Kamil ÖZER - kamilozer.com

FİZYOLOJİK
PERFORMANSIN
ÖLÇÜLMESİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Kamil ÖZER
Antrenörlük Eğitimi Bölümü
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Dersin değerlendirilmesi
•SINAV NOTU
•Konu anlatımı
=
•Ödev
=
•Laboratuar Uygulama=
•Klasik yöntem sınav=
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
%20
%20
%30
%30
Ödev %20




ÖDEV: Dersi alan öğrencilerin uzmanlık branşlarına
özgü farklı kategorilerde test örneklerini içeren bir
ödev hazırlamaları gerekmektedir.
Ödev konusu 2. haftada belirlenecek,
10. hafta derse getirilecektir.
Konuyla ilgili çizimler, resim ve şekiller yer alacak
şekilde en az 10 kaynakla yazım kurallarına uygun
olarak hazırlanacaktır.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Laboratuar %30

Dersi alan öğrencilerin işlenen testleri
uygulamaları ve test formlarını
tamamlamaları gerekmektedir.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Amaçlar
•Fiziksel uygunluğun unsurlarını tanımak
• Fiziksel uygunluk unsurlarının nasıl ölçüleceğini
öğrenmek.
• Fiziksel uygunluk unsurlarını ölçebilecek pratik
deneyleri yapabilmek
• Ölçme araç ve gereçlerini tanımak
• Ölçülen unsurlar arasındaki ilişkileri kavramak
• Ölçme ve değerlendirme ile ilgili laboratuar
formlarını kullanabilme ve değerlendirmeye ilişkin
hesaplamaları yapabilme becerilerini kazanma
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Önerilen Kaynaklar



Fiziksel Uygunluk (Özer K) Nobel Yayınları
2010,
Fiziksel ve fizyolojik performansın ölçülmesi
(Tamer K) Bağırgan Yayınları 2000.
Physilogical tests for elite athletes
(Avustralian sports commission) Human
Kinetics. 2000 .
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Dersin ölçümü
• Fizyolojik testlerle ilgili temel bilgilerin
• Fizyolojik testlerle ilgili prensiplerin öğrenilmesi
• Test ekipmanlarının fonksiyonlarını anlama
• Fizyolojik testleri uygulayabilme ve
yorumlayabilme becerisinin kazandırılması
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenörlük: sanat mı bilim mi?
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenörlük= Bilim?
 Özel antrenman uyaranı özel hormonal
cevaplar/adaptasyonları belirler
 Özel antrenman uyaranı özel nöromusküler
cevaplar/adaptasyonları belirler
Özel antrenman uyaranı özel kardiyovasküler
cevaplar/adaptasyonları belirler
Özel antrenman uyaranı özel biyolojik
cevaplar/adaptasyonları belirler
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenörlük = Sanat?
Antrenörlük: Antrenman programının
bilimsel dayanaklara göre sportif
performansın farklı unsurlarını birlikte ele
alarak, sporcuların bireysel yeteneklerine
göre antrenman yükünü
düzenleyebilmektir.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenman Nedir?
Antrenman:
Sporcunun
performansını en iyi
duruma getirmeyi
amaçlayan planlanmış
fiziksel aktiviteler,
beslenme prosedürleri ve
hijyenik pratiklerin
toplamıdır.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
“Bir süre eziyet çekmeyi
kabullenmeden bir hafta içinde ya da
bir yıl içinde şampiyon olamazsın”
“Bedel ödemeden başarılı olamazsın”
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenörlük Bilimi için gerekli
bilgiler
• Sporcular neden özeldir ?
• Metabolik adaptasyonlar
• Kardiovasküler adaptasyonlar • Antrenman Yöntemleri
• Nöromuskülar adaptasyonlar
• Egzersiz paradoksları
• Hormonal adaptasyonlar
• Sporcunun performansı nasıl
değerlendirilir.
• Beslenme ilkeleri
• Büyüme ve gelişim
• Antrenman prensiplerinin
pratik uygulamaları
• Cinsiyet özellikleri
• Antrenmanın psikolojik yönleri
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
İyi bir Antrenörlük için
Performans gerekleri
Sporcunun düzey analizi
Antrenman yönteminin seçimi
Antrenman araçlarının seçimi
Antrenman programının geliştirilmesi
Adaptasyonların kontrolü
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Optimal bir program için……..?
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Performans Unsurları






Fizyolojik
Biomekaniksel
Psikolojik
Çevresel
Taktik
Araç-gereç
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Fizyolojik
 Dayanıklılık
 Sürat
 Kuvvet
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Biomekaniksel



Güç üretimi
Teknik
Ekipman
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Psikolojik




Kaygı
Rakiplerin düzeyi
Yarışma tarzı
Stres
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Çevresel




İklim
Isı
Tesisler
Seyirci
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Taktik


Taktik plan
Taktik planı değiştirebilme yeteneği
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Araç-gereçle ilişkili






Uygun ayakkabı
Raket sporları
Golf
Kayak
Kano/Kajak
Bisiklet
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Fitness Endüstrisi



Çok sayıda egzersiz ekipmanı pazarlanmakta
Performans arttırmayı hedefleyen bir çok
aksesuarlar yan ürünler pazarlanmakta
Bir çok antrenörlük sistemleri pazarlanmakta
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans nedir?
 Bireysel
performans koşullarını oluşturan
tüm yetenekler, davranışlar ve
özelliklerin toplamıdır.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Bireysel yetenek ve özellikler
 Genotipik
 Fenotipik
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Elit Sporcu Başarı Unsurları
Parasal
kaynak
Teknik destek
Uluslar arası
yarışmalar/
antrenman
olanakları
Tesis araç
gereç
Antrenman
atmosferi
Antrenman
SPOR
ELİT
SPORCU
SOSYAL
Aile ve
arkadaş
desteği
Toplumun
değerleri
Sosyal
durum
Eğitim
sistemi
Kariyer
olanakları
Sportif Performans Boyutları
SOMATİK
MOTORSAL
PSİKOLOJİK
ÇEVRE
ANTRENMAN
BİLİŞSEL
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans Boyutları
• Aile
• Gelir düzeyi
• Eğitim
ÇEVRE
• Akrabalar
• Semt
• Arkadaş çevresi
• Okul
• Spor olanaklarına uzaklık
• Coğrafya
• Kültür
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans Boyutları
Kognitif özellikleri
BİLİŞSEL
• Algılama / anlama
• Yorumlama
• Doğru ilişkileri kurabilme
• Doğru yanıtları bulabilme
• Konu ile ilgili bilgi dağarcığını
geliştirebilme
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans Boyutları
• Antrenör
• Kişilik
• Bilimsel
ANTRENMAN
• Deneyim
• Antrenman koşulları
• Araç – gereç
• Salon, saha
• Antrenman grubu
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Antrenman kalitesi
Performans
Antrenörün kişiliği
ve bilgisi
Bilimsel
birikim
Antrenman kalitesi
Yarışmalar
Tesisler
gereçler
25.02.2013
Genetik
oluşum
Sporcunun yetenekleri
M. Kamil ÖZER
Motivasyon
Sportif Performans Boyutları
•Motivasyon
•Kaygı
PSİKOLOJİK
•Güven
•Kararlı olma
•Hazır olma
25.02.2013
“The day of the match I’m
visualizing certain points and my
opponent’s weaknesses and
strengths. I’m thinking not
chatting.”
– Women’s Tennis Champion
Chris Evert
“Your body will do what your
mind tells it to do” – Brad Gilbert,
Winning Ugly
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans Boyutları
KONDİSYONEL
•Dayanıklılık
MOTORSAL ÖZELLİKLER
•Kuvvet
KOORDİNATİF
•Sürat
•Koordinasyon
•Esneklik
•Denge
•Ritm
•Hareket becerileri
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Sportif Performans Boyutları
•Somatotip
SOMATİK
•Beden
kompozisyonu
•Proporsiyon
•Profil
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Neden ölçeriz?

Durum belirleme




Motivasyon



Dikkatin yoğunlaşması
Yarışma stresini yenme
Antrenmanı değerlendirme




Zayıf ve güçlü yönler
Seçim
Gruplara ayırma
Program [yarışma / rekondisyon]
Birey
Antrenör
Hedef belirleme


25.02.2013
Periyotlama / program yapma
Antrenman planları
M. Kamil ÖZER
Ne ölçeriz








Somatik özellikler
Aerobik
Anaerobik
Sürat
Esneklik
Beceri
Psikolojik durum
Bilişsel durum
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Nasıl ölçeriz?

Laboratuar
Doğrudan fizyolojik cevaplar
 Dolaylı fizyolojik cevaplar

Alan
 Anket

25.02.2013
M. Kamil ÖZER
TEST ÖNCESİ HAZIRLIK
 Sporcu
 Bilgilendirme
 Onay belgesi
 Tıbbi kontrol ve sağlık anketi
 Bir gün önce yapması gerekenler
Egzersiz
Diyet
 Test günü
Alkol, sigara, kahve, ilaç
 Giysi
 Açıklama
 Branşa özgü diğer test öncesi koşullar
 Sağlık
 Test öncesi anketi
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Test öncesi
 Laboratuar
Oda koşulları
Havalandırma, Isı, Nem
Koşulların kaydı
Kalibrasyon
Test günü ve zamanı
Sessizlik (ankisiyete)
Test uygulaması
Test görevlilerinin eğitimi
İlk yardım
Hastane ve tıbbi personel tel
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Test öncesi Anketi
 Kişisel bilgileri
 Beslenme
 son 2 gün değerlendirin (zayıf, orta, iyi, çok iyi)
 Son yemeğini ne zaman yedin
 Son yemeğinde neler yedin
 24 saat içinde yedikleri
 Çevre
 Son iki hafta içinde sıcak ortamda antrenman
 Son iki hafta içinde yüksek irtifada antrenman ya da uyku
 Hastalık
 Şu anda hastalığınız var mı?
 Son iki hafta içinde bir hastalık geçirdiniz mi?
 Sakatlık
 Şu anda sakatlığınız var mı?
 Son iki hafta içinde bir sakatlık geçirdiniz mi?
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Test öncesi Anketi
İlaç kullanımı
Şu anda kullandığınız ilaç var mı?
Son iki hafta içinde ilaç kullandınız mı?
Motivasyon
Bugünkü antrenman için motivasyonunuzu değerlendirin (zayıf, orta,
25.02.2013
iyi, çok iyi)
Bugün test için kendinmiz değerlendirin (zayıf, orta, iyi, çok iyi)
Antrenman
 Son hafta yaptığınız antrenmanı değerlendirin (hafif, orta, yoğun,
çok yoğun)
 Bu gün ne kadar yorgunsunuz (0= hiç,; 5= çok fazla) 0 1 2 3 4 5
 Son antrenmanınızı ne zaman yaptınız.
 Zaman
süre
yoğunluk (hafif, orta, yoğun)
 Bu gün
___________
________________________
 Dün
___________
________________________
 2 gün önce ___________
________________________
Seyahat
7 gün içinde seyahat yaptınız mı? (uçak, araba, süre)
Adet (bayan sporcular)
Adet durumunuzu belirleyiniz (yok, düzensiz, düzenli)
Son döneminiz kaç gün sürdü
Herhangi bir ilaç alıyor
M. Kamilmusunuz.
ÖZER
Tıbbi değerlendirme


Göz, kulak, burun, boğaz
Solunum









Karın


25.02.2013
Kalp sesleri
Kalp ebatları
Fundoscopy
Bruits
(abdominal/carotid)
ECG


Karaciğer
Dalak
Böbrek
M. Kamil ÖZER
Karın duvarı
Merkezi Sinir Sistemi


Nefes alma ve verme
sesleri
Göğüs duvarı hareketleri
Hava girişi
Kalp-dolaşım







Refleksler
Algılama
Denge
Periferal duyarlık
Yürüme
Kuvvet (manual)
Kas iskelet sistemi

Omurga





Boyun
Gövde
Bel
Kalça
Eklemler
Tıbbi değerlendirme Laboratuar
•İdrar
• Özgül ağırlığı
• Albumin
• Glikoz
• Kan
• Mikroskopik
• Hematology
• Hemoglobin
• Serum ferritin
• Biyokimyasal inceleme
• Solunum
25.02.2013
•FEV1/FVC
M. Kamil ÖZER
Test öncesi sağlık anketi








25.02.2013
Bireysel bilgiler
Aile doktoru
Aile diş hekimi
Acil durumda başvurulacak kişiler adres ve telefonları
Aile hikayesi
Son durumu
Geçirdiği hastalıklar veya tıbbi problemler
Ek destekler, besin destekleri (vitamin, demir,
kalsiyum)
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU
Protokol Numarası (
)
 1)- Performans testleri ile ilgili bilgiler :
 a- Testlerin amacı : Sporcuların performans analizini
yapmak
 b- Testlerin Niteliği : Laboratuvar
 c- Testlerin öngörülen süresi : Talep edildiği sürede
 d- Testlere katılması beklenen sporcu sayısı:
 e- Testlerde izlenecek deneysel işlemler :

25.02.2013
ANTROPOMETRİK TEST VE BODY COMPOSITION,
REAKTION TIME, AGILITY, VERTICAL JUMP,
FLEXIBILTY, VO2 Max + LA, WINGATE ANAEROBIC
POWER + LA.
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU


2)- Uygulama Sırasında Karşılaşabileceği Riskler ve
Rahatsızlıklar :Yukarıda açıklanan test sırasında
uygulanacak olan işlem ve tedavilerin bana belirtilen
riskleri ve rahatsızlıkları getirebileceğinin bilincindeyim:
Göğüs ağrısı, Solunum sıkıntısı, Tansiyon yükselmesi,
Çarpıntı, Bayılma ya da baygınlık duyumu, Yorulma
3)- Testlerden beklenen tıbbi yarar: Sporcuların
performans analizi, sporda başarının arttırılması için
gereklidir. Ayrıca, testler sonrasında sporcuda belirlenecek
eksiklik ve yetersizliklere yönelik yapılan tedavi ve
düzenlemeler sonunda, sakatlık riski azalacaktır.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU







4)- Testlere Seçenek Olan Girişimler Konusunda Bilgilendirme:
Testlere katılacak bireylere, test öncesi dönemde, yapılacak testler ile ilgili
bilgi verilecektir.
5)- Test Konusundaki soruların Cevaplandırılması:
a.Testler sırasında oluşabilecek zarar durumunda uygulanacak tıbbi tedavi
ve işlemler : Test sırasında çıkabilecek sağlık sorunlarını değerlendirecek
hekim vardır. Testlerin yapılacağı yer Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi
ve Spor Yüksekokulu binası içindedir, dolayısıyla Acil Servise kısa sürede
ulaşmak mümkündür. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunun bünyesinde
acil sorunları karşılayabilecek yeterlikte ilaç, sedye, oksijen tüpü, sağlık
odası ve hemşire mevcuttur.
b. Testlerin yürütülmesi sırasında olası yan etkiler, riskler ve zararlar ile bir
hasta olarak haklarım
konusunda bilgi almak için aşağıda belirtilen kişiyle bağlantı kurmam
yeterli olacaktır.
Adı- Soyadı:
Telefon:
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU


25.02.2013
6)- Zararların Karşılanması: Bu çalışmaya
katıldığım için zarar görecek olursam gerekli olan
tıbbi bakımın sorumlu araştırmacı / Hekim
tarafından yerine getirileceği çalışma ilacı yada
uygulanan işleme bağlı olarak gelişebilecek her türlü
hasara (sakatlanma ve ölüm dahil) karşı güvencede
olduğum, masrafımın
“(…………………………………………) tarafından
karşılanacağı bana bildirilmiştir.
7)- Test Giderleri : Test kapsamındaki tüm muayene,
tetkik ve testler ile tıbbi bakım hizmetleri için
giderler (…………………………………………….)
tarafından karşılanacaktır.
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU

8)- Testlere Katılmayı Reddetme ve Çalışmadan Çekilme Hakkı,
Çalışmadan Çıkarılma: Testlere hiçbir baskı ve zorlama altında
olmaksızın gönüllü olarak katılıyorum. Testleri reddetme hakkına sahip
olduğum bana bildirildi. Sorumlu araştırmacı /hekime haber vermek
kaydıyla hiçbir gerekçe göstermeksizin isteğim anda bu çalışmadan
çekilebileceğim bilincindeyim. Bu çalışmaya katılmayı reddetmem yada
sonradan çekilmem halinde hiçbir sorumluluk altına girmediğimi ve bu
durumun şimdi ve gelecekte gereksinim duyduğum tıbbi bakımı hiçbir
biçimde etkilemeyeceğini biliyorum. Çalışmanın yürütücüsü olan
araştırmacı /hekim yada destekleyen kuruluş, çalışma programının
gereklerini yerine getirmedeki ihmalim nedeniyle yada almakta
olduğum tıbbi bakım kalitesini yükseltmek amacıyla benim onayımı
almadan beni çalışma kapsamından çıkarabilir.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU



9)- Gizlilik: Çalışma süresince tutulan bütün kayıtlar ve dosya
bilgileri gerektiğinde, Spor Bilimleri Araştırma Ve Uygulama Merkezi
Müdürlüğü yöneticilerine ulaştırılacaktır. Çalışmanın sonuçları bilimsel
toplantılar yada yayınlarda sunulabilir. Ancak bu tür durumlarda
kimliğim kesinlikle gizli tutulacaktır.
10) Çalışmaya Katılma Onayı: Yukarıda yer alan ve araştırmadan önce
sporcuya verilmesi gereken bilgileri gösteren aydınlatılmış Onam
Formu adlı metni kendi anadilimde okudum ya da bana okunmasını
sağladım. Bu bilgilerin içeriği ve anlamı, yazılı ve sözlü olarak açıklandı.
Aklıma gelen bütün soruları sorma olanağı tanındı ve sorularıma
doyurucu cevaplar aldım. Çalışmaya katılmadığım yada katıldıktan
sonra çekindiğim durumda, hiçbir yasal hakkımdan vazgeçmiş
olmayacağım. Bu koşullarla söz konusu çalışmaya hiçbir baskı ve
zorlama olmaksızın gönüllü olarak katılmayı kabul ediyorum.
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU
Bu metnin imzalı bir kopyasını aldım.
 Katılanın
 Adı Soyadı
:……………………………………………………………
 İmzası
:……………………………………………………………
 Telefonu
:……………………………………………………………
 Adresi
:……………………………………………………………
 Tarih: ……../………/……………
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
AYDINLATILMIŞ ONAM FORMU
Açıklamaları yapan araştırmacı / hekimin;
 Adı Soyadı
: …………………………………………..
 İmzası
:………………………………………………….
 Aydınlatılmış onam işlemine tanıklık eden kuruluş görevlisinin
 Adı Soyadı:
 İmzası
:…………………………………………………………………………
…….
 Görevi
:
…………………………………………………………………………
…….
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Test sırası
Dinlenme kan basıncı ve kalp atım sayısı
 Beden kompozisyonu
 Kalp solunum dayanıklılığı
 Kassal uygunluk
 Esneklik

ACSM (1995)
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Geçerlilik, Güvenirlilik Ve Tarafsızlık

Geçerlilik (VO2 max)>.80

Güvenirlilik (test-retest) >.90

Tarafsızlık (intertester reliability) >.90
25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Testlerin tanıtımı ve uygulanması
Test öncesi
Rahat giysi, çorap ve ayakkabı
 24 saat içinde bol miktarda sıvı alımı
 Çok yemek, sigara, alkol veya kahve almaktan
kaçınma
 Test günü bitkinlik verici fiziksel aktivitede
bulunmama
 Testten önceki gece 6-8 saat uyku

25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Testlerin tanıtımı ve uygulanması
Uygulama
Test prosedürünün inceliklerini bilmek
 Her bireye standart anlatım
 Test süresinin optimal kontrolü
 Standart prosedür uygulama
 Ustalık

25.02.2013
M. Kamil ÖZER
Yorumlama
Test verilerini analiz
 Bireye kendisi hakkında bilgi

Bilgisayar yazılımı
 Karşılaştırma (norm)
 Grafik tanıtım

Yaş ve cinsiyete göre normlar
 Pozitif açıklama

25.02.2013
M. Kamil ÖZER