1 Bina Yönetim Sistemleri isgbolumu.com isg bolumu

Transkript

HEDEFLER
İÇİNDEKİLER
BİNALARDA BULUNMASI
GEREKEN TEMEL İSG
TEDBİRLERİ
• Temel Kavramlar
• Binalarda Bunulması Gereken
Temel İSG Tedbirleri
• Bina Tabanlarında Uyulması
Gereken İSG Kuralları
• Bina Korkuluklarında
Uyulması Gereken İSG
Kuralları
BİNA YÖNETİM
SİSTEMLERİ
Dr. M. Fatih ALTAN
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• "Bina" kavramını tanımlayabilecek,
• "Bina" ile "iş yeri" tabirleri
arasındaki ilişkiyi anlayabilecek,
• "İş yeri sahibi" ile "işveren"
tabirleri arasındaki ilişkiyi
anlayabilecek,
• Binalarda bulunması gereken
temel iş sağlığı ve güvenliği
tedbirleri konusunda bilgi sahibi
olabileceksiniz.
ÜNİTE
1
Binalarda Bulunması Gereken Temel İSG Tedbirleri
GİRİŞ ve TEMEL KAVRAMLAR
İş yeri “mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar
ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile
nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine
bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve
bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da
içeren organizasyon” olarak tanımlanabilir.
“Bina” kavramı ise, “kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan, insanların
içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine
veya ibadet etmelerine yarayan ve hayvanların ve eşyaların korunmasına uygun
yapı” olarak tanımlanabilir.
“Bina” yerine “iş
yeri” tabiri
kullanılabilir.
Diğer taraftan, kara yolu, demir yolu veya kıta içi su yolu ile ayrılmış iki veya
daha fazla alanın bir bütün olarak değerlendirildiği aynı yerleşkede yer alan ve
aynı işletmecinin kontrolü altında bulunan ortak altyapı veya faaliyetler de dâhil
olmak üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda belirtilen iş yeri tanımı
kapsamında, tehlikeli maddelerin bulunduğu bir veya daha fazla tesisin bulunduğu
tüm alanlar kuruluş olarak adlandırılır.
“Tesis” kavramı, tehlikeli maddelerin kullanıldığı, işlendiği, üretildiği veya
depolandığı bir kuruluş içerisindeki teknik ünite ve bu ünitenin işleyişi için gerekli
olan teçhizat, yapılar, boru tesisatı, iş ekipmanları ile birime hizmet eden demir
yolu rampa hatları, tersaneler ve doldurma-boşaltma rıhtımları,
platformları, şamandıra sistemleri, yüzen veya sabit dalgakıranlar, ambarlar veya
benzer yapılar” olarak tanımlanabilir.
Günlük konuşma dilinde, “bina” terimi ile “iş yeri” tabiri birbirlerinin yerine
kullanılmakla beraber bina, iş yerlerinin daha kısıtlı bir kısmıdır. Yani, “iş yeri”
tabirinin manası çok daha kapsamlıdır.
İş yeri; yapıların, binaların, kuruluşların, tesislerin ve hatta bunların
müştemilatını dahi kapsayan çok geniş bir sahaya hitap etmekte ve daha geniş bir
manayı ifade etmektedir. Dolayısıyla “bina” yerine “iş yeri” tabirinin, özellikle İş
Sağlığı ve Güvenliği (İSG) konularında kullanılıyor olmasının bir sakıncası
olmamakla beraber, “iş yeri” tabiri çoğu zaman daha kapsamlı bir manayı ifade
ettiği için yanlış olarak kabul edilmez. Kaldı ki, aynı husus, aşağıda izah edilecek
“işletme sahibi” tabiri yerine “işveren” tabirinin kullanılması hususunda da
geçerlidir.
İşletme sahibi veya 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda
belirtilen işveren tanımı kapsamında (çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi
yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar), bir kuruluşun veya tesisin
işletilmesinden sorumlu ve/veya buradaki teknik işletme hakkında karar verici
herhangi bir gerçek veya tüzel kişiler ise işletmeci olarak isimlendirilebilir.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
2
İşletmeciler (işverenler) özellikle kazaları önlemek ve büyük bir kazanın
meydana gelmesi durumunda, bunların etkilerini çevre ve insanlara en az zarar
verecek şekilde sınırlamak için gerekli tüm tedbirleri almakla yükümlüdür. Şu
husus da göz ardı edilmemelidir ki, işletmecilerin kuruluş dışındaki uzman kişi veya
kurumlardan hizmet alması onların bu sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
İşletmeciler, iş yerinde (kısıtlı tabiriyle binalarda) işçilerinin sağlığını ve iş
güvenliğini sağlamak için, İSG Mevzuatı’nda belirtilen şartları yerine getirmek
araçları noksansız bulundurmak ve gerekli olanı yapmakla yükümlüdürler. Ayrıca,
işçiler de, bu yoldaki usullere ve şartlara uymak zorundadırlar.
“İşletme sahibi”
yerine “işveren”
tabiri kullanılabilir.
İSG Mevzuatı’nda da yer bulunan bu husus, yukarıdaki konuya örnek olması
bakımından şöyle sunulabilir: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Madde
25) "İş yerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş
ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde;
bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden
doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, iş yerinin bir
bölümünde veya tamamında iş durdurulur.”
BİNALARDA TEMEL İSG TEDBİRLERİ
İş yeri kurulması amacıyla yeniden yaptırılacak binalarla bunlara yapılacak
her çeşit ekler ve bunlardaki değişiklikler, İSG Mevzuatı’nda ve o binada yapılacak
işin nitelik ve özelliklerine uygun olmalıdır. Önceden inşa edilmiş olan herhangi bir
binanın tümünün veya bir kısmının iş yeri olarak kullanılmasında da, bu şartlar
aranır.
Binaların Yapısı ve Dayanıklılığında İSG
İş yeri binaları ile bunlara yapılacak her çeşit ek ve değişiklikler, yapılan işin
özelliğine uygun nitelik ve yeterli sağlamlıkta inşa edilir. Binaların dayanımına
ilişkin değerlendirmelerde Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında
Yönetmelik’ten ve TS 500 Standardı’ndan yararlanılabilir.
Elektrik Tesisatında İSG
Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak şekilde
projelendirilip tesis edilir ve çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza
riskine karşı korunur (bk. Ünite 5: Binalarda Elektrik Faktörüne İlişkin İSG).
3
Acil Çıkış Yolları ve Kapıları
Bina ve iş yerlerindeki bütün acil çıkış yolları ve kapılarının;
Binalarda, en az iki
acil çıkış tesis
edilmelidir.
• Doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılması sağlanır ve önlerinde ya
da arkalarında çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
• Herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalışanların iş yerini derhal ve
güvenli bir şekilde terk etmelerini mümkün kılacak şekilde acil çıkış yollarının ve
kapılarının tesisi sağlanır. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar hazırlanarak
düzenli tatbikatlar yapılır.
• Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan işin niteliğine, iş yerinin
büyüklüğüne, kullanım şekline, iş yerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek
azami kişi sayısına göre belirlenir. Bunların “Binaların Yangından Korunması
Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olması sağlanır.
• Acil çıkış kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca
açabilecekleri şekilde olması sağlanır. Bu kapılar dışarıya doğru açılır. Acil çıkış
kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz.
• Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı
zorlaştıracak hiçbir engel bulunmaması, acil çıkış kapılarının kilitli veya bağlı
olmaması sağlanır.
• Acil çıkış yolları ve kapıları, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne
uygun şekilde işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması
sağlanır.
• Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesi
hâlinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil
aydınlatma sistemi bulundurulur.
Binalarda, acil çıkış zorunluluğu için aşağıda belirtilen hususlara uyulur.
• Mevcut yapılarda, her bir çıkışın genişliği 200 cm’yi aşmayacak şekilde çıkış
sayısı bulunur. Bir katta veya katın bir bölümünde, hesaplanan değerden az
olmamak üzere 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli yerlerde ve 60 kişinin aşıldığı
yerlerde en az iki çıkış, 600 kişinin aşıldığı yerlerde en az üç çıkış ve 1000 kişinin
aşıldığı yerlerde en az dört çıkış olması şarttır.
• Kapıların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir. Bölünmemiş
mekânlarda kapılar arasındaki mesafe, en uzun köşegenin 1/3’ünden, yağmurlama
sistemli yapılarda ise, 1/4’ünden az olamaz.
Binalarda, aksi belirtilmedikçe, en az iki çıkış tesis edilmesi ve çıkışların
korunmuş olması gerekir.
Çıkış sayısı, belirlenecek sayıdan az olamaz. Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin
aşıldığı yüksek tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az iki çıkış
bulunması şarttır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az üç çıkış ve 1000 kişiyi geçer
ise en az dört çıkış bulunmak zorundadır.
Çıkışların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir. Bölünmemiş tek
mekânlarda iki çıkış gerekiyor ise çıkışlar arasındaki mesafe yağmurlama sistemi
4
bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2’sinden ve yağmurlama sistemi
mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3’ünden az olamaz.
Çıkış mesafelerinin kapıdan alındığı bina kullanım sınıflarında, bir koridor
içindeki iki kaçış merdiveni arasındaki mesafe, yağmurlama sistemi olmayan
yapılarda koridor uzunluğunun yarısından ve yağmurlama sistemi olan yapılarda
ise koridor uzunluğunun 1/3’ünden az olamaz.
Kaçış yolu olarak, bir iç koridor yerine dış geçit kullanılabilir. Ancak, dış
geçide bitişik yapı dış duvarında düzenlenecek duvar boşluklarına konulacak
menfezlerin yanmaz nitelikte olması, boşluğun parapet üst kotu ile döşeme bitmiş
kotu arasında 1.8 m veya daha fazla yükseklikte kalması ve bu tür havalandırma
boşluklarının bir kaçış merdivenine ait herhangi bir duvar boşluğuna 3.0 m’den
daha yakın olmaması şarttır.
Binanın ortak merdivenlerinin yangın ve diğer acil hâllerde kullanılabilecek
özellikte olanları, kaçış merdiveni olarak kabul edilir.
Kaçış merdivenleri, yangın ve diğer acil hâl tahliyelerinde kullanılan kaçış
yolları bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçış yolları ögelerinden bağımsız
tasarlanamazlar.
Kaçış merdivenlerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme
kullanılamaz ve bu merdivenler, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az
90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılır.
Kaçış merdivenlerinin kullanıma uygun şekilde boş bulundurulmasından,
bina veya iş yeri sahibi ve yöneticileri sorumludur.
Yangınla Mücadele
Binalarda bulunması
gerekenler İSG
Mevzuatı’na uygun
olmalıdır.
Binaların kanuni düzenlemeler yanında, yangına karşı güvenlik bakımından
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te öngörülen şartlara uygun
değil ise yapı ruhsatı verilmez (bk. Ünite 7: Patlayıcı Ortamlar ve Yangına Karşı İSG)
Bina Tavan ve Çatılarında Uyulması Gereken İSG Kuralları
İş yerlerinin çatıları; ısı, rüzgâr, yağmur, kar gibi dış etkilerden işçileri
tamamen koruyacak surette dayanıklı ve muhafazalı yapılmış olmalıdır. Çatının
üzerinin, yazın fazla ısı geçiren sac ve benzeri malzeme ile örtülü olması hâlinde,
ayrıca bir tavanın yapılması ve bununla çatı arasında hava akımını sağlayacak
menfezlerin bulunması sağlanmalıdır.
İş yerlerinin bulunduğu baraka, sayvan, sundurma ve benzeri yerlerin
çatılarının ısı geçiren sac ve benzeri malzemeyle örtülmesi hâlinde çatılar, en az
350 santimetre yükseklikte yapılmış olmalıdır.
İş yerlerinde işçilerin daimî olarak çalıştırıldığı yerlerin tavan yüksekliği, en
az 3 metre olmalıdır.
5
Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yüksekliğin ortalaması 3 metre olmalı
ve en alçak kısmı, varsa, kirişin alt noktasından 240 santimetreden aşağı
olmamalıdır.
İş yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı
hacimler dâhil olmak üzere, işçi başına en az 10 metreküp olmalıdır. Hava
hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz.
Bina Tabanlarında Uyulması Gereken İSG Kuralları
Her iş yerinde, makine, tezgâh, malzeme ve benzeri tesisler, çalışan işçilerin
işlerini rahatça yapmalarına engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye sebebiyet
vermeyecek şekilde yerleştirilecek ve bunlar, gereği gibi korunacaktır.
İş yeri olarak kullanılan binaların döşeme yüzeyine, orada çalışan işçiler için
tehlikeli olacak şekilde, makine, tesis, ham, yarı işlenmiş veya tam işlenmiş
malzeme bırakılmayacaktır. İş yerlerinde taban döşeme ve kaplamaları, sağlam,
kuru, mümkün olduğu kadar düz, kaymaz ve malzemesi kolayca yıkanıp
temizlenmeye elverişli olmalıdır.
Ahşap yapılarda
ateş veya alevle
çalışma
yapılmamalıdır.
Yapılan işe göre, tabana fazla su veya sulu şeyler dökülen işyerlerinde,
çamur yahut bulaşık su birikintileri olmaması için gerekli tedbirler alınacak ve yer
sifonları konulacaktır. Taban ve asma katların döşemeleri, üzerine konulacak
makine, alet ve edevat ve benzeri malzeme ile orada çalıştırılacak işçilerin
ağırlığına dayanabilecek şekilde yapılmış olmalı ve metrekare hesabı ile
taşıyabilecekleri en çok ağırlık miktarları, yetkili teknik elemana tespit ettirilerek
bu hadler üstünde yüklemelere meydan verilmemelidir.
Ahşap ve yanıcı maddelerden yapılmış döşemelerin bulunduğu yerlerde,
açık ateş veya alevle çalışmalar yapılmayacaktır. Teknik nedenlerle döşemelerde
çukur, delik, merdiven başları, menholler ve kanallar gibi tehlike gösteren seviye
farkı bulunduğu hâllerde, gerekli tedbirler alınacaktır.
İçinde aşındırıcı, yakıcı veya sıcak sıvılar bulunan büyük kap, sarnıç, kuyu,
havuz ve depoların ağızları, döşeme ile aynı seviyede bulunuyorsa, bunların
kenarları, sağlam bir korkulukla çevrilecek veya ağızları kapakla örtülecektir.
Çalışma yerinin taban alanının, yüksekliğinin ve hava hacminin, çalışanların sağlık
ve güvenliklerini riske atmadan işlerini yürütebilmeleri, rahat çalışmaları için,
yeterli olması sağlanır. İşyerlerinin hava hacminin hesabı, makine, malzeme ve
benzeri tesislerin kapladığı hacimler de dâhil edilerek yapılır.
Çalışanın işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest
alan bulunur. İşin özelliği nedeniyle bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında
serbest hareket edeceği alan olması sağlanır.
6
Bina Koridor ve Geçişlerinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
İş yerlerindeki koridorlar, işçilerin kolaylıkla gelip geçmesini sağlayacak ve
tehlike baş gösterdiğinde iş yerini çabuklukla boşaltmaya yetecek genişlikte olmalı,
tabii veya suni ışıkla aydınlatılmış olmalıdır.
Makinalar, motorlar ve bunlar tarafından çalıştırılan aletler ve diğer
tezgâhlar arasındaki açıklık, işçilerin rahat çalışmalarını sağlamak üzere, en az 80
cm olacaktır. İş yerindeki geçitlerin genişliği, oradan geçecek işçilerin miktarına ve
malzeme hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genişlik 120 santimetreden
az olmayacaktır. Geçitlerin tabanı sağlam, arızasız ve kaymaz şekilde yapılmış
olmalı, ayrıca geçitler işaretlenmelidir.
Yüksek geçit, platform veya çalışma sahanlıklarının (yükleme boşaltma
rampaları ile bir kişinin durabilmesine imkân vermeyecek darlıktaki yerler hariç)
serbest bulunan bütün tarafları, en az 90 cm yükseklikte etekli korkuluklarla
çevrilmelidir.
Köprü şeklindeki asma geçitler, üzerinden geçirilecek en ağır yüke göre
hesap edilerek sağlam bir şekilde inşa edilmeli ve buralarda kaymaları önleyecek
tedbirler alınmış olmalıdır.
Taşıma bantlarının (konveyör) veya diğer makinaların üzerinden geçen
bütün geçitlerin açık bulunan tarafları, uygun korkuluk ve eteklerle çevrilmelidir.
Bina Kapı ve Pencerelerinde Gereken İSG Kuralları
İşyerlerindeki kapıların yükseklik ve genişliği, oralarda çalışanların serbestçe
girip çıkmalarına elverişli ve dışarıdan gelecek sıcak ve soğuk havadan veya zararlı
koku, gaz ve gürültüden işçileri koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olmalıdır.
Geçit ve
platformların etrafı
90 cm’lik
korkuluklarla
çevrilmelidir.
Boşluğa açılan kapı ve diğer menfezlerin uygun koruyucuları veya
korkulukları bulunmalıdır.
İş yerlerinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile
menfezlerin aydınlık veren yüzeyleri toplamı, iş yeri taban yüzeyinin en
az 1/10 oranında olmalıdır.
Dışarı ile doğrudan doğruya bağlantısı olmayan iç kapı, pencere ve
menfezlerin dolaylı olarak aydınlık veren yüzeyleri bu hesaba katılmaz.
Dış pencere ve menfezler iş yerine ışığı, bol ve eşit olarak yayacak ve
ihtiyaca göre kolayca açılıp kapanabilecek ve temizlenebilecek şekilde yapılacaktır.
İşçilerin, pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığına ve ısısına veya hava
akımlarına karşı sağlıklarını koruyacak şekilde, gereğine göre, perde, tente veya
panjur konulması yahut camların boyanması gibi tedbirler de alınacaktır.
7
Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken İSG Kuralları
Korkuluklarda en
çok iki metrede bir
dikme
kullanılmalıdır.
İş yerlerinde kullanılacak korkuluklar; sağlam bir şekilde ahşap boru veya
metal profilli malzemeden yapılmalı, yüzeyleri pürüzlü ve köşeleri keskin
olmamalıdır.
Korkulukların, tabandan yüksekliği en az 90 santimetre olmalıdır.
Korkuluklar, en çok iki metrede bir dikme konulmak suretiyle tabana veya
elverişli diğer bir yere sağlam bir şekilde tespit edilecek ve üst seviyesi ile taban
arasındaki mesafenin yarı hizasına da, ara korkuluk çekilmelidir.
Korkuluğun tümü, herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kilogramlık bir
yüke dayanabilecek şekilde yapılmalıdır.
Ahşap korkulukların tırabzan ve dikmeleri, en az 5x10 santimetrelik latadan
ve ara korkuluklar ise, en az 5x5 santimetrelik kadrodan veya 2,5x10 santimetrelik
latadan yapılacaktır.
Boru korkulukların tırabzan veya dikmeleri, en az 1-1/4 parmak ve ara
korkuluklar ise, en az (1) parmak borudan yapılmış olmalıdır.
Metal profilli malzemeden yapılan köşebentli korkulukların tırabzan ve
dikmeleri, en az 5 milimetre et payı olan 40x40 milimetrelik köşebentten ve ara
korkuluklar ise, en az 3 milimetre et payı olan 30x30 milimetrelik köşebentten
yapılmalı ve köşebentlerin yatay kenarları, tehlikeli tarafa dönük olmalıdır.
Etekler; ahşap, metal veya yeteri sağlamlıkta diğer malzemeden
yapılmalıdır. Bunların yükseklikleri, tabandan en az 15 santimetre olmalı ve
gerektiğinde tabanla en çok 1 santimetrelik bir aralığı bulunmalıdır.
Bina Aydınlatmasında Uyulması Gereken İSG Kuralları
Montaj işlerinin
yapıldığı yerler en az
200 lux ile
aydınlatılmalı.
İş yerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. Şu
kadar ki, işin konusu veya iş yerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından
faydalanılamayan hâllerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla yeterli aydınlatma
sağlanmalıdır.
Gerek tabii ve gerek suni ışıklar, işçilere yeter derecede ve eşit olarak
dağılmayı sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.
İşyerlerinde suni ışık kullanıldığı hâllerde:
• Elektriğin sağlanabildiği yerlerde elektrik ışığı kullanılacak ve tesisat, teknik
usul ve koşullara uygun bir şekilde yapılmış olmalıdır.
• Suni ışık tesis ve araçları; havayı kirletecek nitelikte gaz, koku çıkararak
işçilerin sağlığına zarar vermeyecek, keskin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana
getirmeyecek şekilde olmalıdır.
• 35°C tan aşağı sıcaklıkta parlayabilen, buhar çıkaran benzin, benzol gibi
sıvılar, aydınlatma cihazlarında kullanılmamalıdır.
8
• Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada, lambaların hazneleri metal olmalı, sızıntı
yapmaması ve kızmaması için de gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.
• Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle teması ihtimali olan
işlerde; alev, tel kafes ve benzeri malzeme ile örtülmelidir.
• İçinde kolayca parlayıcı veya patlayıcı maddeler ile ilgili işler yapılan yahut
parlayıcı, patlayıcı maddeler bulunan yerler, sağlam cam mahfazalara konulmuş
lambalarla, ışık dışardan yansıtılmak suretiyle aydınlatılmalıdır.
• Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada lambalar ateş ve alev yakınında
doldurulmamalı, üstlerinde bir metre, yanlarında 30 santimetre kadar mesafede
yanabilecek eşya ve malzeme bulundurulmamalıdır.
Lambalar portatif olduğu takdirde, yere konulduğunda devrilmeyecek
şekilde oturaklı olmalıdır.
Sıvı yakıtlarla aydınlatma yapılan yerlerde, en az bir adet yangın söndürme
cihazı bulundurulmamalıdır.
İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler, en az
20 lüks (lux) ile aydınlatılmalıdır.
Kaba malzemelerin taşındığı, aktarıldığı, depolandığı ve benzeri kaba işlerin
yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenleri, en az 50 lüks (lux) ile
aydınlatılmalıdır. Kaba montaj, balyaların açılma, hububat öğütme ve benzeri
işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör
kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve
helalar, en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılmalıdır.
Kapalı mekânlar
günde en az bir
defa
havalandırılmalı.
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgâhlar, konserve ve kutulama ve
benzeri işlerin yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılmalıdır.
Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler, en az 300
lüks (lux) ile aydınlatılmalıdır. Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati
gerektiren ince işlerin yapıldığı yerler, en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılmalıdır.
Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux) ile
aydınlatılmalıdır.
Bir aydınlatma merkezine bağlı olan işyerlerinde; herhangi bir arıza
dolayısıyla ışıkların sönmesi ihtimaline karşı, yeteri kadar yedek aydınlatma
araçları bulundurulmalı ve gece çalışmaları yapılan yerlerin gerekli mahallerinde
tercihen otomatik olarak yanabilecek yedek aydınlatma tesisatı bulundurulmalıdır.
Yangının, yedek aydınlatma tesisatını bozması ihtimali bulunan yerlerde;
ışığı yansıtacak işaretler, fosforesan boya, pilli lambalar uygun yerlere
yerleştirilmeli veya bunlara benzer tedbirler alınmalıdır.
9
Bina İklimlendirmesinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
Kapalı iş yerlerindeki sıcaklık ve nem derecesinin, yapılan işin niteliğine
uygun olmakla beraber ılımlı bulunması esastır. Bu itibarla, yazın sıcaklığın
dayanılmayacak bir dereceye çıkmaması için iş yerlerinde serinletici tedbirler
alınacak, kışın da işçilerin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağlanması için, iş
yerleri zararlı gazlar çıkararak havayı bozmayacak şekilde uygun vasıtalarla
ısıtılmalıdır. Çok buğu oluşan iş yerlerinde sıcaklık 15 santigrat dereceden az ve 30
santigrat dereceden yüksek olmamalıdır.
Fazla ısı veren ısıtıcı vasıtaların yakınında çalışan işçilerin bulunması hâlinde,
doğrudan yansıyan sıcaklığa karşı, gereken tedbirler alınmalı ve iş yerlerinin, ısıtıcı
vasıtalardan oldukça uzak ve uygun yükseklikte bir yerine, santigrat taksimatlı bir
termometre asılı bulundurulmalıdır.
Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir
derecede çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hâllerde,
işçilere, kendilerini fazla sıcak veya soğuktan koruyacak özellikte elbise vesaire
malzeme verilmelidir. Kapalı işyerleri günde en az bir defa bir saatten aşağı
olmamak üzere baştan başa havalandırılmalıdır.
Ayrıca işçilerin çalışma
saatlerinde işin özelliğine göre, havanın sağlığa zararlı bir hâl almaması için sık sık
değiştirilmesi gereklidir.
Binalarda Gürültü Konusunda Uyulması Gereken İSG Kuralları
Gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. En düşük maruziyet eylem
değerleri ise 80 dB’dir ve ayrıca maruziyet sınır değerleri ise 87 dB’dir.
Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde,
çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate
alınır. Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin
kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem
değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık
gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Bu işlerde;
• Yeterli ölçümle tespit edilen
87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.
haftalık
gürültü maruziyet düzeyi,
• Bu işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.
Bina Merdivenlerinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
Birden fazla katlı binalardaki işyerlerinde asansör tertibatı bulunsa da, katlar
arasındaki inip çıkmalar, aşağıda yazılı özellikleri bulunan sabit merdivenlerle
sağlanmalıdır.
• Merdivenlerin; ateşe dayanıklı taş, suni taş, tuğla, betonarme, metal veya
benzeri yanmaz maddelerden yapılmış olması şarttır.
10
• İş yeri merdivenleri mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede en az
500 kilogram yük taşıyacak kapasite yapılmalıdır.
• Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralıkları
en çok 2 santimetre olmalıdır.
• Merdivenlerin genişliği, bakım işlerinde kullanılanlar dışında en az 110
santimetre olmak ve merdiven korkuluklarının bu genişlik içinde bulunmaları
zorunluluğu hâlinde temiz genişlik 100 santimetreden az olmamalıdır.
Merdivenler
yanmaz
maddelerden
yapılmalıdır.
• Merdivenlerin eğimi, bakım işlerinde kullanılanlar dışında tabanla en az 20
ve en çok 45 derece olacaktır. Tabandan 20 dereceden az eğimin bulunması
gerektiği iş yerlerinde, rampalar yapılmalı ve 45 dereceden fazla diklik gereken
hâllerde de, korkuluklu servis merdivenleri şeklinde sabit merdivenler
kurulmalıdır.
• Merdivenlerde, baş üstü boşlukları bulunmalı ve bu boşlukların yüksekliği
de 220 santimetreden az olmamalıdır.
• Basamakların eni, bakım merdivenleri dışında 22 santimetreden az
olmamalı ve yükseklikleri en az 13 santimetre ve en çok 26 santimetre olmalıdır.
• Dört basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve tırabzan
bulunmalıdır.
• Genişliği 225 santimetreyi aşan merdivenlerin ortalarında, ayrıca bir
tırabzan bulundurulmalıdır.
• Merdivenlerin korkuluk ve tırabzanlarında Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği’nde istenilen teknik özellikler bulunacaktır.
• İş yerlerindeki merdivenler, bir tehlike anında, orada çalışan işçilerin
kolayca çıkmalarına yeterli genişlikte olmadığı takdirde, bina durumunun
elverişliliğine göre, bunların genişletilmesi veya içten ek merdivenler yapılması
veya kolay yanmayan veya yanmaz maddelerden dışarıya çıkış merdivenleri
yapılması gibi gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
• İş yerlerindeki asma katlara çıkıp inmek için, yerin durumuna göre, eğimli
veya dik demir merdivenler kullanılabilir. Ancak, bunların üst ve alt başlarından
sağlam bir şekilde tespit edilmiş bulunması, geniş basamaklı ve iki tarafı korkuluklu
ve bu korkulukların, merdivenin bittiği asma kat döşemesinde kesilmeyerek en az
75 santimetre daha uzatılması gereklidir.
Bakım, onarım ve kontrol için iş yerlerinde kullanılan bütün merdivenler
görülecek işe uygun sağlamlıkta olacak ve bunların genişliği 55 santimetreden dar
olmayacak eğimleri 60 dereceyi geçmeyecek ve basamakların, çubuktan
yapılmadığı hallerde, genişlikleri en az (13) santimetre olacaktır.
11
Bina Asansörlerinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
İş yerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki
mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşaa edilerek kurulması ve
bakımlarının yapılması şarttır.
Asansörlerin imali, inşası, kurulması, muayene ve bakımı, bu işlerin fenni,
teknik ve kanuni sorumluluğunu taşıyabilecek nitelik ve ehliyeti bulunduğu
hükûmet veya belediyelerce kabul edilen teşekkül veya şahıslara yaptırılacaktır.
Her işveren, asansörlere ait kullanma iznini ve periyodik muayene raporlarını, iş
yerinde bulundurmak ve denetlemeye yetkili makam ve memurların her
isteyişinde göstermek zorundadır.
Asansör makine
dairesinde hiç bir
şey
depolanmayacaktır.
Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan
başka, hiçbir şekilde halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis
geçirilmeyecektir.
Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve
buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar,
her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından
açılacaktır.
Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu yasağı belirten levhalar,
her kat kapısına ve kabin içine, görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği
olarak insan taşınması hâlinde, insan asansörlerindeki güvenlik koşulları, bu
asansörlerde de bulunmalıdır.
Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça gösteren
levhalar bulundurulacaktır.
Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde asansörcü bulundurulacaktır.
Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi, tabandan en az 3 metre
kadar sağlam bir şekilde örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephe, yüksekliği
boyunca tamamen kapatılacaktır.
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde, kıvılcım tehlikesine
karşı, asansörlerin kabin kızakları ile kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım
çıkarmayan metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır.
Bina Temizliğinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
İş yerlerindeki atölyeler, geçit, depo ve ambarlar ile bakım odalarının duvar,
taban, tavan, pencere, kapı ve diğer yerleri, her zaman için temiz ve bakımlı bir
şekilde bulundurulacaktır.
Çalışılan yerler, günde en az bir kere temizlenmiş olacaktır.
Gündüz ve gece devamlı olarak çalışılan işyerlerinde bu temizlik, ya işin
başlamasından önce veya bitiminden sonra yahut yapılan işin gereğine göre ara
dinlenmelerinde yapılacak ve hiçbir hâlde çalışma sırasında yapılmayacaktır.
12
Temizlik, ister aspirasyon yoluyla, ister diğer yollarla yapılsın, toz
kaldırılmaması için, gerekli tedbirler alınacak, bunun için, önce çalışma artıkları
atıldıktan sonra, yıkama, fırçalama yapılacak veya ıslak bezler kullanılacaktır.
Duvarlar ve tavanlar, sık sık temizlenecektir. Gerektiğinde sıva, badana ve boyalar
yenilenecektir.
Çalışma mekânları
günde en az bir kere
temizlenmelidir.
Değişen ve kokuşan organik maddelerle çalışılan iş yerlerinde; maddelerin
parçalandığı, ayıklandığı, tarandığı kısımlarının tabanı, su geçirmez bir maddeden
ve her türlü birikintiyi önleyecek şekilde yapılmış olacak ve duvarlar, kolayca
yıkanacak bir sıva ile sıvanıp boyanacak, duvarlar ve taban, en az ayda bir defa
dezenfekten bir solüsyonla temizlenecektir.
Paçavraların işlendiği veya tarandığı yerlerde temizlik, mekanik aspirasyon
yoluyla da yapılabilir.
Değişen ve kokuşan maddeler, çalışılan yerlerde bırakılmayacak,
biriktirilmeyecek, iyice kapanan kapaklı metal kaplarda toplanacak ve bunlar
günde en az bir kere boşaltılıp yıkanacaktır.
Atölyeler ile işçilerin çalıştığı diğer yerler; foseptiklerden, koku çıkaran her
türlü çukur ve yerlerden ve enfeksiyon kaynaklarından yeteri uzaklıkta bulunacak
ve bunların kokularından korunacaktır.
İş yerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya
genel bir kanalizasyona veya foseptiğe bağlanacak ve buralar, uygun bir kapak ile
örtülecektir. Bu kapak, günde en az bir kere bol su ile yıkanıp temizlenecektir.
Boşaltma boruları, su geçirmez ve sızdırmaz maddelerden yapılacak ve
sızdırmayacak şekilde iyice bağlanacaktır. Akış doğrultusunda, bir eğim verilecek
ve koku çıkmasını önleyecek tedbirler alınacaktır.
Döşemelere duvarlara ve diğer yerlere tükürmek, süprüntü atmak yasaktır.
Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasağı belirten yazılar ve zararlarını anlatan afişler
asılacaktır. Gereken yerlere çöp kutuları, uygun nitelikte tükürük hokkaları
konacak ve bunlar, her postada temizlenip dezenfekte edilecektir. Fazla balgam
çıkaran işçiler için kullanılmak üzere, üstü kapalı plastik, emaye, parafinli mukavva
ve benzeri maddelerden yapılmış kişisel tükürük hokkaları bulundurulacak, kağıt
hokkalar kullanıldıktan sonra yakılacak ve diğerleri yıkanıp dezenfekte edilecektir.
İş yerlerinde ve müştemilatında haşarat, böcek ve kemirici hayvanların
bulunmaması için her türlü tedbir alınacak, bunların yok edilmesi için, gereken
ensektisit, rodentisit maddeler kullanılacak, üremeyi kolaylaştıran şartlar yok
edilecek, yuvaları yakılarak bozulacak, uygun aralıklarla ensektisit uygulaması
yapılacak, sineklere karşı kapı ve pencerelere tel kafes konacaktır.
13
Binalarda İçme Suyunun Temizliğinde Uyulması Gereken İSG
Kuralları
İş yerlerinde, insanların kolaylıkla faydalanabileceği serin içme suyu
bulundurulacaktır. Bu uygunluk, mahalli resmî makamlar ve belediyeler tarafından
belgelendirilecektir.
İçme suyu, gerek taşınmasında ve gerekse kullanılmasında, her türlü
bulaşmadan korunmuş olacak ve içine doğrudan doğruya buz atılmayacaktır.
İçme suyu, gerek
taşınmasında ve
gerekse
kullanılmasında,
her türlü
bulaşmadan
korunmuş olacak
ve içine doğrudan
doğruya buz
atılmayacaktır.
İçme suyu tesisatı veya kapları, kullanma suyundan ayrı olacak ve üzerine,
"İçilecek Su" işareti konulacaktır.
İş yerlerinde içme suyu için özel musluklar yapılacak ve bu musluklarda
mümkün olan hâllerde suyun, aşağıdan yukarıya uygun bir yükseklikte fışkırması
sağlanacak, mümkün olmayan hâllerde ve yerlerde, su içmek için, kişiye özel
maşraba veya bardak kullanılacaktır. Karton veya benzeri bardaklar kullanıldığı
takdirde, bunlar özel ambalajlarında veya temiz bir kutuda saklanacak, bir kere
kullanılan bardakların atılması için musluğun yanında özel bir sepet
bulundurulacaktır.
İçme suyu tesisatı bulunmayan yerlerde, temiz ve sıhhi içme suyu kapları
sağlanacak ve bunlar, özel sehpalara oturtulup uygun musluklar takılacaktır. İçme
suyu kapları, eğilerek boşaltılmayacak veya maşraba daldırılarak su alınmayacak,
ağzı açık varil, küp, kova, fıçı gibi kaplar, kapaksız ve musluksuz olarak
kullanılmayacaktır.
Şehir suyunun sağlanması mümkün olmayan hâllerde, mevcut sular, su
dezenfeksiyonu usullerine uygun olarak dezenfekte edildikten sonra
kullanılacaktır.
Bina Yemekhanelerinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
Yemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı, iş yerinin meskün
mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle
yemeklerini iş yerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek
yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır.
Bu yemek yeri;
• İş yerinden tamamen ayrılmış, soyunma yerleri ve lavabolara yakın bir
yerde yapılacaktır.
• Temiz, aydınlık, havadar, mevsimine göre iyice ısıtılabilecek, yerler kolayca
temizlenecek nitelikte olacak, taban bol su ile yıkanacak şekilde su geçirmez
malzemeden yapılacak, duvarlar kolayca silinecek ve yıkanabilecek özellikte
olacaktır.
14
• Yemek masaları yeter sayıda, kolay silinen ve temizlenen malzeme ile kaplı
olacaktır. Masalarda oturmak için, sıra yerine sandalye tercih edilecek ve yeteri
kadar sürahi, bardak ve içilecek su bulundurulacaktır.
• İşveren tarafından yemek verilmeyen yerlerde yemek yerlerinde işçilerin
kendi yemeklerini ısıtabilmeleri ve koruyabilmeleri için özel bir yer ayrılacak,
gerekli malzeme bulundurulacaktır.
• İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa yemek saatleri dışında dinlenmek,
meşrubat ihtiyaçlarını karşılamak ve sigara içmek için, yemek yerlerinden
faydalanılacak ve bunun için gerekli malzeme bulundurulacaktır.
İşçilerin çalıştıkları yerlerde ve işbaşında yemek yemeleri yasaktır. Ancak işin
gereği olarak, işinin başından ayrılamayan işçiler ile ayrıca yemek yerleri
ayrılmamış bulunan işyerlerindeki işçilerden hava muhalefeti gibi olağanüstü bir
sebeple veya kişisel bir özre dayanarak işyerlerinde kalanlar; o iş yerinde yapılan
işin toz, duman, gaz çıkması gibi sağlığa zararlı olmaması şartıyla bu hükmün
dışındadır.
Bina WC’lerinde Uyulması Gereken İSG Kuralları
İşbaşında yemek
yenilmez.
İş yerlerinin uygun mahallerinde yeter sayıda WC’ler (helalar) bulunacaktır.
Hela yapılmasına iş yerinin durumu müsait değilse ve yakınlarda da özel helalar
bulunmuyorsa, işverenler, işçilerin bu ihtiyaçları için civarda yer bularak helalar
yapmak zorundadırlar.
İşyerlerinde yapılmış veya yapılacak helalarda;
• Kabinler, insanların bulunduğu kapalı yerlere açılmayacak bir şekilde
yerleştirilecek ve gereği gibi havalandırılacak, koku çıkmasını önleyecek tedbirler
alınacak, yeterli ve uygun bir şekilde aydınlatılacaktır. Taban ve duvarlar, su
geçirmez maddeden yapılacak, boyalar açık renklerden seçilecektir. Duvar
yüzeyleri, düz yapılmış olacak, kapılar iyi bir şekilde kapanacaktır. 100 kişiye kadar
işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için, bir kabin ve pisuvar, her 25 kadın işçi
için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100’den sonrası için her 50 kişiye 1
tane hesabı ile hela bulundurulacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte çalıştığı
işyerlerinde; kadın ve erkek helaları, birbirinden ayrı olacak ve günde en az bir
kere iyice yıkanacak, her kullanmadan sonra temiz bir hâlde bulundurulması
sağlanacak, kokuları sıhhi usullere uygun bir şekilde giderilmiş olacaktır.
• Helalarda, çatıya kadar yükseltilmiş şapkalı havalandırma bacası,
rezervuar, sifon gibi kokuya karşı alınan tedbirlerle beraber, gerektiğinde kireç
kaymağı ve benzeri kimyasal maddelerden de faydalanılacaktır.
• Helalar, su depolarından ve su geçen yerlerden uzak bir yerde yapılacaktır.
• Hela çukurlarının toprakla örtülmesi hâlinde, çukurun durumunu belirten
bir işaret veya yazı konacaktır.
15
• Pis su tesisleri yürürlükteki mevzuata uygun olacak ve foseptiklere, ancak
kanalizasyon tertibatı ve bağlantısı olmayan yerlerde izin verilecektir. Foseptikler
gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği yerlere 30 metreden daha yakın bir
yerde yapılmayacaktır.
• Açıktaki işyerlerinde çalıştırılan işçiler için, işyerleri çevresinde uygun
yerlerde yapılacak helalar, üstü ve etrafı kapalı barakalar şeklinde olacak, içlerinde
musluklu kaplarda temizlik suyu bulundurulacak ve çukurlarına her gün bol
miktarda sönmemiş kireç tozu dökülecektir. İşçiler de bu helaları kullanmak
zorundadırlar.
İşçilerin işten çıkarken el ve yüzlerini yıkayıp temizlemeleri için, işyerlerinin
uygun yerlerinde yeterli kadar musluklu akarsu, temizlik ve silecek malzemesi
bulundurulacaktır. Yıkanma yerleri, temiz, bakımlı, havalı, aydınlık ve sağlık
şartlarına uygun olacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde,
kadın ve erkek yıkanma yerleri, birbirinden ayrı yapılacaktır.
Yükleme Yerleri ve Rampalar
Yükleme yerleri ve rampalarının, taşınacak yükün boyutlarına uygun olması,
çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması, bu yerlerde en az bir çıkış
yeri bulunması, belirli bir genişliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak
mümkünse her iki uçta da çıkış yeri bulunması sağlanır.
İç ve dış kaçış rampaları, aşağıda belirtilen esaslara uygun olmak şartıyla,
kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir:
Kaçış rampalarının
eğimi %10’dan daha
dik olamaz.
• Kaçış rampalarının eğimi % 10'dan daha dik olamaz. Kaçış rampaları düz
kollu olur ve doğrultu değişiklikleri sadece sahanlıklarda yapılır. Ancak, herhangi
bir yerindeki eğimi 1/12'den daha fazla olmayan kaçış rampaları kavisli yapılabilir.
• Bütün kaçış rampalarının başlangıç ve bitiş düzeylerinde ve gerektiğinde
ara düzeylerde yatay düzlüklerin, yani sahanlıkların bulunması gerekir. Kaçış
rampalarına giriş ve rampalardan çıkış için kullanılan her kapıda, yatay sahanlıklar
düzenlenir. Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu, rampa genişliğinden az olamaz.
Ancak, düz kollu bir rampada sahanlık uzunluğunun 1 m’den daha büyük olması
gerekmez.
• Kaçış rampalarına, merdivenlere ilişkin gereklere uygun biçimde duvar,
korkuluk veya küpeştelerin yapılması mecburidir.
• Bütün kaçış rampalarında kaymayı önleyen yüzey kaplamalarının
kullanılması şarttır.
• Kaçış rampaları, kaçış merdivenlerine ilişkin gereklere uygun şekilde
havalandırılır.
• Kaçış yolu olarak yalnızca tek bir bodrum kata hizmet veren kaçış
rampalarının korunumlu yuva içinde bulunması gerekmez.
16
Atık Sulara Drenaj Kanalı
İş yerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya
genel bir kanalizasyona veya foseptiğe bağlanır ve uygun bir kapak ile örtülür, bu
yerlerin çalışılan mahalden yeteri kadar uzakta bulunması sağlanır.
Ödev
Atık su kanalizasyon kotunun kurtarmadığı durumlarda ise cebri olarak
drenaj yapılarak taşmanın önlenmesi sağlanmalıdır.
•Yaşadığınız binaların tavan, çatı, tavan, koridor, kapı, pencere,
korkuluk, merdiven, asansörlerinin uygunluğunu araştırınız.
•Yaşadığınız binanın aydınlatma, iklimlendirme, gürültü, temizlik,
içme suların uygunluğunu inceleyiniz.
•Çevrenizde, iş yeri olarak kullanılan binaların yemekhane, wc,
yıkanma, soyunma, duş yerlerinin uygunluğunu araştırınız.
•Çevrenizdeki binaların konut ve koğuşların uygunluğunu
araştırınız.
17
Özet
•"İş yeri “mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan
unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde
ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve
aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme,
çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden
ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da
içeren organizasyon” olarak tanımlanabilir.
•“Bina” kavramı, “kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan
insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma,
eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan ve
hayvanların ve eşyaların korunmasına uygun yapı” olarak
tanımlanabilir.
•Günlük konuşma dilinde, “bina” terimi ile “iş yeri” tabiri birbirleri
yerlerinde kullanılmakla beraber, bina işyerlerinin daha kısıtlı bir
kısmıdır. Yani, “iş yeri” tabirinin manası çok daha kapsamlıdır.
•Dolayısıyla “bina” yerine “iş yeri” tabirinin, özellikle İş Sağlığı ve
Güvenliği (İSG) konularında kullanılıyor olmasının bir sakıncası
olmamakla beraber, “iş yeri” tabiri çoğu zaman daha kapsamlı bir
manayı ifade ettiği için yanlış olarak kabul edilmez. Kaldı ki, aynı
husus, aşağıda izah edildilecek “işletme sahibi” tabiri yerine
“işveren” tabirinin kullanılması hususunda da geçerlidir.
•İşletmeciler, iş yerinde (kısıtlı tabiriyle binalarda) işçilerinin sağlığını
ve iş güvenliğini sağlamak için, İSG Mevzuatı'nda belirtilen şartları
yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı
yapmakla yükümlüdürler. Ayrıca, işçiler de, bu yoldaki usuller ve
şartlara uymak zorundadırlar.
18
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. İş yerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş
ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit
edildiğinde ne yapılır?
a) İtfaiyeye haber verilir.
b) İş güvenliği uzmanı göreve çağırılır.
c) Hayati tehlike azaltılıncaya kadar, işveren işi tatil eder.
d) ÇSGB’de bulunan İş Teftiş Kurulu göreve çağırılır.
e) Bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu
tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar
dikkate alınarak, iş yerinin bir bölümünde veya tamamında iş
durdurulur.
2. Mevcut yapılarda, her bir çıkışın genişliği kaç cm’yi aşmayacak şekilde çıkış
sayısı bulunur?
a) 100
b) 200
c) 300
d) 400
e) 500
3. Bir katta veya katın bir bölümünde, hesaplanan değerden az olmamak
üzere 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli yerlerde ve 60 kişinin aşıldığı
yerlerde en az kaç çıkış olması şarttır?
a) 5
b) 4
c) 3
d) 2
e) 1
4. Bölünmemiş mekânlarda kapılar arasındaki mesafe, en uzun
köşegenin ne kadarından az olamaz?
a) 1/1
b) 1/2
c) 1/3
d) 1/4
e) 1/5
5. İş yerlerinde işçilerin daimî olarak çalıştırıldığı yerlerin tavan yüksekliği en
az kaç metre olmalıdır?
a) 3
b) 4
c) 5
d) 6
e) 7
19
6. İş yeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı kaç olmalı ve metrekarede en
az kaç kilogram yük taşıyabilmelidir?
a) 10 - 1000
b) 4 - 500
c) 2 - 800
d) 6 - 400
e) 8 - 400
7. Genişliği kaç santimetreyi aşan merdivenlerin ortalarında, ayrıca bir
tırabzan bulundurulmalıdır?
a) 100
b) 125
c) 175
d) 200
e) 225
8. Kaç kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için, bir kabin ve
pisuvar, her 25 kadın işçi için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek,
100’den sonrası için her 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela bulundurulacaktır?
a) 10
b) 50
c) 100
d) 150
e) 1000
9. Kaçış rampalarının eğimi yüzde kaçtan daha dik olamaz?
a) 10
b) 15
c) 18
d) 20
e) 22
10. Herhangi bir yerindeki eğimi ne kadardan daha fazla olmayan kaçış
rampaları kavisli yapılabilir?
a) 1/2
b) 1/4
c) 1/6
d) 1/10
e) 1/12
Cevap Anahtarı
1.E, 2.B, 3.D, 4.C, 5.A, 6.B, 7.D, 8.C, 9.A, 10.E
20
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER
KAYNAKLAR
Altan, M. F., “Kalite ve Güvence Standartları”, ZKÜ MYO Ders Notu, 2003.
Altan, M. F., “Şantiye Güvenlik Sistemi”, ZKÜ MF Ders Notu, 2005.
Altan, M. F., “Şantiye Organizasyonu”, ZKÜ MYO Ders Notu, 2004.
Altan, M. F., “Yapı Bilgisi”, ZKÜ MF Ders Notu, 2007.
Altan, M. F., “Yapı Sistemlerinde Güvenlik”, ZKÜ MF Ders Notu, 2008.
Cliff., D., “The Management OSH in Mining Industry”, Mining for Development
Centre (IM4DC), W Australia, 2012.
Dönmez, S. “İnşaatlarda İş Güvenliği”, A.Ü., ÇMYO Ders Notu, 1992.
Fairley, F., Oates, B, Ayers, G., Landers, E., Tutton, P., Manton. A. and Corney, T.,
“Safety Handbook for the Building and Construction Industry”, Incoling,
Melbourne, 2013.
Hergt, J., “Safty and Environmental Procedures and Guidelines”, VIEPS,
Melbourne, 2009.
HSE, “Electricity at Work: Safe Working”, Health and Safety Executive, HES Books,
HSG85, 2013.
HSE, “Health and Safety Construction”, Health and Safety Executive, HES Books,
HSG150, 2006.
HSE, “Managing Health and Safety Construction” L144, London, 2007.
HSE, “Your Health, Yor Saftey”, A Brief Guede for Worers, TUC, HSE Books,
INDG450, 2013.
ILO, “Encyclopaedia of Occupational Health and Safety”, ILO, Geneva, 2012.
ILO, “İnşaatta Sağlık ve Güvenlik”, İNTES, Ankara, 2005.
ILO, “Safty and Health in Constriction”, ILO, A Training Manual, Geneva, 1992.
ILO, Safety, Health and Welfare on Construction Sites”, ILO, A Training Manual,
Geneva, 1999.
Karmis, M., “Mine Health and Safety Manegement”, Society of Mining, Metalurgy
and Exploration, 2001.
Levit, N., “Chemical Safty Reference Manual”, Universty of British Columbia, Risk
Management Services, 2002.
MSHA, “Dust”, US Department of Labor, Mine Safety and Health Administration,
MSHA, Britain, 1999.
Myers, L., “Construction Safety Hand Book”, Lawrence Berkeley National, HTST,
2007.
Palmer, K. N., “Dust Explosinos ond Fires”, Chapman and Hall, London, 2003.
Queensland G., “Building and Construction Industry Workplace Health and Safety
Guide”, Brisbane, 2011.
Ramsey, H. C., “Chemical Safety for Supervisors”, American Chemical Society,
CHEM TREC, Washington DC, 2001.
Singh, Al, Hinze, J., Coble, R. J., “Implementation of Safety and Health on
Construction Sites”, CRC Perss, 1999.
21

1 Bina Yönetim Sistemleri isgbolumu.com isg bolumu

Transkript

Benzer belgeler

İSG Kültür Devrimi

Merkezi Isıtma Sistemli Binalarda Gider Paylaşımı

herkes için kaliteli yaşama imkanı sağlayan bir yapılı

Mesleki Risklerin Yönetimi

Secret CV

“DÜNYAYI DEĞİŞTİRENLER” ÜNİTESİ BÜLTENİ Tema

1. SGK`da kayıtlı işyeri e-Bildirge yöneticilerinin e

ÜÇÜNCÜ KISIM Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve