haao`larda kar payı dağıtımı

HAAO’LARDA KAR PAYI DAĞITIMI: ESAS SÖZLEŞMEDE SAKLI TEHLİKELER
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Halka Açık Anonim Şirketler “HAAO”; payları halka arz
edilmiş olan veya halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıkları olarak ifade edilmektedir. İşbu kanun
kapsamında; sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda
işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması için sermaye
piyasasının düzenlenmesi ve denetlenmesi amacı ile kanunda belirtilen diğer kurumlar gibi HAAO’lar
da denetlenmektedir.
SerPK md. 16’ya göre; payları borsada işlem gören ortaklıklar ile pay sahibi sayısı beş yüzü aşan
anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayıldığından bu ortaklıklar halka açık ortaklık
hükümlerine de tabi olurlar. Bu minvalde değerlendirilmek üzere HAAO’ların kar payı dağıtımı ile ilgili
hususlar incelenecektir.
Kar payı ile ne kastedilmektedir?
 SPK Kar payı Tebliği (II-19.1) md.3’e göre; Genel kurulca belirlenen politika çerçevesinde
hesap dönemi itibarıyla net dönem kârı ve kâr dağıtımına konu edilebilecek diğer kaynaklar
üzerinden ortaklara ve kâra katılan diğer kişilere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen
tutar kar payı olarak tanımlanmıştır.
HAAO ların kar payı dağıtımında neden esas sözleşme kilit nokta olmaktadır?
 HAAO esas sözleşmesinde belirlenen kar payının dağıtılmaması halinde; kanun esas
sözleşmedeki yükümlülük yerine getirilmeden ertesi yıla kar aktarımı, yönetim kurulu üyelerine
kar payı aktarmayı yasaklamıştır.
SerPK md. 19’a göre; “Kanunen ayrılması gereken yedek akçeler ve esas sözleşmede pay
sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr
aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine ve ortaklık çalışanlarına kârdan
pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, belirlenen kâr payı ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay
dağıtılamaz.”
Buna göre; kanun metni şirket esas sözleşmesini kilit nokta olarak görmekte ve aksi fiil dâhilinde
şirket işlemlerini aksatarak müeyyide koymaya çalışmıştır.
 Ancak ayrıksı bir durum vardır: dağıtılabilecek kar mevcutsa ve şirket karının dağıtılmamış
olması kararlaştırılmış olsa bile; kurucu intifa sahipleri esas sözleşmede öngörülen kâr
paylarını alırlar. Bu durumun dayanağı ise; SerPK, Kar payı Tebliği (II-19.1) md.5 ile TTK
md.348 arasında bağlantı kurulmuş olmasıdır.
HAAO ‘larda pay sahipleri dışındaki kişilere kar payı dağıtmak mümkün müdür?
 Kanun bu yöndeki kar payı dağıtımına izin vermiştir. Ancak bunun örtülü kazanç dağıtımı
olmaması ve denetim dâhilinde tutulması için de belirli sınırlamalar koymuştur.
SerPK md.19-5’e göre; Halka açık ortaklıklar tarafından pay sahibi dışındaki kişilere kardan pay
dağıtılabilmesi için ESAS SÖZLEŞMEDE hüküm bulunması gerekmektedir.
 Bu kişilere esas sözleşmede yer verilmiş ancak oran belirtilmemişse: pay sahibi
dışındakilere kardan pay dağıtabilmesi mümkündür, “ bu kişilere dağıtılacak kâr payı tutarı,
imtiyazdan kaynaklananlar hariç her durumda pay sahiplerine dağıtılan kâr payının dörtte birini
aşamaz.” (SerPK, Kar payı Tebliği (II-19.1) md.5) Dikkat edilmesi gereken husus üst sınır
belirtilmiş ancak alt sınır belirlenmemiştir. Pay sahiplerine dağıtılan karın ¼’üne kadar kısmı
nizasız fasılasız temin edilebilir demektir.
İmtiyazlı pay sahiplerine, intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine, ortaklık çalışanlarına ve
pay sahibi dışındaki kişilere kârdan pay verilebilmesi için ortaklık esas sözleşmesinde hüküm
bulunması zorunludur. Esas sözleşmede söz konusu kişilere kâr payı dağıtılması hususunda hüküm
bulunmasına rağmen, kâr payına ilişkin olarak herhangi bir oran belirlenmemişse; bu kişilere
dağıtılacak kâr payı tutarı, imtiyazdan kaynaklananlar hariç her durumda pay sahiplerine dağıtılan
kâr payının dörtte birini aşamaz.
HAAO’larda kazanç aktarımı neden büyük risk arz etmektedir?
 Her ne kadar tek tek kanun metninde sebepler sıralanmışsa da ; ortakların “…kârlarını veya
malvarlıklarını azaltarak veya kârlarının veya malvarlıklarının artmasını engelleyerek
kazanç aktarımında bulunmaları” yasaklanmıştır.( SerPK md.21)
Buradan anlaşılması gereken; hangi sermaye piyasa aracı kullanılırsa kullanılsın kanun sonuca
bakacaktır ve burada kar azaltılması, malvarlığı azaltılması veya kanunda belirlenen biçimde kazanç
aktarımı varsa şirket yaptırımlarla karşılaşabilir demektir.
Dikkat edilmesi gereken bir husus da şudur; kanun kazanç aktarımına belli koşullarda izin veriyor
ama eğer bu aktarım yukarıda belirlenen amaçlara hizmet etmesini kesin bir dille yasaklamaktadır.
 Diğer bir husus ise; örtülü kazanç yasağının kapsamının ciddi anlamla geniş olmasıdır.
SerPK md.21/2’e göre; şirketten teamüllere, esas sözleşmesine vs ticari ilkelerden beklenenin
dışında “…farklı fiyat, ücret, bedel veya şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar
yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunmak suretiyle kârlarını veya
malvarlıklarını azaltarak veya kârlarının veya malvarlıklarının artmasını engelleyerek kazanç
aktarımında bulunmaları” yasaklanmıştır.
Bu durum şirket rakipleri tarafından sıklıkla dava yolunda kullanılan ucu açık ispatı zor hususlardan
biridir. Ticari hayatta elbette biri kar ederken diğeri zarar edecektir. Esas sözleşme, anlaşmalar vs
dışında; teamüllere aykırı fiyatlandırma, anlaşma ile kanun kötü niyetli aksiyonlara mahal
vermiştir.
Yukarıda açıklanan sebeplerden dolayı; şirket esas sözleşmesinin ve dahi şirket anlaşmaların;
kanun lafzından kaynaklanan riskler gözetilerek hazırlanması risk unsurunu azaltacaktır.
Av. BURCU SOLMAZ
(L.LM, University of Hertfordshire)
Avukat Burcu SOLMAZ
Attorney at Law, LL.M
SOLMAZ HUKUK VE DANIŞMANLIK OFİSİ
SOLMAZ LAW AND CONSULTANCY FIRM
Adress : Barboros Mah. Deluxia Suites Sitesi A Blok Kat:5 No:71 Batı Ataşehir/İstanbul
Phone : +90 216 504 1870
Fax
: +90 216 504 1931
GSM
: +90 505 592 2428
@-Mail : [email protected] & [email protected]
Website : www.solmazlaw.com