PEDİATRİDE ÖYKÜ ALMA Genel bilgiler Çocukluk yaş gurubunda

PEDİATRİDE ÖYKÜ ALMA
Genel bilgiler
Çocukluk yaş gurubunda öykü, hekimi tanıya götüren en önemli basamaklardan
birini oluşturmaktadır. İyi bir öykü, hekim hasta ve aile ilişkisini kurularak, gereksiz
ayrıntıdan uzak doğru tanıya götürecek şekilde dikkatlice alınmış olması gerekmektedir.
Çocuk hekimliğinin temel özelliklerinden biriside öykü ile birlikte gözlem olayının
olmasıdır. Gözlem, hasta yakını ve hasta yakınının muayene odasına girdiğinde başlar.
Çocuğun çevreye aileye ve sorulara verdikleri cevaplar gözlemlenerek sosyo kültürel durumu
çocuğa karşı ilgileri öykünün güvenilirlik derecesi değerlendirilir. Elde edilen gözlemler tanı
için oldukça önemli ip uçlarını verecektir.
Öykü ve fizik muayene yapılacak yerin, gürültüsüz, ideal aydınlatmalı, abartılı resim
ve eşyalardan uzak, ailenin rahatça oturup yakınmalarını anlatacağı bir ortam olması
gerekmektedir. Aşırı kalabalık olmamalı, anne baba veya yakınmayı en iyi bilen kişiden başka
aile yakını bulunmamalıdır. Adölasan yaş gurubundaki çocuklar ailelerinin yanında
yakınmalarını söylemeyebilirler bu durumda gerekirse anne babada çıkartılmalı hastadan
başka odada bir hemşire bulundurulmalıdır.
Öyküyü alan hekim huzursuz ve stres içindeki aileyi birtakım konuşmalarla
rahatlatmalı, çocuğa yaşına uygun olarak hoşlanabileceği şeylerden bahsetmeli, rahat bir
ortam sağlamalıdır. Doktor hastasının öyküsünü sabırla dinlemeli, ailenin konuyu dağıttığı,
lüzumsuz ayrıntılara girdiği anda uygun sorularla onu yönlendirebilmelidir. Öyküyü belli bir
sıra içinde almalı anlamsız ayrıntılardan uzak durmalıdır. Aileyi huzursuz eden, tanı için
hiçbir önemi olmayan sorular sorulmamalıdır. Öyküyü herkesin anlayabileceği düzgün
anlamlı cümlelerle yazmalı, anlaşılmaz kısaltmalardan kaçınılmalıdır. Yalnızca ailenin
söylediklerini yazan konumunda olunmaması, gerektiğinde uygun sorular sorup onları
dinleyerek hareket ve davranışlarını yakından gözlemlemelidir.
Acil olarak getirilen bir hastadan öykü, mümkün olduğunca kısa ve öz bilgi
alınmalıdır. Gerekli müdahale yapıldıktan sonra, ayrıntılı öykü alınmalıdır.
Çocukluk yaş gurubunda öykü, çoğunlukla hastanın kendisinden değil anne baba
veya çocuğa bakan kimseden alınmalıdır. Bilhassa süt çocukluğu döneminde öykü çocuğa
bakan kişiden alınmalıdır. Çalışan bir ailenin, yalnızca akşamları birlikte olduğu çocuğu
hakkında verdiği öykü eksik olacaktır. Öykünün anlamlı olması için güvenilirlik derecesinin
%80 in üzerinde olması gerekmektedir. Altı yaşından büyük çocuklarda, ailenin verdiği
öyküden başka çocuklara da yakınmaları sorulmalıdır. Adölesan yaş gurubunda ise öykü
hastanın kendisinden alınması gerektiğinde ailenin düşüncelerine başvurmalıdır.
İyi bir öykü için doktor hastanın yaşını, cinsini, oturduğu yeri, ailenin sosyo
ekonomik durumunu, bir bütün olarak ele almalı, hastanın yakınmalarını bilgi beceri ve
tecrübeleri ile değerlendirmeli, onu yorumlayabilmelidir. Karın ağrısı yakınması ile gelen
hastayı sadece abdominal bir olaya bağlı olarak düşünmeyip, akciğer ile ilgili bir olayın,
spinal sinir basısının veya vaskülit gibi olaylarında karın ağrısına sebep olduğu göz önüne
alınmalıdır.
Doktor, ailenin daha önce uyguladığı tedavi, beslenme ve bakım ile ilgili yanlışlıkları
için kızmamalı aile ve diğer meslektaşlarını küçük düşürecek açıklamalarda bulunmamalıdır.
Sonuç olarak; iyi bir öykü, bilgili ve tecrübeli bir doktor, doktoruna güvenen aile ve
çocuk arasında kurulan ilişki sonucu ortaya çıkmakta, doğru tanı için bu temel
oluşturmaktadır.
Kişisel Bilgiler: Kişisel bilgiler aşağıdaki noktaları içermelidir:

Dosya numarası

Adı soyadı

Yaşı: iki günlüğe kadar saat, iki aylığa kadar gün, iki yıla kadar ay, altı yaşına kadar
buçuklu yıllar, altı yaşından sonra ise sadece yıllar yazılmalıdır.

Cinsiyeti: Hastanın adı her zaman cinsiyeti belirtmez (örneğin: Yaşar, Muzaffer)
bunun için erkek kız gibi yazılar ve işaretler konulmalıdır.

İşi: Adölesan yaşında herhangi bir işyerinde çalışan çocuk için çalıştığı iş oldukça
önemlidir. Örneğin akü sanayisinde çalışan bir çocuğun entoksikasyon yönünden
değerlendirilmesi geekir.

Irk: bazı ırklarda birtakım hastalıklar daha fazla görülmektedir bu nedenle ırkın
bilinmesi önem arz eder.

Adresi ve telefon numarası

Doğum yeri ve yaşadığı yer: Doğum yeri, hastanın doğum esnasında yeterli bilgilerin
edinilmesi
yönünden
önemlidir.
Yaşadığı
yer
ise
bölgesel
hastalıkların
değerlendirilmesi yönünden önemlidir.

Doktorun kimliği: Doktorun hasta ile ilgili tıbbi ve adli sorumluluğu üstlenmesi
yönünden önemlidir.

Öykünün kimden alındığı ve saati: Bilhassa küçük çocuklarda oldukça önem arz
etmektedir. En güvenilir olanı çocuğa bakan kimsenin verdiği öyküdür. İşten dönen bir
babanın çocuğunun sadece yakınmalarını söyleyerek vereceği öykü oldukça eksik
olacaktır. Öykünün güvenilirlik derecesi %80 in üzerinde olmalıdır.
Öykü: Pediatrik öykü, beş ana bölümden oluşmaktadır.
1.
2.
3.
4.
5.
Yakınma
Hikaye
Öz geçmişi
Soy geçmişi
Sosyal durumu
1. Yakınma:
Burada
çocuğun
hastaneye
getirilmesine
neden
olan
şikayet
anlatılmak
istenmektedir. Bu bölümü ailenin ifadesini yazmak daha anlamlıdır. Hastanın kendisinin veya
daha önce gittiği doktorların tanılarını yazmak yerine, bu tanıyı düşündüren yakınmalar
yazılmalıdır. Çünkü her öksürüğü bronşit olarak değerlendiren aile veya hekim sayısı oldukça
fazladır. Erişkin bir hasta esas yakınmasını tam olarak söyleyebilir. Tanı bu yakınmaların
çevresinde geliştirilerek konulur. Çocuklarda ise esas yakınma söylenmeyebilir ve
bilinmeyebilir. Bunun için doktor, tüm yakınmaları not edip bunlardan esas tanıya gitmelidir.
Hasta bazen esas yakınmasını tam söyleyemez. Başka yakınmaları ifade eder. Bu
durumlarda çocuğa özel olarak problemini sormalı bunu açığa çıkarmağa çalışılmalıdır.
Zehirlenme veya düşme gibi durumlarda, aile hastanın yakınmasını bilerek
söylemeyebilir. Bu durumlarda aileye defalarca sormalı, olayın hayati tehlikesinin olduğu,
tedavisi için, bu durumun bilinmesi gerektiği söylenmelidir.
2. Öykü
Çocuğun mevcut şikayetlerinin kronolojik bir sıra ile kaydedilmesidir. Her bir
yakınmanın ne zaman başladığı, nasıl geliştiği, süresi, şimdiki durumun nasıl olduğu, belli bir
sıraya göre değerlendirilmesi yapılır. Her bir yakınma için mümkün olmasa bile, önemli
yakınmalar için bu durum yapılmalıdır. Kişinin aldığı tedavi, süresi, ismi, aldığı miktarı,
fayda görüp görmediği öğrenilmelidir. Hastanın eski hastalığı ile ilgili bilgiler şimdiki
hastalığı için önemli ise dosyasının kısa özeti çıkarılmalıdır. Tarih belirtilmesi gerekir ise
günlerin adı değil tam tarih olarak yazılmalıdır. Geçmişteki hikayesi belki şimdiki hastalığı ile
ilişkili olmayabilir, fakat psiko-sosyal problemler açısından risk faktörleri oluşturabilir.
Çocuğun hastalığı ile ilgili olmasa bile ailenin ısrarla üzerinde durduğu yakınmalar not
edilmelidir. Bunlar belki daha önce çıkabilecek bir hastalığın belirtisi olabilir.
Öykü dinlendikten sonra belli bir düzen içerisinde yazılmalıdır. Tanı için yardımcı
olmayan uzun öykü yazılmamalıdır.
Hastayı yöneltici olmayan fakat ayrıntıları hatırlatan sorular sorulmalıdır. Aile bunu
belki kendisi için önemli olmadığı için atlayabilir. Bu sorular yöneltici değil hatırlatıcı
olmalıdır. İshali olan çocuğa günde kaç kez yapıyor, ne renk gibi.
Hastalığın ayırıcı tanısında önemli olacak noktalar belirtilmelidir. Uzun süren
öksürüğü ve akciğer enfeksiyonu olan çocuk için ailede tüberküloz var mı?, tedavi alan var
mı? diye sorulmalı ve kaydedilmelidir.
Ateşi olan bir çocuğa burun akıntısı, kulak ağrısı, baş ağrısı, bulantı-kusma, öksürük,
karın ağrısı, idrar ve gaita yaparken ağrı olup olmadığı sorulmalıdır.
3. Özgeçmişi
Hastanın yaşı, yakınması, göz önüne alınarak prenatal, natal ve postnatal döneme ait
sorular sorulmalıdır. Bu soruların yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde, önemli olmasına
rağmen adölesan döneminde fazla bir önemi yoktur.
a. Prenatal: Gebeliğin başlangıcından doğuma kadar geçen süreyi kapsar. İntrauterin
hayatta fetus ve embryoyu etkileyecek sorular sorulur.










Gebelik kanamaları
Eklampsi, preeklampsi bulguları
Annenin kronik hastalıkları
Geçirilen ateşli hastalıklar
İlaç kullanımı
Geçirilmiş kazalar ve ameliyatlar
Fazla veya az kilo alıp almaması
X-ray alıp almaması
Kedi köpek gibi hayvan besleyip beslemedikleri
Amniosentez yapılıp yapılmadığı
b. Natal: Doğum anındaki olayları kapsar





Anestezi yapılıp yapılmadığı
Doğum eyleminin ne kadar süre devam ettiği
Doğumun kim tarafından yaptırıldığı
Erken membran rüptürünün olup olmadığı
Doğum şekli, doğum ağırlığı
c. Postnatal: Doğumdan sonraki ilk yedi günlük öyküdür








Doğum anındaki çocuğun rengi, hemen ağlayıp ağlamadığı, biliniyorsa apgar skoru,
çocuğa canlandırma işleminin yapılıp yapılmadığı
Doğum öyküleri
İlk üç gündeki aktivitesi emmesinin iyi olup olmadığı
İlk gaitası ve idrarını yapma zamanı
Sarılık öyküsü varsa çıkış zamanı, süresi, nasıl izlendiği
Göbeğinin kaç günlük iken düştüğü
Doğum sonrası hastanede yatma öyküsü
Doğumda ellerde ve ayaklarda şişlik olup olmadığı (Turner sendromu yönünden)
Tüm bu sorular gerekli durumlarda ve hastanede olmuş doğumlarda sorulmalıdır.
d. Beslenme
Özellikle süt çocuğu döneminde önemlidir. Her hastaya sorulmalıdır. Büyüme ve
gelişme geriliği yakınması ile gelen bir çocukta bu bölüm öykü kısmında alınmalıdır.
Anne sütü almış bir çocukta, anne sütünü alma süresi, sütün miktarı, beslenme
sıklığı, sütün kesilme zamanı ve neden kesildiği ayrıntılı olarak sorulmalıdır. Anne sütü
almamış ise ek gıdaların başlama zamanı, başlama sırası, başlama nedeni, ek gıdaların nasıl
hazırlandığı (su, şeker, un ve süt miktarı) sorulmalıdır. Ek gıdalar aldığı dönemde gaitanın
kıvamı, görünüşü, kusma, karın şişliği olup olmadığı sorulmalıdır. Vitamin alıp almadığı
sorulmalıdır. İki yaşından büyük çocuklarda, çocuğun öğün sayısı, iştahın olup olmadığı,
yemek aralarında herhangi bir gıda alıp almadığı sorulmalıdır.
e. Büyüme gelişme
Büyümenin değerlendirilmesi:
Fiziksel büyüme hızının değerlendirilmesinde çocuğun değişik yaşlarda boy ve tartı
olarak değerlerinin bilinmesi gereklidir. Burada doğum altı aylık, bir senelik iki buçuk ve on
yıllık boy ve ağırlık değerlerinin bilinmesi gerekir. Çocuğun yaşına göre büyümesi geri ise
öykü daha ayrıntılı sorulur. Çocuğun küçük yapıda olduğunun ne zaman fark edildiği kardeş
veya ailenin vücut yapısının nasıl olduğu sorulmalıdır. Büyüme kartlarına çocuğun boy ve
ağırlık ölçümlerinin işaretlenmesi çocukta ani kilo kaybı ve alımı kaydedilmelidir.
Gelişmenin değerlendirilmesi:
Süt çocukluğu dönemindeki her hastanın gelişmesi değerlendirilir. İleri yaşlarda ise
nörolojik bulguları olan gelişme geriliği bulunan çocuklarda sorulmalıdır. Gelişme çocukluk
yaşlarındaki bazı mihenk taşlarına göre değerlendirilir. Bunlar:











Gözlerle objeyi takip etme, anneyi tanıma
Başını dik tutma
Gülümseme
Eşyalara ulaşma
Destekli desteksiz oturma
Diş çıkarma
Emekleme
Obje tutma
Yürüme
Kelime ve cümlelerle konuşma
İdrar ve gaita kontrolu
Bu sorularla süt çocukluğunda motor ve mental gelişme değerlendirilir.
Oyun ve okul yaşlarında:






Kendi başına giyinme
Ayakkabı bağlama
Zıplama
Bisiklet sürme
Okul başarısı
Spor oyunlarındaki başarısı sorulmalıdır.
Ergenlik yaşında: Ergenlik belirtilerinin ortaya çıkış yaşı, bu belirtilerle ilgili şikayetleri veya
özellikleri sorulmalıdır.
Psikolojik bozukluklardan şüpheleniliyorsa:







Uyku miktarı
Pica, sigara ilaç alışkanlıkları
Yabancılara, okula ve yeni durumlara karşı davranışları
Ani sinirlenmeler fazla veya uygunsuz ağlamalar
Parmak emme tırnak yeme
İdrar veya gaita inkontinansı (daha önce normal olan çocuğun)
Menstruasyon, masturbasyon ve diğer sekse karşı seksüel gelişmeye karşı ilgisi ve
tepkisi sorulmalıdır.
f. Aşılar:
Çocuğun yaşının göz önüne alınarak rutin olarak yapılması gereken aşıların yapılıp
yapılmadığı, yapılmış ise kaç kez yapılması gerektiğini sormak gerekir. Aşı kartı varsa
buradan bakmak gerekir. Aile aşıların adlarını bilmedikleri için yapılış şekilleri ile tarif etmek
gerekir



Koldan iğne yapılması: karma aşı
Ağızdan damlatılması: çocuk felci aşısı
Omuzdan aşı yapılması: BCG aşısı ve skar sayısı
Burada aşı öyküsü çocuğun hastalığı hakkında bilgi edinilmesi ve eksik aşıların
yapılması yönünden önemlidir. BCG aşısı yapılan çocukta TBC menenjit az görülür.
g. Geçirdiği Hastalıklar:
Tüm pediatrik öykülerde belirtilmesi gerekir. Burada önemli olan, ailenin düşündüğü
tanılar değil, doktor tarafından konulmuş tanılar önemlidir. Çünkü her döküntülü hastalığa
kızamık, her öksürüğe bronşit diyen aile ve sağlık görevlisi sayısı az değildir.
Hastalıklar tek tek isimleri ve özellikleri sorularak, geçirmiş olduğu kronilojik sıraya
göre yazılmalıdır. Ayrıca hastanın geçirmiş olduğu cerrahi müdaheleler ve kazalarda
kaydedilmelidir.
Tekrarlayan otitis media, akciğer enfeksiyonu, akut tonsillit, cilt enfeksiyonları,
tekrarlayan ishal ve konstipasyon geçirip geçirmediği sorulmalıdır.
h. Allerji: Çocukta allerjik hastalık öyküsü olup olmadığı bazı sorular sorularak
araştırılmalıdır.










Yanaklarda kızarıklık olup olmadığı
Kulak arkasında yara oluşması
Yanaklarda beyazlıkların olması
Gıdalara karşı allerjik reaksiyonlar
İlaçlara karşı allerjik reaksiyonlar
Ailede alleji öyküsü
Sık sık nezle grip olması
Sık sık solunum sıkıntısı hırıltılı solunum olup olmaması
Gözlerde kızarıklık sulanma olup olmadığı
Annenin hamileliği esnasında aldığı besinler sorulmalıdır
i. Parazitoz: Hastanın paraziti olup olmadığına ait bazı sorular sorulmalıdır








Gaitada solucan düşürüp düşürmediği
Gaitada kıl kurdu olup olmadığı
Ağızdan salya gelip gelmediği burunda ve makatta kaşıntı olup olmadığı
Uzun süreden beri açlık karın ağrısı bulantı ve kusma yakınmalarının olup olmadığı
Aşırı iştah olmasına rağmen kilo alamamama
Zaman zaman vücudunda kaşıntılı plaklar olması göz kapaklarında ve ellerde şişlik
olup olmaması
Uzun süreli solukluk öyküsünün olup olmaması
Büyüme geriliği sorulmalıdır
j. Pica
Büyüme geriliği kansızlık yakınmaları ile gelen kırsal bölge çocuklarında toprak
kireç yeme öyküsü sorulmalıdır. Çocuğun psikolojik davranışlarında değişiklik olup olmadığı
ailenin çocuğa karşı ilgisi araştırmalıdır.
4. Sistemlerin gözden geçirilmesi
Sistemlerin gözden geçirilmesi gözden kaçabilecek herhangi bir bilginin olmaması
için yapılmalıdır. Eğer edinilen bilgi hikayede geçmiş ise hikayede şeklinde bir ibare
konmalıdır. Sistemlerle ilgili sorular “ ....... la ile ilgili bir şikayetiniz var mı şeklinde
olmalıdır. Sistemlerle ilgili












Baş: yaralanma, baş ağrısı, bulantı, kusma
Göz: Görmede değişiklik akıntı kızarıklık şişlik yaralanma gözlük kullanımı çift
görme
Kulak: Duymada azalma akıntı, çınlama, kulak enfeksiyonu miringotomi kulak tüpü
sorulmalıdır
Burun: Sulu veya pürülan akıntı, zor nefes alma, burun kanaması
Boğaz: Ağız, boğaz veya dilde ağrı, yutma güçlüğü, diş defektleri
Boyun: Şişmiş bezeler kitleler hareketlerde kısıtlılık asimetri
Göğüsler: Kitle, ağrı, simetri, meme başı akıntısı
Akciğerler: Solunum sıkıntısı, nefes tutma öksürük, ses kalınlaşması Wheezing,
hemoptizi, göğüs ağrısı
Kalp: siyanoz ödem kalp üzerinde ağrı çarpıntı
GİS: iştahsızlık bulantı kusma, kusmanın karekteri karın ağrısı, karın şişliği, sarılık,
ishal, konstipasyon, kilo kaybı
GÜS: disüri hematüri, pollaküri, oligüri, idrar çıkışının karekteri, enüresis üretral veya
vaginal akıntı, mensruasyon, karşı cinse karşı tavır,
Ekstremiteler: Zayıflık, deformite, yürümede veya hareketlerde kısıtlılık eklemlerde
ağrı, şişlik kas ağrısı veya kramplar



Nörolojik sistem: Baş ağrısı, baş dönmesi, bayılma, titreme, koordinasyon bozukluğu
bilinç kaybı, dengesiz yürüme, tremor ve nöbetler.
Deri: Döküntü kaşıntı renk değişikliği saç tırnak gelişimi renk dağılımı, kolay
yaralanma ve kanama sorulmalıdır.
Psikolojik durum: Genel duygu durumu, sinirlilik, gerilim ilaç kullanımı, veya
bağımlılık sorulmalıdır.
5. Sosyal durum: Birçok hastalığın kökenin de sosyal bozukluk bulunmaktadır




Ekonomik gücün az olması
Bilgisizlik, eğitim azlığı, çocukların doktora getirilmemesi
Beslenma bozuklukları
Kalabalık aile ortamı sağlıksız ev yaşamı durumlarında daha sık hastalık tablosu
görülür.
6. Soygeçmişi
Çocuğu etkileyebilecek herediter veya bulaşıcı hastalıklar yönünden soy geçmişi
önemlidir Ailenin herhangi bir ferdinde hastalık tarif edildiğinde veya ölen bir kardeş öyküsü
olduğunda mutlaka bu durum ayrıntılı bir şekilde bildirilmelidir. Soy geçmişi öyküsünden



Anne yaşı ve sağ sağlıklı olup olmadığı
Baba yaşı ve sağ sağlıklı olup olmadığı
Anne baba akrabalığı olup olmadığı, akrabalık varsa açık olarak yazılması
gerekmektedir. 1. 2. 3. Dereceden ifadelerinden kaçınılması gerekmektedir.
Kardeşlerin doğum sıralarına göre yaş cinsiyet sağlam olup olmadıkları ölen
çocukları varsa ölüm nedeni tüm ayrıntıları ile sorulmalıdır. Abortus öyküsü varsa düşük
ayları nedenleri belirlenmelidir. Kardeşlerde benzer yakınmaları olanlar, onlardaki başlama
yaşı doktora götürülüp götürülmediği, herhangi bir tanı alıp almadığı, prognozları
öğrenilmelidir. Gerekirse epikriz istenmelidir
Ailevi geçişi olan hastalıklar mutlaka öğrenilmelidir (hipertansiyon, kalp hastalıkları,
böbrek hastalıkları, kanser, diabetes mellitus, romatoid artrit, mental bozukluklar, guatr,
epilepsi). Ailenin genetik ağacının okunması mutlaka bilinmeli ve genetik hastalığı olan aile
fertlerinin genetik ağacı çıkarılmalıdır.