3_Basit Problem Çözme Teknikleri

BASİT PROBLEM ÇÖZME
TEKNİKLERİ
Doç. Dr. Nihal ERGİNEL
Problemin ve nedenlerinin araştırılması,
problemin doğru tanımlanması en önemli adımdır.
Eğer problem doğru tanımlanmaz ise, doğru
çözümlere ulaşılamaz.
Problem;
 Spesifikasyonlar içinde üretim /servis
yapılamamasıdır,
 Verim düşüklüğüdür, işgücü, zaman, maliyetin
verimsizliği,
 Belirlenmiş hedeflere ulaşamamadır.
Problemlerin temel nedenleri değişkenliktir.
Değişkenlik;
 Şansa bağlı değişkenlik (genel),
 Belirlenebilir nedenlere bağlı değişkenlik,
şeklinde ikiye ayrılır.
Şansa bağlı değişkenlik:
 Her üretim/ servis sektöründe bulunan,
küçük etkiye sahip faktörlerden
kaynaklanan ve genelde çevre şartlarının
etkisinden oluşan değişkenliktir.
 Ortadan kaldırılması maliyetlidir.
 Ortam sıcaklığı, nem, toz, elektrik
dalgalanmaları vb.
Belirlenebilir nedenlere bağlı
değişkenlik:
 Süreçte değişkenliği oluşturan bir neden söz
konusudur.
 Bu neden dolayısıyla süreç kontrol dışına çıkmıştır
ve bu neden belirlenebilir.
 Bu neden ortadan kalkmadıkça değişkenlik
giderilemez.
 Kesici ucun körelmesi, makine ayalarının
değişmesi, malzeme değişikliği, kalıp değişikliği
vb.
Beyin Fırtınası
 Problemin ve nedenlerinin belirlenmesinde
kullanılır.
 Belirli bir konu üzerinde katılımcılığı
arttırarak yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasını
sağlayan bir tekniktir.
Beyin fırtınasının adımları:
Beyin Fırtınası yapılacak konu belirlenir,
Lider her oturum öncesi kuralları açıklar,
Herkese konu hakkında sırası ile söz verilir,
Sırası gelen kişi sadece tek bir fikir söyler,
Aklına bir fikir gelmeyen sırasını pas geçer,
Tereddüt etmeden her fikir söylenebilmelidir,
Hiçbir fikir için yorum yapılmaz ve eleştirilmez,
Mümkün olduğunca çok fikir üretilir,
Birbirlerinin fikirlerinden yararlanarak yeni fikirler ortaya
konulabilir,
 Tüm fikirler bir yere yazılmalıdır,
 Bittikten sonra fikirler üzerinde tartışılarak, oylama ile
önemli fikirler seçilir.









Problem Çözme Teknikleri
1) Sebep-Sonuç Diyagramı
2) Kayıt Formları
3) Histogram
4) Pareto Analizi
5) Serpme Diyagramı
6) Kutu Gösterimi
7) Kontrol Grafikleri
Sebep-Sonuç Diyagramı:
 Belirli bir problem veya hatanın olabilecek
sebeplerinin araştırılması için kullanılan ve
adına Balık Kılçığı veya Ishikawa Diyagramı
da denilen gösterim şeklidir.
 Muhtemel sebepler ekip ile beraber beyin
fırtınası ile belirlenebilir.
 Problem veya hatanın muhtemel tüm
sebeplerinin bir arada ve eksiksiz
görünmesine yardımcı olur.
Sebep-Sonuç Diyagramının genel
gösterimi:
Sebep
Sebebin
dallandırılması
Sonuç
Sebep-Sonuç Diyagramı tipleri:
 Temelde üç tip Sebep-Sonuç diyagramı
mevcuttur: (Kolarik)
1) Sebeplerin Sayılması,
2) Süreç Analizi,
3) Yayılma Analizi.
Sebeplerin Sayılması:
Temel faktörler bazında sebeplerin genel
olarak ele alınmasıdır.
>Minitab>Stat>Quality Tools>Cause-and-Effect
Cause-and-Effect Diagram
Measurements
Materials
kalibrasyon
Men
görme yetenegi
yogunluk
bilgi(ürün ve süreç)
egitim
sertlik
tekrar üretilebilirl
yorgunluk
renk
tepki verme süresi
hüner
tekrar edilebilik
tanecik büyüklügü
moral
Reknk Uyumsuzluðu
toz
talimatlar
nem
reçete
sicaklik
taþýmadaki hasar
Env ironment
devreye alma problem
voltaj
resim
süreç spesifikasyonl
Methods
sicaklik
basin
Machines
Süreç Analizi:
gramaj
viskosite
ölçüm hatası
Kurutucu
sıcaklığı
Basınç
makine
ayarsızlığı
fırın
sıcaklığı
... Sır
atılması
Engop
atılması
yağ eksik
Kurutma
işlemi
bandın hızı
yoğunluk
engopun rengi
karo sıcaklığı
Kurutma
süresi
Presleme
işlemi
Renk
Uyumsuzluğu
Yayılma Analizi:
Pasta Rengi
Karo Bünye
Rengi(Masse)
Engop
Sir Degisiminden
Kaynaklanan Sir Renk
Degisimi
Elek
Numarasi
Emisyon
Kalinligi
Elek Bakiye
Viskozite
Viskozite
Viskozite
Elek
Tansiyonu
Gramaj
Gramaj
Hammadde
Degisimi(L,a.b
Degerleri)
Yogunluk
Yogunluk
Gramaj
Yogunluk
Pozlama
Süresi
Renk
Engopun
Rengi
Renk
Renk Uyumsuzlugu
Firin Sicakligi
Firin Sicakligi
Ragle Lastigi
Degisimi
Süre
Firin Süresi
Elek
Degisiminde
Makina Ayari
Karo Sicakligi
Karo Sicakligi
Kurutucu
Sicakligi ve
Süresi
Firin Sicakligi
ve Süresi
Desen Baski
Makinasi
Kayıt Formları:
 Problem veya problemin muhtemel
nedenleri için veri toplama aşamasında,
verilerin kayıtlarının kaydedildiği
formlardır.
 Kayıt formları sadece çıktıyı değil, çıktının
alındığı sırada diğer parametrelerin
durumlarını da gösterecek şekilde
hazırlanmalıdır. (zaman, vardiya, operatör,
makine, parti vb.)
Kayıt Formları (devam):
 Kayıt formlarının amacı iyi saptanmalıdır.
Toplanan verilerden hangi araçları kullanarak ne
tür sonuçlar çıkacağının önceden planlanması ve
değerlendirme sonuçlarına göre önlem alınıyor
olması gereklidir.
 Gereksiz veya değerlendirilmeyen veriler kayıt
formundan çıkarılmalıdır. Sonuçlara göre yeni
parametreler de eklenebilmelidir.
 Veriyi toplayan kişi, değerlendirmesini de
yapabilmelidir. Eğer yapamıyor ise veri toplamaya
gerekli özeni göstermeyecektir.
Kayıt formu örneği:
HATA KAYIT FORMU
Ürün Adı:
Ürün Kodu:
Üretim Noktası:
Pembe Yer Karosu
1285
Son kontrol
Hata Türü
Yüzey pürüzlülüğü
Çatlak
Kırık
Siyah Nokta
Renk Ton Farkı
Delikcik
Çapak
...
...
8:00-9:00
Kontrol Eden:
İmza:
XX
XXX
XX\
X
...
...
...
9:00-10:00
X
X
\
Tarih:
21.05.2001
Parti No:
258
Sipariş No:
147
10:00-11:00 11:00-12:00
X\
X\
XX\
XX
\
\
13:00-14:00
14:-15:00
XX
X
X
X\
X
X
\
Toplam
15
17
16
7
Kusurların yerlerinin tespit edilmesi:
S İY AH N O K T A H A T A S I K A YIT F O R M U
Ü rü n A d ı :
P em be Y er K aros u
Ü rü n K o d u :
T a r ih :
12 85
Ü re tim N o k t a s ı : S o n k o n t ro l
2 1 . 0 5 .2 0 0 1
P a rt i N o :
25 8
S ip a r iş N o :
14 7
.
.
.
Kontrol Eden:
İmza:
.
.
.
Histogram
 Histogram, toplanan verilerin dağılımının
en basit gösterim şeklidir.
 En büyük ile en küçük değerlerin arasının
eşit olarak bölünmesi ve her bir bölüme
düşen veri sayının belirlenmesi ile çizilir.
 >Minitab>Graph>Histogram
 Süreç hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar,
 Kullanımı basittir,
 Verilere dayalı olduğu için süreç hakkında
sezgisel değil, doğru bilgilere erişilir,
 Grafiksel gösterimler etkilidir.
m
2
kuralı:
n: örnek büyüklüğü
m: sınıf sayısı
h: sınıf aralığı
2’nin kuvvetleri alınır ve 2m > n oluncaya kadar devam edilir. Bu koşulu
sağlayan m değeri istenilen sınıf sayısını verir.
21=2
22=4
23=8
24=16
25=32
26=64 > n=50 birim
Sınıf aralığı:
h=Xenb - Xenk ile belilenir.
m
Sturges kuralı:
n: örnek büyüklüğü
m: sınıf sayısı
h: sınıf aralığı
m= 1 + 3,322 log n olarak belirlenir.
Örneğin;
m= 1+3,322 log(50)= 6,64
Yaklaşık 7 sınıf sayısı
Sınıf aralığı aynı şekilde belirlenir.
Bir uzunluk ölçüsünün histogramı:
Pareto Analizi:
 Verilerin frekanslarının büyükten küçüğe
doğru sıralanmasıdır.
 Genellikle kalite problemlerinde, öncelikli
kusur tiplerinin veya öncelikli nedenlerin
belirlenmesinde kullanılır.
 Kalitesizliğin % 80’i, nedenlerin %20’si ile
açıklanabilir. Hangi nedenler üzerine
yoğunlaşılması gerektiğini gösterir.
>minitab>stat>quality tools>pareto chart
Pareto Diyagramı:
50
100
40
80
30
60
20
40
10
20
0
Defect
Count
Percent
Cum %
0
n
Re
on
kt
ki
fa r
d
Si r
a
ah
s iy
k ta
no
e
El
ki
as
kb
h
si
at a
t la
Ca
k
k
pa
Ca
S
i rik
ik
es
c
n
ir ö
i
es
le k
g
Ya
17
11
6
5
4
3
3
34.7
22.4
12.2
10.2
8.2
6.1
6.1
34.7
57.1
69.4
79.6
87.8
93.9
100.0
Percent
Count
Yer karosu hatalari Pareto Diyagrami
Serpme Diyagramı:
 Probleme etki eden değişkenlerin birbirleri
arasındaki veya çıktı ile aralarındaki
ilişkileri gösteren grafiklerdir.
 İlişkinin var olup olmadığını ve yönünün
tespit edilmesinde kullanılır.
 Sayısal bir değer ile ifade edilmez.
>minitab>graph>plot
Korelasyon:
 Eğer bir ilişki var ve sayısal olarak ifade
edilmek isteniyor ise, korelasyon katsayısı
hesaplanır.
>minitab>stat>basic statistics>Correlation
 Korelasyon katsayısı, ±1’e yakın ise
aralarındaki ilişki kuvvetli, 0’a yakın ise
zayıf olduğunu gösterir.
Kutu Gösterimi:
 Verilerin dağılımını gösterir,
 Gruplamaya olanak sağlar,
 Gruplar arası farklılıklar grafiksel olarak
görülür.
>minitab>Graph>Boxplot
Kutu Gösterimi: (devam)
Q3+1.5(Q3-Q1)
aralığındaki en
yüksek nokta
109
Q3: 75%
DBP
104
Medyan
99
Q1: 25%
94
Q1-1.5(Q3-Q1)
aralığındaki en
küçük nokta
Kutu Gösterimi: (devam)
81
L-pembe-tek
80
79
78
77
1
2
1. Baski elek no
3
Kontrol Grafikleri:
 Sürecin kontrol altında olup olmadığının
istatistiksel olarak analizinin yapılmasıdır.
 Shewhart tarafından geliştirilmiştir.
 Sürecin zaman içindeki değişimlerini
incelemeye yarar.
 İSTATİSTİKSEL SÜREÇ
KONTROLU’nde anlatılacaktır.