos ayında Yeni Krallık'tan sürgüne gönderilmişlerdir.
Aralık’ta Şubat ayına kadar çalışacak olan ilk iller kongresi oluşturulmuştur.
27 Şubat, Cundinamarca Kurucu Meclisi oluşturulmuştur. Cundinamarca Eyaleti kurularak
başkanlığına Jorge Tadeo Lozano getirilmiştir.
28 Mart, Bajo Palacé Savaşı yaşanmıştır. Vatanseverler ve İspanyolların karşı karşıya geldiği
ilk savaştır. Antonio Baraya komutasındaki vatanseverler Popayán'ı almıştır.
14 Temmuz, Antonio Nariño La Bagatela adında ilk politik gazeteyi çıkarmıştır. Camilo Torres
önderliğindeki federalistlere karşı çıkarak merkeziyetçiliği savunmuştur.
1811: 19 Eylül, La Bagatela gazetesinde yayımlanan makaleler nedeniyle ortaya çıkan hareket,
başkan Jorge Tadeo Lozano'yu istifaya zorlamıştır. Yerine Antonio Nariño gelmiştir.
11 Kasım, Cartagena vilayeti İspanya'dan tam bağımsızlığını ilan etmiştir.
27 Kasım, Meclis, Yeni Granada Birleşik İlleri Federasyonu Yasasını kabul etmiştir.
Cundinamarca yasayı veto ederek kongreye katılmamıştır.
19 Aralık, Nariño, Bogotá Başpiskoposu Juan Bautista Sacristán'ı komplo kurmak suçundan
Cundinamarca'dan sürgün eder.
23 Aralık, Nariño, Cundinamarca Seçici Meclisi'ni kurar.
1812: Nariño'nun hükümetine karşı çıktıklarını ilan eden federalistler meclis makamını Tunja'ya
taşırlar. Başkan Nariño tarafından Antonio Baraya ve Joaquín Ricauerte liderliğinde Cúcuta'daki
vatanseverlere yardım için gönderilen birlikler Nariño'ya karşı ayaklanarak meclis ile birleşirler.
27 Şubat, Nariño, Cundinamarca Başkanlığı'ndan istifa eder, ancak Seçici Meclis tarafından
reddedilir.
27 Nisan, Seçici Meclis, Cundinamarca Anayasası reformunu onaylar.
18 Mayıs, Cundinamarca ve Meclis arasında tüm krallığı kapsayacak bir meclis
oluşturulmasını hızlandırmak için antlaşmaya varılır.
25 Mayıs, Tunja Valisi Juan Nepomeceno Niño, 18 Mayıs Antlaşması'nın meşruiyetini kabul
etmemiştir. Bu gelişmenin ışığında Cundinamarca Meclisi anayasa reformunu tekrar gözden geçirmek
üzere toplanır.
31 Mayıs, Tunja Valisi, Santa Fe ile iletişime geçerek antlaşmayı tanımadığını bildirir. Tunja ve
Santa Fe iç savaşın eşiğine gelir.
14
23 Haziran, Nariño, birlikleriyle Santa Fe’den ayrılır ve 3 Temmuz’da Meclis Birlikleri
tarafından terkedilmiş Tunja’yı ele geçirirler.
19 Temmuz, Generaller José Miguel Pey ve Justo Castro, Paloblanco Savaşı'nda Meclis
birliklerine yenilirler.
31 Temmuz, Santa Rosa'da, Cudinamarca ve Tunja arasında kalıcı bir barış antlaşması
imzalanır.
14 Ağustos, Nariño başkanlıktan istifa eder. Meclis Manuel Benito del Castro'yu başkan ilan
eder.
Ekim, Santa Fe ve Tunja arasındaki husumet devam eder.
12 Aralık, Nariño'nun ordusu Ventaquemada'da federal ordu tarafından bozguna uğratılır.
Nariño ordusunu Santa Fe'ye döndürmeyi başarır.
1813: 9 Ocak, Baraya komutasındaki federal birlikler Santa Fe'ye karşı genel bir taarruza geçer ancak
büyük bir bozguna uğrar. Meclis, Cundinamarca'nın insafına kalmıştır. Ne var ki Nariño misillemede
bulunmaz.
13 Nisan, Santa Fe'de Özgürlük Ağacı dikilir.
15 Haziran, Símon Bolívar İspanyollara karşı ölümüne savaş ilan eder.
15 Temmuz, Cundinamarca tam bağımsızlığını ilan eder; egemen ve bağımsız bir eyalet
olarak kurulur.
11 Ağustos, Juan de Corral, Antioquia'nın tam bağımsızlığını ilan eder.
Eylül, Güney'den gelecek olası bir İspanyol işgaline karşı Başkan Nariño 3,000 kişilik bir
ordunun başında sefere çıkar. Manuel de Bernardo Álvarez Cundinamarca’nın başkanı olur.
1814: Nariño İspanyol birliklerine karşı aldığı birkaç zaferden (Tacines, Alto Palacé, Juanambú,
Calibío) sonra Pasto'yu kuşatmaya alır.
9-14 Mayıs, Taşralarda çıkan yenilgi söylentileri sonucunda artçı kuvvetleri kamplarını
kaldırarak, Pamplona'ya dönüş yoluna geçer. Bir hafta boyunca dağlar arasında dolaşan Nariño
sonunda İspanyollara teslim olur. 15 ay hapsin ardından İspanya'ya götürülür ve 1821'e kadar
Cádiz'de hapiste kalır. Ekim'de Símon Bolívar Santa Fe'yi kuşatır ve Meclisin emrine verir.
1815: Ocak, Meclis karargahını Santa Fe'ye taşır; Camilo Torres Birleşik İllerin başkanı olur. Mart
ayında Bolívar vatansever birlikler ile Santa Marta'yı bağımsızlığına kavuşturmak amacıyla
Cartagena'ya hareket eder ancak burda tepki ile karşılaşır ve ordusunun komutasını bırakır. Mayıs
ayında Yeni Granada'dan ayrılarak Jamaika'ya gider.
20 Ağustos, General Pablo Morillo komutasındaki İspanyol birlikleri üç ay boyunca direnecek
olan Cartagena'yı kuşatır. Savaşmaktan bitap düşen ve yiyecek kıtlığı çeken Cartagena, Kasım
sonlarına doğru teslim olur.
1816: Şubat, Custodio García Rovira komutasındaki vatansever birlikler Cachirí'de ciddi bir yenilgiye
uğrar. Birleşik İller’in Başkanı Camilo Torres istifa ederek yerini José Fernández Madrid'e bırakır.
Morillo, Yeni Grana'danın iç kısımlarını işgale başlar.
16 Mayıs, Morillo hiçbir direnişle karşılaşmadan birlikleri ile Santa Fe'ye girer. Derhal
vatansever liderleri işkence ve idama başlar.
15
29 Haziran, Liborio Mejía komutasındaki vatanseverlerin Tambo sırtında yenilmesi ile direniş
son bulur. Ne var ki hayatta kalan bir grup vatansever Casanare'de birleşerek ilk vatansever
komutasını oluştururlar.
1817: 27 Mart, Kraliyet Mahkemesi Santa Fe'de tekrar kurulur.
14 Kasım, Salvarrieta Policarpo aralarında erkek arkadaşının da olduğu altı kişiyle beraber
Casanare'deki vatanseverlerle ilişkileri olduğu gerekçesiyle kurşuna dizilir. İspanyollar tarafından idam
edilenlerin sayısı 200'ü geçmiştir.
1818: Mayıs, Símon Bolívar Mantecal’dan (Venezuela) birlikleri ile gelerek İspanyol General José
María Barreiro'nun komutasındaki İspanyol birliklerinin saldırılarını püskürten vatanseverler ile birleşir.
Kurtuluş hareketi başlar.
1819: 25 Temmuz, Vatansever birlikler Pisba bozkırını geçtikten sonra İspanyol kuvvetleri ile karşılaşır
ve Pantano de Vargas Savaşı'nda onları yener. Albay Juan Jose Rondon emrindeki on dört mızraklı
piyadesi ile hiç görülmedik bir hücuma kalkarak yüz kadar İspanyol süvarisini bozguna uğratmıştır.
4 Ağustos,"Kurtarıcı" Bolívar, Tunja'yı alarak Barreiro birliklerinin Santa Fe'ye kadar olan geri
çekilişlerini engeller.
7 Ağustos, Vatansever ve İspanyol birlikleri Teatinos Nehri Köprüsü'nde karşılaşırlar. Boyacá
Savaşı'nı kazanan vatanseverler günümüz Kolombiya Cumhuriyeti'nin kesin bağımsızlığını sağlamış
olurlar. İspanyol komutan Barriro ve tüm subayları esir düşer.
9 Ağustos, Kral Naibi Juan Sámano Santa Fe'den kaçar. Şehir, General Hermógenes Maza
komutasındaki halka kalır.
10 Ağustos, Simón Bolívar, komutasındaki birlikler ile Santa Fe'ye yola çıkar. Ertesi gün
muzaffer kurtarıcılar olarak şehre girerler.
Eylül, Bolívar, Venezuela'nın kurtarılmasına devam etmek için birlikleri ile Santa Fe'den ayrılır.
General Francisco de Paula Santander Cundinamarca Başkan Vekili olarak kalır.
17 Aralık, Angostura'da meclis, Francisco Antonio Zea başkanlığında toplanmış ve Venezuela
ve Cundinamarca bölgelerinden oluşan geçici Kolombiya Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Simón Bolívar
başkan olarak seçilirken, Bolivar kurtarma seferinde iken görevini idare eden Francisco Antonio Zea,
Başkan Yardımcısı seçilmiştir.
1820: 1 Ocak, İspanyol General Rafael Del Riego, emrindeki deniz piyadeleri ile San Juan'da
ayaklanmış ve General Pablo Morillo'ya destek için giden birliklerin yolunu kesmiştir. Del Riego'nun
ayaklanmasında Cádiz'deki hapishanesinden katkı sağlayan Antonio Nariño'nun etkisi büyüktür. VII.
Fernando daha liberal bir anayasa yürürlüğe koyması için zorlanmıştır.
21 Mart, Nariño liberal arkadaşları tarafından serbest bırakılarak, León adasına yerleşmiştir.
5 Haziran, Kurtarıcı Simón Bolívar ve "Barışcı" Pablo Morillo bir ateşkes imzalayarak
çatışmalara ara verir.
Aralık, Pablo Morillo İspanya'ya doğru yola çıkar. İspanyol birliklerini Miguel de la Torre'nin
komutasına bırakır.
1821: 5 Ocak, Simón Bolívar ve muzaffer ordusu Santa Fe'ye zaferle giriş yapar.
12 Ocak, Troppau'da toplanan Kutsal İttifak devletleri Latin Amerika'daki "asilere" karşı bir
seferi finanse etmek üzere anlaştılar.
16
20 Şubat, Antonio Nariño Angostura'da karaya çıktı.
9 Mart, Kolombiya Başkan Vekili Juan Germán Roscio hayatını kaybetti.
30 Mart, Antonio Nariño Achaguas'ta Simón Bolívar ile görüşür. Bolívar, Nariño’yu Kolombiya
Başkan Vekili olarak atar ve ona en kısa zamanda Anayasa Konseyi'ni toplamasını tavsiye eder.
6 Mayıs, Yürütmenin başı Başkan Vekili Antonio Nariño, Cúcuta'da Ekim ayına kadar sürecek
olan Anayasa Konseyi'ni toplar. Kolombiya Cumhuriyeti başkenti Bogotá olmak üzere Quito,
Cundinamarca ve Venezuela bölgelerinden oluşmak üzere şekillendirildi.
Ekim, Cúcuta Meclisi, Kolombiya Başkanlığına Simón Bolívar'ı; Başkan Yardımcılığına
General Francisco de Paula Santander'i getirir.
1822: 15 Temmuz, İki kurtarıcı Simón Bolívar ve José de San Martín, Guayaquil'de görüşürler.
6 Ağustos, Bolívar'ın Junin'deki zaferi ile Peru ve Bolivya'nın kurtuluşu tamamlandı.
1823: Nisan, Cumhuriyet'in ikinci meclisi kurulur. Eski Başkan Antonio Nariño suçlanmış ve senato
önünde meşhur savunmasını yapmıştır. Senatör olarak seçilmesini engellemek için oybirliği ile tüm
suçlamalardan beraat ettirilmiştir.
13 Aralık, Antonio Nariño, Villa de Leiva'da hayatını kaybetmiştir.
1824: 9 Aralık, General Antonio Josè de Sucre komutasındaki kurtarıcı birlikler tam manasıyla
Ayacucho Savaşı’nda İspanyolları yenilgiye uğratırlar, bununla Güney Amerika Bağımsızlık
Seferberliği tamamlanır.
1826: 22 Haziran, Simón Bolívar’ın çağrısıyla Panama'da Anfictiónico Kongresi toplanmıştır. Kongre
Latin Amerika Cumhuriyetleri arasında bir birlik arayışı için yapılmıştır.
Temmuz, Ocaña şehrinde tekrar toplanan Anayasa Konseyi, Başkan Yardımcısı Santander
yanlıları ile Bolívar yanlılarının anlaşmazlıkları sonucu dağıldı. 27 Ağustos'ta yeni bir konsey toplanana
kadar geçici bir hükümet kurulduğu duyuruldu.
1828: 25 Eylül, Simón Bolívar'a karşı bir suikast girişiminde bulunulur. Bir grup düşman Başkanlık
Makamı olan San Carlos Sarayı'na saldırır. Manuela Sáenz'in tam zamanında müdahalesi ile Bolívar
bir balkondan kaçmayı başarır ve ertesi gün tekrar yönetimi eline alır. Tutuklanan komplocular
arasında eski Başkan Yardımcısı Santander'de vardır. Bolívar, Santander'in ölüm cezasını sürgün
cezası olarak değiştirir.
1829: Bolívar'ın düşmanları tarafından doldurulan Peru Başkanı José Lamar Kolombiya'nın Loja ve
Cuenca bölgelerini işgal etti.
27 Şubat, Mareşal Antonio José de Sucre, José Lamar'ın kuvvetlerini Tarqui Körfezi'nde yenerek Peru
ile olan savaşı bitirir.
Eylül, Ayacucho Savaşı kahramanı General José María Córdova, Antioquia'da Bolívar
hükümetine karşı ayaklanır.
17 Ekim, Santuario Savaşı'nda Córdova’nın isyancı birlikleri hükümet ordusu tarafından
yenilmiştir. Córdova bir evde gizlenmeye çalışırken İrlandalı Komutan Ruperto Hand tarafından
öldürülmüştür.
Aralık, Bolívar Anayasa Komisyonu’nun 1830 Ocak ayında toplanacağını duyurmuştur.
17
1830: Simón Bolívar Anayasa Kongresi'nde istifasını sunmuştur. Kongre istifayı kabul etse de
Bolívar'dan yeni anayasa hazırlanana kadar görev başında durmasını istemiştir.
Nisan, Cumhuriyet'in ikinci anayasası kabul edildi. Yeni anayasa ile güçler ayrılığı ilkesi
uygulanarak Yürütme, Yasama, Yargı organları oluşturuldu. Başkan Joaquín Mosquera olurken
Başkan Yardımcısı Domingo Caicedo oldu.
8 Mayıs, Simón Bolívar İngiltere'ye seyahat etmek üzere başkentten ayrılarak Cartagena'ya
gitti.
4 Haziran, Mareşal Antonio José de Sucre, Berruecos Dağları'nda suikaste uğradı. Suikastin
Bogotá'da planlandığı ortaya çıktı.
Temmuz, General Rafael Urdaneta Venezuela'lı birliklerin ve Bogotá'daki ailesinin desteği ile
Başkan Joaquín Mosquera'yı devirerek yönetimi ele almıştır. Mosquera, Bolívar'a bir mektup yazarak
başkanlığa tekrar gelmesini istemiş ancak Bolívar bu teklifi reddederek Santa Marta'ya doğru
yolculuğuna devam etmiştir.
17 Aralık, Kurtarıcı Simón Bolívar gece saat 1 sularında Santa Marta yakınlarındaki San Pedro
Alejandrino'da bir çiftlikte hayatını kaybetmiştir.
1831: Nisan, Başkan Rafael Urdaneta iç savaşı önlemek için yetkilerini Başkan Yardımcısı Dr.
Domingo Caicedo'ya devrettiği Apulo Anlaşmasını imzalamıştır. Venezuela ve Ekvator’un ayrılmasıyla
Caicedo Ekim ayında Anayasa Meclisi’ni toplamış ve Kolombiya’yı adı ile Cundinamarca, Cauca,
Boyacá, Magdalena ve Panama kıstağı bölgelerinden oluşmak üzere Yeni Granada adında yeni bir
cumhuriyet olarak şekillendirilmiştir. Kongre Yeni Granada'nın sınırlarını eski Kral Naipliği zamanındaki
gibi belirledi. General Francisco de Paula Santander başkan seçilmiş, Başkan Yardımcısı Dr. José
Ignacio Marquez olmuştur.
1833: General José Sardá, Başkan Santander'e karşı bir komploya kalkışmıştır. Komploculardan 18'i
Başkan Santander'in emri ile kurşuna dizilirken, Sardá kaçmayı başarmış ancak Bogotá'da bir evde
kıstırılarak öldürülmüştür.
1837: Nisan, Cumhuriyet'in seçilmiş başkanı José Ignacio Márquez görevi Santander'den devralmıştır.
Santander seçimi "gayrımeşru" olarak adlandırmamıştır.
1839: General José María Obando’nun başını çektiği General Santander taraftarları “Üstünlerin
Savaşı” olarak bilinen iç savaşı başlattı. Amaç yasadışı Marquez hükümetini devirmekti. İki yıl sonra
Bogota’nın dışında Buenavista Savaşında ağır yaralanan Bağımsızlık kahramanı General Juan José
Neira tarafından bozguna uğratıldılar. “Üstünler” grubunun lideri José María Obando ülkeden kaçtı ve
Ayacucho Mareşalı Antonio José de Sucre suikastinin azmettiricisi olarak yargılandı.
1840: 6 Mayıs, General Francisco de Paula Santander Bogota’da öldü.
1841: 10 Nisan, General Pedro Alcántara Herrán yönetime el koydu.
1843: Merkeziyetçi ile Federal arası karışık yapıda yeni bir anayasa benimsendi. Ülkenin genel nüfusu
iki milyon yüz bine çıktı.
1845: Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkan seçildi ve yönetimi devraldı.
1848: 13 Haziran, General Mosquera yanlısı basının muhalif gazetelere yönelik hakaret ve iftira
suçlamaları nedeniyle Bogota’da önemli hadiseler yaşandı. Mosquera zanaatkârlar arasında büyük
rahatsızlık uyandıran ve ekonomik durgunluğa sebebiyet veren serbest ticaretin önünü açtı.
18
1849: 7 Mart, Zanaatkârların baskısıyla meclis, zanaat endüstrisini koruma sözü veren General José
Hilario López’i başkan olarak seçti. Fakat López önceki yönetimin serbest ticaret politikasını sürdürdü.
Yıkımla karşı karşıya kalan zanaatkârlar, demokratik toplum örgütü çatısı altında bir araya geldiler ve
López Hükümetini Cizvitlerin sürülmesi, köleliğin kaldırılması ve mutlak basın özgürlüğü gibi önlemler
almaya zorladılar. Ancak López hükümeti neoliberal politikayı sürdürdü ve zanaatkârların talep ettikleri
önlemler yerine getirilmedi.
1853: General José María Obando’nun zanaat endüstrisini koruyarak ekonomik reformları
benimseyeceğine dair ümitlenen zanaatkârlar seçimde onu destekledi. 10 Nisan’da Obando hükümeti
görevi devraldı. Konuşmasında neoliberal politikalara devam edeceğini duyurdu ve bu açıklama
zanaatkârlar arasında büyük hayal kırıklığı yarattı. Federal yapıdaki yeni anayasa hayata geçirildi.
1854: 17 Nisan, Bir yıl neoliberaller ve gelenekçiler arasında süregelen mücadelenin ardından,
20.000’den fazla zanaatkâr tarafından desteklenen ordu komutanı General José María Melo Başkan
José María Obando yönetimini devirdi. İç savaş patlak verdi. Anayasalcılar Ibaque’de kendi yönetim
birimini kurdu. 4 Aralık’ta anayasal güçler başkenti kuşattı ve 9 saat süren kanlı mücadelenin ardından
Bogota alındı ve Panamalı José de Obaldia başkanlığında anayasal bir hükümet kuruldu. Jose María
Melo gibi Jose María Obando da meclis tarafından sorgulandı. Yaklaşık 2000 zanaatkâr insanlık dışı
koşullarda öldükleri Panama’ya sürgün edildi.
1855: Anayasal düzen kuruldu. Manuel María Mallarino, José María Obando dönemini zirveye
çıkarmak için başkan seçildi. 1 Nisan’da yönetimi devraldı.
1857: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez yönetimi devraldı ve anayasal bir reform hareketi başlattı.
Serbest ticarete dayanan bir ekonomik politika güttü.
1858: Yeni bir anayasa yayınlandı. Antioquia, Bolivar, Cauca, Cundinamarca, Magdalena, Panama ve
Santander’in içinde bulunduğu sekiz eyaletten oluşan cumhuriyete “Granadina Konfederasyonu” adı
verildi.
1860: 8 Mayıs, Cauca başkanı General Tomás Cipriano de Mosquera merkez hükümete karşı
ayaklandı.
1861: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez’in başkanlık dönemi sona erdi. Seçilmiş başkan Jose
Arboleda güneyde mücadele ederek Bartolomé Calvo’nun başkanlığını ilan etti.
8 Temmuz, Tomas Cipriano de Mosquera’nın ordusu Bogota’ya saldırdı ve Granadina
Konfederasyonu dağıldı. Yerine Mosquera başkanlığında geçici Yeni Granada Birleşik Devletleri
Cumhuriyeti kuruldu.
1863: Şubat, Antioquia Rionegro’da kurucu meclis toplandı ve yeni bir federal anayasa hazırlandı.
Dağılan Granadina Konfederasyon üyelerine ek olarak Tolima Eyaletinin de katıldığı bu organizasyon
Kolombiya Birleşik Devletleri ismini aldı. Rionegro anayasası ile mutlak basın ve ticaret özgürlüğü
getirildi, idam cezası kaldırıldı ve başkanlık süresi iki yıl ile sınırlandırıldı. Tomás Cipriano meclis
tarafından başkan seçildi ve 14 Mayıs’ta yönetimi devraldı. Mosquera bayındırlık hizmetine fon olması
için meşrutalara el koyulmasını emretti. Fakat meşrutalar özel mülkiyetin önüne geçmek içindi.
Mosquera Ekvador ordusunun istilasını püskürtmek için Bogota’dan ayrıldı. Ekvador ordusu Cuaspud
Savaşında Mosquera tarafından bozguna uğratıldı ve ordu koşulsuz teslim oldu. Mosquera barış
anlaşmasını sadece iki ülke arasında bir daha savaş çıkmaması şartıyla imzaladı. Bogota’ya dönüş
yolunda Mosquera meclise yönetimdeki yolsuzluğu-yozlaşmayı, Kolombiya halkının ahlaki çöküşünü
ve meşrutaların talan edilmesini sert bir dille eleştirdiği bir mektup yolladı.
1864: 10 Nisan, Yeni başkan olarak Manuel Murillo Toro yönetime geçti, içinde iletişimin de olduğu
farklı reformlar düzenledi.
19
1866: 1 Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkanlığı devraldı. Yeni başkanlık dönemi boyunca
serbest ticareti sınırlamak ve tüccarların tepkisini çeken, yerli sanayiyi korumaya yönelik bir dizi
önlemleri hayata geçirmeye çalıştı.
1867: 23 Mayıs, Başkan Tomás Cipriano de Mosquera liberal ve gelenekçilerden oluşan ordu
tarafından darbe ile makamından indirildi. General Santos Acosta başkanlığını ilan etti.
1876: Dokuz yıllık baskıcı politikadan sonra gelenekçiler Aquilles Parra başkanlığındaki yönetime karşı
ayaklandı. Los Canchos, Garrapata ve Donjuana’daki kanlı mücadeleler gelenekçiler tarafından
kaybedildi.
1877: Ağustos, Art arda kaybedilen savaşlardan dolayı tükenen gelenekçiler teslim oldu ve iç savaş
sona erdi.
1878: Neoliberal Kolombiya Birleşik Devletleri’nin uyguladığı ekonomik politikalar yüzünden tükenme
noktasına gelen zanaatkârlar, Doktor Rafael Nuñez tarafından yönetilen iç savaşın kahramanı General
Julian Trujillo’nun adaylığını destekledikleri bağımsız bir siyasi hareket başlattı. Seçilmiş başkan
Trujillo 1 Nisan’da yönetimi devraldı. Senato başkanı Rafael Nuñez, Trujillo’nun başkan seçilmesiyle
birlikte ünlü “Ya temel yönetimsel yenilenme ya da yıkım ve bilimsel barış” tezinden yola çıkılan bir
takım yoğun ekonomik ve politik değişimleri hayata geçirdi. Bu değişimler Julian Trujillo hükümetine
karşı liberal radikallerin muhalefetini doğurdu.
1879: Rafael Nuñez destekçileri ile radikal liberalizm yanlıları arasında sokak çatışmaları oluşmuştur.
1880: 1 Nisan, Ezici çoğunluk tarafından seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı. Yönetimsel
yenilenme politikası büyük bir hızla hayata geçirildi. Serbest ticarete sınırlama getirildi, milli bankadaki
para rezervine yönenildi ve zanaat endüstrisini korumaya yönelik düzenlemeler hayata geçirildi.
1882: Nuñez’e gizli muhalefet eden Radikaller nüdistlerin oylarıyla bir kez seçilen Francisco Javier
Zaldua’nın seçilmesini desteklediler ve neoliberal politikaların geri getirilmesi için çaba sarfettiler.
Nuñez güçlü bir muhalif duruş sergiledi. İlerlemiş yaşı ve yönetimdeki sorumluluklarından dolayı
Zaldua’nın sağlık durumu epey kötüleşti ve vefat etti. İlk aday Rafael Nuñez yönetimi devralmaktan
kaçındı ve nüdist ve radikaller arasındaki dengeyi korumaya çalışan ikinci aday José Eusebio Otálora
yönetimin başına geçti.
1884: 1 Nisan, İkinci kez Federasyon Başkanı seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı ve anayasal
reform hareketini başlattı. Radikaller 63 Anayasası’nın yürürlükten kalkmasını engellemek için Ağustos
ayında silaha sarıldı. Savaş 1885 Şubat’a kadar sürdü.
1885: İsyancıları bozguna uğrattıktan sonra Nuñez her bölgeden iki üyenin katılımıyla Milli Delege
Meclisini topladı. Merkeziyetçi özellikte yeni bir anayasa hazırlandı.
1886: 5 Ağustos, Yeni anayasa ilan edildi ve Kolombiya Cumhuriyeti ismi benimsendi. Federalizm
yürürlükten kalktı. Eski federal yapının çatısı altındaki devletler bölgelere dönüştürüldü. Mutlak basın
özgürlüğünün yerini “özgür fakat barış zamanında sorumlu basın” aldı. Değişime yönelik sıkı bir
denetim yürürlüğe girdi ve yerli sanayiye yönelik çeşitli teşvikler getirildi. Yerel paranın kullanımı
zorunlu hale getirildi. Başkanlık süresi 6 yıla çıkarıldı. Rafael Nuñez başkan seçildi. Bununla beraber
sağlık durumundan dolayı bu görevi kısa dönemlerle yerine getirebildi. Nunez’in başkanlık döneminde
yürütme görevini José María Campo Serrano, Eliseo Payán, Carlos Holguin ve Miguel Antonio Caro
üstlendi.
1894: 28 Eylül, Başkan Rafael Nuñez Cartagena’daki evinde vefat etti.
20
1895: Radikal liberaller, muhafakazarların desteğiyle başkan yardımcısı Miguel Antonio Caro’nun
başkanlığında hükümete karşı silahlandı. General Rafael Reyes yönetimindeki ordu, isyancıları
bozguna uğrattı. Savaş Nisan ayında sona erdi.
1896: Başkan vekili Miguel Antonio Caro görevini bıraktı ve Guillermo Quintero Calderón görevi
devraldı. Yenilenme düşmanı ve serbest ticaret yanlılarından oluşan Quintero Calderón’un kabinesi
Caro’nun tepkisini çekti ve bir hafta sonra yönetimi devraldı.
1898: Şahsına yönelik sert muhalefet karşısında Miguel Antonio Caro başkan adaylığından çekildi.
Gelenekçiler Manuel Antonio Sanclemente ve José Manuel Morroquín ismini, muhalefet ise Miguel
Somper ve Soto ismini öne çıkardı. Seçimi Sanclemente ve Marroquín kazandı. Sanclemente’nin
yokluğunda Marroquín 7 Ağustos tarihinde yönetimi üzerine aldı ve bir uzlaşı hükümeti kurdu.
1899: Sanclemente Bogota’ya gelir ve başkanlığı devralır. İlerlemiş yaşı onu Anapoima’da ikamet
etmeye mecbur bırakır. Serbest ticaret yanlıları ile korumacılar arasındaki mücadele büyür. Liberaller
kendilerine yönelik siyasi garanti verecek seçim reformu istediler. Gerginlikler günden güne arttı. Ekim
ayında Santanderli liberaller ayaklandı ve Kasım ayında iç savaş patlak verdi.
10 Kasım, Bucaramanga Savaşı, Rafael Uribe Uribe’nin komutasındaki liberaller saldırıya
geçtiler ve yaklaşık bin kayıpla yenilgiye uğradılar.
15 Aralık, Liberaller Perolonso’da öç aldı. Uribe Uribe gelenekçi yanlısı orduyu mağlup etti ve
Bogota’ya giden yolu ele geçirdi. Bununla beraber Bogota’ya ilerlemekte tereddüt etmeleri General
Manuel Casabienca’ya orduyu tekrar toparlaması için zaman kazandırdı.
20. Yüzyıl Kolombiya Tarihi
1900: 31 Temmuz, Ordu ile birlik olan gelenekçiler savaşa son verme bahanesiyle Manuel Antonio
Sanclemente yönetimine darbe yaptı. Yönetime başkan yardımcısı José Manuel Marroquín geçti.
1901: 11-25 Mayıs, En kanlı savaşlardan olan Palonegro de Bucaramanga Savaşı’nda liberaller 14
gün süren mücadelenin ardından bozguna uğradılar ve liberal ordu tasfiye edildi. Marroquín
hükümetini tehdit altında tutan liberal gerillalar tarafından savaş devam edecekti.
1902: 21 Kasım, Liberal liderler Rafael Uribe Uribe, Benjamín Herrera ve Gabriel Vargas Santos silah
bırakmayı kabul ettiler. ABD tarafından tarafsız bölge olarak teklif edilen Wisconsin gemisinin
güvertesinde taraflar bir araya geldi. Hükümet kanadını Generaller Victor M. Salazar, Nicolás Perdomo
ve Alfredo Vázquez Cobo, liberal devrimci güçleri ise Generaller Benjamín Herrera, Lucas Caballero
ve Eusebio A. Morales temsil etti. Görüşmeler neticesinde “Wisconsin Barış Anlaşması” imzalandı.
1903: 3 Kasım, Panama Bölgesi Kolombiya’dan ayrıldı ve cumhuriyet ilan etti.
1904: 3 Ağustos, General Rafael Reyes başkanlığı devraldı. Kabinesine gelenekçilerin karşı
çıkmasına rağmen liberalleri dahil etti. Reyes idari anlamda önemli reformlar gerçekleştirdi.
1905: Ocak, Reyes meclisi feshetti ve kurucu meclisi topladı.
15 Mart, Özellikle toprak bölünmesi konusunda 1886 anayasasında değişiklikler yapan meclis
faaliyete geçti.
21
1906: 10 Şubat, Gelenekçiler tarafından hükümete yönelik düzenlenen suikast Başkan Reyes’e
Bogota’dan birkaç km uzaklıktaki Barrocolorado mevkiinde saldırı girişimiyle sonuçlandı. Reyes sağ
kurtuldu ve buna teşebbüs edenleri kurşuna dizdirdi. Ardından diktatörlüğünü ilan etti.
1909: 13 Mart, Liberaller ve gelenekçiler tarafından organize edilen “Cumhuriyet Birliği” adındaki fikir
hareketi Bogota’da yoğun katılımlı hükümet karşıtı gösteriler düzenlenmesine sebebiyet vermiştir.
Haziran, Reyes koltuğu bıraktı ve Avrupa’ya gitti. Yerine atanan Jorge Holguín yönetimi
devraldı.
7 Ağustos, Cumhuriyet Birliği tarafından desteklenen Başkan Yardımcısı Ramón Gonzáles
Valencia, Reyes dönemin kalan süresini tamamlamak için başkan seçildi.
1910: Cumhuriyet Birliği’nin ısrarı üzerine, güçlü bir halk desteği ile beraber, Başkan Ramón Gonzales
Mayıs ayında meclisi toplar ve bazı reformlar benimsenir. Bunlar arasında, katı merkeziyetçi yönetim,
bölgenin geri kalmasına sebep olan vilayet sisteminin kaldırılması, Meclisin yıllık olarak toplanması,
1914’den itibaren başkanlık seçimlerinin 4 yılda bir yıl yapılması, başkan yardımcısının yetkilerinin
kaldırılması ve adaylık oluşturulması, idam cezasının kaldırılması gibi kararlar yer alır. Meclis 1910-14
dönemi için 7 Ağustos’ta yönetimi devralan Cumhuriyetçi Carlos E. Restrepo’yu başkan seçti.
1914: 6 Nisan, ABD ile Kolombiya arasında Panama’nın kaybedilmesinden dolayı Kolombiya’ya
tazminat ödenmesine hükmeden Urrutia-Thompson anlaşması imzalandı.
7 Ağustos, Mayıs seçimlerini kazanan Gelenekçi José Vicente Concha yönetimi devraldı.
1918: 7 Ağustos, Gelenekçi Marco Fidel Suarez Mayıs ayı seçimlerini kazandı ve José Vicente
Concha’nın yerine geçti.
19 Mart, Başkanlık Sarayı’nın önünde üniformaların New York’taki bir fabrikada üretilmesini
protesto eden terzilere Polis Şefi General Pedro Sicard Briceño ‘nun emriyle ateş açılmış, olaylar
sırasında 12 eylemci ölmüş ve 16 kişi yaralanmıştır.
1919: Eylül, Başkan Suarez, Rumichaca Köprüsü’nde Ekvadorlu mevkidaşı Alfredo Baquerizo ile
görüştü. Bu, iki Latin Amerika ülkesinin devlet başkanı düzeyinde yaptığı ilk görüşmeydi.
Ekim, ABD, kendi petrol şirketlerine imtiyazlar tanınmaması durumunda Kolombiya’yı 6 Nisan
1914 anlaşmasını yürürlüğe sokmakla tehdit etmiş ve Kolombiya Meclisi’nin bu konuyu
yasalaştırmasını talep etmiştir. Aynı sene içerisinde Kolombiya-Almanya Hava Ulaşım Kurumu ve
Kolombiya Hava Kuvvetleri kurulmuştur (FAC).
1921: 10 Kasım, İstifasını isteyen güçlü ve büyüyen muhalefet karşısında Başkan Macro Fidel Suarez
meclisten tezkere istedi. Jorge Holguín yönetimi devraldı. ABD, Panama kaybından dolayı
Kolombiya’ya tazminat ödemeye hükmedildiği anlaşmayı yürürlüğe soktu.
1922: 7 Ağustos, Liberaller arasında saygın bir konumda olan gelenekçi politikacı Pedro Nel Ospina
1922-26 dönemi için başkan seçildi.
1923: 1 Şubat, Kemmerer’in başkanlık ettiği bir heyet ekonomik ve finansal bir reform programı
oluşturmak için Kolombiya’ya ziyaret gerçekleştirdi.
20 Haziran, Cumhuriyet Bankası ülkenin merkez bankası olarak faaliyete geçti. Cumhuriyet
Sayıştay’ı kuruldu.
1926: Ağustos, Gelenekçi hukuk adamı Miguel Abadía Méndez başkanlığı devraldı.
22
1927: Muz yetiştirilen Santa Marta bölgesindeki United Fruti Company’e karşı yapılan grevde işçiler
öldürüldü. Yaklaşık 3.000 ölüden söz edildi. Fakat gerçekte 150 işçi General Carlos Cortés Vargas’ın
emri altındaki askerler tarafından herhangi bir provokasyon olmadan öldürüldü.
1929: 8 Haziran, Diğer ülkenin vatandaşları dahil halkın her kesimi yönetimdeki yozlaşmayı-yolsuzluğu
protesto etmek için Bogota caddelerine akın etti. Polis göstericilere ateş açtı ve Gonzalo Bravo Pérez
isimli öğrenci hayatını kaybetti.
1930: Gelenekçiler bu seçimde kendi içlerinde bölündü ve liberal aday Enrique Holaya Herrera zaferini
ilan etti. Onun gelişiyle birlikte her alanda “Liberal Cumhuriyet” adıyla bilinen büyük bir değişim
hareketi başladı.
1932: Kolombiya’nın Peru’ya açılan kapısı olan Leticia geçidi 300 kişilik silahlı bir grup tarafından ele
geçirildi. Peru hükümeti grubun komünist örgüte mensup olduğunu belirtti. Olaydan önce bu grubun
Peru ordusuna mensup olup olmadığı kesinlik kazanmadan Başkan Olaya Herrea savaş ilan etti. ABD
başkanı Franklin Delano Roosevelt Kolombiya’ya bir ziyaret gerçekleştirdi ve Cartagena’da başkan
Enrique Olaya tarafından karşılandı.
1933: Peru ile ateşkes sağlandı. Aradaki düşmanlık bir kenara bırakıldı ve diplomatik yollarla barış
görüşmelerine başlandı. Görüşmelerde Kolombiya tarafını Eduardo Santos, Luis Cano ve Alfonso
López temsil etti.
1934: Rio de Janeiro Protokolü ile birlikte Peru ile olan anlaşmazlık son buldu ve kalıcı barış sağlandı.
7 Ağustos, 900.000 gibi rekor bir oyla o zamana kadar bir aday tarafından en yüksek oyu alarak
seçimleri kazanan Alfonso López Pumarejo yönetimi devraldı ve “Devrim Yolda” adıyla bilinen
hükümet göreve başladı.
1935: 1930’dan bu yana gerçekleştirilen sayısız değişimden doğan ekonomik, politik ve toplumsal
ihtiyaçları karşılamak için anayasada birçok reform yapıldı.
1937: Seçime tekrar girmekte kararlı olan eski başkan Enrique Olaya Herrera Roma’da vefat etti.
1938: Desteklenen liberal aday Eduardo Santos başkan seçildi ve 7 Ağustos’ta yönetimi devraldı.
1940: Kolombiya Devlet Başkanı Eduardo Santos ve Venezuela Başkanı López Contreros sınır
kapısında bir araya geldiler, Tachira Nehri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulundular ve sınır
anlaşmasını imzaladılar.
1942: Alfonso López Pumarejo ikinci kez başkan seçildi ve 7 Ağustos’da tekrar göreve başladı.
1943: 15 Temmuz, Bogota’da “Mamatoco” adıyla bilinen boksör ve gazeteci öldürüldü. Büyük ses
getiren bu suç vakası polisin üzerine kaldı. Hükümet bu büyük skandaldan etkilendi. Soruşturmada
olayın azmettiricilerinin ajanlara-temsilcilere karşı kötü muamelesi “Mamatoco” tarafından sert bir dille
eleştirilen polis teşkilatının önde gelen isimleri olduğu anlaşıldı.
1944: 10 Temmuz, Başkan ALfonso López, Pasto’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Bir grup subay onu
hapse attı ve hükümete darbe yapmaya kalktı. Yerine atanan Darío Echandía yönetme yetkisini aldı ve
hükümet bakanı Alberto Lleras Camargo Bogota’da durumu kontrol altına aldı. İsyan bastırıldı ve
isyancılar üç gün içinde Başkan López’i serbest bıraktı. Muhalefet lideri Laureano Gómez ülkeden
sürüldü.
1945: Adaylar Gabriel Turbay ve Jorge Eliécer Gaitán arasındaki çözülemeyen sorunlar gelenekçi
aday Ospina Pérez’in seçimi kazanmasını sağladı. 7 Ağustos’ta iş başı yaptı ve bir “Milli Birlik”
hükümeti kuruldu. Liberal Cumhuriyet artık geride kaldı.
23
1948: 30 Mart, Yarımküredeki 21 ülkeden delegelerin katılmıyla Bogota’da Panamericana Konferansı
düzenlendi.
9 Nisan, Asrın en trajik, Kolombiya tarihini ikiye bölen bu günde Liberal Parti’nin lideri Jorge
Eliécer Gaitán suikaste uğradı. Suikastın ve Gaitán’ın birkaç dakika sonra bir klinikteki ölüm haberini
alan halk ayaklandı, Başkanlık Sarayına saldırıldı, binalar ve kiliseler ateşe verildi, tren hatları ve
vagonları tahrip edildi. Sokaklar kanlı mücadelelere sahne oldu. Benzer hadiseler Cali, Medellín,
Barronquilla ve diğer önemli şehirlerde de yaşandı. Sadece Bogota’da 3.000’den fazla insan öldü ve
şehir harabeye döndü.
8 Mayıs, Milli Birlik hükümeti dağıldı. Liberal bakanların Ospina Pérez kabinesini bırakmasıyla
gelenekçilerden oluşan yeni bir kabine oluşturuldu. Tüm ülkede siyasi şiddet baş gösterdi ve binlerce
liberal vatandaş kırsal alanları terk etti. Şehirler özellikle Bogota mülteciler tarafından istila edildi.
1949: 5 Temmuz, Milletvekili seçimlerinde Liberal Parti 130.000’den fazla oy alarak seçimleri kazandı
ve iki kabinede de çoğunluğunu korudu. Liberaller seçimlerin gelecek yıl Mayıs ayı yerine Kasım
ayında yapılmasını öngören ve partizan şiddetini öne çıkaran bir teklif sundu. Mecliste Liberaller ve
gelenekçiler arasındaki tartışmalar ciddi bir sorun halini aldı. Liberal çoğunluk Başkan Ospina’nın
seçim kanunlarına yapılacak reformları gerekçe göstererek itiraz ettiği yeni seçim yasasını onayladı.
9 Eylül, Yeni seçim yasası üzerine yapılan tartışmalar kabinede rahatsızlık yarattı ve bir liberal
milletvekilinin öldüğü ve bir diğerinin de yaralandığı meclis kavgasına dönüştü.
9 Kasım, Bu denli gergin bir ortamda kabine başkanı liberal Cesar Ordoñez Quintero, devlet
başkanından onu senato karşısında yargılayacak anayasal hakkın özgürce yerine getirilebilmesi için
silahlı güç talep etti. Başkan Ospina cevap olarak meclisin derhal kapatılmasını emretti, tüm ülkede
olağanüstü hal ilan edildi ve basına sansür uygulandı. Meclisler ve konseyler kapatıldı, vali ve belediye
başkanlarına diktatörlük düzeyinde geniş yetkiler verildi. Ülke çapında sokağa çıkma yasağı getirildi.
27 Kasım, Güven vermeyen bu durum karşısında liberallar Darío Echandía’yı adaylıktan çektiler
ve seçime katılmayacaklarını duyurdular. Gelenekçi aday, tek başına girdiği seçimde 50.000’den fazla
insanın öldüğü ve yönetimi altında daha da artacak şiddet ortamında 1950-54 dönemi için başkan
seçildi.
1950: Ocak, Devlet baskısından korunmak için liberaller doğu açıklarında gerillalar organize etti.
Liberal kesimin önde gelenleri bu oluşumu destekledi. Kolombiya Kore’ye asker yolladı ve onlar için
Kolombiya taburu oluşturdu.
1951: Geçirdiği ağır hastalık Başkan Laureano Gómez’i geçici bir süreliğini görevi bırakmaya mecbur
etti. Yerine Roberto Urdaneta Arbeláez atandı. Kurucu meclis toplandı.
1952: Liberal gerillaların sayıca çoğalması ve orduya verdiği kayıplar çatışmaları şehir merkezlerine
taşıdı. Liberal olduğundan şüphelenilen vatandaşlara yönelik daha önce görülmemiş bir saldırı
başladı. Bu yıl içinde ölenlerin sayısı 100.000’i geçecek şekilde katlanarak arttı ve yaklaşık yarım
milyon insan bu olaylardan ötürü yaşadığı yerleri terk etmek zorunda kaldı.
6 Eylül, Milli Polis Teşkilatı mensupları liberalizm taraftarı El Tiempo ve El Espectador gibi
gazete binalarına saldırdı ve binalarını ateşe verdi. Ülkeden sürülen liberal liderler Alfonso López ve
Carlos Lleras Restrepo’nun evleri yakıldı. Eski başkan Eduardo Santos, Paris’te Kolombiya’nın
diktatörlükten çektiği sıkıntılar ile ilgili haberlerin yayınlandığı “Colombie” dergisini çıkardı.
1953: 13 Haziran, Korgeneral Gustavo Rojas Pinilla yönetimi tekrar devralan Başkan Laureano
Gómez tarafından ordudan atıldı. Bunun üzerine liberallerin ve eski başkan Ospina Pérez’i takip eden
gelenekçi kesimin de desteğiyle Gustavo, Gomez’i makamından indirerek darbe yaptı. Laureano
Gómez ülkeden sürüldü.
24
1954: 6 Ağustos, Üniversite içinde yaşanan karışıklıklar sonucunda 8 Ağustos günü bir öğrenci polis
kurşunuyla can verdi. Ertesi gün öğrencilerin protesto amaçlı barışçıl yürüyüşüne ordu müdahale etti.
Sekiz öğrenci Bogota’nın merkezinde öldürüldü.
1955: 6 Ağustos, Ekvador’a gerçekleştirilen resmi ziyaret dönüşünde Başkan Gustavo Rojas Pinilla “El
Tiempo” ve birkaç ay sonra da “El Espectador” gazetesinin kapatılmasını emretti.
1956: 6 Şubat, Bogota, Sanmamaria’daki boğa güreşinde bazı seyircilere ateş açıldı. Diktatörün kızı
María Eugenia Rojas halk tarafından yuhalandı. Birkaç kişi öldü ve yüzlercesi yaralandı.
7 Ağustos, Yaklaşık iki ton dinamit taşıyan ordu kamyonları Cali’nin merkezinde patladı. Kent
harabeye döndü. Ölü sayısı 2.000’i aştı.
1957: 10 Mayıs, Ülke genelindeki grev, Diktatör Gustavo Rojas Pinilla’nın istifa etmesiyle zirve ulaştı.
Rojas ülkeden kaçtı ve beş kişilik askeri koalisyon yönetimi geçici olarak devraldı. Liberal ve
gelenekçiler bir araya gelip Milli Cephe’yi oluşturdular. El Siglo, El Tiempo ve El Espectador gazeteleri
yayın hayatına tekrar başladı. Basında sansür kaldırıldı ve vatandaşın hak ve özgürlükleri iade edildi.
1 Aralık, Referandum yoluyla 16 yıldır partiler arasındaki sorunların kaynağını oluşturan
anayasada düzenlemeye gidildi.
1958: Mayıs, Alberto Lleras Camargo Milli Cephe’den ilk olmak üzere devlet başkanı seçildi.
20 Temmuz, 9 yıllık aranın ardından Milli Meclis tekrar açıldı.
1960: Seçimlerde aleyhtarı Ospina Pérez tarafından yenilen hükümet dostu eski başkan Laureano
Gómez muhalif tarafa kaydı. Ospina Pérez’in kabinesi göreve başladı.
3 Nisan, Başkan Alberto Lleras ABD’ye başkan düzeyinde bir ziyaret gerçekleştirdi ve
Washington ve New York’ta coşkuyla karşılandı. Latin Amerika’nın en önemli liderlerinden birisi olarak
tanındığı ABD meclisinde bir konuşma yaptı.
1961: 17 Aralık, ABD başkanı John F. Kennedy, eşi Jacqueline ile beraber Kolombiya’yı ziyaret etti.
Çift Bogota’da başkan Alberto Lleras tarafından karşılandı.
1962: 1 Ocak, Tüm ülkede hayatın normale dönmesiyle birlikte devlet 13 yıldır yürürlükte olan
olağanüstü hali kaldırdı.
7 Eylül, Milli Cephe’nin ikinci başkanı gelenekçi Guillermo León Valencia yönetimi devraldı.
1966: Milli Cephe’nin üçüncü başkanı Carlos Lleras Restrepo başkanlığa yükseldi. Derhal And Milletler
Topluluğunu oluşturmak için girişimlere başlandı ve Bogota’da Şili, Venezuela, Ekvador ve Peru’nun
devlet başkanları ile bir araya gelindi. Görüşmeler sonucunda And Paktı imzalandı. Lleras ekonomide
önemli reformlar gerçekleştirdi ve enflasyonu tek haneli rakamlarda tuttu. Ekonomiye dair girişimleri
takdire şayandı ve Uluslararası Para Fonu’nun vergilerine karşı bağımsızlığını ilan ediyordu.
1968: Papa VI. Pablo, Katolik Piskoposlar Meclis toplantısı vesilesi ile Kolombiya’yı ziyaret etti.
1970: 7 Ağustos, Milli Cephe başkanlarının dördüncüsü ve sonuncusu Misael Pastrana Borrero
yönetimi devraldı. Başkanlık dönemi boyunca yıkıcı faaliyetler arttı ve inşaat sanayisine teşvik için
(UPAC) “Mutlak Satın Alma Paritesi” sistemi kuruldu. Bunun sonucu önüne geçilemeyen yüksek
enflasyon oldu.
1973: M-19 isimli grup Simon Bolivar’ın evine girdi ve kılıcını çaldı.
1974: Liberal Alfonso López Michelsen 1958 yılından bu yana ilk kez yapılan özgür seçimlerde 3
milyon oy olarak başkan seçildi. UPAC’tan kaynaklanan resesif krizi gidermek zorunda kaldı ve
25
ekonomiye yönelik reformları süratle hayata geçirdi. Ekonomiyi canlandırmayı başardı ve boşanma,
yetişkin yaşının 18’e çıkarılması gibi önemli yenilikler getirdi.
1977: 14 Eylül’de tüm ülkeyi felç eden sivil grev gerçekleşti. (El paro civico nacional)
1978: Liberal Parti’nin adayı Julio Cesar Turbay Ayala 60.000 oydan daha az bir farkla rakibi gelenekçi
Belisario Betancur’a karşı seçimi kazandı.
1980: Şubat, Bir M-19 komutası diplomatik resepsiyon verildiği sırada Dominik Cumhuriyeti
Büyükelçiliği binasına saldırdı. Aralarında A.B.D. ve Papalık elçisinin de bulunduğu 20 ülkenin
temsilcisi rehin alındı. Komuta rehineleri 3 aydan fazla bir süre tutsak aldı. Eylem son bulduğunda ölen
ya da yaralanan olmadı.
1981: 16 Kasım, “Kaçıranlara Ölüm” (MAS) adında ülkenin uyuşturucu kaçakçıları tarafından bir örgüt
kuruldu.
1982: Gelenekçi Belisario Betancur başkanlık seçimlerini kazandı.
1983: Belisario Betancur Kolombiya’nın Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) isimli silahlı örgütle barış
görüşmelerine başladı. Hükümet ve gerilla üç yıl sürecek olan barış anlaşmasını imzaladı.
FARC örgütü sivil ve yasal hayat ile bir araya gelme sürecinin bir parçası olarak Vatansever
Birlik adında siyasi bir grup kurdu. Bununla beraber Vatansever Birlik’in başlıca yöneticileri çeşitli
suçlardan hüküm giyen insanlardı.
1985: 6 Kasım, M-19’un bir komutası Adalet Sarayı’na saldırdı ve Yüce Adalet Divanı yargıçlarını ve
Devlet Şura’sı üyelerini rehine olarak aldı. Gerilla grubunun öne sürdüğü istekleri dinlemeksizin, askeri
güçler ne pahasına olursa olsun sarayı ele geçirmek için hazırlandılar. 12 saat süren yoğun
çatışmalar sonunda saray yangınla yıkıldı ve Adalet Sarayı ve Gerilla üyelerinin tamamı ve birçok sivil
bu yangında can verdi.
11 Kasım, Armero’daki çığ sonucu 20 bin insan hayatını kaybetti.
1986: Virgilio Barco, 4 milyon oy ile cumhurbaşkanı seçildi. 17 Aralık, Medellin Karteli’nin patronu
Pablo Escobar ‘ın emriyle El Espectador Gazetesi’nin müdürü Guillermo Cano öldürüldü. Politika ve
Siyasi açıdan engellenemez bir şiddet dönemi başladı ve uyuşturucu trafiğine karşı bir savaş
başlatıldı.
1987: Ekim, Vatansever Birlik’in üyesi Jaime Pardo Leal, Bogotá’ da öldürüldü.
1988: Belediye Başkanlarının halk tarafından seçilmesi yürürlüğe konuldu.
1989: Uyuştucu ticareti mafyası terörist eylemler gerçekleştirdi. Bogotá’ da ve ülkenin birçok farklı
şehrinde bomba patlattılar. Bogotá’daki DAS binası 15 kilodan fazla patlayıcının yüklü olduğu bir
kamyon ile patlatıldı. 18 Ağustos’ta Soacha’ da Liberal üye Luis Carlos Galán öldürüldü.
1990: Mafyanın bir bombası Bogotá Havaalanından ayrılan Avinca şirketine ait bir uçakta patlatıldı.
Yüzlerce insan bu patlamada hayatını kaybetti. Halk seçimiyle Kurucu Meclis toplandı. César Gaviria
Başkan olarak seçildi ve 7 Ağustos’ta göreve atandı. Mafya babası Pablo Escobar Gaviria yetkililere
teslim edildi.
1991: 4 Haziran, Milli Meclis tarafından yazılan yeni anayasa yürürlüğe girdi. Milli suçluların ülkeye
iadesinin yasaklanması en çok tartışılan kanunlar arasındaydı.
1992: “El niño” olayının sebep olduğu kurak yazdan dolayı hidroelektrik barajlarının seviyesini en aza
indirdi. Hükümet bir yıldan fazla süren genel bir kesinti (günlük 2 saat elektrik kesintisi) uyguladı. Bu tip
26
acil durumların önlenmesi için bütün ülkede inşa edilen 19 termoelektriğin neden çalıştırılmadığını hiç
kimse bilmiyor. Medellín Kartelinin patronu Pablo Escobar, La Catedral adlı hapishaneden diğer suç
ortaklarıyla birlikte kaçtı ve böylece terör dalgası devam etti.
1993: Aylarca süren yoğun kovalamanın ardından sürekli polislerden kaçmayı başaran mafya lideri
Pablo Escobar, Medellín’de öldürüldü.
1994: Liberal Ernesto Samper, Kolombiya Devlet Başkanlığı mevkisine gelir. İdari ve hükümet
yönetimi en başından beri seçim kampanyasının uyuşturucu kaçakçıları tarafından fínanse edildiğini
doğrulayan kasetler nedeniyle karmaşık hale gelir. Samper bunun yanlış olduğunu, böyle bir para
varsa bile, bundan haberi olmadığını iddia eder.
1995: Uyuşturucu kaçakçılarından para alındığına dair liberal partinin hazine işleri sorumlusunun
yaptığı açıklamalar, başkan Samper’in durumunu kritik bir hale getirir. Sonradan savunma bakanının
tutuklanması ve hazine işleri sorumlusuyla aynı açıklamaları yapması, muhaliflerin, başkanın istifasını
istemesine ve konuyu yargıya taşımalarına teşvik eder.
Kasım, Eski aday, muhafazakar ve eski başkan, Álvaro Gómez Hurtado Bogotá’da suikaste
uğrar. Haftalar öncesinde, başkan Samper’in avukatı Antonio José Cancino öldürülmeye çalışılmıştır.
1996: Mahkeme, başkan Samper’i aklar. Siyasi kriz, ekonomik durumu kötüleştirmeye başlamıştır.
Samper karşıtları ise onun görevi bırakmasındaki ısrarlarına devam etmektedirler. Bununla birlikte,
hükümeti devirmek için bir komplodan bahsedilmektedir. Bu ayaklanma orduyu da etkiler ve 60 a yakın
asker Caquetá’da kaçırılır.
27
KOLOMBİYA’NIN SİYASİ DAĞILIMI
Kolombiya bölgesel
oluşmaktadır:
idari
siyasi
dağılımı
aşağıda
gösterilen
1. Amazonas
12. Chocó
23. Putumayo
2. Antioquia
13. Córdoba
24. Quindío
3. Arauca
14. Cundinamarca
25. Risaralda
4. Atlántico
15. Guainía
26. San Andrés
5. Bolívar
16. Guaviare
27. Santander
6. Boyacá
17. Guajira
28. Sucre
7. Caldas
18. Huila
29. Tolima
8. Caquetá
19. Magdalena
30. Valle del cauca
32
bölgeden
28
9. Casanare
20. Meta
31. Vaupés
10. Cauca
21 Nariño
32. Vichada
11. Cesar
22. Norte de Santander
KOLOMBİYA’NIN FESTİVAL VE FUARLARI
Bütün bir yıl boyunca ülkenin farklı şehirlerinde Kolombiya halkının kültürünü ve
neşesini yansıtan çeşitli karnavallar, festivaller ve fuarlar kutlanmaktadır. Bu
etkinliklerde Kolombiya sineması, tiyatrosu, dansı, müziği ve gastronomisi
tanıtılmaktadır. Aşağıda önemli Kolombiya karnavalları, festivalleri ve fuarlarının
takvimi yer almaktadır:
OCAK




Pasto şehrinde Beyaz ve Siyahlar Karnavalı
Manizales Fuarı
Cartagena de Indias Festivali
Caldas, Riosucio’da Şeytan Karnavalı ( bu karnaval her 2 yılda bir
gerçekleştirilmektedir.)
ŞUBAT

Barranquilla Karnavalı
MART

Cartagena Uluslararası Sinema Festivali
NİSAN



Latin Amerika Bogotá Tiyatro Festivali ( bu festival Kolombiya’nın başkentinde
her iki yılda bir düzenlenmektedir.)
Bogotá Uluslararası Kitap Fuarı ( her yıl onur konuğu olarak farklı bir ülke
davet edilmektedir.)
Leyenda Vallenata Festivali
HAZİRAN


La Guajira’ da gerçekleştirilen Wayúu Kültürü Festivali
Ibagué Foklor Festivali
29



Bambuco Kraliyet festivali
Uluslararası Joropo Turnuvası ( Villavicencio şehrinde düzenlenmektedir.)
(Joropo: Kolombiya ve Venezuela’ nın geleneksel dans ve müzik çeşidi)
Rock al parque isimli rock festivali
TEMMUZ


Kolombiya Modası isimli moda festivali.( Medellin şehrinde gerçekleştirilen
kıtanın en önemli tekstil endüstrisi ve moda festivallerinden birisi)
Ginebra’da gerçekleştirilen Mono Nuñez Festivali
AĞUSTOS



Medellín Çiçek Fuarı
Dünya Salsa Festivali ( Bu dans yarışması Cali şehrinde gerçekleştirilir.)
Villa de Leyva şehri’ndeki Uçurtma ve Rüzgar Festivali
EYLÜL




Quibdó şehrinde düzenlenen San Pacho Festivali
Cali şehrinde düzenlenen Petronio Álvarez Festivali
Cazz Festivali ( Bogotá şehrindeki parklarda düzenlenmektedir.)
Manizales Tiyatro Festivali
EKİM

Coleo Dünya Toplantısı (bu toplantı hayvancılık geleneğinin bir uygulaması ile
gerçekleştirilir.)
KASIM

Uluslararası Amazon Finmupa Müzik Festivali ( Amazon’un başkenti Leticia’da
düzenlenir.)
ARALIK

Cali Fuarı

Aguinaldo boyacense (Tunja şehrinde kutlanır.)

Festival de las Luces en Villa de Leyva (havai fişek oyunları festivali )
30
KOLOMBİYA’NIN DOĞAL BÖLGELERİ
Kolombiya, geniş, doğal, sosyal, kültürel, ekonomik, coğrafi ve iklim çeşitliliğine
sahip olan bir ülkedir ve topraklarının her köşesinde eşsiz bir ekosistem
bulunmaktadır. Doğal ve kültürel çeşitlilik gösteren karakteristik özelliklerine göre
gruplandırılarak bölgelere ayrılan haritalardan biri aşağıda görülmektedir:
KARAYİP BÖLGESİ

Temel Veriler
Alan: 151.118 Km²
Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %9
Kapsadığı Bölgeler: Córdoba, Sucre, Cesar, Magdalena, Bolívar, Atlántico, Guajira,
Antioquia ve Santander.
Sınırları: Karayip denizi kıyılarından And dağlarının eteklerine kadar olan bölge.
Ekonomik faaliyet: tarım, çiftçilik, madencilik ve turizm.
31
Alt Bölgeler: 5 alt bölgeye ayrılır, Guajira Yarımadası, Sierra Nevada de Santa Marta,
Magdalena nehri deltası, Caribe Ovası( sabanas), Sinú, Alto San Jorge nehri ve
Urabá körfezi vadileri.

Yemek Sanatı ( Gastronomi)
Hindistan cevizli pirinç, chipichipi pirinç, deniz mahsüllü güveç, tirsi balığı çorbası
(çeşitli sebze kökleriyle hindistan cevizi sütünde pişirilen balık) ve iguana yumurtaları
gibi yemekler dikkat çeker. Geleneksel yemekler arasında carimañolas, butifarra ve
mısır unlu yumurta bulunmaktadır. Balık ve kabuklu deniz hayvanlarının yanı sıra
kızarmış, haşlanmış ve çorba olarak hazırlanan keçi eti guajira mutfağında temel
malzemelerden biridir. Keçinin bağırsakları ile Friche diye adlandırılan bir yemek
yapılır. Aynı zamanda kızarmış ve haşlanmış kaplumbağa,chicha de maíz (mısır
birası), chirrinche (bal ile mayanarak hazırlanan bir içecek), enyucado (bir tatlı çeşidi)
çok ünlü yemekler arasındadır. Jalea de mango de azúcar (şekerli mango jölesi),
alegrías de coco (hindistan cevizli tatlı) y bolitas de tamarindo (demirhindi topları)
tatlıları da çok meşhurdur.

Enstrümanlar
En çok kullanılan enstrümanlar arasında gaita costeña (tulum,gayda) (gaita macho
ve hembra olarak ikiye ayrılır), maracas gigantes (marakas), akordeon, guacharaca,
caja vallenata (vurmalı çalgı) bulunmaktadır.

Danslar ve Geleneksel kıyafetler
Dansları ve müziği düşünüldüğünde cumbia, vallenato, son, paseo, porro, puya,
bullarengue, zafras ve champeta dikkat çeker. Bölgenin çoğunluğunda giysilerde
sıcak ve nemli iklime uygun olarak hafif ve serinletici kumaşlar kullanılır. Halk
danslarında kadınlar geniş bir etek ve genellikle etekle aynı kumaşta olan fırfırlı bluz
giyerler, erkekler ise beyaz pantolon, beyaz gömlek giyer, kilim desenli sırt çantası ve
yuvarlak geniş şapka(somrero) takarlar.
PASİFİK BÖLGESİ
 Temel Veriler
Alan: 83.170 km²
Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %6
Kapsadığı bölgeler: 3 bölgeden oluşur.
32
Sınırlar: Urabá körfezinden güneyde Ekvador sınırına kuzeyde Panama sınırına
kadar ve batı sıradağlarından batı pasifik kıyılarına kadar
Ekonomik faaliyet: Tarım, madencilik, ormancılık.

Yemek Sanatı (Gastronomi)
Tipik yemekler arasında balık ve muzun hazırlanmasında çeşitlilik görülür. Bunun
yanı sıra Sancocho de gallina (tavuk haşlaması), Pandebono (mısır unu, peynir,
yumurta ve nişasta ile yapılan bir çeşit ekmek) y Manjar blanco (en el
Valle)(muhallebi kıvamında tatlı), cuy (domuz yemeği), papa(patates), pescado ve
mariscos (en el Nariño), Pipión ve empanadas (en el Cauca) (börek) en çok bilinen
yemekler arasındadır.

Enstrümanlar
En çok kullanılan enstrümanlar arasında marimba, conucos macho y hembra, bombo
(bas davul), redoblante universal (evrensel davul), sonajas tubulares (boru şeklinde
çıngırak) bulunmaktadır.

Danslar ve Geleneksel Kıyafetler
Mapalé, Currulao (Afrika kökenli), Contradanza y Jota (İspanyol kökenli), Calipso,
Tamborino, Alabaos ve Arrullos geleneksel dansları arasındadır. Kadınlar, yöresel
kostüm olarak bileklere kadar uzanan, canlı renkli bir etek giyer. Erkekler beyaz
pantolon, uzun kollu ipek gömlek, agave ağacından veya kalın kumaştan yapılan
sandalet veya bez ayakkabı giyerler.
ORİNOQUİO BÖLGESİ

Temel Veriler
Alan: 310.000 km²
Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %23
Kapsadığı bölgeler: Vichada, Arauca, Casanare, Guainía,Guaviare ve Vaupés.
33
Ekonomik Faaliyet: Tarım, çiftçilik, madencilik
Sınırlar: Arauca ve Meta nehirlerinden kuzeyde Orinoco nehrine, doğuda sıradağlara,
batıda Amazon bölgesine kadar.
Alt bölgeler: 7 alt bölgeye ayrılır; dağ eteği düzlükleri, dağ eteği ovaları, Meta nehri
ovası, Orinoco nehri ovası, Guaviare nehri ovası, Macarena dağ ve Arauca nehri
bataklıkları.

Yemek Sanatı(Gastronomi)
Bölgenin tipik yemekleri arasında mamona (et yemeği), ternera asada a la brasa
(kızarmış et), hayacas (mısır unu ile kıyma ve kırmızıbiberle yapılan yemek), ve
tamales bulunmaktadır. Geleneksel içecekleri olarak chicha de unama ve guarapo de
jugo de caña (şeker kamışı suyu) vardır.

Enstrümanlar
Enstrümanlar arasında arp, cuatro (bir gitar türü), capachos, furruco (vurmalı çalgı),
bandola pin pon.

Danslar ve Geleneksel Kıyafetler
Halk için müzik çok önemlidir. Bütün aktivitelerinde, şarkılarında, halk danslarında
(joropo), corridos y galerones (halk dansı) lerde müzik her zaman mevcuttur.
Marakas, arp ve cuatros (müzik aleti) ile söylenen şarkılarda köy halkının aşkı ve
umudu anlatılır. Geleneksel dansı flamenko ritimli ve arapça ozanların söylediği
şarkılar eşliğinde oynanan joropo'dur. Ayrıca pasaje (joroponun daha yavaş hali),
zumba, galerón ve golpe halk dansları arasında bulunan diğer türlerdir. Kadınlar
geleneksel kıyafet olarak uçları dantelli geniş etek ve yakalı, uzun kollu bir bluz
giyerler. Erkekler ise dizlerine kadar sıyrılmış beyaz pantolon, yakasız beyaz veya
kırmızı gömlek, bazı durumlarda tamamen haki renginde bir elbise, kenarlı büyük
şapka ve siyah renkli sandalet giyerler.
34
İNSULAR (ADA) BÖLGESİ

Temel veriler
İki tür adayı kapsar: Kıtasal ve okyanussal
Alan: 52, 5 Km²
Ekonomik faaliyet: Turizm, tatil köyleri, ticaret

Yemek Sanatı(Gastronomi)
Yemeklerinde yengeç, hindistan cevizi ve salyangoz genellikle kullanılır. Geleneksel
yemekleri arasında rondón (japon patatesi, muz ile hindistan cevizi sütünde pişirilen
deniz mahsülleri çorbası), sopa de cangrejo ( yengeç çorbası), bolas de caracol y
pescado (balık ve salyangoz topları) bulunmaktadır. Tatlı olarak kek ve kurabiye
çeşitleri odun sobalarında pişirilir ve hazırlanırken tadını eşsiz yapan hindistan cevizi
sütü kesinlikle kullanılmalıdır.
Bayramlar:
Yeşil Ay Festivali (Eylül)
AND BÖLGESİ

Temel Veriler
Yüzölçüm: 282.450Km²
Yaşanılan
kıta
topraklarının
yüzdesi:
ulusal
toprağın
üçte
biri.
Kapsadığı Bölgeler: Risaralda, Caldas, Quindío, Tolima, Huila, Cundinamarca,
Boyacá, Santander, Nariño’nun bir kısmı, Cauca, Cauca Vadisi, Chocó, Antioquía,
Meta,
Córdoba,
Cesar,
Casanare,
Caquetá
ve
Putumayo.
35
Sınırlar: Ülkenin merkezi kısmında bulunmaktadır ve burada üç sıradağ ile birlikte
Cauca
ve
Magdalena
nehirleriyle
şekillenen
vadiler
toplanır.
Ekonomik Faaliyet: tarım, endüstri, tekstil, kimyasal ürünler, ayakkabı, içecekler ve
gıdalar.
Alt Bölgeler: 20 alt bölgeye ayrılır, Meralar Düğümü, Patía Çukuru, Batı Sıradağı
Kuzeydoğu Sektörü, Popayán Yaylası, Cauca Nehri Vadisi, Cauca Nehri Kanyonu,
Kolombiya Dağ Kitlesi, Orta Güney Sıradağ, Volkanik Dağ Kitlesi, Antioqueña Dağı,
Yukarı Magdalenael, Orta Magdalena, Doğu Magdalena Sıradağı Eğimi,
cundiboyasense Yaylası, Santandereana Dağı, Suárez y Chicamocha Nehirleri
Çukuru, Santurbán Dağ Kitlesi, Catatumbo, Motilones Sıradağları ve Llanera Eğimi.

Gastronomi:
Aşçılıkla ilgili renkli geleneği vardır, mısır unu ile yapılan börekler, süt domuzu, mısır
lapası, mısır unundan yapılan ekmek, et veya deniz ürünü ile sebzeden oluşan
Güney Amerika’ya özgü olan bir çorba, -ülkeye özgü olarak: fasulyeler, beyaz pirinç,
avokado armudu, tuzlanmış domuz eti, yumurta, baharatlı sosis ve muz dilimleriSantander usulü patates ve kırmızıbiberli yahni diğer buraya özgü yemeklerdir.

Enstrümanlar:
Küçük gitar, oval yapılı gitar benzeri çalgı, gitar ve Kolombiya müziğine özgü
enstrümanlar.

Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler:
Kendine özgü olanlar, bambuco (Tolima), sanjuanero (Huila), guabina (Boyacá ve
Santander), guaneña (Nariño) ve bunde tolimense’dir. Bölgeye özgü kıyafetlere
gelince, her idari bölge için farklı olmaktadır; yine de, tabanı örülmüş kenevirden bir
tür sandalet, içlerinden bazıları çarpıcı renkli ve nakış işlemeli olan uzun ve geniş
etekler, fırfırlı beyaz bluzlar ve dirsek uzunluğunda elbise kolları kadınlar arasında
ortaktır; genellikle örgü şapka ve etekle tezat oluşturan siyah veya kırmızı şal takarlar
Tabanı örülmüş kenevirden bir tür sandalet, siyah veya beyaz pantalon, panço,
beyaz gömlek, şapka ve atkı erkekler arasında ortaktır.
36
AMAZONLAR BÖLGESİ

Temel Bilgiler:
Yüzölçüm: 315.000 Km²
Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: 29%
Kapsadığı Bölgeler: Amazonlar, Caquetá, Guainía, Guaviare, Putumayo ve Vaupés.
Sınırlar: Kuzeyde Orinoquía ile Güneyde Putumayo ve Amazonlar Nehirleri ile
doğuda Brezilya ile batıda Doğu Sıradağları.
Ekonomik Faaliyet: tarım, madencilik, balıkçılık.
Alt Bölgeler: 11 alt bölgeye ayrılır: Amazon Piyemontesi, Caquetá Nehri Düzlükleri,
Guaviare ve Inírida Nehirleri arasında yer alan düzlükler, Putumayo ve Caquetá
Nehirleri’ndeki Andlar Ağı, Inírida Limanı’nın güneyindeki düzlük, Inírida ve Yarí
Nehirleri arasındaki düzlük, Güney Amazon, Igara Paraná ve Putumayo Nehirleri
Düzlükleri, Apaporis ve Caquetá Nehirleri Akarsu Kavşağı, sıradağlar, dağlar ve
adalar, ırmak kenarlarındaki düzlükler.

Gastronomi:
En popüler tabakları içinde kaplumbağa yumurtaları ve morrocoy kaplumbağası ile
hazırlananlar bulunmaktadır. Uzun kuyruklu maymun, tapir, bir tür kemirgen, isli fileto
olarak limon, sirke, patates, benzeri yanında boa yılanı tüketmekten zevk alırlar.
Birçok nehrin olması sebebiyle avizeağacı ile hazırlanan casabe ile çok miktarda
balık, muz ve copoazú ile bir tür amazon ağaç meyvesi gibi egzotik meyveler tüketilir.
Ayrıca, su ilave edilmiş avizeağacı unu, esmer şeker kellesi ve arı balından
müteşekkil chivé’yi içerler.
Yine de, törensel önyargılar, türlerin muhafazası ya da zehirli flora miktarı sebebiyle
bazı gıdaları tüketmenin ciddi sonuçları olacağına inanıyorlar.

Enstrümanlar:
Capador’lar, trompetler, cacho’lar, caracol’ler, davullar, yurupari (bu ağaçtan üretilen
üflemeli çalgı), su kabağı biçiminde içi ufak çakıl dolu müzik ritim aletleri, üflemeli bir
tür çalgı, trompa’ya benzeyen bir üflemeli çalgı, maguaré, kilden düdükler ve bazı
diğer enstrümanlar bulunur.
37

Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler:
Dünyevi ve büyülü nitelikli danslarının yanısıra kendine özgü şarkı ve türküleri
bulunmaktadır. Kıyafetlerinde kadın diz boyu çiçekli bir etek ve uygun gerdanlıklı yerli
kuşağı ile beyaz bir bluz kullanmaktadır. Erkek, balıkçı kıyafetleri, beyaz pantalonlar
ve yerli gerdanlıklı renkli gömlek kullanmaktadır.
DOĞAL PARKLAR
Kolombiya, biyolojik ve kültürel çeşitliliğin dünyada en zengin olduğu ülkelerden
birisidir. Bu çeşitlilik, Ulusal Doğal Park Sistemi’ne ait olan 56 doğal alanda temsil
olunmaktadır.
Kolombiya Ulusal Doğal Parkları’nda muhafaza olunan Kolombiya toprağının yüzde
oranı, %9,98’le karasal alana, %1,30 ile deniz alanına ait olarak toplamda
12.602.320,7 hektarlık alana tekabül etmektedir. (11.390.994 hektar karasal ve
1.211.325,78 hektar deniz)
38
Ekoturizm Parkları
Ulusal Doğal Parklar
Amacayacu
Alto Fragua Indi Wasi
Chingaza
Cahuinarí
39
Cocuy
Catatumbo Barí
Corales del Rosario y
de San Bernardo
Ciénaga Grande de
Santa Marta
Cueva de los
Guácharos
Complejo Volcanico
Doña Juana Cascabel
Estoraques
Cordillera de Los
Picachos
Galeras
El Corchal ¨El Mono
Hernández¨
Gorgona
Iguaque
Isla de la Corota
Isla de Salamanca
Los Colorados
Los Flamencos
Farallones de Cali
Katíos
La Paya
Las Hermosas
Las Orquídeas
Macarena
40
Los Nevados
Munchique
Macuira
Nevado del Huila
Malpelo
Nukak
Old Providence
McBean Lagoon
Orito Ingi Ande
Otún Quimbaya
Paramillo
Puracé
Pisba
Sierra Nevada de
Santa Marta
Puinawai
Tayrona
Rio Fonce
Tuparro
Río Puré
Utría
Sanquianga
Selva de Florencia
41
Serranía de
Chiribiquete
Serranía de los
Churumbelos
Serranía de Los
Yariguíes
Sumapaz
Tatamá
Tinigua
Uramba Bahía
Málaga
Yaigojé Apaporis
KOLOMBİYA YERLİ GRUPLARI
Kolombiya’da ulusal toprak boyunca yayılan 90 yerli halk yaşamayı sürdürmektedir;
kendilerini kalabalık toplumun içerisine katmayı amaçlayan savaşta verdikleri çetin
mücadele ile kendi kültürlerine bağlı kalmayı başarmışlardır.
42
KOLOMBiYA YERLi GRUPLARI
Achagua
Amorúa
Andoke
Arhuaco
Awa
Bara
Barasana
Barí
Betoye
43
Bora
Cañamomo
Carapana
Cocama
Chimila
Chiricoa
Coconuco
Coreguaje
Coyaima-Natagaima
Desano
Dujo
Embera
Embera Katío
Embera-Chamí
Eperara-Siapidara
Guambiano
Guanaca
Guane
Guayabero
Hitnu
Hupdu
Inga
Juhup
Kakua
Kamëntsá
Kankuamo
Karijona
Kawiyarí - Cabiyarí
Kofán
Kogui
Kubeo
Kuiba
Kurripaco
Letuama
Makaguaje
Makuna
Masiguare
Matapí
Miraña
Mokaná
Muinane
Muisca
Nasa - Páez
Nonuya
Nukak
Ocaina
Pasto
Piapoco
44
Piaroa
Piratapuyo
Pisamira
Puinave
Sáliba
Sánha
Senú
Sikuani
Siona
Siriano
Taiwano
Tanimuka
Tariano
Tatuyo
Tikuna
Totoró
Tsiripu
Tucano
Tule
Tuyuka
Uitoto
U‘wa - Tunebo
Wanano
Waunan
Wayuu
Wiwa
Yagua
Yanacona
Yauna
Yuko
Yukuna
Yuri
Yurutí
Yerli Nüfusun Ulusal İstatistik Kurumu ve Yönetimsel Birimlerce Etnik
Gruplara Göre Yayılımı
Ulusal İstatistik Kurumu
ve Yönetimsel Birimler
Kuzey
Atlántico
Cesar
La Guajira
Magdalena
Sucre
Kuzeybatı
Antioquia
Yerli Halklar veya Etnik Gruplar
Mokana
Arhuaco, Kogui, Wiwa, Yuko, kankuamo
Arhuaco, Kogui, Wayuu, Wiwa
Arhuaco, Chimila, Kogui, Wiwa
Senú,
Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Senú, Tule
45
Córdoba
Chocó
Kuzeydoğu
Arauca
Norte de Santander
Santander
Merkez
Boyacá
Caquetá
Casanare
Cundinamarca
Huila
Meta
Amazonas
Guainía
Guaviare
Vaupés
Vichada
Merkez Batı
Caldas
Risaralda
Tolima
Güneybatı
Cauca
Nariño
Putumayo
Valle del Cauca
Embera Katio, Senú
Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Tule, Waunan
Betoye, Chiricoa, Hitnu, Kuiba, Piapoco, Sikuani, U´wa
Barí, U´wa
(U´wa), Guanes
U´wa, Muisca
Andoke, Coreguaje, Coyaima, Embera, Embera katio, Inga,
Makaguaje, Nasa, Uitoto
Amorúa, Kuiba, Masiguare, Sáliba, Sikuani, Tsiripu, Yaruros,
U´wa
Muisca
Coyaima, Dujos, Nasa, Yanacona
Achagua, Guayabero, Nasa, Piapoco, Sikuani
Andoke, barasana, Bora, Cocama, Inga, Karijona, Kawiyarí,
Kubeo, Letuama, Makuna, Matapí, Miraña, Nonuya, Ocaina,
Tanimuka, Tariano, Tikuna, Uitoto, Yagua, Yauna, Yukuna,
Yuri
Kurripako, Piapoco, Puinave, Sicuani, Yeral
Desano, Guayabero, Karijona, Kubeo, Kurripako, Nukak,
Piaroa, Piratapuyo, Puinave, Sikuani, Tucano, Wanano
Bara, Barasana, Carapana, Desano, Kawiyarí, Kubeo,
Kurripako, Makuna, Nukak, Piratapuyo, Pisamira, Siriano,
Taiwano, Tariano, Tatuyo, Tucano, Tuyuka, Wanano, Yurutí
Kurripako, Piapoco, Piaroa, Puinave, Sáliba, Sikuane
Cañamomo*, Embera, Embera Chamí, Embera Katio
Embera, Embera Chamí
Coyaima, Nasa
Coconuco, Embera, Eperara Siapidara, Guambiano,
Guanaca, Inga, Nasa, Totoró, Yanacona
Awa, Embera, Eperara Siapidara, Inga, Kofán, Pasto
Awa, Coreguaje, Embera, Embera Katio, Inga, Kamëntsa,
Kofán, Nasa, Siona, Uitoto
Embera, Embera Chamí, Nasa, Waunan
YERLİ DİLLERİ
Kolombiya Yerli Dillerinin Sınıflandırılması
Dil Ailesi
Arawak Dilleri
Grup
Kuzey Arawak
Dil
Bölge
Wayuunaiki La Guajira
46
(Güney Amerika’dan
daha fazla dille birlikte
Amerindia(Amerika
Yerlisi) dillerindendir.
Achagua
Meta
Kurripako
Río Içana
Cabiyari
Río Miritíparaná
Maipure (†) Vichada
Ahuano
Barbacoana Dilleri
(Barbacoana Ailesi
Dilleri, son
zamanlarda chibchas
dillerinden ayrılan bir
grup olarak
belirtilmiştir.)
Awá pit
Nariño
Barbacoa
(†)
Nariño
Pasto (†)
Nariño
Sindagua
(†)
Nariño
Guambiano Cauca
Bora-witoto Dilleri
Bora
(Bazı Yetkililer, iki
grup arasındaki büyük
farklılıklar nedeniyle
bora dilleri ve huitoto
dillerinin bir dil ailesi
oluşturmasını
Witoto
sorgulamaktadırlar.)
Kuzey
Guainía,
Vichada, Meta
Coconuco
Cauca
(†)
Coconucano
Karayip Dilleri
Piapoco
Sahiller
Totoró
Cauca
Bora
Amazonas
Miraña
Amazonas
Muinane
Amazonas
MenecaMurui
Amazonas
Nonuya
Amazonas
Ocaina
Amazonas
Yukpa
Cesar
47
Güney
Opóncarare (†)
Santander
Carijona
Amazonas,
Guaviare
Ika
(arhuaco)
Cesar,
Magdalena
Kankuí
Cesar
Kogui
Magdalena
Tayrona
Magdalena, La
Guajira, Cesar
Wiwa
Cesar
Duit
Boyacá
Muisca
Cundinamarca,
Boyacá
Guane
Santander
Tunebo
ARA, BOY,
NSA, SAN
Barí
Barí
Cesar, Norte
de Santander
Chimila
Chimila
Magdalena
Kuna
Kuna
Urabá, río
Atrato
Emberá
Costa del
Pacífico
Waunana
Chocó, Cauca,
Valle del
Cauca
Kolombiya
Arhuaco
Magdaléna
Bölgesi
Chibcha Dilleri
Cundicocúyico
İstmik
Chocó Dilleri
Emberá
(Sıklıkla Chibcha
Ailesi Dilleri ve Paez
Diliyle birlikte
gruplandırılır.) (Aslında
bu parantezin açılması Waunana
için sağlam argüman
yoktur.)
48
Hitnü
Arauca
Hitanü
Arauca
Kuzey
Guahibana Dilleri
(Bazı yetkililer, bu dil
ailesini, Maipurena
dilleri ile birlikte,
evrensel olarak kabul Merkez
edilmese de,
Macroarahuacano
koluna dahil ediyorlar.)
Meta, Vichada,
Sikuani
Arauca,
(Guahibo) Guainía,
Guaviare
Güney
Makú Dilleri
(Bazı Yetkililer,
Kuzey
Güney Makú Dilinin bir
dil ailesi
oluşturduğunu
düşünürken, bazıları
bunu reddederek,
Kuzey Makú
dillerinden olduğunu Nadajup
belirtiyorlar.)
Quechua Dilleri
(Bu diller kendi
aralarında anlaşılabilir Çevresel
olmalarından dolayı
Quechua
farklı bir dil ailesi
oluştururlar.
Salibana Dilleri
Tucana Dilleri
Cuiba
Casanare,
Vichada,
Arauca
Guayabero
Meta,
Guaviare
Kakwa
ríos Papurí y
bajo Vaupés
Nukak
Guaviare
Puinave
Guainía
Yujup
ríos Japurá y
Tiquié
Jupda
ríos Papurí y
Tiquié
Kakwa-Nukak
Puninave
Jup
Chinchay (Q II- Quichua
B)
norteño
Cauca, Nariño,
Putumayo
Sáliba
Sáliba
Arauca,
Casanare
Piaroa
Piaroa
Vichada
Koreguaje Río Orteguaza
Batı
Noroccidental
Siona
Río Putumayo
49
Kuzey
Cubeo
Vaupés,
Cuduyarí
Querarí,
Pirabotón
Güney
Tanimuca
Guacayá, Mirití
Oikayá, Aporis
Merkez
Piratapuya Papurí
Kuzey
Doğu
Orta
Güney
Tucano
Papurí, Caño
Paca
Wanano
Vaupés
Bará
Colorado,
Fríjol
Lobo, Tiquié
Desano
Vaupés
Siriano
Vaupés
Tatuyo
Vaupés
tuyuca
Tiquié
Yurutí
Vaupés
Barasana
Vaupés
Carapana Vaupés
Macuna
Vaupés
Andoque
río Caquetá
Ayrışmış Diller
Ticuna
(Başarılı olunamamasına rağmen, bu dillerin daha geniş
dil ailelerinde gruplandırılmasına çalışılmıştır.)
Betoi (†)
Camsá
Leticia, Puerto
Nariño
Casanare
Putumayo
50
Cofán
Nariño,
Putumayo
Tiniguapamigua
(†)
Meta, Caquetá
Paez
Cauca, Huila,
Valle del
Cauca
Andaquí
(†)
Caquetá
Colima (†) Cundinamarca
Sınıflandırılmamış Diller
(Az belgelendirilmiş ve yok olmuş halkların dilleri
olmalarına rağmen, bilgi eksikliği nedeniyle
sınıflandırılamamışlardır. Örnek için Sınıflandırılmamış
Güney Amerika Dillerine bakınız.)
Malibú (†)
Tamalameque,
Tenerife
Mocana (†)
Cartagena de
Indias
Muzo (†)
Cundinamarca
Panche (†) Cundinamarca
Pijao (†)
Tolima
Yarí
Caquetá
Yurí
Amazonas
51
http://www.colombia-sa.com/simbolos/simbolos-otros.html
http://colombiayregiones.blogspot.com/
http://www.todacolombia.com/imagenes/regionesnaturales.gif
http://nuestracolombia.wordpress.com/regiones-naturales-de-colombia/
http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/index.HTML
http://encolomia.about.com/od/carnaval/qt/Ferias-Fiestas-Y-Carnavales-EnColombia.htm
http://encolombia.about.com/od/ViajaraColombia/tp/Regiones-Colombianas.htm
http://www.todacolombia.com/departamentos/departamentoscolombianos.html
http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/13.HTML
http://noticias.masverdedigital.com/wp-content/uploads/2011/11/condor2.jpg
http://www.parquesnacionales.gov.co/PNN/portel/libreria/php/decide.php?patro
n=01.01
http://www.todacolombia.com/etnias/gruposindigenas/distribucion.html
http://linaluna25.files.wordpress.com/2013/02/axd.jpg
http://www.banrepcultural.org/blaavirtual/historia/colhoy/colo4.htm
http://www.todacolombia.com/cronologia.html
http://www.todacolombia.com/etapasprecolombinas.html
http://indigenas2158441.blogspot.com/2013/01/historia-precolombina.html
http://www.todacolombia.com/culturas/culturasprecolombinas.html
52