PDF 644KB

Okula Dönüfl
Biraz Tuz Kat›n
Polio’da Son Perde
Talep Üzerine Yard›m
Deste¤inize Güvenebilir miyiz?
‹Ç‹NDEK‹LER
ÇOCUK FELC‹ AfiILARI
Çocuk felcini önleyecek afl›lar›n gelifltirilmesi, 20. yüzy›l›n t›p alan›ndaki en büyük
baflar›lar›ndan biri olmufltur. Bu baflar›y› Dr.
Jonas Salk’a borçluyuz. Dr. Salk’un araflt›rmalar› 1952 y›l›nda aktifli¤i giderilmifl polio
virüsünün (IPV) bulunmas›yla sonuçlanm›fl,
ard›ndan 1955 y›l›nda ilk ba¤›fl›klama
kampanyalar› bafllam›flt›r.
Dr. Albert Sabin ise 1961 y›l›nda canl›
oral polio afl›s›n› (OPV) gelifltirmifltir. Bu afl›,
esasen görece düflük maliyetli olan IPV’den
de ucuzdu. Böylece OPV, halk sa¤l›¤›
programlar›n›nda, özellikle Ulusal Ba¤›fl›klama Günlerinin (UBG) ideal afl›s› haline
geldi. OPV’nin ek bir yarar›, ba¤›fl›klanm›fl
çocuklarla yak›n temas içinde olan kiflilerinde ‘pasif’ ba¤›fl›klanmas›n› sa¤lamas›d›r.
1995 y›l›ndan beri yürütülen UBG’leri
sayesinde, Türkiye’de ve Avrupa’da hastal›¤a yol açan virüsün yaratt›¤› vaka say›s›
s›f›ra inmifltir ve bölge bu y›l ‘çocuk
felcinden ar›nm›fll›k’ belgesi alm›flt›r.
WHO ve UNICEF, baflar›l› çocuk felciyle
mücadele kampanyas›n›n ard›ndan, gene
küresel bir kampanya olarak k›zam›kla
mücadele kampanyas› önermektedir. K›zam›k, dünyada önlenebilir çocuk ölümlerine
yol açan bafll›ca hastal›klardan biridir.
Bakz. Polio Son Perdesi, sayfa 4
‹S‹MS‹Z KAHRAMANLAR
UNICEF çocuk yaflam›n›n bütün yönlerini
tüm dünyada iyilefltirmeye çal›fl›rken, bu
yönde her giriflimde malzeme sorunu hep
gündeme gelmektedir. E¤itim programlar›
2
KIZ ÇOCUKLARININ
E⁄‹T‹M‹
için kirtasiye, oyuncak, hatta s›n›f gereklidir.
Sa¤l›k programlar›n›n afl›lara, ilaçlara ve
ameliyat donan›m›na gereksinimi vard›r.
Do¤al felaketleri yaflam›fl ya da savafl›n
sürüp gitti¤i yörelerdeki insanlar›n
beslenmesi, giydirilmesi ve bar›nd›r›lmas›
gerekir. Üstelik, bu ifllerin baz›lar› çok k›sa
sürede baflar›lmal›d›r.
Geçen y›l Ankara Bölgesel Tedarik
Merkezi (BTM), ço¤u Afganistan ve
Pakistan’da kullan›lmak üzere 15 milyon
dolar de¤erinde ihtiyaç malzemeleri temin
etmifl ve da¤›tm›flt›r. Avrupa, Asya ve
Afrika’n›n kesiflim noktas›nda yer alan
BTM, ayr›ca bu yard›mlar›n› Orta ve Do¤u
Avrupa, Ba¤›m›z Devletler Toplulu¤u ve
Balt›k Ülkeleri gibi bölgelere de
yöneltmektedir.
Bakz. Talep Üzerine Yard›m, sayfa 6 & 7
‹YOTLU TUZ
‹yot yetersizli¤i hastal›klar› (‹YH) bu
eleman›n k›t bulundu¤u Türkiye gibi
ülkelerde bir dizi sa¤l›k sorunlar›na yol
açmaktad›r. Özellikle çocuklar ve henüz ana
rahmindeki bebekler, bu maddenin eksikli¤i
yüzünden ortaya ç›kan fiziksel ve zihinsel
geliflme geriliklerine aç›k durumdad›rlar.
Sorunun çözümü, tuzun iyotlanmas› gibi
basit ve masrafs›z bir yöntemle g›da
zincirine iyot kat›lmas›d›r. Bu esas eleman›n
gerekli miktar›n›n herkes taraf›ndan al›nabilmesini sa¤lamak üzere sofra tuzu iyotlamas› Türkiye’de 1998 y›l›nda zorunlu
tutulmufltur.
ODTÜ taraf›ndan bu y›l yap›lan bir
araflt›rmaya göre bugün hanelerin %64’ü
iyotlu tuz kullansa bile hala yap›lmas›
gereken ifller vard›r. Bunlar;
Türkiye’de Nüfus ve Sa¤l›k Araflt›rmas›’n›n
yap›ld›¤› 1998 y›l›nda, ülkedeki k›zlar›n
%50’sinden fazlas› ortaokula hiç kaydolmam›fl, %40’› ilkokulu bitirmemifl, %25’i de
ilkokula kay›t bile olmam›flt›. Peki niçin? Bu
sorunun yan›t›, geleneksel kimi yarg›larla
kat› ekonomik gerçeklerin bir bileflimidir. Bu
çerçevede, genç kad›nlar›n ve k›zlar›n
geliflme potansiyelleri, ne yaz›k ki, ailenin
k›sa dönemdeki geçim kayg›lar›na göre geri
planda kalmaktad›r.
Türkiye’de Milli E¤itim Bakanl›¤› (MEB)
ve UNICEF, bu durumun 2005 y›l›na kadar
de¤iflmesinde kararl›d›r. Bunu sa¤layacak
bafll›ca çabalar ise flunlar olacakt›r:
sosyal ve ekonomik geliflme
• kiflisel,
aç›s›ndan k›z çocuklar›n e¤itiminin
tafl›d›¤› önem konusundaki bilinç ve
duyarl›l›k düzeyinin il, ilçe, köy ve aile
düzeylerinde yükseltilmesi;
çocuklara birinci elden
• gelecekte
bakacak kifliler olarak k›z çocuklar›n
e¤itimindeki baflar›s›zl›¤›n gelecek
kuflaklar›n sa¤l›¤› ve esenli¤i aç›s›ndan
çok olumsuz sonuçlar do¤uraca¤›
gerçe¤inin kavrat›lmas›;
gereksinimlerine daha iyi
• k›zyan›tçocuklar›n
verebilme aç›s›ndan ilkö¤retim
okullar›nda çocuk dostu ö¤renme
ortamlar›n›n yarat›lmas›;
Olumsuz istatistiklerin, ana babalar› k›z
çocuklar›n› okula göndermeye ikna ederek
ve liderlerin bu konudaki kararl›l›klar›n›
art›rarak tersine çevrilebilece¤i ve sonuçta
k›z çocuklar›n zorunlu e¤itimlerini tamamlamalar›n›n sa¤lanaca¤› beklenmektedir.
Bakz. Okula Devam, sayfa 5
• iyotlu tuz da¤›t›m›n›n iyilefltirilmesi;
tuzun yararlar› konusunda ailelere
• iyotlu
ileri düzeyde e¤itim verilmesi;
paketlerinde iyotlu tuzun yararlar›na
• tuz
yer verilmesi.
Bugünkü ilerleme h›z›n›n korunmas›
durumunda çocuklardaki ‹YH’nin 2005
y›l›na kadar bütünüyle ortadan kalkmas›
beklenmektedir.
Bas›m UNICEF Türkiye,
Birlik Mahallesi, 2. Cadde, No. 11,
06610 Çankaya,
Ankara, Turkey
Telefon: +90 (0)312 454 1000
Faks: +90 (0)312 496 1461
www.unicef.org.tr
Tasar›m
Nurol Matbas›nda bas›lm›flt›r
Bakz. Biraz Tuz Kat›n, sayfa 8 & 9
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
ED‹TÖR’DEN
F‹NANSMAN
UNICEF Türkiye 2005 y›l› için belirlenen
amaçlara ulafl›laca¤›ndan emindir.
Her zaman oldu¤u gibi, Türkiye’de
yürütülen projelerin ve bafllat›lan giriflimlerin baflar›s› için donörlerimizin maddi
yard›mlar›na gereksinim duymaktay›z.
Henüz finansman kayna¤› bulunamam›fl
projelerimizle ilgili genel bir özet bu say›n›n
iç arka kapa¤›nda yer almaktad›r. Ayr›nt›l›
bilgi için, bizimle temasa geçerek Ba¤›fl
Katalo¤u’nu (bak›n›z Yeni Yay›nlar sayfa
12) temin edebilirsiniz. Burada, Amaçlar,
Hedefler ve bunlara ulaflmak için gerek
duyulan bütçelere iliflkin bilgiler yer
almaktad›r.
Yard›ma karar verdiyseniz, UNICEF
Türkiye Ulusal Komitesine ait bilgileri arka
sayfada bulabilirsiniz (bak›n›z UNICEF
Ba¤›fllar› sayfa 12).
Sizinle kontak kurmaktan mutlu
olacaklard›r.
Deste¤inize Güvenebilirmiyiz? sayfa 10 & 11
E¤itimin, insani geliflme, yoksullukla
mücadele ve bar›fl aç›s›ndan kilit önem
tafl›d›¤› herkesce kabul edilmifltir. Ne
var ki, bugün milyonlarca çocuk kaliteli
e¤itim görme imkan›ndan yoksundur.
Bugün dünyada yaflam›nda bir s›n›ftan
içeri daha ad›m›n› bile atmam›fl olan
125 milyon kadar çocuk bulunmaktad›r
ve bunlar›n ço¤u da k›zd›r. Bu durum
Türkiye için de geçerlidir; Türkiye’de de,
okula gitmeyen çocuklar›n ço¤unlu¤unu
k›zlar oluflturmaktad›r. UNICEF’in çabalar›, bütün çocuklar›n kaliteli e¤itim
görme haklar›n›n yaflama geçirilmesi,
ister k›z ister erkek olsun e¤itime
devam eden herkesin kendi potansiyelini sonuna dek gerçeklefltirme olana¤›n›
bulmas› yönündedir. K›z çocuklar›n e¤itimi UNICEF için öncelikli bir konudur: k›zlara
sa¤lanacak kaliteli e¤itim, erkeklerin de kaliteli e¤itim görmeleri anlam›na gelecektir.
K›z çocuklar›n e¤itimi, kendilerine sa¤layaca¤› yararlar›n ötesinde, gelecekte dünyaya
getirip büyütecekleri çocuklar› aç›s›ndan da yararl›d›r. Kad›n›n e¤itim düzeyi ne denli
yüksekse, kendisinin ve ailesinin mutlulu¤u da o denli fazla olacakt›r. Gene bu sayede
çocuklar daha iyi beslenebilecek, küçük yafllarda ölen çocuk say›s› azalacakt›r. E¤itim,
daha fazla say›da k›z ve kad›n›n haklar›ndan eksiksiz biçimde yararlanabilmelerine
yard›mc› olacak, sonuçta bu kiflilerin aileleri de daha iyi bir yaflama kavuflacakt›r.
E¤itim sayesinde kad›nlar daha geç yafllarda evlenecek, daha az say›da çocuk yapacaklard›r. Sonuçta e¤itimli kad›nlar›n toplumda önder roller oynad›klar›n›, finansal
karar mekanizmalar›nda daha fazla yer ald›klar›n› ve sosyal politikalara kendi
cinsiyetleri aç›s›ndan katk›da bulunduklar›n› görece¤iz.
‹yi bir temel e¤itim, kifliyi, aileyi, toplulu¤u ve nihayet ülkeyi de¤ifltirebilir. Ancak,
bunun için tek bafl›na okula devam ediyor olmak yetmez. Çocu¤un okulda gördü¤ü
e¤itimin kalitesi – yani çocu¤un neyi ve nas›l ö¤rendi¤i – en az okula eriflim kadar
önemlidir. E¤itimde kalite olmadan okula eriflim, asl›nda e¤itime eriflememektir.
O halde önümüzde baflka bir görev daha duruyor: ‘Sonuçlar›n’ kalitesini güvence
alt›na almak için ‘girdinin’ kalitesinin yükseltilmesi...
Türkiye’de, UNICEF’le birlikte baflta AB ve DB olmak üzere baflka kurulufllar, Milli
E¤itim Bakanl›¤› ile birlikte e¤itime eriflim ve e¤itim kalitesiyle ilgili konularda
çal›flmalar yürütmektedir. Siyasal destekten ve halk›n talebinden de güç alan bu
çal›flmalardan al›nan sonuçlar umut vericidir. Sonuçta, ülkede tek bir k›z ya da erkek
çocu¤un bile kaliteli temel e¤itim imkanlar›ndan yoksun kalmamas› sa¤lanacakt›r.
Gene de flimdiden gaza basal›m ve bu hedefe gecikerek de¤il daha erken ulaflal›m.
Edmond McLoughney
UNICEF Türkiye Temsilcisi
Not: Okurlar›m›z›n bültene iliflkin görüfllerini çok merak ediyoruz. Görüfl ve
önerilerinizi iletmek için bizimle temasa geçmekten çekinmeyin.
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
3
POLIO’DA SON PERDE
mel takibi, bölgesel sertifikasyon ve küresel
eradikasyon giriflimi için temel bir araçt›r.
Polioya yakalanm›fl her çocu¤un yerini
göstererek, orada derhal afl›lama aktivitelerinin bafllamas›n› sa¤lar” demifltir.
Merkezi ve Do¤u Avrupa Bölgesi
Direktörü Philip O’Brien ise “Avrupa’da
ve baflka yerlerde, savafl bölgeleri de
dahil inan›lmaz kötü koflullarda yaflayan
çocuklara ulaflmak için büyük çaba
gösterdik. Bu büyük gayret, ki bugün
Avrupa sertifikasyonu ile ödüllendirilmifltir, her yerde tüm çocuklara polio
afl›s› ile ulafl›lana kadar devam
etmelidir” demifltir.
Kontrolerin sürdürülmesi, halen
devam eden yay›l›m tehlikesine
karfl› önemli bir koruyucudur.
21 Haziran 2002 de Kopenhagta toplanan Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ)
Avrupa Bölgesel Sertifikasyon Komitesi taraf›ndan Avrupan›n Poliodan
ar›nd›r›ld›¤› resmen ilan edildi. Bu tarihi kararla, bölgedeki elli bir üye ülkede
yaflayan sekizyüz yetmifl milyon insan için yeni biny›l›n en önemli halk sa¤l›¤›
ad›m› at›lm›flt›r.
DSÖ Bölge Direktörü Marc Danzon “Bu,
Polionun dünyada yok edilmesi ile ilgili
çok önemli bir baflar›d›r. Bugün gelinen
nokta her bir üye ülkenin konuya önem
vermesi ve iflbirli¤i, sahadaki sa¤l›k
çal›flanlar›n›n üstün gayretleri ve DSÖ ile
iflbirli¤indeki uluslararas› partnerlerin
deste¤i sayesinde olmufltur” demifltir.
Üç y›l› aflan bir süredir Avrupa
bölgesinde yerli Polio vakas› görülmemekteydi. Avrupa’n›n son yerli vahfli
polio vakas› 1998 y›l›nda Türkiye’nin
do¤usunda görülmüfltü. ‹ki yafl›nda
afl›lanmam›fl bir erkek çocu¤u virüs
nedeniyle felç olmufltu.
Eradikasyon
Poliodan ar›nm›fl Avrupa’ya giden yol
1998 de, Dünya Sa¤l›k Asemblesi’nden
gelen Polionun eradike edilmesi ça¤r›s›
ile bafllad›. DSÖ’nün önderli¤inde,
Uluslararas› Rotary Klüpleri, ABD
Hastal›k Kontrol ve Koruma Merkezi ve
UNICEF dünyadan bu hastal›¤› kald›rmak için ittifak oluflturdular.
Ulusal afl›lama kampanyalar›n›n
beklenin üstünde gerçekleflen koordinasyonu, Avrupadaki baflar›y› getirdi. Befl
4
yafl›n alt›nda altm›fl milyon çocuk 19951998 y›llar› aras›nda, her y›l ekstra iki
doz polio afl›s› ald›lar. 1997 den itibaren
bu ülkelerin yüksek riskli bölgelerinde
özel olarak ev ev dolafl›larak çocuklar
gruplar halinde afl›land›lar. Yüksek riskli
ülkelerde ek afl›lama aktiviteleri 2002
y›l›nda da devam etmektedir.
Birbirine komflu ülkelerde afl›lama
günlerinin ayn› zamana getirilmesi,
küresel Polio eradikasyonu için model
oluflturmufltur.
Sertifikasyon
Uluslararas› halk sa¤l›¤› uzmanlar›ndan
oluflan Bölgesel Sertifikasyon Komitesi,
1996 y›l›ndan itibaren resmi olarak
Polio dan Ar›nma Sertifikasyon
ifllemlerini bafllatm›flt›. Sertifikasyon ilan
edilmeden önce Komite, ulusal sertifikasyon komitelerinden gelen kontrol
verileri ve di¤er kan›tlar› incelemek
zorunda idi.
Ayr›ca tüm ülkelerin Sa¤l›k Bakanl›klar›ndan afl›lama ve sürveyans aktivitelerine devam sözü al›nd›. ABD Hastal›k
Kontrol ve Koruma Merkezi Baflkan›, David
Fleming “Akut Flask Paralizinin mükem-
Türkiyede polio eradikasyon aktiviteleri 1989 da bafllam›flt›r. Virüs
dolafl›m›n› durdurmak için 1995’ten beri
her y›l Ulusal Afl›lama günleri ile 6.5
milyon çocuk afl›lanmaktad›r.
Ani geliflen felç ile sa¤l›k kurulufllar›na baflvuran onbefl yafl›ndan küçük
tüm çocuklar Sa¤l›k Bakanl›¤›na rapor
edilerek yak›ndan izlenmekte, klinik ve
laboratuar olarak felç nedeninin polio
virüsü olup olmad›¤› araflt›r›lmaktad›r.
Kas›m 1998 den beri hiçbir vakada
polio virüsü saptanmam›flt›r.
DSÖ AVRUPA BÖLGES‹
ÜYE ÜLKELER
Almanya; Andorra; Arnavutluk;
Avusturya; Azerbaycan; Belarus;
Belçika; Bosna Hersek; Bulgaristan;
Çek Cumhuriyeti; Danimarka;
Ermenistan; Estonya; Finlandiya;
Fransa; Gürcistan; Hirvatistan;
Hollanda; ‹ngiltere; ‹rlanda;
‹spanya; ‹srail; ‹sveç; ‹sviçre;
‹talya; ‹zlanda; Kazakistan;
K›rg›zistan; Letonya; Litvanya;
Lüksemburg; Macaristan;
Makedonya; Malta; Moldova;
Monako; Norveç; Özbekistan;
Polonya; Romanya; Rusya; San
Marino; Slovakya; Slovenya;
Tacikistan; Türkiye; Türkmenistan;
Ukrayna; Yugoslavya;
Yunanistan;
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
OKULA DÖNÜfi
Art›k yaz bitti ve çocuklar okullar›na dönüyorlar. 16 Eylül 2002’de Türkiye’de
16 milyon çocuk okula döndü. Ne var ki ülkede halen okula gitmeyen çok
say›da çocuk var ve bunlar›n ço¤unlu¤u k›z çocuklard›r. Ekonomik güçlükler
ve k›z çocu¤un e¤itimini önemsiz sayan geleneksel görüfller bu durumu
yaratan bafll›ca nedenler aras›ndad›r. Milli E¤itim Bakanl›¤› Araflt›rma,
Planlama ve Koordinasyon Dairesi’nin verdi¤i son rakamlara göre Türkiye’de
kad›nlar›n okullaflma oran› %85.4’tür.
Bu y›l ‘Çocuklar için Evet Deyin’
kampanyas› çerçevesinde tüm dünyada
95 milyonu aflk›n imza topland› ve
ard›ndan bu imzalar ‘Çocuklara Uygun Bir
Dünya Yaratma’ yönündeki genel iste¤in
bir göstergesi olarak BM’nin 2002 y›l›
Özel Çocuk Oturumu’na sunuldu. Bu
kampanyada Türkiye’den toplanan
imzalar 16 milyonu buldu — ülke nüfusu
ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda en fazla imza
Türkiye’den toplanm›flt›r. Bu da, söz konusu kampanyan›n amaçlar›n›n Türkiye’de
ne ölçüde benimsendi¤ini göstermektedir.
Özel Oturum vesilesiyle bir araya
gelen dünya liderleri, ‘Çocuklara Uygun
bir Dünya’ yaratma kararl›l›klar›n› bir
kez daha dile getirdiler.
Kampanya çerçevesinde dile getirilen
10 temel ilke içinden ‘Bütün Çocuklar›n
E¤itim Görmesi’ gerek dünyada gerekse
Türkiye’de küresel ölçekte birinci öncelik
tafl›yan hedef olarak belirlenmifltir. Bu
gerçekten hareketle, e¤itime tüm
dünyada her zamankinden daha fazla
önem verildi¤i sonucuna rahatl›kla
varabiliriz. E¤itimin, insani geliflme,
yoksullu¤un azalt›lmas› ve bar›fl›n tesisi
aç›lar›ndan kilit önem tafl›d›¤› herkesçe
kabul edilmektedir. Ne var ki, bugün bile
milyonlarca çocuk kaliteli e¤itim olanaklar›ndan yoksundur. Dolay›s›yla, bu
konudaki kararl›l›¤›n somut biçimde
kan›tlanmas› gerekmektedir. UNICEF’in
çabalar› ise, bütün çocuklar›n e¤itim
görme hakk›n›n yaflama geçirilmesine ve
okula giden herkesin kendi potansiyelini
eksiksiz olarak gerçeklefltirme f›rsat›na
sahip olmas›na yöneliktir.
UNICEF Türkiye Temsilcisi Edmond
McLoughney bu konuda flöyle demektedir: “UNICEF için k›z çocuklar›n e¤itimi
birinci önceliktir. Amac›m›z, bütün çocuklara kaliteli e¤itim sa¤lanmas›d›r ve
inan›yoruz ki k›z çocuklara önem vermek
bu amaca ulaflmada en iyi yoldur”.
K›z çocuklar›n e¤itim görmeleri,
k›zlara yönelik do¤rudan yararlar›n d›fl›nda çok daha kapsaml› baflka yararlar
da sa¤lamaktad›r:
gören kad›nlar yaflamda daha
• E¤itim
fazla f›rsat ve seçenek yakalamaktad›r. Gerek ailede gerekse içinde
bulunduklar› topluluklarda sözlerini
daha fazla dinletebilmekte, ekonomik, siyasal ve sosyal alanlardaki
karar süreçlerine daha fazla kat›labilmektedirler.
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
görmüfl k›zlar, kendi tercih• E¤itim
leriyle, daha geç yafllarda evlenmekte
ve çocuk yapmaktad›rlar.
gören bir k›z›n ifl bulma ve aile
• E¤itim
bütçesine katk›da bulunma flans›
daha fazlad›r. Bu da kiflilerin ve
hanelerin kazançlar›n› art›rmakta,
ekonomik geliflmeyi canland›rmaktad›r.
görmüfl annelerin, k›z olsun
• E¤itim
erkek olsun bütün çocuklar›n› okula
gönderme e¤ilimleri daha fazlad›r.
görmüfl anneler daha az ve
• E¤itim
sa¤l›kl› çocuk yapmakta, kad›nlar›n
e¤itim düzeyi yükseldikçe çocuk ölüm
oranlar› azalmaktad›r.
gören kad›nlar›n gebelik
• E¤itim
dönemleri de daha sa¤l›kl› geçmekte,
bu da anne ölümlerini azaltmaktad›r.
UNICEF’in deneyimleri, k›z çocuklar›n
bu anlamda odak olarak al›nmalar›n›n,
erkek çocuklara da en az k›z çocuklara
oldu¤u kadar yarar sa¤lad›¤›n› göstermektedir. Bütün ana babalara bu konuda
hemen harekete geçme ça¤r›s› yapan
McLoughney flöyle demektedir: “Anneler,
babalar, ö¤retmenler, imamlar, siyasetçiler ve her düzeyden yetkili kifliler olarak
k›z çocuklar›n okula kaydolup zorunlu
e¤itim süresini tamamlamalar›n› sa¤lamak hepimizin sorumlulu¤u alt›nda olan
bir ifltir”.
5
TALEP ÜZER‹NE
YARDIM
E¤itim, sa¤l›k, su ve sanitasyon gibi temel sosyal hizmetlere eriflim, dünyan›n
neresinde olurlarsa olsunlar bütün çocuklar›n gerek bar›fl gerekse savafl
zamanlar›nda gözetilmesi gereken temel hakk›d›r. Bu ilke, UNICEF’in çocuk
haklar›n›n korunmas›yla ilgili uluslararas› görevinin merkezinde yer al›r.
Nitekim, UNICEF’in dünyan›n bütün ülkelerinde yapt›¤› yard›mlar, çocuklar›n
gerekli hizmetleri almalar›n› sa¤layarak bu ilkeyi daha da pekifltirmektedir.
UNICEF’in 2001 y›l› içinde tüm dünyada bu kapsamda yapt›¤› yard›mlar›n
tutar› daha önce görülmemifl bir düzeye, 596 milyon dolara ulaflm›flt›r.
UNICEF’in yard›mlar›yla ilgili tedarik ve
yard›m ifllemleriyle u¤raflan Tedarik
Bölümü (TB), Birleflmifl Milletler sistemi
içindeki en genifl, teknik aç›dan da en ileri
birimlerden biridir. UNICEF’in bu ifllemleri
Kopenhag’daki ilgili merkezden, New
York’taki UNICEF merkezinden ve Ankara
ile Pretoria’da bulunan Bölgesel Tedarik
Merkezlerinden (BTM) yürütülmektedir.
UNICEF, gerekli esnekli¤i sa¤lamak ve
ihtiyaçlara mümkün olan en k›sa sürede
yan›t verebilmek amac›yla tedarik
ifllemlerinin desantralizasyonunu sürdürmekte, bu iflleri ülke ofislerine aktarmaktad›r. Bu yönelimin sonucunda bugün
tedarik ifllemlerinde en üst s›rada yer alan
20 ülkeden sekizi ayn› zamanda UNICEF’in
çocuklara yönelik programlar› destekledi¤i
ülkelerdir. ‹fllemler s›ras›nda yüksek kalite
standartlar› gözetilmekte, sonuçta bu
ifllemlerden ilgili ülkelerde üretim ve
istihdam art›fl› gibi ek yararlar da
sa¤lanmaktad›r.
Ülke ofisleri, tutar› 50.000 dolar›
aflmamak kofluluyla, ilgili bölümün
müdüründen önceden yetki almaks›z›n
örne¤in su ve sanitasyon donan›m›,
enformasyon teknolojisi, büro ve e¤itim,
bask› malzemelerini sat›n alabilmektedir.
Buna karfl›l›k, daha fazla bütçe gerektiren
mal ve hizmetlerin tedarikinde TB ve
BTM’lere baflvurmak gerekmektedir.
Ankara’daki BTM’nin tedarik etkinlikleri
2001 y›l› içinde daha da genifllemifl, bu
çerçevede Orta Do¤u ve Asya ülkelerindeki
UNICEF ofislerine çeflitli malzemeler
6
sa¤lanm›flt›r. Ankara BTM taraf›ndan
sa¤lanan malzemelerin tutar› 15 milyon
dolara ulaflm›flt›r.
G›da Karfl›l›¤› Petrol Program›
Geçti¤imiz y›l Ankara’daki BTM etkinliklerinin büyük bölümü G›da Karfl›l›¤› Petrol
Program›na (GKPP) odaklanm›flt›r. GKPP
çerçevesindeki uygulama, halen sürmekte
olan yapt›r›mlar karfl›s›nda “Irak halk›n›n
insani gereksinimlerinin karfl›lanmas›n›
sa¤layacak geçici bir önlem” olarak
gelifltirilmifltir.
UNICEF’in Irak’taki etkinliklerinin güçlü
yanlar› aras›nda, sa¤l›kl› çal›flma ve araflt›rmalar yürütüp bunlar›n sonuçlar›n› yayma
yetene¤i, kapasite inflas› ile de¤iflen ya da
yeni ortaya ç›kan gereksinimlere yan›t verebilecek esneklik yer almaktad›r. Ankara’daki
BTM’nin, bu gereksinimlerin karfl›lanmas›nda yaflamsal önemde bir rolü vard›r.
BM ile Irak Hükümeti aras›nda 1996
y›l›nda imzalanan Mutabakat Zapt› (MZ)
uyar›nca GKPP afla¤›da belirtilen alanlarda
çeflitli giriflimlerde bulunmakta ve bunlar›
izlemektedir:
• Su ve Sanitasyon;
• ‹lk Ö¤retim;
• Beslenme;
• Temel sa¤l›k Hizmetleri;
Korunma Gereksinimi Olan
• Özel
Çocuklar.
Geçti¤imiz y›l bu program çerçevesinde
Ankara’daki BTM taraf›ndan sa¤lanan
malzemelerin tutar› 10.5 milyon dolard›r.
Afganistan’da Okula Dönüfl
Yirmi y›l süren savafl ve bunu izleyen üç
y›ll›k kurakl›¤›n ard›ndan Afgan halk› 2001
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
y›l› sonunda bu kez sert bir k›fl›n, daha ileri
boyutlar alabilecek askeri giriflimlerin y›k›c›
etkilerinin tehdidini hissetmeye bafllam›flt›.
Güç durumdaki bu ülkeye acil durum yard›m› sa¤lamak üzere ilk harekete geçen BM
kurulufllar›ndan biri de UNICEF idi. UNICEF
yard›mlar› bafllarda özellikle güç durumda
olan kad›nlara ve çocuklara yöneliyordu.
Ankara’daki BTM, yaklaflan k›fl›n
evlerinden barklar›ndan olmufl insanlar
üzerinde a¤›r etkileri olabilece¤ini önceden
kestirerek alt› hafta gibi k›sa bir sürede
7.500 yar› k›fll›k çad›r temin etti. Bu
çerçevede gene Türkiye’den sa¤lanan di¤er
yard›m malzemeleri aras›nda yüksek kalori
içeren 180 ton bisküvi, yemek piflirme
malzemeleri, k›fll›k ayakkab› ve ceket,
battaniye, okul çantalar› ve jeneratörler yer
al›yordu.
Ankara BTM, Afganistan’daki yeni
yönetimin bafllatt›¤› ‘Okula Dönüfl’ (OD)
kampanyas› için yard›mlar›n› sürdürmektedir. Bu yard›mlar, müfredat›n ve e¤itimin
yap›s›n›n sil bafltan düzenlenmesini de
içermektedir.
Afganistan’da çok a¤›r geçen k›fl mevsimi nedeniyle okul y›l› geleneksel olarak
baharda bafllamaktad›r. 2002 y›l› bafllar›n-
da, kitap, karatahta, kalem, defter, ö¤retim
malzemeleri ve geçici s›n›f olarak kullan›lacak çad›rlar dahil olmak üzere bu ülkeye
7.000 tonun üzerinde malzeme yard›m›
yap›lm›fl, bu malzemeler ülkede bulunan
neredeyse her okula ulaflt›r›lm›flt›r. Okullar
aç›ld›¤›nda, ülkedeki 3.000 okulun % 93’ü
bu malzemelerden yararlanabilmifltir. Bu
yard›m, UNICEF’in e¤itim yard›mlar› alan›nda bugüne dek gerçeklefltirdi¤i en
kapsaml› lojistik destek niteli¤indedir.
Afganistan’da 1.5 ile 2 milyon aras›
çocuk okula dönmüfltür. Bu çocuklardan
birço¤u, alt› y›l sonra ilk kez düzgün bir s›n›f
görüyordu. Okula Dönüfl kampanyas› flimdi
ikinci aflamas›na geçmifl, sa¤lanan yard›mlar›n de¤eri de 3.8 milyon dolara ulaflm›flt›r.
Kampanyan›n üçüncü aflamas› da, okul
çanta ve malzemelerinin Kabul’daki merkez
arac›l›¤›yla okullara ulaflt›r›lmas› iflleminin
gerçeklefltirilmifl olaca¤› 2003 y›l› Mart ay›
sonunda tamamlanacakt›r.
Ankara BTM taraf›ndan Afganistan’a
geçti¤imiz y›l sa¤lanan acil durum yard›mlar›n›n de¤eri 3.5 milyon dolar› bulmufltur.
Türkiye’de
Ankara BTM, Sa¤l›k Bakanl›¤›’na t›bbi
malzemeler ve afl›lar sa¤lamak üzere
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile sürekli
iflbirli¤i içindedir.
Ankara BTM taraf›ndan tedarik edilen
bütün malzemeler ülkede üretilmekte
oldu¤undan, Türkiye’deki ticari kurulufl ve
firmalar›n UNICEF’in tedarik ifllemlerinde
uygulad›¤› usul ve ifllemleri kavramalar› için
çaba harcanm›flt›r. Bu çabalar sonucunda,
e¤itim ve inflaat malzemeleri alan›nda ifl
yapan pek çok yeni kurulufl nitelikli
tedarikçiler listesinde yer alm›flt›r.
Türkiye’nin, rekabetçi kapasite tafl›yan
imalat sektörü, yerleflik lojistik altyap›s› ve
ülkenin üç k›tan›n kavfla¤›ndaki co¤rafi
konumu ile, UNICEF için avantaj› bir
tedarik ve teslim merkezi olma özelli¤ini
sürdürece¤i umulmaktad›r.
Sakarya ilindeki çocuklar, 1999 y›l› Kas›m
ay›nda meydana gelen ikinci Marmara
depreminin ard›ndan yard›m malzemelerinin
da¤›t›lmas›na yard›mc› oluyorlar.
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
7
B‹RAZ TUZ KATIN
Normal tuz yerine, iyotlu tuz kullan›m› tat veya görünüm aç›s›ndan hiç bir fark tafl›mad›¤› halde çocuk ve yetiflkinlerin bu hayati unsuru
almalar›n›n en etkili yoludur. (Haydar tabiki UNICEF tüm taba¤› kendi kendine bitirmeni savunmuyor!)
Bir çay kafl›¤› iyot, bir insan›n yaflam boyu iyot gereksinimini karfl›lamaya
yeterlidir. Ancak, iyodun insan gelifliminin kritik evrelerindeki eksikli¤i,
bugün de dünyada zihinsel gerili¤e yol açan en önemli neden durumundad›r.
‹yot yetersizli¤i çocukta ö¤renme güçlüklerine yol açmakta - bu maddenin
biraz eksik olmas› durumunda bile zihinsel geliflimde %10’luk bir olumsuz
etki ortaya ç›kmaktad›r — ard›ndan bu yetersizlik yetiflkinlik dönemine de
damgas›n› vurarak insan›n etkin biçimde çal›flmas›n› engellemektedir.
‹nsan bedeni iyot depolayamad›¤›ndan, bu
maddenin az miktarlarda, ama düzenli
olarak al›nmas› gerekir. Bu gereksinim,
hayvan ürünlerinden, sebze ve meyvelerden
al›nabilir. ‹yot toprakta bulundu¤undan, bu
maddenin toprakta eksik oldu¤u yerlerde
yetiflen ürünlerle beslenen kiflilerde iyot
yetersizli¤i bozukluklar› (‹YH) görülebilir.
‹YH sorununun çözümü hem kolay,
hem de masrafs›zd›r: al›nan besinlerin
iyotla güçlendirilmesi. Tuz, tüm dünyadaki
insanlar›n düzenli olarak kulland›klar› bir
madde oldu¤undan, kullan›lan tuzun
iyotlanmas›, bu alanda hayli baflar›l› ve
sürekli bir müdahale olarak öne ç›km›flt›r.
Özel olarak iyot kat›lm›fl tuzun, gerek
görünüfl gerekse tat bak›m›ndan normal
tuzdan hiçbir fark› yoktur. Ayr›ca, tuz
iyotlamas› için gereken teknoloji de basittir
ve maliyeti düflüktür. Sonuçta tuz
iyotlamas› ve iyotlu tuz kullan›m›, insanlar›
sa¤l›kl› k›lmak için gerekli iyodun
al›nmas›n› sa¤layacak, uzun vadeli ve
sürdürülebilir tek çözümdür.
8
Zorunlu Tuz ‹yotlamas›
‹yot Yetersizli¤i Bozukluklar› ve Tuz
‹yotlamas› Program› Türkiye’de 1994
y›l›nda Sa¤l›k Bakanl›¤› ve UNICEF
Temsilcili¤i iflbirli¤i ile bafllat›lm›flt›r. Bu
program›n hedefleri flöyle belirlenmifltir:
y›l›na kadar çocuklar aras›n• 2005
daki ‹YH’nin ortadan kald›r›lmas›;
yetiflkinler aras›ndaki ‹YH’nin ise
üçte bir oran›nda azalt›lmas›;
üretilen ve tüketilen sofra tuzu• ülkede
nun iyotlanmas›n› sa¤lamak üzere tuz
üreticileriyle iflbirli¤i yap›lmas›;
bu konuda bilgilendirilmesi ve
• halk›n
e¤itilmesi;
içindeki iyodun üretim ve tüketim
• tuz
s›ras›nda muhafaza edilmesi;
yönelik aktif bir izleme
• programa
sistemi gelifltirilmesi.
Tuzun iyotlanmas› Türkiye’de 1998
y›l›ndan bu yana yasal zorunluluk haline
gelmifltir. Ne var ki, piyasada bulunan
iyotlu tuz miktar› hakk›nda elde bilgi olsa
bile, bu tuzun ülkeye nas›l da¤›ld›¤›
hakk›nda bilgi olmad›¤›ndan ve kullan›m
da kiflilerin a¤›z tad›na göre de¤iflti¤inden,
fiili kullan›m hakk›nda veri yoktur.
‹yotlu Tuzu Kim Kullan›yor?
Sa¤l›k Bakanl›¤› AÇS/AP Genel Müdürlü¤ü
ve ODTÜ, UNICEF’le birlikte Türkiye
ölçe¤inde bir ‘Hanehalk› ‹yotlu Tuz Tüketimi Araflt›rmas›’ gerçeklefltirmifltir. Bu
araflt›rman›n amac›, ülkeyi temsil edecek
örneklem gruplar›ndan hareketle, toplumun
de¤iflik katmanlar›n›n iyotlu tuz kullan›m
al›flkanl›klar›n› belirlemekti.
Bu araflt›rmayla gerekti¤i gibi iyotlanm›fl tuz piyasada her zaman böyle bir
etiketle sat›lmad›¤›ndan ve s›radan tuza
zaman zaman yanl›fl biçimde iyotlu tuz
dendi¤inden, aileler taraf›ndan kullan›lan
sofra tuzunun kontrolü amaçlanm›flt›r. Bu
testlerden al›nan sonuçlar, Tuz ‹yotlamas›
Program›n›n baflar›l› oldu¤una iflaret
etmektedir.
ODTÜ araflt›rmas›nca kapsanan hanelerden %64’ü iyotlu tuz kullanmaktad›r.
‹yotlu kuz kullanan hanelerin oran› kentsel
yerleflimlerde %70 civar›nda iken, k›rsal
alanlarda bunun yar›s› kadard›r. Genellikle,
kullan›m en çok 34 y›l ve bir kaç ay aras›nda farkl›l›k göstermektidir.
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
Konu bölgesel bazda al›nd›¤›nda,
sistemin zamana yay›lmas›n›n önemli bir
etmen oldu¤u görülmektedir. ‹yotlu tuz
kullan›m›n›n %77 ile en yüksek oldu¤u
Marmara Bölgesi’nde sistem de uzun
süredir ifllerliktedir; ayn› sistemin görece
daha k›sa süre için devrede oldu¤u
güneydo¤u illerinde ise iyotlu tuz kullanan
hane oran› Marmara bölgesindekinin
yar›s›na bile ulaflamamaktad›r.
Bir di¤er etmen ise da¤›t›md›r: Örne¤in
ülkenin kuzeybat›s›ndaki K›rklareli ilinde
hanelerin %96’s› iyotlu tuz kullan›rken,
Ad›yaman’daki örneklemde iyotlu tuz
kullanan hane oran› yaln›zca %6’d›r ve
aradaki fark çok önemlidir.
E¤itimin pay›: Örneklemdeki hanelere
neden iyotlu tuz kulland›klar› soruldu¤unda, yan›t verenlerin %30’u bunun genel
olarak daha sa¤l›kl› oldu¤unu belirtmifl,
%25’i özel olarak guatra at›fta bulunmufl,
%14’lük bir bölüm ise herhangi bir yan›t
verememifltir. ‹yotlu tuz kullanmayanlarda ise, bunlar›n %36’s› iyotlu tuzun
neye yarad›¤›n› bilmemekte, %24’ü bu
tuzu daha pahal› bulmakta, %18’i de
bunun bir yarar› olmayaca¤›n› düflünmektedir. ‹yotlu tuz kullanmayan hanelerin
yar›s›ndan fazlas›n›n, iyotlu tuzun yarar›n›
hiç bilmedi¤i ya da bu konuda yeterince
bilgilendirilmedi¤i ortaya ç›kmaktad›r.
Tüketim Kal›plar›
Beslenme al›flkanl›klar› ve yemek haz›rlama
biçimlerine iliflkin net bir bilgi, insanlar›
daha çok iyotlu tuz kullanmaya teflvik
edebilir. Tuz, beslenme zincirinin
daha ilk halkalar›nda devreye giren
bir maddedir ve kullan›lan tuzun
türü d›fl›nda miktar› da hayvanc›l›¤›n gerek geleneksel gerekse
modern yöntemleri taraf›ndan
belirlenmektedir.
Türkiye gibi genifl bir ülke söz
konusu oldu¤unda, mutfak ve
yemek kültürünün bir yöreden
di¤erine de¤iflti¤ini de göz önüne
almak gerekir. ‹malatç›lar taraf›ndan
kullan›lan tuzun niteli¤ini ve miktar›n›
belirlemek görece kolay olsa bile, yayg›n
olarak evlerde haz›rlanan turflu, domates
salças› ve ekmek gibi besin maddeleri için
ayn› fley söylenemez. Bununla birlikte,
hanelerin ço¤unlu¤unun, bu tür maddelerin
haz›rlanmas›nda iyotsuz tuz kulland›klar›
hemen hemen kesindir.
Kiflisel tercihler ve sa¤lanacak yararlarla ilgili bilgilerin analizi, bize kimlerin iyotlu
tuz kullan›m› için daha fazla teflvik edilmesi
gerekti¤ini de gösterecektir. 20 ile 64
‹YOT YETERS‹ZL‹⁄‹ HASTALIKLARI
‹nsanlar, özellikle de ana rahmindeki cenin ve küçük çocuklar, tiroit
hormonlar›n›n geliflimi için iyoda gereksinim duyarlar. Eser miktarda bulunmas›
gereken bu eleman›n küçük bir eksikli¤i bile hormon geliflimini etkileyecek, bu
da vücuttaki çeflitli sistemlerin ifllevlerini ve geliflimini engelleyecektir. ‹yot
yetersizli¤inin en a¤›r etkisi beyin geliflimi üzerindedir.
RAH‹MDE
Düflük, ölü do¤um, konjenital anomaliler, nörolojik kretenizm, miksödem
kretenizm, psiko-motor eksiklikler, neonatal ölümlerde art›fl.
ÇOCUKLUK VE ERGENL‹K DÖNEMLER‹NDE
Ergenlik döneminde hipo-tiroit, zihinsel ifllevlerde bozukluk, zihinsel ve fiziksel
geliflimde gerilik, akademik performansta düflüfl.
YET‹fiK‹NL‹KTE
Guatr ve bununla ilgili komplikasyonlar, hipo-tiroit, zihinsel ifllevlerde bozukluk.
yafllar aras›nda olanlar›n %40’›ndan fazlas›
iyotlu tuz kullanmaktad›r. Bu oran 40-64
yafl alt grubu söz konusu oldu¤unda, belki
de sa¤l›k konular›na duyarl›l›k nedeniyle
daha yüksektir. 65 yafl›ndan yukar› olanlar
ise iyotlu tuz kullanmama aç›s›ndan en
direngen grubu oluflturmaktad›r.
Logo, iyotlu tuzun içeri¤ini ve faydalar›n›
paketlemede vurgulamak için tasarlanm›flt›r.
E¤itimle iyotlu tuz kullan›m› aras›nda
güçlü bir do¤rusal iliflki vard›r: Bir insan›n
e¤itim düzeyi ne kadar yüksekse, iyotlu
tuz kullanma olas›l›¤› da o kadar fazlad›r.
Bu arada, istihdam e¤itimle iliflkili
oldu¤undan, çal›flan insanlar›n iyotlu tuz
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
kullanma olas›l›klar› da iflsizlere göre
daha yüksektir. Bu, önemli bir konudur;
çünkü, sorular› yan›tlayanlar›n önemli bir
bölümü kad›nd›r ve kad›nlar da genellikle
istihdam d›fl›d›r.
Kulaktan Kula¤a
‹yotlu tuzun her yerde bulunabilmesine
yönelik çabalarda üretim ve da¤›t›m
konular› belirleyici önem tafl›maktad›r.
Bunun ard›ndan, insanlar› iyot yetersizli¤inin a¤›r sonuçlar› ve iyotlu tuz
kullan›m›n›n yararlar› konusunda
e¤itilmelerine yönelik programlar
önemlidir.
Yap›lan alan araflt›rmalar› da
aç›kça göstermektedir ki, iyotlu
tuz kullan›m›n›n önemi anlat›ld›¤›nda insanlar gereklili¤i
hemen
kabullenmektedirler.
‹yotlu tuz kullanma gereklili¤inin
kavranmas›, tüketicileri de
sat›c›lardan bu tuzu istemeye
yöneltecek, sonuçta üreticiler de
iyotlu tuz imaline yöneleceklerdir.
‹lkokullarda bu konuda bafllat›lacak
programlar da halk›n genel olarak
duyarl›laflmas›na katk›da bulunacakt›r. Bu
arada, okul ça¤›ndaki çocuklara g›da
yard›mlar› yapan Sosyal Dayan›flma Vakf›
ile yap›lacak iflbirli¤inin de olumlu
sonuçlar verece¤i düflünülmektedir.
Çocuklara, iyotlu tuz örneklerini evlerine
götürmeleri söylenebilir; sorunun en fazla
tehdit etti¤i kesim olan çocuklar ile anababalara ‹YH’nin tehlikeleri konusunda
gerekli bilgiler verilebilir.
9
DESTE⁄‹N‹ZE
GÜVENEB‹L‹R M‹Y‹Z?
UNICEF Türkiye’de 1951 y›l›ndan bu yana faaliyet göstermektedir. UNICEF’in
1951 y›l›ndaki ilk etkinli¤i okullara ücretsiz süt da¤›t›m›yd›. UNICEF’in Çocuk
Haklar› Sözleflmesi çerçevesindeki etkinlikleri zamanla çocuk yaflatma,
gelifltirme ve koruma çal›flmalar›n› kapsayan daha bütüncül bir yaklafl›ma
oturmufltur. UNICEF, çocuklara yarar sa¤lamak üzere gelifltirilen projelerin
ve hizmetlerin bu kesimin bir bütün olarak her tür gereksinimini karfl›lamas›
ve çocuklar›n yaflama, büyüme, psiko-sosyal ve biliflsel aç›lardan
geliflmelerinin birbirine ba¤›ml› oldu¤u gerçe¤inin gözetilmesi için TC
Hükümeti ile birlikte çaba göstermektedir.
Son on y›l içinde Türkiye’de çocuk
sa¤l›¤› ve geliflimi alan›nda önemli
baflar›lar kazan›lm›flt›r:
ve bebek ölüm oranlar›nda
• Anne
önemli azalmalar gerçekleflmifl.
• Çocuk iflçili¤i %50 oran›nda azalm›fl.
temel e¤itimin 5 y›ldan 8 y›la
• Zorunlu
ç›kar›lmas› üzerine bu uygulaman›n
ilk y›l›nda okul kay›tlar› %30 artm›fl.
felci vakas›na hiç rastlanma• Çocuk
yan üç y›l›n ard›ndan Türkiye ‘çocuk
felcinden ar›nm›fl ülke’ statüsü
kazanm›flt›r.
Ortadaki görev, bu ilerlemeye süreklilik
kazand›r›lmas› da daha ötelere geçilmesidir. Geliflmelerinin her döneminde
çocuklar için en iyisini sa¤lamaya kararl›y›z. Afla¤›da, henüz finansman› sa¤lanamam›fl alt› projemiz özetlenmektedir.
UNICEF, Türkiye’de yaflayan bütün
çocuklar›n temel haklar›n›n güvence
alt›na al›nmas› aç›s›ndan, yaln›zca Hükümetlerin ve UNICEF Milli Komitelerinin
de¤il, özel kiflilerin ve kurulufllar›n
deste¤ine de ihtiyaç duymaktad›r.
Ba¤›fllar›n nas›l yap›laca¤›, arka
sayfadaki UNICEF Ba¤›slar› bölümünde
aç›klanmaktad›r.
A‹LE VE ÇOCUK
E⁄‹T‹M‹ PROGRAMI
Her çocu¤un sahip oldu¤u
tüm potansiyeli
gerçeklefltirmesini sa¤lamak
Çocuk bak›m›nda etkili ve yerinde
uygulamalar, bir çocu¤un sa¤l›kl› geliflimi aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r.
Ancak geliflmesi evde, mahallede ve
okulunda güvence alt›na al›nan bir çocuk
fiziksel anlamda sa¤l›kl›, sosyal ve zihinsel anlamda uyan›k olabilir.
Genel e¤itim, çocuk bak›m hizmetlerinin örne¤in esenlik, sa¤l›k, e¤itim ve
sosyal güvenlik gibi sektörel bazda
verilmesi yönündedir. Ancak, hizmetlerdeki boflluklar›n giderilmesi, tekrarlardan kaç›n›lmas› ve kaynaklar›n azamilefltirilmesi isteniyorsa, bu sektörler
aras›nda bir iflbirli¤ine gidilmesi gerekir.
Toplam maliyet US$1,100,000
BA⁄IfiIKLAMA PROGRAMI
Her çocu¤u hastal›klara
karfl› korunma
Türkiye’de verem, difteri, bo¤maca,
tetanos, Hepatit B ve k›zam›k afl›lama,
oranlar›, bölge ortalamalar›n›n alt›ndad›r. Çocuklar için ölümcül olabilecek bu
hastal›klardan her birinin afl›yla önlenmesi mümkündür.
Program›n amac›, 1 yafl›n alt›ndaki
bebeklerin %90’›n›n afl›lanmas› ve tüm
dünyada çocuk ölümlerinin bafll›ca sorumlusu durumunda olan k›zam›¤›n
ortadan kald›r›lmas›d›r. Sa¤l›k alan›ndaki di¤er bütün müdahalelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda, k›zam›k ba¤›fl›klamas› etkin
olup çok say›da çocu¤un yaflam›n›
kurtarmaktad›r.
Türkiye bugün çocuk felcinden
ar›nm›fl bir ülke oldu¤u halde, komflu
ülkelerden gelebilecek virüs potansiyel
bir tehlike oluflturdu¤undan, bu hastal›¤a karfl› afl›lar›n sürdürülmesi
gerekmektedir.
Toplam maliyet US$5,495,000
10
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
ANNE SÜTÜYLE BESLEME
Her çocuk için yaflama
en iyi bafllangݍ
Çocuklar›n anne sütüyle beslenmeleri,
bebek ölümlerinin önlenmesi aç›s›ndan
en etkili yollardan biridir ve anne sütüyle
beslemeye do¤umdan hemen sonra
bafllanmal›d›r.
Anne sütü bütün besinleri içeren en
mükemmel besindir, özellikle do¤umu
izleyen ilk alt› ayda bebe¤i ishal ve akut
solunum yolu enfeksyonlar›ndan (her
ikiside bafll›ca bebek ölümlerinin
aras›ndad›r) korumakta, ba¤›fl›kl›k
sistemini uyarmaktad›r. Anne sütünün
içerdi¤i sa¤l›¤a yararl› yüzlerce antikor
enzim bebe¤i çocukluk dönemi
alerjilerine, kanserlere, sindirim sistemi
bozukluklar›na, zatürreye, ast›ma, flekere ve iflitme duyusunu zedeleyebilecek enfeksiyonlara karfl› korumaktad›r. Anne sütüyle beslenen
çocuklar›n zeka düzeyleri de daha
yüksek olmaktad›r. Ayr›ca, anne
sütünün sinir sistemi geliflimini teflvik
etti¤i
de
çeflitli
çal›flmalarla
kan›tlanm›flt›r.
Toplam maliyet US$750,000
KIZ ÇOCUKLARIN E⁄‹T‹M‹
‹Ç‹N TANITIM-SAVUNU
KAMPANYASI
SOKAKLARDA YAfiAYAN
VE/YA DA ÇALIfiAN
ÇOCUKLARIN KORUNMASI
Herkes için e¤itimin
Bütün çocuklar›n
haklar›n›n korunmas›
Türkiye’de e¤itim alan›ndaki toplumsal
cinsiyet eflitsizlikleri ülkenin özellikle
do¤u ve güneydo¤u bölgelerinde önemli
ölçülerdedir. Ciddi ekonomik güçlükler
içinde yaflayan birçok aile, çocu¤unun
çal›flarak eve getirece¤i paraya gereksinim duymaktad›r. Ailede anne ve
baban›n ikisinin birden çal›flt›¤› durumlarda, baflta daha büyükler olmak üzere
en baflta k›z çocuklara evde küçük kardefllerine bakma görevi verilmektedir.
K›z çocuklar›n e¤itimine geleneksel
yaklafl›mlarla önem verilmemekte,
birçok aile de ergenlik dönemi gelen k›z
çocuklar›n› görece uzak yerlerde erkekk›z çocuklar›n birlikte devam ettikleri
okullara göndermekte isteksiz davranmaktad›r. Bu projenin amac›, k›z
çocuklar›n e¤itilmelerinin tafl›d›¤› önem
konusunda bilinç ve duyarl›l›k gelifltirmek ve aileleri k›z çocuklar›n› okula
göndermeleri için ikna etmektir.
Üç y›ll›k uygulama maliyeti
US$320,000
AC‹L DURUM VE DO⁄AL
FELAKETLERE HAZIRLIK
En önce çocuklar›n
korunmas›n› sa¤lamak
UNICEF’in Türkiye için
gelifltirdi¤i ve gelifltirece¤i bu
projelerin baflar›s› aç›s›ndan
deste¤imiz yaflamsal önem
tafl›maktad›r.
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni
BU ETK‹NL‹KLER‹N, GEREKL‹
DESTE⁄‹N‹Z OLMAKSIZIN
GERÇEKLEfiEMEYECE⁄‹N‹
LÜTFEN UNUTMAYIN
UNICEF, Türkiye’de iflbirli¤i yapt›¤›
di¤er kurulufllarla birlikte,bütün çocuklar
için parlak bir gelecek haz›rlamaya
kararl›d›r.
Bunun için sa¤lanacak her kurufl
bizim için son derece de¤erlidir ve
UNICEF Türkiye Temsilcili¤i 21. yüzy›lda
Türkiye’deki çocuklar›n karfl›laflt›klar›
sorunlar› çözme misyonunda bu katk›lar›n da önemli bir pay› olaca¤›n› özellikle belirtmektedir. Türkiye, Avrupa’da
y›ll›k do¤um say›s›n›n en fazla oldu¤u
ülkedir. Dolay›s›yla, çocuklara temel
sa¤l›k, esenlik ve e¤itim hizmetlerinin
sa¤lanmas› son derece acil bir görevdir.
Katk›lar›n›z, iflte bu görevin yerine
getirilmesine yard›mc› olacakt›r.
11
Foto¤raf: Dr ‹rfan M›s›rl›
1950 y›l›ndan bu yana Türkiye’de
Richter ölçe¤ine göre 7’den büyük 19
deprem meydana gelmifltir. 1999 y›l›nda
Marmara bölgesinde meydana gelen
depremin yol açt›¤› y›k›m, bu tür
ola¤anüstü durumlarla bafl edebilecek,
daha sonra ortaya ç›kacak etkileri hafifletecek sistemlere duyulan gereksinimi
ortaya koymufltur. Acil Durum ‹daresi,
bu tür ola¤anüstü durumlar›n yeniden
olabilece¤i dikkate al›narak, felaket sonras› arama, kurtarma ve yard›m çal›flmalar›n›n etkili biçimde yönetilmesini ve
eflgüdümünü sa¤layacak haz›rl›klar›
yapmak üzere kurulmufltur.
Projenin amac›, bir Acil Durum ve
Do¤al Felaketlere Haz›rl›k Program›n›n
gelifltirilmesine yönelik Hükümet çabalar›n› desteklemek ve bu çal›flmalar›
temel almakt›r.
Toplam maliyet US$1,100,000
Sokaklarda yaflayan ve/ya da çal›flan
çocuklar olgusu, ekonomik yoksunlu¤un
ötesinde bir içerik tafl›maktad›r.
Sokakta yaflayan/çal›flan çocuklar›n
say›s› son y›llarda belirgin biçimde
artm›flt›r. Bu çocuklardan bir bölümü
olumsuz koflullar›n yafland›¤› evlerinden
kaçmakta, ama kendilerini daha da
olumsuz ortamlarda bulmaktad›r. Sokaklarda çal›flan ya da çal›flmak zorunda
kalan pek çok çocuk ailesiyle birlikte
yaflamaktad›r. Hastal›klara, kötü beslenmeye, fiziksel ve cinsel istismara aç›kl›k,
bu konumdaki çocuklar› bekleyen önemli
risklerdir. Gene bu çocuklar›n önemli bir
bölümü okullar›ndan ayr›lmakta, kimileri
de yaflamlar›n› sürdürebilmek için suça
yönelmektedir.
Projenin amac› bu konumdaki çocuklar için güvenli bir ortam oluflturmak ve
kendilerine toplumla yeniden bütünleflme becerileri kazand›rmakt›r.
Toplam maliyet US$91,500
YEN‹ YAYINLAR
TÜRK‹YE
Copies of all the publications listed below may be obtained free of charge on
Bu
yay›nlar
ücretsiz
olarakTurkey,
UNICEF Birlik
Türkiye,
Birlik Mahallesi
2.
request
from
UNICEF
Mahallesi
No.11, 2.No.11,
Cadde,
Cadde,
06610 Çankaya,
06610 Çankaya,
Ankara,Ankara,
Turkey Türkiye adresinden temin edilebilir.
Ba¤›fl Katalogu
Türkiye’de henüz kaynak sa¤lanmam›fl
UNICEF projelerinin k›sa tan›t›m›;
ba¤›flta bulunacaklara bütçe gereksinimleri konusunda bilgiler;
Biz, Çocuklar
BM Genel Sekreteri Kofi A. Annan’›n
dönem raporu
2005 YILI AMAÇLARI
Ölüm Oran›n›n binde
• Bebek
42.7’den binde 20’ye indirilmesi
Ölüm Oran›n›n %50
• Anne
oran›nda azalt›lmas›
Anne Sütü ile beslenme
• Sadece
oran›n art›r›lmas›
iyot yetersizli¤i
• Çocuklarda
hastal›klar›n›n ortadan
kald›r›lmas›
ve Çocuk E¤itimi
• Aile
Program›n›n (AÇEP) üç milyon
aileyi kapsayacak biçimde
geniflletilmesi
sa¤l›k ve geliflme
• Gençlerin
koflullar›nda iyileflme sa¤lanmas›
koruma gereksinimi olan
• Özel
çocuk oran›n›n azalt›lmas›
ve kad›nlara yönelik
• Çocuklara
sosyal izleme ve planlama
çal›flmalar›nda yerel kapasite
gelifltirilmesi
•
Türk yasa ve mevzuat›n›n
ÇHS/CEDAW’la uyumlu hale
getirilmesi.
•
Sürdürülebilir ve karfl›l›kl›
etkileflime dayal› bir Çocuk, Kad›n
ve Gençlik Bilgi A¤› oluflturulmas›
ve acil durumlarda ve
• Afet
sonras›nda çocuk ve kad›nlar›n
ihtiyaçlar›na cevap verilmesi.
Türkiye’nin Çocuklar›
Türkiye hakk›nda genel bilgiler içeren bir
yay›n: UNICEF ve di¤er çal›flma
ortaklar›n›n temel sa¤l›k bak›m›, e¤itim
ve çocuk haklar› alanlar›nda yapt›klar›
çal›flmalarda kaydedilen mesafenin özeti.
Evet Deyin, fiubat 2002
‹lk say›da ‘Çocuklar için Evet Deyin’
Kampanyas› a¤›rl›kl› olarak ifllenmifltir.
Evet Deyin, Bahar 2002
UNICEF Türkiye bülteninin Birleflmifl
Milletler Çocuk Özel Oturumu özel say›s›.
Bültende, kad›n ve çocuklardan sorumlu
Devlet Bakan› Say›n Hasan Gemici ile
yap›lan bir röpörtaj da yer almaktad›r.
Evet Deyin, Temmuz 2002
Üçüncü say›da BM Özel Oturumu,
FIFA/UNICEF Mutabakat›, Türkiye
Çocuk Haklar› Koalisyonu konular›
ifllenmifltir.
UNICEF BA⁄IfiLARI
UNICEF, geçmiflte çal›flmalar›na kaynak ve mali destek sa¤layan tüm kifli ve
kurulufllara teflekkürlerini iletmektedir. Özel olarak: ABD’deki CDÇ Merkezi,
BM UNICEF Fonu, UNICEF Türkiye Ulusal Komitesi, UNICEF Birleflik
Krall›k Komitesi, Avrupa Ekonomik Toplulu¤u, UNICEF Kanada Komitesi,
Helenik Ulusal Komite, UNICEF ‹spanya Komitesi, UNICEF ‹talya Komitesi,
UNICEF Hollanda Komitesi, UNICEF ‹sviçre Komitesi, UNICEF Fransa
Komitesi, Hong Kong Ulusal Komitesi ve UNICEF Japonya Komitesi’ne
teflekkürlerimizi sunar›z.
UNICEF tüm dünyadaki çocuklar›n yaflamlar›n› korumak ve iyilefltirmek için
çaba göstermektedir ve programlar›m›z›n baflar›s› hükümetlerin, sivil toplum
kurulufllar›n, kurumlar›n ve tek tek kiflilerin iflbirli¤i ve deste¤ine ba¤l›d›r.
Herhangi bir projeye ve programa vergiden düflülebilir ba¤›flta bulunmak için
Ankara ya da ‹stanbul’daki UNICEF Milli Komitesi’ne baflvurabilirsiniz.
Tercihinizi belirlemek için Ba¤›fl Katalogumuzu isteyebilirsiniz. (Yukar›daki
Yeni Yay›nlar bölümüne bak›n›z).
UNICEF Türkiye Temsilcili¤i:
Telefon:
Fax:
E-posta:
+90 (0) 312 454 1000
+90 (0) 312 496 1461
[email protected]
UNICEF Türkiye Milli Komitesi:
Ankara
Telefon:
+90 (0) 312 438 1745
+90 (0) 312 438 0077
+90 (0) 312 439 0250
[email protected]
Fax:
E-posta:
UNICEF Türkiye Milli Komitesi:
‹stanbul
Telefon:
Fax:
12
+90 (0) 212 252 5222
+90 (0) 212 249 6686
+90 (0) 212 252 9727
Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni