Health Evaluation

Amaç?
Dayanıklılık
Aerobik Uygunluk ve Değerlendirilmesi
 Kardio vasküler sistemin Stres altındaki durumunu izlemek
 Kardiovasküler uygunluk
 Kardiorespiratuar uygunluk
Prof. Dr. M. Kamil ÖZER
[email protected]
 Kardiovaskular Fitnes (VO2max)
 Aerobik uygunluk
 Egzersiz Planı için bilgi toplamak
 Egzersiz programı için gelişmeyi izlemek
 İlaçların etkisini incelemek (Kan basıncı)
1
26.03.2013
2
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
3
Kardiovasküler sistemin göstergeleri
Kardiovasküler terminoloji
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
VO2? VO2 max?
 Oksijen kullanımı, karbondioksit üretimi
 İstirahat
 Kalp Atım Sayısı: K.A.S., Heart Rate: HR
 Egzersiz
 VO2max: maksimal yüklenme altında Birim zamanda
 İstirahat
 Kardiak verim: KV., Cardiac output: Q
 Q= HR x SV
 VO2: Birim zamanda sarfedilen oksijen volümü
 Kalbin 1 dakikadaki atım sayısı
 Atım Volümü : AV., Stoke Volume :SV
sarfedilebilen maximal O2 miktarı
 Egzersiz
KV= KAS x AV
 Aerobik uygunluğun en iyi belirleyicisidir.
 Kan basıncı
 AVO2 farkı: arter O2 - Venöz O2
 İstirahat
 Plasma volume : kanın su volumu
 Egzersiz
 Normal 3-4 litre, sporcularda 5-6 litre
ACSM 1999, Astrand & Rodahl 1986
 Algılanan Zorluk Derecesi
4
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
5
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
6
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Birimler
 İş= kuvvet x yol (kgm)
 MET= 3.5 ml·kg-1·min-1 VO2 (istirahat)
 Güç= iş/zaman (kgm.dak-1)
 VO2max = 4 L, 70kg kaç METs???
.
 Değişik durumlar (Yatma,
oturma, ayakta): KAS, KB, EKG
 KAS- 30s, 15s, 10s or 6s
 Wat= 1wat 6,118kgm dak-1
 4 litre= 4000 ml
 İlk atımı saymayın (0,1,2,3....)
 L·min−1= dakikada kullanılan litre,
 4000ml/70 kg= 57,14 ml·kg-1·min-1
 radial arter veya karotid (çok
 ml·min−1 = dakikada kullanılan mililitre,
 57,14 ml·kg-1·min-1/3.5 = 16,33

ml/kg·min−1 =
dakikada kullanılan O2’nin kg başına
M. Kamil ÖZER
fazla bastırmadan)
 Baş parmağınızı kullanmayın
 Bireyin oksijen kullanma kapasitesi istirahat durumunun 16
miktarı,
7
Dinlenmenin değerlendirilmesi:
Quiet Testing
Birimler
 Stethoscope ile alınabilir.
 Normal KAS?
katına eşit.
26.03.2013
8
Kan Basıncı
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
26.03.2013
Algılanan Zorluk Derecesi
 Sistolik- basınç : arterlerde ventrikular kasılma sırasında
 Yorgunluğun ve çabanın hissedilmesi
 Diastolik- basınç: arterlerde ventrikular gevşeme sırasında
 VO2 ile çok yakın ilişkili
 Egzersizle Sistolik & Diastolik basınçta ne değişir?
 Egzersiz planının yapılması için kullanılır
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
11
M. Kamil ÖZER
9
Yüksek aerobik düzeye sahip birey
 VO2max daha yüksek
 Yüksek yüklenmelerde aerobik metabolizma için daha çok
enerji üretebilme yeteneği
 Egzersizi Uzun süreli devam ettirebilme yeteneği
 Testin ne zaman sonlandırılacağı konusunda yardımcı olur.
10
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
12
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Testlerde incelenen göstergeler
Egersiz Testleri
 Solunum Gazlarının analizi
 Yüklenmeye KAS cevapları
 Laboratuar

Maksimal
Submaksimal
 Yüklenme Süresi
Kardiovasküler
Uygunluğun en iyi
belirleyicisi
 Yüklenme Yoğunluğu
 Güç - kalori çıktıları
 Alan
13
 Kgm, hız, VO2, [(kuvvet x yol)/zaman]
26.03.2013
14
Araçlar
•Kronometre
 Bisiklet ergometresi
 Kol
 Step
 Kayak ergometresi
16
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
15
Testlerde genel prensipler
 Koşu bandı
 Bacak
M. Kamil ÖZER
 Soğuma
•KAS monitorü
 Isınma
 Yüklenme derecesi MET
 Düşük düzeyde başl.
 Test alanı sessiz, sakin
•Metronom
 Dereceli artış
 21-23 derece oda sıcaklığı
 Dikkatli gözlem
 Nem oranı <%60
 KAS her dakika
 Çok etaplı (kardiovasküler uyumun incelenmesine olanak sağlar)
 İş Yükü artışı: 1 - 3 METS
 Etap süresi: 2-5 dakika
 Sabit duruma erişmeyi sağlamalı
 KAS, KB, EKG, AZD ölçülür
 AZD ve KB
•AZD
26.03.2013
Test Prosedürü
 Kalibrasyon
•EKG
M. Kamil ÖZER
 Toplam test süresi? 8-12 dak.
 Testi durdurma
26.03.2013
17
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
18
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Test uygulamasında
kontraindikasyonlar
Testin Sonlandırılması
Diğer Kontraindikasyonlar
 En tehlikeli zaman!!
 EKG de görülen değişimler
 Venöz göllenme, baygınlık, aritmi riski
 Son zamanlarda geçirilmiş kriz
 1. hızı yavaşlatın (durdurmayın!!)
 Kontrol edilemeyen aritmi
 Kontrol edilemeyen metabolik hastalıklar
 Aktif soğuma
 Düzensiz göğüs ağrıları
 Kronik infeksiyon (hepatitis, AIDS)
 Ölçüm KAS, KB, EKG
 Önemli derecede kederli olma
 İlerlemiş ya da sorunlu hamilelik
 Herhangi kontrol edilemeyen kalp sorunları
 Egzersizle ortaya çıkan Nöromuskular / iskeletsel sorunlar
 Aksi reaksiyonları izleme
M. Kamil ÖZER
19
26.03.2013
20
Tıbbi kontrol/diagnostik egzersiz test gerekli mi?
Sağlıklı
görünen
Sağlıklı
görünen
Yüksek risk
Yüksek risk
Genç
Byn - < 50
Erk - < 40
Yaşlı
Semptom
yok
Semptom
var
Orta
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Evet
Yüksek
Hayır
Evet
Evet
Evet
Evet
26.03.2013
M. Kamil ÖZER
Egzersiz
yoğunluğu
Hasta
M. Kamil ÖZER
 SBP>200, DBP > 120 istirahat
26.03.2013
Kabul edilen KAS- VO2/İŞYÜKÜ ilişkisi
21
kas
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Yaşla KAS’ın değişimi
220 - yaş (hata= + 15atım)
K
A
S
220
200
180
160
140
22
23
M. Kamil ÖZER
VO2 ve işyükü
10
26.03.2013
24
20
M. Kamil ÖZER
30
40
50
60
70
80
26.03.2013
VO2max Kriterleri
Koşu bandı
 Plato
 Balke max test
 RER 1.05-1.15
 Sabit hız 3.3 mph (5.3 km)
 Dakikada 1 derece
 Kan Laktat >8-10 mMol
 25 dakika sonra 25 derece sabit hız artışı dakikada 0.2mph
 HR (10-12) 220- yaş
 VO2max= 11.12 + 1.51xzaman (dakika)
(0.320 km)
 Katılımcının tükenmişliği
25
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
1
0-3
1,7
10
2
3-6
2,5
12
3
6-9
3,4
14
Increases 0.2 mph/per min
4
9-12
4,2
16
Calculated 3.3 mph Speed
5
12-15
5
18
6
15-18
5,5
20
7
18-21
6,0
22
At 25:00 min speed
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
Minutes
28
M. Kamil ÖZER
27
26.03.2013
26.03.2013
M. Kamil ÖZER
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Bruce max test
Stage Minutes Speed (mph) Grade %
PROTOCOL
2
26.03.2013
Bruce max test
BALKE
0
M. Kamil ÖZER
 VO2max(mlO2.kg-1.dk-1)=
14.76
- (1.379 x Süre)
+(0.451x Süre2)
- (0.012 x Süre3)
29
30
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Maksimal Bisiklet Ergometresi Testi (ACSM)
 ARAÇLAR
Maksimal Testin Avantajları
Hesaplama
 YÖNTEM
 EKG kullanıldığında, en iyi diagnostik testtir
 Ergobisiklet
 Yükseklik ayarları
 Kronometre
 Pedal devir hızı (50-60)
 ECG veya KAS mon.
 2 dak. Düş. dir. Isınma
 Metronom
 Artış 2-3 dak.25-50 watt
 1,8 x kgm.dak / ağırlık + 7ml.kg.dk
 Gerçek HR max
 Aktif soğuma
 ÖRNEK: 1200kgm.dak, 60 kg
 Tüm yoğun yüklemeleri tolere edebilen denekler için
 VO2 max ACSM’nin enerji miktarı eşitliği ile hesaplanabilir.
(kardiovasküler rahatsızlıkların izlenmesi açısından)
 VO2ml.kg.dak =
 Gerçek VO2max
güvenlidir.
 VO2ml.kg.dak= 1,8x1200/60+7= 43ml.kg.dak
31
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
32
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
33
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
Laboratuarda Submaksimal Protokoller
 Tek etaplı testler (bisiklet ya da koşu bandında olabilir, veriler steady-
Maksimal Testin Dezavantajları
SUB maksimal stres testi
stead egzersizde alınmış olmalıdır)
 VO2max(ml.kg.dk)= SMVO2x(220-yaş-k)/(SMHR-k)
 Masraflı (metabolik kart, EKG, hekim...)
 Deneğe bir dizi submaximal egzersiz etapları uygulanır.
 Tüm denekler test edilemezler.
 KAS, KB & AZD her etapta ölçülür,
 Bir çok merkezde gerekli ekipman bulunmamaktadır.
 Test daha önce belirlenmiş, submaximal sınırda sonlandırılır.
 Elemanlar için teknik eğitim
 SMV O2= submaksimal VO2
 k= regresyon sabit sayısı (kadın=73, erkek= 63)
 SMHR= submaksimal kalp atım sayısı (Mahar 1987)
 VO2max erişilen işyüküne karşılık KAS dikkate alınarak
 Not: ölüm riski submaximal testten daha yüksek değildir (1/10,000)
 ÖRNEK: Erkek 35 yaş, 70 kg, 750 kg.m.dak., 144 KAS
belirlenir.
 SMVO2= 1.8 x 750/70 + 7= 26.29
 VO2max= 26.29x(220-35-63)/(144-63)= 39.6
34
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
35
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
36
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
 Protokol Erkek, kadın,
 Etap artışları her etaptaki KAS’ına göre
 Test III. Etabın sonunda ya da yaşa göre kestirilmiş KAS’ın
%85’ine ulaşıldığında sona erdirilir.
 RPM = 50
37
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
38
Yürüme Testi (10-20 yaş)
220
210
200
190
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
150
M. Kamil ÖZER
0.6
McArdle Step testi
VO2 L.dak= 2 x kgm.dak +300
KAS
Çok Etaplı YMCA Testi
 Step yüksekliği (41.3 cm)
 Erkek: 24 step/dak, kadın: 22
220-yaş
 3 dakika test
 Testten hemen sonra15 saniye nabız alınır
 VO2max
 kadın = 65.81 - (0.18.47 x KAS)
kgm.dk
300
0.9
450
1,2
600
1,5
750
1,8
900
2,1
1050 1200
2,4
2,7
26.03.2013
 Erkek = 111.33 – (0.42 x KAS)
39
ACSM Kestirme Eşitlikleri
Kilokalori Hesaplama
 Aktual ya da kestirilmiş VO2 gerekli
 Yürüme zamanı kronometreyle ölçülür.
düzenlenebilir,
 Birimler L/dak, ml.dak, ml.kg.dak
 Yürüme sonrası KAS sayılır (15 sn)
 VO2 biliniyorsa Kalorik tüketim belirlenebilir,
 VO2max cinsiyet, ağırlık ve yürüme zamanına göre belirlenir.
 Kcal kestirimi: VO2 x 5
 ACSM eşitlikleri Ticari, klinik uygulamalar ve fitnes
 HESAPLAMA : VO2max(ml.kg.dk)= 108,94 -
Kilocalorie: 1 Litre suyun ısısının 1 derece
arttırılması için gerekli enerji
çalışmalarında kullanılmaktadır,
8.41(s)+0.34(s2)+0.21(yaşxcins)-0.84(BMI)
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
 Steady state egzersizde VO2 biliniyorsa egzersiz işyükü
 1 mil olabildiğince hızlı yürüme
40
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
41
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
42
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
VO2: Yürüme & Koşma
VO2 Leg Ergometer
VO2 Step
 Birim : ml/kg/dak
 VO2 birim: ml/dak
 Araçlar:
 Hız birimi: dakikada metre
 Bisiklet kefe ağırlığı: kp or kg
 Yatay hız komponenti
 İş yükü kgm/dak, wat cinsinden gösterilebilir (kgm/dak/6)
 1 dakikada step sayısı= f
 Dikey (derece) komponenti
 kgm/dak = kefe ağ X m/dev x DD
 Step yüksekliği= h metre
 Monark m/Dev = 6m (Tunturi = 3m)
 VO2 ml.kg.dak= f x 0,2 + h x f x 1,33 x 1,8
 İstirahat komponenti (3.5 ml/kg/dak)
VO2= [(m/dak x 0.1) + (m/dak x derece(frac) x1.8) + 3.5
 Metronom, kronometre, step, Hr monitor
VO2 = [3.5 x Beden Ağ] + [kgm/dak x 2]
yürüme;0.1, koşu;0,2
43
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
44
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
45
Egzersiz Planının Düzenlenmesinde Etkili
Faktörler
Önemli Çevirmeler
 Watt: 1 watt = kgm/dak /6
Önemli noktalar
 Eğitim gereksinimi
 Aktivite Süresi ve sıklığı ustalıkla yönlendirilmelidir
 Liderlik ve motivasyon
 Yoğunluk kondisyonel özelliklerin kazanılması için
 Yoğunluk orta ve yüksek düzeyler arasında
 kcals : VO2(L/dak) x 5
yeterli olmalı,
 Kazançları belirlemek amacı ile Periodik fitnes değerlendirme
 METS: 1 MET = 3.5 ml/kg/dak
26.03.2013
 Egzersiz “Kapsamı” önemlidir
 Bireysel gereksinim & ilgi biçimi, hedefler
 Hız: 1 mph = 26.8 m/dak
M. Kamil ÖZER
 Fakat sakatlanmalara /programın terkedilmesine
testleri
neden olmayacak düzeyde olmalıdır.
46
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
47
M. Kamil ÖZER
26.03.2013
48
M. Kamil ÖZER
26.03.2013